1. ગાંધીનગર જલો 3.

આણંદ જલો
1. ગાંધીનગર Ð "ુજરાત રા$ય%ુ ં પાટનગર અને જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 1. આણંદ - લા%ુ )ુ*ય મથક છે .

આ નગર%ુ ં આયોજન /01ચ િશપી Ôલીકા 5ુશ6યર0 Õ ક8ુ9 હ:ુ.
અહA એિશયાની સૌથી મોટ ડ0ર Ôઅ) ૂલ ડ0ર Õ આવેલી છે .

આ ;ુદર
ં Ôઉ=ાનનગર Õ >ીસ સે?ટરોમાં િવ@તર0 લી છે .
Ôનેશનલ ડ0ર ડ0વલપમે1ટ બોડ9Õ %ુ )ુ*ય મથક અહA છે . તેના અfયI Ôટ .નંદjુ મારÕ છે .

અહA િવધાનસભા ભવન, સCચવાલય, મં>ીઓના િનવાસ@થાનો. ઉ=ાનભવન,
ઈq1@ટટr ૂટ ઓફ Rરલ મેનેજમે1ટ (IRMA) સં@થા આવેલી છે .
સEરતા ઉ=ાન વગેર0 ગાંધીનગરનાં આકષક
9 ક01Gો છે . 2. કરમસદ - સરદાર વલભભાઈ પટ0લ%ુ ં વતન છે .
9 Eં ડત ) ૂિતL Cબરાજમાન છે .
2. અIરધામ Ð અહA ભગવાન @વાિમનારાયણની ;ુવણમ 3. ખંભાત
3. ઈ1Gોડા Ð અહA ઈ1Gોડા પાક9માં હરણ ઉ=ાન, મગર ઉ=ાન, સપ9 ઉ=ાન અને સસલાં ઉ=ાન
આ ઐિતહાિસક નગર અગાઉ Ô@તંભતીથ9Õ તર ક0 ઓળખા:ુ હ:ુ.
આવેલા છે .
ખંભાત Ôઅક કÕના ઉ=ોગ માટ0 \ણી:ું છે .
4. અડાલજ Ð અડાલજ%ુ ં PાCચન નામ ÔગઢપાટણÕ હ:ુ.
ખંભાતથી થોડ0 vૂ ર કાકાની કબર વહોરાઓ%ુ ં મોbુ ં યા>ાધામ છે .

અડાલજના વાધેલા રાવ વીરિસહની રાણી Rડાબાઈએ અહA વાવ બંધાવી હતી. 4. V ૂણેજ - ઈ.સ.1958માં અહ થી સૌ Pથમ ખનીજતેલ મo8ુ હ:.ું
ુ Ð સાબરમતીના Eકનાર0 આવેV ું આ Wનો%ુ ં PિસX તીથ9 છે .
5. મUડ 5. lુવારણ - "ુજરાત%ુ ં સૌથી મોbુ થમલ
9 િવyુત મથક છે .

અહA દ0 રાસરમાં Ôઘંટાકણ9 મહાવીરનીÕ ) ૂિતL છે . 6. વડતાલ Ð અહA @વાિમનારાયણ મંEદરમાં આવેલી લzમીનારાયણની ભcય ) ૂિતLની @થાપના

અહA ;ુખડ નો Pસાદ ધરાવવામાં આવે છે . સહ\નંદ @વામીએ કર હતી

2.. અમદાવાદ જલો 4. ખેડા જલો

1. અમદાવાદ - લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 1. નEડયાદ - લા%ુ )ુ*ય મથક છે .

;ુલતાન એહમદશાહ0 ઈ.સ.1411 માં અમદાવાદની @થાપના કર હતી.
"ુજરાતની ÔસાIર નગર Õ તર ક0 ઓળખાય છે .

અહ ભGનો Eકલો, સીદ સૈયદની \ળ , >ણ દરવા\, \મા મ]@જદ, ^લતા િમનારા,
સરદાર વલભભાઈ પટ0લ%ુ જ1મ @થળ છે .
કાંકEરયા તળાવ, ચંડોળા તળાવ, ગીતા મંEદર, હઠ િસગના દહ0રાં, સાબરમતી આ`મ, વગેર0
અહA સંતરામ મહારાજ%ુ ં મંEદર લોકસેવા માટ0 P*યાત છે .
જોવાલાયક @થળો છે .
શેઢ નદ ના Eકનાર0 "ુજરાતના સંત `ી મોટાનો આ`મ છે .

રાણી Rપમતીની મ]@જદ, રાણી સીPીની મ]@જદ, દાદા હર ની વાવ )ુ*ય છે . 2. ડાકોર
2. સરખેજ
તે% ુ {ુરા|ું નામ Ôડંક{ુરÕ હ:ુ. ગોમતીના કાંઠ0 ડંક0}ર%ુ ં મંEદર તથા આ`મ છે .

અમદાવાદ નક સરખેજ ગામમાં મહમદ બેગડાની બેગમનો રોજો તેમજ ;ુલતાન
~ારકામાં વસેલા `ીjૃણ, ભ?ત બોડાણાની ભ]?તથી Pસ€ થઈ ડાકોરમાં આવીને વ@યા
અહમદશાહના "ુaુ અહમદશાહ ખbુ ગજ
ં બIનો રોજો તથા મ]@જદ છે . એવી લોકવાયકા છે .
3. લાંબા - અહA બCળયાદ0 વ%ુ ં ભcય મંEદર છે . 3. ગલતે}ર
4. ધોળકા - ધોળકા%ુ PાCચન નામ ÔધવdલનગરÕ અને Ôિવરાટનગર Õ છે .
મહ કાંઠ0 આવેV ુ સોલંક 8ુગ%ુ આ િશવાલય દશન
9 ીય છે .

