SOSYAL BILGILER OGRETMEN ADAYLARININ OGRETIM MATERYALI GELISTIRME VE KULLANIMI HAKKINDAKi GORUSLERI Viewpoints of Social Studies Teacher Candidates about Instructional Material Development and Usage Génderim Tarihi: 26.03.2019 Kabul Tarihi: 19.06.2019 Doi: 10.31795/baunsobed 581180 itker DERE" 62: Bu arastirmanin amacy sosyal bilgiler 6retmen adaylarinin sosyal bilgiler derslerin- de 6gretim materyali gelistirme ve kullanumi hakkindaki girtislerini kegfetmektir. Aras- turmada nitel arasturma yéntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanilmisti. Arastirmaya 16 sosyal bilgiler 6gretmen adayi (9 kadin, 7 erkek) katilmishr. Kathmeilar, amagh drnekleme yéntemiyle secilmistir. Veri toplamak icin yan-yapilandinlmis gortigme formu, yapilandirilmamis gézlem notlan ve dokiimanlar kullanulmustrr. Arasturmanin veri- leri, betimsel analiz yéntemiyle degerlendirilmistir. Arastirmarin sonuclan, sosyal bilgiler dfretmen adaylanmun Sgretim materyali kullarumunt sosyal bilgiler dersinin vazgecilmez bir pargast olarak gérdiiklerini ortaya koymaktadir. Bunun yaninda sestikleri kazanimlarin Bretimi igin en az 3 farkli materyal gelistiren dgretmen adaylarinin neredeyse tamami, ders anlatim sirasmda PowerPoint sunusu kullanmustir. Ayrica tiim adaylar, ders anlatimt strasinda akilht tahtay: kullanurken, hig kimse beyaz.yaz1 tahtasindan ve ders kitaplarindan yararlanmamustir. Dahast, adaylarin materyal gelistirme ilkelerine uyduklart ve materyal kullanma becerilerinin yeterince gelismig oldugu gériilmiigtiir. Son olarak adaylar, sosyal bilgiler derslerinde égretim materyali kullaraminin aktif katilim saglama, konuyu somut- aghrma ve kalicr 6frenme gibi katkilarna vurgu yapmustrr. Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, Ogretmen adaylani, Materyal gelistirme, Aktif égrenme, Somutlastirma, ABSTRACT: The current research aims to explore the viewpoints of social studies teacher candidates about instructional material development and usage in social studies courses. The phenomenological research method that is one of the qualitative research methods “Dr. Ofr. Uyesi, Necmettin Erbakan Universitesi, Ahmet Kelesoglu Egitim Fakiiltesi, Tiitkge ve Sosyal Bilimler Eitimi Bolimd, Sosyal Bilgiler Egitimi Anabilim Dali, idereeerbakan.edu.tr ORCID 1D: https/Jorcid.org/0000-0003-0993-7812 alka Unversity The Janel of Socal Scincs Insitute done 2-1 fiero 8DBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis ‘was used in the research. Sixteen social studies teacher candidates (9 females, 7 males) participated in the research. Participants were selected to the purposive sampling method. A semi-structured interview form, unstructured observation notes, and documents were used to collect the data. Collected data were evaluated with the descriptive analysis method. The research results have revealed that social studies teacher candidates consider using instructional material as an indispensable part of social studies courses. In addition, almost whole teacher candidates who designed at least three different materials to teach for their learning acquisitions used PowerPoint presentation during teaching. Though all candidates used smartboard, nobody utilized whiteboard and textbooks. It is also seen that the candidates followed to rules of material design and their using material skills was adequately improved. Lastly, the candidates pointed out that using instructional material have some significant contributions to social studies courses such as active participation, concretization, and permanent learning. Keywords: Social studies, Teacher candidates, Material development, Active learning, Concretization. ciris Geligen dijital cagjda meydana gelen hizhi degisimler, egitimin kalitesini artir- mak icin yeni arayislari hizlandirmistir. Bu arayislar, egitim bilimeileri yeni uy- gulamalar gelistirmeye ve ézellikle teknolojinin sundugu olanaklan daha fazia degerlendirmeye yénlendirmistir (Yaylak, 2017). Gzellikle kiiresel egitim yak- lasimlarinin etkisiyle, 21. yiizyilda diinya élceginde rekabet edebilecek kiir vatandaslar yetistirmek icin her giin yeni dgrenme ve dgretme strateji, yontem ve teknikleri gelistirilmektedir. Bu uygulamalar, daha cok yapilandirmaci 8g- renme kuraminin ilkelerine uygun gekilde yeni durumlara uyarlanmaktadir, Bu dgrenme kuramu, yaygin olarak kullanilan geleneksel ve aktarmaci égretim modellerinin aksine, dgrencilerin aktif bir sekilde katildiga gercek yasam dene- yimleriyle kendi gercekligini olusturmalarin éngérmektedir (Acikalin, 2017). Hem dijital teknolojinin hem de yapilandirmaci égrenme kuramunun yansi- masi olarak egitim ve teknoloji iligkisi daha da artmustir. Teknolojinin egitime sundugu énemli katkilar ve olanaklar, onu gittikce vazgecilmez hale getirmek- tedir, Egitimde teknoloji kullanmak, égrenme-dgretme ortaminda hedeflenen kazarumlara ulagmay1 ve soyut konulan somutlastirmay: kolaylastirmaktadhr. Aynica egitimin kalitesini artiran teknoloji, égrenme ve dgretme etkinliklerini daha eglenceli hale getirmektedir (Yildiz, 2016). Giiniimiizde egitimde teknoloji kullaruminin en énemli bileseni, internettir. Her seyden énce internet kullarumy, dgrencilerin kendi hizlarina gére ilerle- mesine imkan salar (Aykac, 2014). Aynica internette bilgi taramast yapmak, @Brencilerin arastirma ve kaynak bulma, elestirel okuma, elestirel diisiinme, QQ is Lists sol tina sis Doi Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie problem cézme ve karar verme becerilerini gelistirir (Agikaln, 2017). Ancak egitim ve dgretim teknolojilerinin beklenen katkilan saglamasi, dgretmen ve égrencilerin bunlardan yararlanabilecek gerekli bilgi ve beceriye sahip olma- lara baglidir (Aykag, 2014). Gte yandan birbirinin yerine kullanulsa da egitim teknolojisi ve dgretim tekno- lojisi, farkh kavramlardir. Eitim teknolojisi, egitim ortaminm etkili bir sekilde olusturulabilmesi ve koordine edilebilmesi igin yapilan tiim sistem, teknik ve yardim gibi deiskenleri kapsamaktadir. Ogretim teknolojisi ise belirli bir 6f- retim disiplininin igeriginin 6zelliklerini, 6Zrencilerin ulasmasi beklenen kaza- rumlarimy, sinuf ortamu ve segilecek dgretim strateji, yontem ve teknikleri igerir (Kaya, 2006; Aykac, 2014, Demirel ve Yagc1, 2017). Ornegin; sosyal bilgiler, fi- zik, okul dncesi, Tiirkce gibi cesitli disiplinlerle ilgili ézel sartlar dikkate ah- narak tasarlanan ve kullamlan her tiirlii teknoloji, éfretim teknolojis etmektedir. Kisacas1 egitim teknolojisi, égretim teknolojisini kapsamaktadir. ini ifade Egitim ve égretim teknolojisi denilince ilk olarak akla bilgisayarlar gelmekte- dir. Ashnda egitim ve dgretimin amaclan dogrultusunda dnceden belirlenmig kazarumlara ulasmak iin kullanulan biitiin materyaller, bu kapsama dahil edi- lebilir, Ogretimi somutlastiran gercek nesne ve modeller, maketler, cisimler, yazi tahtasi, tebesir, kitaplar ve e@itsel videolar, egitim ve dgretim teknolojisi- nin pargalaridir (Kaya, 2006; Yanpar, 2009; Yildiz, 2016). Kisacasi teknoloji, egi- tim ve dgretim siireclerinde kullanulan biitiin materyalleri temsil etmektedir. Egitimde materyal (arag-gerec) kullaniminin derslere, dgrencilere ve dgret- menlere yaptigi katkilar, cesitli arastirmalarda sikikla vurgulanmustir. Aras- turmalarda yer verilen katkilardan bazilan gu sekilde ézetlenebilir: * Soyut konularin somutlastirilmasina yardimer olur, « Ogrencilerin dikkatini ve ilgisini ceker. « Ogrencilerin aktif katimum saglar. # Kalici dgrenme saglar. * Birden fazla duyu organma hitap eder. © Giivenli gézlem yapma olanagi sunar. « OBrencilerin bireysel ihtiyaclarina cevap verir. + Ogretmenlerin yéntem ve tekniklerini cesitlendirmesini salar. + icerigi basitlestirerek konunun anlasilmasimu kolaylasturir (Yalun, 2004; Yanpar, 2009; Gelikkaya, 2013; Aykag, 2014; Caligoglu, 2015; Gelikka- ya, 2017, Celikkaya ve Kiiriimliioglu, 2017; Sever ve Kocoglu, 2017; Or- ten, Keskin ve Ekici, 2017) Balas University The Jour