Audio i video tehnologije, okvirna ispitna pitanja iz audio dela

1. Ukratko opisati kako nastaju i kako se prenose mehanički talasi.

- mehanički talasi nastaju kada osciluju čestice elastične sredine
- prenose se tako što elastičnim vezama prenose to kretanje na susedne čestice

2. Kako se dele talasi na osnovu pravca oscilovanja čestica u odnosu na pravac prostiranja
talasa? Kom tipu talasa pripadaju zvučni talasi u vazduuhu?
- longitudinalne - pravac prostiranja isti kao i pravac kretanja čestica
- transverzalne - pravac kretanja talasa pod pravim uglom u odnosu na pravac kretanja čestica
- zvučni talasi u vazduhu su longitudinalni

3. Ukratko opisati kako nastaje i kako se prenosi zvuk.

- zvuk nastaje delovanjem spoljne sile koja uzajamnim privlačenjem i odbijanjem izaziva
oscilacije čestica elastične sredine, koje izvode iz ravnotežnog položaja susedne čestice i tako
dolazi do prostiranja i prenosa zvuka

4. Kako se definiše frekvencija zvuka?

- promena zvučnog pritiska u izabranoj tački na fiksnom rastojanju od izvora zvuka
primećuju se periodične promene u toku vremena
- broj perioda promene u jedinici vremena predstavlja frekvencu zvuka

5. Kako se definište talasni front? Kakvi mogu biti talasni frontovi?

- skupovi tačaka sa istom trenutnom fazom oscilovanja
- ravni (u cevi – amplituda ne opada sa udaljavanjem) i sferni (u prostoru – amplituda opada
sa udaljavanjem od izvora)

6. Kako se definiše talasna dužina?

- put koji pređe zvučni talas, krećući se brzinom zvuka za vreme jedne periode je talasna
dužina
- rastojanje između dva maximuma u prostoru

7. Navesti relaciju koja povezuje brzinu zvuka, frekvenciju i talasnu dužinu.

- Put koji pređe zvučni talas, krećući se brzinom zvuka „c“ za vreme jedne periode
oscilovanja „T“ predstavlja talasnu dužinu zvuka „lambda“

8. Koje su razlike između zvučnog i atmosferskog pritiska?

- zvučni pritisak se menja najmanje 20 puta u toku sekunde i uho ga registruje
- atmosferski pritisak se menja lagano u toku dana u uho ga ne registruje
9. Kako sa povećenjem rastojanja opada zvučni pritisak, a kako intenzitet zvuka?
- intenzitet zvuka opada sa kvadratom rastojanja od izvora
- zvučni pritisak opada proporcionalno sa rastojanjem od izvora

10. Kako se definiše nivo zvuka?

- nivo zvuka je merilo subjektovne jačine zvuka – akustički decibel od 120 vrednosti
- izražava zvuk relativno u odnosu na prag čujnosti

11. Koji je dinamički i frekvencijski opseg govora, a koji muzike?

- govor – 100-8000Hz , 30-80dB
- muzika – 35-15000Hz , 30-100dB

12. Koji opseg frekvencija ljudsko uvo može da registruje?

- 20HZ - 20kHz

13. Šta predstavljaju izofonske krive? Kakva je veza između nivoa zvuka u dB i subjektivne
jačine u fonima na frekvenciji 1kHz?
- akustički decibeli, objektivno izmereni podudaraju se sa subjektivnim decibelima, odn.
fonima ali samo na 1kHz
- izofonske krive se eksperimentalno utvrđuju i predstavljaju vrednosti sa istom vrednosti
fona

14. U rastućem redosledu poređati brzine zvuka u sledećim sredinama: kiseonik, ulje, čelik
- kiseonik 317 m/s
- ulje 1540 m/s
- čelik 6100 m/s

15. Opisati pojavu prelamanja zvuka – koja jednakost opisuje ovu pojavu? Šta se dešava
prilikom ove pojave sa brzinom zvuka, frekvencijom i talasnom dužinom?
- pri nailasku zvuka na površinu drugačije sredine, deo zvuka se reflektuje a deo apsorbuje,
reflektovani talas je pod istim uglom pa mu se ne menja ni talasna dužina
- kada zvuk prelazi iz jedne sredine u drugu, sa različitim brzinama zvuka, dolazi do
zakretanja talasnog fronta, a time i do promene talasne dužine
-
16. Da li su zvučne barijere dobra prepreka za niske ili za visoke frekvencije?
- dobra su prepreka za visoke frekvencije, niske frekvencije zaobiđu prepreke

