Bab Bidang Pembelajaran: Perkaitan dan Algebra

8 Pemodelan Matematik
Mathematical Modeling

8.1Pemodelan Matematik / Mathematical Modeling

• Pemodelan matematik ialah proses yang menggunakan matematik untuk mewakili, menganalisis, membuat
andaian atau memberikan pandangan mengenai fenomena dunia nyata.
Mathematical modeling is a process that uses mathematics to represent, analyse, make assumptions or provide insights into real-world
phenomena.
• Proses yang terlibat dalam pemodelan matematik:
Processes involved in mathematical modeling:

Mengenal pasti dan

Membuat andaian dan Mengaplikasikan matematik
mendefinisikan
mengenal pasti untuk menyelesaikan masalah
masalah
pemboleh ubah Apply mathematics to solve
Identify and define problem
Make assumptions and a problem
identify
variables

Ulang jika
perlu
Repeat as needed

Memurnikan model
matematik Menentusahkan dan
Refine mathematical mentafsir penyelesaian
model Verify and interpret solutions

Laporkan penemuan
Report findings

• Mengapakah penting untuk membuat andaian (hipotesis) dalam pemodelan matematik?

Why is it important to make assumptions (hypothesis) in mathematical modeling?
• Pemboleh ubah bersandar atau output mewakili maklumat yang anda cari. Ia juga disebut sebagai pemboleh ubah
Membuat
bergerak andaian dapat mengurangkan maklumat (pemboleh ubah) yang perlu dipertimbangkan dalam
balas.
kehidupan
Dependent nyataordan
variables hanya
outputs fokusthe
represent kepada maklumat
information yang
that you seek.tepat untuk
It is also menyelesaikan
known masalah.
as responding variables.
Making assumptions
• Pemboleh ubah tak help to reduce the
bersandar amount atau
(bebas) of information (variables)kuantiti
input mewakili have to consider in real life and
atau maklumat focusdiketahui/diberi.
yang on the right Ia juga
information
disebut to solve
sebagai the problem.
pemboleh ubah dimanipulasi.
Independent variables or inputs represent quantities or information known/given. It is also known as manipulated variables.
• Nilai pada pemboleh ubah tak bersandar boleh diubah untuk melihat kesan ke atas pemboleh ubah bersandar.
The value on the independent variable can be changed to see the effect on the dependent variable.
• Parameter model tetap atau pemboleh ubah dimalarkan mewakili kuantiti yang jumlahnya tetap sama.
Fixed model parameters or constant variables represent constants that remain the same.

164

07/01/2021 4:23 PM
Modul A+ Math Tg5(B8).indd 1
Latihan 1 Selesaikan./Solve.
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang pemodelan matematik untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
linear.

Contoh 1

Mokhtar ingin mengetahui kos yang diperlukan untuk mengecat rumahnya.

Ukuran dinding dalaman yang ingin dicatnya ialah 30 meter persegi. Mokhtar mahu
menggunakan cat yang berharga RM38 untuk 1 liter dan RM140 untuk 5 liter. Satu liter cat
boleh meliputi dinding seluas 4 meter persegi.
Mokhtar wants to find out the cost of painting his house. The size of the interior wall he wishes to paint is
30 square metres. He wants to use the paint which costs RM38 a litre and RM140 for 5 litres. One litre of
paint can approximately cover 4 square metres of the wall.
(a) Kenal pasti dan tentukan masalahnya.
Identify and define the problem.
(b) Tentukan andaian yang perlu dibuat dan kenal pasti pemboleh ubah
dalam menyelesaikan masalah.
Determine the assumptions that need to be made and identify the variables in solving the problem.

Penyelesaian:
(a) Diberi/ Given:
Luas keseluruhan dinding yang ingin dicat: 30 meter persegi
The area of wall that needs to be painted: 30 square metres
1 𝑙 cat boleh meliputi dinding seluas 4 meter persegi. 1
𝑙 of paint can approximately cover 4 square metres of the wall. 1 𝑙
cat = RM38/1 𝑙 of paint = RM38
5 𝑙 cat = RM140/5 𝑙 of paint = RM140
Pernyataan masalah: Jumlah harga cat yang diperlukan
Problem statement: Total cost for the paint
(b) Andaian: Andaikan bahawa tidak ada pembaziran cat semasa mengecat.
Assumption: Assume that there is no paint wastage during painting.
Variables / Pemboleh ubah:
(i) Pemboleh ubah tak bersandar: Luas permukaan dinding, S
Independent variable: The surface area of the wall, S
(ii) Parameter tetap: Kualiti cat, E (iaitu berapa meter persegi cat tersebut dapat diliputi)
Fixed parameter: Efficiency of the paint, E (i.e. how many square metres the paint can cover)
(iii) Pemboleh ubah bersandar: Isi padu cat diperlukan, V
Dependent variable: Volume of paint needed, V

1 Darren mempunyai simpanan sebanyak RM2 000 di Bank Wawasan dengan kadar faedah 1.8%
setahun. Dia mahu membeli sebuah komputer riba
165yang bernilai RM3 800 menggunakan wang
simpanannya. Berapakah masa yang diambil oleh Darren untuk menyimpan bagi membeli komputer
riba itu?
Darren saves RM2 000 at Bank Wawasan with a simple interest rate of 1.8% per annum. He wants to buy a laptop
worth RM3 800 with his savings. How long does Darren need to save in order to buy the laptop?
(a) Kenal pasti dan tentukan masalahnya.
Identify and define the problem.
(b) Tentukan andaian yang perlu dibuat dan kenal pasti pemboleh ubah dalam menyelesaikan masalah.
Determine the assumptions that needs to be made and identify the variables in solving the problem.

