Dijital Taraftar

Research Article / Araştırma Makalesi
Dijital Taraftar: Instagram’da Yer Alan Futbol Taraftar Sayfalarının Futbol Dışı Konularda
Üretmiş Oldukları İçeriklere İlişkin Netnografya İncelemesi
Digital Fans: Netnography Review of the Content Supported by Football Fan Pages on Instagram
in Non-Football Subjects
Mustafa C. Sadakaoğlu* - Özgür Emek Korkmaz** - Özlem Vatansever*** - Tuba Bayrak****
Abstract: Football competitions attract great attention around the world and they are followed by the masses.
Due to the great interest of the masses, football should be evaluated not only as a simply sport but also together
with its economic, cultural and political motivations. It is also valid in terms of loyalty and interaction within
the framework of football club supporters. Because, even though the subjects of this interaction seem to be
composed of actors and fans at first sight, it builds an effective powerhouse, including media, political actors
and capital groups. The strong public opinion created within the framework of the interaction created by the
fan groups can mobilize decision makers on many issues. The masses that create a common identity among the
fan groups consist of individuals who take sides for the success of their teams. In recent years, various fan
groups organized in social networks have shared not only football but also many other topics and with this
way, strong trends are performed. The study focuses on the collective trends observed in the shares which are
not directly related to football in the fans of Galatasaray, Beşiktaş and Fenerbahçe football clubs on Instagram
and examines the level of interaction resulting from these shares. For this purpose, the shares made by the fan
groups of these three clubs are analyzed using the netnography method and the quantitative data collected are
interpreted. It is observed that besides the sharing of football groups related to football, Instagram also includes
content such as social sensitivity, social responsibility, commemoration and important days.
*
Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Reklamcılık Bölümü
Asst. Prof. Dr. İstanbul Aydın University, Faculty of Communication, Department of Advertising
0000-0002-4359-4828
mustafasadakaoglu@aydin.edu.tr.
**
Doktora Öğrencisi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Medya Kültür ve Kent Çalışmaları Bölümü
PhD Student, Mersin University, Institute of Social Sciences, Department of Media Culture and Urban Studies
0000-0001-9934-4898
o.e.korkmaz@gmail.com.
***
Araştırma Görevlisi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü
Research Assistant, İstanbul Aydın University, Faculty of Communication, Department of Radio Televizyon and Cinema
0000-0003-3562-940X
ozlemv@aydin.edu.tr.
****
Yüksek Lisans Öğrencisi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Televizyon ve Sinema Bölümü
Graduate Student, İstanbul Aydın University, Institute of Social Sciences, Department of Televizyon and Cinema
0000-0002-0525-5366
tubab@aydin.edu.tr.
Cite as/ Atıf: Sadakaoğlu, M.C., Emek Korkmaz, Ö., Vatansever, Ö. & Bayrak, T. (2020). Dijital taraftar: Instagram’da
yer alan futbol taraftar sayfalarının futbol dışı konularda üretmiş oldukları içeriklere ilişkin netnografya incelemesi.
Turkish Studies - Social, 15(8), 3727-3745. https://dx.doi.org/10.47356/TurkishStudies.45128
Received/Geliş: 09 July/Temmuz 2020 Checked by plagiarism software
Accepted/Kabul: 20 December/Aralık 2020 Published/Yayın: 28 December/Aralık 2020
Copyright © INTAC LTD, Turkey CC BY-NC 4.0
3728 Mustafa C. Sadakaoğlu - Özgür Emek Korkmaz - Özlem Vatansever - Tuba Bayrak
Structured Abstract: Football, which attracts mass interest all over the world, drags the masses and unites
individuals belonging to different social layers under the category of “fans”. The fan is a part of the strong
atmosphere that is affiliated to the football club that he sympathize with, who participates in the competitions,
and which is formed by the groups he is involved in. The phenomenon of supporter is used to describe
individuals who have a level of adherence towards some specific and consumable objects related to football -
the player, the club, the league or the sports branch (Inan, 2007: 29). On the other hand, there are various
approaches that link the actual situation that arises when the individual is a supporter of any football club, or a
promise of identity to be gained by being a supporter (Acet, 2006: 31). Based on the fact that loyalty to football
clubs may differ from individual to individual, individuals in the fan group may also differ. There are different
opinions and approaches emerging as a result of the classification of the fans. For example, Smith (cited by
Ayhan, et al. 2017: 7) distinguishes the fans as “serious supporters” and “normal supporters” because they vary
depending on the results of the sports events. Similarly, Hunt, Bristol and Bashaw (1999: 442); It divides fans
into “temporary supporters”, “local supporters”, “loyal supporters”, “fanatic fans” and “malfunctioning or
tough fans”. It is called “fanaticization” or “fanatic fan” if the individual is in a sectarian approach, which is
formed by blindly connecting the football club to which he is a supporter and justifies the club he is a fan of
under any circumstances. The size of fanaticism can sometimes reach the adoption of the ideologies of the
clubs that are advocated or to shape their behavior accordingly.1
Football support provided the individual to be understood as a indicator of solidarity as well as being
a game, as it meets the need to belong to a group. Thanks to football support, an individual is able to come
together with individuals from different social strata besides gaining an identity. Christian Auithier summarizes
how football is a gathering sport; “What other sport can take pride in gathering together a Lens worker and a“
high-tech ”staff in Tokyo, a child from the Rio slums, an Abican soldier, a company boss in Milan, an
unemployed in Moscow in a cult. ” (2002: 13). Thus, football has become an event where individuals belonging
to different social identities, classes and beliefs from all over the world can participate at any time and place.
Although the phenomenon of fanaticism is often confused with the concept of hooligan, there are many
differences between the two concepts. Basically, hooliganism is seen as one step ahead of fanaticism. While
fanaticism is defined as being blindly adhered to the football club it is supportive of; hooliganism, on the other
hand, is the excess of the individual that can harm himself and his environment. On the other hand, fanaticism
is mostly seen as an individual act, while hooliganism is used to define group-specific behaviors. For this
reason, fan groups consisting of hooligan individuals may exhibit harsher and aggressive attitudes than fanatic
individuals and cause devastating consequences, including human life.2 In recent years, fans, fanatical fans and
hooligan fans have been defined through new concepts such as digital fan, digital fanatic fan or digital hooligan
fan in coordination with their definitions. Because, thanks to digital mass media and social networks, fans can
organize without going to the stadiums or even leaving their homes. In this regard, the social network, called
Instagram, allows its users to follow the football clubs they support, to interact with them, to support and to
contribute with their comments. Thus, the individual can meet his belonging needs such as sharing his feelings
and thoughts, supporting and acting together by following the fan pages of the football clubs he supports. On
the other hand, fan groups in social networks are criticized for hooligan posts that contain hate speech. There
are criticisms categorized under the heading of “digital lynching” because of the sexist, marginalizing and
degrading expressions observed especially in the posts made after football competitions. However, not only
such posts are made to the fan groups in the social networks, but on the contrary, the number of posts with
social sensitivity and even political references is increasing in the fan groups known for their aggressive
attitudes.
The study focuses on the fan groups in Instagram, which has a large user volume among social
networks, and examines non-football issues that have materialized in the last two years of sharing of these
groups. For this purpose, the biggest fan page of Galatasaray football club “UltrAslan”, the biggest fan page
1
While the fans of the Real Madrid football club operating in the Spanish league are more traditional and nationalist; on
the contrary, the fans of the Barcelona football club consist of more liberal and left sections. In Turkey, a similar situation
is seen in Beşiktaş and Fenerbahçe football club. Accordingly, while Beşiktaş's “Çarşı” fan group displays its left ideology
with its anarchy symbol in its discourse and the emblem it uses as a symbol; Fenerbahçe's “Genç Fenerbahçeliler” group
reveals a more conservative ideology.
2
In 2001, 43 fans lost their lives due to the events between the "Kaizer Chiefs" and "Orlando Pirates" clubs in the South
African football league. On the other hand it is also frequently experienced similar events in Turkey. For example, in 2013,
at the Beşiktaş-Galatasaray game, thousands of fans went to the field and mixed up.
Turkish Studies - Social, 15(8)

