TERMOTERAPIJA

Termoterapija je primjena određenih oblika toplote u cilju liječenja.

Proces kojim se organizmu daje( hipertermija) ili oduzima (hipotermija) toplota.
Liječenje toplotom- termoterapija u užem smislu
Liječenje hladnoćom- krioterapija
Toplota predstavlja talasanje ili kretanje molekula tijela i onaje je svako tijelo čija je temperatura veća od
apsolutne nule (-273°C)

Termoregulacija – proces održavanja konstantne temperature tijela 36,5 +/-0,5° C, zbog čega je čovjek
homeoterman . Toplota se stvara pretvaranjem ATP u ADP , a odaje se:
Kondukcijom (provođenje)- direktan kontakt 2 tijela
Konvekcijom ( strujanje)-molekuli tečnosti i gasova prenose energiju drugom tijelu tako što se
kreću (struje) do drugih tijela.
Radijacijom (zračenje)- prenošenje energije između dva tijela bez posredstva medijuma.Energiju
prenose fotoni ( paketi energije) koji se prostiru kao elektromagnetni talas.
Znojenjem ( eveporacija)
Odavanje toplote može da se ostvari samo sa toplijeg na hladnije tijelo.
Indiferentna zona
Fiziološki pojmovi toplote i hladnoće označavaju subjektivni osjećaj osobe, odnosno odstupanje od
indiferentne zone.
Indiferentna zona je ona temperatura na kojoj organizam u spoljašnju sredinu odaje najmanje toplote, ili
najmanje toplote prima iz nje.
U lijevo i u desno od nje nalaze se topla i hladna diferentna zona (koristi se u terapiji) do granice
tolerancije tkiva.
INDIFERENTNE ZONE: VODA 34-35°C, VAZDUH 29-34°C, PELOID 38-39°C, PARAFIN 52°C
Izvori toplote
Prirodni izvori toplote- Sunce, gejziri, topli mineralni izvori...
Vještački izvori toplote
o primarni: sami odaju toplotu ( IC lampe, električno jastuče
o sekundarni: prenose toplotu koju su ranije primili ( peloid, parafin, pjesak, topla voda....)
Podjela toplote
Sa fiziološkog stanovišta toplota se dijeli na :
SUVI OBLIK- pjesak, suvi vazduh....
VLAŽNI OBLIK- peloid, kupke, tuševi
Kombinacija suvog i vlažnog predstavlja SAUNU
Ispoljavanje efekta
Povišenje temperature je maksimalno na koži, a progresivno opada u dubljim tkivima. Na dubini od 2 cm
ona je neznatna.
Efekat se ispoljava pri povećanju lokalne temperature od 3° C
Za postizanje željenog terapijskog efektra potrebna je aplikacije od 20-30 min
Biološko dejstvo- LOKALNO
Ubrzanje metabolizma i povećana potršnja O2 ( 1°C- za 13%)
Vazodilatacija- usled direktnog djelovanja toplote na glatke mišiće arteriola i venula i mikrooštećenja
usled koga se oslobađa bradikinin- vazodilatator)
Povećava se elastičnost kolagena- čini 90% vezivnih vlakana tetivno-ligamentarnih i kapsularnih
struktura.
Relaksirajući spazmolitički efekat
Redukcija mišićne snage- 2 sata nakon zagrijevanja, kasnije je, neko vrijeme, veća nego prije tretmana.
1
 Analgetski
Stimulacija regeneracije tkiva (zbog ubrzavanja krvotoka, ubrzavanja metabolizma, bolje oksigenacije
tkiva;brže uklanjanje patoloških produkata)
Sistemsko djelovanje
ubrzavanje srčanog rada- 1°C- oko 15/min
stimuluše rad endokrinih žlijezda
refleks reakcija krvnih sudova antagonističke zone ( sa vazodilatacijom kože nastupa vazokonstrikcija
zone jetre i bubrega ( ne pluća i srca)

PARAFINOTERAPIJA
Parafin je naftni derivat, dobija se kao nusprodukt prerade nafte i u Ft se koristi prečišćeni parafin u
čvrstom stanju.
Karakteristike: tačka topljenja 51-53° C
Veliki toplotni kapacitet
Slaba toplotna provodljivost
Ne mješa se sa vodom (nerastvorljiv u vodi)
Postojan i na visokim T >100°- pa se može sterilisati
Hlađenjem i očvršćavanjem na podlozi se zgrušava i komprimuje podlogu.
Način nanošenja: MOŽE SE KORISTITI VIŠE PUTA!
stavlja se gaza natopljena u rastvor parafina-za teže pristupna mjesta ; brže se hladi
četkom u više slojeva debljine 2-3 cm
umakanjem ekstremiteta
Rijetko se koriste i sipanje u plastične kese i sprej
Aplikacija:
1x dnevno- 45 -60 min, poslije skidanja utopljavanje još 30 min
kura- 10-15 procedura, max 20
pauza 10-20 dana
zaštita – pranje i premazivanjem vazelinom