(a) Dalam masalah ini, prinsipal dan kadar faedahnya diketahui. Faedah daripada simpanan termasuk dalam
jumlah yang diperlukan oleh Darren (selain RM2 000) untuk membeli komputer riba. Kita perlu menentukan
berapa lama masa Darren perlu menyimpan wang di bank.
(b) Andaian:
• Andaikan bahawa kadar faedah tidak berubah dalam jangka masa pengiraan faedah.
• Andaikan harga komputer riba tidak berubah ketika Darren telah mengumpulkan sejumlah wang
yang diperlukan untuk membeli komputer riba itu.
Pemboleh ubah:
• Pemboleh ubah tak bersandar: Masa dalam tahun, t.
• Parameter tetap: (i) Prinsipal, P; (ii) Kadar faedah, r.
• Pemboleh ubah bersandar: Faedah I, I = Prt.

07/01/2021 4:23
2 Bapa Amela memberikannya wang saku sebanyak RM7 sehari. Amela menyimpan RM2 setiap hari
daripada wang sakunya itu sehingga dia berjaya mengumpulkan RM10.
Bentukkan satu persamaan untuk menunjukkan hubungan antara hari dan jumlah wang yang terkumpul.
Tunjukkan jalan kira anda menggunakan proses-proses dalam pemodelan matematik.
Amela's father gives her RM7 a day as pocket money. Amela saves RM2 every day from her pocket money and manages to collect
RM10.
Form an equation to show the relationship between the day and the amount of money accumulated.
Show how you use the processes in mathematical modeling.

Mengenal pasti dan Membentuk persamaan dan membina graf bagi menunjukkan hubungan antara hari
mendefinisikan dan jumlah wang yang terkumpul.
masalah
Identifying and defining
the problem

Membuat andaian Andaian:

dan mengenal pasti Dengan menyimpan sebanyak RM2 sehari, Amela dapat mengumpulkan RM10 dalam
pemboleh ubah tempoh 5 hari.
Making assumption(s)
and identifying variables Pemboleh ubah dimanipulasi: Bilangan hari
Pemboleh ubah bergerak balas: Jumlah wang yang terkumpul
Pemboleh ubah dimalarkan: Nilai wang yang disimpan setiap hari (RM2)

Mengaplikasi model Andaikan Amela mula menyimpan pada hari Isnin.

matematik untuk
Hari Jumlah wang
menyelesaikan
masalah Isnin RM2
Applying mathematical Selasa RM(2 + 2) = RM4
modeling to solve the Rabu RM(2 + 2 + 2) = RM6
problem
Khamis RM(2 + 2 + 2 + 2) = RM8
Jumaat RM(2 + 2 + 2 + 2 + 2) = RM10

Pola amaun wang bertambah RM2 setiap

hari. Maka, jumlah wang = RM2 × bilangan
hari
Menentusahkan Jumlah wang = RM2 × bilangan hari
dan mentafsir
penyelesaian Bilangan hari, x 1 2 3 4 5
masalah Jumlah wang terkumpul (RM), y 2 4 6 8 10
Verifying and
interpreting solutions Wang (RM)
in the context of the
problem 10
8
6
4
2
0 Bilangan hari
1 2 3 4 5

Memurnikan model Daripada jadual nilai dan persamaan matematik yang dibina, Amela dapat
matematik mengumpulkan RM10 dalam tempoh 5 hari.
Refining the Jumlah wang = RM2 × bilangan hari
mathematical modeling = RM2(5)
= RM10

Melaporkan dapatan Daripada persamaan yang dibentuk, Amela boleh meletakkan sasaran bagi bilangan hari
Report the findings yang diperlukan untuk mengumpulkan sejumlah wang yang diingini.

166

07/01/2021 4:23
 3Majlis perbandaran ingin mengetahui keberkesanan setiap kempen kitar semula yang dijalankan di kawasan tertentu. Pada p
The town council wants to know the effectiveness of each recycling campaign conducted in a particular area. In your opinion, can mathematical m

Ya, pemodelan matematik boleh digunakan untuk menentukan keberkesanan setiap kempen kitar semula yang dijalankan. Pemodelan matematik

PAK-21

Pemodelan matematik menerbitkan rumus matematik bagi mewakili masalah dunia nyata dalam sebutan matematik.