Dijital Taraftar: Instagram’da Yer Alan Futbol Taraftar Sayfalarının Futbol Dışı Konular… 3729
of Fenerbahçe football club, “Genç Fenerbahçeliler” and the biggest fan page of the Beşiktaş football club,
“Çarşı”, were obtained from non-football posts made in the last two years quantitative data are interpreted.
Thus, by trying to understand the nature of the digital interaction that occurs after the sharing of football and
non-football issues, the predictions about the relationship between football fan and digital mass media are
revealed.
Keywords: Instagram, football industry, fan and Netnography.
Öz: Futbol müsabakaları dünya çapında büyük ilgi görmekte ve kitleler tarafından takip edilmektedir.
Kitlelerin büyük ilgisi nedeniyle futbol basitçe bir spor dalı olmaktan başka ekonomik, kültürel ve siyasal
motivasyonlarıyla birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Futbol kulübü taraftarlığı çerçevesinde oluşan
bağlılık ve etkileşim bakımından da geçerlidir. Zira bu etkileşimin özneleri ilk bakışta oyuncular ve taraftar
kitlelerinden oluşuyor gibi görünse de medya, siyasal aktörler ve sermaye gruplarının da dâhil olduğu etkili bir
güç merkezi oluşturmaktadır. Taraftar gruplarınca oluşturulan etkileşim çerçevesinde oluşan güçlü kamuoyu
pek çok konuda karar alıcıları harekete geçirebilmektedir. Taraftar grupları içinde ortak kimlik oluşturan
kitleler takımlarının başarısı için taraf tutan bireylerden oluşmaktadır. Son yıllarda sosyal paylaşım ağlarında
örgütlenen çeşitli taraftar gruplarında futbolun yanı sıra futbol dışı pek çok konuda da paylaşımlar yapılmakta
ve bu minvalde güçlü eğilimler ortaya konmaktadır. Çalışma; Galatasaray, Beşiktaş ve Fenerbahçe kulüplerinin
Instagram’da yer alan taraftar gruplarında doğrudan doğruya futbol ile ilgili olmayan paylaşımlarında gözlenen
kolektif eğilimleri odağa almakta ve bu paylaşımlar neticesinde ortaya çıkan etkileşim düzeyini incelemektedir.
Bu maksatla üç kulübün taraftar gruplarınca yapılan paylaşımlar netnografya yöntemi kullanılarak analiz
edilmekte ve elde edilen nicel veriler yorumlanmaktadır. Instagram’da, taraftar gruplarının futbol ile ilgili
paylaşımlarının yanı sıra toplumsal duyarlılık, sosyal sorumluluk, anma ve önemli günler gibi içeriklere de yer
verildiği gözlenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Instagram, futbol endüstrisi, taraftar ve netnografya.
Giriş
Tüm dünyada büyük ilgi gören futbol müsabakaları, kitleleri peşinden sürüklemekte ve farklı
toplumsal katmanlara mensup bireyleri “taraftar” kategorisi altında birleştirmektedir. Taraftar,
sempati duyduğu futbol kulübüne bağlı, kulübünün müsabakalarını yakından izleyen ve dâhil olduğu
taraftar gruplarınca oluşturulan güçlü etkileşimin gönüllü katılımcısı olan bireydir. Bu nedenle
taraftar olgusu, futbolla ilgili kimi özel ve tüketilebilir nesnelere yönelik olarak -oyuncu, kulüp, lig
veya spor dalı- hayranlık düzeyinde bağlılığa sahip bireyleri tanımlamakta kullanılmaktadır (İnan,
2007:29). Bireyin futbol kulübü taraftarı olmasıyla ortaya çıkan fiili durumu aidiyet arayışına ve
taraftar olmakla kazanılacak kimlik vaadine bağlayan (Acet,2006:31) çeşitli yaklaşımlar
bulunmaktadır. Diğer yandan taraftarların futbol kulüplerine bağlılığını belirleyen motivasyonların
bireyden bireye farklılık gösterebileceğinden hareketle, taraftar grupları içinde yer alan bireylerin
aidiyet konusunda da farklı eğilimlere sahip olabileceği düşünülebilir. Bu minvalde taraftarların
sınıflandırılması hususunda farklı görüş ve yaklaşımlar ortaya atılmaktadır. Sözgelimi Smith
(aktaran Ayhan vd. 2017:7) taraftarı, spor karşılaşmalarının sonucuna göre değişkenlik
göstermesinden dolayı “ciddi taraftar” ve “normal taraftar” olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Benzer
şekilde Hunt, Bristol ve Bashaw (1999:442) taraftarları; “geçici taraftar, yerel taraftar, sadık taraftar,
fanatik taraftar ve kötü fonksiyonlu ya da sert taraftar” şeklinde beş gruba ayırmaktadır. Bireyin
taraftarı olduğu futbol kulübüne körü körüne bağlanmasıyla oluşan ve her koşul altında taraftarı
olduğu kulübü haklı gören sekter bir yaklaşım içinde bulunmasına ise “fanatikleşme ya da fanatik
taraftar” adı verilmektedir. Fanatizmin boyutu kimi zaman taraftarı olunan kulüplerin ideolojilerini
benimseme ya da davranışlarını buna göre şekillendirmeye kadar varabilmektedir. Sözgelimi
İspanyol liginde faaliyet gösteren Real Madrid kulübü futbol taraftarları daha gelenekçi ve milliyetçi
kesimlerden oluşurken; Barcelona taraftarlarıysa liberal ve sol kesimlerden oluşmaktadır. Real
Madrid ve Barcelona kulüplerinin taraflarının sahip oldukları ideolojilerden beslenen taraftarlık
www.turkishstudies.net/social
anlayışının kökleri 1936-1939 yılları arasında gerçekleşen İspanya İç Savaşına kadar sürülebilir. Bu
dönemde Barcelona’nın da içinde yer aldığı bir dizi kentte demokrasi yanlısı cumhuriyetçiler güçlü
bir blok oluştururken; Madrid kentindeyse General Franco’nun güçlü olduğu askeri diktatörlük
yanlıları hâkimdir. Zaman içinde Madrid ve Barcelona kentleri arasındaki ideolojik çatışma futbol
müsabakalarına taşınarak “El Clasico” olarak adlandırılan derbi karşılaşmaları geleneksel hale
gelmiştir. Benzer durumun izleri Beşiktaş ve Fenerbahçe kulüplerinin taraftarlarını belirleyen
motivasyonlarda da görülebilir. Buna göre Beşiktaş’ın “Çarşı” adlı taraftar grubunun kullandığı
söylem ve sembollerde yer alan anarşi simgesiyle benimsediği sol ideolojiye gönderme yaparken;
Fenerbahçe kulübünün “Genç Fenerbahçeliler” adlı taraftar grubuysa daha muhafazakâr bir ideoloji
ortaya koymaktadır.
Futbol taraftarlığı, bireyin bir gruba ait olma ihtiyacını karşılıyor olması nedeniyle futbolun
bir oyun olmaktan başka dayanışma göstergesi olarak da kavranmasına neden olmaktadır. Zira futbol
taraftarlığı aracılığıyla birey, taraftar olduğu kulüp aracılığıyla farklı toplumsal sınıflardan pek çok
kimseyle bir araya gelmekte ve grup aidiyeti içinde davranışta bulunmaktadır. Christian Auithier
futbolun toparlayıcı bir spor oluşunu şu şekilde özetlemektedir; “Başka hangi spor dalı, Lens’li bir
işçi ile Tokyo’daki “high-tech” bir kadroyu, Rio gecekondularından bir çocuğu, Abican’lı bir askeri,
Milano’dan bir firma patronunu, Moskova’dan bir işsizi aynı kült içinde bir araya toplamanın
gururunu taşıyabilir” (2002:13). Dolayısıyla futbol taraftarlığının, dünyanın farklı yerlerinden gelen
farklı sınıf ve ideolojilere mensup bireylerin katıldığı basit bir spor etkinliği olmanın ötesinde
kapsayıcı bir kavrayışla ele alınmasını gerektirmektedir.
Taraftar olgusuyla anlamsal uzaklığına rağmen fanatizm ve holiganizm nitelemeleri sıklıkla
aynı cümle içinde kullanılmaktadır. Diğer yandan fanatizm ile holiganizm olguları birbirleriyle
karıştırılıyor olsa da iki olgu arasında pek çok farklılık vardır. Buna göre holiganizm, fanatizmin bir
adım ötesi olarak görülmektedir. Futbolda fanatizm, bireyin taraftarı olduğu futbol kulübüne körü
körüne bağlılık göstermesi şeklinde tanımlanırken; holiganizm, bu bağdan dolayı bireyin kendine ve
çevresine zarar verecek kadar aşırılaşması anlamına gelmektedir. Fanatizm, daha çok bireysel bir
eylem olarak ortaya çıkarken; holiganizm ise belirli bir gruba özgü davranış biçimlerinin tarif
edilmesinde kullanılmaktadır. Bu nedenle holigan bireylerden oluşan taraftar grupları, fanatik
bireylere göre çok daha sert ve saldırgan tavırlar sergileyebilmekte ve insan hayatı dâhil olmak üzere
yıkıcı sonuçlara neden olabilmektedir.3
Futbol taraftarının fanatik ya da holigan şeklinde tarif edilmeleriyle eşgüdüm içinde dijital
taraftar, dijital fanatik taraftar ya da dijital holigan taraftar gibi yeni kavramlar üretilmekte ve
kullanılmaktadır. Zira dijital kitle iletişim platformları ve sosyal paylaşım ağlarının yaygın kullanımı
nedeniyle taraftarlar, stadyumlara gitmeden hatta evlerinden bile çıkmadan taraftarı oldukları futbol
kulüplerini desteklemek maksadıyla örgütlenebilmektedir. Bu minvalde “Instagram” adlı sosyal
3
2001 yılında Güney Afrika futbol liginde “Kaizer Chiefs” ve “Orlando Pirates” kulüpleri arasındaki müsabakada çıkan
olaylar nedeniyle 43 taraftar hayatını kaybetmiştir. Benzer şekilde İspanya futbol liginde “Real Madrid” ile “Malaga”
kulüpleri arasındaki müsabakadan önce iki takımın taraftarları kıyasıya kavga etmiştir. Futbol taraftarları arasında
gerçekleşen dikkat çekici holiganlık vakaları sinemaya kadar taşınmıştır. 2005 yılında gösterime giren “Yeşil Sokak
Holiganları” filminde Britanya’nın en eski ve geleneksel derbisi “Millwall F.C” ile “West Ham United” kulüpleri
arasındaki rekabetle ortaya çıkan taraftar holiganizmi anlatılmaktadır. Öyle ki, taraftarlar arasında yeşil sokak holiganları
olarak adlandırılan “West Ham United” taraftarlarının gözünden anlatılan hikâyede geçen kavga sahneleri müsabakalardan
daha fazla yer kaplamaktadır. Filmde gösterilen kavga sahneleri Britanya futbol geleneği içinde önemli bir yere sahip olan
holiganizm ve futbol vandalizminin birer göstergesi olarak kabul edilmektedir. Diğer yandan Türkiye’de de benzer olaylar
sıkça yaşanmaktadır. Sözgelimi 2013 yılında Beşiktaş-Galatasaray müsabakasında bir futbolcunun kırmızı kart görmesiyle
binlerce taraftar sahaya inmiş, ortalık karışmıştır. 2016 yılında yapılan Fenerbahçe-Trabzonspor müsabakasında ise
öfkelenen taraftarların sahaya çakmak, telefon gibi cisimler atmasıyla müsabaka hakemi yaralanmış ve olaylar kale
direğinin sökülmesine kadar varmıştır.