PELOIDOTERAPIJA
Peloidi ili ljekovita blata ( peloid, mulj, treset..) predstavlja sediment nastao taloženjem organskih ili
mineralnih materija.
Podjela prema porijeklu:
o Bioliti- organskog porijekla- dobijaju se iz izvorišta mineralnih banja, sedimenta mirnih
voda ( rijeka, jezera) i mora
o Abioliti – neorganskog porijekla – dobijaju se hemijskom ili mehaničkom obradom
predhodnih ( mljevenjem, kišeljenjem, alkalizovanjem) ili obogaćivanjem sa ativnim
materijam ( radioaktivne vode, neorganske kiseline ili baze)
Terapijsko dejstvo peloida: termičko, mehaničko i hemijsko
Fizička svojstva :
Veliki toplotni kapacite
Mala toplotna provodljivost
Relativo veliki stepen zadržavanja toplote
Mješa se sa vodom i stvara homogenu plastičnu masu koja dobro prijanja uz tijelo i ne klizi pod
uticajem sopstvene težine.
Način aplikovanja
Peloid se upotrebljava u vidu:
o Pakovanja – peloidne aplikacije - čvršće konzistencije i veće topline ( od 40-45°C) i trajanja
30-40 min.
2
 o Peloidnih kupki ( dobijanju se mješanjem peloida i mineralne vode, obične ili morska vode u
različitim odnosima ( od 3:1 do 1:3). T° kupke 39-42°C , trajanja do 20 min.
Primjenjuje se 1x dnevno, ukupan broj procedura 10- 15, max 20.
Može s koristiti više puta ali vremenom gubi svoja svojstva. Vraća se u prirodno stanište.

PARAFANGOTERAPIJA
Parafango je mješavina parafina i ljekovitog blata- fanga ( abiolita, vulkanskog porijekla)
Pakuje se u obliku pločica
Zagrijava se i aplikuje na T=60° C
Koristi se kao peloid, u obliku obloga

TOPLI PIJESAK
Koristi se sitnozrnasti pijesak, koji se najprije pere, a zatim zagrijeva na 115 ° C- radi oslobađanja
od vlage i dezinfekcije.Aplikuje se na T= 43-45°C
Primjena:
o Lokalno- zatrpavanjem ekstremiteta u drvenim sanducima u sloju 10-15cm
o Opšte- pješčane kade ili zatrpavanje u pijesku do guše.

SAUNA
Sauna je prostorija od drveta sa mjestima za ležanje i sjedenje.
Zagrijava se ugljem, drvetom, naftom ili električnom energijom. Na grijačima se nalazi kamenje koje
dobro podnosi toplotu i koje se preliva vodom i stvara se para
Sauna je bez prozora ali na vratima postoji stakleni prozor.
Proces termoterapije se bazira na korišćenjem zagrijanog vazduha različite vlažnosti i stepena
zagrijanosti. Unutar saune mora postojati termometar.
Temperatura u sauni:
kod suvog vazduha oko 100° C
kod vlažnog vazduha od 65 do 80° C ( u zavisnosti od vlažnosti vazduha)
U sauni se boravi 20 do 30 minuta, a zatim se izlazi u prostoriju gdje su tuševi.
Efekat: pojačano znojenje ( 0,5- 2L) i izbacivanje štetnih materija, pojačana cirkulacija krvi i limfe
Kontraindikacija: snižen TA; vegetativni distoničari, TBC, hipertireoza, starije osobe, koronarna
insuficijencija.
Indikacije
UVODNA TERAPIJA U KT PROCEDURE
Degenerativni reumatizam (zglobni i vanzglobni)
Zapaljenski reumatizam u fazi remisije
Stanje poslije povreda, kontrakture
Spazam mišića
Manja oštećenja nerava
Hronična ginekološka ( adneksitisi ) i urološka ( prostatitisi) oboljenja
Kontraindikacije
Opšte kontraindikacije ( akutna infekcija, febrilna stanja, krvarenje i sklonost krvarenju, maligniteti,
stanje dekompenzacije srca i respiratornog sistema,DVT, trudnoća, menstruacija)
Oštećenje senzibiliteta
Upale( varikoziteti, tromboflebitisi..) i poremećaji cirkulacije

3
 KRIOTERAPIJA
Krioterapija je terapijska procedura kojom se tijelu odvodi toplota i to primijenom leda ili vode, čija je
temperatura blizu tačke smrzavanja (0-4° C)
Isključivo se primjenjuje kao lokalna procedura!
Biološko djelovanje
Vazokonstrikcija, a nakon određenog vremena vazodilatacija
Antiedematozno
Antiinflamatorno
Usporava metabolizam u tkivima
Analgetski- usporava brzinu provođenja impulsa duž nervnih vlakana
Spazmolitički- usporava prenošenje impulsa sa nerva na mišiće
Smanjena elastičnost tetiva i ligamenata
Nakon max 30 minuta- reaktivna hiperemija ( zaštita tkiva ).
Hiperemija izazvana krioterapijom je intenzivnija i dugotrajnija.

Način primjene
Lokalna pakovanja- u plastičnoj kesi se stavi isitnjeni led pa se, preko komprese, stavi na željeno mjesto
Imerzije- uranjanje oboljelog dijela tijela u hladnu vodu ( ponavlja se 5-6 puta)
Kriomasaža- kockicom leda se masira oboljela regija ( 3-5 min) do osjećaja žarenja
Kriosprejevi
Indikacije
Zatvorene povrede i kontuzije sa razvojem otoka
Bol i otok kod zapaljenja zglobova
Eksudativna zapaljenja
Promjene mišićnog tonusa kod oboljenja CNS-a ( hemipareza, MS, parkinsonizam...)
Pareza n. facialisa –smanjuje otok na mjestu oštećenja
Kontraindikacije
Opšte kontraindikacije
Oboljenja perifernih krvnih sudova
Preosjetljivost na hladnoću ( Rejnov sindrom)
Predhodne promrzline na mjestu aplikacije
Oštećenje senzibiliteta