САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ

ОЛОН УЛСЫН НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛ,

САНХҮҮГИЙН МЭРГЭШСЭН СУРГУУЛЬ

БИЕ ДААЛТ -2
Сэдэв: Талх Чихэр ХК-ны сүүлийн 3 жилийн санхүүгийн тайлангийн шинжилгээ
/ACC507-Санхүүгийн бүртгэл хичээлийн бие даалтанд зориулав/

Шалгасан: А.Одгэрэл
Олон улсын нягтлан бодох бүртгэл,
санхүүгийн мэргэшсэн сургуулийн багш /МВА/

Гүйцэтгэсэн: Ж.Золчимэг
СЭЗИС, Бизнесийн удирдлага бэлтгэл анги
т21ps1253@ufe.edu.mn; 95151383

УЛААНБААТАР 2022.
 АГУУЛГА

I. Компаний товч танилцуулга

II. Үндсэн шинжилгээний хэсэг
a) Ерөнхий хэмжээст шинжилгээ
b) Харьцааны шинжилгээ
c) Хандлагын шинжилгээ
III. Дүгнэлт
IV. Номзүй

2
 I. КОМПАНИЙ ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА

“Талх Чихэр” ХК нь 1984 онд “Талх Чихрийн комбинат” нэртэйгээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлж,
1999 онд 100% хувьчлагдаж, 3000 гаруй хувьцаа эзэмшигчтэйгээр үйл ажиллагаагаа 38 дах жилдээ
явуулж байгаа Монголын топ 100 аж ахуй нэгжийн нэг.
Энэ хугацаанд АНУ, БНЧУ, БНСУ, Итали, Чех, Франц, Герман, Голланд, Испани, Финланд гэх
мэт улстай гадаад харилцаагаа тэлж, олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн мэргэжлийн тоног
төхөөрөмж, урсгал шугамыг салбартаа анх удаа нэвтрүүлэн, үйл ажиллагаа улам өргөжүүлсээр байна.

Уриа: Эрүүл хүнс, таны сонгол

Алсын хараа: Хувьсан өөрчлөгдөх хэрэглээний соёлыг тодорхойлон, стандартад нийцсэн
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, нийгэмд үнэ цэнэ бүтээгч, хүн төвтэй байгууллага байна.
Үнэт зүйлс:
Т – Тэргүүн технологи
А – Аюулгүй байдал
Ч – Чадварлаг ажилтан
И – Итгэлцэл, түншлэл

3
 II. ҮНДСЭН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХЭСЭГ

ACC507- Санхүүгийн бүртгэл хичээлийн бие даалтын хүрэээнд Талх Чихэр ХК-ны сүүлийн 3 жилийн
санхүүгийн тайланд ерөнхий хэмжээст шинжилгээ, харьцуулалтын шинжилгээ, хандлагын шинжилгээ
хийлээ.
А. ЕРӨНХИЙ ХЭМЖЭЭСТ ШИНЖИЛГЭЭ
2019-2021 оны санхүүгийн байдлын тайланд хийсэн босоо болон хэвтээ шинжилгээ

Хүснэгт 1.1 Хөрөнгийн шинжилгээ

2021 онд тус компаний нийт хөрөнгө 76.491.466.8 сая төгрөгт хүрч, өмнөх 2 онтой харьцуулахад 3,8%
болон 4,8%-иар өссөн байна.
Эргэлтийн нийт хөрөнгө 30.89% буюу 23.630.301.9 сая төгрөгт хүрсэн бөгөөд өнгөрсөн 2 оны мөн үетэй
харьцуулахад 28.7%-иар өссөн байна. Энэ нь компанийн төлбөрийн чадвар нэмэгдсэнийг харуулж
байна. Мөн эргэлтийн бус хөрөнгө 69.11% буюу 52.861.164.9 сая төгрөг байгаа бөгөөд өнгөрсөн оны
мөн үетэй харьцуулахад (3.3%)-иар буурсан байна.

