sudska praksa
IZVRŠNI POSTUPAK
Pripremila: Emica Zdravković, specijalista za pravne poslove Udruženja banaka Srbije
NAMIRENJE IZ ZALOŽENE NEKRETNINE
Zastarelo potraživanje obezbeđeno hipotekom
može se iz opterećene stvari-nekretnine namiriti
samo u delu glavnice, a ne i u delu kamata
Iz obrazloženja:
Ispitujući pobijano rešenje u smislu odredbe
člana 372. Zakona o parničnom postupku, a u
vezi člana 27. Zakona o izvršnom postupku,
ovaj sud je ustanovio da su žalbe izvršnih
dužnika delimično osnovane.
Odredbom člana 379. stav 1. Zakona o
obligacionim odnosima propisano je da sva
potraživanja koja su utvrđena pravnosnažnom
sudskom odlukom ili odlukom drugog
nadležnog organa, ili poravnanjem pred sudom
ili drugim nadležnim organom, zastarevaju za
deset godina, pa i ona za koja zakon inače
predviđa kraći rok zastarelosti. U stavu 2
istog člana propisano je da sva povremena
potraživanja koja proističu iz takvih odluka ili
poravnanja i dospevaju za ubuduće, zastarevaju
u roku predviđenom za zastarelost povremenih
potraživanja.
Odredbom člana 368. stav 1. Zakona o
obligacionim odnosima propisano je da kad
protekne vreme za zastarelost, poverilac čije je
potraživanje obezbeđeno zalogom ili hipotekom
može se namiriti samo iz opterećene stvari, ako
je drži u rukama ili ako je njegovo potraživanje
upisano u javnoj knjizi. U stavu 2. istog člana
propisano je da se zastarela potraživanja
kamata i drugih povremenih davanja ne mogu
namiriti ni iz opterećene stvari.
Uvidom u izvršnu ispravu, ovaj sud je
utvrdio da je potraživanje izvršnog poverioca
dospelo za naplatu dana 25.04.1994. godine.
Izvršni poverilac je podneo predlog za
izvršenje dana 21.09.2005. godine, što znači da
je vreme za zastarelost potraživanja izvršnog
poverioca proteklo (10 godina), ali obzirom
da je njegovo potraživanje obezbeđeno
hipotekom na nekretnini izvršnih dužnika, i
da je to njegovo pravo upisano u javnu knjigu,
poverilac ima pravo na namirenje potraživanja
glavnog duga iz opterećene stvari-nekretnine
izvršnih dužnika, a shodno odredbi člana 368.
stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, te su
suprotni žalbeni navodi neosnovani.
Obzirom da potraživanja povremenih
davanja, u konkretnom slučaju kamate,
zastarevaju za tri godine od dospelosti svakog
pojedinog davanja (član 372. stav 1. Zakona o
obligacionim odnosima), potraživanje kamate
izvršnog poverioca je takođe zastarelo, ali se
ono ne može namiriti iz opterećene stvari,
shodno odredbi člana 368. stav 2. Zakona o
obligacionim odnosima, u kom delu je žalba
izvršnih dužnika osnovana.
bankarstvo 7 - � ����
(Rešenje Okružnog suda u Novom Sadu
poslovni broj Gž. 4514/06 od 06.09.2006.) - Bilten
sudske prakse Okružnog suda u Novom Sadu, br.
11/2007, Intermex, Beograd, autor sentence: Đura
Tamaš, sudija)
��
 IZVRŠENJE NA NEPOKRETNOSTI KOJA
NIJE UPISANA U JAVNE KNJIGE
Kada je predloženo izvršenje na nepokretnosti
koja nije upisana u javne knjige, a te knjige
postoje na području na kojem se nalazi
nepokretnost na kojoj se sprovodi izvršenje,
izvršni poverilac mora uz predlog za izvršenje
priložiti isprave na osnovu kojih se može izvršiti
upis.
