ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΕΚΘΕΣΗ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ :

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α: ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ

Τα ρομπότ και το δίκαιο των ανθρώπων

Ιστορικά το δίκαιο έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους και προορίζεται για να

ρυθμίζει τις σχέσεις αποκλειστικά μεταξύ αυτών. Έννοιες όπως η νομική
προσωπικότητα και ικανότητα δικαίου αφορούν και αποδίδονται μόνον σε
φυσικά πρόσωπα και πρόσωπα που διοικούνται από αυτά.

Οι καιροί βέβαια αλλάζουν γρήγορα και εμείς ζούμε σήμερα στην εποχή της
τεχνητής νοημοσύνης και των ρομπότ, τα οποία έχουν αλλάξει τον τρόπο που
καθημερινά ζούμε και εργαζόμαστε. Καίριο είναι, λοιπόν, το ερώτημα ποια
πρέπει να είναι η σχέση του δικαίου με την τεχνητή νοημοσύνη και πώς η
αλληλεπίδρασή τους θα μας οδηγήσει στο δίκαιο των ρομπότ, που θα
προκαθορίσει το μέλλον της ανθρωπότητας τις επόμενες δεκαετίες.

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι κάθε άλλο παρά εύκολη. Διότι, εκτός από
αμιγώς επιστημονικά κριτήρια, πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι φιλοσοφικές
αντιλήψεις και αξίες που διέπουν μια κοινωνία, αφού μέσα σε αυτές τα ρομπότ
θα αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους.

Η ωφέλεια της κοινωνίας μας από τα ρομπότ είναι αναμφίβολα ιδιαίτερα

σημαντική: τα ιατρικά ρομπότ έχουν εξελίξει τη ρομποτική και τη
νανοτεχνολογία, τα κοινωνικά ρομπότ διευκολύνουν την καθημερινότητά μας,
ενώ τα τεχνολογικά ρομπότ συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας.

Ένα παράδειγμα είναι το αυτοκίνητο χωρίς οδηγό. Σύμφωνα με στατιστικές, το

90% των ατυχημάτων στους δρόμους προκαλείται από ανθρώπινο λάθος, ενώ
περνάμε κατά μέσον όρο περίπου 4 χρόνια από τη ζωή μας οδηγώντας. Με τη
χρήση του αυτοκινήτου χωρίς οδηγό θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
καθημερινά τον χρόνο μας πίσω από το τιμόνι για πιο παραγωγικές εργασίες,
όπως διάβασμα, σκέψη, ξεκούραση.

Προκύπτει, λοιπόν, ότι τα ρομπότ συναναστρέφονται σε ένα ευρύ φάσμα με τους

ανθρώπους και αντιδρούν σε όμοιες περιπτώσεις όπως και οι άνθρωποι,
δείχνοντας μάλιστα ότι καταλαβαίνουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Μήπως

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 1
τότε θα έπρεπε να έχουν και νομική μεταχείριση όμοια με αυτή των ανθρώπων,
να τους χορηγούνται δηλαδή δικαιώματα και υποχρεώσεις όπως και στους
ανθρώπους;

Από την άλλη, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι η νομική μεταχείριση των
ρομπότ δεν μπορεί να είναι όμοια με αυτή των ανθρώπων για λόγους που έχουν
να κάνουν με την ανθρώπινη φύση. Τα ρομπότ δεν μπορούν να έχουν
δικαιώματα και υποχρεώσεις επειδή δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία τους,
όπως επίσης και δεν είναι σε θέση να τηρούν συγκεκριμένους κανόνες, επειδή
δεν μπορούν να τους ερμηνεύσουν.

Επίσης, το δίκαιο έχει ως βάση βαθιές ανθρωπιστικές αξίες, όπως είναι τα

θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, π.χ. το δικαίωμα στην ελευθερία
έκφρασης και λόγου, και άρα είναι άρρηκτα συνυφασμένο με τον άνθρωπο.

Το ερώτημα, λοιπόν, πώς πρέπει να διαμορφωθεί το δίκαιο των ρομπότ έχει και
φιλοσοφική διάσταση. Σε ποιες αρχές θα βασίζεται το δίκαιο των ρομπότ και
ποιες πολιτικές θα το διέπουν;

Για να απαντήσουμε, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις δομικές ρίζες μιας

κοινωνίας, γιατί με βάση αυτές θα διαμορφωθούν οι κανόνες που θα ρυθμίζουν
τις σχέσεις τους μέσα σε αυτή.

