YUNIT Il KAHIRAPAN: ‘DI MO MASILIP ANG LANGIT apelyido.
apelyido. Ang ibig kong sabihin, pare, isa ako sa mga peon na
PANIMULA
Ang kahirapan ay isa sa mga suliraning panlipunang tila
kakabit na ng masang Pilipino. Malaking porsiyento ng
populasyon ng bansa ang maituturing na mahirap na siyang
pinag-uugatan ng samu’t sari pang suliranin. Patuloy na
namamayani ito sa alinmang sulok ng bansang Pilipinas at
labis na nakaaapekto at nakapipinsala sa buhay ng marami.
Kaya naman, madalas nating naitatanong sa ating mga sarili
kung makakaigpaw pa ba tayo sa suliraning ito?
Ang Yunit II ay umiikot sa klasikong maikling
kuwentong isinulat ni Benjamin Pascual. Malinaw niyang
inilantad sa kanyang akda ang mukha ng kahirapan sa
kanyang akdang ‘Di Mo Masilip ang Langit. Pinapakita rito ang
karalitaang dala ng kalagayang pangkabuhayan at panlipunan
at maging ang bunga o epekto nito sa tao.Hindi isinaalang-
alang ng may-akda ang dimensiyong moral nang sa gayon
malaya niyang mapalitaw ang mapait na katotohanang
nangyayari sa buhay ng maliit at abang tao at laging biktima ng
tagilid na katarungan at pambubusabos ng mga mayayaman.
Ginamit niya ang pagsasalitang pabalbal upang lalo niyang
maipamalas ang tunay na karanasan, damdamin at kalagayan
ng mga taong kanyang inilalarawan.
Di Mo Masilip ang Langit
ni Benjamin Pascual
“Waswas ko ‘yong dumalaw sa akin, pare. Dinalhan
nga’ko ng ‘sang kahang yosi. Kumuha ka,pare. Huwag mo
lang ipatatanaw ang baga sa labas. ‘Yong bagong trasti natin
eh ayaw ng me naninigarilyo sa ganitong oras ng gabi. Mag-
aalas nuwebe na siguro, o baka lampas na. Dito sa oblo, pare,
kailangang hulaan mo lang ang oras walang me relo dito. “
“At dika dapat magrelo dito, pare. Makakatuwaan lang
ng mga trasti. Aarborin lang sa’yo. Pag di namang ibinigay,
wala kang dalaw- ang ibig kong sabihin, hihigpitan kasa dalaw
moat pag-iinitan ka pa. bago ka pa lang dito pare. ‘Yan ang
unang matutuhan mo dito sa ob-lo pad tagaltagalmo.”
“Umiyak kangina ang waswas ko, pare. Isi ka lang,
sabi ko. Ito ang kapalaran natin, e. naawa siguro sa’kin.
Matagal nang ito ang haybol ko at bibilang pa ng maraming-
taong haybol ko. Sabi ko nman, ayaw ka ba no’n, konkreto ang
bahay ko at ginuguwardiyahan pa ng less-pu? Nagpapatawa
lang ako ng, pare, pero lungkot din ako. Sabik na ‘ko sa laya,
pare. Naaawa na rin ako sa waswas ko na di ko alam kung
pa’no talaga nabubuhay ngayong narito ‘ko sa ob-lo.”
“Pare,sindihan mo ‘yan. Huwag mo lang ipatatanaw ang baga
sa labas. Takpan mong lukong ng palad mo.”
“Anong kaso ko, pare? Arson, pare. Haha! Isang
ospital ang sinunog ko o pinagtangkang sunugin. Dahil hindi
nasunog na lahat, pare. Tersiya parte lang ng bilding ang
kinain ng apoy.”
“Hindi ka siguro maniniwala, pare, kami ang gumawa
ng ospital na ‘yon. Sa Quezon City ‘yon, pare, ‘yong pribadong
hospital na ari ng magkapatid na mestisong Intsik, Lim ang
nagtayo n’on. Kantero ‘ko pare- yon bang tagapaghalo ng
semento.
“Nang magawa naming ‘yon pare, para ‘kong pintor
na nakagawa ng obra maestro. Gano’n pala ang
mararamdaman mo pag nakagawa ka, pag nakabuo ka, ng
isang magandang bagay. ‘yon lang kasi ang maagandang
bagay na nagawa ko sa buong buhay ko. Alam ko, ang
arkitekto ang nagplano n’on, pero pare,isa ‘ko sa mga
gumawa. Kung masasabi niyang siya ang gumawa n’on
masasabi ko rin na ako. Pa’no mo maitatayo ang isang bilding,
pare, kung wala kang tagahalo ng semento? Di mo ‘yon
maitatayo sa pamamagitan ng lapis at papel lang.
“Nang mayari namin ‘yon, pare, di ko pagsawaang
tingnan. Paulit-ulit kong minamasdan. Lalagay ako sa malayo,
sa harapan, at hahagurin ko ng tingin. Para bang isang
magandang babae, pare, na maya’t maya’y gusto mong ukulan
ng humahanga at nagmamalaking tingin dahil alam mong mga
kamay mo ang katulong at na gumawa at bumuo.