17. Sa stanovišta akustike – koji su povoljni, a koji nepovoljni oblici prostorije?

- nepovoljni su kružni i elipsasti – imaju fokusne tačke gde se stiču refleksije
- povoljni – prostorija koja se širi u pravcu gde su slušaoci

18. Šta predstavlja difuzija zvuka?

- raspršivanje zvuka – reflektovani zvuk dopire podjednako sa svih strana

19. Šta predstavlja vreme reverberacije neke prostorije? Koliko je optimalno vreme
reverberacije u govornom studiu, a koliko u muzičkim dvoranama?
- vreme koje je potrebno da nivo zvuka u prostoriji opadne za 60dB nakon isključenja
zvučnog izvora. Slabljenje na milioniti deo
- za govor je manje od jedne sekunde zbog razumljivosti i snimanja
- za muz dvorane je 1,2 do 2 sekunde, crkve 5-10 sekundi

20. Kako nastaje stojeći talas?

- nastaje superpozicijom direktnog i reflektovanog zvuka

21. Opisati pojavu Doplerovog efekta. Navesti jedan primer primene ove pojave.
- izvor ultrazvuka emituje zvuk određene frekvence, a reflektovani zvuk je različite frek.
- primena u medicini za merenje protoka krvi kroz krvne sudove, zvuk odbija o krvna zrnca

22. Koje 3 karakteristike zvuka uho razlikuje? Na koji način su ove karakteristike predstavljene u
zvučnom signalu?
- nivo zvuka je srazmeran jačini zvuka, visina tona je srazmerna frekvenciji osnovnog
harmonika i boja zvuka koja se ogleda u amplitudi viših harmonika u odnosu na osnovni

23. Ukratko opisati osnove delove čula sluha i koja je njhova uloga u procesu percepcije?
- spoljašnje uvo – ušna školjka i slušni kanal – skuplja zvučne talase i usmerava ih u slušni
kanal, sprovodi zvuk do bubne opne, pojačava zvuka na srednjim i visokim frekvencijama
- srednje uvo – bubna opna, slušne koščice, eustahijeva tuba, mišići srednjeg uva i otvori na
pužastom telu(veza srednjeg i unutrašnjeg uva) – prenos, transformacija i pojačanje zvuka
kao i zaštita osetljivog unutrašnjeg uva
- unutrašnje uvo – organ koji se nalazi u koštanoj strukturi, pužasto telo, 2,5 puta savijen,
dužine 30-35mm i u vezi sa kohleom(organ za ravnotežu) nezavisnim organom – pregradom
podeljeno po horizontali (bazilarna membrana), vibracije se prenose na ovu membranu koja
pritiska trepljice na određenom mestu koje izazivaju pobudu dela zvučnog nerva, koji prenosi
impulse u mozak, koji prepoznaje zvuk
24. Opisati kako uvo vrši frekvencijsku analizu. Koje deo bazilarne membrane „reaguje“ na
niske, a koji na visoke frekvencije?
- određeni delovi bazilarne membrane reaguju na visoke a drugi na niske frekvencije zvuka,
- vibracija proizvodi talas koji putuje duž bazilarne membrane, mesto na kome talas dostiže
maximum zavisi od frekvence tona, visoki tonovi se brzo gube, dok niski proizvode talas koji
dolazi do kraja bazilarne membrane
- na tom mestu max talasa bazilarna membrana pritiska trepljice i time izaziva impuls koji se
prenosi zvučnim nervom u mozak, koji prepoznaje zvuk

25. Zbog čega je frekvencijska osa u akustici predstavljena logaritamski?

- Zbog nelinearnosti reagovanja na pojedine frekvencije duž bazilarne membrane, osećaj
frekvencije zvuka je bliže logaritamskom zakonu.

26. Šta se dešava sa čujnim opsegom sa starenjem?

