[1]

Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος

Η παρούσα ψηφιακή έκδοση «Εγχειρίδιο Λατινικών» διατίθεται ελεύθερα από την ιστοσελίδα
www.filologika.gr, και επιτρέπεται η εκτύπωση και η χρήση της για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Το έργο
χορηγείται με άδεια Creative Commons.

Οποιοσδήποτε επιθυμεί να αναπαραγάγει ή να τροποποιήσει το εν λόγω έργο οφείλει να

αναφέρει τον αρχικό δημιουργό (attribution). Η εμπορική χρήση του έργου απαγορεύεται (non
commercial) και η διανομή του επιτρέπεται με τους όρους της αρχικής άδειας (share alike).

© Βασίλης Ραυτογιάννης

Έκδοση: filologika.gr, Οκτώβριος 2022

Το έργο χορηγείται με άδεια Creative Commons

[2]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ & ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

Πίνακας Περιεχομένων
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ .......................................................................................................................................... 5

ΕΠΙΘΕΤΑ .................................................................................................................................................. 7

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ................................................................................................................... 7

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ.......................................................................................................... 8

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ........................................................................................................................................ 9
Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ..................................................................................................................10
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ .......................................................................................................................10

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ..........................................................................................................................13

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ...........................................................................15
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ..............................................................................16

15 ΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑΣ ΠΟΥ ΛΗΓΟΥΝ ΣΕ –io .................................................................17

ΑΠΟΘΕΤΙΚΑ & ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ .................................................................................18

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ .........................................................................................................19

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ..........................................................................................................................20

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ.......................................................................................................................20
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ (ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΜΕ ΑΡΝΗΣΗ) ............................................................................21
Β’ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ...........................................................................................................................21
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ .....................................................................................................................................21

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ (ΚΥΡΙΩΣ) ΜΕΤΟΧΗ ..........................................................21

ΕΚΦΟΡΑ ΣΚΟΠΟΥ...............................................................................................................................21
ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ .......................................................................................................................................22

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ.................................................................................................................................22
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΟΥ..................................................................................................................22
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΧΡΟΝΟΥ ...............................................................................................................22

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ .................................................................................................................................23

ΙΔΙΟΤΗΤΑ ...............................................................................................................................................23

ΑΞΙΑ .........................................................................................................................................................23

[3]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ.................................................................................................23

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ.................................................................................................23

ΕΙΔΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ............................................................................................................................23

SUPINO (=ΣΟΥΠΙΝΟ) ..........................................................................................................................23

ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ ..........................................................................................................................................24
ΔΙΗΡΗΜΕΝΟ ΟΛΟ=ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗ ......................................................................................24

ΑΠΛΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ .........................................................................................24

ΔΙΜΕΛΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ...................................................................................24

ΡΗΜΑΤΑ ΜΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ & ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ .....................................................24

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ........................................................................................................................25

ΕΙΔΗ CUM ...............................................................................................................................................25

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ ..........................................................................................26

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΧΗΜΑΤΙΚΑ ...............................................................................................................26

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ...................................................................................26
ΑΠΡΟΣΩΠΑ PAENITET, MISERET, PIGET, PUDET, TAEDET .....................................................27

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ ...........................................................................................................................................27

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ .........................................................................................................................27

[4]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Α’ ΚΛΙΣΗ Β’ ΚΛΙΣΗ

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΟΥΔ ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΟΥΔ.
ΟΝΟΜ. -a -ae -us/ -er/ -ir* -um -i -a
ΓΕΝ. -ae -arum -i -i -orum -orum
ΔΟΤ. -ae -is -o -o -is -is
ΑΙΤ. -am -as -um -um -os -a
ΚΛΗΤ. -a -ae -e/ -er -um -i -a
ΑΦΑΙΡ. -a -is -o -0 -is -is
*μόνο το vir

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

▪ Όλα τα ουσιαστικά της α’ κλίσης είναι θηλυκά. Αρσενικά είναι μόνο: 1) τα κύρια ονόματα που το φυσικό
τους γένος είναι αρσενικό και 2) τα “incola”, “poeta”, “agricola”, “nauta”.
▪ Η β’ κλίση περιέχει ουσιαστικά και από τα 3 γένη. Στη β’ κλίση (εκτός ουδετέρων που διακρίνονται από
την κατάληξη) όλα τα υπόλοιπα είναι αρσενικά. Θηλυκά είναι μόνο τα ονόματα δέντρων ή θάμνων.

Γ’ ΚΛΙΣΗ

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΑΡΣ.-ΘΗΛ. OΥΔ. ΟΥΔ.
ΟΝΟΜ. -s (ή -es - -a (ή –ia)
ακατάληκτα)
ΓΕΝ. -is -um (ή –ium) -is -um (ή –ium)
ΔΟΤ. -i -ibus -i -ibus
ΑΙΤ. -em (ή –im) -es (ή –is) - -a (ή –ia)
ΚΛΗΤ. -s (ή -es -s -a (ή –ia)
ακατάληκτα)
ΑΦΑΙΡ. -e (ή –i) -ibus -e (ή –i) -ibus
▪ Έχουν αιτιατική σε –im και αφαιρετική σε –i τα: Τiberis, turris, vis, Neapolis κλπ.

Δ’ ΚΛΙΣΗ

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΑΡΣ.-ΘΗΛ. OΥΔ. ΟΥΔ.
ΟΝΟΜ. -us -us -u -ua
ΓΕΝ. -us -uum -us -uum
ΔΟΤ. -ui -ibus -u -ibus
ΑΙΤ. -um -us -u -ua
ΚΛΗΤ. -us -us -u -ua
ΑΦΑΙΡ. -u -ibus -u -ibus

[5]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ουσιαστικό domus(=οικία) σχηματίζει κάποιες πτώσεις με καταλήξεις της β’ κλίσης.

