HUMANIZM DEE, NURTY I PARADYGMATY HUMANISTYCZNE W KULTURZE POLSKIE) POD REDAXCIA NAUKOW) -Aliny NowikieHTebome SYNTEZY OM REDAKEIA NALKOWA ‘Aliny Nowichie}Fezome| ‘Tom . Hrowst (Ui), Morn Cvs (Li), Dar Chere TOMES), Mista Harsevi-Livallee (KUL), Roman Mize [apy Westviy areyo Meter {UAM), Adam Karis (BL PAN) TMs Noa eso (UW ~ pac), Rasa Palo: (UW), Mek Te (UW, fcch Solas (UN, Dit Uansh (US2) REDAKTOR PROWADZACY SER Beni Husa Karas WYDAWNICTWO NERITON yo 2008-2011 HUMANIZM HISTORIE POJECIA REDAKCIA NAUKOWA HOM ‘Andie Bona WYDAWNICTWO NERITON Wares 2009abu Neiviedt ‘Uninerye agli Humanitas na styku kultur. Kwestia dyskursw kolonialnych we wschodnie} Europie 1. Cele i zakres opracowania ‘ricllem nincjszegp opracamana hyo adawlenie. Oube pie, Iistonyey ltracury be zttanoseeniawleraja do swoich ksigack 6 literature staopolshe} tvouez0se wybiunyeh poet | pica Akin, tworzgeyeh vw dawnych sviekach na obszaraeh dzist|se| ‘Ukrainy, Lit lu Bator stancwigeych wokrese XVEXWLL crpit Rreczypunpulte| bog Nardone: Magna wymlenic cody Stanislana Orzechovskiego, Daniela Naborowskiegn, Szymona Zimworonscn czy Hieeta Bakg, Tyoncraser Iitewscy | ukrisey “autorey paige2nikin, bez Hlopotw owolujaey sig do rwdrez0- fei yeh pobbhojezyeanych plsaray, nigly mi oa? ke szeze| ‘bmavise' sonic so7paach twéncaosc [ana Kochanonskiega Mikolaja Sepa Szarzyickego cay Stanistan Herabliusza Lor amiskiegs! Ca snow prayezyng nego z1zicowanin w oie se sido zie rictca Reccrypospolite). kta ~ jak sama jj nz wakazuje~ powinna bye eera wspolna wilu disejryeh narod? Dlaceego fen ancktulg wikszos¢ ovegp dzezictva, "Zakoetnie plc Ney try wena anabovatee npcera nu fhomene ke snypotie Danes Nabari ‘Moses Kernan Subir fae Rte Mea let De fevpon ee owsch bat Toe ana at ‘ode, pin poe hed 2006 112028200 ots Neti in jogo exes, jednoczesne 9 obszary, do heorych nike se preyenafe? Ca eeydujeo takich wyborach, fs krytertim debut hic fost yt fee Pranikenvon ponize interperacia humanize proponufe mina perspekiyry. Znydle w hierunkowanyeh historycrnie budaniach humanizmu naukowey preyimonal spojezeni od we songz Zana sig pre wazysthim preestr2eni geowaicang prosporeydhonean kulture zachodnigewopekke\™ W eakim jg umnizm raktowany byl pede woystiny Jako fedna 1 ominujgeyely wv czasach wezesnoncwo2yeaseh (XV-XVI We) cept celinicks,spolccreist fsa, Presivstaniane innyot ateguion (np. koncepejom antpologierym cra se= dnionieeza 1 oswicseia), edt hurnanizan by est okrelany jako zasadnicra 7 wspélnego europejsiego lla kalturowe- so: cheese sasogo halide lub protestanckiego, lacing F rakorzenionego w cya Iipertum Reymskiegn, Podesta eo tale glac ego way mle stymilowanis manoj gospalaczego, basewanny wepétnoty earopeskie, ularania precphne informaci, isorzenis insta} spotecznych a prrede Sesvytkim koraltnanie nowoytae)antropooni. Wl ose Kaltury humanisiycenepostracgane fest fo podstaea itniin spolecretst ewtope|ekich peer luge wicks, a ich okdealywane tava dis obcene| hoch w szczathowe}postaci szolnicra hhumanistyeznegn) TW 2. polawe XX w badanla kulkurone 4 postkolonaine p= Asrtately Jed wczesnelsze poly oktes werestonowtyt fy, w tym inne umanizm, Wekizujg one na jeg rderzenic Ww olaesie XVIEXVHT 2 adam kultary party aa ionyelh zasadach + swniais nierepornane slotad aspekty eywilzict Zachodaioeanopejske} Zajnujayel sig ym zagadneniam ba ‘icy inteeasje slaves formas humanisivezne), bgdace) 2 punks walzea spoleczedst poi pizez Euopele2ys0 fn, narzgdsiem dominae} polijeang! kulture, stwarzaace) {aie model arsannel oyniezaey tane propor) cle lab une tozivisicy ich fsniente. Zaswearaa oni, 2 dyshurs holon, ‘marty man. a dskursach seypracowanych proce renesanseta $$» sr tr 2 Ihunasites, dobrce sig speavaal w kolonizowsani fezyks, pam i praesraent glownie w Ameryce Poludniow) i Srodkose jk rovnicd Aaj Aleyee. Una w ten sposdb nie tye unites £0 jel kontekstualnost i etorycznose. Catt retoryczne, cake jk np. chowografis (opis grace, spoteczay ‘i ustrojony lau), penily ww XVI we Inn fankoje w Keolestivie Polskim,a inna w Meksyku, mimo dostegalnych podabieaste «co nas najbantzie| interes, wspnaty ded jezyka (valine) Se np. w opaycf uous barbara) Fednak ne tylko na obsearach Kolonizawanyeh pres Hise nn; Potugilezykow, Holendn, Franc & Anglin Tacs Kultura humansstyeana preyjmowala wicjednaenacene posta We: logit shudace] padporcadkawywanis vob hultur wore is Ivcjeych na danyanteryeoriam (eo fest potenslniewaseivoseig hale} hultuy). Niejednoznaczny jest Salus Iman 1 ye ‘obszarach ewope)shih, gee pj sig on jake Zywtol wm peal plyem kidney ne amare w spas loin tberkeik tov aie sig oblice roel penne. Mam cana ays \wsexiocanpejkie eon Rost rehoalgcew due) ees w sad Wielkiego Ksiesna Litenskiego i Korony Keéesta Polskiogo. Ries tems dtanacenenn satus humane honsckore fom 7 tego plynacyr bedzle poigaone nine opracowank 1W exnesienia do wspornalanyc ejondw Rust redo faa ovo Kolonizaei | dyskurste kolomalayan czy posthoonisk fiym w takin sensi, jain ujmuja go hinvrsey zajmuiaey sig onksist!, Obseary Uzisijsvej Ukrsiny ery Dserusi nie 7otaly {ite ND. Mala Tee Sia te tae, ss. Totnes 5 Nevema anfnonata ory leona rar Hepa Ane (Can Sn Arn, Urtety a Set aia Pree 19360 ventas aah pan exe ee on ns ee ea tar ah ho han ln Fe prem sh dieses 9M wea cane SS,am eda Netode wv XV czy XVI ve ptbite prac Polakiw ani ada imag nacjg, Co ‘kee, prynajme) od Kofica pieroszqgo tsigelecianasze) ery postraagane sy one jako cagke unioersim Kultury earopeskie {ye dew waste wach, bizantysko-greckim a zatem pod (selon wegen pezostjacym W lacs ze Sater lc skim. Naledy tn prac weszysthim.parietaé 0 chzzseiskim ‘harakerze Rusia takie rorlixzayeh ontaktach polityznyel ‘az gospodarcaych miley Site laciiskim 3 preckim w Euro- phe Srodkowo: schon ‘Wapminajgc wycone racje nizy Rus Lita i Zach lem, nary rlozye cody we ogrankezonyezaktese w esi ris ch vodzaf Fok (rans, sownaragdnose | partners Shaker yeh reac, W wigeku 2 ym hezndeksyjne wéycle inctaxologit wlascive| dh ryiyki postioloniane,postulowane icky precy historykiy, wie maze prowadzie do odpowied na Pytanie & emy sposd bilan hurvanizrma w Europe Welode Fei Tostuaty aby spujesé a wschodnie rejony Rzecxypospo- Tie fale na earopejskie holon”, gilzie mialoby dochoszi® do ponte praityk jae w Nowy Sivcce, prawdopndobnie nic prayczyniy le co powstanin prrekojgeyel ue 4 incerpetac Tico 1 Rit ne fy wszak Kolonia’ alezaleznie od eye rons ot ey makina pre ns es eens pt ig pec ny ep ai cane, est 103 2 aleapdns onc a re ‘ack shri Zo. 1 Rk Lar Sth | We jo oe amore {nny aoe aw a De Ene ‘tse me ona tay Knee take Hn nj ory Sn Watts 98-31 998 ee shone MPa Wasa S00 2-2 Wy le taney mate new sins tin pte damn iting dln Dass jana py 9 haat np ae {PSfgnede mnecgdos cee age cy eon ie Jol nga w ney wy RVI CRU ee gs en gman peep yt mane aig dha ‘Shain, WR Raprocy), aye pc eee fr KUT Prone WI nei eT ooo Kaha 186.» 1 apni yh te 203 Svitow .greckiego" | tacinekiogo", odwalywaly sie do inneyo ‘ypu ela nw aderreni Staego Swiata 2 Now Tena nlezafeanke od ego, merige «© Innuaas te exe Joneynenta euopejsego, mozua preyixé odiieneg nie were Snijsa perspekayve. Wepomniana wy2e} wwnorzinose rela Wachonl Zachuid wy XVITXVIL x, wystgpowala sporadyeznic, Zasinieize wige wee sg mibviene race} dyskursio dor mninaci nit onoene| symbiogie, Inyvucje za¥6wn0 poltveme np. Wielkie Ksigatwo Litenskic), jak | religine (np. Cerkiew Priwostayna) musialy zmkrayé sig 2 Keak baie] nosy I davenssiych spolecrevstuach europeskich waz ze skutecr- higjszyon | speawnejszym aposohiam ich arprrestrzenian Go svgce), XKewiecany sposdh pezedstawienia lac Weehdil~ Zachad wigie sig. 7 warnsciowaniem dwéel rSanyel abszarin ‘nvilizacjnyeh, W riiqeks 2 tym warto zastunowié sie, czy Kvestic postvione przez Eawanda W. Saida w ksigice Orie iow mogishy okszat sg prayatne dla historykanw opisujyet roawo} hultury humanistierne| we wschede} cre Europ Perwszyn cele moh roca est zatem seen i strese crenie daryehczasonych warn dotyexqcyh nozprzesterenania Sle hauryuimanstycene} w tye sejnach, Druginn ~ pra kaytyki donychezasoneh wigé tych procesoy: Doprowadzi ona ‘to postanenis pyr rly formac lacisho-posko-kaelicko-za ‘hodniocuropeskie we ustanaianiu tosamose wezesnemowazyte fic nar torch dang weloeticzng Rueczpospolt. Tesnalce postiione wy2e|pytaniastanowia jee wstep do burdaiejogolayeh hotest Bezie rnc ez interes ‘ anacey Iona © Ronksetne) reczywistosel geogracze| F historgcanej oe jak zmienia sie 2nactenie ter poesia. pou ‘wplwer okalicenosi, w jkich praychod2t mu funkejonowae tronowaloby tena dcieanis tiendzenie, postawione w pu blkacj omaniajace] status taciny na preestzen klk estan swiekow wr nico emodyfikowane) Forme amis mie jest spo- Tecenie newts, Inacae} mowig:bumantza ie trakealtym Tn ak, ene |. Ase We 208jako aniversaln| ajc] sip w jednoznacany sposdy fina Fina deur) uk ehcsly to widzie€ lice encyKlopedie ipadigezniki ale raene Jko 2bi6r ides najgeyeh zakorzetene ‘w pesmyel telstch, Krsych kolel estromalskac7eS¢ Europ. ‘Ove idee stony razedzle umoinviaice doSwiadczane,klasy Fkowanie 1 pxlpavaadkaryvanie bic Swlata. W x6anych ko tehstoch ch bir saberaodmienngo jemi zabaienia~ le Zaniczenia, Skonstruowany w pedobny sposdb i opleraicy Sem ‘ch simyeh tekstach system eukagh Iumanisyezne), znac7h eo Fnnego koleyium hursanistyconyn w Dyaeounguw pode Titwie 1 Karoo lnflaach (te Polskie lantach), co inne gs ‘workilone ale so pledzesige Rimetsr Ryze, afsrcre Co inne we polanyen te] same} elieglosel na wschod Poloe te Tekin ontekstulnyen zune hameniamu, gods 2 hermenentyenyan choi prageatyan, bedi tu mow. Proponowane precze mnie stadium fest cheustopnione. PD comvvicnia glowriyeh poje, krérymt ie postugule (cae 2), rzedstnsianseradyey}y spos6b meéienia © obecrost kukuny Fecinskortumanisyeznc} nz absarze Rus) (@siejszej Ukrainy) 1 Wekiego Ksaatwa Litewshiego fore 3), jako dobrodzie}tric ‘vigrania yeh rejondi w obreb hultury zaceinioeuropeski W hlejoym podrordriske (cas 4) zarieszceam une inter gee dotychcrasowe ws sklanijace do zatanovseni se ‘vic hsicy sien hauls, anceyrn ig, pot Sama NAA, Nlcologia wlan, zawlaszczana, dominacj wrkhuzanta”, The A Klace Humanitas lames — human i ps li nie aan aan it ete orc Sih or sions yo Lae Snokboira po Dnbveah 1 ey See mi fies teich mn laos se yp at a Lande mpd emp niga ene. 1 Uc ks og svg snc