You are on page 1of 7

BAB VI MASS BALANCE DAN PRELIMINARY SIZING

6.1 Perhitungan Mass Balance


Perhitungan Mass Balance perlu dilakukan pada alternatif pengolahan yang telah
ditentukan. Hal tersebut dilakukan untuk mengetahui sejauh mana pengaruh unit
pengolahan air limbah dalam menurunkan beberapa parameter pencemar. Berikut
merupakan IPAL Alternatif yang digunakan dalam Perencanaan Bangunan Pengolahan
Air Limbah Kabupaten Sumenep dengan menggunakan IPAL Alternatif I yaitu Lumpur
Aktif (Activated Sludge).
1. Kualitas Influen Air Buangan
a. COD = 550 mg/l
b. BOD = 300 mg/l
c. TSS = 200 mg/l
d. N = 20 mg/l
e. P = 1 mg/l
2. Kuantitas Air Buangan
a. Qpeak = 65,7 m3/s
b. Qave = 32,85 m3/s
c. Qmin = 14,78 m3/s
d. Qmax harian = 41,06 m3/s
3. Perhitungan Mass Balance
a. Bar Screen
 Influent
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 300 mg/l = 0,3 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,3 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 851.472 kg/hari
COD = 550 mg/l = 0,55 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,55 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 1.561.032 kg/hari
TSS = 200 mg/l = 0,2 kg/m3
TSSm = TSS x Qave = 0,2 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 567.648 kg/hari
N = 20 mg/l = 0,02 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,02 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 56764,8 kg/hari
P = 1 mg/l
Pm = 0,001 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2838,24 kg/hari
 Removal
BOD = 5% x BOD = 0,05 x 300 mg/l = 15mg/l
BODm = 5% x BODm = 0,05 x 851.472 kg/hari = 42573,6 kg/hari
COD = 4% x COD = 0,04 x 550 mg/l = 22 mg/l
CODm = 4% x CODm = 0,04 x 1.561.032 kg/hari = 62441,28 kg/hari
TSS = 7% x TSS = 0,07 x 200 = 14 mg/l
TSSm = 7% x TSSm = 0,07 x 567.648 kg/hari = 39735,36 kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 9460800 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 9460800 kg/hari / 1030 kg/m3 = 9185,24 m3/hari
 Effluent
BOD = BODm – BODremov = 300 – 15 = 285 mg/l
BODm = BODin – BODremov = 851.472 - 42573,6 = 808898,4 kg/hari
COD = CODm – CODremov = 550 – 22 = 528 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 1.561.032 - 62441,28= 1498590,72
TSS = TSSm – TSSremov = 200 – 14 = 186 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 567.648 – 39.735,36= 527.912,64
Debit lumpur = Qave – Debit lumpurremov= 2.838.240 - 9185,24 = 2829054,76
N = 20 mg/l = 56764,8 kg/hari
P = 1 mg/l = 2838,24 kg/hari

b. Grit Chamber
 Influent
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 285 mg/l = 0,285 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,285 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 808898,4 kg/hari
COD = 528 mg/l = 0,28 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,528 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 1498590,7 kg/hari
TSS = 186 mg/l = 0,186 kg/m3
TSSm = TSS x Qave = 0,186 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 527912,64 kg/hari
N = 20 mg/l = 0,02 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,02 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 56764,8 kg/hari
P = 1 mg/l
Pm = 0,001 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2838,24 kg/hari
 Removal
BOD = 5% x BOD = 0,05 x 285 mg/l = 14,25 mg/l
BODm = 5% x BODm = 0,05 x 808898,4 kg/hari = 40444,92 kg/hari
COD = 4% x COD = 0,04 x 528 mg/l = 21,12 mg/l
CODm = 4% x CODm = 0,04 x 1498590,7 kg/hari = 59943,63 kg/hari
TSS = 7% x TSS = 0,07 x 186 = 13,02 mg/l
TSSm = 7% x TSSm = 0,07 x 527912,64 kg/hari = 36953,88 kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 615898 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 615898 kg/hari / 1030 kg/m3 = 597,96 m3/hari
 Effluen
BOD = BODm – BODremov = 285 – 14,25 = 270,75 mg/l
BODm = BODin – BODremov = 808898,4-40444,92= 768453,48 kg/hari
COD = CODm – CODremov = 528 – 21,12 = 506,88 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 1498590,72 - 59943,63 = 1438647,09
TSS = TSSm – TSSremov = 186 – 13,02 = 172,98 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 527912,64 – 36953,88 = 490958,76
Debit lumpur = Qave – Debit Lumpurremov = 2.838.240 - 597,96 = 2837642,04
N = 20 mg/l
Nm = 56764,8 kg/hari
P = 1 mg/l
Pm = 2838,24 kg/hari