Ε’ ΚΛΙΣΗ

ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΑΡΣ.-ΘΗΛ. ΑΡΣ.-ΘΗΛ.
ΟΝΟΜ. -es -es
ΓΕΝ. -ei -erum
ΔΟΤ. -ei -ebus
ΑΙΤ. -em -es
ΚΛΗΤ. -es -es
ΑΦΑΙΡ. -e -ebus

ΠΡΟΣΟΧΗ:

▪ Τον πληθυντικό σε όλες τις πτώσεις τον σχηματίζουν μόνο τa dies και res.
▪ Ta species, facies, acies, spes, effigies έχουν από τον πληθυντικό μόνο την ονομαστική, αιτιατική και
κλητική.

[6]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΕΠΙΘΕΤΑ

ΔΕΥΤΕΡΟΚΛΙΤΑ (το αρς. και το ουδ. κλίνονται σύμφωνα με τη β’ κλίση και το θηλ.
σύμφωνα με την α’ κλίση)

α) σε –us, -a, um π.χ. bonus-bona-bonum

β) σε –er, -(er)a, -(er)um π.χ liber-libera-liberum, & pulcher-pulchra-pulchrum

▪ Σαν το liber τα: tener-tenera-tenerum & miser-misera-miserum

ΤΡΙΤΟΚΛΙΤΑ (κλίνονται σύμφωνα με την γ’ κλίση)

α) μονοκατάληκτα σε –x/-s π.χ. felix-felix-felix & ingens-ingens-ingens

β) δικατάληκτα σε –is-is-e π.χ. facilis-facilis-facile

γ) τρικατάληκτα σε –er-(e)ris-(e)re

π.χ celer-celeris-celere & alacer-alacris-alacre.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα τριτόκλιτα επίθετα έχουν 3 ιδιομορφίες στον θετικό βαθμό: α) σχηματίζουν την
αφαιρετική ενικού σε –i, β) τη γενική πληθυντικού σε –ium,* γ) την ονομαστική, αιτιατική, κλητική πληθυντικού
του ουδετέρου σε –ia.

*Εξαιρείται η γενική πληθ. του inops-ps-ps: inopum!!!

*Εξαιρείται η γενική πληθ. του senex-x-x: senum!!! (αν ληφθεί ως επίθετο)

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

-us-a-um -ior-ior-ius -issimus-issima-issimum

-er-a-um -ior-ior-ius -rimus-rima-rimum

-x ή -s -ior-ior-ius -issimus-issima-issimum

is-is-e -ior-ior-ius -issimus-issima-issimum

-ilis-ilis-ile -ior-ior-ius -limus-lima-limum

-er-(e)ris-(e)re -ior-ior-ius -rimus-rima-rimum

ΠΡΟΣΟΧΗ: Υπάρχουν ιδιομορφίες καθώς και ανώμαλα παραθετικά επιθέτων.

[7]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ▪ Ο συγκριτικός βαθμός κλίνεται σαν την γ΄κλίση χωρίς τις ιδιομορφίες του θετικού βαθμού
(εξαιρείται η γενική πληθ. του multi-ae-a: plurium !!!
▪ Έξι (6) επίθετα σε –ilis-ilis-ile σχηματίζουν τον υπερθετικό με τις καταλήξεις –limus-lima-limum
π.χ. facilis, similis κλπ. facillimus-a-um, simillimus-a-um. Τα υπόλοιπα σχηματίζουν τον
υπερθετικό με τις καταλήξεις –issimus-issima-issimum π.χ. nobilis nobilissimus-a-um

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

Τα δευτερόκλιτα επίθετα σχηματίζουν τα παραθετικά των επιρρημάτων τους με τις

παρακάτω καταλήξεις.

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

-e -ius -issime

Τα τριτόκλιτα επίθετα σχηματίζουν τα παραθετικά των επιρρημάτων τους με τις παρακάτω

καταλήξεις.

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

-iter -ius -issime ή –lime ή -rime

ΠΡΟΣΟΧΗ: Υπάρχουν ιδιομορφίες καθώς και ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων.

[8]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ: ego-tu-sui

ΚΤΗΤΙΚΕΣ: meus-a-um, tuus-a-um, suus-a-um (ένας κτήτορας), noster-nostra-nostrum,

vester-vestra-vestrum (πολλοί κτήτορες)

ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ: hic-haec-hoc, iste-ista-istud, ille-illa-illud, talis-talis-tale, tantus-tanta-tantum,

tot (άκλιτη)

ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ: is-ea-id, ipse-ipsa-ipsum, idem-eadem-idem, alter-altera-alterum

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ: qui-quae-quod, quails-qualis-quale, quantus-quantus-quantum, quot

(άκλιτη), uter-utra-utrum

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ: quis-quis-quid?, qui-quae-quod?, uter-utra-utrum? qualis-qualis-quale?,

quantus-quanta-quantum?, quot (άκλιτη)?

ΑΟΡΙΣΤΕΣ: a) ουσιαστικές: quis-(quae ή qua)-quid, aliquis-(aliqua ή aliquae)-aliquid,

quidam-quaedam-quiddam, nemo-nemo-nihil(nil), alter-altera-alterum, neuter-neutra-neutrum,
alius-alia-aliud, β) επιθετικές: qui-(quae ή qua)-quod, aliqui-aliqua-aliquod, ullus-ulla-ullum,
quidam-quaedam-quoddam, unusquique, unaquaeque-unumquodque, nullus-nulla-nullum,
aliquot

ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Τα αντωνυμικά επίθετα (κάποια από αυτά λαμβάνονται και ως αόριστες αντωνυμίες) έχουν τη
μορφή δευτερόκλιτων επιθέτων και κλίνονται όπως αυτά, με τη διαφορά ότι σχηματίζουν τη
γενική ενικού σε –ius και τη δοτική ενικού σε –i. Ta αντωνυμικά αυτά επίθετα είναι τα εξής:
unus-una-unum, ullus-ulla-ullum, nullus-nulla-nullum, solus-sola-solum, totus-tota-totum, alius-
alia-aliud, uter-utra-utrum, alter-altera-alterum, neuter-neutra-neutrum.

