You are on page 1of 2

1.Pagkamamamayan- Sa Ingles ay citizenship, ay isa sa apat na elemento ng estado.

Tumutukoy ito
sa mga taong naninirahan sa lupang sakop ng isang estado. Ang pagkamamamayan ay tumutukoy sa
hanay ng mga karapatan at tungkulin kung saan ang mamamayan o indibidwal ay napapailalim sa
kanilang relasyon sa lipunang kanilang ginagalawan. Ang term na “pagkamamamayan” ay nagmula
sa Latin civitas, na nangangahulugang ‘lungsod’. Samakatuwid, ang pagkamamamayan ay ang
kundisyon na ipinagkaloob sa mamamayan ng pagiging miyembro ng isang organisadong
pamayanan. Ang pagkamamamayan ay nagpapahiwatig ng mga karapatan at tungkulin na dapat
tuparin ng mamamayan, alam na ang mga iyon ay mananagot para sa pamumuhay ng indibidwal sa
lipunan. Ang konseptong ito ng pagkamamamayan ay naiugnay sa batas, lalo na patungkol sa mga
karapatang pampulitika, kung wala ang indibidwal ay hindi makagambala sa mga gawain ng Estado,
at pinapayagan ang direkta o hindi direktang pakikilahok ng indibidwal sa gobyerno at sa bunga ng
pamamahala sa pamamagitan ng direktang pagboto upang pumili o upang makipagkumpetensya
para sa pampublikong tanggapan nang hindi direkta. Ang pagkilos ng mamamayan dapat maging
sanhi ng mga pagbabago na hahantong sa pagbago at pagpapalakas, paglahok sa mga pamayanan,
sa mga patakarang panlipunan at sa mga NGO na aktibo sa pamamagitan ng pagboboluntaryo, kung
saan isinasagawa ang mga pagkilos ng pagkakaisa para sa kabutihna ng populasyon na hindi kasama
sa mga kondisyon ng pagkamamamayan.

2.National Territory- Ayon sa 1987 Konstitusyon ng Pilipinas, Artikulo 1. Ang pambansang teritoryo
ay binubuo ng kapuluang Pilipinas, kasama ang lahat ng pulo at karagatan na nakapaloob doon, at
lahat ng iba pang teritoryo na ari ng Pilipinas sa pamamagitan ng karapatang kinikilala sa kasaysayan
o sa batas, kasama ang dagat teritoryal, ang kalawakang itaas, ang kailaliman ng lupa, ang ilalim ng
dagat, ang mga kalapagang insular, at iba pang lugar submarina na nasa ganap na kapangyarihan o
saklaw ng Pilipinas. Ang karagatang nakapaligid, nakapagitan, at nag-uugnay sa mga pulo ng
kapuluan, maging ano man ang lawak at sukat, ay bumubuo ng panloob na karagatan ng Pilipinas. Sa
isyu ng hangganan ng dagat, ang Pilipinas ay isa sa mga pinakamaagang bansa sa Asya na
nagmumunkahi ng pagpapalawak ng kapangyarihan nito sa dagat sa kabila ng teritoryo nitong dagat.
Maraming mga pambansang batas ang naisabatas upang linawin ang mga hangganan ng teritoryo
nitong dagat at iangkin ang mga karapatan sa mga tubig na archipelago nito, kontinente na istante
at EEZ. Lahat ng likas na deposito o paglitaw ng petrolyo o natural gas sa publiko at/o pribadong lupa
s Pilipinas, matatagpuan man sa ilalim o ibabaw ng mga tuyong lupa, sapa, ilog, lawa, o iba pang
nakalubog na lupa sa loob ng teritoryal na tubig o sa continental na istante, o ang analogue nito sa
isang archipelago, na patungong dagat mula sa baybayin ng Pilipinas na wala sa loob ng mga
teritoryo ng ibang mga bansa, ay kabilang sa Estado, hindi mailipat at hindi mailalarawan.

3. Climate Change- Ang pagbabago sa klima ay tumutukoy sa mga pangmatagalang pagbabago sa


klima na nangyayari sa mga dekada, siglo o mas matagal. Ito ay sanhi ng mabilis na pagtaas ng mga
greenhouse gas sa kapaligiran ng Earth dahil lalo na sa pagsunog ng fossil fuels kagaya ng karbon,
langis, at natural gas. Ang mga heat-trap na gas na ito ay nagpapainit sa Earth sa mga Karagatan na
nagreresulta sa pagtaas ng antas ng dagat, mga pagbabago sa mga pattern ng bagyo, binagong alon
ng karagatan, pagbabago sa pag-ulan, pagtunaw ng niyebe at yelo, mas matinding mga kaganapan sa
nit, sunog, at tagtuyot. Ang mga epekto na ito ay inaasahang magpapatuloy at sa ilang mga kaso,
patindihin, na nakakaapekto sa kalusugan ng tao, imprastaktura, kagubatan, agrikultura, suplay ng
tubig-tabang, baybayin at mga Sistema ng marine. Pagkakaiba-iba sa klima sa pagitan ng mga taon ay
sanhi ng mga natural na pagkakaiba-iba sa kapaligiran at karagatan, tulad ng ENSO. Ang ENSO ay
may dalawang matinding yugto: El Niño at La Niña. Ang El Niño ay may posibilidad na magdala ng
mga maliliit na hangin ng kalakalan at mas mainit na kondisyon ng karagatan malapit sa ekwador sa
kabila ng karagatan ng Pasipiko, samantalang ang La Niña ay may posibilidad na magdala ng mga
malamig na kondisyon ng karagatan.