“At ito ang pinagtangkaan kong sunugin, pre ! Ha-ha!
Sasabihin ko sa’yo kung bakit.Uumpisahan ko sa simula”
Mahigit na ‘sang taon naming ginawa ang ospital
na’yon , pare. Nang mayari ang pundasyon marami sa mga
kasama ko ang do’n na natutulog.Alam mo na, para makatipis
sa pasahe. Nang malaon, sinabi ko ke Luding –Ludiing ang
panagalan ng waswas ko, pare-na do’n na rin ako
matutulog.Kasi, kahit nasa Quezon City rin kami makatira e
malayo an gamin saginagawang bilding. Kailangang
magdalawang sakau ka sa bus at dyip.Pumayag naman si
Luding.”
“Sige.” Sabi ng waswasko. “Nang maktipid tayo nang
konti sa gastos.”
“Kase, pare, minimum lang ang pagana sa’kin sa
ginagawang ospital.Ang minimum no’n e disiotso, hustong
husto lamang sa pagkain at pangangailangan naming mag-
asawa.”
“Sasabihin ko muna sa’yo kung sa’n kami nakatira
no’n pare.Ang haybol naming no’n e hindi talagang bahay
kundi isang maliit na kubo-mas tama sigurong tawaging
barung-barong’yon dahil mas marami ang yero – na unti-unti
naming naitayo sa isang bakanteng lotesa tabi ng isang
bagong tayo ring subdibisyon.Pinsan ng waswas ko ang ang
inhenyering nagtayo ng subdibisyon at naipakausap niya sa
kanyang pinsan na umiskuwat muna kami sa bakante ngang
loteng ’yon na di sakop ng lupa ng subdibisyon kundi ari pa rin
ng talagang me-lupang binilhan ng subdibisyon, na kaibigan
lamang ng inhinyerong pinsan ng waswasko.Ang ibig ko lang
sabihin dito, pare m, legal naman ang pagkakatim naming sa
subdibisyon, hindi kami talagang iskuwater na basta na lang
nagtayo ng bahay sa lupa ng may lupa.Sabihing nakikitira,
pero hindi iskuwater.
Ang hirap ng lagay namin do’n , pare.Para kaming
etat sa tabi ng isang basong gatas. Bakit e medyo maaskad
ang kara ko.Kung tongnan ako ng mga mayayamang taga
subdibisyon e para bang sa ano mang sandali’y lolooban ko
ang malalaki at magaganda nilang bahay. Ang talagang
dahilan lang nama’y nakakapagpapangit ang aming baung-
barong sa tingin, sa magaganda nilang bahay sasubdibisyon at
ibig nilang kami’y umalis !
Hirap kami ro’n, pare .Ang layo ng iniigiban ko ng
tubig.Wala pang ilaw.Ayaw kaming pakabitin sa koryente sa
subdibisyon.Ang ibig nila’y umalis kami ro’n.
Sa itinatayong bilding na nga’ko natutulog at umuuwi
lang kung Sabado ng hapon.Me kasama naman sa bahay ang
waswas ko, ang kanyang ina na nakapisan na sa’min mula pa
lang nang kami’y ikasal.Kung gabi, Masaya kami sa
gionagawang bilding. Me magpapabili ng kuwatro-kantos at
pararaanin naming ang mga oras sa kantahan at
kuwentuhan.O gagalain naming ang buong bilding na kung
baga sa tao e kalansay pa lamang. Ang pasikut-sikot ng bilding
e alam na alam naming , paren a parang guhit n gaming palad.
Nang matapos na ang bilding-nang tapos ma, ibig
kong sabihin at me mga doctor na at tumatanggap na ng
pasyente –siya namang pagbubuntis ng waswas ko,.’Yon ang
una naming anak, pare. Wala pa kaming ‘sang taong kasal
nang umpisahan naming gawin ang ospital.
“Hanggang maaga’y magplano tayo.” Sabi ko sa
waswaas ko isang gabi, at sinabi ko sa kanya na mabuti
siguro’y sa ospital na itinatayo naming siya manganak.
“Mahal do’n, “sabi ng waswas ko isang gabi, at sinabi
ko sa kanya na mabuti siguro’y sa ospital na itinatayo naming
siya manganak.
“Mahal do’n,” sabi ng waswas ko.” Mayayaman lang
ang manganganak at nagpapagamot do’n.
“Me pri ward do’n,” sabi ko naman.
“Hindi ko alam, “ sabi niya.
“ Alam ko, “ sabi ko.Kami ang gumawa na’n dib a ?
Gamot at pagkain lang ang babayaran mo sa pri ward do’n at
magbibigay ka lang ng konting donasyon.”
“Ikaw, kung gusto mong do’n ako manganak e di
do’n,” sabi ng waswas ko.
“Meron ka bang alam na ibang ospitalang na maaari
mong panganakan ?” sabi ko.
“Tumingin lang sa’kin ang waswas ko at hindi
sumagot.Alam niya na ang pinakamalapit na ospital sa ‘min e
ang ospital na ginawa namin. Me ilang ospital naman na me pri
ward din, pero iyo’y malayo na sa’ min o nasa Maynila na.