b. Sedimentasi I
 Influen
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 270,75 mg/l = 0,2707 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,2707 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 768453,48 kg/hari
COD = 506,88 mg/l = 0,5068 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,5068 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 1438647,09kg/hr
TSS = 172,98 mg/l = 0,1729 kg/m3
TSSm = TSS x Qave = 0,1729kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 490958,76 kg/hari
N = 20 mg/l = 0,02 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,02 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 56764,8 kg/hari
P = 1 mg/l
Pm = 0,001 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2838,24 kg/hari
 Removal
BOD = 40% x BOD = 0,4 x 270,75 mg/l = 108,3 mg/l
BODm = 40% x BODm= 0,4 x 768453,48 kg/hari = 307381,39 kg/hari
COD = 32% x COD = 0,32 x 506,88 mg/l = 162,20 mg/l
CODm = 32% x CODm= 0,32 x 1438647,09 kg/hari = 460367,06 kg/hari
TSS = 55% x TSS = 0,55 x 172,98 = 95,139 mg/l
TSSm = 55% x TSSm= 0,55 x 490958,76 kg/hari = 270027,318kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 4500455,3 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 4500455,3 kg/hari / 1030 kg/m3 = 4369,37 m3/hari
N = 15% x N = 0,15 x 20 = 3 mg/l
Nm = 15% x Nm = 0,15 x 56764,8 = 8514,72 kg/hari
P = 15% x P = 0,15 x 1 = 0,15
Pm = 15% x Pm = 0,15 x 2838,24 = 425,736 kg/hari
 Effluen
BOD = BODm – BODremov = 270,75 – 108,3 = 162,45 mg/l
BODm = BODin – BODremov =768453,48-307381,39 = 461092,09kg/hari
COD = CODm – CODremov = 506,88 – 162,20 = 344,68 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 1438647,09 - 460367,06 = 978280,03
TSS = TSSm – TSSremov = 172,98 – 95,139 = 77,841 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 490958,76– 270027,318= 220931,44
Debit lumpur = Qave – Debit Lumpurremov = 2.838.240-4369,37= 2833870,63
N = Nm – Nremov = 20 – 3 = 17 mg/l
Nm = Nin – Nremov = 56764,8 - 8514,72 = 48250,08 kg/hari
P = Pm – Premov = 1 – 0,15 = 0,85 mg/l
Pm = Pin – Premov = 2838,24 - 425,736 = 2412,504 kg/hari

c. Activated Sludge
 Influen
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 162,45 mg/l = 0,1624 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,1624 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 460930,17 kg/hari
COD = 344,68 mg/l = 0,3447 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,3447 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 978341,33kg/hr
TSS = 77,841 mg/l = 0,7784 kg/m3
TSSm = TSS x Qave =0,778kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2209286,02 kg/hari
N = 17 mg/l = 0,017 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,017 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 48250,08 kg/hari
P = 0,85 mg/l = 0,00085
Pm = 0,00085 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2412,504 kg/hari
 Removal
BOD = 90% x BOD = 0,9 x 162,45 mg/l = 146,205 mg/l
BODm = 90% x BODm= 0,9 x 460930,17 kg/hari = 414837,153 kg/hari
COD = 82% x COD = 0,82 x 344,68 mg/l = 282,64 mg/l
CODm = 82% x CODm= 0,82 x 978341,33kg/hari = 802239,89 kg/hari
TSS = 85% x TSS = 0,85 x 77,841 = 66,165 mg/l
TSSm = 85% x TSSm= 0,85 x 2202474,24 kg/hari = 1872103,104 kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 31298218,62 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 31298218,62 kg/hari / 1030 kg/m3 = 30386,62 m3/hari
N = 15% x N = 0,15 x 17 = 2,55 mg/l
Nm = 15% x Nm = 0,15 x 48250,08 = 7237,512 kg/hari
P = 15% x P = 0,15 x 0,85 = 0,1275 mg/l
Pm = 15% x Pm = 0,15 x 2412,504 = 361,876 kg/hari
 Effluent
BOD = BODm – BODremov = 162,45 – 146,205 = 16,245 mg/l
BODm = BODin – BODremov =461092,09-414837,153 = 46254,937 kg/hari
COD = CODm – CODremov = 344,68 – 282,64 = 61,99 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 978280,03- 802239,89 = 176040,14 kg/hari
TSS = TSSm – TSSremov = 77,841 – 66,165 = 11,676 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 2209286,02 –1872103,104 = 337182,92
Debit lumpur = Qave – Debit Lumpurremov= 2.838.240-30386,62 = 2807853,38
N = Nm – Nremov = 17– 2,55 = 14,45 mg/l
Nm = Nin – Nremov = 48250,08 - 7237,512= 41012,57kg/hari
P = Pm – Premov = 0,85 – 0,1275 = 0,7225 mg/l
Pm = Pin – Premov = 2412,504 - 361,876 = 2050,63 kg/hari

