Republika Srpska Republic of Srpska

Univerzitet u Istočnom Sarajevu University of Eastern Sarajevo

Fakultet poslovne ekonomije Faculty of Business Economics
Bijeljina Bijeljina

SEMINARSKI RAD

PREDMET: PROJEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA

TEMA: INFORMACIONI SISTEM POSLASTIČARNICE

Mentor: Student:
Prof. dr Predrag Katanić Ivana Jevtić 15/18

Bijeljina, 2022. godina

 SADRŽAJ

UVOD....................................................................................................................................3
1. OPIS POSLOVANJA PREDUZEĆA..........................................................................4
1.1. OPIS POSLOVNOG PROCESA PRODAJE KROZ DIJAGRAM SLUČAJEVA
KORIŠĆENJA (USE CASE DIAGRAM)..............................................................................4
1.2. OPIS POSLOVNOG PROCESA PORUDŽBINE KROZ DIJAGRAM
AKTIVNOSTI (ACTIVITY DIAGRAM)..............................................................................5
1.3. OPIS POSLOVNOG PROCESA PORUDŽBINE KROZ SEKVENCIJALNI
DIJAGRAM (SEQUENCE DIAGRAM)...............................................................................7
1.4. OPIS POSLOVNOG PROCESA KROZ KLASNI DIJAGRAM (CLASS
DIAGRAM)............................................................................................................................7
2. OPIS FUNKCIONISANJA PROGRAMA UNUTAR INFORMACIONOG
SISTEMA PREDUZEĆA...........................................................................................................8
ZAKLJUČAK......................................................................................................................11
LITERATURA.....................................................................................................................12
 UVOD

Informacioni sistem predstavlja sređeni skup metoda, process i operacija za prikupljanje,

čuvanje, obradu, prenošenje i distribuciju podataka u okviru jedne organizacije, uključujući i
opremu koja se u te svrhe koristi i ljude koji se tim aktivnostima bave. Informacioni sistem je
model realnog – poslovnog sistema.

Osnovne komponente informacionog sistema su:

hardver,
softver,
procesi,
ljudi i
mreže.

Tema ovog rada jeste prikaz poslovanja preduzeća (poslastičarnice) i njegovog informacionog
sistema. Prikaz se sastoji u raščlanjivanju funkcionisanja preduzeća kroz više dijagrama. U
nastavku će biti prvo naveden kratak opis poslovanja preduzeća, čime se bavi i kako je
organizovano. Uz pomoć dijagrama slučajeva korišćenja (Use Case) biće navedeni subjekti i
njihove aktivnosti unutar sistema.
 4

1. OPIS POSLOVANJA PREDUZEĆA

Preduzeće koje će se obrađivati u ovom radu je poslastičarnica. Ovdje ćete se upoznati sa

organizacijom rada poslastičarnice, aktivnostima menadžera, aktivnostima dobavljača, osoblja
kao i sa procesom nabavke namirnica potrebnih za pravljenje kolača. Za vrijeme rada, ovdje
postoji kružni proces koji se zasniva na kupovini sastojaka od strane dobavljača, koji se
skladišti u magacin objekta. Proces nabavljanja namirnica zasniva se u formiranju
porudžbenice u kojoj se navode potrebne namirnice. Nakon formiranja narudžbenice
dobavljač isporučuje račun menadžeru, menadžer uplaćuje traženi iznos u banku, banka
obavještava dobavljača o izvršenoj uplati i namirnice se distribuiraju i skladište. Takođe, bitan
poslovni proces je porudžba od starne klijenta. Porudžbina može biti klasična ili online.
Klijent poručuje hranu i piće od konobara. Kuvar je zadužen za proizvodnju hrane (kolača)
koja se dostavlja šankeru. Zatim hrana i piće idu do konobara i on to isporučuje klijentu.

1.1. OPIS POSLOVNOG PROCESA PRODAJE KROZ DIJAGRAM SLUČAJEVA

KORIŠĆENJA (USE CASE DIAGRAM)

Dijagram slučajeva korišćenja prikaz je interakcije korisnika sa sistemom koji pokazuje

odnos između korisnika i različitih slučajeva korišćenja u koje je korisnik uključen. Dijagrami
slučajeva korišćenja su statički UML dijagrami, pripadaju grupi ponašajnih dijagrama, jer
modeliraju moguće ponašanje korisnika sistema.

