Uskladjivanje procesa rastenja i razvića sa sezonskim promenama u spoljašnoj sredini

regulisano je biljnih hormonima.

To su organske supstance koje ne spadaju u hranljive materije, a deluju na procese koje se
odvijaju u toku.
rastenja i razvića. Podela hormona izvrsena je po hemijskoj gradji, tako i po njihovim specifičnim
funkcijama. Postoje 5 osnovnih grupa: auksini, giberelini, citokinini, apscisinska kiselina i etilen.

 Etilen
Etilen je alken i jedan od osnovnih biljnih hormona i jedini koji se nalazi u gasovitom stanju.
Otkriven je u 20. veku. Njegova koncentracija u tkivima zavisi od stadijuma razvića biljke. Zreli
plodovi oslobađaju etilen koji utiče na sazrevanje nezrelih plodova ako su zajedno uskladišteni.
Etilen u biljkama nastaje razgradnjom aminokiseline metionina, i kao slabo rastvorljiv u vodenoj
sredini ćeliije, brzo napušta mesto sinteze. Dejstvo etilena je dvojako: uzrokuje sazrevanje
plodova i inhibira izduživanje ćelija korena i stabla.

 Auksini
Auksini su prvi otkriveni biljni hormoni, okrio ih je Čarls Darvin krajem 19. veka. Izučavao je
savijanje koleoptila trave prema izvoru svetla. Dokazao je da se u vrhu koleoptila stvara jedna
supstanca koja utiče na izduživanje ćelije. Dobio je naziv od grčke reči aukseim što znači rasti.
Po hemijskom sastavu to je indol-sirćetna kiselina. Auksini se stvaraju u vršnim delovima stabla i
korena, prenose se u zonu izduživanja ćelija i pojačavaju rast biljnih organa.
Uloge auksina:
1. Razviće adventivnih korena
2. Deoba i diferencijranje ćelije
3. Regulisanje razvića plodova

 Gibelini
Gibelini su otkriveni u Japanu gotovo isto kad i auksini. Odgajivači pirinča su zapazili da se neke
biljke izdužuju i da stabla poležu jer nemaju dovoljnu čvrstinu i da takve biljke retko cvetaju.
Botaničar Kurosiva je uočio da su ove biljke bile zaražene gljivom Gibberella fujikuroi. Bolest je
nazvana bakanae-ludovanje. Utiču na rastenje stabla koje je posebno izraženo kod patuljastih
biljaka. Podela ovih hormona izvršena je prema hemijskoj strukturi, a ne prema njihovom
fiziološkom delovanju.
Uloge gibelina:
1. Izduživanje stabla biljaka
2. Pospešivanje klijanja semena
 3. Podsticanje partenokapije
4. Razvoj boljeg i krupnijeg ploda
5. Ubrzavanje cvetanja

 Citokinini
Američki istraživač Skug vršio je eksperiment sa ćelijama srži duvana koje je gajio na sintetičkoj
podlozi. Ta podloga je sadržala: mineralne soli, šećere, vitamine i auksin. Kada je u podlogu
dodat i preparat sperme haringe, ćelije su počele da se dele i umožavaju stvarajući rastresito
tkivo-kalus. Supstanca koja je stimulisala ćelijsku deobu nazvana je kinetin i gradi grupu
hormona citokinina. Citokineza-ćelijska deoba. Citokinini imaju ključnu ulogu u regulaciji
ćelijskog ciklusa i razviću biljaka. Postoje i sintetički citokinini. Takođe, utiču i na kretanje
organskih materija iz drugih delova biljke ka mladim listovima i time srečavaju starenje lista.

 Apscisinska kiselina
Predstavlja grupu biljnih hormona koji se nazivaju inhibitori. Otkrivena je šezdesetih godina
kada je istraživač Adikot u Kaliforniji ispitivao uzorka opadanje nezrelih plodova pamuka.
Reguliše rastenje i razviće u periodu kada biljka prelazi iz aktivnog rastenja u fazu mirovanja.
Uloge:
1. Opadanje listova i plodova
2. Sprečava klijanje semena
3. Utiče na stvaranje uspravih pupoljaka za prezimljavanje
4. Sprečava gubitak vode