‫تەغی یەکەً‬

‫زاّــطــتــی فــیــسیــــا‬
‫تەّذی (‪ )١-١‬زاّطتی فیسیا چییە؟‬

‫‪ ‬زاّطتی فیسیا ‪ :‬تریتیە ىە ىێکۆڵیْەوەی جیهاّی ضروغتی ‪ ،‬ىە وزە و جىڵە وە تا ڕوّاکی و کارەتا ‪.‬‬

‫تىارە ضەرەکیەکاّی زاّطتی فیسیا‬

‫َّىوّە‬ ‫تاتەت‬ ‫ّاو‬

‫کەوتْەخىارەوەی ضەرتەضتی تەّەکاُ ‪،‬‬ ‫جىڵە و هۆکارەکاُ‬ ‫ٍیکاّیل‬ ‫‪١‬‬
‫هێسی ىێکخػاّذُ ‪ ،‬کێع ‪ ،‬تەّە‬
‫خيخۆرەکاُ‬
‫غو تىوّەوە و تەضتِ ‪ ،‬تسوێْەرەکاُ ‪،‬‬ ‫گەرٍی و پيەی گەرٍی‬ ‫دایْەٍیکی گەرٍی‬ ‫‪٢‬‬
‫تەفرگرەکاُ ‪.‬‬
‫ضپریْگ ‪ ،‬تەّذۆڵ ‪ ،‬دەّگ‬ ‫جۆرە تایثەتیەکاّی جىڵەی تەپات‬ ‫ىە ریْەوە و دیاردە غەپۆىیەکاُ‬ ‫‪٣‬‬
‫ئاوێْەکاُ ‪ ،‬هاوێْەکاُ ‪ ،‬ڕەّگ ‪،‬‬ ‫ڕوّاکی‬ ‫تیْاییەکاُ‬ ‫‪٤‬‬
‫گەردووُ ّاضی‬
‫تارگەی کارەتا ‪ ،‬ضىڕەکاّی کارەتا ‪،‬‬ ‫کارەتا و ٍىگْاتیص و ڕوّاکی‬ ‫کارۆٍىگْاتیطی‬ ‫‪٥‬‬
‫ٍىگْاتیطی هەٍیػەیی ‪ٍ ،‬ىگْاتیطی‬
‫کارەتایی‬
‫تەریەککەوتْی تەّۆىکەکاُ ‪ ،‬تاودەری‬ ‫تەّۆىکە جىاڵوەکاُ تەهەر خێراییەك‬ ‫ڕێژەیی‬ ‫‪٦‬‬
‫تەّۆىکەکاُ ‪ ،‬وزەی ّاوەکی‬ ‫‪ ،‬وە تەخێراییەکی زۆر‬
‫پێکهاتەی گەردیيە‪.‬‬ ‫ڕەوغتی تەّۆىکە وردیيەییەکاُ‬ ‫ٍیکاّیکی کىاّتەً‬ ‫‪٧‬‬
 ‫تاتەتەکاّی فیسیا‬
‫پ‪ /‬ئەو تىاراّەی زاّطتی فیسیا کاٍاّەُ کە ىەدروضتکردّی ئۆتۆٍثێيذا تەکاردەهێْذرێِ؟‬
‫و‪ -١ /‬کارۆٍىگْاتیطی َّىّە ‪ :‬پاتری هەڵطىڕێْەری تسوێْەر ‪ ،‬داگیرضاّذّی ئۆتۆٍثێو (ضيف ىێذاُ ) ‪ ،‬گڵۆپەکاُ‬
‫َّىّە ‪ :‬ضیطتَی ضارد و گەرٍی ئۆتۆٍثێو (ڕادێتەر)‪.‬‬ ‫‪ -٢‬دایْەٍیکی گەرٍی‬
‫َّىّە ‪ :‬گڵۆپەکاُ ‪ ،‬ئاوێْەکاُ‬ ‫‪ -٣‬تیْاییەکاُ‬
‫َّىّە ‪ :‬ىێکخػاّذُ تۆ جىڵەی ئۆتۆٍثێيەکە تە هۆی خىالّەوەی تایەکاّەوە‪.‬‬ ‫‪ٍ -٤‬یکاّیک‬
‫َّىّە ‪ :‬کپکردُ و هەڵَژیْی ىەریْەوە و ڕاتەکاّذّەکاُ تەهۆی دەتڵەکاُ ‪ ،‬دەّگ‬ ‫‪ -٥‬ىەریْەوە و غەپۆىە ٍیکاّیکیەکاُ‬
‫گەورەکەری ڕادیۆکە ‪ ،‬ئەگسۆز ‪.‬‬

‫پ‪ /‬ئەّذازیاراّی داڕێژەری پالّی دروضتکردّی تەىەً پێىیطتیاُ تە چ زاّیاریەك هەیە ىە تىارەکاّی فیسیا ؟ تۆچی ؟‬
‫و‪ -١ /‬فیسیای غيگازەکاُ ‪ :‬تۆئەوەی تەىەٍەکە تەهاوضەّگی تَێْێتەوە ىەضەر ڕوی ئاوەکەوە تەکەٍتریِ تەرگری تەخێرایی و‬
‫ضاّایی تجىڵێت ‪.‬‬
‫‪ -٢‬جىوڵە و هۆکارەکاّی ‪ :‬کە ىە دیاریکردّی غێىەکاّی چارۆکەکاُ و چۆّیەتی داّاّی چارۆکەکاُ تەکاردێت تۆ ئەوەی تەىەٍەکە‬
‫تە چىضتیێکی تەرز تجىڵێت‪.‬‬

‫پڕۆگراٍی زاّطتی‬
‫‪ ‬پڕۆگراٍی زاّطتی ‪ :‬ڕێگەیەکی پڕۆگراٍذاری تەرّاٍە تۆ داڕێژراوە ‪ ،‬تۆ ىێکۆڵیْەوەی ڕووداوە ضروغتیەکاُ ‪.‬‬

‫پ‪ /‬هەّگاوەکاّی پڕۆگراٍی زاّطتی کاٍاّەُ ؟‬

‫‪ -١‬تێثیْی و پرضیارکردُ ‪ -٢‬داّاّی گریَاّەکاُ ‪ -٣‬تاقیکردّەوەی گریَاّەکاُ و ىێکذاّەوەی داتاکاُ و پىختەکردّی‬
‫ئەّجاٍەکاُ ‪ -٤‬تەردەواٍی و داڕغتْی تیردۆز‪.‬‬
 ‫‪ ‬تێثیْی ‪ :‬تریتیە ىە تەکارهێْاّی هەضتەکاُ ىە کۆکردّەوەی زاّیاریەکاّذا‪.‬‬
‫‪ ‬ضیطتٌ ‪ :‬تەغێکی دیاریکراوە ىە تىارێکی ىێکۆڵراوەدا تەهۆی کرداری تێثیْیکردّەوە‪.‬‬
‫‪ٍ ‬ۆدێو ‪ :‬پێع چاو خطتْێکی ضاکارە تۆ ضیطتَێکی ىێکۆڵراوە کە هۆکارە کاریگەرەکاّی دیاردەیەکی تێذا دەردەکەوێت‪.‬‬
‫‪ ‬تاقیکردّەوەی کۆّتڕۆڵ کراو ‪ :‬ئەو تاقیکردّەوەیەیە کە تیایذا ىێکۆڵیْەوە تەتەّها ىەضەر یەك گۆڕاو یاُ هۆکار دەکرێت تە‬
‫ٍاّەوەی هۆکارەکاّی تر تە جێگیر‪.‬‬

‫پێذاچىوّەوەی تەّذی (‪)١-١‬‬

‫‪ -١‬تىارەکاّی زاّطتی فیسیا تژٍێرە ؟‬

‫‪-٥‬‬ ‫وەاڵً‪ٍ -١ /‬یکاّیل ‪ -٢‬دایْەٍیکی گەرٍی ‪ -٣‬ىەریْەوە و دیاردە غەپۆىیەکاُ ‪ -٤‬تیْاییەکاُ‬
‫کارۆٍىگْاتیطی ‪ -٦‬ڕێژەیی ‪ٍ -٧‬یکاّیکی کىاّتەً‪.‬‬

‫‪ -٢‬ئەو تىارەی فیسیا دیاری تکە کە زیاتر دەگىّجێ ىەگەڵ هەریەکە ىەً تاراّەی خىارەوەدا ‪ ،‬ىەگەڵ ڕوّکردّەوەی وەاڵٍەکەت‪.‬‬
‫وەاڵً ‪ٍ :‬یکاّیل ‪ ،‬چىّکە تۆپەکە و یاریساّەکاّیع ىە جىڵەداُ‪.‬‬ ‫آ‪ -‬یاری تۆپی پێ‬
‫ب‪ -‬ئاٍادەکردّی خىاردّی ئێىارە وەاڵً ‪:‬دایْەٍیکی گەرٍی ‪ ،‬چىّکە چێػت ىێْاُ پێىیطتی تە پيەی گەرٍی هەیە‪.‬‬
‫ج‪ -‬تیطتْی تاّگی ئێىارە وەاڵً ‪ :‬ىەریْەوە و دیاردە غەپۆىیەکاُ ‪ ،‬چىّکە تاّگذا جۆرێکە ىە جۆرەکاّی دەّگ ‪.‬‬
‫وەاڵً ‪ :‬کارۆٍىگْاتیطی ‪ ،‬چىّکە تروضکە غێىەیەکە ىە غێىەکاّی کارەتا‪.‬‬ ‫د‪ -‬تروضکە‬
‫هـ‪ -‬ىە چاوکردّی چاویيکەکاّی خۆپاراضتِ ىە غىێْێکی خۆرەتاودا (هەتاو)‪ .‬وەاڵً ‪ :‬تیْاییەکاُ ‪ ،‬چىّکە هاوێْەی هەیە کە‬
‫تىّذی ڕۆغْایی ڕوّاکی کەً دەکەّەوە‪.‬‬

‫‪ -٣‬هەّگاوەکاّی هەر پڕۆگراٍێکی زاّطتی کاٍاّەُ؟‬

‫وەاڵً ‪ -١ /‬تێثیْی و پرضیارکردُ ‪ -٢‬داّاّی گریَاّەکاُ ‪ -٣‬تاقیکردّەوەی گریَاّەکاُ و ىێکذاّەوەی داتاکاُ و پىختەکردّی‬
‫ئەّجاٍەکاُ ‪ -٤‬تەردەواٍی و داڕغتْی تیردۆز‪.‬‬

‫‪ -٤‬دوو َّىّە تذە ىەضەر ئەو ڕێگایاّەی کە زاّاکاّی فیسیا دەیگرّە تەر تۆ داّاّی َّىوّەکاّی جیهاّی ضروغتی‪.‬‬
‫وەاڵً‪ /‬وێْەکردّی هێڵکاریەکاُ تەتەکارهێْاّی تاری هاوغێىە ىەگەڵ هەّذێ جیاوازیذا تە پػتثەضتِ تە کۆٍپیىتەر تۆ کارکردُ‬
‫ىەضەر تەرّاٍەیەکی تایثەت‪.‬‬

‫‪ -٥‬فیسیا ىە ژیاّی ڕۆژاّەدا ‪ :‬تىارەکاّی زاّطتی فیسیا دیاریثکە کە ئەً ئەّجاٍاّەی خىارەوەی تێذاتێت کەىەچارەضەری داڕغتە‬
‫کاّساییە ضىوکە پێػْیازکراوەکاّذا دەضتْیػاُ دەکرێت تۆ دروضتکردّی تەىەٍە چارۆکەدارەکاُ‪-:‬‬
‫وەاڵً ‪ٍ :‬یکاّیک‬ ‫آ‪ -‬تاقیکردّەوەی کاریگەری تەریەککەوتِ ىەگەڵ داڕغتە کاّساییەکەدا‪.‬‬
‫وەاڵً ‪ :‬دایْەٍیکی گەرٍی‬ ‫ب‪ -‬تاقیکردّەوەی کاریگەری پيە گەرٍییە تەرز و ّسٍەکاُ ىەضەر داڕغتە کاّساییەکە‪.‬‬
‫وەاڵً ‪ :‬کارۆٍىگْاتیطی‬ ‫ج‪ -‬تاقیکردّەوەی کاریگەری داڕغتە کاّساییەکە ىەضەر دەرزیەی قیثيەَّا‪.‬‬
 ‫تەّذی (‪ )٢-١‬پێىاّەکردُ ىە تاقیکردّەوەکاّذا‬

‫ژٍارەکاُ وەك پێىاّە‬

‫‪ ‬ڕەهەّذ ‪ :‬پێىاّەیەکە ئاٍاژە تەتڕێکی فیسیایی دیاریکراو دەکات ‪.‬‬

‫تڕە تْچیْەییەکاُ و یەکەکاّیاُ ىە ضیطتَی ّێىدەوڵەتی دا‬
‫پێْاضەی پێىەر‬ ‫هێَای تڕەکە ّاوی یەکەکە کىرتەی یەکەکە‬ ‫تڕەکە‬
‫درێژی ئەو ڕێثازەیە کە ڕووّاکی دەیثڕێت ىە تۆغاییذا‬ ‫ٍەتر‬ ‫درێژی‬
‫ی چرکەیەکذا‬ ‫ىەٍاوەی‬
‫یەکەی تارضتایی کە پێىراوە تە کیيۆگراٍی َّىوّەیی‪.‬‬ ‫کیيۆگراً‬ ‫تارضتایی‬
‫ىەریْەوەی تیػکی تەرهەً‬ ‫کاتی‬ ‫چرکە‬ ‫کات‬
‫هاتىو ىە گىاضتْەوەی ئەىیکتڕۆُ ىە ّێىاُ دوو ئاضتە‬
‫وزەدا ىەتاری داٍرکاوی گەردیيەی ضیسیۆٍذا‬
‫پيەی گەرٍی‬ ‫ئەوتەغەی کە یەکطاّە تە‬ ‫کيڤِ‬ ‫پيەی گەرٍی‬
‫خاڵی ضیاّی ئاوە‪.‬‬
‫تڕی ٍاددەیە ىە ضیطتَێکذا کە هەٍاُ ژٍارە ىەو یەکاّەی‬ ‫ٍۆڵ‬ ‫تڕی ٍاددە‬
‫دایە‪.‬‬ ‫ىە کارتۆُ‬ ‫تێذایە کەىە‬
‫تىّذی ئەو تەزووە ّەگۆڕەیە کە ئەگەر تێپەڕی تە دوو‬ ‫ئەٍپێر‬ ‫تەزووی کارەتا‬
‫تەىی هاوڕێکی تێ پایاُ ىە درێژی دا کە پاّە تڕگە‬
‫تازّەییەکەیاُ فەراٍۆظ کراتێ وەىە تۆغاییذا داّراتِ و‬
‫دووری ّێىاّیاُ یەك ٍەتر تێ ئەوا هێسی‬
‫ىەیەك ٍەتری درێژی تەىەکەدا پەیذا دەتێ‪.‬‬
‫تىوّذی ڕۆغْایی ضەرچاوەیەك تەئاڕاضتەیەکی دیاریکراو‬ ‫کاّذێال‬ ‫تىّذی ڕۆغْایی‬
‫کە تیػکی تاك ڕەّگ ئەدات تەىەرەىەری‬
‫تۆهەر‬ ‫وە دەکاتە‬
‫ّێل (یەکەی گۆغەی ّیىەتیرەی تەرجەضتەیە)‬

‫‪ ‬تێثیْی‪.١ /‬پێىاّی ژٍارەیی تڕی هێْذێکی فیسیایی تەّذە ىەضەر ئەو یەکەیەی کە ئەو تڕەیەی پێ‬
‫) تێ ّەوەك تە کیيۆٍەتر‬ ‫پێىراوە تۆَّىّە ‪ :‬تاغتروایە پێىاّی درێژیەکىرتەکاُ تە (ٍييیَەتر‬
‫یاُ ضاڵی ڕوّاکی‪.‬‬
‫‪ .٢ ‬پێىەری فەرٍی تۆ تارضتایی کیيۆگراٍێک تریتییە ىە ىىىەیەکی داڕغتەی پالتیِ و ئیریذیۆً کە‬
‫پارێسراوە ىە قاپێکی ضەر داخراو ىە ّىضیْگەی ّێىدەوڵەتی کێػاُ و پێىاّەکاُ ىە غاری ضیڤر‬
‫‪ Sevres‬ی فڕەّطی‪.‬‬

‫ضیطتَی ّێى دەوڵەتی یەکەکاُ‬

‫‪ :‬ضیطتَێکی یەکگرتىوە تۆ پێىاّەکردُ کە پێْاضەی وردی حەوت یەکەی پێىاّەی تڕی‬ ‫‪ ‬ضیطتَی ّێى دەوڵەتی یەکەکاُ‬
‫فیسیایی تْچیْەیی تێذایە کە تریتیِ ىە ( درێژی ‪ ،‬تارضتایی ‪ ،‬کات ‪ ،‬پيەی گەرٍی ‪ ،‬تڕی ٍاددە ‪ ،‬تەزووی کارەتا ‪ ،‬تىّذی‬
‫ڕۆغْایی )‬
 ‫هەّذێ ىە تڕە داتاغراوەکاُ و یەکەکاّیاُ ىەضیطتَی‬
‫داتاغراو‬ ‫کىرتەی یەکە‬ ‫یەکە‬ ‫هێَای تڕەکە‬ ‫تر‬
‫درێژیی پاّی‬ ‫ٍەتر دووجا‬ ‫ڕووتەر‬
‫درێژی پاّی تەرزی‬ ‫ٍەتر ضێجا‬ ‫قەتارە‬
‫تارضتایی‬ ‫کیيۆگراً تۆ هەر ٍەتر ضیجایەك‬ ‫‪ρ‬‬ ‫چڕی‬
‫قەتارە‬
‫درێژی‬ ‫ٍەتر تۆ هەر چرکەیەك‬ ‫خێرایی‬
‫کات‬
‫خێرایی‬ ‫ٍەتر تۆ هەر چرکە دووجایەك‬ ‫تاوداُ‬
‫کات‬
‫تارضتایی تاوداُ‬ ‫ّیىتِ‬ ‫هێس‬
‫هێس الداُ‬ ‫جىوه‬ ‫وزە‬

‫دەخرێتە ضیطتَی ّێىدەوڵەتی پێىاّەکاُ ىەگەڵ تەضتْیاُ تە پێػگری یەکەکاُ کە هەر‬ ‫‪ ‬هێسی ژٍارە‬
‫هەروەك چۆُ ڕووُ کراوەتەوە ىەً وێْەیەدا وە‬ ‫پێػگرەیەك ئاٍاژە دەکات تەیەکێل ىە هێسەکاّی ژٍارە‬
‫ئەً پێػگراّە ئاٍاژە دەکەُ تۆ تەغەکاّی ئەو یەکاّە یا چەّذ جارەکاّیاُ ‪.‬‬

‫ی تەکارهاتىو ىە ضیطتَی پێىاّەکردّی ّێى دەوڵەتی دا‪.‬‬ ‫هەّذێ ىە پێػگرەکاّی هێسی ژٍارە‬
‫َّىوّە (یەکەی پێىاّەیی تە ٍەتر)‬ ‫تڕەکەی‬ ‫کۆىکەی تىاّی‬ ‫هێَا‬ ‫پێػکۆ‬
‫یەك تێڕا ٍەتر‬ ‫تێڕا‬
‫یەك گێگا ٍەتر‬ ‫گێگا‬
‫یەك ٍێگا ٍەتر‬ ‫ٍێگا‬
‫یەك کیيۆ ٍەتر‬ ‫کیيۆ‬
‫یەك هیکتۆ ٍەتر‬ ‫هیکتۆ‬
‫یەك دێکا ٍەتر‬ ‫دێکا‬

‫یەك دیطیَەتر‬ ‫دیطی‬

‫یەك ضاّتیَەتر‬ ‫ضْتی‬
‫یەك ٍيیَەتر‬ ‫ٍيی‬
‫‪μ‬‬ ‫یەك ٍایکڕۆٍەتر‬ ‫𝛍‬ ‫ٍایکڕۆ‬
‫یەك ّاّۆ ٍەتر‬ ‫ّاّۆ‬
‫یەك پیکۆٍەتر‬ ‫پیکۆ‬
‫یەك فیَتۆٍەتر‬ ‫فیَتۆ‬
‫تێثیْی‪/‬پێىیطت ّاکات خىێْذکار هەٍىو خػتەکە ىەتەر تکات دەتىاّێت تەّها ئەواّە ىەتەر تکات کە تە پیتی ڕەغی ئەضتىر ّىضراوُ‪.‬‬
 ‫َّىوّە ‪(1‬آ) پێػگرە ٍەترییەکاُ‬

‫کیيۆگراً چەّذە ؟‬ ‫تەگراً وە تە‬ ‫ئایا تارضتایی تە‬ ‫تارضتایی تەکتریا تە ّسیکی دەکاتە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫(‬ ‫)‬

‫ڕاهێْاُ ‪(1‬آ) پێػگرە ٍەترییەکاُ‬

‫چەّذە؟‬ ‫‪.‬ئایا ئەوتیرەیە تەٍەتر‬ ‫‪ -١‬تیرەی تاڵە قژێکی ٍرۆڤ‬

‫تیرە‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫چەّذە؟‬ ‫‪ .‬ئایا ئەوکاتەىەرەیە تەچرکە‬ ‫‪ -٢‬کاتەىەرەی غەپۆىێکی ڕادیۆ‬

‫غیکار‪/‬‬

‫‪ -٣‬تیرەی گەردیيەیەکی هایذرۆجیِ ّسیکەی‬

‫ٍەترچەّذە؟‬ ‫آ‪ .‬تڕی ئەوتیرەیە تە‬

‫تیرە‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ٍييیَەترچەّذە؟‬ ‫ب‪ .‬تڕی ئەو تیرەیەتە‬

‫غیکار‪/‬‬
‫تیرە‬

‫ٍایکرۆٍەترچەّذە؟‬ ‫ج‪ .‬تڕی ئەوتیرەیە تە‬

‫تیرە‬ ‫واجة ‪ /‬وەاڵً ‪:‬‬

‫چەّذە؟‬ ‫و تەکیيۆٍەتر‬ ‫ئایا تڕی ئەودورییە تە تیراٍەتر‬ ‫‪ .٤‬دووری ّێىاُ خۆرو زەوی تەّسیکەی‬
‫دووری‬ ‫غیکار‪/‬‬
 ‫کیيۆگراً چەّذە؟‬ ‫ئایا تڕی ئەو تارضتایە تە‬ ‫‪-٥‬تێکڕای تارضتایی ئۆتۆٍثێيێک تەّسیکەی‬
‫تارضتایی‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫وردی و تەواوی یا ڕێکی‬

‫‪ ‬وردی ‪ :‬ڕاددەی ّسیکی ّرخی پێىراوە ىە ّرخە ڕاضتەقیْەکەی ئەو تڕەی کە دەٍاّەوێت تیپێىیِ‪.‬‬
‫‪ ‬تەواوی یا ڕێکی ‪ :‬پيەی گىّجاّذّی پێىاّەکردّە جیاوازەکاّی تڕێکی دیاری کراوە ‪ّ( .‬سیکی ژٍارەکاُ ىەیەکترەوە)‬

‫تێت ‪ ،‬وە ىە کاتی تاقیکردّەوەی پێىاّەکردّی کتێثەکە ئەً ّرخاّەٍاُ دەضت‬ ‫‪ ‬ئەگەر درێژی ڕاضتەقیْەی کتێثێل‬
‫) ئەوا دەڵێیِ پێىاّەکردّەکاُ‬ ‫تکەوێت ‪( :‬‬
‫وردە (تەهۆی ّسیکییاُ ىە ّرخە ڕاضتەقیْەکەیەوە) تەاڵً تەواویەکەی الوازە ( ىەتەر ئەوەی تەواو ىەیەك ّاچِ ىە ّێى خۆیاّذا‬
‫)‪ .‬تەاڵً ئەگەر کۆٍەڵێل ىە پێىاّەکردّە جیاوازەکاّی هەٍاُ تڕ دەضتەتەر تکەیِ کە تەً جۆرە تِ (‬
‫)‬ ‫) ئەوا دەڵێیِ کە پێىاّەکردّەکاُ ورد ّییە (تەهۆی دوریاُ ىە ّرخە ڕاضتەقیْەکەوە کە (‬
‫) تەاڵً ڕێک و تەواوە تەهۆی ىەیەکچىّیاُ یاُ ّسیکیاُ ىە ّێىاُ خۆیاّذا‪.‬‬

‫هەڵە ىە پێىاّەکردّەکاّذا‬
‫پ‪ /‬هۆکارەکاّی ڕوداّی هەڵە ىەکاتی ئەّجاٍذاّی تاقیکردّەوەکاّذا چیِ ؟‬
‫‪ّ -٢‬اڕێکی و ّاتەواوی ىە پێىاّەکردّە تاقیگەییەکاُ ‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬کەً وردی ىە پێىاّەکردّە تاقیگەییەکاُ‬
‫‪ -٣‬کەً وردی و ّاڕێکی و ّاتەواوی ىە پێىاّەکردّە تاقیگەییەکاُ تەیەکەوە‪.‬‬

‫پ‪ /‬جۆرەکاّی هەڵە ىە کارە تاقیگەییەکاّذا چیِ ؟‬

‫و‪ -١ /‬هەڵەی ٍرۆیی ‪ :‬کە تریتیە ىە هەڵەکردُ ىە خىێْذّەوەی ئاٍێرەکاّی پێىاّەکردُ یاُ هەڵە ىە پێىاّەکردُ دایە یاُ ىە‬
‫تۆٍارکردّی ئەّجاٍەکاّذایە‪ .‬چارەضەری ئەٍەظ درتارەکردّەوەی پێىاّەکردّەوەکەیە ‪.‬‬

‫‪ -٢‬هەڵەی ئاٍێری ‪ :‬کە تریتیە ىە تاظ ئیع ّەکردّی ئاٍێرەکاُ تەغێىەیەکی دروضت ‪.‬‬
‫چارەضەری ئەٍەظ پێىیطتە دەزگاکاّی تاقیکردّەوەکاُ تە وردی و وریاییەوە تەکار تهێْذرێِ و دەزگاکاُ ىە تارێکی تاغذا تِ‪.‬‬

‫‪ ‬جیاوازی گۆغەی تێڕواّیِ ‪ :‬جیاوازی خىێْذّەوەکاّە تۆ پێىاّەکردّێنی دیاریکراو گەر ىە چەّذ گۆغەیەکی جیاوازەوە ضەیر‬
‫تکرێت‪.‬‬

‫ڕەّىوضە واتاییەکاُ‬
 ‫‪ ‬ڕەّىضە واتاییەکاُ ‪ :‬هەٍىو ڕەّىوضە زاّراوەکاُ (تێ هەڵەکاُ) دەگرێتەوە ضەرتاری دوا ڕەّىوش کە خەٍڵێْراوە تە‬
‫"ّسیکەیی"‬

‫پ‪ /‬ضىدی خىێْذُ و دیاریکردّی ڕەّىوضە واتاییەکاُ چییە؟‬

‫وەاڵً ‪ /‬ڕێطای ڕەّىوضە واتاییەکاُ ڕێگەیەکە تۆ دڵْیاتىوُ ىەئەّجاٍی هەژٍارکردُ‪.‬‬

‫ئەو ڕێطایاّەی کە ضفرەکاُ تە ڕەّىوضە واتاییەکاُ دادەّێِ‬

‫َّىوّە‬ ‫ڕێطا‬
‫ضێ ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ضفرە دیارەکاّی ّێىاُ ڕەّىوضەکاُ هەٍىویاُ واتاییِ‬ ‫‪١‬‬
‫پێْج ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫ب‬
‫ضێ ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ضفرە دیارەکاّی الی چەپی ڕەّىوضەکاُ واتایی ّیِ‬ ‫‪٢‬‬
‫یەك ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫ب‬
‫چىار ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ئەو ضفراّەی دەکەوّە کۆتایی ژٍارەوەو الی ڕاضتی‬ ‫‪٣‬‬
‫حەوت ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫ب‬ ‫کەرتی دەیی واتاییِ‬
‫ضێ ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ئەو ضفراّەی دەکەوّە کۆتایی ژٍارە تەاڵً ىە دواوەی‬ ‫‪٤‬‬
‫دوو ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫ب‬ ‫فاریسە هەتێت واتایی دەتِ‬
‫یەك ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ئەو ضفراّەی دەکەوّە کۆتایی ژٍارە تەاڵً ىە دواوەی‬ ‫‪٥‬‬
‫ضێ ڕەّىوضی واتایی تێذایە‪.‬‬ ‫ب‬ ‫فاریسە ّەتێت واتایی ّیِ‬
‫چەّذ ڕەّىوضی واتایی ىەً پێىاّاّەی خىارەوەدا هەیە ؟‬ ‫پ‪/‬‬
‫وەاڵً ‪.................. :‬‬ ‫آ‪-‬‬
‫وەاڵً ‪.................. :‬‬ ‫ب‪-‬‬
‫وەاڵً ‪.................. :‬‬ ‫ج‪-‬‬
‫وەاڵً ‪.................. :‬‬ ‫د‪-‬‬

‫‪ّ ‬سیک خطتْەوە یاُ ضىڕاّەوە ‪ :‬التردّی خاّەکاّە ىە پێىاّەکردّذا تەپێی ڕێطایەکی دیاریکراو ‪ ،‬تە غێىەیەك کە‬
‫پێىاّەکردّەکە ژٍارەیەکی داواکراو ىە خاّە واتاییەکاّی هەتێت‪.‬‬

‫ڕێطای ّسیک کردّەوە (ضىڕاّەوە)‬

‫َّىوّە‬ ‫کەی و چۆُ ّسیل دەخرێتەوە‬
‫دەتێتە‬ ‫‪ ١‬ئەگەر ژٍــارەی دوای ڕەّىوضــی واتــایی ىە کەٍتــر تێــت واتــا یەمێــل ىەً‬
‫دەتێتە‬ ‫تێت ئەوا ّسیل دەخرێتەوە تە التردّی ژٍارەکە‪.‬‬ ‫ژٍاراّە‬
‫دەتێتە‬ ‫‪ ٢‬ئەگەر ژٍــارەی دوای ڕەّىوضــی واتــایی ىە وە تەرەو گەورەتــر تێــت واتــا‬
‫دەتێتە‬ ‫ئەوا ّسیـــل دەخـــرێتەوە تە‬ ‫یەکێـــل تێـــت ىەً ژٍـــاراّە‬
‫تەرزکردّەوەی ژٍارەکە‪.‬‬
‫پ‪ /‬ئەً پێىاّەکردّاّەی خىارەوە ّسیل تخەرەوە تەپێی یاضای ّسیک خطتْەوە ‪.‬‬
‫وەاڵً‪................. :‬‬ ‫آ‪-‬‬
‫وەاڵً‪................. :‬‬ ‫ب‪-‬‬
‫وەاڵً‪................. :‬‬ ‫ج‪-‬‬
 ‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫پێذاچىوّەوەی تەّذی‬

‫‪ -١‬ئەو یەکاّە کاٍاّەُ کەىەضیطتَی ّێىدەوڵەتیذا تەکاری دەهێْیت ىەً پێىاّە کردّاّەی خىرەوەدا‪.‬‬

‫– ٍەتر‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫آ‪.‬درێژی حەوزێکی ٍەىەکردُ‪.‬‬

‫– کیيۆگراً‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫ب‪.‬تارضتایی ئاوی ّاوحەوزەکە‪.‬‬

‫– چرکە‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫ج‪.‬ئەوکاتەی کەٍەىەواّەکە دەیخایەّێت تادەگاتە ئەوضەری حەوزەکە‬

‫‪ -٢‬ئەً پێىاّاّە تگۆڕە تەپێی داواکارییەکاّی خىارەوە‪.‬‬

‫تۆیەکەی‬ ‫آ‪.‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫تۆیەکەی‬ ‫ب‪.‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫غیکار‪ /‬تۆخۆت ‪ :‬وەاڵً‪........................‬‬ ‫تۆیەکەی‬ ‫ج‪.‬‬

‫‪ .٣‬ضێ خىێْذکار چڕی پارچە قىڕقىغَێکیاُ پێىا هەریەکەیاُ تۆ ضێ جار ئەگەر تساّیت کە چڕی قىڕقىغٌ‬
‫وەدوای تەدواداچىّی وەاڵٍی هەریەک ىەخىێْذکارەکاُ کاً ىە ئەّجاٍەکاُ ووردە ‪ ،‬کاٍییاُ تەواوە ؟ کاٍییاُ وورد ّییە و تەواو‬
‫ّییە؟‬

‫وەاڵً‪ /‬وڕدوو ڕێکە‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫آ‪ .‬ئاریِ‬

‫وەاڵً‪ /‬ڕێکە (تەواوە)‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ب‪ .‬کىردیِ‬

‫وەاڵً‪ّ /‬ە وردە و ّە ڕێکە‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ج‪.‬تەرزیِ‬

‫‪ -٤‬ڕێطاکاّی ڕەّىوضە واتاییەکاُ جێثەجێ تکە ىەئەّجاٍذاّی ئەً هەژٍاراّەی خىارەوە؟‬