Κρίσιμο κριτήριο είναι εάν η κοινωνία είναι καθαρά ωφελιμιστική, αν επικρατεί

δηλαδή σε αυτήν η αντίληψη ότι τα αγαθά πρέπει να αυξάνουν τον οικονομικό
πλούτο μιας κοινωνίας ή αν αυτή βασίζεται σε μια πιο ανθρωπιστική αντίληψη
των πραγμάτων, ότι δηλαδή το πιο ωφέλιμο οικονομικά δεν είναι απαραίτητα
και το πιο καλό για την ίδια.

Τα ρομπότ υπάρχουν στη ζωή μας ολοένα και περισσότερο, και ο νομοθέτης
πρέπει να είναι προετοιμασμένος για τις νέες σχέσεις που θα κληθεί να
ρυθμίσει. Για αυτό θα πρέπει να αφουγκραστεί τις δομές της κοινωνίας μας και
να σταθμίσει το κόστος και τα οφέλη που θα έχει η μία ή η άλλη επιλογή.

* Ο κ. Στέργιος Φράστανλης, είναι διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αμβούργου,

δικηγόρος, Α.Σ. Παπαδημητρίου και Συνεργάτες, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 19/07/20

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 2
 ΚΕΙΜΕΝΟ Β: ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ

ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Η ΑΠΕΙΛΗ ΑΠΟ ΤΑ ΡΟΜΠΟΤ ΜΕ

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Την ανησυχία του για τον ενδεχόμενο κίνδυνο που μπορεί να φέρει η κακή
χρήση των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, εκφράζει ειδικός.

Τα εξοπλισμένα με τεχνητή νοημοσύνη ρομπότ ίσως αποτελούν πιο άμεση

απειλή για την ανθρωπότητα από την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον
Δρ. Ντέιβιντ Λέβι, ειδικό στην τεχνητή νοημοσύνη.

Σε συνέντευξη που έδωσε στην Daily Star, ο Δρ. Λέβι προειδοποίησε ότι ο κόσμος
της τεχνολογίας και των ρομπότ χρειάζεται τη δική του Γκρέτα Τούνμπεργκ για
να αποτραπεί η απόλυτη καταστροφή του κόσμου.

«Υπάρχει μεγάλη ποικιλία πιθανοτήτων, από ρομπότ που θα συμπεριφέρονται

άσχημα, όχι μόνο επειδή θα έχουν λάθος πληροφορίες ή από κατασκευαστικό
λάθος, αλλά και επειδή θα υπάρχει κακοπροαίρετη παρέμβαση από ανθρώπους
που έχουν την ικανότητα να χακάρουν τα ρομπότ και να μπορούν να τα
ελέγξουν» δήλωσε.

Ο Λέβι δήλωσε ανήσυχος πως οι κυβερνήσεις ενεργούν πολύ αργά όσον αφορά
σε νόμους για νέες τεχνολογίες και εξετάζοντας τις νέες προκλήσεις.

«Καμπανάκι» και για τα drones

Ο επιστήμονας τόνισε ότι πέρα από τα ρομπότ, οι κυβερνήσεις πρέπει να

θεσπίσουν νόμους και για ήδη υπάρχουσες τεχνολογίες, όπως τα drones.

H άσκοπη χρήση των drones έχει ήδη προκαλέσει προβλήματα και θα

μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για την κοινωνία.

Υπενθύμισε μάλιστα πως πρόσφατα το υπουργείο Άμυνας της

Ολλανδίας αγνόησε τις προειδοποιήσεις του για κακή χρήση drones και μέσα σε
ένα χρόνο, drones κατάφεραν να παραλύσουν την κυκλοφορία του αεροδρομίου
του Gatwick του Ηνωμένου Βασιλείου, κατά την περίοδο των
Χριστουγεννιάτικων εορτών.