paylaşım ağı, kullanıcılarına taraftarı oldukları futbol kulüplerini kuracakları fan hesapları
aracılığıyla takip etme, etkileşim içinde olma, destekleme ve yapacakları yorumlarla kulüplerine
katkıda bulunma imkânı vermektedir. Böylece birey, taraftarı olduğu kulüplerin fan sayfalarını takip
ederek duygu ve düşüncelerini paylaşabilmekte, kulübüne destek verebilmekte ve diğer taraftarlarla
birlikte hareket ederek kurumsal aidiyet ihtiyacını karşılayabilmektedir.
Sosyal paylaşım ağlarında örgütlenen taraftar grupları nefret söylemi içeren holigan
paylaşımlarda bulunmaları nedeniyle kıyasıya eleştirilmektedir. Özellikle futbol müsabakalarından
sonra yapılan paylaşımlarda gözlenen cinsiyetçi, ötekileştirici ve aşağılayıcı ifadeler nedeniyle
“dijital linç” başlığı altında kategorize edilen çeşitli eleştiriler yapılmaktadır. Ancak sosyal paylaşım
ağlarında yer alan taraftar gruplarında sadece bu tür paylaşımlar yapılmamakta, aksine saldırgan
tutumlarıyla tanınan taraftar gruplarında kimi zaman toplumsal duyarlık içeren hatta politik
göndermeler içeren paylaşımların sayısı giderek artmaktadır. Bu nedenle çalışma, sosyal paylaşım
ağları arasında büyük oranda kullanıcı hacmine sahip olan Instagram’da yer alan taraftar gruplarına
odaklanmakta ve bu grupların son iki yıllık paylaşımlarında somutlaşan futbol dışı konuları
irdelemektedir. Bu maksatla çalışmanın örneklemini oluşturan Galatasaray Spor Kulübü’nün en
büyük fan sayfası “UltrAslan”, Fenerbahçe Spor Kulübü’nün en büyük fan sayfası “Genç
Fenerbahçeliler” ile Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün en büyük fan sayfası “Çarşı” tarafından son iki
yılda yapılan futbol dışı paylaşımlardan elde edilen nicel verileri yorumlanmaktadır. Böylece futbol
ile futbol dışı konularda yapılan paylaşımlardan elde edilen nicel veriler karşılaştırılmakta ve futbol
taraftarları arasında oluşan dijital etkileşimin doğası kavranmaya çalışılmaktadır. Bu sayede yeni bir
iletişim mecrası olarak dijital kitle iletişim araçları ile futbol taraftarlığı arasındaki etkileşime dair
öngörüler ortaya koyulmaktadır.
Futbol: Avam Etkinliğinden Spor Endüstrisine
MÖ 300-200 yıllarında Çin'de askerî eğitim maksadıyla kurgulanan “Cuju” adlı oyunun
günümüzde olduğu şekliyle futbola benzeyen en eski örnek olduğu kabul edilmektedir (Xiaoxue vd.,
2018: 605). Çin’de oynanan oyun bir tür askeri yetkinleşme maksadı taşıyorsa da günümüzde olduğu
gibi bir topun -oyuncuların el ve kollarını kullanmadan- iki direğin arasından geçirilmesi esasına
dayanmaktaydı. Eski Türklerde “tepük”, Yunanda “episkyros”, Romalılarda ise “harpastum” adıyla
bilinen çeşitli spor etkiliklerinde de günümüzde olduğu şekliyle modern futbol oyununun esasını
oluşturan benzer özellikler bulunmaktadır (Erdem,2010:10-13). Modern futbolun temelleri
Britanya’da atılmış ve zamanla pek çok ülkeye yayılarak, özellikle 1930’lardan itibaren profesyonel
düzeyde tanınan bir spor dalı olarak etkinliğini arttırmıştır. Esasında futbol kâğıt, plastik, kumaş ya
da yuvarlak olabilen her türlü malzeme kullanılarak oynanabilir bir oyun olmasından dolayı
başlangıçtan itibaren alt sınıflara özgü avam bir spor etkinliği olarak görülmüştür. Ancak 20. yüzyılın
ilk çeyreğinden itibaren kapitalist üretim ilişkilerinin güçlenmesi neticesinde izleyici üzerinden
pazarlanan bir oyun olarak yönetsel bakımdan kalabalıklardan uzaklaştırılmıştır. Bu tarihten itibaren
yönetsel anlamda izleyici ile arasına giren mesafe nedeniyle futbol oyunu, bir endüstri olarak kendini
yeniden inşa etme sürecine girmiştir. Bu minvalde futbolun sadece futbol olmadığı dahası giderek
bir endüstriye dönüşmesi Türk futbolu üzerinden şu cümlelerle ifade edilmektedir; “Ortada
Fenerbahçe, Galatasaray yok bir “marka”, daha da doğrusu “meta” vardır. Taraftar yok, müşteri
vardır. Başkan, asbaşkan yok, konu mankeni vardır. Nihayet futbol yorumcusu, sunucusu yok, satış
elemanı vardır” (Atay,2012). Bu durum; kitle iletişim araçlarının gelişmesi, reklamcılığın etkinlik
alanını genişletmesi ve nihayet serbest piyasa kurallarının futbol üzerindeki kuşatıcı etkisini
arttırmasının bir sonucu olarak görülebilir. Böylece futbol; kitlelere farklı yollardan pazarlanan bir
endüstri haline gelmiş, kulüp taraftarlarıysa birer tüketici ya da müşteriye dönüşmüştür. Futbol ve
tüketim arasındaki ilişkinin en somut tezahürü şampiyonlar ligi ya da dünya kupası gibi büyük
müsabaka organizasyonlarına yatırım yapan şirketlerin ürün satışlarını gözle görülür oranda
arttırması ve pazar paylarını yükseltmesidir (Talimciler,2008: 94).
Diğer yandan futbol müsabakalarında ırkçı, cinsiyetçi ya da ötekileştirici söylemler kullanılmasına

karşı tavır alan ve bu tavırları nedeniyle muhalif külüpler şeklinde nitelendirilen “Livorno” gibi
kulüplerse, kendilerini tanımlarken “işçi sınıfı takımı” olduklarını ifade etmektedirler (Hekimci,
2013:11). Bir işçi kenti kulübü olarak Livorno, futbol endüstrisi içinde yer almayı reddetmekte ve
futbolun bir endüstriden ziyade bir spor etkinliği olması gerektiğini savunmaktadır. Bu maksatla
“Forzalivorno” ismiyle kurmuş oldukları internet siteleri üzerinden yaptıkları yayınlarda endüstriyel
futbolun taraftarları müşteri olarak gören anlayışına karşı çıkmaktadır (Çoban,2008:82). Türkiye’de
endüstriyel futbol anlayışına karşı olan kulüpler bulunmaktadır. Sözgelimi Livorno’yu kardeş kulüp
ilan eden ve kendi sahasında bir dostluk müsabakası gerçekleştiren Adana Demirspor’un kulüp
başkanı Bekir Çınar, yaptığı açıklamada kendilerinin de endüstriyel futbola karşı olduklarını
belirtmiştir. Müsabaka öncesi yaptığı konuşmasında Çınar; “Irkçılığa, endüstriyel futbola karşı
olduğu için Livorno'yu Adana’ya davet ettiklerini” ifade etmiştir. Diğer yandan Türkiye dâhil olmak
üzere tüm dünyada kulüplerin şirketleşme eğilimleri gözle görülür seviyede artmaktadır. Sözgelimi
Fenerbahçe Spor Kulübü düzenlediği “Fener Ol” isimli kampanya ile kulübün mali sıkıntılardan
kurtulabilmesi için taraftarlarından bağış yapmaları talebinde bulunmuştur. Bu durum, iflas etmek
üzere olan herhangi bir şirket yöneticisinin çalışanlarından ücretsiz mesai talep etmesine
benezemektedir (URL-1). Benzer anlayış içinde olan futbol kulüplerinden bir diğeriyse Almanya’nın
sanayi tesisleriyle bilinen şehirlerinden Hamburg’un yoksul semtlerinden biri olan St. Pauli’de
kurulan “FC St. Pauli” adlı kulüptür. Futbolun endüstri haline gelmesine karşı çıkan St. Pauli kulübü,
futbol endüstrisinin bir göstergesi olarak kabul ettikleri elektronik tabela kullanmayı dahi sembolik
olarak reddetmiş ve elle değiştirilen geleneksel tabela kullanmaya devam etmiştir (Daniel ve
Kassimeris, 2013:10).
Araştırma Yöntemi ve Araştırma Evreni
Araştırmada çevrimiçi -dijital- ortamlarda giderek çok daha fazla vakit geçiren modern birey
ve modern bireyin tüketim alışkanlıklarını öngörebilmek maksadıyla kullanılan ve “netnografya”
(Kozinets, 1998: 366) şeklinde tabir edilen yöntem kullanılmaktadır. Etnografyadan geliştirilen yeni
bir araştırma metodu olan netnografya, etnografyanın çevrimiçi ortamlarda kullanılması esasına
dayanmaktadır (Langer ve Leckman,2005;Bowler,2010). Dolayısıyla etnografyadan farklı olarak
netnografyanın araştırma sahası çevrimiçi mecralardır (Dahan ve Levi,2012:34). Buna göre
çevrimiçi mecralarda bir araya gelen toplulukları tarif etmekte kullanılan yeni bir kavramdır. Diğer
bir deyişle çevrimiçi toplulukları anlamak maksadıyla etnografya yönteminin çevrimiçi ortamlara
uyarlanmış halidir. Ancak sosyal dinleme yerine daha çok çevrimiçi toplulukların etkinlikleriyle
ilgilidir (Özelçi,2019:9). Bu nedenle, “kültürel içgörülere dönüştürülmek amacıyla toplanan
verilerinin anlamlandırılması için kullanılan antropolojiye dayalı bir teknik” (Kaplan ve Çorum,
2013: 149) olarak tarif edilmektedir.
Çalışmanın tecessüs kaynağını oluşturan araştırma sorusu: “Dijital iletişim platformlarında
yer alan futbol taraftar sayfalarından yapılan yoğun etkileşim düzeyleri nedeniyle dikkat çeken
paylaşımların karar alıcılar üzerindeki etkileri nelerdir?” şeklinde özetlenebilir. Bu minvalde
araştırmanın yönünü belirleyen varsayımlar aşağıda gösterildiği şekilde gerçekleşmiştir.
Varsayım-1: Dijital iletişim platformlarında yer alan taraftar grupları yapmış oldukları
paylaşımlar aracılığıyla takipçileriyle aralarında güçlü bir etkileşim olanağı yaratabilirler.
Varsayım-2: Dijital iletişim platformlarında yer alan taraftar grupları takipçileri üzerinde
güçlü etkilere sahip olabilirler.
Varsayım-3: Dijital iletişim platformlarında yer alan taraftar grupları, yapmış oldukları
paylaşımlar aracılığıyla takipçilerini fanatizm ya da holiganizme yöneltebilecekleri gibi toplumsal
farkındalık ya da duyarlılık yaratabilirler.

