សមារមសាលាគ្ាជូ

SALA TRAJU ASSOCIATION

ការផ្សព្វផ្ាយរបស់ សមាគមសាលាត្រាជូ

អត្ថបទបាឋកថាសាធារណៈ

វិជ្ជាជីវៈតុលាការ៖ គ្បមាណបុរស (ដៅគ្ក្សម)

(បាឋកថាសាធារណៈ ររៀបចំរោយសមាគមសាលាត្រាជូ រត្រកាមកច

ិ ចសហការជាមួយកមមវធ
ិ ថា
ី ា ក់បរញ្ញ
ិ ា បត្រត្នត្
ី សា
ិ ស្រសដ
អនដរជាត្ិ ននសាកលវទាល័
ិ យជាត្ត្រិ គប់ត្រគង នងៃ១៥ ខែឧសភា ឆ្ា២
ំ ០២១)

រោយឯកឧត្តមបណឌិត្ ឆ្យ ហុករផ្ង

*

វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ បានន័យថា មុែត្ំខណង មុែការ ឬមុែរបរ សត្រមាប់ចញ្
ិ ច ឹ មជីវត្។
ិ រត្អ
ើ ាកខែលកាន់មែ
ុ ត្ំខណង

រនេះ រធវើអវីែលេះរៅរែើមបច
ី ិញ្ចឹមជីវត្?
ិ ឥសសរជនខែលមានមុែងារជាត្ុលាការ គឺជាអាកងលឹងសទងត្
់ ត្រមង់រសចកតម
ី ន
ិ ឱ្យមាន
រលអៀង។ វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ គម
ឺ ុែរបររបស់រៅត្រកម អាកវន
ិ ច
ិ យ
ឆ័ រសចកតី។

រឯត្របមាណបុ
ី រសក៏ែូចគ្នាខែរ គឺជាអាកព្ិភាកាកតី អាកជំនុក
ំ តី គឺជារៅត្រកមរ េះឯង។ និយាយរួមរៅ វជា
ិ ា ជីវៈនន

ត្របមាណបុរស ជាមុែរបរសត្រមាប់បុងុជន
ា ។ ពាកយថាបុងុជន
ា គឺអាកខែលមានកិរលសត្រកាស់ គឺជាអាកខែល មានរសចកតីរៅ

ហមង។ បុងុជានមួយខបបរទៀត្ខែលមានវន័
ិ យត្ឹងរុងបំ
ឹ ផ្ុត្រ េះគឺភក
ិ ុ សងឃ។
ខ រយើងែង
ឹ រហើយថា ត្រព្េះព្ុទធ សាស មានត្រព្េះ

វន័
ិ យជាឫសគល់ខែលភក
ិ ុ បរ
ខ ស័
ិ ទត្របត្ិបត្តិហត្
ម ច់ ត្់ រទប
ើ ឋត្
ិ រងរ ចីរកាលជាអខងវងត្រៅ។ រយើងក៏ែង
ឹ ខែរថា រៅត្រកមក៏

មានវន័
ិ យែ៏មង
ុឺ មា៉ាត្់ជាឫសគល់ខែលរៅត្រកមត្របត្ិបត្តិហត្
ម ច់ ត្់ រទើបមានយុត្តិធម៌។

កាុងវស័
ិ យត្ុលាការរនេះអវខី ែលត្រសួលថា ត្រសួលសររសរជាកបនចាប់
ួ វន័
ិ យ វាមន
ិ ខមនសុ ទធខត្ជារបស់ខែលត្រសួល
រធវា
ើ មត្រទស
ឹ ី ត ត្រសួលត្របត្ប
ិ ត្តា
ិ មវន័
ិ យរ េះរទ។ គមាលត្រវាងកបនសត្រមាប់
ួ ត្របត្ប
ិ ត្តិ នង
ិ ចាប់ធមមជាត្ខិ ែលត្របមាណបុរស
បានជួបត្របទេះ កាុងឆ្កននវជា
ិ ា ជវី ៈរបស់ែួ ន
ល គមាលត្រនេះរៅថាបទព្រិ សាធន៍ខែលរគត្រត្ូវខត្ចងអុលបងាាញត្របាប់គគ្ន
ាី ា ត្បត្
ិ អី
រៅត្រកមខែលមានត្រកមសីលធម៌ខត្មួយែូចគ្នាជាឫសគល់ មន
ិ មានវជា
ិ ា ជវី ៈែូចគ្នាទំងអស់រទ។ មុែរបរចញ្
ិ ច ឹ មជវី ត្ជា
ិ

ត្ុលាការននព្ួកត្របមាណបុរសែលេះ ក៏អាចឃ្លលត្ចាកព្ស
ី ី លធម៌មតងមាាលខែរ។

*
សមាជក
ិ ត្រកុមត្របក
ឹ ាវទាសាស្រសត
ិ ននសមាគមសាលាត្រាជូ, អនុត្របធានត្រកុមត្របឹកានត្
ី ិកមម និងយុត្ធ
តិ ម៌ននត្រកសួ ងយុត្ធ
តិ ម៌, និងជាអត្ត្
ី ត្របធាន
ត្ុលាការ ត្រព្ហមទណឌបារំង។

ររបៀបរយាងឯកសាររនេះ ៖ ឯកឧត្តមបណឌិត្ ឆ្យ ហុករផ្ង, អត្ថបទបាឋកថាសាធារណៈសតីព្ី «វជា

ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)», ការ

ផ្សព្វផ្ាយរបស់សមាគមសាលាត្រាជូ, ខែឧសភា ឆ្ា២

ំ ០២១, <ត្ំណរៅកាុងរវបសាយសាលាត្រាជូ>, នងៃខែឆ្ាច
ំ ូលទសស ។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 1
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

