Professional Documents
Culture Documents
Intelligence and
Zeka Ve Zeki İnsan
Intelligent
People have made an effort to untie the limitless İnsanlar asırlar boyu insan zekasının akıl almaz
power of man’s intelligence for ceturies. Capacity of gücünü çözmek için çaba harcamışlardır.
people’s intelligence have been an investigation İnsan zekasının kapasitesi, yaptıkları ve
subject for scientists. yapabilecekleri bilim dünyası için hep bir merak ve
They are curious about what the intelligence had araştırma konusu olmuştur.
done and what it can do. En iyi makinelerden bile iyi çalışan insan
So why what is the intelligence working better beyninin mucizesi olan zeka nedir peki? Nasıl
than the best machine? çalışır, nasıl gelişir? Çeşitleri nelerdir?
How does it work and how does it develop?
What sorts of Zeka ile ilgili
intelligence are birçok tanım
there? yapılmakta ama
There are a lot of yinede kesin bir
definitions of s o n u c a
intelligence but there ulaşılamamaktadır.
isn’t a certain one. Bu tanımlardan
The most ençok kabul
acceptable of them is görenlerden birisi ise
the ability of şöyledir:
establishing relation Kavramlar ve
between abstract and algılar yardımıyla,
concrete object with soyut ya da somut
the help of concepts nesneler arasında
and perception; ilişki kurabilme; soyut
abstract thinking, düşünme, muhakeme
judging and using the etme ve bu zihinsel
mental treatment işlemleri uyumlu
cordantly. şekilde bir amaca
Although it is the SCHEMA
yönelik olarak
general definition of kullanabilme
mental; there are a lot yetenekleridir.
of different definitions made by various scientists. Bu, zekanın genel bir tanımı olsa da; değişik
One of them is made by Prof. Howard araştırmacılar tarafından zekanın çeşitli tanımları
Gardner. yapılmıştır.
Prof. Gardner has a different point of view Bu tanımlardan biri Prof. Howard Gardner
about the intelligence and he is adopting a different tarafından yapılmıştır. Prof. Gardner zekaya farklı
epm 44 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
epm 45 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
The brain organizes the information according to Peki zekanın yaşa ve çevreye göre ilişkisi nasıl
time and place. olur? Yaş ve çevre zekayı nasıl etkiler? Şimdi bu
If so, what are the soruların cevaplarını verelim;
connections between Zekanın yaşa göre gelişimi.
intelligence, eye and Zeka, yaşamın ilk on yılında
environment? büyük gelişme kaydeder. Bu
How do age and süre içrisinde en hızlı gelişme
environment effect the ilk iki yıl içerisinde olur.
intelligence? Now, here are Sembollerle düşünebilme on
some answers: bir yaşında başlar. On iki
yaşından sonra zekanın hızında
Development of azalma olsa dagelişme devam
intelligence as a function of eder.
age: Gelişmenin en üst düzeyi 14
Intelligence enrols much -18 yaş arasında görülür.
development in the first 10 Zihinsel güç 30 yaşına kadar bu
years of life. düzeyde kalı. Bundan sonra
Much more development is yeni bir şey öğrenme zorlaşır
seen in the first 2 years of this ama hafıza güçlenir.
INDIVIDUAL
period. Zekanın çevreye göre
Thinking with symbols gelişimi.
starts at the age of 11. Çevrenin zeka üzerinde çok önemli bir etkisi
In spite of the decrease in the development of vardır. Bilim adamları tarafından yapılan bazı
intelligence after the age of 12, it still goes on. araştırmalara göre her insan zeka seviyesi olarak
The highest level of decelopment occurs eşit doğmaktadır.
between the ages 14 and 18. Sonraki dönemlerde insan
Mental power is fixed until zekasını etkileyen en önemli
a person is 30 years old. unsurun çevre olduğu
After 30, memory grows bilinmektedir. İnsanların sosyal
stronger, while learning durumu, ekonomik durumu,
becomes more difficult. eğitim durumu, aile yaşantısı
başlıca çevresel etkenlerdir.
Development of Örneğin; bebeklerin eline
intelligence according to t a kı lan eldivenlerin ve
environment üzerlerine örtülen örtülerin
Environment has got a bebeğin zekasını olumsuz
great effect on intelligence. yönde etkilediği bilinmektedir.
According to the Tek yumurta ikizleri
investigations done up to now, birbirlerinden ne kadar farklı
everyone is born with equal SOCIAL çevrede yetişirlese
level of intelligence. zekaseviyelerindeki farkta o
It is proved that the most important subject kadar artar.
epm 46 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
which effects the intelligence is environment. İstatistiklere göre ana-baba evi zihinsel
Social situation, economical conditions, gelişmeyi etkilemektedir. Çeşitli eğitim
educational conditions are thought as environmental seviyesindeki ailelerin çocuklarının bir arada
factors. okuduğu bir okulda yapılan araştırmada, yüksek
For instance, if a person wear glove when she/he eğitimli ailereden gelen çocukların daha başarılı
is a baby his/her intelligence is negatively affected oldukları saptanmıştır.
by this. 1700-1910 yılları arasında yapılan araştırmada
The more single spawn twins grow up in 4421 başarılı ve zeki kişinin % 83 ‘ünün üstün
different environment, the more different tabakadan ve % 17’sinin alt tabakadan geldiği
intelligence level they acquire. ortaya çıkmıştır.