Varsayım-4: Dijital iletişim platformlarında yer alan taraftar gruplarının gerek toplum ve
gerekse karar alıcılar üzerindeki güçlü etkileri nedeniyle paylaşımlarda dile getirilen meselelere
ilişkin alınacak kararların yönünü tayin etmekte belirleyici olabilirler.
Çalışma dâhilinde esas alınan temel varsayımı kanıtlamak maksadıyla Galatasaray Spor
Kulübü taraftarlarınca oluşturulan “UltrAslan”, Beşiktaş Jimnastik Kulübü taraftarlarınca
oluşturulan “Çarşı” ve Fenerbahçe Spor Kulübü taraftarlarınca oluşturulan “Genç Fenerbahçeliler”
adlı Instagram sayfaları araştırma evreni olarak seçilmiştir. Araştırma evreninin seçiminde, anılan
kulüplerin taraftarlarınca oluşturulan sayfaların benzerleri arasında en çok takipçi sayısına sahip
olması ve sayfalardan yapılan paylaşımların yoğun etkileşim almaları etkili olmuştur. Diğer yandan
nicel verilere ilişkin inceleme her üç taraftar grubuna ait sayfalardan yoğun paylaşımlar yapılması
nedeniyle son iki yıllık gönderilerle sınırlandırılmıştır. Bu maksatla Instagram uygulaması üzerinde
yer alan “UltrAslan”, “Çarşı” ve “Genç Fenerbahçeliler” adlı taraftar gruplarında toplumsal
duyarlılık ya da sosyal sorumluluk gibi futbol dışı paylaşımlara odaklanılmakta ve sayfa takipçileri
tarafından bu tür paylaşımlara verilen etkileşimin yönü, yoğunluğu ve düzeyi netnografya yöntemi
esas alınarak çözümlenmektedir. Böylece anılan sayfalardan paylaşılan gönderiler, saymaca yöntemi
kullanılarak nicel veriler halinde düzenlenmekte ve elde edilen sayısal oranlar tablolar halinde
düzenlenerek yorumlanmaktadır.
Bulgular: Galatasaray Spor Kulübü ve UltrAslan Taraftar Grubu
Türkiye’ye futbol, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı İmparatorluğuna gelerek
belli başlı liman kentlerine yerleşen İngilizler tarafından getirilmiştir. Önce kendi aralarında takım
kurup futbol oynayan İngilizler, sonraları oyunu Türk komşularına da tanıtmışlardır. Bu minvalde
1894 yılında İngilizlerin ön ayak olmasıyla İzmir Futbol Kulübü (Football Club Smyrna)
kurulmuştur. Diğer yandan 1905 yılında Galatasaray-ı Mektebi Sultanisinde okuyan gençlerin bir
araya gelmesi neticesinde bu kez İstanbul’da Galatasaray Spor Kulübü kurulmuştur (Aydın, 2008: 6;
Erdoğan, 2008: 14; Talimciler, 2003: 53). Türkiye’nin üç büyük spor kulübünden biri olan ve yetmiş
beş kupayla en çok lig şampiyonluğuna sahip Galatasaray Spor Kulübü’nden bağımsız olarak
taraftarlarca kurulan “UltrAslan” adlı grup üyeleri, taraftarı oldukları Galatasaray Spor Kulübü’nü
hem girmiş oldukları müsabakalarda hem de çevrimiçi mecralarda büyük bir azimle
desteklemektedir.
Tablo 1: UltrAslan Instagram Sayfasına Ait Kapsayıcı Nicel Veriler
Toplam Toplam Hesap Açılış İki Yıllık Toplam İki Yıllık Toplam
Paylaşım Sayısı Takipçi Sayısı Tarihi Paylaşım Sayısı Etkileşim Sayısı
6636 1.900.000 11. 09. 2012 3006 30.288.517
Tablo 1’de “UltrAslan” Instagram sayfasının 17 Ekim 2017 ila 17 Ekim 2019 tarihleri
arasındaki sosyal medya etkinliğine ilişkin nicel veriler yer almaktadır. Buna göre yaklaşık yedi
yıldan bu yana Instagram sayfası aktif olan UltrAslan hesabından yapılan paylaşımların %45,2’sinin
son iki yıl içinde yapıldığı görülmektedir. UltrAslan adlı hesap, Galatasaray Spor Kulübü’nün futbol
müsabakalarına ilgi duyanların bir araya geldiği taraftar sayfası olmakla beraber, hesaptan daha çok
futbol müsabakalarına ilişkin paylaşımlar yapıldığı gözlenmiştir. 1 milyon 900 bin takipçiye sahip
olan sayfadan futbol yanı sıra futbol dışında kalan güncel meselelere de yer verildiği tespit edilmiştir.
Tablo 2: UltrAslan Sayfasından Yapılan Paylaşımların İçerik Dağılımı
İçerik Paylaşım Sayısı Yüzdelik Oran
Toplumsal Duyarlılık 209 %7
Sosyal Sorumluluk 99 %4
Terörle Mücadele 102 %3
Özel Günler 81 %3
Futbol 2515 % 83
Bu minvalde anılan hesaptan futbol dışı konularda yapılan paylaşımların toplam paylaşım
sayısına oranı Tablo 2’de gösterilmiştir. Instagram hesabından elde edilen nicel verilere bakıldığında
son iki yıl içerisinde toplam 3006 adet tekil paylaşım yapıldığı görülmektedir. Bunların 2515 adedi
futbol ile ilgili konuları içerirken, 491 adedi futbol dışı meselelere ilişkin yapılmıştır. Tablo 2’de
görüldüğü üzere futbol dışı konular toplamda %16,68 oranında yer almaktadır. Bu oran her altı
gönderiden birinin futbol dışı konularda yapıldığı anlamına gelmektedir. Dolayısıyla adı fanatizm ya
da holiganizmle birlikte anılan taraftar gruplarının çevrimiçi ağlarda toplumsal meselelere duyarlılık
göstermesi araştırmanın varsayımı bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira çevrimiçi ağların
büyük kitlelere ulaşılabilme olanağı sunan algoritmaları sayesinde geleneksel kitle iletişim araçlarına
nispeten çok daha hızlı kamu oluşturmak mümkün olabilmektedir.
Tablo 3: UltrAslan Instagram Sayfasından Yapılan Paylaşımların Türleri
İçerik Türü Paylaşım Sayısı Etkileşim Sayısı Yüzdelik Oran
Fotoğraf 457 24.639.490 %82,72
Video 34 4.259.027 %17,28
Tablo 3’te yer alan nicel veriler, “UltrAslan” sayfasından futbol dışı konularda yapılan
paylaşım içeriklerine göre kategorize edilmiş ve paylaşılan içeriklerin etkileşim oranlarına göre
seviyeleri belirlenmiştir. Buna göre son iki yılda yapılan toplam paylaşım miktarının 457 adedi
fotoğraf, 34 adedi ise video paylaşımı olduğu gözlenmiştir. Fotoğraf şeklinde yapılan paylaşımların,
video şeklinde yapılan paylaşımlardan yaklaşık dört kat daha fazla olması; hızlı tüketme eğilimi
içindeki takipçilerin, fotoğraflara daha fazla ilgi göstermesinden kaynaklandığı değerledirilmiştir.
Tablo 3’de yer alan etkileşim oranlarına bakıldığında; futbol dışı konuları kapsayan toplam 481
paylaşım arasından, fotoğraf paylaşımlarına verilen toplam etkileşim (beğeni ve yorum) sayısı
24.639.490 iken; video paylaşımları 4.259.027’de kalmıştır. Bu verilere göre fotoğraf
paylaşımlarının etkileşim oranı %17,28; video paylaşımlarının etkileşim oranı ise %82,72’dir.
Fotoğraf içerikleri daha çok günlük hatta anlık konuları içerirken, video paylaşımlarıysa gelecekte
yapılması planlanan şampiyonluk kutlaması gibi önceden tasarlanmış etkinliklerin duyurulması
maksadıyla kullanılmıştır.
Tablo 4: Futbol Dışı Paylaşımlardaki Etkileşim Türlerinin Birbirine Oranları
Etkileşim Türleri Etkileşim Sayısı Yüzdelik Oran
Beğeni 26.072.195 %86,08
Yorum 111.543 %0,37
İzlenme 4.104.779 %13,55
Sosyal medya etkileşimleri kitlelere ulaşılabilirliği açısından bu özelliğiyle dikkat
çekmektedir. Her sosyal medyanın etkileşim tarzı farklı olmakla birlikte, Instagram’da etkileşim
türleri beğeni, yorum ve izlenme olarak üçe ayrılmaktadır. Tablo 4’te gösterilen etkileşim miktarları,
takipçilerin, daha doğru bir deyişle “UltrAslan” sayfasını takip eden Galatasaray Spor Kulübü
taraftarlarının geri beslemesi olarak kavranmaktadır. Diğer yandan Instagram uygulamasının
paylaşımlara “çift tıklama” yapılarak kolayca beğenilmesine dayalı algoritmasının fotoğraflara ait
etkileşim sayısını arttırdığı savlanabilir. Benzer şekilde yoruma dayalı etkileşim bırakmak kimi
zaman riskli, kimi zaman vakit alan kimi zamansa tartışma yaratan bir hamle olarak görüldüğü için
kullanıcılar tarafından tercih edilmediği gözlenmiştir. Diğer yandan sayfa takipçilerinin fanatizm
boyutunda tepki gösterdiği etkileşim konuları futbolla ilgili paylaşımlarda yoğunlaşırken; futbol dışı
paylaşımlarda yapılan yorumlarda kullanılan dil ve ifade biçimlerinin daha sağduyulu olduğu
görülmektedir.

Tablo 5: Futbol Dışı Paylaşımlarda Etkileşim Oranları

Futbol Dışı Konularda Paylaşım Etkileşim Yüzdelik
Yapılan Paylaşımlar Tarihi Sayısı Oran
Enerjisi, mücadele azmi ve kararlılığıyla kanserle mücadele 20.10.2019 229.150 %29,96
edenlere cesaret veren, her şeye rağmen güler yüzüyle neşe
saçan Neslican Tay'ı kaybetmenin üzüntüsünü yaşıyoruz.
Hocamız Fatih Terim'in kıymetli babası Talat Terim'in tedavi 06.02.2019 155.243 %20,29
gördüğü hastanede vefat ettiği haberini üzülerek öğreniyoruz.
Mutluluğun fotoğrafı. Veli kardeşimiz Florya yolunda. 17.01.2019 142.977 %18,69
Mehmetçiğe Selam Olsun! Tebrikler Milli Takım! 11.10.2019 118.976 %15,55
Terör Yuvalarına Karşı Gerçekleştirilecek #BarışPınarı 07.10.2019 118.418 %15,51
Harekâtında Şanlı Ordumuzun Yanındayız!
Tablo 5’te “UltrAslan” adlı Instagram sayfasından futbol dışı konularda yapılan paylaşımlar
arasında takipçilerden en çok beğeni alan beş paylaşım gösterilmiştir. Bunlar arasında en çok
etkileşim alanı, yakalandığı kanser hastalığından dolayı yaşamını yitiren Neslican Tay adlı
Fenerbahçe taraftarının takımının formasıyla çekilmiş fotoğrafına yapılmıştır. Bu durum, fanatizm
yakıştırması yapılan ve taraftarı olduğu futbol kulübü dışında kalan her şeye öfke duyduğu düşünülen
taraftarların, özellikle futbol dışı meselelerde tahammül eşiklerinin oldukça yüksek olabildiğini
göstermektedir. İkinci sırada en çok beğeni alan paylaşım bir vefat haberi, üçüncü sırada en çok
beğeni alan paylaşım ise engelli bir taraftarın müsabakaları izlemek üzere stadyuma getirilmesiyle
ilgilidir. Dördüncüsü sırada en çok beğeni alan paylaşım, terör nedeniyle yaşanan kayıpların yarattığı
hassasiyetin yoğun olduğu bir dönemde başarı elde eden milli takım ilgilidir. Dolayısıyla toplumunun
milli değerlere verdiği önem ve kimliklerine olan bağlılıkları etkileşim yoğunluklarında kendini dışa
vurmaktadır. Benzer şekilde toplam 481 paylaşım arasında en çok beğeni alan beşinci paylaşım da
yine terörle mücadele kapsamında güvenlik güçlerine verilen desteğe ilişkin gerçekleşmiştir.
Tablo 6: En Çok Yorum Alan İçerikler
Dünyayı iyilik ve sevgi kurtarır. 09.05.2018 3017 %28,40
Değerli sanat camiası sanatçılar toplumun sesidir, aynasıdır. 19.04.2019 2275 %21,42
Hocamız Fatih Terim'in kıymetli babası Talat Terim'in tedavi 06.02.2019 1978 %18,62
gördüğü hastanede vefat ettiğini üzülerek öğreniyoruz.
#insanımbendevarım @avrkulup 21.03.2019 1818 %17,12
Atatürk’ün Samsuna çıkışının 100. yılında spor camiasına 19.04.2019 1533 %14,44
sesleniyoruz: spor hayata tutunmanın ve insanlığın ortak dilidir.
Tablo 6’da “UltrAslan” Instagram hesabında futbol dışı konularda yapılan paylaşımlar
arasında kullanıcılar tarafından en çok yorum yapılan ilk beş gönderi bulunmaktadır. Instagram
algoritması içinde yer alan en önemli etkileşim olanaklarından bir diğeri de takipçilerin paylaşımlara
yapmış oldukları yorumlar aracılığıyla ölçülebilmektedir. Yapılan yorumlardan genel olarak şu
sonuç çıkarılabilir; futbol ile ilgili yapılan paylaşımlarda yoğunlaşan sert söylemler, futbol dışı
konularda yerini daha hoşgörülü hatta dayanışma içeren yorumlara bırakmaktadır. Bu minvalde
Tablo 6’da gösterilen en çok yorum alan paylaşım, bir sosyal sorumluluk projesi; ikinci sırada yer
alan paylaşım sanat camiasına verilen bir destek mesajı; üçüncü sırada yer alan paylaşım bir vefat
haberi; dördüncü sırada yer alan paylaşım ise tüm kulüplerin ortak projesi olan ve herkesi bir araya
toplamayı amaçlayan bir etkinlik çağrısıdır. Beşinci ve son paylaşım ise bu projenin bir devamıdır.
Tablo 5’te gösterilen beğenilerde olduğu gibi Tablo 6’da yapılan yorumlar taraftarları bir araya
toplamayı ve taraftarlar arasında dayanışma ve birlik oluşturmayı amaçlamaktadır.
Tablo 7: En Fazla İzlenme Alan Video İçerikleri