અહA મીનળદ0 વીએ બંધાવેV ુ મલાવ તળાવ આવેV ુ છે .
મહ અને ગળતી નદ %ુ ં સંગમતીથ9 છે .

ભીમ%ુ ં રસોeુ, િસfધનાથ મહાદ0 વ વગેર0 PાCચન જgયાઓ આવેલી છે . 4. લ;ુGં ા - અહA ગરમ પાણીન ઝરા આવેલાં છે
5. વીરમગામ 5. કપડવંજ - અહAની jુ ંકાવાવ, કાંઠાનીવાવ, રાણીવાવ અને સીગરવાવ \ણીતી છે .

મીનળદ0 વીએ બંધાવેV ું Ô)ુનસરÕ અને ગં" ુ વણઝારાએ બંધાવેV ુ Ôગંગાસર તળાવÕ 6. ઉકંઠ0}ર - વા>ક નદ કાંઠ0 ઉકંઠ0}ર મહાદ0 વ%ુ ં ભcય મંEદર છે .
અહA આવેલા છે . 7. ફાગવેલ - અહA ભાથી મહારાજ%ુ ં મંEદર છે .
6. માંડલ - રાવલ jુ bુંબના jુ ળદ0 વી ખંભલાવ માતા%ુ ં ભcય મંEદર છે . 8. મહ0મદાબાદ
7. લોથલ Ð િસl ુ સં@jૃિતના સમય%ુ ં બંદર હ:ુ.ં અહAથી બાaું, નગર, ભnી, ગટરcયવ@થા,
આ નગર મહંમદ બેગડાએ વસાવેV ુ છે . અહAનો Ôભ‚મEરયો jૂવોÕ જોવાલાયક છે .
હાડિપજરો, અલંકારો, @મશાન, વગેર0 મoયાં છે .

વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ
 5. મહ સાગર જલો 5. નાર0 }ર

1. Vુણાવાડા - લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
9 ા નદ ના Eકનાર0 મહારાજ Ô`ી રં ગઅવl ૂતનો આ`મÕ આવેલો છે .
અહA નમદ

આ શહ0ર%ુ ં નામ Vુણે}ર મહાદ0 વના મંEદર પરથી પડƒું છે . 6. કોયલી

2. ર„ યાલી
Žકલે}રમાંથી નીકળે V ું તેલ ુX થવા માટ0 અહA Eરફાઈનર માં આવે છે .

આ @થળે થી ઐિતહાિસક સમયનાં મહાકાય Pાણીઓના અ]@થ મળ આcયા હતા.

છોટાઉદ0 {રુ જલો
9. છોટાઉદ0

સમ… િવ}માં ડાયનાસોરનાં †ડાં પહ0લી વાર આ જgયાએથી મoયાં હતા.
ુ Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
1. છોટા ઉદ0 {ર
3. બાલાિસનોર - બાબર વંશના રા\ઓ%ુ ં રજવાeુ હ:.ું નવાબનો ગાડ9ન પૅલેસ જોવાલાયક છે .
2. સંખેડા - લાકડાના કલામક ફિનLચર, રમકડાં અને લાખ કામ માટ0 P*યાત છે .

6. પંચમહાલ જલો 3. હાંફ0}ર Ð નમદ

9 ા નદ "ુજરાતમાં અહAથી Pવેશ કર0 છે .

1. ગોધરા - લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
"ુજરાત, મહારા‹ અને મfયPદ0 શ >ણેય રા$યની સીમા અહA @પશ9 કર0 છે .

2. પાવાગઢ (ચાંપાનેર)
10. નમદ
9 ા જલો

વનરાજ ચાવડાએ પોતાના સેનાપતી ચાંપાની યાદમાં પાવાગઢની તળે ટ માં
1. રાજપીપળા - લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
આ નગર વસાc8ુ હ:.ુ

સૌથી વધાર0 Ôઅક કÕ રાજપીપળાના eુ ગ
ં રોમાંથી મળે છે .

પાવાગઢ પવત
9 ના ઉ‰ચતમ િશખર પર મહાકાળ માતા%ુ ં મંEદર છે .

અહA Ôએક હ\ર બાર વાળોÕ રાજમહ0લ જોવાલાયક છે .

મંEદરની બાŠુમાં Ôvૂ િધયાÕ, ÔછાિસયાÕ અને ÔતેCલયા તળાવÕ છે .
2. સરદાર સરોવર (નવાગામ)
નવાગામ)
3. bુ વા - જગલો
ં વ‰ચે ઘેરાયેV ુ ગામ bુ વા ગામ એના Ôગરમ પાણીના ઝરાÕ માટ0 \ણી:ુ છે .

સહ0લાણીઓ માટ0 આકષ9ણ%ુ ં ક01G છે .
4. હાલોલ - અહA Ôલક Õ Eફમ @bુ Eડયો અને Ôટબા9ઈનÕ ઉ=ોગ િવક@યો છે .

અહA આવેલ ÔસાlુબેટÕ પર સરદાર વલભભાઈ પટ0લ%ુ ં 182 મીટર ‘ચાઈ%ુ ં િવરાટ

7. દાહોદ જલો @મારક Ô@ટ0‰8ુ ઓફ 8ુિનટ Õ આકાર લઈ ર’ુ છે .

1. દાહોદ Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 3. ડ0ડ યાપાડા - અહA ÔરAછ અભયાર“યÕ આવેV ું છે .

2. દ0 વગઢબાEરયા Ð અહA { ૂિવL-…ામીણ ઓલ]‚પયાડ%ુ ં આયોજન થાય છે .