“Wala pa’ kong nasasabi sa’yo tungkol sa waswas
ko.Mabait siya, pare. Siya’yong kung sisigawan mo’y
tatalungko lang sa isang sulok.Sunud-sunuran sa gusto kpo
pare,Maganda pa.Nakita mo naman sa bisitor tum kanina.Me
mukha naman diba ? Tayung-tayo pa’ng suso, diba?
Pagkatapos naming nag-usap ng waswas ko kung
sa’n sya manganganak, isang araw na mapawi ako sa ospital
na ginawa naming e nagtuloy ako sa loob.Wala naman akong
ipagagamot, gusto ko lang mag-usyoso.Ginala ko uli ang
palibot, sinundan ng tingi ang nagsasalimbayang mga nars at
doctor.Pare, gusto kong sabihin sa lahat ng tao ro’n na isa ako
sa mga gumawano’n.
“Sa medaling salita’y lumaki ang tiyan ng waswas
ko.Nang walong buwan na ang kanyang kabuntisan e pinag-
uusapan uli naming ang kanyang panganganak. Para kaming
nagdidril kung ano ang dapat gawin kung ano ang dapat gawin
kung magkakasunog. Sa bagay, kailangan ‘yon. Malayo ang
subdibisiyong aming iniiskuwatan sa kalsada na daanan ng
mga sasakyan. Kaya halos lahat ng taga-subdibisiyon e me
kotse.
“Pan’no kung dumating anf oras ng panganganak mo
nang wala ako rito sa bahay?” sabi ko ke Luding. Mangyayari
lang ‘yon, pare, sa araw na nasa trabaho ako. Me ginagawa
kaming bahay no’nsa Pasay.
“Lalakad ako hanggang sa abangan ng sasakyan at
tatawag ng dyip o taksi at magpapahatid sa ospital,” sabi ng
waswas ko.
“Makakaya mo kayang lumakad hanggang sa
kalsada?” tanong ko.
“Kakayanin ko,” sabi niya.
“Pa’no kung do mo makaya?, sabi ko. “Pa’no kung
manganganak ka sa daan?
“Bahala na,” sabi niya.
“Sana’y narito ‘ko pag manganganak ka na.” sabi ko.
Tumawa ang waswas ko at ang sabi, “Di gano’n din
‘yon. Maglalakad din ako hanggang sa abangan ng sasakyan.”
“Iba ‘yong narito ‘ko,” sabi ko.
“Sa bagay,” sabi niya.
“Sana’y sa gabi ka manganak,” sabi ko.
“Narito’ko,Huwag namang hatinggabi o medaling araw. Baka
mahirapan tayong makakita ng taksing maghahatid sa’tin sa
ospital.”
Naging problema sa ‘kin ang panganganak ng
waswas ko. Unang anak ko ‘yon, pare.unang pagkakataon na
magiging tatay ako. Maiintindihan mo namna siguro kung bakit
gano’n na lang ang paghahangad kong maglagay sa ayos ang
panganganak niya, huwag malagay sa panganib an gaming
magiging anak.
Pare, halos gabi-gabi’y pinag-uusapan naming kung
ano ang ipapangalan sa ‘ming magiging anak. Ang waswas
ko’y mahilig sa mga pangalang Amer ‘kano at gusto niya ang
mga pangalang Micheal at Leonard at Robert, kung lalaki ang
bata kung baba nama’y gusto niya ang pangalang Elizabeth at
Jocelyn at Rhoda. Ang gusto ko na[ma’y Lualhati, kung babae
ang bata, at joselito kung lalaki. Me kapatid kasi akong
namatay na Jose ang pangalan at ikinabit ko ang Lito dahil
‘yon ang gusto kong maging palayaw niya. Paborito ko kasing
artista si Lito Lapid, pare. Gaya ng nasabi ko na sunod-
sunuran sa ‘kin ang waswas ko at magkasundo kami sa mga
pangalang gusto ko.
 Me isa pang dahilan kung bakit ayokong malagay sa
panganib ang buhay ng aming magiging anak, pare. Gustong-
gusto ng waswas k pang kanyang pagbubuntis. Ang ibig
sabihin nito, pare, gustong-gusto niyang maging ina.
Napapakiramdaman ko ‘yon sa’ming mga apag-uusap tungkol
sa batang isisilang kung nagsasabi siya ng pangalang
Amer’kano na ibig niya para sa bata, kung pinag-uusapan
namin kung sa’n pag-aaralin ang bata. Likas lang siguro ‘yon
sa bawat babae. Bawat babae’y gustong maging ina. At
ayokong mabigo siya. Gusto kong Makita niya ang batang ‘yon
na laman ng kaniyang tiyan, mayakap niya, maipaghele.
Ayokong maging sentimental, pare. Ang gusto kp sa waswas
ko’y natural din sa mga lalaki, di ba ?
Nobyembre manganganak ang waswas ko at alam ko kung
papasok na ang buwang ito. Matatapos palang ang Oktobre,
namumulaklak na ang talahib.Marami ng damong’ to sa
iniskuwatan naming ni talahib na ang mga himaymay ng puting
bulaklak , sa ihip ng hangin , e nagliliparan sa kalsada. Naging
palatandaan ko ang bulaklak ng talahibsa pagpasok ng
Nobyembre at sa panganganak ng waswas ko.