Iz obrazloženja:
Pobijanim rešenjem, na osnovu
pravosnažnog rešenja Opštinskog suda u
Temerinu broj 1 R. 4/06 od 20.03.2006. godine,
određeno je izvršenje javnom prodajom
zajedničke nepokretnosti stranaka upisane u l.
n. 9066 k. o. Temerin III parc. br. 6063/4 njiva I
klase u površini od 05a 82 m2 u državnoj svojini
sa pravom korišćenja izvršnog poverioca u
1/2 dela i izvršnog dužnika u 1/2 dela i dve
porodične stambene zgrade u ulici Žarka
Zrenjanina broj 2/1 izgrađene na parceli br.
6063/4, koje su u vangruntovnoj svojini izvršnog
poverioca u 1/2 dela i izvršnog dužnika u
1/2 dela i podelom ostvarene kupoprodajne
cene prema suvlasničkim udelima, po isplati
troškova vanparničnog postupka i troškova
ovog postupka.
Ispitujući pobijano rešenje u smislu člana
372 stav 2 i 388 ZPP-a, u vezi sa članom 27 ZIP-
a, ovaj sud je ustanovio da je pobijano rešenje
doneto uz relativno bitnu povredu odredaba
izvršnog postupka, jer prvostepeni sud nije
primenio odredbu člana 153 ZIP-a što je bilo
od uticaja na donošenje zakonitog i pravilnog
rešenja.
Odredbom člana 153 stav 1 ZIP-a propisano
je da ako na području na kome su ustanovljene
javne knjige, nepokretnost nije upisana, izvršni
bankarstvo 7 - � ����
poverilac uz predlog za izvršenje mora podneti
isprave na osnovu kojih se može izvršiti upis.
Stavom 2 istog člana propisano je da će po
prijemu predloga za izvršenje i isprava na
osnovu kojih se može izvršiti upis, sud bez
��
odlaganja isprave dostaviti sudu, organu ili
organizaciji koja vodi registar radi upisa, i
zastati sa postupkom dok postupak upisa ne
bude okončan, a stavom 3 istog člana propisano
je da ako izvršni poverilac u predlogu za
izvršenje kao predmet izvršenja predloži
zgradu ili deo zgrade koji nisu upisani u
javnu knjigu, uz izjavu da se upis ne može
izvršiti u smislu stav 1 i 2 ovog člana, sud će
rešenjem dozvoliti izvršenje na nepokretnosti
u vanknjižnoj svojini izvršnog dužnika, ako
izvršni poverilac dostavi ili označi, kao dokaz
o vanknjižnoj svojini, građevinsku dozvolu
koja glasi na ime izvršnog dužnika ili, ako
građevinska dozvola ne glasi na ime izvršnog
dužnika, isprave o pravnim poslovima koje
vode sticanju svojine izvršnog dužnika.
U konkretnom slučaju prvostepeni sud
je dozvolio izvršenje na nepokretnosti u
vanknjižnoj svojini parničnih stranaka, iako
izvršni poverilac nije uz predlog podneo
isprave na osnovu kojih se može izvršiti upis
niti je pod uslovima iz citiranog stava 3 člana
153 ZIP-a dostavio građevinsku dozvolu.
Neosnovano se u odgovoru na žalbu
izvršnog poverioca navodi da činjenica da je
reč o vangruntovnoj svojini na nekretninama
ne može biti prepreka izvršenju, već može
samo uticati na vrednost odnosno cenu tih
nekretnina. Ovo iz razloga što u konkretnom
slučaju prepreka izvršenju nije činjenica da su
predmetne nekretnine u vangruntovnoj svojini
stranaka, već činjenica da izvršni poverilac nije
postupio u skladu sa posebnim pravilima za
izvršenje na nepokretnostima koje nisu upisane
u javnu knjigu, odnosno nije uz predlog za
dozvolu izvršenja podneo odgovarajuće isprave
u smislu člana 153 ZIP-a iz kog razloga je ovaj
sud primenom članova 14 i 27 ZIP-a i člana 387
tačka 3 ZPP-a pobijano rešenje ukinuo i shodno
članu 19 stav 1 ZIP-a obustavio izvršenje i
ukinuo sve sprovedene radnje.