VIDE
Mathematical modeling is the creation of mathematical formulas to represent a real-world problem in mathematical terms.
Terdapat tiga jenis fungsi yang terlibat dalam pemodelan matematik dipelajari dalam bab ini:
There are three types of functions involved in mathematical modeling studied in this chapter:

Fungsi Bentuk am
Function General form
Linear y = mx + c
Kuadratik/ Quadratic y = ax2 + bx + c Dengan keadaan/Where
a = nombor nyata positif, a ≠ 1
y = Cax positive real number, a ≠ 1
Eksponen/ Exponent atau/or C = nilai awal/initial value
y = a(1 + r)t

Video
Imbas atau layari laman web https://youtu.be/9Bu0Hkxw88g untuk mengenal pasti beza fungsi linear, kuadratik dan eksponen berdasarkan situa

Untuk tu

Latihan 2 Selesaikan./Solve.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
linear.
TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
kuadratik dan eksponen.

Contoh 2
Sebuah syarikat sewa kereta mengenakan bayaran tetap sebanyak RM30 dan tambahan RM1.50 untuk
setiap kilometer yang digunakan.
A car rental company charges a fixed fee of RM30 and an additional RM1.50 for each kilometer travelled.
(a) Bentukkan satu model fungsi linear bagi situasi ini.
Form a linear function model for this situation.
(b) Hitung jumlah bayaran yang dikenakan jika seorang pelancong menyewa kereta tersebut dan
memandu sejauh 80 km.
Calculate the amount to be paid if a tourist rented the car and driven for 80 km.

Penyelesaian
(a) Jumlah bayaran keseluruhan/ Total payment, y (b) Bayaran bagi jarak x = 80 km
Bayaran tetap/ Fixed fee, c = 30 Payment for the distance of x = 80
Bayaran tambahan untuk setiap kilometer, m = 1.5 km, y = 1.5(80) + 30
Additional charge per kilometer, m = 1.5 = RM150
Maka, persamaan linear: y = 1.5x + 30
Therefore, the linear function: y = 1.5x + 30

167

07/01/2021 4:23
1 Seorang pengusaha katering mengenakan bayaran asas sebanyak RM200 dan bayaran tambahan
RM25 bagi setiap tetamu yang hadir. Masalah ini dapat dimodelkan sebagai fungsi linear.
A caterer charges a base payment of RM200 and an additional fee of RM25 per guest. This problem can be modeled as a linear
function.
(a) Kenal pasti kecerunan dan pintasan-y bagi fungsi linear itu. Huraikan.
Identify the gradient and y-intercept for the linear function. Explain.
(b) Bentukkan satu model matematik dengan fungsi linear yang mewakili situasi di atas.
Form a mathematical model with linear function that represents the above situation.
(c) Hitung jumlah kos yang perlu dibayar jika terdapat 200 orang tetamu yang hadir.
Calculate the total cost to be paid if there are 200 guests present.

(a) Jumlah bayaran keseluruhan, y

Bayaran asas, c = 200. Walaupun tiada tetamu yang hadir, x = 0, bayaran RM200 tetap dikenakan. Maka, RM200
merupakan pintasan-y.
Bayaran tambahan untuk setiap tetamu, m = 25. Perubahan bayaran iaitu penambahan bayaran sebanyak RM25
apabila seorang tetamu bertambah.
(b) Oleh itu, model matematik yang sesuai untuk situasi ini ialah y = 25x + 200
(c) Bayaran yang perlu dibayar jika tetamu, x = 200
y = 25(200) + 200
= RM5 200

2 Sebuah roket air dilancarkan dari sebuah pelantar. Fungsi h = –5t2 + 40t + 3 boleh digunakan untuk
memodelkan ketinggian roket air itu selepas t saat. Berdasarkan model tersebut,
A water rocket is launched from a platform. The function h = –5t2 + 40t + 3 can be used to model the height of the water rocket
after t seconds. Based on the model,
(a) hitung tempoh masa yang diambil, dalam saat, untuk mencapai ketinggian maksimum.
calculate the time taken, in seconds, to reach the maximum height.
(b) berapakah tinggi maksimum, dalam m, yang dicapai oleh roket air itu?
what is the maximum height, in m, reached by the water rocket?

(a) Dalam fungsi kuadratik, titik maksimum dan titik minimum ialah paksi simetri bagi fungsi tersebut.
Nilai x pada titik maksimum boleh dicari menggunakan rumus paksi simetri,
–b –40
t = 2a= 2(–5) =4
Tempoh yang diambil oleh roket itu untuk mencapai ketinggian maksimum itu ialah 4 saat.
(b) Gantikan t = 4 ke dalam persamaan
h = –5(4)2 + 40(4) + 3
= 83 m
Oleh itu, ketinggian maksimum roket air itu ialah 83 m.

3 Harga sebuah kereta baharu pada tahun 2020 ialah RM80 000. Harga itu akan menyusut sebanyak 7%
setiap tahun.
The price of a new car is RM80 000 in 2020. The price will decrease by 7% every year.
(a) Bina satu model matematik berdasarkan situasi tersebut.
Build a mathematical modeling based on the situation.
(b) Daripada model tersebut, hitung harga kereta itu pada tahun 2025.
From the model, calculate the price of the car in 2025.