Diyarbakırlı anne: Benim oğlum Galatasaraylıydı, dağa 11.09.2019 313.707 %22,51
kaçırıldı. Ben onun dağda olmasını istemiyorum. İstiyorum
ki; Galatasaray camiası destek versin, oğlum geri dönsün.
Birlik ve Beraberlik İçerisinde Tek Türkiye! Kalbimiz 11.06.2019 309.481 %22,21
İzlanda'da Millilerimizle.
Söz! Aslan Yürekli Veli Can Öndeş kardeşimizin 14.01.2019 296.616 %21,28
hayallerini gerçekleştireceğiz.
Şimdi uzaklardasın, hayallerdesin, rüyalardasın. 27.09.2019 246.879 %17,71
Ugandalı kardeşlerimizden mesaj var: seni seviyorum. 14.03.2019 226.620 %16,29
Tablo 7’de “UltrAslan” Instagram sayfasından futbol dışı konularda yapılan video
paylaşımlarına takipçiler tarafından verilen en fazla izlenme etkileşimi gösterilmektedir. Instagram
algoritmasında izlenme sayısı, paylaşılan video içeriklerinin tekil takipçiler tarafından tıklanma
sayısıyla belirlenmektedir. İzlenen videolar doğrudan izleyen kişi sayısını vermeden, toplamda kaç
kez izlendiğini göstermektedir. İzlenme etkileşimini gösteren Tablo 7’de ilk dört gönderi milli birlik
ve beraberlik konularında yapılan paylaşımlardır. Son iki yılda paylaşılan toplam 34 video içeriği
arasında beşinci sırada yer alan video ise Ugandalı taraftarların Galatasaray sevgisini göstermektedir.
Buna göre taraftarlar, Instagram’ın küresel düzlemde etkileşime olanak veren algoritması sayesinde
sadece ulusal düzlemde etkileşim içinde olmayıp, farklı uluslarla da etkileşim içine girmektedir.
Tablo 8: Emine Bulut Cinayeti Hakkında Yapılan Taraftar Yorumları
Emine Bulut Cinayeti Hakkında Yorumu Yapan Yorumun Aldığı
Yapılan Taraftar Yorumları Hesap Etkileşim Sayısı
#EmineBulut için #adalet Cevherr 625
İnsanlık “anne lütfen ölme” sözüyle can çekişti “ben ölmek Ssefaua 369
istemiyorum” sözüyle öldü #EmineBulut
Bu cinayete en ağır cezayı vermeyen resmen cinayete ortak olur! Alisamiyeninizden 53
Büyük bir yürüyüş düzenleyin. Tüm taraftar grupları katılsın. Er. bahadir 8
Bugün yeri göğü inletmeyeceksek, tepki vermeyeceksek ne Serhattasarr 3
zaman yapacağız! #EmineBulut
Taraftar etkileşimleri derinlemesine incelendiğinde; futbol dışı konularda öne çıkan
paylaşımların başında Emine Bulut adlı bir kadının kızının gözleri önünde eşi tarafından öldürülmesi
gelmektedir. Bu paylaşımın altında yer alan yorumlarda etkileşim oranları bakımından yoğun olarak
dikkat çeken beş adedi Tablo 8’de gösterilmektedir. Yorumların tamamı erkek kullanıcılar tarafından
kadın cinayetlerine karşı verilen tepkilerden oluşmaktadır. Bu durum ataerkil bir toplumda kadınların
yaşadığı zorluklara karşı erkeklerin de aynı tepkiyi göstermesi bakımından büyük önem taşımaktadır.
Diğer yandan erkeklere özgü bir alan olarak görülen futbol taraftarlarınca bir kadın cinayetine
yönelik verilen duygudaşlık içeren tepkileri dikkat çekicidir. Bu tarz paylaşımlara taraftarların
göstermiş olduğu duyarlık fan sayfalarını takip eden ve destek veren kullanıcıların gerektiğinde
futbol dışı konularda, sözgelimi cinayete kurban verilen kadınlar için benzer desteği verebildiğini
göstermektedir. Böylece sadece saha içinde değil aynı zamanda saha dışında da birlikte hareket
edebilen taraftar gruplarının dijital mecralardan verdiği destekle ortaya konan toplumsal farkındalık
potansiyeli, geleneksel olarak futbol taraftarlığı ile fanatizm ya da holiganizm arasındaki yakınlığı
tartışmaya açık hale getirmektedir.
Beşiktaş Jimnastik Kulübü ve Çarşı Taraftar Grubu
Beşiktaş Jimnastik Kulübü (BJK) 1903 yılında Mehmet Şamil Şahaplı başkanlığında
kurulmuştur. Beşiktaş kulübünün en büyük destekçi kitlesi Çarşı taraftar grubudur. 1982 yılında

kurulan grubunun "Çarşı Her Şeye Karşı" en bilindik sloganlarından biridir. Çarşı grubu, futbol
müsabakaları esnasında açtığı pankartlar, attıkları sloganlar ve tezahüratlar bakımından ilginç bir
bileşen olmasıyla dikkat çekmekte ve oldukça farklı bir taraftar profili çizmektedir. Grup farklı
sosyal tabaka, kültürel çevre, etnik köken ve farklı hatta çatışan politik ve ideolojik yönelimlerden
gelen bireylerden oluşmaktadır. Ancak tüm bunlarla birlikte muhalif söylem grubun temel özelliği
olarak öne çıkmaktadır.
Tablo 9: Çarşı Grubu Instagram Sayfasına Ait Kapsayıcı Nicel Veriler
Toplam Toplam Hesap İki Yıllık Toplam İki Yıllık Toplam
Paylaşım Sayısı Takipçi Sayısı Açılış Tarihi Paylaşım Sayısı Etkileşim Sayısı
10198 398.000 20.07.2014 4145 7.342.724
Tablo 9’da Beşiktaş Jimnastik Kulübü Çarşı taraftar grubuna ait Instagram sayfasından 17
Ekim 2017 ila 17 Ekim 2019 tarihleri arasındaki iki yıllık paylaşımlara ait nicel veriler
bulunmaktadır. Yapılan paylaşımlar incelendiğinde; 357 adedinin 2019 yılında yapıldığı
görülmektedir. Yüzdesel olarak %53’e denk gelen paylaşımların toplam paylaşımların yarısından
fazlasını oluşturduğu görülmektedir. Diğer yandan 2018 yılında 277 adet tekil paylaşım yapıldığı
belirlenmiştir. Toplam paylaşım içerisinde %41’lik orana sahip olan 2018 yılının, 2019 ve 2017
yıllarından önemli bir farkı bulunmaktadır. Çalışma sınırlılığı gereği, 2017 yılında Ekim, Kasım,
Aralık ayları incelenirken 2018 yılının tamamı incelenmiş, 2019 yılında ise 1 Ekim’den sonrası,
Kasım ve Aralık ayları çalışma dışında bırakılmıştır. 2017 yılında yapılan 38 içerik toplam paylaşım
içerisinde %5’lik orana tekabül etmektedir. Beşiktaş Jimnastik Kulübü taraftarlarının en bilinen
gruplarından biri olan Çarşı “Forza Beşiktaş” ismiyle sosyal medyada yer almaktadır. 398 bin
takipçiye sahip olan Çarşı grubu, paylaşımlarında futbol müsabakalarına olduğu kadar futbol dışı
konulara da yer vermektedir. Tablo 10’da Çarşı grubunun paylaşımlarında yer alan futbol dışı
konuların futbolla ilgili konulara olan oranı yer almaktadır.
Tablo 10: Paylaşımlarda Yer Alan İçeriklerin Konuları
İçerik Gönderi Sayısı Yüzdelik Oran
Toplumsal Duyarlılık 439 %10,59
Sosyal Sorumluluk 124 %2,99
Özel Günler 109 %2,62
Futbol 3472 %83,76
Tablo 10’da Çarşı grubunun son iki yıllık Instagram paylaşımları konularına göre; toplumsal
duyarlılık, sosyal sorumluluk ve özel günler şeklinde çeşitli başlıklar sınıflandırılmıştır. Buna göre
grubun son iki yılında toplam 4145 gönderi bulunmaktadır. Bu paylaşımların 673 adedi futbol dışı
konularda yapılmıştır. Böylece toplumsal duyarlılık başlığı altında toplam 439 paylaşım (%10,59),
sosyal sorumluluk kategorisinde toplam 124 paylaşım (%2,99) ve önemli günler kategorisinde
toplam 109 paylaşım (%2,62) yapılmıştır. Toplamda futbol dışı konular diğer iki taraftar gruplarının
sayfalarıyla benzer şekilde, %16,24 oranıyla her altı gönderide bir oranında içeriğe tekabül
etmektedir. Bu oran, sıklıkla fanatizm hatta holiganizmle anılan bir taraftar grubunun aslında etkili
birer sosyal dayanışma ve yardımlaşma atmosferi yaratabilme potansiyelini göstermektedir.
Tablo 11: Paylaşım Türleri
İçerik Türü Gönderi Sayısı Etkileşim Sayısı Yüzdelik Oran
Fotoğraf 587 4.763.859 %87,3
Video 85 2.578.865 %12,6
Tablo 11’de Çarşı grubu tarafından son iki yılda paylaşılan 587 adet fotoğraf ve 85 adet video
olarak sınıflandırılan toplam 672 adet tekil içerik gösterilmektedir. Buna göre fotoğraflar tüm
paylaşımlar içerisinde %87,3 oranına sahipken; videolar %12,6 oranında yer kaplamaktadır.
Dolayısıyla yapılan paylaşımların büyük çoğunluğu fotoğraflardan oluşmaktadır. Diğer yandan
Instagram ilk olarak 2010 Ekim ayında IOS telefonlar için hayata geçirilirken sadece fotoğraf
paylaşma imkânı bulunmuştur. 2013 Haziran ayında ise video paylaşma olanağı da getirilmiştir
(URL-2). Uygulamanın bu özelliği, çalışma dâhilinde incelenen diğer taraftar gruplarına göre daha
çok kullanılarak toplamda 85 hareketli görüntüye yer verilmiştir. Video paylaşımlarının sayıca az
olmalarına rağmen etkileşim açısından güçlü bir orana sahip olduğu görülmüştür. Buradan yola
çıkarak Çarşı grubunun diğer taraftar gruplarına göre video paylaşımları daha çok tercih ettiği ve
takipçileriyle etkileşim içerisinde olduğu görülmüştür.
Tablo 12: Futbol Dışı Paylaşımlardaki Etkileşim Türlerinin Birbirine Oranları
Etkileşim Çeşidi Etkileşim Sayısı Yüzdelik Oran
Beğeni 4.733.128 %64,46
Yorum 30.731 %0,41
İzlenme 2.578.865 %35,12
Instagram kullanıcılarının paylaşımlara verdiği tepkilerden oluşan etkileşim türleri beğeni,
yorum ve izlenme olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Tablo 12’de son iki yıl içerisinde Çarşı grubu
tarafından yapılan ve beğeni sekmesi aktif toplam 587 paylaşım üzerinden değerlendirme yapılmıştır.
Araştırmanın inceleme süreci dâhilinde grup tarafından yapılan toplam 666 adet paylaşım yorum, 85
paylaşım ise görüntülenme sayısı esas alınarak incelenmiştir. Diğer yandan etkileşime kapatılan
paylaşım konuları; “Atatürk, Mehmetçik ya da Terör Kurbanları” gibi toplumsal hassassiyet taşıdığı
düşünülen ve tartışılması durumunda ayrıştırıcı söylemlere dönüşebilecek konulardaki gönderilerden
oluştuğu değerlendirilmiştir.
Tablo 13: En Fazla Beğeni Alan İçerikler
Yeter Ulan! #eminebulut 23.08.2019 27.752 %23,49
Huzur içinde uyu. #NeslicanTay #çArşı #forzabesiktas 20.09.2019 23.992 %20,32
Sağlıklı huzurlu mutlu nice bayramlara. #besiktas 04.06.2019 23.725 %20,08
Başınız sağ olsun @Fenerbahce @gencfborg @çArşı 03.11.2018 21.429 %18,15
Özledik Barış Akarsu #Beşiktaş #barışakarsu #çArşı 12.01.2019 21.215 %17,96
Tablo 13’te gösterilen ve Çarşı grubu tarafından son iki yılda yapılan paylaşımlar arasında
en çok beğeni alan görsel taraftarların ellerinde tutmuş oldukları bir pankartın fotoğrafıdır. Görselde
Emine Bulut isimli bir kadının, kızının gözleri önünde eski eşi tarafından öldürülmesi nedeniyle
kadın cinayetlerine yapılan tepkiler dile getirilmiştir. Aynı görsel, grup tarafından kadın
cinayetlerinin işlendiği diğer olaylarda da paylaşılmıştır. Grup paylaşımları arasında ikinci sırada yer
alan görsel genç yaşta kanser hastalığına yenik düşen Neslican Tay’la ilgilidir. Fotoğrafın yer aldığı
paylaşım en çok beğeni alan ikinci paylaşım olmanın yanı sıra Galatasaray Spor Kulübü’nün
“UltrAslan” adlı taraftar grubunca da paylaşılmış ve futbol dışı konularda en çok etkileşim alan ilk
beş gönderi arasında birinci sırada yer almıştır. Grup tarafından en çok etkileşim alan üçüncü
paylaşım kulübün amblemini taşıyan şeker görseliyle Ramazan Bayramı (Şeker Bayramı) kutlaması,
dördüncü paylaşım ise tribünde kalp krizi nedeniyle hayatını kaybeden Fenerbahçe taraftarı Koray
Şener’in vefat duyuru olmuştur. Son olarak kulübün taraftarı genç sanatçı Barış Akarsu’nun ölüm
yıldönümü anmasıyla ilgili paylaşım beşinci sırada en çok etkileşim alan içerik olmuştur.
Tablo 14: En Çok Yorum Alan İçerikler
Gözlerinden öperiz senin. #forzabesiktas #çArşı 07.05.2019 579 %23,15
Yunanistan halkının acısını paylaşıyoruz. #çArşı 24.07.2018 572 %22,88
Spor insanlığın ortak dilidir. #çArşı 19.03.2019 560 %22,39
Sizde var mısınız? #insanımbendevarım #çArşı 21.03.2019 465 %18,59
Kelebek Hamza’nın hayali gerçek oldu. #çArşı 26.09.2019 325 %12,99