4. Constitution- Ang Constitution ay ang hanay ng mga prinsipyo, pamantayan at mga patakaran na
naghahangad na maitatag ang anyo ng isang Estado ng Batas, pati na rin upang ayusin ang parehong
Estado, pinapawi ito, sa pamamagitan ng sarili nitong mga institusyon ng Pampublikong Pamamahala
at pagtatag ng mga pamamaraan at parusa upang ang parehong Estado hindi lumalabag sa mga
patakaran na itinatag sa nasabing Konstitusyon. Mga Uri ng Konstitusyon: Ayon sa pagiging magbago
nito, masasabi natin na may mga Rigid Constitutions na ang mga mas kumplikado kaysa sa
ordinaryong pamamaraan upang maari itong mabaguhin, mayroon ding Flexible Constitutions dahil
sila ang may mas madaling proseso sa kanilang reporma. Iyon ay, maari silang magbago sa
pamamagitan ng isang Batas na inisyu ng Pambansang Kongreso o Pambansang Asembleya. Sa
parehong paraan, nakakakuha tayo ng material na Saligang Batas at pormal na Konstitusyon, kapag
tinutukoy natin ang materyal na punto ng pananaw, ito ang hanay ng mga pangunahing patakaran
na nalalapat sa paggamit ng kapangyarihan ng estado at, mula sa isang pormal na punto ng
pananaw, sila ang mga organo at mga pamamaraan na makikialam sa sarili nitong paglikha. Ang
katagang “konstitusyon” ay nagbuhat sa wikang Ingles na constitution, na nagmula naman sa wikang
Pranses mula sa salitang Latin na constitution, na ginagamit sa mga regulasyon at mga kaatasan,
katulad ng mga paggawa ng batas ng Imperyong Romano. Sa pagdaka, ang kataga ay malawakang
ginagamit sa batas na kanon para sa isang mahalagang pagtitika, natatangi na ang isang kaatasan na
ipinalabas ng Papa, na tinatawag na sa ngayon bilang isang “konstitusyong apostoliko”

5. Saligang Batas – Ang Saligang batas ay isang pangkat ng mga prinsipyong saligan o pundamental o
nailunsad at naitatag na mga pamarisan na pinagbabatayan o inaalinsunuran kung paano
pinamamahalaan ang isang estado o iba pang organisasyon. Ang pinagsama-samang mga
alintuntuning ito ang bumubuo sa kung ano ang entidad. Kapag naisulat na ang mga prinsipyong ito
upang maging isang kalipunan o pangkat ng mga kasulatang pambatas, ang mga dokumentong ito ay
masasabing bumubuo ng isang “nasusulat” na saligang batas. Ang Saligang Batas ay nakatuon sa
iba’t – ibang mga antas ng mga organisasyon, mula sa mga estadong nagsasarili magpahanggang sa
mga kumpanya at mga asosasyong hindi inkorporado/ Ang isang tratado na naglulunsad ng isang
organisasyong internasyunal ay ang saligang batas din nito, dahil bibigyang kahulugan nito ang kung
paano nabuo ang samahan iton. Sa loob ng mga estado, maging nagsasarilli man o pederado,
binibigyang kahulugan ng isang saligang batas ang mga prinsipyong pinagbabatayan ng estado, ang
mga hakbang na sinusunod sa paggawa ng mga batas at ng kung sino. Ang ilang mga saligang batas,
natatangi na ang nasusulat na mga konstitusyon, ay gumaganap din bilang hangganan ng
kapangyarihan ng estado, sa pamamagitan paglulunsad ng mga guhit na hindi matatawid ng mga
pinuno ng estado, katulad ng saligang karapatan. Ang Saligang Batas ng India ay ang
pinakamahabang nasusulat na konstitusyon ng anumang bansang nagsasarili sa mundo, na
naglalaman ng 448 mga artikulo, 12 mga talatakdaan at 100 mga pagsususog, na mayroong 117,369
na mga salita na nasa bersiyon nito ng wikang Ingles. Habang ang Saligang Batas ng mga
Nagkakaisang Estado (Konstitusyon ng Estados Unidos) ay ang pinakamaiksing nasusulat na saligang
batas na mayroong 7 mga artikulo at 27 mga susog.

You might also like