(a) Oleh sebab berlaku penyusutan harga pada kadar yang tetap dalam peratus, gunakan rumus eksponen,
y = a(1 + r)t
a = 80 000, t = 5, r = –0.07
P(t) = RM80 000(1 – 0.07)t
P(t) = RM80 000(0.93)t
(b) P(5) = RM80 000 (1 – 0.07)5
=RM55 655.07

168

07/01/2021 4:23
Latihan 3 Selesaikan./Solve. KBAT Menilai

TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
kuadratik dan eksponen.

Contoh 3
Sebuah pengilang mempunyai kos tetap bulanan sebanyak RM50 000 dan kos pengeluaran RM6 untuk
setiap unit produk yang dihasilkan. Produk ini dijual dengan harga RM14 seunit. Bina permodelan
matematik dan gunakan model itu untuk mencari:
A manufacturer has a monthly fixed cost of RM50 000 and a production cost of RM6 for each unit produced. The product sells for
RM14 per unit. Build a mathematical modeling and use the model to find:
(a) Untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 5 000 unit.
The profit or loss corresponding to production levels of 5 000 units.
(b) Untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 10 000 unit.
The profit or loss corresponding to production levels of 10 000 units.
(c) Bilangan unit produk yang perlu dihasilkan untuk balik modal.
The number of units of the product needed to reach break-even.

Penyelesaian
1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Cari untung atau rugi dan titik pulang modal untuk
pengeluaran.
Identify and define the problem: Find the profit or loss and break even point for production.
2 Buat andaian: Graf fungsi bagi kos dan graf fungsi bagi pendapatan ialah fungsi linear.
Make assumptions: The graph functions for the cost and the revenue are linear functions.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah:
Pemboleh ubah bagi fungsi kos ialah kos tetap dan kos membuat unit tambahan produk. Pemboleh ubah
bagi fungsi pendapatan ialah harga jualan seunit.
Identify the variables:
The variables of the cost function are the fixed cost and the cost of making an additional unit of the product.
The variable of the revenue function is the selling price per unit.
4 Menyelesaikan masalah/Solve the problem:
• Fungsi jumlah kos ialah C(x) = cx + F
The total cost function is C(x) = cx + F
dengan keadaan/where
c mewakili kos pengeluaran seunit produk
F mewakili kos tetap bulanan
c represents the production cost of a unit of the product
F represents the monthly fixed cost
 C(x) = 6x + 50 000
• Fungsi pendapatan ialah R(x) = sx dengan keadaan s ialah harga jualan per unit.
The revenue function is R(x) = sx where s is the selling price per unit.
R(x) = 14x
• Fungsi keuntungan ialah P(x) = R(x) – C(x)
The profit function is P(x) = R(x) – C(x)
(a) Untuk 5 000 unit/For 5 000 units:
C(5 000) = RM6(5 000) + RM50 000 = RM80 000
R(5 000) = RM14(5 000) = RM70 000
P(5 000) = RM70 000 – RM80 000 = –RM10 000
Maka, terdapat kerugian RM10 000 yang sepadan dengan tahap pengeluaran 5 000 unit.
Therefore, there is a loss of RM10 000 corresponding to production level of 5 000 units.
(b) Untuk 10 000 unit / For 10 000 units:
C(10 000) = RM6(10 000) + RM50 000 = RM110 000
R(10 000) = RM14(10 000) = RM140 000
P(10 000) = RM140 000 – RM110 000 = RM30 000
Maka, terdapat keuntungan RM30 000 yang sepadan dengan tahap pengeluaran 10 000 unit.
Therefore, there is a profit of RM30 000 corresponding to production level of 10 000 units.
Untuk pulang modal/To break-even:
R(x) = C(x)
14x = 6x + 50 000 Pendapatan = Jumlah
kos
8x = 50 000
x = 6 250 unit/units

169

07/01/2021 4:23
1 Pada tahun 2017, bilangan penduduk awal di Bandar Puteri ialah 8 000 orang. Sejak itu, populasi di
Bandar Puteri bertambah secara linear. Menjelang tahun 2022, populasi di bandar itu telah meningkat
menjadi 12 500 orang. Andaikan trend ini berterusan,
In 2017, the number of initial population in Bandar Puteri was 8 000. Since then, the population in Bandar Puteri has been
increased linearly. By 2022, the population has grown to 12 500. Assume this trend continues,
(a) ramalkan penduduk Bandar Puteri pada tahun 2024.
predict the population of Bandar Puteri in 2024.
(b) pada tahun keberapakah populasi akan mencapai 20 000 orang?
at what year will the population reach 20 000?