I. គ្ទ្ឹសស
ី ត គ្មាប់វិជ្ជាជីវៈតុលាការ

ក្ស. គ្ទ្ឹសចា
ី ត ស់ ផ្លាស់បរាមបុ
តូ ថុជន
ា

កាលព្ីសត្វត្សទ១
ី ៧ កាុងរជាកាលត្រព្េះបាទជ័យរចសាត ឧកញ៉ារត្រជាយ៉ាត្ខែលមានរែម
ើ កំរណើត្ជាព្ាង គ្នត្់ជា

រមទ័ព្ជំនត្
ិ របស់ឧកញ៉ារត្រជាមាសរៅថាាត្រកហមក។ រត្រកាយព្ីាត្រកហមកបានរធវើអត្តឃ្លត្មក រត្រជាយ៉ាត្រ ើង
បុណយសកតិ រហើយបានទទួលោវអាជាាសឹកព្ីត្រព្េះរជា។ អាកមាាងនូបតឹងអាយ៉ាត្ខែលរត្របើបូ នអា
អ កមាាងនូឱ្យអូសឫសសព្
ី ីខាង
ចុង។ រៅចំរពាេះមុែត្ុលាការ អាយ៉ាត្ព្ុំត្រព្មរ្លើយនឹងសំ ណួររបស់រៅត្រកមរទ ព្ីរត្រពាេះត្ុលាការមន
ិ បានត្របាប់រ្មេះ
រែម
ើ បណឹត ង។ (ពាកយ«អាយ៉ាត្» រត្របក
ើ ុ ងឯកសាររែ
ា ើម: ឯកសារមហាបុរសខែមរ)។
ំ ។ រ្លៀត្រព្លរនេះ អាយ៉ាត្ក៏ហូត្ោវ អាជាាសឹក
ត្រព្េះរជាក៏អនុញ្ញាត្ឱ្យអាយ៉ាត្បានជួបអាកមាាងនូ រៅមាត្់ទវរវាង

កាត្់កអាកមាាងនូសាលប់រៅនង
ឹ កខនលង។ រៅកាុងរជាកាលត្រព្េះបាទជ័យរចសាតរនេះរហយ
ើ ខែល «លបច
ិ រៅត្រកម» ត្រត្ូវបានាក់
ខត្ងរ ង ី ំនុំជត្រមេះកតឱ្
ើ រែើមបជ ី យបានរទៀងទត្់ាមសុ ចរត្
ិ យុត្ធ
តិ ម៌។ ត្រទស
ឹ ី ចា
ត ស់ខែលជាពាកយបាលីសនមត្ថា មនទដេន

ដសនបទ្ មណឌុក្សដ សីហដលា ជាត្រទស

ឹ ី ត្រត បចាំជីវត្
ិ ត្របចាំមុែត្ំខណងជារៅត្រកមជាត្របមាណបុរស។

មនទដេន ពាកយរនេះមានអត្ថនយ
័ ថា រៅត្រកមត្រត្ូវព្ចា
ិ រណាររឿងកតា
ី មពាកយរចាទ នង
ិ ចរមលយ
ើ ខែលបានមកព្ី
ការសាទបសទងព្
់ ីលបច
ិ សុ ភាព្ទន់ភលនស
់ នសម
ឹ ៗ។ របើរៅត្រកមរត្របើលបច
ិ រនេះរៅរ ើញការណ៍ព្ិត្ត្រគប់ត្រគ្នន់ រហើយក៏វន
ិ ិចយ
ឆ័

អធិករណ៍ឱ្យបានចប់រោយត្របនព្។

ត្របសិនរបើកាច់ មនទដេន (មនទៈ គឺសនសម

ឹ ៗ ទន់ភលន់ រលន គឺការសាទបសទង)់ ថាបានត្រត្ឹមខត្សាទប និងសទង់ មន
ិ
រចញជាលទធផ្លគឺការព្ិត្រ េះរទ ត្របមាណបុរសត្រត្ូវចាប់ចបច
ិ យកចំណុចរផ្សងៗខែលផ្ុសរចញព្ីចរមលយ
ើ របស់ចុងរចាទ
មក «ត្រគញិចសរត្រមចរសចកត»ី រត្របៀបបាននឹងសត្វខែលងខែលរហើរយកកំព្ស់ លុ េះរ ើញឱ្កាសលអហុចរហើយ វាក៏ោក
ំ ាល

រលឿនរសលវមកឆ្ប្ក់កូនមាន់ត្រត្ង់រនេះមួយ កូនខ្ាត្រត្ង់រ េះមួយ កូនបងាួយត្រត្ង់ណាមួយរទៀត្ យករៅសុី ឱ្យបានខ្អត្

រពាេះវា គឺលបច
ិ ដសនបទ្។ រឯចខមអ
ី ត្ននត្របមាណបុរសវញ
ិ គឺចំណុចវវាទទ
ិ ីនទៗខែលត្រត្ូវត្រកញិចយក ធាត្ុព្ិត្មកផ្សំគ្នា
រែម
ើ បវី ន
ិ ច
ិ យ
ឆ័ រសចកតថា
ី ត្រត្ូវផ្ត ទ រទស ឬរោេះខលងឱ្យមានរសរភាព្។
ី
លបច
ិ រៅត្រកមទំងព្រី រនេះ (មនទដេន - ដសនបទ្) ត្រត្ូវយកមកអនុវត្តកុ ងរព្លខត្មួ
ា យ គអ
ឺ ងគសវ ការជំនុំ