toe eel Eur patton oh plea a ete el as 2. Poj Jak ui rstato wspomninne,atykul dowyery ais dost ise okrsonym terytoriainie ¥ezasoue. Wee tego dooksesle poje a, kay gg ag poslgiva. Toniewad sone da rolegle Zznaczenowe,skupig si jessie na ich ogBlryeh znaczeniach Bez srchnenia w doovagajge sig dodathowych yasmin niuanse A) Rs, rssh, Rusin Slowo Ris mode mice kil maczen Pisa o Ruston wa nal ee rejoy dane) Rust Kjos, Kicte wesely w aklad Rurceypospolite} Oboes Naved6w i preyblvenia objelyrjon {ico} rachodni)frxlhone Ukrnny oma Blatorusi, «take vachorinch skraniov Rosi w okolicach Smolefska. W inte Stigcym mas okeste (XVI-XVIIT 9g) alemie rusk abejmavaly Nrochocnie terytoria Krdstwa Pokhiego wie cage Wielhiego> Keigstva tense ‘Ohredenia Resin” lub -Rusini” wywam w odaiesieniu do swschanich Sloan wyenajcyeh peawoslie, aw pozniciszym ‘lacs rownie? elon Kasco inildogo, pstugalgcyet se nt Co diet jeqykiem rusk, To eden z jy" wschodnioslowia Sih, Rego vgnvod sig dzisie)sy bialorusk ukraisk ‘Od nazny Rod" | nRusin” pochadzs preyaiotskl ruse ud -y rs alayizomane|arateas" dnoszaee sip dary rejomdw Tub abscte eam Kaltry2ienie ruse, rasta rusk, architeh= tura rusk pismo ruskie ep. Dla okresenia eZee schon Slowiatszczyzny, hea rnalvla sie w abrebie pasta carskicgo, tuiywam azwy -Moskya” | peymitaikéve amoskiewshi” In rosyish" B) Wielie Kaestyo Ltewskle, Linn, Litwanl, Lin, lees ‘Wiethie Ksigstio Litewalie yl ey pit eworzgcrch Resczpospotity WL polowie XVI we rorciagl sip miedzy Mor rem Taltyckine § Cearayan, graniczge min, ¢ Kidlesiwem Po Shim na rachel oraz Masiong mn plnoey 1 wschodzie, 2 jp Stolica bylo Wilno, Poniewae me pevestezen zyst la, Kite206 ata sn mnie interes, ptstwn to. zmienalo soje gale 7 zanieszezonych sag anos sg do obsearow wykraczapeych por granice admiaisracyine | obejmujgcyel rey bistrycznie Ih lturow aiqzane 2 Wielkon Ksiestwem, np. Kijwsecevane 2 rn snot relg pocaciawspelnoty etic), czy Wo, dry raver peo slaczctie do Kovony w 1369 x cineyl kx Licwie, hogy prvestosowaake na jogo obsrrze TT Stacy Lite skiegp. Uy to past wielaxtizne s panstwo veh relig ae Hezelng prrewvage mic w nim pravosani, a nastgonie unieey Rosin. Re Eydem urrgdoneym by lina ort rusk, zastapiony po konice VIL prac polercryng "Nacsa (9 wer alle) Lita”) jest mini sya stam synonimem Wielkicg Kees Litewskieg i nie fhledy mylic jf re wspolerexrym paistwem itewskie, bedgcym Sok Bistousi | Polk jedaym ze spudkobieww deiedzieta Wikdkiego Kgs Litewskiego ‘Wa Lit byl wil ksi Mewes, tory’ ae Raejnym union migdzy ols pasta byl foezesnle lava PKK: Wsytuaturae wey na piersszyon miscu wid (yl kl Plaka rin va wlll Ks itewskega, Praymiotnik ltewsk” ma zasadniceo znacrenie:edsraey' si «de Wiehiegn Klqsea ako pista, jg miesckavct, byw Tic terytoram i Kultur. Wyjatek sand fey itenski 79 eden 2 eaykéw baltyskich, keorym poshagu sig mieszkaey Zu, AAuksctoty ona cxgei Susalsccryzay i asenych Ps ‘Nazwa Liowin” Iu yLitwini" mia obecnle Kilka znacre UVayvain jg) derwan ox krytestum etnicznego, czy jako ‘okgeseuaelesrkancoer ub obyrateli (cae stanu seach ego) Wheikigge Kelsi Litewshiegn A zatem obeinuje oy vowigce np. peo ltewshs, rise, polka, atarsku id, wyznaace inp. prawostavc, kaliniem, malometanizm lub judaizm, Po Stivowrym hiyterium jest awiqaek 7 Cerytorium tego pass. V wgiszyat enaczenia ~ preynaleenose do narod poitycznego “Wieiogo Keistt, ay do stan slachesklego ©) Pols, Polonia, Polak, polski “Try picrnsze 2 vymenionych mazw najtnadnie} 2definiowa vv odneseni do XVUFAVIT se, ponieway kk znaczenie sale fd Ronteksty, jain sky pofaeaby!", Nava olka” zasad- inkzo wane Kleen Poiskie (Korong Krélestva Polskie Tabb skies Kosong), zesty w Krakow, stanovigen jeder 2 awe glownych celandny Recczspospolie), Bylo to parstvo ‘vieloctnicene, wielowyznaniowe, 0 rO7nym satusle posrezeg nch viem | wojewoudai, «take rijednolit jel chodalo system prawns, Hezykaral rzgdowyant by lacna 4 pols, ale wiywano {ez ruskigo | nlemleckiego, tego estatniego vasa w mkastach prasih, W relacjach migzynarotneych ncreadko poslaginano sie 2s stgpezm nazwa Polka” lub Polonia” na oznaczenie ck Rasezy posolitegcenie 2 je] lan | teytoriam zaleznyi. Mowige nace, rinem Holsksolvesiano caloa® obseary pozostalaccyo pon wld ka polskego (i zarsvem wieThieyo sie ese fo dla ulatwenia preskszw niereadka porno) Poakiern nazywano misckarca Kodestwa Poskieg,nlezaled niet praynaleanes stanowe,szczegtlnie w konvatach z obeo- Krajoweami Tle mil sig urodie w Caaf ako Iuteranin postive sc okzysty zy sem nicki, oo feo toasimosel Ssydonal proede warssthi ak: uznania kaa poses 21 s80- jego lade, Takim nemicckojgzycany katolckim Palskiem byl zp. Jan Dangyezek,dyplomaca Zygmunt 1 Stare # bhp war isk, hb ego postin te same} lec Mala Koper ‘O zacenis sea Pos E, Bakes, Fen ty Se mle nec pleseameh, pave doch feed ch {Hebe stn karmyth rer to Honan doane lone exile pio sn ps uate areas re ha eon ‘Volnetn dosasy pa ss nome pe bi statue Fe nbc aly yg laa he aca (eer. [seven tcc ky pee smst ehame ine ae eae Eh anki nist, apo ee oar pose aera de pont do 1)208 Analogic 2a Plaka mg sig won russ sce spod Ki Jowa wyananin prawosannego mewcy gz skin, pode Elsjaey fnocreini,#e jest Rainer (Rosdlans). Wywedzacy se spot Przemysla ruskim Polakiem byl Stanislaw Orzechowskt |W srersaym ziaczenia za poskiegs slaccica righ sg neabad rine nleszkanic: czy obypnatel Wiclkiego Kegs Lites 0! —jake podkdany hada poskiego ub miewkaniee Rasezy pos Tig} ze wseysthing lenaami okzeslane} mianers Polski. Zygmunt TStary n fedaytn listow do sve Tennika, Ksiglaprango Albyechta Hoienzollern, pominal go by byl dabry Polakiem. Ta dotykamy kovestihprzynatetnotc do narod pobiyeanege. Polakiem w nastgpaym, weeszym, znaczeniy byt czlooek stam sulacheckiey santesckaly w Kaori, niezaezne od pochoszenia ‘scrmego i wyenania. O jee polskese deeydowaly: pea iol hoe! poster. Kee byl gwarantowane prac fakturexzenia sig salachcicem (slacheie polski, «ques Palos). W praypadk Pelitycrne} defini Polka najwyraenie) widat rozrbznienie na Eelachtg polska stews, czylt a Litind | Polakéu, diva ne roxy patityrne,jakolwtek me sj Jedyne nary plityerne ‘neniahce wo tsamos¢ w obrble dayne Rueszypospalt| (op, Prasiey:[nflamezyey Rsini ze wchextnieh rejondy Koron) Przyiniotnik polski” nigh bye deryworwany od wszystkich vymieniongels nye) anaczc Polski" ¥ Polak Do tego dochn- UAT secrey daikon znaczet wzalenionych kontekstualie: Sclachcie polski, prawo pulse, su polski, obycza} pols, ol ‘no pols itd. Nie pose sie proby bizszego definowania pezymiotnika apokki, a oganiczsae se Jedynie do wekxzania ego melaznacanost,pragmy zdcle wage oresenie fe polki" Ponta? polsczyana 2 biegiem czas stala sg Bl6w ‘nym ofan jenykiem Kommune staal se ararer ig Jimice calego terytorium Rrcezspospolte) a takie obsearév do Ink} sienalezgcych, Inaym stp polsku mogli mdi i psne Lente Kermit bat mgt. Wipsia pole rmbt ipaor wt Ln fae ones A Sm py 2086 1D, ona np iter 00 sniedhadaie nicbedacy Polakan w Zadaym 2 wymienionyeh ‘uyte) mnaezen niemiowajgey w Resezypospolite (ap. nictoray rmieezkaiy Ry lub Rijs w 2. pole XVI 1D} Humanizn,Aunuoas, hates humanistyezna |W ninpayan stim 9 wlekszym stopeie interesug mnie lefinicje haraanizmas uwzglednisjce jqga ys socjologiczny nit tnénace a jegoealozenich flazoticenyeh kab antropoligicnch dg zatem hla nacisk na instytucie, a takge na imeraksie spo leezne insplonane kul humanistyczng je) Wear ara na ‘wyewarzane przez te instytuce | intershcje teksty. altura humanistycona tueaneny) a prastren XV UXVL 1w dyin stopnis zeal sposdi fankejononeantaspolecrenste cearopejskich, Tal ej aeplyem ksrtakional se mony spon pee svianiapoltyk | disks publica: jak wine? ~ digi nosy technolo (dk, poz) ¥en zakrese mn geo fi astronomi, ilo) —sposdb i s2ybkosé wymskany informa ewwng inepiachy kaltary Inimaistycone} byte stayin cwlizacia greckorrzymeka, W dyskurse poblcanym na szemok “kale slaptoane sysiem pojgcows pr’ pomacy kedmepo apy ‘wana pantie | spotcerensto, eacje mil wlalza | obytvi tela, Odbywalo sig to 7 pomaca rOdnegh ralaa (eh, ed prawniczych prece politologicme, historiograicene «po Brag finonegce sig co spr publicrnyeh, Khoeovrg rolg sv 2wigeke ym engryvala insta sekoly humsnisvezne}, 2apoznap xj mioych Ewmopejershdr 7 tekstas ezymskil t ygeckin sw praysclose mogl fe audrez0 adapcowae w sfere szemoko rovanegodatalasia pobiyezneyo.Takie sho, oparte wale) Eupie na pealobaych zasalach Fodbwolyace sg do wept aor teksty, praede wsaysthi lacinskich, dostarraly stale my Kanon Tek, tworzge rozleghy spélnoteinterpetacyina pomnagajgey porozumewae sig elitom releqcym rOPnveh pase Nic byloby eo moive, gy nie wp js Koma ina takze ujednolicone formy wy, tworanne na 200 “Ssavozyenych gatunkow Uterackich (op. fst, trata, dialogs), co latina dosinujaca deze estetykimitacyna20 ol Niece UUzynaniewszystkich wymnenlonych sodkow miaio dive 2a rene ie tho proces tworzena se nowrych model iste pease | spoleczetstea ale te wzorow posta | zachowett por jedyeryeh ucresikiw dyshursu publiczneg, WezesnonowoZyt- rhe spolcczerstwa opiraly sig na weorach osobowyeh, laorveh ‘irwirceenie znajdje min. oy Iteratare porenctycane. Be? lUkstaltonanege przce daczeme inst (jk mp. stan, s2kola Kociot)etost inp, obyvatel) exit bytyby nkmoiive ‘Kukur humanstyerna dynamizowsala pracksatleunia ole sgble spoleczenstreuopejskich, Klong oly gry wala proces umiejinns® cworzena,Interpretowanin | rorpowszech: Fans informa Sid tak dave zautanie do procedur wtoryce nay wtakve Gtk wei vans Meracury | sekelniensa opartego ta iterate | netnyee Instytucje | Foomy haltury humaristyezne) pezczewaly na} swighary rozkiit w cile| Ruecaypospalite w XVIT i 1. patose XVII hie stay sip ntegratng cvpsly deol fj namalw Selacheckich,wplynajye akie we w6znym stopnia a Kulture in nych stand (glownie ducogiesta Likszezasea, ale edo pesenegn stopniachlopsw i Zyl) 1) Latins, haa ask ‘Wapdloresne macvenic pojgia Lats, byeego synonimem Away acing fej frontal 2 trade iza {ysko-geck (Eur Lata 1 Exrpe Oren) todos se do Z2achoainiosuropeski|kalturywformow-ane pos wplten dele Salcra taymskiego, Jeg plsan jest zat jv} iets Tekaha, a takie 2p neslonych perez nig ie Kee te opracr wane w sarozytnyt palstvierzmskim zostaly preegte w wich ‘ym Ib mniszym stopniy race spolecrenstara snow) Europ daghi ezemis mazna movie 0 lacinskim