Franciszek Karpitiski Laura i Filon LAURA 1 Jud miesige zeszed, psy sie uspily co$ tam Klaszcze 2a borem, Pewnie mnie czeka méj Filon mily Pod uméwionym jaworem. 5 Nie bede sobie warkocz trefile®, ‘Tylko whos zwiaée splatany, Bobym sie bardziej jeszcze spoénita, A mj tam teskni kochany. ‘Wezme z koszykiem maliny moje 10. Tteplecianke! r620%¢; Maliny bedziem jedi obojes ‘Wieniec mu wloze na glowe. Prowadz mig teraz, milosci émiala. Gaybys mi skrzydla preypigta! 15 Zebym najpredzej bir przeleciala, Potem Filona scisneta. Oto juz jawor... Nie masz milego! ‘Widzg, 2e jestem zdradzonal (On z praywiazania Zartuje mego; 20, Kocham zmiennika' Filona. Pewnie on teraz koto bogini ‘Swej, czatnobrewki? Dorydy, Roarywke sobie okrutna czyni ‘Kosztem mej hariby ibiedy. 25 Pewnie jej méwi, ze obladzona ‘Wpieram sie w drzewa i bory | zamiast jego bialego tona® Sciskam nieczule jawory, Filonie! wienczas, kiedym nie znala 30 Jeszeze milosci szalonej, Pierwszy raz-em ja w twoich zdybata? Oczach i mowie piesaczone} Jakze mie mocno ubezpieczata, Zez toba bede saczgsiwal 35 A ztym sig chytrze ukry¢ umiala, ‘Ze bywa czasem falseywal ‘Slaba niewinnosé latwo uwioda! “Teraz, wracajge do domu, ‘Naucza¢ bede moja przygoda, 40 Zeby nie wierzyénikomu, ‘Ale kt62 2gadnie: praypadek jaki Dotad zatrzymat Filona? Mote on dla mnie zawsze jednaki, Motem ja protno strwozona? 48 Lepie) mu na tym naszym jaworze Koszyk i wieniec zawiesze, Jutro pase bedzie trzode prey borze: Znajdzie.. Jakze go pociesze! Och, nie! On 2drajea: on u Dorydy, 50 On mote teraz bez miary Na sprosne* z nig sie wy beawstydly. ‘A jamu daje ofiary.. Widzialam wezoraj jak na nig? mrugal, Potem cos cicho méwili; 55 Pewnie to dia niej kj ten wystrugal, Co sig mu wsaysey daiwil. Jakzeby mojg haitbe pomno?y Gayby od Laury uswity Wieniee na glowe Dorydy wlozyt © Jako lup na mnie zdobyty! ‘Wianku r6éany! Gdym cig spatala Krwia-m cie rak moich skroy Bom twe najmocniej wezly spajala I zrobota-m sie kwapila. «68 Teraz bad Swiadkiem moje) rozpaczy Trazem naucz Filona, Jako w kochania nie nie wybaczy Prawelziwa milosé wzgardzona, Thue o drzewo koszyk mo} mity, 70 Rwe wieniec, ktérym splatata; “Tez nich kawalki beda swiadcayly, em z nim na wieki zerwala TEKSTYZEPOKI (Marek Hlasko, Plenwszy ook w chmurach, 's. 280-283 ‘Satu rycny(ozasami eementems opin ivo Srametycarym) wood {75 2 starzyin| poz ‘eck Seanka przed- Stawiala milosne peypotio “ codeenne problem bo- nator syizonanych na ‘ileszicaricow wal - paste- BSS, mash — fh beioske 2ycie na ono pigkng| i pay nj eloviko natu. * miesiac eszedt~sletye oa sna nie. warkocz Wotla plot vwerkoce. * pleciankg —wienek uplecioy os * zmionnka—oscberistal wucrucech * ceamobrewk~o czarmych Darwin, ® balego lona ~ tu: ba) pire, * zdybala~przyapal * sprosne ~nisorvewale. na gna.WARIO WIEDZEEC Badacze okresiala Karpit- skiego mianem ,Spiewaka Justyry’,poniawaz poeta ‘zgeto nazywal adresati svcich ubworéw wiasrie tym imioniom, Pisewsza -ustyna!w jego Zyciu ‘ylapiekna, leoz udoga ‘Marianna Brosel6wma, To prandopodobnie je) ‘poswigcl slyny wiersz Do Justyry. Tpsknosé na wiosne. Péénie) Karpis _akochal si w taernnicze| rgeatce, Catatria jag wy brand zostata arystokath, Franciszka Koziobrodze, Ptnijsza ksigzna Puzyrina wetrogeine —w gpstyen zarodach popedliwa lwo vlogaigca gnewow aha tu digo. za wazyetho stanie— ‘wszystko mi zastap ‘ wezystkim pasterkom przodhuje—wypreadza wezyste inne raster ‘yn weld *brogi— tu: bogactva, "Akast, lemena Iriona. zacaerpnite 20 starazying| erty. i" ‘Ty wiesz, méj podstep dlaczego. Kiedy w chroscinie” Filon schroniony Wybieg! do Laury splakanej, LAURA Dajmy juz pokaj troskom izrzedzie, 15 Juiz byto drzewo koszyk sthuczony, Wieniee rézowy stargany. Ja cig niewinnym znajduje. 