1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Menetukan bilangan penduduk di Bandar Puteri.
2 Buat andaian: Penduduk bertambah secara linear.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz dan masa penduduk.
• Pemboleh ubah tak bersandar: t, tahun sejak 2017
• Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Bandar Puteri
4 Menyelesaikan masalah:
• Andaikan bahawa tahun 2017 ialah t = 0.
Maka, pada tahun 2022, t = 5
• Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt +
b. dengan keadaan b ialah bilangan pendudul pada tahun 2017
• Gunakan dua pasangan input-output yang diberi, (0, 8 000) dan (4, 12 500) untuk mengira kecerunan,
12 500 – 8 000
m= 5–0
= 900 orang setahun
Maka, persamaan populasi: P(t) = 900t + 8 000

(i) Penduduk yang diramalkan pada tahun 2024,

P(7) = 900(7) + 8 000 = 14 300
(ii) Tahun di mana populasi akan mencapai 20 000 orang,
20 000 = 900t + 8 000
900t = 12 000
t = 13.33
= 13 tahun 4 bulan
≈ 14 tahun
2017 + 14 = 2031
Maka, populasi Bandar Puteri akan mencapai 20 000 orang pada tahun 2031.

2 Irfan merancang untuk bercuti ke Pantai Timur semasa cuti penggal. Dia telah menyimpan RM500
untuk percutian itu. Dia menganggarkan bahawa dia akan berbelanja RM60 sehari untuk makanan,
pengangkutan, penginapan dan aktiviti. Bina model matematik dan gunakan model tersebut untuk
menganggarkan tempoh percutian Irfan yang dapat ditampung menggunakan wang simpanannya.
Irfan plans to make a trip to East Coast during the semester break. He has saved RM500 for the trip. He estimates that he will
spend RM60 per day on food, transportation, accommodation and activities. Construct a mathematical model and use the model to
estimate how long Irfan’s trip can last using his savings.

1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah:

Tempoh percutian Irfan yang dapat ditampung menggunakan wang simpanannya.
2 Buat andaian: Wang yang tinggal semasa percutian menyusut secara linear.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu baki wang dan masa.
• Pemboleh ubah bebas: t, masa, dalam beberapa hari
• Pemboleh ubah bersandar: m(t), baki wang, dalam RM
4 Menyelesaikan masalah:
• Nilai awal: jumlah yang telah disimpan oleh Irfan iaitu RM500.
• Irfan menjangkakan dia akan membelanjakan RM60 sehari.
Maka, –RM60 sehari ialah kadar perubahan atau
penyusutan m = –60
Persamaan: m(t) = –60t + 500
• Percutian boleh berlangsung sehingga kehabisan wang simpanan m(t) = 0,
maka 0 = –60t + 500
60t = 500
t = 8.33
≈ 8 hari
Oleh itu, Irfan boleh bercuti selama 8 hari menggunakan wang simpanannya.

170

07/01/2021 4:23
 3 Melaka River Cruise ialah salah satu tarikan pelancongan yang terkenal di Melaka. Pelayaran kapal itu
selama 30 minit melalui Sungai Melaka bergerak sejauh 5 km ke hulu dan 5 km balik. Sungai itu
mengalir ke hilir pada kadar 2 km sejam. Bina model matematik untuk pelayaran kapal di sungai itu.
Seterusnya, gunakan model ini untuk mencari
The Melaka River Cruise is one of the famous tourism attractions in Melaka. A 30-minutes cruise along the Melaka River goes
5 km upstream and then back again. The river flows downstream at the rate of 2 km per hour. Build a mathematical model for the
river cruise. Hence, use this model to find
(a) kelajuan kapal,
the speed of the boat,
(b) anggaran masa yang diambil untuk berlayar ke hulu,
estimated time taken for the upstream journey,
(c) anggaran masa yang diambil untuk berlayar ke hilir (balik).
estimated time taken for the downstream journey (return).

1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Cari kelajuan dan masa kapal yang diperlukan untuk berlayar ke
hulu.
2 Buat andaian: Sungai mengalir ke hilir pada kadar yang tetap.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: b = kelajuan perahu di perairan dalam km/j, dan v = laju relatif dengan
darat dalam km/j.
4 Menyelesaikan masalah:
Ketika sungai mengalir ke hilir pada kadar 2 km/jam,
• Semasa berlayar ke hulu, v = b – 2 (kelajuan dikurangkan 2 km/j)
• Semasa berlayar ke hilir, v = b + 2 (kelajuan meningkat 2 km/j)

Persamaan masa yang menghubungkan jarak dan kelajuan:

jarak
Masa = kelajuan

Jumlah
5 masa5yang diambil (masa ke hulu + masa kembali) ialah 0.5 jam:
+ = 0.5
30 minit
(b – 2) (b + 2)
0.5(b –2)(b + 2) = 5(b + 2) + 5(b – 2)
0.5(b2 – 4) = 5b + 10 + 5b – 10
0.5b2 – 10b – 2 = 0

Dengan menyelesaikan persamaan, kita mempunyai b = 20.20 atau b = –0.20.

(a) Oleh sebab kelajuan tidak dapat mengambil nilai negatif, kelajuan kapal ialah 20.20 km/jam.
5
(b) Masa yang diambil untuk perjalanan ke hulu = = 0.2747 jam  60 ≈ 16 minit
(20.20 – 2)
5
(c) Masa yang diambil untuk perjalanan ke hilir = = 0.2252 jam  60 ≈ 14 minit
(20.20 + 2)

Latihan 4 Selesaikan./Solve. KBAT Menganalisis

TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
kuadratik dan eksponen.
TP 6 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
kuadratik dan eksponen secara kreatif.