11. ભRચ જલો
8. વડોદરા જલો 1. ભRચ Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
1. વડોદરા - લા%ુ )ુ*ય મથક છે .
નમ9દા નદ ના Eકનાર0 ” ૃ"ુઋિષએ વસાવેV ું ” ૃ"ુતીથ9. કાળ–મે અપ—ંશ થઈને ભRચ થ8ુ.

"ુજરાતની Ôસં@કાર નગર Õ તર ક0 ઓળખાય છે .
અહA આવેલો Ôિવ?ટોEરયા ?લૉકÕ ટાવર ભRચની શોભા વધાર0 છે .

સૌથી મોbુ {ુ@તકાલય Ôસે1‹લ લાયŒેર Õ આવેલી છે .
નમ9દા નદ ના બંને કાંઠાને જોડતો Ôગોડન CŒજÕ આવેલો છે .

અહA સૌથી મોbુ લેનેટોEરયમ Ôનહ0aુ લેનટ
ે ોEરયમÕ આવેV ુ છે .
અહA ÔએલીયાબેટÕ અને Ôvૂ ધધારા ડ0ર Õ આવેલી છે .

ભcય ઈમારતોને લીધે આ શહ0ર Ôમહ0લો%ુ ં શહ0રÕ કહ0વાય છે .
અહA Ôલ™ગÕ અને Ô:ુવેરÕ %ુ ં મોટા Pમાણમાં ઉપાદન થાય છે .

"ુજરાત એનજ6 ડ0વલપમે1ટ એજ1સી (GEDA) %ુ ં )ુ*ય મથક છે .
પે‹ો-ક0િમકલ તર ક0 \ણી:ુ Ôદહ0જ બંદરÕ અહA આવેV ુ છે .

અહA ;ુરસાગર તળાવ, Pતાપિવલાસ પૅલેસ, લzમીિવલાસ પૅલેસ, નજરબાગ પૅલેસ, 2. ચાવજ Ð "ુજરાત નમ9દાવેલી ફEટšલાઈઝર કંપની (GNFC) %ુ ં )ુ*ય મથક છે .
કમાટ બાગ, એમ.એસ.8ુિનવિસLટ વગેર0 વડોદરા ની શોભા વધાર0 છે . 3. ભાડ” ૂત Ð અહA દર 18 વષ› jુ ંભમેળો ભરાય છે .
2. ડભોઈ 4. ુ?લતીથ9 Ð આ @થળ%ુ ં Pાjૃિતક સœદય9 માણવા žુ છે .

અહAનો ઐિતહાિસક Eકલો Pિસfધ છે . હ રા નામના સલાટના નામ પરથી Eકલાનો 5. કબીરવડ Ð નમદ
9 ા નદ ના પટની મfયમાં કબીરવડ આવેલો છે .
એક દરવાજો Ôહ રા ભાગોળÕ તર ક0 ઓળખાય છે .
એવી મા1યતા છે ક0 કબીરએ ફŸક દ ધેલા વડના દાતણમાંથી આ િવશાળ વડ થયો છે .
3. કાયાવરોહણ - ભગવાન લjુલીશનો જ1મ અહA થયો હોવા%ુ ં કહ0વાય છે . 6. Žકલે}ર Ð jુદરતી ગેસ અને તેલનાં ભંડારને કારણે િવ}િવ*યાત છે .
4. ચાંદોદ - ÕદCIણના કાશીÕ તર ક0 ઓળખા:ુ ચાંદોદ Ð કરનાર પૌરાCણક મહવ ધરાવે છે .

નમ9દા નદ ના Eકનાર0 આવેV ું ચાંદોદ િપ: ૃઓની `ાXિવિધ માટ0 \ણી:ુ છે .

અહA નમદ
9 ા અને ઓરસંગ નદ નો સંગમ થાય છે .
વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ
 12. ;ુરત જલો 3. વાસદાં Ð અહA Eદપડા માટ0 % ુ ં રા‹ ય ઉ=ાન આવેV ુ છે .

1. ;ુરત Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . તાપી નદ Eકનાર0 વસેV ુ શહ0ર છે 4. ગણદ0 વી Ð અહAનો ગોળ બUુ P*યાત છે .

ભારત%ુ ં સૌથી ઝડપી િવકાસ પામ:ું અને ÔEહરા ઉ=ોગÕના પાટનગર તર ક0 \ણી:ુ શહ0ર. 5. ઉભરાટ 9 ી મઢાયેV ું ઉભરાટ એક િવહારધામ છે .
- દEરયાEકનારાના સœદયથ

ભારત%ુ ં ટોક યો તર ક0 ઓળખા:ુ હ:ુ. અહA Ôએ1 જ લાઈŒેર Õ આવેલી છે . 16. વલસાડ જલો

ઈ.સ. 1836 માં સૌ Pથમ "ુજરાતી શાળાની શRઆત ;ુરતમાં થઈ હતી. 1. વલસાડ Ð ઔરં ગા નદ ના Eકનાર0 વસેV ુ જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .

માનવસ¡ત યાન9% ુ ં એિશયામાં સૌથી મોbુ ં માક¢ ટ ;ુરતમાં છે .
વાડ ઓનો જલો કહ0વાય છે . અહA ર0 લવે ;ુરIાદળ%ુ ં તાલીમ ક01G છે .

ુ ડ0ર Õ આવેલી છે .
અહA Ô;ુ)લ
ુ Õ %ુ ં રં ગ-રસાયણ અને દવાઓ%ુ ં P*યાત કારખા%ુ ં છે .
અહA Ôઅ:લ
2. હરા - હરા એના જહાજવાડા અને ખાતરસંjુલ માટ0 મશUરૂ છે . 2. તીથલ Ð તીથલ દEરયાEકનારા%ુ ં હાવાખાવા%ુ ં @થળ છે .
3. બારડોલી 3. સં\ણ Ð પારસીઓ સં\ણ બંદર ઉતયા9 હતા.