[9]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: amo, amas, amat, amamus, amatis, amant

ΥΠΟΤ: amem, ames, amet, amemus, ametis, ament

ΠΡΟΣΤ: -, ama, -, -, amate, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: amabam, amabas, amabat, amabamus, amabatis, amabant

ΥΠΟΤ: amarem, amares, amaret, amaremus, amaretis,amarent

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: amabo, amabis, amabit, amabimus, amabitis, amabunt

ΥΠΟΤ: amaturus-a-um sim, amaturus-a-um sis, amaturus-a-um sit, amaturi-ae-a simus, amaturi-ae-
a sitis, amaturi-ae-a sint

ΠΡΟΣΤ: -, amato, amato, -, amatote, amanto

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: amavi, amavisti, amavit, amavimus, amavistis, amaverunt (-ere)

ΥΠΟΤ: amaverim, amaveris, amaverit, amaverimus, amaveritis, amaverint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: amaveram, amaveras, amaverat, amaveramus, amaveratis, amaverant

ΥΠΟΤ: amavissem, amavisses, amavisset, amavissemus, amavissetis, amavissent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: amavero, amaveris, amaverit, amaverimus, amaveritis, amaverint

Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: deleo, deles, delet, delemus, deletis, delent

ΥΠΟΤ: deleam, deleas, deleat, deleamus, deleatis, deleant

ΠΡΟΣΤ: -, dele, -, -, delete, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: delebam, delebas, delebat, delebamus, delebatis, delebant

ΥΠΟΤ: delerem, deleres, deleret, deleremus, deleretis, delerent

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: delebo, delebis, delebit, delebimus, delebitis, delebunt

ΥΠΟΤ: deleturus-a-um sim, deleturus-a-um sis, deleturus-a-um sit, deleturi-ae-a simus, deleturi-ae-
a sitis, deleturi-ae-a sint

ΠΡΟΣΤ: -, deleto, deleto, -, deletote, delento

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: delevi, delevisti, delevit, delevimus, delevistis, deleverunt (-ere)

[10]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΥΠΟΤ: deleverim, deleveris, deleverit, deleverimus, deleveritis, deleverint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: deleveram, deleveras, deleverat, deleveramus, deleveratis, deleverant

ΥΠΟΤ: delevissem, delevisses, delevisset, delevissemus, delevissetis, delevissent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: delevero, deleveris, deleverit, deleverimus, deleveritis, deleverint

Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: lego, legis, legit, legimus, legitis, legunt

ΥΠΟΤ: legam, legas, legat, legamus, legatis, legant

ΠΡΟΣΤ: -, lege, -, -, legite, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: legebam, legebas, legebat, legebamus, legebatis, legebant

ΥΠΟΤ: legerem, legeres, legeret, legeremus, legeretis, legerent

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: legam, leges, leget, legemus, legetis, legent

ΥΠΟΤ: lecturus-a-um sim, lecturus-a-um sis, lecturus-a-um sit, lecturi-ae-a simus, lecturi-ae-a sitis,
lecturi-ae-a sint

ΠΡΟΣΤ: -, legito, legito, -, legitote, legunto

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: legi, legisti, legit, legimus, legistis, legerunt(-ere)

ΥΠΟΤ: legerim, legeris, legerit, legerimus, legeritis, legerint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: legeram, legeras, legerat, legeramus, legeratis, legerant

ΥΠΟΤ: legissem, legisses, legisset, legissemus, legissetis, legissent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: legero, legeris, legerit, legerimus, legeritis, legerint

Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: audio, audis, audit, audimus, auditis, audiunt

ΥΠΟΤ: audiam, audias, audiat, audiamus, audiatis, audiant

ΠΡΟΣΤ: -, audi, -, -, audite, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: audiebam, audiebas, audiebat, audiebamus, audiebatis, audiebant

ΥΠΟΤ: audirem, audires, audiret, audiremus, audiretis, audirent

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: audiam, audies, audiet, audiemus, audietis, audient

ΥΠΟΤ: auditurus-a-um sim, auditurus-a-um sis, auditurus-a-um sit, audituri-ae-a simus, audituri-
ae-a sitis, audituri-ae-a sint

[11]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΠΡΟΣΤ: -, audito, audito, -, auditote, audiunto

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: audivi, audivisti, audivit, audivimus, audivistis, audiverunt(-ere)

ΥΠΟΤ: audiverim, audiveris, audiverit, audiverimus, audiveritis, audiverint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: audiveram, audiveras, audiverat, audiveramus, audiveratis, audiverant

ΥΠΟΤ: audivissem, audivisses, audivisset, audivissemus, audivissetis, audivissent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: audivero, audiveris, audiverit, audiverimus, audiveritis, audiverint

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η προστακτική ενεστώτα (β’ εν. προσωπο) των dico,duco,facio,ferο είναι: dic, duc, fac, fer. Eξαιρείται το
facio, όταν είναι σύνθετο π.χ. adficio → adfice.