ជត្រមេះកតី ឬរៅរព្លខែលរៅត្រកមរសុើ បខសវងរកការព្ត្

ិ រហយ
ើ ត្រត្ូវរចៀសវាងឥរយាបទត្របាប់
ិ ត្របញល់ គត្រឺ បញប់ប ទ ន់

ខាលង
ំ ៗ រៅត្រកមត្រត្ូវរធវត្រើ ាប់កខងាបខែលរលាត្រលលត្ៗ រហយ
ើ ឈប់បងអងម
់ ន
ុ នង
ឹ រលាត្ត្រៅរទៀត្។ សត្វកខងាប ពាកយបាលី
ថា មណឌុក្សដខែលសំ រៅរលើលបច
ិ ទប
ី ។
ី
លបច
ិ រៅត្រកមរនេះបានាក់ខត្ងមកាំងព្រី ជាកាលត្រព្េះបាទជ័យរចសាតសត្វត្សទ១
ី ៧រមលេះ៉ា ។ លបច
ិ ទំងបប
ី ូកផ្សំគ្នា
អាចអនុវត្តរលើករណីណាខែលរៅមានមនទល
ិ សងស័យមន
ិ ខមនរលើករណីខែលមានភសតុាងចាស់ត្រកខ ត្រ េះរទ។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 2
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

របច
ើ ាស់មន
ិ គួរឱ្យសងស័យរទ ប៉ាុខនត «បុគគលអាកជាប់រចាទ អង់អាចរបង
ឹ របាញ រកអងកាអង ហួសរហត្ុរព្ក មន
ិ ត្រព្ម
ទទួលសារភាព្ាមការណ៍ព្ត្
ិ រសាេះ» លបច
ិ ទប
ី ន
ួ របស់រៅត្រកមរត្របៀបបានរៅនង
ឹ ឥរយាបទននសត្វ
ិ រា សត្វសឹង លបច
ិ
រ េះរ្មេះថា សីហដលា គជា
ឺ រៅត្រកមគំរមសមលុត្ាមមាត្រាចាប់ឱ្យបុគគលរ េះគ្នំង រហយ
ើ រ្លយ
ើ សារភាព្កំហុស
របស់ែួ ន។
ល

ត្រទឹសី នត នលបច
ិ ទំងបួនរនេះអនុវត្តឆ្លស់គ្នា គឺលលស់បូ ររៅាមបុ
ត ងុជន
ា ខែលជាជនជាប់រចាទបទរលមើសត្រព្ហមទណឌ។

លបច
ិ រៅត្រកមកាុងវស័
ិ យរែឋបបរវណីជាត្របធានបទ រោយខ កមន
ិ អាចយកមករធវអ
ើ ាថធិបាយរួមគ្នាបានរទ ព្ុែ
ំ ូរចាាេះរទ

រយើងនឹងរត្របើរព្លរវលារទវគុន។ ការអនុវត្តរៅជំ ន់សងគមចាស់ ឬក៏ជំ ន់ត្របវត្តសា

ិ ស្រសតខែមរជាបនតប ទ ប់មក ត្រទឹសី រត ៅ
មានអត្ថិភាព្ជាត្រទឹសី ែ
ត ត្រ៏ ត្ចេះត្រត្ចង់មយ
ួ រទេះបីមានមត្ិែេះល អាចយល់ថាវាចាស់គំរលកត
ឹ ។ ី
ែ. គ្ទ្ឹសចា
ី ត ស់អនុវតតន៍ដៅជំានាន់ចាស់

រត្ត្រើ បមាណបុរសខែលជារៅត្រកម ជាមនុសសបុងុជន

ា មួយខែររ េះ អាចអនុវត្តនត្រ៍ ទស
ឹ ី ចា
ត ស់រនេះបានររបៀបណា?

ព្ព្ួករៅត្រកមខែលជាកលាណបុងុជាន ឬបណិឌ ត្បុងុជន

ា អាចត្របត្ប
ិ ត្តច
ិ ាប់ត្រព្េះបាទជ័យរចសាតរនេះបាន រែម
ើ បវី ន
ិ ច
ិ យ
ឆ័

សរត្រមចរសចកតរី ោយសុ ចរត្

ិ យុត្ធ
តិ ម៌។ វច នុត្រកមសរមតច ជួន ណាត្ ទំព្រ័ ១១៣៨ មានសររសរបញ្ញាក់ចាប់ត្រព្េះជ័យ

រចសាតាំងព្ម
ី នទរលន ែល់សីហរលារោយគូសបញ្ញាក់ថា «កាត្់ករតី ោយសុ ចរត្
ិ យុត្ធ
តិ ម៌ឱ្យចប់រត្រសចត្រត្ម
ឹ ប៉ាុរណណេះរៅ»។
កាលជំ ន់រ េះព្ួកត្របមាណបុរសខែលរគ្នរព្ាមរគ្នលការណ៍ត្រព្េះបាទជ័យរចសាត កាុងលបច
ិ ទំងបួនាម
សុ ចរត្
ិ យុត្តិធម៌ គឺជាព្ព្ួករៅត្រកមខែល ម
ំ កនូវសនតស
ិ ុ ែកាុងសងគម រចៀសវាងគំនុំកំហឹង ចងពាររវររវាងគ្នានឹងគ្នា។
រឯអា
ី កខែលមន
ិ រគ្នរព្ត្របត្ប
ិ ត្តិរគ្នលការណ៍ទំងរនេះ អាកទំងរនេះរស់រៅកាុងភព្ទុចចរត្
ិ អយុត្តិធម៌ រតតត្រកហាយ គឺជាពាល
បុងុជាន ឬបាបបុងុជាន។ រនេះរហើយជាគមាលត្រវាងត្រទឹសី ត នង
ិ ការអនុវត្ត ខែលរយើងអាចបា៉ាន់សាមនបានថា អាចមានជាព្ិត្
ត្របាកែ សត្វត្សទ១
ី ៧ ែូចមានការត្របរមល
ើ រមល
ើ ត្រៅរនេះ។
មនទដេន អនុវត្តរោយពាលបុងុជាន គឺត្របមាណបុរស និងមស្រនតីរជការជានែគូ យកសំ ណុំររឿងខែលគូកតីត្រត្ូវ