of Sac Scena ule Wome 2-swenzos | 9dBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Materyal kullarmminin yukanida deginilen katkilanyla Edgar Dale’m égretim tasarim: ve égrenme siirecleriyle ilgili cesitli teorilerini igeren Yaganti Konisi adh modeli (Molenda, 2003) arasinda dogrudan iliski kurulabilir. Bu model kapsamunda yapilan arastrmada, zaman faktérii sabit tutuldugunda dgren- ciler; okuduklarmin %10’unu, igittiklerinin %20'sini, gordiiklerinin %30'unu, goriip igittiklerinin %50’sini, sdylediklerinin ve yazdiklarmm %70'ini, yaptk- larmin %90'1m1 hatirlamuslardir (Dale, 1969; Kaya, 2006; Yanpar, 2009). Yani 8g- renciler, “duyduklan”, “okuduklary” veya “gézledikleri” durumlarn aksine “yapuklari”yla ilgili yaparak yagayarak daha fazla bilgi elde etmislerdir (An- derson, 2018). Materyaller, Dale’in vurguladigi yaparak yagayarak, aktif 6grenme imkanlari- mi sunmakta ve dgrencilere cesitli becerileri kazandirmaktadir. Ancak dgren- cilerin bu kazanimlan elde etmesi, materyal gelistirme ve kullanma siirecinde cesitli unsurlarin hesaba katilmasina baglidir. Bunun igin éretmenin tutum ve becerileri, dgrencilerin (gérsel-igitsel tercihleri, égrenme diizeyleri vs.) ve ko- nunun ézellikleri, égretimin amaclani, Sgretim ortamu (biiyiikliigi, arag-gereg kullanimina elverisliligi), maliyet, zaman, ulasilabilirlik, dayanikhihk ve kulla- mishhk (Yalm, 2004; Yanpar, 2009; Celikkaya, 2013; Celikkaya, 2017; Orten, Kes- kin ve Ekici, 2017) gibi ézelliklerin géz éniinde bulundurmasi gerekmektedir. Egitimde materyal kullanm1, énemli bir ihtiyactir. Bu ihtiyacn en fazla his- sedildigi derslerden biri de sosyal bilgilerdir. Sosyal bilgiler dersi, yedi farklt disiplinden meydana gelmektedir (Bilgili, 2016). Her bir disiplinin cesitli bilgi, beceri, deger ve kavramlarim igeren bu dersin icerigi yeterince somutlagtiri!- madiginda, érencilerin konulan algilamast ve anlamlandirmasi zorlasmak- tadir. Bu durum, yapilandirmaci égrenme kuraminin da amacina ulasmasint engellemektedir. Sosyal bilgiler derslerinin icerigini somutlastirmak, dgrencilerin aktif kat- limint ve é%renme tecriibeleri edinmelerini saglamak icin cesitli materyaller kullaniimaktadir, Bu kapsamda ders kitabi, edebi iiriinler, birincil ve ikincil kaynaklar, kara tahta, etkilesimli (akilh) tahta, harita, karikatiir, fotograf, ma- ket, gercek nesneler, bilgisayar, slayt, internet tabanh yazilimlar, sosyal medya araglan gibi pek cok farkh materyalleri ve dgretim teknolojilerini (Kaya, 2006; Giilbahar, 2008; Yanpar, 2009; Kazu ve Yavuzalp, 2010; Ding, 2014; Agikalin, 2017; Grten, Keskin ve Ekici, 2017; Tekinalp, 2017; Yaylak, 2017; Yesiltas, 2017; FATIH Projesi, 2018) tercih etmek miimkiindiir. Hazir materyallerin disinda hem égretmenlerin hem de dgrencilerin gelistirdigi bircok materyal, 6gretimin kalitesini artirmak igin kullanilmaktadir, Kullarulan ve gel yallerin ortak amaci ve fonksiyonu, sosyal bilgiler dersinin kavramlarini ve igerigini somutlastirmak ve anlamh hale getirmektir. irilen bu mater- QQ ies Uist sol tina Essa Deis Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie Buraya kadar verilen bilgilerin dayanaklan, egitimde materyal ve égretim tek- nolojileri tasarmm1 ve kullaninu hakkinda yapilan arastirmalardir. ilgili arastir- malarda; daha cok “Oretim Teknolojileri ve Materyal Tasarumi” dersini alan dgretmen adaylarinin (Bektas, Nalcact ve Ergoskun, 2009; Geger, 2010; Kaya ve Samanc1, 2010; Acer, 2011; Alm, 2015; Caligoglu, 2015; Oztiirk ve Oztiirk-Za- yimoglu, 2015; Yazar, 2015; Bakag ve Ozen, 2016; Gevik-Kihe, 2016; Unlii, 2017; Aktepe, Uzuniiz ve Giindiiz, 2018; Bozpolat ve Arslan, 2018; Yaylak, 2019) gé- riislerine bagvuruldugu gériilmektedir. Bunun yaninda ilkégretim 6grencileri (Kaya ve Aydin, 2011; Caligkan, Tangiilit ve Sever, 2015), dgretim elemanlar (Keles ve Giintepe, 2018) ve dgretmenlerle (Kurtdede-Fidan, 2008; Sahin, 2015; Yilmaz ve Ayaydin, 2015; Sahin ve Tas- yiirek, 2016; Yazhk, 2018) yiiriitiilen gesitli calgmalar bulunmaktadir. Ayrica Onal, Kihg, Golak ve Kizilcaoglu (2017), sosyal bilgiler biliimiinde okuyan tiim grencilerin (1-4, sinaflar) etkinlik yaptirma ve materyal kullanumu konusunda- ki yatkinhklarint incelemistir. Ogretmen adaylarmin gériislerine bagvurulan caligmalardan fark olarak bu arastirmada gretmenlik meslegine nispeten daha hazir olan ve materyal gelistirme ve kullanma bilgi ve becerilerine sahip &gretmen olan 4. sinifta okuyan dgretmen adaylanyla caligilmugtir. Sosyal bil- giler égretmen adaylan, Ozel Ogretim Yéntemleri dersinde anlattiklan érnek dersler igin cesitli materyaller gelistirmig veya kullanmuslardir. Bu tecriibeden yola cikarak aday dgretmenlerin sosyal bilgiler derslerinde gretim materyali gelistirme ve kullanimi hakkindaki gériislerinin kesfedilmesi amaglanmusur. Temel amac dogrultusunda asagidaki arastirma sorularina cevap aranmustir 1, Sosyal bilgiler 6gretmen adaylan, hangi tiir materyaller gelistirmis ve kullanmislardir? 2. Sosyal bilgiler 6gretmen adaylarmm gelistirdikleri materyaller hak- kandaki algilari nasildir? 3. Sosyal bilgiler 8gretmen adaylan, sosyal bilgiler derslerinde dgretim materyali kullanum: hakkinda neler diisiinmektedir? YONTEM Bu arastirma, nitel arastirma yéntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) dese- nine gére tasarlanmustir. Fenomenolojik arastirmada insanlarin tecriibeleri, al- gilan ve bakis acilart incelenir. Elde edilen veriler, oldugu gibi tanmmlanmaya ve aciklanmaya calisilir (Moran, 2000). Bu gerekceyle sosyal bilgiler 6gretmen adaylarmmn 6 aylik siirecte edindikleri materyal gelistirme ve kullanma tecrii- belerini ve sosyal bilgiler derslerinde égretim materyali gelistirme ve kullam- muyla ilgili bakis acilarini kesfetmek igin fenomenolojik desen kullaniimistir. Balas University The Jour of Sac Scena ule Vine we ewco | 9DBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Gahigma Grubu Aragtirmaya Necmettin Erbakan Universitesi sosyal bilgiler 6retmenligi bé- liimiinde okuyan 16 éfretmen adayi (9 kadm, 7 erkek) katilmistr. Katshmallar, amagh érnekleme yéntemiyle secilmistir. Amach érnekleme yéntemi, arastir- masorulanien iyi sekilde cevaplandirmaya imkan tanuyacak ve en verimliilig- kileri kurabilecek gruplari veya katihimetlari segmek icin kullanilir (Maxwell, 2018). Her égretmen aday1, farkhi nitelikte materyal gelistirdigi ve kullandyg1 igin katuhmalarm demografik 6zellikleri dogal olarak farklilasmigtir. Ayrica gelistirdigi materyaller arkadaslar tarafindan yetersiz, orta ve yeterli olmak iizere iic kategoride degerlendirilen adaylarm secilmesine ve cinsiyet sayisinun dengeli olmasina dzen gsterilmistir. Ogretmen adaylarinin gercek isimlerinin yerine OA1, GA2 (Ogretmen Aday?) seklinde kodlar kullanilmistrr, Veri Toplama Araclart Arasurmada veri toplamak ve arasturma sorularina cevap bulmak icin yari-ya- pilandirilmis gériisme formu, yapilandirilmamis gézlem notlani ve dokiiman- lar kullamilmistir. Yan yapilandinilmis gériisme, formal bir soru ve cevap for- matindan cok, baz noktalarda sondaj sorular sorarak ve katilimetyla iyi ilis kurarak yapilan informal tartigma ve derinlemesine veri tiretme siirecidir (Ma- son, 1996; Silverman, 2018). Arastirma konusuyla ilgili bakig acilarmn arka planim: anlamak igin bu gériisme teknigi kullanilmistir. Bu amacla 6 temel soru ve bu sorulara gére sckillenen alt sorulardan olusan bir gériisme formu hazirlanmustir. Gériigme formunun ilk béliimiinde demografik bilgileri, ikinci béliimde ise adaylarin materyal gelistirme ve kullanma siirecine iligkin dii- siincelerini belirlemeye yénelik sorulara yer verilmistir. Bu formdaki sorularin anlasilirhgini test etmek icin arastirmaya dahil olmayan iki kisiyle kaydedil- meden gériisme yapilmis ve sorulann anlasilmayan béliimleri diizeltilmistir Gériigme formu hazirlandiktan sonra her bir adayla yiiz yiize gériigmeler yiirlitiilmiistiir. Yapilan gériigmeler, ses kaydiyla kaydedilmis ve oldugu gibi yazaya