sredrion'ee7 Letinitar odawericla sg nie? w postrznskim charakterze Keseiola aymsiokatoickego (zy, strukiurs prawo kanonkczne I a itd), jak roid hoscolow proestanckih, dla try tray rayinska, stan! jeden z podstavowych punltow adesienss oyyasae anacaeni Latiitaszostato upowszchnione Ww koejnsch projeltch reliznwenych preezwarszaneskt Ostet Baan al Thad Amyezng | weszlo na evale do polskiej humanity Naledy pons zauwradye, Fe w edniesieniy do. Wielkiego siesta | si ozone} w XVI-XVLI rung ezaser pezeprir wade jednoznacane rozranicacnis tigdzy Lifes i humatas [Nakladane sg obu tych kategori, ezywiste takze na zachodzie Ewropy ey nawet w Krokstve Polski, gle laciiskose ae asco wiz sip 2 heat 1 insyacfamt humanist bla bowiem ivoher nich starva i pierwotniejva. Tymeczasen na levesajacym nas terytorium gwaltowena ekspansje lainy ¥ pi sanyeh W ni] teste przypada na ten sam czas, hiedy zaceyna sig rorprestrcning wezesnonowoiytna kultura humanistyet Jeszeze w XV ys. odsetele os6b zanezzonych w ltze Laciskie} fa Litwi hyl ak ogranicral i lowe do caches atoliokego. Lcoha ta anacznie watos 2a panosvania Aleksandra Jaglllotczyla i Zygmunc | Stareg, powlghszlge sg o ckretary, turzeikin dochownyeh, dyplamatowy | paso ulormowanseh pad wplywem humanisycrne) pale. rvotnie ow aisha fun mala chaaterglownve ka solic Iece nie maedy zaponninaéo rsmaeyes wile prestanty= ‘mie Cert wschodni, spine cor ie sip utynlzuae 3, Rozpreestazenianie sig Latinitas i humanitas w Europie Wschodnie), Ujgcie tradyeyjne Wighszose XX weve bdacry zajmujeyeh sie obeenoselg Latins Europe Wechowdnie} podbaesa fe} cyiizacyn vole ¥ rashuge ww badowanin noseorytnyeh spolecranst 1 wysokle} katy: Presuporvelg, gs nese, jst waezanle Europy Wachdaief w obrgb hatury zachodnoewopelshe) 0 czy Dee Arie jeszcre mown, Zarate w te erick opraconanin wg zu zaanie pryblizyé dotychczasoe ujgcie rozpowseeda Jats ont (sig) daltury bummanistycene} we wschodnich cagilac Reser pospolite, Skupialo sig ono na uchteycenis tego, jakle now, pozytysne [akosst woroty w Wiel Kegs Llewskim oraz Rast pad wy hmanitos§ Lanes, Nale?y namical. Ze human | Ladies nie sw tym yp traktomane osoba0, lecr samo ane vsplay’ Ronglomerat We, tekstdn Fda. inveepretaci Sata, W anys jan ‘tau XII whist ras wll ‘zmaczmeems osabieni, na czym skoraystaly Irajeosclenne, zie Tezniaige feo sleble lub wlgczafw sklad oleh terytoidn [Najwisksze obsearyzostly opanowane w XIE} XIV we przez Luwingws kerzy abt swim panonanie wicks cre dene si Kijorskic, W yrunicach Whelkiego Kegstrn Litewskicgo _znalaz sig Ki, piston wozciggao sl ad do wybeeeéy Morea CCaacnoge, Wyrvrdegce sc 2 Litwy lascine| (Zul | Auss100y} ely ace! ‘nostever, np. Julianna, matka Wladystac [ie kg Pinka, preypusecealnie oshvacta go w abraqdka wschodnin Rowe Krdleshwo Poakie 2aelo c2se terytoridw ruskich Kazimierz 111 Wiel inhoxpovowal do swoje} monarchil Rus zero (Hialicha) rae re solecrnym Lavonem, gze pow naw XV ve. lackiska metmpotig kosielng. Oha pst, Polska i Tita, znajdenvaly sg ud w owrym exasie w obice wpe kal tiny Taishi), olucy oily wicks, natomiast lity Hews, mimo postepujace| rutnizac, stale zackesnialy lacie 2 cze- Esianshwean zachoxinim, Whprwlzie ksiqag Mendog ochre wy 1253 11 Karanowi na wladeg Lite to jena yl to epi ‘O vel eejve rvigzkt 2 Zalwalem ni? Mendog rial zaloycie Wil Gidyin, kay zotliad na voim diworre kancelst tamijgeye relagpaag Tacs dokarenty i list, Teh abeenose poulyktowana Dylanieustannyra kentaktamn dyplomatyeznymi ¥ sanciand military 2 Krayzakami i Poakan. ‘Sciejse tlaje lem rusk z Latinas mona dostr2ce do- pier pod kone XIV w, glonmie 7a sp i polsholteski] tr Krew, acy kote} Wladyslaw Tl FagielloZaowigzywal se Pe yo polqceyc aba pasta ale re? shrystanieowa Lite emit ne fader 28 w obras lacashi, Ooworzyl to Kosiolow atolekleu 23 rome droge do chrystiantzovanla pogaskich Litindw jk Le Faenia nonych strukur na abszarach ed wie pravontawayeh Ekspansia Latinas w Wiel Ksigstvie Litewskim | na Rust Goer w XIV XY ww diy sonia weal sig 2 02 Dzestrzenlanemn sie Kasciola katolckieg, w mnieszym ~ adi Distr krSlewsl | ziemski) tra nn tych cbszarach wel postapialasigzykiem ruskim,o wiele rade lacing Tefotna zanna Liss nestapita na przelomie XV'EXVL vw, w podnyeh latch panowania Kazimierza WV srezegie ie ego ksigcia iowsklego Aleksande Jagielloicrykn (1492-1506), Iomega glenn sieziha bylo Wino lego kancelria zatruniala Ika eybinych humanist, key’ anal posh je ata ‘Wd sehretarzyznale sig mun Adm 2 Wil i Erazm Ciolek stodiujgey na Akademii Keakovskie w lobe ej ajighsexgo 102. evita, Purse eal sg a pecy Kancelaryn, prey ig ‘do eonganiznvania kancelanll tna spesb siczesnewo? yay Woranzie dokumenty sie byl ksztaleowarne na w26r leit shila st a, ae ich uponeszechnione dokonale sg wlasie za Ceasinw Kasinorea{ Alckrdea Nicpezypadkowo pz Me tuyki Litewskig, cali koparisea wseysthich delamentow wycho- agli hance, preypadly na 2. polowe XV w. Gloneny oso. ‘ek otc fadinstna, Kory bya hancelaria wielkoksizeca, tegen) ntynizc ale 2 w duct nowych pein hnmamistycznyeh, Wypracowana wlsne formularze 1 zejto 2zachodnioeuropeskie madele pronaidzenin korespondeni, Pd ‘wplywer graf Laisa a pn] renesansone) zmienial sig ez vial pom ruskicgo, re eyskalonowa poste ~ skoeopis. Takie Drzeobradeniatechnicene povolily Alcina agelloncrsko- tv ego wepiipraconmicom w nowoczesniszy sposob 2arzqdzae prfstem, Waznym elenenter to proces Dy iyhorz9stanie hhowszego sposobu preetwareania 4 przekazywania iformach ww caym pomagly haranistycane kwalifacle crank’ pa Stovcmget, Zachowsane we Wile podem epstlogrt il» prze fom XV XVI we dowrdzy dfego rantereswant form list humanistycznego, ergo rl ne pos6b presen budowanhyow ata Nao ‘spores systems wymiay snformaecl. Naleéy pamigta evowa weresna Latinas {Jamanitas, kidee ado ezasami od Slebie ele, dtyezyty bardro srskiegs guona os6h.Jednakze ‘nlasnie ane milo zesudaicry ply na posniefsze upowsze iene sic na Lite (Ena Rast) kelkury humanists W eznsach Zygoiunca | Starego | Zygmunt TT Augusta kane telat fmanistycene w Wielkim Ksigstwie dzclaly ie tho ty sti, ale wnie slealbach maynard. Reso znacrenie do- Kamen a przede wszysthin horesporclen. 0 cay sriadezyla Tiesba Tinto pisanych praca sekretaray mageackich (preeaznic pe pols #Tacinic), Do edministrowania potreebn! bylt dobrze feykwalificowani speci, w zrigeks 2 tym od XV we zz Tse lceba frewshich student w Akademil Krakowski) tna inmyeh uceelniach zagranicanych, Prayywalt tena Lig skuc ‘en! moslivosig roblenis Kier w instytuejach pstsomych Humane, polonie XVI: byl tom in Ptr Rjzjusz (Doktor Hisepan), kt lla dabrze pane} pracy saz hospodarskim -zreryyninal 2 Kove dorsi universytecke| Krakow, ofa? Siybleny hutranista Augustyn Rotundys, Rdry objal stanowisko Insta sieiskiogn, W terug zmian dokonufgeeh skews ei Witthicgo Keigsina Litewskigg, upowazechnto sie 2dobysaine “uykiatalenis feos humanistyeony, a6 led spranujucy wlaleg Corar czeSce} mil 20 sobq studla recorycane. Mimo Ze patsove povostawato zasadnicro ada prawoslayne, co ednoslo sk 6 Died Jo de} cael ured elity 2 ezasern si atynizow Fednak to ral Katich w wghszyinstopniu wemacnialy 990} posytie nit prawoslans, Do laciaske-humanistyezneyo obo7 sv raliceyé maz main, Raczwillow, Gasviole Aly | Michala Gliskieg. "W loach 60, XVI Wilno ponowie sta sy ska wey, to aight objgcin tena weolsgaqceyo przez Zygmunt IL Aue usta My hala, wzorem svoj sey Aleksanda agiellon= Soya, peeves do szybkiggn ozo stoi, czy 2 mie weniny ooradek kultary hunanistycenProminioyal om poze] Tat caly abszar juz nie tyke Wilkiego Ksgsta Litewsklego, ale ‘nwnicdinnych ziemt Rzecaypospolite, tym Koro Hansa sy tor 25 Najvaéniejszeskupiso humanist dato na Zaku Wile skim, evlaczera w akzesie pobyta w nim kr. Naleieli do nich min, Enka Gomick, Jat Kochanowsk, Rojguse, Piotr Mysc Kinski, Stanislaw Koseuski, Macie) Sabicz, Woelay Agryppa Fin. Raich div krSlowej Bony 1 Barbary Radziviiany byt ‘valu mikjscemn roa baltury humanisiyezne). Osohistym Sekesarze te] ostatnig byt Kosrunsi,redagujey fi knespon- enc 2 2ygmumtem Il Aogustem, Wréd magnate gléwne re fodgrywali Radzhitowie: at Baubary. Mikola Rudy” 2 Bice Tinh beat stryecony Mikola} .Ceamy’" 2 Niesieia. Ten os hi majaey tolage ontakty na chore cesarskim w Wied, Stal sg lon postaci Svita poityezncgo Wielkiego Ksigsta. Promowana pre Radriwillo’ Kultura mala aspekt nie tTho Ihumanisiycenorlacshi, ale proce wszystkim Kalai. Miko aj scearmy” zgromadzit we Soom otovzeniu szeregeybleayeh humanist pracujgeych min ad Tamaczeniem Bil na Jezyk polski Skupiska humanistéw 2najdowaly e) na dvorach Disk De kara vlaszeraw Wile. Waza offekiem ms Fistyanyn w ksach 1519-1536 byl dwér bskupa wilesiego Tina {lanusea) 2 Kiq2qtLitenskich,nieslabnego sa Zygnunca [Stare pllmujzcgo na Lite iniresow swojegoojca. Wycho- "wywany na dworach krdlewskich # magnackich srakowe] Buoy hry student uriversytt w Bolonis, stworzyl wokbt sthie zl Jone ¢ omaniscny srlowiko, dg ktGremu weaizowal sof ‘eke poliycane I chanomicre, We aczajacych go asoh byl mmin.absnivent cz wloskich [an Domanowshi (ako kanclerz ticcez. mydavca Bibl w jeayku raskim Franciszek Skaryna (Gelsctar) | antyat wlosey Giovanni Cini ze Sieny 1 Bernardo Zanbi da Gano “Zaréwno a dvorze KrSlewskim, jak 4 dorach magaaekih corar wigher role odgrynalspolszeayn jako jy pomnncniczy lacing, W polszery2nie, staan} drug gzyk Laces na ob suaize Wielkicgo Ksigstva Litewsklego, sporzadzano list, ier thrze, darhsze. mon, testamenty f warelkie teksty, niece Stcanynn dokomentan uagdovgen (nada pksnyrn po rusk. ‘Stalo si al ier lltego de szereg gato welascnnyeh dla aN26 Jeb format humanistycensjzyskal dase seybko pole sea gaye sh aczjvick na wz eke leis, Relezcryza pred expla wige miqday Lavine a codziennym waytkowaniem rénych {pon tlsta Jako jek Ay, bldsay wieks7agcl mieszkaicow Wielkiego Kslgstvn Litewshiggo 1 Rist ni tacina, art tyle jd wyksctateony by mgt ulévignge dase skomplikowane tek, ‘rar ezetee|rasegposala zy starozytnych Rayman w kom riauji migdey mccain amaych prin) Reeezypospolit Dincego tee wspomnians preedchvaia halinie Ktowsey Wybie- ral pole jako jgavk soich drulew | glowne narzpdzio nowe| ceoangelizag Roc hilwiniznn, znajdjaceyo sie glownve pol prxchons em Rall, eplynal na rozprzesizenianie se elormacy faych skank hairy humsanntyeenc byl wyznaniem dex? litany, amon