ចំណាយត្របាក់ខណន កាក់មាសរត្រចើនរែើមបរី មាៃប់អធិករណ៍ យកមកទុកសត្រមាប់ត្រកុមែលួនជាអាកចាត្់ខចងការ។ របើបាប

បុងុជានសាទបសទងរ់ ៅាមខបបមនទរលន មន
ិ អាចសរត្រមចែល់រគ្នលរៅរបស់រគ គឺបូមយកត្របាក់ខណន និងកាក់មាស មន
ិ
បានរទ ឬមន
ិ បានរត្រចន
ើ ែូចការប៉ាុងប៉ាងរទរ េះ បាបបុងុជាននង
ឹ រត្របល
ើ បច
ិ សត្វសាទំងគឺ រសនបទ។ រទេះជាយា៉ាងណាកតី
ពាលបុងុជាន មន
ិ រចាលរសាៀត្សត្វកខងាប មណឌុក្សដ រលាករលលត្ៗ មន
ិ ត្របញប់ត្រត្បាក់នុយរទ កុំឱ្យខបកការណ៍ែល់
ត្រព្េះរជា។

ទប
ី ំផ្ុត្ អំណាចរៅកាុងនែែូច អាយ៉ាត្ ខែលរត្របោ
ើ វអាជាាសឹកកាត្់កអាកមាាងនូ ត្រកុមពាលបុងុជាននង
ឹ រត្របអ
ើ ំណាច
ាមលបច
ិ សីហដលា បនលស
ឺ ីហ ទខត្រសកស ធ ប់ត្រមគ
ឹ រហយ
ើ ខាំសមាលប់យកជាចំណីែូរចាាេះខែរ។ ផ្ទុយរៅវញ
ិ វជា
ិ ា ជីវៈ

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 3
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

ត្ុលាការជាមុែការ រែម
ើ បច
ី ញ្
ិ ច ឹ មជីវត្របស់
ិ កលាណបុងុជាន នង
ិ បណិឌ ត្បុងុជានខែលមន
ិ ត្របាថាា អត្រិ ភាកាត គកា
ឺ រ «សុី រត្រចន
ើ
ហួស»។

សត្វត្សទ១
ី ៦ ជំ ន់រសតចកន, រសតចកនខកលងែលួនជារស្រសតសាមញ្ា រៅសាតប់ត្របជាជន រហយ
ើ ក៏ឮនយា
ិ យថា
ឆ្ារំ នេះរកសុី ខាត្ រហើយមន
ិ រ ើញត្រព្េះអងគ (រសតចកន) «ជំនុំរោេះទុករ
ខ ស្រសតឱ្យរកសុី ធូទូលាយរ ើងវញរសាេះ»
ិ (ឯកសារ

មហាបុរសខែមរ, រសង សុ ត្, ទំព្រ័ ២៦៣)។ រៅជំ ន់រនេះក៏ែូច កាលសម័យមុនៗខែរ ត្របមាណបុរសមន

ិ ចាំបាច់ ខកលង
ែលួនរទ រែើមបបា
ី នត្រជួត្ត្រជាបថា ព្ួករៅត្រកមរធវើឱ្យរស្រសតរតតត្រកហាយ ឬក៏សបាយចិត្ែ
ត ល់កត្រមត្
ិ ណា ព្ីរត្រពាេះរគែង
ឹ ែលួនរគ

រត្រសចរៅរហើយ ថារគជាត្របរភទកលាណបុងុជាន ឬពាលបុងុជាន។ រនេះជាភាព្ត្របត្យកសមួយ ននវជា

ិ ា ជីវៈត្ុលាការ។

II. វិជ្ជាជីវៈគ្បតយក្សសននតុលាការ

ការយល់ែឹងអំព្ីត្រកមសីលធម៌រៅត្រកមអំព្ីឧត្តមត្រកុមត្របក
ឹ ារៅត្រកម អំព្ីសមបងរៅត្រកមថា ឱ្យរនទៈបាញ់ ជាអាទិ៍
ទំងអស់រនេះជាចំរណេះែឹងទូរៅខែលគ្នមនរ ំព្ឹងអវីរត្រតព្ីវន័
ិ យមុង
ឺ មា៉ាត្់ជាឫសគល់ ខែលរៅត្រកមត្របត្ិបត្តិហត្
ម ច់ ត្់ រទប
ើ
មានយុត្តិធម៌។ ត្របមាណបុរសណាខែលយកមុែត្ំខណងរបស់ែួ ន
ល រែើមបច
ី ិញ្ចឹមជីវត្រត្រកាមមាត្រា
ិ ៥១៧ ននត្រកមត្រព្ហម

ទណឌសុ ទធសឹងជាពាលបុងុជន
ា នង
ិ បាបបុងុជាន។ ប៉ាុខនតវជា ំ
ិ ា ជីវៈត្ុលាការខែលត្រសបនឹងចំណារព្ីរលទង រៅរលើែំបូល