Хүснэгт 1.2 Өр төлбөрийн шинжилгээ

2021 онд өр төлбөрийн хийт дүн 18.816.157 сая төгрөг байгаа бөгөөд өмнөх 2 оны мөн үетэй
харьцуулахад (8.1%)-иар буурсан байна. Энэ нь өмнөх оноосоо урт хугацаат зээлээ (63.5%)-иар
бууруулж, урт өр төлбөрийн дүнгээ өмнөх 2 онтой харьцуулахад (30% орчим)-иар бууруулсантай шууд
холбоотой байна.

4
 Хүснэгт 1.3 Эздийн өмчийн шинжилгээ

2021 онд эздийн өмч 57.675.309.8 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 9.8%-иар өссөн
байна. Өр төлбөр болон эздийн өмч нь 4.8%-иар өссөн нь хуримтлагдсан ашиг 2019 – 2020 онд 11.7%,
2020 – 2021 онд 17.7%-иар өссөнтэй холбоотой байна.

Хүснэгт 1.4 Орлогын дэлгэрэнгүй тайлангийн шинжилгээ

2021 онд тайлант үеийн цэвэр ашиг өмнөх 2 оны мөн үетэй харьцуулахад 2.104.266.8 сая төгрөгөөр
буюу 69.31%-иар өссөн нь үйл ажиллагааны болон үйл ажиллагааны бус зардлын бууралт болон
борлуулалтын орлогын 20.22%-ийн өсөлттэй холбоотой байна.

5
 В. ХАРЬЦААНЫ ШИНЖИЛГЭЭ

Санхүүгийн харьцааны нэр Тооцсон үзүүлэлт 2019 2020 2021

Төлбөрийн чадвар болон санхүүгийн тогтвортой байдалд хийсэн шинжилгээний үр дүн
Ажлын цэвэр капитал ЭХ-БХӨТ 7,136,771 5,194,590 10,044,914
Эргэлтийн харьцаа ЭХ/БХӨТ 1.69 1.39 1.74
Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын
харьцаа (ЭХ-БМ)/БХӨТ 1.32 1.21 1.49
УХӨТ ба өмчийн харьцаа НӨ/ЭӨ 0.42 0.39 0.33
Өрийн харьцаа НӨ/НХ 0.30 0.28 0.25
Авлагын эргэц БО/Авлага 23.84 15.71 21.64

Хөрөнгийн ашиглалт болон компанийн ашигт ажиллагааны байдалд хийсэн шинжилгээний үр дүн
Нийт хөрөнгийн эргэц БО/НХ 0.78 0.86 0.99
Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц БО/НЭХ 3.14 3.43 3.21
Авлага цуглуулах дундаж хугацаа 365/АЭ 15.31 23.23 16.87
Бараа материалын эргэц ББӨ/БМ 10.77 19.53 16.95
Бараа материалын насжилт 365/БМЭ 33.88 18.69 21.53
Ахиуц ашгийян харьцаа НА/БО*100% 25.5% 24.4% 25.4%
ҮА ашгийн харьцаа ҮАА/БО*100% 5.2% 5.5% 7.6%
Цэвэр ашгийн харьцаа ТДЦА/БО*100% 4.5% 4.8% 6.8%
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ТДЦА/НХ*100% 3.5% 4.2% 6.7%
Хувьцаа капиталын өгөөж ТДЦА/НЭӨ*100% 5.0% 5.8% 8.9%
Хүснэгт 1.5 Харьцааны шинжилгээ
Ажлын цэвэр капитал нь 2019 онд 7.136.771 төгрөг, 2020 онд 5.194.590 төгрөг болж буурсан ч, 2021
онд 10.044.914 төгрөг болж нэмэгдсэн байна.
Эргэлтийн харьцаа нь 2020 онд 1.39 буюу тааруухан гэж дүгнэгдэж байсан ч 2021 онд 1.74 болж
сайжирсан байна.
Төлбөр түргэн төлөх чадварын хугацаа нь дээрх 3 онуудад сайн байсан гэж дүгнэж болно.
УХӨТ ба өмчийн харьцаа нь санхүүгийн хөшүүрэг гол үзүүлэлт гэж хэлж болно. Тус компаний
сүүлийн 3 жилийн харьцааг харахад 2019 онд 0.42, 2020 онд 0.39, 2021 онд 0.33 байна.
Авлагын эргэц нь авлагаа хэр үр дүнтэй барагдуулж байгааг хэмжих үзүүлэлт юм. Тус компаний
тухайд авлагын эргэц нь 2019 онд 23.84, 2020 онд 15.71 байсан нь, 2021 онд 21.64 болж нэмэгдсэн нь
авлага барагдуулалт сайжирсан байна. Авлагын эргэцийн хоногоор тооцсоноор авлага барагдуулах
хугацаа 2020 онд 23 хоног байсан нь 2021 онд 17 хоног болж буурсан байна.
Өрийн харьцаа нь 2019 – 2021 онуудад буурсан үзүүлэлттэй байна.
Иймд дээрх үзүүлэлтээр дүгнэхэд тус компаний хувьд төлбөрийн чадвар болон санхүүгийн байдал
тогтвортой болж гэж үзэж болно.
Нийт хөрөнгийн эргэц, Хөрөнгө оруулалтын өгөөж, Хувьцаа капиталын өгөөж, Үйл ажиллагаа
ашгийн харьцаа, Цэвэр ашгийн харьцаа, Ахиуц ашгийн харьцаа нь сүүлийн 3 жилд буюу 2019 –
2021 онуудад тогмол өсөлттэй байна.
Харин бараа материалын эргэц нь 2020 онд 19.53 байсан бол 2021 онд 16.95 болж буурсан байна.
Мөн бараа материалын насжилт 2020 онд 18.69 хоног байсан бол 2021 онд 21.53 болж нэмэгдсэн
байна.