ttko c2eS selachty: Picrwszoplanow kwestig slo wgtlanie nowych tehstOw, low nie w evi polkins opracoveat Kanjonalin | moderns, prockla Bibi (trv Bie Ive #1563 zara Dae a ‘ilionda). Srodawisko Radzivilowskie przygouwale 220973 szorg innych warnych kslgie, prewar po pols, maieyeh Stanowis zaplecre dls kabvinistry na obsrarze Wilkiey> Kg Sova Liteiskiegn. Pravilopxtnie to dla ich uythu postal hymn ana Kochanowskiogo Cag chase ae Pane (2 fen najwezesnejze wydania maja Ssly zviqzek mecenatem Mi ola .Caamego"), Radzivilowic zaangazowal do pracy sereg wvhenyeh Iruanistnedeitaeyeh w Raeczypospolite) sory Ww Niesievt i Breese stay si edn 2najaznicjszschostexl- ay Ruleury na fe) obsearze. Dia Radzhwillw pracowealt Symon Budey, Séymon Marycjase Jan Kochanowsk, Andeze “Taeckski ml, Azryppa, Poi Stators Sojessk in Radzinil wie alesse perara ¢wazaiejrylatewskich deukavni, Duzs "res publkenamyc wt eksto poses gz pli, W cage XVI ve na Lite uewerzano saereg s2k61,preece worysthin pray sei paras katolickeh na Liwie, Zmudzt \ Bia Torts take na rusich ziemlach wehodagcych skid Kerony De najynaczniejyeh nately soy w Wile, i. szkola hate raina i parafiaing 6 fa, Zaksestych dala eukacyjnych jst fobecnic tnd do ogarnigeis, ponicwaz itnejace opraconania Aoryczace reo sole paraianego na Rust yma fe ie terytorium Kroestwa Polsieyo. Maina edask prypusreza Zea Clive pres ten by rie dynamiczn: Nalezy pita dew XVLwsvkolyistnialy prakiyeenie prey wieksosel pari na 2emach Koroanych Reecrypospolit Ze stkolami kaolickimi probowslt Konkawowae protetanci, sey jut ont poczata lat 40, XVTW uruchanial sole plac Do nsjambisveeeych nleralo,zsteZone na Zsa wileskim wy 1540 f, luteranekis gimmszjum iewskiggo bunaniscy” Abr ham Kulwieia. Byl on absolwentem uninversytetdw ofemiee Kich + wloshici, doktorem ebsojgn pravrf wykladonrcy ere na taniwerstevie w Krdlewes. Jogo skola, cieszqca sg poparciem fambieny wesko-tacigekt program Fedele po dindeh lath dztlanns, wskatek zabiegowbiskupa Pai olseafskigg, zostala zambrigta, a sam Kulviet zmuszony do crasowego shvonenia sg w Kadlencu, Wiadom 2 w letach 60. Miko Radzieil,Caarny” <2 do erygowaniauezen alt ski] Win, joda fg Ser | pret snd na haoicym ‘adaremmily ten prokekt. Kahne} powolali soi szkole pin 1 Kiejlanach,skad zostala przeniesiona de Slonimia. Pree? gin nazji dalaly skoly zhorowe niszego seczebla,odpowiedik iolickich set paafialnyeh ‘Wszystkie wspomniane placowki, katoickie § protestanche fofecowaly program odpowiadajyey rachodnineuropejskieme fytenontnauczana, we dy soph fu? aowodytaenns, Kur rego waorem bylo protestanckie ginazjum Johanna Sturm ty Strisburge. Eclikacje opirala sig ni eredzictwi Tteratury Tacitskie| I greckie puceynajge od zwpklych paraialnyeh skit iumatyeenyeh, leit ucrono podtaw laciny | erytano prossre Telatyautordw antyezaye, az po ambitne projet simnaz} ine hhumanisiyeznyeh, glzie wyKladuno postyag t tore, a kee Fertig pec, Tzelomonsm momencem w upowsrechaiania luleury hone nisyerne] na Lite skh zierach horenych byte Zango28 ola ete ‘wane w 1569 1, zalladania koe jezckieh. Z czasem w 2 polowie XVI i w XVIT w. ponisaly ane we wszysthich wa ‘Sch esmahach Wikio Keita, min, Wie (preckostalone 1W 1579 w humanistyczny uniwersstet), Gdn, Potock, Kor ach, Nieswleay, Orszy, Brzeseh, 2 ne ruskich zismich koro ett man. we Lowe, Karine Podolski, Luck, Ost josie Scholy emicise prayersnily sl do ezybhiego watosts ‘si znajacye lacing. Nauka la hepa, cont ric tho da kaolin gly na zelntch ruicich wot byte stuiowae zagGino protestantom, prawoslawnym, jk | union, Snudentam by proedstewcil stan slacheckieo,anieszezanic 4 nawer sporadicrnie chlo, Badania nad Kolpin fcc crenie dasejze} Urainy w 1, potowie AVL w. wsharul, ze synowie saciecy stanowil prspszczalnis zledwie polome laby student. Z hogeaenow stacey ruski| sem, 26 wil idl prsstawiich.Badaeoeh prawoslanymi przez przez unity lexi jezik Teauic system ksrtalcenia by egulomany przez dokument vwydany peace ladze zakonne ~ Rael star, tory onttece= Tih postat prevbral w 1599 x Unitikowal system nanceania we ‘wezysthich prowinefch jeaickich (vr Europ | Amerscs) stall Jego poviom pees sytem kontroll | wymiang Kae. Zadoniem skoly jezuickie| byl ksztaltowanie w chu Katie lacinskim praysych elitinelektunyeh i poltyezayeh, nie wige dries, 252 te} propozyej edukneyine| dine horzysala sacha, Kora "wysoka Sobie cenila kompetenje retoryczne nahyvanc w tok stall w koegiach jezuiehich. Prayawaly sig one w ceases mov sel, homtokaci wazekiegovoxzaj egnmodect by ‘atl, ale rune we endziennym Zyl spolseznyan, ke ry slaw | ualejgtnose preeminsania yky nislychanie wazne, Feclesesnie ons jeruickn manne ksztalcowaa§ wanacniks esp art etnsw (np. obywatelsego, rycetskego, Kale Kiego, ke tly siz ezasem basdeo popularne ws abywate alo past ‘Gocovanie tekstam eneyeanyms poriagale wjadnolici resp ‘tory €ziafoniach polayeanyeh poshgival sig obyeratele us an tr od S poliyey Wielkiego Kigstea Liteiskigo, Orta na systemic rete yee Fitcratra human ostarcra solachle Mes prowadzi€ udeskonalony dyskinspabierny. jg yu yb wolnose reper, ezeczpospolita, Pama cena ery, ets sycerski | obywatesh, positnoscl wobec weplnoty Hin, W tych Kategoriach omassano ted wrory oxobowe | modele zachowat vw kankreanyeh wypadkachs dobro seein jes wazijze on bra partykulameyo, 236 ohyrael porrnien ola 2yeke 2a oz 2zne, jes es taka potrzehis wolnoseobywateska jest wadnijora nid sina waza, bo to pojedynczy obywatel je dddtem wlatzy, wseyscy abywatle 44 ron obec pram filha od ich oso stych talent enoty zezy ego powodzenie polyeznes isto Adolozeialajcegn pat sq dobre eiyzaje ego obyratel it ee te byly obecne w Swialomoselsalachty eweze pred pr jwieniem sig feruto, fednak dopler prowadzona na szeraka ska edukacfa, ki) monnten Kulminacyny byl 2. polowa XVII 1, polowa XVIL , upawszechnila fe uczynila pons iyslenia © wlasnejwazsumosel. Tym sayin prryezynia sg dat wyksetakenia wezessonowodytne Svindlomeslnaralove) Lie hw 1 Polak, Lekura i tvorzenie testa w jeauickich szkolacl Iman styeanych byly site powigzane 7 praktykami imiacyjyi Unsary masa w wigksayi lab mniejszym step opine sie na gatunkach i honktetyeh tekstach powstalyc w staoeytnym Reymie.Jedyave taki stabiiay kann zspewnist elim Lite, wy Pebsce # Europie modtiwose komunikowania sk prey pao {ch saych form wypowiedz i'w mare pcg jezvha, cry 1 tac. Nasladowano zarem Cycerona, Horacego, Weiivsza 'Onidiusza,nastepnie Tayta | Senoke,presmujge od nich gu i fteracki, sty system pojgcony, Wobes weaedne} masonnseh ksvalcenia w duchu humanisiyeznyms, lacie dls nl) gat Tieraury zostaly wlgezone w obrgb ofiejalnghalturysaiachec ic), Naleéaly do nich min, mov, list, cars, pane, ene talamium, epiaiur, bukolika, georgika, tre, geneliakn ti, Na tym fundamencie redzia sg szcroko rozumiana ewinc7oie20 edad Node Fncracka, we zasadniczym sw chic kstatujgca podstawowe Clementy Meologi eensklego i oskiego marc poityeznep Tush rane, fazer x poczat XVLW sano sacinczy mada Latury dla wgkszoic stanow Whee Klgsora Titewskigg nsclidnich terytoriw Korony,w egg stock za Tarlo sig w defensyie, stoprie trace maczente pox wplywem Kavoieyema ay niektryeh rejonach re kasinima. Katy paloast sic hese pall, pry ktdrych powstanaly sy, po ‘ado Runlowano Klason takbe vepierano msyruce ligne, hp. buaetwa prey Svggymiach miejskich, Nieustannie popeawtano pve opraty hurgice wprowvadzano nowe atrakcyjne formy ‘elgfnosei batlicyzn umozinea!kasiere ceonkom Kosciola (ale Jeri acfssinTmpet hatollgyzmet aaa wprowadzanic od Py plow XVI ws pastanonien soboru eydenckiego. na gonna shale yhorzystuacegn oskgige Faenitas, zuwzgledneniem jalimkze nieeveh tray saiosiccznych "W pons XV we pol ne elt an bry 240 ant dobrze wyksrtalconegodichowielsbva, 7a kh zapecze polityez- nn pom sig harvey, co wigzal sig pracchodzenicm kolenych rosin selacevkil i sgnackich st kavoicyz tl Kainz, Pealgt vige pry seorm tego wyznania. Okolo 1976 1 siadg Konanty Wasy] Ostoge pool w Ostrogu na Wolyiy ake ini, prawoslawng uceelnie hamanistyezna 7 programem opal hha waduach tekstow gieckich #lacshich, Szkola dziaala przez Filkavieiqs na treciego deesgcolecia XVI «stil tr ini in, Melecuse Smorryekt § Piotr Konaszewice-Saha)- Uucene W aeiaajge) zy mie} ofiynle wedawnieze humana Fae Ivan Fiedorom wydel w 1581 ¢ Bip Ouray, peresee pelt drukoone wy dane ceckiewostonsaikie] Bibl 'Na Akademii Ostrogskic) wom sie sekoly brackie po _wolywane pray najaahicjsaych eerkwiac i klsztorach prawo- ‘wnyel a Line iy Koronie, main. w Wile, Lucu, Lwowie F ijowe,Stanowilyprawostawna expowied? na powszectnianie sig szkoloitvalacshiego a vient ruskich. Opie dr ‘nal tn scholami sprawowaby bracts peawastane, syleckie Srpaieace, horych celemn milo bye podnoszenie fakosei Zycia hans te de 7 seliginego oraz pracciwstaviane sie ekspansi atoieyzma i pro- festantyrine, Bractwa prradly nie tylko szkoy, ale mich rakarnie. zaiowaly si dzialanoseig charytatywna, stanly {ez rodleaj Kins towarmyskic, podoli jak bras dale poy koieolach katolickih. Szholy brackie worowane byl na Fekolach katolicich, ezytano wih dela aut Lacskich Tupransm pla sare (sta biljne i pateystyezne oparte ‘ma nowwyeych, humanstyeznych procedurac interpreta tele Shu) Praytzynialy se do podroszenia pozkom wykstalenia wy awed promos, fey 2 wighsyeh osiggige na tym pol Ile opublikowaniew lan bractva wlonsklego w Je rae rmatyktjgeyka crkicwno-slowiatakig autoeson Smoeryckieg ‘emtentem seczytowym w rowoj rusk instytue hu ristyeanyeh w Racerypaspolite)lyle pracksztacenie w 1612 0 prawostarnge skal Krskich w prasostane kolegjum,w p= Disjzym whiesie narsane Akademia Kijowsho-Mohylaks, Je) ‘alodyeielem by) metopaita kowski Bote Moka, absalivent polskich Foeyiaw ecuickich & pradapodbe Sorbo, pcx Eh praweslania y Recerypospoite, Keleglam,éesle wanane tow Koki oeuckich#elizuace program zbiLany do Raise Ahan extonaceato sg wysokien pozkomen nsucrants, Wykladan tam teologie,fllozofig etoryke 4 jewo absobvenci zapeznawa Sip 2 Meratug neil | poli. jego najigksaysozkorie nesta jos poentersania Kina ot Reeezypaspolte), ta przeomnie XVIE EXVIIL we Unie awit w 1596 cw Brescia nad Bugiem migy cei polski itewskiej Cerkiprawostawne) a Koscotem 12ymskok {olickim miata bye szansg dla Rusindw obra wsclualniegy na Wwiaczenie sie w gtoway nurs policy domioujace|kultry facie ki} W zaman za wanante