ត្រកសួ ងយុត្តិធម៌ ក៏អាចជួបត្របទេះនឹងឧបសគគែលេះៗ រធវើឱ្យលអកក

់ ករមុែរបរជាត្របមាណបុរស។

ក្ស. បទ្សុស
ី ណំា ូ ក្សគ្បគ្រឹតតដោយដៅគ្ក្សម និងបទ្សូក្សប៉ាន់

សំ ណូក គត្រឺ បាក់ ឬរបស់ខែលសូ ក។ សូ កគឱ្

ឺ យត្របាក់ ឬត្រទព្យរបស់អរវី ៅរោយសមាៃត្់ឱ្យរគអាណិត្ (វច នុត្រកម

សរមតច ជួន ណាត្) ។ ឱ្យរោយសមាៃត្់ គឱ្

ឺ យរោយគ្នមនសាកសែ
ី ង
ឹ ឮជាមួយ។

សមាៃត្់រសមើនង
ឹ ពាកយត្របរយាលកាុងមាត្រា៥១៧ ខែលខចងថារៅត្រកមយល់ត្រព្មរោយត្របរយាលទទួលអំរណាយ
ជំនូនអវម
ី យ
ួ ។ ត្របរយាលបានន័យថា ខែលឆ្ៃយព្នី ែ។ ឧទហរណ៍ របរើ ត្រសាមសំ បុត្រត្មាន ៥០០ែុលាលរ រៅខាងកាុងត្រត្ូវ

បានរករ ញ
ើ ខកបរត្ុត្រកឡាបញ្ា ី រត្រកាយព្ស
ី វ ការ រត្រសាមសំ បុត្រត្រនេះវារៅឆ្ៃយព្នី ែរៅត្រកមព្ត្
ិ ខមន ប៉ាុខនតត្របសិនរបើ

ត្រកឡាបញ្ា ី ត្របគល់រត្រសាមសំ បុត្រត្រនេះែល់នែត្របមាណបុរស ខែលទទួលយកោក់រហារ ៉ា រនេះជាអំរព្ើព្ុករលួ យមួយខបប

ននរៅត្រកម។

រោយខ កត្របសិនរបើត្រកឡាបញ្ា ី ឬមស្រនតីត្ុលាការណាមាាក់ហូត្យក ១០០ែុលាលរ ទុកខត្៤០០ែុលាលរ កាុងរត្រសាម

សំ បុត្រត្ត្របគល់ឱ្យរៅត្រកម ចំខណកសំ ណូកគ្នាខបបរនេះ វច នុត្រកមសរមតច ជួន ណាត្ ឱ្យនិយមន័យថាសូ កបា៉ាន់ គឺ «សូ ក

រ ំខលកត្របរយាជន៍ែលេះឱ្យអាកទទួលសំ ណូក គឺសូកអាកត្ូចឱ្យយកសំ ណូករផ្សងរៅជូនអាកធំ»។ ពាកយថា សំ ណូក រផ្សងកាុង

ឧទហរណ៍ខាងរលើរនេះ គឺចន
ំ ួនទឹកត្របាក់រផ្សងព្ី ៥០០ែុលាលរ គឺថា ៤០០ែុលាលរ។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 4
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

បទសូ កបា៉ាន់ ចំរពាេះរៅត្រកមមានខចងកាុងមាត្រា៥១៨ ខែលផ្ត ទ រទសែល់បុគគលណារោយលទល់ ឬរោយ

ត្របរយាលត្របគល់ជូនរៅត្រកមនូវអំរណាយជំនូនអវម
ី យ
ួ ។ របរើ យាងរលើនយ
ិ មន័យននពាកយសូ កបា៉ាន់ កាុងវច នុត្រកម មាត្រា

៥១៨ ហាក់ែូចជាចង់ចងអុលបងាាញថា រៅត្រកមទទួលសំ ណូកយករៅជូនអាកធំ។ រត្រតព្រី នេះ ពាកយសូ កបា៉ាន់ សាកស ី អាក

បកខត្រប អាកជំ ញមានខចងកាុងមាត្រា៥៤៨ មាត្រា៥៥៤ និងមាត្រា៥៥៦។ ព្ួកអាកជំ ញ អាកបកខត្របភាសា ព្ួក

ត្រកឡាបញ្ា ី កែ
៏ ូចព្ួករមធាវខែរ
ី ព្ួកគ្នត្់មានឥទធព្
ិ លរលើវជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ ខែលគ្នមននរណាអាចសាមនបានរត្រតព្ី

ត្របមាណបុរសខែលធាលប់រស់រៅ្លងកាត្់អនលងប
់ ែ
ី ូចត្រៅរនេះ។

ែ. អនាងប
់ ីននវិជ្ជាជីវៈតុលាការ

សុី សំណូកសូ កបា៉ាន់ ជាវាលព្ិឃ្លត្កិត្តិ ម កិត្តិយស កិត្តិសព្ទ កិត្ានុភាព្ ត្របមាណបុរសខែលរយើងមន

ិ ចាំបាច់
រធវអ
ើ ាថធប
ិ ាយខវងឆ្ៃយរត្រតព្ពា
ី កយព្រី សំ រៅរលើរៅត្រកមព្ុករលួ យ នង
ិ បទរលមើសវត្
ី ត្រិ កមននមាត្រា ៥៩២ របស់ រៅត្រកម។

ពាកយទំងព្រី រនេះ គពា

ឺ លបុងុជាន នង
ិ បាបបុងុជាន។ រឯអនល
ី ងទ
់ ង
ំ បខី ែលត្របមាណបុរសត្រត្ូវ្លងកាត្់គឺអនលងស
់ ហការ ី មាន