6
 С. ХАНДЛАГЫН ШИНЖИЛГЭЭ
Ба йгуулла гын нэр: Та лхчихэр
Ре гистр: 2 0 7 4 5 7 6
С АН ХҮ Ү БАЙ ДЛЫН ТАЙ ЛАН /мянган төгрөгөөр/
Өсөлт (бууралт) Өсөлт (бууралт)
№ Ү зүүлэлт 2 0 1 9 .1 3 .3 1 Э злэх хувь 2 0 2 0 .1 2 .3 1 Эзлэх хувь 2021.12.31 Эзлэх хувь /2019-2020 онд/ /2020-2021 онд/
Төгрөгөөр Хувиа р Төгрөгөөр Хувиа р
1 ХӨРӨН ГӨ 0.0 0.0 0.0
1.1 Э ргэлтийн хөрөнгө 0.0 0.0 0.0
Мөнгө,түүнтэй адилтгах
1.1.1 1,204,242.0 1.71% 954,403.1 825,324.6
хөрөнгө 1.31% 1.08% -249,838.9 -20.7% -129,078.5 -13.5%
1.1.2 Дансны авлага 2,301,218.7 3.27% 4,012,948.3 5.50% 3,503,192.6 4.58% 1,711,729.6 74.4% -509,755.7 -12.7%
1.1.6 Бараа материал 3,795,436.8 5.39% 2,442,483.3 3.35% 3,338,112.6 4.36% -1,352,953.5 -35.6% 895,629.3 36.7%
Урьдчилж төлсөн
1.1.7 10,196,819.7 14.49% 10,954,000.3 15,963,672.1
зардал/тооцоо 15.00% 20.87% 757,180.6 7.4% 5,009,671.8 45.7%
Э ргэлтийн
1.1.11 1 7 ,4 9 7 ,7 1 7 .2 24.87% 1 8 ,3 6 3 ,8 3 5 .0 2 3 ,6 3 0 ,3 0 1 .9
хөрөнгийн дүн 25.15% 30.89% 866,117.8 4.9% 5,266,466.9 28.7%
1.2 Э ргэлтийн бус 0.0 0.0 0.0
1.2.1 Ү ндсэн хөрөнгө 52,856,514.1 75.13% 54,645,302.6 74.85% 52,861,164.9 69.11% 1,788,788.5 3.4% -1,784,137.7 -3.3%
Э ргэлтийн бус
1.2.10 5 2 ,8 5 6 ,5 1 4 .1 75.13% 5 4 ,6 4 5 ,3 0 2 .6 5 2 ,8 6 1 ,1 6 4 .9
хөрөнгийн дүн 74.85% 69.11% 1,788,788.5 3.4% -1,784,137.7 -3.3%
1.3 Н ийт хөрөнгийн дүн 7 0 ,3 5 4 ,2 3 1 .3 100.00% 7 3 ,0 0 9 ,1 3 7 .6 100.00% 7 6 ,4 9 1 ,4 6 6 .8 100.00% 2,654,906.3 3.8% 3,482,329.2 4.8%
ӨР ТӨЛБӨР БА
2 0.0 0.0 0.0
Э ЗДИ Й Н ӨМЧ 0.0 #DIV/0! 0.0 #DIV/0!