‫کەواتە دەتێتە‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫آ‪.‬‬

‫کەواتە دەتێتە‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫ب‪.‬‬

‫کەواتە دەتێتە‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫ج‪.‬‬

‫کەواتە دەتێتە‬ ‫وەاڵً‪/‬‬ ‫د‪.‬‬

‫زٍاّی فیسیا‬ ‫تەّذی‬

‫تــیــرکــاری و فــیــسیــا‬
 ‫‪ ‬کاتێل کە زاّاکاّی فیسیا ضاٍپڵێکی ضاکار دائەهێِْ تۆ ئەوەی ىە جیهاّی دەوروتەر تە غێىەیەکی تاغتر تێثگەُ ‪ ،‬ئەوا‬
‫ئاٍرازە تیرکاریەکاُ تەکاردەهێِْ تۆ غیتەڵکردُ و پىختەکردّی ضەرّج و تێثیْیەکاّیاُ ‪.‬‬

‫وەاڵً‪ /‬تۆ وەضفکردّی پەیىەّذی ّێىاُ گۆڕاوەکاُ ‪.‬‬ ‫پ‪ /‬گرّگی هاوکێػە فیسیاییەکاُ چییە ؟‬

‫هەڵطەّگاّذّی ڕغتە فیسیاییەکاُ‬

‫‪ ‬غیتەڵکردّی ڕەهەّذی ‪ :‬تەکارهێْاّی ڕەهەّذەکاّە تۆ تْیاتْاّی هەّذێ ىە هاوکێػە فیسیاییە ضاکارەکاُ یاُ دڵْیاتىوُ ىە‬
‫ڕاضت و دروضتیاُ ‪.‬‬
‫‪ ‬تێثیْی ‪ .١‬دەتىاّرێت دوو تڕ کۆتکرێتەوە یاُ ىێکذەرتکرێت ئەگەر هەٍاُ ڕەهەّذیاُ هەتىو‪.‬‬
‫دەىتا تەکاردەهێْذرێت تۆ ئاٍاژەکردّی جیاوازی ىە ّێىاُ (گۆڕاُ ىە )‪.‬‬ ‫‪ .٢ ‬هێَای‬
‫ضیگَا تەکاردەهێْذرێت تۆ ئاٍاژەکردّی (ضەرجەً یاُ کۆ)‪.‬‬ ‫‪ .٣ ‬هێَای‬

‫کە ّسیکە ىە تەهای ژٍارەی تڕێکی فیسیایی‪.‬‬ ‫‪ ‬پيەی تڕ‪ :‬تىاّێکی(هێس)ی ژٍارە‬

‫پ‪ /‬پيەی تڕی گىّجاو داتْێ تۆ درێژی ژوری تاقیگەی فیسیا ىە خىێْذّگاکەت ؟‬
‫‪.‬‬ ‫وەاڵً‪ /‬پيەی تڕی درێژی ژوری تاقیگەکەً تەّسیکەیی‬

‫پێذاچىوّەوەی تەّذی‬

‫‪ -١‬کاً ىەً وێْە هێيکاریاّەی خىارەوە تەّسیکی وەاڵٍە تۆ زاّیاریە دراوەکاُ؟‬

‫)‬ ‫قەتارەی هەوا (‬ ‫تارضتایی هەوا‬

‫وەاڵً ‪ /‬وێْەی )‪(a‬‬

‫‪ -٢‬کاً ىەً هاوکێػاّەی خىارەوە دەگىّجێ ىەگەڵ زاّیاریەکاّی پرضیاری ژٍارەی (‪.)1‬‬
‫قەتارە‬ ‫= تارضتایی‬ ‫ب‪-‬‬ ‫تارضتایی‬ ‫(قەتارە ) =‬ ‫آ‪-‬‬
‫تارضتایی‬ ‫قەتارە‬ ‫د‪-‬‬ ‫تارضتایی‬ ‫قەتارە‬ ‫ج‪-‬‬
 ‫‪ -٣‬ئەو زاراوە و هێْذاّە کاٍاّەُ کە ئەً یەکەی پێىاّەکردّاّە دیاری دەکات‪.‬‬
‫د‪-‬‬ ‫ج‪-‬‬ ‫ب‪-‬‬ ‫آ‪-‬‬
‫د‪-‬‬ ‫ج‪-‬‬ ‫ب‪-‬‬ ‫وەاڵً‪ /‬آ‪-‬‬

‫‪ -٤‬کاً ىەٍاّەی خىارەوە تاغتریِ ٍەزەّذە کردّە تۆ (پيەی تڕ)ی تەرزی چیایەك تە ٍەتر ؟‬
‫د‪-‬‬ ‫ج‪-‬‬ ‫ب‪-‬‬ ‫آ‪-‬‬

‫پێذاچىوّەوەی تەغی ‪1‬‬

‫‪ -١‬تە پێذاچىوّەوە تەخػتەی ‪ 1-1‬کەىەالپەڕە ‪ 5‬دایە تەالیەّی کەٍەوە دوو تىار ىە تىارەکاّی فیسیا دیاریثکە کەهەریەک ىەً‬
‫تاراّە دەگرێتەوە ‪:‬‬
‫آ‪ .‬دروضتکردّی ضیطتَی گەورەکردّی دەّگ ىەئۆتۆٍثێيەکەتذا ‪ .‬و‪ -١ /‬ىە ریْەوەی دیاردە غەپۆىیەکاُ ‪ -٢‬کارۆٍىگْاتیطی‬
 ‫و‪ -١ /‬ىە ریْەوەی دیاردە غەپۆىیەکاُ ‪ٍ -٢‬یکاّیک‬ ‫ب‪ .‬تازداُ تەپەتێکی پالضتیکی (یاری پەت پەتێِ)‪.‬‬
‫‪ -٢‬دایْەٍیکی گەرٍی‬ ‫و‪ -١ /‬تیْاییەکاُ‬ ‫ج‪ .‬خەٍاڵّذّی گەرٍی گڵپەی ئاگرداّێک تەتێڕواّیْی‪.‬‬
‫د‪ .‬خۆ ّقىً کردُ ىەحەوزێکی ٍەىەکردّذا تۆ ضارد کردّەوەی ىەظ ىەڕۆژێکی گەرٍذا‪ .‬و‪-١ /‬دایْەٍیکی گەرٍی ‪ٍ -٢‬یکاّیک‬

‫‪ -٣‬تڕیارت دا ئۆتۆٍثێيێکی ّىێ تکڕیت تەتەکارهێْاّی پڕۆگراٍی زاّطتی چیذەکەی؟‬

‫و‪ -١ /‬زاّیاری کۆدەکەٍەوە دەرتارەی جۆرە جیاوازەکاّی ئۆتۆٍثێو‬
‫‪ -٢‬گریَاّەکاُ دادەّێٌ ضەتارەت تە جۆری ئەو ئۆتۆٍثێيەی ىەگەڵ داخىازیەکاَّذا دەگىّجێت‬
‫‪ -٣‬پػکْیْی گریَاّەکاُ دەکەً ىە ڕێگەی کار پێکردّی ئۆتۆٍثێيەکە‪.‬‬
‫‪ -٤‬تاغتریِ ئۆتۆٍثێيیاُ هەڵذەتژێرً ‪.‬‬

‫‪ -٤‬تیر ىەً دەضتەواژەیەی خىارەوە تکەرەوە‪(:‬ڕێىییەکی قاوەیی تەخێرایی تەضەر ضەگێکی تەٍثەڵذا تازی دا )‪ .‬ووردەکاری‬
‫فەراٍۆغکراو ىەالیەُ زاّایەکی فیسیاوە کاٍاّەُ کاتێک کە ضاٍپڵ تۆ جىوڵەی ڕێىیەکە ىەً تارەدا دادەّێت‪.‬‬
‫و‪ /‬ڕێىیە قاوەیەکەو ضەگە تەٍثەڵەکە‪.‬‬

‫‪ -٥‬یەکەی تْچیْەیی گىّجاو دیاری تکە تۆ یەکەکاّی ضیطتَی ّێىدەوڵەتی پێىیطت (ىەگەڵ پێػگردا گەر پێىیطت تێ)تۆ ئەً‬
‫تڕاّەی خىارەوە‪.‬‬
‫یاُ‬ ‫ب‪ .‬تارضتایی ئۆتۆٍثێيێکی پێػثڕکێ‪ .‬و‪/‬‬ ‫یاُ‬ ‫آ‪ .‬کاتی پێىیطت تۆ ئیػپێکردّی ضیذییەکی ضتریۆ‪ .‬و‪/‬‬
‫یاُ‬ ‫و‪/‬‬ ‫ج‪ .‬تیرەی پارچە پیتسایەکی گەورە‪.‬‬ ‫ت‪ .‬درێژی گۆڕەپاّی یاری تۆپی پێ‪ .‬و‪/‬‬
‫ح‪ٍ .‬اوەکاتی وەرزێکی خىێْذُ ‪ .‬و‪/‬‬ ‫یاُ‬ ‫یاُ‬ ‫و‪/‬‬ ‫چ‪ .‬تارضتایی پارچە گۆغتێک‪.‬‬
‫د‪ .‬تارضتاییەکەت‪ .‬و‪/‬‬ ‫خ‪ .‬دوری ّێىاُ ٍاڵەکەتاُ و قىتاتخاّەکەت‪ .‬و‪/‬‬
‫یاُ‬ ‫ر‪ .‬درێژی هۆڵی تاقیگەی فیسیا ىەقىتاتخاّەکەت‪ .‬و‪/‬‬

‫و‪/‬‬ ‫‪ .‬ئایا تەچ یەکەیەک دوجایی خێرایی دەپێىرێت؟‬ ‫‪ -٦‬یەکەی پێىاّە کردّی خێرایی‬

‫ئایا یەکەی‬ ‫وە یەکەی پێىاّەکردّی خێرایی‬ ‫‪ -٧‬یەکەی پێىاّەکردّی هێس ّیىتْە‬
‫پەیذا تىو ىەئەّجاٍی داتەغکردّی (هێس ىەضەر خێرایی) چییە؟‬
‫یەکەی خێرایی‬ ‫یەکەی هێس‬ ‫و‪/‬‬

‫هێس‬
‫خێرایی‬

‫‪ -٨‬تەرزی ئەضپ هەّذێ جار تە تطت دەپێىرێت‪ .‬تۆچی ئەً یەکەیە تە پێىەرێکی ورد داّەّراوە؟ تا پێْاضە کرا تەً غێىەیە‬
‫ە‪.‬‬ ‫تطت‬
‫و‪ /‬چىّکە تڕی یەکەکە دەگۆڕێت تە گىێرەی ئەو کەضەی کە پێىاّەکردّەکەی ئەّجاٍذاوە‪.‬‬

‫‪ -٩‬تاغییەکاّی پێْاضەی (ٍەتری فەرٍی )ڕووُ تکەرەوە کەدوری تڕاوی ڕوّاکییە ىەکاتێکی دیاری کراودا ىەجیاتی ئەوەی کەدرێژی‬
‫ڕاضتەیەکە ىەکاّسایەکی تایثەت‪.‬‬
‫و‪ /‬تڕی یەکەکە پێىراوە و دەتىاّرێت جارێکی تر تەدەضت تهێْذرێتەوە‪.‬‬
 ‫خێرایی ڕوّاکییە ئەوا یەکەی‬ ‫تارضتایی تەّەکەیە‬ ‫کە‬ ‫‪ -١١‬ئەّیػتایِ ئەً هاوکێػەتەّاوتاّگەی داّا‬
‫ىەضیطتَی ّێىدەوڵەتی یەکەکاّذا چییە؟‬
‫وە تە پێی یەکەکاّی دەکاتە ‪:‬‬ ‫تریتیە ىە )جىوڵ‪(-‬‬ ‫و‪ /‬یەکەی‬

‫‪ -١١‬ئەً یەکاّەی خىارەوە تگۆڕە تۆ ‪:‬‬

‫تەیەکەی‬ ‫آ‪-‬‬
‫غیکار ‪/‬‬

‫تەیەکەی ‪.‬‬ ‫ب‪-‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تەیەکەی‬ ‫ج‪-‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫تەیەکەی‬ ‫د‪-‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫‪.‬‬ ‫تەیەکەی‬ ‫هـ‪-‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫غیکار ‪ /‬تۆخۆت ‪:‬‬ ‫تەیەکەی‬ ‫و‪-‬‬

‫وەاڵً ‪...................................................................... :‬‬

‫تەیەکەی‬ ‫ز‪.‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫‪ -١٢‬پێػگری یەکەکاّی ضیطتَی ّێىدەوڵەتی یەکەکاُ کەىەخػتەی (‪ )4-1‬ی ال (‪)12‬دا دراوە تۆگۆڕیْی یەکەکاّی پێىاّە کردُ‬
‫تەکار تهێْە تۆگۆڕیْی ئەً یەکە دراواّە تۆ تڕی گىّجاو ‪.‬‬

‫تەغە واّە‬
‫تەغە واّە‬ ‫تەغە واّە‬ ‫و‪/‬‬ ‫آ‪ 10.‬تەغەواّە‬
‫تەغە واّە‬
 ‫چۆىەکە‬
‫چۆىەکە‬ ‫چۆىەکە‬ ‫و‪/‬‬ ‫ب‪ 2000 .‬چۆىەکە‪.‬‬
‫چۆىەکە‬

‫ٍێروىە‬
‫ٍێروىە‬ ‫ٍێروىە‬ ‫و‪/‬‬ ‫ٍێروىە‬ ‫ج‪.‬‬
‫ٍێروىە‬

‫گیطک‬
‫گیطک‬ ‫گیطک‬ ‫و‪/‬‬ ‫گیطک‬ ‫د‪.‬‬
‫گیطک‬

‫گەردیيە‬
‫گەردیيە‬ ‫گەردیيە‬ ‫و‪/‬‬ ‫گەردیيە (ئەتۆً)‬ ‫هـ‪.‬‬
‫گەردیيە‬

‫ئەو دووریە تذۆزەرەوە کە پرتەیەمی تیػکە‬ ‫تەیەکەی‬ ‫‪ -١٣‬خێرایی ڕوّاکی ىە تۆغاییذا تەّسیکەیی‬
‫ىێسەر ىە (‪ 1‬کاتژٍێر ) دا دەیگاتێ ‪.‬‬
‫غیکار‪/‬‬

‫ئایا ضەرخەرێک چەّذ کەش تێ ٍەترضی تەرز دەکاتەوە‪ ،‬ئەگەر ئەوپەڕی‬ ‫‪ -١٤‬یەک تەّی ٍەتری دەکاتە ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫تىاّای تەرزکردّەوەی )‪ 1‬تەّی ٍەتری تێت( وەئەگەر تساّیت تارضتایی هەریەکێکیاُ‬
‫تەُ‬ ‫غیکار‪/‬‬
‫کەش‬

‫کەش‬ ‫کەش‬
‫کەش‬
‫تەاڵً چىّکە دەتێت ژٍارەی تەواو تێت کەواتە ئەّجاٍەکە ّسیک دەکەیْەوە ىە ‪ 11‬کەواتە تىاّای تەرزکردّەوەی ‪ 11‬کەضی‬
‫هەیە‪.‬‬

‫‪ -١٥‬ئایا دەکرێت کۆٍەڵێک ىە پێىاّەکردّەکاُ تەواو تێت تەاڵً ورد ّەتێت ؟ تاضی تکە‪.‬‬
‫و‪ /‬تەڵێ ‪ ،‬ىەواّەیە هەٍىو پێىاّەکاُ ّسیل تِ ىە ّرخێکی دیاریکراو ‪ ،‬تەاڵً ّسیل ّەتِ ىە ّرخە ڕاضتەقیْەکەوە‪.‬‬

‫‪ -١٦‬چەّذ ڕەّىوضی واتایی ىەً پێىاّاّەی خىارەوەدا هەیە ؟‬

‫و‪ /‬یەك ڕەّىوضی واتایی‬ ‫آ‪-‬‬
‫و‪ /‬پێْج ڕەّىوضی واتایی‬ ‫ب‪-‬‬
‫و‪ /‬چىار ڕەّىوضی واتایی‬ ‫ج‪-‬‬
‫و‪ /‬چىار ڕەّىوضی واتایی‬ ‫د‪-‬‬
‫و‪ /‬غەظ ڕەّىوضی واتایی‬ ‫هـ‪-‬‬
‫ئەوا خێرایی ڕوّاکی تْىوضە کە تە غێىازاّە تێ‪:‬‬ ‫‪ -١٨‬وەك زاّراوە خێرایی ڕوّاکی ىە تۆغاییذا‬
‫و‪/‬‬ ‫آ‪ -‬ضێ ڕەّىوضی واتا‬
‫و‪/‬‬ ‫ب‪ -‬پێْج ڕەّىوضی واتا‬
‫و‪/‬‬ ‫ج‪ -‬حەوت ڕەّىوضی واتا‬

‫‪ -١٩‬چەّذ ڕەّىوضی واتایی هەیە ىەً پێىاّاّەی خىارەوەدا ؟‬

‫و‪ /‬ضێ ڕەّىوضی واتایی‬ ‫آ‪-‬‬
‫و‪ /‬چىار ڕەّىوضی واتایی‬ ‫ب‪-‬‬
‫و‪ /‬ضێ ڕەّىوضی واتایی‬ ‫ج‪-‬‬
‫و‪ /‬دوو ڕەّىوضی واتایی‬ ‫د‪-‬‬

‫‪ -٢١‬ئەً کردارە ژٍێرەییاّەی خىارەوە جێ تەجێ تکە ‪:‬‬

‫و‪ /‬تۆخۆت ‪ :‬ئەّجاً ‪/‬‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫آ‪ -‬کۆی پێىاّەکردّەکاّی‬

‫و‪/‬‬ ‫داتەظ تەضەر‬ ‫ب‪-‬‬

‫𝜋‬ ‫و‪/‬‬ ‫تکە‪.‬‬ ‫ج‪ 𝜋 -‬کەڕەتی (ىێکذاّی)‬
‫و‪/‬‬ ‫دەریکە ىە‬ ‫د‪-‬‬

‫(تە دوو ژٍارەی دەیی چىار ڕەّىوضی واتایی)و درێژی‬ ‫‪ -٢١‬ڕاوچییەك دوو ٍاضی ڕاوکرد کە درێژی تچىکەکەیاُ‬
‫(تە ژٍارەیەکی دەیی و چىار ڕەّىوضی واتایی) ئەوا درێژی گػتی هەردوو ٍاضیەکە چەّذە ؟‬ ‫گەورەکەیاُ‬

‫‪ -٢٢‬جىتیارێک ویطتی چێىەی کێڵگە الکێػەییەکەی خۆی تپێىێت تۆ ئەو ٍەتەضتە درێژی وپاّییەکەی پێىا تیْی درێژییەکەی‬
‫تىو ئایا چێىەی کێڵگەکەی چەّذە؟‬ ‫‪,‬وە پاّی‬

‫درێژی‬ ‫پاّی‬ ‫چێىە‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫چێىەی الکێػە‬ ‫درێژی‬ ‫درێژی‬ ‫پاّی‬ ‫پاّی‬

‫چێىە‬

‫چێىە‬

‫دوو تڕی ڕەهەّذ جیاوازُ کاً ىەً کردارە ژٍێریاراّەی خىارەوە ‪ٍ،‬اّای فیسیایی هەیە؟‬ ‫‪ -٢٣‬واداتْێ‬

‫–‬ ‫د‪.‬‬ ‫ج‪.‬‬ ‫ب‪.‬‬ ‫آ‪.‬‬

‫‪ .٢٤‬پيە تڕتەیەکەی گىّجاوی درێژی ٍەزەّذە تکە تۆهەریەکە ىەٍاّەی خىارەوە‪:‬‬

‫و‪/‬‬ ‫آ‪ٍ.‬ێع‬
‫و‪/‬‬ ‫ب‪ .‬قاچێکت‬
‫تۆ‬ ‫و‪/‬‬ ‫ج‪ .‬درێژی تیْای قىتاتخاّەکەت‬
 ‫و‪/‬‬ ‫د‪ .‬زەڕافە‬
‫و‪/‬‬ ‫هـ‪ .‬تەرزی ٍْارەیەک‬

‫‪ .٢٥‬گریَاُ کەهەردووالی هاوکێػەیەک هەٍاُ ڕەهەّذی هەیە ‪ ،‬ئایا ئەٍە ئەوە دەگەیەّێت کەهاوکێػەکە ڕاضتە؟‬
‫و‪ّ /‬ەخێر ‪ ،‬ىەگەڵ ئەوەغذا پێىیطتە ّرخەکاُ یەکطاُ تِ‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ّیىەتیرەی تازّەیەکە کە ضێگۆغەیەک دەوری داوە درێژی الکاّی‬ ‫‪ .٢٦‬ىەً هاوکێػەیەی خىارەوەدا‬

‫√‬

‫ئەوا ىە ىێکچىّی ڕەهەّذەکاّی ئەو هاوکێػەیە تکۆڵەرەوە؟‬ ‫کاتێک کە‬

‫و‪ /‬ڕەهەّذەکاُ گىّجاوُ (دورییەکاُ گىّجاوُ)‬

‫‪ .٢٧‬کاتەىەرەی تەّذۆڵێکی ضادە تەوە پێْاضە دەکرێت کەکاتی پێىیطتە تۆ تەواو کردّی یەک ىەرە ئەً هاوکێػەیەی خىارەوە‬
‫کاتەىەرەی تەپاتی تەّذۆڵی ضادەیە‪.‬‬

‫√𝜋‬

‫تاوداّی زەوییە (کەتەیەکەی درێژی داتەغی دوجای کات کراتێت دەپێىرێت )‪ .‬ئەوا ىە‬ ‫درێژی تەّذۆڵەکەیە ‪،‬‬ ‫کاتیک کە‬
‫ىێکچىّی ڕەهەّذەکاّی ئەً هاوکێػەیە تکۆڵەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬ڕەهەّذەکاُ گىّجاوُ (دورییەکاُ گىّجاوُ)‬

‫‪ -٢٨‬ىەکاتی هەوڵذاُ تۆ غیکارکردّی پرضیارێکی تاقیکردّەوەکاُ خىیْذکارێک ئەً هاوکێػەی خىارەوەی تەکارهێْا‪:‬‬

‫خێرایی تەیەکەی‬ ‫تاوداُ تەیەکەی‬ ‫کات تەیەکەی‬

‫غیتەڵ کردّەوەی ڕەهەّذی تەکار تهێْە تۆ دڵْیاتىوُ ىەڕاضتی هاومێػەکە‪.‬‬

‫و‪ /‬هاوکێػەکە ڕاضت ّییە‪.‬‬

‫‪ -٢٩‬ژٍارەی هەّاضەداّی ٍرۆڤ تەدرێژایی ژیاّی چەّذە تیخەٍڵێْە ‪ ،‬ئەگەر تێکڕای تەٍەّی ٍرۆڤ ‪ 70‬ضاڵ تێت‪.‬‬
‫چرکە دەخایەّێت‪.‬‬ ‫و‪ /‬وادادەّێیِ هەر هەّاضەداّێک‬
‫ڕۆژ‬ ‫ضعات‬ ‫چرکە‬ ‫هەّاضەدات‬
‫ضاڵ‬ ‫هەّاضەداُ‬
‫ضاڵ‬ ‫ڕۆژ‬ ‫ضعات‬ ‫چرکە‬

‫‪ -٣١‬ژٍارەی ىێذاّی دڵت ىەیەک ڕۆژدا چەّذە تیخەٍڵێْە؟‬

‫و‪ /‬وادادەّێیِ هەرىێذاّێکی دڵ چرکە دەخایەّێت ‪.‬‬

‫ضعات‬ ‫چرکە‬ ‫ىێذاّی دڵ‬

‫ڕۆژ‬ ‫ىێذاُ دڵ‬
‫ڕۆژ‬ ‫ضعات‬ ‫چرکە‬
 ‫‪ -٣١‬تەٍەّت تەیەکەی تخەٍڵێْە‬
‫و‪ /‬ئەگەر تەٍەُ ‪17‬ضاڵ تێت ‪.‬‬

‫ڕۆژ‬ ‫ضعات‬ ‫چرکە‬

‫ضاڵ‬ ‫چرکە‬
‫ضاڵ‬ ‫ڕۆژ‬ ‫ضعات‬

‫‪.‬ئەوا ژٍارەی‬ ‫‪ -٣٢‬ىەیەکێک ىە ڕیکالٍەکاّذا هاتىوە‪ ،‬کەجۆرە تایەیەکی ئۆتۆٍثێو تەکار دێت تۆ تڕیْی ٍاوەی‬
‫‪.‬‬ ‫خىىەکاّی تایەکە ىەٍاوەی تەکارهێْاّیذا تخەٍڵێْە؟ واداتْێ ّیىەتیرەی تایەکە‬
‫غیکار‪/‬‬

‫خىوه‬
‫خىوه‬
‫𝜋‬
‫‪ -٣٣‬واداتْێ کە تەڕێىە تەری کۆگای دەضتەتەرکردّی کەىىپەىی وەرزغیت ىەیاّەیەکی تۆپی پێذا‪ .‬وە ئەرکی ضەر غاّت دەضتە تەر‬
‫کردّی ژٍارەی پێىیطتە ىە ((تۆپەکاُ)) هەّذێيەو تۆپاّە تەکەڵکی تەکارهێْاُ ّایەت یاُ ووُ دەتێت ىەکاتی ڕاهێْاُ‬
‫ویاریکردّذا‪ .‬ئەوا ژٍارەی تۆپە کڕاوەکاُ چەّذە ىەضاڵێکذا ئەگەر تساّی تیپەکەت ‪ 18‬یاری کردووە ىەوەرزێکذا (واداتْێ ىەهەر‬
‫یاریەکذا ‪ 5‬تۆپ ووُ تىەیاُ ىەکەڵک کەوتىوە)‪.‬‬

‫وەرز‬ ‫یاری‬ ‫تۆپ‬

‫ضاڵ‬ ‫تۆپ‬
‫ضاڵ‬ ‫وەرز‬ ‫یاری‬

‫‪ -٣٤‬یەکێک ىە ڕێطتۆراّتەکاّی خىاردّی خێرا(ضەّذویچ) ىەگۆغت ئاٍادە دەکات ‪ ،‬ئاغکرای کرد کەزیاتر ىە ‪ٍ 50‬يیار ژەٍە‬
‫خىاردّی فرۆغتىوە ىەڕۆژی داٍەزراّذّییەوە تیخەٍڵێْە تە کیيۆگراً ‪ kg‬تارضتایی ئەو گۆغتەی کەتەکار هاتىوە ىەئاٍادە کردّی‬
‫ئەو ژٍارەیە ىە ىەژەٍەکاُ ‪،‬وە ژٍارەی ئەو (ٍاّگایاّەی)کەضەڕتڕاوُ تۆ ئاٍادەکردّی ئەو تڕەگۆغتەی کە پێىیطتە‪.‬‬

‫ژەً‬
‫ژەً‬

‫ٍاّگا‬
‫ٍاّگا‬

‫‪ -٣٥‬ژٍارەی تۆپەکاّی تێْص کەپێىیطتە تۆ پڕکردّەوەی ژورێک کە درێژییەکەی ‪ 4m‬وپاّییەکەی ‪ 4m‬تەرزییەکەی ‪ 3m‬تێت‬
‫تخەٍڵێْە (واداتْێ تیرەی هەر تۆپێکی تێْص تە ‪)3.8cm‬‬

‫غیکار‬
‫تۆپ‬
‫ژٍارەی ئەو تۆپاّەی کە درێژی ژورەکە پڕ دەکەُ‬ ‫تۆپ‬

‫تۆپ‬
‫ژٍارەی ئەو تۆپاّەی کە پاّی ژورەکە پڕ دەکەُ‬ ‫تۆپ‬

‫تۆپ‬
‫ژٍارەی ئەو تۆپاّەی کە تەرزی ژورەکە پڕ دەکەُ‬ ‫تۆپ‬
 ‫ژٍارەی ئەو تۆپاّەی کە هەٍىو ژورەکە پڕ دەکەُ‬ ‫تۆپ‬

‫‪ -٣٦‬چێىەو ڕوتەری ئەو دوو تازّەیەی کەىەخىارەوە هاتىوە هەژٍێرتکە (تەتەکار هێْاّی ئەً دوو هاوکێػەیە)‬

‫تێت ‪.‬‬ ‫آ‪ .‬تازّەیەک کە ّیىەتیرەکەی‬

‫چێىە‬ ‫ڕوتەر‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫چێىە‬ ‫𝜋‬

‫ڕوتەر‬ ‫𝜋‬

‫تێت‬ ‫ب‪ .‬تازّەیەک کە ّیىەتیرەکەی‬

‫چێىە‬ ‫ڕوتەر‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫چێىە‬ ‫𝜋‬

‫ڕوتەر‬ ‫𝜋‬

‫دیْاری ‪ ،‬ئەگەر زاّیت هەر تاکێل تۆ ژٍاردّی ٍاوەی‬ ‫ٍيیار دیْار ىە جۆری‬ ‫‪ -٣٧‬کاتی پێىیطت چەّذە تۆ ژٍاردّی تڕی‬
‫کاتژٍێر دەخایەّێت‪.‬‬ ‫چرکە تخایەّێت ‪ ،‬وە ّىضتِ و خىاردُ ىە ڕۆژێکذا‬

‫تاك‬ ‫چرکە‬ ‫ضعات‬

‫دیْار‬ ‫ضعات‬
‫دیْار‬ ‫تاك‬ ‫چرکە‬

‫کاتژٍێرە ‪ ،‬کەواتە ڕۆژەکاّی پێىیطت تۆ ژٍاردّی پارەکە دەکاتە ‪:‬‬ ‫ىەتەر ئەوەی کاتژٍێرەکاّی کارکردُ تەّها‬
‫ڕۆژ‬
‫ضعات‬ ‫ڕۆژ‬
‫ضعات‬

‫‪ -٣٨‬یەکیل ىە جۆرەکاّی تەفرەٍەّی دروضتکراوە ىە غێىەی (خػتەك) یاُ غەظ پاڵىدا ‪ ،‬قەتارەی چىار داّەیاُ‬
‫ئایا درێژی هەر الیەك ىەالکاّی ئەو دەفرەی کە خػتەکەی تێذایە چەّذە ؟‬

‫هەرچىار خػتەکە‬ ‫الیەك‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫هەرچىار خػتەکە‬
‫یەك خػتەک‬

‫√‬

‫√‬
‫‪ -٣٩‬دەتىاّیت (پيەی تڕ) ی قەتارەی گەردیيەیەك تذۆزیتەوە تە هۆی ئەً تاقیکردّەوە ضاکارەی خىارەوە ‪ .‬دىۆپە زەیتێل داتْێ‬
‫ىەضە ڕوتەرێنی گەورەی ئاو واداتْێ کە ئەضتىوری چیْە زەیتەکە دەکاتە تیرەی گەردیيە ‪ ،‬وەتارضتایی دڵۆپە زەیتەکە دەکاتە‬
 ‫وە دڵۆپە زەیتەکە ىەضەر غێىەی تازّەیەك تاڵو دەتێتەوە کە ّیىە تیرەکەی‬ ‫وە چڕی زەیتەکە‬
‫ئایا تیرەی دڵۆپە زەیتەکە تە ّسیکەیی چەّذە ؟‬

‫تارضتایی‬ ‫چڕی‬ ‫ّیىە تیرە‬ ‫تیرە‬

‫تارضتایی‬
‫قەتارە‬
‫چڕی‬

‫قەتارە‬

‫ڕوتەر‬ ‫𝜋‬

‫) دەکەوێتە ضەر یەك ٍەتر دووجا ىەضەر ڕوی هەیڤ کەواتە‬ ‫‪ -٤١‬ىەهەٍىو چرکەیەکذا یەك ّیسەکی وردی تیرە (‬
‫ىەو ّیسەکاّە ىەضەر ڕوی هەیڤ ‪ ،‬واداتْێ کە قتىیەکی‬ ‫چەّذ ضاڵێکَاُ دەوێت تۆ پەیذاتىوّی چیْێل کە ئەضتىوریەکەی‬
‫ٓ داّراوە ىەضە ڕووی هەیڤ ئایا پڕتىوّەوەی ئەو قتىوە تەو ّیسەکاّە چەّذ‬ ‫خػتەکی غەظ پاڵى درێژی الیەکی‬
‫دەخایەّێت‪.‬‬

‫ّیسك‬
‫ّیسك‬

‫) ىەضەر ڕووی هەیڤ‪.‬‬ ‫ژٍارەی ّیسەکەکاُ تۆ پڕ کردّەوەی قىڵی (‬

‫ّیسك‬ ‫ّیسك‬

‫ڕۆژ‬ ‫ضاڵ‬
‫ّیسك‬ ‫ضاڵ‬
‫ّیسك‬ ‫ڕۆژ‬

‫تارضتایی‬ ‫دا دەکاتە‬ ‫) ئاو ىە پيەی گەرٍی‬ ‫‪ -٤١‬تارضتایی یەك ضاّتیَەتری ضێجا (‬
‫) ىەو ئاوە هەژٍار تکە‪.‬‬ ‫(‬

‫) ئەگەر زاّیت تارضتایی‬ ‫‪ٍ %‬اددە زیْذووەکاُ ئاوە ‪ ،‬چڕی ئاو (‬ ‫‪ -٤٢‬ئەگەر واداتْێیِ ىەضەدا ّەوەدی‬
‫چڕی ئایا تارضتایی ئاوی ّاو ‪:‬‬ ‫= قەتارە‬
‫𝜋 )‬ ‫ٓ چەّذە ؟ (قەتارەی گۆ‬ ‫آ‪ -‬غاّەیەکی غێىە گۆیی کە تیرەکەی‬

‫چڕی‬ ‫(‬ ‫)‬

‫قەتارە‬ ‫𝜋‬
 ‫تارضتایی‬ ‫قەتارە چڕی‬ ‫(‬ ‫)‬

‫𝜋)‬ ‫؟ (قەتارەی ىىىەك‬ ‫) ‪ ،‬وە تیرەکەی‬ ‫ب‪ٍ -‬ێػێکی غێىە ىىوىەکی درێژیەکەی (‬

