1

მიშელ უელბეკი

სეროტონინი

ფრანგულიდან თარგმნა
პაატა ჯავახიშვილმა

2
 პატარა, თეთრი, ოვალური ტაბლეტია, ჭდიანი.

დილაობით ხუთ, ხან ექვს საათზე მეღვიძება, მოთხოვნილება

მწვერვალს აღწევს ხოლმე და ეს დღის ყველაზე მტკივნეული მომენ-
ტია. პირველყოვლისა, ელექტროყავადანს ვრთავ; რეზერვუარს –
წყლით, ფილტრს კი ყავით წინა დღეს ვავსებ ხოლმე (ძირითადად,
„მალონგოთი“, კვლავაც ძალიან მომთხოვნი ვარ ყავის მიმართ). სი-
გარეტს არასდროს ვუკიდებ პირველ ყლუპამდე, ასეთი შეზღუდვა
დავუწესე საკუთარ თავს. ეს ყოველდღიური წარმატება სიამაყის
მთავარ წყაროდ მექცა (ამით იმის აღიარებაც მიწევს, რომ ელექ-
ტროყავადანი სწრაფად მუშაობს). შვება, რომელსაც პირველი ნაფა-
ზი იწვევს, მყისიერი და გამაოგნებელი ძალისაა. ნიკოტინი არაჩვეუ-
ლებრივი ნარკოტიკია, უბრალო და მაგარი, რომელსაც არავითარი
სიხარული არ მოაქვს და რომელიც, მთლიანობაში, „ლომკითა“ და ამ
„ლომკის“ დასრულებით განისაზღვრება.

რამდენიმე წუთის, ანუ ორი-სამი ღერის მოწევის შემდეგ, „კაპ-

3
ტორიქსის“ ტაბლეტს ვიღებ და თან მინერალურ წყალს – ძირითა-
დად, „ვოლვიკს“ – ვაყოლებ, ჭიქის მეოთხედს.

ორმოცდაექვსი წლისა ვარ, ფლორან-კლოდ ლაბრუსტი მქვია და

მძულს ჩემი სახელი. მგონია, რომ ის ჩემი ოჯახის ორი წევრისაგან
მომდინარეობს, რომელთათვის პატივის მიგება სურდათ დედაჩემ-
საც და მამაჩემსაც, ცალ-ცალკეც და თავ-თავიანთი მხრივაც. ეს ამ-
ბავი იმითაცაა გულდასაწყვეტი, რომ სასაყვედურო არაფერი მაქვს
მშობლებისათვის; ყოველმხრივ შესანიშნავები იყვნენ, ყველაფერი
იღონეს, რომ სიცოცხლისთვის ბრძოლაში გამოსაყენებელი ყველა
აუცილებელი იარაღი მოეცათ ჩემთვის და მე თუ არ ვივარგე, ცხოვ-
რებას თუ ასე სევდასა და ტანჯვაში ვამთავრებ, ამაში ბრალს მათ
კი ვერ დავდებ, არამედ იმ გარემოებათა სავალალო თანამიმდევრო-
ბას, რომელთაც მე კიდევ დავუბრუნდები და რომლებიც, სიმართლე
ითქვას, ამ წიგნის საგანს წარმოადგენს. მოკლედ, მშობლებისთვის
სასაყვედურო არაფერი მაქვს, გარდა სახელის ამ უმნიშვნელოდ საწ-
ყენი ეპიზოდისა. არა მხოლოდ ფლორან-კლოდის შეერთება მეჩვე-
ნება სასაცილოდ, არამედ თავად მისი შემადგენელი ნაწილები არ
მომწონს. ჯამში, ჩემს სახელს წარუმატებლად მივიჩნევ. ფლორანი
ძალიან ნაზია, შეიძლება ითქვას, კაცისაცაა და ქალისაც. საერთოდ
არ შეესაბამება ჩემს ძლიერ, გარკვეული თვალსაზრისით, უხეშნაკ-
ვთებიან სახეს, რომელიც ხშირად ჩაუთვლიათ (ყოველ შემთხვევაში,
ზოგიერთ ქალს) მამაკაცურად და ნამდვილად არც ერთხელ – ბოტი-
ჩელისეული მეტრაკის სადარად. სახელი კლოდის გაგონებაც არ მინ-
და – იმწამსვე კლოდეტა მახსენდება და, როგორც კი ვინმე ამ სა-
ხელს წარმოთქვამს, მაშინვე კლოდ ფრანსუას ერთი ძველი და თავ-
ზარდამცემი ვიდეო მაგონდება, ბებერი პედერასტების ერთ-ერთ სა-
ღამოზე რომ ატრიალებდნენ განუწყვეტლივ.
სახელის გამოცვლა არ არის ძნელი საქმე. ადმინისტრაციულ მხა-
რეს არ ვგულისხმობ, ადმინისტრაციული თვალსაზრისით, არაფერი

4
არ შეიძლება. ადმინისტრაციას მიზნად აქვს დასახული, მინიმუმამ-
დე შეამციროს თქვენი სასიცოცხლო შესაძლებლობები, როდესაც,
უბრალოდ, მათ განადგურებას ვერ ახერხებს. ადმინისტრაციის
თვალსაზრისით, კარგად ადმინისტრირებული მკვდარი ადმინის-
ტრირებულია. იმას ვამბობ, რომ ამის გაკეთება იოლია: საკმარისია,
ახალი სახელით გაეცნო ვინმეს და რამდენიმე თვის ან სულაც კვი-
რის თავზე ყველა ეჩვევა. ვისთანაც ასე მოიქეცით, თავში აზრად
აღარავის მოსდის, რომ წარსულის გამოისობით სხვა სახელით მოგ-
მართონ. ჩემს შემთხვევაში ეს ამბავი უფრო ადვილი იქნებოდა, რაკი
მეორე სახელი, პიერი, სრულად შეესაბამებოდა იმ თავდაჯერებუ-
ლობისა და მამაკაცურობის იმიჯს, რომლის ჩვენებაც მინდოდა მთე-
ლი სამყაროსათვის. მაგრამ თითიც არ გამიტოკებია და ამ გულის
ამრევი სახელით, ფლორან-კლოდით, არსებობა განვაგრძე. ყველაზე
მეტი რასაც ზოგიერთ ქალთან (სახელდობრ, კამილიასა და კეიტ-
თან, თუმცა ამას მოგვიანებით დავუბრუნდები) მივაღწიე, გახლდათ
ის, რომ ფლორანით შემოიფარგლნენ. ფართო საზოგადოებაში ვე-
რაფერს გავხდი ვერც ამ და ვერც ყველა სხვა თვალსაზრისით, გარე-
მოებებს მივნებდი და გამოვავლინე სრული უუნარობა, ხელში ამე-
ღო ცხოვრების სადავეები. მამაკაცურობა ნელ-ნელა ეცლებოდა
ჩემს მკაფიოძვლებიან, ოთხკუთხა სახეს, რომელსაც სატეხით დამუ-
შავებული ნაკვთები ჰქონდა, რომელიც სინამდვილეში სატყუარა და
წმინდა წყლის თაღლითობა იყო და მეტი არაფერი და რომელზეც,
სიმართლე ითქვას, მე არ ვაგებდი პასუხს, ვინაიდან ღმერთისგან
იყო ნაბოძები, მე კი არაფერი, მართლა არაფერი, ფიტულის და
ჩვრის მეტი არც არასდროს ვყოფილვარ. ახლა ორმოცდაექვსი შე-
მისრულდა და არასდროს გამიკონტროლებია საკუთარი ცხოვრება.
მოკლედ, სიმართლესთან ძალიან ახლოს იყო ის ამბავი, რომ ჩემი
არსებობის მეორე ნახევარი, პირველის მსგავსად, დუნე და მტკივ-
ნეული ჩამოშლა-ჩამონგრევა იქნებოდა და სხვა არაფერი.

5
 პირველი ნაცნობი ანტიდეპრესანტები („სეროპლექსი“, „პროზა-
კი“) სისხლში სეროტონინის დონეს ზევით სწევდა და მის ერთ ად-
გილზე დაგროვებას 5– HT ნეირონებით აფერხებდა. 2017-ის დასაწ-
ყისში „კაპტონ D-L“-ის აღმოჩენას ახალი გზა უნდა გაეხსნა ანტიდეპ-
რესანტების ახალი თაობისთვის, თანაც მოქმედების უფრო მარტივი
მექანიზმით, ვინაიდან ის გასტრონაწლავური ლორწოს დონეზე შექ-
მნილი სეროტონინის გამოცალკევებით განთავისუფლებას უწყობდა
ხელს. „კაპტონ D-L“-ის გაყიდვა წლის ბოლოსვე დაიწყეს „კაპტო-
რიქსის“ სახელით. იმთავითვე გასაოცარი შედეგიანობა გამოაჩნდა
და პაციენტებს საშუალება მისცა, ახლებური სილაღით დაბრუნე-
ბოდნენ ნორმალური ცხოვრების უმთავრეს რიტუალებს განვითარე-
ბული საზოგადოების წიაღში (ტუალეტი, კარგ სამეზობლომდე დაყ-
ვანილი სოციალური ცხოვრება, მარტივი ადმინისტრაციული მოქმე-
დებები) და თან მას, წინა თაობის ანტიდეპრესანტებისგან განსხვა-
ვებით, არც თვითმკვლელობისა და თვითდაზიანებისთვის შეუწყვია
ხელი.
„კაპტორიქსის“ ყველაზე ხშირი და არასასურველი თანამდევი
ეფექტები გულისრევა, ლიბიდოს გაქრობა და უძლურება გახლდათ.

მე არასდროს გავუწვალებივარ გულისრევას.

6
 ისტორია ესპანეთში, ალმერიის პროვინციაში, ალ ალკიანიდან
ჩრდილოეთით, ხუთ კილომეტრში, N 340-ზე1 იწყება. ზაფხული ძა-
ლას იკრებდა, უთუოდ ივლისის შუა რიცხვები იყო, ალბათ უფრო
2010-იანი წლების მიწურული – მგონი, ემანუელ მაკრონი გახლდათ
რესპუბლიკის პრეზიდენტი. დარი იდგა და გვარიანად ცხელოდა,
როგორც ყოველთვის, ამ დროს ესპანეთის სამხრეთში. შუადღე ახა-
ლი გადასული იქნებოდა და ჩემი 4x4 „მერსედეს G350 TD“ „რეპსო-
ლის“2 ბენზინგასამართი სადგურის პარკინგზე გავაჩერე. ავზი დიზე-
ლით გავავსებინე და, რაკი იუზუ მეორე დღეს ჩამოდიოდა, სულ უფ-
რო და უფრო გულდამძიმებული, მანქანას მივეყუდე. ის იყო, „კოკა
ზეროს“ აუჩქარებლად წრუპვა დავიწყე, რომ ერთი „ჭიამაია ფოლ-
კსვაგენი“ საბურავების დასაბერი სადგურის პირდაპირ გაჩერდა.
იქიდან ორი გოგო გადმოვიდა, ასე, ოც-ოცი წლისა. შორიდანაც
კი ჩანდა, რომ მომხიბლავები იყვნენ. ბოლო დროს სულ დამავიწყდა,
რა მომხიბლავები შეიძლება იყვნენ გოგოები. ამ ამბავმა ისე შემძრა,

1
მთავარი და ყველაზე გრძელი გზა ესპანეთში
2
„რეპსოლი“ – ერთ-ერთი ყველაზე მსხვილი ენერგოკომპანია ესპანეთში
7
გეგონება, მოწმენდილ ცაზე რაღაც უზარმაზარი და ხელოვნური მე-
ხი გავარდა. ჰაერი ისე გაცხელებულიყო, თითქოს რაღაც მსუბუქი
ვიბრაცია ამოძრავებდა, იმდენად, რომ პარკინგის ასფალტი ზუსტად
ისეთ პირობებს ქმნიდა, როგორსაც მირაჟი აჩენს. თუმცა გოგოები
რეალურები იყვნენ და მსუბუქმა პანიკამაც კი შემიპყრო, როდესაც
ერთი მათგანი ჩემკენ წამოვიდა. წაბლისფერი, გრძელი და ოდნავ
ტალღოვანი თმა ამშვენებდა, შუბლზე კი ფერადი გეომეტრიული
მოტივებით დაფარული ტყავის ლენტი ჰქონდა შემოვლებული. ბამ-
ბის თეთრი ლენტი მეტ-ნაკლებად უფარავდა ძუძუებს, მოკლე, მო-
ფარფატე ქვედაკაბა კი, ჩანდა, მზად იყო, სიოს ყოველ წამოქროლე-
ბაზე გადაწეულიყო. ჰაერში სიოს ნასახიც კი არსაიდან უბერავდა,
რაც ღმერთის მიმტევებლობასა და გულმოწყალებას მოწმობდა.
გოგო მშვიდი და მოღიმარი იყო და სახეზე შიშის ნატამალი არ
ეტყობოდა. შიში, გულახდილად რომ ვთქვათ, მე უფრო დამეუფლა.
მზერაში სიკეთე და ბედნიერება უკრთოდა და ამ პირველი შემოხედ-
ვისთანავე მივხვდი, რომ ცხოვრებაში მხოლოდ ბედნიერი გამოცდი-
ლება შეეძინა ცხოველების, ადამიანებისა და თვით დამქირავებლე-
ბისგანაც კი. ნეტა რატომ მოდიოდა ჩემკენ, ნორჩი და სასურველი,
ზაფხულის ამ ნაშუადღევს? რატომ და, მას და მის მეგობარს საბუ-
რავებში ჰაერის წნევის შემოწმება უნდოდათ (უფრო სწორად, მათი
მანქანის საბურავებში, ცუდად გამოვხატავ აზრს). ეს სიფრთხილის
ერთგვარი ზომაა, რომელსაც საგზაო უსაფრთხოების ორგანიზაციე-
ბი გვირჩევენ თითქმის ყველა ცივილიზებულ ქვეყანაში და ზოგი-
ერთ სხვაშიც. მაშასადამე, ეს ნორჩი გოგო არა მხოლოდ სასურველი
და კეთილი, არამედ ფრთხილი და ჭკვიანიც იყო. ჩემი აღფრთოვა-
ნებაც ყოველწამიერად მატულობდა. შემეძლო უარის თქმა დახმა-
რებაზე? თავისთავად ცხადია, არა.
მისი თანამგზავრი უფრო შეესაბამებოდა ესპანელთათვის მისა-
ღებ სტანდარტებს – მუქი შავი ფერის თმა, ლურჯი თვალები და ხა-

8
ვერდოვანი კანი ჰქონდა. მაგრამ ცოტა უფრო ნაკლებად ბაბაკულუ-
რად3 გამოიყურებოდა. შეიძლება ითქვას, ისეთივე კაი ტიპი იყო,
ოღონდ ნაკლებად ბაბაკული. სახეზე ცოტა ბოზურად ესვა ტუში,
მარცხენა ნესტოში ვერცხლის რგოლი გაეყარა, მკერდზე კი ფერადი
ლენტი შემოევლო. ლენტი აგრესიული მორთულობით და სლოგანე-
ბით იყო დაფარული, რომლებიც შეიძლებოდა პანკების ან როკერე-
ბის სლოგანებად მიჩნეულიყო. დამავიწყდა ამათ შორის არსებული
სხვაობა და, გასამარტივებლად, პანკურ-როკული დავარქვათ. თა-
ვისი თანამგზავრისგან განსხვავებით, შორტი ეცვა და ეს კიდევ უა-
რესი იყო. არ ვიცი, რატომ კერავენ ასეთ შემოტკეცილ შორტებს,
რადგან არ შეიძლებოდა, მის ტრაკს არ მოენუსხა ადამიანი. არ შე-
იძლებოდა, მაგრამ მე ასე არ დამმართნია და მალევე კვლავ ჩავუღ-
რმავდი სიტუაციას. უპირველესად უნდა შეეცადოთ და დაბერილო-
ბის სასურველი წნევა გაარკვიოთ, რაც ავტომობილის მოდელზეა-
მეთქი დამოკიდებული, ავუხსენი. ეს კი, როგორც წესი, ლითონის
მომცრო ფირფიტაზე წერია, რომელიც წინა მარცხენა კარის ქვედა
ნაწილზეა მიდუღებული.
ფირფიტა სწორედაც მითითებულ ადგილას ერტყა და ვიგრძენი,
როგორ გაიზარდა მათი მოწიწება ჩემი მამაკაცური კომპეტენტურო-
ბის მიმართ. ვინაიდან მანქანა არ იყო ძალიან დატვირთული – გა-
საკვირად ცოტა ბარგი ჰქონდათ, ორი მსუბუქი ჩანთა, რომლებშიც
რაღაც თასმები და ჩვეულებრივი მორთულობები უნდა ყოფილიყო
– 2,2 კილობარი წნევა სრულიად საკმარისი იქნებოდა.
რჩებოდა საკუთრივ დაბერვის პროცედურა. მაშინვე დავადგინე,
რომ წინა მარცხენა საბურავის წნევა 1,1 კილობარს არ აღემატებო-
და. მე მათ სერიოზულად, შეიძლება ითქვას, მსუბუქი სიმკაცრითაც
კი დაველაპარაკე, რის უფლებასაც ასაკი მანიჭებდა: კარგი ქნეს, მე

3
ბაბაკული – ძალმომრეობის მოძულე, მშვიდობისმოყვარე, მოჰიპო, ეკოლო-
გიაზე მზრუნველი, ოდნავ ნეტარი ადამიანი. მიღებულია ორი სიტყვის შეერთე-
ბით: „ბაბა“, რაც ჰინდიზე „მამას“ ნიშნავს და ინგლისური „ქულ“, რაც ამ შემთხვე-
ვაში „მშვიდის“ მნიშვნელობას იძენს.
9
რომ მომმართეს, თან ასე დროულად, მათ არც კი იცოდნენ, ნამდვი-
ლი საფრთხე რომ ემუქრებოდათ: არასაკმარის დაბერილობას შეიძ-
ლება მოჭიდების შემცირება გამოეწვია, ტრაექტორიის შეცვლა და,
ბოლოს, უბედური შემთხვევაც თითქმის გარდაუვალი ჩანდა. ემო-
ციური და უმანკო რეაქცია ჰქონდათ, წაბლისფერთმიანმა ხელი და-
მადო წინამხარზე.
უნდა ვაღიარო, რომ ეს დანადგარები საშინელი სახმარია, უნდა
დაუდარაჯდე კაცი მექანიზმის სტვენას და ხშირად ხელის ცეცებით
გიწევს მუფთის ჩამოცმა სარქველზე. მართალია, ეს ამბავი ვინმეს
მოტყვნაზე უფრო იოლი და უფრო ინტუიციურია, თუმცა დარწმუნე-
ბული გახლდით, რომ ისინი დამეთანხმებოდნენ, მაგრამ არ ვიცოდი,
როგორ მივდგომოდი ამ საკითხს. მოკლედ, ჯერ წინა მარცხენა სა-
ბურავი დავბერე, მერე, ეგრევე – უკანა მარცხენა გოგონები ჩემ
გვერდით ჩაცუცქულიყვნენ, ჩემს მოძრაობებს უკიდურესი ყურად-
ღებით ადევნებდნენ თვალს და თავიანთ ენაზე, Chulo4 და Claro que
si-ო5, ჟღურტულებდნენ. მერე საქმე გადავულოცე და, დანარჩენ სა-
ბურავებს ჩემი მამობრივი მეთვალყურეობის ქვეშ თავად მიხედეთ-
მეთქი, ვაცნობე.
შავტუხა, ვგრძნობდი, უფრო იმპულსური რომ იყო, თავდაპირვე-
ლად წინა მარჯვენა საბურავს ეცა და აქ გაძნელდა ყველაფერი –
ჩაცუცქულს მინიშორტებში გამოკვეთილი, სრულყოფილი სიმრგვა-
ლის ტრაკი სარქვლის გაკონტროლების ყოველ ცდაზე უმოძრავებ-
და. წაბლისფერთმიანი თანაგრძნობით ეკიდებოდა ჩემს გონებაამ-
ღვრეულობას და ცოტა ხნით დაძმურადაც კი მომხვია ხელი წელზე.
გადამწყვეტი მომენტი ბოლოს და ბოლოს უკანა მარჯვენა საბუ-
რავთან დადგა, რომელიც ასევე წაბლისფერთმიანმა ითავა. ეროტი-
კული დაძაბულობა დიდად ინტენსიური არ გახლდათ, მაგრამ მას

4
Chulo – (ესპ.) ქვეითი ტორეადორი, რომელიც ხარს მკვეთრფერებიანი ქსო-
ვილის ნაჭრით აღიზიანებს.
5
Claro que si – (ესპ.) რა თქმა უნდა, კი.
10
დაემატა მცირეოდენი სასიყვარულო დაძაბულობა, რადგან სამივემ
ვიცოდით, რომ ეს ბოლო საბურავი იყო და რომ გზის გაგრძელების
გარდა მათ სხვა არჩევანი აღარ ექნებოდათ.
მიუხედავად ამისა, რამდენიმე წუთი მაინც ჩემთან ერთად გაატა-
რეს, მადლობები და დახვეწილი მოძრაობები ერთმანეთში გადაიხ-
ლართა, მათი ქცევა კი სულაც არ აღმოჩნდა მთლიანად თეორიული,
ყოველ შემთხვევაში, ასე ვფიქრობ ახლა, ამ რამდენიმეწლიანი გა-
დასახედიდან, როცა შემთხვევით გამახსენდება ხოლმე, რომ ოდეს-
ღაც ეროტიკული ცხოვრებაც მქონდა. ჯერ ეროვნებაზე ჩამაცივ-
დნენ, ფრანგობაზე, რაც, მგონი, არც კი მიხსენებია, მერე იმაზე, რა
გასართობებია ამ მხარეში. იცი რამე სიმპათიური ადგილებიო,
მკითხეს. ერთი მხრივ, იყო ერთი ტაპას-ბარი, სადაც კარგა ბარაქიან
დილის საუზმესაც სთავაზობდნენ კლიენტებს, ზუსტად ჩემი საცხოვ-
რებლის პირდაპირ. ერთი ღამის ბარიც იყო, ოდნავ უფრო შორს, რო-
მელიც, სულგრძელობას თუ გამოიჩენდა კაცი, შეიძლება, შეეფასე-
ბინა, როგორც სიმპათიური. იყო ჩემი სახლიც. მათი შეფარება, სულ
ცოტა, ერთი ღამით მაინც შემეძლო და ამ დროს დამეუფლა შეგრძნე-
ბა (თუმცა ზღაპარს ვყვები, ახლა რომ მახსენდება), რომ ეს ამბავი
შეიძლება მართლაც სიმპათიური გამომდგარიყო. მაგრამ ამაზე არა-
ფერი მითქვამს, შემაჯამებლად და ზოგადად ავუხსენი, აქაურობა
სასიამოვნოა (რაც სიმართლე იყო) და მე თავს ბედნიერად ვგრძნობ-
მეთქი (რაც ტყუილი გახლდათ და იუზუს მოსალოდნელი ჩამოსვლა
ვერაფერს გამოასწორებდა).