2.1.1.1 Дансны өглөг 8,039,988.6 11.43% 9,969,882.1 9,159,740.1

13.66% 11.97% 1,929,893.5 24.0% -810,142.0 -8.1%

2.1.1.2 Цалингийн өглөг 457,778.5 0.65% 482,510.6 569,073.9

0.66% 0.74% 24,732.1 5.4% 86,563.3 17.9%

2.1.1.3 Татварын өр 534,086.0 0.76% 1,173,889.4 1,653,863.7

1.61% 2.16% 639,803.4 119.8% 479,974.3 40.9%

2.1.1.4 НДШ - ийн өглөг 31,774.3 0.05% -21,216.7 326,336.0

-0.03% 0.43% -52,991.0 -166.8% 347,552.7 -1638.1%

2.1.1.7 Ногдол ашгийн өглөг 1,008,760.6 1.43% 1,180,042.3 1,380,304.6

1.62% 1.80% 171,281.7 17.0% 200,262.3 17.0%
Бусад богино хугацаат
288,557.8 0.41% 384,137.0 496,069.6
2.1.1.10 өр төлбөр 0.53% 0.65% 95,579.2 33.1% 111,932.6 29.1%
Богино хуга ца а т өр
1 0 ,3 6 0 ,9 4 5 .8 14.73% 1 3 ,1 6 9 ,2 4 4 .7 1 3 ,5 8 5 ,3 8 7 .9
2.1.1.13 төлбөрийн дүн 18.04% 17.76% 2,808,298.9 27.1% 416,143.2 3.2%

2.1.2.1 Урт хугацаат зээл 6,457,153.7 9.18% 3,267,805.5 1,193,769.1

4.48% 1.56% -3,189,348.2 -49.4% -2,074,036.4 -63.5%
Бусад урт хугацаат өр
2.1.2.4 4,037,000.0 5.74% 4,037,000.0 4,037,000.0
төлбөр 5.53% 5.28% 0.0 0.0% 0.0 0.0%
У рт хуга ца а т өр
2.1.2.6 1 0 ,4 9 4 ,1 5 3 .7 14.92% 7 ,3 0 4 ,8 0 5 .5 5 ,2 3 0 ,7 6 9 .1
төлбөрийн дүн 10.01% 6.84% -3,189,348.2 -30.4% -2,074,036.4 -28.4%
Өр төлбөрийн нийт
2.2 2 0 ,8 5 5 ,0 9 9 .5 29.64% 2 0 ,4 7 4 ,0 5 0 .2 1 8 ,8 1 6 ,1 5 7 .0
дүн 28.04% 24.60% -381,049.3 -1.8% -1,657,893.2 -8.1%
Э ЗДИ Й Н ӨМЧ 0.0 0.0 0.0 0.00% 0.0 #DIV/0! 0.0 #DIV/0!
2.3 Өмч 102,370.3 102,370.3 102,370.3 0.0 0.0% 0.0 0.0%
2.3.1 -төрийн 0.0 0.00% 0.0 0.00% 0.0 0.00% 0.0 #DIV/0! 0.0 #DIV/0!
2.3.2 -хувийн 102,370.3 0.15% 102,370.3 0.14% 102,370.3 0.13% 0.0 0.0% 0.0 0.0%
Хөрөнгийн дахин
2.3.6 23,340,772.0 33.18% 23,340,772.0 23,340,772.0
үнэлгээний нэмэгдэл 31.97% 30.51% 0.0 0.0% 0.0 0.0%
2.3.9 Хуримтлагдсан ашиг 26,055,989.5 37.04% 29,091,945.1 39.85% 34,232,167.5 44.75% 3,035,955.6 11.7% 5,140,222.4 17.7%
2.3.11 Э здийн өмчийн дүн 4 9 ,4 9 9 ,1 3 1 .8 70.36% 5 2 ,5 3 5 ,0 8 7 .4 71.96% 5 7 ,6 7 5 ,3 0 9 .8 75.40% 3,035,955.6 6.1% 5,140,222.4 9.8%
Өр төлбөр ба эздийн
2.4 7 0 ,3 5 4 ,2 3 1 .3 100.00% 7 3 ,0 0 9 ,1 3 7 .6 7 6 ,4 9 1 ,4 6 6 .8
өмчийн дүн 100.00% 100.00% 2,654,906.3 3.8% 3,482,329.2 4.8%