115 Teraz méj Filon droaszy mi bedzie, FILON Bo mig ju wigcej kosatuje © popedliwa'"..O ja niebaczny. Lauro!., Poczeksj...dwa slowa, Moie wystepek m6j nie tak znaceny, 80 Moze zbyt kara surowa. FILON, ‘Teraz mi Laura za wszystko stanie", ‘Wszystkim pasterkom praodkuje%; Ido gniewu jg wzrusza kochanie, Jam tu przed dobra stanal godzing, 120. Idla mitosci daruje. Diugo na ciebie klaskatem; Gdyé nadchodzila, miedzy chroscina LAURA ‘Naumnsnesigschowalem, Jedna sig Dorys wylgczyé miala, Je) pierwsze miejsce naznacze 15 Cheac tajerinice twoje wybadaé: Na to wspomnienie drig zawsze cala Coo mnie bedziesz mowila? Co, kiedy cig 2 nig obacze! A stad szczesliwose moje ulladaés ‘Ale czekalem zbyt sita” LON 125 Dla twego, Lauro, praypodobania, Pierwsze twe skargi o Dorys byly. Prayraekam ci tona glowe: 9 Sadi.o mnie, Lauro, inact ‘Chronic sig bed z nig widywania, Kogoi by wdzigki tamtej wabily, “W iadna nie wnide’ rozmowe. Kio ci raz tylko obaczy? LAURA Prawda, 2e czasem z nia sie bawilo, Cayme nagrodze za te ofiary? ‘Majac znajomose od dluga 120 Niemam ~ proce serca wiernego, $6 Ale kochania nigéy nie byl: Jedne ci zawsze praynosze dary ‘Nie juz ten kocha, co mruga. rzyjmij je jak co nowego. to mas: ten ki, po nim znamiona FILON Nicbieskie gladko rzezane. Kt6z by dla ciebie nie zerwal wezly W gorze 2obaczyse nasze imions, Prayjaéni, co mig necily? 100 Oblgdnym wezlem zwigzane 135 W twej pigknej twarzy wszystkie uwiezly Nadzieje moje i sil. ‘Cozem zawinil, byS mig gubita Przex two postepek tak srogi? LAURA Cayliz dlatego, 2e8 ty zbladzila, Jamam mie€ x placau po twarzy smugi ‘Ma gina¢ Filon ubog? Ale jak mi sig nadarzy Spleéei ulo2yé warkocz m6j dlugi, 10s Jes sie za co twych gniew6w boje, ie Meta tomldatwarsy. To mig ta rorpacz strapila: Drogom kupowat ciekawose mojg, FILON Lzamis ja swymi placila Géyby mi Akast dawal swe brogi® Ze zlotem swojej [zmeny", ‘Alewtym wszystkim 2logé nic nie miala: —_Ryektbym: Akascie! Ty jest ubogi, 110. Wszystko 2 powodu dobrego. Bomoja Laura bez ceny. Ja wiem, dlaczegos tyle plakala. 7 155Z 60LAURA » Ani ja pragne szczescia wielkiego, Ktére (chocbym tez i miata) Za jeden wsmiech Filona mego Zaraz bym_z checig mieniala FILON 0 Swiatlo moje wposréd tej nocy! Zagtodo mego spokoja"! ‘Ty jeszeze nie wiesz 0 twoje| mocy, A jacauje ja. O mojal.. LAURA Pols twa reke, gdzie mi piers spada, Cay slyszyszto serca bicie? 5 Za uderzeniem kazdym ci gada, Ze cig tak kocha, jak zycie. FILON: Daj mi ust... ktdrych iniepokoje, Irazem slodyez wyplywa ‘Ta droga posle zapaly moje, Ai gdzie twa dusza praebywa LAURA Cay wkazdym roku taka kochania Jak w osimnastym mozola"? Jesli w tym nie masz pofolgowania’, Jak ezlek milosci wydola#? FILON 5 Scignij twojego, Lauro, Filona, Jacig przycisne wzajemnie; Serca, zblizone fonem do tona, Rozmawiaé beda tajemnie, LAURA ‘Ty mie daleko sciskasz gorece), 170A jam cig tylko dotknela: Nie przeto, Filon, kochasz mig wigce} Milosé mi sily odjela. FILON Lauro! Cos dotad dla mnie éwiadczyla, Jeszcze dowodzi to malo, 175 Ze mig tak kochasz, jakes méwila: Jeszcze mi prosi¢ zostalo. LAURA ‘Tegom sie miata zciebie spodziewae? Take to skarga niezboznal Nie proS, nie ka mi; ty mig cheese gniewaé. 