[12]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 Η ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: amor, amaris(-re),amatur,amamur,amamini,amantur

ΥΠΟΤ: amer,ameris(-re),ametur,amemur,amemini,amentur

ΠΡΟΣΤ: -, amare, -, -, amamini, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: amabar,amabaris(-re),amabatur,amabamur,amabamini,amabantur

ΥΠΟΤ: amarer,amareris(-re),amaretur,amaremur,amaremini,amarentur

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: amabor,amaberis(-re),amabitur,amabimur,amabimini,amabuntur

ΠΡΟΣΤ: -, amator,amator, -, -, amantor

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: amatus-a-um sum, es, est, amati-ae-a sumus, estis, sunt

ΥΠΟΤ: amatus-a-um sim, sis, sit, amati-ae-a simus, sitis, sint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: amatus-a-um eram, eras, erat, amati-ae-a eramus,eratis,erant

ΥΠΟΤ: amatus-a-um essem, esses, esset, amati-ae-a essemus,essetis,essent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: amatus-a-um ero, eris, erit, amati-ae-a erimus, eritis, erunt

Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: deleor,deleris(-re),deletur,delemur,delemini,delentur

ΥΠΟΤ: delear,delearis(-re),deleatur,deleamur,deleamini,deleantur

ΠΡΟΣΤ: -, delere, -, -, delemini, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: delebar,delebaris(-re),delebatur,delebamur,delebamini,delebantur

ΥΠΟΤ: delerer,delereris(-re),deleretur,deleremur,deleremini,delerentur

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: delebor,deleberis(-re),delebitur,delebimur,delebimini,delebuntur

ΠΡΟΣΤ: -, deletor, deletor, -, -, delentor

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: deletus-a-um sum, es, est, deleti-ae-a sumus, estis, sunt

ΥΠΟΤ: deletus-a-um sim, sis, sit, deleti-ae-a simus, sitis, sint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: deletus-a-um eram, eras, erat, deleti-ae-a eramus,eratis,erant

ΥΠΟΤ: deletus-a-um essem, esses, esset, deleti-ae-a essemus,essetis,essent

[13]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: deletus-a-um ero, eris, erit, deleti-ae-a erimus, eritis, erunt

Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: legor,legeris(-re),legitur,legimur,legimini,leguntur

ΥΠΟΤ: legar,legaris(-re),legatur,legamur,legamini,legantur

ΠΡΟΣΤ: -, legere, -, -, legimini, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: legebar,legebaris(-re),legebatur,legebamur,legebamini,legebantur

ΥΠΟΤ: legerer,legereris(-re),legeretur,legeremur,legeremini,legerentur

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: legar,legeris(-re),legetur,legemur,legemini,legentur

ΠΡΟΣΤ: -, legitor, legitor, -, -, leguntor

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: : lectus-a-um sum, es, est, lecti-ae-a sumus, estis, sunt

ΥΠΟΤ: lectus-a-um sim, sis, sit, lecti-ae-a simus, sitis, sint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: lectus-a-um eram, eras, erat, lecti-ae-a eramus,eratis,erant

ΥΠΟΤ: lectus-a-um essem, esses, esset, lecti-ae-a essemus,essetis,essent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: lectus-a-um ero, eris, erit, lecti-ae-a erimus, eritis, erunt

Δ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

ΕΝΕΣΤ: ΟΡΙΣΤ: audior, audiris(-re),auditur,audimur,audimini,audiuntur

ΥΠΟΤ: audiar,audiaris(-re),audiatur,audiamur,audiamini,audiantur

ΠΡΟΣΤ: -, audire, -, -, audimini, -

ΠΑΡΑΤ: ΟΡΙΣΤ: audiebar,audiebaris(-re),audiebatur,audiebamur,audiebamini,audiebantur

ΥΠΟΤ: audirer,audireris(-re),audiretur,audiremur,audiremini,audirentur

MEΛ: ΟΡΙΣΤ: audiar,audieris(-re),audietur,audiemur,audiemini,audientur

ΠΡΟΣΤ: -, auditor, auditor, -, -, audiuntor

ΠΑΡΑΚ: ΟΡΙΣΤ: auditus-a-um sum, es, est, auditi-ae-a sumus, estis, sunt

ΥΠΟΤ: auditus-a-um sim, sis, sit, auditi-ae-a simus, sitis, sint

ΥΠΕΡΣ: ΟΡΙΣΤ: auditus-a-um eram, eras, erat, auditi-ae-a eramus,eratis,erant

ΥΠΟΤ: auditus-a-um essem, esses, esset, auditi-ae-a essemus,essetis,essent

Σ. MEΛ: ΟΡΙΣΤ: auditus-a-um ero, eris, erit, auditi-ae-a erimus, eritis, erunt

[14]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ.

ΕΝΕΣΤ: amare delere

ΜΕΛ: amaturum-am-um esse deleturum-am-um esse

amaturos-as-a esse deleturos-as-a esse

ΠΑΡΑΚ: amavisse delevisse

Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

ΕΝΕΣΤ: legere audire

ΜΕΛ: lecturum-am-um esse auditurum-am-um esse

lecturos-as-a esse audituros-as-a esse

ΠΑΡΑΚ: legisse audivisse

ΜΕΤΟΧΕΣ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ. Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

ΕΝΕΣΤ: amans-ntis delens-ntis legens-ntis audiens-ntis

ΜΕΛ: amaturus-a-um deleturus-a-um lecturus-a-um auditurus-a-um

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η μετοχή ενεστώτα όταν είναι επιθετική σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε – i, ενώ όταν είναι
επιρρηματική σε – e.

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ. Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

ΓΕΝ: amandi delendi legendi audiendi

ΔΟΤ. amando delendo legendo audiendo

ΑΙΤ. amandum delendum legendum audiendum

ΑΦΑΙΡ. amando delendo legendo audiendo

ΣΟΥΠΙΝΟ

ΑΙΤ: amatum deletum lectum auditum

ΑΦΑΙΡ: amatu deletu lectu auditu

[15]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ.