papicis 24 lowe koscola ora do maton katolickih bikup obradk yachxaiego miei tryna frdnntel senttrske, ale o wile wanijsze bylo dla Rusivon Skacrystane dbodriejts uezestniczenia w sjnonseych os fgnigcie hukury i srtuki potryelencke) Asymilownie tej hulary hylo zvesrta w warunkach Resczypospoite jiiym sposnbent nn shateczne Konksrowanle 2 Kosciolem katalickinseta Uni braeska doprowadalla do glebokieh posziatbw pom Ary roskimi praedsinvicielam Kesehliwe wsehlnigh. Tevajacy Kilkadziesgt La honPiktzaensoeowal, podobnie ak wees ze Staci potestancko-katolckie, szermymn korpusem ure poknicragch, W ich tworaenia bral drat wont rasey hums Fi, ap. Smotrycki,Joralat Kuncewier, Jozef Welami Ruski Leoni Karpowice, Mohyla i wielu innych. Utwory polemiczne tkazytuly sg we wszysthich wauel ogodkch prawentswnycl Funickich, c2yh Wilni + padvileskion Jes, Kijowie, Loic, kde Keakawie in. Jeger, kid toca si spory byl przele wszystin polski, nastgpaie cus, mnijseym stopn Tacina, Posugivane sig rinyrl sprasdzonymi wezesnie) prze Kaolin | pestantén gacankam wlaeieymi dla Tteratury Irumanistycene(s dialog, traktatem, pamiletem, kazaniem, tron stem. Chaakterystyczym wyznacaikies nor po Temiznych byla line zetoryzencana pz cabwujaca sig do swsryathich tech raza retorycanyeh (sioweyo, orang { popisowego) ora davoncniadilektycenege, Foriom argue Lt umiejmoxe preckonywanis zalefaly ea indywidualnego tafe tyke ston jednak sam dyskurs il wsceTsie cechy retoryorne|Ieratary huranistycz} 9 avarcat nl reese} podwojefeickich s2kdt Sede szeroko otoryty sig dla przcistariciel Cenk unicke Wiet 2 rich preening sig pezez mury Akadenli Wileski) ors kole- {60 ltopskich + karan, Dopiero px konice XVIL iw. po fowie XVII w, unk zalozyi wlasre szkoly Sede, gléanie na ‘bsear daisjee| Bialorasi. Todobrie jak w wypadla prave: Swe] Akademi KijwshorMobylufskig ich program caezania Svzcronany. byl na eeu Rete stor, poste) leur: Autonin lainkich on twarzenie tekote prozatrskic 3 wier Sramanyech, zaroweo po lacnl, jak 1 po pols, Kole unickie { Istotny sposas proyezyniy se do rozivieu popalae) kutury hhumenistyezne, o czy bere mown nize. Jeinoczesnie jd nak Cerkiew unk ulegala stopniowo eoraz wighse}laynizact Tupexlabnias sig do aeskiego Koscola reymskokatolicge, “Ten marad moby ig wydawas deivny vb ne specyliczne Hae oe 2 vnarunk astojowe parista poskorteslega i nyniaigco 2 mich patrzeby domisujgcych grap spolecenyeh, glee saachy i dae howienen, 'W te c7gic Europy wae banda wyrainie honehsje chee: scijaiwa rachodniege 7 nowozyeny Kultury, hurasistyczns Tech pulgczaie destarcrao itcwskicj Masi raze) (mages ‘i saluhele) 0 wiele shuteczniejzyeh naragdei administvowania passtwenn niz tych wypmenwanyen w okresie pazngeo seednlo- ‘rice w yn zespoente wadyef Itewskich truskich, Hum histycena Latinas, ktougw dctym stopmia mona Wentykoae 2 chrzeseicem zaciadnion azywanyrn wa Libie | Rus po pos hicckin), costa la Dense wea) sralko {ib spramorania wha, ne wezesnicjre wschadnioeuropeiskie rmocelehultury. Ta shrecrnos® przcjwila sg na kil pozio mach. Po pcre, Latter parwalla presoganizowae panto 1 taki sposob, by story soldniesze struktury’ koscilne a rminisrayjne ¢ckonomicane (stot para, starut efor wbez- ra), Opirily sig one na wypracowayeh fomoeh gramadzenia F preetvarania informe, ezego Sviadeetwem na Liote byh navwrytne kanecarefuprawiane w nih typy tekst. Po drug Trumaniviyens Latte oerowala ows paklele | nowy projekt sloryezaeytozsamos, umodiviajay dose noalglym, jes hott fo Ticeby,selachecki glitom okzestenie so) funke 3° spake ‘renee Wilkie Kegs Litewshiego. Ten projekt antvop- logiceny wyplywal 7 lestary teksto raymskich | wspiezesayeh komentarzy do nich, prey czym chodito nk tho 0 av lt ting pkg, se rdnyle? o np teksty prawnicre, bye wazayin ppunkiem ednistenin ella Kolejnych reat stains Wielkiegn KeigtvaLiteskiog. Ta ekturapomage w wykevtaleni nara i atwidennylikae wtascych wilu spolecreistwom norso/st ne Europ taki jak: mit etnogenctyczn,dyshurshistoryezny si ddomose pany politycznyeh, cozsamose sraxodowa” itp. Litwini ‘svar pry ey torezo see woz lazat speanezanych tr Krolesewie Posh, plnigeyn we nhl stop role posal ikaw proces eet unanlaru eunopelsklegs~ ze wszystko tee poseicenin Konsekwentnau eles Nit 4, Inne oblicza wschodnioeurapejskie] humanitas Proba krytyki ujgcia tradyeyjnego Powyisay exgS€ opracowaniaminéna edezytae. ehvoako: 2) jako ukazanie rozwoj humnitas I norszerania sie viz 2zachodniocure else} na wschodnie caeéi ontynentu fe okeste XVI-XVIIT 1 b) jako jednostrannego prcsdstveniaelspansi formach lacinskodhumanistyerne} | zwigzane) 2 niy seopnione} pplonizaciziem suskich 4 litewskich w owym okies, Obie Innexpretscje 54 uproseezone 4 skrajne, «0 nie zmienia fakeu, dee ich dlalekiyezna sila w abjasniani zjnwisk nstoryeznyeh ‘dana sl se XIX | XX wc yee dla cel polityeyeh Tub propagandowyeh. scowe Dedaie twa) przypomuie proceso zachadzaeych w XIX skied ez posted cain umantasi Rescaypospolte| wchodzilo powel w presclos iyo Zagospexlarowywane przez tworrnee sig Gwcresnke mowwnytne nto wschndnioeurbpelskle: Biatorusingn, Livwindw, Polak F Ubraiicow Kazdy 2 tyeh nardow dizy! do aaancktonani [ak najighsaj zest wspolne) pezesrlosl (o terytarim tte Ayft materiale} uno slo wtey, pou zaborami, mary) "shocrystania jako cae enlogi nadowe ‘Obie wymienfone skrajoe iterpretacte poy nines. jak nicedoznacanie vceniano humnanisyerne dzialzktwo dane) Raeczypospolite. Juz samo ih istic ae sg astanoie nad Pyeaniem,dlaczeyoidge humanistyeens, kiove mionrnic bude Poryiyame skojatenia 2 demokrac, ustiojern republikackin, wnolnokia | powanonaniem godnosel hale. most si sawag Zarzewiem konBliktw | spordn, ard w danny wiekach ak ¥ wspolezetnie, Patz na anata ie ak na unineraistyceny 2hide ide ksetahujacyeh eelowiecacisoo feces, ake Arye se pod om pojgciem sdeologie | daalania poltyeane. dosize demy, Ze Klee humanlstyczve mogy stat sg filer dorainac F praemony. W tel casei artykue preyezymy sig zatem term jak w inny spossb mo?na interpreowae marrage preedtenions Ww poprzcinion oztzae. Bulg roewabat sree nijednoznacenyel Tub dlyskunyinych problem amt ih ar 2s 1 Jak wybierano spos6d pisanis @ Letnites | hamanias na ‘iach Linwy I Rus; €0 pores, a eo pomijano wy tych ue ach (nazyram zjisko ellminac}if wemocnienis interferon heuleuronai? 2) Diaczego iw jak spasd podkoesana padiniesienie satus ‘onviiacy nego Lite oraz Rusty wy ila anos i Jak spas Keztakemano eentraine micjce dyskurs eae ski"? 4) Taka byla ron instytueli humanistycanyeh w bualowenia rnowozyinegs pars i spolczenstnn Hteskicgs? 4) fae renal sig halara prawostavmorrusks pel presa aut? 5) Tak lterackie wrorce humanisiycane tworzyly podainy swcresnonowodytne) casa Rusind Litwin? 6) Tae doseto do tego, Ze eltura lack zyskats polski salt, za polszcay2na sala sig glowmym ecykiem Lats? raed prystapieniom do dlaeych analiz Koniccene jest do honanie itotneg roxgraniczenia chrnologiczneg., Vierwzym taper tvorzenia dskursu dominai, © ktarym tu mows, byl ‘okses migdey XVI a XVIII w, Key Konstytuonsll go pred iciele énezesnyc elie poliycanyeh + ulturtinyeh, Drh cap praypad na okes XIX-XX ve, gly humane, psarze¥ pie Poli suteczne praby podsuntrsanin towing ego dss sz wlasnego, nowoczesnege pankte whens, destnowujye 5 o potrzeb hultry,w lee byl zanurzeni, Ten digi clap nie stant ylOwnego przedniots mojego zanterenovwnia, W echt tulania gerry pewaych wepzesnyeh ujgs ganic historyer ny i historyezhosttetackich,exhwolam sig pede wscysti do tekst poustalych w okies pzetozhionmym trsrazyszacyeh ict powstania ydarzes, 1) Latta ‘Jaauaritas na cemiach Litny i Rusk ~ jak si wy bier ih ugie, co zosaie podktesone, aco asabione thes Inuerferenc kuhurowe) Rejesrowanie procesdw praedtawinych w pierwsze cage ninigjseego stun, okrestayc jako oddziatywanic, recep226 ell Nie import inkulturaca, zaszezepiane ip. naley do phy opis 2 -perspektyy europocenieyemney" crt rakladajacggy poem ‘Seen rary grunt ozone 2achexlsiacoropejphich Kk ora instytueh". Nie eit w tym pororave niczeyo zontanatajgcego Tol niepokojgcepo. Jednak wae si, 2e ta} interpetay sporzadzane} 2 .perspektyny enropocentyczne, kre si aot Jove zalazenie, 6 htorym ya jo mana ha poszaths popresiih ass. O67 w wigks205 ntiegeyeh scald, aye sce lomyeh,rzadzicj panoramieznyls posirigconyeh wachoni cg sciom Rzeczypaspolite, autos pokai, 2 simportnsti” ha ‘obszary ruskie humanian | kultura Tacha wevastay na et hiezupetnie driewier, Jedaale pokey badacze w niewielkim Sopnin zajmowal sig panorama kultary’ tuskie) bezposrsinio pre pojaieniem sie Lani i hana, seczewolns simu haomant note riowiska w IKeraturze, sce id, Dace ldo svoistego przemileanis, kultura prawoslann-runks byla cusueana na margnes, wanawana ca slbseg i ura mnie) waZT 7 nie wytrzviala pesky ezisl®, Dadatkows cevnniiem powaadujgcym to przemlesenie st niedostatck Zadel kultura powstajien przed pojawloniem Sip lnitskiewo humsnizm ce So re wyksatalils edpowiedich form wyponied,w kxorych Tenet, Wl DO, C8 = We at opin ee, RA oi, its: ay, Ulm A nan Law tes ee RNVH er, iis SW pasrwwseh menegsach poms rae pli has se stn pond mn pe shan nt ‘tea 1976, Prine te metany heme acs Sl ‘chord Mot timer Sefoen Zero Sep Seyrmer: So asian Fan Kou, Nae Kester: Swe! oy Fn Nate a fevtterch sp Ls Been, Po Ney ities om hoa pete pk cate We Seimei pine mi hme arith al a7 svoglaby sig seyradnigj ujwnié, Woboe texo centre mijsce ‘ala wtorna wobce nj kultura zachodriocuropjsk, lcs Fhumanistycenn, jako universal” F nioagen delatie wares, A practe wszystkim pocestanisgen po soe tev lad w postact Terese W dlhusae peepee caer na iereueyeh nae soszarach stala sie ona ofejalnym dyskarsem palltyezaym | przer to dominujgeym. W rezultacie nareicja historseza sapila se vwlgczan Eley | Rust do fackisk wspAlnoty esopes “Tn sposs opis mona poriwnae do Reyenego Ziska terferengi fa. Rowe edarzenia, wskutek wemozomego,w rey spostb motysvowanego znterevowania blzy,contaly wy pi lone (np. ziczezepianie Latvia, podcats gy inne mozliwosst = osabiane 42a} sg w cin Ge pense, hab elle fe pomijane (okie celsty ruse). endeneje nazyvam bo zo inerferencg kaleurowg, cyt eksponowaniem przez badaczy iedego paradygmaenkultarowego kosztem innych, nterfere lero oni sigzarévo da tworzenin uk makroskopmycl ' postae Kastriw pojgciowyeh (np. poalesanie rol tiny eve