ბოლოს, როგორც იქნა, ხელების ქნევა-ქნევით წავიდნენ,

„ჭიამაია ფოლკსვაგენმა“ პარკინგზე ნახევარწრე მოხაზა და მთავარ
გზაზე გასასვლელისკენ გაემართა.
ამ დროს ბევრი რამ შეიძლებოდა მომხდარიყო. ეს რომ რამე რო-
მანტიკული კომედია ყოფილიყო, ამის შემდეგ რამდენიმე წამს დრა-

11
მატულად შევყოყმანდებოდი (ამ სტადიაზე მსახიობის თამაში მნიშ-
ვნელოვანი იქნებოდა და, ვფიქრობ, ამას კევ ადამსი მოახერხებდა).
მოკლედ, ჩემი 4x4 „მერსედესის“ საჭეს ვეცემოდი, სწრაფად დავე-
წეოდი „ჭიამაია ფოლკსვაგენს“ გზატკეცილზე, გავუსწრებდი, ცოტა
სულელურად ავუტეხავდი ხელების ქნევას (როგორც რომანტიკული
კომედიის მსახიობებმა იციან ხოლმე), მანქანა გზის სათადარიგო
ზოლზე გაჩერდებოდა (სიმართლე ითქვას, კლასიკურ რომანში მარ-
ტო ერთი, უთუოდ წაბლისფერთმიანი გოგონა იქნებოდა) და ადა-
მიანებისთვის დამახასიათებელი სხვადასხვა ამაღელვებელი რამეე-
ბი მოხდებოდა მძიმე სატვირთო მანქანების ქშენის ფონზე, რომლე-
ბიც სულ რამდენიმე მეტრში ჩაგვიქროლებდნენ. მედიალოგე ამ სცე-
ნისთვის სიღრმისეული ჩაკირკიტებით დაამუშავებდა ტექსტს.
რამე პორნოფილმში რომ ვყოფილიყავით, გაგრძელება კიდევ
უფრო იოლი წარმოსადგენი იქნებოდა, თუმცა დიალოგის მნიშვნე-
ლობა დაემცრობოდა. ქორფა, ეკოლოგიურ და ტრიოლისტ6 გოგო-
ნებს ყველა, ან თითქმის ყველა მამაკაცი ინატრებდა... ყოველ შემ-
თხვევაში, მე ვინატრებდი.

რეალობაში გახლდით და ამიტომაც შინ დავბრუნდი. ერექციამ

შემახსენა თავი, რაც სულ არ იყო გასაკვირი ნაშუადღევს განვითა-
რებული მოვლენების შემდეგ. საქმეს ჩვეული ხერხებით მივხედე.

6
ტრიოლისტი – სამში სექსის მოყვარული
12
 ამ გოგონებს, განსაკუთრებით კი წაბლისფერთმიანს, შეეძლო,
აზრი მიეცა ესპანეთში ჩემი ყოფნისთვის და ნაშუადღევის იმედგა-
მაცრუებელმა და ბანალურმა დასკვნამ ეს ვითარება მხოლოდ და
მხოლოდ უხეშად დამანახვა: არავითარი საფუძველი არ მქონდა აქ
ყოფნისათვის. ეს ბინა კამილიასთან ერთად და მისთვის ვიყიდე. ეს
იმხანად მოხდა, როცა ჩვენი წყვილისთვის ოჯახური ღუზის ჩაშვე-
ბის გეგმებს ვაწყობდით, რომანტიკული წისქვილის აღმართვას ვა-
პირებდით ლა კრეზში7 ან სადმე. უბრალოდ, ბავშვების გაჩენაზე არ
გვიფიქრია და რაღაც დროს ალბათ ასეც ჯობდა. ეს ცხოვრებაში შე-
ძენილი ჩემი პირველი და, სხვათა შორის, ერთადერთი უძრავი ქო-
ნება გახლდათ.
ადგილი იმთავითვე მოეწონა. პატარა ნუდისტური კურორტი
იყო, მშვიდი, ანდალუზიიდან ლევანამდე ჩალაგებული უზარმაზარი
ტურისტული კომპლექსებიდან მოშორებით, რომლის მოსახლეობაც
ძირითადად ჩრდილოეთევროპელი – გერმანელი, ჰოლანდიელი,

7
ლა კრეზი – მდინარე საფრანგეთში
13
აქა-იქ სკანდინავიელი და, რაღა თქმა უნდა, აბეზარი ინგლისელე-
ბისგან შედგებოდა. სამაგიეროდ, უცნაურია და, არ იყვნენ ბელგიე-
ლები; არადა კურორტი – პავილიონების არქიტექტურა, სავაჭრო
ცენტრების მოწყობილობა და ბარების ავეჯი – თითქოს მათ იქ ყოფ-
ნას მოითხოვდა. შეიძლება ითქვას, ნამდვილი ბელგიური კუთხე
იყო. იქ მცხოვრებთა უმეტესობამ კარიერა განათლებაში, ფართო
გაგებით სამოხელეო საქმიანობაში და ინტერმედიულ პროფესიაში
შეიქმნა. ახლა ცხოვრებას სიწყნარეში ამთავრებდნენ, აპერიტივსაც
ეძალებოდნენ და უდარდელად დააქნევდნენ ჩამოკიდებულ ტრა-
კებს, დიდრონ ძუძუებსა და ძალაგამოცლილ ყლეებს ბარიდან პლა-
ჟამდე, პლაჟიდან ბარამდე. თავგადასავლებში არ ეხვეოდნენ, არ
ხდებოდნენ არანაირი სამეზობლო კონფლიქტის მიზეზები, საზოგა-
დოებრივი სულისკვეთებით შლიდნენ პირსახოცებს „ნო პრობლე-
მოს“ პლასტმასის სკამებზე და გადაჭარბებული ყურადღებით შეის-
წავლიდნენ ხოლმე ძალიან მოკლე მენიუს (კურორტის საზღვრებში
ნებადართული თავაზიანობა გახლდათ, რომ მომხმარებლებს შეეძ-
ლოთ, პირსახოცით აერიდებინათ თავიდან საკუთარი შესაძლოდ
სველი ინტიმური ნაწილების უშუალო შეხება საზოგადოებრივ ავეჯ-
თან).
სხვა კლიენტურა, ნაკლებად მრავალრიცხოვანი, მაგრამ უფრო
აქტიური, ესპანელი ნეტარი ჯეელებისგან შედგებოდა (მათ ადეკვა-
ტურად წარმოადგენდა – ტკივილით ვიაზრებდი ამას, – ის ორი
ახალგაზრდა გოგონა, რომლებმაც საბურავების დაბერვა მთხოვეს).
ესპანეთის უახლესი ისტორიის მოკლე მიმოხილვა არ იქნებოდა
ურიგო. გენერალი ფრანკოს გარდაცვალებისთანავე, 1975-ში, ესპა-
ნეთი (უფრო სწორად, ესპანელი ახალგაზრდობა) ორი ურთიერთსა-
წინააღმდეგო ტენდენციის წინაშე აღმოჩნდა. პირველი, უშუალოდ
1960-იანი წლებიდან წამოსული, დიდ ფასს ადებდა თავისუფალ სიყ-
ვარულს, სიშიშვლეს, მშრომელთა ემანსიპაციასა და ამგვარ რამე-
ებს. მეორე კი, რომელიც საბოლოოდ ალბათ სადღაც 1980-იანებში

14
დამკვიდრდა, პირიქით, შეჯიბრებას, ჰარდპორნოს, ცინიზმსა და წა-
მახალისებელ ანაზღაურებას ფასეულად მიიჩნევდა. კი, ვამარტი-
ვებ, მაგრამ საჭიროა ეს გამარტივება, თორემ არაფერი არ გამომი-
ვა. პირველი ტენდენციის წარმომადგენლები, რომელთა დამარცხე-
ბაც წინასწარ იყო დაპროგრამებული, ნელ-ნელა ისეთი ბუნებრივი
რეზერვებისკენ გადაჯგუფდნენ, როგორიც ეს მოკრძალებული ნუ-
დისტური კურორტი გახლდათ, სადაც მე ვიყიდე ბინა. და საერთოდ
იყო კი, ბოლოს და ბოლოს, ეს დაპროგრამებული მარცხი? გენერალი
ფრანკოს გარდაცვალების შემდგომმა არაერთმა ფენომენმა, როგო-
რიც გახლდათ ინდინიადოების მოძრაობა8, შეიძლება ამის საპირის-
პირო გვაფიქრებინოს. გამოდის, ამ ცოტა ხნის წინ, ამ ამაფორიაქე-
ბელ და ავბედით ნაშუადღევს, ამ ორი ახალგაზრდა გოგოს გამოჩე-
ნით ალ ალკიანის „რეპსოლის“ ბენზინგასამართ სადგურში ორი მომ-
ხიბვლელი (მდედრ ინდინიადოს ნეტა ინდინიადა ეწოდება?) ინდი-
ნიადას გარემოცვაში აღმოვჩნდი? ამას ვერასოდეს ვერ გავიგებდი,
ჩემს ცხოვრებას მათსას ვერ მივუახლოებდი, არადა შემეძლო, ჩემი
ნუდისტური კურორტის მონახულება მაინც შემეთავაზებინა, ისინი
თავიანთ ბუნებრივ გარემოში ამოყოფდნენ თავს, შავგვრემანი შეიძ-
ლება წასულიყო, მაგრამ წაბლისფერთმიანთან ბედნიერი ვიქნებო-
დი. ბედნიერების მოლოდინი ცოტა გაბუნდოვანებულიყო ჩემს ასაკ-
ში, მაგრამ ამ შეხვედრიდან რამდენიმე ღამეს მესიზმრებოდა, რომ
წაბლისფერთმიანი ბრუნდებოდა და კარზე მიკაკუნებდა. მან მომა-
კითხა, ჩემი ხეტიალი ამ სამყაროში დასრულდა, მან ერთი მოძრაო-
ბით ჩემი ყლე, ჩემი ყოფა და ჩემი სული იხსნა. „და ამ ჩემს სახლში
ლაღად და ამაყად შემოიჭრება დიასახლისად“. ამ სიზმართაგან ზო-
გიერთში შავგვრემანი მეგობარი გოგონა მანქანაში მელოდება, შე-

8
ინდინიადოების მოძრაობა – აღშფოთებულთა მოძრაობა. ეს იყო პაციფის-
ტური მოძრაობა, რომელიც მადრიდში 2011 წლის 15 მაისს დაიწყო, ესპანეთის
ასეულობით ქალაქს მოედო, სხვა ქვეყნებშიც გავრცელდა და დღემდე გრძელდე-
ბა.
15
იძლება შემოვიდეს და სამივენი ერთად ვიყოთო, აზუსტებდა. მაგ-
რამ სიზმრის ეს ვერსია სულ უფრო და უფრო იშვიათი ხდებოდა,
სცენარი მარტივდებოდა და ბოლოს საერთოდ აღარც იყო სცენარი,
კარის გაღებისთანავე ჩვენ სადღაც გაჩახჩახებულ, ენით აუწერელ
სივრცეში ვიჭრებოდით. ამგვარი გადახვევები ორ წელიწადზე ოდ-
ნავ მეტხანს გაგრძელდა – თუმცა წინ ნუ გავუსწრებთ მოვლენებს.

ახლო მომავალში, მეორე დღის ნაშუადღევს, იუზუს უნდა დავ-

ხვედროდი ალმერიის აეროპორტში. ის აქ არასდროს ყოფილა, მაგ-
რამ დარწმუნებული გახლდით, რომ შესძულდებოდა აქაურობა.
ჩრდილოელი პენსიონერები მხოლოდ შეზიზღდებოდა, ესპანელ ბა-
ბაკულებს ვერ აიტანდა, ამ ორი კატეგორიიდან (რომლებიც ერთმა-
ნეთთან ყოველგვარი გართულებების გარეშე თანაცხოვრობდნენ)
სოციალური ცხოვრების და, ზოგადად, სამყაროს მისეულ ელიტის-
ტურ ხედვაში ვერც ერთი ვერ ჯდებოდა. საბოლოოდ მთელი ეს ხალ-
ხი არც ერთ კლასს არ განეკუთვნებოდა. სხვათა შორის, არც მე მი-
ვეკუთვნებოდი რომელიმე კლასს, უბრალოდ, მე ფული მქონდა, თა-
ნაც არცთუ ისე ცოტა, იმ გარემოებებიდან გამომდინარე, რომლებ-
ზეც მოგიყვებით, როცა მოვიცლი. ამის თქმით, სინამდვილეში, ყვე-
ლაფერი გითხარით ჩემს ურთიერთობაზე იუზუსთან. ბუნებრივია,
უნდა მიმეტოვებინა, ეს თავისთავად ცხადი გახლდათ, და ერთად
არც არასოდეს უნდა გვეცხოვრა, უბრალოდ, როგორც უკვე ვთქვი,
მე დიდი, ძალიან დიდი ხანი მჭირდებოდა, ცხოვრების სადავეების
ხელში ასაღებად, რადგან დროის უმეტეს ნაწილში ეს ჩემს ძალებს
აღემატებოდა.

ადგილი იოლად ვიპოვე აეროპორტში, პარკინგი ვეებერთელა

იყო, სხვათა შორის, ამ მხარეში ყველაფერი ვეებერთელა გახლდათ,
თუკი იმ მოსალოდნელ კოლოსალურ ტურისტულ წარმატებას გა-

16
ვითვალისწინებთ, რომლისთვისაც იქაურობას არც არასოდეს მიეღ-
წია.
თვეები იყო გასული, რაც იუზუსთან არ ვწოლილვარ და, განსა-
კუთრებით ამის განახლებას არ ვაპირებდი არავითარ შემთხვევაში,
სხვადასხვა მიზეზის გამო, რომელთაც უთუოდ განვმარტავ მოგვია-
ნებით. სიმართლე ითქვას, საერთოდ არ მესმოდა, რატომ მოვაწყვე
ეს არდადეგები და აეროპორტის ჩამომსვლელთა ჰოლის პლასტმა-
სის სკამზე მოკალათებულს, ლოდინისას უკვე თავში მქონდა აზრი,
უფრო სწრაფად დამესრულებინა ეს ამბავი – ორ კვირას ვითვალის-
წინებდი თავიდან და ერთიც სავსებით საკმარისი იქნებოდა. ჩემი
პროფესიული ვალდებულებების შესახებ მოვიტყუებოდი და ამაზე
კრინტსაც ვერ დაძრავდა ეს ნაბოზარი, რაკი მთლიანად ჩემს მაყუთ-
ზე იყო დამოკიდებული. ეს ამბავი გარკვეულ უფლებებს მანიჭებდა.
პარიზი-ორლიდან მომავალი თვითმფრინავი დროულად დაფრე-
ნილიყო და სასიამოვნოდ კონდიცირებულ ჩამომსვლელთა დარბაზ-
ში ლამის სულიერი არ ჭაჭანებდა – ალმერიის პროვინციაში ტურიზ-
მი სულ უფრო და უფრო ეშვებოდა ფსკერისკენ. იმ მომენტში, რო-
დესაც დიდ ელექტრონულ დაფაზე გვაუწყეს, თვითმფრინავი ეს წუ-
თია, დაეშვაო, კინაღამ ვისკუპე და პარკინგისკენ გავქუსლე – მას
ხომ წარმოდგენაც არ ჰქონდა, სად ვცხოვრობდი და ვერავითარ შემ-
თხვევაში ვერ მომაგნებდა. ჩემთვის სწრაფად ვმსჯელობდი: ადრე
თუ გვიან პარიზში მომიწევს დაბრუნება, თუნდაც მხოლოდ პროფე-
სიული მიზეზების გამო, სოფლის მეურნეობის სამინისტროში მუ-
შაობა ისევე მირევს გულს, როგორც ეს ჩემი იაპონელი თანამეცხედ-
რე, ახლა, უბრალოდ, ცუდი ჟამი მიდგას, ხალხი ხომ თავს ამაზე უმ-
ნიშვნელო რაღაცების გამო იკლავს-მეთქი.
ჩვეულებისამებრ, უმოწყალოდ იყო დახატული, თითქმის ფერწე-
რული ტილოსავით; კვასკვასა წითელი პომადა და ქუთუთოებზე
იისფერი ჩრდილი კიდევ უფრო თვალსაჩინოს ხდიდა მის სიფერ-

17
მკრთალეს, „ფაიფურის“ კანს, როგორც ივ სიმონის რომანებში ამბო-
ბენ ხოლმე. ამ მომენტში გამახსენდა, რომ მზეს არასდროს ეჩვენება,
რადგან გადატეტკილ (ანუ ფაიფურის, ივ სიმონის სიტყვებით რომ
ვთქვათ) კანს იაპონელები გამორჩეულობის მწვერვალად მიიჩნე-
ვენ. ჰოდა, რა ჯანდაბა გინდა ესპანეთის კურორტზე, თუ მზეს ემა-
ლები? შვებულების ეს გეგმა აშკარად აბსურდული გახლდათ. ამავე
საღამოს შევამოკლებინებდი სასტუმროს ჯავშანს, ერთი კვირაც კი
მართლა მეტისმეტი იყო. რატომ არ შემენახა რამდენიმე დღე გაზაფ-
ხულისთვის და ალუბლების ყვავილობისთვის კიოტოში?
წაბლისფერთმიანთან ყველაფერი სულ სხვანაირად იქნებოდა,
ბოღმის და ზიზღის გარეშე გაშიშვლდებოდა პლაჟზე, ერთი ისრაე-
ლელი დამჯერი გოგოსავით; არ შეაწუხებდა მსუქანი გერმანელი
პენსიონერი ქალების ქონიანი ნაკეცები (ასეთი იყო ქალების ბედი
და მან ეს იცოდა ქრისტეს დიდების დადგომამდე), მზეს (და გერმა-
ნელ პენსიონერ ქალებს, რომლებიც ამ სანახაობის ერთ ნამცეცსაც
უყურადღებოდ არ დატოვებდნენ) თავისი სრულიად მრგვალი ტრა-
კისა და მორცხვი, თუმცა, ამავდროულად, ეპილირებული მუტლის
(რამეთუ უფალმან ნებართვა ჰყო მისი გალამაზება) დიდებულ სანა-
ხაობას შესთავაზებდა; და მეც ისევ ამიდგებოდა და ამიდგებოდა ძუ-
ძუმწოვარივით. მაგრამ პირდაპირ პლაჟზე არ მომიწუწნიდა, ეს
ოჯახური ნუდისტური პლაჟი გახლდათ, არ ჩააგდებდა შოკში გერ-
მანელ პენსიონერებს, რომლებიც პლაჟზე ჰათჰა იოგას მოძრაობებს
აკეთებდნენ უთენია. თუმცა ვიგრძნობდი, რომ გოგოს ამის სურვი-
ლი გაუჩნდებოდა და ჩემი მამაკაცურობაც ამით თითქოს ხელახლა
დაიბადებოდა. მაგრამ გოგო მოიცდიდა, სანამ ორივენი წყალში არ
შევცურავდით, ასე, ორმოცდაათ მეტრზე მაინც ნაპირიდან (პლაჟის
ფსკერი სულ ოდნავ იყო დაქანებული), რათა თავისი ნოტიო ადგი-

18
ლები ჩემი ტრიუმფატორი ფალოსისთვის შემოეთავაზებინა, მოგ-
ვიანებით კი arroz con bogavantes-ით9 ვისადილებდით გარუჩის რო-
მელიმე რესტორანში. რომანტიკულობა და პორნოგრაფია აღარ იქ-
ნებოდა ერთმანეთისგან გამოყოფილი და შემოქმედის სიკეთე დიდი
ძალით გამოჩნდებოდა. მოკლედ, ფიქრები აქეთ-იქით დამირბოდა,
მაგრამ ბუნდოვნად კმაყოფილი გამომეტყველების მიღება მაინც მო-
ვახერხე იუზუს დანახვისას, რომელიც ჩამომსვლელთა დარბაზში
ზურგჩანთებიანი ავსტრალიელი ტურისტების კომპაქტური ჯგუფის
გარემოცვაში შემოდიოდა.
ვაკოცეთსავით, უფრო სწორად, ლოყები ოდნავ შევახეთ ერთმა-
ნეთს, მაგრამ ესეც უთუოდ უკვე ზედმეტი იყო. მაშინვე ჩამოჯდა,
პატარა კოპწია ჩანთა გახსნა (რომლის შიგთავსიც მკაცრად ემ-
თხვეოდა წესებს, რომლებიც ხელბარგზე შემოეღოთ საჰაერო კომ-
პანიებს) და ისე მიჰყო ხელი სახეზე პუდრის წასმას, რომ დიდად არც
მიუქცევია ყურადღება ბარგის გამანაწილებელი მოძრავი ლენტის-
თვის – აშკარად მე უნდა ჩამწყვეტოდა წელი ჩანთების თრევით.
დიდი ხანია, მის ბარგს კარგად ვიცნობდი. აბა რა, სახელგან-
თქმული მარკისა გახლდათ, რომელსაც ვერ ვიხსენებდი, „ზადიგ და
ვოლტერი“ თუ „პასკალ და ბლეზი“. მარკის სახედ და საცნობად, ნე-
ბისმიერ შემთხვევაში, ქსოვილზე აღორძინების დროინდელი გეოგ-
რაფიული რუკები ეხატა, რომლებზეც მიწიერი სამყარო ძალიან მი-
ახლოებულად, მაგრამ ჟანრის თანმხვედრი და ეპოქის შესაბამისი
ლეგენდით იყო აღბეჭდილი: „აქა უნდა იყვნენ ვეფხვნი“. მოკლედ,
ძალიან მდიდრული ბარგი გახლდათ, მათ ექსკლუზიურობას ისიც
განამტკიცებდა, რომ არ ჰქონდა გორგოლაჭები, განსხვავებით უბ-
რალო „სამსონიტისაგან“ საშუალო ფენებისათვის. ჰოდა, ამიტომაც
უნდა ჩამეწყვიტა წელი მათი თრევით, ზუსტად ისე, როგორც ვიქ-
ტორიანულ ეპოქაში დაატარებდნენ ელეგანტურ ჩემოდნებს.
როგორც ყველა დასავლეთევროპულმა ქვეყანამ, წარმოების

9
arroz con bogavantes – (ესპ.) კიბორჩხალებიანი ბრინჯი
19
ზრდის მომაკვდინებელ პროცესში ჩაბმულმა ესპანეთმაც გააუქმა
ყველა არაკვალიფიციური სამუშაო, რომელიც კი ოდესღაც ხელს
უწყობდა ცხოვრებას, რომ ის სულ ოდნავ ნაკლებად უსიამოვნო ყო-
ფილიყო და რამაც, ამავდროულად, მისი მოსახლეობის უდიდესი ნა-
წილი უმუშევრად აქცია. ისეთ ბარგს კი, რომელსაც ზევიდან „ზადიგ
და ვოლტერი“, ან კიდევ „პასკალი და ბლეზი“ ეწერებოდა, აზრი მხო-
ლოდ იმ საზოგადოებაში ექნებოდა, სადაც ჯერ კიდევ რჩებოდა მე-
ბარგულის საჭიროება.
აშკარად აღარ არის საქმე ასე, თუმცა, კაცმა რომ თქვას, როგორ
არა, როგორ არა-მეთქი, გავიფიქრე, როცა მბრუნავი ლენტიდან იუ-
ზუს ბარგი (ჩემოდანი და თითქმის იმავე სიმძიმის სამგზავრო ჩანთა,
რაც, ჯამში, სადღაც ორმოც კილოს უკაკუნებდა) ერთიმეორის მი-
ყოლებით გადმოვიღე: მებარგული მე გახლდით.

