Professional Documents
Culture Documents
Tablice Maturalne Z Matematyki Po Szkole Podstawowej
Tablice Maturalne Z Matematyki Po Szkole Podstawowej
1, 0 pierwszym
wyrazie a, i rbznioy
\ a, =a, +(n-1)r
+ Weoryna sume S. poczatkowych_n_wyrazéw ciagu aryimetyezne
Sy etn 5, -mtGo ,
«Dia sasiednich wyrazéw ciagu arytmetycznego (ay) prawdziwa jest rownosé:
Fa ah a
a, -4 +O, ©. ory
= dane? pe Be
2
* W26rna_n-ty wyraz clagu geometryezneao (a,), okreslonego dla n > 1, 0 pierwszym
wyrazie a, iilorazie q: no Cae 9-2"
Onea "PF ges a or
= Gy a, =a, -q"! dla n>2 OF d-276
Oy Oy dpe hd
+ Weoryina sume S. poczatkowyeh n wirazéw ciagu geometivzneao: Oly = d-2*= 2Y
dia q#1 Sp=nea, dia q=t
‘© Dla sasiednich wyrazéw ciagu geometrycznego (a,,) prawdziwa jest rownosé: :
cw Coc toy boleyne
(ay)? = dye *Qnyy dla n22 || MYT C. Jeomest.
Wea
© Suma wyraz6w nieskoniczonego ciagu geometrycznego
Dany jest nieskoriczony ciag geometryczny (a,,), okreslony dla n > 1, oilorazie q.
Niech (S,) oznacza ciag sum poczatkowych wyraz6w ciqgu (a,), to znaczy ciag
okresiony wzorem Sj, = a, +02 + m+ dy dla n> 1. ou
Jezeli |q| <1, to ciag (S,) ma granicg rowna, Ong \o\c
Suma rons
Tushonuaneso Ciggw
Granice te nazywamy suma wszystkich wyrazow ciagu (d,). eomekryanego* Twierdzenie o granicy sumy, réznicy, iloczynu i ilorazu ciaaéw zbiesnych
Jezeli ciggi (ay) i (bn), okreéione dla kaddej liczby naturalne| n> 1, sq abiezne
i lim ay =a oraz lim by = b, tociagh (aq +bn), (dq — By), (dq By) 89 zbiedne,
a ponadto
dim (a, + by) = a+b lim(@, bx) = ab im (an by) = a+b
Jezeli ponadto by #0 dla n 21 oraz b +0, to ciag ($4) jest zbiezny i
nlt)-i
* Twierdzenie o trzech ciagach
dezeli wyrazy ciqgow (a,), (bx) i (cn), okreslonych dla n> 1, spetniajanierownosé
y Sy Sq dla n> 1, aciagi (aq) i (c,) 8a zdiezne do wspélnej granicy
iim an = Jim cy =g,t0 ciag (by) jestzbieény, a ponacto lim by = 9.