‫(‬ ‫)‬

‫قەتارە‬ ‫𝜋‬

‫تارضتایی‬ ‫قەتارە چڕی‬ ‫(‬ ‫)‬

‫وە ّیىەتیرەکەی‬ ‫‪ -٤٣‬تارضتایی هەضارەی کەیىاُ (زوحەه ) دەکاتە‬

‫)‪.‬‬ ‫آ‪ -‬ئایا چڕی ئەو هەضارەیە چەّذە (ضەرەّجاٍی داتەغکردّی تارضتایی و قەتارەکەی تەیەکەی‬

‫چڕی‬ ‫غیکار‬

‫𝜋‬

‫تارضتایی‬
‫چڕی‬
‫قەتارە‬

‫𝜋 )‬ ‫؟ (ڕووتەری ڕووی گۆ‬ ‫ب‪ -‬ڕووتەری ڕوی ئەً هەضارەیە چەّذە تەیەکەی‬

‫غیکار‬

‫𝜋‬

‫هەڵثژاردّەکاّی ڕێثەری هەڵطەّگاّذُ‬

‫‪ .١‬کاً ىە تىارەکاّی فیسیایی خىارەوە گرّگی ئەدات تە ىێکۆڵیْەوەی گەرٍی و پيەی گەرٍی ؟‬
‫‪ )d‬تیْاییەکاُ‬ ‫‪ٍ )c‬یکاّیکی کىاّتەً‬ ‫‪ٍ )b‬یکاّیل‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
 ‫‪ .٢‬کاً ىەً تىاراّەی فیسیا پەیىەضتە تە گىێگرتِ ىە ئێطتگەیەکی ڕادیۆیی هەڵثژێردراو؟‬
‫‪ )d‬تیْاییەکاُ‬ ‫‪ )c‬ىەریْەوە و دیاردە غەپۆىیەکاُ‬ ‫‪ )b‬ڕێژەیی‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
‫‪ .٣‬ئەو تىارە فیسیاییە تڵێ کە دەچێتە پیػەضازی ّاّەوە‪.‬‬
‫‪ )d‬تیْاییەکاُ‬ ‫‪ )c‬ڕێژەیی‬ ‫‪ٍ )b‬یکاّیل‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
‫‪ .٤‬کاً ىەً تىارە فیسیاییاّەی خىارەوە تەکارهێْاّی تسوێْەری (ٍاتۆڕی) جو غۆری کارەتایی تێذایە؟‬
‫‪ٍ )d‬یکاّیکی کىاّتەً‬ ‫‪ )c‬کارۆٍىگْاتیطی‬ ‫‪ )b‬ڕێژەیی‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
‫‪ .٥‬چ تىارێل ىە فیسیادا جىوڵە و هۆکارەکاُ ىێکذەداتەوە؟‬
‫‪ )d‬تیْاییەکاُ‬ ‫‪ )c‬ڕێژەیی‬ ‫‪ٍ )b‬یکاّیل‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
‫‪ .٦‬گەڕۆکێل قیثيە َّا تەکاردەهێْێت تۆ ڕۆیػتِ ىەّاو دارضتاّێکذا ‪ .‬تىارەکاّی فیسیا کە پەیىەّذی تەً دەقەوە هەیە دیاری‬
‫تکە‪.‬‬
‫‪ٍ )d‬یکاّیکی کىاّتەً‬ ‫‪ )c‬کارۆٍىگْاتیطی‬ ‫‪ )b‬ڕێژەیی‬ ‫‪ )a‬دایْاٍیکی گەرٍی‬
‫‪ .٧‬ىە پڕۆگراٍی زاّطتیذا ‪ ،‬تۆچی فیسیاییەکاُ زاّیاریەکاُ دەرتارەی گریَاّێکی دیاریکراو کۆدەکەّەوە؟‬
‫‪ )b‬تۆ دڵْیاتىوُ ىە ڕاضتی گریَاّەکە‬ ‫‪ )a‬تۆتڕیارداُ ىەضەر ئەوەی کاً تەظ ىە گرفتە زاّطتیەکە گرّگی زۆرە‬
‫‪ )d‬تۆ وەاڵٍذاّەوەی هەٍىو پرضیارەکاُ‪.‬‬ ‫‪ )c‬تۆ داّاّی دەرئەّجاً‬
‫‪ .٨‬کاً هەّگاو ىە پێع داّاّی گریَاّەکاُ و تاقیکردّەوە تاتەتیەکاّی پڕۆگراٍی زاّطتیەوەیە؟‬
‫‪ )b‬داڕغتْی دەرئەّجاٍەکاُ‬ ‫‪ )a‬ىێکذاّەوەی ئەّجاٍەکاُ‬
‫‪ )d‬تێثیْی و کۆکردّەوەی زاّیاریەکاُ‪.‬‬ ‫‪ )c‬ئەّجاٍذاّی تاقیکردّەوە‬
‫‪ .٩‬یەکەی گىّجاو تۆ پێىاّی دووری ّێىاُ کەرکىوك و ٍاردیِ تریتییەىە ؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪ )b‬ضاڵی ڕووّاکی‬ ‫‪)a‬‬
‫ىە جیاتی ‪ .....................‬تە کاردێت‪.‬‬ ‫‪ .١١‬هێَای‬
‫‪ّ )d‬اّۆٍەتر‬ ‫‪ٍ )c‬ێگاٍەتر‬ ‫‪ٍ )b‬ييیَەتر‬ ‫‪ٍ )a‬ایکڕۆٍەتر‬
‫دا تریتییە ىە‪:‬‬ ‫‪ .١١‬یەکەی تارضتایی ىەضیطتەٍی‬
‫‪ّ )d‬اّۆٍەتر‬ ‫‪ )c‬کیيۆگراً‬ ‫‪ )b‬چرکە‬ ‫‪ٍ )a‬ەتر‬
‫دا تریتییە ىە‪:‬‬ ‫‪ .١٢‬یەکەی پێىاّەی تەزووی کارەتا ىە ضیطتەٍی‬
‫‪(d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫دا تریتییەىە‪:‬‬ ‫‪ .١٣‬یەکەی گىّجاو تۆ پێىاّی درێژی ئۆتۆٍثێيێک ىەضیطتەٍی‬
‫‪ٍ )d‬ييیَەتر‬ ‫‪ٍ )c‬ەتر‬ ‫‪ )b‬کیيۆٍەتر‬ ‫‪ )a‬ضاّتیَەتر‬
‫‪ .١٤‬ىەواّەیە کەٍی ڕێکی (تەواوی) ىەپێىاّە ّێىدەوڵەتییەکاّذا ىە ‪ ...............‬دروضت تثێت‬
‫‪ )d‬هەریەکە ىەخاڵی(‪)a‬و(‪)c‬‬ ‫‪ )c‬هێَاداّاّی زاّطتی‬ ‫‪ )b‬هەڵەی ٍرۆیی‬ ‫‪ )a‬ڕەّىوضە واتاییەکاُ‬
‫وە تارضتایی‬ ‫‪ .١٥‬ئەً ّرخاّەٍاُ دەضت کەوت ىەکاتی پێىاّی تارضتایی پارچە ئاضْێل‬
‫ئەوا ئەً پێىاّاّە‪:‬‬ ‫ڕاضتەقیْەی پارچە ئاضْەکە تریتیە ىە‬
‫‪ّ )d‬ە تەواوە ّە وردە‬ ‫‪ )c‬ورد و تەواوە‬ ‫‪ )b‬تەواوە تەاڵً ورد ّیە‬ ‫‪ )a‬وردە‬
‫‪ .١٦‬تیرهاوێژێل پێْج تیر ىە ّسیل چەقی تۆردی ّیػاّەکاّی دەدات ‪ ،‬ئەوا هاوێػتْەکاُ‪:‬‬
‫‪ّ )d‬ە تەواوە ّە وردە‬ ‫‪ )c‬ورد و تەواوە‬ ‫‪ )b‬تەواوە‬ ‫‪ )a‬وردە‬
 ‫‪ .١٧‬ىە یاری تازّەهەڵذاّذا یەکێل ىە تازّەکاُ کەوتە ّاو دارە چەقێْراوەکەوە ىە کاتێکذا کە چىار داّەکەی تریاُ کەوتْە‬
‫تەّیػتی دارەکەوە ئەوا ئەو هاویػتْەی کە دارەکەی پێکا‪:‬‬
‫‪ّ )d‬ە تەواوە ّە وردە‬ ‫‪ )c‬ورد و تەواوە‬ ‫‪ )b‬تەواوە‬ ‫‪ )a‬وردە‬
‫ّیػاّەی ‪:‬‬ ‫‪ .١٨‬پیتی التیْی‬
‫‪ )c‬گىّجاّی ڕاضتەقیْەیە ‪ )d‬گىّجاّی پێىاّەیە‬ ‫‪ )b‬کۆکردّەوە یاُ ضەرجەٍە‬ ‫‪ )a‬جیاوازی یاُ گۆڕاّە‬
‫‪ .١٩‬پیتی التیْی ‪ّ Σ‬یػاّەی ‪:‬‬
‫‪ )c‬گىّجاّی ڕاضتەقیْەیە ‪ )d‬گىّجاّی پێىاّەیە‬ ‫‪ )b‬کۆکردّەوە یاُ ضەرجەٍە‬ ‫‪ )a‬جیاوازی یاُ گۆڕاّە‬
‫‪Δ )d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪Δ‬‬ ‫‪ .٢١‬هێَای کاتی خایەّراو چییە ؟ ‪)a‬‬
‫‪Δ‬‬ ‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪Δ‬‬ ‫‪)a‬‬ ‫‪ .٢١‬هێَای تارضتایی چییە ؟‬
‫چیِ ؟‬ ‫‪ .٢٢‬یەکە تْچیْەییەکاّی ضیطتَی‬
‫‪ )d‬پێ‪،‬کیيۆگراً‪،‬چرکە‬ ‫‪ٍ )c‬ەتر‪،‬کیيۆگراً‪،‬چرکە‬ ‫‪ )b‬پێ‪،‬پاوەّذ‪،‬چرکە‬ ‫‪ٍ )a‬ەتر‪،‬کیيۆگراً‪،‬کاتژٍێر‬
‫؟‬ ‫‪ .٢٣‬کاً ىەً دەرتڕیْاّەی خىارەوە یەکطاّە تە‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ Δ‬ڕەهەّذەکاّی‬ ‫) ىە هاوکێػەی‬ ‫(تەیەکەی‬ ‫‪ .٢٤‬ئەگەر گۆڕاُ ىە غىێْذا ‪ Δ‬پەیىەضت تێت تە خێراییەوە‬
‫کاٍەیە؟‬ ‫تری هێْذە ّەگۆڕەکەی‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٢٥‬پيەی تڕی درێژی یاریگایەکی تۆپی پێ تخەٍڵێْە‪.‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٢٦‬پيەی تڕی تەٍەّت تە ٍاّگ تخەٍڵێْە‪.‬‬
‫ٍاّگ‬ ‫‪)d‬‬ ‫ٍاّگ‬ ‫‪)c‬‬ ‫ٍاّگ‬ ‫‪)b‬‬ ‫ٍاّگ‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٢٧‬کاً دوو ڕەهەّذ‪،‬ضەرەڕای تارضتایی ‪،‬فیسیاییەکاُ تەکاریذەهێِْ تۆدەرهێْاّی ڕەهەّذی تڕەکاّی تر؟‬
‫‪ )d‬خێرایی و کات‬ ‫‪ )c‬درێژی و کات‬ ‫‪ )b‬ڕووتەرو تارضتایی‬ ‫‪ )a‬درێژی و پاّی‬
‫‪ .٢٨‬ئەٍاّەی خىارەوە هەژٍار تکە ‪ ،‬وەاڵٍەکەت تْىوضە هێَاداّاّی زاّطتی و ژٍارەی تەواو تەکارتهێْە تۆ ئەً ڕەّىوضە‬
‫واتاییاّە‪:‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫و تارضتایی گەردیيەی هایذرۆجیِ‬ ‫‪ .٢٩‬زۆرتەی پێکهاتەی خۆر ىە هایذرۆجیْە تارضتایی خۆر دەکاتە‬
‫ژٍارەی گەردیيەکاّی هایذرۆجیِ تخەٍڵێْە ىە خۆردا‪.‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
 ‫تەغی دووەً‬
‫هێسی تەرگەگرتْی تەّە ڕەقەکاُ‬
‫) دۆخەکاّی ٍاددە و هێسی ّێىاُ گەردەکاّی‬ ‫تەّذی (‬

‫دۆخــەکــاّــی ٍــاددە‬
‫‪ ‬دۆخ ‪ :‬ئەو تارەیە کە تێیذا ٍاددە ڕەق یاُ غو یاُ گاز وە یاُ پالزٍایە ‪.‬‬

‫‪ ‬ىە قۆّاغەکاّی ڕاتردوودا زاّیَاُ کە ٍاددەکاُ تە ضەر ضێ دۆخی ضەرەکیذا داتەظ تىوُ کە تریتیِ ىە (دۆخی ڕەقی و غيی و‬
‫گازی ) ‪ .‬تەاڵً ىەگەڵ ئەوەغذا هەّذێ ٍاددە هەیە کە ّاتىاّرێت تەغێىەیەکی ڕووُ پۆىێِ تکرێت ىە یەکێل ىە دۆخەکاّذا ‪،‬‬
‫تەتایثەتی ئەوەیاُ کە پێکهاتىوە ىە گەردە هەٍەجۆرەکاُ ‪ .‬تۆ َّىوّە کەرە پيەیەکی گەرٍی غو تىوّەوەی دیاریکراوی ّییە ‪.‬‬
‫هەرچەّذە پيەی گەرٍیەکەی تەرز تێتەوە ئەوا پيەی ّەرً و غيیەکەی زیاتر دەتێت وە ّسیل دەتێتەوە ىە دۆخی غيیەوە‪ .‬ىەتەرئەوە‬
‫پۆىێِ کردّی کەرە وەك تەّێنی ڕەق یاُ غو ئاضاُ ّییە‪.‬‬

‫‪ ‬دۆخی چىارەٍی ٍاددە هەیە کە ىە پيەی گەرٍیە تەرزەکاّذا دەضتەتەر دەتێت پێی دەوترێت دۆخی پالزٍا ‪ .‬ئەً دۆخە‬
‫پێنهاتىوە ىە ّاوکەکاُ و ئەىیکتڕۆّە جىاڵوەکاُ تە خێراییەکی زۆر گەورە ‪ ،‬کە ىەپيەی گەرٍی ّسٍذا پەیذا ّاتێ‪.‬‬

‫‪ ‬پالزٍا ‪ :‬دۆخێکە ىە دۆخەکاّی ٍاددە کە ىە پيەی گەرٍییە تەرزەکاّذا دەضتە تەر دەکرێت‪.‬‬

‫پ‪ /‬زاّاکاُ تەغی هەرە زۆری گەردووُ تە چ دۆخێل دادەّێِ وە تۆچی ؟‬

‫و‪ /‬تە دۆخی پالزٍا ‪ ،‬چىّکە تەغی هەرە زۆری تارضتایی گەردووُ تریتیە ىە تارضتایی ئەضتێرەکاُ کە ئەواّیع ىە دۆخی‬
‫پالزٍاداُ‪.‬‬

‫پ‪ /‬ئایا هیچ ٍاددەیەك هەیە هەرضێ دۆخەکەی هەتێت ؟ تە َّىوّەوە ڕوّی تکەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬تەڵێ ‪َّ ،‬ىوّە ضەهۆڵ دەتىاّرێت غو تکرێتەوە تۆ ئاو پاغاُ ئاو تکىڵێْرێت تا دەتێت تە هەڵَی گاز‪.‬‬

‫پ‪ /‬زاّا دڵتۆُ چۆُ تاضی تىوخَەکاّی ٍاددەی کردووە؟‬

‫و‪ /‬زاّا داڵتۆُ یەکەً زاّا تىو کە وای داّاتىو کە تىوخَەکاّی ٍاددە ىە گەردیيەی هاوچەغِ پێکهاتىوُ ‪.‬‬

‫پ‪ /‬چۆُ دەتىاّرێت ٍاددە ىە دۆخێکەوە تگۆڕدرێت تۆ دۆخێکی تر؟‬

‫‪ -٢‬تە گۆڕاّی پەضتاُ‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬تە گۆڕاّی پيەی گەرٍی‬

‫پ‪ /‬هەردوو زاّا ( ئاڤۆگادرۆ و گایيۆضاك ) تىاّیاُ چی تطەىَێِْ ىە ئەّجاٍی تاقیکردّەوەکاّیاّذا ىەضەر ٍاددەکاُ؟‬
‫و‪ /‬ضەىَاّذیاُ کە کارىێکی کیَیایی ىە ّێىاُ گەردەکاّی ٍاددەکاّذا ڕوو ئەدات ‪.‬‬

‫‪ ‬تۆ تێگەیػتِ ىە ڕێژەی کارىێککردّی پێکهاتەکاّی ٍاددە ‪ ،‬زاّاکاُ هەضتاُ تە پێْاضەکردّی چەّذ تڕێکی ّىێ تۆ دیاریکردّی‬
‫تارضتایی ئەو پێکهاتاّە و ژٍارەکاّیاُ ‪ ،‬ىەواّە ‪:‬‬

‫کارتۆُ دایە‬ ‫‪ :‬تڕی ئەو ٍاددەیەیە کە هەٍاُ ژٍارە ىەو پێکهاتاّەی تێذایە کە ىە‬ ‫‪ٍ ‬ۆڵ‬
‫داتەظ کراوە‬ ‫‪ :‬تارضتایی یەك گەردیيەیە ىە گەردیيەکاّی کارتۆُ‪-‬‬ ‫‪ ‬یەکەی تارضتە گەردیيە‬
‫دا‬ ‫دا ‪ .‬وە ّرخەکەغی ىە ضیطتَی‬ ‫تەضەر‬
 ‫) دەپێىرێت‪.‬‬ ‫) ‪ :‬تریتیە ىە تارضتایی یەك (ٍۆڵ) ی هەر ٍاددەیەك وە تەیەکەی (‬ ‫‪ ‬تارضتە ٍۆڵی (‬
‫) دەپێىرێت‪.‬‬ ‫) ‪ :‬تریتیە ىە قەتارەی یەك (ٍۆڵ) ی هەر ٍاددەیەك وە تەیەکەی (‬ ‫‪ ‬قەتارەی ٍۆڵی (‬
‫وە تڕەکەی‬ ‫ىە کارتۆُ ‪-‬‬ ‫) ‪ :‬تریتیە ىە ژٍارەی گەردیيەکاُ کە ىە ّاو یەك ٍۆڵ تۆ‬ ‫‪ّ ‬ەگۆڕی ئاڤۆگادرۆ (‬
‫دەکاتە‬
‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬هەّذێل تىوخٌ ىە ضروغتذا ىە گەردیيەی ضەرتەضت پێکهاتىوُ وەك ىە دۆخی گازە ضطتەکاّی (ّیۆُ و هیيیۆً ) دا ‪ .‬تەاڵً‬
‫پێکهاتەی زۆرتەی زۆری تىخَەکاّی تر گەردەکاِّ کە هەریەکەیاُ ىە چەّذ گەردیيەیەك پێکهاتىوُ تۆ َّىوّە هەریەمە ىە ئۆکطجیِ‬
‫و هایذرۆجیِ ىەو گەرداّە پێکهاتىوُ کە هەر یەکەیاُ دوو گەردیيە دەگرێتە خۆ کە تۆّذی کیَیاوی دیاریکراو پێکەوە تە‬
‫ضتىوّیەتییەوە‪.‬‬

‫تۆ غیکارکردّی پرضیارەکاّی تایثەت تە تارضتایی و قەتارە و چڕی ٍاددەکاُ وە (تارضتایی و قەتارە) ی ٍۆڵی ئەً یاضایاّە‬
‫تەکار دەهێْذرێِ‬

‫‪ -١‬تۆ دۆزیْەوەی تارضتایی یاُ قەتارە یاُ چڕی ‪:‬‬

‫تارضتایی‬
‫چڕی‬
‫قەتارە‬

‫‪ -٢‬تۆ گۆڕیْی تارضتە ٍۆڵی تۆ تارضتە ‪:‬‬

‫تارضتە ٍۆڵی‬
‫تارضتایی‬
‫ّەگۆڕی ئەڤۆگادرۆ‬

‫‪ -٣‬تۆ گۆڕیْی قەتارە ٍۆڵی تۆ قەتارە ‪:‬‬

‫قەتارە ٍۆڵی‬
‫قەتارە‬
‫ّەگۆڕی ئەڤۆگادرۆ‬

‫ئەگەر تساّیت ‪:‬‬

‫) دەپێىرێت ‪.‬‬ ‫‪ :‬قەتارەیە تە (‬
‫) دەپێىرێت ‪.‬‬ ‫‪ :‬قەتارەی ٍۆڵیە تە (‬
‫) دەپێىرێت ‪.‬‬ ‫‪ :‬تارضتاییە تە (‬
‫) دەپێىرێت ‪.‬‬ ‫‪ :‬تارضتە ٍۆڵیە تە (‬
‫) دەپێىرێت ‪.‬‬ ‫‪ :‬چڕی ٍاددەیە تە (‬
‫) دەپێىرێت ‪ .‬و تڕەکەی دەکاتە ‪:‬‬ ‫‪ّ :‬ەگۆڕی ئاڤۆگادرۆ (‬

‫هێسی پێکەوە تەضتْی ّێىاُ گەردەکاّی ٍاددەکاُ‬

 ‫تەراوردی ّێىاُ دۆخەکاّی ٍاددەکاُ‬
‫دۆخی گازی‬ ‫دۆخی غيی‬ ‫دۆخی ڕەقی‬
‫غێىە و قەتارە گۆڕاوە‬ ‫‪١‬‬ ‫‪ ١‬غێىە گۆڕاوە و قەتارە جێگیرە‬ ‫غێىەو قەتارە جێگیرە‬ ‫‪١‬‬
‫تىاّای پەضتاوتْی زۆرە‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪ ٢‬تىاّای پەضتاوتْی کەٍە‬ ‫تىاّای پەضتاوتْی زۆر کەٍە‬ ‫‪٢‬‬
‫جىوڵەی گەردەکاّی زۆرە‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪ ٣‬جىوڵەی گەردەکاّی کەٍە‬ ‫جىوڵەی گەردەکاّی زۆر کەٍە‬ ‫‪٣‬‬
‫هێــــــسی ّێــــــىاُ گەردەکــــــاّی زۆر‬ ‫‪٤‬‬ ‫هێــــــسی ّێــــــىاُ گەردەکــــــاّی زۆر ‪ ٤‬هێــسی ّێــىاُ گەردەکــاّی کەٍتــرە‬ ‫‪٤‬‬
‫تچىوکە‬ ‫تەراورد تە دۆخی ڕەقی‬ ‫گەورەیە‬

‫پ‪ /‬تۆچی پەضتاوتْی غو و ڕەقەکاُ کارێکی ئەضتەً و گراّە ؟‬

‫و‪ /‬چىّکە تەّۆىکەکاّی هەر یەکە ىە غو و ٍاددە ڕەقەکاُ ىەیەکترەوە ّسیکِ‪.‬‬

‫پ‪ /‬ىە ّێىاُ گەردیيەکاّی ٍاددەدا چ جۆرە هێسێل هەیە ؟‬

‫ٍاددەیەك یەکطاُ تێت تە دووری هاوضەّگی‬ ‫و‪ /‬کاتێل دوری ّێىاُ گەردیيەکاّی‬
‫ئەوا ىە ّێىاّیاّذا هێسی کێػکردُ و هێسی دوورکەوتْەوە هەیە ‪ ،‬کە ىە تڕدا یەکطاِّ و ىە‬
‫ئاڕاضتەغذا پێچەواّەُ و تەرەّجاٍیاُ ضفرە و هاوضەّگە‪.‬‬

‫تێثیْی‪/‬‬

‫ٍاددەیەك ( ) کەٍتر تێت ىە‬ ‫‪ .١ ‬کاتێل دووری ّێىاُ گەردیيەکاّی‬

‫دوورکەوتْەوە ىە ّێىاّیاّذا‬ ‫ئەوا هێسی‬ ‫دووری هاوضْگی‬
‫پەیذا دەتێت‪.‬‬
‫ٍاددەیەك ( ) زیاتر تێت ىە‬ ‫‪ .٢ ‬کاتێل دووری ّێىاُ گەردیيەکاّی‬
‫ىە ّێىاّیاّذا پەیذا دەتێت‪.‬‬ ‫ئەوا هێسی کێػکردُ‬ ‫دووری هاوضْگی‬
‫ىە جىڵە داُ ىە ّێىاُ‬ ‫‪ .٣ ‬گەردیيەکاّی ّێىاُ ٍاددەکاُ تە ردەواً‬
‫جیاوازەکاّی ّێىاّیاّەوە‬ ‫یەکتریذا ‪ ،‬تە هێسێل کە تە هۆی تارگە‬
‫دروضت دەتێت ‪ ،‬ئەً هێسە تە جۆرێکە کاتێل دوو گەردیيەی تەّیػت یەکتری یەکتر کێع دەکەُ ئەوا ىە الیەُ گەردیيە‬
‫کاّی تری تەّیػتیاّەوە دووتارە کێع دەکرێْەوە تەٍەظ ىە ّێىاُ خۆیاّذا هێسێکی دوورکەوتْەوە پەیذا دەتێت ‪ ،‬وە‬
‫کاتێل ىێل دووردەکەوّەوە ئەوا دووتارە ئەً دوو گەردیيەیە هێسی کێػکردُ ىە ّێىاّیاّذا پەیذا دەتێتەوە و یەکتری کێع‬
‫دەکەُ تەً جۆرە هەٍىو گەردیيەکاُ ىە تارێنی جىاڵودا دەٍێْْەوە و وزە ىەّێىاّیاّذا ئاڵىگۆڕ دەتێت‪.‬‬

‫‪ ‬تۆّذ‪ :‬هێسێکە دەتێتە هۆی کێػکردّی ّێىاُ گەردیيەکاّی ٍاددەیەک تەهۆی کارتێکردّی‬
‫ئاڵىگۆڕی ّێىاُ تارگە ٍىجەتەکاُ و ضاىثەکاُ ىەضەری‪.‬‬

‫جۆرەکاّی تـۆّـذ‬
 ‫‪ ‬تۆّذی ئایۆّی ‪ :‬ئەوتۆّذەیە پەیذادەتێت ىەوکاتەی کە گەردیيە واز ىەئەىیکترۆّێک دەهێْێ تۆئەوەی خىىگەکاّی پڕتثێ و‬
‫دەتێتە ئایۆّی ٍىجەب و دەیذاتە گەردیيەیەکی تر کەپێىیطتی تەئەىیکترۆُ هەیە تا تثێتە‬
‫ئایۆّی ضاىة وەک کيۆریذی ضۆدیۆً‬

‫‪ ‬تۆّذی هاوتەظ‪ :‬ئەوتۆّذەیە ىەّێىاُ گەردیيەکاّی ٍاددەیەک پەیذا دەتێت گاتێک گەردیيەکە‬
‫ىەتىاّایذا ّاتێت ئەىیکتڕۆُ وەرتگرێت تۆپڕکردّەوەی خىىگەکەی کەىە ئەّجاٍذا‬
‫ئەىیکترۆّەکاُ هاوتەغی یەکتر دەکەُ تۆپڕکردّەوەی خىىگەی گەردیيەکاُ وەک ىە‬
‫(ئۆکطجیِ و ضيیکۆّذا)‬

‫هێسی کێػکردّی کارەتایی ّێىاُ‬ ‫‪ ‬تۆّذی کاّسایی ‪ :‬ئەو تۆ ّذەیە پەیذا دەتێت ىە ئەّجاٍی‬
‫گەردیيەکاُ کاتێل ضەرتەضت‬ ‫ئەىیکتڕۆّە ضاىثەکاّی خىىگەی دەرەوەو ّاوکی ٍىجەتی‬
‫دەتِ ‪ .‬وەك ئاضِ و ٍص ‪.‬‬

‫هێسترە ؟ تۆچی ؟‬ ‫پ‪ /‬کاً تۆّذ ىە هەرضێ جۆرەکەی تۆّذ ىە هەٍىویاُ تە‬
‫گەردیيەیەکی تر تەضتراوەتەوە‪.‬‬ ‫و‪ /‬تۆّذی ئایۆّی ‪ ،‬چىّکە هەر گەردیيەیەك تە چىار تۆّذ تە‬

‫پ‪ /‬کاً تۆّذ ىە هەرضێ جۆرەکەی تۆّذ ىە هەٍىویاُ الوازترە؟ تۆچی ؟‬

‫و‪ /‬تۆّذی کاّسایی ‪ ،‬چىّکە گەردیيەکاّی ّێىاّیاُ ضەرتەخۆُ تۆیە هێسی تەیەکەوە تەضتْیاُ الوازە‪.‬‬

‫َّىّە ‪( 2‬آ) دۆخەکاّی ٍاددە و هێسی ّێىاُ گەردەکاّی‬

‫وەچڕییەکەی‬ ‫دووری ّێىاُ دوو گەردیيە ىەگەردیيەکاّی ٍص هەژٍێرتکە ‪ .‬ئەگەر زاّیت تارضتە ٍۆڵی ٍص دەکاتە‬
‫واداتْێ کە ّەگۆڕی ئاڤۆگادرۆ دەکاتە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫ڕاهێْاُ ‪( 2‬آ) دۆخەکاّی ٍاددە و هێسی ّێىاُ گەردەکاّی‬

‫‪.‬ئایا هێسی‬ ‫‪ -١‬دووری هاوضەّگی ىەّێىاُ گەردیيەکاّی تىخَێکی کیَیاوی و گەردیيەیەکی تەّیػتی دا دەکاتە‬
‫ّێىاُ ئەو دوو گەردیيەیە ىێکذو کەوتْەوەیە یاُ کێػکردّە کاتێک دوری ّێىاّیاُ‬
‫و‪ /‬هێسی دوورکەوتْەوەیە‬ ‫آ‪.‬‬

‫و‪ /‬هێسی کێػکردّە‬ ‫ب‪.‬‬

‫‪ -٢‬چەغْەکاّی ضێ تۆّذەکەی ّێىاُ گەردیيەی ٍاددەکاُ چیِ ؟ ئایا ئەً تۆّذاّە تەهۆی هێسی کارەتاییەوە تەرهەً دێِ‪ ،‬یاُ ىە‬
‫ئەّجاٍی تارضتاییەکاّەوە؟‬
‫‪ .٣‬تۆّذی کاّسای‬ ‫‪ .٢‬تۆّذی هاوتەظ‬ ‫و‪ .١ /‬تۆّذی ئایۆّی‬
‫ئەً تۆّذاّە تەهۆی هێسە کارەتایەکْیاّەوە تەرهەً دێِ ‪.‬‬

‫پێذاچىّەوەی تەّذی ‪1-2‬‬

‫‪ -١‬ئایا گىاضتْەوەی ٍاددەکاُ ىەدۆخێکەوە تۆدۆخێکی تر تەهۆی گۆڕیْەوەی تارضتاییەکاّەوە یاُ تارگەکاّەوە یاُ وزەوە ڕوو‬
‫ئەدات ؟ وەاڵٍەکەت ڕووّثکەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬تەهۆی ئاڵىگۆڕکردّی هەردوو جۆرەکەی وزە (جىڵە ووزە و ٍاتە ووزە ) دەتێت ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ىێک دوور کەوتْەوەی گەردیيە زۆر ّسیکەکاُ ىەیەکتری ڕووئەدات تەهۆی کارىێکردّی ّێىاُ ئەىیکترۆّەکاّیاّەوە ‪،‬ئایا ئەً‬
‫ىێکذوور کەوتْەوە تەهۆی تچىکی ئەىیکترۆّەکاّەوەیە یاُ تەهۆی تچىکی تارضتایی یەکاّیاّەوەیە یاُ تارگە ىێک‬
‫چىوەکاّیاّەوەیە؟ وەاڵٍەکەت ڕووُ تکەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬ىێک دوور کەوتْەوەی گەردیيە زۆر ّسیکەکاُ ىەیەکتریەوە ىەئەّجاٍی کارىێک کردّی ّێىاُ تارگەکاّی ئەىیکترۆّە‬
‫ىێکچىوەکاّەوەیە‪.‬‬

‫‪ -٣‬ىەضەر چەٍاوەی هێس – دووری ّێىاُ گەردیيەکاُ ىەً ضێ تارەدا تذوێ؟‬

‫هەردو هێسی کێػکردُ و هێسی ىێکذوور کەوتْەوە یەکطاُ دەتِ ىەّێىاُ دوو گەردیيەدا ‪(.‬تاری‬ ‫و‪/‬‬ ‫‪:‬‬ ‫آ‪.‬‬
‫هاوضەّگی )‬

‫هەرددو گەردیيەکە ىێک دوور دەکەوّەوە کاتێک کەدووری ّێىاّیاُ زۆر کەً تثێتەوە ‪( .‬کەئەٍەظ‬ ‫و‪/‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ب‪.‬‬
‫ڕادەیەک تۆچڕی ٍاددەکە دادەّێ )‬
‫هەردوو گەردیيەکە یەکتر کێع دەکەُ وە هێسی کێػکردُ زۆر الواز دەتێت کاتێک زۆر ىەیەکتر‬ ‫‪ :‬و‪/‬‬ ‫ج‪.‬‬
‫دوور تکەوّەوە‪.‬‬