Contoh 4
Penduduk di Kampung Hulu telah meningkat secara linear. Pada tahun 2015, populasinya ialah 780 orang. Menjelang tahun 2020, pop
The population in Kampung Hulu has been growing linearly. In 2015, the population was 780. By 2020, the population has grown to 950. Assume thi
Ramalkan populasi di kampung itu pada tahun 2025.
Predict the population of the village in 2025.
Kenal pasti pada tahun ke berapa populasi akan mencapai 1 290 orang.
Identify the year in which the population will reach 1 290.

171

07/01/2021 4:23
Penyelesaian
1 Mengenal pasti dan mendefinisi masalah: Cari populasi Kampung Hulu.
Identify define the problem: Find the population of Kampung Hulu.
2 Buat andaian: Populasi bertambah secara linear.
Make assumptions: The population is growing linearly.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz populasi dan masa.
Identify variables: There are two changing quantities namely population size and time.
• Pemboleh ubah bebas: tahun t, sejak 2015
Independent variable: years t, since 2015
• Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Kampung Hulu
Dependent variable: P(t), population in Kampung Hulu
4 Menyelesaikan masalah:
Solve the problem:
• Andaikan bahawa tahun 2015 sesuai dengan t = 0.
Assume that the year 2015 corresponds to t = 0.
• Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt + b.
The population growth can be represented by a linear equation P(t)=mt+b.
• Masalahnya memberi kita dua pasangan input-output (0, 780) dan (5, 950). Jadi, kita boleh
menggunakan nilai-nilai ini untuk mengira kecerunan,
The problem gives us two input-output pairs (0, 780) and (5, 950). So, we can use these values to calculate the gradient,
950 – 780
m = 5–0
= 34 orang setahun / people per year
• Maka, persamaan menjadi P(t) = 34t + 780 yang dapat diwakili oleh graf di bawah:
So the equation becomes P(t) = 34t + 780 which can be represented by the graph below:

Populasi
Population

(a) Penduduk yang diramalkan

pada tahun 2025 / Predicted
1 500
population in 2025:
P(10) = 34(10) + 780 = 1 120
(b) Tahun populasi akan
mencapai 1 290 orang:
The year in which the population
1 000 will reach 1 290:
1 290 = 34t + 780
34t = 510
t = 15
2015 + 15 = 2030
500
Populasi akan mencapai 1
290 orang menjelang tahun
2030.
The population will reach 1 290
by year 2030.
0 5 10 15

07/01/2021 4:23
 Tahun
Years

172

07/01/2021 4:23
1 Magni Entreprise merancang untuk mengeluarkan sebuah kotak kadbod baharu yang dapat memuatkan
0.02 m3 komponen elektronik. Kotak kadbod itu perlu mempunyai tapak segi empat sama dan terdapat
permukaan kedua untuk menutup bahagian atas dan bawah kotak itu. Kadbod untuk membuat kotak
itu berharga RM0.30 per m2. Bina model matematik untuk masalah tersebut. Kemudian, gunakan model
untuk mencadangkan ukuran kotak yang paling menjimatkan.
Magni Entreprise plans to produce a new cardboard box that can hold 0.02 m3 of electronic components. The cardboard box must
have a square base and there are second surfaces to cover the top and bottom of the box. The cardboard costs RM0.30 per m2. Build
a mathematical model for the problem. Then, use the model to recommend the most economical size for the box.

1 Mengenal pasti masalah: Cari ukuran yang paling menjimatkan untuk kotak memandangkan isi padu kotak
mestilah 0.02 m3.
2 Buat andaian: Pembinaan kotak tidak dipengaruhi oleh ketebalan.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: w dan h masing-masing mewakili lebar dan tinggi kotak.
4 Menyelesaikan masalah:

Tapak kotak mesti segi empat sama. Oleh itu, gunakan w untuk kedua-dua panjang dan lebar. Kotak itu mempunyai 4
sisi, dan dua bahagian atas dan dua tapak seperti berikut:
w

h
h

tepi
w w

Isi padu kotak:

Persamaan boleh ditulis semula dalam bentuk isi padu,
V=w×w×h
V = w2 h
= w2 h
0.02 = w2 h
Isi padu kotak = 0.02 m3
0.02
w2 h = 0.02 h=
w2 0.02
Luas bagi empat sisi = 4 × w × h = 4wh Masukkan h = ke dalam persamaan
Luas bahagian atas dan tapak = 4 × w × w =
w2
4w2 Maka, luas keseluruhan kadbod = 4wh +
C = RM0.30 × (4wh + 4w2):
4w2 Jumlah kos:
C = RM0.30 × jumlah luas kadbod 0.02
C = RM0.30 × 4w × + 4w2
= RM0.30 × (4wh + 4w2)  w 2