Prvostepeni sud će prilikom ponovnog
odlučivanja o predlogu za izvršenje imati u
vidu sve navedeno, pa će s obzirom na sadržinu
odredbe člana 153 ZIP-a ceniti da li predlog za
izvršenje sadrži sve ono što je potrebno da bi se
po njemu moglo postupati.
IZVRŠENJE PRENOSOM NOVČANIH
SREDSTAVA SA RAČUNA DUŽNIKA
U izvršnom postupku kada se predlaže
prenos novčanih sredstava sa računa dužnika
propisana je isključiva nadležnost suda na
čijem se području nalazi sedište banke kod koje
se vodi račun dužnika ili organizacionog dela
iste banke, što poverilac mora da izričito navede
u predlogu za izvršenje.
Iz obrazloženja:
Prvostepeni sud se oglasio mesno
nenadležnim za postupanje u ovoj pravnoj
stvari po predlogu za izvršenje i naložio
ustupanje predmeta Trgovinskom sudu po
sedištu banke dužnika.
U obrazloženju istog rešenja prvostepeni
sud se pozvao na odredbu čl. 196. Zakona o
izvršnom postupku (u daljem tekstu: ZIP).
Blagovremenom žalbom izvršni poverilac
je osporio donetu odluku navodeći da se račun
dužnika vodi kod banke po kojoj je prvostepeni
sud odredio nadležnost, ali da ista banka ima
i svoj organizacioni deo na području koje je u
nadležnosti prvostepenog suda. Predložio je da
se pobijana odluka ukine.
Viši trgovinski sud je ispitao pobijanu
odluku u granicama žalbenih razloga i navoda
i izvršio uvid u spise.
Žalba nije osnovana.
U prvostepenom postupku pravilno je
primenjena odredba člana 196. ZIP na koju se
prvostepeni sud pozvao prilikom donošenja
ožalbene odluke.
Naime, shodno navedenoj odredbi, u
(Rešenje Okružnog suda u Novom Sadu, Gž.
3550/2006 od 13.09.2006.) - Bilten sudske prakse
Okružnog suda u Novom Sadu, br. 10/2006,
Intermex, Beograd, autor sentence: Branka Bajić
izvršnom postupku koji se predlaže prenosom
sredstava sa računa dužnika propisana je
isključiva mesna nadležnost suda na čijem
području se nalazi sedište banke kod koje se
vodi račun dužnika ili organizacionog dela
iste banke.
Stoga je tačan navod žalioca da ima mesta
zasnivanju mesne nadležnosti suda na čijem se
području nalazi i organizacioni deo banke kod
koje se vodi račun dužnika.
Međutim, uvidom u spis utvrđuje se da
poverilac u predlogu za izvršenje nije naveo
da se račun dužnika vodi kod organizacione
jedinice matične banke koja jedinica se nalazi
na području u nadležnosti prvostepenog suda,
niti da ista banka ima organizacionu jedinicu
na tom području, već je jedino navedeno da se
račun dužnika vodi kod banke koja ima sedište
na području koje je u nadležnosti drugog
trgovinskog suda.