+ Procent sktadany
Jezeli kapitat poozatkowy Ky zlozymy na okres n lat na lokacie bankowel, ktore]
‘oprocentowanie wynosi % w skali rocznej, a kapitalizacja odsetek nastepuje po uphywie
kazdego roku trwania lokaty, to kapital koficowy K;, jest okreslony wzorem:
nk
Kn Ko (Ig)
KUinbo, kapitolineg’
Vv rokw
9. TRYGONOMETRIA
© Definicie funkcli tryaon ata ostrego w tré st
B
a
sina=<
¢
b a
cosa =~
c
LA LN
7 c b A
UNAGAT s2AWSIE NAPRIECINLO LATA PROSTEGD OLNACE
- PKC
+DAUSLE NAPRECIKHO Kata 4 OZNACe Bok A
"TREUL «Rok OBfinicje funkcit
jonometryczt
oile x #0
a
"
RIS VIR IS
gdzie
r=|OM|=/x+y? >0
de (10° A)
y=sinx
y = cosx
Cuiaetk UweADU
n dowolnego kata WOPORRLED NCH
2 cok orn
(one ) © wel650")
gins 4 7 may wy
ns =
ae wove T
gc » ost
aegee™ dye mt7 Ansinty = cose
+ Zwiazki miedzy funkciami tryaonometrycznymi tego samego kata A= Costes Std
sin? a + cos* a = 1
sina 1
wa= da we amthn kez | gt
4 Wartogci funkcii trygonom dla wbranvch katéw
oe | 30 45° 60" 90°
a 3 7 1 1 1
4 7 = se
* a 3° 2
sina 0 _ v 8 1
2 z z
cosa 1 8 a 2 0
2 2 2
tga 0 8 1 WB nie istnieje
3
+ Funkcie tryaonometryezne sumy i réznicy katow
Dia dowolnych katow a oraz f prawdziwe sq réwnosci:
sin(a + B) = sina cosB + cosasinB
sin(a - B) = sina cos — cosa sin
cos(a + 8) = cosa cosB — sina sinB
cos(a - f) = cosa cos + sinasing
Ponadto
tga + teh 1
tee + B= Toe tee ody 4, Brat Be 5+ kn, kez
__tga-teB ee
‘a -B) = Tate ody a farpesthn, ke
Xe(0, 80°) - Kat Oster
At (Gor, Abo") ~ MAT RowsARTY
12© Funkcje trygonometryczne podwojonego kata
sin2a = 2sina cosa
cos 2a = cos? a sin? a
cos 2a = 2cos*a—1
cos 2a =1-2sin? a
tg2a = oile tga istniejei tg2a #1
2tga
1-tga
+ W brane weory redukoyine »,” NP gin 30° Sin( 90%-60% LoS 60°
sin(@0°-a)= cosa cos(90°
a)=sing
sin(90° + @) = cosa cos(90° + a) = —sina
/| sin(180°-a)=sina — cos(180°-a) =-cosa _tg(180°— a) = -tgar
sin(180°+a)=-sina cos(180°+a) =-cosa —tg(180°+ a) = tga
HP Sin MO" = sia (Gr 20°
. iny funkeii trygonom
>
Cos 30
a-B
at at
sina +sing = 2sint8, cosa + cos = 2cos +8
2
a+p
cos
sin, 2sin:
sina — sin = 2.cos: cosa — cos =
a+B a-B
2
[cos(a + B) ~ cos(a — 6)]
sina-sinB
cosa cos Bp = Floste +B) + cos(a - B)]
sina cosp = J sina +f) + sin(a ~ 8)
© Okresowosé funl jcznych,
Dla kazdego kata «i liczby catkowite] k prawdziwe sq zwiaz
sin(a + k +360")
cos(a + k 360°) = cosaa
Ponadto, jezeli a #50 + mm, mEZ to:
tga + k- 180°) = t R
. ‘tf
10. PLANIMETRIA
Prayimujemy nastepujace oznaczenia w tréjkacie ABC:
@,b,c — ~dlugosci bokow w tréjkacie ABC
@,B,y — —miary katow wewnetrenych tréjkata lezacych
~ odpowiednio - prey wierzchokach A, B
oraz ©
R,r _ —dtugoéci promieni okregéw opisanego
iwpisanego wtréjkat ABC
Tha, hy, he —wysokosci tréjkata opuszezone - odpowiednio - z wierzcholkow A, B i C.
P — polowa obwodu tréjkata ABC, ti
atbt+e
: oh
Ow
« LWierdzenie Pitagorasa (wraz ztwierdzeniem odwrotnym do niego)
Jezeli wtréjkacie ABC kat y jest katem prostym, to
e
Jezeli witrekacie ABC dtugoSci bokéw spetniaja rownosé a? + b? = 8, to kat y jest
katem prostym.