nimalizowanie znaceania jez ruskigo), ak robs Ils szcegdlowyeh zaggeinien (zainteresowania halacay np. postaca Jana 7 Wisc jk Bintorsina tub olaka,Litwina ez Uksaea? ignomanie np. Smottyckieg jako plates, da kiorego tsa Teratary polskie Iu ites] ke hice si peyzvenva!”) udsanowe pytantc, jie powinny postank prayszle sells poswvigcone tem 7sgadnknin, dotyery praycay ~ plityenych ckonomicenyeh, historyeanyeh ~ Mibre pozwabif sc cworzye i wat prace dhugi czas inetorenc altusove) Innyit sles Dytalbysmy, dlaczego uwaga ezeich badaczy koncone Ske Ni pevmnych rzeezach, inne zof pozosalg tre inane Ens opr waar iy a wea (DA Fak Aue Sod. Camby 1993), halle peck Sozs atts Mtoe 2) Padnieskse status ywiizacynego Litwy 1 Rus centrale je dyshurvu luciskiego, Preshonanie o parytywne} rll pate) lacie bulury fu rmanistyeze] jest przeiadezeniom, co do Kérega nie moj Wat pliwoss wyuadziy sig 2 krajow Europy Srodkowo-Wschodnie) ‘nspoezesm aman sc zajmuley se przeslogcigdavene Raeczy Pospolit) Po pierwsre 2akladaj oni 4 wartoet humanistyerne Sy Hinwnarnacre 76 spinors kulearowy Eutopy Zichadni) ‘Potudaione: po drug puzyjmus, Ze rejony Europy Wechodhnie} pox! wegledem cyrillizayjoym ziacanie usigponaly Zachodawi Ustaasiaig ton sposd szereg wyraznyel opozyelt dotyeza ‘yeh hultury: nizseanysen; mlodszastasee 2acotanepi| voz Sing, a tkee zane 2 ucla Sada proccwstanienke Wich acho, ‘Charakteryaujje ese] Rlcarla Plea, Jerzy Aver zany Amor re i tae, amet zaman i ehome mala ‘oy Shoe Lt Ske Oikos may dip do ieee Si ‘wnscyany do europe ply ached oy tare iene ia, ho tae pnw, sara Sone en 1 pxiobnyin duche role Latinas lacing w Wiel Ksgstie Ltewskin maf Eugenia Uisinaté Dri esto ertare lia) sponse Lie ‘le halle axe shea, ahaa op atc 0 nerodnod gauuowa | sihngana, Pome i Lite ineroat $e 2 inelkaning przez More dee Taury anycane fankcjoncwas apc ork i Kk ie 112 dg ston: ween lacy hao pracy acy ‘abegant plies Bie ‘Ucn, Lwin ass, Pho Ke Wig Kis ett it age tn am Pan Huan ey ar 20 Zalotenieniszsctkaltwone] Europy Wihodnk sao sig ech chaakerysycen dyskray eplgeyshfnamer” kil {uy human) sich eon sch hee -XVIII co ila szeglnle wyradicW pach 0 ‘onanlach dryenech nl ski Nc snl to nn topos, he po tonice XVI ve oi Pa Shan, rahe Iden iatroe n, Kazai wyglosemjm fa pope ‘Anny Fallon (1596) Ua do ororutnena, Ze Live perl Prylecem chelsea salt na nbs2ye poco Forwo}t Sealant hyo pasta: roma jst Jaga ts Anns aon, iy tense sere pa sive Korma a none aga pepe unica Je Ghats arene nase: penny pga yok hard [per IN soy Hewat Bg poseable Teo ik pla seh Evang temacre| (Ow away mig” naeitoby macnn jako missha cov Aulseory xy Finale neakch serch pan je ahve Ska, cal calego Whehigo Kasia, Keanu loskovale anal sia ctncany I iyzneniony tamiych tern, jako de przez wile la mecha Wn, pcs ny gor tym onglownikieas un pravosaenrkaolc, tyes Nowy Waist Jct podnoal wate cywilizyiny Lit pce pectic Korong, lente pace elimina pope £9 prac epuseznie na lei prwestavne Kosi etek ‘oceym Shana ley Do dt lege pole slut ieey 2 Zo aad, rus sie leno ahr a ei, so. fe gps Ray 18 gt tee hn e982 oa se ttn som atm a cs ngs Pa he Sat Iie, Za fs pines prin ha pom cn pre nto} Sn apy mney. ado dm mnt ait rg gt uo eens. se Cn gr do SMa atc Kean 3 8.20 prakiyeanie pomija vezesnicjszy obecnos chrzeeiaacu w ob Feadkswachenim 1a exytorium tego Past "Negatye postizeginieprawoslaws, = punkta widizenia che Saijanstva zachodaiego, utrzymufe sig se narracjach ednoszacyeh sig do podniejzyeh crawine Badacze,glownie poly lies, Zauvaza na tech raskih korzssiay wplyw 2eformonaneso potrylenckicga kntolkyary, ktdry wy na prawoslawt sereg man. Zac uy nie waren anata ako bod “Guamuszajgcego seaofane” prawoslawie de reform owiatowyel Sim bcm sais aesannych do akin hy ry thal (neta Heres, Sons apne len Pra Shang ore ries eu |] Rraciee pve halon ‘ryeuani evelaynd posta ogo se [|W os hear AVE wk alse zag saw Ost, aon ‘ho 580 ok prac ees Konatantoge Ong (7 1608), ‘mcm ahol ae on shu snyeh rece ule ne tls yeh dsiiinoté pest jail zeman: Pa trokierobaloHaska, pouwil sig wlan hae, nave Fhadavnizonie Koscet,pousgey mapa ig oleic Obraz zacofanegn prawoslain rial stuje Zo w polom bach vrvananiovnch toczonve we XVLA XVIL we Bez wrk worncresne race, rico niepochlelne dls Ceti wschodrie vara zamacry, reve ccvach dziielsego history prawostavie haba wartose dapiero wesktek latynizact 4 dig 2dobyeta Fhumanisycane] oglu Przytacrona narracla ma zw slay swyldnickejchotomiczny # warcosinjacy. Perykady hstrjace sposéh pisania © prawostvin sq jedi ko saczegslny pe ppadkicen psania © cywilizacyjym awansie Licwy + Rus Iuverpretacie ukierunkorsane zachodinioevropesko, Ktoryeh prayklalem moze bye praytoczana wyze} wypanied? URE, Uasiajg, 2e 2 punkiu widzenia wspsezesn] Liewy (ako bye} urn ap ier 2 cexgici Wiekiego Keigstwa Litewskiego) je] wlgezenie obrgh Teltury zachoainie) Bylo 0 wicle sures, niZ wielowickowe pvostavanie Whey odzalysania kultry susko-prswoste hij. Wakurtek wyo phensotnege nie sce Svidomeyo zal, fle kaltuny Tkenskie]skupis si na swiadococh fe histor Kee mogly promadelé hu paste prognacermt mee wyranie zachodinioeurope)pie oblice, Inne swiadceta, mogacestancsic podstavg do badowy altsmatywnyeh dyskursba) na zasalzte in fevfeeneis rostajg na 16any sposob ostabione lub weyklucrone. Paton poy uci doy rome Uke, cho tam sync re byt fa ednoznacza, jak na Lite Pespeltyiva humanistycene] Latinas w teléeie naukoweym cezento skarae sie rates inerpretac ne tylko naz 2 pe Spekiyny peryseloic enanego rerulat), ale tz maja na ue Te urasutinnie cla teraznicjzoie —sctowiekineyel kzkine Litwy, Polk ce tex Ussany' 2 Zachaalern 13 Podiresenieznaczenie sty humanistycanyeh w bu _wanhs nomorytnego paista i spoleczehstva tenses. Za syinboicr date poceath latynizonania Wielkiego Ksi- suwa zuykto sig preyimoma Koronocjg Mendoga w 1253 eco fest tuznawane za nlgcranie Wielkieg> Ksigswa wr obneh cyslizae achoxnioeuope ski, Odiiesieie do one} dary ma aacaene ‘Smbolcane, me nalezaloby bowiem przocenae tego aki: te ebesnofellaciny przez nastgpne sto pigtdiesigt-dvisce lat ‘eeyden role na Uvorze wielhoksigiccymn odgeywala kultura Prawoslawndraska, kira nie pozostaala bee wplywa rae nt Fagilloiski dwar w Krakowie w XV w.*, Jednakie die syn oe ines, Ramey ge ya Hg amis ety stn i) Beh pd XVI i, Res 200. 2 ani, Foon Wigs Kee Las eli Lain ‘atin an heros a ag 0 ey rb ohare aes at hse} aan os ts Ws Rane pis mn tSride a Jabal Ne otiome daty, 253 « 4 ptiisjny, chot dla Litwindw bardzie lopotiny 1386 © (chizest Listy"), 0 ye istomne, 2 jako daty new syntetyezny spose om state Zagadnienae Liter Prieta lacie, cyl curmpejsle Instyeace (on, merachig Frater ‘W crissy pase lita voces hora} Mendes, lies, jest Stem pastovoreye. Mnijsen wage praywiaruje sl lacishich dokument Giksiymina (1323), takae eitlash kancelari Witolda ego nastepcdw peed wezystkim Akos Jagilloceyka Sekrtarze heist, a pie} nice mozno- ‘wld Korea ea ¢Formulzy lacie | ros, pr czy praewazaigealicrbe dolamentéw powstajaeyeh do poli XVI oa Lite sporegdzano po rusk, Nawetkatcelari isk pw Katolichich posiginaly sig obok Laci piso cushisn, by ne eznla w real ckonomicenych i poltyeznyeh Wilkiego igs Tymczasem w XX-iecznych opracowarach wie mie sca potrigct sg doumentowlacsert, Atdrego 2adanier byt Duin. terymywanie stsunkosedplomasyczaveh 2 Zachodem, Ty odponkalves na pytamie,dlaczego plnisnnos (heap) wy Jory usin mnejovim stop zajnaje podokgjyet hi ‘ory ale sig oft da XV 4 XVI ve apy, jake mai ‘wos deczesiym humanism daiwa piso rskiet Leia, Ti ‘oni boise dakenywall yoru test loki, nastepic polbkch jako itornejzego czy te skuteeznejsego sposobu pe keazywania informe Doryery to rimiet rwérez08t teracki ‘Wiese tym Sviadecevom przcde wszysthim zautalZyjcy KDA sik pig adacre Picmennienso rskie wr XV | XVL a dysponaneata seegiem smnych form pSoicnnych, dostosonanych da wearankder tre [éinciainitsiecrnegs pasts wschodniocuropeiskiegs, Unis 7 cM, Kem, Wb nig ne Wine, ws Oa Po Z iin pots NINA m, Wns 192K, Rar, Wat Ra ‘nen pa eg on ap, Pama 1985, 1 os 392 "The A.A, Sadan yeaa © Rak ad Ha et Ea 23 polsotewska dokontla jana tonto, kr zee eaanle dala ona o soblew casa Alaura gill {Zygmunt Seaegn uintarovanie paren mymagalo po stoghrana si fon erin ake fk sy prey sorek itp, horyeh pelbego wach Jsiarerao pion Iminakie 2 tego pow thay rusk, by staal se bande] Tunkejoalne, Govtoooyyeano do schenatow bowls fe telach een nly wea table gions rach nlc byl pismiennicive shim, co oxacezle musa dopo Sod do fepchnice elt shige a ra plan ojentete na Lite na Ruste achodoeuope hep sven lca pn pos) mad haley tases rozwoj ltr) humane] Bue zap {eae homes, anf Oye stor) 9 fopn jeden swarty Mok, Humane ~ selector | phate + fmcathowyn ole inion ancl na Lite Ris Sr lnk Cole preybysan zona. Nara, keel “onmataaybxliknh, Uiodniay ane yb eine ilo mma pees wyeaanie yi eran rode mage ‘ana flotyitd.Zachdrioeropjsia pismiennos tala si Torn sheeaeieym sosobem eprint dae sans Sig en try moths Pry Sr marines vin, keneh kompereefe erche yl Hse a mae ee cates atric an fh pk predstavcch Klasy pliyerne: Olvachia Gaseoka Gitstgo | Milla Rasta (2m. 1921). Wat rorwa® jak zmeniio sg zrzalanie passe #-upeasanie poukt feo! wplyvem dials manistyeznyeh hatcl Wie {im Kuga Lites, jk Krstowaly one spon myer Teich cit renee © pst ey poze} mount tov peaegzargch do pravais, np Ont ic rma Sobeefeh rao, Hae mbes wart ley Tamanigyezne) np. Radeon als raz fuses pues, pmieos€ w wer ne shi etry dh vole, ale ponienayla slab Uostosowana ‘do nprowadeanyeh a Liew bowyeh form raylzena, legea Ne lacidskiomes modelow pismiennodc, Proces ten nasil slg waz 2 przemiatans politycenvm zachodzacymi na Live iw Keron Wil. polowie XVI w: SeiactaIewsks,dqeqcn do wyrtyeta ssvvje|pzyeji wobec szlaehty koronng), musi. przjmoac formy deisnia wlaécvie da uprawianta poltykt Keron Jeslaym re skutkow bylo upawszechiniane sg ia Lowle plan { pimionnods,acryticc w wer hunanistycane-aciaki. ch ckonierie wyrazane} po lac, 'W powyiszym wywodzie nie coda! tylko 0 , be lormy labsre | anachroniczne 2ostaly wypaste peace slnece, nowncesicinre 5 skucecznesze, ak wynkatoby to 2 pozyeywne oceny te 2 Wwiska w plerwze] ezesel epracowana, gle mata esto hance Tart. Afeksinada [aielloncayha. Isuanleze fest spostezezenie, fe movlele wypracoveane przez jing kulture, zostalyzdomingwane i ostatecznie usunigce