Захиргааны эх сурвалж ба захиргааын эрх зүй н суурь ой голт

- Эрхзүй н эх сурвалж
Эрхий г таниулж мэдүүлж буй зүй л нь эрх зүй н эрх сурвалж.Эрх үүрэг хү\зөв тулд эрх
зүй н хх тусгагдаж бай ж бодит бдл дээр хэрэгждэг. Эрх зүй н эх сурвалж нь эрх зүй н хэм
хэмжээний илрэн гарах гадаад хэлбэр мөн. Аливаа маргааныг шүүгчээс хянан
шийдвэрлэхэд иш үндэслэл болгож буй ний гмий н харилцааг зохицуулагч бүх ний тээр
хүлээн зөвшөөрсөн эрх зүй н хэм хэмжээг ой лгоно.Эрх зүй н хх үндсэн шинжий г агуулсан
акт л эрх зүй н эх сурвалжид орно.
- Эрх зүй н хэм хэмжээ
Тодорхой бус тооны этгээдүүдий н хувьд ний тлэг зохицуулалтыг агуулсан эрх
зүй н акт: Тооцогдох үндсэн шинж 3 :
1. Тод бус тооны этгээдүүд тус акт үй лчлэх газар ба хүн ардад харьяалагдсан
2. Ний тлэг зохицуулалт төсөөтэй ний лэг тохиолдолуудхд нийтэд нь нэг мөр
хэрэглэх, давтагдах,
3. Зохицуулалт тодорхой эрх зүй н үр дагаварт чиглэсэн, тодорхой эрх, үүргий г
үүсгэж өөрчилж, дуусгавар болгосон
Эрх зүй н хх бүх хууль, түүнд ний цүүлсэн хх акт хамаарна. Захиргааны акт, Зг нь
эрх зүйн хх бус акт тул захиргааны эрх зүйн эх сурвалж болохгүй. Учир нь за,зг
нь дээрх 3 шинжээс 1-г л агуулдаг шүү дээ. Захиргааны хуулиуд ба холбогдох зб
за,зг ялгаатай шүү.
- Захиргааны эрх зүй н эх сурвалж гэдэг нь захиргааны үй л ажиллагааны эрх зүй н
үндэслэл болж буй тэрхүү эрх зүй н хэм хэмжээнүүдий н ний лбэр цогц юм. TR :
“Захиргааны эрх зүйн эх сурвалжуудыг төрөлжүүлэн ангилах нь тухайн эх
сурвалжийн эрэмбийг тогтоох, тэдгээрийн эрх зүйн нөлөөллийг тодорхойлоход ая
холбогдолтой бөгөөд ингэснээр тухайн тохиолдолд ямар эрх зүйн зарчимыг
баримтлах болон ямар эрх зүйн эх сурвалжийг ашиглах вэ гэдгийг шийдэхэд
дөхөмтэй. “ Захиргааны эрх зүй н эх сурвалжий н төрөл Бичмэл :
1. Үндсэн хууль : Үүний эрх зүй н ерөнхий зарчмуудыг захиргааны үй л
ажиллагаандаа зай лшгүй мөрдлөг болгох ёстой . Үх бол ЗЭЗ тусгай лсан хх биш.
Хууль ёсны дагуу
Хууль дээдлэх зарчим заавал зай лшгүй баримтлах
2. Ердий н хууль : Захиргааны үй л ажиллагааны гол эх сурвалж. Paul Laband
хууль мат талаасаа үх зох дагуу хууль тогтоогчий н үй л ажиллагаар бүтээгдсэн,
утга агуулгаас нь үл хамааран хууль тогтоогч бай гууллагаын хүсэл зоригий г
илэрхий лсэн эрх зүй н акт. Пар гаргаж буй хуулий г дотор нь формаль
агуулгатай – зохих хх тогтоож гаргасна ч иргэдий н хувьд нэхэмжлэл гаргах
субтив эрхий г бий болгоогүй . МУтөсвий н тухай хууль, ОУгэрээ батлах
зэрэг.Захиргааны байгууллагад хамааралтай иргэдэд шууд хамааралгүй
хууль харин мат агуулгатай хууль нь иргэдий н хувьд эрх эсвэл үүрэг
үүсгэдэг. Му иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль.
3. Хэм хэмжээний акт : Төрий н эрх мэдлтй н дагуу зөвхөн хууль тогтоогчид хууль
батлах эрх бай даг ч бодит бай длын асуудлаас үүдээд гүй цэтгэх эрх мэдлий н
бай гууллагад зарим энэ эрх мэдлээ шилжүүлсэн бай даг. Тэрээр пар төлөөлсөн
эрх зүй н хх батлах боломжтой бай даг. Хха гэж эрх бүхий захиргааны
байгууллагаас нийтиээр дагаж мөрдүүлэхээр хууль болон хуульд
үндэслэн хэм хэмжээ тогтоон гаргасан эрх зүйн актыг \дүрэм,
журам,заавар г.м\ ойглно. Ангилал “Батлан гаргаж байгаа суб, шийдвэр
 гаргах ажиллагаа, эрх зүйн үндэслэл, үйлчлэх хүрээ онцлогоос” : хуулиар
тусгайлан эрх шилжүүлсний үндсэн дээр гаргасан захиргааны хха ба бие
даан гаргасан хха.