+ Twierdzenie sinusow
a b c
sina sinf siny
Q
a =b? +c? — 2be- cosa 2
Bb? =a? +c? -2ac-cosp v b
@ +b? — 2ab- cosy1 1 1
Page = Zab siny => be- sina = 5a sin B
abe
Pace = Fe Pane =P-7
Paaac = \p(p — a)(p — b)(p ~ c)
1, sinB-siny 1), siny-sina 1, sina-sing
Prune ae re eh = oe SYS Bie sith
2 sina 2 ssing. 2 siny
Paagc = 2R? «sina: sinf -siny
Przyimijmy, ze w trojkqcie ABC kat prey wierzcholku C jest katem prostym. Niech D.
bedzie spodkiem wysokosci opuszczonej z wierzcholka C na podstawe AB tréjkata.
Wowezas:
he = V|AD| - |DB|
atb
=e maeceempan- pens. t
teB
© Zwiazki miarowe w tréjkacie rownobocznym
— dhugoSé boku tréjkata réwnobocznego
hi wysoko8¢ tréjkata réwnobocznego
Cc
wi as
fo Ea ap
@ a
2
R=gh
A a B+ Cechy praystawania tsikatow
& M
a) cecha praystawania ,bok-bok-bok’ dia trojkatow ABC i KLM:
dtugoSci bokéw tréjkata ABC sq rowne odpowiednim dlugosciom bokéw tréjkata
KLM, np. |AB| = |KL|, |BC| = |KM|, [CA] = |ML|.
'b) cecha przystawania ,bok-kat-bok" dla trojkatow ABC i KLM:
dtugosci dwoch bokéw tréjkata ABC sq rowne odpowiednim diugosciom dwoch bokGw
tréjkata KLM i katy migdzy tymi parami bokéw sq przystajace, np.: |AB| = |KL|,
|BC| =|KM| i |SABC| = |4LKM|.
©) cecha preystawania ,kat-bok-kat' dla tréjkqtow ABC i KLM:
dhugoS¢ jednego boku tréjkata ABC jest réwna dlugosci jednego boku tréjkata KLM
i katy preylegle do tego boku tréjkata ABC sq preystajace do odpowiednich katow
przyleglych do odpowiedniego boku tréjkata KLM, np.:
[4BAC| = |4KLM| i |SABC| = |4LKM| i [ABI = |KL|
‘© Cechy podobieristwa trdjkatow
c
a, k
a) cecha podobieristwa ,bok-bok-bok’ dia tréjkqtéw ABC i KLM:
L
dlugoSci bokéw tréjkata ABC sa proporcjonalne do odpowiednich dlugosci bok6w
ji 1AB| _ (BC) _ ICAL
tréjkata KLM, np. TRU = [cM = [MRL
b) cecha podobieristwa ,bok-kat-bok’ dla tréjkat6w ABC i KLM.
dlugosei dich bokéw tréjkata ABC sq proporcjonalne do odpowiednich dlugosci
dwoch bokéw tréjkata KLM i katy migdzy tymi parami bokéw sq praystajace, np.:
|AB| \A
va = fen i [4BAC| = [4LKM|
©) cecha podobieristwa ,kat-kat-Kkat” dla trojkatéw ABC i KLM:
katy tréjkata ABC sq przystajace do odpowiednich katow tréjkata KLM, np.:
\BAC| = |4LKM| i [SABC] = |&KLM| i [SACB| = |SKMLI.
16© Wierdzenie Talesa (wraz z twierdzeniem odwrotnym do niego)
Roane proste AB i CD praecinajq sie w punkcie P, prey czym spelniony jest jeden
zwarunkow:
= punkt A lezy wewnatrz odcinka PB oraz punkt C le2y wewnatrz odcinka PD
LuB
~punkt A lezy na zewnatrz odcinka PB oraz punkt C ledy na zewnatrz odcinka PD.
, (481. [cD |
Jezeli et = Gel toproste AC i BD sq réwnolegie.