gecirilmistir. Yapilandirilmamus gézlem notlari, arastirmacinin adayla- rin materyal gelistirme ve kullanma siireclerinde gézlemledifi ve kaydettigi énemli konulardan olugmustur. Bu notlar, égretmen adaylarmm verdigi bil- gilerin tutarh veya celigen yénlerini géstermek icin kullanilmistir. Adaylarm ders anlatimlan sirasinda kullandiklan biitiin dokiimanlar, adaylarin gériisle- riyle materyallerin 6zelliklerini karsilastrmak icin kullanulmustr. Veri Toplama Siireci ve Analizi Arastirmanin verileri, betimsel analiz yontemiyle degerlendirilmistir. Betimsel analiz yéntemi, tig asamada gerceklestirilir. Oncelikle arastirma sorularindan, arastirmanin kavramsal cercevesinden ya da gériigme sorularinda yer alan bo- QA ies Uist Sol tina sis Deis Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie yutlardan yola gikarak veri analizi icin bir cerceve olusturulur. ikinci agamada daha énce olusturulan cerceveye gre elde edilen veriler okunur ve diizenle- nir. Bu asamada veriler, anlamli ve mantikh bir sekilde diizenlenir. Ugiineit asamada diizenlenen veriler, tanimlarur ve gerekli yerlerde dogrudan alnt- larla desteklenir. Son asamada tanmlanan bulgular arasindaki neden-sonug iliskileri agklanir ve farkh olgular arasmda karsilastirma yapilir (Yaldinm ve Simgek, 2018). Betimsel analiz yénteminin bu ézellikleri, arastirma sorulan ve gériigme sorularinda yer alan alt boyutlar dikkate alinarak analiz icin bir cer- ceve olusturulmustur. Bu cerceveye uygun olarak ilk olarak égretmen adaylani tarafindan gelistirilen ve kullanilan materyaller ve dosyalar degerlendirilmis- tir. Daha sonra égretmen adaylanyla birebir ve yiiz yiize gerceklestirilen g6- riigmelerin kayitlan yaziya gecirilmistir. Gériigme déktimleri tamamen okun- mus ve veriler temalara gére tarumlanmustir. Ardindan tarumlanan verileri, destekleyici alintilar belirlenmig ve kullanilmustir. Son olarak tarumlanan ve- rilerin neden-sonug ve diger olgu ve kavramlarla olan iliskileri agiklanmustr. Arastirmanin giivenirlik ve gecerliligini sagjlamak igin kaynak iiggenlemesi ve uzman incelemesi yontemleri kullanilmishr. Kaynak tiggenlemesi yonteminde nitel aragtirmanm tig temel veri kaynagi kullanilarak veri toplanur ve analiz siirecine dahil edilir (Patton, 2018). Kaynak tiggenlemesi yapmak icin gézlem, gériigme ve dokiimanlardan veri toplanmistir. Bu kaynaklardan elde edilen veriler, olumlu ve olumsuz ayrumt yapilmaksizin siirece dahil edilmistir. Uz- man incelemesinde ise alan uzmanlan, arastirmanin verilerini ve veri analizini bagumsiz bir gézle inceler ve yorumlar yapar (Merriam, 2018). Bu inceleme sayesinde tek bir arastrmacdan kaynaklanan hatalar ve ényargilar en aza in- dirilir. Bu amacla arastirmanin verileri, iki alan uzmar: tarafindan incelenmig ve onlarin yorumlart analiz siirecine dahil edilmistir. Ayrica giris, yéntem ve diger baliimlerle yapilan elestiriler ve dneriler caligmaya eklenmistir, BULGULAR VE YORUM Aragtirma sorulari kapsaminda analiz edilen veriler, tig bashk alunda toplan- mis ve strayla agiklanmustir. Sosyal Bilgiler Ogretmen Adaylarinin Gelistirdikleri Materyallerin Ozellik- leri Sosyal bilgiler dgretmen adaylan, Sosyal Bilgiler Oretim Programu’ndan (Mil- li Egitim Bakanhg [MEB], 2018) kazanumlar secmis, ilgili konularm égretimine yénelik materyaller gelistirmig veya kullanmustir. Galismaya katilan adaylarin gretimi icin materyal gelistirdikleri veya kullandiklari kazarumlar, Tablo de verilmistir: Balas University The Jour of Sac Scena ule one 2-awe owco | 9DBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Tablo 1: Ogretmen Adaylarmin Sectigi Kazanumlar Kaz. ~amlesi No. Kazanum Ciimlesi Gelencksel gocuk oyunlarin degigim ve streklilik agismdan gintmizdeki 423. oyunlarla kargilastinr, ‘424, Milli Miicadele Kahramanlarmin hayatlarindan hareketle Milli Micadele'nin nemini kavrar. ‘Yagadhf yer ve cevresindeki yer gekilleri ve niifus 6zellikleri hakkinda gikarimlarda bulunur. Gevresindeki kaynaklan israf etmeden kullanur. (Gocuk olarak sahip oldugu haklara émekler verir Somut kalintilarmdan yola cikarak Anadolu ve Mevopotamya uygarhklarmm insanhk tarihine énemli katkilarmi fark eder. Teknoloji Kullanimmin sosyallegme ve toplumsal iiskiler Uzerindeki etkisini tartsir. Sanal ortamda ulashjp bilgilerin dogruluk ve giivenilirlifini sorgular. Bireysel ve toplumsal ihtiyaclar ile bu intiyaslarin Kargilanmasi igin hizmet veren *_kurumlan iligkilendirir, Temel haklan ve bu haklari kullanmanin Gnemini agiklar, Tiirklerin Anadolu’ya yurt edinme stirecini XI ve XIII. yizyillar kapsamunda analiz eder. Bilimsel ve teknolojik gelismelerin gelecekteki yasam tzerine etkilerine iligkin fikirler ileri siirer. iletisimi etkileyen tutum ve davraniglan analiz ederek kendi tutum ve davraniglarini sorgular. 7.13. Medyarun sosyal degigim ve etkilesimdeki roliiné tartigtr 7.3.3. Ornek incelemeler yoluyla géciin neden ve sonuglarim tartisir 642. 71d. Bilginin korunmasi, yayginlastirimasi ve aktarilmasinda degisim ve siirekliligi 74a. oe Tablo Ve gre; sosyal bilgiler 6gretmen adaylarinin tarihi konulardan vatan- daslik bilgisine kadar genis bir yelpazede cesitli konular ele aldiklani gériil- mektedir. Kazanimlar belirlendikten sonra adaylar, ders anlatimlan sirasinda kullanmak icin materyaller gelistirmislerdir. Onlarm gelistirdikleri materyal- ler ve isimleri agagidaki Tablo 2’de sunulmustur: Gs Uist sol tina sis Deis Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Saya Bilis Oretmen Aylin Oetn Mota Galtime ve Kulm Hoktndok Garson Tablo 2: Geli irilen Materyallerin isimleri Materyallerin isimleri PowerPoint Sunusu Prezi 6 Sapka ‘Magnetli Pano’ Yapigtir-Konustur Yapistirma Kartlani Haklar Agac. Sosyal Medya Panosu Yap Boz Oyunu Tarih Seridi Panosu Dart Atma Oyunu EL Ble Gocuk Haklart Uc Boyutlu Soru Evi istasyon Panolan: (Gykii, Eslestirme ve Afigleme) Hacivat Karagéz Gélge Oyunu, Kese Kagitlan, Caligma Kagitlan Gapraz Eslesme Oyunu, Milli Miicadele Panosu, Kim Oldugunu Bul Kartlan Mahkeme Kostiimleri (Hakim ve Avukat Ciibbeleri, Tokmak), Bilimin Yolu Labirent Oyunu ‘Soci Tarih Gordgme Formlan, Gergek Oyuncaklar (Bilye, Topag Eski Bez Bebek, Tel Ara- ba) Malazgirt Savagi Aksesuarlari (Kilig, Kask, Devietlerin Sembolleri, Kalkan, Bayraklar, Kostiimler) Tombala Kartlan, Anadolu Uygarliklan Kutusu (Fibula, Cengelli igne, Lidya Parasi, Gi- neg Kursu, Efes Antik Tiyatrosu, Su Kanal), Uygarliklar Sarkist Sriildiigii gibi SZretmen adaylan, sectikleri kazarumlarla ilgili olarak cesitli materyaller gelistirmislerdir. Bunun yaninda oyuncaklar ve mahkeme kiyafet- leri gibi gercek (hazir) nesneleri konularn dgretiminde kullanmuslardir. Ay- nica calismaya katilan égretmen adaylarndan yalnizca OA1, ders sunumunu Prezi programunda hazirlamustir. Diger 15 kisi, ders anlatumuni PowerPoint su- nusuyla yapmistir. OA1, Prezi’yi tercih etme gerekcesini su sekilde agklamistir: PowerPoint'i aslinda hazirlayabiliyorum... ama Prezi’de cok iyi degilim. Aslinda birazcik da 6$renmek istedim farkh bir ortam oldugu igin, Daha nce gérmiistiim ama hig kullanmamistim. Hoguma da gitmisti baya dikkat cekici oldugu igin. Boyle alan alan ilerledii igin tam benim ko- numla alakali oldugunu diistindiim. ilk énce iste maddeleri veriyorsun, sonra gérselleri veriyorsun, sonra sonucunu gésteriyorsun... Bu israf konusu ile alakali. O yiizden onu sectim. Bir de arkadaslarumdan higbiri yapmamush, Farkhhk olsun diye ben yaptim alka Unversity The Janel of Socal Scincs Insitute done 2-5 fiero» | OEBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Bunun yaninda biitiin adaylar, ders sunularm akilh tahta yardimuyla yansit- mustir. Beyaz yazi tahtasi ve ders kitaplarm hicbir aday tercih etmezken, hazir materyal olarak Tiirkiye Haritast (fiziki ve siyasi), i¢ Anadolu Fiziki Haritast ve Konya Fiziki Haritast ile cesitli videolar kullarulmustir. Ogretmen adaylarinin gelistirdigi materyaller genel olarak incelendiginde, ol- dukea yaratic: tiriinler ortaya koyduklan gériilmektedir. Her