Professional Documents
Culture Documents
Баймұхан Гүлдана
Баймұхан Гүлдана
этикет
БАЙМҰХАН ГҮЛДАНА
Этикет
әлдеқайда мықты байлап алды деп әзілдейтін де еді. Тіпті "әтикет патшаларды
күл етті" деген сөз де сол кез үшін этикеттің маңызын танытса керек. Этикет
нормалары дербес қасиетке ие. Адамдардың нені жағымды, нені жағымсыз деп
барысында алғашқы болып үлкен кісі қол ұсынса, Қазақстанда жасы кішіден
ізет күтеді.
Әлеуметтік элита арасында дүниеге келіп, сонда біраз уақыт бойында өз әсерін
қамтитын ұғым.
Іскерлік аясында болсын, жалпы, қандай да ұжым ортасында қарым-қатынас
болу, айналаңа шаттық нұрын себу — тек іскердің емес, жалпы, әрбір адамның
парызы. Қай ортада жүрсең де мынаны есте ұстаған жөн: ұрыс-керіс, айқай-шу
алдын алған жөн. Ол үшін ең тиімдісі — қай жағдайда болсын сабыр сақтап,
қиындықты айналып өтіп (оны мәселеге үстірт, калай болса солай қараудан айыра
түзелмей әлем түзелмейді", "сәлеміміз түзу", "сәлемнен кете қойған жоқпыз" деген сөз түсініктері басқамен татулықты, басқаға деген
жылы шырайды білдіреді. Көптің үстіне, жиынға сырттан келген адам бірінші болып сәлем береді. Телефон шалған адам алдымен
сәлемдесіп барып қана өз шаруасына көшеді. "Жылы-жылы сөйлесең, жылан да іннен шығады" деген қазақ халқының даналығынан
туындаған мақал да жағымды, ізетті сөз саптаудың адамдар арасындағы қарым-қатынасты құрастырушы фактор екендігін танытады.
Жақсы сөйлеу, сыпайы сөйлеу — әдептіліктің маңызды шарты. Жақсы, орынды сөйлеп, елдің "тілін таба білу" іскер адамға пайдалы. Ал
іскер пайда көздейтін адам болғандықтан, пайдаға жарайтын нәрсенің бәрін білгені жөн. Жүздескенде жылы шырай таныту,
басқалардың сенімін жоғалтпай, айтқан уәдеде тұра білу, өз бас пайдасын ойлай тұра басқалардың құқығын тәрк етпеу сияқты
ғой) тең еместігінен туындайды. "Ұлық болсаң, кішік бол!" деп халық даналығы бекер айтпаған, бастық қарамағындағылармен
неғұрлым сыпайы болса, соғұрлым шынайы ниетке ие болады. Басқаны тыңдай білу — үлкен өнегелік. Тіпті өзіңнің айтылғанмен
келіспеушілігің бола тұра, қарсыласыңды (оппонентінді) соңына дейін тыңдап шығу тәрбиелілік нышандарының бірі. Бағынушыға
ұжымдағы өз мәртебесіне, өз орнына сай міндеттерден тысқары талап қойылған сәтте басқарушы бұйрықты раймен емес, сұраныс,
өтінші айтса жөн. Бұл—оның көрегендігі әрі ортақ іске пайдалы нәрсе жасағандығы болар еді. Басшының өз қарамағындағыларға
көңіл аудара білуі де, яғни жұмыстағы жетістіктеріне, өмірлік қуаныштарына ортақтаса білуі де ұжымдағы жағымды, үйлесімді қарым-