ត្រកឡាបញ្ា ី ជាអាទិ៍រនេះមួយ អនលងច

់ ាប់វន័
ិ យរនេះមួយរទៀត្ នង
ិ ទប
ី គ
ី ឺអនលងម
់ នុសសអនយត្រិ យ
ិ ថ រត្រតធម៌ រត្រតចាប់។

 អនាងស
់ ហការ ី

ត្រកឡាបញ្ា ី ព្រី រូបខែលែាុំបានជួបត្របទេះកាុងវជា

ិ ា ជវី ៈត្ុលាការរៅត្របរទសបារំងមាាក់ជាត្ំណាងសហជព្
ី ត្រកឡាបញ្ា ី

ត្របចាំត្ុលាការ នង
ិ មាាក់រទៀត្ជាត្រកឡាបញ្ា ី រទប
ើ នង
ឹ រចញព្សា
ី លាវជា
ិ ា ជវី ៈងមរី ថាមង សុ ទធសឹងជាឧទហរណ៍ែ៏ជូរចត្់ខែល

រៅត្រកមត្រគប់រប
ូ មន
ិ ត្របាថាាចង់ជួបរ យ
ើ ។
អាកសហជព្
ី ជាមនុសសរបង
ឹ របាញ រកអងកាអងហួសរហត្ុរព្ក។ ែាុំព្ុំបានសាគល់អត្តចរកគ្នត្់
ិ ឬលឺកត្
ិ សតិ ព្ទមុននង
ឹ
សហការជាមួយគ្នត្់កុ ងត្ំ
ា ខណងែាុំជារៅត្រកមរទ។ គ្នត្់មានទមាលប់ការងារជាអាកោស់រត្ឿនរ ំលឹករៅត្រកម ថាត្រត្ូវបំរព្ញ

ខបបបទយា៉ាងរនេះ យា៉ាងរ េះកាុងសាលត្រកម។ ប៉ាុខនតគ្នត្់មានគំនុំរោយរហត្ុថា ែាុំមានទមាលប់ជារៅត្រកមត្រព្ហមទណឌចាស់

វសាមន
ិ អាចរែើរាមការចងអុលបងាាញរបស់គ្នត្់បានរទ។ នងៃមយ
ួ ត្រកឡាបញ្ា ី រនេះរៅបតង
ឹ ត្របធានត្ុលាការថា គ្នត្់មន
ិ
រចេះរធវើការរត្រកាមឱ្វាទែាុំរទ។ ត្របធានត្ុលាការជាមនុសសសុី រៈសងខាង គឺរចេះររខបរនលលកយកគុណឱ្យបានព្ម
ី នុសស
ទំងព្ីរខាង គឺខាងត្រកឡាបញ្ា ី ផ្ង និងខាងែាុំរនេះផ្ង។ អុច
ី ឹងែាុំមានចិត្តថា ត្របធានសាតប់ែុ ំយ
ា ល់ែូចែាុំ រឯត្រកឡាបញ្ា
ី ី វញក៏
ិ

យល់ថាត្របធានត្ុលាការ យល់ែូចគ្នត្់សាតប់ខាងគ្នត្់ខែរ។

ត្រកឡាបញ្ា ី ងម
មី យ
ួ រទៀត្ហា៊ានោក់បញ្ា ត្តិឱ្យែាុំ រៅចុេះហត្ថរលខារលើសាលត្រកមរៅកាុងបនទបរ់ បស់គ្នត្់ រោយ យក

រលសថាគ្នមនរព្លរែើរមកែល់ការយាល័
ិ យែាុំ ខែលរៅចមាៃយខត្ ១៥ខម៉ាត្រត្ ព្ីគ្នត្់ខត្ប៉ាុរណា
ណ េះ។ ២៤រមា៉ាងរត្រកាយ មក

ត្របធានត្ុលាការខែលជាមនុសសរផ្សង មន
ិ ខមនត្របធានមុនខែលសុី រៈសងខាង បានែកត្រកឡាបញ្ា ី រនេះឱ្យរចញផ្ុត្ ព្ីមុែ
មាត្់ កុំឱ្យរៅសហការជាមួយែាុំរទៀត្។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 5
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

ការចញ្
ិ ច ឹ មជីវត្ខែលត្របឈមន
ិ ង
ឹ ពាលបុងុជានខបបរនេះ ត្របធានត្ុលាការចាស់កជា
៏ ពាលបុងុជានមួយខបបខែរ។ របើ

រយង
ើ មន
ិ ហា៊ានអារកាត្់បំបាត្់ពាលបុងុជានឱ្យទន់រព្លរវលារទ វានង
ឹ កាលយជាជមៃម
ឺ ហារក
ី សុី រត្រៅែល់ការងារជា

ត្របមាណបុរសខែលសបបុរសជន រៅរត្រតសរងវៀនត្ុលាការមន
ិ អាចបា៉ាន់សាមនបាន ត្បត្
ិ អមា
ី នត្រកឡាបញ្ា ី ែេះល មានចរត្
ិ
មាយាទ មានៈ រងរូ
ឹ ស វាស់កមពស់ជាមួយរៅត្រកម រហើយរៅត្រកមែលេះក៏មានធម៌ រមាត ករុណា យល់រយាគរធវើឱ្យរគ្នកកក
ការងារ រំងសទេះមន
ិ ត្របត្រកត្ី។
រោយខ ៏ នជួបត្របទេះអាកជំ
កែាុំកបា ញបកខត្របភាសា ខែលឃ្លលត្ចាកព្ីការព្ិត្ ជាព្ិរសសកាុងវស័
ិ យអរ ត