180 Kochaé cie wigeej nie mozna, FILON Kiedy mie za to nie bedziesz winié? Ikiedy bedziesz wiedziala, Co do dzisiejszejtaski prayezynié, Ze taka milosé niecala™? LAURA 185 Filonie! Widzisz wschodzace zorze? Juz to drugi raz kur pieje. ‘roche przyellugo bawig na dworze Tak matka wstafa.Truchlej, ‘TEKSTY ZEPOKI zaraz bym z checia mieriala = zaraz tym 8g 2 enecig " spokoja spoke czy w kaidym oka taka 2 kochans Jae wosimnastym mazola~ oxy wkazdym wioky moss sorawia taka udnodé jak wtedy. ad ma sip osemnascie at? * pofelgowanie — Ug 2 yydola podcta rvecala Iu lata, ake, ea sip e2yCho kei * truchlee~ ratio ze srachu, Frangois Boucher [fransta bbusze], Zakochani (tragmeny), 1764, ‘Siclankowa soena pastersia przedstawis| charakterysycony cla ‘melarstwa sontymonicinego rmotyschadeé kochankéw na the dicznel prey Towarayszy im pies: odiuiocary symbol wemosc.‘Kraina w starving) rec piewana wv poszy anty- ne Jako miejsca zemiese~ kane przez prostych paste- (Ry wiodgcych szczpsiwe 2ycle w harmoni 2 natura Swat Akad inspirowal wil artysidw i pisarzy \W pitnigszych epakach, in, eutoréw sielanek ees FILON LAURA 2al mi ce puscié nie imiem cig trzymag. — Miesigcu! Juz a ide do domu; 199 _Kiedyé prayspieszy czas drogi, Jesliby kiedy z Dory Gdy2 moja Laura istodko drzymaé, 185 Filon tak trawl noe po kryjoma— Thawié bede bez trwogi? ‘Nie Swieé, niech na nich dédie ida! ANALIZA | INTERPRETACJA. UTWORU - WSKAZOWKI = SENTYMENTALIZM W POEZJI FRANCISZKA KARPINSKIEGO Frenciszka Karpiiskiego sq biskie fiozofi Jeana-Jacques'a Rousseau, Postal niewat- bliwle znat dzietatrancuskiego mysiicila. Glownym zalozeniem Ka stawienie sobie Swiata natury i § tycznoscia lindywidualizmem, drug zs _Datiery miedzyludzkie i upraedzenia. Diatego te? zdaniem Karptiskiego: * s2lonlek Powinion sip Klerowaé w 2yciu losem serca, gay? jot on nalbisry nature po- 2wlala dotrzeé do prawdy 0 sobie eamym; * gwarancia szczescla jest mitosé rozumiane jako naturalna sila zakorzeniona w czlowieku, aie skonwencjonalzowana i pozbawiona autentyzmu mils dworeka: * da artysty najwatniejsco jest Indywidualne preezycie, dzieki Ktdrernu mode 2y6.w harmoni 2e Swietem iz samym soba; * arGdlem poezji ma byé ,c2ulosé serca”. ® LAURA 1 FILON JAKO SIELANKA CZUEA Utwor Laura i Flon jest prayktadem stworzone| przez Franclszka Kerpifiskiego odmiany sielanki zwane|sioiankg czula, Ma ona nastepulace cecty: * .czute serce” jako gléwny temat utworu; * arkacisk! Swlet przedstawiony, konwencjonalny i schematyezny (natura sipzye, jawor, \wianek rSéary; postacie ~ pastorka i pasterz, o santycanycht imionach 1 poskugujacy sig \wyszukanym, itsrackim jgzykiem; * obeono¢ paralolzm tematyeznego - uczucla bohaterow 64 ukazywane oprzez odwotania do wiata preyrody; 7 Qbscnose newigzer do polskiego folKioru ido radzime) kutury; * nytmicanesé i Splewnose, charaktaryetycane dia twérozoSciludowe,