- sa starenjem čujni opseg se sužava

27. Opisati pojavu maskiranja zvuka.

- koristan zvuk će se slabije čuti ili se uopšte neće čuti u ambijentu gde postoje i drugi
neželjenin zvuci ili buka
- postojeći maskirajući zvuk aktivira određeni broj slušnih ćelija na bazilarnoj membrani i
ukoliko željeni zvuk ne aktivira dovoljno slušnih ćelija neće se čuti
- pojavljuje se samo ako se oba zvuka dovode na jedno uvo

28. Kako se vrši lokalizacija zvučnog izvora na niskim, a kako na visokim frekvencijama.
- na nižim frekvencama (<1,5kHz) pravac dolaska zvučnih talasa je moguće odrediti na
osnovu interauralne vremenske razlike, rastojanje od 20cm između ušiju
- na višim frekvencijama (>2,5kHz) pravac dolaska zvučnih talasa je moguće odrediti na
osnovu interauralne intenzitetne razlike, glava pretstavlja prepreku

29. Koje dve faze postoje u procesu pretvaranja akustičke energije u električnu?
- pretvaranje akustičke energije u mehaničku i pretvaaranje mehaničke u električnu

30. Koje vrste mikrofona se razlikuju prema akuastičkoj podeli?

- zavisi od načina pretvaranja akustičke energije u mehaničku, po usmerenosti razlikujemo
neusmerene i usmerene
31. Skicirati tri osnovne karakteristike usmerenosti mikrofona.

32. Nabrojati osnovne karakteristike mikrofona.

- faktor pretvaranja – osetljivost – sensitivity
- frekventni opseg – frequency range
- karakteristika usmerenosti – polar pattern
- izobličenja
- dinamički opseg – max spl i s/n ratio
- stepen iskorišćenja
- impedansa

33. Šta predstavlja i kako se meri osetljivost mikrofona.

- to je faktor pretvaranja koji pokazuje koliko je dobar pretvarač akustične energije u električnu
- meri se u kontrolisanim uslovima, u smeru ose mikrofona, direktan zvuk bez reverberacije,
pravi elektromotornu silu – odnos dobijene elektromotorne sile i u loženog zvučnog pritiska
- V/Pa

34. Šta pokazuje frekvencijski opseg mikrofona? Kako se definiše radno područje?
- pokazuje nivo osetljivosti po frekvencijama u odnosu na referentnu osetljivost na 1 kHz
- odstupanja pokazuju različitu osetljivost na pojedinim frekvencijama, k-ka što ravnija
- radno područje mikrofons je do 3dB odstupanja na pojedinim frekvencijama,

35. Šta se dešava sa karakteristikom usmerenosti na visokim frekvencijama?

- povećanje usmerenosti mikrofona je posebno izraženo na visokim frekvencijama
- kućište mikrofona pretstavlja prepreku i membrana može da bude u senci za visoke frek

36. Šta predstavlja dinamički opseg mikrofona?

- radni opseg intenziteta zvuka od praga šuma do nivoa dozvoljenih izobličenja od 1%
37. Nabrojati vrste mikrofona prema električnoj podeli.
- grafitni ili ugljeni
- kristalni ili piezoelektrični
- elektrodinamički ili dinamički – sa trakom ili kalemom
- elektrostatički – kondenzatorski ili elektret

38. Opisati princip rada elektrodinamičkog mikrofona.

- presioni mikrofon, bazira se na principu kretanja provodnika u magnetnom polju, gde se
indukuje elektromotorna sila u provodniku, radi u režimu otpornog kočenja
- masivna membrana koja je vezana za kalem sa namotajima provodnika, akustička sila deluje na
membranu koja osciluje što pomera i kalem u magnetnom polju, generiše se struja

39. Koje su prednosti, a koje mane elektrodinamičkih mikrofona?

- imaju veliku dinamiku 120dB sa malim izobličenjima
- frekventna k-ka ravna od 200-8000Hz pa je dobar za snimanje govora
- solidna osetljivost pa pretpojačavač može da bude van mikrofona,
- prilično jeftin i malih dimenzija
- robusni i izdrživi, na potrese i udare i vlagu