20
 მძღოლის მოვალეობასაც მე ვასრულებდი. გავედით თუ არა A7
ავტობანზე, თავისი „აიფონი“ ჩართო და, ვიდრე ალოე ვერას გამ-
წმენდი ლოსიონით გაჟღენთილ საშუბლეს თვალებზე ჩამოიწევდა,
ყურსასმენები მიუერთა. სამხრეთის მიმართულებით, იმ მხარეს, სა-
ითაც აეროპორტის გზა მიდის, იყო გზატკეცილი, რომელიც შეიძლე-
ბა საშიში გამხდარიყო – არაერთ ტრაილერის ლატვიელ ან ბულგა-
რელ მძღოლს დაუკარგავს საჭესთან კონტროლი. საპირისპირო მი-
მართულებით კი სატვირთო მანქანების ფლოტილია, რომელიც
ჩრდილოეთ ევროპას სათბურებში მოყვანილი და მალიელი არალე-
გალების მიერ დაკრეფილი ბოსტნეულით ამარაგებდა, ის-ის იყო
დაძრულიყო, მათ მძღოლებს ჯერ კიდევ არ ეძინებოდათ და ერთ
ოცდაათ სატვირთოს მაინც ისე გავუსწარი, რომ არ გამჭირვებია.
ასე მივადექი 537-ე გასასვლელს. გრძელი მოსახვევის შესასვლელ-
ში, რომელიც რამბლა დელ ტესოროს თავზე გამავალ ხიდს უერთდე-
ბოდა, ხუთას მეტრზე ოდნავ მეტ მანძილზე გზას დამცავი ჯებირები
აკლდა. საქმის დასამთავრებლად, საჭე რომ არ დამეტრიალებინა,
ესეც იკმარებდა. დაქანება ძალიან ციცაბო იყო ამ ადგილას, და თუ

21
აკრეფილ სიჩქარესაც გავითვალისწინებთ, მოსალოდნელი გახ-
ლდათ, რომ გასაოცარ გზას გავივლიდით – მანქანა არც კი მიენარ-
ცხებოდა კლდოვან კედელს და პირდაპირ ხუთასი მეტრით ქვევით
დაიმსხვრეოდა. ჯერ თავზარი დამეცემოდა, მერე ყველაფერი დას-
რულდებოდა და მეც უფალს მივაბარებდი ჩემს მოუსვენარ სულს.
მშვიდი და კარგი ამინდი იდგა. სწრაფად მივუახლოვდი მრუდის
შესასვლელს. თვალები დავხუჭე და ხელებით საჭეს ჩავაფრინდი.
რამდენიმე წამით პარადოქსული წონასწორობა და სრული მშვიდო-
ბა დამყარდა. ალბათ სადღაც ხუთ წამში დამეუფლა შეგრძნება, რომ
დროიდან ვიყავი გასული.
სრულიად უნებლიე კრუნჩხვითი მოძრაობით ძლიერად დავატ-
რიალე საჭე მარცხნივ. მოვასწარი – წინა მარჯვენა ბორბალი ხან-
მოკლედ შეეხო გზის ხრეშიან გვერდითა ზოლს. იუზუმ ნიღაბი და
ყურსასმენები ჩამოიგლიჯა.
– რა ხდება? რა ხდება? – გაიმეორა მრისხანედ, მაგრამ ცოტა ში-
შითაც და მეც ამ შიშზე დავიწყე თამაში.
– ყველაფერი კარგადაა, – რაც შემეძლო წყნარად ვთქვი, დახვე-
წილი სერიული მკვლელის შემუშავებული ინტონაციით. ნიმუშად
ენტონი ჰოპკინსი მყავდა, აღმაფრთოვანებელი და უძლეველი; მოკ-
ლედ, ისეთი ადამიანის ტიპი, როგორსაც ცხოვრების გარკვეულ
ეტაპზე აუცილებლად უნდა შეხვდე. მერე კიდევ უფრო ჩუმად,
ძლივს გასაგონი ხმით გავიმეორე, ყველაფერი კარგადაა-მეთქი.
სინამდვილეში, სულაც ვერ ვიყავი კარგად; განთავისუფლების
მეორე მცდელობა გავუშვი ხელიდან.

22
 როგორც მოველოდი, იუზუ მშვიდად (ოღონდ დიდი მონდომე-
ბით, რომ მეტისმეტი კმაყოფილება არ დასტყობოდა) შეხვდა ჩემს
გადაწყვეტილებას, რომ ჩვენი შვებულების ხანგრძლივობა ერთ კვი-
რამდე შემემცირებინა. ჩემმა პროფესიული ხასიათის განმარტებებ-
მა კი, ჩანდა, მყისიერად დაარწმუნა. სრული სიმართლე კი ის გახ-
ლდათ, რომ ეს ყველაფერი სულ ფეხებზე ეკიდა.
სხვათა შორის, მთლიანობაში, ეს სულაც არ ყოფილა ერთადერ-
თი მიზეზი. მართლა ისე წამოვედი, რომ შემაჯამებელი ანგარიშიც
კი არ ჩამიბარებია რუსიონის გარგარის მწარმოებლებზე, ისე მე-
რეოდა გული ჩემს უაზრო მოვალეობაზე. როგორც კი თავისუფალი
მიმოცვლის შეთანხმებებს, რაზეც ამჟამად მოლაპარაკებები მიდიო-
და მერკოსურის მხარესთან, ხელი მოეწერებოდა, ცხადიც გახდებო-
და, რომ გარგარის რუსიონელ მწარმოებლებს არავითარი შანსი
აღარ დარჩებოდათ. AOP-ის10 მიერ შემოთავაზებული დაცვა – „რუ-

10
AOP – ორგანიზაცია, რომელსაც პირველადი დასახელებების დაცვა ევალე-
ბა.
23
სიონის წითელი გარგარი“ – სასაცილო ფარსი იყო და მეტი არაფე-
რი, არგენტინული გარგარის აფრების აშვება ეჭვს არ იწვევდა და
რუსიონის გარგარის მწარმოებლები ამიერიდან შეგვეძლო ვირტუა-
ლურ მკვდრებად ჩაგვეთვალა. ვერც ერთი მათგანი ვერ გადარჩებო-
და, ერთიც კი ვერ დააღწევდა თავს, მერე ცხედრები რომ დაეთვა-
ლა.
მე გახლდით, და, მგონი, ეს აქამდე არ მითქვამს, სოფლის მეურ-
ნეობის სამინისტროს თანამშრომელი. ჩემი მთავარი ამოცანა მდგო-
მარეობდა შენიშვნებისა და ანგარიშების შედგენაში მომლაპარაკე-
ბელი მრჩევლებისთვის, ყველაზე ხშირად ევროპული ადმინისტრა-
ციების წიაღში, ხანდახან უფრო ფართო სავაჭრო რაუნდების ფარ-
გლებშიც, რომელთა დანიშნულებაც „საფრანგეთის სოფლის მეურ-
ნეობის პოზიციების განსაზღვრა, მხარდაჭერა და წარდგენა“ იყო.
ჩემი სახელშეკრულებო სტატუსის გამო მაღალი ხელფასი მქონდა,
ბევრად იმაზე, აღმატებული, რისი მიკუთვნებაც ძალაში მყოფ საკა-
ნონმდებლო ტექსტებს შეეძლო რომელიმე მოხელისთვის. ეს ხელფა-
სი, ერთი მხრივ, გამართლებული იყო, საფრანგეთის სოფლის მეურ-
ნეობა რთული და მრავალწახნაგოვანია და იშვიათობას წარმოად-
გენენ ისინი, ვინც ყველა განშტოების სირთულეებს უძღვებიან. ჩემი
მოხსენებები კი, ძირითადად, მოსწონდათ, მიფასებდნენ უნარს, ჩავ-
წვდომოდი არსებითს, არ ჩავკარგულიყავი რიცხვების კორიანტელ-
ში და, პირიქით, გამომეცალკევებინა საკვანძო ელემენტები. მეორე
მხრივ კი, ერთადერთი რამ, რის გაკეთებაც შემეძლო, იყო წარუმა-
ტებლობათა შთამბეჭდავი რიგის ჩამოწიკწიკება საფრანგეთის სა-
სოფლოსამეურნეო პოზიციების ჩემეული დაცვისას. ეს წარუმატებ-
ლობანი, სინამდვილეში, ჩემი ბრალი არ იყო, ისინი პირდაპირ და
უშუალოდ მომლაპარაკებელ-მრჩევლებისა გახლდათ, იშვიათი და
ამპარტავანი ჯიშის ხალხისა, რომელთა განუწყვეტელი მარცხი მათ
ქედმაღლობაზე არანაირად არ მოქმედებდა. მე საქმე რამდენიმე
მათგანთან მქონდა (ძალიან იშვიათად და, უმეტესად, მეილით

24
გვქონდა კავშირი) და გულიც მერეოდა ამგვარ ურთიერთობაზე.
ისინი ძირითადად აგროინჟინრები კი არა, კომერციული სასწავლებ-
ლების ყოფილი მოწაფეები იყვნენ, მე კი თავიდანვე მეზიზღებოდა
კომერციაც და ყველაფერი, რაც მას მიეკუთვნებოდა. თვით აზრი
„უმაღლესი კომერციული კვლევებისა“ ჩემს თვალში თავად კვლევის
ცნების პროფანაციას იწვევდა, თუმცა, ყველაფრის მიუხედავად,
ჩვეულებრივი ამბავი იყო მომლაპარაკებელ-მრჩევლის ამ პოსტზე
უმაღლესი კომერციული სასწავლებლების კურსდამთავრებული
ახალგაზრდობის დასაქმება – მოლაპარაკება მოლაპარაკებაა, ეხება
ეს გარგარებს, ექსურ კალისონებს11, მობილურ ტელეფონებსა თუ
არიანის რაკეტებს. მოლაპარაკება ყოველთვის ავტონომიური სამ-
ყაროა, რომელიც საკუთარ კანონებს ემორჩილება; სამყარო, რომე-
ლიც მარად მიუწვდომელია არამომლაპარაკებელთათვის.
მაინც ჩავუჯექი ჩემივე შენიშვნებს რუსიონის გარგარის მწარმო-
ებლებზე. ზედა ოთახში განვმარტოვდი (დუპლექსში ვცხოვრობ-
დით) და, საბოლოოდ, მთელი კვირის განმავლობაში თითქმის არ მი-
ნახავს იუზე. პირველ ორ დღეს ვცადე, ჩავსულიყავი მასთან, ქვე-
ვით, და ილუზია მაინც შემენარჩუნებინა ცოლქმრული სარეცლისა,
მაგრამ მერე გადავიფიქრე. მარტო ჭამას მივეჩვიე, მართლაცდა მე-
ტად სიმპათიურ ტაპას-ბარში, სადაც ალ ალკიანელ წაბლისფერთმი-
ანთან ერთად მაგიდასთან ჯდომის შესაძლებლობა გავუშვი ხელი-
დან. მომდევნო დღეების განმავლობაში თავს ვაიძულებდი, იქ გამე-
ტარებინა მთელი დრო ნაშუადღევს. ეს კომერციულად დუნე და სო-
ციალურად გაუგებარი დროის მონაკვეთები საუზმესა და სადილს
ყოფს ერთმანეთისგან ევროპაში. იქ ატმოსფერო ასვენებდა ადამი-
ანს, დაახლოებით ჩემნაირი ხალხი იყრიდა თავს, თუმცა უარესი ის
იყო, რომ ისინი ჩემზე ოცი-ოცდაათი წლით უფროსები გახლდნენ და
მათი განაჩენი უკვე გამოტანილი ჩანდა – ისინი დამარცხებულები

11
კალისონი – რომბის ფორმის საკონდიტრო ნაწარმი საფრანგეთში
25
იყვნენ. ბევრი ქვრივი დადიოდა ამ ტაპას-ბარში. ნუდისტებმა ქვრი-
ვობის გემოც იცოდნენ. უმეტესად ქვრივი ქალები მოდიოდნენ და
არც ისე ცოტა ჰომოსექსუალი მამაკაცი ქვრივიც, რომელთა ცხოვ-
რების უფრო მყიფე თანამგზავრებიც უკვე სამამათმავლო სამოთხე-
ში აფრენილიყვნენ. სექსუალური ორიენტაციის გარჩევა თითქოს
სადღაც აორთქლებულიყო მოხუცებისგან სულის დასალევად არჩე-
ულ ამ ტაპას-ბარში; გარჩევა უფრო ეროვნული ხასიათისა გახ-
ლდათ: ტერასაზე იოლად გაარჩევდით ინგლისელების კუთხეს გერ-
მანელების კუთხისაგან. მე ერთადერთი ფრანგი ვიყავი. რაც შეეხება
ჰოლანდიელებს, ესენი ნამდვილი კახპები იყვნენ და ნებისმიერ ად-
გილას სხდებოდნენ. ამ პოლიგლოტებისა და ოპორტუნისტი ვაჭრე-
ბის მოდგმაზე ვერასდროს საკმარისად ვერ ვიტყვით ვერაფერს. და
ეს ყველაფერი თითო ჭიქა ლუდით და ნაირკერძიანი თეფშებით
მთავრდებოდა. ატმოსფერო, ძირითადად, მშვიდი იყო, საუბრის ტო-
ნი – ზომიერი. დროგამოშვებით ჯეელი ინდინიადოების ტალღები
მოვარდებოდა პირდაპირ პლაჟიდან. გოგონებს ჯერ კიდევ სველი
ჰქონდათ თმა და ხმაურის დონეც ერთი დანაყოფით იწევდა ხოლმე
ზევით მთელ დაწესებულებაში. არ ვიცი, რა შეეძლო ეკეთებინა თა-
ვის მხრივ იუზუს, რაკიღა მზეს არ ეჩვენებოდა. უთუოდ რამე იაპო-
ნურ სერიალებს უყურებდა ინტერნეტით; ახლაც ვერ გამიგია, რო-
გორ შეეძლო მას, გარკვეულიყო ამ სიტუაციაში. ჩემნაირ უბრალო
გაიჯინს12, რომელიც გამორჩეული წრის წარმომადგენელი სულაც
არ იყო, რომელსაც მხოლოდ ის შეეძლო, რომ შინ კაი ხელფასი მი-
ეტანა, თან ისე, რომ თავად ვარსკვლავებს ვერ წყვეტდა ციდან, რო-
გორც წესი, უსაზღვრო პატივად უნდა ჩაეთვალა იაპონელ ცოლთან
ერთ უღელში ყოფნა. მით უფრო, რომ ეს იაპონელი იყო ნორჩი, სექ-
სუალური, ბრწყინვალე ოჯახის შვილი და ორივე ნახევარსფეროს
ყველაზე დაწინაურებულ სახელოვნებო წრეებში ტრიალებდა. თე-

12
გაიჯინი – იაპონურად უცხოელს, არაიაპონელს ნიშნავს.
26
ორია ამ ყველაფერზე ისეთი იყო, ვერაფერში მოედავებოდი – მე გა-
ჭირვებით ვიმსახურებდი მისი სანდლების თასმების შეხსნას და ეს
თავისთავად იგულისხმებოდა. უბრალოდ, პრობლემა ის იყო, რომ მე
სულ უფრო და უფრო უხეშ გულგრილობას ვიჩენდი მისი და ჩემი
სტატუსების მიმართ. ერთ საღამოს, როცა ქვედა მაცივრიდან ლუ-
დების გამოსაღებად ჩავდიოდი, გზად დავეჯახე და, ვიდრე „სან მი-
გელის“ შეკვრასა და დაწყებულ ჩორიზოს დავწვდებოდი, იქით გა-
იწიე, შე გასიებულო ბოზო-მეთქი, წამომცდა. მოკლედ, მთელი კვი-
რის განმავლობაში უთუოდ რაღაცნაირად გზააბნეული იქნებოდა.
თავისი სოციალური სტატუსის სიდიადის შეხსენება ძველებურად
ვეღარ ჭრიდა, რაკი პასუხად შეიძლება სახეში შემობოყინება ან, სუ-
ლაც, მიკუება მიეღო. ნამდვილად მოიძევებოდა ბევრი ხალხი, რო-
მელსაც ის თავის წუხილს გაუზიარებდა, მაგრამ არა საკუთარ ოჯა-
ხს, რომელიც ამ სიტუაციას ნამდვილად თავის სასარგებლოდ გამოი-
ყენებდა და დაასკვნიდა, კარგა ხანია, შენი იაპონიაში დაბრუნების
დროაო. მაგრამ მეგობრებსა თუ ნაცნობებს ნამდვილად ეტყოდა და,
ვფიქრობ, ამისთვის უხვად გამოიყენა სკაიპი იმ რამდენიმე დღის
განმავლობაში, როდესაც თავის გასამართლებელ მიზეზს ვეძებდი
თვითგანადგურების გზაზე შემდგარი რუსიონელი გარგარის მწარ-
მოებლების მისატოვებლად. ჩემი იმდროინდელი გულგრილობა რუ-
სიონელი გარგარის მწარმოებლების მიმართ დღეს წინამორბედ ნიშ-
ნად მესახება იმ გულგრილობისა, რომელიც გადამწყვეტ მომენტში
კალვადოსელი და ლა-მანშელი მერძევეებისადმი გამოვიჩინე; ასევე
იმ უფრო ფუნდამენტური გულგრილობისა, რომელიც შემდგომში სა-
კუთარი ბედის მიმართ კიდევ უფრო მომემატებოდა და რომელიც ამ
მომენტში ხარბად მაძებნინებდა ხნიერთა კომპანიას. ეს კი, გასაკვი-
რია და, სულაც არ გახლდათ იოლი საქმე. მათ შეეძლოთ, ჩემთვის
ვითომ ხნიერის ნიღაბი ჩამოეხსნათ. რამდენჯერმე მტკიცეს კიდეც
ცივი უარი ინგლისელმა პენსიონერებმა (ამას კიდევ რა უშავდა, ინ-
გლისელი ყოველთვის კარგად არ მიგიღებს, ინგლისელი თითქმის

27
იაპონელივით რასისტია და მის ერთგვარ და მსუბუქ ვერსიას წარ-
მოადგენს); მაგრამ ასევე ჰოლანდიელებმაც, რომლებიც ნამდვილად
არ მკრავდნენ ხელს ქსენოფობობის გამო (როგორ შეიძლება, ჰო-
ლანდიელი ქსენოფობი იყოს? თავად ტერმინებშია შეუსაბამობა,
ჰოლანდია ხომ ქვეყანა არაა, დიდი-დიდი, საწარმო იყოს), არამედ
იმიტომ, რომ ისინი ხნიერობამდე მისასვლელს მიხერგავდნენ. მე თა-
ვის წარმოჩენა ჯერ არ მეცადა და ისინიც ასე იოლად გულს ვერ გა-
დამიშლიდნენ ვერც საკუთარი პროსტატის პრობლემების და ვერც
კორონირება-შუნტირების შესახებ. გაგიკვირდებათ და, უფრო ად-
ვილად ინდინიადოებმა მიმიღეს. ამ ხალხის ჯეელობა მათ ნამდვილ
გულუბრყვილობას ემატებოდა და ამ რამდენიმე დღის განმავლობა-
ში შეიძლება გამეკუზა და უნდა გამეკუზა კიდეც რომელიმე მათგა-
ნი, ეს ბოლო შანსი იყო ჩემთვის. ამავე დროს ბევრი რამ უნდა მეს-
წავლებინა მათთვის. შესანიშნავად ვიცოდი აგროწარმოების ნაკ-
ლოვანებები და მათი ბრძოლისუნარიანობა ჩემთან კონტაქტისას
შინაარსს შეიძენდა. მით უფრო, რომ ესპანეთის პოლიტიკა გენმო-
დიფიცირების მიმართ სადავოზე უარესიც გახლდათ, რაკი ესპანეთი
ევროპის ქვეყნებში ერთ-ერთი ყველაზე ლიბერალური და უპასუ-
ხისმგებლო იყო გენმოდიფიცირების სფეროში. მთელი ესპანეთი მინ-
დორ-ველების ერთიანობას წარმოადგენდა, რომელიც ერთ მშვენი-
ერ დღესაც შეიძლება გენეტიკურ ბომბად ქცეულიყო. გასწიე-გამოს-
წიე და, ამისთვის ერთი გოგო მეყოფოდა – ყოველთვის ერთი გოგოა
ხოლმე საკმარისი, მაგრამ არაფერი ისეთი არ მომხდარა, რაც ალ
ალკიანის წაბლისფერთმიანს დამავიწყებდა. ამ გადასახედიდან მე
არც ვადანაშაულებდი იქ მყოფ ინდინიადოებს. სიმართლე ითქვას,
აღარც კი მახსოვს მათი დამოკიდებულება ჩემ მიმართ. რომ ვუფიქ-
რდები, ზედაპირული კეთილმოსურნეობა მახსენდება, თუმცა, მათ
მიმართ, მგონი, თავადაც ასევე ზედაპირულად გულახდილი ვიყავი.
იუზუს დაბრუნებამ გამანადგურა. ცხადზე ცხადი იყო, რომ თავი უნ-
და დამეხსნა იუზუსგან და, თან, რაც შეიძლება სწრაფად. სრულიად

28
დაკარგული მქონდა რამის შემჩნევის უნარი და, კიდეც რომ შემემ-
ჩნია ის და მისი ხიბლის ამბავი მერწმუნა, მაინც სომალელი ლტოლ-
ვილის მიერ ინტერნეტში შემთხვევით ნაპოვნ ბერნის ობერლანდის
ჩანჩქერებზე გადაღებულ დოკუმენტურ ფილმებს ჰგავდა. ხელშესა-
ხები და, მარტივად რომ ვთქვათ, ცხოვრებისთვის აზრის მიმცემი
მოვლენების არარსებობის გამო ჩემი დღეები მტკივნეულად მიედი-
ნებოდა. ბოლოს სულ მივაგდე რუსიონელი გარგარის მწარმოებლე-
ბი; ისე ხშირად აღარ დავდიოდი კაფეში, იმის შიშით, რომ რომელი-
მე ძუძუებმოშიშვლებულ ინდინიადას არ გადავყროდი. მზის ათინა-
თებს ვუყურებდი ფილაქნებზე და ბრენდი „კარდენალ მენდოზას“
ბოთლს ბოთლზე ვნთქავდი. თითქმის სულ ეს იყო, მეტი არაფერი.