U navedenom dijagramu imamo sledeće aktere: klijent, konobar, šanker i kuvar. Između
šanker i konbara se odvijaju dvije radnje – konobar naručuje od šankera pripremu određenog
pića ili kolača (ukoliko je u pitanju kolač koji poslastičarnica ima unaprijed napravljen),
šanker to piće priprema i daje konobaru. Isto tako ukoliko se naruči npr. neka torta konobar
naručuje od kuvara. Nakon što klijent dođe u poslastičarnicu, on sjeda za sto i vrši
porudžbinu, tu nastaju dva slučaja korišćenja između klijenta i konobara. Nakon što izvrše
porudžbine konobar donosi poručeno, servira klijentu i daje račun. Klijent na kraju plaća
račun konobaru i konobar taj račun evidentira.
 5

Slika 1. Opis poslovnog procesa poslastičarnice upotrebom dijagrama slučajeva korišćenja

1.2. OPIS POSLOVNOG PROCESA PORUDŽBINE KROZ DIJAGRAM AKTIVNOSTI

(ACTIVITY DIAGRAM)

Dijagrami aktivnosti su grafički prikazi radnih tokova aktivnosti. U UML-u dijagrami

aktivnosti namjenjeni su modeliranju računarskih i organizacionih procesa, kao i protoka
podataka koji se presjecaju sa rodnom aktivnosti.

Proces započinje porudžbinom, pri čemu postoji slučaj online i klasične porudžbine. Prilkom
jedne od ovih porudžbina, poslastičarnica prima porudžbinu, zatim prihvata porudžbinu
ukoliko postoje namirnice potrebene da bi se porudžbina isporučila (ukoliko ne postoje
namirnice, koje su potrebne da bi se porudžbina isporučila, vraćamo se na porudžbinu, kada
gost može naručiti nešo drugo). Nakon toga slijedi obrada porudžbine i zatim se porudžbina
šalje šankeru i kuvaru. U slučaju da je online porudžbina, sljedeći korak je dostava, a ukoliko
se radi o klasičnoj porudžbini sljedeći korak je serviranje. I na kraju dolazimo do naplate, bez
obzira koja je porudžbina u pitanju.
 6

Slika 2. Proces porudžbine izražen dijagramom aktivnosti

 7

1.3. OPIS POSLOVNOG PROCESA PORUDŽBINE KROZ SEKVENCIJALNI

DIJAGRAM (SEQUENCE DIAGRAM)

Dijagram sekvenci prikazuje interakcije objekata raspoređene u vremenskom nizu. On

prikazuje objekte koji su uključeni u scenario i redoslijed poruka koje se razmjenjuju između
objekata potrebnih za izvršavanje funkcionalnosti scenarija.

Slika 3. Sekvencijalni dijagram procesa porudžbine

U ovom sekvencijalnom dijagramu sve počinje od gosta, koji naručuje, to je prva interakcija.
Zatim konobar proslijeđuje porudžbinu šankeru, ukoliko je naručena hrana, koja je već
gotova, šanker to proslijeđuje odmah konobaru. U drugom slučaju ukoliko je potrebno tek da
se napravi hrana kolač ili torta u zavisnosti, šta je gost naručio, konobar to proslijeđuje
kuvaru, a kuvar nakon što napravi hranu proslijeđuje konobaru. Gost, takođe traži račun od
konobara, zatim mu konobar donosi račun in a kraju gost plaća račun.

1.4. OPIS POSLOVNOG PROCESA KROZ KLASNI DIJAGRAM (CLASS DIAGRAM)

U softverskom inženjeringu, dijagram klasa ili klasni dijagram u UML-u je tip dijagrama
statičke strukture koji opisuje strukturu sistema prikazivanjem klasa sistema, njihovih
 8

atributa, operacija i odnosa između objekata. Odnosno, za razliku od ranije pomenutih

dijagrama ponašanja, aktivnosti i sekvenci, koji su bili UML dijagrami ponašanja, klasni
dijram spada u strukturalne UML dijagrame. Klasni dijagram se sastoji iz sljedećih elemenata:
klasa, njihovih atributa, operacija (metoda), relacija između objekata.

Slika 4. Klasni dijagram informacionog sisema

2. OPIS FUNKCIONISANJA PROGRAMA UNUTAR INFORMACIONOG

SISTEMA PREDUZEĆA

U okviru našeg informacionog sistema imamo i desktop aplikaciju namjenjenu za

naručivanje. Aplikacija je kreirana u programskom jeziku Java, unutar Eclipse razvojnog
okruženja.

Slika 5. Početni korisnički interfejs

 9

Na slici 5. nalazi se početni interfejs. Ovaj interfejs je namjenjen kako gostima tako i
zaposlenima. Gosti se privaljuju uz pomoć korisničkog imena “gostx”, a njihova lozinka je
“99gost” i nakon toga imaju mogućnost da naruče željenu hranu i/ili piće. S druge strane
svaki zaposleni ima svoje korisničko ime i svoju šifru, gdje nakon prijave on može pregledati
porudžbine, sugestije i izdati račun.