- pri udaru može da se magnet ošteti i gubi svojstva, čime se smanjuje osetljivost
- manja osetljivost i slabijih k-ka od kondenzatorskih mikrofona
- slab odziv na visokim frekvencijama, posebno iznad 10kHz
- frekv opseg 40-16000 Hz

40. Koje 2 vrste elektrodinamičkih mikrofona postoje?

- sa kalemom i sa trakom koji stoje u magnetnom polju

41. Opisati princip rada kondenzatorskih mikrofona.

- dve ploče (elektrode) kondenzatora koje su razdvojene vrlo uskim dielektrikom (izolator),
jedna elektroda je membrana a druga je čvrsta nepokretna ploča
- promenom rastojanja između ploča menja se kapacitivnost a time i količina naelektrisanja, što
je dobijena el. Struja koja prolazi kroz otpornik sa koga se skida promenivi napon kao signal

42. Koje su prednosti, a koje su mane kondenzatorksih mikrofona.

- vrlo velike ostljivosti i ravne frekventne karakteristike u čitavom čujnom opsegu,
- dinamički opseg od 140dB, više od uva, pa se koristi kao merni i laboratorijski instrument

- po pravilu su skupi, ali su kvalitetniji od dinamičkih

- za njihov rad potrebno je fantomsko napajanje na mikseti, što im ograničava primenu na radio
stanice i studija hgde se koriste kao pro mikrofoni
43. Šta je mikrofonija i kako se može smanjiti?
- neželjena zvučna pojava u prostoru gde istovremeno rade i zvučnici i mikrofon, pojavljuje se
kao akustička povratna sprega mikrofon-pojačalo-zvučnik-prostor
- manifestuje se neprijatnoim zvukom uskog spektra obično viših frekvencija
- zakretanjem ili sklanjanjem mikrofona se može smanjiti ili prekinuti

44. Kako se može smanjiti problem prenaglašenosti sibilanata i praskavaca kod snimanje
mikrofonom?
- sibilanti - zakretanjem mikrofona za 20-ak stepeni jer su to glasovi koji su više frekvence, gde
je mikrofon najosetljiviji u pravcu ose
- praskavci – problem jak vazdušni udar, rešava se udaljevanjem mikrofona a osa ostaje ista
- oba problema se mogu rešiti i specijalnim štitnicima za mikrofon

45. Ukratko opisati kako se vrši snimanje jednog orkestra.

- treba koristiti više mikrofona od kojih je jedan glavni, obično stereo koincidentni mikrofon čija
je uloga da snimi ceo orkestar, njegovu panoramu na sceni, kao i reverberaciju prostorije.
- Ostali mikrofoni se postavljaju kao bliski mikrofoni koji služe samo za pojačanje direktnog
zvuka pojedinih izvora ili grupe izvora uz njihovo uklapanje u zbirni snimak sa
odgovarajućim nivoom i pozicijom u panorami
- snimatelj balansira nivoe i sklapa celinu koja može da zvuči bolje nego uživo sa bilo kog mesta
u sali.

46. Koje su prednosti elektrodinamičkih zvučnika?

- vrlo veliki pomeraji kretnog sistema, što znači velike snage zračenja
- dobra reprodukcija u celim audio opsegu, mala izobličenja i i bolji stepen iskorišćenosti
- mogu biti raznih veličina i snaga

47. Opisati princip funkcionisanja elektrodinamičkog zvučnika.

- kako se kroz provodnik u kalemu menja se električna struja, menja se i smer linija magnetnog
fluksa indukovanog magnetnog polja oko provodnika,
- taj magnet se naizmenično privlači i odbija sa stalnim magnetom, zavisno od smera el. Struje,
pa se tako menja i sile koja utiče na kretanje kalema koji je čvrsto povezan sa membranom
zvučnika,
- vibriranjem membrane stvara se zvučni talas
48. Nabrojati osnovne karakteristike zvučnika.
- faktor pretvaranja – odziv
- efikasnost
- frekventna karakteristika
- karakteristika usmerenosti
- nazivna (nominalna) snaga
- stepen iskorišćenja
- izobličenja
- impedansa