d. Sedimentasi II
 Influen
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 16,245 mg/l = 0,01624 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,01624kg/m3 x 2.838.240 m3/hari= 46093,017 kg/hari
COD = 61,99 mg/l = 0,062 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,062 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 175970.88 kg/hr
TSS = 11,676 mg/l = 0,0117 kg/m3
TSSm = TSS x Qave =0,0117kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 33207,408 kg/hari
N = 14,55 mg/l = 0,01455 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,01475 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 41012,57 kg/hari
P = 0,722 mg/l = 0,00072
Pm = 0,00072 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 2043,53 kg/hari
 Removal
BOD = 70% x BOD = 0,7 x 16,245 mg/l = 11,37 mg/l
BODm = 70% x BODm= 0,7 x 46093,017 kg/hari = 32265,11 kg/hari
COD = 55% x COD = 0,55 x 61,99 mg/l = 34,0945 mg/l
CODm = 55% x CODm= 0,55 x 175970.88 kg/hari = 96783,98 kg/hari
TSS = 65% x TSS = 0,65 x 11,676 = 7,589 mg/l
TSSm = 65% x TSSm= 0,65 x 33207,408 kg/hari = 21584,815kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 359746,92 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 359746,92 kg/hari / 1030 kg/m3 = 349,27 m3/hari
N = 75% x N = 0,75 x 14,55 = 10,9125 mg/l
Nm = 75% x Nm = 0,75 x 41012,57 = 30759,43 kg/hari
P = 80% x P = 0,8 x 0,722 = 0,578 mg/l
Pm = 80% x Pm = 0,8 x 2043,53 = 1634,824 kg/hari
 Effluent
BOD = BODm – BODremov = 16,245 – 11,37 = 4,875 mg/l
BODm = BODin – BODremov =46093,017-32265,11 = 13827,907kg/hari
COD = CODm – CODremov = 61,99 – 34,0945 = 27,9 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 175970.88 - 96783,98 = 79186,9 kg/hari
TSS = TSSm – TSSremov = 11,676 – 7,589 = 4,087 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 33207,408 –21584,815= 11622,593
Debit lumpur = Qave – debit lumpurremov = 2.838.240 - 349,27 = 2837890,73
N = Nm – Nremov = 14,55 – 10,9125 = 3,63 mg/l
Nm = Nin – Nremov = 41012,57 - 30759,43 = 10253,14 kg/hari
P = Pm – Premov = 0,722 – 0,578 = 0,144 mg/l
Pm = Pin – Premov = 2043,53 - 1634,824 = 408,706 kg/hari

e. Klorinasi
 Influen
Qave = 32,85 m3/s = 2.838.240 m3/hari
BOD = 4,875 mg/l = 0,04875 kg/m3
BODm = BOD x Qave= 0,04875kg/m3 x 2.838.240 m3/hari= 138364,2 kg/hari
COD = 27,9 mg/l = 0,0279 kg/m3
CODm = COD x Qave= 0,0279 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 79186,9 kg/hr
TSS = 4,087 mg/l = 0,00408 kg/m3
TSSm = TSS x Qave = 0,00408 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari=11580,019kg/hari
N = 3,63 mg/l = 0,00363 kg/m3
Nm = N x Qave = 0,00363 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 10302,81 kg/hari
P = 0,144 mg/l = 0,00014 kg/m3
Pm = P x Qave = 0,00014 kg/m3 x 2.838.240 m3/hari = 408,706 kg/hari
 Removal
BOD = 5% x BOD = 0,05 x 4,875 mg/l = 0,2437 mg/l
BODm = 5% x BODm= 0,05 x 138364,2 kg/hari = 6918,21 kg/hari
COD = 5% x COD = 0,05 x 4,087 mg/l = 1,395 mg/l
CODm = 5% x CODm= 0,05 x 79186,9 kg/hari = 3959,345 kg/hari
TSS = 10% x TSS = 0,1 x 4,087 = 0,4087 mg/l
TSSm = 10% x TSSm= 0,1 x 11580,019kg/hari = 1158,0019 kg/hari
Massa Lumpur = (100/6) x TSSm = 19300,0317 kg/hari
Debit Lumpur = Massa Lumpur / massa jenis lumpur
= 19300,0317 kg/hari / 1030 kg/m3 = 18,738 m3/hari
N =0
Nm =0
P =0
Pm =0
 Effluent
BOD = BODm – BODremov = 4,875 – 0,2437 = 4,631 mg/l
BODm = BODin – BODremov =138364,2 -6918,21 = 131446 kg/hari
COD = CODm – CODremov = 27,9 – 1,395 = 26,505 mg/l
CODm = CODin – CODremov = 79186,9 - 3959,345 = 75227,5 kg/hari
TSS = TSSm – TSSremov = 4,087 – 0,4087 = 3,678 mg/l
TSSm = TSSin – TSS remov = 11580,019–1158,0019 = 1042,017
Debit lumpur = Qave – debit lumpurremov = 2.838.240 - 18,738 = 2838221,26
N = Nm – Nremov = 3,63 – 0 = 3,63 mg/l
Nm = Nin – Nremov = 10302,81 – 0 = 10302,81 kg/hari
P = Pm – Premov = 0,722 – 0,578 = 0,144 mg/l
Pm = Pin – Premov = 408,706 – 0 = 408,706 kg/hari

You might also like