Pumasok ang Nobyembre, nakaipon na’ko ng
sandaang piso.Sa gaya kong nagkakantero lang, pare, hindi
medaling mag-ipon ng sandaang piso na ilalabas mo sa mga
gastusin sa bahay.Kinakailangang awasin ko’yon, nang unti-
unti , sa gastos ko sa pagkain sa tanghali, sa paghinto muna
sa paninigarilyo, sa hindi muna pagtoma.Pare, kung minsa’y
nagpupunta sa mga birhaws o sa putahan ang mga kasama ko
pero nagtitiis akong maiwan sa ginagawang bilding. Tinipis
kong talaga nang husto ang sarili ko, pare. Ang sandaang
pisong ‘yon e inilaan ko sa biglang pagkakagastahan, gaya ng
ibabayad sa taksi kung dadalhin na sa ospital si Luding , o
bayad sa ospital. Kasi nga’y me pagbabayaran ka rin sa ospital
kahit na sa pri ward.
Nasa trabaho’ ko, pare, nang magdamdam ang
waswas ko.Umaga no’n .Ang mga pangyayari’y hindi ko
nakita.Ikinuwento na lang sa’kin ng waswas ko kinagabihang
puntahan ko siya sa ospital.
Ganito’yon, pare.Isang oras pagkaalis ko ng bahay,
sumakit ang tiyan ng waswas ko-talagang oras ng
panganganak niya, naramdaman niya. Hindi niya’ko
matawagan sa telepono –siyempre walang telepono sa bahay
na ginagawa naming. Hindi naman daw niya mautusan ang
nanay niya na puntahan ako at pasabihan. Medyo engot ang
matanda, pare, aanga-anga at mahina pa ang tenga. Sinabi na
lang niya sa nanay niya na pumirme sa bahay at pupunta na
siyang mag-isa sa ospital.Lalakas siya hanggang kalsada,
gaya ng usapan naming, at sasakay siya sad yip o taksiat
magpapahatid sa ospital. Me pantaksi siya.Lagi siyang may
nakahandang pantaksi na ininibigay ko sa kanya mula sa
sandaan na naipon ko.
Nang naglalakad na ang waswas ko sa mga kalye ng
subdibisyon, pasiyorkat sa abangan ng sasakyan, bigla raw
humilab ang kanyang tiyan at hindi siya makalakad.Napilitan
siyang lumapit sa isang malaking bahay do’n na ari ng isang
taga-BIR na ang pangala’y Mr. Cajucom, na me kotse, at
kumatok siya nang kumatok at tumawag nang tumawag sa
geyt.Ang lumabas, pare, e ‘yong asawa ni Mr. Cajucom na ito
at tinanong siya kung bakit.Sabi ng waswas ko’y
manganganak na siya at kung maaari makikiangkas siya sa
kotse at padaan sa ospital.
“Kumakain pa, e.” sabi raw ni Mrs. Cajucom.
Biruin mo ‘yon pare? Kumakain pa raw ! Pare kung
ako’ng me kotse at me magsasabi sa’ kin na ang kapitbahay
ko’y manganganak, maski na ‘ko nasa ibabaw ng waswas ko’y
babangon ako at uunahin kong asistahan ‘yong
manganganak.Pero, pare, kumakain pa raw! Hindi man lang
pumasok at sinabi ro’n sa asawa na ang waswas ko’y nasa
labas at parang asong naghahanap ng mapapanganakan!
Napapaanak na ‘ata ‘ko , Misis, “sabi raw ng waswas
ko. Baka din a ‘ko umabot sa ospital.”
Buti nalang at lumabas si Mr. Cajucom at nakita ang
waswas ko.Naawa naman siguro o baka naisip na kargo de-
konsrnsiya niya kung mamamatay ang waswasko salabas ng
kanilang geyt.Iniwan ni Mr. Cajucom ang pagkain at agad daw
nagbihis, pinasakay sa kotse ang waswas ko at isinugod sa
ospital. Ang totoo, pare, e nag-oopisina ang Mr. Cajucom na
ito.Hindi namn niya kailangang ihatid ang waswas
ko.Kailangan lang idaan niya sa ospital sa pagpasok niya sa
opisina.
Eto na ang masakit, pare. Pare, kung sa’yo nangyari
‘to e baka nakapatay ka ng tao.
Sasabihin ko muna sa’yo kung anong kotse meron
ang Mr. Cajucom na’ to, pare. Mustang’ yon, pare ,
erkondisyon, at bago.Malalaman mo naman kung bago ang
kotse dahil sa plaka, dib a ?Ang gara, pare, kulay murang
berde, nakikita ko ang kotseng ‘yon pag gumagala si Mr.
Cajucom sa loob ng subdibisyon.Pare, kahit sa layong ‘sang
kilometro, masasabi mong ang me ari n’on e hindi basta-
bastang tao. Maatik, ibig kong sabihin
Eto na, pare nang dumating sila sa ospital, sabi ng
waswas ko-sa ospital na ginawa naming pare-salubungan daw
sa kanila ang mga nars at attendant.Akala siguro , pare misi ni
Mr. Cajucom ang waswas ko !