‫‪ ،‬ئایا قەتارە (ٍۆڵی) یەکەی چەّذە ئەگەر زاّیت چڕییەکەی‬ ‫‪( -٤‬تارضتە ٍۆڵ)ێکی ضۆدیۆً تریتییەىە‬
‫‪.‬‬ ‫ىەپيەی گەرٍی‬

‫‪,‬‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫‪ρ‬‬

‫تەّە ڕەقەکاُ و ضیفەتەکاّیاُ‬ ‫تەّذی‬

‫پێکهاتەی تەّە ڕەقەکاُ‬

‫‪ ‬تەّە ڕەقەکاُ پارێسگاری ىە غێىە ّەگۆڕەکەی خۆیاُ دەکەُ ‪ ،‬تۆیە پێکذێِ ىە ضاٍپڵی‬
‫ڕێل و ّەگۆڕ ىە گەردوو گەردیيە ىەً ضاٍپڵەدا گەردەکاُ تەدەوری غىێْەکاّیاّذا دەىەرّەوە‬
‫‪ ،‬تەاڵً فراواّی ىەریْەوەیاُ کەٍە تەتەراوردکردُ ىە گەڵ دووری ّێىاّیاُ‪.‬‬
 ‫پ‪ /‬چۆّیەتی داتەغثىوّی گەردەکاّی تەّە ڕەقەکاُ ىە ضەر چی تەّذە ؟‬
‫‪ -٢‬تڕی هێسی کێػکردُ ىە ّێىاُ گەردەکاُ ‪ -٣‬پيەی گەرٍی تەّەکاُ‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬غێىەی گەردەکاُ‬

‫پ‪ /‬ئەو هۆکاراّەی دەتْە هۆی گۆڕاّکاری ىە پێکهاتەی تەّە ڕەقەکاُ چیِ ؟‬
‫‪ -٢‬فػاری کارکردوو ىەضەر تەّەکاُ‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬پيەی گەرٍی‬

‫ضیفەتە ٍیکاّیکیەکاّی تەّە ڕەقەکاُ‬

‫پ‪ /‬ضیفەتەکاّی تەّە ڕەقەکاُ ىەضەر چی تەّذە ؟‬
‫و‪ /‬تەّذە ىەضەر چۆّیەتی پێکهاتەی گەردەکاّی ٍاددەکاُ‪.‬‬

‫‪ ‬ضەخت ‪ :‬ئەو تەّەیە کە پارێسگاری ىە غێىە ّەگۆڕەکەی دەکات کاتێل هێسێل یاُ چەّذ هێسێل دەخرێتە ضەری‪.‬‬
‫‪ ‬تەّی ضەخت‪ :‬تریتیە ىەو تەّەی کە پارێسگاری ىە غێىە ّەگۆڕەکەی دەکات ىەکاتی ضەپاّذّی هێسێل تەضەریذا‪.‬‬
‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬هەٍىو تەّێکی ضەخت تە ڕەق دادەّرێت تەاڵً هەٍىو تەّێنی ڕەق تەضەخت‬
‫داّاّرێت چىّکە ٍەرج ّیە هەر تەّێل ڕەق تىو تەرگەی هێسە دەرەکیەکاُ تگرێت ‪َّ ،‬ىوّە‬
‫‪ :‬هێڵی ئاضْی غەٍەّذەفەر ضەختە کەوتە ڕەقیػە تەاڵً غىغەیەکی ئاضایی هەرچەّذە‬
‫ڕەقە تەاڵً ضەخت ّیە چىّکە تەرگەی هێسە دەرەکیەکاُ ّاگرێت و دەغکێت‪.‬‬
‫‪ ‬جیری ‪ :‬تىاّای گەڕاّەوەی تەّە تۆ غێىە تْەڕەتیەکەی ىە دوای التردّی هێسە کاریگەرە‬
‫غێىێْەرەکە‪.‬‬

‫‪ ‬ىە کاتی تەرکەوتْی تۆپێکی تێْطی ضەر زەوی تە ڕێکتێل ئەوا تۆ پەکە غێىەکەی تێل‬
‫دەچێت تەاڵً زۆر تەخێرایی دەگەڕێتەوە غێىە تْەڕەتیەکەی دوای ّەٍاّی تەریەککەوتْەکە ‪،‬‬
‫جیڕ دادەّرێت‪ .‬تە اڵً کاتێل‬ ‫تۆیە تۆپەکە تە تەّێنی‬
‫زەوی دەکەوێت غێىاّذێنی زۆر‬ ‫خػتەکێکی پۆاڵیی تەر‬
‫چىّکە خػتەکەکە تەّێنی‬ ‫کەً تیایذا دروضت دەتێت‬
‫تارضتاییەك تۆ ضەر ضپریْگێنی‬ ‫ضەختە ‪ ،‬تەاڵً کەوتْی‬
‫چەّذ جارێل تۆ ضەرەوە و‬ ‫غاوڵی ئەوا ضپریْگەکە‬
‫خىارەوە دەىەرێتەوە پێع ئەوەی تەتەواوی تگەرێتەوە غێىەکەی خۆی دوای ّەٍاّی تارضتاییەکە‪ .‬هەٍاُ غێىە ڕوو دەدات ئەگەر‬
‫هاتىو کتێثێکَاُ ىەضەر ٍێسێل داّا ‪ ،‬تەاڵً غێىاّی ٍێسەکە زۆر زۆر کەٍتر دەتێت ىە چاو غێىاّی ضپریْگەکە‪.‬‬

‫‪ ‬یەکێل ىە ضیفەتەکاّی تەّی ڕەق تریتیە ىە تىاّای ڕاکێػاُ و پەضتاوتِ ‪ ،‬ئەویع کاتێل هەردووالی تەىێل تىغی دوو هێس‬
‫دەتِ کە دەتێتە هۆی گۆڕاُ ىە درێژیەکەیذا ‪ ،‬تۆیە دەڵێِ تەىەکە ىە تاری گرژیذایە ‪.‬‬

‫‪ ‬گرژی ‪ :‬ئەو هێسەیە کە ىە تەّێکذا پەیذا دەتێت دوای ئەوەی هەوڵذەدرێت درێژ تکرێت‬
‫یاُ تپەضتێىرێت‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫‪ ‬فػار ‪ :‬هێسی ضەپێْراوی ضەر یەکەی ڕووتەری تڕگەی تەىێکە‪.‬‬

 ‫هێس‬
‫فػار‬ ‫‪σ‬‬
‫ڕوتەر‬

‫) دەپێىرێت‪ .‬ئەً یەکەیە پێػی دەوترێت‪ :‬پاضکاڵ ‪-‬‬ ‫𝜎‪ :‬ضیگَا ( هێَایە تۆ فػار ) تە (‬
‫دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬هێسی ضەپێْراو تۆ گرژ تىوّی تەىەکە تە‬
‫) دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬ڕووتەری پاّە تڕگەی تەىەکە (‬

‫هێَا کراوە ئەوە ئاٍاژەیە تۆ جۆری‬ ‫تەاڵً کە ىێرەدا تە‬ ‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬هێَای هێس ىە ضیطتَی ّێىدەوڵەتی تریتیە ىە‬
‫)‪.‬‬ ‫هێسەکە کە تریتیە ىە هێسی گرژی (‬

‫پ‪ /‬فػار ىەضەر چی تەّذە ؟‬

‫‪ -٢‬ڕووتەری پاّە تڕگە‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬هێسی ضەپێْراو‬

‫پ‪ /‬جۆرەکاّی فػار کاٍاّەُ ؟ تاضیاُ تکە‬

‫‪ -٢‬فػاری تڕیِ ‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬فػاری ڕاکێػاُ یاُ پەضتاوتِ‬

‫‪ ‬فػاری ڕاکێػاُ یاُ پەضتاوتِ‪ :‬تریتیە ىە و فػارەی کە تەغێىەیەکی ضتىوُ هێسەکە کار دەکاتە ضەر یەکەی ڕووتەری پاّە‬
‫تڕگەی تەىەکە‪ .‬وەك ىە وێْەی (‪ )12-2‬دا دیارە‪.‬‬
‫‪ ‬فػاری تڕیِ‪ :‬تریتیە ىە و فػارەی کە‬
‫ضەر‬ ‫تەغێىەیەکی ىیکەوت هێسەکە کاردەکاتە‬
‫یەکەی ڕووتەری تڕگەی تەّێک ‪.‬‬

‫جــێــفــػــاری ڕێــژەیــی‬
‫‪ ‬کاتێل ضپریْگێنی جیڕ تەهێسێنی دیاریکراو ڕاتکێػرێت ‪ ،‬یاُ تپەضتێىرێت کە تثێتە هۆی گۆڕاُ ىە درێژیەکەیذا ئەوا تە هۆی‬
‫جیڕی ضپریْگەکەوە دوای ّەٍاّی هێسەکە دەتىاّێت تگەڕێتەوە تۆ غێىەکەی جاراّی‪.‬تەاڵً ئەگەر تڕی هێسەکە زیاتر تىو ىە ضْىری‬
‫جیڕیەکەی ئەوا غێىەکەی تێل دەچێت و ّاگەڕێتەوە تاری پێػىی ‪.‬‬

‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬ڕۆتەرت هۆك ىە ضەدەی حەڤذەهەٍذا ضەىَاّذی کە گۆڕاّی درێژی ىەهەر ضپریْگێکذا ڕاضتەواّە دەگۆڕێت‬
‫ىەگەڵ ئەو هێسی گرژیەی خراوەتە ضەر ضپریْگەکە‪ .‬وەك ئەً وێْەیە‪.‬‬

‫دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬هێسی گرژیە ىە ضپریْگەکەوە تە‬

‫دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬گۆڕاُ ىە درێژی ضپریْگەکەیە تە‬
 ‫پێىاّە دەکرێت‪.‬‬ ‫‪ّ :‬ەگۆڕی ضەختی ضپریْگەکەیە تە‬

‫پ‪ /‬گۆڕاُ ىە درێژی ضپریْگذا ىەضەر چی تەّذە کاتێل تىوغی هێسێکی گرژی تىو ؟‬
‫و‪ /‬تەّذە ىەضەر ئەو هێسە گرژیەی خراوەتە ضەری‪.‬‬

‫پ‪ /‬گۆڕاُ ىە درێژی تەىی کاّسایی ىەضەر چی تەّذە کاتێل تىوغی هێسێکی گرژی تىو ؟‬
‫‪ -٤‬جۆری ٍاددەی‬ ‫‪ -٣‬درێژی تەىەکە‬ ‫‪ّ -٢‬یىەتیرە تڕگەی تەىەکە‬ ‫و‪ -١ /‬هێسی گرژی‬
‫تەىەکە‪.‬‬

‫‪ ‬ئەگەر دوو تەه ىەهەٍاُ ٍاددە دروضتکراتِ وە هەٍاُ ڕوتەری پاّە تڕگەیاُ هەتێت‬
‫(ئەضتىوری) تەاڵً درێژیاُ جیاواز تێت ‪ ،‬کاتێل هەٍاُ ضەّگ (کێع) ی یەکطاُ پێیاّەوە‬
‫هەڵذەواضرێت ئەوا گۆڕاُ ىە درێژی تەىە درێژەکەدا زیاتر دەتێت تەاڵً گۆڕاُ ىە درێژی تۆ‬
‫یەکەی درێژی تەىەکە تە ّەگۆڕی دەٍێْێتەوە ‪.‬‬

‫‪ ‬ئەگەر کۆٍەڵێل ضپریْگ دواییەك تثەضترێِ کە ڕوتەر و جۆری ٍاددەکاّیاُ یەکطاُ تێت وەك ىە‬
‫ً وێْەیەدا دیارە ‪ ،‬ئەگەر ضەّگێنی یەکطاُ تەکۆتایی ضپریْگەکاّەوە تثەضتیِ ئەوا دەتیْیِ ئەو‬
‫زیاترە‬ ‫کۆٍەڵە ضپریْگەی کە ىە ضێ ضپریْگ پێکهاتىوە گۆڕاُ ىە درێژیەکەی یەکجار و ّیى‬
‫ىەو چاو ئەو کۆٍەڵە ضپریْگەی کە ىە دوو ضپریْگ پێکهاتىوە ‪.‬‬

‫‪ ‬جێفػاری ڕێژەیی ‪ :‬تریتیە ىە ڕێژەی ّێىاُ گۆڕاُ ىە درێژی تەىێکی دیاریکراو تۆ درێژیە‬
‫تْەڕەتیەکەی‪.‬‬

‫‪( :‬ئەپطيۆُ) جێفػار هێْذێکی تێ یەکەیە چىّکە ڕێژەیە ىە ّێىاُ دوو درێژیذا‪.‬‬
‫دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬درێژی تْەڕەتی تەىەکە تە‬
‫دەپێىرێت‪.‬‬ ‫‪ :‬گۆڕاُ ىە درێژی تەىەکە تە‬

‫‪ ‬ئەگەر دوو ضیطتَی ضپریْگیَاُ هەتێت کاتێل هاوڕێل تەضتراتِ ئەگەر ىە ضیطتَێکیاّذا ضێ‬
‫ضپریْگ وە ىە یەکێکیاّذا دوو ضپریْگ هاوڕێل تەضتراتِ ‪ ،‬ئەگەر هەٍاُ ضەّگیاُ پێىە‬
‫هەڵىاضراتێت و هەٍاُ جۆری ٍاددەی تەىیاُ هەتێت ئەوا گۆڕاُ ىە درێژی ضێ ضپریْگەکەدا‬
‫کەٍترە تەراورد تە دوو ضپریْگەکە ‪.‬‬

‫‪ ‬هێسی ڕاکێػاُ ىەهەر ضپریْگێکذا یەکطاّە تە کێػی هەڵىاضراو داتەغی ژٍارەی ضپریْگەکاُ‬
‫تەاڵً هێسی ڕاکێػاّی ضیطتَی دوو‬ ‫‪ .‬تۆیە هێسی ڕاکێػاّی ضیطتَی ضێ ضپریْگی دەکاتە‬
‫‪.‬‬ ‫ضپریْگی دەکاتە‬

‫پ‪ /‬پەیىەّذی ّێىاُ هێسی ڕاکێػاُ و گۆڕاُ ىە درێژی ىە هەر ضپریْگێکذا چۆّە ؟‬
‫و‪ /‬پەیىەّذیەکی ڕاضتەواّەیە‪.‬‬
 ‫پ‪ /‬پەیىەّذی گۆڕاّی درێژی ىە ضیطتَی ضێ ضپریْگی ىەگەڵ ضیطتَی دوو ضپریْگذا چۆّە ؟‬
‫ی گۆڕاّە ىە درێژی ىە ضیطتَی‬ ‫و‪ /‬گۆڕاُ ىە درێژی ضیطتَی ضێ ضپریْگی‬
‫دوو ضپریْگیذا‪.‬‬

‫پ‪ /‬تۆچی گۆڕاُ ىە درێژی تەىی ئەضتىور کەٍترە تەراورد تە گۆڕاُ ىە درێژی‬
‫تەىی تاریکذا ىە ژێر کاریگەری هەٍاُ کێػذا؟‬
‫و‪ /‬چىّکە کێػەکە ىەضەر ڕووتەرێکی گەورەتر داتەظ دەتێت ىە تەىە‬
‫ئەضتىورەکەدا‪.‬‬

‫هاوکۆىکەی یۆّگ (هاوکۆىکەی جیڕی)‬

‫‪ ‬هاوکۆىکەی یۆّگ ‪ :‬تریتیە ىە ڕێژەی ّێىاُ فػار تۆ جێفػار ىە ٍاددەیەکی دیاریکراودا‪.‬‬

‫𝜎‬
‫𝜖‬

‫) دەپێىرێت ‪ ،‬کە هەٍاُ یەکەی فػارە وە تىاّرێت تىترێت پاضکاڵ‪-‬‬ ‫‪ :‬هاوکۆىکەی یۆّگ تە (‬

‫َّىّەی ‪( 2‬ب) تەّە ڕەقەکاُ و ضیفەتەکاّیاُ‬

‫تەخاڵیکی جێگیرەوە تە غێىەیەکی غاوڵی هەڵىاضرا‪،‬‬ ‫‪،‬درێژییە ضەرەتاییەکەی‬ ‫تەىێکی پۆاڵی تیرەکەی‬
‫ئایا هاوکۆىکەی یۆّگی ئەو‬ ‫هەڵىاضرا‪ ،‬ىەئەّجاٍذا گۆڕاُ ىەدرێژییەکەیذا تىو تە‬ ‫وەتەالکەی تریذا کێػی‬
‫ٍاددەیەی کەتەىەکەی ىێذروضتکراوە چەّذە؟‬

‫بازنە𝐴‬ ‫𝑟𝜋‬
‫𝑑‬ ‫𝑚‬
‫𝑟‬
‫𝐴‬
‫𝐴‬ ‫𝑚‬ ‫𝑟‬
 ‫ڕاهێْاّی ‪( 2‬ب) تەّە ڕەقەکاُ و ضیفەتەکاّیاُ‬

‫‪ ،‬ىەٍص دروضتکراوە کە هاوکۆىکەی یۆّگەکەی‬ ‫وە درێژییەکەی‬ ‫‪ -١‬تەىێکی کاّسایی تیرەکەی‬

‫تێت ‪ .‬آ‪ -‬ڕوتەری پاّە تڕگەی تەىەکە چەّذە؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تازّە‬ ‫𝜋‬
‫𝑑‬
‫𝑟‬

‫𝑟‬ ‫𝑚‬

‫تێت ‪.‬‬ ‫ب) جێفػار ىە تەىەکەدا چەّذە ئەگەر گۆڕاُ ىەدرێژیەکەدا‬

‫𝜖‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜖‬

‫دا تڕی فػارو هێسی کاریگەری پێىیطت تۆ جێثەجێکردّی ئەو فػارە چەّذە ؟‬ ‫‪ -٢‬ىە پرضیاری‬

‫𝜖‬ ‫𝜎‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜎‬
‫𝜎‬ ‫𝜖‬
‫𝜖‬

‫𝜎‬ ‫𝜎‬ ‫(‬ ‫)‬

‫)‬ ‫پێذاچىوّەوەی تەّذی (‬

‫تێت کاتێک دەپەضتێىرێت و تەتڕی‬ ‫‪ -١‬تڕی ئەو جێفػارە چەّذە کە تىغی ىىىەیەک (تۆڕی) دەتێت کەدرێژییەکەی‬
‫کىرت دەتێتەوە؟‬

‫𝜖‬ ‫غیکار ‪/‬‬

‫𝜖‬

‫دەتێت ‪.‬تڕی ئەو هێسە چەّذە کەکاردەکاتە ضەر تەىەکە ئەگەر ڕوتەری‬ ‫‪ -٢‬تەىێکی کاّسایی تىغی فػاری‬
‫تێت؟‬ ‫پاّە تڕگەی تەىەکە‬

‫𝜎‬ ‫غیکار‪/‬‬
 ‫𝜎‬ ‫𝜎‬ ‫(‬ ‫)‬

‫یە‪،‬ئایا گۆڕاُ ىە درێژی تەىەکەچەّذە ‪،‬‬ ‫وەڕوتەری پاّەتڕگەکەی‬ ‫‪ -٣‬تەىێکی تڕۆّس درێژییەکەی‬
‫‪.‬‬ ‫ڕاتکێػرێت ؟ هاوکۆىکەی یۆّگی تڕۆّسدەکاتە‬ ‫ئەگەر تەهێسی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫پێذاچىوّەوەی تەغی ‪2‬‬

‫‪ -١‬هەرضێ دۆخەکەی ٍاددە ڕیک تخە تەپێی چڕییەکاّیاُ وە جیاوازی چڕی ّێىاّیاُ ىێک تذەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬ڕیکخطتْی تەرەو ژور تەپێی هەریەکە ىە چڕی و تیردۆزی پێکهاتْی گەردیيەیی تەً جۆرەیە‪ :‬گازی ‪ ،‬غيی ‪ ،‬ڕەقی‪.‬‬

‫‪ -٢‬ىەکاً ىەدۆخەکاّی ٍادەدا گەردەکاُ تەغێىەیەکی زۆر ڕێک داتەغثىوُ تەضەر غىێْەکاّیاّذا؟‬
‫و‪ /‬دۆخی ڕەقی‪.‬‬

‫‪ -٣‬ئەگەر تڕێکی گەرٍی زۆر تذرێتە غيەیەکی دیاریکراو ‪،‬ئایا دۆخەکەی دەگۆڕێت تۆ ڕەقی یاُ تۆگازی؟ چی ڕودەدات ئەگەر هەٍاُ‬
‫تڕەگەرٍی ىێىەر تگریْەوە؟‬
‫و‪ /‬دۆخەکەی دەگۆڕێ تۆدۆخی گازی ‪ ،‬دەگەرێتەوە تۆدۆخی غيی‪.‬‬
 ‫‪ -٤‬تۆچی تەغی هەرە زۆری گەردوُ ىەدۆخی پالزٍادایە ؟‬
‫ٍادەی‬ ‫و‪ /‬چىّکە ئەضتێرەکاُ کەزۆرتەی تارضتایی گەردووُ پێک دەهێِْ ىەپيەی تەرزداُ ‪ .‬تۆیە زاّاکاُ تڕوایاُ وایە کە‬
‫گەردوُ ىەدۆخی پالزٍادایە ‪.‬‬

‫)؟ و‪/‬‬ ‫) تەضەر قەتارە ٍۆڵی ٍاددەکەدا (‬ ‫‪ -٥‬کاً تڕی فیسیایت دەضت دەکەوێت تەداتەغکردّی تارضتایی ٍۆڵی ٍاددە (‬
‫چڕی‬

‫‪ -٦‬ئایا تۆی هەیە ٍاددەیەک ىەغێىەی تێکەڵەی دوو دۆخی جیاواز ىەهەر ضێ دۆخەکەی ٍاددە هەتێت ؟ َّىّەی تۆ تهیْەوە؟‬
‫و‪ /‬تەڵێ‪ ،‬تۆی هەیە ضەهۆڵ و ئاو تەیەکەوە ىەپيەی گەرٍی تەضتْی ئاودا تِ ‪ ،‬وەهەروەها تۆی هەیە ئاو و هەڵَی ئاو (غيەو‬
‫گاز )تەیەکەوە ىەپيەی گەرٍی کىاڵّی ئاودا تِ‪.‬‬

‫‪ -٧‬تۆچی پەضتاوتِ ىەدۆخی گازیذا ئاضاّە‪ ،‬تەاڵً ىەدۆخەکاّی ڕەقی و غيیذا گراّە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە تەّۆىکەکاّی ٍاددە گازییەکاُ ىەیەک دورُ تۆیە پەضتاوتْیاُ ئاضاّە‪.‬‬

‫‪ -٨‬تۆچی تۆّذەکاّی ّێىاُ گەردەکاّی هیيیۆً و ّیۆُ الوازُ؟‬

‫و‪ /‬چىّکە گەردیيەکاّی گازی ّیۆُ و هیيیۆً ضەرتەخۆُ تۆیە هێسی تەیەکەوە تەضتْیاُ الوازە‪.‬‬

‫‪ -٩‬پێْاضەی تۆّذی ئایۆّی تکە و َّىّەی ىەضەر تهێْەوە؟‬

‫و‪ /‬تۆّذی ئایۆّی‪ :‬ئەو تۆّذەیە پەیذا دەتێت ىەو کاتەی کە گەردیيە واز ىەئەىیکترۆّێک دەهێْێ تۆ ئەوەی خىىگەکاّی پڕتثێ و‬
‫دەتێتە ئایۆّی ٍىجەب و دەیذاتە گەردیيەیەکی تر کەپێىیطتی تە ئەىیکترۆُ هەیە تا تثێتە ئایۆّی ضاىة وەک کيۆریذی ضۆدیۆً‬
‫)‬ ‫(‬

‫‪ -١١‬پێْاضەی تۆّذی هاوتەظ تکەو َّىّەی ىەضەر تهێْەرەوە ‪.‬‬

‫و‪ /‬تۆّذی هاوتەظ‪ :‬ئەو تۆّذەیە ىەّێىاُ گەردیيەکاّی ٍاددەیەک پەیذا دەتێت کاتێک گەردیيەکە ىەتىاّایذا ّاتێت ئەىیکترۆُ‬
‫وەرتگرێت تۆ پڕکردّەوەی خىىگەکەی کە ىە ئەّجاٍذا ئەىیکترۆّەکاُ هاوتەغی یەکتر دەکەُ تۆ پڕکردّەوەی خىىگەی گەردیيەکاُ‬
‫وەک ىە ئۆکطجیِ و ضيیکۆّذا‪.‬‬

‫‪ -١١‬کاً جۆر ىەهەر ضێ جۆری تۆّذەکاُ گەردیيەکاّی ٍادەی قىڕقىغٌ تەیەکەوە دەتەضتێتەوە؟‬
‫و‪ /‬تۆّذی کاّسایی ‪.‬‬

‫‪ -١٢‬ضيیکۆُ تەتىخَێکی تْەڕەتی ّیَچە گەیەّەرەکاُ دادەّرێت گەردیيە ژٍارەکەی ‪ 14‬یە ژٍارەی ئەىیکترۆّەکاّی خىىگەی‬
‫دەرەوەی گەردیيەی ضيیکۆُ چەّذە ؟ جۆری تۆّذی ّێىاُ گەردیيەکاُ چییە؟‬
‫و‪ /‬چىار ئەىیکترۆُ ‪ ،‬تۆّذی هاوتەظ‪.‬‬

‫‪ -١٣‬تۆچی تۆّذی ئایۆّی تەهێسترە ىەتۆّذی هاوتەظ؟‬

‫و‪ /‬چىّکە وزەی تۆّذی ئایۆّی تەرزترە ىەوزەی تۆّذی هاوتەظ‪.‬‬

‫)‬ ‫وە قەتارەی ٍۆڵییەکەی (‬ ‫‪ -١٤‬تارضتایی ٍۆڵی ضۆدیۆً دەکاتە) (‬

‫آ) چڕی ضۆدیۆً تخەٍڵێْە ‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫ب) تارضتایی ّسیک کراوەی یەک گەرد ىەگەردەکاّی ضۆدیۆً هەژٍار تکە؟‬

‫تێت‪.‬‬ ‫و قەتارە ٍۆڵیەکەی‬ ‫‪ -١٥‬چری ضيیکۆُ تخەٍڵێْە ئەگەر تارضتە ٍۆڵیەکەی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫‪ -١٦‬هێيکاری چەٍاوەی ّسیک کراوەیی هێسی ّێىاُ گەردەکاُ تکێػە ‪ ،‬تەپێی دوری ّێىاّیاُ‬
‫آ) ٍاّای چییە گەر تەغێک ىەهێسەکە ٍىجەب تێت و تەغەکەی تری ضاىة تێت ؟‬
‫و‪ /‬تەغی ٍىجەتی هێسەکە دورکەوتْەوە دەّىێْێ وە تەغی ضاىثیع کێػکردُ دەّىێْێت ‪.‬‬

‫ب) خاڵی یەکتر تڕیْی هێسەکە ىەگەڵ تەوەرەی دووری دا چی دەّىێْێت؟‬

‫و‪ /‬دوری هاوضەّگی ( ) دەّىێْێ‪.‬‬

‫‪ -١٧‬جیاوازی تکە ىەّێىاُ ڕەقی ضەخت و تەّی ڕەقی ّاضەخت؟‬

‫و‪ /‬تەّی ضەخت ‪ :‬تریتییە ىەو تەّەی کە پارێسگاری ىەغێىە ّەگۆڕەکەی دەکات کاتێک‬
‫هێسێک یاُ چەّذ هێسێکی دەخرێتە ضەر‪.‬‬

‫تەّی ّاضەخت‪ :‬تریتییە ىەو تەّەی کە ّاتىاّێ پارێسگاری ىەغێىە ّەگۆڕەکەی تکات کاتێک هێسێک یاُ چەّذ هێسێکی دەخرێتە‬
‫ضەر‪ .‬وەک (تڕێک غەکر ىەّاو کیطەیەکذا)‪.‬‬

‫‪ -١٨‬جیاوازی تکە ىەّێىاُ تەّی جیڕ و تەّی ّاجیڕ؟‬

‫و‪ /‬تەّی جیڕ‪ :‬ئەو تەّەیە کەتىاّای گەڕاّەوەی هەیە تۆغێىە تْەڕەتییەکەی دوای التردّی هێسە کاریگەرە غێىێْەرەکە‪.‬‬
‫تەّی ّاجیڕ‪ :‬ئەو تەّەیە کەتىاّای گەڕاّەوەی ّییە تۆغێىە تْەڕەتییەکەی دوای التردّی هێسە کاریگەرە غێىێْەرەکە‬

‫‪ -١٩‬ئایا ئەوهێسەی کاردەکاتە ضەر تەّێک هەٍىو کات دەتێتە هۆی گۆڕاُ ىەدرێژییەکەیذا ؟ تۆچی ؟‬
‫و‪ّ /‬ەخێر‪ ،‬ىەواّەیە تثێتە هۆی زیاد ىەدرێژی تەّەکە یاُ پەضتاوتْی (کەً تىوّی درێژی )تەپێی ئاڕاضتەی هێسە کاریگەرە‬
‫ضەپێْراوەکە یاُ ىەواّەیە ئەٍە ڕوّەدات ‪.‬‬

‫‪ -٢١‬جیاوازی تکە ىە ّێىاُ ئەو فػارەی کاردەکاتە ضەر ٍاددەیەکی دیاری کراو وە ئەو جێفػارەی کەتێیذا پەیذا دەتێت؟‬
‫و‪ /‬فػار‪ :‬تریتییە ىەهێسی ضەپێْراوی ضەر یەکەی ڕوتەری پاّە تڕگەی تەىێک ‪.‬‬
‫جێفػار‪ :‬تریتییە ىە ڕێژەی ّێىاُ گۆڕاُ ىەدرێژی تەىێکی دیاری کراو تۆدرێژییە تْەڕەتییەکەی ‪.‬‬
‫‪ -٢١‬واداتْێ ضیطتَێل پێکهاتىوە ىە دوو تەختە داری تەضتراوە تە ضپریْگێکی جیڕەوە ‪ ،‬ئایا ئەً ضیطتَە تە ڕەق ؟ یاُ ضەخت ؟‬
‫دادەّرێت ‪ ،‬ئەٍە ڕووّثکەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬ئەو ضیطتَە ٍەرج ّیە تەّی ضەخت تْىێْێت ‪ ،‬چىّکە تەختەکە کاتێل تەرەّگاری هێسێل دەتێتە تۆی هەیە تْىغتێتەوە یاُ‬
‫تػکی ‪ ،‬تۆیە غێىە تْەڕەتیەکەی ضیطتَەکە دەگۆڕێت‪.‬‬

‫‪ -٢٢‬جیاوازی تکە ىەّێىاُ فػاری ڕاکێػاُ و فػاری تڕیِ ‪ ،‬ئەٍە تە وێْە ڕوّثکەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬فػاری ڕاکێػاُ یاُ پەضتاوتِ‪ :‬تریتیە ىە و فػارەی کە تەغێىەیەکی ضتىوُ هێسەکە کار دەکاتە ضەر یەکەی‬
‫ڕووتەری پاّە تڕگەی تەىەکە‪.‬‬

‫فػارەی کە‬ ‫فػاری تڕیِ‪ :‬تریتیە ىە و‬

‫کاردەکاتە ضەر‬ ‫تەغێىەیەکی ىیکەوت هێسەکە‬

‫یەکەی ڕووتەری تڕگەی تەّێک ‪.‬‬

‫دا‪.‬‬ ‫‪ -٢٣‬هاوکۆىکەی یۆّگی ٍاددە پێْاضە تکە وە یەکەیی پێىاّەکەی تڵێ ىە ضیطتَی‬
‫و‪ /‬تریتیە ىە ڕێژەی ّێىاُ فػار تۆ جێفػار ىە ٍاددەیەکی دیاریکراودا‪.‬‬

‫) دەپێىرێت ‪ ،‬کە هەٍاُ یەکەی فػارە وە تىاّرێت تىترێت پاضکاڵ‪-‬‬ ‫‪ :‬هاوکۆىکەی یۆّگ تە (‬
‫‪ -٢٤‬واداتْێ ضیطتَێکی پێکهاتىو ىە دوو تارضتایی کە تەیەك گەیەّراوُ تە هۆی تىوڵێکی ضىکی درێژی ّەگۆڕەوە ئایا ئەً‬
‫ضیطتَە تەّێنی ضەخت دەّىێْێ؟ تۆ چی ؟ َّىوّەی تۆ تهێْەرەوە‪.‬‬
‫و‪ /‬ڕەقە ‪ ،‬ضەخت ّیە چىّکە ّاتىاّێ پارێسگاری ىە غێىە ّەگۆڕەکەی تکات کاتێل هێسێل یاُ چەّذ هێسێنی دەخرێتە ضەر وەك‬
‫(تڕێل غەکر ىە ّاو کیطەکەدا)‬

‫‪ -٢٥‬چی ڕوودەدات ئەگەر گۆیەك تە دیىارێکەوە تپەضتێىرێت و دوایی وازی ىێثهێْذرێت ؟ چی ڕوو دەدات ئەگەر هەٍاُ کار ئەّجاً‬
‫تذەیِ ىەگەڵ پارچە هەویرێل ؟ جیاوازی چییە ىە ّێىاُ گۆیەکە و پارچە هەویرەکە؟‬
‫و‪ /‬گۆیەکە دەگەڕێتەوە غێىە تْەڕەتیەکەی خۆی پاظ التردّی هێسە کاریگەرەکە ىەضەری چىّکە تەّێنی جیڕە‪ .‬تەاڵً پارچە‬
‫هەویرەکە پارێسگاری ىە غێىاّذّی غێىەکەی دەکات تەهۆی کاریگەری هێسەکە( واتە ّاگەڕێتەوە ضەر غێىە تْەڕەتیەکەی خۆی پاظ‬
‫التردّی هێسە کاریگەرەکە) چىّکە تەّێنی ّاجیڕە‪.‬‬