29
 დღეების აუტანელი სიცარიელის მიუხედავად, მაინც შიშით ვუ-
ყურებდი, როგორ ახლოვდებოდა შინ დაბრუნების დრო. რამდენიმე
დღის შემდეგ იძულებული გავხდებოდი, იუზუსთან ერთ ლოგინში
დავწოლილიყავი. ცალ-ცალკე ოთახებს ხომ ვერ ავიღებდით, მე კი-
დევ ვერ შევეჯახებოდი მთელი სიმძაფრით რეცეფციონისტების და
დანარჩენი პერსონალის Weltanschaung-ს13. ამიტომაც მუდმივად,
ოცდაოთხი საათის განმავლობაში, ერთმანეთზე მიწებებულები უნ-
და ვყოფილიყავით და ეს სატანჯველი მთელ ოთხ დღეს უნდა გაგ-
რძელებულიყო. კამილიას დროს ორი დღე მყოფნიდა ამ გზის გასავ-
ლელად. ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ისიც მართავდა მანქანას და
მცვლიდა ხოლმე ნებისმიერ მომენტში, მაგრამ იმიტომაც, რომ სიჩ-
ქარის შეზღუდვებს ჯერ არ იცავდნენ ესპანეთში – ბოლომდე არ იყო
დამუშავებული ქულებიანი მართვის მოწმობების სისტემა, ევრო-
პელ ბიუროკრატებს შორის კი კოორდინაცია გაცილებით ნაკლებად
იგრძნობოდა. ამით აიხსნებოდა ზოგადი შემწყნარებლობაც უცხო-
ელთა მიერ დაშვებული უმნიშვნელო კანონდარღვევების მიმართ.

13
Weltanschaung – (გერმ.) მსოფლმხედველობა
30
ცხადია, 150 ან 160 კმ/სთ სიჩქარე მხოლოდ მგზავრობის საათებს კი
არ ამცირებდა სასაცილო 120 კმ/სთ-იან შეზღუდვასთან შედარებით,
არამედ უფრო დიდხანს და უსაფრთხოდ სვლის შესაძლებლობასაც
იძლეოდა ამ უთავბოლო და უსასრულობამდე სწორხაზოვან, თით-
ქმის ცარიელ, მზისაგან მიჭყლეტილ ესპანურ ავტობანებზე, რომლე-
ბიც უკიდეგანოდ მოსაწყენ პეიზაჟებს ჭრის შუაზე, განსაკუთრებით,
ვალენსიასა და ბარსელონას შორის. თუმცა, დიდად ვერც შიგნით
გავლა აგვარებდა რამეს, ალბასეტესა და მადრიდს შორის მონაკვე-
თიც სრულიად გამთიშავი იყო. ამ ესპანურ ავტობანებზე café solo-
ების14 სმა ყოველ ხელსაყრელ შემთხვევაში და სიგარეტის სიგარეტ-
ზე წევაც კი ძალიან ძნელად იხსნიდა ადამიანს საჭესთან ჩაძინები-
საგან, ამ უცხვირპირო გზაზე ორი-სამი საათის შემდეგ თვალები აუ-
ცილებლად იხუჭებოდა და მხოლოდ სიჩქარისგან გამოყოფილ ად-
რენალინს შეეძლო სიფხიზლის ხელუხლებლად შენარჩუნება. სინამ-
დვილეში, სწორედაც სიჩქარის ეს უაზრო შეზღუდვა ედო საფუძ-
ვლად სასიკვდილო ავარიების რაოდენობის ზრდას ესპანეთის ავტო-
ბანებზე და, გარდა იმისა, რომ სასიკვდილო საფრთხე ემუქრებოდა
– რაც, სიმართლე ითქვას, გამოსავალი იქნებოდა – ახლა იძულებუ-
ლი ვიყავი, დღიურად 500-600 კილომეტრის გავლითაც შემოვფარ-
გლულიყავი.
კამილიას დროს უკვე სირთულე იყო გზად ისეთი სასტუმროების
პოვნა, რომლებიც მწეველებს მიიღებდნენ, თუმცა, იმ მიზეზთა გა-
მო, რომლებიც უკვე ვახსენე, ერთი დღე ესპანეთის გადასაკვეთად
გვყოფნიდა, მეორეც – პარიზამდე ასაღწევად და გზად რამდენიმე
ურჩი დაწესებულება გვხვდებოდა: ერთი ბასკეთში, მეორე აღმოსავ-
ლეთ პირენეებში და მესამეც იმავე მხარეში, ოღონდ შიგნით, მიწე-
ბის შუაგულისკენ, კერძოდ, ბანიერეს-დე-ლიუშონში, უკვე მთებში.
შეიძლება სწორედ ამ უკანასკნელმა დამიტოვა ყველაზე ზღაპრული

14
café solo – (ესპ.) ყავა ურძეოდ და უნაღებოდ
31
მოგონებები თავისი საძინებელი ოთახების კიჩური, ფსევდოეგზო-
ტიკური, მოულოდნელი მორთულობით.
კანონის წნეხი იმხანად ბევრად უფრო დაუხვეწავი იყო, რამდე-
ნიმე ხვრელი კიდევ მოიძებნებოდა ბადის თვლებში, მაგრამ მეც უფ-
რო ახალგაზრდა ვიყავი და იმედი მქონდა, რომ კანონიერების საზ-
ღვრებში მოვახერხებდი დარჩენას. ჯერ კიდევ მწამდა ჩემი ქვეყნის
სამართლისა და მისი კანონებისადმი საყოველთაოდ კეთილმოსურ-
ნე ხასიათის ნდობა გამიჩნდა. ჯერ კიდევ არ ვფლობდი იმ მეომრულ
უნარ-ჩვევებს, რომლებიც შემდგომ საშუალებას მომცემდა, გულ-
გრილად მოვპყრობოდი კვამლის დეტექტორებს: მოწყობილობის
თავსახურს როგორც კი მოხსნი ხრახნებს, კარგად გალესილი პინცე-
ტის ორი ღონიერი მირტყმა განგაშის დენის წრედის გასაწყვეტად
და, მორჩა ამაზე ლაპარაკი. უფრო ძნელი დამლაგებელი ქალების
გაცურებაა, რომელთა უაღრესად გავარჯიშებულ ყნოსვას თამბა-
ქოს სუნის გამოსაცნობად, როგორც წესი, არანაირი სუსტი წერტი-
ლი არ ჰქონდა.
ერთადერთი გამოსავალი ასეთ შემთხვევაში მათი მოთაფვლაა;
ხელგაშლილად გაცემული დამატებითი თანხა ყოველთვის გაძლევს
მათი დუმილის ყიდვის საშუალებას, მაგრამ, ცხადია, ასეთ პირობებ-
ში იქ გატარებული დრო ძვირი ჯდება და, თან, არასდროს არა ხარ
ბოლომდე დაცული ღალატისაგან.

ჩვენი პირველი დღის დასასრული ჩინჩონის პარადორში15 წარ-

მომედგინა. ეს არჩევანი არ გახლდათ სადავო. ზოგადად, პარადო-
რები არ არის სადავო არჩევანი, მაგრამ ის განსაკუთრებულად მომ-
ხიბლავი იყო; XVI საუკუნის ერთ მონასტერში განთავსებული ოთა-
ხები ფილებიან შიდა ეზოში გადიოდა, სადაც შადრევანი მოჩუხჩუ-
ხებდა, ყველა დერეფანში და მისაღებში უკვე შეიძლებოდა მუქი ხის

15
პარადორი – ძველ ან ძველებურ შენობაში მოწყობილი სასტუმრო ესპანეთ-
ში
32
გასაოცარ ესპანურ სავარძლებში ჩაჯდომა. ჩაჯდა კიდეც, მისთვის
დამახასიათებელი „ყველაფერი სულ ფეხებზე მკიდია“ ამპარტავნე-
ბით ფეხი ფეხზე გადაიდო და ისე, რომ ზედ არ შეუხედავს იქაურო-
ბისთვის, მაშინვე თავისი სმარტფონი ჩართო. წინასწარვე გამზადე-
ბულიყო საწუწუნოდ, რატომ ქსელი არ არისო. არადა ქსელი გაეკე-
თებინათ, რაც მეტად კარგი ამბავი იყო და ეს მთელი საღამოს გან-
მავლობაში დააკავებდა მას. იძულებული გახდა, მაინც წამომდგა-
რიყო, გაღიზიანების გამომხატველი რამდენიმე ჟესტი გააკეთა, რო-
დესაც პასპორტის და საფრანგეთში ბინადრობის ნებართვის წარ-
დგენა და მითითებულ ადგილებში სულ სამგან ხელის მოწერა მო-
უწია, სასტუმროს პატრონის მიერ წარმოდგენილ ბლანკებზე. პარა-
დორების ადმინისტრაციები უცნაურად ინარჩუნებდნენ ბიუროკრა-
ტიულ და მეწვრილმანე მხარეს, სრულიად მოურგებელს იმაზე, თუ
როგორი უნდა იყოს დასავლელი ტურისტის წარმოსახვაში ძველე-
ბური, მდიდრული სასტუმროს მისაღები განყოფილება – მისასალ-
მებელ კოქტეილებს არ გვთავაზობდნენ, პასპორტის ფოტოასლებს
კი კარგად გვთხოვდნენ... თან ბევრი არც არაფერი შეცვლილიყო
ფრანკოს მერე. მაგრამ, მიუხედავად ყველაფრისა, პარადორები ხიბ-
ლის სასტუმროებად16 რჩებოდა, თითქმის სრულყოფილი არქეტიპიც
კი იყო ამისა – ყველაფერი, რაც კი ესპანეთში ფეხზე იდგა შუა სა-
უკუნეების ციხესიმაგრეებისა და მონასტრების სახით, პარადორე-
ბად იქცა. 1928 წელს დაწყებულმა შორსმჭვრეტელურმა პოლიტი-
კამ სრული გაქანება ოდნავ უფრო გვიან, ხელისუფლებაში ერთი კა-
ცის მოსვლით შეიძინა. ფრანცისკო ფრანკო, მისი პოლიტიკური მოქ-
მედების ზოგჯერ სადავო წახნაგებისაგან დამოუკიდებლად, შეგვიძ-
ლია, ხიბლის ტურიზმის ნამდვილ, თანაც მსოფლიო დონის გამომგო-
ნებლად მივიჩნიოთ, თუმცა მისი შემოქმედება ამით არ ამოწურულა.

16
ხიბლის სასტუმრო (hotel de charme) – დაწესებულება, სადაც მასპინძლობენ
სტუმრებს ან აქირავებენ მდიდრულ ოთახებს დღიურად მაღალი რანგის ან განსა-
კუთრებულად მდიდარი კლიენტებისთვის.
33
ამ ყოველმხრივმა გონებამ მოგვიანებით ნამდვილი მასობრივი ტუ-
რიზმის საფუძვლები შექმნა (ბენიდორმი გავიხსენოთ! ტორე მოლი-
ნოსი გავიხსენოთ! რამე არსებობდა განა მსოფლიოში 1960-იანი
წლების განმავლობაში ისეთი, რისი შედარებაც ამათთან შეიძლებო-
და?). სინამდვილეში ფრანცისკო ფრანკო ტურიზმის ჭეშმარიტი
ამაგდარი გახლდათ და ასეთივე ბუმბერაზად დარჩებოდა ბოლომ-
დე, შემდგომი გადაფასების დროსაც. სხვათა შორის, ის ბუმბერაზად
მიიჩნეოდა შვეიცარიის რამდენიმე სასტუმარმასპინძლო სკოლაში,
უფრო ზოგადად კი, ეკონომიკურ ჭრილში. ფრანკიზმი საინტერესო
სამუშაო მასალას შეადგენდა ჰარვარდსა და იელში, რაც აჩვენებდა,
როგორ გრძნობდა წინასწარ დიქტატორი, რომ ესპანეთი ვერასო-
დეს შეახტებოდა ინდუსტრიული რევოლუციის მატარებელს, რო-
მელსაც, აუცილებლად უნდა ითქვას, უიმედოდ ჩამორჩა. ამიტომაც
მტკიცედ გადაწყვიტა, გადახტომოდა გარკვეულ ეტაპებს და ინვეს-
ტირება ევროპული ეკონომიკის მესამე, უკანასკნელ ფაზაში მოეხ-
დინა. ეს კი მომსახურებას, ტურიზმსა და სხვადასხვა სერვისებს
ეფუძნებოდა და, ამგვარად, ქვეყანას გადამწყვეტ კონკურენტულ
უპირატესობას ანიჭებდა, მაშინ როცა ახალი ინდუსტრიული ქვეყ-
ნების მაღალი მსყიდველობითი უნარის მქონე მუშა-მოსამსახურე-
ებს ფულის დახარჯვა ევროპაში, ხიბლის ტურიზმში ან მასობრივ
ტურიზმში სურდათ, თავიანთი სტატუსის შესაბამისად. ამიტომაც
ამჟამად არც ერთი ჩინელი არ ჩამოდიოდა ჩინჩონის პარადორში.
უნივერსიტეტის ინგლისელი სტუდენტების ყველაზე ჩვეულებრივი
წყვილი ელოდა თავის რიგს ჩვენ უკან. ჩინელები ჩამოვიდოდნენ,
ნამდვილად ჩამოვიდოდნენ, ეჭვიც არ მეპარებოდა ამაში. მხოლოდ
დახვედრის ფორმალობები რჩებოდა გასამარტივებელი. როგორ პა-
ტივისცემასაც უნდა ვგრძნობდეთ მბრძანებლის ტურისტულ შემოქ-
მედებაში, რაღაცები მაინც შეიცვალა; ახლა ნაკლებად მოსალოდნე-
ლი ჩანდა, რომ სიცივიდან ჩამოსულ ჯაშუშებს ჩვეულებრივი ტუ-
რისტების კოჰორტაში შერევა დაეპირებინათ. სიცივიდან ჩამოსული

34
ჯაშუშები თავად იქცნენ ჩვეულებრივ ტურისტებად თავიანთი შე-
ფისა და მათგან უპირველესის, ვლადიმირ პუტინის მსგავსად.

როგორც კი ფორმალობები შევასრულეთ, სასტუმროს საინფორ-

მაციო ბლანკებს პარაფირება გავუკეთეთ და ხელიც მოვაწერეთ, წა-
მით კიდევ ერთხელ დამეუფლა მაზოხისტური ნეტარება, როცა ჩემი
ქულების გასააქტიურებლად რეცეფციონისტისთვის Amigos de
Paradores-ის ბარათი გავუწოდე და იუზუს დამცინავ მზერას შევას-
წარი თვალი – არაფერი არ გამოეპარებოდა ლოდინისას. ჩვენი ოთა-
ხისკენ გავემართე და თან „სამსონიტს“ მივაგორებდი. ამაყად თავა-
ღერილი გამომყვა და თავისი ბარგი, „ზადიგი და ვოლტერი“ ( თუ
„პასკალი და ბლეზი“, უკვე დამავიწყდა) მისაღები ოთახის ზუსტად
შუაგულში დატოვა. არ შევიმჩნიე და, მივედით თუ არა ჩვენს ოთახ-
ში, მინიბარიდან „კრუზკამპო“ დავისხი და სიგარეტს მოვუკიდე –
არაფრის დარდი არ უნდა მქონოდა, ნაირ-ნაირმა გამოცდილებამ
დამარწმუნა, რომ პარადორებში კვამლის დეტექტორებიც ფრან-
კოსდროინდელები, უფრო სწორად, ფრანკოს ხანის მიწურულის
დროინდელები იყო და რომ ყველას ეკიდა უკვე და რომ ეს ამბავი
საერთაშორისო ტურიზმის ნორმების დაგვიანებული და ზედაპირუ-
ლი დაცვა გახლდათ, რაც ეფუძნებოდა ამერიკული კლიენტურის
ილუზიას, რომელიც, თავის მხრივ, ვერასოდეს მოაღწევდა ევროპამ-
დე და, მით უფრო, პარადორებამდე. ვენეცია იყო ერთადერთი, რო-
მელსაც ასე თუ ისე შეეძლო, თავი მოეწონებინა გაურკვეველი რა-
ოდენობის ამერიკელების მიღებით. ახლა უკვე დრო იყო, ტურიზმის
ევროპელი პროფესიონალები უფრო განათლებანაკლული და უფრო
ახალი ქვეყნებისკენ შეტრიალებულიყვნენ, სადაც ფილტვის კიბო
მხოლოდ რაღაც მარგინალურ და ნაკლებად დოკუმენტირებულ
უსიამოვნებად აღიქმებოდა და სხვა არაფრად. სადღაც ათი წუთის
განმავლობაში არაფერი, ან თითქმის არაფერი არ მომხდარა. იუზუმ

35
ცოტა იტრიალა წრეზე და დარწმუნდა, რომ მისი სმარტფონი კვლა-
ვაც იჭერდა, ხოლო მინიბარში არც ერთი სასმელი მის სტატუსს არ
შეესაბამებოდა: ეწყო ლუდები, ჩვეულებრივი „კოკა-კოლა“ („კოკა
ლაითიც“ კი არ იყო) და მინერალური წყალი. შემდეგ ისეთი ტონით
ისროლა სიტყვები, რომლებშიც მაინცდამაინც არც იგრძნობოდა შე-
კითხვა: „არ მოაქვთ ჩემი ბარგი? “ არ ვიცი-მეთქი, ვუპასუხე და მე-
ორე „კრუზკამპო“ გავხსენი. იაპონელები ვერ წითლდებიან, ფსიქო-
ლოგიური მექანიზმი კი არსებობს, მაგრამ შედეგი უფრო მდოგვის-
ფერია ხოლმე. ბოლოს მაინც გადაყლაპა ეს შეურაცხყოფა. უნდა ვა-
ღიარო, მთელი ერთი წუთის განმავლობაში იკანკალა და ასე გადაყ-
ლაპა შეურაცხყოფა, უსიტყვოდ შეტრიალდა და კარისკენ გაეშურა.
რამდენიმე წუთში ჩემოდნის თრევა-თრევით დაბრუნდა, მე კი ამა-
სობაში ლუდის წრუპვას ვამთავრებდი. ხუთი წუთის შემდეგ, როდე-
საც თავისი სამოგზაურო ჩანთით ხელში დაბრუნდა, მე უკვე მესამე
ბოთლს ვიწყებდი – მგზავრობამ მართლა ძალიან მომაწყურა. რაკი
ძაღლადაც აღარ ვაგდებდი, სიტყვა აღარ უთქვამს ჩემთვის მთელ
საღამოს, რამაც საშუალება მომცა, ყურადღება ერთიანად კერძებზე
გადამეტანა – არქიტექტურული მემკვიდრეობის ათვისებისას პარა-
დორებმა თავიდანვე გადაწყვიტეს, რომ ამისთვის ზედ დაერთოთ
ესპანური რეგიონული გასტრონომიის დღის შუქზე გამოტანა. შედე-
გი, ჩემი აზრით, ხშირად გემრიელი, თუმცა ზოგჯერ მეტისმეტად
ცხიმიანიცაა.