Bumaba raw ng kotse ang waswas ko, sapo ang
parang babagsak nang tiyan, at sabi raw ke Mr.Cajucom : “
Salamat ho, Mr. Cahucom , “ at no’n siguro nalaman ng mga
sumalubong na ang waswas ko’y nakisakay lang sa
kotse.Pagkatapo, sabi ng waswas ko sa mga nars, nang
umalis ang kotse “ Sa pri ward lang ako”
Pare, isa-isa raw tumalikod ang mga nars at
attendant. Me natira rawnamang isang nars, na sabi raw sa
waswas ko: Titingnan ko ho kung me bakante.Maghintay muna
kayo ro’n.”
Maghintay raw muna, pare. Namimilipit na ang
waswas ko sa sakit ng tiyan , maghintay raw muna !
 Naupo ang waswas ko ko sa lobi at
naghintay.Atnakalimutan na siya, pare. Sinabi kong
nakalimutan pero ang dapat ‘ atang sinabi ko’y hindi
inintindi.Dahil neinte minutos pa ang nakaraan , sabi ng
waswas ko, e hindi pa rin sumisipot ang nars na nagsabi sa
kanya na maghintay siya ro’n.
Malungkot, pre. Do’n na napanganak ang waswas ko,
at nang pagkaguluhan siya ng mga nars at doktor at isakay sa
wiltser at isugod sa elebeytor para dalhin sa emerdiyensi rum,
huli na patay na ang bata.Marami silang sinabing dahilan sa
pagkamatay ng bata. Bopol ako sa Ingles, pare, mahina ‘ ko
riyan at wala’ kong maintindihan aa mga salitang Ingles na
sinabi nila na siyang dahilan dawn g pagkamatay ng bata.
Pero ang waswas ko pa rin ang pinaniwalaan ko. Sabi ng
waswas ko’y namatay ang anak naming dahil bumagsak sa
semento. Simpleng-simple, pare.Bumagsak sa semento.
Nakitako ang bata, pare, nang gabing ‘ yon na
sumugod ako sa ospital, pagkagalingko sa
bahay.Nakapagpapaalala , pare, sa isang kuting na nabalian
ng leeg, kuting, pare. Parang kuting na kung sa’n lang
ipinanganak ng kanyang inang pusa. Napaiyak ako, pare
Pare, mamamatay ba ang batang’ yon kung
halimbawang ang asawa ngwaswaskp’y si Mr. Cajucom ?
Kung halimbawang kami ang me- ari ng Mustang ?
At nangyari ‘ yon , pare, sa ospital na ang mga kamay
ko ang katulong na gumawa! Masakit, pare!
Nang gabing yon, sa pri-ward at me bakante naman
pala sa pri-ward pare-iyakngiyak ang waswas ko. Gusto raw
niyang maghabol. Hindi raw niya mapapayagangnamataynang
gano’n lang an gaming anak. Sabi ko’y ano ang magagawa
naming ? Mapapalabasnaming kasalanan ng ospital kung
nanganak siya sa paghihintay sa lobi ? Pinaghintaynaman
siya, dib a ? Mapapatunayan ba naming pinabayaan siya ng
ospital ? Pinaghintaynaman siya, dib a ? At ang ospital o
makakakuha ng mahuhusay na abugado, kami’yhindi. Ang
ospital ay maraming gagastahing pera sa husgado, kami’y
wala. Inalo ko na langangwaswas ko , pare.Napatawa
pa’ko.Sabi ko’y gagawa uli kami ng baybi.Gagabi-
gabihinnaming , sabi ‘ko.Per ngingit na ngitngit na ngiingit ako,
pare.Iyak naman nang iyakangwaswas ko.Kawawa naman
daw ang aming anak.
Babae ang bata, pare.
Eto pa ang isa na talaga namang nakakaasar ,
pare.Kinabukasan ng gabing‘yongsumugod ako sa ospital,
kinuha ko ang patay na bata at ibinurol sa’ mingbahay.
Kinabukasa’y nagbalik ako para ilabas naman ang waswas
ko.Ayaw ni Luding namagtagado’n pare, at maiintindihan mo
siguro kung bakit.Isa pa’y onaalala niya nab aka lumaki
angaming babayaran.At gayon nga ang nangyari, pare. Nang
pinaghahanda konaangwaswas ko sa paglabas, sinabi sa’kin
ng isang nars na pumunta raw muna ako sa kaheroat bayaran
ko ang dapat kong bayaran.Nagpunta naman ako.Pare, ang
pinababayaransa’kinsa ospital, sa gamot daw at sa pagkain at
sa kuwarto, e dos siyentos bainte ! Parekepanagingpri-ward’ to
kung magbabayad din ako ng ganito kalaki ? Halos naisigawko
sakahero. Hindi ngayo’t pri-ward ang asawa mo e pri na ngang
lahat! Sabi namn ng kahero.Paregusto ko nang mandagok!