bir materyalin; ele alinan konunun igerigi, konu kapsamina giren deger, beceri, kavram ve kullarilan yéntem ve tekniklerle uyumlu bir sekilde hazirlanmus olmas1, ol- dukga dikkat cekicidir. Gzellikle Hacivat Karagéz Gélge Oyunu, istasyonlar, Dart Oyunu, Malazgirt Savagi Aksesuarlany, Anadolu Uygarhklan Minyatiirle- rive Yap Boz Oyunu, dgretmen adaylarinin ilgisini cekmig ve olumlu yorum- lar almistir. Ogretmen adaylarinm materyalleri inceledikten sonra onlara ilgili materyal- leri hangi amacla gelistirdikleri ve nasil kullandiklan sorulmustur. Hacivat Karagéz Gélge Oyunu materyalini iletisim konusunun dgretiminde kullanan OA2, tercihinin gerekcelerini su sekilde anlatmistrr: iletigim igin baya bir [bircok] materyal érnefi arastirdim ama hep ge- nellikle pano ya da agaclar vardi, Olumlu ve olumsuz davranuslanin biri yesil, biri kahverengi falan oluyor. Gyle olmaktansa hem ilgi gekici ol- sun hem de biraz eskiye dogru gidelim diye diisiindiim ve iletigimin en iyi émegini Karagéz ve Hacivat ta gordiigiim icin boyle bir gélge oyunu yapayim, dedim. Hem onlann dikkatini cekeyim, biraz da eglence olsun diye diigiindiim. GA2, Geleneksel Tiirk tiyatrosunun (Tiirk kuklasinin) énemli égelerinden biri olan Karagéz oyununun Hacivat ve Karagéz karakterleri (And, 2017) arasinda gecen diyaloglari, égrencilerin iletisim kurallarin acisidan degerlendirmesi igin kullanmis ve onlarm ilgisini fazlasiyla gekmeyi basarmustir. Malazgirt Sa- vasi'n1 canlandirmak igin savas aksesuarlarint kendisi hazirlayan OA3 ise yap- ug hazirliklart gu sekilde aktarmustir: Konuyu anlatirken ilk olarak Malazgirt savagimi canlandirdim. Her iki devletin bayraklarim: kullandim. Savas malzemelerini cogaltip kullan- maya caligtim... Her iki devletin kalkanlarm yaptim. Kili, kask, devlet- leri temsil eden sembolleri kullandim. Ornegin Bizans’in Hag igaretini, Selcuklu Devleti’nin gift bash kartal semboliinii kullandim. Hazirladig Malazgirt Savagr‘nin aksesuarlarim sinif ortami diginda rol oyna- ma yéntemiyle birlikte kullanan OA3, canlandirmanin diyaloglarint da ken- disi yazmustir. Gzetle aday égretmenlerin cogu, sectikleri kazanumlara uygun bir sekilde olabildigince yaratici ve etkili materyaller hazirlamis ve dogru bir sekilde kullanmuslardir QS _ ts Uits sol tina Esisa Dogs Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie Sosyal Bilgiler Ogretmen Adaylarinin Gelistirdikleri Materyaller Hakkin- daki Algilart ikinci arastirma sorusu kapsaminda dgretmen adaylarinin gelistirdikleri ma- teryaller hakkindaki algilari ve degerlendirmelerini grenmek icin onlara ma- teryallerinin giiglii ve zayif yénleri sorulmustur. Bu soruya iliskin bulgular, Tablo 3de sunulmustur: Tablo 3: Gelistirilen Materyallerin Giiglii ve Zayif Yénleri Giiglit f Zayit ft Tigi cekiel 7 Boyutunun kiigik olmast 6 Somutlastiricr 7 Yaz boyutunun kiigiik olmasi 3 O§rencilerin aktif katuhminsaglama___4_Ofrencinin katilhmini saglayamama__2 Tasinmasi kolay 2 Tasinmasi zor 1 Dayanikh 2 Dayanikh olmama 1 Dogru ve tam bilgiler igerme 2__Eksik bilgiler igermesi 1 Gergege yakin’ 2 Gergege tam olarak benzememe 1 O§rencilerin eksik bilgilerini tespit etme _1__Sesli olmama_ 1 Yeterli sayida dmek igerme 1_ Soru sayisinn az olmast 1 Diger kazanumlara uyarlanabilir olma 1 Bir kazarumla sirurh olma 1 Kolay kullanilabilme 1_ Fazla hazirhk gerektirme 1 Tablo 3'te giriildiigii gibi égretmen adaylan, gelistirdikleri materyallerin giic- ii ve zayif yénlerini orantil ve karsilastirmah: bir sekilde degerlendirmisler- dir. Adaylar, materyallerin tamamen olumlu 6zelliklerine odaklanmak yerine dezavantajli yénlerini de ele almuslardir. Tablonun iki tarafindaki ézellikler incelendiginde, 6gretmen adaylarnin materyal hazirlama ilke ve kurallarint bildikleri ve materyallerini bu bilgiler 1sginda hazirladiklari anlagilmaktadir. Bu konuda sahip olduklan: biling, onlarin kendi materyallerini degerlendirir- ken kullandiklart ifadelere de yansimistir. Adaylardan OA2, kullandigi mater- yalleri gu gekilde degerlendirmistir: “Kese kagidinda bir sikintt oldugunu diigiin- miiyorum, Sonucta iistiine yazip, icine atwp daha sonra tekrar alip konusup tartisarak yaptiklart igin ama sahne oyunu igin dneeden caligilmast gerektigini diisiiniiyorum.” 6A2, Hacivat Karagéz Gélge Oyunu’nun dncesinde hazirhk gerektirdigine an- cak kese kagitlarmin kolayca kullanuilabilecegjine vurgu yapmaktadir, Od ise Dart Oyunu materyalinin giiclii ve zayif ézelliklerini su sekilde agiklamustir: O§rencinin dikkatini cektigi icin daha cok katihm saglayacagim diisii- niiyorum. Zayif yénleri ise sorularin égrencilere sadece yazi olarak gel- digi icin ok atarken aktif ama yazinin sadece yazi olarak kalmas1... Ora- da herhangi bir sesli bir sey olsa, Syle bir imkarum olsa 8grencinin daha gok dikkatini geker, daha cok merak eder diye diisiiniiyorum... Sadece zarf olmasa daha iyi olurdu. Balas University The Jour of Sac Scena ule Vine Iwona | 9DBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Gorildiigii gibi GA4, materyalinin dgrenciyi derse katma konusunda giiclii, ii olmamasim. zayif bir 6zelligi olarak gérmektedir. OA4’iin diginda Soru Evi adh bir materyal hazirlayan GA6: “Daha fazla soru yazabilirdim ama onu da teknigimdeki kisi saytsina gére ayarladim. Altt kisiye altt soru hazerladim. Bir de Soru Evimin igerisine daha fazla soru takabilirdim.” diyerek materyalinin yalnizca 6 §- renciyi derse katabilmesini, zayif bir nitelik olarak degerlendirmistir. Aynica geleneksel oyun ve oyuncaklan dgretmek icin sézlii tarihi kullanan GAS, 8f- retim sirasinda kullandigi materyallerin avantajlt ve dezavantajht yénlerini gu sekilde dzetlemistir: Taginmasi kolay... ve yipranmaya kargi dayanikliydi. Bunu [oyun ve oyuncaklari] dgrencilerin gézlerinde somutlastirdim. Kalici olmasini saglamak... yOniinden kolayhik sagladh... Daha fazla oyun vardi. Eksik yam daha cok veli ile éfrenci arasmndaki iligki, bilgilerin biraz eksik ol- dugunu GAS, ders anlatim sirasinda geleneksel ve tarihi degeri olan oyuncaklan smuf ortamina getirmig ve égrencilere tanutmustir. Bu da dgrencilerin somut bir ge- kilde oyuncaklar tarumasin: sajlamustir. Ayn zamanda Ogrencilerin oyun ve oyuncaklarn gecmisini égrenmesi igin onlara sézlii tarih gériigmeleri yaptrmis- tur. Ancak bu goriigme formlarndaki oyun ve oyuncaklarla ilgili velilerin verdi- gi baz1 bilgilerin eksik oldugunu gérmiig ve bunu sézlii tarih formlarmin eksik yonii olarak degerlendirmistir. Son olarak Kim Oldugunu Bul yéntemini kul- lanan GA7, kullandigi materyallerin dzelliklerini gu sekilde degerlendirmistir: [Kim Oldugunu Bul] kartlarinda bence zaysf bir yén yok ama pano biraz kiigiik. Onda da boyut arttikea maliyet daha da artiyor tabi. Ben de bunu asmak adina materyalimi akilh tahtada yansittim ve anlatirken géreme- yen arkadaslarmizda buraya baksin seklinde, akilh tahtada gisterdim. Bu pano da sizde kalacak, dedim... Hem snifta birakabilecegim gercek bir materyal oldu hem de dijital olarak da aym eyi gésterdim. Teknolo- jiden de faydalandigimu diisiiniiyorum bu konuda. a7, ders anlatim: sirasinda Kim Oldugunu Bul kartlari, Milli Miicadele Pa- nosu ve Capraz Eslesme Oyunu icin ipler kullanmustir. OA7’nin de dedigi gibi, hazirladigi pano arka siralardaki 6$renciler tarafindan gériinmedigi igin akillt tahtaya dijital versiyonunu yansitmis ve herkesin gérmesini saglamustir. Ayri- ca Kim Oldugunu Bul kartlarim formatif (bigimlendirici) degerlendirme igin kullandiga icin herhangi bir sorunla kargilagmamustur. Materyallerinin giiclii ve zayif yénlerini bu gekilde degerlendiren adaylarm tamamu, hazirladigi materyallerin konunun égretimi igin yeterli oldugunu diigiinmektedir. Ormegin; Anadolu Uygarlklarin anlatan OA8, materyalleri- OO is: Leis Sse ite Ess eg Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie nin yeterliligi hakkinda gunlan séylemistir: “Benim kazanimumda kavramlar én plandaydr, Tombala da direkt kavramlara yénelikti. 