= RM0.30 × 0.08
+ 4w2 
w

Kos sekotak (RM)

w 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
C 0.252 0.168 0.188 0.252 0.348
0.4
Berdasarkan graf, kos minimumnya sekitar
(0.22, 0.17). Apabila lebarnya sekitar 0.22 m, kos
minimum ialah sekitar RM 0.17 setiap kotak. 0.3
Dengan menggunakan model matematik ini,
dicadangkan:
0.2
• Lebar kotak = 0.22 m
0.02 0.02
• Tinggi kotak = = = 0.413 m (0.22, 0.17)
w2 0.222 0.1
• Kos setiap kotak
0.08
= RM0.30 ×  w
+ 4w2  Lebar (m)
0.08 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
= RM0.30 × + 4 × 0.222
0.22
= RM0.167
≈ RM0.17

173

07/01/2021 4:23
 Latihan Pengukuhan 8
Kertas 1
1 ialah perwakilan
melibatkan masalah
dunia sebenar kepada
masalah matematik.
A is a representation
involving real world problem into
mathematical problem.
A Fungsi matematik
mathematical function
B Pemodelan matematik
mathematical modeling
C Fungsi terbitan
derivative function
D Pengabstrakan
abstraction
2 Antara komponen berikut,
yang manakah dapat
dicapai melalui pemodelan
matematik?
Which of the following components
can be achieved through
mathematical modeling?
I Memurnikan model
matematik
Refining the mathematical
modeling
II Membuat anggaran dan
mengenal pasti hipotesis
Making estimation and
identifying hypothesis
III Mengenal pasti dan
mendefinisikan masalah
Identifying and defining the
problem
IV Melaporkan dapatan
Report the findings
A I, II , III
B I, II , IV
C I , III, IV
D II, III, IV
3 Kelab iCycle mengadakan
kempen kitar semula di
kawasan kejiranan.
Mereka mendirikan pusat
sehenti pengumpulan
bahan kitar semula di
kawasan sekitar dan ingin
4 Antara berikut, yang manakah
mengkaji kadar
penggunaannya. Antara
berikut, yang manakah
merupakan andaian yang
betul mengenai bilangan
penduduk yang akan
menggunakan sebaiknya
pusat sehenti itu?
The iCycle Club is organizing
a recycling campaign in a
neighbourhood. They setup one-stop
recycling collection centre around
the neighbourhood and would like to
study their usage rate. Which of the
following is a valid assumption about
how many people would make use of
the one-stop centre?
A Diandaikan bahawa 100%
orang yang berada di
dekat pusat sehenti akan
menggunakannya.
It is assumed that 100% of
the people near the one-stop
center would use it.
B Diandaikan bahawa tidak
ada orang yang berada di
dekat pusat sehenti yang
akan menggunakannya.
It is assumed that none of the
people near the one-stop center
would use it.
C Diandaikan bahawa
20% orang yang berada
di dekat pusat sehenti
akan menggunakannya
berdasarkan kajian
penyelidikan sebelumnya.
It is assumed that 20% of the
people near the one-stop center
would use it based on a previous
research study.
D Diandaikan bahawa 90%
orang yang berada di
dekat pusat sehenti akan
menggunakannya kerana
rumah mereka berada
dalam jarak 0.5 km dari
pusat sehenti.
It is assumed that 90% of the
people near the one-stop center
would use it as their house is
within 0.5 km from the one-stop
centers.
pentingnya penilaian model?
Which of the following is the
importance of model assessment?
A Ini membantu
menganalisis ketepatan
hasil yang diramalkan oleh
model.
It helps to analyse the accuracy
of the results predicted by the
model.
B Ia membantu membuat
andaian yang sah untuk
model agar tidak berat
sebelah terhadap sampel
yang dikumpulkan.
It helps to make valid
assumptions for the model so
that it is not biased against the
samples collected.
C Ini membantu untuk
mengenal pasti kekuatan
dan kelemahan model
yang dibina dan
memahami tahap tingkah
laku model yang lebih
mendalam.
It helps to identify the strengths
and weaknesses of the built model
and understand at a deeper level
the behaviour of the model.
D Ini membantu
menentukan pemboleh
ubah yang betul untuk
digunakan dalam
membangunkan model.
It helps to define the proper
variables to be used in developing
the model.
5 Diberi bahawa suhu di bandar
A pada bulan Julai ialah –5 °C.
Suhunya menurun sebanyak
–2 °C setiap bulan bagi
tempoh 6 bulan berturutan.
Berapakah suhu di bandar A
pada bulan Oktober?
It is given that the temperature
of town A is –5 °C in July. The
temperature decreases for –2 °C per
month for 6 consecutive months.
What is the temperature of town A in
October?
A –7
B –9
C –11
D –13
07/01/2021 4:23
174

07/01/2021 4:23
Kertas 2

Bahagian A

1 Kesesakan lalu lintas sering menjadi masalah di Bandar A. Majlis bandaran telah membuat beberapa
inisiatif untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas di kawasan tersebut. Bolehkah model matematik
digunakan untuk menentukan pelan yang paling berkesan?
Traffic congestion has always been a pain in the neck for City A. The city council has developed several plans to reduce traffic
congestion in the area. Can a mathematical model be used to determine the most effective plan?
[3 markah/marks]

Ya, model matematik boleh digunakan untuk menentukan pelan yang paling berkesan. Model matematik dibina untuk
mengenal pasti jumlah bilangan kenderaan yang memasuki Bandar A dan jalan yang terlibat. Model ini juga dapat
digunakan untuk menganalisis keadaan dan mencadangkan penyelesaian untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas.