અહAના Ô@વરાજ આ`મÕ માં ગાંધી િવચારધારાને લગતી Pž ૃિતઓ ચાલે છે . 4. ઉદવાડા

અહA સરકાર ધોરણે ચાલ:ું ખાંડ%ુ ં કારખા%ુ ં છે .
Ôપારસીઓ%ુ ં કાશીÕ તર ક0 ઓળખાય છે . પારસીઓ%ુ પિવ> તીથ9ધામ છે .
4. કાકરાપાર Ð તાપી નદ પર બUહ
ુ ત
0 ક યોજના છે . "ુજરાત%ુ ં એકમા> અ|ુિવyુત મથક છે .
અહA પિવ> Ôઆતશ-બહ0રામÕની @થાપના કરવામાં આવી છે .

પારસીઓએ ઈરાનથી લાવેલ અ]gનને આજ;ુધી અહA P¨વCલત રાખવામાં આcયો છે .
13. તાપી જલો 5. ઉમરગામ
1. cયારા Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
દEરયાEકનાર0 આવેV ુ આ @થળ Eફમ ઉ=ોગ%ુ ં ક01G છે ,
2. ઉકાઈ Ð અહA તાપી નદ પર બUહ
ુ ત
0 ક યોજના છે .
અહA Ԟ ૃદાવન @bુ EડયોÕ આવેલો છે .
3. વેડછ Ð અવા9ચીન ઋિષ Šુ ગતરામ દવેનો Ôવેડછ આ`મÕ અહA છે .
17. ;ુર01Gનગર જલો
1. ;ુર01Gનગર Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
14. ડાંગ જલો

;ુર01Gનગરનો િવ@તાર ÔઝાલાવાડÕ તર ક0 ઓળખાય છે .
1. આહવા Ð લા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .

ભોગાવો નદ ના એક કાંઠ0 Šૂ% ુ ં નગર વઢવાણ અને સામે કાંઠ0 નžું શહ0ર ;ુર01Gનગર છે .

અહA ŽCબકા નદ પર ÔગીરાધોધÕ આવેલો છે .

અહA ભોગાવો નદ પર Ôધોળ ધ\ બંધÕ આવેલો છે .

રાગી, નાગર , કોદરા અહAના )ુ*ય પાક છે .
2. વઢવાણ Ð અહA%ુ ં Ôરાણકદ0 વીÕ%ુ ં મંEદર PિસX છે .
2. સા{ુતારા
3. ચોટ લા

સ£ાEદ પવ9તમાળામાં આવેV ું "ુજરાત%ુ ં એક મા> CગEરમથક છે .

ચોટ લાના eુ ગ
ં ર પર ચા)ુડં ા માતા%ુ ં મંEદર છે .

સા{ુતારા શ¤દનો અથ9 Ôસાપનો િનવાસÕ થાય છે .

ઝવેરચંદ મેઘાણી%ુ ં જ1મ @થળ છે .

હોળ ના સમયે અહA ડાંગના આEદવાસીઓનો Ôડાંગ દરબારÕ ભરાય છે .
4. તરણેતર

સા{ુતારામાં સનરાઈઝ પોઈ1ટ, સરસેટ પોઈ1ટ, ઈકો પોઈ1ટ, વાધબાર , મધમાખી

અહA દર વષ› ભાદરવા ;ુદ ચોથ, પાંચમ અને છઠના Eદવસે િ>ને>}
ે ર મહાદ0 વના
ઉછે રક0 1G, િ>ફળા વન વગેર0 જોવાલાયક @થળો છે .
મંEદર પાસે જગPિસX મેળો ભરાય છે .
3. વઘઈ

અહA Gૌપદ @વયંવરમાં અŠુ ને
9 મ@યવેધ કર0 લો એવી લોકવાયકા છે .

ડાંગ%ુ ં Pવેશ~ાર ગણા:ું એક અગય%ુ ં વેપારક01G છે .
5. થાનગઢ

અહA Ôબોટિનકલ ગાડ9નÕ માં વન@પિત%ુ ં સંવધ9ન અને સંશોધન થાય છે .

Cચનાઈ માટ ના ઉ=ોગ%ુ ં "ુજરાત%ુ ં આ મોટામાં મોbુ ં મથક છે .

15. નવસાર જલો
Cચનાઈ માટ ના વાસણો બનાવનાર PિસX કારખા%ુ ં Ôપરુરામ પોટર Õ અહA છે .

1. નવસાર Ð { ૂણા9 નદ ના Eકનાર0 વસેV ું જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 18. બોટાદ જલો

પારસીઓની સૌથી વlુ વસતી નવસાર જલામાં રહ0 છે . 1. બોટાદ - લા%ુ )ુ*ય મથક છે .

2. દાંડ 2. સાળંગ{ુર - હ%ુમાન%ુ ં અને @વાિમનારાયણ ભગવાન%ુ ં P*યાત મંEદર છે .

મહામા ગાંધીની ઐિતહાિસક દાંડ jૂચ સાથે સંકળાયેV ું દEરયાEકનાર0 આવેV ુ આ ગામ છે . 3. ભીમનાથ - નીલકા નદ ના કાંઠ0 મહાદ0 વ%ુ ં P*યાત દ0 વાલય છે .

