Микроэкономиксийн үндэс

хичээлийн лекц
ц №12

Олигополь зах зээл,

тоглоомын онол
 Сэдвийн агуулга

• Олигополь зах зээлийн онцлог, шинж чанарууд

руу
• Олигополь пүүсийн шийдвэр гаргалт
• Тоглоомын онол
онол, шоронгийн зарчим
• Бусад
Олигополь зах зээлийн онцлог
1. Цөөн тооны пүүс үйл ажиллагаагаа
явуулдаг
2. Нэгэн төрлийн болон ялгаатай
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг
3. Пүүсийн зах зээлд нөлөөлөх боломж
өндөр учир зах зээлийн үнэд нөлөөлж
чаддаг
4. Үнийн болон үнийн бус өрсөлдөөн
хоёулаа бий болох боломжтой
5. Салбарт орох ба гарахад бэрхшээл ихтэй
Олигополийн шийдвэр гаргалт

• Дуаполь:
Ду Салбарт
р хоёрр пүүс
үү үүйл
ажиллагаагаа явуулдаг олигополийг хэлнэ.
• Салбарын ашиг хамгийн их байх
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл 60 байдаг бол энэ
үед үнэ нь $60 байна.
б й Э нь хуйвалдааны
Энэ й
үед үүснэ.
• Хуйвалдаж буй пүүсүүд нь зах зээлд
нэгдлийг бий болгодог.
Олигополийн шийдвэр гаргалт
Олигополийн шийдвэр гаргалт
• 2 пүүс 30,
30 30 галлон ус үйлдвэрлэдэг.
й

• 1-р пүүс 30 галлон ус үйлдвэрлэх үед ашиг нь

TR=π=30*$60=1800

• Харин 40 галлон ус үйлдвэрлэвэл зах зээл дэх

үйлдвэрлэл
й 70 бболох бба үнэ нь $50 болж
б ббуурна.

• Энэ үед 1-р пүүсийн ашиг TR=π=40*$50=2000

болж өснө.
Олигополийн шийдвэр гаргалт
• 2-р пүүс 30 галлон ус үйлдвэрлэх үед
ашиг нь TR=π=30*$60=1800

• Харин 11-р
р пүүсийн адил 40 галлон ус
үйлдвэрлэвэл зах зээл дэх үйлдвэрлэл 80
болох ба үнэ нь $40 болж буурна.
буурна

• Энэ үед 2 пүүс тус бүрийн ашиг

TR=π=40*$40=1600 болж буурна.
Олигополийн шийдвэр гаргалт
• Ү
Үүнээс цааш пүүсүүд бүтээгдэхүүн
б
үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэхийг хүсэхгүй.

• Жишээ нь, 1-р пүүс 50 бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэдэг болбол ашиг нь 1500 болох тул
энэ нь ашгийг бууруулах тул зөв шийдвэр
гаргалт биш.

• Иймд зах зээлийн тэнцвэр (40,

(40 40) байхаар
тогтоно. Тэнцвэрт үнэ 40 болно.
Олигополийн шийдвэр гаргалт

• Олигополь нь монополиос илүү олон

бүтээгдэхүүнийг бага үнээр худалддаг.

• Дээрхээс харахад олигополь зах зээлийн

тэнцвэр нь нийгмийн алдагдлыг үүсгэдэг
хэдий ч монополийн үеийнхээс бага байдаг.

• Наашийн тэнцвэр
 Пүүсийн зах зээлд нөлөөлөх
нөлөөлөл

• Үйлдвэрлэлийн нөлөөлөл: Үнийн түвшин

ахиу зардлаас их үед үйлдвэрлэлээ
нэмэгдүүлэхэд үнийн түвшин буурахад ашиг
нь өсдөг.