«Φανταστείτε τι μπορούν να κάνουν οι τρομοκράτες αν πάρουν ένα drone των

300 ευρώ, το «πειράξουν» λίγο και το στείλουν πάνω από το πιο κεντρικό σημείο
του Λονδίνου», είπε ο Δρ. Λέβι

Το ΒΗΜΑ 19.01.2020

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 3
 ΚΕΙΜΕΝΟ Γ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ

Άνθρωπος Ρομπότ

Στην εποχή τη σύγχρονη του στρες και της βιασύνης

ο άνθρωπος ρομπότ, θύμα εκμετάλλευσης, ανάλγητης οδύνης

Στη δίνη του συστήματος, εγκλωβισμένος κι απαθής, τα σπλάχνα

του σπαράσσουν

μυαλό κι αισθήσεις τ’ αποσπούν στο στόχο τους να φτάσουν

Ποιός χώρος για αισθήματα του μένει για να ζήσει

να νιώσει, να αγαπήσει, στον έρωτα ν’ ανθίσει

Ρομαντισμός ανύπαρκτος, μια μουσική θλιμμένη

μια φαντασία που θρηνεί, ψυχή συρρικνωμένη

Η ζωή είναι μία αίσθηση απ’ όλες πιο μεγάλη

μας την αρπάζουν βάναυσα την κλείνουν στην αιθάλη

Με τι καρδιά ν’ ονειρευτείς, να χτίσεις, να απολαύσεις

κόντρα στο κύμα αν σταθείς, θα πέσεις και θα χάσεις

Της Ελένης Θ. Π. Λουκά

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 4
 ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ

ΘΕΜΑ Α

Να αποδώσετε συνοπτικά σε 60 – 70 λέξεις τον ισχυρισμό του συγγραφέα για το

δίκαιο των ρομπότ σε συνάρτηση και με το δίκαιο των ανθρώπων.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να αποδώσετε τον χαρακτηρισμό Λάθος ή Σωστό στις παρακάτω περιόδους

με βάση το νόημα των αντίστοιχων κειμένων. Να στηρίξετε την απάντησή σας
με αναφορές στα κείμενα Α και Β.

α. Το δίκαιο των ρομπότ είναι ανάλογο με τον αξιακό κώδικα της συγκεκριμένης
κοινωνίας. (Κείμενο Α)

β. Και τα ρομπότ έχουν δικαιώματα, όπως και οι άνθρωποι. (Κείμενο Α)

γ. Ο Δρ. Λέβι εκφράζει τη βεβαιότητά του πως τα ρομπότ αποτελούν την πιο
άμεση απειλή για την ανθρωπότητα. (Κείμενο Β)

δ. Ο Λέβι θεωρεί υπεύθυνες και τις κυβερνήσεις οι οποίες καθυστερούν να

δράσουν απέναντι στα νέα τεχνολογικά δεδομένα. (Κείμενο Β)

ε. Ο επιστήμονας εξέφρασε τις ανησυχίες του για τα ρομπότ αλλά όχι και για τα
drones. (Κείμενο Β)

Μονάδες 15

Β2 α. Πώς διαλέγονται μεταξύ τους τα κείμενα Α και Β και ποια η διαφορά τους;

Μονάδες 10

β. Ο συγγραφέας του πρώτου κειμένου διατυπώνει το ακόλουθο ερώτημα: «Σε

ποιες αρχές θα βασίζεται το δίκαιο των ρομπότ και ποιες πολιτικές θα το
διέπουν;». Ποια θεωρείτε πως είναι η επικοινωνιακή καθώς και η δομική του
λειτουργία στο σημείο αυτό;

Μονάδες 8

Β3. Στο ακόλουθο απόσπασμα, του κειμένου Β να ελέγξετε την κυρίαρχη

έγκλιση και στη συνέχεια να εξηγήσετε πώς αυτή υπηρετεί τον σκοπό του
συγγραφέα.

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 5
- «Φανταστείτε τι μπορούν να κάνουν οι τρομοκράτες...είπε ο Δρ. Λέβι». (Κείμενο
Β) Μονάδες 7

ΘΕΜΑ Γ

Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο. Για ποιο λόγο πιστεύετε πως η

ποιήτρια έδωσε αυτόν τον τίτλο στο ποίημά της; (150-200 λέξεις)

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Λαμβάνοντας μέρος σε μια συζήτηση που διεξάγεται στην τάξη σας σχετικά με
την επικυριαρχία των ρομπότ και των drones στη ζωή μας, εκφράζετε τις
απόψεις σας για το κατά πόσο επεκτείνουν τα όρια της ανθρώπινης ελευθερίας
ή παραβιάζουν το δικαίωμα της προσωπικής ελευθερίας και της ιδιωτικότητας
του ατόμου. Με ποιους τρόπους νομίζετε πως μπορεί η τεχνολογία να τεθεί στην
υπηρεσία του ανθρώπου; Αξιοποιήστε στοιχεία, σκέψεις και εκφράσεις από το
κείμενο Β. (350 – 400 λέξεις)

Μονάδες 30

ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ 6