ΕΝΕΣΤ: amari deleri

ΜΕΛ: amatum iri deletum iri

ΠΑΡΑΚ: amatum-am-um esse deletum-am-um esse

amatos-as-a esse deletos-as-a esse

Σ. ΜΕΛ: amatum-am-um fore deletum-am-um fore

amatos-as-a fore deletos-as-a fore

Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

ΕΝΕΣΤ: legi audiri

ΜΕΛ: lectum iri auditum iri

ΠΑΡΑΚ: lectum-am-um esse auditum-am-um esse

lectos-as-a esse auditos-as-a esse

Σ.ΜΕΛ: lectum-am-um fore auditum-am-um fore

lectos-as-a fore auditos-as-a fore

ΜΕΤΟΧΕΣ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ. Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

ΠΑΡΑΚ: amatus-a-um deletus-a-um lectus-a-um auditus-a-um

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ

Α’ ΣΥΖ. Β’ ΣΥΖ. Γ’ ΣΥΖ. Δ’ ΣΥΖ.

amandus-a-um delendus-a-um legendus-a-um audiendus-a-um

[16]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 15 ΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑΣ ΠΟΥ ΛΗΓΟΥΝ ΣΕ –io

▪ Capio-cepi-captum-capere
▪ Cupio-cupivi-cupitum-cupere
▪ Facio-feci-factum-facere
▪ Fodio-fodi-fossum-fodere
▪ Fugio-fugi-fugitum-fugere
▪ Iacio-ieci-iactum-iacere
▪ Lacio-(εύχρηστο ως σύνθετο) (elicio-elicui-elicitum)-lacere
▪ Pario-peperi-partum-parere
▪ Quatio-quassi-quassum-quatere (κειμ. 14ο concutio-concussi-concussum-concutere)
▪ Rapio-rapui-raptum-rapere
▪ Sapio-sapivi ή sapii
▪ Specio-spexi-spectum-specere
▪ Gradior-gressus sum-gressum-gradi
▪ Morior-mortuus sum-mortuum-mori
▪ Patior-passus sum-passum-pati

ΠΡΟΣΟΧΗ: 1) Η μετοχή μέλλοντα των pario & morior είναι: pariturus-a-um & moriturus-a-um

2) Tο παθητικό του facio είναι το fio-factus sum-fieri αλλά όταν είναι σύνθετο π.χ. interficio τότε το παθητικό
είναι interficior.

[17]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΑΠΟΘΕΤΙΚΑ & ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

ΑΠΟΘΕΤΙΚΑ: Τα ρήματα αυτά κλίνονται όπως ακριβώς τα ρήματα μέσης φωνής με τη διαφορά
ότι από τη μέση φωνή χάνουν το απαρέμφατο μέλλοντα και δανείζονται από την ενεργητική
έξι τύπους: 1) απαρέμφατο μέλλοντα, 2) υποτακτική μέλλοντα, 3) μετοχή ενεστώτα, 4)
μετοχή μέλλοντα, 5) γερούνδιο, 6) σουπίνο.

ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΑ: Τα ημιαποθετικά διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

α) Όσα ρήματα έχουν την οριστική ενεστώτα κατά την ενεργητική φωνή και την οριστική
παρακειμένου κατά την παθητική φωνή π.χ. soleo-solitus sum-solitum-solere κ.λπ.

β) Όσα ρήματα έχουν την οριστική ενεστώτα κατά την παθητική φωνή και την οριστική
παρακειμένου κατά την ενεργητική φωνή π.χ. revertor-reverti-reversum-reverti κ.λπ.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα ημιαποθετικά, όπως και τα αποθετικά δανείζονται κάποιους τύπους από την
ενεργητική φωνή.

ΤΑ ΚΥΡΙΩΣ ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ ΤΑ ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

sum-fui-esse memini-meminisse

possum-potui-posse coepi-coepisse

fero-tuli-latum-ferre aio

fio-factus sum-fieri inquam

volo-volui-velle quaeso

nolo-nolui-nolle nequeo-nequivi-nequire(4)

malo-malui-malle ave(2)

eo-ivi-itum-ire(4)

[18]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΔΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΦΟΡΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΗΣΗ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ quod,quia, οριστική- κανονική επιρ. προσδ. αιτίας
quoniam,cum υποτακτικ
ή
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ etsi,tametsi, οριστική- κανονική επιρ. προσδ.
cum,licet υποτακτικ εναντίωσης
ή
ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ etiamsi,licet, οριστική- κανονική επιρ. προσδ.
quamvis υποτακτικ παραχώρησης
ή
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ne, ne non, ut υποτακτικ ιδιόμορφη αντικ.-υποκ.-επεξ.
ή
ΠΛΑΓΙΕΣ ερωτ.-αναφορ. υποτακτικ κανονική αντικ.-υποκ.-επεξ.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ αντ. & επιρ. ή
ΤΕΛΙΚΕΣ ut, ne, quo υποτακτικ ιδιόμορφη επιρ. προσδ.
ή ΕΝ/ΠΡΤ σκοπού
ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ut, ne υποτακτικ ιδιόμορφη αντικ.-υποκ.-επεξ.
ή ΕΝ/ΠΡΤ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ut,ut non,ut υποτακτικ ιδιόμορφη επιρ. προσδ.
*ΠΡΑΞΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ
ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ: nemo,ut nihil ή ΕΝ/ΠΡΤ* συμπεράσματος &
Υποτακτική Παρακειμένου υποκ.-επεξ.
ΧΡΟΝΙΚΕΣ dum,quod,donec, οριστική- κανονική επιρ. προσδ.
quamdiu,cum, υποτακτικ χρόνου
simul,postquam,u ή
t,ubi
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ αναφ. αντ.& οριστική- κανονική υποκ.-αντικ.-κατηγ.
επιρ. υποτακτικ & επιρ. προσδ.
ή σκοπού &
συμπερασμ.
ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ 1)atque(ac),et,ut,qua οριστική- κανονική Δηλώνουν:
(απλές & υποθετικές) m,quanto,quo,quails τρόπο,ένταση,ποσό,β
υποτακτικ
,quantus 2)ut si, αθμό,μέγεθος
tamquam,quasi,proi ή
nde,quam si
QUIN & QUOMINUS quin,quominus υποτακτικ ιδιόμορφη αντικ.-υποκ.
ή ΕΝ/ΠΡΤ

[19]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

1) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ
a) ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ/ΜΕΛΛΟΝ:
si/nisi + οριστική ενεστώτα → οριστική ενεστώτα
β) ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ:
si/nisi + οριστική παρακειμένου → οριστική παρακειμένου
γ) ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ:
si/nisi + οριστική μέλλοντα/συντελεσμένου μελ. → οριστική μελ./συντ. μελ.

2) ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ Ή ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

a) ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ:
si/nisi + υποτακτική παρατατικού → υποτακτική παρατατικού
β) ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ:
si/nisi + υποτακτική υπερσυντελίκου → υποτακτική υπερσυντελίκου

3) ΔΥΝΑΤΟ Ή ΠΙΘΑΝΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ

a) ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ:
si/nisi + υποτακτική ενεστώτα → υποτακτική ενεστώτα
ΣΠΑΝΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ
β) ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ: si/nisi + υποτακτική παρακειμένου → υποτακτική παρακειμένου

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

ΚΥΡΙΑ ΑΡΚΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΠΡΟΤΑΣΗ (ΠΑΡΟΝ) (ΠΑΡΕΛΘΟΝ)
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΟ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ
ΠΡΟΤΑΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ
ΕΝΕΣΤ. ΕΝΕΡΓ. ΠΑΡΑΤ. ΕΝΕΡΓ. ΠΕΡ.
ΠΕΡ. ΣΥΖ. ΣΥΖ.

*ΠΡΟΣΟΧΗ: ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ ΕΙΝΑΙ Η

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

[20]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ (ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΜΕ ΑΡΝΗΣΗ)

Εκφράζεται με δύο τρόπους:

1) noli/nolite + απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής
2) ne + υποτακτική παρακειμένου (ενεργητικής φωνής ή μέσης φωνής)

Β’ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ

Εκφέρεται με δύο τρόπους:

1) Με απλή αφαιρετική (αφαιρετική συγκριτική)
2) quam + ομοιόπτωτα (ή ομοιότροπα) με τον α’ όρο σύγκρισης
*ΑΠΟΛΥΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ (ΧΩΡΙΣ ΤΟ Β’ ΟΡΟ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ) (ΜΤΦΡ «ΚΑΠΩΣ + ΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ»)
*ΕΝΙΣΧΥΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ MULTO/PAULO (ΜΤΦΡ. «ΠΟΛΥ + ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ»)

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Τελικό (μτφρ.: να) → Υποκείμενο τελικού απαρεμφάτου:

✓ Ταυτοπροσωπία: ονομαστική
✓ Ετεροπροσωπία: αιτιατική
Ειδικό (μτφρ.: ότι) → Υποκείμενο ειδικού απαρεμφάτου:
✓ Ταυτοπροσωπία: αιτιατική (λατινισμός: πρέπει να εννοήσω το se σε
αιτιατική)*
✓ Ετεροπροσωπία: αιτιατική

*ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν υπάρχει παθητικό λεκτικό/δοξαστικό ρήμα (π.χ. dicitur,fertur,creditur)

τότε έχουμε άρση λατινισμού και το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται κανονικά
σε ονομαστική.

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ (ΚΥΡΙΩΣ) ΜΕΤΟΧΗ

1. Γνήσια ή κανονική (το υποκείμενό της δεν έχει κανέναν άλλο ρόλο στην πρόταση)
2. Ιδιάζουσα ή νόθη (το εννοούμενο ποιητικό της αίτιο ταυτίζεται με το υποκείμενο του
ρήματος)
3. Ιδιόμορφη ή ατελής (εννοείται η μετοχή του sum που δεν υπάρχει)

ΕΚΦΟΡΑ ΣΚΟΠΟΥ

Ο σκοπός εκφέρεται με τους εξής τρόπους:

1) ad/in + αιτ. γερουνδίου
2) γενική γερουνδίου + causa/gratia

[21]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 3) αιτιατική σουπίνου
4) τελικές προτάσεις (εισάγονται με ut/ne+υποτακτική ενεστ. ή παρατατ.)
5) αναφορικοτελικές προτάσεις (εισάγονται με qui-quae-quod+υποτ. εν. ή παρατ.)

ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ

Άμεση: Η προσωπική ή κτητική αντωνυμία γ’ προσώπου αναφέρεται στο

υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
Έμμεση: Η προσωπική ή κτητική αντωνυμία γ’ προσώπου αναφέρεται στο
υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης αλλά η ίδια βρίσκεται σε
δευτερεύουσα πρόταση.

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ

Δηλώνεται ως εξής:
inter nos + a’ πληθυντικό
inter vos + β’ πληθυντικό
inter se + γ’ πληθυντικό

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΟΥ

in + αφαιρετική: στάση σε τόπο

in/ad + αιτιατική: κίνηση σε τόπο

ex/de/ab + αφαιρετική: κίνηση από τόπο

Όταν αφορά όνομα πόλεως ή νησιού

Α’ & Β’ κλίση ενικού: απρόθετη γενική στάση σε τόπο

Α’ & Β’ κλίση πληθυντικού ή Γ’ κλίση: απρόθετη αφαιρετική

Απρόθετη αιτιατική: κίνηση σε τόπο

Απρόθετη αφαιρετική: κίνηση από τόπο (απομάκρυνση)

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΧΡΟΝΟΥ

Post (μετά από πόσο χρόνο)+ αιτιατική=post + αφαιρετική (μέτρου ή διαφοράς)

Ante (πριν από πόσο χρόνο)+ αιτιατική=ante + αφαιρετική (μέτρου ή διαφοράς)

[22]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
Απρόθετη αιτιατική: Δείχνει πόσο διήρκεσε κάτι

Απρόθετη αφαιρετική: Δείχνει πότε έγινε κάτι

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

a(b) + αφαιρετική (έμψυχο)

απρόθετη αφαιρετική (άψυχο)

απλή δοτική (με γερουνδιακό / Π.Π.Σ.)