ត្របរវសន៍ ខែលជនជាប់រចាទមានសញ្ញាត្ែ
ិ ូចអាកបកខត្របភាសា។ ឯណារៅយុត្តិធម៌ របើរយើងមន
ិ រចេះត្រគប់ភាសាបររទស
រហើយមករព្ើបត្របទេះអាកបកខត្របទុចចរត្?
ិ ប ទ ប់ព្ីសហការមានអនល
ី ងច
់ ាប់វន័
ិ យរទៀត្។

 អនាងច្ប
់ ាប់វន
ិ ័យ

មាត្រា ៣ ននត្រកមត្រព្ហមទណឌសតីព្ីរគ្នលការណ៍នត្
ី ានុកូលភាព្ខចងថា «មានខត្អំរព្ខើ ែលបរងាត្
ើ ជាបទរលមើស

រៅរព្លខែលអំរព្រើ េះ មានខចងកាុងបទបបញ្ា ត្តត្រិ ព្ហមទណឌជាធរមានប៉ាុរណា

ណ េះ រទប
ើ ត្រត្ូវផ្ត ទ រទសត្រព្ហមទណឌបាន»។
មាត្រា ៥ ខចងថា «កាុងររឿងត្រព្ហមទណឌចាប់ត្រត្ូវបកត្រសាយយា៉ាងត្ង
ឹ រុង។
ឹ រៅត្រកមមន
ិ អាចព្ត្រងីកវសាលភាព្អនុ
ិ វត្ត ឬ

ត្របព្ត្
ឹ តាមសទស
ិ ភាព្បានរ យ
ើ »។
ត្របមាណបុរសអាចជួបត្របទេះករណីែលេះ ខែលហាក់ែូចជាត្រសបនង
ឹ រគ្នលការណ៍នត្
ី ានុកូលភាព្រោយយល់
រ ើញថា «យីរអើ បទរលមើសរបស់បុគគលរនេះ ព្ុំមានខចងកាុងបទបបញ្ា ត្តិត្រព្ហមទណឌជាធរមានរៅរ ើយរទ» ឬមួយក៏
ត្របមាណបុរស រនេះឯងយល់ថា របើរធវើការបកត្រសាយចាប់យា៉ាងត្ង
ឹ រុងត្រសបន
ឹ ឹងមាត្រា ៥ គឺវាត្របាកែជាគ្នមនបទព្ិរទ
ុ រធ ទ។

ាមការព្ិត្ រៅត្រកមរូបរ េះកំព្ុងផ្ុងកាុងអនលងច

់ ាប់ ចាប់មន
ិ បានអវីខែលជារគ្នលការណ៍ រែើមបផ្
ី តល់យុត្ធ
តិ ម៌

ែល់ជនរងរត្រគ្នេះ នង
ិ ចំរពាេះសងគមជាត្។
ិ

ឧទាហរណ៍៖

បុគគលមាាក់ងាោវ (រលើកនែខែលកាន់ោវត្រកវជនល
ី ) បត្រមុងនង
ឹ កាប់ ឬចាក់បុគគលមាាក់រទៀត្។ រៅត្រកមខែលផ្ុងកប់
សរត្រមចវន
ិ ច
ិ យ
ឆ័ រសចកតថា
ី រនេះមន
ិ ខមនជាការប៉ាុនប៉ាងកាុងបទឧត្រកែ
ិ ឋ ឬបទមជឈម
ឹ រទ ត្បត្
ិ អចា
ី របានបញ្ឈប់
ី អំរព្រើ បស់ែួ ន
ល

រោយែលួនឯង1ត្រត្ម
ឹ ត្រត្ូវ។ ប៉ាុខនតរៅត្រកមរែរើ ព្ុំទន់ែល់រគ្នលរៅរៅរ យ
ើ រទ រែើរបានខត្ពាក់កណា
ត លផ្លូវក៏កប់ផ្ុងកាុង

មាត្រា ៥ ថាចាប់ត្រត្ូវបកត្រសាយយា៉ាងត្ង
ឹ រុង។
ឹ ត្របមាណបុរសរនេះមន
ិ បានងលង
ឹ ខងលងរលើមាត្រា ២១៧ បទហង
ិ ារោយ
រចត្ ឬក៏បនតែំរណើរាមមាគ្ន៌ព្ចា
ិ រណាចាប់របស់គ្នត្់ឱ្យែល់មាត្រា ២៣៣ បទគំរមថានង
ឹ សមាលប់រោយសខមតង

1
មាត្រា ២៧ រត្របើពាកយ «រោយសម័ត្រគចិត្ត»។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 6
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

រចញាមវត្ថុ គោ
ឺ វជាអាវុធ។ សភាព្ការណ៍ផ្ុងកប់រនេះ សងគមជាត្គ្ន
ិ ម នសងឃម
ឹ ថា រៅត្រកមត្របកបវជា
ិ ា ជីវៈជាត្ុលាការ

ខបបរនេះអាចបញ្ច ប់អធក
ិ រណ៍រោយត្របនព្ រោយសុ ចរត្យុ
ិ ត្ធ
តិ ម៌បានរៅរ យ
ើ រទ។ រនេះត្រត្ម
ឹ ខត្ជនសងស័យត្រសួលវន
ិ ច
ិ យ
ឆ័

ផ្ងត្របមាណបុរស ផ្ុងលង់ែួ នរៅរហ

ល យ
ើ ទត្រមាំខត្មានវវាទន
ិ ង
ឹ ជនអនយត្រិ យ
ិ ថ រត្រើ ៅត្រកមមានអវជា
ី សំ អាង?