Kako sud odlučuje shodno podnetom
predlogu za izvršenje i podacima koji su u
njemu navedeni, te kako sud nije dužan da zna
organizacionu šemu banaka kod kojih se vode
računi izvršnih dužnika, to je prvostepeni sud
pravilno primenio odredbu člana 196. ZIP i
oglasio se mesno nenadležnim za postupanje u
ovoj pravnoj stvari, te naložio dostavljanje spisa
stvarno i mesno nadležnom sudu.
bankarstvo 7 - � ����
(Iz rešenja Višeg trgovinskog suda u Beogradu,
Iž. 704/07 od 05.03.2007. godine) - Pravni
Informator, br. 4/2007, Intermex, Beograd,
sentencu priredio: Milan Milović, dugogodišnji
sudija Višeg privrednog suda u Beogradu)
��
 UREDNOST PREDLOGA ZA IZVRŠENJE
NA OSNOVU VERODOSTOJNE ISPRAVE
BEZ NALOGA ZA PRENOS SREDSTAVA
Predlog za izvršenje na osnovu verodostojne
isprave ne mora da sadrži izričiti nalog
Narodnoj banci Srbije - Odseku za prinudnu
naplatu da novčani iznos za koji je određeno
izvršenje, prenese sa računa izvršnog dužnika
na račun izvršnog poverioca, već je sud taj koji
rešenjem o izvršenju nalaže Narodnoj banci
Srbije - Odseku za prinudnu naplatu da izvrši
prenos sredstava.
Iz obrazloženja:
Rešenjem Trgovinskog suda u P... Iv. 466/05
od 31. marta 2005. godine odbačen je predlog
za izvršenje na osnovu verodostojne isprave
kao neuredan. Prvostepeni sud je polazeći
od odredbi čl. 243. i 198. Zakona o izvršnom
postupku (“Službeni glasnik RS”, broj 125/
2004) našao da je predlog za izvršenje na
osnovu verodostojne isprave, koji je podnet
dana 31. marta 2005. godine, neuredan jer
ne sadrži izričiti nalog Narodnoj banci Srbije
- Odseku za prinudnu naplatu u P... da izvrši
prenos zaplenjenog potraživanja sa žiro-računa
dužnika na račun poverioca, pa je odbacio
predlog za izvršenje na osnovu verodostojne
isprave kao neuredan. Viši trgovinski sud
nalazi da je ožalbeno rešenje zahvaćeno bitnom
povredom postupka iz člana 361. stav 1. Zakona
o parničnom postupku, jer je nepravilna
primena odredbi čl. 243. i 198. Zakona o
izvršnom postupku bila od uticaja na donošenje
ožalbenog rešenja. Prema stanju u spisima,
poverilac je 31. marta 2005. godine podneo
Trgovinskom sudu u P... predlog za izvršenje
na osnovu verodostojne isprave - fakture, sa
bankarstvo 7 - � ����
zahtevom iz člana 254. Zakona o izvršnom
postupku za sprovođenje skraćenog izvršnog
postupka. Prema odredbi člana 49. Zakona o
izvršnom postupku u predlogu za izvršenje
moraju biti naznačeni izvršni poverilac i
��
izvršni dužnik, izvršna ili verodostojna isprava,
obaveza izvršnog dužnika, sredstva i predmeti
izvršenja kao i drugi podaci koji su potrebni za
sprovođenje izvršenja. Uz predlog za izvršenje
izvršni poverilac je dužan da priloži izvršnu ili
verodostojnu ispravu u originalu ili overenoj
kopiji i druge isprave kada je to ovim zakonom
predviđeno. Prema odredbi člana 243. Zakona
o izvršnom postupku u predlogu za izvršenje
pored obavezne sadržine predviđene članom
49. ovog zakona, moraju biti označeni matični
broj izvršnog dužnika, poreski broj izvršnog
dužnika i imena banaka i brojevi računa
izvršnog dužnika kod poslovnih banaka.
Podneti predlog za izvršenje sadrži sve izričito
propisane elemente navedenim odredbama čl.
49. i 243. Zakona o izvršnom postupku. Tačno
je da predlog za izvršenje ne sadrži izričit nalog
Narodnoj banci Srbije - Odseku za prinudnu
naplatu. Međutim, prema odredbi člana 198.