ჩვენი მეორე ღამისთვის კიდევ უფრო ავწიე ფსონები და, შატოთ-

მონაცვლეობის ამბავში, ბიარიცთან ახლოს, ანგლეს თემის ტერიტო-
რიაზე მდებარე ბრინდოსის შატო ავირჩიე. ამჯერად მისასალმებე-
ლი კოქტეილი შემოგვთავაზეს, მსახურები ბევრნი და სწრაფები იყ-
ვნენ, ფაიფურის პატარა ლამბაქებზე ჩვენთვის ნაირ-ნაირი პატარ-
პატარა ნამცხვრები ეწყო, ერთი ბოთლი „რუინარი“ კი მინიბარში

36
გველოდა ჩაციებული. მოკლედ, ერთი დედამოტყნული შატოდან მე-
ორეში გადავდიოდით ამ დედამოტყნულ ბასკეთში და ყველაფერი
შეიძლება საუკეთესოდაც წარმართულიყო, რომ არა ერთი რამ: სამ-
კითხველო დარბაზში გავლისას, სადაც პატარაბალიშებიანი ღრმა
სავარძლები ჩარჩოში იქცევდა მაგიდებს, რომლებზეც დასტებად ეწ-
ყო „ფიგარო მაგაზენი“, „ბასკეთი“, „ამაოების ბაზარი“ და სხვა გამო-
ცემები, გამახსენდა, რომ ამ სასტუმროში ნამყოფი ვიყავი კამილიას-
თან ერთად ჩვენი დაშორების წინა ზაფხულს, ჩვენი უკანასკნელი
ზაფხულის მიწურულს. ის პაწაწინა და დროებითი გულის მობრუნე-
ბა, რომელიც შეიძლებოდა იუზუს მიმართ მეგრძნო (ეს უკანასკნელი
ამ კეთილგანწყობილ გარემოში ფიქრობდა, რამაც მომკლას, იმანვე
მომარჩინოსო, თან ამასობაში ერთგვარად აკრუტუნებულიყო და
უკვე ამოელაგებინა საწოლზე ტანისამოსი ცხადი განზრახვით, თვა-
ლის მომჭრელი ყოფილიყო სადილის დროს), მაშინვე გააქრო იმ შე-
დარებამ, რომელიც გარდაუვლად გავავლე მათ ქცევებს შორის. კა-
მილიამ პირდაღებულმა გადაკვეთა ეს მისაღები დარბაზები, ცხვი-
რაბზეკილი შეაჩერდა ჩარჩოებში ჩასმულ ტილოებს, ხილულ ქვის
კედლებსა და გამაოგნებელ ლამპიონებს. ოთახში შესვლისას შთა-
ბეჭდილებებისგან შეჩერდა „კინგ საიზის“ საწოლის უზადო მასის წი-
ნაშე, მერე მოკრძალებით ჩამოჯდა თავის მხარეს და სირბილე და
სიფაფუკე შეუმოწმა. ჩვენი ნახევრად ლუქსიდან ტბაზე იშლებოდა
ხედი. მან მაშინვე მოინდომა სურათის გადაღება, რომლებზეც ჩვენ
ორნი ვიქნებოდით; და როცა მინიბარის კარი გავუღე და შევთავაზე,
ბოკალი შამპანური ხომ არ გინდა-მეთქი, აღტაცებულმა შესძახა, კი,
კიო... ბედნიერებისგან სახე გაბადროდა და ვიცოდი, რომ საშუალო
ზედა კლასისთვის ხელმისაწვდომი ამ ბედნიერებით ყოველწამიე-
რად ტკბებოდა. ჩემს შემთხვევაში, სხვა ამბავი იყო – მე შეჩვეული
ვიყავი ამ კატეგორიის სასტუმროებს; ასეთ სასტუმროებში ჩერდე-
ბოდა ხოლმე გზად მამაჩემი, როცა არდადეგებზე მერიბელში მივდი-
ოდით, შატო დ’იჟე ან სონ-ე-ლუარში, ანდა კიდევ შონა-ლ’ამბალანის

37
„კლერფონტენის მამულში“. მე თავად მივეკუთვნებოდი საშუალო
ზედა კლასს, მაშინ როცა კამილია საშუალო და, შეიძლება ითქვას,
უფრო კრიზისისგან გაკოტრებული კლასის შვილი იყო.
აღარც ტბის ნაპირებზე სეირნობის სურვილი მაწუხებდა სადი-
ლის დროის მოლოდინში; თავად ეს აზრიც კი უადგილოდ მეჩვენე-
ბოდა, წარსულის შებღალვასავით. და უგულოდ მოვიცვი ქურთუკი
(თუმცა მანამდე შამპანურის ბოთლი ჩავცალე) სასტუმროს რესტო-
რანში ჩასასვლელად, რომელსაც, „მიშლენის გზამკვლევის“ მიხედ-
ვით, უბრალოდ, ვარსკვლავი ჰქონდა. ამ გზამკვლევში ჯონ არგანდი
კრეატიულად მიმოიხილავდა ბასკეთის მიწა-წყალს მისივე მენიუს,
„ჯონის შემოთავაზებების“ საშუალებით. ეს რესტორნები, სხვათა
შორის, ასატანი იქნებოდა, მათ მიმტანებს ყოველი უმნიშვნელო სა-
სუსნავის შემადგენლობის ხმამაღლა გამოცხადების ახლად შეძენი-
ლი მანია რომ არ ჰქონოდათ. ისინი ამას ნახევრად გასტრონომიული
და ნახევრად ლიტერატურული მაღალფარდოვნებით დაყენებული
ხმებით აკეთებდნენ და კლიენტში თანამზრახველობას, ან, სულ ცო-
ტა, ინტერესს ეძებდნენ ჩასაფრებულად. ამავე დროს, ჩემი აზრით,
სურდათ, საჭმელი სტუმარ-მასპინძლობის ჭეშმარიტ გამოვლინე-
ბად ექციათ, მაშინ როცა მათი გურმანული ტირადების ბოლოს და-
ყოლებული უბრალო „კარგ დეგუსტაციას გისურვებთ“, როგორც წე-
სი, მთლიანად მიკარგავდა მადას.
კიდევ ერთი, თანაც უფრო გულდასაწყვეტი სიახლე ის გახლდათ,
რომ კამილიასთან ერთად აქ სტუმრობის შემდეგ ოთახებში კვამლის
დეტექტორები დაეყენებინათ. შესვლისთანავე ვკიდე თვალი. ამავე
დროს შევნიშნე, რომ ამსიმაღლე ჭერში – სულ ცოტა, სამი, უფრო კი
ალბათ ოთხი მეტრი იქნებოდა – ვერაფრით შევწვდებოდი მათ გა-
მოსართველად. ერთ-ორ საათს ფეხი ვითრიე, მერე კედლის კარადა-
ში დამატებით საბნებს მივაგენი და აივანზე მოვკალათდი დასაძი-
ნებლად – საბედნიეროდ, თბილი ღამე გამოდგა, ბევრად უარესებიც

38
გამეტარებინა მეღორეობის ერთ-ერთი კონგრესის დროს, სტოკ-
ჰოლმში. ფაიფურის პატარა ფიალა, რომელშიც ტკბილეული ეყარა,
საფერფლედ გამომადგა. უბრალოდ, უნდა გამეწმინდა ხოლმე დი-
ლაობით და ნამწვები ჰორტენზიების ქოთნებში ჩამეყარა.
მოგზაურობის მესამე დღე უსასრულო აღმოჩნდა. ავტობან A10-
ზე თითქმის ყველგან სამუშაოები მიდიოდა, ხოლო ბორდოს გასას-
ვლელთან ორსაათიან საცობში მოვყევით. ასე უკიდეგანოდ გაბო-
როტებულმა მივაღწიე ნიორამდე, ერთ-ერთ ყველაზე მახინჯ ქალა-
ქამდე, რომელიც კი ოდესმე მინახავს. იუზუმ გაოგნება ვერ დამალა
იმის დანახვაზე, რომ მგზავრობის ამ ეტაპმა სასტუმრო „მერკურ-მა-
რე პუატევენთან“ მიგვიყვანა. რატომ დავამცირე ასე? ამასთან, სრუ-
ლიად ამაო დამცირებით, ვინაიდან, როგორც რეცეფციონისტმა მაც-
ნობა დაუფარავი ბოროტი კმაყოფილებით, სასტუმრო სულ ახლახან
„კლიენტურის თხოვნით“, 1 0 0 % -ით „არამწეველთა“ გამხდარიყო –
კიო, ვიცი, ვიციო, მართალია, ინტერნეტის გვერდზე ჯერ არ ჩაგვის-
წორებიაო.

ცხოვრებაში პირველად მომეშვა გულზე, როდესაც მეორე დღეს,

ნაშუადღევს, პარიზის გარეუბნის პირველი გალავნები გამოჩნდა.
ახალგაზრდობაში, როდესაც პარიზის ცენტრში სწავლის გასაგრძე-
ლებლად ყოველ კვირა საღამოს ვტოვებდი სანლისს, სადაც ძალიან
დაცული ბავშვობა მქონდა გატარებული, როდესაც ვტოვებდი ვი-
ლიე-ლე-ბელს, შემდეგ სარსელს, შემდეგ პიერფიტ-სურ-სენს, შემ-
დეგ სენ-დინის, როდესაც ვხედავდი გარშემო, როგორ მატულობდა
მოსახლეობის სიმჭიდროვე და მაღალსართულიანი შენობების შპი-
ლები და როგორ ძლიერდებოდა ავტობუსში საუბრების სიმძაფრე,
როგორ მაღლდებოდა თვალხილული საფრთხის დონე, ყოველ ჯერ-
ზე მეუფლებოდა მკაფიოდ გამოხატული შეგრძნება, რომ ჯოჯოხეთ-
ში, და თან ადამიანების მიერ და მათთვისვე შესაფერისად აშენებულ
ჯოჯოხეთში ვბრუნდებოდი. ახლა ყველაფერი სულ სხვანაირად

39
იყო. სოციალური ცხოვრების გზამ, რომელიც რამე განსაკუთრებუ-
ლი ბრწყინვალების გარეშე, მაგრამ კორექტულად გავიარე, საშუა-
ლება მომცა, იმედია, საბოლოოდ ამეცილებინა თავიდან ფიზიკური
და, რაც მთავარია, ვიზუალური კონტაქტი საშიშ კლასებთან. ახლა
ჩემს საკუთარ ჯოჯოხეთში გახლდით, რომელიც მე თვითონ და ჩემ-
თვის შესაფერისად ავაშენე.

40
 დიდ სამოთახიანში ვცხოვრობდით, „ტოტემის“ კოშკის 29-ე სარ-
თულზე, ბეტონის ოთხ უზარმაზარ საყრდენ სვეტზე პირდაპირ შეყე-
ნებულ ბეტონისა და მინის ერთგვარ ფიჭურ ნაგებობაში, რომელიც
იმ სოკოს მოგაგონებდათ, გარეგნულად გულისამრევი რომაა, მაგ-
რამ სინამდვილეში გემრიელია და, მგონი, ხარისფაშვას უწოდებენ.
„ტოტემის“ კოშკი ბოგრენელის უბნის შიგ შუაგულში მდებარეობდა,
ზუსტად გედების კუნძულის პირდაპირ. მე მძულდა ეს კოშკი და
მძულდა ბოგრენელის უბანი, იუზუ კი გიჟდებოდა ბეტონის ამ უზარ-
მაზარ სოკოზე. დაინახა თუ არა, „იმწუთასვე შეუყვარდა. ამას უც-
ხადებდა ნებისმიერ ჩვენს სტუმარს, ყოველ შემთხვევაში, პირველ
ხანებში. შეიძლება სხვაგანაც სულ აცხადებდა ამას, თუმცა უკვე დი-
დი ხანი იყო, რაც თავს ვარიდებდი იუზუს სტუმრებთან შეხვედრას
– მათი მოსვლისთანავე იმწუთასვე ჩემს ოთახში ვიკეტებოდი და
იქიდან მთელი საღამო აღარ გამოვდიოდი.
უკვე რამდენიმე თვე იყო, რაც ცალ-ცალკე ოთახებში გვეძინა.
მას საძინებელ ოთახად „მშობელთ განმარტოების სავანე“ ( მშობელთ

41
განმარტოების სავანე ოთახივით არის, ოღონდ ტანსაცმლის კარა-
დითა და სააბაზანოთი – ამას ქვედა ფენების მკითხველებისთვის
განვმარტავ) დავუტოვე და თავად „მეგობრების ოთახი“ დავიკავე.
სველ წერტილად მიმდებარე ოთახს ვიყენებდი და სავსებით მყოფ-
ნიდა: კბილების გახეხვა და სწრაფი შხაპი, მორჩა და გათავდა.
ჩვენი წყვილი მილევად ფაზაში შესულიყო, მას ვეღარაფერი იხ-
სნიდა და, სხვათა შორის, არც იყო სასურველი. თუმცა, იმაზეც უნდა
შევთანხმდეთ, რომ ჩვენ გვქონდა ის, რასაც, როგორც წესი, „საუც-
ხოო ცხოვრებას“ უწოდებენ. სასტუმრო ოთახი, მშობელთ განმარ-
ტოების სავანის მსგავსად, სენაზე, მე-16 არონდისმანზე, სენ-კლუს
პარკზე და კიდევ სხვა რაღაცებზე გადიოდა. კარგ ამინდში ვერსა-
ლის სასახლეც კი მოჩანდა. ჩემი საძინებლიდან პირდაპირი ხედი იშ-
ლებოდა სასტუმრო „ნოვოტელზე“, რომელიც ერთი ხელის გაწვდე-
ნაზე მდებარეობდა. იმის მიღმა კი პარიზის უდიდესი ნაწილი მოჩან-
და, მაგრამ ეს ხედი არ მაინტერესებდა, ორმაგი ფარდა მუდამ ჩა-
მოშვებული მქონდა, არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ბოგრენელის უბანი
მეზიზღებოდა, არამედ იმიტომ, რომ პარიზი მძულდა – ეკოპასუხის-
მგებლობადაკისრებული ბურჟუებით დაბინძურებული ეს ქალაქი
გულს მირევდა. შეიძლება ერთ-ერთი ბურჟუა მეც გახლდით, მაგრამ
ეკოპასუხისმგებლობადაკისრებული ნამდვილად არ ვიყავი, 4x4 დი-
ზელზე ვიჯექი – შეიძლება ცხოვრებაში კარგი ბევრი არაფერი გა-
მეკეთებინა, მაგრამ პლანეტის განადგურებას ხომ მაინც შევუწყობ-
დი ხელს – და სისტემატურ საბოტაჟს ვუწყობდი ჩვენი კორპუსის
სინდიკატის მიერ ამოქმედებულ სელექციური შერჩევის პროგრამას,
როდესაც ღვინის ცარიელ ბოთლებს ქაღალდისა და საფუთი მასა-
ლებისთვის განკუთვნილ ნაგვის ყუთში, მალფუჭებად ნარჩენებს კი
მინის შესაგროვებელ ბაკში ვყრიდი. დიდად არც მეამაყებოდა სამო-
ქალაქო შეგნების არქონა, მაგრამ ამით ქირისა და გადასახადების
შეუფერებელი სიდიდის გამო უმნიშვნელო შურს ვიძიებდი – რო-
გორც კი ქირა და გადასახადები გადავიხადე, იუზუს ყოველთვიური

42
ხარჯებისთვის თანხა ჩავურიცხე, რომელიც მან „საოჯახო საჭიროე-
ბების დასაფარად“ ( არსებითად, სუშის შესაკვეთად) მთხოვა, ამით
იმ თვის ხელფასის ზუსტად 90% დამეხარჯა. მოკლედ, ჩემი ზრდას-
რული ცხოვრება მამაჩემის მემკვიდრეობის ნელ ხვრაში გამოიხატე-
ბოდა; მამაჩემს კი ეს არ დაუმსახურებია და ნამდვილად დამდგარი-
ყო დრო, რომ ამ სისულელეებისთვის ბოლო მომეღო.

რაც ვიცნობდი, იუზუ სულ იაპონიის კულტურის სახლში მუშაობ-

და, ბრანლის სანაპიროზე. ხუთას მეტრზე იყო ჩვენი ბინიდან, მაგ-
რამ იქ მაინც ველოსიპედით, თავისი სულელური ჰოლანდიური ვე-
ლოსიპედით დადიოდა, რომელიც მერე ლიფტით უნდა აეტანა ზე-
ვით და სასტუმრო ოთახში შეენახა. ვვარაუდობ, მშობლებმა უშოვეს
ეს უსაქმურ-მაღალანაზღაურებადი სამსახური. ზუსტად არ ვიცოდი,
რას საქმიანობდნენ მისი მშობლები, მაგრამ უდავოდ მდიდრები იყ-
ვნენ (მდიდარი მშობლების მხოლოდშობილი ქალიშვილები იუზუს-
ნაირი ადამიანები ხდებიან, რა ქვეყანა და კულტურაც უნდა იყოს);
შეიძლება უზომოდ მდიდრები – არა. არ ვფიქრობდი, რომ მამამისი
„სონის“ ან „ტოიოტას“ თავმჯდომარე იყო, უფრო დიდმოხელე ან მა-
ღალი რანგის მოხელე იქნებოდა.
იუზუმ ამიხსნა, კულტურული მანიფესტაციების პროგრამის „გაა-
ხალგაზრდავებასა და გათანამედროვებაში“ ვარ ჩართულიო. ეს არ
გახლდათ ფუფუნების სფეროდან: ბროშურა, რომელიც ხელში მომ-
ხვდა მისი სამუშაო ადგილის პირველი დათვალიერებისას, მომაკ-
ვდინებელ მოწყენილობას ასხივებდა: ორიგამის, იკებანასა და ტენ-
კოკუს სახელოსნოები, კამიშიბაისა და ჟომონის დოლების სანახაო-
ბები, კონფერენციები თამაში „გოს“ შესახებ და ჩაის გზა (ურასენკეს
სკოლა და მოტეხენკეს სკოლა). იშვიათი იაპონელი სტუმრები ცოც-
ხალი ეროვნული საგანძურები იყვნენ, მაგრამ უმეტესობას, სულ ცო-
ტა, უკვე ოთხმოცდაათი წლისთვის მიეღწია და უფრო შესაფერისი

43
იქნებოდა, მათთვის მომაკვდავი ეროვნული საგანძურები გვეწოდე-
ბინა. მოკლედ, მანგას ორი-სამი გამოფენის მოწყობაც იკმარებდა, ან
იაპონური პორნოს ახალი ტენდენციებისთვის მიძღვნილი ერთი-
ორი ფესტივალისა, და მისი ხელშეკრულებაც შესრულებული იქნე-
ბოდა; it was quite uneasy job.
მე უარი ვთქვი ექვსი თვის წინ იუზუს მიერ მოწყობილ გამოფე-
ნებზე, დაიკიჩი ამანოსადმი მიძღვნილი გამოფენის შემდეგ. ეს ფო-
ტოგრაფი და ვიდეორეჟისორი გახლდათ, რომელიც შიშველი გოგო-
ნების სურათებს ფენდა. გოგონები სხვადასხვა ამაზრზენი ცხოველე-
ბით იყვნენ დაფარულნი, როგორებიცაა რვაფეხები, ხოჭოები, ჭი-
აყელები... ერთ-ერთ ვიდეოში ერთი იაპონელი გოგონა კბილებით
იჭერს უნიტაზიდან ამოსული რვაფეხას საცეცებს. მგონი, ამაზე გუ-
ლის ამრევი არასდროს არაფერი მინახავს. სამწუხაროდ, როგორც
ყოველთვის, გამოფენილი ექსპონატებით დაინტერესებამდე ჯერ
ბუფეტს მივაკითხე. ორი წუთის შემდეგ კი თავქუდმოგლეჯილი გავ-
რბოდი კულტურული ცენტრის ტუალეტისკენ, ნაჭამი ბრინჯი და
უმი თევზი რომ ამომერწყია.
შაბათ-კვირა ყოველთვის ნამდვილი სასჯელი იყო, თორემ მთე-
ლი კვირები ისე შეიძლებოდა გასულიყო, რომ თითქმის არც კი და-
მენახა იუზუ. როცა სოფლის მეურნეობის სამინისტროში წასასვლე-
ლად სახლიდან გავდიოდი, მის გაღვიძებამდე ჯერ კიდევ შორი იყო
– იშვიათად დგებოდა შუადღემდე და როცა ვბრუნდებოდი, საღამოს
შვიდი საათისკენ, თითქმის არასდროს მხვდებოდა შინ. შესაძლოა,
მისი სამსახური სულაც არ უბიძგებდა მას ასეთი ნაგვიანევი განრი-
გისაკენ. ბოლოს და ბოლოს, რა გასაკვირია, სულ რაღაც ოცდაექვსი
წლისა იყო, მე კიდევ ოცი წლით უფროსი. სოციალური ცხოვრების
სურვილი კლებულობს სიმწიფესთან ერთად და ბოლოს ადამიანი
ფიქრობს, რომ უკვე სიღრმისეულად შეისწავლა ყველაფერი. თანაც

44
„ესეფერი“17 დავიყენე ჩემს ოთახში, შემეძლო სპორტული არხები მი-
მეღო და თვალი მედევნებინა საფრანგეთის, ინგლისის, გერმანიის,
ესპანეთისა და იტალიის საფეხბურთო ჩემპიონატებისთვის. ეს გარ-
თობის საათების ანგარიშგასაწევ რაოდენობას წარმოადგენდა. პას-
კალს რომ „ესეფერი“ ჰქონოდა, შეიძლება სხვა სიმღერა ემღერა. და
ეს ყველაფერი სხვა ოპერატორების იდენტურ ფასად... არ მესმოდა,
რატომ არ ამახვილებდა რეკლამებში ყურადღებას „ესეფერი“ თავის
არაჩვეულებრივ სპორტულ თაიგულზე. თუმცა თავისი საქმე ყვე-
ლამ თვითონ იცის.
საზოგადო მორალის თვალსაზრისით, უფრო კრიტიკული ამბავი
უთუოდ ის გახლდათ, რომ, დარწმუნებული ვარ, იუზუ ხშირ-ხშირად
დაიარებოდა „აღვირახსნილ საღამოებზე“. ერთ-ერთზე ვახლდი კი-
დეც ჩვენი ურთიერთობის დასაწყისში. მოქმედება კუნძულ სენ-
ლუიზე, ბეტუნის სანაპიროზე მდებარე დიდ კერძო სახლში ხდებო-
და. არც კი ვიცოდი, მსგავსი საცხოვრებელი რამდენი ეღირებოდა
ბაზარზე – ოცი მილიონი ევრო, შეიძლება. მოკლედ, მსგავსი არას-
დროს არაფერი მენახა. ასამდე მონაწილე დაგვხვდა, ერთ ქალზე და-
ახლოებით ორი კაცი მოდიოდა, მთლიანობაში მამაკაცები უფრო
ახალგაზრდები იყვნენ, ვიდრე ქალები, ხოლო სოციალური დონე აშ-
კარად უფრო დაბალი ჩანდა. უმრავლესობას საერთოდაც სუფთად
„გარეუბნური“ შესახედაობა ჰქონდა. ამათ ალბათ უხდიან-მეთქი,
გავიფიქრე, მაგრამ, სინამდვილეში, არა. უფასოდ ტყნაური ადამიან-
თა უმეტესობისთვის უკვე ციდან ჩამოცვენილი მანანაა. ამას შამპა-
ნური და პატარ-პატარა ნამცხვრები ემატებოდა, რომლებიც ჩამ-
წკრივებულად ელაგა მისაღების სამ დიდ ოთახში, სადაც მე გავატა-
რე საღამო.
ამ მისაღებში სექსუალური არაფერი ხდებოდა, მაგრამ ქალების
უაღრესად ეროტიკული ტანსაცმელი და ის ამბავი, რომ წყვილები
წამდაუწუმ მიემართებოდნენ ოთახებისაკენ ამავალი ან, პირიქით,

17
„ესეფერი“ ( SFR) – ტელესაკომუნიკაციო კომპანია საფრანგეთში
45
სარდაფისაკენ ჩამავალი კიბეების მხარეს, არავითარ ეჭვს არ ტო-
ვებდა ამ შეკრების სულისკვეთების თაობაზე.
დაახლოებით ერთი საათის შემდეგ, როდესაც ცხადი შეიქნა, რომ
მე არავითარი განზრახვა არ მქონდა, მივსულიყავი და გამომეკ-
ვლია, რა იხლართებოდა ან რისი გაცვლა-გამოცვლა მიდიოდა ბუ-
ფეტის მიღმა, იუზუმ „უბერი“ გამოიძახა. უკანა გზაზე არაფერი
უსაყვედურია ჩემთვის, თუმცა არც რაიმე სინანულის ან სირცხვი-
ლის მაგვარი დასტყობია სახეზე; შეიძლება ითქვას, გაკვრითაც კი
არ უხსენებია საღამო და, ეტყობოდა, არც აღარასდროს გაიხსენებ-
და ამ ამბავს.