Хүснэгт 1.6 Санхүүгийн байдлын тайлангийн хандлагын шинжилгээ

Тус компаний эргэлтийн хөрөнгө 2019 – 2021 онд жил дараалан өссөн байна. Үүнд 2020-2021 онд
дансны авлагаа бууруулж, урьдчилж төлсөн зардал 45.7%-иар нэмэгдсэн гэх өөрчлөлтүүд голлох
нөлөөллийг үзүүлсэн байна. Иймд нийт хөрөнгийн хэмжээ 2019-2021 онуудад жил дараалан өсөлттэй
байна.
2019 – 2021 онуудад нийт өр төлбөрийн хэмжээ (8.1%) хүртэл буурсан бөгөөд урт хугацааны зээлийг
(63%)-иар бууруулж, нийгмийн даатгалын шимтгэлээ бууруулсан нь гол нөллөөлийг үзүүлжээ.
2019 – 2021 онуудад эздийн өмчийн дүн 9.8%-иар өссөн байна. Үүнд хуримтлагдсан ашиг сүүлийн 3
жил дараалан өсөлттэй байна.

7
Ба йгуулла гын нэр: Та лхчихэр
Ре гистр: 2 0 7 4 5 7 6
ОРЛОГЫН ДЭ ЛГЭ РЭ Н ГҮ Й ТАЙ ЛАН
Өсөлт (бууралт) Өсөлт (бууралт)
№ Ү зүүлэлт 2 0 1 9 .1 3 .3 1 Э злэх хувь 2 0 2 0 .1 2 .3 1 Эзлэх хувь 2021.12.31 Эзлэх хувь /2019-2020 онд/ 2020-2021 онд
Төгрөгөөр Хувиа р Төгрөгөөр Хувиа р
1 Борлуулалтын орлого (цэвэр) 54,855,827.2 100.00% 63,054,273.9 100.00% 75,804,212.8 100.00% 8,198,446.7 14.95% 12,749,938.9 20.22%
2 Борлуулалтын өртөг 40,885,590.7 74.53% 47,695,210.2 75.64% 56,582,872.8 74.64% 6,809,619.5 16.66% 8,887,662.6 18.63%
3 Н ийт а шиг ( а лда гда л) 1 3 ,9 7 0 ,2 3 6 .5 25.47% 1 5 ,3 5 9 ,0 6 3 .7 24.36% 1 9 ,2 2 1 ,3 4 0 .0 25.36% 1,388,827.2 9.94% 3,862,276.3 25.15%
Борлуулалт, маркетингийн
9 437,936.9 0.80% 348,065.0 606,258.9
зардал 0.55% 0.80% -89,871.9 -20.52% 258,193.9 74.18%
10 Ерөнхий ба удирдлагын зардал 9,424,416.4 17.18% 10,543,240.1 16.72% 11,934,970.3 15.74% 1,118,823.7 11.87% 1,391,730.2 13.20%
12 Бусад зардал 739,396.8 1.35% 489,755.5 0.78% 496,773.1 0.66% -249,641.3 -33.76% 7,017.6 1.43%
17 Бусад ашиг ( алдагдал) -525,167.4 -0.96% -494,770.2 -0.78% -397,280.9 -0.52% 30,397.2 -5.79% 97,489.3 -19.70%
Та тва р төлөхийн өмнөх
18 2 ,8 4 3 ,3 1 9 .0 5.18% 3 ,4 8 3 ,2 3 2 .9 5 ,7 8 6 ,0 5 6 .8
а шиг (а лда гда л) 5.52% 7.63% 639,913.9 22.51% 2,302,823.9 66.11%
19 Орлогын татварын зардал 387,282.2 0.71% 447,277.3 0.71% 645,834.4 0.85% 59,995.1 15.49% 198,557.1 44.39%
Та тва рын да ра а хь а шиг
20 2 ,4 5 6 ,0 3 6 .8 4.48% 3 ,0 3 5 ,9 5 5 .6 5 ,1 4 0 ,2 2 2 .4
(а лда гда л) 4.81% 6.78% 579,918.8 23.61% 2,104,266.8 69.31%
Та йла нт үе ийн цэвэр а шиг (
22 2 ,4 5 6 ,0 3 6 .8 4.48% 3 ,0 3 5 ,9 5 5 .6 5 ,1 4 0 ,2 2 2 .4
а лда гда л) 4.81% 6.78% 579,918.8 23.61% 2,104,266.8 69.31%
24 Орлогын нийт дүн 2 ,4 5 6 ,0 3 6 .8 4.48% 3 ,0 3 5 ,9 5 5 .6 4.81% 5 ,1 4 0 ,2 2 2 .4 6.78% 579,918.8 23.61% 2,104,266.8 69.31%