en çok yorumlanan video engelli bir çocuğun Beşiktaş tezahüratı yaptığı içeriktir. Anılan içerik,
toplam 579 yorumla en çok yorum etkileşimi alan paylaşım olmuştur. İkinci sırada Yunanistan’da
çıkan yangınla ilgili taziye mesajı içeren paylaşım bulunmaktadır. Bir grup üniversite öğrencisinin
Atatürk’ün Samsun’a çıkışının 100. yılında spor camiasına seslendiği video görseli üçüncü sırada
etkileşim alan içerik olmuştur. Güç koşullara rağmen genç bir taraftarın merkezi sınavlardaki
başarısı, desteklenmesi halinde gençlerin ne denli başarılı olabileceğini hatırlatan toplumsal
sorumluluk çabası olarak dördüncü sırada etkileşim almıştır. Son olarak paylaşılan bir video
içeriğinde kelebek hastalığına yakalanan bir taraftarın kulüp müsabakasını stadyumda izleme
hayalinin gerçekleştirilmesi bulunmaktadır.
Tablo 15: En Fazla İzlenme Alan Video İçerikleri
Gözlerinden öperiz. #çArşı 07.05.2019 114.066 %22,44
Optik Başkan. #çArşı 12.01.2019 110.104 %21,67
Hamza’nın hayali gerçek oldu. #çArşı 26.09.2019 96.970 %19,08
Optik Başkan. #çArşı 12.06.2019 94.282 %18,55
Sevgi mutluluk. #çArşı 18.01.2019 92.757 %18,26
en çok etkileşim alan içerikler yer almaktadır. İncelenen tarihler arasında grubunun Instagram
sayfasından paylaşılan ve engelli küçük bir çocuğun Beşiktaş tezahüratı yaptığı video en çok izlenen
paylaşım olmuştur. İkinci ve dördüncü sırada “optik başkan” takma adlı “tribünlerin son holiganı”
olarak nitelendirilen Mehmet Işıklar (1969-2007) isimli taraftarın ölüm yıldönümünde anılması
bulunmaktadır. Kelebek hastası bir taraftarın görüntüleri bulunan videoysa üçüncü sırada etkileşim
alan paylaşım olmuştur. Son paylaşımdaysa sevgi teması bulunmaktadır.
Yapılan Taraftar Yorumları Hesabın Adı Etkileşim Sayısı
Çarşı olarak el atsaydık bu ülkenin polis ve adaletinden 1982bill 213
daha çok iş yapardık.
Artık ayaklanma vakti geldi ultraslan gfb ve çarşı ortak orcun. mamat 175
bir yürüyüş düzenlemeli ve bu düzene başkaldırmalıdır.
Göztepe maçında tezahuratlarımızla kadına sıddete karsi Merhabalar_22 166
oldugumuzu göstermeliyiz
Söylenecek söz bulamıyor insan Emre_almaci7 51
Bunu açmaya'da izin vermezler şimdi Kuzey_kartal_hakli 26
Tablo 16’da Çarşı grubu tarafından paylaşılan Emine Bulut cinayetiyle ilgili taraftarların
göstermiş olduğu tepkilerden oluşan yorumlar gösterilmektedir. Söz konusu olay, işlenen bir cinayet
olduğundan dolayı, ikinci sırada yer alan yorumda görüleceği üzere, takipçiler diğer taraftar
gruplarıyla birlikte olayı protesto etmek ve güç birliği içinde olmak konusunda irade göstermektedir.
Taraftar yorumlarında yaşanan olaya tepki gösterilmesi yanı sıra kamu görevlileri ile karar alıcılara
yönelik sitemler dikkat çekmektedir.
Fenerbahçe Spor Kulübü ve Genç Fenerbahçeliler Taraftar Grubu
Fenerbahçe Spor Kulübü asırlık geçmişiyle Türkiye’nin önde gelen kulüplerinden biridir.
Futbol müsabakalarının gördüğü ilgi ve kitleleri yönlendirebilme gücü nedeniyle günümüzde
Fenerbahçe denildiğinde ilk akla gelen futbol takımı olmaktadır. Futbol müsabakalarının gördüğü
ilgi; kültürel, ekonomik, sosyolojik ve siyasal olmak üzere birçok bağımsız değişkenden motive
olmaktadır. Taraftarların futbol kulüplerine verdiği destek, bu motivasyonun inşa edilmesinde çok
önemli bir role sahiptir. Fenerbahçe Spor Kulübü’nün elde ettiği başarıların arkasında -diğer tüm
kulüplerde olduğu gibi- taraftar desteği belirleyici olmaktadır. Fenerbahçe Spor Kulübü taraftar
gruplarından Genç Fenerbahçeliler, 1998 yılında Sefa Kalya önderliğinde kurulan bir tribün
grubudur. Grup, zaman içinde dernekleşerek Genç Fenerbahçeliler Derneği adını almıştır.
Türkiye’de ve Avrupa’da temsilcilikleri bulunan taraftar grubu, son olarak pek çok dijital paylaşım
platformunda örgütlenerek futbol müsabakaları dışında kalan zaman ve konularda da takipçileriyle
etkileşim içindedir. Grubun paylaştığı manifestoda kuruluş amaçlarından bahsedilmekte ve
amaçlarının futbol taraftarlarına yönelik “fanatik” ya da “holigan” damgasını silmek olduğu
vurgulanmaktadır.
Tablo 17: Genç Fenerbahçeliler Grubu Instagram Sayfasına Ait Nicel Veriler
Paylaşım Takipçi Hesap Açılış Son 18 Aylık Son 18 Aylık
Sayısı Sayısı Tarihi Paylaşım Sayısı Etkileşim Sayısı
1.087 262.000 03.05.2018 1008 2. 573. 362
Genç Fenerbahçeliler Instagram sayfasına ait nicel verilerin bulunduğu Tablo 17’de grup
sayfasının kurulduğu 3 Mayıs 2018 günü ila 3 Aralık 2019 tarihleri arasında paylaşılan içerikler esas
alınmıştır. Çalışmanın varsayımı olan futbol taraftar gruplarının futbol dışı sosyal sorumluluk ya da
toplumsal duyarlılık gibi konularda etkinliklerinin ölçüldüğü grup sayfasına ait veriler beğeni sayısı,
yorum sayısı ve video içeriği izlenme sayılarının toplanmasıyla elde edilmiştir.
Tablo 18: Paylaşım Konuları ve Etkileşim Oranları
Paylaşım Paylaşım Beğeni Yorum İzlenme Yüzdelik
Konuları Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Oran
Toplumsal Duyarlılık 57 650.551 2894 78.061 %6
Sosyal Sorumluluk 23 94.181 1441 530.360 %2
Önemli Günler 26 184.208 897 139.795 %3
Terörle Mücadele 28 372.411 1441 --- %3
Grup İçi Dayanışma 43 515.154 1968 --- %4
Futbol Konulu Paylaşımlar 832 --- --- --- %82
Futbol yıllardır her dönemde popüler olmuş ve birçok insanı peşinden sürüklemeyi başarmış
bir spor dalıdır. Bu spor dalı günümüzün en popüler medya araçlarından biri olan sosyal medya ile
birleştiğinde etkisi analiz edilmeye değer sonuçlar ortaya koymaktadır. Zira dijital iletişim ağlarıyla
iletişim deneyimi yeni bir boyut kazanmış ve geleneksel medyadaki geri bildirim sürecini
değiştirmiştir. Böylece kullanıcılar, gelen iletileri anlık olarak algılayabilmekte ve kolayca geri
bildirimde bulunarak paylaşılan içeriklerle etkileşim sağlayabilmektedir. Bu minvalde Genç
Fenerbahçeliler taraftar grubunun Instagram sayfasından elde edilen verilerin bulunduğu Tablo 18’e
bakıldığında; yapılan paylaşımların daha çok toplumsal duyarlılık, sosyal sorumluluk, önemli günler,
terörle mücadele, grup içi dayanışma ve futbol olmak üzere toplam altı konu başlığında ağırlık
kazandığı görülmektedir. Paylaşımların sayfa takipçileri tarafından etkileşimi bağlamında ortaya
koydukları beğeni, yorum ve izlenme sayılarına bakıldığında ise anılan konularda yapılan
paylaşımlara gösterilen ilgi ve etkileşim düzeyinin oldukça yüksek olduğu gözlenmektedir.
Tablo 19: Paylaşılan Gönderilerin Futbol ve Futbol Dışı Konulara Göre Oranları
Paylaşım Konuları Gönderi Sayısı Yüzdelik Oran
Futbol Konuları 832 %82
Futbol Dışı Konular 176 %18
Tablo 19’a göre Genç Fenerbahçeliler taraftar grubu Instagram sayfasında yer alan paylaşım oranları,
topluluğun amaç ve bir araya geliş sebebi olan futbolla alakalı konularda ağırlık kazanmaktadır.
Sayfadan paylaşılan içeriklerin %18'lik kısmını oluşturan futbol dışındaki konular da önemsenecek
düzeydedir. Zira bu oran her beş gönderiden biri anlamına gelmektedir.