ეს დუმილი თითქოს ადასტურებდა ჩემს ვარაუდს, რომ ის არ იკ-

ლებდა ამგვარ გასართობებს. ერთ საღამოს კი დამეუფლა სურვილი,
ეჭვები გამეფანტა. თუმცა, სისულელე იყო, შეიძლებოდა ნებისმიერ
დროს დაბრუნებულიყო და თანამეცხედრის კომპიუტერში ქექვა დი-
დად ღირსეულ საქციელად არ მიმაჩნდა. უცნაური რამეა ცოდნის სა-
ჭიროება, თუმცა საჭიროება შეიძლება ცოტა ხმამაღალი ნათქვამი
იყოს; იმ საღამოს ყველაფერმა იმედგაცრუებული დამტოვა.

მეილები ზომის მიხედვით გადავარჩიე, ადვილად გამოვაცალკე-

ვე ათეული, რომელსაც ვიდეო ჰქონდა მიბმული. პირველში ჩემი თა-
ნამეცხედრე კლასიკური სახის განგბანგის18 შუაგულში იდგა: უნ-
ძრევდა, უწუწნიდა და ხვრელებში აყოფინებდა თხუთმეტამდე მამა-
კაცს, რომლებიც თავიანთ რიგს აუჩქარებლად ელოდნენ და ვაგინა-
ლური და ანალური პენეტრაციებისთვის პრეზერვატივს იყენებ-
დნენ; კაციშვილი ხმას არ იღებდა. ერთ მომენტში, იუზუმ სცადა,

18
განგბანგი – (ინგ.) ორგია, რომლის დროსაც სექსუალური აქტის ერთი მონა-
წილე რამდენიმე პარტნიორს ერთდროულად ან რიგში გამწკრივებულს „ემსახუ-
რება“.
46
ორი ყლე ჩაედო პირში, მაგრამ ვერაფრით ვერ მოახერხა. მეორე მო-
ნაკვეთში მონაწილეებმა სახეზე დაათესლეს. ცხვირ-პირი თანდათა-
ნობით სპერმით დაეფარა, ოდნავ მოგვიანებით კი თვალებიც მიხუ-
ჭა.
ეს ყველაფერი ძალიან კარგი იყო, თუ შეიძლება ასე ითქვას. უნ-
და აღვნიშნო, რომ სულაც არ გამკვირვებია, თუმცა ერთი რამ მაინც
სხვაზე მეტად მაფიქრებდა: მაშინვე ვიცანი ინტერიერი, ეს ვიდეო
ჩემს ბინაში და, უფრო დაზუსტებით, მშობელთ განმარტოების სავა-
ნეში იყო გადაღებული. ეს ამბავი კი ძალიან არ მომეწონა. იუზუმ
ალბათ დრო იხელთა და ჩემი ბრიუსელური მოგზაურობით ისარგებ-
ლა. წელიწადზე მეტი იქნებოდა, რაც საბოლოოდ დავასრულე იქ სი-
არული და, გამოდის, ეს ყველაფერი ჩვენი ურთიერთობის დასაწყის-
შივე მომხდარა, ანუ იმ დროს, როდესაც ვტყნაურობდით; და როდე-
საც ვტყნაურობდით ბევრს, მგონი, ცხოვრებაში არ მიტყნაურია ამ-
დენი, იუზუ თითქმის განუწყვეტლივ მზად იყო სატყნაუროდ. მაშინ
ამიტომ დავასკვენი, ვუყვარვარ-მეთქი. შეიძლება ეს ანალიტიკური
შეცდომა იყო, მაგრამ ბევრ მამაკაცს მოსდის ასეთი ანალიტიკური
შეცდომა. ან სულაც არ იყო შეცდომა და ქალების უმეტესობა ასე
მოქმედებს (როგორც პოპულარულ ფსიქოლოგიურ ნაშრომებში ამ-
ბობენ ხოლმე), ეს მათ პროგრამაში ჰქონდათ (როგორც პოლიტიკუ-
რი დებატების დროს ამბობენ ხოლმე „პუბლიკ სენატზე“19). გამოდის,
იუზუ შეიძლება განსაკუთრებული შემთხვევა ყოფილიყო. განსა-
კუთრებული შემთხვევა მართლაც, და მეორე ვიდეო ამას კიდევ უფ-
რო ნათლად წარმოაჩენდა. ამჯერად მოქმედება არც ჩემს სახლში
ხდებოდა და არც სენ-ლუიზე მდებარე კერძო სახლში. რამდენადაც
სენ-ლუიზე მდებარე კერძო სახლის ავეჯი მინიმალისტური და შავ-

19
„პუბლიკ სენატი“ – 2000 წელს დაარსებული პოლიტიკური, საპარლამენტო
ტელეარხი საფრანგეთში
47
თეთრი იყო, იმდენად უფრო მდიდრული, ბურჟუაზიული და ჩიპენ-
დეილური20 ჩანდა ახალი გადასაღები მოედანი. ფოვის პროსპექტს
ჰგავდა, მდიდარი გინეკოლოგის ან ტელევიზიის წარმატებული წამ-
ყვანის ბინას. რომელიც უნდა ყოფილიყო, საზურგიან ტახტზე წამო-
წოლილი იუზუ ჯერ ანძრევდა, მერე ბუნდოვანი სპარსული მოტივე-
ბით მორთული ხალიჩით დაფარულ იატაკზე ჩაცურდა, სადაც შუა
ხნის დობერმანი ისე ძლიერად უქანავებდა, როგორც ამ ჯიშის ძაღ-
ლებს სჩვევიათ. შემდეგ კამერამ მიმართულება შეიცვალა და, სანამ
დობერმანი მის ხმარებას განაგრძობდა (ძაღლები, ზოგადად, ძალი-
ან მალე ათავებენ ბუნებრივ მდგომარეობაში, მაგრამ რაკი ქალის
მუტელი ძაღლისაგან ანგარიშგასაწევ განსხვავებებს უნდა შეიცავ-
დეს, ამას ცოტა თავგზა ჰქონდა არეული), იუზუ ყლის თავზე ეფერე-
ბოდა ერთ ბულ-ტერიერს და მერე პირშიც ჩაიდო. ბულ-ტერიერმა,
უთუოდ უფრო ახალგაზრდამ, წუთზე ნაკლებ ხანში გაათავა და მე-
რე ისიც ბოქსიორით შეცვალეს.
ამ ძაღლებიანი მცირე განგბანგის შემდეგ განხილვა შევწყვიტე.
გული მერეოდა, განსაკუთრებით, ამ ძაღლებზე, თუმცა ამავდროუ-
ლად ვერც იმაზე დავხუჭავდი თვალს, რომ იაპონელი ქალისთვის (იმ
ყველაფრის მიხედვით, რაც ამ ხალხის მენტალობაზე დაკვირვების
შედეგად დავინახე), დასავლელთან დაწოლა თითქმის იგივე იყო,
რაც ცხოველთან შეწყვილება. მშობელთ განმარტოების სავანის და-
ტოვებამდე ვიდეოების ეს ერთობლიობა USB-მეხსიერებაზე გადავ-
წერე. იუზუს სახე ადვილად საცნობი გახლდათ და გონებაში განთა-
ვისუფლების ახლებური გეგმის მონახაზის შექმნა დავიწყე, რომე-
ლიც სრულიად მარტივად (კარგი აზრები ყოველთვის მარტივია),
ფანჯრიდან მის გადაგდებაში მდგომარეობდა.
ამის ხორცშესხმა არანაირ სირთულეს არ წარმოადგენდა. უწინა-
რესად, უნდა დამელევინებინა. იმ საბაბით, რომ სასმელი გასაოცარი

20
ჩიპენდეილი – (ინგ.) XVIII საუკუნის ინგლისური ავეჯის სტილი
48
ხარისხისა იქნებოდა, დაახლოებით ისეთი, როგორიც მცირე მწარ-
მოებლის ნაჩუქარი ქლიავის ვოჟელია ხოლმე. ასეთი არგუმენტების
მიმართ ძალიან მგრძნობიარე იყო; ამ მხრივ, მართლაც ტურისტად
დარჩენილიყო. იაპონელები და, ზოგადად, აზიელები, ძალიან ცუ-
დად იტანენ ალკოჰოლს, იმის გამო, რომ ცუდად უმუშავებთ ალდე-
ჰიდ დეჰიდროგენაზა 2, რომელიც ალკოჰოლის აცეტურმჟავად გარ-
დაქმნას უზრუნველყოფს. ხუთი წუთიც არ დასჭირდებოდა, მაშინვე
ეთილურ გაშტერებაში ჩაიძირებოდა. გამოცდილიც მქონდა უკვე ეს
ამბავი. მერე საკმარისი იქნებოდა, ფანჯარა გამომეღო და იქამდე
გადამეტანა მისი სხეული. ორმოცდაათ კილოსაც კი არ იწონიდა
(დაახლოებით იმდენივეს, რამდენსაც მისი ბარგი) და გაუჭირვებ-
ლად მივათრევდი, ოცდაცხრა სართული კი სახუმარო ამბავი არ გახ-
ლავთ.
ცხადია, შემეძლო ისე მომეწყო, რომ ყველას სიმთვრალით გა-
მოწვეული უბედური შემთხვევა ჰგონებოდა. ეს ყველაფერი დამაჯე-
რებლად კი გამოჩნდებოდა, მაგრამ მე უზარმაზარი, შეიძლება გადა-
ჭარბებული ნდობა მაქვს ჩემი ქვეყნის პოლიციის მიმართ და ამიტომ
ჩემი საწყისი გეგმა უფრო აღიარება გახლდათ: ვფიქრობდი, ეს ვი-
დეოები შემამსუბუქებელ გარემოებებს შემიქმნის-მეთქი. 1810
წლის სისხლის სამართლის კოდექსის 324-ე მუხლი ღაღადებს:
„მკვლელობა, რომელსაც ქმარი სჩადის ცოლის მიმართ, ან ცოლი
სჩადის ქმრის მიმართ, უპატიებელია (...). მიუხედავად ამისა, 336-ე
მუხლით გათვალისწინებული ღალატის შემთხვევაში, მკვლელობა,
რომელსაც ქმარი სჩადის ცოლის მიმართ, ან ცოლი სჩადის ქმრის მი-
მართ, იმწამს, როდესაც ის მათ წაასწრებს ცხელ კვალზე, მათსავე
საერთო სახლში, საპატიებელია“. მოკლედ, იმ ორგიის საღამოს „კა-
ლაშნიკოვით“ ხელში რომ დავბრუნებულიყავი და, ამასთან, ნაპო-
ლეონის ეპოქაში გვეცხოვრა, უპრობლემოდ გამამართლებდნენ.
მაგრამ ჩვენ აღარ ვცხოვრობდით ნაპოლეონის ეპოქაში, აღარც იტა-

49
ლიურად განქორწინების ეპოქაში; და ინტერნეტში ზერელედ ჩატა-
რებულმა კვლევამ მაუწყა, რომ საშუალო სასჯელი ცოლ-ქმრის საც-
ხოვრებელში ეჭვიანობის ნიადაგზე ჩადენილი დანაშაულისთვის
ჩვიდმეტწლიანი ციხე იყო. ზოგიერთ ფემინისტს უფრო შორსაც სურ-
და წასვლა, სასჯელის დამძიმება და სისხლის სამართლის კოდექსში
„ქალისკვლის“ ცნების შემოტანა, რაც მე ფრიად სასაცილოდ მეჩვე-
ნებოდა და მწერისკვლასა და ვირთხისკვლას მაგონებდა. და მაინც,
ჩვიდმეტი წელი მებევრებოდა.
ამავე დროს ვფიქრობდი, შეიძლება, არც ისე ცუდია ციხეში, ად-
მინისტრაციული პრობლემები ქრება, სამედიცინო თვალსაზრისით,
შენზე ზრუნავენ. მთავარი, რაც არ ვარგა, ისაა, რომ მუდმივად გცე-
მენ და უკნიდან გხმარობენ სხვა დაკავებულები. თუმცა, კაცი რომ
დაფიქრდეს, შეიძლება მხოლოდ პედოფილებს ამცირებენ და კუზა-
ვენ სხვა პატიმრები, ან კიდევ პატარა და ანგელოზისტრაკიან კაფან-
დარა, ნაზ ბიჭუნებს, სუსტ და გამოუცდელ დამნაშავეებს კარგი
წრიდან, რომლებიც სულელურად, სულ რაღაც ერთი შესუნთქვა კო-
კაინისთვის ვარდებიან, მე კიდევ მხარბეჭიანი, ჩასკვნილი და ცოტა
ლოთი ვიყავი და სინამდვილეში ერთი ჩვეულებრივი განსასჯელის
პროფილი მქონდა. „დამდაბლებულები და ტრაკიდან ნახმარები“ –
კარგი სათაური იქნებოდა დოსტოევსკი-თრეშისთვის. სხვათა შო-
რის, მგონია, რომ დოსტოევსკი საპყრობილის სამყაროზე წერდა, შე-
იძლება გადატანითი მნიშვნელობით, მაგრამ ახლა ამის შემოწმების
დრო არ მქონდა, სწრაფად უნდა მიმეღო გადაწყვეტილება და მეჩ-
ვენებოდა, რომ კაცი, რომელიც ცოლს მოკლავდა „ღირსების შელახ-
ვისათვის შურისძიების“ მიზნით, გარკვეული პატივისცემით ისარ-
გებლებდა თანატუსაღთა შორის. ამას მკარნახობდა ციხის სამყაროს
ფსიქოლოგიის ჩემეული ღარიბი ცოდნა.
მეორე მხრივ, მაინც იყო გარეთ ისეთი რამეები, რაც მევასება –
მაგალითად, G20-ზე განავარდება, სადაც ჰუმუსის თოთხმეტ ნაირ-

50
სახეობას გვახვედრებდნენ; ან გასეირნება ტყეში. ბოლოს და ბო-
ლოს, მიყვარს ტყეში სეირნობა, აქამდეც უფრო მეტი უნდა მესეირ-
ნა, სულ დავკარგე კავშირი საკუთარ ბავშვობასთან. ჰოდა ხან-
გრძლივი პატიმრობა ალბათ სულაც არ იყო საუკეთესო გამოსავა-
ლი, თუმცა, ვფიქრობ, ჰუმუსმა უფრო გადაწონა გადაწყვეტილების
მიღებისას. მკვლელობასთან დაკავშირებულ მორალურ ასპექტებზე
რომ არაფერი ვთქვათ, რასაკვირველია.

51
 უცნაურია, და „პუბლიკ სენატის“ ყურებისას – არხისა, რომლის-
განაც ბევრს არაფერს მოველოდი, ყოველ შემთხვევაში, არაფერს
ამგვარს – როგორც იქნა, გამოსავალს მივაგენი. დოკუმენტურ ფილ-
მში, სახელად „ნებაყოფლობით გაუჩინარებულნი“, აღდგენილი იყო
სხვადასხვა ადამიანის მიერ განვლილი გზა, რომელთაც ერთ მშვე-
ნიერ დღეს და, ამასთან, სრულიად გაუთვალისწინებლად, გადაწ-
ყვიტეს თავიანთ ოჯახთან, მეგობრებსა და პროფესიასთან დამაკავ-
შირებელი ყველა ხიდი დაეწვათ: ვიღაც ტიპმა ერთ ორშაბათ დი-
ლას, როცა სამსახურში მიდიოდა, მანქანა ბედის ანაბარა რკინიგზის
სადგურის პარკინგზე დატოვა, პირველივე მატარებელში ჩაჯდა და
იმ ადგილის განსაზღვრა, სადაც უნდა გამგზავრებულიყო, ბედისწე-
რას მიანდო; ვიღაც სხვამ, რაღაც საღამოდან წამოსულმა, შინ დაბ-
რუნების ნაცვლად, პირველივე სასტუმროში აიღო ოთახი და მერე,
თვეების განმავლობაში, პარიზის სხვადასხვა სასტუმროში ჩერდე-
ბოდა, ისე რომ მისამართს ყოველკვირა იცვლიდა.
ციფრები შთამბეჭდავად გამოიყურებოდა: საფრანგეთში ყოველ
წელს თორმეტ ათასზე მეტი ადამიანი ირჩევს გაუჩინარებას, ოჯახის

52
მიტოვებასა და ცხოვრების გადასხვაფერებას ხან ქვეყნიერების მე-
ორე ბოლოში, ხანაც იმავე ქალაქში. მონუსხული შევყურებდი ამ
ყველაფერს და მთელი ღამე შევრჩი ინტერნეტს, მეტი რომ გამეგო
ამაზე. სულ უფრო და უფრო ვრწმუნდებოდი, რომ ბედისწერის გზა-
გასაყარზე ვიდექი: მეც ნებაყოფლობით გავუჩინარდებოდი და ჩემი
შემთხვევა განსაკუთრებით მარტივი იქნებოდა. არც ცოლს გავურ-
ბოდი, არც ოჯახს, არც მოთმინებით შექმნილ სოციალურ გარემოს,
არამედ ერთ უცხოელ მეძავს, რომელსაც არავითარი უფლება არ
ჰქონდა, გამომდევნებოდა. ინტერნეტში ატვირთული ყველა სტატია
ამ დოკუმენტურ ფილმში წინ წამოწეულ ერთ ამბავზე ამახვილებდა
ყურადღებას: საფრანგეთში ყველა სრულწლოვანი ადამიანი თავი-
სუფალია, გადაწყვიტოს, სად „წავიდ-წამოვიდეს“, ხოლო ოჯახის მი-
ტოვება არ წარმოადგენს დანაშაულს. ეს ფრაზა ვეებერთელა ასოე-
ბით უნდა იყოს ყველა საჯარო დაწესებულებაზე ამოტვიფრული:
ოჯახის მიტოვება საფრანგეთში არ წარმოადგენს დანაშაულს. ამ
პუნქტზე ძალიან ამახვილებდნენ ყურადღებას და შთამბეჭდავი
მტკიცებულებებიც ჩამოაწიკწიკეს: იმ შემთხვევაში, თუ გამქრალ
ადამიანს აკონტროლებს პოლიცია ან ჟანდარმერია, პოლიციას და
ჟანდარმერიას ეკრძალებათ პირის ახალი ადგილსამყოფელის გახ-
მაურება მისი თანხმობის გარეშე; 2013-ში კი ოჯახის დაინტერესე-
ბის გამო ძებნის პროცედურა გაუქმებული იყო. გამაოგნებელია –
ქვეყანაში, სადაც ინდივიდუალური თავისუფლების შეზღუდვის
ტენდენცია წლიდან წლამდე უფრო თვალში საცემი ხდება, კანონ-
მდებლობამ მოახერხა და შეინარჩუნა ის ძირეული თავისუფლება,
რომელიც, ჩემი აზრით, უფრო ფუნდამენტური და, ფილოსოფიური
თვალსაზრისით, უფრო შემაშფოთებელიც კია, ვიდრე თვითმკვლე-
ლობა.

ღამე თვალი არ მომიხუჭავს და გათენებისთანავე შესაბამისი

მოქმედებებიც წამოვიწყე. ისე, რომ ზუსტი დანიშნულების ადგილი

53
გონებაში არ განისაზღვრავს, მეჩვენებოდა, რომ ჩემი გზა სოფლური
ზონებისკენ მიემართებოდა და ამიტომაც არჩევანი „სასოფლო კრე-
დიტზე“21 შევაჩერე. ანგარიში მყისიერად გამიხსნეს, მაგრამ ინტერ-
ნეტით მომსახურებისა და ჩეკების წიგნაკის მისაღებად ერთი კვირა
მაინც დამჭირდა. ანგარიშის დახურვამ „ბეენპეში“22 თხუთმეტი წუ-
თი წამართვა, ახალ ანგარიშზე კი თანხა წამში გადაირიცხა. დაბეგ-
ვრების გადამისამართება, რომელთა შენარჩუნებაც მინდოდა (მან-
ქანის დაზღვევა, ურთიერთდაზღვევა23) რამდენიმე მეილის საქმე
აღმოჩნდა. ბინის ამბავი ცოტა გაიწელა, საჭიროდ ჩავთვალე, ზღა-
პარი გამომეცხო ახალი სამსახურის თაობაზე, რომელიც არგენტინა-
ში მელოდა – მანდოზას პროვინციაში გაშენებულ უზარმაზარ ვენა-
ხებში. სააგენტოში ყველა აღფრთოვანდა ამ ამბით – როგორც კი
საფრანგეთიდან წასვლაზე იწყებს კაცი ლაპარაკს, ფრანგები აღ-
ფრთოვანდებიან ხოლმე. ეს ძალიან დამახასიათებელია მათთვის –
თუნდაც გრენლანდიაში მიდიოდეს ადამიანი, ისინი მაინც აღფრთო-
ვანდებიან. არგენტინაზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტია და, ბრაზილია
რომ მეთქვა, ბანკის თანამშრომელი, რომელმაც მე მიმიღო, საერ-
თოდ, ძირს გაგორდებოდა. წინა ანგარიშის სრულად დახურვას ორი
თვე სჭირდებოდა და ამას გადარიცხვებით მოვაგვარებდი; დასრუ-
ლებისას არ ვიქნებოდი ადგილზე, რასაკვირველია, თუმცა არც იყო
ამის აუცილებლობა.