Jezeli proste AC i BD sq réwnolegle, to valet
Pole P kola 0 promieniu 1 jest réwne:
P=nr®
Obwéd L kota o promieniu r jest rowny:
+ Wyeinek kota
Pole P wycinka kota 0 promieniu r i kacie Srodkowym a
wyrazonym w stopniach jest réwne:
4
~ 2
Pasa tr
Diugosé L fuku AB wycinka kota o promieniu r i kacie Srodkowym
@ wyrazonym w stopniach jest rowna:
B
L=OA
© Katy w okreau aapelir
Miara kata wpisanego w okrag 0 srodku 0 jest rowna polowie
mmiary kata srodkowego, opartego na tym samym tuku,
Miary katéw wpisanych w okrag 0 Srodku 0, opartych na tym
samym tuku, sa réwne.
© LWwierdzenie o kacie miedzy styezng i cieciwa
Dany jest okrag o Srodkuw punkcie 0 i cigciwa AB tego okregu. Prosta AC jest styczna
do tego okregu w punkcie A, natomiast punkt P lezy na tym okregu i nie nalezy do
kata CAB. Mtedy
14APB| = |4CAB| i |440B| =2-|4CAB|
ray czym wybieramy ten z katéw srodkowych AOB, ktéry jest oparty na juku zngjdujacym
sig wewnatrz kata CAB.
B \B B
K/
AL
A Cc A € c A
© TWierdzenie 0 odcinkach stycznych
Jezeli styczne do okregu w punktach A i B przecinajg sie w punkcie P, to
A
p
|PA| = |PBI‘© Twierdzenie o odcinkach sieczne| i styeznej
Dane sa: prosta przecinajaca okrag wpunktach A i B oraz prosta styezna do tego okregu
wpunkcie C. Jezeli proste te przecinaja sie w punkcie P, to
[Pal - [PBI = |PCl?
Wesn WA LIABE
(n=). PrneegTNe cy
4 ~ WieuorgT®,
(y-2)-Ato® Wee NA MAE
~ gga WeHng Te
NEGO WELOETA
n
+ C2worokaty
Trapez — czworokat, Ktéry ma co najmniej jadng pare bokéw réwnoleglych.
Waéy na pole P trapezu:
Cc c a+b
Lite |
oR coe ok a
= a
‘L ~Rewnolegobok — ceworokat, ktory ma dwie pary bokéw réwnoleglych.
Weory na pole P réwnolegloboku: D
é
P =4-(AC|-1BD|-siny 5 <)
bes NyRomb — caworokat, ktéry ma wszystkie boki jednakowej dlugosci.
Waory na pole P rombu: D c
P=a?-sina
+ JACI + 1BD|
A a
Deltoid - czworokat wypukly, ktory ma o§ symetrii zawierajaca jedna z przekatnych
Wz6r na pole P deltoidu: D
- a
z IAC] - |BD| A é
‘Okra opisany na czworokacie
Na ceworokacie mozna opisaé okrag wledy i tylko wtedy, gdy sumy miar jego
przeciwiegtych katéw wewngtranych sa rowne 180°.
at+y=Bt+s
a+y=180 = B+y=180°
+ OK isany w czworok:
W caworokat wypukly mozna wpisaé okrag
wedy i tylko wledy, gdy sumy dlugosci jego
przeciwegtych bokéw sa rowne.
atc=b+d
20UE
mo . laos (Grae CeO" Tear ea® = (aay 8"
\ 11, GEOMETRIA ANALITYCZNA NA PLASZCZYZNIE KARTEZJANSKIEJ
\ + Diugogé odcinka
Diugosé odeinka AB 0 koficach w punktach A= (xq¥4) y
B(xp, Ye)
\ oraz B= (xp, yg) jest rowna: pee
S(xs1¥5)
|AB| = Vee ~ x4)? + Oe — Ya)?
ee
+ Wspélrzedne grodka odeinka
“A(Xa, Ya),
Wspétrzedne srodka 5 = (xs, ys) odcinka AB o koricach Xn Ya, . ce 4%
Wpunktach A = (x4,yq) oraz B= (xp,¥p) $9 réwne. Ae(F 4) beCY H
“Ae
_Xatxp _Yat¥e Xe tH Ys! ae)
a a ¥s = lb» z :
mn -
Xs*F gis
+ Réwnanie kierunkowe. prostej es z
Jezeli prosta nie jest rownolegla do osi Oy, to mozna Bho migisce
opisaé ja rownaniem kierunkowym: predatia 104
y=axr+b a
Liczba a to wspétczynnik kierunkowy prostej. x
a=tga
Ss | MEysce
Prosta o réwnaniu y = ax +b preecina og Oy wpunkcie (0,b). LEROUE.
