You are on page 1of 4

UKUCHA ANKAWAN

Huk punchawsi, anka tutamanta huk urqupi ukuchawan tupanakunku. Ankas ukuchata
tapusqa:

¿Imatataq ruwachkanki? nispa.

Ukuchataqsi kaynata kutichin:

Ñuqaqa wawaykunapaqmi mikunata apachkani.

Hinaspas ankaqa ukuchata nisqa:

¡Yarqasqam kani!, Mikusqaykim.

Ukuchataqsi, mancharisqa kaynata kutichin:

Amapuni, ñuqata mikuwaychu, wawaykunata qusqayki.

Ankaqa, ¡Chiqaqchá! nispa sunqun ukullapi nisqa. Chayqa kusisqa, mana payta mikusqachu.

Ukuchaqa, qunqayllamantas, ankata kaynata niykun:

Haku purisun, wawaykunata, qumusayki, nispa.

Hina ankataqa purichin. Chaymantas, ukuchaqa, qunqayllamanta, huk tuquman yaykuykun,


hinas ankaqa nin:

¡Wawantachá quwanqa!. Chaymanta, kusisqa, ukuchata wawantinkunata suyasqa. Manas


ukuchaqa rikurimunchu, qipa karu tuquntas lluqsirqusqa. Ankaqa, tuqupa siminpis

suyaykuchkan. Ukucha mana rikurimuptintaq ankaqa nin:

Paytacha riki mikuyman karqa nispa

Maypipas tarillasaqpunim, nispa. ñuqata yanqalla llullaykukuwan: wawayta qusayki nispa.

Chayta nispas hanaq pachaman ankaqa pawaripun.

}
Letra de ¡Chinka, chinka!¡Chinka, chinka!

"Chinkasunmi", niwaqtiyki,

¡chinka, chinka!

Llikllachayta qukurayki,

¡chinka, chinka!

"Chinkasunmi", niwaqtiyki,

¡chinka, chinka!

Llikllachayta qukurayki

¡chinka, chinka!

¿Maytaq kunan chinkanchikchu?

¡Chinka, chinka!

Chinkayllapas mana yachaq

¡chinka, chinka!

Chinkaspaqa chinkasaqsi

¡chinka, chinka!

Tawa, pisqa watachapaq

¡chinka, chinka!

Yuyarispa waqanata

¡chinka chinka!

Waqaykuspa machkanata

¡chinka, chinka!

¿Sunquyki atinqachu, …….?

Kay chiri urqu puntapi

sapayta saqiwanaykipaq,

¡mana munana maqt'a!

¡mana waylluna maqt'a!


TRABALENGUAS

1. Chukchu chitacha chukchun chikchi-chikchiqtin, chiqchi-chiqchin chukchu chitacha


chukchuqtin.

2. Q’ayma liq’papawan waq’akuna k’irinkuta laq’anakuchkanku ch’askachay p’unchay.

FORMANDO FRASES

Warma yachaysapa warmakuna

Wawqiy wawqiykunawam pukllarqani

Yachay wasi wasiymanta purichkaptiy tupani

Ñan ñanta richkaptiy tupani machaqwaywan

Tuya tuyakunata manchachirani

Machaqway manchakurani machaqwayta

llaqta puriq riyku llaqtata

Waytakunata allchamusaq luqumkuman churakunankupaq

Yachay wasipi allinta yacharquni

Warma minkunaykipaq rischariy

Yachay wasiyman rinaypaq mikusaqña

Intichay punchawta purinki

hakuchi sumaqta purimusun.

ORACIONES SUBORDINADAS PTIN, SPA, STIN. SOV sujeto objeto verbo

Svo sujeto verbo objeto

Uywayqa mana qachu kaptin mana allintachu wiñan

Pachata taqsarqatamuspa, qatukuy risaq

Warmakunaqa rimakustinmi wasinkuta riskanku

Warma mana munaqtin mana yachay wasiman rinchu

Llantamuspa risaq chakrapi llankaq


Wakakunaqa mikustinmi kanchankunaman richkanku.

erqekuna takikustinmi puriskan

mamaymi mana wawuankuna kaptin llaquiqun

verbos y sustantivos Y, Q, NA son conectores de palabras y enriquece.


Sipaskunaqa puryllata munanku kullkukunapi

Wasiyuqta yanapani ruwanankunata

Uywakunata apamuni kanchanman puñunankupaq

Waynakuna puriyllata atisqaku.

Chakrayuqta ruwaysini.

Pukllakunanta uña warmachakuna atin

taytayman riskani llaqtaman

La capacidad de organización de las comunidades campesinas, sigue siendo admirada hasta la


actualidad, uno que puede observarse en el esquema es la gestión social de agua, a través de
sus ritos y costumbres como el rayqa aspi, que es una proceso social del manejo del agua como
captar el agua y luego llevar por canales de regadío hasta las chacras para su producción, todo
ello con la participación de toda la población a son de la fiesta y alegría que todos comparten.

Llaqtamisinchikkunapa ruwasqankuqa allin qawariymi, kunankamapas allin qawarinan, kunan

Qawariqtinchisqa rikunchis imaynatan yaku raymita ruwanku, paykunaqa ñawpa ruwasqanta


yuyarinku, pachamaman aywakuyta, qinallataq huñunakuspanku llarqankuta pichanku,
huñunku, chaymanta apanku yakuta yarqantakama chakranku qarpanankupaq kawsayninpaq
wiñachinankupaq, chaqra wiñachiyqa llipinku huñunakuspanku raymichakunku kusi kusillaña
ima kasqantapas mallichinapakuspanku.

You might also like