6 એિPલ, 1930ના રોજ ચપટ મી¥ુ ં ઉપાડ ગાંધીએ મીઠાના કાયદાનો ભંગ કય¦ હતો. 4. ગઢડા - @વાિમનારાયણ ભગવાન%ુ ભcય મંEદર છે .
વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ
 19. ભાવનગર જલો 22. ગીરસોમનાથ જલો
1. ભાવનગર Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 1. વેરાવળ Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક અને મોbું બંદર છે .

ભાવનગરનો િવ@તારÔગોEહલવાડÕ તર ક0 ઓળખાય છે .
અહA મ@યો=ોગનો સારો િવકાસ થયો છે .

તેને Ô8ુક0CલટસÕ જલો પણ કહ0વાય છે 2. સાંસણગીર

"ુજરાતની Ôસાં@jૃિતકÕ નગર અને સૌરા‹ની Ôસં@કાર Õ નગર કહ0વાય છે .
ગીરનાં જગલોમાં
ં આવેV ું આ @થળ Ôિસહના અભયાર“યÕ તર ક0 િવ}ભરમાં \ણી:ુ છે .

ભાવનગરની @થાપના મહારાજ ભાવિસહ પહ0લાએ કર હતી. 3. :ુલસી«યામ - અહA ગરમ પાણીના સાત jૂંડો આવેલા છે .

અહA Ôગૌર શંકર તળાવÕ, Ôબંદર ઉપરનો લોકગેઈટÕ અને Ôvૂ ધ સEરતાÕ ડ0ર આવેલી છે . 4. અહમદ{ુર-માંડવી

eુગ
ં ળ અને દાડમ ભાવનગર જલાનાં )ુ*ય પાક છે .
અહમદ{ુર-માંડવી દEરયાEકનાર0 આવેV ું અને નૈસCગ¬ક સœદય9 ધરાવ:ુ @થળ છે .
2. પાCલતાણા
તેની નકમાંજ Ôદ વÕ ટા{ુ છે .

ું ય પવ9તમાળામાં Wનોનાં 863 PિસX મંEદરો આવેલા છે .
પાCલતાણા પાસેની શે©જ 5. સોમનાથ

Wન ધમન
9 ા Pથમ તીથક
9 ર ઋષભદ0 વ%ુ ં આ @થાનક ગણાય છે .
બાર $યોિતCલ­ગોમાં આ Pથમ $યોિતCલ­ગ ગણાય છે .
3. અલંગ Ð અહA જહાજ ભાંગવાનો ઉ=ોગ િવક@યો છે .
Eહરણ નદ અને સ)ુGનો સંગમ પિવ> િ>વેણીતીથ9 ગણાય છે .
4. વલભી{ુર Ð વલભી{ુર િવ=ાપીઠ જગમશUર
ુ હતી. 6. ભાલકા તીથ9 Ð અહA એક મોI પીપળો છે .
5. ઘોઘા Ð Pાચીન બંદર છે .
અહA `ી jૃણએ દ0 હયાગ કય¦ હતો એવી મા1યતા છે .
6. રાજપરા
રાજપરા Ð અહA ખોડ યાર માતા%ુ ં PિસX મંEદર અને ÔદાતCણયો ધરોÕ છે .
7. વેળાવદર Ð અહA ÔકાCળયારÕ માટ0નો vુ િનયાનો સૌથી મોટો રા‹ ય પાક9 છે . 23. પોરબંદર જલો

8. તલગાજરડા Ð "ુજરાતના લોકિPય સંત મોરાર બા{ુ% ુ ં જ1મ@થળ છે . 1. પોરબંદર Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . ગાંધીની જ1મ” ૂિમ છે .

9. તળા\ Ð સાEહયકાર Ôનરિસહ મહ0તાÕ%ુ ં જ1મ@થળ છે .
આ શહ0ર ;ુદામાના નામ પરથી Ô;ુદામા{ુર Õ તર ક0 ઓળખાય છે .

10. મUવ
ુ ા Ð ફળ-ફળાEદના બગીચા માટ0 \ણી:ુ છે . અહ ની Ôeુ ગ
ં ળ Õ P*યાત છે .
અહA%ુ ં ;ુદામા મંEદર પણ જોવા લાયક છે .

11. િશહોર Ð આ શહ0ર તાંબા-િપªળના વાસણોનાં " ૃહઉ=ોગ માટ0 \ણી: ુ છે .
અહA ક િતL મંEદર, ભારત મંEદર, ગાંધી @) ૃિત વગેર0 દશન
9 ીય @થાનો છે .
2. માધવ{ુર Ð અહA `ી jૃણ, બલરામ અને aુ કમણી%ુ ં મંEદર આવેV ુ છે .
20. અમર0 લી જલો
1. અમર0 લી Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . અહA તેલની િમલો આવેલી છે . 24. દ0 વ” ૂિમ ~ારકા

2. સાવરjુ ંડલા Ð >ાજવાં-કાંટા બનાવવાનો ઉ=ોગ િવક@યો છે . 1. ખંભાCળયા Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .

3. લાઠ 9 ૂિમ અને જ1મ” ૂિમ છે .

Ð કિવ કલાપીની કમ”
ખંભાCળયા ુX ઘી માટ0 P*યાત છે . સમ… દ0 શમાં અહAથી ઘીની િનકાસ થાય છે .

4. \ફરાબાદ Ð અહA ) ૂળ આE/કન ગણાતી એવી Ôસીદ P\Õ રહ0 છે . 2. ~ારકા

5. પીપાવાવ Ð બંદર તર ક0 િવકાસ પા‚યો છે .
Eહ1vુ ઓના ચાર પિવ> યા>ાધામોમાં% ુ ં એક યા>ાધામા અને મોIદાિયની
સાત નગર ઓમાંની એક નગર છે .
21. Šૂનાગઢ જલો
ભગવાન `ી jૃણે વસાવેલા ~ારકા નગરમાં 2500 વષ9 Šૂ% ુ ં ~ારકાધીશ%ુ ં મંEદર છે .
9 ની તળે ટ માં વસેV ું જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .
1. Šૂનાગઢ Ð Cગરનાર પવત
આEદ શંકરાચાય› @થાપેલો Ôશારદાપીઠ આ`મÕ નકમાંજ આવેલો છે .