5. sinf diizeyinde oldugu icin, dgrencilerin akullarnda tutmast igin de bu yénde bir sarkryla akullarmda tutmalarsigin kavramlart sarkinin igine yerlestirdim.” Ders anlatumu strasinda 8 farklt materyal kullanan OAS, materyallerinin 6zellikle kavram égretimi ve Sgrenci seviyesi icin oldukca yeterli oldugunu ifade etmistir, Materyalindeki anayasa maddeleri cok yakindan bakilmadigs siirece okuna- mayan OA9, materyalinin yeterli oldugunu gu sekilde anlatmishr: “...yeter- liydi. Bunu yapmasam ellerden kus seklinde bir sey yapmayt diisiinmiistiim, sadece iizerinde haklarin yazdig ama bu sekilde hem hakkin kendisinin hem de Anayasada hangi maddeye dayandyginn yazmasimn Ogrenciler agisindan daha iyi oldugunu diisiiniiyorum.” OA9'un dgrenciler igin olumlu olarak gordiigii materyal, tize- rindeki Anayasanmn ilgili maddeleri zor okundugu icin elestirilmistir. Ancak materyalin renk uyumu ve haklarla kurulan iliskisi olumlu olarak yorumlan- mustir. Yani OA9, maddelerin kolay okunabilir olmamasin yeterlilik agisindan énemli bir problem olarak gérmemistir. Bu béliimiin en ilging bulgularindan birisi, materyalini kendisi de olumsuz yénde elestiren OA10'un, hazirladigi materyali konunun égretimi igin yeterli bulmasidir. OA10, materyalinin yeterliligi hakkinda sunlar séylemistir: “Ben- de 5 tane bosluk doldurma vardh. Bosluk doldurma sorularim birazcik daha artirirsam konunun dzetini tekrar dgrencilere kendisi yaparak dgrenciler istenilen mesajr kendi leri verir, kendileri air ve yeterli oldugunu diisiiniiyorum.” Ashnda OA10, kendisi de “Yapistur-Konustur” adh materyalinin meveut halini gelistirdigi takdirde yeterli hale gelecegini ifade etmektedir, Ancak mevcut haliyle ilgili: “...biraz~ ik basit bir materyal kullandim ama materyalimin adi Yapistur-Konustur oldugu i¢in etkili bir materyal oldugunu diigitniiyorum.” diyen OA10'un, hazirladigi materya- lin her seye ragmen yeterli oldugu konusunda israr ettigi goriilmektedir, Bu biliimdeki bulgular, égretmen adaylarimin materyal gelistirme ilkeleri ve kurallann iyi bildiklerini ve materyallerini bu kurallara uyarak hazirladikla- mint géstermektedir. Ayrica gelistirdikleri materyallerin giiclii ve zayif yénleri konusunda daha nesnel yorumlar yapan adaylarm bir béliimii, materyalleri- nin yeterliligi konusunda benzer bir tavir sergileyememig ve zayif yénlerini kabullenmemislerdir. Sosyal Bilgiler Derslerinde Ogretim Materyali Kullanumi Hakkinda Gi ler s Ogretmen adaylanyla gelistirdikleri materyaller degerlendirildikten sonra sosyal bilgiler derslerinde materyal kullanimi hakkindaki diigiinceleri sorul- mustur. Bu konudaki gériisler, Tablo 4’de siralanmustur: Balas University The Jour of Sac Scena ule one 2-sw enzo; AOBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Tablo 4. Sosyal Bilgiler Derslerinde Ogretim Materyali Kullanminm Katkilan Katkilar f Aktif Katalumi Saglama 15 Dikkat ve iigi Gekme 2 Konuyu Somutlastirma 10 Kaha Ogrenme 7 Eglenerek Ogrenme 5 Yaratici Diigiinmeyi Destekleme Gigme ve Degerlendirmede Kullanma’ Merak Uyandirma’ Gérsel Hafizay: Gelistirme Yaparak Yasayarak Ofrenme Motivasyonu Artirma Tablo 4’e gore 6gretmen adaylan, sosyal bilgiler derslerinde 6gretim materyali kullanminin en énemli katkisin, égrencilerin derse aktif katilbmum saglamak olarak gérmektedir. Adaylardan GA11, materyallerin dersteki katkismt séyle aciklamustir: “Ogrenciyi aktif kiltyor, ilk basta égrencinin dikkatini gekiyor, Acaba bu neymis diyor, Ben de yapaytm diyor, ben de katilayim diyor. Bu gekilde dgrencinin katilimint saghyor...” OA1Ve gore materyal kullanimi, dikkatini gektigi ve me- rak uyandirdigs icin dfrencinin aktif rol almasim saglamaktadir. Ancak OA12, bu konuda bir parantez acarak sunu séylemistir: “Tabi materyalin boyutuna gore degisiyor. Ornegin dgrencinin aktif katilim gésterdigi materyal yani etkinlige dayanan materyal dgrenmeyi kolaylastinyyor denilebilir.” GA12, kullarlan materyalin an- cak bir etkinlikle birlestirildiginde grencinin aktif kaulhmini saglayabildigine dikkat cekmektedir. OAS ise materyal kullamiminn égrencinin derse katihmi- ni nasil sagladigim su gekilde agiklamustir: Gmegin; bir secimde bile sandiklann getirilip zarflarin yapilmasi bile cok dnemli bir sey... Gncelikle dgrenci aktif hale gelir... daha cok gii- diileme oluyor, onlar da derse katlmak, bir seyler yapmak istiyorlar. Sonraki asamalarda cok iyi kiyaslama yapryorlar, degerlendirmeyi iyi yapiyorlar... aktif oluyorlar, derse ilgisi olmayan birine bile ‘Hadi kalk bakalim, sen ne diisiiniiyorsun” diyerek onun da derse katilbmini ko- laylastinyor. Aktif katiimin disinda materyaller, sosyal bilgiler derslerinin olmazsa olmaz1 olarak gériilen somutlastirmay: da saglamaktadur, Gzellikle sosyal bilgiler gibi farkh disiplinlerin kavramlarint igeren ve dgrenciler igin cofu zaman soyut kalan kavramlarmn etkili bir gekilde somutlastirilmasinda énemli bir isleve sa- hiptir. OA9, materyallerin bu yéniinii gu gekilde agiklamstir: OD, is: Leis Sse ie Ess eg Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie Materyal kullanimy, sosyal bilgilerde bence oldukca énemli, zaten genel olarak soyut kavramlardan bahsettigimiz icin somutlagtirmak gereki- yor... Baska, ders anlatiminda biiyiik kolayhk saghyor, Ogretilmesi zor bir kavramin materyal ile daha kolay dretilebilecegini diisiiniiyorum, Bir de grencilerin derse olan ilgisini arturdigim diisiiniiyorum.. AS, sosyal bilgiler dersleri igin cok énemli bir noktaya vurgu yapmaktadir. Materyaller, 6grenciler igin soyut olan birok kavramun gercek hayatla bagini kurmakta ve onlanm ilgili kavramlan daha iyi anlamlandirmasim kolaylastir- maktadir. Ancak bu katkinin olusmasinin diger iki énemli bilegeni, materyal- lerin dfrencilerin ilgisini gekmesi ve onlarin aktif katulimumu saglamasidir. OA9 gibi sosyal bilgiler derslerinin somutlastirilmast gerektigini diigiinen OA13, materyallerin bu konudaki katkisma gu sekilde deginmistir: Sézel anlatma dayanan bir dersimiz. var, bir siire sonra 6grenciler ders- ten kopuyor, tamamen baglanulan kesiliyor, onlan toparlayabilmek igin béyle renkli geylere ihtiyag oldugunu diisiiniiyorum... genel tabiriyle somutlastirilmaya ihtiyac var... kavramlar, gérsellerle desteklendiginde zihninde bir imge oluguyor onlar icin. Buna bir etkisi oldugunu diisii- niiyorum, Kavramlari biz somutlastinip verebiliyoruz onlara... [aktif] katihm agikgasi cok oluyor. Gocuklar -biz bile dahil olmak iizere- oyna- mak istiyoruz, katilmak istiyoruz, merak duygusu uyandinyor acikgast. ‘gimdi ne yapacagiz?” sorusunu soruyorlar kendilerine... Sosyal bilgiler derslerinin sézel anlatma dayali oldugunu ve bunun somutlas- turma konusunda bir engel oldugunu diisiinen OA13, bu sorunun asilmasinda materyallerin dikkat gekme, dgrenciyi derse katma ve dgrenilenleri anlamh hale getirme konusunda sundugu énemli katkilara vurgu yapmistir. OA7 ise sosyal bilgiler derslerindeki duraganhgin asiImasmda materyallerin ne tir katkilan oldugunu séyle anlatmistir: Bence sosyal bilgilerin sézel anlatim olarak bir duraganhgi var. Matema- tikte tahtay: daha cok kullanabiliyoruz. iste biraz daha égrenci deftere bir seyler yaztyor, aktif bir seyler yapabiliyor ama sosyal bilgilerde f- retmenin anlatmas1 ve karst tarafin almasi séz konusu. Bunu asmak igin gorseller, videolar ya da herhangi bir materyalin kullaniminin dgrenciyi derse cektigini diigiiniiyorum. Bu her derste gecerli ama sosyal bilgile- rin o duraganhjim defistiriyor. Konular, birbirinden bagimsiz ve farkl, farkli materyaller ilgiyi arttmyor, bunu... stajda da daha cok anlamus oldum. Gelistirdigi materyalleri, tiniversitedeki rnek derste ve okul deneyimi dersi kapsaminda gézlem yapgi okulda kullanan OA7, hem kendi dersini anlatir- Balas University The Jour of Sac Scena ule Vine awe encore 10SBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis ken hem de énceki haftalarda yaphgi gézlemlerde dgrencilerin materyallere gésterdigi ilgiye vurgu yapmaktadir. Buradaki en énemli vurgu, sdzel ve du- ragan olarak