* —Réwnanie kierunkowe prostej o danym wspétczynniku kierunkowym a, ktora przechodzi
preez punkt P = (, 90):
y= a(x x0) +¥o
+ Réwnanie kierunkowe prostej, ktéra przechodzi przez dwa dane punkty A = (x4, y4) oraz
B= (xp, Ye):
=¥a
(x4) Ody xp # Hy
Xp —Xq
24ge LEG ACOA | anand)
FUNKE LINHA Lo =0
Us
MALE RALA STAKA
ono
LOINALA
* Réwnanie oaéine prostej
Ax+By+C=0, gdzie A,B,CERiA?+B% #0
Jezeli_A = 0, to prosta jest rownolegla do osi Ox; jezeli B = 0, to prosta jest rownolegta
do osi Oy; jezeli C = 0, to prosta przechodzi przez poczatek uktadu wspéirzednych.
‘© Rownanie ogélne prostej, ktéra przechodzi przez dwa dane punkty A =(x4,y,) oraz
B= (xp¥e)
(9 ya) a ~ X41) — On —Ya)(@— Xa) = 0
+ Proste réwnoleaie
Dwie proste o réwnaniach kierunkowych y=ayx+b, oraz y=axtb, $4
rownolegte wtedy i tylko wtedy, ady: ue Oye2
—_————— ha, wnalegre
=a ye xt6
Dwie proste o rownaniach ogélnych A,x-+ Bry +Cy=0 oraz Ayx+ Bry +C,=0 sa
rownolegle wtedy i tylko wtedy, ady:
A,B, A,-B, =0
Dwie proste o réwnaniach kierunkowych y=a,x+b, oraz y=a,xtb, $4
prostopadie wtedy i tylko wledy, ady:
Dwie proste 0 réwnaniach ogéinych Ayx+Biy+C,=0 oraz A,x+B,y+C,=0 sq
prostopadie wtedy i tylko wtedy, ody:
AyAg+By-By=0
= Odles inkt roste|
Odlegtosé d punktu P(x,o) od prostej o réwnaniu ogéinym Ax + By +C =0 jest
P= Cet
[4-2 +B-yo+Cl
ye axed |-y ns
ax -yAeO
AFL bed Cad
= sh 4) =
(rae? Tusa 5
=
S
wl
alles
W
wl(x-U)*+(y- Ny
25 KY (sd) = 3
(ut) e258 $(0,-5) r=3
Rownanie okrequ
Rowmanie okregu o frydku S = (a,b) ipromieniu r > 0 w postaci kanoniczne}
(x- a)? +(y-b)? =r?
Rownanie okregu 0 srodku S = (a,b) i promieniu r > 0 w postaci ogdinej:
x? +y? —2ax—2by+c=0
gdzie c= q? +b? - 7?
Wspolrzedne wektora, dlugoS¢ wektora, dziatania na wektorach
Dane sq punkty A=(xy,) oraz B= (xp,yg). Wspdiregdne wektora AB
zaczepionego w punkcie A: Ae(5-¥) B(6,-4)
Xa Ya Xy Yo
BB= [6-5 )-a4] = 143]
AB = [xp — x00 —Yal
Jezeli i =[u,,ug] oraz # = [v,,v%] sq wektorami oraz a € RR, to:
4
U+G=[yt+ypmty] a-t%=[a-w,a- uy]
4
Uy Us
Diugoscia |i] wektora i= [u,v] nazywamy liczbe a 13,4)
FOF | Atlee [gue
Preeksztaicenia ge e FAO.