Ang dala kong pera’y sisenta pesos- ang bainte pesos
ng sandaan ko’y ininigaykonga ke Luding at ang iba’y di ko na
matandaan kung paano ko nagasta. Ibinayad ko’ yonsakahero,
at nangako ako, pumirma ako sa promisori not’ ata ang tawag
do’n na bukasebabayaran ko ang kakulangan. Dahil
nakamatay sila ng bata, pumayag na rin angospital. Saka ko
pa lang nailabas ang waswas ko.
Ayokong mawala sa sarili, pare.Hindi raw dapat sa
tao ‘yang maawa sa sarili dahil pag naawaka sa sarili mo e
maiinggit at mamumuhi ka naman sa iba, na hindi
rawdapat.Pero nang gabing ‘yong nakaburol ang anak ko at
patulo nang patulong luhaangwaswas ko e gano’n ang
naramdaman ko. Pare, ni walang umiilawsa patay na sanggol
kundi dalawang kandila na inilagay naming ni Luding sa ulunan
at paanan ng kabaong.Hindoi naming magawang makikabit ng
koryente sa pinakamalapit na bahay sa subdibisyondahil baka
kami tanggihan, at pumayag man ang bahay na’ yon e
kailangang bumili kami ngkordon at iba pang gamit , nab aka
hindi na kaya ng bulsa ko. Ang ibinayad namingsaataul e
inutang ko lang sa me ari ng bahay na aming ginagawa.Me
mga kasama ako sa trabahoat kaibigan na ang nag-abot sa’
kin ng sampu, lima, dalawa pero iniukol ko’ yon sa
gagastusinpa sa libing at dapat ko pang bayaran sa ospital.
Awang –awa ‘ ko sa sarili , pare.Baleba’yni walang libing at sa
dapat ko pang bayaran sa ospital. Awang –awa’ ko sa sarili,
pare.Baleba’y ni walang nagpunta sa bahay sa dalawang
ganing pagkakaburol ng bata. Sbagay, mabuti na rin’ yon dahil
wala ka nang iintindihing pagkakapihin at aalukin ng biskuwit,
pero, pare pag me katabi kang malaking subdibisyon at isa
man sa mga nakatira ro.nehindi nakidalamhati sa’yokung me
patay ka, makakaramdam ka ng sakit ng
loob.Maaawakasasarili mo.
Kinabukasan naming inilining ang bata. Pumalya uli
ako sa trabaho.Dalawangarawna kong pumalya sa trabaho at
ikatlo ang araw na ‘ yom. Nang umuwi kami nangmaggabi na,
pagkagaling sa libing, naupo ang waswas ko sa tabi ng bintana
at tumingin salabas. Parang walang nakikita. Ayaw
magsalita.Para ‘kong mabubuwang , pare.Ang
nanayniya’yayaw ring magsalita at mahirap namang kauusapin
dahil medyo engot nga at mahinapaang tenga. Lumabas ako,
pare.NAagpuntaako sa daanan ng sasakyan na me
tindahangnagbibili ng alak at pumasok ako at nagbuwal ng
‘sang bilog.
No’n ko naisip na magpunta ng ospital . Hindi na
malinaw ngayon sa isipkokungbakit nagpunta ako no’n sa
ospital.Suguro’y senglot lang ako sa
nainomkongmarkademonyp.Siguro’y gusto kong ipakilala sa
ospital na kahit na ‘ ko hirap sa buhayemekonti akong
tinatawag na dignidad at nakakakilala ako ng masama’t mabuti
at marunong akong magbayad ng utang ko –kahit sa kanila na
pumatay sa sanggol ko. Ewanko. Anu’t-ano man , pare,
nagpunta ako sa ospital.Binayaran ko ang utang
ko.Ipinakilalakongmarunong akong magbayad ng utang ko at
nasiyahan ako na naipakilala ko sa ospital nagano’n nga
ako.Nagdrama pa’ ko nang konti at sinira ko ang promisori not,
sa harapngkahero, nang ibigay niya’ yon sa ‘ kin nang
makabayad na’ ko.
Galing ak sa kahero, patungo na sa lalabasan ko,
nang mapatingin ako sanpalibot na gaya ng nakaugalian ko sa
ospital na’yon.Pare, siguro nga’y senglot ako. Ang
tinginkosamga doktor at mga nars na nakikita ko’y nakatawang
mga alamid na pumatay sabatanginilibing ko.Nabuwang na ko,
pare.Naalala ko ang batang inilibing ko at ang
waswaskongnakatulala sa bahay at ang pangyayari sa mga
susunod na araw e maaaring wala nakamingkakanin.
Naramdaman kong gusto kong manira, pare. Gusto kong
sirain, wasakin, angbilding na’yon na lagi kong
ipinagmamalaking isa ‘ko sa mga gumawa.