algiladigt sosyal bilgiler dersinin materyaller sayesinde renklen- mesi ve hareketlenmesidir. Bu gériigiin yanunda adaylardan OA14, materyalle- rin sosyal bilgiler dersi icin énemini bir biitiin olarak degerlendirmistir: Materyal kullanimt sosyal bilgiler dersinde kullanim bence gerekli. Ko- nular dgrenciler tarafindan sikici bulunuyor ve ilgi gekici degil... Kendi materyalim iizerimden diistinecek olursam cocuklarda konu daha kahict oluyor, élgme ve degerlendirme kismi igin de olabilir. Ama en énem- li katkist égrencilerin ilgisini, dikkatini gekme olabilir... Hem eglenip hem de dgrendiklerini diisiintiyorum. Yapboz parcalarint birlestirirken eflendiler. Ama parcay1 birlestirdikten sonra o kurum hakkinda bilgi vermeleri gerekiyor ve dgrencilerin 6grenip égrenmedikleri burada an- lagihyor. gladigina dikkat ceken OA14, materyallerin ayn zamanda éleme ve degerlendirme icin de kullarulabildigi- ni sdylemistir. Gergekten de bazi materyaller, 8gretmen adaylar tarafindan ders anlatimt sirasinda daha cok formatif degerlendirme icin kullarulmistr. Son olarak GA1, diger arkadaslarinm degindigi bitin katkilan genel olarak gu gekilde degerlendirmistir: Materyallerin 6gretimin daha kalici olmasim Sosyal bilgiler dersi cok fazla somut bir ders degil... Soyut olan geyleri cocuklara somutlastirmak icin ya da... gercek bir gekilde gastermek, elle tutulur bir seyler saglamak ya da onlarn teknikleri yéntemleri kulla- narak hem eglenmelerini hem égrenmelerini salamak icin bence ge- rekli,,. Somutlastirmay1 saghtyor. Derste eglenmesini saghyor... Derse olan motivasyonunu kuvyetlendirdigini diigiiniiyorum... ders kitabm- dan ders islemek farkh bir sey, materyalle birlikte ders islemek farkh bir sey... Aktif katilim var, bir de gretmen merkezli dersi, égrenci merkezli hale getirebilir... materyalleri gériip dgrenciler bence kendileri de farklt seyler diisiinebilirler. Belki de kendileri materyal olusturacaklar, ken- dileri égrenmeleri igin... iste bu anlamda diigiinme becerilerine katkisi olabilir... Siirekli farkh ya da cesitli materyaller gdrdiikten sonra kendisi farkl materyaller diistinebilir, zihninde bunu gelistirebilir. GAL, bir bakima materyal kullaruminin sosyal bilgiler derslerdeki fonksi- yonlarim acklanustir. Ona gére materyaller; égrencinin ilgisini ceken, aktif kaulimun saglayan, dersi somutlasuran, dgrenciyi merkeze alan, diisiinmeye ve yaraticilga sevk eden ve eglenerek 8grenmeye imkan tamyan yénleriyle sosyal bilgiler dersleri icin vazgecilmez bir konumdadir. Ancak eglenerek 6§- renme konusunda OA9‘un bir eklemesi bulunmaktadir. OA9: “Materyale gére 4, iss: Lives Sexe ie Ess ei Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie degisiyor... Benim materyalimde sadece dgreniyorlar, baska bir arkadasin gelistirdigi materyalde hem eglenme hem dgrenme durumu olabilir.” diyerek bazi materyallerin yalnizca égretim boyutunda faydah olabilecegine vurgu yapmustir. Ashnda OA12nin daha énce séyledii gibi, materyallerin ilgi gekmesi, 6grencinin ak- tif katuhmint saglamasi ve elenceli olmast igin herhangi bir etkinlikle birlikte kullaniimasi gerekmektedir. Bu arastirma sorusuna verilen cevaplar degerlendirildiginde, dfretmen aday- larmin materyal kullanmunin sosyal bilgiler dersleri icin vazgecilmez oldu- gunu diisiindiiklerini séylemek miimkiindiir. Onlara gére; materyaller sosyal bilgiler derslerinin sdzel, duragan ve soyut yapisim renklendiren, hareketli hale getiren, somutlastiran, égrencilerin ilgisini geken ve aktif katihmini sagla- yan, diisiinme becerilerini gelistiren ve eglenirken kalici 6grenmeleri saglayan en 6nemli égelerinden biridir. SONUG, TARTISMA VE ONERILER Bu calismada sosyal bilgiler 6gretmen adaylarmnin materyal gelistirme ve kul- lanum: hakkindaki gériislerinin kesfedilmesi amaglanmus ve tig aragtirma soru- suna cevap aranmustir. Birinci aragtirma sorusu kapsamundaki sonuglara bakil- diginda, sosyal bilgiler 6gretmen adaylarinin Sosyal Bilgiler Ogretim Progra- mi'ndan tarih, cografya, kiiltiir, vatandashk, hukuk gibi fark alanlardan kaza- rumlar sectikleri gériilmiistiir. Bu kazanimlarin égretimi igin her bir 6gretmen adayinin en az 3 farkh materyal gelistirdigi ya da kullandiga tespit edilmistir. Ayrica -bir kisi harig (Prezi programu)- biitiin adaylar, PowerPoint sunusuyla ders anlatmustir. Bunun yaninda herkes, ders anlatim: sirasinda akill tahtayt kullanirken, hig kimse beyaz yazi tahtasmdan ve ders kitaplarimdan yararlan- mamistir, Ayrica adaylar, oyuncaklar ve mahkeme kryafetleri, haritalar ve vi- deolar gibi hazir materyalleri dersin amaglan dogrultusunda kullanmuslardir. Bu sonuclarin aksine Sahin (2015), cesitli branslardan dgretmenlerin derslerin- de daha cok ders kitabi ve yazi tahtasmna dayali ders islediklerini; akillt tahta, video ve yansitma teknolojilerinden cok az diizeyde yararlandiklarim ortaya gikarmistr. Aynca kullanilan materyallerin niteligi ve sikh ile yerlesim bi- rimi arasinda da anlamh farklik bulamamustir. Ayrica Dere ve Ding (2017) tarafindan yapilan arastirmada, 1960’tan beri sosyal bilgiler derslerinde mater- yal olarak daha cok kiire, yaz1 tahtasi ve ders kitaplarinin kullanuldig ortaya konulmustur. Ashnda bu durum, var olan genel tabloyu, “klasik ders mater- yalleri’nin hala énemini fazlasiyla korudugunu (Alm, 2015) ve 6gretim ma- teryali kullanim: konusunda 6gretmenlerin sahip oldugu inanglarin ne kadar énemli oldugunu géstermektedir. Bu arastrmada ise sosyal bilgiler 6gretmen adaylarinin gerekli teknolojik altyapiya sahip olduklarinda egitim teknoloji- Balas University The Jour of Sac Scena ule one 2-ave owas 10DBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis lerine rahathkla uyum sagladiklan gériilmiistiir. Bu sonuclar, gelecegin 68- retmenlerini yalnizca teknolojiyle entegre ve barisik bir gekilde yetistirmenin yeterli olmayacagims, onlarin ayni zamanda efitim teknolojilerinin kullarumt konusundaki inanclarim gelistirmek gerektigini ortaya koymaktadir. Bu amag gerceklestirildiginde Sahin (2015) tarafindan sunulan genel tablo ve geleneksel ahskanhklarm degigmesi beklenebilir. Ogretmen adaylarinin gelistirdigi materyaller incelendiginde, oldukga yaratict iirinlerin ortaya konuldugunu séylemek miimkiindiir. Gelistirilen materyal- ler; konunun igerigi, deger, beceri, kavram ve kullanilan yéntemlerle uyumlu bir sekilde hazirlanmustir. Ozellikle Hacivat Karagéz Gélge Oyunu, Dart Oyu- nu, istasyonlar, Malazgirt Savast Aksesuarlari, Anadolu Uygarhklari Minya- tiirleri ve Yap Boz Oyunu dikkat gekmis ve olumlu yorumlar almustir. Gelisti len ve kullamilan bu materyaller, Bektas, Nalgaci ve Ercoskun’un (2005) sosyal bilgiler derslerinde kullanilan materyalleri tanittigi caligmastyla karsilagtiril- diginda, sosyal bilgiler derslerinde materyal cesitliliginin 14 yilda kayda de- ger bir sekilde arthgini gérmek miimkiindiir, Ayrica kullanilan materyallerin neredeyse tamamunin ogrenci merkezli yaklasimla gelistirilmig ve kullanilmis olmasi, diger énemli gelisme olarak kaydedilmistir. ikinci arastirma sorusu kapsaminda sosyal bilgiler 6gretmen adaylarmin ge- ligtirdikleri materyaller hakkndaki algilan ortaya konulmustur. Sonuclara gére; adaylarin materyallerinin en giiglii yonleri; ilgi cekici, somutlastinica ve Sgrencilerin aktif kathhmina uygun olmasidir, Zayif yénleri ise; materyal bo- yutunun ve materyalde kullanilan yazilarin puntosunun kiigiik olmast ve 68- renci katuhmim yeterince saglayacak nitelikte olmamasidir, Bunlarin yaninda adaylarm gelistirdikleri materyallerin tamamen olumlu 6zelliklerine odaklan- mak yerine giiclii ve zayif yénlerini birlikte ele aldiklari ve orantih bir gekilde degerlendirdikleri gériilmiistiir. Adaylarm gelistirdikleri materyallerin giiglii ve zayif yénlerini degerlendirir- ken kullandiklart ifadeler, onlarin materyal gelistirme ilkeleri ve kurallarint iyi bildiklerini ve materyallerini bu kurallara uyarak hazirladiklarmi géster- mektedir. Adaylar, materyalleri hakkinda konugurken, kullanilan