• Үнийн нөлөөлөл: Үйлдвэрлэл нэмэгдсэнээр

зах зээлд
д худалдаалагдах
уд д д бүтээгдэхүүний
ү д үү
хэмжээ өсөх ба энэ нь үнийг бууруулсанаар
ашгийг бууруулдаг.
ууруу
 Пүүсийн зах зээлд нөлөөлөх
нөлөөлөл

• Хэрвээ үйлдвэрлэлийн нөлөөлөл үнийн

нөлөөллөөс их бол пүүс үйлдвэрлэлээ
нэмэгдүүлнэ.
нэмэгдүүлнэ

• Үнийн нөлөөлөл үйлдвэрлэлийн

нөлөөллөөс их бол пүүс үйлдвэрлэлээ
нэмэгдүүлэхгүй.
 Тоглоомын онол

• Хүмүүс бусдын үйл хөдлөлөөс хамаарч

эдийн засгийн шийдвэр гаргалтын
стратегиа хэрхэн сонгож байгааг
тоглоомын онол судалдаг.

• Зөвхөн олигополийн шийдвэр гаргалтыг

тоглоомын онолоор тайлбарлаж болно.
 Шоронгийн дүрэм

Хэргээ Хэргээ
хүлээнэ хүлээхгүй

Хэргээ Худалч 8 жил, Худалч 20 жил,

хүлээнэ Хуурамч 8 жил Хуурамч
чөлөөтэй
й
Хэргээ Худалч Худалч 1 жил,
хүлээхгүй чөлөөтэй, Хуурамч 1 жил
Хуурамч 20 жил
 Шоронгийн дүрэм
• Тэнцвэр хаана тогтох вэ?
Хэргээ Хэргээ
хүлээнэ хүлээхгүй

Хэргээ
хүлээнэ ??? ???
Хэргээ
хүлээхгүй ??? ???
• Эрэлтийн хугарсан муруйгаар үнэ тогтоогч 
олигополь

• ЗЗах зээлд өрсөлдөгч пүүсүүдийн аль нэг нь 
й
олигополь пүүсийн үнийн шийдвэр гаргалт
үнээ өсгөхөд дагаж өсгөхгүй хэрнээ 
бууруулахад нь үнээ дагаж бууруулдаг.  
Эрэлтийн хугарсан муруйгаар үнэ 
тогтоогч 
 Тэргүүлэгч пүүсээ дагалдаж үнэ 
тогтоох загвар
• ЗЗах зээлд их хувь эзэлдэг пүүс нь зардлын 
хувьд бусдаасаа давуу байдалтай болох 
боломжтой байдаг
боломжтой байдаг. 

• Давуу
Давуу эрхтэй олигополь пүүс ашгаа хамгийн их 
эрхтэй олигополь пүүс ашгаа хамгийн их
байхаар үйлдвэрлэл ба үнийн түвшинг 
сонгодог. 
сонгодог.

• Харин
Харин жижиг пүүс түүнийг дагалдаж төгс 
жижиг пүүс түүнийг дагалдаж төгс
өрсөлдөөнт зах зээлийн шийдвэр гаргалтыг 
д
хийдэг. 
Тэргүүлэгч пүүсээ дагалдаж үнэ 
тогтоох загвар
 Хичээлд ашиглагдах материал
Хичээлд ашиглагдах материал
• P
Parkin.
ki M,
M Economics,
E 2007 7th edition,
i 2007, diti
Addision-Wesley Publishing Company, chapter
13,
13
• Mankiw.N.G, Principles of Microeconomics,
2006 3rd edition,
2006, edition chapter 15,
15 page 315315-342
342,
• McConnell.R, Brue.S, Microeconomics, 2002,
15th edition, McGraw
McGraw-Hill,
Hill, Irwin, chapter 11,
• Даалгавар. МУИС-ЭЗС, ЭЗО-ын тэнхим,
Микроэкономиксийн
р үүндэс бодлого,, дасгал,,
тест, 2008, 6 дахь хэвлэл, УБ, ЖиКом Пресс,
бүлэг 7, хуудас 73-82,