Bahagian B

2 Taman Naruli telah dibangunkan pada tahun 2016. Pada awalnya bilangan penduduk ialah 450 orang.
Menjelang tahun 2021, populasi taman itu telah meningkat menjadi 880 orang. Andaikan penduduk
bertambah secara linear,
Taman Naruli had been established in 2016. The initial population was 450. By 2021, the population has grown to 880. Assume the
population grows linearly,
(a) ramalkan populasi pada tahun 2026.
predict the population in 2026.
(b) kenal pasti pada tahun ke berapa populasi akan mencecah 1 400 orang.
identify the year in which the population will reach 1 400.
[8 markah/marks]

1. Tentukan masalah: Cari bilangan penduduk di Taman Naruli.

2. Buat andaian: Penduduk bertambah secara linear.
3. Tentukan pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz penduduk dan masa dalam tahun.
(a) Pemboleh ubah bebas: t, tahun sejak 2016
(b) Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Taman Naruli
4. Bina penyelesaian:
(a) Andaikan bahawa tahun 2016  t = 0.
(b) Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt + b.
(c) Diberi pasangan input-output (0, 450) dan (5, 880). Jadi, kita boleh menggunakan nilai-nilai ini untuk
mengira kecerunan, m,
880 – 450
m= 5 –0
= 86 orang setahun
(d) Maka, persamaan menjadi P(t) = 86t + 450
(e) Bilangan penduduk pada tahun 2026,
P(10) = 86(10) + 450
= 1 310
(f) 1 400 = 86t + 450
86t = 950
t = 11.04
Jadi, populasi akan mencapai 1 400 orang pada tahun 2027.

175

07/01/2021 4:23
Bahagian C

3 Super Cool Sdn. Bhd. mengeluarkan alat penghawa dingin. Pengilang itu mempunyai kos tetap bulanan
sebanyak RM360 000 dan kos pengeluaran RM730 untuk setiap unit yang dihasilkan. Produk ini dijual
dengan harga RM1 400 seunit.
Super Cool Sdn. Bhd. manufactures air-conditioners. The manufacturer has a monthly fixed cost of RM360 000 and a production
cost of RM730 for each unit produced. The product is sold for RM1 400 per unit.
(a) Bina model matematik untuk meramalkan keuntungan atau kerugian syarikat.
Build a mathematical model to predict the profit or loss for the company.
[7 markah/marks]
(b) Gunakan permodelan matematik di (a) untuk mencari
Use the mathematical model in (a) to find
(i) untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 500 unit.
the profit or loss corresponding to production levels of 500 units.
(ii) untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 600 unit.
the profit or loss corresponding to production levels of 600 units.
(iii) bilangan unit untuk pulang modal.
the number of units to break even.
[8 markah/marks]

(a) 1 Mengenal pasti masalah: Cari untung / rugi dan titik balik modal pengeluaran.
2 Membuat andaian: Fungsi kos dan fungsi pendapatan ialah fungsi linear.
3
Mengenal pasti pemboleh ubah: Pemboleh ubah yang berkaitan dengan fungsi kos adalah kos tetap dan kos
membuat unit tambahan produk. Sebaliknya, pemboleh ubah yang berkaitan dengan fungsi pendapatan adalah
harga jualan seunit.
4 Menyelesaikan masalah:
(a) Fungsi kos keseluruhan ialah C(x) = cx + F dengan keadaan c mewakili kos per unit tambahan produk, dan F
mewakili kos tetap yang tidak bergantung pada jumlah unit yang dihasilkan.
C(x) = 730x + 360 000
(b) Fungsi pendapatan  R(x) = sx dengan keadaan s ialah harga jualan per unit.
R(x) = 1 400x
(c) Fungsi keuntungan ialah P(x) = R(x) – C(x)

(b) (i) Untuk 500 unit:

C(500) = 730(500) + 360 000 = 725 000
R(500) = 1 400(500) = 700 000
P(500) = 700 000 – 725 000 = –25 000
Oleh itu, terdapat kerugian RM25 000 yang setara dengan tahap pengeluaran 500 unit.
(ii) Untuk 600 unit:
C(600) = 730(600) + 360 000 = 798 000
R(600) = 1 400(600) = 840 000
P(600) = 798 000 – 840 000 = 42 000
Jadi, terdapat keuntungan RM42 000 dengan tahap pengeluaran sebanyak 600 unit.
(iii) Balik modal:
R(x) = C(x)
1400x = 730x + 360 000
670x = 360 000
x = 537.3
≈ 538 unit

176

07/01/2021 4:23