bilgilerin dogrulugunu teyit etme, mesajin agik ve anlagihr olmast, gercege yaknhk, dayanikhk, ilgi cekicilik, égrenci seviyesi, kolay kullarulabilirlik ve materyal arast biitiinliik gibi materyal gelistirme ilke ve kurallarinm (Yalin, 2004; Yan- par, 2009; Celikkaya, 2017) énemine dikkat cekmislerdir. Bu durum, Usta’nin (2015) cahsmasinda ifade ettigi gibi, adaylarin materyal gelistirme ve kullanma ilkelerini yeterince bildiklerini gdstermektedir. Ancak gelistirdikleri materyal- lerin giiglii ve zayif yénlerini degerlendirirken daha nesnel yorumlar yapan adaylarin bir béliimii, materyallerinin yeterliligi konusunda benzer tavirlart OG is: Leis Sse ite Ess eg Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie sergileyememis ve zayif yénlerini kabullenememislerdir. Adaylarm tiimii, bazi materyallerde birtakim sorunlar olmasina karsin konunun 6gretimi icin gelistirdigi materyallerin yeterli oldugunu séylemistir. Uciineii arasturma sorusu kapsamunda sosyal bilgiler derslerinde égretim ma- teryali kullanumi hakkinda égretmen adaylarmnin gériisleri belirlenmistir. So- nuclara gire; sosyal bilgiler derslerinde dgretim materyali kullanim1 6gren- cinin aktif katiim saglama, dikkat ve ilgi gekme, konuyu somutlastirma ve kahea égrenme konusunda cesitli katkilar bulunmaktadir. Bu sonuglan; Kurt- dede-Fidan (2008), Kaya ve Samanci (2010), Sahin (2015), Yazar (2015), Sahin ve Tasytirek (2016), Yazhk (2018) ve Bozpolat ve Arslan (2018) tarafindan yapi- lan galismalarda da gérmek miimkiindiir. ilgili cahsmalara katilan égretmen adaylari ve 6fretmenler, materyallerin 6grencilerin ilgisini ve dikkatini cekti- Zine, frencilerin aktif katlhmam sagladigina, bilgilerin somutlastirilmasmi ve kali olmasin: saflacigina vurgu yapmuslardir. Bu sonuclar, materyal kulla- rumunin cesitli disiplinlerin soyut kavramlarin: iceren sosyal bilgiler dersinin etkili bir sekilde somutlastinlmasinda énemli bir yere sahip oldugunu géster- mesi acismdan énemlidir Kavramlani somutlastirmanin yaninda materyallerin; eglenerek dgrenme, ya- raticl diisiinmeyi destekleme, élgme ve degerlendirmede kullanma, merak uyandirma, gérsel hafizayi gelistirme, yaparak yagayarak égrenme ve moti- vasyonu artirma gibi diger katkilarina deginilmistir. Ayrica dgretmen adayla- mnin materyal kullaniminin sosyal bilgiler dersleri igin vazgecilmez oldugunu diigiindiiklerini séylemek miimkiindiir. Adaylara gore materyaller; sosyal bil- giler derslerinin sézel, duragan ve soyut yapisim renklendiren, hareketli hale getiren, kalici dgrenmeyi saglayan, diisiinme becerilerini gelistiren ve eglenir- ken égreten, en énemli dgelerinden biridir. Bu béliimde deginilen katkilardan Yazar (2015) ve Oztiirk ve Gztiirk-Zayimoglu’nun (2015) calismalarina katilan é§retmen adaylari da bahsetmistir. ilgili calismalarda adaylar, materyallerin &grenmeyi kolaylasturmasi, dgrencilerin dikkatini gekmesi ve derse olan ilgiyi artirmasi gibi nitelikleri én plana akarmustr. Ayrica materyal kullanmunin dersleri aktif, eglenceli ve etkili hale getirdigine iliskin sonuclara Kurtdede-Fi- dan (2008), Kaya ve Samanca (2010), Bozlar-Balci, Serindag, ve Bales (2017) ve Yazhik (2018) tarafindan yapilan calismalarda da ulasilmishir. Son olarak litera- tiirdeki diger calhsmalardan farkh olarak égretmen adaylarmin bazilarmin, ge- listirdigi materyalleri ézellikle formatif degerlendirme igin kullandiklan tespit edilmistir. Bu sonug, materyal gelistirme ve kullanmuyla élgme ve degerlen- dirme dgesi arasmda anlamh bir bag kurma agisindan dnemlidir. Bu arastirmanin sonuclan, sosyal bilgiler éretmen adaylarinin Sosyal Bilgiler Osretim Programu’ndan sectikleri kazanimlar icin gelistirdikleri ve kullandik- Balas University The Jour of Sac Scena ule Wine 2-awe owzons OTBalke Universes Sosol Bina nsitisd eis lan materyallerin oldukca uygun oldugunu géstermektedir. Bunun yaninda adaylarn gelistirdigi materyalleri, materyal gelistirme ilke ve kurallarm dik- kate alarak hazirlamalari; yaratici, yenilikei ve Ogrencileri aktif hale getirme gibi niteliklere sahip materyaller ortaya koymalans, sosyal bilgiler dersinin ge- lecegi acismdan sevindiricidir. Ayrica adaylarm gelistirdikleri materyallerin giiclii ve zayif yénlerini nesnel bir gekilde degerlendirmelerine ragmen ma- teryallerinin yeterliligi konusunda tarafsz olamadiklan tespit edilmistir. Son olarak adaylarin sosyal bilgiler dersinin kavramlarinin somutlastirilmasinda materyallerin potansiyelini kesfetmeleri ve sosyal bilgiler dersi igin vazgecil- mez, oldugunu diigiinmeleri, adaylarin derslerinin ileride kendi derslerinin aktif ve anlamh dgrenmeye yénelik etkinlikler igerecegine igaret etmektedir. Bu sonuclar baglaminda éncelikle bu alanda arastirma yapan kisilerin dzel- likle uygulama okullarinda materyal kullanan adaylarm tecriibelerini ortaya koymalan gerekir. Ciinkii adaylar, materyal gelistirme derslerinde gelistirdi; materyalleri, cogu zaman bir sunumla yalnizca arkadaslarina anlatmakta ve sonrasinda bu iiriinler atl hale gelmektedir. Materyali yalnizca gelistirmeyen, ayni zamanda derslerde kullanan adaylar ve 6gretmenlerle arastirmalarin yii- riitiilmesi gerekmektedir. Bunun yaninda materyal tasarim1 ve égretim tekno- lojileri derslerindeki materyaller, mutlaka okul uygulamalarma tagmmah ve okullarda adaylar tarafindan bizzat kullanilmahdir. Bu uygulama, adaylarin ve dgretmenlerin dgretim materyali kullarumunin sosyal bilgiler Sgretimi igin énemini anlamalanna yardimct olacaktr. OB is: Leis Sse ie Ess ei Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie KAYNAKGA Acer, D. (2011). Okuléncesi Ogretmen Adaylarinin Materyal Gelistirme Dersine iligkin Gériislerinin Incelenmesi. ilkégretim Online, 10(2), 421-429, Agikahn, M. (2017). Arastarmaya Dayal: Sosyal Bilgiler Oretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayinailik. Aktepe, V., Uzunéz, A. ve Giindiiz, M. (2018). Ogretim Teknolojisi ve Materyal Tasanmu (OTMT) Dersinin Ogretmen Adaylarmin Mesleki Kazanimlarina Etkisine iligkin Farkh Degiskenlere Gére Farkindahk Diizeylerinin incelenmesi. MANAS Sosyal Arastirmalar Dergisi, 7(2), 31-43. Alm, M. (2015). Cografya Ogretmen Adaylarinin Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarimi/Gelistirme Dersinde Elde Ettikleri Kazanimlar. Dogu Cografya Dergisi, 20(33), 1-10. And, M. (2017). Baslangicindan 1983’e Tiirk Tiyatro Tarihi (Yay. Haz. Mustafa Bayka). istanbul: iletisim Yaymlan., Anderson, H. M. (2018). Using Dale’s Cone Of Experience. 18 Subat 2019 tarihinde_http://www.queensu.ca/teachingandlearning/modules/active / documents/Dales_Cone_of_Experience_summary.pdf adresinden erigildi. Aykag, N. (2014). Ogretim ilke ve Yontemleri. Ankara: Pegem Akademi. Bakag, E. ve Ozen, R. (2016). Ogretmen Adaylarimin OZretim Teknolojileri ve Materyal Tasarim1 Dersine Yénelik Tutumlan, Yaratialk Algilari ve Gz-Yeterlik inanglan Arasindaki iligki. Abant izzet Baysal Universitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi, 16 (1), 41-61. Bektas, F., Nalgaci, A. ve Ercoskun, H. (2009). Sif Ogretmeni Adaylarmin “gretim Teknolojileri ve Materyal Gelistirme/Tasarmi” Dersinin Kazarumlarina iligkin Gériisleri, Kuramsal Eitimbilim Dergisi, 2(2), 19-31. Bilgili, A. S. (Ed.). (2016). Sosyal Bilgilerin Temelleri, Ankara: Pegem Akademi Yaymevi. Bozlar-Bala, i., Serindag, E. ve Bale, U. (2017). Yapilandirmac: Ogrenme Kuramina Gére Almanca Derslerinde Materyal Hazirlanmasi. Batman Universitesi Yasam Bilimleri Dergisi, 7(1/1), 123-135. Gahskan, H., Tangiilii, Z. ve Sever, S. (2015). Sosyal Bilgiler Dersine iliskin Arag- Gereg Yeterlikleri Olgeginin Gelistirilmesi ve Ortaokul Ogrencilerinin Durumlarmin incelenmesi. Kalem Egitim ve insan Bilimleri Dergisi, 5(1), 99-132. Gahsoglu, M. (2015). Sumf Ogretmeni Adaylarinn Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarim Dersine iliskin Gériisleri. Current Research in Education, 1(1), 23-32. Gelikkaya, T. (2013). Sosyal Bilgiler Ogretmenlerinin Ogretim Arac-Gere¢ ve