‫‪ -٢٦‬دوو تەىی چىّییەك ىە جۆری ٍاددە و درێژیذا وە جیاوازُ ىە ئەضتىوریذا ‪ ،‬دوو تارضتایی یەکطاّیاُ پێىە هەڵىاضرا‪ .‬ئایا‬
‫گۆڕاُ ىە درێژی کاٍیاّذا زیاترە ؟ تۆچی ؟‬
‫و‪ /‬زیادتىوُ (گۆڕاُ) ىە درێژی تەىە تاریکەکە زیاترە ىە چاو تەىە ئەضتىورەکەدا ‪ ،‬چىّکە کاریگەری کێػی هەڵىاضراو داتەظ‬
‫دەتێت تەضەر ڕووتەرێنی کەٍتردا ىە پاّە تڕگەی تەىە تاریکەکەدا‪.‬‬

‫‪ -٢٧‬ئایا تەّی ڕەقی جیڕ تەّێکی ضەختە ؟ تۆچی ؟‬

‫و‪ّ /‬ەخێر چىوّکە دووری ّێىاُ گەردەکاّی دەگۆڕێت ىەئەّجاٍی جیڕیەکەی‪.‬‬
‫‪ -٢٨‬ئایا الداُ و خىارتىوّەوەی چەٍاوەی فػار و جێفػار دەضت ّیػاّی چی دەکات ىە پەیىەّذییە ڕاضتەواّەکەی ّێىاّیاُ ؟ ىەً‬
‫پەیىەّذیەدا دۆخی ٍاددەکە چی پێذەڵێِ؟‬

‫تىو ‪ .‬ئایا گۆڕاُ ىە درێژی تەىەکەدا‬ ‫هەڵىاضرا تە ضەری تەىێنی ٍص کە درێژیەکەی‬ ‫‪ -٢٩‬ضەّگێل کێػەکەی‬
‫تێت‪.‬‬ ‫تێت و ّیىەتیرەی تەىەکە‬ ‫چەّذە ئەگەر هاوکۆىکەی یۆّگی ٍاددەکەی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝐴‬ ‫𝑟𝜋‬ ‫𝜋‬

‫𝐴‬ ‫𝑚‬

‫تێت‪.‬‬ ‫‪ -٣١‬گۆڕاُ ىە درێژی تەىەکەدا ىە پرضیاری پێػىودا تذۆزەرەوە ئەگەر ّیىەتیرەی تەىەکە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝐴‬ ‫𝑟𝜋‬ ‫𝜋‬

‫𝐴‬ ‫𝑚‬

‫‪ -٣١‬چىار تىڵی کاّسایی غێىە ىىوىەك ڕاکێػراُ تە جۆرێل هەریەکەیاُ تەرەّگاری درێژتىوّەوەیەکی دیاریکراو تىوەوە ‪ ،‬ئەگەر‬
‫تڕی هێسی ڕاکێػاُ و ڕووتەری پاّە تڕگەی هەر تۆڵێل و درێژتىوّەوەکەی ‪ ،‬درێژیە تْەڕەتیەکە وەك ىەو خػتەیەی خىارەوە‬
‫دراوە ‪ .‬تىڵەکاُ ڕیستەّذ تکە تەپێی هاوکۆىکەی یۆّگ تۆ هەریەکەیاُ ىە هاوکۆىکە گەورەکەیاّەوە‪.‬‬

‫درێژی تْەڕەتی‬ ‫درێژتىوّەوە دیاردە ىە درێژی‬ ‫ڕووتەری پاّە تڕگە‬ ‫تڕی هێس‬ ‫ژٍارەی تىڵە کاّساکاُ‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫‪ -٣٢‬وا داتْێ ٍاددەیەکی ڕەق ىە دوو دووریذایە ‪ ،‬کەىە چەّذ پەپکەیەکی تازّەیی دروضتکراوە‬
‫وەك ىە وێْەکەدا دیارە ئەً تازّاّە تەغێىەیەك تەریەککەوتىوُ کە‬ ‫ّیىەتیرەی هەریەکەیاُ‬
‫چەقەکاّیاُ چىارگۆغە دروضت دەکەُ ‪ ،‬وە درێژی هەرالیەکی چىارگۆغەکە دەکاتە تیرەی هەر‬
‫تازّەیەك وە یەکطاّە تە ‪.‬‬
‫آ‪ -‬ڕووتەری هەر پەپکەیەك و ڕووتەری هەر چىار گۆغەیەك چەّذە ؟‬

‫پەپکە‬ ‫تازّە‬ ‫𝜋‬

‫چىارگۆغە‬ ‫چىارگۆغە‬
‫ب‪ -‬ئەو ڕووتەرە کە هەر پەپکەیەك داگیری دەکات ىە ّاو چىارگۆغەکاُ چەّذە تە ڕێژەی ضەدی‪.‬‬

‫پەپکە‬ ‫𝜋‬
‫ڕێژەی ضەدی‬ ‫𝜋‬
‫چىارگۆغە‬

‫‪ -٣٣‬تۆڕی تەىيىری هەّذێ ىە تەّە ڕەقەکاُ ىە گەردیيەی گۆیی تەیەکەوە ّىوضاو ىە غێىەی غەظ پاڵىی ضادە پێکهاتىوُ‪ ،‬وەك‬
‫ٓ‪.‬‬ ‫ىە وێْەکەدادیارە ‪ّ .‬یىەتیرەی هەر گەردیيەیەك‬

‫آ‪ -‬قەتارەی هەریەك ىە گەردیيەگۆییەکاُ هەژٍار تکە‪.‬‬

‫گۆ‬ ‫𝜋‬

‫ب‪-‬درێژی الیەمی غەظ پاڵىەکەی کە گۆغەکاّی جىت دەتێ ىەگەڵ چەقی گەردیيە گۆییەکاُ هەژٍێرتکە؟ قەتارەکەی چەّذە؟‬

‫درێژی‬

‫غەظ پاڵىو‬ ‫غەظ پاڵىو‬

‫ج‪ -‬ئەو ڕێژە ضەدیە هەژٍێر تکە کە گەردیيەکاُ پڕی دەکەّەوە ىە قەتارەی غەظ پاڵىەکە ىە ىقی (ب) دا ‪.‬‬

‫گەردیيەکاُ‬
‫ڕێژەی ضەدی‬
‫غەظ پاڵىو‬

‫تێت ‪ ،‬چری ٍاددەکە چەّذە ؟‬ ‫د‪ -‬ئەگەر تارضتایی هەر گەردیيەیەك‬

‫‪ -٣٤‬ىەتاقیکردّەوەی پػکْیْی هێسی تەرگەگرتْی دەزوویەکی ّایيۆُ کە تەغاوڵی جێگیر کراوە وە تەالی خىارەوەیذا چەّذ‬
‫ضەّگێل هەڵىاضرا ‪ .‬وە ىەچەّذ خاڵێک تیرەی دەزووەکە پێىرا ئەً ّرخاّەٍاُ دەضت کەوت ‪:‬‬
‫تۆ هەر جارێل ‪ ،‬کە کیػی ضەّگەکاُ‬ ‫هەڵطایِ تە زیادکردّی ضەّگی‬
‫ئەوا دەزووەکە پچڕا ‪ ،‬فػاری تڕیْی دەزووەکە چەّذە ؟ ىەضەر وردی ئەو ّرخاّە تذوێ‪.‬‬ ‫گەیػتە‬
 ‫𝜎‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜎‬
‫𝜋‬
‫تەضەرەکەی تری‬ ‫‪ -٣٥‬ضپریْگێکی جیڕ تە خاڵێکی جێگیرەوە تەغێىەیەکی غاوڵی هەڵىاضرا ‪ .‬ىەکاتی هەڵىاضیْی کێػی‬
‫چەّذە ؟‬ ‫زیاددەکات‪ .‬ئایا ‪ :‬آ‪ّ -‬ەگۆڕی ضپریْگەکە‬ ‫ضپریْگەکەوە درێژیەکەی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫چەّذە ؟‬ ‫ب‪ -‬ئەو کێػە زیادکراوە کە دەتێتە هۆی گۆڕاُ ىە درێژی ضپریْگەکە تەتڕی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫‪.‬‬ ‫تەکارتێت تاوەکى گۆڕاُ ىە درێژی ضپریْگەکە تثێتە تەّها‬ ‫ج‪ -‬ئەو کێػە چەّذە کە ىە تری‬

‫غیکار‪/‬‬

‫ئایا‬ ‫‪ّ -٣٦‬ەگۆڕی هەریەکە ىە دوو ضپریْگی چۆّیەك دەکاتە‬

‫گۆڕاُ ىە درێژی هەریەك ىە ضپریْگەکاُ کە هەڵىاضراوُ چەّذە وەك ىە دوو‬
‫وێْەکەدا دیارُ ‪ .‬ئەگەر تساّی درێژی تْەڕەتی هەریەکە ىە دوو ضپریْگەکە‬
‫‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫کەواتە تۆ ضیطتَە هاوڕێکەکە ‪:‬‬ ‫ىە ضیطتَی هاوڕێل تەضتْی دوو ضپریْگی کێع دەکاتە ‪:‬‬

‫ىە ضیطتَی دواییەك تەضتْذا کێع هەٍاُ کێػە واتە‬

‫تىو تەالکەی تری‬ ‫‪ -٣٧‬تىڵێکی ىىوىەیی فافۆُ الیەکی ئاضۆییاّە تەدیىارێکی غاوڵی جێگیرکرا‪ ،‬تەّێل تارضتاییەکەی‬
‫هاوکۆىکەی یۆّگی تڕیْی فافۆُ‬ ‫و درێژیەکەی‬ ‫ىىوىەکە هەڵىاضرا‪ .‬ئەگەر تیرەی تڕگەی ىىوىەکە‬
‫آ‪ -‬فػاری تڕیِ ىە ضەر تىوڵەکە‪.‬‬ ‫تێت ‪ ،‬تارضتایی ىىوىەکە فەراٍۆظ تکە تۆ هەژٍارکردّی‬
 ‫(‬ ‫𝜎)‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜎‬ ‫𝑇‬ ‫𝐹‬ ‫𝑔𝑚‬

‫𝑇‬ ‫𝑁‬
‫𝜎‬
‫𝐴‬ ‫𝑟𝜋‬ ‫𝜋‬
‫𝐴‬ ‫𝑚‬
‫ب‪ -‬الداّی غاوڵی ىەال ضەرتەضتەکەی تىوڵەکە‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تىو تەالیەکی تەىەکەوە هەڵىاضرا وە الکەی تری‬ ‫ضەّگێک کە کێػەکەی‬ ‫‪ -٣٨‬تەىێکی کاّسایی تیرەکەی‬
‫کاتێل کێػی ضەّگە هەڵىاضراوەکە زیاد دەکرێت‬ ‫تەىەکە تە ڕاگرێل جێگیرکراوە ‪ .‬وە درێژیەکەی ىەً تارەدا تىو تە‬
‫تىو ئایا هاوکۆىکەی یۆّگی تەىەکە چەّذە ؟‬ ‫گۆڕاّێل ىە درێژی تەىەکەدا ڕوویذا تڕەکەی‬ ‫تۆ‬

‫(‬ ‫)‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝐴‬ ‫𝑟𝜋‬
‫𝐴‬ ‫𝜋‬
‫𝐴‬ ‫𝑚‬

‫تێت تەضەری تەىێکی پۆاڵوە تەضترا کە هەٍاُ تیرەی هەیە و‬ ‫تێت وە درێژیەکەی‬ ‫‪ -٣٩‬تەىێکی ٍص تیرەکەی‬
‫تێت ‪ ،‬ئەً دوو تەىە تەغێىەیەکی ضتىوّی هەڵىاضراُ تە جۆرێل ضەری تەىە ٍطەکە تە خاڵێکی جێگیرەوە‬ ‫درێژیەکەی‬
‫تەضترا وە تەضەری تەىە پۆاڵکەوە ضەّگێکی تچىوك هەڵىاضرا‪ ،‬ئەً کردارەی تەیەك تەضتْی دوو تەىەکە تىە هۆی کىرت تىوّەوەی‬
‫تىو تەتەىە پۆاڵکەوە هەڵىاضرا ئایا ‪:‬‬ ‫پاغاُ ضەّگێک کێػەکەی‬ ‫درێژی هەریەکەیاُ تە تڕی‬
‫آ‪ -‬فػار ىەهەر تەىێکذا چەّذە ؟‬

‫(‬ ‫)‬ ‫ٍص𝜎‬ ‫پۆاڵ𝜎‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ٍص𝜎‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬

‫ٍص𝜎‬ ‫پۆاڵ𝜎‬
‫تێت وە هاوکۆىکەی یۆّگی‬ ‫ب‪ -‬جێفػاری ڕێژەیی هەر تەىێل چەّذە ئەگەر تساّیت هاوکۆىکەی یۆّگی ٍص‬
‫‪.‬‬ ‫پۆاڵ‬

‫ٍص‬ ‫پۆاڵ‬ ‫𝜎‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜎‬
‫ٍص‬
‫ٍص‬

‫𝜎‬
‫پۆاڵ‬
‫پۆاڵ‬

‫ج‪ -‬گۆڕاُ ىە درێژی گػتی دوو تەىەکەدا چەّذە ؟‬

‫پۆاڵ‬ ‫ٍص‬ ‫ٍص‬ ‫پۆاڵ‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫مس 𝑙‬ ‫𝑚‬

‫پۆاڵ 𝑙‬ ‫𝑚‬
‫ٍص‬

‫ٍص‬

‫پۆاڵ‬

‫گػتی‬ ‫ٍص‬ ‫پۆاڵ‬

‫هەڵثژاردّەکاّی ڕێثەری هەڵطەّگاّذُ‬

‫‪ .٣١‬پەضتاوتْی ٍاددە ڕەق و غيەکاُ گراّترە ىە ٍاددە گازیەکاُ چىّکە؟‬
‫‪ )b‬پێکهاتەی ئەتۆٍیاُ جیاوازە‬ ‫‪ )a‬تەّۆىکەکاُ قەتارەیاُ گەورەترە‬
‫‪ )d‬تەّۆىکەکاّی زۆر ىەیەکترەوە ّسیکِ‬ ‫‪ )c‬هێسە ّێىەّذیەکەیاُ الوازە‬
‫‪ .٣١‬ىە ّێىاُ دوو ىەگەردیيەکاّی ٍاددەدا هێسێل دروضت دەتێت ىەئەّجاٍی تەیەکەوە تەضتْیاّذا‪ ،‬چىّکە ؟‬
‫کاً ىە تىارەکاّی فیسیایی خىارەوە گرّگی ئەدات تە ىێکۆڵیْەوەی گەرٍی و پيەی گەرٍی ؟‬
‫‪ )a‬ئەگەر زۆر ىەیەکترەوە دوورتِ ىەیەکتری دوور دەکەوّەوە‬
‫‪ )b‬ئەگەر زۆر ىەیەکترەوە ّسیل تثْەوە یەکتری کێع دەکەُ‬
‫‪ )c‬دوو گەردەکە ىەتاری هاوضەّگیذا دەتِ ئەگەر تەرەّجاٍی هیسی کاریگەر ضفر تێت‪.‬‬
‫‪ )d‬هێسی پێک تەضتْیاُ تەّذە ىەضەر داتەغثىوّی ئەىیکتڕۆّەکاُ ىەضەر خىىگەی هەریەکەیاُ‪.‬‬
‫‪ٍ .٣٢‬اددە ىە دۆخێکەوە دەگۆڕێت تۆ دۆخێکی تر تەهۆی گۆڕاّی‬
‫‪ )d‬گەرد‬ ‫‪ )c‬تارگە‬ ‫‪ )b‬وزە‬ ‫‪ )a‬تارضتایی‬
‫‪ .٣٣‬ئەو ٍادداّەی کە غیاوُ تۆ پیاکێػاُ تریتیِ ىەو ٍادداّەی کە ‪:‬‬
‫‪ )a‬دەتىاّرێت درێژیەکەیاُ زیاد تکات ىەدەرەوەی ضْىری جیڕیەکەیاّذا‬
 ‫‪ )b‬جیڕییەکی گەورەی هەتێت ‪.‬‬
‫‪ )c‬دەتىاّرێت ڕاتکێػرێت تۆئەوەی تثێتە تەىێکی درێژ‬
‫‪ )d‬دەتىاّرێت تە پیاکێػاُ تکرێتە پيێتێکی تەّل‪.‬‬
‫‪ .٣٤‬ئەگەر تەىێل تکەوێتە ژێر کاریگەری هێسی ڕاکێػاُ ئەوا زیادتىُ ىە درێژیەکەیذا تەّذدەتێت ىەضەر‪:‬‬
‫‪ )b‬درێژی تەىەکە و ّیىەتیرەی پاّە تڕگەکەی‪.‬‬ ‫‪ )a‬هێسی ڕاکێػاُ‬
‫‪ )c‬هێسی ڕاکێػاُ و جۆری ٍاددەکە کە تەىەکەی ىێ دروضت کراوە‪.‬‬
‫‪ )d‬هێسی ڕاکێػاُ و درێژی تەىەکە و جۆری ٍاددە و ّیىەتیرەی پاّەتڕگەکەی‪.‬‬
‫تێت؟‬ ‫و قەتارەکەی‬ ‫‪ .٣٥‬چڕی تەّێل چەّذە ئەگەر تارضتاییەکەی‬
‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬
‫‪ .٣٦‬چ جۆرە تۆّذێل هەیە ىە کيۆریذی صۆدیۆً دا ؟‬
‫‪ )d‬ئایۆّی و هاتەظ‬ ‫‪ )c‬کاّسایی‬ ‫‪ )b‬ئایۆّی‬ ‫‪ )a‬هاوتەظ‬
‫کاتێل ىەیەکتری ّسیک‬ ‫‪ .٣٧‬دووری هاوضەّگ تىوُ ىە ّێىاُ دوو گەردیيەی تىخَێکی کیَیاییذا دەکاتە‬
‫و هێسی ّێىاّیاُ دەتێتە‪.‬‬ ‫دەتْەوە تۆ دووری‬
‫‪ )b‬دوورکەوتْەوە‬ ‫‪ )a‬دوورکەوتْەوە پاغاُ کیػکردُ‬
‫‪ )d‬کێػکردُ پاغاُ دوورکەوتْەوە‬ ‫‪ )c‬کێػکردُ‬
‫‪ .٣٨‬جیڕی تریتیە ىە ‪:‬‬
‫‪ )c‬جىوڵەی‬ ‫‪ )b‬تىاّای ٍاددە تۆ گەڕاّەوە تۆ غێىەکەی خۆی‬ ‫‪ )a‬گۆڕاّی ٍاددە ىە غێىە و قەتارەدا‬
‫‪ )d‬کػاُ و چىوّەوەیەکی ٍاددەکە‬ ‫تەخىوىی ٍاددەکە‬
‫‪ .٣٩‬یاضای هۆك پەیىەّذی ّێىاُ کاً ىە ٍاّە دەردەخات ؟‬
‫‪ )d‬هێس و جىوڵە‬ ‫‪ )c‬هێس و گۆڕاُ ىە درێژیذا‬ ‫‪ )b‬کێع و چڕی‬ ‫‪ )a‬هێس و قەتارە‬
‫‪ .٤١‬فػار تریتیە ىە ‪:‬‬
‫‪ )b‬ڕێژەی زیاد تىوُ ىە تەّێکذا‬ ‫‪ )a‬هێسی کاریگەری ضەر تەّەکە‬
‫‪ )d‬هێسی کاریگەری ضەر یەکەی ڕووتەر‬ ‫‪ )c‬ئەو غێىاّذّەی کە ىەتەّەکەدا پەیذادەتێت‬
‫‪ .٤١‬ىە پيەی گەرٍییە زۆر تەرزەکاّذا ٍاددە دەچێتە دۆخی ‪:‬‬
‫‪ )d‬ڕقی‬ ‫‪ )c‬گازی‬ ‫‪ )b‬پالزٍا‬ ‫‪ )a‬غيی‬
‫‪ .٤٢‬تەتۆّذی ّێىاُ تەّۆىکەکاّی هەّذێ ٍاددەی کیَیایی وەك ئۆکطجیِ دەوترێت تۆّذی ‪:‬‬
‫‪ )d‬هاوتەظ‬ ‫‪ )c‬ئەّذاٍی‬ ‫‪ )b‬کاّسایی‬ ‫‪ )a‬ئایۆّی‬
‫‪ .٤٣‬ىەیەک دوورکەوتْەوە پەیذادەتێت ىەّێىاُ گەردیيە زۆر ىەیەك ّسیکەکاّی ٍاددەدا ىەئەّجاٍی کارىێکی ّێىاُ ئەىیکتڕۆّەکاّی‬
‫کە تەهۆی ‪:‬‬
‫‪ )b‬تچىوکی تارضتاییاُ‬ ‫‪ )a‬تچىوکی قەتارەیاُ‬
‫‪ )d‬جیاوازی غىێْیاُ ىە خىىگەکاّیاّذا‬ ‫‪ )c‬تارگە ىەیەکچىوەکاّیاُ‬
‫تێت و تارضتە ٍۆڵیەکەی‬ ‫‪ .٤٤‬ئەو قەتارەیەی کە یەك ٍۆڵ ىە ٍاددەدا داگیر دەکات چەّذە کە چڕیەکەی‬
‫تێت؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
 ‫‪ .٤٥‬کاتێل تىوڵە کاّسایەك تەرەّگاری دوو هێس ىە هەردووالیەوە دەتێتەوە زیادتىوُ ىە درێژیەکەیذا ڕوودەدات ئەوا تىوڵەکە‬
‫ىەتاری ‪ .................‬دایە؟‬
‫‪ )d‬پەضتاوتِ‬ ‫‪ )c‬فػار‬ ‫‪ )b‬جێفػار‬ ‫‪ )a‬ڕاکێػاُ‬
‫‪ .٤٦‬تەهێسی ضەپێْراوی ضەر یەکەی ڕووتەری تڕگەی تەىێل تۆ زیادتىوّی درێژی یاُ پەضتاوتْەکەی تە ‪..................‬‬
‫پێْاضە دەکرێت‬
‫‪ )d‬فػار‬ ‫‪ )c‬هێسی گرژی‬ ‫‪ )b‬هاوکۆىکەی یۆّگ‬ ‫‪ )a‬جێفػاری ڕێژەیی‬
‫ّەگۆڕی ضپریْگەکە چەّذە ؟‬ ‫زیاددەکات کاتێل تەرەّگاری هێسێل دەتێتەوە کە تڕەکەی‬ ‫‪ .٤٧‬درێژی ضپریْگێل‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫تىو ڕووتەری‬ ‫تەهۆی هێسێنەوە کە تڕەکەی‬ ‫‪ .٤٨‬تىوڵێنی کاّسایی تەرەّگاری فػارێل تىەوە تڕەکەی‬
‫پاّە تڕگەی تىوڵەکە چەّذە ؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٤٩‬هاوکۆىکەی یۆّگی ٍاددەیەکی دیاریکراو تریتیە ىە ‪:‬‬
‫‪ )a‬ڕێژەی ّێىاُ فػار و جێفػارە ڕێژەییەکەی‬
‫‪ )b‬ڕێژەی ّێىاُ گۆڕاُ ىە درێژیذا تۆ درێژییە تْەڕەتیەکەی‬
‫‪ )c‬هێسی ضەپێْراو ىەضەر یەکەی ڕووتەرە‬
‫‪ )d‬هێس ىەضەر گۆڕاُ ىە درێژیذا‪.‬‬

‫تــەغــی ضــێــیــەً‬
‫ٍـیـکـاّـیـکـی غـيـگـازەکـاُ‬
‫) غيگازەکاُ و هێسی پاڵْەر‬ ‫تەّذی (‬

‫‪ ‬غيگاز‪ :‬ئەو ٍاددەیەیە کە ىەد ۆخی ڕەقیذا ّەتێت (واتە گاز تێت یاُ غيە) کە گەرد و گەردیيەکاّی تەضەرتەضتی دەجىڵێِ و‬
‫ىەضەر یەکتری دەخيیطکێِ‪.‬‬
‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬هەر ٍاددەیەك تىاّای ڕویػتِ و گۆڕیْی غێىەی هەتێت ىە کرداری تەچاو تیْراودا پێی دەوترێت غيگاز ‪ ،‬هەر تۆیە‬
‫تەّە ڕەقەکاُ تە غيگاز داّاّرێِ چىّکە ئەً دوو ضیفەتەیاُ ّیە ‪.‬‬

‫تەراوردی ّێىاُ ٍاددە(غيە کاُ و گازەکاُ و ڕەقەکاُ)‬

‫ڕەقەکاُ‬ ‫گازەکاُ‬ ‫غيەکاُ‬
 ‫‪ -١‬قەتارەیاُ ّاگۆڕێت‬ ‫‪ -١‬قەتارەیاُ دەگۆڕێت‬ ‫‪ -١‬قەتارەیاُ ّاگۆڕێت‬
‫‪ -٢‬غێىەیاُ ّاگۆڕێت‬ ‫‪ -٢‬غێىەیاُ دەگۆڕێت‬ ‫‪ -٢‬غێىەیاُ دەگۆڕێت‬
‫‪ -٣‬تىاّای جىڵەیاُ ّیە‬ ‫‪ -٣‬تىاّای جىڵەیاُ هەیە‬ ‫‪ -٣‬تىاّای جىڵەیاُ هەیە‬

‫چـری و هـێـسی پـاڵـْـەری غـيـگـاز‬

‫پیىاّە دەکرێت‪.‬‬ ‫‪ ‬تارضتە چڕی ٍاددە ‪ :‬تارضتایی یەکەی قەتارەیە ىە ٍاددەدا‪ .‬تە‬

‫تارضتایی‬
‫تارضتە چڕی ٍاددە‬
‫قەتارە‬

‫پ‪ /‬تارضتە چڕی ٍاددە ىەضەر چی تەّذە ؟‬

‫‪ -٢‬قەتارەی ٍاددە‬ ‫و‪ -١ /‬تارضتایی ٍاددە‬

‫پ‪ /‬تۆچی چڕی تەّە ڕەقەکاُ و غيەکاُ ىەضەر گۆڕاّی پەضتاّیاُ تەّذ ّاتێت؟‬
‫و‪ /‬چىّکە تەّە ڕەقەکاُ و غيەکاُ تە هۆی ّسینی گەردەکاّیاُ ىە یەکترەوە تىاّای پەضتاّیاُ کەٍە‪ .‬تەاڵً گازەکاُ دەپەضتێىرێِ‬
‫و چڕیەکەیاُ تەضەر ٍەودایەکی فراواّتردا داتەظ دەتێت ‪.‬‬

‫پ‪ /‬تۆچی گازەکاُ چڕییەکی پێىاّەییاُ ّاتێت؟‬

‫و‪ /‬چىّکە گازەکاُ دەپەضتێىرێِ و چڕیەکەیاُ تەضەر ٍەودایەکی فراواّتردا داتەظ دەتێت ‪.‬‬

‫‪-٢‬گۆڕاّی پەضتاُ‪.‬‬ ‫پ‪ /‬هۆکارەکاّی گۆڕاّی چڕی تەتایثەت ىە گازەکاّذا چیِ ؟ و‪-١ /‬گۆڕاّی پيەی گەرٍی‬

‫هێسی پاڵْەری غيگاز ىەضەر تەّەکاُ‬

‫‪ ‬کاتێل تەّێل ىە ّاو ئاودا تەردەکەیْەوە هەضت دەکەیِ ئەو تەّە ضىکترە تەتەراورد تەوەی ىە هەوادا تەرزی تکەیْەوە‬
‫ئەٍەظ تۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ئاو (غيگاز) هێسێنی پاڵْەری هەیە تە ئاڕاضتەی ضەرەوە تەّەکاُ پاڵ دەّێت ئەً هێسە پێی‬
‫دەوترێت هێسی پاڵْەری غيگاز‪.‬‬

‫‪ ‬پاڵهێسی غيگاز ((هێسی پاڵْەری غيگاز )) ‪ :‬ئەو هێسەیە کە غيگازێل ڕووەو ضەرەوە کاری پێ دەکاتە ضەر تەّێنی ّقىً تىو‬
‫یاُ ضەرکەوتە‪.‬‬

‫پ‪ /‬هێسی پاڵْەری غيگاز چۆُ کار دەکاتە ضەر تەّە ضەرکەوتە و ّقىٍثىوەکاُ؟‬
‫و‪ /‬تە ئاڕاضتەی ضەرەوە تە پێچەواّەی هێسی کێػکردّەوە کە تۆ خىارەوەیە‪.‬‬

‫پ‪ /‬تۆچی کێػی تەّی ّقىً تىو ىە ئاودا وادەردەکەوێت کە کەٍترتێت ىە کێػە ڕاضتەقیْەکەی؟‬
‫و‪ /‬چىّکە هێسی پاڵْەری غيگازەکە تە ئاڕاضتەی ضەرەوەیە و هێسی کیػکردّی زەویع تەرەو خىارەوەیە تەٍەظ تەرەّجاٍی هێسی‬
‫کاریگەری ضەر تەّەکە ىە ّاو ئاودا کەٍتر دەتیت هەر تۆیە ئەو تەرئەّجاٍە ّاودەترێت تە کێػی ڕووکەظ واتە ڕاضتەقیْە ّیە‪.‬‬

‫‪ ‬کێػی ڕووکەغی تەُ (هێسی تەرئەّجاً) ‪ :‬تریتیە ىە کێػی تەّێنی ّقىً تىو ىە غيگازێکذا هەٍیػە کەٍترە ىە کێػی‬
‫ڕاضتەقیْەی تەّەکە ‪.‬‬
 ‫دەضتىوری ئەرخەٍیذش‬

‫‪ ‬دەضتىوری ئەرخەٍیذش‪ :‬هەر تەّێل هەٍىی یا تەغینی ىە غيگازێکذا ّقىً تکرێت دەکەوێتە ژێر کاریگەری هێسێنی پاڵْەر تۆ‬

‫ضەرەوە کە یەکطاّە تە کێػی غيگازی الدراو کە تەّەکە غىێْی گرتۆتەوە‪.‬‬

‫دەضتىوری ئەرخەٍیذش تۆ تەّە ّقىً تىوەکاُ‬

‫‪ ‬تەّی ّقىً تىو تەو تەّە دەوترێت کاتێل دەخرێتە ّاو غيگازێکەوە ئەوا‬
‫تەتەواوی ىە غيگازەکەدا ّقىً دەتێت چىّکە چڕی تەّەکە ىە چڕی غيگازەکە زیاترە تەٍەظ‬
‫هێسی کێػکردّی زەوی تۆ تەّەکە زیاترە ىە‬
‫هێسی پاڵْەری غيگازەکە واتە ‪:‬‬

‫)‬ ‫تۆ دۆزیْەوەی هێسی پاڵْەر (‬ ‫ىەهەوادا‬ ‫ىەغيگازدا‬

‫تەن‬
‫‪ :‬چری تەّی ّقىً تىو‬ ‫‪ :‬کێػی ڕاضتەقیْەی تەُ‬ ‫تەُ‬

‫‪ :‬چری غيگاز‬ ‫غيگاز‬ ‫‪ :‬هێسی پاڵْەری غيگاز‬ ‫𝜌‬

‫𝜌‬
‫پ‪ /‬پاڵهێسی غيگاز(کێػی ڕووکەغی تەُ) ىەضەر چی تەّذە ؟‬
‫‪ -٢‬قەتارەی ئەو تەغە ّقىً تىوەی تەّەکە‪.‬‬ ‫‪ -١‬تارضتەچڕی غيگازەکە‬

‫دەضتىوری ئەرخەٍیذش تۆ تەّە ضەرکەوتىوەکاُ‬

‫‪ ‬تەّی ضەرکەوتىو تەو تەّە دەوترێت کاتێل دەخرێتە ّاو غيگازێکەوە ئەوا ّقىً ّاتێت‬
‫تەڵکى ضەردە کەوێت ىە ئاو و غيەکاّذا دەکەوێتە ضەر ڕووی غيەکەوە وەك پاپۆڕ و ىە گازەک‬
‫اّیػذا تەرەو ضەروە دەڕوات وەك تاڵۆُ ‪ :‬هۆکارەکەغی ئەوەیە کە تیایذا هێسی پاڵْەری‬
‫) کەواتە ئەً دوو هێسە‬ ‫غيگازەکە یەکطاُ یاُ زیاترە ىە هێسی کێػکردُ واتە ‪( :‬‬
‫ىە تڕدا یەکطاِّ وە ىە ئاڕاضتەدا پێچەواّەُ ‪.‬‬
 ‫تەُ‬

‫تەُ‬

‫‪ ‬ڕاددەی ضەرکەوتْی تەّەکاُ دەگۆڕێت تە گۆڕاّی تێکڕی چڕیەکەی تۆَّىّە ٍاضی دەتىاّێت ىە ڕێگەی پڕکردّی تىرەکەی‬
‫هەواییەکەیەوە خۆی ضەر ئاو تخات چىّکە ىەً کاتەدا چڕیەکەی کەٍتر دەتێت ىە چاو چڕی ئاوەکە تەٍەظ ضەرئاو دەکەوێت وە‬
‫کاتێل تیهەوێت تچێتەوە ژێر ئاو ئەوا تىرەکەکەی پڕدەکاتەوە ىە ئاو تەٍەظ چڕیەکەی زیاددەکات و ژێر ئاو دەکەوێت ‪ .‬ىەضەر‬
‫ئەً تْەٍایە ژێر دەریایی خۆی ضەرئاو و وە ژێر ئاو دەخات ىە ڕێگەی پڕکردّی عەٍثارەکەی تە ئاو خۆی قىرش دەکات و ژێر ئاو‬
‫دەکەوێت وە گەر تیهەوێت ضەرئاو تکەوێتەوە ئەوا تە هۆی تەڕێکردّی هەوای پەضتێْراو تۆ عەٍثارەکە ئاوی ّاوی تەتاڵ دەکات و‬
‫ضەرئاو دەکەوێت‪.‬‬