Ww cet przez mealle propancwane peer ultung zewmetzang wobe' ni ‘Opisujgy te moxtele pont badacze palsy (i nie ytho pols sey) zostaliuksztaltowani przez kultor, hedge eva caasciowo Kontynuae}y | Tozwinigeiem Iaith umaais Techodzae Ww velujg dominacji w stosanksr do kaltur Esropy Wsclodhie), W natal wigespess praajmowal ont sae ta XViewiccanych humanistne fle sadaiejre § bavdieh y= zarpujgco oporiiaiace @ tamiym XVlewiceznym Swick, tym hanizie), 2e brakowale innyeh sides pissnych, O dale ansekevencjach te dominsei hyde oa nize 4) Jak zmieniala sig kultura prawostawno-ruska pod presi latory ekki? Wakresie id XVI do XVII we Aananitar moa jon jako shutecane w te) casei Europy narzedzie wladzy: Byla ans tk onsrukcjgkultucowg. w kibre| najefekeywaie} moghy walirowat sig aspracie daminujace} Masy polityezne)™. Dodatseneym wae lorem kileury humanistyezae} byla jo) laciaka gencea ~ mode > Pa 1 Kin. Rd Mat ys cs pla ge Kena a NV it se Rant pees me aa ar 235 scoxzynistaHneuualna wkisjach Euopy Zachodni ale banlzo sprain na obnraracl majpeych pieswotnie ablize wyraznie pr yrostanne: Nowoytna lacfska kultura humanisycena sal ig ‘lownyin nataxeem ekspangi katlicyzmu we wchexlie cag Foneynenta, « przeinstawienie fej molelu oparego na tradsei roche skonexylo sig niepowadzeniem, Akademia w Oxtrogu nt Wolyniu, ge podjto probe realianania greystycme piel fasten, po okstsle pocrgthonych skeest pata tzostala ZakaigtaW |. polowie XVII v, podezas aly Kolegium Moly lafoke Ww Kjouie dla ktnego inspira stanly humanity seo feuds, ezaem zostalo pracksrtalcone w sole W322 przetrvao pravie diva Wicks, ‘Otwstee Kolegn w Kijale peace Pious Moyle: musiato bye poprzedzone dlugim samystem analiza sytuae Joka mike 18 mjsce nasty Koselolow zichodaich (tym unlekiego) 7 Ceri prawostasing, Je) walla © przetrwanie piswszyeh “iesivilerinch XVI w zakticroma pyersonyn zaycistoen, twcayls sig ocd wszysthim w sfere sown t to slowa pisane fp. Zaxéuno zaolennicy prawostavin, ok tun sige po pra Dowotnic jal kikadvicsge Lt wczesnie} coy to protestaneh Katoiey: Wojna na KSi?Ki,swostainlomacha, od tw ramach regal stworzonych W cassie osego weze Spor, a zntem prey pomocy gatunkow Hersek, orycanych, dsp cry sposohiw rorposrseciania, wyks7tal cone przer chreetijanstwe zachoenie, Jednym. ze skutkinv fudaptonantaprace Rusinéw 2 Litwy 1 wschodnih zejonds Korony islas retoryeanych byla okeylentalizacs, gry" + uiywano pracde wsaystkim polkiego a nierzadko te? laciny W ony budzjeym do dz emocje spore jena rec? est dase obeze widcats: stcony koniikis-emuszane zostaly da pray la pochalajcego 2 zewnirz ke kulturonego. W honfontaej 2 Zachaxlem svat cizestaisten rank msl ie yk ue Tae TA Fh op it, 173-180 (rom, The Rak fhe236 Jel Nien doa ing obrony setoryerne, ale te? wytworay was pi Inga sere, ha wre? byla oparta na zaebwadnich weonach, ‘Okresem “hulminaeyinym Ww okeydentalizaejt obezadhow swschodhnich ls I poowea XVII ve W Wiel Keigstve Lite skim prawostawie praktvcrnie prvestatn ise, wypasteniemal tallicie przez Cerhiew uni. Oprocz tego, url karst 2 slug edukacyjnych jezuité el w owym okresi do dyspazy {Fi pee wlasycl helene hamanistyeenych, ary seminata, wile ‘Kol parafialnych §drukarale,pubkujce huyel kladach sig ruskic. polskis 1 lacifskie. Mimo istiefacyeh stdin suczeghlowych na ten tema, nadal wane wydae si pytanie © hstal onantar Orinda to nie we weresnym ekeesic, 7 na pocaatsn XVII, ler asnie ww XVII ve Nie byt to hua ham eitcny f zhyt wysublimowamy, ale ware usag. wlanie 26 erp na eg powesectnod:, Sygnallzmvanym ta problemen, kiory ousierthy si dla przysiyeh badac2 yloby’2agaacnie spopalaryzanane|prawoslane) nicki padel rmariscr ne] 1 Whelkim Ksieste Litetsin w czas saskil, Ona pl Jrawostavno-anicka sano element szerszego zaganienia jakimy Jes humaaizm popalaeny, abeeny w kulture dawn} Reeceypo- ‘pole szcaegdnt od 2. polany XVI ‘Ohreslenie .okzydentalzarja” aznacza alestety tytko jay 79s tworzenis sig te swoist} miewaniny hala), jak hy 7 181-205 oe, Pia Oe Sry var se po pb fill a ng em ee a Thx. Neds Sey prim Bakr na rye Kon a Gr trees ie sine yl ret cia spar ene el rlacheyeh Samana” (pr Ei Foike (rasta eg Rs eal mage tiege tamer hada he jak eet fd wiles lene at Feet emma ip jes pei Conn her 1h Lin tay, nsw Wide Sgr, pene | Pao AW fatge leach sana do coe port ipo ody. Dutt man, Dena Arm Mh la precdiocbionowa Litwa, smaszae do przyigci perspektyey ovnelvzne|, punks wideenia Zachodk 4 laciskosei, Zach ‘Tiesto maj jadvak 9 tym wypudku sinoje Konkretne ve izacje,wlegaa pebokie, welopazsonvnte) fkututach. 0 czy trspominakan pazy akar} humanistycene| paid vase 5) Tworenie pxnatin wresronowadytne nemo Ros rn Ltn pcr Meche woons humane ‘aching cans storey res ay ms wong vv brie aces is aro tons), ich Thana mi compos ctr plsi, esi, presi Tauck Powe vrs Sv ara ta “ing yl skampitanany U fap paar) Kol ott pac plies ache ve wich pro ‘nach prt lcpkorpkgo I. paone Xv Waste {nom alte rota sg pif lacy rusk ook) {o'ighwania soe wp ao, co fe paste ‘nie pliner ly dpc do poy ean 2e each hanna, tie sje satunem palityernym ale Tove obama, id zara Se ona Shjnet ofeenyeh Kise Baskin ol ache te Ubpskane oatecrnic 156), seg inych opr isle od Kony kl stauty Wiig Keg Le ‘Xigo. Ms te ster i teeamoss Pak manech dug trl tay hstonyzng owing erate tug, iy etnagenetyee | yazan ae) nae Emopy ln Fon H, Wine, Resale Win, Cons Zpgmnts 19 Whjybin (V ag tc Bi esr ps chee i Wana £099, N, Jeon, Pra at Dae = et ee ti) i VERY as Re 20 eden, Ugo ar ig 0 seb: ML Lik dp mae we pty Wi Kee ge uexvst Sut a ra Span‘Warunliem tego samookresenta hyo 2 jen strony usta soojego mielca we dainlanis polityeznym, aie owmnie waine by To oktesdenie wlesne| tazsamosct pray pomacy tksté, zai rrojre pratnych, jak bleach co iteraturypigkne), W obu trypatkacl byty one pisane pod wpyem dai humanistyeznych, 1 honkretnie) mawige,zyskivaly hsaaltcigki wzorowaniu si Pienrsce a pave ymin, dre ha itecatarze lacie ‘Zjawisk to nab preyspisenia We 2. polosie XV wu po ni fubebki, Kedy krystallzowal si 2licheck! nav Iewsi Konica dysponcnania lay przesosca, realzowana w i teraturze, stl sig wénezis yhoo pala. Kilkanasle lat po ewan unit posite co namie) Kike-hlkomascie poem “plekich, Keyeh them bylo Wilkie Ksgstwo Lirewskle, a take tckst konssytuniaey todsamodelitewsky ~ wydana we Krolewes ‘Wy L582 1 krone Maia Stryjkouskiego™. Previa tego diel poswala dnstezee wane zadanls, kore od kawica XVLw. oy Pelnie na Lioee Rteratura humanistyezna, varie wie: prayizec rn si be ‘Dla Ltsy tor en ma range funkeje pordwnywalng 2 ta jak poly kronths Mistrza Wincentego asvanego Kadhubloen Jub faa Dlugosza ved Polak czy Bnede Wergilisza wert Reymia’®, Styjboweki dobrze 2dawat sobie sprang 2 coll yeh dich wie bazo chet koraystal 2 il topikla nade wsrystko ideolon co wide np. w nada Fagmentom sven wor ‘wernfskiegy Asztalu epickiggs. Kroika upowszechnila mit Zan M, Sry Ra radon il et tons at Kg. ios. oli Pelion Busta Relea v mrss Onerbere ona eh shag at rcp ieee pte he tobiojsbsptbookshars Tat ht €2 209) om. eps essiowdocne sh Orenich rt Iria ra pe a = Za talon yy ny ts Zn ta ‘ts rs Ray i 988 ogni et olor a0 fo rzynisim poctualzenia Lining, ukonstytuowala genene nsf twabnieseyct sab itech, uporzgdkowala Mistry pasa perce wanted nine tort Rush Kijoskie histone Tivsinow 1 Rusinow umleszczjqe w KontekScie histori inaych raredow Europy Weetexlie. Bogata, psa na licenych iach Tktogefia, zamyst siworreniaproesloei narod teresa Tprzale useysthim talent Titra goto zapewnly mu ogronng popularnose utrzymujacs sig az do czas Mickiewicz, czeR Ulwonly mods ile 2¢w Grain & Pane Tae ‘Stryfkorski zac na karce tytalone} soja kaon ako thy. -téra preedtem aigdy sata mie wiih cli niepoptze ‘zona tadnym podolonytndrctem, Nie znaczy to, Ze were] Winnyet hionikach aie plan @ Lisi c2y ted ne uprawiano tam histrigraft ~ iene), preeiek pssne po risks enskie uupisy 2 XV 1 XVI m. Osnmerge sig» ten spose do svojeme tlicla, Steyfhowshi zacnacral, be jako plewsry podal sie nap Sinistalosione] aowoezesne] rozprawy 0 proestokch Wiel Kista Litewskiego, Nowoczesnos® omnaczala w tym wypadku astosowanie metod Sworzenia whaécinyeh la humanistyczne Historiogeai | poe obscene fragmenty Ivoaiki maja form Pisano tezynastozglnkoweem epost iKronika powstala w jzyku polski, co kaze zal pytante: do ogo byla aaiesonana? StyjRowski pisal po polsku, pochodelt Ips 7 Kovony # hy nym 2 wie Paki decydujgewch sie RVI ve a sobienie harry a Litwie. Ale StrylsKt ml tel Xo wybora ogilnocuropesia Tacing. Wybor polsecryany oznae tral phr caytelmikoodyjgeyeh 6 granicach Rescrypospoite NNalezelt do nich zarinno slack Iitewacy, jai szlachta Ko forma, Kron sista hye dponicnikiem polsich det Sedo tviccenye 4 tale stosunikon siviebo wydanyel krontk Marina Biebliey i Marcina Kronvera~ ich ekoswalenter tub eywalent nie mogly byé wr Zan sposdb istricjace do owe} pory lavpisy Da Litsingy mia bye legrymizaca eh presse, skindajaca sig na toFuimosenaroxowt, ds Polsky: 236 dwn nat Pe rugi narod” Rasezypospolte|sanowil xwnorzelnego partera, owned pod ezggdem atu,‘Siry)kowski mil dude ambi | pragna, by ego dziela znano vv ale} Europie,jedoak jgo ator by potrzcbnieh2y w obrebie Recczypospite). Dopito 70 at pang) opubikowana tacky history Litwy asesovany do uczonyelt europeskiel, mapa peer wileiskisg jezltg Wojtechs Wika Kojtlowiers®, nota Frene opaity w duzym stopniy na daiele Stryjhonskiegn. Rect nha rozpaws Kojlovicea nie daa jena polskojgayczne} popratinicrse populanoeiq®. Stryjponski zyskal ja, ponienaz Jake jezyk swoje] rnihi yea polski mie facing, aay ta byl “yt cama, tle rusk, vd w pzeciienste do plszezyzny Irakowalo mu humanistyezne| opfady & nie wdzwigraiby ak 23- planowanego tekst, W ten spas Steyjkowski barlzo mocno peaveesnl sig do uczymienis 2 polszceyany Hague franca Roeery~ Pospolite} Obojga Navedéne (do inkultowania Latinas pezez Fier polseceyeny, Whar ike by} jody atorem, Ktry tak ceynil ale stanowl charakterystycany’ way preva 20 vaya nn aig eda nana Krovi Wybor polseceyeny jake fgzykn intexprctach dejo nie byl swsvake najwedniciay, Weologiezna caeeig, wpraiane_proez Stryikonskiggo nurrac Mimo 2e pial history Lirwy i Res, byl preset palsin hurt & ego ineenretaeja byl 7 zalofenia Zovagterha voice apisyeanego Sata ~ sim preecied zaznacral, Ze mkt gly ie apa poxtobnego pisustvaw olniesenix co