სამსახურის საკითხი დამრჩებოდა. თანამშრომლის სტატუსი

მქონდა სოფლის მეურნეობის სამინისტროში და აგვისტოდან დაწყე-
ბულ ხელშეკრულებას ყოველწლიურად მიახლებდნენ. ჩემი განყო-
ფილების უფროსს კი გაუკვირდა, შვებულების პერიოდში რომ და-
ვურეკე, მაგრამ დამთანხმდა, იმავე დღეს შემხვედროდა. სასოფლო-

21
„სასოფლო კრედიტი“ – საბანკო და სადაზღვევო სისტემა საფრანგეთში
22
„ბეენპე“– პარიზის ეროვნული ბანკი
23
ურთიერთდაზღვევა (AssuranceMutuelle) – სოციალური დაზღვევის ნაირსა-
ხეობა საფრანგეთში
54
სამეურნეო ამბებში შედარებით უფრო გარკვეული ამ კაცისთვის
პირველთან ახლომდგომი, მაგრამ მაინც უფრო ეშმაკური ტყუილის
მოფიქრება ჩავთვალე საჭიროდ. ამიტომ მოვიგონე მრჩევლის, „სა-
სოფლო-სამეურნეო ექსპერტის“ ადგილი არგენტინის საელჩოში. ეჰ,
არგენტინაო, ჩაილაპარაკა პირქუშად. ფაქტობრივად, რამდენიმე
წელი იყო, რაც არგენტინიდან შემოსულმა სასოფლო-სამეურნეო ექ-
სპორტმა, პირდაპირი მნიშვნელობით ყოველი სფერო მოიცვა და ეს
არ იყო ყველაფერი. ექსპერტები აფასებდნენ, რომ ორმოცდაოთხი
მილიონი მცხოვრებით დასახლებულ არგენტინას შეეძლო, სრულად
გამოეკვება ექვსასი მილიონი ადამიანი. ახალ მთავრობას ეს კარგად
ჰქონდა გააზრებული, პესოს გაუფასურების პოლიტიკით ეს არამზა-
დები პირდაპირ წალეკავდნენ ევროპას თავიანთი პროდუქტებით.
ამასთან, მათი კანონმდებლობა არანაირად არ ზღუდავდა გენმოდი-
ფიცირებული პროდუქციის წარმოებას, თუ ჩვენ არ ვიქნებოდით სა-
თანადო სიმაღლეზე. უგემრიელესი ხორცი აქვთ-მეთქი, შემრიგებ-
ლური ტონით ვთქვი. მარტო ხორცი რომ იყოსო... კიდევ უფრო პირ-
ქუშად მიპასუხა მან: მარცვლეული, სოია, მზესუმზირა, შაქარი, მი-
წის თხილი, ყველანაირი ხილი, ხორციც, რასაკვირველია, და რძეც
კი: აი, ყველა სფერო, რომელშიც არგენტინას შეეძლო, ევროპის-
თვის ზიანი მიეყენებინა და თან უმოკლეს ვადებში. მოკლედ, მტრის
მხარეს გადადიხართო, დაასკვნა აშკარად ხუმრობით, მაგრამ ამ
ხუმრობაში ნამდვილი სიმწარე ერია. ვარჩიე, ფრთხილი დუმილი შე-
მენარჩუნებინა. თქვენ ჩვენი ერთ-ერთი საუკეთესო ექსპერტი
ბრძანდებით და, ვვარაუდობ, მათი შემოთავაზება ფინანსურად სა-
ინტერესოაო, დაჟინებით და ისეთი ხმით თქვა, შიშს რომ მოჰგვრის
კაცს, ეს მალე სულ გადაირევაო. პასუხის გაცემა არც ამჯერად ჩავ-
თვალე მიზანშეწონილად, თუმცა ვცადე, ერთდროულად დასტურის,
წუხილის, თანამზრახველობისა და მოკრძალების გამომხატველი გა-
მომეტყველება მიმეღო. და ასეთი გამომეტყველება რთულად მი-
საღწევი აღმოჩნდა.

55
 კეთილიო, და თითები მაგიდაზე აათამაშა. ისე მოხდა, რომ შვე-
ბულებაში ვიყავი და ეს შვებულებაც ჩემი სახელშეკრულებო პერიო-
დის ბოლოს მთავრდებოდა. ამიტომაც ტექნიკურად აღარც ჩემი
დაბრუნება გახდებოდა საჭირო. ცხადია, ცოტა თავგზააბნეული
იყო, ცოტათი შეცბუნებულიც, მაგრამ მისთვის ეს პირველი შემ-
თხვევა არ უნდა ყოფილიყო. სოფლის მეურნეობის სამინისტრო კარ-
გად უხდის ხელშეკრულებით დაქირავებულებს; როგორც კი ისინი
საკმარის სამოქმედო გამოცდილებას შეიძენენ, ბევრად უფრო უხ-
ვად უხდის, ვიდრე თავის მოხელეებს. მაგრამ იმავეს ვერ დაიკვეხნის
ვერც კერძო სამსახურების და ვერც უცხო ქვეყნის საელჩოების წი-
ნაშე, რასაკვირველია. როგორც კი ეს უკანასკნელნი გამარჯვების
უტყუარ გეგმას შეიმუშავებენ, მათი ბიუჯეტი ლამის უსაზღვრო
ხდება. მახსოვს ერთი ამხანაგი სარეკლამოდან, რომელიც შეერთე-
ბული შტატების საელჩომ ქერის ორმოში ჩააგდო. სხვათა შორის, სა-
ერთოდ ვერ გაართვა თავი დაკისრებულ მოვალეობას და კალიფორ-
ნიული ღვინოები ისევ კანტიკუნტად იყიდებოდა საფრანგეთში, ხო-
ლო შუა დასავლური24 საქონლის ხორცი ამაოდ ცდილობდა ადგი-
ლის დამკვიდრებას, მაშინ როცა არგენტინული საქონლის ხორცი
ამას უკვე ახერხებდა. მიდი და გაიგე, როგორ... მომხმარებელი ერ-
თი პატარა და იმპულსური არსებაა, ბევრად უფრო იმპულსურიც კი,
ვიდრე ძროხა. არადა, კომუნიკაციის ზოგიერთ მრჩეველს სრულიად
მშვიდობიანი სცენარი ჰქონდა შემუშავებული. მათი აზრით, კოვბო-
ის იმიჯი გადამეტებულად იყო გამოყენებული და ახლა უკვე ყველამ
იცოდა, რომ შუა დასავლეთი ერთი ბუნდოვანი და უსახელო ტერი-
ტორიაა, სადაც ხორცის ქარხნები ერთმანეთზეა მიწყობილი და სა-
დაც ძალიან ბევრ ბურგერს მიირთმევენ ყოველდღიურად. შეუძლე-

24
იგულისხმება ამერიკის შუა დასავლეთის შტატები.
56
ბელია სხვანაირად. კაცი რეალისტი უნდა იყოს, ლასოთი ცხოველე-
ბის დაჭერა უკვე ძნელად წარმოსადგენია. მაშინ, როცა გაუჩო25 იმი-
ჯი (ლათინური მაგია მოქმედებს?) კვლავაც ოცნებებს უღვივებს ევ-
როპელ მომხმარებელს. ეს უკანასკნელი თვალუწვდენელ პრერიებს
წარმოიდგენს ხოლმე, სადაც ამაყი და თავისუფალი ცხოველები ლა-
ღად დაჯირითობენ პამპის შუაგულში (ისე, ძროხა როგორ დაჯირი-
თობს, ეგ ჯერ გასარკვევია). ასეა თუ ისე, არგენტინულ საქონლის
ხორცს სამეფო გზა ეხსნებოდა.

ჩემმა ყოფილმა განყოფილების უფროსმა ძალიან სწრაფად, მაგ-

რამ მაინც ჩამომართვა ხელი და, სანამ მისი კაბინეტიდან გამოვი-
დოდი, უკანასკნელი გამბედაობა მოიკრიბა, რომ ჩემთვის წარმატე-
ბა ესურვებინა ახალ პროფესიულ ცხოვრებაში.
ჩემი ოთახის დასაცლელად ათი წუთიც არ დამჭირვებია. ოთხი
საათი იქნებოდა და მეც ცხოვრების ახლებურად მოწყობას შევუდე-
ქი.

წინა სოციალური ცხოვრების ყველა კვალი უპრობლემოდ გავაქ-

რე. სიმართლე ითქვას, ეს ამბავი ძალიან გაიოლდა ინტერნეტით,
ყველანაირი ფაქტურა, საგადასახადო დეკლარაციები და სხვა ფორ-
მალობები ახლა ელექტრონულად გვარდებოდა და ფიზიკური მისა-
მართი უსარგებლო გახდა – მეილის მისამართი ჰყოფნიდა ყველა-
ფერს. თუმცა ჯერ კიდევ მქონდა სხეული, ამ სხეულს ჰქონდა გარ-
კვეული საჭიროებები და, სინამდვილეში, ყველაზე ძნელი ჩემს ამ
გაქცევაში რომელიმე პარიზული სასტუმროს პოვნა რჩებოდა, რო-
მელიც მწეველი სტუმრის მასპინძლობას დასთანხმდებოდა. ერთი
ასჯერ მაინც დამჭირდა ტელეფონით დარეკვა. ყოველ ჯერზე მედ-
გრად ავიტანე მორიგის მედიდური ზიზღი, რომელიც ხელშესახებ

25
გაუჩო – (ესპ.) მწყემსი სამხრეთ ამერიკაში
57
სიამოვნებას განიცდიდა, როცა ბოროტი კმაყოფილებით მიმეორებ-
და, არა, ბატონო, შეუძლებელია, ჩვენს დაწესებულებაში მოწევა არ
შეიძლება, მადლობას გიხდით ზარისთვისო. მოკლედ, მთელი ორი
დღე მივუძღვენი ამ ძიებას და მხოლოდ მესამე დღის გამთენიას, რო-
ცა ნათლად წარმოვიდგინე მოსალოდნელი გაუსახლკაროება (უსახ-
ლკარო, შვიდასი ათასი ევროთი ანგარიშზე, ერთობ ორიგინალუ-
რად და ყურის მომჭრელადაც კი ჟღერდა), გამახსენდა სასტუმრო
„ნიორის მერკური – პუატური ჭანჭრობები“, რომელიც ცოტა ხნის
წინ ჯერ კიდევ მასპინძლობდა მწეველებს. იქნებ კიდევ არსებობდა
ამის შანსი.
მართლაც, ინტერნეტში რამდენიმესაათიანი ძებნის შედეგად შე-
ვიტყვე, რომ „მერკურის“ სასტუმროების უმეტესობა პარიზში სრულ
არამწეველურ პოლიტიკას თუ ატარებდა, თითო-ოროლა გამონაკ-
ლისი მაინც იყო. ამგვარად, თავისუფლება ვერ მოვიდოდა რომელი-
მე დამოუკიდებელი ერთეულისაგან. ქვემდგომის აღშფოთება და
ზიზღი იერარქიული მითითებების შესრულების მიმართ, ერთგვარი
დაუმორჩილებლობა და ინდივიდუალური მორალური თვითშეგნე-
ბის ამბოხება თუ მოიტანდა ამას, რაც ნაირ-ნაირ ეგზისტენციალურ
თეატრალურ პიესებშია აღწერილი უშუალოდ მეორე მსოფლიო
ომის შემდეგ.
სასტუმრო და როზალიას პროსპექტზე, მე-13 არონდისმანში,
იტალიის მოედანთან მდებარეობდა. არც ეს პროსპექტი ვიცოდი და
არც ამ დის შესახებ მსმენოდა რამე, მაგრამ იტალიის მოედანი ძა-
ლიანაც ხელს მაძლევდა, ბუგრენელიდან საკმარისად დაშორებული
იყო და იქ იუზუს შემთხვევით ვერ გადავეყრებოდი. იშვიათად თუ
გავიდოდა ლე მარეზე და სენ-ჟერმენზე; ამას თუ აღვირახსნილ სა-
ღამოებს დავუმატებდით მე-16-ში ან, კარგი, მე-17-ში და... ეს იყო
და ეს მისი მისვლა-მოსვლის სივრცე. ამიტომაც იტალიის მოედანზე

58
ისევე წყნარად ვიქნებოდი, როგორც სადმე ვესულში ან რომორან-
ტენში.26

26
ვესული და რომორანტენი – პარიზიდან დაშორებული ქალაქები
59
 გამგზავრება ორშაბათს, 1-ლ აგვისტოს გადავწყვიტე. 31 ივლი-
სის საღამოს სასტუმრო ოთახში მოვკალათდი და იუზუს დაბრუნე-
ბას დაველოდე. ჩემს თავს ვეკითხებოდი, ნეტა რამდენი დრო დას-
ჭირდება რეალობის მისახვედრად, იმის გასააზრებლად, რომ მე
მართლა წავედი და აღარასოდეს დავბრუნდები-მეთქი. მისი ყოფნა
საფრანგეთში პირდაპირ იყო დამოკიდებული ბინის წინასწარ დაქი-
რავების ორთვიან ვადაზე. ზუსტად არ ვიცოდი, რა ხელფასი შეიძ-
ლებოდა ჰქონოდა იაპონიის კულტურის სახლში, მაგრამ ქირისთვის
ნამდვილად არ ეყოფოდა. ძნელად წარმომედგინა, რომ როდისმე
რომელიმე პატარა და საცოდავ ერთოთახიანზე დათანხმებულიყო,
მაშინ ტანსაცმლისა და მორთულობების სამი მეოთხედი უნდა გა-
დაეყარა. მიუხედავად იმისა, რომ ტანსაცმლის ცალკე შესანახი ოთა-
ხიც დიდი იყო და მშობელთ განმარტოების სავანის სააბაზანოც, მან
მოახერხა და თითოეული უჯრა-განყოფილება პირამდე გადაძეძგა.
ნივთების რაოდენობა, რომელიც მას ქალობის შესანარჩუნებლად
სჭირდებოდა, ძალიან დიდი იყო. ქალებს ეს ჰკიდიათ, მაგრამ ეს
რიცხვი არ მოსწონთ კაცებს, გულიც კი ერევათ და ბოლოს ისეთი

60
შეგრძნება ეუფლებათ, რომ შეიძინეს რაღაც გაფუჭებული პროდუქ-
ტი, რომლის სილამაზის შენარჩუნებაც მხოლოდ დაუსრულებელი
ხრიკების შედეგადაა შესაძლებელი, ხრიკებისა, რომლებიც ამ ყვე-
ლაფრის გამო მალევე (როგორიც უნდა იყოს თავდაპირველი მოწყა-
ლება, რაც კი რომელიმე მაჩომ შეიძლება გამოიჩინოს ერთად თავ-
მოყრილი ქალური უცნაურობების მიმართ) იღებს ამორალურ სახეს.
ფაქტია, რომ იუზუ წარმოუდგენლად დიდ დროს ატარებდა სააბაზა-
ნოში. ამას ყურადღება ჩვენი საერთო შვებულებების დროს მივაქ-
ციე: დილის (ანუ დაახლოებით შუადღის) ტუალეტს, ნაშუადღევის
ოდნავ უფრო შემოკლებულ შესწორება-შელამაზებასა და საღამოს
აბაზანის დაუსრულებელ და გამაღიზიანებელ ცერემონიალს შორის
(ერთ დღეს გამანდო, დღეში თვრამეტნაირ საცხსა და ლოსიონს
ვხმარობო) გამოვითვალე, რომ ყოველდღიურად ექვს საათს უძ-
ღვნიდა ამ ყველაფერს. ეს იმიტომაც იყო ასეთი საძრახი, რომ ყველა
ქალი ასე არ იქცეოდა, საპირისპირო მაგალითებიც არსებობდა და
სევდამ გული შემიკუმშა ალ ალკიანელი წაბლისფერთმიანის და მი-
სი ერთი ბეწო ბარგის გახსენებაზე. ზოგიერთი ქალი უფრო ბუნებ-
რივის, სამყაროსთან შერწყმულის შთაბეჭდილებას ტოვებს. ხანდა-
ხან იმასაც კი ახერხებს, რომ საკუთარი სილამაზის მიმართ გულგრი-
ლი გეჩვენება. რა თქმა უნდა, ეს დამატებითი ეშმაკობებია, მაგრამ
პრაქტიკულ შედეგს იძლევა, კამილიას, მაგალითად, დღეში დიდი-
დიდი ნახევარი საათი გაეტარებინა სააბაზანო ოთახში და მე დარ-
წმუნებული ვიყავი, რომ ალ ალკიანელი წაბლისფერთმიანის შემ-
თხვევაშიც ასე იქნებოდა.
მაშასადამე, ქირის გადახდის უუნარო იუზუ იძულებული გახდე-
ბოდა, იაპონიაში დაბრუნებულიყო, თუკი არ გადაწყვეტდა გაბოზე-
ბულიყო. ამისთვის საჭირო გარკვეული უნარები ჰქონდა, მისი სექ-
სუალური შესაძლებლობებიც ძალიან დიდ სიმაღლეებს აღწევდა,
განსაკუთრებით, უმნიშვნელოვანეს – წუწვნის სფეროში, ისე ლო-

61
კავდა ყლისთავს, რომ წამით არ გამორჩებოდა მხედველობიდან ყვე-
რების არსებობა. ერთადერთი ნაკლი ჰქონდა – ღრმა მინეტს ვერ
ახერხებდა პატარა პირის გამო, მაგრამ ჩემს თვალში ღრმა მინეტი
უმცირესობაში დარჩენილი მანიაკების ახირება იყო და მეტი არაფე-
რი – თუ გინდა, რომ მთელ ყლეზე შემოვლებულ ხორცს გრძნობდე,
ამისთვის, უბრალოდ არსებობს მუტელი, ამისთვისაა შექმნილი. პი-
რის უპირატესობა, რომელსაც ენა განაპირობებს, მაინც სრულიად
დაკარგულია ღრმა მინეტის დახურულ სამყაროში, სადაც ენა იმთა-
ვითვე მოკლებულია მოქმედების ყოველგვარ შესაძლებლობას. მოკ-
ლედ, ნუღარ ვიკამათებთ ამაზე, მაგრამ ფაქტია, რომ იუზუ კარგად
ანძრევდა და ის ამას სიამოვნებით და ნებისმიერ ვითარებაში აკე-
თებდა (რამდენი თვითმფრინავით მგზავრობა გამილამაზა გასაოცა-
რი ნძრევით! ). განსაკუთრებით ნიჭიერი იყო ანალურ სფეროშიც –
ტრაკი მგრძნობიარე და ადვილად მისადგომი ჰქონდა. იძლეოდა
სრულიად კეთილი ნებით; ანალური სექსი კი ესკორტინგის საქმეში
ყოველთვის დამატებით ნაზღაურდება. რამე რომ ყოფილიყო, ნამ-
დვილად შეეძლო ანალურით ბევრად მეტი მოეთხოვა, ვიდრე უბრა-
ლო ბოზს. მის შესაძლო ანაზღაურებას საათში შვიდასი ევროთი, ღა-
მის ტარიფით კი ხუთი ათასი ევროთი განვსაზღვრავდი: იუზუს ნამ-
დვილი ელეგანტურობა, შეზღუდული, მაგრამ საკმარისი კულტუ-
რის დონე მას ჭეშმარიტ ესკორტად აქცევდა, ისეთ ქალად, რომელ-
საც იოლად წაიყვანდი სადილზე, მნიშვნელოვან საქმიან სადილზეც
კი, რომ აღარაფერი ვთქვათ მის ფუნქციებზე – საუბრის ჭკვიანუ-
რად წარმართვის უნარზე. ცნობილია, რომ საქმიან წრეებში დიდად
აფასებენ საუბრებს ხელოვნებაზე. სხვათა შორის, ვიცოდი, რომ ზო-
გიერთ ჩემს კოლეგას ეჭვი ჰქონდა, რომ მე იუზუსთან ზუსტადაც
ამის გამო ვიყავი. იაპონელი ქალი ნებისმიერ შემთხვევაში თავის-
თავადაც მაღალი კლასის მაჩვენებელია, მაგრამ იუზუ, და მე ამის
თქმა ყალბი მოკრძალების გარეშე შემიძლია, განსაკუთრებით მაღა-

62
ლი კლასისა იყო. ვიცოდი, რომ ამის გამო ბევრი შემომყურებდა აღ-
ფრთოვანებით, მაგრამ მე მაინც დაბეჯითებით ვაცხადებ და დამი-
ჯერეთ, უკვე ახლოს ვარ დასასრულთან, ტყუილის სურვილმა საბო-
ლოოდ დამტოვა – იუზუში „უმაღლესი დონის“ ესკორტის თვისებებ-
მა კი არა, უბრალოდ და მარტივად, ჩვეულებრივი ბოზის უნარმა
მომხიბლა.
მიუხედავად ამისა, გულის სიღრმეში იუზუს გაბოზების მაინც არ
მჯეროდა. ბევრჯერ ვყოფილვარ ბოზებში, ხან მარტო, ხან ქალებ-
თან ერთად, რომლებიც ჩემთან ცხოვრობდნენ. იუზუს მთავარი თვი-
სება აკლდა ამ არაჩვეულებრივი ხელობისთვის: ხელგაშლილობა.
ბოზი არ ირჩევს კლიენტებს, ესაა პრინციპი, აქსიომა; ის სიამოვნე-
ბას ანიჭებს ყველას განურჩევლად და სწორედ ამით აღწევს სიდი-
ადეს.
მართალია, იუზუს შეეძლო განგბანგის შუაგული ყოფილიყო,
მაგრამ ეს განსაკუთრებული სიტუაციაა, რომლის დროსაც ყლეები
მის სამსახურში იდგნენ, რაც ქალს ერთგვარი ნარცისული თრობის
მდგომარეობაში აგდებს, ყველაზე აღმგზნები ამ შემთხვევაში უთუ-
ოდ მამაკაცების გარემოცვაში ყოფნაა, რომლებიც ნძრევა-ნძრევით
ელოდებიან თავიანთ რიგს. ბოლოს და ბოლოს, კატრინ მილეს წიგ-
ნებს შეგახსენებთ – გადამწყვეტს ამ ამბავში. იუზუ ყოველთვის, რო-
ცა კი საყვარელს ამ განგბანგის მიღმა ირჩევდა, ამას გულდასმით
აკეთებდა. შევხვედრივარ კიდეც რამდენიმე მათგანს, ისინი, ძირი-
თადად, ხელოვანი ხალხი იყო (თუმცა არც იმდენად წყეული ხელო-
ვანები, უფრო პირიქითაც კი, სიმართლე ითქვას), ზოგჯერ კულტუ-
რული, გადაწყვეტილების მიმღები ადამიანები, ყოველ შემთხვევა-
ში, უფრო ახალგაზრდები, უფრო ლამაზები, უფრო ელეგანტურები
და უფრო მდიდრები, რაც უკვე კარგა ბევრ ხალხს ნიშნავს პარიზის-
ნაირ ქალაქში. ყოველთვის არსებობს ათასობით მამაკაცი, რომე-
ლიც ამ პორტრეტ-რობოტს შეესაბამება – ალბათ თხუთმეტი ათა-
სამდე, რიცხვებით თუ გამოვხატავთ. მაგრამ მას ნაკლები ჰყავდა,

63
უთუოდ, რამდენიმე ასეული, იმ დროის განმავლობაში, რაც ჩვენი
ურთიერთობა გრძელდებოდა. მოკლედ, შეიძლება ითქვას, რომ ის
მშვენივრად გაიფურჩქნა საფრანგეთში, მაგრამ ახლა ეს ამბავი მორ-
ჩა და ზეიმი დასრულებული იყო.
მთელი ჩვენი ურთიერთობის განმავლობაში არც ერთხელ არ
დაბრუნებულა იაპონიაში, ეს აზრადაც კი არ გაუვლია, ხოლო სატე-
ლეფონო საუბრები მშობლებთან, რომლებსაც შემთხვევით შევესწა-
რი, ფორმალური და ცივი მეჩვენა, ყოველ შემთხვევაში – ხანმოკლე
და ეს ისეთი ხარჯი იყო, რომელზეც ნამდვილად ვერ უსაყვედურებ-
და კაცი. ვეჭვობდი (კი, ამ საკითხზე გული არ გადაუშლია ჩემთვის,
მაგრამ სიმართლემ მაინც გამოჟონა სადილების დროს, რომლებსაც
ჩვენი ურთიერთობის დასაწყისში ვმართავდით; ანუ იმ დროს, როცა
ჯერ კიდევ ვაპირებდით, შეგვეძინა მეგობრები, ჩავრთულიყავით
დახვეწილ სოციალურ, გულთბილ და მომთხოვნ ქსელში, სიმარ-
თლემ გამოჟონა, იმიტომ რომ სხვა ქალები, რომლებსაც ის თავისივე
გარემოს წევრებად მიიჩნევდა, მაგალითად, მოდის შემოქმედთ, ან
talent scout-ებს, ჩვენთან ერთად იყვნენ და ამ ქალების ყოფნა უთუ-
ოდ აუცილებელი იყო მისი აღმსარებლობიდან გამომდინარე), ჰო,
ვეჭვობდი, რომ მისი მშობლები თავიანთი გაურკვეველი იაპონიი-
დან საქორწინო, თანაც ძალიან გარკვეულ საქორწინო გეგმებს უდ-
გენდნენ (როგორც ჩანს, ორი შესაძლო პრეტენდენტი არსებობდა,
ანდა სულაც ერთი) და, როგორც კი იუზუ ხელახლა მათ მახეში გა-
ებმებოდა, უაღრესად ძნელი იქნებოდა მისთვის იქიდან თავის დაღ-
წევა. ძნელი და, შეიძლება ითქვას, შეუძლებელიც კი, თუ არ შექმნი-
და კანჯეის და არ აღმოჩნდებოდა ჰიროკუს სიტუაციაში (ცოტას ვი-
გონებ სიტყვებს, თუმცა არც მთლად, რაკი მათი სატელეფონო საუბ-
რებიდან რაღაც ხმოვანი კომბინაციები მახსოვს). მოკლედ, როგორც
კი ტოკიოში, ნარიტას საერთაშორისო აეროპორტში დაადგამდა
ფეხს, მის ბედს მაშინვე დაესმებოდა ბეჭედი.