Przesuniecie 0 wektor i=(a,b] przeksztatca punkt P=(x,y) na
P= (xt ay+b).
punkt
Symetria osiowa So, wzgledem osi Ox praeksziaica punkt P = (x,y) na punkt
Ok
P= (-9). mp Pelt FS pea a)
‘Symetria osiowa Soy wagledem osi Oy | przeksztalca punkt P = (x,y) na punkt
= SOX ph.
P's (=x). wp Pe (6,3) “SS P's(-6,3)
‘Symetria Srodkowa S, wegledem punktu K = (a,b) preeksztaca punkt P = (x,y) na
punkt P’ = (2a —x,2b—y).
W szczegdinosci. symetria Srodkowa wegledem poczatku ukiadu wspéirzednych
przeksztatca punkt P = (x,y) na punkt P’ = (—x,-y),
np PALA) 22% pre(-s4)* Pole trojkata
Pole tréjkata ABC 0 wierzchotkach A =
(aa), B= (Xar¥e) oraz C = (xe,y) jest
rowne:
«——
1
Panne = 3" Vp —xa)Ve - Ya) — Oo ~ Ya) e— %4)]
Wspotreedne grodka masy $= (x3,y.) tréjkata ABC 0 wierzchokach A= Cena),
B=(Xp,e) oraz C = (xc, y¢), cayli punktu preeciecia jego ‘Srodkowych:
a= ttt yy = 24 “Ys +¥c
12. STEREOMETRIA
rdzenie 0 trzech prostych prostoy
Prosta k praebija plaszczyzne w punkcie P pod kalem ostrym. Prosta 1 jest rzutem
Prostokatnym proste] k na te ptaszczyzne. Prosta m lezy na te| plaszczyénie i preechodzi
przez punkt P.
Wowczas prosta_m_ jest prostopadia do prosie| k wtedy i tylko wtedy, gdy m jest
prostopadia do prostej 1.
Prayjmujemy oznaczenia:
P. ~ pole powierzchni calkowite} Py — pole powierzchni boczne}
P, ~ pole podstawy V -objetosé
24Wlinbe vaentratiir pada Inda Na PIECE
N-linba Krewe’ Poditoauy de _
n- Ura wna kraugdy Oa bac
Une Vita Uiytlidy Laen cols
+ Prostopadioscian t2 ~ Lira. nuptidy SG0an,
P= 2(ab + be + ca)
V =abe
gdzie a, b, c sq dlugosciami krawedzi prostopadioscianu
+ Graniastostup pros
gdzie Ob jest obwodem podstawy graniastostupa,
atomiast / —wysokoécia graniastostupa
Ne liuon vitnckstediy podatouy4
+ Ostosp Hee branes: podntaLy
Melle muptidch branes
ny Mobo unui Scien
nt Moe Wein, Wenchetise
c
A B
© Wale
P, = 2nrh
P, = 2mr(r +h)
V=nrth h
gdzie h jest wysokosciq walca, O — grodkiem symetrii
podstawy walca, r - promieniem podstawy walca.
sugSUAN deol
0.
Prawdopodobiefistwem warunkowym P(4|B) zdarzenia A pod warunkiem zaistnienia
zdarzenia B nazywamy liczbe
PCAIB) =
« Twierdzenie 0 prawdopodobieristwie cakowitym
Jezeli zdarzenia losowe B,, B2, ...,B, zawarte w 9 spetniajq warunki:
1. By, Bay By $@ parami roztaczne, ten. B,NB,=0 da it j,1sisnisjsn
2, BL UB; U..UB, = 0
3.P(B)) >0 dialsisn
to dla kazdiego zdarzenia losowego A <1. prawdziwa jest réwnosé
P(A) = P(AIB;) + P(B:) + P(AIB2) - P(B2) + + P(AIBn) + P(Ba)
© Twierdzenie Bayesa
Jedeli zdarzenia losowe A, By, Bz, .., By zawarte w 0. spetniaja warunki:
4. By, Bz, »-, By $4 parami roztaczne, ten. B)NB;=0 dla i#j,1You might also like