According to statistics, parent Çevre etkisiyle kaygılı ve
house effects mental korkak olan çocuklar başarı
development. gösterememektedir; dolayısıla bu
An investigation was done in çocukların zeka testleride düşük
a school in which there were çıkmaktadır. En düşük sosyo-
students from different families ekonomik çevre ile en yüksek
who had different level of sosyo-ekonomik çevre arasında
education. 20 puan fark vardır.
The results showed that the Zeka testlerinde bulunan sözel
students coming from high- bölüm sayesinde ; eğitim seviyesi
educated families were more LINGUAL yüksek olanlardaha yüksek puan
succesfull than the others. almaktadır. Sonuç olarak; bu
The investigations performed durumda yetişme tarzından gelen
from 1700 to 1910 proved that 83 % of intelligent bir avantaj söz konusudur.
people are in upper classes and only 17 % of them Zekayı etkileyen diğer unsur ise soya çekimdir.
are in lower classes. Kalıtımla zeka arasındaki ilişki birbirinden
Children who were afraid of their environmetnt ayrılamaz. Çoğu fiziksel faktör gibi zekada
got lower marks in their intelligence tests. genetiktir.
There are 20 points between the top class and Bebekken evlat edinen çocukların zekaları doğal
the lower class. üvey anne babalarıyla karşılaştırılmıştır. Bu
Thanks to the verbal part of the intelligence tests çocukların zekalarının doğal anne babalarına daha
people who have higher çok benzediği görülmüştür.
level of education got Bu deneyden şöyle bir
higher marks in the tests. sonuç çıkarabiliriz; Kalıtım
Another factor affecting zeka gelişiminde çok
intelligence is heredity. önemli bir rol oynar.
The relation between
heredity and intelligence ÇEŞİTLİ ZEKA
can be examined seperately. VISUAL ALANLARI
The intelligence in Günümüzde en yaygın
genetic such as many physical factors. testler olan Stanford-Binet ve Wais-R testlerinde
The level of intelligence of the people who are zeka ölçümü için Binet’in geliştirdiği yöntem
epm 47 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
adopted were compared with their own parents and kullanılmasına karşın zekanın tanımında eksiklikler
their step parents. bulunmaktadır.
It wasseen that the level of adopted people’s Binet ekolüne göre zeka, kişinin test sonucunda
intelligence are more similar to their own parents aldığı derece ile ölçülmektedir.
that their step parents. En çok merak edilen sorulardan
We can conclude that there is a biride zekanın nasıl oluştuğudur.
great relationship between Zeka tek faktörden mi yoksa
intelligence and heredity. birden çok faktörden mi
oluşmuştur?
Various intelligence fields İlk psikologlar, zekanın g-
Although Stanford- Binet and faktörü denilen mental bir faktörden
Wais-R tests are used to measure oluştuğunuvar sayıyorlardı.
intelligence level, there are Daha sonraki araştırmacılar,
important deficiencies in the zekanın akıcı zeka ve kristalize
definition of intelligence. zeka olarak iki türlü olduğunu ileri
There is another question worth sürdüler.
of further research: how is LOGICAL Akıcı zeka; yeni problemleri ve
intelligence formed? It is formed durumları ele alabilme yeteneğini,
either by single factors or by groups of factors. Kristalize zeka ise; bilginin saklanması, beceriler
Previous psychologists claimed that intelligence ve tecrübeler elde edilmesiyle ilgilidir.
had two forms: fluid and crystallized intelligence. Bir grup bilim adamı dazekanın daha çeşitli
Fluid intelligence is about the ability of solving bölümlerden oluştuğunu ileri sürmüştür.
problems and situation, crystallized one is about the Örneğin, Howard Gardner, üstün zekalı
ability of experience and evaluation of the insanlar üzerinde yaptığı araştırmada yedi çeşit zeka
information. olduğunu ileri sürmüştür.
A group of scientists claimed that intelligence Bu zekalar bazı durumlarda aynı anda
has more that two sub-kinds. çalışabildiği gibi, ayrı ayrı da çalışabilmektedir.
For instance, Prof. Gardner made an Prof. Howard’a göre zeka çeşitleri şunlardır:
investigation on the intelligence of superior • Sözel ve Dilsel Zeka:
intelligent people and he asserted that intelligence is - dili etkili biçimde kullanabilme;
formed by 7 parts. - kelimelerle ve seslerle düşünebilme;
These parts and the properties of them are: - dildeki karmaşık anlamlarıkavrayabilme;
• Verbal-lingual intelligence: - İnsanları ikna edebilme;
- using the language effectively; - yeni yapılar oluşturabilme;
- thinking with words and sounds; - yeteneklerini içerir;
- understanding the complex concept; • Bu tür zekaya sahip olan insanlar şu
- persuading people; becerilere sahiptir:
- forming new structure; - etkili Okuma;
- effective reading,speaking,writing and - kendini ifade edebilme;
listening; - etkin dinleme;
- expressing oneself; - etkili konuşma ve yazma;
• Mathematical-logical intelligence: • Matematiksel-Mantıksal Zeka:
epm 48 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
epm 49 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
epm 50 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
epm 51 epm
EPM
17 History of
19
Science and Technology
epm 52 epm