Хүснэгт 1.7 Орлогын дэлгэрэнгүй тайлангийн хандлагын шинжилгээ

Сүүлийн 3 жилд борлуулалтын орлого 20.22%-иар өсөж, энэ үед борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг
18.63%-иар нэмэгдсэн байна.
Мөн онуудад орлогын нийт дүн 69.31% -иар өссөн байна. Үүнд борлуулалтын орлогын өсөлт, бусад үйл
ажиллагааны зардлууд буурсантай холбоотой гэж үзэж байна.
Борлуулалтын орлогоос үйл ажиллагааны зардлын хувьд борлуулалт маркетингийн зардал 2020-2021
оноос 74%-иар өссөн ч ерөнхий ба удирдлагын зардал 13.2%-иар нэмэгдсэн. Борлуулалт маркетингийн
зардал нь хэдий өндөр хувиар нэмэгдсэн ч абсолют дүнгээрээ харьцангуй их биш дүн юм.
2021 оны татварын төлөхийн өмнөх ашиг нь өмнөх онтой харьцуулахад 66.11% дахин нэмэгдсэн
гүйцэтгэлтэй байна.

8
III. ДҮГНЭЛТ
1. “Талх Чихэр” ХК нь тогтвортой үйл ажилагаатай. Борлуулалтын орлого нь жилээс жилд
нэмэгдсэн байна.
2. Нийт хөрөнгийн дүн 4.8%-иар нэмэгдсэн. Мөн эргэлтийн хөрөнгө 28.7%-иар нэмэгдсэн
байна.
3. Нийт өр төлбөр 2021 онд (8.1%)-иар буурсан. Үүнд урт хугацаат өр төлбөрийг (28.4%)-иар
бууруулсан нь голлох нөлөөллийг үзүүлж байна.
4. Эздийн өмч 2021 онд 57,675,309.8 төгрөг буюу 9.8%-иар нэмэгдсэн байна.
5. Татварын дараах ашиг 69.3% болж нэмэгдсэн.
6. Төлбөрийн болон санхүүгийн чадвар нь жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа.
7. Ашигт ажиллагааны харьцаа нэмэгдсэн байна.
8. Хуримтлагдсан ашиг нэмэгдсэн. Хувьцаа эзэмшигчиддээ ногдол ашиг тараадаг.
9. Бараа материалын хөрвөх чадвар 2021 онд буурсан байна.
10. Бараа материалын насжилт нэмэгдсэн.

9
IV. НОМЗҮЙ
http://www.mse.mn
https://business.mn
http://talkh-chikher.mn

10