Zakona o izvršnom postupku rešenjem o
izvršenju na novčanim sredstvima koja se
vode na računu izvršnog dužnika nalaže se
bankama i drugim finansijskim organizacijama
da novčani iznos za koji je određeno izvršenje
prenesu sa računa izvršnog dužnika na račun
izvršnog poverioca, a za potraživanje za koja
je propisana gotovinska isplata da se taj iznos
isplati izvršnom poveriocu u gotovom novcu.
To dalje znači da je sud taj koji rešenjem o
izvršenju nalaže Narodnoj banci Srbije odnosno
Odseku za prinudnu naplatu da izvrši prenos
sredstava. Sprovođenje izvršenja regulisano
je odredbom člana 199. Zakona o izvršnom
postupku i istom je propisano da rešenje o
izvršenju sud dostavlja organizaciji za prinudnu
naplatu koja odmah nalaže bankama ili drugim
finansijskim organizacijama kod kojih se vode
računi izvršnog dužnika da obustavi sve isplate
sa tih računa do konačne naplate potraživanja.
U ponovnom postupku prvostepeni sud će
otkloniti bitnu povredu postupka na koju je
ukazano ovim rešenjem, imajući u vidu da je
predlogom za izvršenje na osnovu verodostojne
isprave postavljen zahtev iz člana 254. Zakona
o izvršnom postupku, pa će ispitati urednost
predloga za izvršenje i ispunjenost uslova za
VERODOSTOJNA ISPRAVA (čl. 36. ZIP-a)
Promet u partiji i izvod o stanju duga na
tekućem računu ne predstavljaju verodostojnu
ispravu u smislu čl. 36. ZIP-a.
Iz obrazloženja:
Izvršni poverilac je dana 30.05.2005. godine
podneo predlog za izvršenje na osnovu
verodostojne isprave radi isplate iznosa od
13.410,52 dinara sa zakonskom zateznom
kamatom od 23.05.2005. godine i troškova
dozvole izvršenja propisom, procenom i
prodajom pokretnih stvari dužnika. Kao dokaz
priložio je Ugovor o tekućem računu, promet
po partiji od 10.05. do 23.05.2005. godine i izvod
o stanju duga sa pripadajućom kamatom na
dan 23.05.2005. godine.
Ceneći utvrđene činjenice pravilno je
prvostepeni sud doneo pobijano rešenje
citirajući član 36. ZIP-a jer priloženi dokazi
uz predlog za izvršenje ne predstavljaju
verodostojnu ispravu.
Naime, prema članu 36. ZIP-a određeno je
da se verodostojnom ispravom u smislu ovog
zakona smatra:
• menica i ček sa protestom i povratnim
računom, ako je to potrebno za zasnivanje
potraživanja,
• obveznica i druga hartija od vrednosti izdata
u seriji koje imaocu daju pravo na isplatu
nominalne vrednosti,
• faktura (račun),
• izvod iz poslovnih knjiga za cenu
postupanje u podnetom predlogu za izvršenje
i doneti novu zakonitu odluku.
(Iz rešenja Višeg trgovinskog suda, Pž. 4212/05
od 11. maja 2005. godine)
komunalnih usluga, isporuku vode, toplotne
energije, odvoz smeća i slične usluge,
• javna isprava koja konstituiše izvršivu
novčanu obavezu, osim stranih javnih
isprava,
• bankarska garancija,
• akreditiv,
• overena izjava izvršnog dužnika koja
ovlašćuje izvršnog poverioca na prenos
novčanih sredstava.
Fakturom (računom) se smatra i obračun
kamate.
Stoga se ne mogu prihvatiti žalbeni navodi
da izvod o stanju duga predstavlja fakturu te da
se na osnovu te fakture traži izvršenje, a ne na
osnovu Ugovora o tekućem računu i opomena
koji ne predstavljaju izvršnu ispravu. Ovo stoga
što je članom 36. ZIP-a predviđeno da samo
izvod iz poslovnih knjiga za cenu komunalnih
usluga predstavlja verodostojnu ispravu.