‫(آ) هێسی پاڵْەر‬ ‫َّىوّەی‬

‫تازرگاّێک تاجێکی زێڕێْی کڕی تۆ دڵْیا تىوُ ىەجۆری زێڕەکە تاجەکەی هەڵىاضی تە قەپاّێکی ضپریْگ دارەوە تیْی کێػەکەی‬
‫ئایا تاجەکە ىەزێڕی پىخت دروضت کراوە ؟ تاضی تکە‪.‬‬ ‫ئیْجا تاجەکەی ّقىٍی ئاو کرد تیْی کێػەکەی دەتێتە‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ئاو‬ ‫ڕوکەظ‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەُ‬

‫غيگاز‬ ‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬

‫ڕاضتەقیْە‬
‫ڕوکەش𝑔𝐹‬
‫غيگاز‬

‫𝑁‬

‫کەواتە تاجەکە زێڕی پىخت ّیە چىّکە چڕی تاجەکە زۆر تچىکترە ىە چڕی زێرەکە‬ ‫زێر‬ ‫تاج‬

‫(آ) هێسی پاڵْەر‬ ‫ڕاهێْاّی‬

‫ە ئایا‪:‬‬ ‫ە وەىەّاو غيەیەکی تردا‬ ‫ە وە ىە ئاودا‬ ‫‪ -١‬پارچە کاّسایەک کێػەکەی ىەهەوادا‬

‫آ‪ .‬چڕی پارچە کاّساکە چەّذە؟‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ئاو‬ ‫ىە ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬
‫لە ئاو𝑔𝐹‬
 ‫تەُ‬

‫غيگاز‬

‫ڕاضتەقیْە‬
‫غيگاز‬

‫ب‪ .‬چڕی غيە ّەزاّراوەکە چەّذە؟‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ىە غيە‬ ‫غيگاز‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەُ‬

‫غيگاز‬ ‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬
‫لە شلە𝑔𝐹‬
‫غيگاز‬
‫ڕاضتەقیْە‬

‫𝑁‬
‫غيگاز‬

‫‪ ،‬درێژییەکەی‬ ‫‪ -٢‬دۆغەکێکی هەوا (چىپی ضەر ئاو کەوتِ )ىەغێىەی الکێػە تەریثذایە تارضتاییەکەی‬
‫ئایا ئەو تارضتاییە چەّذە کەپێىیطتە تخرێتە ضەری پێع ئەوەی دۆغەکەکە‬ ‫ئەضتىریەکەی‬ ‫پاّیەکەی‬
‫دەضت تکات تە ّقىً تىوُ؟‬

‫دۆغەک‬ ‫ئاو‬ ‫تار‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫𝑉 )تەغی تەُ(‬ ‫𝑙‬ ‫𝑤‬

‫ئاو‬
‫𝑉‬
‫𝑉‬ ‫𝑚‬
‫(‬ ‫ئاو‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫دۆغەک‬ ‫) تار‬

‫ئاو‬ ‫دۆغەک‬ ‫تار‬ ‫تار‬ ‫ئاو‬ ‫دۆغەک‬

‫تار‬

‫کاتێکی تارهەڵگرێکی ىێ تارکرا‬ ‫وە پاّییەکەی‬ ‫‪ -٣‬کەڵەکێک یاُ (تەىەٍێک) درێژییەکەی‬

‫ىەکەڵەکەکە ّقىً دەتێت ‪ ،‬ئایا کێػی تارهەڵگرەکە چەّذە؟‬

‫ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬ ‫𝑉‬ ‫𝑙‬ ‫𝑤‬

‫𝑉‬
‫𝑉‬ ‫𝑚‬
 ‫ئاو‬

‫(‬ ‫ئاو‬ ‫)‬

‫پەضتاّی‬ ‫دا وە ىەژێر پەضتاّی‬ ‫پڕکرا تەگازی هیيیۆً ىە‬ ‫‪ -٤‬تاڵۆّێک تەتەتاڵی تارضتاییەکەی‬
‫‪.‬‬ ‫‪ ،‬وە ّیىە تیرەی تاڵۆّە پڕکراوەکە‬ ‫هەوا ىە تاری ئاضاییذا ‪ .‬چڕی هیيیۆً‬
‫آ‪ -‬ئایا هێسی پاڵْەری کاریگەر ىەضەر تاڵۆّەکە چەّذە ؟‬

‫تاڵۆُ‬ ‫هەوا‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫هەوا‬ ‫(‬ ‫هەوا‬ ‫)‬ ‫گۆ𝑉‬ ‫𝑟𝜋‬

‫𝑚‬

‫ب‪ -‬هێسی تەرئەّجاٍی کاریگەر ىەضەر تاڵۆّەکە چەّذە ؟‬

‫هیيیۆً‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫تەرئەّجاً‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەرئەّجاً‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫𝑚‬
‫باڵۆن𝑚‬ ‫هیلیۆم𝑚‬
‫تەرئەّجاً‬ ‫(‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫) هیيیۆً‬
‫هیلیۆم𝑚‬ ‫𝑉𝜌‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫(‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬ ‫)‬

‫تەرئەّجاً‬

‫پێذاچىوّەوەی تەّذی‬

‫‪ -١‬جیاوازی چییە ىەّێىاُ ڕەق وغيگاز ؟ جیاوازی چییە ىەّێىاُ گاز و غيە؟‬
‫و‪ /‬تەّی ڕەق غێىەی ّەگۆڕە تەاڵً غيگاز غێىەی گۆڕاوە‪ .‬غيە قەتارەی ّەگۆڕە تەاڵً گاز قەتارەی گۆڕاوە‪.‬‬

‫‪ -٢‬کاً ىەٍاّە ضەر جیىە دەکەوێت ؟‬

‫ئاو‬ ‫د)‬ ‫ج) تسٍاری ئاضِ‬ ‫ب) پارچە ضەهۆڵ‬ ‫آ) خػڵیکی زێڕ‬

‫ىە کەه و پەه تار کراوە ‪ .‬ئایا‬ ‫وە تەتارضتایی‬ ‫‪ -٣‬تاڵۆّێکی پێىاّی کەظ وهەوا تارضتاییەکەی‬
‫دا تۆ ئەوەی تتىاّێ تارەکە تەرز تکاتەوە؟‬ ‫و‬ ‫قەتارەکەی دەتێتە چەّذ دوای پڕکردّی تە هیيیۆً ىە پيەی گەرٍی‬
 ‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬ ‫هیيیۆً‬ ‫هەوا‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

‫𝑚‬ ‫باڵۆن𝑚‬ ‫هیلیۆم𝑚‬ ‫بار𝑚‬
‫هەوا‬
‫هیلیۆم𝑚‬ ‫𝑉 هیلیۆم𝜌‬
‫(‬ ‫هەوا‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬ ‫) هیيیۆً‬

‫هەوا‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬ ‫هیيیۆً‬

‫هەوا‬ ‫هیيیۆً‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬

‫(‬ ‫هەوا‬ ‫) هیيیۆً‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬

‫تاڵۆُ‬ ‫تار‬

‫هەوا‬ ‫هیيیۆً‬

‫) ئایا تێکڕای‬ ‫‪ -٤‬ژێر دەریایەک جێگەی خۆی ڕاضت دەکاتەوە تاوەکىو ىە وەضتاّەوە تەرز تێتەوە تە تاوداّی (‬
‫ئاوی ضىێر‬ ‫چڕیەکەی چەّذە ىەو ضاتەدا؟ (تێثیْی‪( :‬‬

‫ئاوی ضىێر‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەپێی یاضای دووەٍی ّیىتِ‬

‫∑‬
‫𝐹∑‬ ‫𝐵𝐹‬ ‫𝑔𝐹‬

‫𝑚‬ ‫𝑉𝜌‬
‫دەریا‬ ‫ژێردەریا‬

‫(‬ ‫دەریا‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫)‬

‫(‬ ‫دەریا‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫)‬

‫دەریا‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫ژێر دەریا‬ ‫دەریا‬

‫دەریا‬
‫ژێر دەریا‬

‫‪ -٥‬فیسیاو ژیاُ ‪ :‬هەّذێک تەىەً ىە ٍاددەیەکی پالضتیکی و هەّذێک ٍاددەی تری تێکەڵ دروضت دەکرێ کەچڕیەکەیاُ ىە چڕی‬
‫ئاو زیاترە ‪ ،‬چۆُ ئەً تەىەٍاّە دەتىاِّ ضەر ئاو تکەوُ؟‬
‫و‪ /‬چڕی ڕاضتەقیْەی تەىەٍەکاُ ئەٍاّە دەگرێتەوە ‪ :‬ئەو ٍاداّەی کە ىێی دروضت کراوُ وە هەوای ّاو تەىەٍەکە و ژێر ئاضتی‬
‫ڕووی ئاوەکە ‪ .‬کە تەهەٍىیاُ تەیەکەوە چڕیاُ ىەچڕی ئاو کەٍترە‪.‬‬
 ‫) پەضتاّی غيگاز و پيەی گەرٍیەکەی‬ ‫تەّذی (‬

‫پــەضــتــاُ‬
‫پ‪ /‬تۆچی دەریاواّە دۆزەرەوەکاُ کاتێل دەچْە قىاڵیی دەریاوە پۆغاک (جو و تەرگ)ی تایثەت و پارێسراو‬
‫ىەتەر دەکەُ؟‬
‫و‪ /‬تۆئەوەی ىە ژێر دەریادا تا تەرەو قىاڵیی تڕۆُ پەضتاُ ىەضەریاُ زیاددەکات ‪ ،‬تۆئەوەی تىغی‬
‫زیاّْەتِ پێىیطتە تەرگێکی تەهێس دژی ئەً پەضتاّە زۆرە تپۆغِ‪.‬‬

‫‪ ‬پەضتاُ ‪ :‬تڕی ئەو هێسەیە کە تەضتىوّی کار دەکاتە ضەر یەکەی ڕووتەر‪.‬‬

‫هێس‬
‫پەضتاُ‬
‫ڕووتەر‬

‫یەکەکاّذا تە پاضکاڵ‪ pa -‬پێىاّە دەکرێت وە دەکاتە‬ ‫‪ ‬یەکەی پەضتاُ ىە ضیطتَی ّێىدەوڵەتی‬

‫‪ ‬تێثیْی‪/‬‬
‫‪ .١ ‬یەکەی پاضکاڵ یەکەی تچىوکی پێىاّی پەضتاّە‪ .‬تۆَّىوّە‬
‫‪.‬‬ ‫‪ .٢ ‬پەضتاّی هەوا ىەضەر ئاضتی ڕووی دەریا یەکطاّە تە‬
‫واتە‬ ‫‪ .٣ ‬پەضتاّی هەوای پەتی ّاو تایەی ئۆتۆٍثێو تە ّسیکەیی‬
 ‫پ‪ /‬پەیىەّذی ّێىاُ ڕوتەر و پەضتاُ چۆّە ؟‬
‫و‪ /‬پەیىەّذی ّێىاّیاُ پێچەواّەیە ‪ ،‬واتە هەتا ڕوتەر زۆر تێت پەضتاُ کەً دەتێت چىّکە پەضتاّەکە داتەظ دەتێت تەضەر‬
‫ڕوتەرێنی گەورە تردا‪ .‬تۆَّىوّە وغتر یەکێنە ىەو گیاّذاراّەی کە پێکاّی پاِّ چىّکە ىە تیاتاُ دەژیت پاّی پێیەکاّی یارٍەتی‬
‫ڕۆیػتْی دەدەُ تە ّاو ىَی تیاتاّذا تاظ تڕوات و ڕۆ ّەچێت‪.‬‬

‫پ‪ /‬ئەو پەضتاّەی هێسێل دەیخاتە ضەر ڕوویەك ىەضەر چی تەّذە ؟‬

‫‪ -٢‬تەّذە ىەضەر ڕوتەر وە پێچەواّەیە ىەگەڵی‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬تەّذە ىەضەر هێس وە ڕاضتەواّەیە ىەگەڵی‬

‫پ‪ /‬تۆچی پێىیطتە ىەکاتی دروضتکردّی تیْا و تاڵەخاّەکاُ و پردەکاُ تْکەکەیاُ تەغێىەیەکی پاُ داتڕێژرێت؟‬
‫و‪ /‬تۆئەوەی پەضتاّی ضەر تْکەکە تەضەر ڕووتەرێنی گەورەتردا داتەظ تثێت تەٍەظ پەضتاّی ضەر تْکە کەٍذەتێتەوە و‬
‫ىەئەّجاٍذا ىە ڕۆچىُ و داڕووخاُ دەپارێسرێِ‪.‬‬

‫دەضــتــىوری پــاضــکــاڵ‬
‫‪ ‬دەضــتــىوری پــاضــکــاڵ‪ :‬ئەو پەضتاّەی دەکەوێتە ضەر غيگازێل ىە ّاو دەفرێنی داخراودا تەیەکطاّی و تەتێ کەٍکردُ تۆ‬
‫هەٍىو خاڵێکی غيگازەکە و تۆ دیىاری دەفرەکەظ دەگىێسرێتەوە‪.‬‬

‫‪ ‬ئەو تەرزکەرەوەیە (جەگ) هایــذرۆىیکیەی ىە وێــْەکەدا دیــارە یەکــێنە ىە تەجێهێْاّەکــاّی دەضــتىری پاضــکاڵ ‪ ،‬کە تیایــذا‬
‫دەخـرێتە ضــەر پەضــتێْەرە ڕووتەر‬ ‫هێسێنـی تچــىومی وەك‬
‫کە دەتێتە هـۆی زیـادکردّی پەضـتاّی غـيگازەکە‬ ‫تچىوکەکە‬
‫(ڕۆّەکە) و تەپێی دەضتىری پاضکاڵ ‪ ،‬وە پەضتاّە ضەرتارەکە‬
‫) تەتــێ کەٍکــردُ دەگــىازرێتەوە تــۆ پەضــتێْەرە ڕووتەر‬ ‫( ضەرتار‬

‫کاردەکــاتە ضــەر‬ ‫‪ ،‬وە غــيگازەکەظ تە هێــسی‬ ‫گەورەکە‬

‫پەضتێْەرەکە ‪.‬‬

‫‪ :‬ڕووتەری‬ ‫‪ :‬پەضتاّی یەکەً‬

‫پەضتێْەرە تچىوکەکە‬
‫‪ :‬ڕووتەری پەضتێْەرە گەورەکە‬ ‫‪ :‬پەضتاّی دووەً‬
‫‪ :‬هێسی ضەر پەضتێْەرە تچىوکەکە‬
‫‪ :‬هێسی ضەر پەضتێْەرە گەورەکە‬
 ‫(ب) پەضتاُ‬ ‫َّىوّەی‬

‫وە ئۆتۆٍثێيێک کە کێػەکەی‬ ‫ڕوتەری ڕوی پەضتێْەرە تچىکەکەی تەرز کەرەوەیەکی هایذرۆىیکی دەکاتە‬
‫تڕی هێسی پێىیطت چەّذە کە تخرێتە ضەر پەضتێْەرە‬ ‫یە ىەضەر پەضتێْەرە گەورەکە جێگیر تىوە کە ڕوتەری ڕووەکەی‬
‫تچىکەکە تۆ تەرز کردّەوەی ئۆتۆٍثێيەکە؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫(ب) پەضتاُ‬ ‫ڕاهێْاُ‬

‫تۆ تەرز کردّەوەی ئۆتۆٍثێيێک‬ ‫‪ -١‬هەوای پەضتێْراو هێسێک دەخاتە ضەر پەضتێْەرێک کە ّیىە تیرەکەی‬
‫کە جێگیر کراوە ىەضەر پەضتێْەرێکی تر ّیىە تیرەکەی‬ ‫کەکێػەکەی‬
‫آ‪ .‬تڕی هێسی پێىیطت چەّذە تۆ تەرز کردّەوەی ئۆتۆٍثێيەکە تە هۆی هەوا پەضتێْراوەکەوە‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬
‫𝜋‬
‫ب‪ .‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە ئەً هێسەی دروضت کردووە؟ کێػی پەضتێْەرەکاُ فەراٍۆظ تکە؟‬
‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬

‫ئەو پەضتاّە چەّذە کە دۆغەکەکە دەیخاتە‬ ‫کێػەکەی‬ ‫و پاّیەکەی‬ ‫‪ -٢‬دۆغەکێکی ئاویی درێژییەکەی‬
‫ضەر زەوی ژورێک واداتْێ کەتەغی خىارەوەی دۆغەکەکە تە تەواوەتی تە زەویەوە ّىضاوە‪.‬‬
‫غیکار‪/‬‬
 ‫‪ -٣‬پیاوێک تەهۆی ضەرخەرێکەوە تۆ تەرزی چییایەک دەچێت کە ئەٍەظ دەتێتە هۆی گۆڕاّی کتىپڕی پەضتاُ ىەضەر پەردەی‬
‫‪.‬‬ ‫گىێچکەکاّی‪،‬پەضتاّی گىێی ّاوەوەو پەضتاّی دەرەوە یەکطاُ ّیِ ىەضەر پەردەی گىێچکە کە ّیىەتیرەی‬
‫کاتێک پیاوەکە ىەخىارەوە تۆ ضەرەوە دەچێت‬ ‫کەً دەکات تۆ‬ ‫پەضتاّی هەوا ىە‬
‫آ‪ .‬پەضتاّی ضەر هەردوو الی پەردەی گىێ ىەضەر ىىتکەی چیاکە چەّذە ؟‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەرئەّجاً‬

‫ب‪ .‬تڕی تەرئەّجاٍی هێس ىەضەر هەریەکە ىەپەردەی گىێچکەکاّی چەّذە؟‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەرئەّجاً‬
‫تەرئەّجاً‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫تەرئەّجاً‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫𝜋‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫𝜋‬

‫گۆڕاّی پەضتاّی غيگاز ىەگەڵ قىڵیذا‬

‫‪ ‬پەضتاّی غيگاز‪ :‬تریتیە ىەو پەضتاّەی کە غيگازێل دەیخاتە ضەر تْکەی ئەو دەفرەی کە غيگازەکەی تێذایە تەهۆی‬
‫کێػەکەیەوە‪.‬‬

‫پ‪ /‬تۆچی ژێردەریاییەکاُ پێىیطتە تەرگریەکی زۆر گەورە هەیە ىەالیەُ ىەغیەوە کاتێل دەچْە قىاڵیی دەریاوە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە تا زیاتر تچْە قىاڵیی دەریا ئەوا پەضتاّی ئاو ىەضەریاُ زیاتر دەتێت تەهۆی زیادتىوّی کێػی ئەو ضتىوّە ئاوەی‬
‫دەکەوێتە ضەری‪.‬‬

‫پ‪ /‬پەضتاّی غيگاز ىەضەر چی تەّذە ؟‬

‫هەتا قىڵی زیاتر تێت پەضتاّەکە زیاتر دەتێت‪.‬‬ ‫و‪ -١ /‬قىڵی غيگازەکە ‪:‬‬
‫‪ -٢‬تارضتە چڕی غيگازەکە ‪ :‬هەتا تارضتە چڕی زیاتر تێت پەضتاّەکە زیاتر دەتێت‪.‬‬
‫تە زیادتىوّی تاوداّی زەوەی پەضتاُ زیاتر دەتێت‪.‬‬ ‫‪ -٣‬تاوداّی زەوە ‪:‬‬

‫‪ρ‬‬ ‫‪ ‬پەضتاّی غيگاز(پێىراو) ىەضەر تْکەی دەفرێل تەً هاوکیػەیە دەردەتڕدرێت ‪:‬‬

‫‪ :‬قىڵی(تەرزی) ‪.‬‬ ‫)‬ ‫‪ :‬تاوداّی زەوی (‬ ‫‪ : ρ‬چڕی غيگاز‬ ‫‪ :‬پەضتاّی غيگاز‬

‫‪ ‬تەاڵً پەضتاّی گػتی (پەتی) ىەضەر تْکەی دەفرەکە یەکطاُ ّیە تە پەضتاّی پێىراو ىەضەر تْکەی هەٍاُ دەفر چىّکە پەضتاّی گػتی‬
‫(پەتی) کاتێل ڕاضت دەتێت ئەگەر پەضتاّی هەوای ىەگەڵ پێىرا تێت چىّکە ىەضەروی غيەکەوە هەوا هەیە کە پەضتاُ دەخاتە ضەر غيەکە‬
‫تەٍەظ پەضتاّی غيەکە زیاددەکات کەواتە پەضتاّی گػتی (پەتی ) تەً هاوکیػەیە دەردەتڕدرێت ‪:‬‬

‫‪ρ‬‬ ‫‪ :‬تریتیە ىە پەضتاّی هەوا کە دەکاتە ‪:‬‬

 ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫پــەضــتـاّــی هــەوا‬

‫‪ ‬پەضتاّی هەوا ‪ :‬تریتیە ىە کێػی ئەو ضتىوّە هەوایەی کە دەکەوێتە ضەر یەکەی ڕووتەری هەرخاڵێنی ضەر ڕووی زەوی‪.‬‬

‫؟‬ ‫پ‪/‬چۆُ ىەغَاُ تەرگەی ئەو هێسە دەگرێت کە پەضتاّی هەوا ىەضەر هەر یەکێکَاُ دروضتی دەکات کە دەگاتە‬
‫و‪ /‬تەهۆی تىوّی غيگاز ىە کىّۆچکە و غاّەکاّی ىە غَاُ کە تۆ دەرەوە دەردەدرێت ئەوا ىە غَاُ پەضتاّێل پەیذادەکات کە‬
‫هەٍاُ تڕی ئەو پەضتاّەیە کە هەوا دەیخاتە ضەر ىەغَاُ تۆیە ىە غَاُ ىە تارێنی هاوضەّگی‬
‫پەضتاُ دایە وەك ئەوە وایە هیچ پەضتاّێل تىوّی ّەتێت‪.‬‬

‫پ‪ /‬پەضتاّی هەوا چۆُ پێىاّە دەکرێت ؟‬

‫و‪ /‬پەضتاّی هەوا تە ئاٍێرێل پێىاّە دەکرێت کە ّاودەترێت تە تارۆٍەتری جیىەیی‪.‬‬

‫‪ ‬تارۆٍەتری جیىەیی‪ :‬ئاٍێرێنە تۆ پێىاّی پەضتاّی هەوا تەکار دێت ‪.‬‬

‫‪ ‬پەضتاّی گاز‪ :‬ئەو هێسەیە کە گازەکە دەیخاتە ضەر ڕووتەری دیىاری ئەو دەفرەی گازەکەی‬
‫تێذایە ىە ئەّجاٍی تەریەککەوتْی تەّۆىکەکاّی گازەکە تە دیىاری دەفرەکە‪.‬‬

‫َّىّەی ‪(3‬ج) پەضتاُ تەپێی قىڵی‬

‫وە‬ ‫واداتْێ چری ئاو‬ ‫پەضتاّی پەتی ئاوی زەریایەک چەّذە ىە قىاڵیی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫ڕاهێْاُ ‪(3‬ج) پەضتاُ تەپێی قىڵی‬

‫تێت‬ ‫ئەگەر پەضتاّی هەوا ىەضەر ڕوی دەریا‬ ‫‪ -١‬زەریای تاضفیک قىڵییەکەی ىەیەکێک ىە غىێْەکاُ‬
‫ئایا ئەو پەضتاّە چەّذە کەدەتێت ژێر دەریایەک تەرگەی تگرێت تۆ ئەوەی تگاتە ئەو قىڵییە؟‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫وە چڕی‬ ‫ئاوی تێکرا ىەضەر ڕووی ئاوەکە چیْێک زەیت تەئەضتىری‬ ‫‪ -٢‬دەفرێک تا قىاڵیی‬
‫هەیە‪ .‬آ‪ .‬پەضتاّی پەتی (گػتی) ىەضەر ڕوی ئاوەکە چەّذە؟‬
‫زەیت‬ ‫زەیت‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫زەیت‬ ‫زەیت‬

‫ب‪ .‬پەضتاّی پەتی (گػتی) ىەضەر تْکەی دەفرەکە چەّذە؟‬

‫ئاو‬ ‫ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ضەرڕوی ئاو‬ ‫ئاو‬ ‫ئاو‬

‫‪ .٣‬پەرداخێکی پڕ جیىە ىەژورێکی خاڵی کراوە ىەهەوادا ىە تاقیگە داّرا ئایا تەرزی جیىەکە ىەپەرداخەکە چەّذە ئەگەر پەضتاُ‬
‫تێت؟‬ ‫ىەضەر تْکەکەی‬
‫غیکار‪/‬‬

‫‪ .٤‬قىڵی خاڵێک دیاری تکە ىەزەریایەکذا کە پەضتاّی پەتی تیایذا یەکطاّە تە ضێ ئەوەّذەی پەضتاّی هەوا؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫پــيــەی گــەرٍــی ىــە گــازدا‬

‫‪ ‬پيەی گەرٍی ‪ :‬پێىاّی تێکڕایی جىوڵە وزەی تەّۆىکەکاّی ٍاددەیە‪.‬‬

‫پ‪ /‬کاتێل پيەی گەرٍی ىە گازدا تەرز دەکرێتەوە چی تەضەر تەّۆىکەکاّی گازەکەدا دێت ؟‬
‫و‪ /‬ىەگەڵ زیادتىوّی پيەی گەرٍی گازەکاّذا خێرایی تەّۆىکەکاّی گاز زیاد دەتێت ‪.‬‬

‫پ‪ /‬کاتێل خێرایی تەّۆىکەکاّی گاز زیاددەکات چی ڕوودەدات؟‬

‫و‪ /‬زیادتىوّی خێرایی تەّۆىکە گازیەکاُ وادەکات تەریەککەوتْی تەّۆىکەکاُ تە ڕووی دەفرەکەدا زیادتثێت ئەٍەظ دەتێتە هۆی‬
‫گىاضتْەوەی تڕێکی زیاتر ىەگەرٍی ىەگەڵ دیىاری دەفرەکە ىەکاتێکی دیاریکراودا‪.‬‬
 ‫پ‪ /‬ىەئەّجاٍی تەریەککەوتْی تەّۆىکەگازیەکاُ ىەگەڵ دیىاری دەفرەکە چی ڕوودەدات ؟‬
‫و‪ /‬دەتێتە هۆی زیادتىوّی پەضتاُ ‪ ،‬جىوڵە تیردۆزی گازەکاُ دەڵێت پەیىەّذی ڕاضتەواّە ىەّێىاُ پيەی گەرٍی و پەضتاّذا هەیە‪.‬‬

‫و پيەی ضیيیسی( ) دەپێىرێت‪.‬‬ ‫تە کيڤِ‬ ‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬یەکەی پێىاّی پيەی گەرٍی ىە ضیطتَی ّێىدەوڵەتی‬

‫پێذاچىّەوەی تەّذی ‪2-3‬‬

‫‪ -١‬کاً ىەً تەّاّە ىەضەر زەوی ژورەکە جێگیر تىوُ پەضتاّی زیاتر دروضت دەکات‬

‫تێت‪.‬‬ ‫تێت و درێژی الیەکی‬ ‫آ‪ .‬ضەّذوقێکی غەظ پاڵىو کێػەکەی‬

‫تێت‪.‬‬ ‫تێت و ّیىەتیرەی تْکەکەی‬ ‫ب‪ .‬ىىىەکێک کێػەکەی‬

‫تێت‪.‬‬ ‫تێت و درێژی الیەکی‬ ‫ج‪ .‬ضەّذوقێکی غەظ پاڵىو کێػەکەی‬

‫تێت‪.‬‬ ‫تێت و ّیىەتیرەی تْکەکەی‬ ‫د‪ .‬ىىىەکێک کێػەکەی‬

‫کەواتە ىقی آ زۆرتریِ پەضتاُ دروضت دەکات‪.‬‬

‫ئایا تڕی‬ ‫‪ -٢‬تەهۆی ٍاتۆڕێکی ئاوی تایثەتەوە دەٍاّەوێ ئاو تەرز تکەیْەوە تۆ غىێْێکی چیای ضەفیِ کەتەرزییەکەی‬
‫پەضتاّی پێىیطت چەّذە تۆ پاڵْاّی ئاوەکە تۆ ئەو تەرزییە؟‬
‫غیکار‪/‬‬

‫ىەکاً‬ ‫وە پيەی گەرٍی ژورێکی تر ىەّهۆٍی ضەرەوەی‬ ‫‪ -٣‬پيەی گەرٍی ژورێک ىە ّهۆٍی خىارەوەی ّەخۆغخاّەیەک‬
‫ىەً دوو ژورەدا تێکڕای جىڵە وزەی گەردەکاّی هەوا زیاترە؟‬
‫و‪ /‬ژورەکەی ّهۆٍی ضەرەوە چىّکە پيەی گەرٍی زیاترە‪.‬‬

‫ئایا تە پێىەری گيڤِ پيەی گەرٍییەکەی چەّذە؟‬ ‫‪ .٤‬غْە تایەکی تەیاّی پيەی گەرٍییەکەی‬
‫غیکار‪/‬‬

‫ئایا چەّذ جار ئەو‬ ‫ئایا تڕی ئەو پەضتاّە چەّذە کە تەرگەی دەگرێت تەیەکەی‬ ‫‪ -٥‬ژێر دەریایەک ىەقىاڵیی‬
‫پەضتاّە زیاترە ىەو پەضتاّەی کەىە ضەریەتی کاتێک ىەضەر ڕووی ئاوەکەیە؟‬
‫غیکار‪/‬‬
 ‫جار زیاترە‬

‫) جىوڵەی غيگازەکاُ‬ ‫تەّذی (‬

‫ڕۆیـػـتـْـی غـيـگـاز‬

‫‪ ‬کاتێل غيگاز دەجىڵێت ‪ ،‬تۆ َّىوّە وەك ىە ڕووتاردا ‪ ،‬جىوڵەی تەّۆىکەکاّی غيگازەکە ىەضەر ڕێڕەوێک دەتێت کە پێیاُ‬
‫دەوترێت هێڵەکاّی ڕۆیػتِ ئەً هێاڵّە ڕێڕەوی تەّۆىکەکاّی غيگازێنی جىواڵو دیاری دەکەُ وە ئەً هێاڵّە خەیاڵیِ‪ .‬جىوڵەی‬
‫غيگاز تەیەکێل ىەً ڕێگایاّە دەّاضرێتەوە ‪:‬‬

‫‪ ‬آ‪ -‬ڕۆیػتْی خػۆکاّە (ڕێل) ‪ :‬ئەو ڕۆیػتْەیە کە تیایذا هێڵەکاّی‬

‫ڕۆیػتْی غيگازەکە تەیثِ و یەکتری ّاتڕُ تە درێژایی جىوڵەی غيگازەکە‬
‫‪ ،‬وەك ڕۆیػتْی ئاوی ڕووتارەکاُ‪.‬‬
‫‪ ‬ب‪ -‬ڕۆیػتْی غێىاو (ّاڕێل) ‪ :‬ئەو ڕۆیػتْەیە کە تیایذا هێڵەکاّی‬
‫ڕۆیػتْی غيگازەکە تەریة ّاتِ ‪ ،‬وەك ئەو غىێِ کارەی ىەئاودا جێ‬
‫دەٍێْێت ىەئەّجاٍی هەژێْەوەی پاپۆڕەکاُ تە کارتێکردّی تەوژٍە‬
‫هەواییەکاُ تەهۆی ڕووداّی زریاّێکی هەورە تریػقاوی تەهێسەوە یاُ‬
‫وەك ڕۆیػتْی دووکەڵ ىە دووکەڵکێػذا‪.‬‬

‫پ‪ /‬ىە چ کاتێکذا ڕۆیػتْی غيگاز غێىاو و ّارێل دەتێت ؟‬

‫و‪ -١/‬کاتێل خێرایی غيگازەکە گەورەترتێت ىە خێراییەکی دیاریکراو‬
‫‪ -٢‬گۆڕاّی ىە ّاکاوی خێرایی غيگازەکە تەهۆی تىوّی تەرتەضت و پێچی تیژ ىەکاتی ڕۆیػتْی غيگازەکە‪.‬‬
 ‫ڕۆیػتْی غێىاو (ّاڕێل)‬ ‫ڕۆیػتْی خػۆك (ڕێل)‬
‫‪ -١‬جىوڵەی غيگازەکە خێرایە‬ ‫‪ -١‬جىوڵەی غيگازەکە هێىاغە‬
‫‪ -٢‬ىێکخػاّذُ ىە ّێىاُ دیىاری تۆڕیەکە و غيگازەکە زۆرە‬ ‫‪ -٢‬ىێکخػاّذُ ىە ّێىاُ دیىاری تۆڕیەکە و غيگازەکە کەٍە‬
‫‪-٣‬پێچی تیژ یاتەرتەضت ّایەتە ڕێی غيگازەکە ىەکاتی ڕۆیػتْذا ‪-٣‬پێچی تیژ یا تەرتەضت دێتە ڕێی غيگازەکە ىەکاتی ڕۆیػتْذا‬
‫‪ -٤‬زۆر تەگراّی دەتىاّرێت پیػثیْی تکرێت‪.‬‬ ‫‪ -٤‬دەتىاّرێت تەئاضاّی پێػثیْی تکرێت‬