49. Kako se definiše faktor pretvaranja, a kako efikasnot zvučnika?

- faktor pretvaranja je odnos dobijene akustičke veličine (zvučnog pritiska) i uložene električne
veličine (napona), sposobnost zvučnika da električni napon pretvori u zvučni pritisak
- efikasnost je koren iz električne snage
- meri se dobijeni zvučni pritisak, u pravcu ose zvučnika, na 1m razdaljine, na 1kHz , u gluvim
sobama, meri samo direktni zvuk

50. Zašto se prave sistemi sa dve ili tri drajvera u jednoj zvučnoj kutiji? Čemu služe skretnice?
- da bi se dobila ravna frekventna k-ka prave se sistemi sa više drajvera
- skretnica je filter koji razdvaja pojedine frekvencije struje i šalje na pojedine dravere

51. Kako se dele zvučnici na osn impedanse i koje su okvirne vrednosti impedanse za svaki tip?
- niskoomski zvučnici – 4, 8, 16 oma
- visokoomski zvučnici – 600-800 oma

52. Zbog čega se drajveri ugrađuju u kutije?

- zbog superpozicije zračenja na obe strane drajvera, ugradnjom u kutiju dobijamo zračenje samo
u jednom smeru i izbegavamo efekat superpozicije

53. Čemu služi bas-refleks otvor kod zvučnih kutija?

- zatvaranjem drajvera u kutiju je sužen radni opseg niskih frekvencija, ovo kompenzujemo sa
bas-reflex otvorom na kutiji

54. Šta se postiže dodavanjem levka zvučnicima?

- dodavanjem levka smanjujemo prostorni ugao zračenja i time povećavamo domet zvuka i
poboljšavamo koeficijent korisnog dejstva

55. Koji su nedostaci ravnog zvučnog stuba i zašto se konstruiši tzv. Jot sistemi?
- uska k-ka direktivnosti na visokim frekvencama po vertikali i ne bi mogao da pokrije široki
auditorijum po dubini, zato se donji deo savija lučno – JOT linijski izvori
56. Koje su prednosti sektorskog ozvučavanja u odnosu na centralno?
- Kod centralnog ozvučenja svi zvučnici su na jednom mestu, na primer na bini ispred ili oko
izvođača, a kod sektorskog su zvučnici raspodeljeni po prostoru koji se ozvučava.
- Sektorskim ozvučavanjem može se lako postići ujednačen nivo i kvalitet zvuka na širem
prostoru, bez uznemiravanja okoline bukom

57. Čemu služe studijski monitori?

- specijalni zvučnici za studijsku produkciju muzike. Kod njih je važnije da daju čist i precizan
zvuk, tako da prikazuju zvuk baš onako kako je snimljen, omogućuju da se primete i
najsitnije nepravilnosti kako bi se u produkciji uklonile

58. Navesti i ukratko opisati sisteme stereofonskog snimanja zvuka.

- AB sistem – koristi dva ista mikrofona, na rastojanju od 1-2m, kružne karakteristike ili da su
jednako usmereni, u levom će biti jače snimljeni zvuci sa leve strane a u desnom sa desne
- XY sistem – koriste se dve iste karakteristike usmerenosti, smeštene u jednu tačku i pod
međusobnim uglom od 90 stepeni, prevazilazi problem vremenske razlike signala pošto su
oba mikrofona u istoj tački

59. Koje su komponente 5.1, a koje 7.1 sistema? Na šta se odnosi broj 1 u prethodnim nazivima?
- to su višekanalni sistemi za reprodukciju zvuka, gde su zvučnici raspoređeni u krug u čijem
centru je slušalac –
- 5.1 – centralni, levi i desni centralni, levi i desni suraund zvučnici, i subvufer
- 7.1 – centralni, levi i desni centralni, levi i desni suraund zvučnici, i subvufer + zadnji levi i
desni saraund zvučnici
- .1 ili .2 – označava broj sabvufera u sistemu

60. Čemu služe audio miksete?

- Audio mikseta je u svakom smislu centralni uređaj u audio sistemu. Na ulaz su joj povezani svi
izvori audio signala, pre svega mikrofoni, ali i razni drugi generatori elektronskih signala.

- podešavanje nivoa, kontrola i miksanje signala, kao i brojne druge funkcije, a glavni izlaz se
preko miksete vodi iz audio sistema ka slušaocu.