Za WW Kini rie Lops de an TelaDoc ecw non non pone, iu eels ae sin plik ony oe ae Meaty een hwy promatyh sicdple su bose ep aed mont hanes Aug Rotem ‘fags wm Res Lan, ego pais spond tote tama eectryponcny vragen fm eypaneds yy mee ae (is petate i rntoa Seyons Liwy i Rosk. Nic prejalisnijceypdyshursu latopisnyruskie ale praynil ze sobydyshucs humanisiyeznolacinsko-polki, zat tweseiniejizc ujeia co najnyze| dostosowal do. pote evo] fpowiesc. Za ponocg bumanistyarych gunk vetoryernyth, proce werysthin historycone} proxy nateacye} | poe pice Keg, monet spubrazenie « pleeoenyel miesziafcac Wielke- fo Ksgseva Fah przeslosc, Clekane byloby przesledzerie, jak apropos pzer hiya sposoby postzegania przeseosei Zonal interinyonvane pez Klee pokolenia Livwindw italy se kh olasnocia, Surin przypuszczalinie adawal sobie sprig zest used swojego opi 1 2 eek, do Rrrego ea. Byla wm now unogenctycrna marc, soworrona Pry pormey nleabeenyelt snexeinig na Lite 1 na Rus tekst6w legtymizaaevet ezecey~ Iristos poltycana. Te Swindomose! dave wyraz,hily apigyval ‘tyne poczatht parse litesklezo" ‘Mi ten yt w Istocte item holonizacyyrm, talkin jae np, rei — preyysce 2 cewngtir, cai Rayon pod wy Pi lemon, preyed ze sob viens, porysl net buon pas sna #natod oraz gay, Kory padiniod status na pol dz plomion zamiesckujgeyeh obsenry Lit. W252" poziom Tizacyiny -holonizatorbu™ cawal bm pravo do praevia whel7y pad tubylean Pocamkanie Puemona i Jeo towareysry sana sic tv upowszechnkoyn przee Stryjkowskiege mice ctnogenetyez ‘hym protoplast Ihewskich row ksigeyeh f magrackih, Daj namy prow, al ene bac Ll jaes esd bezel she, Drualey Ika 2 dive hpi, nb 2 ll alas, stn he Calon of Maar: ing Bary of Pop ih His ‘FO dah ni pcafigs yt Barner Powe as. sonnet pa ine Rape ie ate io MO: A ae{tua de ‘sascy w Iycanyeh baad, pray Skéra What koro acy okey 2 Sala Ano 2 leu wychaag, Nemnent sot 2 erg Nag) do porcsy cane url nog ig si, serene, ly pinwszy 12 nay (baer aglow reszerzone play, Jak dziey do sun askin ano uceks, ‘Whos 24 nmi pre reste! wo Diogo sg nabladrivery pa mera po rien Z diman | death, 2 bog! domovent Twit eieriaeay alc siebeoploanoss, Tak vel Ling yo fndoeat transl Ponowne, wedhag historyka, XVEviecene pouniesienie sa sss erica jnogo prace Lite dokonale sig pre oepetyee tradych lacinskig an razemw wyudaniy Humanism, Krona Stroh wala bye jem 2 marae postorne) srevenske)Kolonizaci” Litwin: Czy jak ttt Latin fest ‘xornie nowy wcielenie erat mieane, cry moze ely anvil mityce wessnenie dla none hua yezneyo jeayka lady? ‘Anes Bowens pisze wjcnyin ze wich exo 2 lisa retoryln, a wige central skacnik nowosvtnego humanizns, ‘uezsnila nas ~ Polakéw ~ Europejezykan.Feza a stanowi Kamen tar? do aania zaczerpnigtegn 2 keri Ermsta Roberta Carts, ‘one vv himaczenihrakowshigge badacza rami nastepuiaeo Eunpecrykiem staje aly te, Ke uk WezeSne} asta oobyeta elem Rryrnu> (ire Romans), Fes zasanowny sig az Zens Curtiusa, ale w adnesienia do dang Litvnyposrnnismy 1 Bin A Bora rs ity hay of Sl ad Oe of re Rare ew Rey Lats oa. Sas to Sion Na 9 18 Cae ant tir 20 apytat kin stall sig misladcy Wiehogy Ksgsna Lite Aklego dliniacy sun tnstnodepopace aie altura rasiyezny, tre) notikim aa cor wghszy top Ba poeta ale pecan w mae ore tio ey Rov) ay many te tact ac anon eta nzech do rye dla XXwhcych Tracey usaittch, Mewskch lors | polskie, co mate tie znare zoelytna pola daeices dag Rey Porpaltel. Wika viyznegs 2 wean ace ui {i edasnych wspecnyeh dyskusch osama ne Irae ek cl w ip mio 46) Polski haztale ult Iii] w Rzezspospolite: pol czyana jako elonmy Jezyk Litas Tal to ju woven symaliontno,adaalvaiehulry he smanisiyezne w Europe Wachee hylaby malo shateczne, gly Ii nie spare palsccryany kena zyshala stats deugego 2yka Lave ~nastgpnego koejnokicheonologicane, ale pierwszeeo jel code o ich funkjonaiizace ako jezyk pomocricy laciny Tipe wypel reqdony gay ski, a nastepie usual ie sng facing. Ty lapansig polcrezyzny mazma zakserwawac nie thw Keay pospolte. Byla ona postrzegana jako nosh Kolar bunsanisvezne), cali leidskie tzachoxiioeuropel she) 1 2. polowie XVI ¥ na pczgthis XVII we patstvie rosyiskim, Dwlaercra el elit Kiowa, Caceinowa i Mos" Zam posta sani @ status jeaska pobsbegn teksre 1 miny sporadeaniveh, main zastanowie sie mac rely same) ae BRachaenty oct R hy Phan Ado KG Me Inland owt pe 7 on ad poesilsh Hint ns Kew 1921. Nila unre» na pore ek Wore oboe SVE ponae ant BY vc, Lenin 1989 © ‘et, Lt tne) ep. alr eb tra eee ag pean peer Bor, rs ‘arlign srtgiligs! rept Snes = Hoxie Kinsler ‘Situs Tan 1051 eenaenmonae Sater a ones Tone koe, Rh Foe a paa Seta Nett lacing i teksti lacinshojgzycanyel we wschodnie| vgs Kon ‘Cestanie tego samen Cycerona | Horaccgo w Wile I niod leglym Krdlenew mle supe ride kath Nadezdnye eee Stil evackil chy nie Bylo tworzenierepubl terary ira poewalalaby porocuiniewa sig lalziom 2 wGznyeh exes Eup zy poms po suey koa, ae porzalhowanc§ po potelsouynvaniesobie Sata przy porocy nar2edzia, akin bys Fucacini tacnn i laciishie daiedocrv staroaytnusel, co wide ‘nya w wymienionsan ye) pray kro Str jkowskie~ fg Kod laciski byl tylko pozornie spiny: zvlazeza W okrese podaieaym, poczaery eal 2. polowy AVI 6, Nawet pronuncacia Tacs ina] bem st ic mivige 0 tym, Hcliskie pojecia, Knyi sie postal ‘naczyly eos niece nego (np. pojeic nypublin). Po! postaciy Tachinks coma exes kayla sie eczywistoné lefinknwana prey pomexy inne ren wyobred 0 Slee. Z eraser Ticiskose bywata prskdadana na yl werk, cz ume tos ack ees sig emanates, json ud, ak Ko ‘wolt-nmodowa, en proces nie przechedil nicaualni ese {re poluwie XVIII w. poste wileski autor Mowy nuzymigas i esl” wre, 7e ha | ey opr a erase Tciiski stant nierbeday’warunck funkgjonowania kutury te acy jet cere pas ig mz Der alin Iwi {Coyne bee dhent ot syle pla won, se Tablewe nate Asal, 6 potwensenn gronen ‘atonal Cyestona se gone my rat (i's ey ihn sit Shad pwede tak Sila muh | rcey wich cng ada wom obese ik mee eta wea sibe dren an ey ik yet arjansin prntownyeh losin wrung kmacmonen Unie mops ent matemtyab82™ Hamas nr ye ater oe Wobratem ten eytat nigpezypackowo, Autor nie prascinstar wal sig jezyhontofczysternt |e probowal go dezawuonac, she esperacho strat sl wykazag,2elacina stanwwla ds jezyka 0 ‘castego niezhene weparie | warunck ractelnos syslawiania sk. Pukuealjdnoezesnie symbioze obu jgzykiv: wernalalarny tal eg precssgg nad Laing 2 byl powszeciezrazumiay gh twee stanowie js dopelnienie. Nic byriemy sg zastanawal, cry ty polowie XVII cina rasezyitce byl pry Jezs bem Kaltury a polscezyana ff dopelnienkry cy maze bylo ouro.nie ‘Skilnad wiemy” mak, cage XVI w jy polski prreal srereg Kompetenci prayporzqdhowanych dt} pry laine: sal tle jedym 2 gaskets urzqdonsych we wszystkie parts Rae Ceypospolt powstal nn wiele tharacze | aaa del blxgelie ay tyot nish, sveszce w polseceyznve Wyrazaly sig idcologie Klas rzadzacyeh (yn pastwam. Co najmnig 2. por Tony XVII lormowal sg ted owmolegly do laciskiego kann literatury polskojgzyeac). rego downdem 44 dwezesie | ken oimicjve jezuichieeekopismienne podem « Akademii We Tenshi Ziveacom unage, Ze nk chew ym soa 9 pore pafskiega kenor koltry 2 obszaab Polski etmicen| co inne Downs Reeczypospolit) seo lokalne upravianie dumanates th przestien ervka polski”. Wyksztleenie human styezne aohywane weresni) prac? zauorzenanie sig Ww alturze lls 2yakalo nowy spoigh Zapostedniczanla:w drugim jy Laas, xy polsaczyani, «take kulturze Mterackic| Iw rspole teksty faz Mek miesbonych przer ten zy "Pah A. Shas Reon sth yin jie pu ert sesame h SO actor tice Goel poetics fyi res oie sn at es ne Ni ism Za Maa aoe en ao ie2H ata i Motemy wskazaé klk preyhlad porwienzajaych ty hipote- ‘2g, We nspomnianym [uz rekon lesiskle] Soko years {© eyklu bukalik zosalo opisne zien stelley przee Gedy Initu?!. Nicsnany’nany dz autor preywolsl mit poczatkach Iniast,syhoneystulte opis Stryjhowshigo, ale tz topos czy ramet fragmenty tekst precste 2 Ete. Zauwazay jena, 26 jeqo ekloga nie zostala npn po lacnie, ale po pusk, 2 przy Wwolvwane keypoytaty poco 2 Enid w pezekladzie Ana Kiehanonskicgn it za Tncskiego oral W VLG XVII wi: nikténzy humane cescy poston by boezposniio ninolynie se ac (in, Roxundus§ Wojciech Wits Kojilowiez, paloncac hwestigTaclskie|genezy Jezyk 5 art litonskiega Th Swiadomose r2ymsklego poctodznia bla dust pomsccchna | wyrafala sig w caste praywolysanyr peace polskie historykow zai, w Atoaym XVL-wiccens po Ti ltewski veuea si do polikich kolo: amy staraja rim shajasachta, a wy poste Tod”, Jak pezyporunny. 2 fen mit etogeneiyczay ania! skoxyfikowany preer Dugoa, 2 utrwalny pzede wszysiki pve Seryikowkiegw jogo ion ec Liinfns Zuni §Rusing, napisane) polski eesart tjceraniaskimi | polski teyaastorgloskowwcem, Ponacl wiek po nylon ron 1696 2, W oktesie nejieksrego rion [pale monizm, Rewshiceo odpowiedniks polskiego ssematyzm, Hache ltenska zecydowala o zatsenizenis palkaczyn jako Jezyk urzgdonego, wigs aya ofialnesp dyskursu poliyeze nog, Ww mje gaya ruse. 5. Pytania podsumowujace W Wielkim Ksigstie a Rus preynalezng do Kovony jay polski byt noeikiem 35 sho hultury Rumanstyezne, ale rine ‘le? veo, cov XIX waa polshoeiy cy ted sarmatyzmem, "al puny ise iy X ptr. Niet, et ke Eu, Wie 2002 (ser an tb lr 27 |W ninijszyn stadium staralem sie pokazas prc 2 nln cone} petapektyy, cxyti 7 pon atklzenta Wilko sista Liteuskieg | bszaor disiejszej Ukrany. mona pyta ein eli do jalego stop una stanovilt elemen: kan siyrutyyny kulury opatryvine} dais pezymiotaikiem polska” ‘Mota tt edak pained pr2yjrzcnia sig, jak wersta na Livi zachodnioearopesks kultura humanistyean re z posse tye wlaczana Rest | Wielego Kegs Litewskiego do veziny ‘cuopsshic)ale 2 punktu widzenia zmnuany uklac sl | tw0rze= piss mony eekawy joss alturouych w ob caine Rrecrypunpalie)~ javnk inspiromanych t prowokowanyc prez lta umanisiycng, Modyfkujemy wisrzas punk widzenia, jue nie urywamy opi pocuropejskgj Ie polonocentryczne, be litewscj byl ruskich. Wekazjemy wowezas romezenia po osbiorowe] kultury polskig, Koma chciolaby postage Palsy {la Krdlestwo Pols} jako posvsnika we roepezestraniani sg ‘iliac Zachos na wschedzie Europ Statany te? pytanie Oto, jk doselo do potonizactpamigc deklicva huaenisye hogs po upadku Recceypespalite| | powstania min, dyskarst reste ustnaijqcego Polsky jako centrum, a Litwe i Rus Jake fo} perpen,