Slika 6. Korisnički interfejs namjenjen gostima

Na slici 6. prikazan je korisnički interfejs namnjenje gostima. Nakon što se prijave imaju
mogućnost da izaberu hranu i piće, s tim da se šifra automatski unosi nakon izabrane hrane ili
pića. Takođe, ukoliko se predomisle pored postoji dugme “odustani”. Na kraju, potrebno je
još da odaberu način plaćanja. Nakon, što kliknu na dugme “Naruči”, njihova porudžbina je
proslijeđena konobaru.

Slika 7. Korisnički interfejs namjenjen konobaru

 10

Na slici 7. prikazan je korisnički interfejs namjenjen konobaru. Ukoliko se desi da gost ne zna
da naruči hranu i/ili piće, to može učiniti konobar pritiskom na dugme “Porudžbina”, kada se
otvara prozor kaon a prethodnoj slici 6. Ukoliko gost zatraži račun, konobar klikom na dugme
“račun”, štampa račun i nosi ga dosta koji je to zahtjevao. Zatim, pritiskom na dugme
“Napomena” bilježe se sve pohvale i kritike na račun osoblja, kako bi se poboljšala usluga u
samoj poslastičarnici. Na kraju smjene, konobar pritiskom na dugme “Napusti” označava da
je kraj njegovog radnog vremena.
 ZAKLJUČAK

Iz do sada navedenog, može se zaključiti da je projektovanje informacionih sistema jedne

organizacije veoma kompleksan process. Nako početnih analiza, dizajniranja i projektovanja,
obavljenih testiranja i provjera, krajnji korak bi bio uvođenje informacionog sistema u
upoterbu. Od konkretnih uslova zavisi izbor nekog od sljećih četiri metoda uvođenja
informacionog sistema:
Direktan start – u metodu direktnog starta, poznatom i kao “metod spaljenih mostova” u
datom trenutku se prekida rad na stari način i odmah se startuje primjenom novog
informacionog sistema. Metod direktnog starta je normalan metod uvođenja onlajn aplikacija,
jer se ne isplati držati paralelno stari “ručni” sistem sa novim onlajn informacionim sistemom.
Njime se minimizira dupliranje rada, ali zahtjeva pažljivo planiranje, testiranje i poklanjanje
pune pažnje ispravnosti rada da bi bio kompletno uspješan.
Paralelni rad – po ovom metodu, stari i novi sistem paralelno funkcionišu u određenom
vremenskom period u kome se upoređuju njihovi izlazni rezultati sa ciljem da budu identični.
Stari sistem funkcioniše, dok se rezultati novog ne stabilizuju. Ako se vrši prelaz sa jednog
tipa računara na drugi, paralelni rad može izazvati usporenje rada, jer se ulazni podaci moraju
čuvati na kompatibilnim medijima i odatle unositi praktično konkurentno na oba računara.
Osnovni problem je u dupliranju napora korisnika koji u isto vrijeme treba da održava dva
informaciona sistema.
Fazno uvođenje – slično je metodu paralelnog rada, s tim što se u početku damo dio podataka
uključuje u paralelni rad, na primjer, startuje se novi informacioni sistem praćenja
proizvodnje samo za određene proizvode, a ostali se uključuju u kasnijim fazama. Kad se
postigne stabilan paralelan rad, sa svim podacima, stari sistem se gasi. Slabost ovog metoda je
u kašnjenju implementacije, odnosno njenom potezanju na veći broj perioda. Fazno uvođenje
je pogodno u situacijam gdje postoji više lokacija na kojima se odvija isti posao – novi sistem
se uvodi po grupama lokacija.
Prototipsko uvođenje – Novi sistem se ne uvodi u cjelosti, već na probnom uzorku, najčešće
kroz paralelni rad. Uzorci se mogu uvoditi i fazno.
Takođe, važno je napomenuti da je, nakon uvođenja novog informacionog sistema, veoma
važna uloga održavanja pomenutog informacionog sistema.
 LITERATURA

[1] Prof. dr Branković Miroljub, Projektovanje informacionih sistema, Visoka

tehnička škola strukovnih studija, Kragujevac 2008. godina.
[2] Radovanović Dalibor, Dijagram slučajeva korišćenja, Univerzitet Singidunum,
Beograd.
[3] Prof. dr Latinović Tihomir, Projektovanje informacionih sistema, Banja Luka,
2015. godina.