 អនាងជ
់ នអនយតិរយ
ថិ ដគ្ៅធម៌ ដគ្ៅច្បាប់

ចំណុចរនេះត្រសួលរោេះត្រសាយរទ ជាព្រិ សសកាុងករណីខែលមានបុគគលមកទសស សវ ការ ខត្រសករជរត្របទច

ិ
លតសាររៅត្រកម ជាព្រិ សសត្របធានត្ុលាការត្រព្ហមទណឌរនេះខត្មតង។ ែាុំបានជួបត្របទេះឧបបត្តរិ ហត្ុរនេះមតងមាាលរៅត្របរទស

បារំង រហយ
ើ ក៏បានយកនត្
ី វិ ធ
ិ ត្រី ព្ហមទណឌមកអនុវត្ត រោយបញ្ញាឱ្យត្រកុមសនតស
ិ ុ ែខែលជាភាាក់ងារនគរបាលចាប់ជន
អនយត្ិរយ
ិ ថ បញ្ាូ នរៅត្រព្េះរជអាជាាជាប ទ ន់រត្រកាមបទរចាទបងាការវកវរផ្ង
ឹ និងត្របមាងរៅត្រកមផ្ង។

រោយខ កមានរមធាវមួ
ី យកាតប់ត្ូចរៅត្របរទសបារំង ក៏មានកិត្តិ មជាជនអនយត្ិរយខែរ
ិថ រោយរហត្ុថា ែាុំបាន

លឺលទល់នូវខែសអាត្់ងត្សរមលងជនសងស័យ រព្លរសុើ បអរងាត្ព្ីបទរ ំរលាភផ្លូវរភទ ជួញែូរអាវុធ និងរត្រគឿងរញៀនជាអាទិ៍

លឺរមធាវរបស់
ី ជនសងស័យខែលជាប់ព្នធ គ្នរបរណា
ត េះអាសនាថាត្រត្ូវចំណាយ «រសវា» នូវត្របាក់ចំនួន ៩០០០ ឬ៥០០០

អឺរជ
ូ ៉ា ូនត្ុលាការរែើមបបា
ី នរៅរត្រត ុំ។ ាមការព្ិត្ ជនរ េះឯងនង
ឹ ត្រត្ូវបានរៅត្រកមរសុើ ប ឬត្រព្េះរជអាជាា រសាើឱ្យរៅរត្រត
ុំជាសវ័យត្របវត្តិាមការអនុវត្តចាប់ កាុងបទមជឈម
ឹ ខែលរគអាច ុំែួ នបរណា
ល ត េះអាសនាបានខត្ ១ (មួយ)ឆ្ាប
ំ ុរ៉ា ណា
ណ េះ។

អុីចឹងចំណាយរនេះ វានឹងចូលរហារ ៉ា រមធាវ ី ១០០% ខត្មតង។

ជាសរុបពាលបុងុជាន និងជនអនយត្ិរយ
ិ ថ រត្រចើនខត្រៅកាុងកស្រនតកខ់ ត្មួយ គព្
ឺ នធ គ្នរ។

វជា
ិ ា ជវី ៈត្ុលាការមានន័យថា វជា
ិ ា ជវី ៈននត្របមាណបុរស ជាទូរៅទំងខផ្ាកត្រព្ហមទណឌ ក៏ែូចខផ្ាករែឋបបរវណីខែរ

ប៉ាុខនតរយង
ើ មន
ិ មានរធវអ
ើ ាថធប
ិ ាយឱ្យបានព្សា
ិ ដ រត្រគប់ករណីបានរទបានត្រត្ម
ឹ ខត្ «រមល
ើ នត្រព្ទំងមូល ជាជាងរមល
ើ រែម
ើ រឈើ

មួយរែម
ើ មួយរែម
ើ »។

មុននង
ឹ បញ្ច ប់នត្រព្ទំងមូល គវឺ ជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការខែល«ត្រត្ូវរៅកាុងឱ្វាទចាប់ ចូលរធវឱ្
ើ យត្រត្ង់រោយរៅប ទ ត្់ត្រត្ង់
ណារៅចាប់កាន់ខាាប់កុំបប
ី ង់» រនេះមួយ រហយ
ើ មួយរទៀត្ «ចាប់រលាកទុកជនទំងឡាយជារសមើគ្នា មនុសសជាត្ិ ត្រគប់រប
ូ

ត្រត្ូវត្របត្ប ិ ម»។ ឃ្លលទំងព្រី រនេះ មានចាររលើកំព្ូលសសរត្រទែំបូលត្រកសួ ងយុត្ធ

ិ ត្ដា តិ ម៌ រ្វង នង
ិ សាតំ ជរណើត រកត្
ិ យតិ ស

រ ើងរៅត្រកសួ ងខត្មតង។

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 7
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

រូបភាព្ទ១
ី អកសរចារករល
ិ ំ ូលសសរត្រទែំបូលត្រកសួ ងយុត្ធ
ើ កព្ តិ ម៌ ខាងរ្វងជរណើត រកត្
ិ យតិ ស

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 8
 ឯកឧត្តមបណិ ឌ ត្ ឆ្យ ហុករផ្ង
វជា
ិ ា ជីវៈត្ុលាការ៖ ត្របមាណបុរស (រៅត្រកម)

រូបភាព្ទ២ ិ ព្ូលសសរត្រទែំបូលត្រកសួ ងយុត្ធ

ី អកសរចារកកំ តិ ម៌ ខាងសាតំជរណើត រកត្
ិ យតិ ស

©រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយសាលាគ្ាជូ
ខែឧសភា ឆ្ន ំា២០២១ 9