‫غــيــگــازی ّــَــىوّــەیــی‬

‫‪ ‬غيگازی َّىوّەیی ‪ :‬ئەو غيگازەیە کە ىێکخػاّذّی ّاوەکی یاُ ىیْجی ّییە و ّاپەضتێىرێت‪.‬‬

‫پ‪ /‬کاتێل غيگازێل َّىوّەیی ّەتێت واتە ىیْج تێت ئایا ىەکاتی ڕۆیػتْی تەّاو تۆڕییەکذا چۆُ دەتێت ؟‬
‫و‪ -١ /‬ىێکخػاّذُ دروضت دەکات ىەگەڵ ڕووی ّاوەوەی تۆڕیەکەدا‬
‫‪ -٢‬تە غێىازێنی هێىاظ دەڕوات تە ّاو تۆڕییەکەدا‬
‫‪ -٣‬تەغێل ىە جىوڵە وزەکەی دەگۆڕێت تۆ وزەی ّاوەکی ‪.‬‬
‫‪ -٤‬خێرایی و پەضتاُ و چڕی غيگازەکە دەگۆڕێت‪.‬‬

‫پ‪ /‬تۆچی ىە غيگازی ىیْج دا ّا َّىوّەیی تەغێل ىە جىوڵە وزەی غيگازەکە دەگۆڕێت تۆ وزەی ّاوەکی؟‬
‫و‪ /‬تەهۆی ىێکخػاّذّی غيگازەکە ىەگەڵ ڕووی ّاوەوەی تۆڕیەکە‪.‬‬

‫پ‪ /‬کاً ىە ٍاّە تەّەگۆڕی دەٍێْێتەوە ىە هەٍىو خاڵەکاّی غيگازی َّىوّەییذا ؟‬

‫د‪ -‬هەٍىویاُ ّەگۆڕ دەتِ )‬ ‫ج‪ -‬پەضتاُ‬ ‫ب‪ -‬چڕی‬ ‫(آ‪ -‬خێرایی‬

‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬ڕۆیػتْی غيگازی َّىوّەیی غێىاو ّیە واتە تەوژٍی ىىوىذاُ ىەکاتی جىوڵەکەیذا ّیە‪.‬‬

‫تـْــەٍــاکــاّــی جـىوڵـەی غــيــگـاز‬

‫‪ ‬ىێکۆڵیْەوە ىە ڕەوغتەکاّی غيگازەکاُ زۆر ئاڵۆزە ‪ ،‬وە ئەگەر تَاّەوێت تە تەواوەتی هێسی کاریگەری ضەر غيگازەکاُ‬
‫غیثکەیْەوە زۆر گراّە تەّاّەت تە کۆٍپیىتەریع ّاتىاّرێت هاوغێىەی تۆ داتْرێت تەاڵً دەتىاّرێت تْەٍا گػتیەکاُ تۆ تاضکردّی‬
‫ڕەوغتی غيگاز داتڕێژرێت ئەویع تە پػت تەضتِ تە یاضا گػتیەکاّی فیسیا ‪:‬‬

‫‪ ‬هاوکێػەی تەردەواٍی (هاوکێػەی یەکثیْە ڕۆیػتِ)‪ :‬خێرایی ڕۆیػتْی غيگاز تەّذە ىەضەر‬
‫ڕووتەری پاّە تڕگەی ئەو ّاوچەیەی غيگازەکەی پێذا تێپەڕ دەتێت ‪ ،‬وە ىەگەڵیذا پێچەواّە‬
‫دەگۆڕێت‪.‬‬

‫‪ :‬ڕوتەری ّاوچەی دووەً‬ ‫‪ :‬ڕوتەری ّاوچەی یەکەً‬

‫‪ :‬خێرایی ڕۆیػتْی غيگاز ىە ّاوچەی یەکەً‬

‫‪ :‬خێرایی ڕۆیػتْی غيگاز ىە ّاوچەی دووەً‬

 ‫‪ ‬تێثیْی‪ /‬تڕی تارضتایی غيە جىواڵوەکەی دێتە ّاو تۆڕیەکەوە یەکطاّە تە و تارضتاییەی کە دێتە دەرەوە ىەهەٍاُ کاتی‬
‫خایەّراودا‪.‬‬

‫خێرایی ڕۆیػتِ تەّذە ىەضەر ڕووتەری پاّە تڕگە‬

‫‪ ‬ىە هاوکێػەی تەردەواٍیەوە تەدیاردەکەوێت کە خێرایی ڕۆیػتْی غڵگاز ىە تڕگە تچىوکەکەدا زیاترە وەك ىە تڕگە‬
‫فراواّەکەدا‪.‬‬

‫‪ :‬تریتیە ىەضەرەّجاٍی ىێکذاّی خێرایی ڕۆیػتْی غيگاز ىە ڕووتەری پاّە‬ ‫‪ ‬تێکڕای ڕۆیػتْی قەتارەیی (فیچقەکردُ)‬
‫) پێىاّە دەکرێت‪.‬‬ ‫تڕگەی ئەو ّاوچەیەی غيگازەکەی پێذا تێپەڕ دەتێت‪ .‬وە تەیەکەی (‬

‫تێکڕای ڕۆیػتْی قەتارەیی )فیچقەکردُ(‬

‫‪ :‬کاتی ڕۆیػتْی غيگاز‬ ‫‪ :‬قەتارەی غيگازی ڕۆیػتىو‬

‫پەیىەّذی پەضتاُ تەخێرایی ڕۆیػتْەوە‬

‫‪ ‬تەپێی هاوکێػەکەی تەردەواٍی غيگازەکاُ ئاو تەّاوچە تەضکەکەدا خێراتر تێپەڕ‬
‫دەتێت وەك ىە ڕۆیػتْی تەّاوچە فراواّەکەیذا ‪ ،‬تۆیە گەاڵو ئاوەکە دەگەّە تەغە‬
‫تەضکەکەی تۆڕیەکە کەخێراییاُ زیاددەکات‪.‬‬

‫پ‪ /‬ىەً وێْەیەی تەراٍثەردا پەضتاّی ئاو ىە کاً تەغذا زیاترە ؟‬

‫و‪ /‬پەضتاّی ئاوەکە ىە تەغی الی چەپ زیاترە تەراورد تە تەغی الی ڕاضت ئەٍەظ‬
‫دەتێتە هۆی ئەوەی خێرایی ڕۆیػتْی گەاڵکە ىە تەغی الی چەپ هێىاغتر تێت ‪.‬‬

‫پ‪ /‬پەیىەّذی ّێىاُ پەضتاُ تە خێرایی غيگاز چۆّە ؟‬

‫و‪ /‬پەیىەّذی ّێىاّیاُ پێچەواّەیە واتە هەتا پەضتاّی غيگازەکە زیاد تکات خێرایی کەً دەکات ‪.‬‬

‫دەضــتـىوری تـڕّـۆڵـی‬
‫‪ ‬دەضتىوری تڕّۆڵی‪ :‬تەزیادتىوّی خێرایی غيگاز پەضتاُ کەٍذەکات‪.‬‬

‫‪ ‬کاتێل هەوای دەوری تاڵەکاُ دەجىوڵێت خێرایی هەوا ىە ضەرەوەی تاڵەکاّی زیاترە‬
‫وەك ژێرەوەی ‪ ،‬ئەٍەظ دەتێتە هۆی ئەوەی پەضتاّی هەوای ژێر تاڵەکاّی گەورەتر تێت ىە‬
 ‫پەضتاّی ضەرەوەی تاڵەکاُ کە ئەٍەظ دەتێتە هۆی تەرزکردّەوەی فڕۆکەکە‪ .‬تەهێسینی تەرئەّجاً کە ئاڕاضتەکەی تەرەو‬
‫ضەرەوەیە‪.‬‬

‫هاوکێػەی تڕّۆڵی پەضتاُ و جىوڵەوزە ىە غيگازی جىواڵودا تەیەکترەوە دەتەضتێتەوە‬

‫‪ ‬ئەگەر غيگازێل ىە تۆڕییەمذا تجىڵێت کە تۆڕیەکە ڕووتەری پاّە تڕگەکەی و تەرزیەکەی تگۆڕێت ىەئەّجاٍی ڕۆیػتْی‬
‫غيگازەکە تە ّاوچە پاّە تڕگە جیاوازەکاّذا تێپەڕ دەتێت ئەوا خێرایی و پەضتاّەکەی دەگۆڕێت ىەئەّجاٍذا جىڵە وزەکەظ‬
‫دەگۆڕێت ئەً گۆڕاّی جىڵە وزەیەظ گۆڕاّی ٍاتە وزە غىێْی دەگرێتەوە تەٍەظ وزە پارێسراو دەتێت‪.‬‬

‫دەضتەواژەی پاراضتْی وزە ىە غيگازەکاّذا پێی دەڵێِ ‪ :‬هاوکیػەی تڕّۆڵی کە تەً غێىەیە دەّىضرێت‬

‫ّەگۆڕ‬

‫ئەگەر ویطتت جیاوازی تکەی ىەّێىاُ وزە و قەتارەیەکی دیاریکراوی غيگاز ىە دوو خاڵی جیاوازدا هاوکێػەی تڕّۆڵی دەگۆڕێ و‬
‫تەً غێىەیەی خىارە دایذەڕێژرێت ‪:‬‬

‫تارە تایثەتیەکاّی دەضتىوری تڕّۆڵی‬

‫یەکەً‪ :‬ئەگەر غيگازەکە ٍەّگ تێت ئەوە هەردوو خێراییەکەی دەکاتە ضفر ئەً تارەظ تە وەضتاو دادەّرێت واتە ئاضتی تەرزی‬
‫ىەئەّجاٍذا هاوکێػەی تڕّۆڵی تەً جۆرە دەّىضرێت‪:‬‬ ‫ئاوەکە‬

‫غيگازی ٍەّگ‬

‫دووەً‪ :‬ئەگەر غيگازێل ىە ّاو تۆڕییەکی ئاضۆیی کە تەضک تىوّەوەی تێذاتێت وەك ىەً‬
‫وێْەیە دیارە ‪ ،‬ىەتەر ئەوەی تەرزی غيگازەکە ّەگۆڕە تۆیە ٍاتە وزەی کێػکردُ ّاگۆڕێت‬
‫ىەئەّجاٍذا هاوکێػەی تڕّۆڵی تەً جۆرە دەّىضرێت‪:‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫ضێیەً‪ :‬ئەگەر تاّکیەکە ضەری کراوە تێت و کىّێکی تچىومی هەتێت ئەوا ىەئەّجاٍذا هاوکێػەی تڕّۆڵی تەً جۆرە دەّىضرێت‪:‬‬

‫َّىوّەی (د) هاوکێػەی تڕّۆڵی‬

 ‫تاّکییەکی ئاو ىەخىارەوەی یەک ىە تەّیػتەکاّی کىّێکی تچىوک هەیە وە ضەری تەّکیەکە کراوەیە‪ .‬خێرایی فیچقە کردّی‬
‫تێت‪.‬‬ ‫ئاوەکە ىەو کىّەوە چەّذە ئەگەر تەرزی ئاوەکە ىەضەرو کىّەکەوە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫√‬

‫√‬
‫ڕاهێْاّی (د) هاوکێػەی تڕّۆڵی‬

‫ىەژێر ئاضتی ئاوەکەوە‬ ‫‪ -١‬کىّێک ىەیەکێک ىەتەّیػتەکاّی تاّکیەکی پڕئاوی ضەر کراوەدایە کىّەکە دەکەوێتە دوری‬
‫تێت ئایا‪:‬‬ ‫‪،‬ئەگەر تێکڕای فیچقە کردّی ئاو‬
‫آ‪ .‬خێرایی فیچقەی ئاو ىەکىّەکەوە چەّذە ؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫√‬ ‫√‬

‫غیکار‪/‬‬ ‫ب‪ -‬تیرەی کىّەکە چەّذە ؟‬

‫(‬ ‫)‬

‫𝜋‬ ‫√‬ ‫√‬

‫𝜋‬

‫ىەّاو دوو تۆڕی ئاضۆیی دا کەىەهەردوو ضەرەوە تەیەکەوە تەضتراُ ىەتۆڕی‬ ‫‪ -٢‬غيەیەک چڕییەکەی‬
‫وە‬ ‫وە خێرایی جىڵەی غيەکە‬ ‫داتەظ کردّی ئاودا دەڕوات ‪ .‬ڕوتەری پاّە تڕگەی تەغی یەکەً‬
‫تێت ئایا‬ ‫ئەگەر ڕوتەری پاّەتڕگەی تەغی دووەً‬ ‫پەضتاّەکەی‬

‫آ‪ .‬خێرایی ڕۆیػتِ ىەتەغە تچىکەکەدا چەّذە؟‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫ب‪ .‬پەضتاُ ىەتەغە تچىکەکەدا چەّذە؟‬
‫غیکار‪/‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫ىەّاو تۆڕییەکاّی هەوادا دەجىڵێت تێکڕای خێراییەکەی دەتێتە دوو‬ ‫‪ -٣‬کاتێک هەّاضە وەردەگریِ هەوا تەخێرایی‬
‫هێْذە کاتێک دەگاتە یەکێک ىەتۆڕییە تەضکەکاّی هەوا وا داتْێ ڕۆیػتْەکە خػۆکاّەیە (تەتێ پەضتاوتْە)‪ ،‬داتەزیْی پەضتاُ‬
‫ىەتەغە تەضکەکەدا چەّذە؟‬

‫هەوا‬
‫غیکار‪/‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫پێذاچىوّەوەی تەّذی‬

‫هەیە ئەگەر تە پەّجەٍاُ تەغێکی ضۆّذەکە تگریِ‬ ‫‪ -١‬تۆپڕکردّی ضەتڵێک ئاو تەهۆی ضۆّذەی تاخچەوە پێىیطتَاُ تە‬
‫تۆئەوەی خێرایی فیچقەکردّی ئاو تثێتە دوو هێْذەی خێرایە ضەرەتاییەکەی ‪،‬چەّذ کاتت پێىیطتە تۆ پڕکردّی ضەتڵەکە؟‬
‫چىّکە تێکڕایی ڕۆیػتْی قەتارە ّەگۆڕە‪.‬‬ ‫و‪/‬‬

‫وە ئەگەر تیرەی تۆڕییەکەی تۆ‬ ‫و تەخێرایی‬ ‫‪ -٢‬ئاو ىەتۆڕیەکی ئاضۆییەوە دێتە دەرەوە تەپەضتاّی‬
‫تیرە ضەرەکییەکەی تەضک تثێتەوە‪ ،‬ئایا‪ :‬آ‪ .‬خێرایی ڕۆیػتِ ىەتەغە تەضکەکە چەّذە؟‬
‫غیکار‪/‬‬
 ‫𝜋‬
‫𝜋‬
‫𝜋‬
‫𝜋‬

‫ب‪ .‬پەضتاُ ىە تەغە تەضکەکە چەّذە؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫ىە زەویە ئاضۆیەکە تەرزترە‬ ‫وە کۆتایەکەی‬ ‫‪ -٣‬ئاو دەدرێتە تەالرێک تەهۆی تۆریەکی ضەرەکی ئاضۆییەوە کەتیرەکەی‬
‫وە‬ ‫وە ئاو دەکاتە دەفرێک کە فراواّی (قەتارەکەی )‬ ‫‪ .‬وە تە تەىىعەیەکەوە تەضتراوە کە تیرەکەی‬
‫پڕدەتێت آ‪ .‬خێرایی دەرچىّی ئاو ىە تەىىعەکەوە چەّذە؟‬ ‫دەفرەکە تە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫ب‪ .‬پێىاّەی پەضتاُ ىەتۆڕیە ضەرەکییەکەدا چەّذە؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝑣 𝐴‬ ‫𝑣 𝐴‬
‫𝑣 𝐴‬
‫𝑣‬
‫𝐴‬
‫(‬ ‫)‬ ‫𝑣 𝑟𝜋‬
‫𝑣‬
‫𝑟𝜋‬
‫((‬ ‫)‬ ‫)‬
‫𝑣‬

‫𝑣‬ ‫𝑠 𝑚‬
 ‫پێذاچىوّەوەی تەغی‬
‫‪ -١‬ئەگەر تۆپێکی پڕ هەوات ىەگۆٍێک ئاودا ّقىً کرد ئیْجا تەڕەاڵت کرد تەرەو ضەرەوە پاڵ دەّرێت ‪ .‬هۆی چییە؟ تەتەکار‬
‫هێْاّی دەضتىری ئەرخەٍیذش ڕوّی تکەرەوە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە کێػی ئاوی الدراو گەورەترە ىەکێػی گۆیەکە‪.‬‬

‫‪ -٢‬ئایا ىە ئاو یاُ ىە ّاو جیىە دا پارچە ضەهۆڵێک زیاتر ضەردەکەوێت؟‬

‫و‪ /‬ىەجیىەدا‪ ،‬چىّکە تارضتە چڕی جیىە گەورە ترە ىە تارضتە چڕی ئاو‪.‬‬

‫‪ -٣‬ضەهۆڵێکی غەظ پاڵى ّقىٍی کىپێک کرا ‪،‬ئایا ئاضتی ئاوەکە چی تەضەر دێت ىەئەّجاٍی غو تىوّەوەی ضەهۆڵەکەوە؟‬
‫و‪ /‬ئاضتی ئاوەکە دادەتەزێت ‪ ،‬چىّکە تارضتە چڕی ضەهۆڵ کەٍترە ىە تارضتە چڕی ئاو‪.‬‬

‫‪ -٤‬ئایا پاپۆڕ ىەدەریاچەیەکی ئاوی ضازگار یاُ ىە زەریایەکذا زیاتر ضەر ئاو دەکەوێت ؟‬
‫و‪ /‬ىەزەریاکەدا‪ ،‬چىّکە تارضتە چڕی ئاوی ضىێر (ئاوی زەریا) گەورە ترە ىەتارضتە چڕی ئاوی ضازگار‪.‬‬

‫‪ -٥‬چڕی پۆاڵ زیاترە ىەچڕی ئاو ‪ ،‬چۆُ ضەرکەوتْی تەىەٍێکی پۆاڵیی ىە ئاودا ىێک دەدەیتەوە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە تێکڕای چڕی تەىەٍەکە ىەگەڵ هەوای ّاو تەىەٍە تەتاڵەکە کەٍترە ىەچڕی ئاوەکە‪.‬‬

‫‪ -٦‬پارچە پۆاڵیەکی تچىک تەضترا تەضەروی پارچە تەختەیەکەوە کاتێک پێکەوە دەخرێْە ئاوەوە دەتیْیِ ّیىەی تيۆکە تەختەکە‬
‫ّقىً تىوە ‪ ،‬ئەگەر هەریەکەیاُ تەجیا تخرێتە ّاو ئاو ‪،‬ئایا تەغی ّقىوً تىوی تەختەکە زیاد دەکات یاُ کەً دەکات وە یاُ وەک‬
 ‫خۆی دەٍێْێتەوە؟‬
‫و‪ /‬کەً دەکات ‪ ،‬قەتارەی ّقىوً تىوی تەختەکە کەٍتر دەتێت ىەّیىەی قەتارەکەی ‪ ،‬چىّکە قەتارەی ئاوی الدراو وەک خۆی‬
‫دەٍێْێتەوە تەاڵً پۆاڵکە تەغێک ىە قەتارەی ئاوە الدەدات‪.‬‬

‫‪ٍ -٧‬اضیەك تەتێ جىڵە (وەضتاو) ىەّاو ضەتڵێل ئاودایە ىەضەر قەپاّێل داّراوە و کێػەکەی پێىرا ‪ ،‬ئایا کێػەکەی دەگۆڕێت‬
‫ئەگەر ٍاضیەکە دەضت تەجىوڵە تکات ؟‬
‫و‪ /‬ىەواّەیە کێػەکەی کەٍێل تگۆڕێت تەهۆی پاڵْاّی کيکی ٍاضیەکە تاتارضتایی ضیطتَەکە تەّەگۆڕی تَێْێتەوە‪.‬‬

‫ىە زەیت دا ئەٍاّە تذۆزەرەوە؟ آ‪ .‬چڕی تەّەکە‬ ‫ىە ئاودا وە‬ ‫ىەهەوادا وە‬ ‫‪ -٨‬کێػی تەّێک‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ئاو‬ ‫ىە ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەُ‬
‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬
‫غيگاز‬
‫لە ئاو𝑔𝐹‬
‫ڕاضتەقیْە‬
‫غيگاز‬
‫𝑁‬

‫ب‪ .‬چڕی زەیت‪.‬‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ىە غيە‬ ‫غيگاز‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەُ‬

‫غيگاز‬ ‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬
‫لە شلە𝑔𝐹‬
‫غيگاز‬
‫ڕاضتەقیْە‬

‫𝑁‬
‫غيگاز‬

‫ە کە چڕیەکەی‬ ‫ە وە ىەگیراوەیەکی کهىىی‬ ‫‪ -٩‬کێػی پارچەیەک ىەٍاددەیەکی ّەزاّراو ىەهەوادا‬

‫ئایا چڕی ٍاددەکە چەّذە؟‬

‫ڕاضتەقیْە‬ ‫ئاو‬ ‫ىە ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەُ‬
‫ڕاستەقینە𝑔𝐹‬
‫غيگاز‬
‫لە ئاو𝑔𝐹‬

‫𝑁‬
 ‫ڕاضتەقیْە‬
‫غيگاز‬

‫‪ -١١‬ىەکاً تاردا خػتەکێک تىغی پەضتاّێکی کەٍتر دەتێ ‪ ،‬کاتێک ىەضەر تسٍارێک دادەّرێت یاُ ىەضەر چەّذ تسٍارێک دادەّرێت‬
‫‪ ،‬تاضی تکە‪.‬‬
‫و‪ /‬کاتێک خػتەکە ىەضەر چەّذ تسٍارێک داتْرێت تىغی پەضتاّێکی کەٍتر دەتێت چىّکە ڕووتەر زیاد دەکات ىەئەّجاٍذا پەضتاُ‬
‫کەً دەکات‪.‬‬

‫‪ -١١‬ئەگەر تەهێىاغی دەرزییەکی پۆاڵ تەغێىەیەکی ئاضۆیی ىەضەر ڕووی ئاو داتْرێت ضەردەکەوێت ‪ ،‬تەاڵً ئەگەر تەغێىەیەکی‬
‫غاوڵی داتْرێت ّقىوً دەتێت ‪،‬هۆیەکەی تاش تکە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە ىەتاری ئاضۆییذا کێػی دەرزییەکە داتەظ دەتێت تەضەر درێژییەکەیذا ‪ ،‬ىەتەر ئەوەی هێسی گرژی‬
‫ڕووەکە گەورەترە ىەکێػی ضەر هەر خاڵێکی دەرزییەکە ‪ ،‬تۆیە کاتێک دەرزییەکی پۆاڵ تەغێىەیەکی ئاضۆیی‬
‫ىەضەر ڕووی ئاو داتْرێت ضەردەکەویت‪.‬‬

‫‪ -١٢‬تەالرێکی ىىىەکی (ضایيۆ) کەداّەوێڵەی تێذایە تەچەّذ پػتێْەیەک دەورە دراوە ‪ ،‬تۆچی دووری ّێىاُ‬
‫پػتێْەکاُ کەٍتر دەتێتەوە هەرچەّذ ىەتْکەی تەالرەکە ّسیک تیْەوە؟‬
‫و‪ /‬چىّکە ئەو پەضتاّەی کە داّەوێڵە دروضتی دەکات زیاد دەتێت تەپێی قىڵییەکەی ‪.‬‬

‫یاُ ئەو تەّذاوەی‬ ‫ئاو دەگرێت ىەقىاڵیی‬ ‫‪ -١٣‬کاً تەّذاو تەهێسترە ‪ ،‬ئەوتەّذاوەی‬
‫؟‬ ‫ئاو دەگرێت ىەقىاڵی‬
‫چىّکە پەضتاُ زیاد دەتێت تەگىێرەی قىڵی ‪.‬‬ ‫ئاودەگرێت ىەقىاڵی‬ ‫و‪ /‬ئەو تەّذاوەی‬

‫‪ -١٤‬تە پێی جىوڵە تیردۆزی گازەکاُ ئەٍاّە ڕووُ تکەرەوە‪:‬‬

‫آ‪ .‬کػاّی گاز تەگەرً کردُ ‪.‬‬

‫و‪ /‬تەگەرً کردّی گازەکاُ گەردەکاُ تەخێرایی زیاتر دەجىڵێِ ‪ ،‬وە تەریەککەوتِ ىەّێىاّیاّذا زیاد دەکات ‪ ،‬ئەٍەظ وادەکات کە‬
‫پاڵ تەیەکەوە تْێِ تۆ دەرەوە تە ّەتىوّی هێسەکاّی تر‪.‬‬

‫ب‪ .‬ئەو پەضتاّەی گاز دروضتی دەکات ‪.‬‬

‫ب‪ .‬کاتێک گەردەکاّی گاز دەجىوڵێِ ‪ ،‬تەهێسیک کاردەکەّە ضەر دیىاری دەفرەکە ‪ ،‬تەٍەظ پەضتاُ ىەضەر دیىاری دەفرەکە دروضت‬
‫)‬ ‫دەتێت (‬

‫‪ -١٥‬ىەکاتی تەکار هێْاّی قاٍیػی غيە هەڵَژیْذا ‪ ،‬پەضتاّی ّاو دەٍت کەً دەتێت و پەضتاّی دەرەوە پاڵ تە غيەکەوە دەّێت تۆ‬
‫ّاو قاٍیػەکە ‪ ،‬ئایا دەتىاّیت قاٍیػی غيە هەڵَژیِ تەکار تهێْی ىەضەر هەیڤ؟‬
‫و‪ّ /‬ەخێر ‪ ،‬چىّکە هیچ ڕێگایەک ّییە وا تکات کە پەضتاّی هەوای ّاو دەٍت کەٍتر تێت ىەپەضتاّی هەوای ضفری(ئاضایی)‬
‫دەرەوەی غيەکە‪.‬‬
 ‫ە ئایا کێػی ئۆتۆٍثێيەکە چەّذە ئەگەر ڕوتەری‬ ‫‪ -١٦‬پەضتاّی پەتی هەوای ّاو هەر چىار تایەی ئۆتۆٍثێو‬
‫تێت؟‬ ‫تەرکەوتْی تایەکاُ تەزەوی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫کێػی ضەر یەك تایە‬

‫کێػی ضەر چىار تایە‬

‫زیاترە ىە پەضتاّی هەوا ‪ ،‬ئەگەر کىّێک ىەتۆڕیەکە تکرێت تە تیرەی‬ ‫‪ -١٧‬پەضتاّی ئاو ىە تۆڕییەکذا‬
‫وە تەهۆی تْێػتێکەوە کىّەکە تگیرێت ‪ ،‬ئایا تڕی ئەو هێسە چەّذە کە تْێػتەکە تەرگەی دەگرێت؟‬

‫(‬ ‫)‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬

‫‪ ،‬ئایا‬ ‫‪ ،‬وە تیرەی پەضتێْەری‬ ‫‪ -١٨‬ىەً وێْەی تەراٍثەردا تیرەی پەضتێْەری‬

‫تەفەراٍۆغکردّی هێسی ىێکخػاّذُ ؟ (ضەیری‬ ‫تڕی هێسی ⃗ پێىیطت چەّذە تۆ ئەوەی تەرگەی‬
‫(ب) تکە )‪.‬‬ ‫َّىوّەی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬
‫𝜋‬

‫تەئاڕاضتەی خىارەوە‬

‫ىە ئاوی دەریایەك جێگیر دەتێت‪ .‬آ‪ -‬پەضتاّی پەتی ىەو قىڵیەدا چەّذە واداتْێ چڕی ئاو‬ ‫‪ -١٩‬ژێر دەریایەك ىە قىاڵیی‬
‫(ج) تکە )‪.‬‬ ‫‪( .‬ضەیری َّىوّەی‬ ‫‪ .‬وە پەضتاّی هەوا‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫چەّذە ىە هەٍاُ قىاڵییذا؟‬ ‫ب‪ -‬تڕی هێسی کارکردوی ضەرپەّجەرەیەکی تازّەیی کە تیرەکەی‬

‫(‬ ‫)‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬

‫‪ -٢١‬ضەگە کێىیەکاُ ىە کىّێکی دوو دەرچەییذا دەژیِ تۆ ئاڵىگۆڕکردّی هەوا ضەگەکاُ تەپۆىکەیەکی خۆڵ ىەتەردەً یەکێل ىە‬
‫دەرچەکاّذا دروضت دەکەُ تەاڵً دەرچەکەی تر تەکراوەیی تۆ هەوای ّە جىاڵو ىە ئاضتی ڕووی زەوی دەهێڵْەوە ‪ .‬دەضتىوری ترّۆڵی‬
‫تەکارتهێْە تۆ ڕووّکردّەوەی چۆّیەتی ڕۆیػتْی هەوا تۆّاو ئەو کىوّە‪.‬‬

‫و‪ /‬جىوڵەی هەوا دەتێتە هۆی ّسً کردّەوەی پەضتاُ ىە ضەروو دەرچەی تەپۆىکەکەوە ىەچاو تڕەکەی ىەضەر دەرچەکەی تری‬
‫تەپۆىکەکە تەخێراییەکی زۆر دەردەچێت تەهۆی ّاوچەیەکی پەضتاُ تەرزەوە‪.‬‬

‫‪ -٢١‬ئاو تەضەر ٍااڵّذا داتەظ دەکرێت دوای ئەوەی ىە تەّکی گەورەدا عەٍثار کراوە تەّکیەکەظ ىە غىێْێکی تەرز دادەّرێت‬
‫ىەتەرچی دەرچىوّی ئاو ىە تەىىعەی ّهۆٍی زەوی خێراترە وەك ىە ّهۆٍەکاّی ضەرەوەدا؟‬
‫) ە ىە کاتێکذا ئاوەکە ىە ّهۆٍی دووەٍذا‬ ‫و‪ /‬چىّکە ئاو ىە ّهۆٍی یەکەً(زەوی) تاڵە خاّەیەك تەّها جىوڵە وزەی هەیە (‬
‫) وە ىەتەر ئەوەی وزە پارێسراوە کەواتە‬ ‫جىوڵە وزە و ٍاتەوزەی پێکەوە هەیە(‬

‫‪ -٢٢‬کاتێل کە فىو ىە تەغی ضەرەوەی تۆپێکی ضەرٍێسدا تەهۆی گژ وغککەرەوەیەکی کارەتاییەوە دەکرێت تۆپەکە تەرزدەتێتەوەو‬
‫دەىەرێتەوە ىە هەوادا ‪ ،‬ئەٍە چۆُ ڕوودەدات ؟‬
‫و‪ /‬جىوڵەی هەوا وادەکات پەضتاُ ىەضەر ڕووی تۆپەکە کەً تکات ‪ ،‬تەٍەظ پەضتاّی هەوای ژێرەوەی تۆپەکە زیاتر دەتێت ىە‬
‫پەضتاّی هەوای ضەر ڕووی تۆپەکە وە ىەئەّجاٍی ئەو جیاوازی پەضتاّەغذا هێسێل دروضت دەتیت کە ىەتڕدا یەکطاّە تە هێسی‬
‫کێػکردّی زەوی وە ىە ئاڕاضتەدا پیچەواّەیەتی و دەتێتە هۆی تەرزکردّەوەی تۆپەکە‪.‬‬

‫خىار ئاضتی ئاوەکە ‪.‬‬ ‫‪ -٢٣‬جىتیارێل تێثیْی کرد ىە تِ تاّکیەکی ئاودا کە تۆ ئاودا ئاٍادەکراوە کىّێل هەیە ىە دووری‬
‫خێرایی دەرچىوّی ئاوەکە ىە کىّەکەوە چەّذە ئەگەر زاّیت تاّکیەکە ضەری کراوەیە ‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫√‬ ‫√‬
‫‪ -٢٤‬ضرّجێکی دەرزی ىێذاُ دەرٍاّی غيی تێذایە کە چڕیەکەی یەکطاّە تە چڕی ئاو وە ڕووتەری پاّە تڕگەی پەضتێْەرە ىىىیەکەی‬
‫تێت ىە کاتێکذا کە هێسی پەضتێْەر ىەضەر پەضتێْەرەکە‬ ‫وە ڕووتەری پاّە تڕگەی دەرزیەکەی‬
‫کار ىە پەضتێْەرەکە دەکرێت‬ ‫ّەتێت ئەو کاتە پەضتاُ ىەهەٍىو غىێْەکاُ یەکطاُ دەتێت تە پەضتاّی هەوا کاتێل تەهێسی‬
‫دەرٍاّەکە کە ىەدەرزییەکەوە دەردەچێت واداتْێ پەضتاّی ّاو دەرزییەکە هەٍاُ پەضتاّی هەوایە و ضرّجەکە ىە تارێنی ئاضۆییذایە وە‬
‫خێرایی دەرچىوّی غيەکە ىە ضرّجەکە هەٍاُ خێرایی دەرچىوّی غيگازەکەیە ىە دەرزییەکەوە خێرایی دەرچىوّی غيەکە تذۆزەرەوە‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫تۆیە یاضاکە تەً جۆرەی ىێذێت ‪:‬‬ ‫ىەتەر ئەوەی خێرایی ڕۆیػتْی غيگازەکە ىە ىىوىەکە زۆر هێىاغە کەواتە‬