ΙΔΙΟΤΗΤΑ

Απρόθετη αφαιρετική: παροδική ιδιότητα

Απρόθετη γενική: μόνιμη ιδιότητα

ΑΞΙΑ

Απρόθετη γενική: αφηρημένη αξία

Απρόθετη αφαιρετική: συγκεκριμένη αξία

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

ex/de/ab + αφαιρετική = ob/per/propter + αιτιατική

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

Απλή αφαιρετική

ΕΙΔΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ

ΤΟΠΙΚΗ: τόπο, χρόνο

ΚΥΡΙΩΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ: τοπική προέλευση, καταγωγή, ύλη, απομάκρυνση-χωρισμό, ποιητικό

αίτιο, συγκριτική, εκτίμηση-κρίση, διαιρεμένο όλο

ΟΡΓΑΝΙΚΗ: συνοδεία, τρόπο, ιδιότητα, όργανο ή μέσο, μέτρο ή διαφορά, αναφορά,

αιτία(εσωτ. αναγκ. ή εξωτ. αναγκ. αίτιο), ποινή*, αξία

*εξαιρείται το capitis (γενική)

SUPINO (=ΣΟΥΠΙΝΟ)

Αιτιατική: σκοπός

Αφαιρετική: αναφορά
[23]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ

adversus+ αιτιατική= cum + αφαιρετική =contra + αιτιατική

ΔΙΗΡΗΜΕΝΟ ΟΛΟ=ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗ

ex + αφαιρετική= απλή γενική

ΑΠΛΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ

Εισάγονται:

-ne: όταν δεν γνωρίζουμε την απάντηση που περιμένουμε(π.χ. Visne scire?)

-num: όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση(ρητορική ερώτηση)

-nonne: όταν περιμένουμε καταφατική απάντηση

-χωρίς κανένα μόριο: όταν θέλουμε να δώσουμε έμφαση

ΔΙΜΕΛΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ

α) utrum…an

β) –ne…an

γ) …an

δ) …an non

Απαντάμε: 1) Καταφατικά, με τα επιρρήματα ita (est), sic (est), sane (quidem), certe

2)Αρνητικά, με τα μόρια non (vero), minime (vero)

3) με την επανάληψη της λέξης (μαζί με άρνηση non), για την οποία γίνεται η ερώτηση.

ΡΗΜΑΤΑ ΜΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ & ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Ρήματα: iubeo, prohibeo, veto, sino, patior, cogo

1) Ενεργητικό απαρέμφατο (το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπαίνει σε αιτιατική)

2) Παθητικό απαρέμφατο (δεν δηλώνεται το υποκείμενο)

*Το ρήμα impero παίρνει αντικείμενο σε δοτική.

[24]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

Επιθετικές: qui-quae-quod + οριστική

Εναντιωματικές: etsi/tametsi + οριστική ή licet/cum + υποτακτική
Αιτιολογικές: quod/quia/quoniam + οριστική (αντικειμενική αιτιολογία)
quod/quia/quoniam + υποτακτική (υποκειμενική αιτιολογία)
cum + υποτακτική(αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Χρονικές: cum + υποτακτική
dum + οριστική ενεστώτα (συνεχιζόμενη πράξη)
postquam/ubi/ut/simul + οριστική παρακειμένου

ΕΙΔΗ CUM

1. ΧΡΟΝΙΚΟΣ CUM

α)Καθαρά χρονικός +Οριστική = η πράξη ενδιαφέρει απλώς και μόνο από χρονική άποψη.

β) Επαναληπτικός cum + Οριστική = αόριστη επανάληψη

Ειδικότερα : α) Οριστική Ενεστώτα ή Πρτ = αόριστη επανάληψη στο παρόν , μέλλον αν στην
προσδιοριζόμενη πρόταση υπάρχει αρκτικός χρόνος.

β) Οριστική Πρτ ή Υπρσ = αόριστη επανάληψη στο παρελθόν, αν στην προσδιοριζόμενη

πρόταση υπάρχει ιστορικός χρόνος.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Στο κείμ. 29 εισάγεται με τον quotiescumque

γ) Αντίστροφος cum +Οριστική Πρκ +επιρρ.repente = αιφνίδιο γεγονός , ξαφνικό συμβάν.

Στην προσδιοριζόμενη πρόταση υπάρχει Πρτ ή Υπρσ και κάποιο από τα χρονικά μόρια vix ,
vixdum , aegre.

Η σχέση ανάμεσα στη χρονική και προσδιοριζόμενη πρόταση εμφανίζεται αντίστροφη , δηλ. η
χρονική περιέχει το κύριο νόημα και η προσδιοριζόμενη το δευτερεύον.

δ) Ιστορικός ή διηγηματικός cum + Υποτακτική Πρτ. (σύγχρονο) / Υπερσ.

(προτερόχρονο) για διηγήσεις παρελθόντος (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της
δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί ανάμεσά τους μία σχέση αιτίου – αιτιατού, ενώ
είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην υποτακτική).

2. CUM ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΣ + Υποτακτική = αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής

διεργασίας .

3. CUM ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΣ + Υποτακτική = περιεχόμενο υποτιθέμενο ή δυνατό

4. CUM ΠΡΟΘΕΣΗ για να δηλώσει συνοδεία , τρόπο , κοινωνία , εχθρική διάθεση , σύγκριση-
παραβολή .
[25]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗ ΣΥΖΥΓΙΑ

Η προσωπική σύνταξη, με την παθητική περιφραστική συζυγία, μπορεί να μετατραπεί σε

σύνταξη:

i) με το προσωπικό ρήμα debeo (πρέπει) + απαρέμφατο (του ρήματος στο οποίο ανήκει το
γερουνδιακό):

Υποκείμενο + debeo + Απαρέμφατο Ενεστώτα + Αντικείμενο σε Αιτιατική

ii) με το απρόσωπο ρήμα debet:

Απρόσωπο ρήμα debet + Απαρέμφατο ως Υποκείμενο + Αντικείμενο + Ποιητικό αίτιο

Η απρόσωπη σύνταξη, όταν το ρήμα, στο οποίο ανήκει το γερουνδιακό, είναι αμετάβατο ή
συντάσσεται με πτώση διαφορετική από την αιτιατική. Στην περίπτωση αυτή το γερουνδιακό
βρίσκεται στην ονομαστική ενικού του ουδετέρου.