Pumanhik ako sa ikalawang palapag. Me isang silid
do’n na no’ng ginagawapalangnaming ang nilding e
tinutulungan naman ng mga kasama kong peon. Ngayo’y
pahingahan‘yon ng mga dalaw at ng nars at doktor na
napagod sa trabaho.Pumasok akoro’nat umihi sa sopa.Inihan
ko rin ang telebisyo para sa mga bisita.Ang gusto ko lang e
magdumi, pare, magdumi at manira, pare nang wala na’kong
maiihi,naisip ko namangmagwasak.Nabuwang na nga’ko,
pare.Ibinuwal ko ang telebisyon.Pagkatapos, dumukot akong
posporo at kiniskisan ko ang mga kurtina.Sinilaban ko rin ang
mga magasing naro’nat ang apoy e idinuldol ko sa lahat ng
bagay na maaaring magdingas
Naglalagablab na ang silid nang lumalabas ako.Isang
attendant na lalaki angnakakita sa’kin.Nakita niya ang usok at
apoy na lumalabas sa ilalim ng nakasarangpintoat nahuhulaan
ang ginawa ko.Tumakbo ako.Hinabol niya’ko at sa ibaba
inabutan.Peromalaki na ang apoy, pare.Nakapagpalipat lipat
na’ yon sa maraming silid.
Apat na attendant at guwardiya ang gumulpe sa’kin,
pare, bago ako ibinigaysales-pu.Pero tersiya parte nga ng
ospital ang nasunog ko.
Yosi pa, pare? Nadadalhan pa’ko ng yosi ng waswas
ko.Ewan ko kung sa’nsiyakumuha ng ibinili nito. Naghahanap-
buhay daw siya kahit pa’di ako nagtatanong
kunganonghanapbuhay ‘yon .Wala siyang alam na trabaho ,
pare.Paris ko rin siyang bopol.Bakamasasaktan lang ang loob
ko kung malalaman ko kung anong hanapbuhay’ yon. Kayadi
ako nagtatanong.
Sige, pare matulog na tayo.Mag-aalas –diyes na
siguro. Dito sa ob-lo, pare lalonasagabi , kailangang hulaan mo
lang ang oras.Kasi nga’y walang me relo ditto.Ni hindi
monaman masilip ang langit sa labas para mahulaan mo, sa
ayos ng bituin , kung anongorasna nga. Wala kang masisilip
ditto kundi pader at rehas.Ewan ko naman kung me langit
ngasa labas.Hindi na’ko bilib sa langit , pare.Matagal na ‘kong
kinalimutan ng Diyos.
Pagsusuri sa “Di Mo Masilip ang Langit” ni
Benjamin P. Pascual
l. (MAIKLING KWENTO) “Di Mo Masilip ang Langit” ni
Benjamin P. Pascual
Dalwawang tungkol sa pamagat:
Sa kwentong ito, ang pangunahing tauham na isang preso ay
nakaranas ng maraming kabiguan sa buhay at nakaranas ng
kaapihan sa lipunang kaniyang ginagalawan. Ipinanganak
siyang mahirap kung akya’t hindi nagging madali ang buhay
para sa kanya. Namatay ang kanyang anak sa ospital na
itinuting niyang pinakamakabuluhang bagay na nagawa niya
sa kanang buhay ngunit ang ospital na iyon ang nagging mitsa
ng buhay ng kanyang anak. Sa mga kaapihang ito, tila ba
nawalan siya ng pag asa sa buhay na humantong pa sa hindi
niya paniniwalang mayroong langit o mayroong Diyos na
tumutulong sa lahat ng tao sa kaniyang mga kaibigan.
II AWTOR
Talambuhay ni Benjamin P. Pascual
Si Benjamin P. Pascual ay ipinanganak sa lungsod ng laoag,
Ilocos Norte. Isa siyang kuwentista at nobelista. Marami na
siyang nasulat na maikling kwento sa wikang ilokano at
nakasulat na rin ng dalawang isinalin ni Reynaldo Duque sa
Tagalog. Nagsimula siyang magsulat noong 1950's, naging
patnugot sa mga komiks at naging isa sa mga manunulat ng
Liwayway Magasin. Nanalo siya ng Palanca Memorial
Awards para sa Literatura noong 1965 para sa kaniyang
akdang "Landas sa Bahaghari at noong 1981 sa kaniyang
akdang "Di Mo Masilip ang Lang
ng kaniyang nobelang "Utos ng Hari" ang nagwagi ng unang
gantimpala ng Cultural Center of the Philippines noong 1975.
Pagkatapos ng ilang dekada ng masigasig na pagsusulat, si
Benjamin P. Pascual ay kinilala ng Unyon ng Mga Manunulat
ng Pilipinas (UMPIL) noong 1994 para sa kaniyang
kontribusyon sa literaturang Pilipino. Sa kaniyang edad na 70,
kaniyang naisulat ang mahigit pa sa isang dosenang nobela.
Siya ay higit na nakilala ng mga mag-aaral sa kaniyang
akdang "Ang Kalupi" (The Wallet).
III. PANAUHAN
Ang pangunahing tauhan sa kuwentong ito ay ang isang preso
na nakulong dahil sa kasong arson o panununog ng ospital na
naging dahilan ng pagkamatay ng kaniyang anak. Sa kabuuan
ng kwento, marami siyang ginamit na mga salitang kalye o
salitang balbal na mas nagbigay- kulay sa kanyang karakter.
