Chí Phèo

Lẽ chủ yếu để được say, được quên, được gây sự, phá phách và bộc lộ niềm phẫn uất
âm ỉ ẩn giáu ở đâu đó trong cõi vô thức mênh mông của lòng mình.

*Bi kịch cự tuyệt quyền làm người lương thiện của CP được bộc lộ sâu sắc nhắt
qua câu chuyện tình cảm động mà chua xót giữa CP và TN

-TN là người đàn bà xấu ma chê quỷ hờn, dở hơi, nghèo khổ,… người bị cả làng Vũ
Đại coi là “một con vật rất tởm”. Miêu tả TN như thế không thể khiến ngòi bút của
Nam Cao trở nên tàn nhẫn mà chỉ làm đậm thêm sự chua xót cho cuộc đời CP khi một
người như TN mà còn khước từ, ruồng rẫy. Chí thì quả là hắn không còn cây cầu nào
để trở về với cuộc đời lương thiện.

-Lúc đầu CP đến với TN bằng bản năng sinh vật của một gã đàn ông say rượu, bằng
tính cách của một thằng lưu manh, vừa ăn cướp, vừa la làng. Nhưng rồi tình yêu thơng
mộc mạc, chân thành của TN đã đánh thức phần người, phần lương thiện còn sót lại
đâu đó trong con quỷ dữ làng Vũ Đại.

-Sự trở về của ý thức:

+Sau một đêm chung sống với TN, buổi sáng đầu tiên CP thức dậy trong trạng thái
tỉnh rượu và tỉnh táo để nhận ra ánh nắng rực rỡ, nhận ra tiếng chim hót ríu rít, nhận ra
những âm thanh bình dị của cuộc sống hằng ngày, từ tiếng cười nói của những người
đi chợ về đến tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá, tiếng những người bán vải
trò chuyện với nhau…

+Nằm trong căn lều tăm tối, CP đã có thể hình dung ra không gian đầy ánh sáng và âm
thanh của thiên nhiên và cuộc sống bên ngoài. Nhất là hình dung ra bức tranh ấm áp,
bình dị của cuộc sống con người. Những âm thanh và hình ảnh ấy khiến CP chợt nhận
ra bao lâu nay hắn hoàn toàn sống trong cõi tăm tối, u mê, hoàn toàn bị tách ra khỏi
cuộc sống đời thường bình dị, cuộc đời mà hắn đã từng là thành viên.

+Chí phảng phất nhớ ra một điều thật chua xót khi những hình ảnh của cuộc sống hiện
tại bên ngoài kia hình như đã một thời thuộc về hắn. Những kí ức đâu đó thật xa xôi
trong quá khứ bỗng trở về với Chí, “hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia
đình nho nhỏ. Chống cuốc mướn cầy thuê, vợ dệt vải…”. Sống lại với giấc mơ bình dị,
xa xôi và lương thiện thời trẻ. Chí cũng đồng thời ý thức được bi kịch đáng buồn của
hiện tại khi hắn thấy mình già rồi mà vẫn còn cô độc. Hắn nghĩ đến tương lai, hắn như
trông thấy trước tương lai của hắn, “đói rét và ốm đau và cô độc”. Lần đầu tiên sau bao
nhiêu năm chìm đắm trong cơn say triền miên, u tối, khi nhận ra mình hoàn toàn sống
ngoài lề cuộc sống con người, Chí nghĩ đến sự cô độc, thậm chí hắn còn nhận ra sự cô
độc đáng sợ hơn đói rét và ốm đau.

+Ý thức cũng trở về cùng sự xuất hiện trở lại những cung bậc cảm xúc thông thường
của con người.

-Trước tiên là nỗi buồn. Trong dòng hồi tưởng và suy ngẫm. Chí liên tục nhủ : »chao
ôi là buồn ! », « buồn thay cho đời »,…

-Nuối tiếc giấc mơ hiền lành, lương thiện trong quá khứ, buồn bã cho hiện tại, sợ hãi
trước tương lai.

-Hắn còn khả năng nhận ra tình yêu thương và biết yêu thương. Bát cháo hành thơm