Tablo 20: Futbol Dışı Paylaşımlarda Gözlenen Etkileşim Türlerinin Birbirine Oranları
Etkileşim Türü Etkileşim Sayısı Yüzdelik Oran
Beğeni 1.816.505 %70,59
Yorum 8.641 %0,34
İzlenme 748.216 %29,08
Instagram'da bireyler iletişimdeki geri bildirimlerini beğeni, yorum ve izlenme seçenekleri
aracılığıyla göstererek fikir ve tepkilerini ortaya koyabilmektedirler. Tablo 20’de görülen futbol dışı
paylaşım konuları incelendiğinde beğeni oranının %70,59’larda olması, paylaşımlara dönük yüksek
seviyede olumlu yaklaşımı kanıtlamaktadır. Diğer yandan futbol konularında yapılan paylaşımlarda
gözlenen takipçi yorumlarında çok miktarda çatışma söz konusuyken, futbol dışı konularda yapılan
paylaşımlarda daha sakin ve mutedil bir uyuşma içerisinde oldukları gözlenmektedir. Son olarak
Genç Fenerbahçeliler Instagram sayfasından yapılan video paylaşımlarının takipçileri etkileyen
paylaşım türü olduğu ve sayfa yöneticilerince tercih edildiği görülmektedir.
Tablo 21: En Fazla Beğeni Alan İçerikler
Sefa reis bir gün toprak olur biz de geliriz. Sen varmışçasına 02.09.2019 123.664 %39,43
sürüyor mücadelemiz. #İyikiDoğdunSefaReis
Mekânın cennet olsun #Neslicantay 20.09.2019 60.145 %19,17
Kapımıza dayandıysa zulüm, ya istiklal ya ölüm. 10.10.2019 47.742 %15,13
Yüksel Türk, senin için yüksekliğin hududu yoktur. 14.10.2019 46.019 %14,67
Milli takımımızın yanındayız. 11.10.2019 36.038 %11,50
Genç Fenerbahçeliler Instagram sayfasından futbol dışı konularda yapılan gönderiler
arasından en çok beğeni etkileşimi alan ilk beş içerik Tablo 21’de gösterilmektedir. Buna göre en
çok beğeni alan birinci gönderi taraftar grubunun bir araya gelmesine öncülük eden Sefa Kalya'nın
doğum günü anmasıdır. Bu etkileşim oranı, taraftarların bir araya gelmelerinde büyük rol oynayan
merhum liderlerine duyulan saygı ve şükran hislerinin dışa vurumu olarak görülebilir. Grup
paylaşımları arasında en çok etkileşim alan ikinci gönderi, kanser hastalığı sebebiyle hayatını
kaybeden Neslican Tay'ın fotoğrafıdır. Üçüncü ve dördüncü en çok beğeni alan gönderiler ise ortak
değer olarak gösterilen vatan sevgisi konusunda yapılmış paylaşımlardır. Taraftar grupları arasında
terörle mücadele ile alakalı paylaşılan gönderiler takipçiler tarafından yüksek düzeyde ilgi ve
etkileşim oranlarıyla karşılanmaktadır. Nihayet beşinci sırada yer alan son gönderi yine benzer
toplumsal duygular ve kültürel kimlikler altında ülkeyi temsil etme ve destekleme üzerine yapılmış
içerikten oluşmaktadır. Sayfa paylaşım eğilimleri ve takipçi etkileşim düzeyleri bakımından Genç
Fenerbahçeliler Instagram sayfasının ağırlıklı olarak futbol konularında üretilen içerikler olsa da kimi
ortak değerler çerçevesinde futbol dışı konularda da paylaşımlar üretildiği gözlenmektedir.
Tablo 22: En Fazla Yorum Alan İçerikler
Futbol Dışı Konularda Paylaşım Yorum
Yapılan Paylaşımlar Tarihi Sayısı
Mekânın cennet olsun #neslicantay 20.09.2019 332
Galatasaray tribünlerinin efsanesi Alpaslan Dikmen'i vefatının 11. yılında saygı, 27.09.2019 246
sevgi ve rahmetle anıyoruz.
Barış Pınarı Harekâtı operasyon bölgesinde kahraman askerimiz Ahmet Topçu 10.10.2019 240
şehit olmuştur. Şehidimize rahmet dileriz.
Susmayacağız, alışmayacağız. Kadın cinayetlerine son. #EmineBulut 23.08.2019 226
Bir gün toprak olur biz de geliriz, sen varmışçasına sürüyor 02.09.2019 163
mücadelemiz. #İyikiDoğdunSefaReis
Genç Fenerbahçeliler Instagram sayfasından futbol dışı konularda üretilen içerikler arasında
en çok yorum etkileşimi alan paylaşımlar Tablo 22’de gösterilmiştir. Gönderiler arasında birinci
sırada kanser hastalığıyla mücadelesinde büyük saygı duyulan ve hemen hemen tüm taraftar
sayfalarından paylaşılan Neslican Tay'ın vefatı konulu içerik bulunmaktadır. İkinci sıradaysa
Galatasaray taraftar liderlerinden Alparslan Dikmen'in vefatının yıldönümünde yapılan anma
paylaşımı bulunmaktadır. Gönderide Genç Fenerbahçeliler taraftar topluluğunun ezeli rakibi
Galatasaray Spor kulübü futbol taraftarlarına başsağlığı diledikleri görülmektedir. Futbol
taraftarlığının yaygın olarak fanatizm ve şiddetle ilişkilendirildiği bir atmosferde rakip grupların
birbirlerine yönelik destek mesajları dikkat çekmektedir. Etkileşim oranı yüksek sıradaki gönderiyse
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yürütülen Barış Pınarı Harekâtında hayatını kaybeden askerlere
yönelik üretilmiştir.
Tablo 23: En Fazla İzlenme Oranına Sahip Video İçerikleri
Futbol Dışı Konularda Paylaşım İzlenme
Yapılan Paylaşımlar Tarihi Sayısı
9 Eylül İzmir'in kurtuluşunun 97.yılı kutlu olsun. 09.09.2019 71.503
Küçük bir çocukken büyülendik heybetinden. #23Nisan 23.04.2019 68.292
Susma, İstismara Sessiz Kalma. 24.07.2019 44.752
Ruhun Şâd, Mekânın Cennet Olsun. #AybükeYalçın 09.06.2019 33.309
81 ilde 81 Sefa Kalya Kütüphanesi projesi kapsamında Van'ın Edremit 27.11.2018 1.748
ilçesinde bulunan Elmalık Köyü'nde kütüphanenin açılışını gerçekleştirildi.
Genç Fenerbahçeliler Instagram sayfasından futbol dışı konularda yapılan video paylaşımları
arasında en fazla izlenme alan beş gönderi Tablo 23’de gösterilmektedir. Instagram algoritmasında
izlenme sayısı, takipçilerin video içeriğini tıklayıp izlemeye başlaması ile elde edilen nicel veri
toplamıdır. Bu nedenle izlenme sayısını ortaya çıkardığını söylemek daha doğru bir analiz olacaktır.
Tablo 21 incelendiğinde milli bayramların video olarak paylaşıldığı ve izlenme oranlarının yüksek
olduğu görülmektedir. Toplumsal konulara olan duyarlılık, çocuk istismarının önlenmesine yönelik
paylaşılan video gönderisiyle öne çıkmaktadır. Son olarak taraftar grubu liderlerinden Sefa Kalya
anısına “81 İlde 81 Kütüphane” açılımı önemli bir proje olarak öne çıkmaktadır. Proje kapsamında
Van'da açılışı gerçekleştirilen kütüphanenin bir video içeriğiyle paylaşılması, bu tarz projelere
verilecek destek bağlamında katkıda bulunması için takipçileri özendirmektedir.
Yapılan Taraftar Yorumları Hesabın Adı Etkileşim Sayısı
Susmuyoruz. turkish_ultras 577
Helal Olsun. berkotella 368
Fenerbahçeliğim ile gurur duyuyorum. onurrr.17 328
Sözün bittiği yer. mustafaisci_ 204
GFB olmak bunu gerektirir. Kerem_icel 187
Tablo 24’te, 2019 yılında Emine Bulut cinayetiyle ilgili yapılan paylaşımın altındaki taraftar
yorumları incelenmiştir. En çok etkileşim alan yorumda işlenenen cinayete karşı tepki gösterme
çağrısı yapılırken; ikinci, üçüncü ve beşinci yorumlarda taraftarların takımlarına ve taraftar
gruplarına yönelik gurur dolu yorumlar yapılmaktadır. Dördüncü sırada bir kadının daha eşi
tarafından, üstelik kızının gözleri önünde öldürülmesinden duyulan rahatsızlığı dile getirmek
maksadıyla yapılan yorum bulunmaktadır.
Sonuç
Araştırmanın temel varsayımı “Futbol taraftarlarının dijital iletişim platformlarından
yaptıkları paylaşımlar aracılığıyla takipçi kitleleri üzerinde yönlendirme gücünün önemsenmesi
gerektiği ve bu bağlamda taraftar kitlelerine yönelik fanatizm ve holigan davranışlar dışında
toplumsal duyarlılık ve farkındalık yaratabilme potansiyeli” olduğu şeklinde özetlenebilir. Buradan
hareketle Türkiye’nin üç büyük takımı olan Galatasaray, Beşiktaş ve Fenerbahçe kulüplerinin