Isa rin sa mga tauhan ay ang asawa niyang Luding, isang
maybahay na halos walang alam na trabaho kung kaya't ganun
na lamang ang hirap na kanilang nararanasan sa buhay.
Ipinakita ng kanyang karakter na ang mga babae ay katuwang
ng kaniyang asawa sa pagdedesisyon sa bahay, gayun nga
lamang mas lamang ang responsibilidad at karapatan ng mga
lalaki sa kuwentong ito. Ikatlo ay ang mag-asawang
Cajucom na sa kuwento ay makikita mo ang pagiging
matapobre o mapangmata sa mag-asawa.
Pinatutunayan nito na ang diskriminasyon ay
nararamdaman ng mga taong na
IV. BANGHAY
Ang kuwentong ito ay tumutukoy sa malupit na hagupit
ng kahirapan sa kasalukuyan. Ang kahirapang nagiging
ugat ng diskriminasyon sa mga mahihirap. Mabisa
nitong tinatalakay kung ano ang buhay na kinalalagyan
ng mga taong pinagkaitan ng karapatan at pantay na
pagtingin mula sa lipunan.
Sinunog ng lalaki ang hospital na naging dahilan ng
pagkamatay ng kaniyang anak. Ang hospital na isa siya
sa mga gumawa na itinuring niya ng isang natatanging
obra at isa sa pinakamakahulugang bagay na nagawa
niya sa buhay niya. Napabayaan ang kaniyang asawa ,
nanang dahil sa mahir ap lamang ito ay hindi agad
inasikaso ng mga nars sa hospital na iyon. Isa pa sa
diskriminasyong nakapaloob sa akdang ito ay ang
pagtanggi ng asawa ni G. Cajucom ngunit nang makita
na si Luding ang bumaba ay isa-isa na silang
nagsilayuan.
buhay at hindi sila nabigyan ng pagkakataon ng panbtay
ng tingin sa batas, gayun din ang kawalan ng hustisya
sa pagkamatay ng kanilanbg anak Ngunit sa kabila nito
ay nakaramdam din ng pakainis sapagkat hindi na lang
sana niya inilagay sa kaniyang mga kamay ang pagganti
sa naranasan niyang pang-aapi, marapat na lang
sanang ipinagpasadiyos niya ang lahat. Pero
nauunawaan ko siya sa kaniyang ginawa sapagkat kung
ako man ang malalagay sa kaniyang sitwasyon,
masusunog ko rin ang ospital na iyon. Bisa sa Asal
Matapos basahin ang akda, natutunan ko na "Hindi
maitatama ng isa pang pagkakamali ang isang
pagkakamali. Huwag nating ilagay sa ating mga kamay
ang batas at hustisya bagkus ay isipin natin ang
sasabihin ng Diyos kapag ginantihan natin ng masama
ang taong gumawa sa atin ng hindi tama. Tinuruan ako
ng akdang ito na dapat ay maging mapagpasensiya,
huwag kalimutan na magdasal at patuloy na magtiwala
sa kapangyarihan ng Diyos.
VI. Mga Simbolismo Ang akdang ito ay may itinatagong
mga simbolismo tulad ng mga sumusunod:
Maliit na barung-barong – inilalarawan ang kahirapan
na kinasasadlakan ng pamliya ng preso.
Ob-lo o kulungan – isang lugar na madilim,
sumisimbolo sa kawalan ng kalayaan. Ditto
pinagbabayaran ng preso ang kasalanang kaniyang
ginawa.

Marami sa atin ang humuhusga sa panlabas na

kaanyuan ng isang tao. Marami ang mapangmata at
mapangmaliit sa mga mahihirap kung kaya't sa huli,
marami ang nalulugmok sa kahirapan.

Isa sa nakatagong tanong dito ay kung saan kumukuha

ng pera si Luding gayong ayon sa lalaki, ay wala siyang
alam na trabaho at walang "alam". Masasaktan lang siya
kung kaniya iyong iisipin. Sa mga katulad nila, maaari
ngang mawalan sila ng tiwala o pananalig sa langit nang
dahil sa mga pinagdaanan nila. Ngunit gayunpaman,
hindi dapat tayo mawalan ng pananalig sa Diyos at isipin
natin na, "Hindi maitatama ng isa pang pagkakamali ang
isang pagkakamali."

V. Bisa sa Isip Habang binabasa ang akdang ito,

nalaman ko na umiiral pa ri nang diskriminasyon sa ating
lipunan. Marami pa rin ang mga taong patuloy na
naghihirap dahil sa umiiral na sistema ng pamahalaan.
Patuloy na napag- iiwanan ang mga mahihirap sapagkat
hindi nabibigyan ng pagkakataong umangat. Nabibigyan
man ng pagkakataon ngunit nananatiling tamad at
patuloy na umaasa sa tulong ng iba. Maraming
mahihirap sa kasalukuyan ang nananatiling mahirap
sapagkat nawawalan na sila ng pag-asang makakaahon
pa sa hirap at ipinagsasawalang-bahala na lang ang
lahat. Bisa sa Damdamin Nakaramdam ako ng
pagkaawa sa mga tauhan habang binabasa ang akdang
ito sapagkat marami silang naranasang pang aapi sa