Materyallerini Kullanma Durumlani. Ondokuz Mayis Universitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi, 32(1), 87-107, Balas University The Jour of Sac Scena ule one 2-awe encore 109Balke Universes Sosol Bina nsitisd eis Gelikkaya, T. (2017). Sosyal bilgiler Ogretiminde Arag-Gereg ve Materyal Kullanmmin Gnemi. Sever, R. ve Kosoglu, E. (Bd), Sosyal Bilgiler Ofretiminde Exitim Teknolojileri ve Materyal Tasarim: iginde (ss. 37-62) ‘Ankara: Pegem Akademi. Gelikkaya, T. ve Kiiriimliioglu, M. (2017). Veliler, Ogrenciler ve Sosyal Bilgiler Oretmenlerinin Programdaki Degerlere iliskin Deger Hiyerarsileri, Gerekceleri ve Gnerileri. Uluslararast Sosyal ve Egitim: Bilimleri Dergisi, 4(8), 243-264. Gevik-Kihg, D. B. (2016). Miizik Ogretmeni Adaylarmin Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarimi Dersi Hakkindaki Griisleri. Egitim ve Ogretim Arasturmalani Dergisi 5(1), 1-8. Dale, E. (1969). Audiovisual Methods in Teaching. NY: Dryden Press. Dere, i. ve Ding, E. (2017). Sosyal Bilgiler Derslerinden Kalanlar: 1960'dan Giiniimiize Kadar Sosyal Bilgiler Dersini Alanlarm Hatiralan Diyalektolog, 16, 21-39. Demirel, O. ve Yager, E. (2017). Egitim, Ogretim Teknolojisi ve iletisim. Demirel, 6. ve Altun, E. (Ed.), Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarimt iginde (ss. 2-26). Ankara: Pegem Akademi Yayincilik. Ding, E, (2019). Tarih Ogretiminde Yazih Kaynaklarin Kullarumi, Demircioglu, iH. ve Turan, i. (Ed.), Tarih Ogretiminde Oretim Teknolojileri ve Materyal Tasarm (4. baski) iginde (ss. 102-142). Ankara: Pegem Akademi Yaymeihk. Silverman, D. (2018). Nitel Verileri Yorumlama (Ceviri editérit: Ding, E.). Ankara: Pegem A Yayineihik. FATIH Projesi, (2018). 18 Subat 2019 tarihinde http://fatihprojesi.meb.gov.tr/ etkilesimli-tahta/ adresinden erisildi. Geer, A. K. (2010). Teknik égretmen adaylarmnmn dgretim teknolojisi ve materyal gelistirme dersine yénelik deneyimleri. Yiiziincti Yul Universitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi, 7(2), 1-25. Giilbahar, Y. (2008). Ogretim Arag ve Geregleri Selvi, K. (Ed.), Ogretim Teknolojileri veMateryal —Tasarimn iginde (ss. 85-126). Ankara: Aru Yaymnailik. Kaya, Z. (2006). Oretim Teknolojileri ve Materyal Gelistirme. Ankara: Pegem A Yayineihk. Kaya, H. ve Aydin, F. (2011). Sosyal bilgiler dersindeki cografya konularinin @§retiminde akilh tahta uygulamalanna iliskin Sgrenci_gériigleri. Zeitschrift fiir die Welt der Tiirken!Journal of World of Turks, 3(1), 179-189. Kaya, R. ve Samanct, O. (2010). Ggretmen adaylarmm alternatif dgretim materyalleri ile ilgili gériisleri, Milli Egitim Dergisi, 188, 83-98. Kazu, i, Y. ve Yavuzalp, N. (2010). Ogretim Yazihmlarinn Kullanimina iliskin Ogretmen Giriisleri. Egitim ve Bilim, 33(150) AO is: Lives Sse te Ess ei Gh: 22 Soy 4, Haan 2019Sosa Bgl Oren Malan Oe Nato Gelime we Korum Hkindsk Sie Keles, E. & Giintepe, E. T. (2018). Egitim Fakiiltesi Ogretim Elemanlannin Teknolojiyi Ogrenme-Gretme Siirecine Entegrasyonu. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 142-157. Kurtdede-Fidan, N. (2008). ilkégretimde Arag Gereg Kullanimuna iliskin Oretmen Goriisleri. Kuramsal Egitimbilim Dergisi, 1(1), 48-61. Mason, J. (1996). Qualitative Researching. London: Sage. Maxwell, J. A. (2018). Nitel Arastirma Tasarim Etkilesimli Yaklasim (Gev. Ed. Gevikbas, M.). Ankara: Nobel Yaymahk. Milli Bgitim Bakanhgi [MEB], (2018). Sosyal bilgiler dersi dgretim program (4-7. simflar), Ankara: Milli Egitim Bakanhga Yayinlan, Merriam, S. B. (2018). Nitel Arasturma, Desen ve Uygulama igin Bir Rehber (Geviri editérii: Turan, S.). Ankara: Nobel Yayinailik, Moran, D. (2000). Introduction to Phenomenology. London & New York: Routledge. Molenda, M. (2003). Cone of Experience. A. Kovalchick & K. Dawson (Eds.), Educational technology: An encyclopedia icinde (pp. 161-165), Santa Barbara, California: ABC-CLIO. Nalgaci, A. ve Ercoskun, M. H. (2005). ilkégretim Sosyal Bilgiler Derslerinde Kullanilan Materyaller. Atatiirk Universitesi Kazim Karabekir Egitim Fakiiltesi Dergisi, (11), 141-154. Patton, Q. M. (2018). Nitel Arastirma ve Degerlendirme Yéntemleri (Ceviri Editérleri: Biitiin, M. Demir, S. B.). Ankara: Pegem A Yayincilik. Seferoglu, S.S. (2006). Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasartm. Ankara: Pegem ‘Akademi Yayincilik. Sever, R. ve Kogojlu, E. (2017). (Ed), Sosyal Bilgiler Ogretiminde Exitim Teknolojileri ve Materyal Tasarimt, Ankara: Pegem Akademi. Sahin, M. (2015). Ggretim Materyallerinin Ggrenme-Ogretme Siirecindeki islevine iliskin Ogretmen Gériislerinin Analizi. Kastamonu Egitim Dergisi, 23(3), 995-1012. Sahin, i. F. ve Tasyiirek, Z. (2016). Sosyal Bilgiler Ogretmenlerinin Derslerde Kullanmis Olduklart Arac-Gerecler Hakkindaki Gériigleri. Dogu Cografya Dergisi, 21(36), 29-42. Onal, H., Kihig, B.C., Golak, i. ve Kizilgaoglu, A. (2017). Sosyal Bilgiler Ogretmen Adaylariun Etkinlik Yaptirma Ve Materyal Kullanumina Yatkinhklart. Academia Egitim Arastumalant Dergisi, 2(2), 11-19. Orten, H., Keskin, Y. ve Ekici, ©. (2017). Sosyal Bilgiler Dersinde Materyal Hazirlamanin Temelleri. Sever, R. ve Kogoglu, E. (2017). (Ed), Sosyal Bilgiler Ogretiminde Egitim Teknolojileri Ve Materyal Tasarim: iginde (ss. 67-86). Ankara: Pegem Akademi. Balas University The Jour of Sac Scena ule one 2tswe enzo; ABalke Universes Sosol Bina nsitisd eis Oztiirk, T. ve Gztiirk-Zayimoglu, F. (2015). Tarih Ogretmen Adaylarnin “Ofretim Teknolojisi_ ve Materyal Tasarmi” Dersine Yénelik Uygulamalan ile Gériislerinin incelenmesi. Kafkas Egitim Arastormalart Dergisi, 2 (3), 63-78 Tekinarslan, E. (2017). Egitimde internet ve Sosyal Medya Kullanimi. Demirel, G. ve Altun, E. (Ed.), Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarim: iginde (ss. 105-140). Ankara. Pegem Akademi Yaymcihk. Usta, E. (2015). Ogretmen Adaylarmin Ogretim Materyalleri Gelistirme Siireclerinin Gérsel_ ve Mesaj Tasarmi ilkeleri Acisindan incelenmesi. Gazi Egitim Bilintleri Dergisi, 1(1), 1-14 Unlii, M. (2017). Matematik Ogretmen Adaylarinin Matematik Derslerinde Ggretim Materyali Kullarumina fligkin Gériigleri. Egitimde Kuram ve Uygulama, 13(1), 10-34. Yalin, H. 1. (2004). Ogretim Teknolojileri ve Materyal Gelistirme. Ankara: Nobel Yayin Dagitim. Yanpar, T. (2009). Ogretim Teknolojileri ve Materyal Tasarim, Ankara: Ant Yayincilik. Yaylak, E. (2017). Sosyal Bilgiler Ogretmenlerinin Egitimde Sosyal Medyayt Kullanum Diizeyleri Ve Giriisleri,Yaynlai 13 Doktora Tezi, Pamukkale Universitesi Egitim Bilimleri Enstitiisii, Denizli. Yaylak, E. (2019). Sosyal Bilgiler Ogretmen Adaylarimm Hazirladiklan Materyallerin Cesitli Degiskenler Acisindan incelenmesi. Turkish Studies, 14(2), 873-897. Yazar, T. (2015). Ogretmen Adaylarinin Oretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarimi Dersi Hakkindaki Gériisleri. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 5(9), 23-34. Yazhik, D. ©. (2018). Ggretmenlerin Matematik Ogretiminde Somut Ogretim Materyali Kullanumina Yénelik Gériisleri. OPUS Uluslararast Toplum Arastirmalari Dergisi, 8(18), 775-805. Yesiltas, E. (2017). Sosyal Bilgiler Ogretiminde interaktif Ortam ve Bilgisayar Kullanumu. Sever, R. ve Kocoglu, E. (Ed), Sosyal Bilgiler Oretiminde Egitim Teknolojileri ve Materyal Tasarmu iginde (ss. 103-127). Ankara: Pegem Akademi Yildirim, A. ve Simgek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Arastirma Yontemleri, ‘Ankara: Seckin Yaymcihk. Yildiz, N.H. (2014). Tiirkge Ogretmenlerinin Derslerde Materyal Kullantmana iligkin Gériisleri, Yay nlanmamus Yiiksek Lisans Tezi, Dokuz Eyliil Universitesi Egitim Bilimleri Enstitiisti, izmir. Yilmaz, K. ve Ayaydin, Y. (2015). Sosyal Bilgiler OZretmenlerinin Ogretim Teknolojileri Kullanumuna iliskin Alt Yapilarmun ve Yeterlilik Algilariun incelenmesi: Nitel Bir Gahgma. Abant izzet Baysal Liniversitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi, 15 (USBES Ozel Sayist 1), 87-107. 41D, is: Leis Sse ie Ess ei Gh: 22 Soy 4, Haan 2019