Šૂનાગઢનો િવ@તાર Ôનાધેડ Pદ0 શÕ તર ક0 ઓળખાય છે . 3. શંખો~ાર બેટ - બેટ ~ારકા તર ક0 ઓળખાતા આ @થળે ~ારકાધીશ તથા તેમની પટરાણીઓના

"ુજરાતના આEદકિવ ભ?ત નરિસહ મહ0તા Šૂનાગઢના વતની હતા. આઠ મહ0લો આવેલા છે .

અહA અડ કડ વાવ, નવઘણ jૂવો, સdર બાગ, નરિસહ ચોરો અને રાણકદ0 વીનો મહ0લ 4. મીઠા{ુર Ð અહA ટાટા ક0િમકલ અને મીઠા%ુ ં કારખા%ુ ં આવેV ુ છે .
જોવા લાયક @થળ છે . 5. ®ુમલી Ð અયંત Pાચીન નગર અને મંEદરોના ખંડ0રો એટલે ®ુમલી.
2. Cગરનાર પવ9ત Ð Cગરનારની તળે ટ માં અશોકનો િશલાલેખ અને દામોદર jુ ંડ જોવાલાયક છે .
અહA%ુ ં Ôનવલખા મંEદરÕ ¯ ૂબજ PાCચન મંEદર છે .
3. સતાધાર Ð સૌરા‹ના સંત Ôઆપાગીગાની સમાિધÕ%ુ ં @થળ છે . 6. લાંબા Ð એિશયા%ુ ં સૌથી મોbુ ં Ôિવ1ડ ફામ9Õ આવેV ુ છે .

વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ
 25. \મનગર જલો 28. ક‰છ જલો

1. \મનગર Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 1. ”ુજ Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . Ôવાગડ Pદ0 શÕ તર ક0 ઓળખાય છે .

નવાનગર રજવાડા અને Ôહાલાર Pદ0 શÕ તર ક0 ઓળખાય છે .
રામસંગ માલમે બાંધેલો આયના મહ0લ, Pાગ મહ0લ અહAના જોવાલાયક @થળો છે .

Ôસૌરા‹%ુ ં પૅEરસÕ ગણા:ું \મનગર શહ0ર \મ રાવળે ઈ.સ. 1540માં વસાc8ુ હ:ુ.ં
અહA \ણી:ુ Ôહમીરસર તળાવÕ આવેV ુ છે .

રણમલ તળાવમાં આવેલો Ôલાખોટા મહ0લÕ વીરતા અને Pેમ%ુ ં Pતીક છે .
ક‰છ%ુ Pવેશ~ાર ગણાતો એવો Ô; ૂરજબાર Õ {ુલ આવેલો છે .

અનેક સં@jૃત પાઠશાળાઓને કારણે \મનગર Ôછોટ0 કાશીÕ તર ક0 ઓળખા: ું હ:ુ.ં
અહA ÔહરામીનાળાÕ અને ભારત-પાEક@તાન બોડ9ર ÔિસરE–કÕ \ણીતા @થળ છે .

અહAની બાંધણી, કંjુ અને મેશ દ0 શ-િવદ0 શમાં P*યાત છે .
અહAના કાયોક મેળામાં ³ટો%ુ ં વેચાણ થાય છે .

અહA "ુજરાતની એક મા> Ôઆ8ુવ›Eદક 8ુિનવિસLટ Õ આવેલી છે . 2. નારાયણ સરોવર Ð ભારતના પાંચ પિવ> સરોવરમાં% ુ ં એક ગણાય છે .

અહAના બાલા હ%ુમાન મંEદર%ુ ં 1 ઑગ@ટ, 1964થી િનરં તર ચાલતી રામl ૂનના કારણે
અહAથી થોડ0 vૂ ર દEરયાEકનાર0 Ôકોટ0}ર%ુÕ ભcય િશવમંEદર આવેV ુ છે .

ÔCગનેસ 5ુકÕ માં ન™ધાયેV ુ છે .
અહA Ôશંખે}રÕ \ણી: ુ Wન મંEદર આવેV ુ છે .

અહA દEરયામાં પરવાળાના ;ુદ

ં ર રં ગોના ખડકોવાળા Ôપીરોટન ટા{ુઓÕ છે . 3. )ુGં ા Ð આ શહ0ર Ôક‰છ%ુ ં પેર સÕ ગણાય છે . અહA ખાર0 ક%ુ ં {ુકળ ઉપાદન થાય છે .

આ ટા{ુઓનો િવ@તાર ÔદEરયાઈ રા‹ ય ઉ=ાનÕ તર ક0 \હ0ર કરાયો છે .
અહAની લીલી ખાર0 ક  ÔખલેલાÕ તર ક0 ઓળખાય છે .

Cચકોર અને લસણ અહAના )ુ*ય પાક છે . 4. માંડવી Ð Šૂ% ુ ં બંદર છે . એિશયા%ુ ં સૌથી પહ0V ું Ôિવ1ડ ફામÕ9 અહA આવેV ુ છે .

2. વાલ;ુરા Ð ભારતના નૌકાસૈ1ય%ુ ં તાલીમક01~ છે . 5. ધોળાવીરા Ð અહAથી હડપા સં@jૃિતના અવશેષો મoયા છે .