4. Захиргааны дотоод журам : доод газар нь зай лшгүй биелүүлэх
шаардлагатай бай даг.
5. Олон улсын эрх зүй н ерөнхий зохицуулалт :
Бичмэл бус эх сурвалж:
1. Заншлын хх: “нийтээр хү\зөв зан заншил, ёс суртахууны хх, нийтийн сайн
сайхны төлөө зарчим.” Пар батлан гаргасан, мат эрх зэрэгцээгээр шүүгчээс
тухайн маргааныг шийдвэрлэхэд хэрэглэдэг бичигдээгүй зохицуулалт. Нэг
мөр байна. Илрэн гаралт : удаан хугацаанд хэрэглэгдсэн , нийтэр дагаж
мөрдсөн байх, оролцогч энэ дадалд итгэл үнэмшилтэй байх, тус зан үйлийг
эрх зүйн өгүүлбэрийн хэлбэрт оруулах. Зан үйл нь удаан давтагдсан ба эрх
үүрэг агуулагдаж байх тодорхой хэмжээнд. Нотолж чадвал – Шүүх
шалгадаг.
2. Захиргааны эрх зүй н ний тлэг үндэслэл : зарчмын хувьд зэз бзх салбарт
үй лчлэх бөгөөд тусгай салбарын зохицуулалтаар хязгарлагдахгүй .янз
бүрий н бичмэл бус хх ний лбэр юм. Үх суурль зарчмуудыг нарий вчлан
зохицуулсан шинжтэй . Жч : за хүчингүй болгох үндэслэл , за илт хууль бус
болох үндэслэл, захиргаанаас ший двэр гаргах ажиллагааны үндэслэл,
3. Шүүгчий н эрх : шүүгчээс тухай н тохиолдлыг ший двэрлэсэн актыг хэрхэн
үнэлэмж болгон хэрэглэх эсэх нь сонирхолтой . Бж болох орчин- Салбарын
хуульд тодорхой лолт дутсан,хууль маш ерөнхий зохицуулалт агуулж буй
бол,тодорхой бус эрх зүй н ой лголтыг хэрэглэхээр. Энэ нь эрх зүй н
зохицуулалтын үргэлжлэл. Захиргааны үй л ажиллагаанд шүүгчий н эрх нь
эрх зүй н үндэслэл болдог. Эрхий г танин мэдэх үндэслэлий г эрх зүй н эх
сурвалж хэмээвэл шүүгчий н эрх мөн нэгэн адил эрх зүй н эх сурвалж
- Эрх зүй н эх сурвалжын, эрэмбэ :
Нэгдмэл бай х зарчим анхаарах :
1. Дотодд- Гадаад
№1 Гадаад оуг
№2 Дотоод
2. Дотоод- дотоод
Баримтлах зарчим – эх сурвалжыг эрэмбэлэх – энэ эрэмбэ нь зөрчилдвөл доод
нь хүчингүй гэсэн илтгэдэг
№1 Эрэмбэ дээгүүр тэгээд эрэмбэ доогуур
№1 ТБ баталсан эрх зүй н эх сурвалж >НӨУБ
№1Тусгай > Ерөнхий зохицуулалт
№1 Шинэ > Хуучин эрх зүй н эх сурвалж
“ЗБ эрх зүйн хх эрэмбийн хувьд хамгийн доороос эхлэн хэрэглэнэ.ЗБ нь
тухайн тохиолдолд зөвхөн доод эрэмбийн эрх зүйн хх нь хийдэлтэй байгаа
тохиолдолд түүний дээр эрэмбэлэгдсэн эрх зүйн хх хэрэглэнэ.”
- Эрх зүй н хх хэрэглээ
“Эрх зүй н хх буюу хууль хэрэглэнэ гэдэг нь ямар нэгэн ашиг сонирхолын
зөрчилдөөнд ач холбогдол бүхий эрх зүйн хх олно гэсэн үг”
“Хэрэглэж буй эрх зүйн хх агуулгыг зөв задлан тайлбарлаж чаддаг байх
ёстой.Нөгөө талаас эрх зүйн хх тухайн маргаан шийдвэрлэхэд хэрэглэг аргыг
эзэмшсэн байх хэрэгтэй”
Хууль хэрэглэх ажиллагааны үе шат :
1. Ший двэрлэж буй тохиолдлын бодит бай длыг тогтоох: бодит бай далд юу болж
өнгөрсөн, одоо юу болж бай гаа = хаана ашиг сонирхолын зөрчил гараад бай гаа
үндэслэлий г тогтоох.Бодит бай длыг зөв тогтоосоноор тухай н ашиг
сонирхолын зөрчилдөөний г ший двэрлэхэд эрх зүй н хх хэрэглэх эхний алхам
зөвөөр тавигдана.
2.
3.