kendilerinden bağımsız ancak bir o kadar da kendileriyle bütünleşen “UltrAslan”, “Çarşı” ve “Genç
Fenerbahçeliler” taraftar gruplarının Instagram sayfaları analize tabi tutulmuştur. Analiz aşamasında
her bir taraftar grubunun son iki yıllık verileri incelenmiş ve elde edilen bulgular yorumlanmıştır.
Elde edilen bulgular neticesinde “UltrAslan” taraftar sayfasının %17, “Çarşı” taraftar sayfasının %16
ve “Genç Fenerbahçeliler” sayfasının %16 oranında futbol dışı konulara yer verdiği tespit edilmiştir.
Tablo 25: Taraftar Gruplarının Futbol Dışı Paylaşım Oranlarının Karşılaştırılması
Futbol Kulübü Taraftar Grubu Yüzdelik Oran
Beşiktaş Jimnastik Kulübü (BJK) Çarşı %16
Galatasaray Spor Kulübü (GS) UltrAslan %17
Fenerbahçe Spor Kulübü (FB) Genç Fenerbahçeliler %16
Tablo 25’te gösterilen futbol dışı konularda ve her üç sayfada üretilen içeriklerin, genel içerik
toplamına olan oranının benzer düzeyde olması araştırmanın dikkat çekici bir sonucu olarak
kaydedilmiştir. Buna göre genel atmosfer dâhilinde fanatizm ve şiddet benzeri nitelemelerle
tanımlanan taraftar gruplarınca üretilen her beş ya da altı içerikten birinin futbol dışında kalan
“toplumsal duyarlılık, sosyal sorumluluk, anma ve önemli günler” benzeri konularda yoğunlaşması,
bu mecraların toplumsal dayanışmayı güçlendirme potansiyelinin daha fazla dikkate alınması
gerektiği sonucunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın konusunu oluşturan Instagram sayfalarının
analizi “kullanımlar ve doyumlar” yaklaşımı ve sosyal bütünleşme ihtiyaçları kategorisinde ele
alınmıştır. Bireyler toplumdan dışlanma korkusu ile bir gruba ait olma ihtiyacı hissetmekte ve
kendiyle bütünleştirebildiği gruplara üye olmaktadır. Bu bağlamda taraftar gruplarının birleşerek bir
sayfa kurması, bu sayfaya üye olması ve bu sayfa üzerinden yapılan etkinliklerde, yardım günlerinde,
önemli günlerde bir araya gelmesi kişilerin sosyal bütünleşme ihtiyaçlarını karşılamaktadır ve
bireyler kullandıkları uygulamanın sonucunda bir doyuma ulaşmaktadır. Fiske bu durumda
kullanıcıların gönderici kadar etkin olduğunu varsaymakta ve iletinin kullanıcının verdiği anlam
olduğunu ifade etmektedir (2003: 194). Ülkede yaşanan tüm gelişmeler aslında bir spor dalı olan
futbol paylaşımları yapılan sayfalardan yapılmaktadır. Dikkat çekici düzeyde aidiyet kavramını öne
çıkaran gönderiler yanı sıra son yıllarda önemli bir gündem maddesi olarak kadın cinayetleri de
futbol dışı konularda üretilen içeriklerde kınanan ve dikkat çekilen konular arasında yer almaktadır.
Bu noktada genel tabloya bakıldığında takipçilerin aidiyet hissettikleri yerlerde kimi duygusal
ihtiyaçlarının karşılandığı gözlenmektedir. Taraftar sayfalarında gözlenen güçlü etkileşim,
takipçilerden müsabakalara destek vermesi bağlamında kullanılacağı gibi toplumsal dayanışmaya
ihtiyaç duyulan konularda da etkili birer çağrı platformu olarak kullanılmasına cevaz verebileceği
görülmektedir.
Tablo 26: Taraftar Gruplarının Etkileşim Oranlarının Karşılaştırılması
Futbol Kulübü Taraftar Grubu Etkileşim Sayıları
Galatasaray Spor Kulübü (GS) UltrAslan 30.288.517
Beşiktaş Jimnastik Kulübü (BJK) Çarşı 7.342.724
Fenerbahçe Spor Kulübü (FB) Genç Fenerbahçeliler 2.573.362
Araştırmanın üç örnekleminden biri olan “UltrAslan” taraftar grubu 1.900.000 takipçi
sayısına sahipken, “Çarşı” taraftar grubu 398.000 takipçiye ve nihayet “Genç Fenerbahçeliler”
taraftar grubu ise 262.000 tekil takipçi sayısına sahiptir. Üç taraftar grubu arasında “UltrAslan” en
fazla etkileşim sayısına sahip olurken, “Çarşı” ve “Genç Fenerbahçeliler” taraftar gruplarının takipçi
sayıları birbirilerine yakın olduğu için anılan içeriklere ilişkin etkileşim sayılarının birbirine yakın
olduğu gözlenmiştir. Buna göre üç taraftar grubu arasında etkileşim sayıları bakımından “UltrAslan”
taraftar grubunun gözle görünür üstünlüğü, “UltrAslan” taraftar grubuna ait sayfanın en fazla takipçi
sayısına sahip olmasından kaynaklandığını göstermektedir. Diğer yandan yaklaşık bir asrı aşan bir
süreden bu yana birbirine karşı mücadele eden üç taraftar grubuna ait sayfalardan futbol dışı
konularda yapılan paylaşımların etkileşimin oranlarına ilişkin nicel benzerlik, üç taraftar grubu
arasındaki farklılığın sadece futbol müsabakaları bağlamında üretilen içeriklerde kaldığını

göstermektedir.
Kaynakça
Acet, M. (2006). Sporda saldırganlık ve şiddet. Morpa Yayınları.
Authier, C. (2002). Futbol A.Ş. A. Berktay (Çev.), Kitap Yayınevi.
Ayan, S. (2006). Şiddet ve fanatizm, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2),
191-209.
Ayhan, B, Aktaş, H, Çelik, F. (2017). Lisanslı taraftar ürünlerinin kullanım motivasyonları:
üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. GÜ İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2),
548-573.
Çoban, B. (2008). Futbol ve toplumsal muhalefet, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (26), 59-88.
Dahan, G. Levi, E. (2012). Netnografya: Sosyal mecralarda tüketici araştırmaları üzerine yeni bir
metot, GÜ İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1 (3), 33-54.
Daniel, P, & Kassimeris, C. (2013). The politics and culture of FC St. Pauli: from leftism, through
anti-establishment to commercialization. Soccer & Society, 14 (2), 167–182.
Erdem, Ö. O. (2010). Futbolun bir ideolojik aygıt olarak kullanılması ve bunun medyadaki
yansımaları, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdoğan, İ. (2008). Futbol ve futbolu inceleme üzerine, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (26),
1-58.
Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş, S. İrvan (Çev.), Pharmakon Kitap.
Hekimci, D. C. (2013). Milliyetçilik: Türkiye’de söylemsel ve söylemsel olmayan pratiklerde futbol
örneği, (Yayımlanmış yüksek lisans tezi), İBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hunt, K. A. Bristol, T. Bashaw, R. (1999). A conceptual approach to classifying sports fans. Journal
of Services Marketing, 13 (6), 439–452.
İnan, T. (2017). Türkiye’deki futbol kulüplerinin gişe gelirlerini arttırmaya yönelik uygulamaların
incelenmesi, (Yayınlanmamış doktora tezi), ÇÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Kaplan Çorum, B. (2013). Türk dijital mac topluluğu, K. Varnalı (Ed.), Dijital Kabilelerin İzinde
(pp. 147–193), Mediacat Kitapları.
Koçer, M. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin
belirlenmesi: Kayseri örneği, EÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (32), 111-135.
Kozinets, R. V. (2006). Click to connect: netnography and tribal advertising. Journal of Advertising
Research, 46 (3), 279–288.
Langer, R. Beckman S. C. (2005). Sensitive research topics: netnography revisited, Qualitative
Market Research, 8 (2), 189-203.
Liu, X. Zhang, Y. Ma, X. (2018). Historical study on the relation between ancient chinese cuju and
modern football. 4th International Conference on Innovative Development of E-Commerce
and Logistics.
Özelçi, M. (2020). Deneyim pazarlaması ve pazarlama 4.0 bağlamında değerlendirilmesi,
(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), SÜ SBE Reklamcılık Anabilim Dalı.

Talimciler, A. (2003). Türkiye'de futbol fanatizmi ve medya eleştirisi, Bağlam Yayınları.

Talimciler, A. (2008). Futbol değil iş: Endüstriyel futbol. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (26),
89-114.
Elektronik Kaynakça
URL-1: https://m.bianet.org/bianet/siyaset/116795-adana-demirspor-ve-livorno-soldan-atak-
baslatiyor (Erişim Tarihi: 15.06.2020)
URL-2: https://webrazzi.com/2018/05/10/2010dan-bugune-instagramin-tarihsel-gelisimindeki-
onemli-noktalar/ (Erişim Tarihi: 24.06.2020)

Dijital Taraftar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Dijital Taraftar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dijital Taraftar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Research Article / Araştırma Makalesi

Mustafa C. Sadakaoğlu* - Özgür Emek Korkmaz - Özlem Vatansever* - Tuba Bayrak****

Turkish Studies - Social, 15(8)

Turkish Studies - Social, 15(8)

Diğer yandan futbol müsabakalarında ırkçı, cinsiyetçi ya da ötekileştirici söylemler kullanılmasına

Turkish Studies - Social, 15(8)

Turkish Studies - Social, 15(8)

Tablo 5: Futbol Dışı Paylaşımlarda Etkileşim Oranları

Tablo 7: En Fazla İzlenme Alan Video İçerikleri

Turkish Studies - Social, 15(8)

Turkish Studies - Social, 15(8)

Turkish Studies - Social, 15(8)

Turkish Studies - Social, 15(8)

arasındaki farklılığın sadece futbol müsabakaları bağlamında üretilen içeriklerde kaldığını

Turkish Studies - Social, 15(8)

Talimciler, A. (2003). Türkiye'de futbol fanatizmi ve medya eleştirisi, Bağlam Yayınları.

You might also like