‫𝐹‬
‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫𝐴‬

‫√‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬

‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑎𝑃‬

‫√‬

‫ئایا قەتارەکەی‬ ‫تیْێ کێػەکەی‬ ‫‪ -٢٥‬ئەّذازیارێل هەّذێل جیىەی کێػا کە چڕیەکەی‬

‫چەّذە؟‬

‫غیکار‪/‬‬
‫𝑔𝐹‬ ‫𝑔𝑚‬
‫𝑔𝐹‬
‫𝑚‬ ‫𝑔𝐾‬
‫𝑔‬

‫ی زەوی ىە ئاضتی ڕووی دەریادا؟‬ ‫‪ -٢٦‬تڕی ئەو هێسە چەّذە کە پەضتاّی هەوا دەیخاتە ضەر ڕووتەری‬

‫غیکار‪/‬‬

‫وە کێػەکەی تەیەکطاّی داتەظ تىوە‬ ‫ىەضەر کىرضییەك دادەّیػێت کە تارضتاییەکەی‬ ‫‪ -٢٧‬پیاوێل تارضتاییەکەیە‬
‫تەضەر هەرچىار قاچی کىرضیەکەدا واداتْێ کە ڕووتەری تەریەککەوتْی قاچی کىرضیەکە ىەگەڵ زەویذا تازّەییە وە ّیىەتیرەکەی‬
‫‪ ،‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە دەخرێتە ضەر زەوی تەهۆی هەر قاچێکیەوە؟‬

‫پیاو‬ ‫کىرضی‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝑚‬ ‫پیاو𝑚‬ ‫کورسی𝑚‬

‫𝜋‬
‫𝑚‬ ‫𝑔𝑘‬
 ‫ىە هەوا تگرێت کاتێل ىە قىڵیەکی دیاریکراو ىەدەریاچەیەکذا ٍەىە‬ ‫‪ -٢٨‬ضییەکاّی ٍەىەواّێل دەتىاّێت‬
‫ی پەضتاّی دەرەوەیە ىە‬ ‫ئەگەر زاّیت پەضتاّی هەوا یەکطاّی‬ ‫دەکات پەضتاّی پەتی هەوا چەّذە ىە قىڵی‬
‫(پيەی گەرٍی‬ ‫وە چڕی ئاوی دەریاچەکە‬ ‫هەٍىو کاتەکاّذا وە پەضتاّی هەوا‬
‫ّەگۆڕە)؟‬

‫گػتی‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫‪ -٢٩‬ئەو تۆقەی کە ىەوێْەکەدا دیارە خەریکە ضەر غيەی دەفرێکی ّیىە گۆیی دەکەوێت کە‬
‫ئایا تارضتایی‬ ‫و غيەیەکی تێذایە کە چڕیەکەی‬ ‫ّیىەتیرەکەی‬
‫تۆقەکە چەّذە ؟ واداتْێ قەتارەی تۆقەکە یەکطاّە تە قەتارەی غيە الدراوەکە‬

‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

‫ئاو‬

‫ئاو‬

‫تۆق‬ ‫تۆق‬ ‫(‬ ‫) گۆ‬

‫تۆق‬ ‫(‬ ‫) 𝜋‬ ‫(‬ ‫𝜋‬ ‫)‬

‫ئاوی‬ ‫تا تەرزایی‬ ‫‪ -٣١‬حەوزێنی ٍەىەی تازّەیی ىەضەر ئاضتی ڕووی دەریایە ‪ ،‬تْکەکەی تەختە وە درێژی تیرەکەی‬
‫تێکرا‪ :‬آ‪ -‬پەضتاّی پەتی ىەضەر تْکەکەی چەّذە ؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تێ ؟‬ ‫ب‪ -‬تێکڕایی پەضتاّی پەتی چەّذ زیاددەکات ئەگەر دووکەش ضەرئاوی حەوزەکە تکەوُ ‪ ،‬تارضتایی هەردووکیاُ‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫ىەضەر ضەرتاّی خاّىویەك هەڵذەکات ‪ :‬آ‪ -‬واداتْێ هەوای ّاو خاّىوەکە تاڕادەیەك وەضتاوە ‪،‬‬ ‫‪ -٣١‬تایەك تە خێرایی‬
‫ئایا جیاوازی ّێىاُ پەضتاّی هەوای ضەرتاّەکەو پەضتاّی هەوای ّاوەوەی خاّىوەکە چەّذە ؟‬
 ‫هەوا‬
‫غیکار‪/‬‬

‫تۆڕی ئاضۆیی‬

‫پەیذای دەکات وە ئاڕاضتەکەی چۆّە؟‬ ‫ب‪ -‬تەرەّجاٍی ئەو هێسە چەّذە کە ئەو جیاوازی پەضتاّە ىەضەر ڕووتەری‬

‫گػتی‬ ‫گػتی‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫گػتی‬ ‫گػتی‬

‫گػتی‬ ‫تۆ ضەرەوە‬

‫ضەرو ئاضتی تاضکی ّەخۆغێل ‪،‬‬ ‫‪ .‬تەرزکرایەوە تۆ تەرزی‬ ‫‪ -٣٢‬کیطێکی پڕ ىە خىێِ چڕی خىێْەکەی ّاوی‬
‫پەضتاّی خىێِ چەّذ زیاددەکات ىەضەر تاضکی ّەخۆغەکە ىەئەّجاٍی تەرزکردّەوەی کیطەکە تا ئەً ئاضتە؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫ڕووتەری پاّە تڕگەی ئەو‬ ‫زیاددەکات ئەگەر تارتکرێت تە تڕی‬ ‫‪ -٣٣‬تەغی ّقىً تىوی کەغتیەکی جەّگی‬
‫کەغتیە تخەٍڵێْە ىەضەر ڕووی ئاوەکە‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

‫ئاو‬

‫ئاو‬
 ‫یەو ىەضەر‬ ‫زەیتی تیایە کە چڕییەکەی‬ ‫و‬ ‫‪ -٣٤‬دەفرێل تارضتاییەکەی‬
‫تىو تە قەپاّە‬ ‫تای تەرازوویەك داّراوە وەك ئەً وێْەیە ‪ .‬پارچە ئاضْێل تارضتاییەکەی‬
‫ضپریْگذارەکەوە هەڵىاضرا و تەتەواوەتی ىەّاو زەیتەکەدا ّقىً کرا‪ ،‬ئایا خىێْذّەوەی هەر یەکە‬
‫ىە قەپاّە ضپریْگذارەکەو تەرازووەکە چەّذە ؟‬

‫زەیت‬ ‫ئاضِ‬ ‫دەفرەکە‬ ‫زەیت‬ ‫ئاضِ‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫خىێْذّەوەی قەپاّەکە و خىێْذّەوەی تەرازووەکە چەّذە؟‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫خىێْذّەوەی قەپاّەکە دەکاتە کێػی ڕووکەغی پارچە ئاضْەکە‪ :‬واتە‬

‫ئاضِ‬

‫زەیت‬

‫زەیت‬

‫تەرئەّجاً‬

‫خىێْذّەوەی تەرازووەکە دەکاتە کۆی کێػی ڕاضتەقیْەی دەفرەکە و کێػی ڕاضتەقیْەی زەیتەکە ىەگەڵ کێػی ڕووکەغی پارچە‬
‫ئاضْەکە‪.‬‬

‫واتە ‪:‬‬
‫خىێْذّەوەی تەرازووەکە‬ ‫زەیتەکە‬ ‫دەفرەکە‬

‫دەفرەکە‬ ‫دەفرەکە‬

‫زەیت‬ ‫زەیت‬

‫واتە ‪:‬‬
‫خىێْذّەوەی تەرازووەکە‬

‫ئایا تەرزی‬ ‫ڕووتەری تْکەکەی‬ ‫و چڕیەکەی‬ ‫‪ -٣٥‬کەڵەکێل ىە دار دروضت کراوە قەتارەکەی‬
‫؟‬ ‫تەغی ّقىً تىوی ىە ئاوێکی ضازگاردا چەّذە کە چڕیەکەی‬

‫تەىەً‬ ‫تەىەً‬ ‫ئاو‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

 ‫ئاو‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو ئاو‬ ‫تەىەً تەىەً‬

‫ئاو‬ ‫تەىەً تەىەً‬

‫تەىەً تەىەً‬

‫ئاو‬

‫‪.‬‬ ‫و ئەضتىریەکەی‬ ‫و پاّیەکەی‬ ‫‪ -٣٦‬درێژی کتێثێکی فیسیا‬

‫تێت ‪.‬‬ ‫آ‪ -‬چڕیەکەی چەّذە ئەگەر کێػەکەی‬

‫غیکار‪/‬‬

‫(‬ ‫)‬

‫ب‪ -‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە کتێثەکە دەیخاتە ضەر ٍێسێل کاتێل ىەضەر ڕووتەری ڕووەگەورەکەی دادەّرێت ‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫گەورە‬

‫ج‪ -‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە کتێثەکە پەیذای دەکات ئەگەر غاوڵیاّە ىەضەر ڕووتەرە هەرە تچىوکەکە داتْرێت‪.‬‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تچىوك‬

‫‪ -٣٧‬ئاٍێرێکی ترێکی هایذرۆىیکی کە ىە وێْەکەدا دیارە پێکهاتىوە ىە دوو‬

‫و پەضتێْەرێکی‬ ‫پەضتێْەری ىىوىەیی پەضتێْەرە ضەرەکیەکە ڕووتەرەکەی‬
‫هێسی ىێکخػاّذّی ّێىاُ ڕووی ّاوپۆغی‬ ‫ترێل گرتِ کە ڕووتەرەکەی‬
‫ىىىەی ترێکەکەو پەپکەکەی چەّذە ؟ ئەگەر تساّیت هاوکۆىکەی ىێکخػاّذّی ّێىاّیاُ‬
‫تێت‪.‬‬ ‫وە هێسی کارکراو ىەضەر پایذەرەکە‬

‫ىىىەك‬ ‫تڕێک‬ ‫پایذەر‬ ‫غیکار‪/‬‬

 ‫تڕێک‬
‫ترێل‬ ‫پایذەر‬
‫ىىىەك‬

‫ترێل‬

‫ترێل‬

‫گازی ىێىە دەردەچێت ‪ ،‬ئایا خێرایی دەرچىوّی‬ ‫ىەهەر چرکەیەکذا‬ ‫‪ -٣٨‬تۆڕییەکی گازی ضروغتی تیرەکەی‬
‫گازەکە چەّذە ؟‬

‫(‬ ‫)‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪.‬تڕێل زەیت کرایە ئاوەکە‬ ‫ضەر ئاو دەکەوێت ‪ ،‬تەغی ّقىً تىی ضاتىوّەکە‬ ‫‪ -٣٩‬پارچە ضاتىّێل ئەضتىوریەکەی‬
‫ئاضتی ڕووی ضەرەوەی ضاتىّەکە گەیػتە ئاضتی ڕووی زەیتەکە ‪ ،‬ئایا ئەضتىوری چیْە زەیتە‬ ‫کە چڕیەکەی‬
‫زیادکراوەکە چەّذە ؟‬

‫ضاتىُ‬ ‫ّقىً تىوی ضاتىُ‬ ‫زەیت‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫ئاو‬ ‫زەیت‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

‫ئاو‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو ئاو‬ ‫ضاتىُ ضاتىُ‬

‫ئاو‬ ‫ّقىً تىوی ضاتىُ‬ ‫ضاتىُ‬ ‫ضاتىُ‬

‫ّقىً تىوی ضاتىُ ئاو‬

‫ضاتىُ‬
‫ضاتىُ‬

‫پاظ زیادکردّی زەیتەکە تۆ ّاو ئاوەکە‪:‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

 ‫ئاو‬ ‫زەیت‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو‬ ‫زەیت‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو ئاو‬ ‫زەیت زەیت‬ ‫ضاتىُ ضاتىُ‬

‫ئاو‬ ‫ضاتىُ‬ ‫زەیت‬ ‫زەیت‬ ‫زەیت‬ ‫ضاتىُ‬ ‫ضاتىُ‬

‫ئاو‬ ‫ضاتىُ‬ ‫زەیت‬ ‫زەیت زەیت‬ ‫ضاتىُ ضاتىُ‬

‫ضاتىُ ئاو‬ ‫زەیت ئاو‬ ‫زەیت زەیت‬ ‫ضاتىُ ضاتىُ‬

‫ضاتىُ ئاو‬ ‫ضاتىُ ضاتىُ‬ ‫زەیت ئاو‬ ‫زەیت زەیت‬

‫ضاتىُ‬ ‫(‬ ‫ئاو‬ ‫) ضاتىُ‬ ‫( زەیت‬ ‫ئاو‬ ‫) زەیت‬

‫( ضاتىُ‬ ‫ئاو‬ ‫) ضاتىُ‬

‫زەیت‬
‫(‬ ‫ئاو‬ ‫) زەیت‬

‫وە‬ ‫ىەتەر ئەوە ضەر ئاو دەکەوێ ‪ ،‬وە پارچە تەختەیەکی غێىە الکێػەیی چڕیەکەی‬ ‫‪ -٤١‬چڕی زەیت‬
‫‪ ،‬ىە ّێىاُ ئاو و زەیتەکەدا کە تەتەواوی دایپۆغیىە ضەر ئاو دەکەویت ‪ ،‬تا چ قىڵییەك ىە ڕووە جیاکەرەوەکەی‬ ‫ئەضتىوریەکەی‬
‫ّێىاُ ئاو و زەیتەکەوە تْکەی پارچە تەختەکە ّقىً دەتێت ؟ ( تەرزی تەغی ّقىً تىو ىە ئاوەکەدا چەّذە)‪.‬‬

‫تەختە‬ ‫ئاو‬ ‫زەیت‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەختە‬ ‫ّقىً تىوی تەختە‬

‫ّقىً تىوی تەختە‬ ‫وادادەّێیِ تەرزی ئەو تەغەی تەختەکە کە ىە ئاوەکەدا ّقىً تىوە ‪:‬‬

‫تەختە‬ ‫ّقىً تىوی تەختە‬ ‫وە تەرزی ئەو تەغەی تەختەکە کە ىە زەیتەکەدا ّقىً تىوە ‪:‬‬

‫)تەغی غيگاز(‬ ‫)تەغی تەُ(‬

‫ئاو‬ ‫زەیت‬ ‫‪°‬‬

‫ئاو‬ ‫زەیت‬ ‫تەختە‬

‫ئاو ئاو‬ ‫زەیت زەیت‬ ‫تەختە تەختە‬

‫ئاو‬ ‫ّقىً تىوی تەختە‬ ‫زەیت‬ ‫تەختە‬ ‫ّقىً تىوی تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫تەختە‬

‫ّقىً تىوی تەختە ئاو‬ ‫تەختە زەیت‬ ‫ّقىً تىوی تەختە زەیت‬ ‫تەختە تەختە‬

‫ّقىً تىوی تەختە ئاو‬ ‫ّقىً تىوی تەختە زەیت‬ ‫تەختە تەختە‬ ‫تەختە زەیت‬
 ‫( ّقىً تىوی تەختە‬ ‫ئاو‬ ‫) زەیت‬ ‫( تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫) زەیت‬

‫( تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫) زەیت‬

‫ّقىً تىوی تەختە‬
‫(‬ ‫ئاو‬ ‫) زەیت‬

‫ّقىً تىوی تەختە‬

‫ئەگەر ّقىً کەرێنی پیا هەڵىاضرا ّقىً کەرەکە تەتەواوەتی ىە ئاودا ّقىً تىو‬ ‫‪ -٤١‬پارچە تەختەیەك کێػەکەی ىەهەوادا‬
‫‪ .‬تەاڵً کە هەردووکیاُ ىە ئاودا ّقىً دەکرێت کێػەکەیاُ‬ ‫‪ ،‬ئەوا کێػی پارچە تەختەکەو ّقىً کەرەکە پێکەوە‬
‫چڕی پارچە تەختەکە تذۆزەرەوە؟‬

‫تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫تەرئەّجاٍی ّقىٍکەر‬ ‫تەرئەّجاٍی تەختە‬ ‫تەرئەّجاٍی ّقىٍکەر‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تەختە‬

‫تەختە‬ ‫تەرئەّجاٍی ّقىٍکەر‬ ‫تەرئەّجاٍی ّقىٍکەر‬ ‫تەختە‬

‫تەرئەّجاٍی تەختە‬ ‫تەرئەّجاٍی ّقىٍکەر‬ ‫تەرئەّجاٍی تەختە‬

‫تەرئەّجاً‬ ‫تەختە‬ ‫تەختە‬

‫تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫تەرئەّجاً‬

‫ئاو‬

‫ئاو‬

‫وە پەضتاّەکەی یەکطاّە تە پەضتاّی هەوا ‪،‬‬ ‫ئاو تە تۆڕیەکذا تێپەڕ دەتێت کە ّیىەتیرەکەی‬ ‫‪ -٤٣‬تێکڕایی‬
‫ىەالی خىارەوە دوورە ‪ّ ،‬یىەتیرەکەی‬ ‫وە تۆڕیەك تەرەو خىارەوە الر دەتێتەوە تاوەکى ئاو تذاتە تۆڕیەکی تر کە‬
‫ئایا پەضتاّی ئەوەکە ىە تۆڕی دووەٍذا چەّذە ؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫𝜋‬

‫𝜋‬
 ‫(‬ ‫)‬

‫(‬ ‫)‬

‫تە غێىەیەکی غاووڵی‬ ‫‪ -٤٤‬قەپاّێکی ضپریْگذاری ضىوك ّەگۆڕی جیڕی ضپریْگەکە‬

‫تەگازی هیيیۆً‬ ‫جێگیرکراوە ىەضەر ٍێسێل وەك ىە وێْەکەدا دیارە‪ .‬آ‪ -‬تاڵۆّێل تارضتاییەکەی‬
‫ئیْجا تەضترا تە ضپریْگەکەو تىوە هۆی زیادتىوّی درێژیەکەی‬ ‫پڕکرا تۆئەوەی قەتارەکەی تثێتە‬
‫)‬ ‫ىە تاری هاوضەّگیذا ضپریْگەکە درێژیەکەی چەّذ زیاددەکات؟ (ىە تیرّەکەی‬

‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫هەوا‬

‫∑‬ ‫تەرئەّجاً‬ ‫هاوضەّگە‬

‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬ ‫جیڕی‬

‫هەوا‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬

‫هەوا‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬

‫هەوا‬ ‫تاڵۆُ‬ ‫هیيیۆً‬

‫آ‪ -‬تێکڕای ڕۆیػتْی خىێِ ىە خىێْثەرەکەدا چەّذە‬ ‫‪ّ -٤٥‬اوەّذە ڕووتەری پاّە تڕگەی غاخىێِ تەری گەّجێل دەگاتە‬
‫ئەگەر خێراییەکەی‬ ‫) تەیەکەی‬ ‫(‬

‫تێکڕای فیچقەکردُ‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫تێکڕای فیچقەکردُ‬

‫تێکڕای فیچقەکردُ‬ ‫(‬ ‫()‬ ‫)‬

 ‫ب‪ -‬واداتْێ کە خىێْثەرەکە دەتێت تە چەّذ ىقێنی تۆڕی خىێْی تچىوك (تۆڕی ٍىویِ ) کە کۆی ڕووتەری پاّە تڕگەکاّیاُ‬
‫ئایا خێرایی جىوڵەی خىێِ چەّذە ىە تۆڕیە ٍىویْیەکاّذا؟‬

‫غیکار‪/‬‬

‫تە ّسیکەیی ‪ .‬وە تێکڕایی‬ ‫وە هی تۆڕیە ٍىیْیەکاّیع دەگاتە‬ ‫‪ -٤٦‬تیرەی ّاوەوەی غا خىێْثەر دەگاتە‬
‫ژٍارەی تۆڕیە ٍىویْیەکاُ تخەٍڵێْە ىە ضىڕی‬ ‫وە ىە تۆڕیەکاُ‬ ‫خێرایی ڕۆیػتِ ىە غا خىێْثەردا دەگاتە ّسیکەی‬
‫خىێِ دا واداتْێ ڕۆیػتْی خىێِ ىە تۆڕییەکاّذا خػۆکاّەیە‪.‬‬

‫(‬ ‫غا خ‬ ‫غا خ‬ ‫()‬ ‫ٍى‬ ‫ٍى‬ ‫غیکار‪) /‬‬

‫غا خ‬ ‫تۆڕی‬

‫غا خ‬ ‫غا خ‬ ‫تۆڕی‬ ‫تۆری‬

‫غا خ‬ ‫𝜋‬ ‫غا خ‬

‫تۆڕی‬ ‫غا خ‬
‫تۆری‬

‫تۆڕی‬

‫تۆڕی‬ ‫ٍى‬

‫تۆڕی‬

‫ٍى‬ ‫𝜋‬ ‫ٍى‬

‫تۆڕی ٍىویِ‬

‫تەهۆی‬ ‫وە قىڵیەکەی‬ ‫وە پاّیەکەی‬ ‫‪ -٤٧‬جىتیارێل تاّکیەکی ئاو پڕ دەکات کە درێژیەکەی‬
‫ە چەّذ کاتی پێىیطتە تۆ پڕکردّی ‪ .‬ئەگەر خێرایی ڕۆیػتِ ىە ّاو ضۆّذەکەوە‬ ‫ضۆّذەیەکەوە کە تیرەکەی‬
‫تێت؟‬

‫غیکار‪/‬‬
 ‫الکێػە‬

‫) 𝜋(‬

‫جێگیرکرا تە غاوڵی ىە تْی دەفرێکی‬ ‫‪ -٤٩‬ضپریْگێکی ضىوك ّەگۆڕەکەی‬

‫گەورەی پڕ ىە ئاو وەك ىە وێْەکەدا دیارە ‪ ،‬پارچە تەختەیەك تارضتاییەکەی‬
‫تەالی ضەرەوەی ضپریْگەکە تەضترا ‪،‬‬ ‫وە چڕیەکەی‬
‫ئاٍێرەکە (پارچە دار‪ -‬ضپریْگەکە) تەرەاڵ کرا تا هاوضەّگ تێت ‪ ،‬ئایا درێژی‬
‫ضپریْگەکە چەّذ زیاددەکات؟‬

‫تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫غیکار‪/‬‬

‫∑‬ ‫تەرئەّجاً‬ ‫هاوضەّگە‬

‫تەختە‬ ‫ضپریْگ‬

‫ئاو‬ ‫تەختە‬

‫ئاو‬ ‫تەختە‬

‫تەختە‬
‫( ئاو‬ ‫)‬ ‫تەختە‬
‫تەختە‬

‫تەختە‬ ‫ئاو‬
‫( ئاو‬ ‫)‬ ‫تەختە‬ ‫تەختە‬ ‫(‬ ‫)‬
‫تەختە‬ ‫تەختە‬

‫(‬ ‫)‬
 ‫هەڵثژاردّەکاّی ڕێثەری هەڵطەّگاّذُ‬
‫‪ .٥١‬کاً ىەٍاّە غيگازە ؟‬
‫‪ )d‬زێڕ‬ ‫‪ )c‬ئاضِ‬ ‫‪ )b‬ضەهۆڵ‬ ‫‪ )a‬هیيیۆً‬
‫‪ .٥١‬کاً ىەً دەقاّەی خىارەوە ڕاضت ّیِ ؟‬
‫‪)c‬‬ ‫‪ )b‬غيگاز غێىەی دیاریکراوە‬ ‫‪ )a‬غيگاز دەجىڵێت‬
‫‪ )d‬غيگاز تە خێرایی غێىەکەی دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫تەّۆىکەکاّی غيگاز ضەرتەضتِ ىە جىوڵەدا‬
‫تێت تڕی هێسی پێىیطت تۆ ّقىٍکردّی تۆپەکە‬ ‫وە تیرەکەی‬ ‫‪ .٥٢‬تۆپێنی ضەر ٍێس تێکڕای چڕیەکەی‬
‫ئاو‬ ‫ىە ئاوەکەدا چەّذە ؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٥٣‬تە پێی ئەفاضاّە ‪ ،‬ئەرخەٍیذش تۆدڵْیا تىوُ ىەتێگەردی زێڕی تاجی (پادغا) یەکە هەڵطا تەپێىاّی قەتارەی تاجەکە تۆ‬
‫تێت ئایا قەتارەی‬ ‫و تارضتایی تاجەکە‬ ‫دیاری کردّی ئەو ئاوەی الیذەدات ‪ ،‬ئەگەر چڕی زێڕ‬
‫ئاوی الدراو چەّذە ىەو تارەدا کەتاجەکە تەتەواوی ىەزێڕی تێگەرد دروضت کراتێت؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٥٤‬کاً ىەً دەضتەواژاّەی خىارەوە ڕاضتە تۆ دەرتڕیْی تەّە تەواو ّقىٍثىەکاّی جێگیر تىو ىە تْکی زەریا (ئۆقیاّىش) دا‪.‬‬
‫‪ )b‬کێػی‬ ‫‪ ) a‬هێسی پاڵْەری(پاڵهێس)کاریگەری ىەضەرتەُ یەکطاّە تەکێػی تەّەکە‬
‫ڕوکەغی تەّێک تەّذە ىەضەر چڕی تەّەکە‬
‫‪ )c‬قەتارەی غيگازی الدراو گەورەترە ىەقەتارەی تەّەکە‪.‬‬
‫‪ )d‬کێػی تەُ و هێسی پاڵْەر یەکطاِّ ىەتڕداو پێچەواّەُ ىەئاڕاضتەدا‬
‫تێت ‪ ،‬واداتْێ‬ ‫و کێػەکەی‬ ‫و پاّییەکەی‬ ‫‪ .٥٥‬دۆغەکێکی پڕ ىە ئاو (حەوزی پالضتیکی ) درێژییەکەی‬
‫ڕووی ژێرەوەی دۆغەکەکە تەتەواوی ىێکەوتی ڕووی زەوییە ئایا ئەو پەضتاّە چەّذە کە دۆغەکەکە دەیخاتە ضەر زەوی ؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫هەیەتی؟‬ ‫‪ .٥٦‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە ئاوی دەریاچەیەک ىەقىاڵی‬
‫ئاو‬ ‫ئەگەر تساّی‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٥٧‬پيەی گەرٍی غيگاز ىەدەفرێکذا دادەّرێت تە‪:‬‬
‫‪)a‬پێىەری ٍاتە وزەی گەردەکاّی غيگازەکە‬
‫‪ )b‬تارضتایی گػتی گەردیيەکاّی دەفرەکە‬
‫‪ )c‬پێىەری تێکڕای جىوڵە وزەی گەردکاّی غيگازەکە‬
‫‪)d‬ژٍارەی گەردەکاّە ىەغيگازەکەدا‬
‫تێت ئایا ئەو کۆىکەیە چەّذە کە‬ ‫و‬ ‫‪ .٥٨‬غيگازێنی َّىوّەیی ىە تۆڕییەکی دوو تەغذا دەجىڵێت کە تیرەکاّیاُ‬
‫پێىیطتە ىە خێرایی جىوڵەی غيگازی تەغە تەضکەکە تذرێت تۆئەوەی هەٍاُ خێرایی جىوڵەی غيگازەکەت ىەتەغە فراواّەکەدا‬
‫دەضت تکەوێت ؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫کاً ىەٍاّەی‬ ‫یەکطاُ تێت تە‬ ‫‪ .٥٩‬ئەگەر تێکڕای فیچقەکردّی غيە ىەّاو تۆڕییەکذا کە ّیىەتیرەکەی‬
‫خىارەوە تێکڕای خێرایی غيگازەکەیە ىە ّاو تۆڕیەکەدا؟‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫ئایا خێرایی ڕۆیػتْی خىێِ چەّذە‬ ‫‪ .٦١‬تێکڕای فیچقەکردّی خىێِ ىە غاخىێْثەری ٍرۆڤذا دەگاتە ّسیکەی‬
‫تێت‪.‬‬ ‫ئەگەر ّیىەتیرەی غاخىێْثەرەکە‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٦١‬کاً ىە ٍاّە غيگاز ّییە ؟‬
‫‪ )d‬تەفر‬ ‫‪ )c‬ئاوی دەریا‬ ‫‪ )b‬هایذرۆجیِ‬ ‫‪ )a‬دواّەئۆکطیذی کارتۆُ‬
‫ئایا خێرایی ڕۆیػتْی ئاو ىە تەغی تڕگە‬ ‫تۆ‬ ‫‪ .٦٢‬تىّێيێکی ئاوی تیرەی تڕگە تازّەییەکەی کەً دەتێتەوە ىە‬
‫ىە تڕگە فراواّەکەیذا؟‬ ‫تەضکەکەدا چەّذە ئەگەر خێراییەکەی‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫خػۆکاّە پیایذا دەڕوات و دەگاتە ٍاڵێل ‪ ،‬ئاوەکە دەڕژێتە‬ ‫تێت ئاو تەخێرایی‬ ‫‪ .٦٣‬تۆڕیەکی ئاو ّیىەتیرەکەی‬
‫تیایذا دەڕوات ئایا ّیىەتیرەی تۆڕیەکەی تر چەّذە ؟‬ ‫تۆڕیەکی ترەوە کە ّیىەتیرەکەی تچىوکترتێت تەخێرایی‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫تێت ئاوەکە تەرزی‬ ‫تە تۆڕیەکذا دەڕوات کە ّیىەتیرەکەی‬ ‫‪ .٦٤‬ىە تەالرێکذا ئاو خػۆکاّە تە خێرایی‬
‫تەرزدەتێتەوە تۆ ّهۆٍی دووەٍی تەالرەکە ‪ ،‬ئایا خێرایی ئاوەکە ىە ّهۆٍی دووەٍذا چەّذە ئەگەر واداتْێیِ پەضتاُ ّەگۆڕە‪.‬‬
‫ئاو‬

‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬

‫‪ .٦٥‬تۆئەو غيگازە َّىوّەییەی ىە تۆڕییەکی ئاضۆییذا خػۆکاّە دەڕوات ‪ ،‬دەقی هاوکێػەی تڕّۆڵی دەڵێت ‪ :‬ضەرجەٍی پەضتاُ‬
‫‪.............‬‬
‫‪ )a‬زیاددەکات تە زیادتىوّی تیرەی تۆڕیەکە‬
‫‪ )b‬کەً دەکات تە زیادتىوّی تیرەی تۆڕیەکە‬
‫‪ )c‬تەّەگۆڕی دەٍێْێتەوە ىەگەڵ زیادتىوّی تیرەی تۆڕیەکە‬
‫‪ )d‬زیاددەکات پاغاُ کەً دەتێتەوە ىەگەڵ زیادتىوّی تیرەی تۆڕیەکە‬
‫ىە ئاوی زەریای هێَْذا؟ ئەگەر تساّی‬ ‫‪ .٦٦‬ئەو پەضتاّە چەّذە کە دەکەوێتە ضەر ژێر دەریایەك ىە قىڵی‬
‫ئاوی زەریا‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫‪ .٦٧‬ىەتەرئەوەی ئاڕاضتەی هێسی پاڵْەر پێچەواّەی ئاڕاضتەی هێسی کێػکردّە‪:‬‬
‫‪ )a‬تەرئەّجاٍی هێسە کاریگەرەکاُ ىەضەر ئەو تەّاّەی کە تەغێکیاُ ىەئاودا ّقىً تىە ضفرە‬
‫‪ )b‬تەرئەّجاٍی هێسە کاریگەرەکاُ ىەضەر ئەو تەّاّەی تەغێکیاُ ىەئاودا ّقىٍثىە گەورەترە ىەکێػی تەُ‬
‫‪ )c‬تەرئەّجاٍی هێسە کاریگەرەکاُ ىەضەر ئەو تەّاّەی تەغێکیاُ ىەئاودا ّقىً تىە یەکطاّە تەکێػی تەُ‬
‫‪ )d‬ئەو تەّاّەی کە تەغێکیاُ ىەئاودا ّقىٍثىە وادەردەکەوێت کە کێػەکەیاُ زیاترە وەك ىەکێػەکەیاُ ىەهەوادا‬
‫‪ .٦٨‬کاً ىەً دەضتەواژاّە ڕاضتە تۆ تەّە ضەرئاو کەوتىوەکاُ‪.‬‬
‫‪ )a‬چڕی تەّەکە گەورەترە ىە چڕی غيگازەکەی کە تەّەکەی تێذا ضەرئاو کەوتىوە‬
‫‪ )b‬چڕی تەّەکە یەکطاّە تە چڕی غيگازەکەی کە تەّەکەی تێذا ضەرئاو کەوتىوە‬
 ‫‪ )c‬قەتارەی الدراوی غيگازەکە گەورەترە ىە قەتارەی تەّەکە‬
‫‪ )d‬پاڵهێسی غيگازەکە یەکطاّە تە کیػی تەّەکە‪.‬‬
‫‪ .٦٩‬کاتێل پيەی گەرٍی غيگازێل تەرزدەتێتەوە‬
‫‪ )b‬ژٍارەی تەریەککەوتْی گەردیيەکاُ کەٍذەکات‬ ‫‪ )a‬خێرایی گەردیيەکاُ زیاددەکات‬
‫‪ )d‬پەضتاُ کەً دەکات‬ ‫‪ )c‬خێرایی گەردیيەکاُ کەً دەکات‬
‫دەکاتە چەّذ تە پێىەری کيڤِ ؟‬ ‫‪.٧١‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫دەکاتە چەّذ تە پێىەری کيڤِ ؟‬ ‫‪.٧١‬‬
‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬
‫ئەگەر تساّی‬ ‫‪ .٧٢‬تڕی پەضتاّی کاریگەر ىەضەر ٍەىەواّێل چەّذە کە ىە تْی حىزێنی ٍەىەکردّذا تێت کە قىوڵیەکەی‬
‫ئاو‬

‫‪)d‬‬ ‫‪)c‬‬ ‫‪)b‬‬ ‫‪)a‬‬