Prema tome, promet o partiji i izvod o stanju
duga na tekućem računu sa obračunatom
kamatom ne predstavljaju verodostojnu ispravu
u smislu čl. 36. ZIP-a.
Zato izvršni poverilac prvo mora da dokaže
u parničnom postupku osnovanost ovog
potraživanja i ishoduje pravosnažnu i izvršnu
ispravu protiv dužnika da bi mogao da traži
prinudno izvršenje.
bankarstvo 7 - � ����
(Rešenje Okružnog suda u Novom Sadu,
broj Gž. 3152/05 od 30.06.2005. godine) - Bilten
sudske prakse Okružnog suda u Novom Sadu, br.
8/2005, Int
��
 IZVRŠENJE NA NEPOKRETNOSTI
OPTEREĆENE HIPOTEKOM
Kada je nepokretnost opterećena hipotekom radi
namirenja potraživanja zbog koga se izvršenje
sprovodi, onda se dozvoljeno izvršenje ne
može proglasiti nedopuštenim zbog promene
vlasnika, jer je hipoteka vezana za nepokretnost,
a ne za ličnost
Iz obrazloženja:
Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su
nižeštepeni sudovi, primenom člana 63. Zakona
o osnovama svojinsko pravnih odnosa i člana
144. Zakona o izvršnom postupku, odbili
tužbeni zahtev. Naime, kada je nesumnjivo
utvrđeno da je predmetna nepokretnost
opterećena hipotekom radi namirenja
potraživanja, onda se dozvoljeno izvršenje
ne može proglasiti nedopuštenim zbog
SUDSKA OVERA IZJAVE IZVRŠNOG
DUŽNIKA KOJA OVLAŠĆUJE POVERIOCA
NA PRENOS NOVČANIH SREDSTAVA
Da li je potrebno da izjava izvršnog dužnika
kojom ovlašćuje izvršnog poverioca na prenos
novčanih sredstava bude overena od strane suda
ili drugog nadležnog organa, ili je dovoljno da
ista bude overena pečatom izvršnog poverioca i
izvršnog dužnika?
bankarstvo 7 - � ����
Izjava izvršnog dužnika kojom ovlašćuje
izvršnog poverioca na prenos novčanih
sredstava, da bi se smatrala verodostojnom
��
promene vlasnika, jer je hipoteka vezana za
nepokretnost, a ne za ličnost. Prema tome, kako
je sporna nepokretnost opterećena hipotekom
u korist tuženog, on kao hipotekarni poverilac
po principu pravnog sledovanja ima pravo da
se namiri iz založene nepokretnosti bez obzira
da li je ona promenila vlasnika i držaoca.
Nema uticaja na ishod spora ni činjenica
što je još pre ustanovljenja hipoteke tužiočev
otac ugovorom poklonio tužiocu spornu
nepokretnost, s obzirom na to da je u vreme
ustanovljenja hipoteke on još uvek bio zemljišno
knjižni vlasnik predmetne nepokretnosti,
a tužilac je kasnije uknjižen kao vlasnik te
nepokretnosti.
(Iz rešenja Vrhovnog suda Srbije, Rev. 4354/99
od 18.01.2000.)
ispravom u smislu člana 36. stav 2. tačka 8.
Zakona o izvršnom postupku, mora biti overena
od strane suda ili drugog nadležnog organa, te
nije dovoljno da ista bude overena pečatom
izvršnog poverioca i izvršnog dužnika.
(Odgovor utvrđen na sednici Odeljenja za
privredne sporove Višeg trgovinskog suda od 5.
i 25. oktobra i 7. i 14. novembra 2006. godine)
- priredio: Vlada Kozar, sudija Višeg trgovinskog
suda u Beogradu