3. બાલાછડ Ð સૈિનક શાળા આવેલી છે . 6. Ž\ર Ð છર -ચપાં અને ; ૂડ ના ઉ=ોગ માટ0 આ શહ0ર \ણી:ું છે .

અહA સલ-તોરલની સમાિધ િવ*યાત છે .
26. રાજકોટ જલો
Ž\રથી થોડા Žતર0 Ô®ુડખર અભયાર“યÕ આવેV ુ છે .
1. રાજકોટ Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . આ શહ0ર Ôસૌરા‹ની શાનÕ તર ક0 ઓળખાય છે . 7. આશા{ુરા માતાનો મઢ Ð ક‰છના રાજjુ bુંબના jુ ળદ0 વી આશા{ુરા માતા%ુ ં ભcય મંEદર છે .

રાજકોટની @થાપના િવભો \ડ0\ નામના સરદાર0 કર હતી. 8. ભG0}ર Ð Wનો%ુ ં તીથધ
9 ામ છે .

મહામા ગાંધીએ Pાથિમક િશIણ અહA લીlુ હ:ુ.
શેઠ જગeુ શાએ અહA આવેલા દ0 રાસરોનો ણોfધાર કરાcયો હતો.

ગાંધી%ુ ં િનવાસ@થાન Ôકબા ગાંધીનો ડ0લોÕ તર ક0 ઓળખાય છે . 9. કોટાય Ð અહA કાઠ ઓએ બંધાવેV ું કોટયક9 % ુ ં Ô; ૂય9મEં દરÕ આવેV ુ છે .

આ શહ0ર ઑઈલ એq1જનો અને મશીનર ના ભાગો બનાવવાના ઉ=ોગો માટ0 \ણી: ું છે . 10.કં
કંડલા Ð ભારત%ુ ં આ અગય%ુ ં બંદર છે . "ુજરાત%ુ ં સૌથી મોbુ ં બંદર છે .

મહામા ગાંધી હાઈ@jૂલ(આ/0ડ હાઈ@jૂલ), વૉ±સન ‚8 ૂCઝયમ, રાજjુમાર કૉલેજ,
Õ/ ‹0ડ ઝોનÕ ()ુ?ત cયાપાર Iે>) તર ક0 આ બંદરનો સારો િવકાસ થયો છે .
લાલપર સરોવર, આડ0મ વગેર0 જોવાલાયક @થળો છે . 11. ;ુથર
2. વીર{ુર Ð સંત જલારામ બાપાના @થાનકને કારણે આ @થળ PિસX છે .
"ુજરાતના )ુ*યમં>ી બળવંતરાય મહ0તાની @) ૃિતમાં બાંધવામાં આવેલ બળવંતરાય બંધ
3. ગ™ડલ Ð અહAના રા\ ભગવતિસહએ ÔભગવદગોમંડલÕ ની રચના કર હતી. માટ0 આ @થળ \ણી:ુ છે .

અહA Ôનવલખા મહ0લÕ આવેલો છે .
તેઓ%ુ િવમાન 19 સટ0‚બર,1965ના રોજ પાEક@તાની આ–મણ વખતે અહA : ૂટ પડƒુ હ:ુ.
4. ત{ુર Ð સાડ ઓના ઉપાદન માટ0 આ શહ0ર \ણી:ું છે . 12. ગાંધીધામ

પાEક@તાનથી આવેલા િનવા9િસતોને વસતા અહA નગરવસાહત બનાવવામાં આવી છે .
27. મોરબી જલો
1. મોરબી Ð મ‰² નદ ના Eકનાર0 વસેV ું જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . 29. બનાસકાંઠા જલો

અહA Cચનાઈ માટ નાં વાસણો, ઘEડયાર, સૅનેટર વેર તથા ટાઈસ બનાવવાનો 1. પાલન{ુર Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . તે% ુ ં ) ૂળ નામ ÔPહલાદન{ુરÕ હ:ુ.
ઉ=ોગ િવક@યો છે .
પાલન{ુર Ô´લો%ુ ં શહ0રÕ કહ0વાય છે .
2. વાંકાનેર Ð મ‰² નદ ના Eકનાર0 વસેV ું શહ0ર છે .
Ôઅªર ઉ=ોગÕ માટ0 \ણી: ુ શહ0ર છે .

અહA \ણીતો રાજમહ0લ Ôઅમર પૅલેસÕ જોવાલાયક છે .
"ુજરાતના Pતાપી રા\ િસfધરાજ જયિસહ%ુ ં આ જ1મ@થળ છે .
3. ટંકારા Ð @વામી દયાનંદની જ1મ” ૂિમ છે . 2. બાલારામ Ð બાલારામ ;ુદ
ં ર િવહારધામ છે .
3. Žબા Ð અરવલી પવ9તમાળાના આરા;ુર eુ ગ
ં ર પર Žબા માતા%ુ ં @થાનક છે .

વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ
4. jુંભાEરયા 32. સાબરકાંઠા જલો

Žબાથી 2 Eકમી vૂ ર આરસની ;ુદ
ં ર કોતરણીવાળાં સોલંક કાળનાં પાંચ WનમંEદરો 1. Eહમતનગર Ð હાથમતી નદ ના Eકનાર0 આવેV ુ ;ુલતાન અહમદશાહ0 વસાવેV ુ આ શહ0ર
આવેલા છે . જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે .

jુંભાEરયાથી થોડ0 vૂ ર કોટ0 }રમાં સર@વતી નદ %ુ ં ) ૂળ છે . 2. ઈડર Ð અહA વેણી વસલા રા\એ બંધાવેલો ÔઈડEરયો ગઢÕ જોવાલાયક છે .
3. વડાલી Ð અહAથી ઈ.સ.1208, 1219 અને 1273 ના િશલાલેખો મળ આcયા છે .
30. પાટણ જલો
4. િવજયનગર (પોળો)
પોળો) - અહA Wનોનાં PાCચન મંEદરો Ôપોળોના મંEદરÕ આવેલા છે .
1. પાટણ Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . પાટણ જલો ÔવEઢયાર Pદ0 શÕ તર ક0 ઓળખાય છે .
9 ુ Œ·ાના મંEદરના કારણે આ નગર ÔખેડŒ·ાÕ કહ0વા8ુ.
5. ખેડŒ·ા Ð અહA આવેલા ચ:ુ)ખ

વનરાજ ચાવડાએ વસાવેલા આ નગર%ુ ં ) ૂળ નામ ÔઅણEહલ{ુર પાટણÕ હ:ુ.

રાજ@થાનમાં {ુકરના Œ·ામંEદર િસવાય Œ·ા%ુ ં મંEદર મા> અહA જ છે .

િસXરાજ જયિસહ0 બંધાવેલા સહµCલગ તળાવની આŠુ બાŠુ 1008 િશવCલગ હતા.
6. પોશીના Ð }ેતાંબર Wનોનાં 4 PિસX મંEદર આવેલા છે .

અહA રાણી ઉદયમતીએ બંધાવલ રાણક વાવ અને પટોળાં P*યાત છે .
7. "ુણભાખર Ð અહA Cચ>-િવCચ> મેળો ભરાય છે .

ઉªર "ુજરાત 8ુિનવિસLટ %ુ ં વeુ મથક છે .

ઈ.સ.1923માં સૌ Pથમ આ8ુવ
9 Eે દક કોલેજ બની હતી. 33. અરાવલી જલો
2. િસX{ુર 1. મોડાસા Ð જલા%ુ )ુ*ય મથક છે .

િસX{ુરના Cબvુ સરોવરમાં મા: ૃ`ાX કરવામાં આવે છે . 2. શામળા Ð મે}ો નદ ના Eકનાર0 વસેV ું શહ0ર છે .

રા\ ) ૂળરાજ સોલંક એ Ôaુ GમાળÕ ની રચના કરાવી હતી.
અહA jૃણ-વા;ુદ0વની ગદા ધારણ કર0 લી «યામ @વRપની ) ૂિતL Cબરાજમાન છે .
3. મેથાણ Ð અહA બાયોગેસ લા1ટ આવેલો છે .
આથી આ @થળ Ôગદાધર{ુર Õ તર ક0 પણ ઓળખાય છે .
4. ચારણકા Ð અહA સૌર લા1ટ નાખવામાં આcયો છે .
અહA કાિતLક { ૂCણ¬માએ આEદવાસીઓનો મેળો ભરાય છે .
3. Cભલોડા Ð ક િતL@તંભ સાથે% ુ ં Eદગંબર Wનો%ુ ં Wન મંEદર મહવ%ુ ં યા>ાધામ છે .
31. મહ0સાણા જલો
1. મહ0સાણા Ð જલા%ુ ં )ુ*ય મથક છે . અહAની Ôvૂ ધસાગર ડ0ર Õ P*યાત છે .

અહA સૌથી વlુ પાતાળ jૂવા આવેલા છે .
2. તારં ગા Ð jુમાળપાળના સમયમાં બંધાયેલ અજતનાથ%ુ ં WનમંEદર આવેV ુ છે .
3. મોઢ0 રા Ð {ુપાવતી નદ ના Eકનાર0 ભીમદ0 વના સમયમાં બંધાયેV ું PાCચન Ô; ૂય9મEં દરÕ છે .

મોઢ ¶ાિતની jુ ળદ0 વી મોઢ0}ર માતા%ુ ં મંEદર P*યાત છે .
4. વડનગર Ð વડનગરા નાગરો%ુ ં આ ) ૂળ @થાન છે .

"ુજરાત%ુ ં સૌથી Šૂ% ુ હયાત નગર છે . તે% ુ ં PાCચન નામ Ôઆનંદ{ુરÕ હ:ુ.

અહA રા$ય સરકાર તરફથી તાના-ર ર ની સમાિધઓ પાસે Pિતવષ9 શાµીય સંગીતનો
કાય9–મ યો\ય છે .

વડનગરની મfયમાં ÔશિમLટા તળાવÕ અને Ôશામળશાની ચોર Õ નામે બે તોરણો છે .

અહA 14 મીટર ³ચો Ôક િતL@તંભÕ આવેલો છે .
5. મીરાં દાતાર Ð ઉનાવા પાસે આવેV ું મીરાં દાતાર%ુ ં @થાન )ુ]@લમો%ુ ં પિવ> @થળ છે .
6. ³ઝા Ð ઉિમયા માતા%ુ ં )ુ*ય મંEદર છે . aું અને ઈસબ"ુલ%ુ ં િવ}%ુ ં સૌથી મોbુ ં બ\ર છે .
7. િવસનગર Ð આ નગર િવશળદ0 વ વાધેલાએ વસાવેV ું છે .

અહA તાંબા-િપªળનાં વાસણોનો ઉ=ોગ િવક@યો છે .
8. ખેરવા Ð અહA ગણપત 8ુિનવિસLટ અને ક1યા સૈિનક @jૂલ આવેલી છે .
ુ રા માતા%ુ ં Pાચીન મંEદર આવેV ું છે .
9. બેચરા Ð અહA બUચ

વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ વનરાજિસહ ડોડ યા,મો.નં-9737994092, Email. vanrajsinh.d1@gmail.com, ગામ-ધનવાડા, તા-બાવળા,-અમદાવાદ