Ουδέτερο γερουνδιακού + est + Δοτική ποιητικού αιτίου + Αντικείμενο σε δοτική.

Η απρόσωπη σύνταξη, μετατρέπεται με τη χρήση του debeo, ως εξής:

Υποκείμενο + debeo + Απαρέμφατο Ενεστώτα + Αντικείμενο (όχι σε αιτιατική)

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΧΗΜΑΤΙΚΑ

Παθητική Ενεργητική

Sum debeo (στον χρόνο του sum)

Γερουνδιακό απαρέμφατο ενεστώτα

Υποκείμενο γερουνδιακού αντικείμενο απαρεμφάτου (αιτιατική)

Δοτική ποιητικού αιτίου υποκείμενο ρήματος

ή προσωπική ενεργούντος προσώπου

ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

interest, refert (ενδιαφέρει): Η γενική δηλώνει το ενδιαφερόμενο πρόσωπο. Το τι ενδιαφέρει

κάποιον εκφράζεται με ουσιαστική πρόταση, με απαρέμφατο ή με ουδέτερο αντωνυμίας.

[26]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
!!!Το «με ενδιαφέρει», «σε ενδιαφέρει» κτλ. λέγεται mea interest, tua interest. Τa mea & tua
τίθενται σε αφαιρετική ενικού θηλυκού γένους.

ΑΠΡΟΣΩΠΑ PAENITET, MISERET, PIGET, PUDET, TAEDET

Κοντά στα απρόσωπα paenitet (=μετανιώνω), miseret (=λυπάμαι), piget (=με ενοχλεί), pudet
(=ντρέπομαι), taedet (=απεχθάνομαι αηδιάζω, βαριέμαι) έχουμε μια αιτιατική του προσώπου
μου λυπάται, μετανιώνει κ.τ.λ. και μία γενική του πράγματος για το οποίο αισθάνεται κανείς
λύπη, μετάνοια κ.τ.λ.

!!!Αντί της γενικής αυτής μπορεί να χρησιμοποιηθεί απαρέμφατο ή ουδέτερο αντωνυμίας ως

υποκείμενο)

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ

Γενική: Χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα ουσιαστικών και επιθέτων και των

προθέσεων causa/gratia(σκοπός)
Δοτική: εκφράζει σκοπό και χρησιμοποιείται με επίθετα που σημαίνουν
«κατάλληλος», «χρήσιμος»
Αιτιατική: Πάντα εμπρόθετη (ad/in) και δηλώνει σκοπό ή προορισμό
Αφαιρετική: Απρόθετα δηλώνει τρόπο και εμπρόθετα αναφορά ή αφετηρία (de, ex,
in, ab)

ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

Ονομάζεται η μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης (γερούνδιο) σε παθητική

σύνταξη (γερουνδιακό).

1. Γερούνδιο Γερουνδιακό
2. Αντικείμενο γερουνδίου Υποκείμενο γερουνδιακού

ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ: ΔΙΝΕΙ ΠΤΩΣΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ: ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΔΙΝΕΙ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ: ΕΧΕΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΡΙΘΜΟ & ΓΕΝΟΣ
(ΣΕ ΙΔΙΑ ΠΤΩΣΗ ΑΡΙΘΜΟ & ΓΕΝΟΣ)

Η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική, όταν:

[27]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
 ❖ έχουμε εμπρόθετο τύπο γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική.

❖ έχουμε γερούνδιο σε πτώση δοτική με αντικείμενο σε αιτιατική.

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Πλάγιο λόγο έχουμε όταν τα λόγια ή τις σκέψεις κάποιου δεν τα πληροφορούμαστε όπως
ακριβώς τα είπε ή τα σκέφτηκε, αλλά μας ανακοινώνονται εξαρτημένα από ένα ρήμα λεκτικό,
δοξαστικό, κελευστικό, προτρεπτικό ή ερωτηματικό (dico, sentio, rogo κτλ.) και τροποποιημένα
(ως προς τις εγκλίσεις, τους χρόνους, τις αντωνυμίες και ορισμένα επιρρήματα).

Ένας γενικός κανόνας της λατινικής γλώσσας, που αφορά στις εγκλίσεις, είναι ότι στον πλάγιο
λόγο υπάρχει πάντα ή υποτακτική ή απαρέμφατο.

Ευθύς Πλάγιος

❖ Κύρια πρόταση
❖ Ειδικό απαρέμφατο
κρίσεως

❖ Κύρια πρόταση ❖ Δευτερεύουσα βουλητική/

επιθυμίας Τελικό απαρέμφατο

❖ Κύρια ευθεία
❖ Πλάγια ερώτηση
ερώτηση

❖ Δευτερεύουσα
❖ Δευτερεύουσα πρόταση
πρόταση
(υποτακτική)
(οριστική)

❖ Δευτερεύουσα
❖ Δευτερεύουσα πρόταση
πρόταση
(υποτακτική)
(υποτακτική)

[28]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος
Ευθύς Πλάγιος

ego se (ipse)

meus suus (ipsius)

tu ille

tuus illius

hic, iste ille, is

nunc tunc, tum

hodie illo die

cras postero die

hic ibi ,illic

[29]
Επιμέλεια: Ραυτογιάννης Βασίλειος