64
 ასეთია ეს ცხოვრება.

ამჯერად შეიძლება საჭიროდ მივიჩნიო და რამდენიმე განმარტე-

ბა შემოვიტანო სიყვარულის თაობაზე. უფრო ქალებისათვის, რად-
გან მათ ცუდად ესმით, რა არის სიყვარული მამაკაცებისთვის, მუდ-
მივად ერევათ თავგზა პარტნიორული მოპყრობისა და საქციელების
გამო და ხანდახან მიდიან მცდარ დასკვნამდე, რომ მამაკაცებს არ
ძალუძთ სიყვარული. ისინი იშვიათად ხვდებიან, რომ ეს ერთი და
იგივე სიტყვა, სიყვარული, მამაკაცებში და ქალებში საპირისპიროდ
განსხვავებულ ორ რეალობას ასახავს.
ქალში სიყვარული ძლიერება, შემოქმედებითი, ტექტონიკური
ძალაა. როდესაც ქალში სიყვარული დაისადგურებს, ეს მისთვის ყვე-
ლაზე აღმაფრთოვანებელი ბუნებრივი მოვლენა ხდება, რომლის ბუ-
ნებამაც შეიძლება დაუვიწყარი სანახაობა შემოგვთავაზოს. ის ში-
შით უნდა დაათვალიერო. სიყვარული ისეთივე ხარისხის შემოქმედი
ძალაა, როგორიც მიწისძვრა ან კლიმატის ცვალებადობა. ის სხვა
ეკოსისტემას, სხვა გარემოს, სხვა სამყაროს წარმოშობს, თავისი სიყ-
ვარულით ქალი ახალ სიცოცხლეს ქმნის, პატარ-პატარა ცალკე არ-
სებებს, რომლებიც ამ არაუზრუნველ ცხოვრებაში დაბაჩუნობენ.
სწორედ ქალი ქმნის წყვილის ცხოვრების, სოციალური, გრძნობის-
მიერი და ახალი გენეტიკური თვითმყოფადობის პირობებს, რომლის
დანიშნულებაც, არც მეტი და არც ნაკლები, წინარე არსებული ინ-
დივიდების ყოველგვარი კვალის გაქრობაა. ეს ახალი თვითმყოფა-
დობა თავისთავად უკვე სრულყოფილია თავისი არსით, როგორც
პლატონმა შენიშნა, ის შეიძლება ზოგჯერ კიდევ უფრო შეივსოს
ოჯახის შექმნისას, მაგრამ ეს ლამის წვრილმანია. იმის საპირისპი-
როდ, რასაც შოპენჰაუერი ფიქრობდა, ქალი, ყოველ შემთხვევაში,
მთლიანად უძღვნის თავის თავს ამ ამოცანას, თავქვე ეშვება ამ უფ-
სკრულში, როგორც ამბობენ, სხეულით და სულით და, სხვათა შო-
რის, დიდად არც განასხვავებს ამ ორ რამეს. ეს სხვაობა სხეულსა და

65
სულს შორის მისთვის მხოლოდ უშედეგო მამაკაცური ჩაკირკიტებაა
და სხვა არაფერი. ამ ამოცანას, რომელიც სულაც არ არის განყენე-
ბული, ქალი უყოყმანოდ შესწირავს სიცოცხლეს, რაკი ის წმინდა
წყლის სასიცოცხლო ინსტინქტის გამოვლინებაა.
მამაკაცი თავიდან უფრო თავშეკავებულია, ისე ტკბება და პა-
ტივს სცემს ამ ემოციურ აწყვეტილობას, რომ სრულად არც ესმის და
ცოტა უცნაურადაც ეჩვენება ამხელა ამბის შექმნა. მაგრამ ის ნელ-
ნელა იცვლება და თანდათან იძირება ქალის მიერ შექმნილ ვნებისა
და სიამოვნების მორევში. უფრო სწორად, ის ქალის ნებას, მის უპი-
რობო და წმინდა ნებას აღიარებს და ესმის, რომ ეს ნება ქალისაგან
მოთხოვნილი ხშირი, სასურველია, ყოველდღიური ვაგინალური პე-
ნეტრაციით გამოხატული პატივისცემაა. ეს პენეტრაციები ამ ყვე-
ლაფრის გამოხატვის ჩვეულებრივი პირობაა, ის თავისთავად კარგი
ნებაა, რომელშიც ფალოსი, კაცის არსებობის მთავარი ბირთვი, სტა-
ტუსს იცვლის და სიყვარულის გამოხატვის შესაძლებლობის პირო-
ბად იქცევა. კაცი თითქმის ვერც ფლობს სხვა საშუალებებს და, სწო-
რედ ამ უცნაურობის გამო, ფალოსის ბედნიერება თვითმიზანი ხდე-
ბა ქალისათვის, მიზანი, რომელიც მაინცდამაინც ვერ იტანს გამოყე-
ნებული საშუალებების შეზღუდვას. ქალის მიერ მინიჭებული სი-
ამოვნება თანდათანობით ცვლის მამაკაცს და ის ამაში აღიარებასა
და აღფრთოვანებას ხედავს. მისი მსოფლხედვაც ასევე გადასხვა-
ფერდება და, მამაკაცის თვალსაზრისით, მოულოდნელად აღწევს
მოწიწების კანტისეულ განზომილებას. ის თანდათანობით იწყებს
სამყაროს სხვაგვარად აღქმას, უქალოდ ცხოვრება (თანაც, ზუსტად
იმ ქალის გარეშე, რომელიც მას ამხელა სიამოვნებას ანიჭებს) მარ-
თლა შეუძლებელი ხდება და ცხოვრების კარიკატურად იქცევა; ამ
მომენტში უყვარდება მამაკაცს რეალურად. მაშასადამე, სიყვარული
მამაკაცისთვის რაღაცის დასასრულია, შესრულებაა და არა, რო-
გორც ქალისთვის, რაღაცის დასაწყისი, დაბადება. აი, ეს არ უნდა
გამოგვრჩეს.

66
 მართალია, იშვიათად, მაგრამ ყველაზე მგრძნობიარე და წარმო-
სახვისუნარიან მამაკაცებშიც ზოგჯერ სიყვარული პირველივე წამი-
დან იწყება; love at first sight სულაც არ გახლავთ მითი; მაგრამ სწო-
რედ მაშინ, წინსწრების განსაკუთრებული გონებრივი მოძრაობით
წარმოიდგენს მამაკაცი სიამეთა ერთიანობას, რომელთა მონიჭებაც
შეუძლია ქალს წლების განმავლობაში (როგორც ამბობენ ხოლმე, სა-
ნამ სიკვდილი არ დააშორებს მათ) და რომლებითაც მამაკაცი წინ
უსწრებს ძლევამოსილ დასასრულს (უკვე ყოველთვისო, როგორც
კარგ გუნებაზე დამდგარი ჰაიდეგერი იტყოდა ხოლმე). სწორედ ეს,
გაზიარებულ სიამეთა დიდებული უსასრულობა განვჭვრიტე კამი-
ლიას მზერაში (თუმცა კამილიას კიდევ დავუბრუნდები), უფრო გა-
ბედულად კი (და ოდნავ ნაკლები ძალითაც, მაგრამ ისიც სათქმელია,
რომ ათი წლით უფრო ხნიერი ვიყავი და ჩვენი შეხვედრის მომენტში
სექსი სრულიად გამქრალიყო ჩემი ცხოვრებიდან, აღარიყო მისი ად-
გილი და მეც შეგუებული ვიყავი ამას, კაცობა უკვე ნაწილობრივ და-
კარგული მქონდა) მარადიულად ტკივილის მომგვრელი ალ ალკია-
ნელი წაბლისფერთმიანის წამიერ მზერაში, რაც ბედნიერების ბოლო
და ალბათ უკანასკნელი შანსი იყო, რომელიც ბედმა მარგუნა ცხოვ-
რების გზაზე.
მსგავსი არაფერი შემიგრძნია იუზუსთან, თანდათანობით დამიპ-
ყრო. თანაც ეს ყველაფერი მეორადი საშუალებებით გააკეთა, მოქ-
მედებდა იმით, რასაც ჩვეულებრივ, გარყვნილებას უწოდებენ, უფ-
რო კი თავისი უსირცხვილობით, იმ ხერხით, რომლითაც მინძრევდა
(და თავადაც ანძრევდა) ნებისმიერ ვითარებაში. სხვა მხრივ, რა ვი-
ცი, ულამაზესი მუტლები მინახავს, მისი კი ცოტა განსხვავებული
იყო, ზედმეტი ნაკეცები ჰქონდა კანზე (გარკვეული აზრით, კაცი
იფიქრებდა, მიუხედავად მისი ნორჩი ასაკისა, ჩამოკიდებული აქ-
ვსო). საუკეთესო კი, რაც მახსენდება, მისი ტრაკი იყო, მისი, ერთი
შეხედვით, ვიწრო ტრაკი, რომელსაც შენს გემოზე მოირგებდი, რო-
მელიც მუდმივად მაყენებდა არჩევანის წინაშე სამ ხვრელს შორის.

67
რამდენ ქალს შეუძლია ამით დაიტრაბახოს? და ამავე დროს როგორ
ჩავთვალო ქალებად ისინი, ვისაც ამით ტრაბახი არ შეუძლია?
შეიძლება ვინმემ მისაყვედუროს, სექსს ზედმეტ მნიშვნელობას
ანიჭებო, მაგრამ მე ასე არ ვფიქრობ. კი, ვიცი, რომ ცხოვრების ნორ-
მალური მიმდინარეობის დროს მის ადგილას თანდათანობით სხვა
სიხარულები მოდის, მაგრამ სექსი მაინც რჩება ერთადერთ მომენ-
ტად, რომლის დროსაც ადამიანი პირადად და უშუალოდ რთავს საქ-
მეში თავის ორგანოებს. ამიტომაც სექსის, ამასთან, ინტენსიური
სექსის, მონაკვეთის გავლა აუცილებელ პირობად რჩება სასიყვარუ-
ლო შერწყმისათვის, ვერაფერი ვერ მოხდება უამისოდ, და დანარჩე-
ნიც, ჩვეულებრივ, თანდათანობით აქედან მომდინარეობს. სხვა რა-
მეც არის, კერძოდ, ის, რომ სექსი ერთხანს საშიში ხდება, განსაკუთ-
რებით იმ დროს, როდესაც ყველაზე საინტერესოს ვხდით სიამოვნე-
ბას. მაინცდამაინც შიდსს არ ვგულისხმობ, მით უფრო, რომ სიკვდი-
ლის შიში შეიძლება ნამდვილ გემოს სძენდეს ამ ყველაფერს, არამედ
უფრო გამრავლებას – თავისთავად ბევრად უფრო დიდ საფრთხეს.
მე, ჩემდა თავად, როგორც კი შესაძლებელი ხდებოდა, უარს ვამბობ-
დი პრეზერვატივზე, თითოეული ურთიერთობისას. სიმართლე ით-
ქვას, პრეზერვატივის არხმარება აუცილებელ პირობად იქცეოდა ჩე-
მი სურვილისთვის, რომელშიც ჩასახვის შიში საპატიო ადგილს იკა-
ვებდა და კარგად ვიცოდი, რომ, თუ დასავლელი კაცობრიობა მო-
ახერხებდა და გამრავლებას სექსისგან გამოაცალკევებდა (ასეთი
გეგმა დროდადრო ჩნდებოდა ხოლმე), ის ამით სასიკვდილო განა-
ჩენს გამოუტანდა არა მხოლოდ გამრავლებას, არამედ სექსსაც და,
ამავე სვლით, საკუთარ თავსაც. ეს კარგად იგრძნეს მემარჯვენე-
კონსერვატორმა კათოლიკეებმა, მიუხედავად იმისა, რომ მათ მიდ-
გომებში უცნაური ეთიკური გადახრები შეინიშნებოდა, მაგალითად,
ისეთი უწყინარი პრაქტიკისთვის წაყრუება, როგორიც ტრიოლიზმი
ან სოდომის ცოდვაა. იუზუს ლოდინში, რომელიც ვერანაირად ვერ

68
იყო კათოლიკე და, კიდევ უფრო მეტად – მემარჯვენე-კონსერვატო-
რი კათოლიკე, კონიაკს ჭიქას ჭიქაზე ვსვამდი და აზრების ძაფსაც
თანდათანობით ვკარგავდი. საღამოს ათი საათი გამხდარიყო. მე აქ
ღამის გათევას არ ვაპირებდი, მის უნახავად წასვლა კი მაინც ოდნავ
მაწუხებდა. თინუსიანი სენდვიჩი გავიკეთე დროის გასაყვანად და
კონიაკი ჩავცალე, მაგრამ ერთი ბოთლი კალვადოსი კიდევ რჩებო-
და.

კალვადოსის წყალობით აზრები ნელ-ნელა მიღრმავდებოდა.

კალვადოსი მაგარი სასმელია, ღრმა და უსამართლოდ დაუფასებე-
ლი. რა თქმა უნდა, იუზუს ღალატმა (მსუბუქად რომ ვთქვათ) დამამ-
წუხრა და მამაკაცური თავმოყვარეობა შემილახა. განსაკუთრებით,
ერთმა ეჭვმა შემიპყრო – ნეტა ყველა ყლე ჩემი ყლესავით უყვარდა?
– აი, შეკითხვა, რომელსაც კაცები უსვამენ საკუთარ თავს ასეთ
დროს. ამიტომ მეც დავუსვი ჩემს თავს და მერე, ვაგლახ, დასკვნა
დადებითი გამოდგა. მართალი ითქვას, ჩვენი სიყვარული ამით შე-
იბღალა და კომპლიმენტებს ჩემი ყლის შესახებ, რომლებიც თავიდან
დიდ სიამაყეს მატებდა ჩვენს ურთიერთობას (ზომა კომფორტული,
არა ზედმეტი, სიმაგრე სწორუპოვარი), ახლა სხვა თვალით ვუყუ-
რებდი, მასში ცივ ობიექტურ განსჯას, მრავალ ყლეზე გადახტომის
შედეგს უფრო ვხედავდი, ვიდრე შეყვარებული ქალის გამთბარი სუ-
ლიდან გამოსხივებულ ლირიკას. თავმდაბლად ვაღიარებ, ეს უკანას-
კნელი უთუოდ მერჩია, არავითარი განსაკუთრებული ამბიცია არ
მაწუხებდა ჩემი ყლის მიმართ. საკმარისი იყო, ჰყვარებოდათ ის, და
მეც მიყვარდა. აი, რას განვიცდიდი ჩემი ყლის მიმართ.
თუმცა ამის გამო არ ჩამქრალა საბოლოოდ მის მიმართ ჩემი სიყ-
ვარული, არამედ ეს ერთ უფრო ჩვეულებრივ და, შეიძლება ითქვას,
უფრო ხანმოკლე გარემოებაში მოხდა. ჩვენი სიტყვიერი შანტაჟი
წუთზე მეტხანს არ გაგრძელებულა, რასაც დაუყოვნებლივ მოჰყვა
სატელეფონო საუბარი, რომელსაც თვეში ორჯერ მართავდა იუზუ

69
თავის მშობლებთან. შეუძლებელია, შემშლოდა, მან იქ, იაპონიაში
დაბრუნება ახსენა. ბუნებრივია, ვკითხე ამის თაობაზე, მაგრამ პა-
სუხით ჩემი დამშვიდება მოინდომა. ეს დაბრუნება კარგა ხნის მერე
იგეგმებოდა, ყოველ შემთხვევაში, მე ამას არ უნდა ავეღელვებინე.
სწორედ მაშინ მივხვდი, წამის მეათასედში, რომ ერთგვარმა უზარ-
მაზარმა თეთრმა ნათებამ გაანადგურა ჩემში მთელი ნათელი ცნო-
ბიერება. შემდეგ ნორმალურ მდგომარეობას დავუბრუნდი და მოკ-
ლე გამოკითხვა ჩავუტარე საკუთარ თავს, რამაც მყისვე დამიდას-
ტურა მთავარი ეჭვი: ცხოვრების იდეალურ გეგმაში მას უკვე გათ-
ვალისწინებული ჰქონდა იაპონიაში დაბრუნება, მაგრამ ეს ასე, ოცი-
ოცდაათი წლის შემდეგ მოხდებოდა, მეტი სიზუსტისთვის კი, უშუა-
ლოდ ჩემი სიკვდილის შემდეგ. მაშასადამე, მას უკვე ჩაეწერა ჩემი
სიკვდილი საკუთარი მომავალი ცხოვრების გეგმაში, ეს წინდაწინ
გათვალისწინებული ჰქონდა.
უთუოდ ირაციონალური რეაქცია მქონდა. ის ოცი წლით უმცრო-
სი იყო ჩემზე, ყველაფერი მაფიქრებინებდა, რომ იუზუ ჩემ მერეც
აპირებდა ცხოვრებას და თანაც ხანგრძლივად, მაგრამ სწორედ ესაა
საქმე, რომ უპირობო სიყვარული მომავლის არად ჩაგდებას და,
გულწრფელად ითქვას, უარყოფას ითვალისწინებს. უპირობო სიყვა-
რული დაშენებულია ამ შეუძლებლობაზე, ამ უარყოფაზე და ამას
ქრისტეს რწმენა გაამყარებს თუ გუგლის უკვდავების პროგრამის
დაჯერება, ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა დიდად არა აქვს. უპირო-
ბო სიყვარულში სული, რომელიც უყვართ, ვერ კვდება. ის თავისი
განსაზღვრებითვე უკვდავია. იუზუს რეალიზმი სხვა გამოხატულება
იყო სიყვარულის არარსებობისა და ამ უძლურებას, ამ ნაკლულობას
გადამწყვეტი ხასიათი ჰქონდა. ის წამის მეათასედში გავიდა რომან-
ტიკული, უპირობო სიყვარულის საზღვრებიდან და გეგმების დალა-
გების ჩარჩოებში აღმოჩნდა. ამ მომენტში მივხვდი, რომ ყველაფერი
დასრულებული იყო, ჩვენი ურთიერთობა დამთავრებულიყო და ახ-
ლა ჯობდა კიდეც, რაც შეიძლება მალე დაბოლოებულიყო, რადგან

70
ამიერიდან მექნებოდა შეგრძნება, რომ გვერდით მყავდა არა ქალი,
არამედ ერთგვარი ობობა, ობობა, რომელიც ჩემი სასიცოცხლო
ფლუიდებით იკვებებოდა და რომელიც, მიუხედავად ამისა, ქალის
გარეგნობას შეინარჩუნებდა, ძუძუებიც ექნებოდა, ტრაკიც (რომ-
ლისთვის ხოტბის შესხმაც უკვე მოვასწარი) და მუტელიც (რომლის
თაობაზეც ერთგვარი თავშეკავება გამოვიჩინე). მაგრამ აქედან აღა-
რაფერს ჰქონდა მნიშვნელობა, ჩემს თვალში ის უკვე ობობად ქცე-
ულიყო, მჩხვლეტავ და შხამიან ობობად, რომელიც ყოველდღიურად
მწამლავდა დამბლადამცემი და მომაკვდინებელი ფლუიდით. მთავა-
რი იყო, რაც შეიძლება სწრაფად წასულიყო ჩემი ცხოვრებიდან.

კალვადოსის ბოთლიც ჩაიცალა, თერთმეტსაც გადასცდა და მის

უნახავად წასვლა, კაცმა რომ თქვას, შეიძლება საუკეთესო გამოსა-
ვალი ყოფილიყო. დიდ ფანჯარას მივადექი: გემი – დღეისთვის უთუ-
ოდ უკანასკნელი – ნახევარწრეს ასრულებდა გედების კუნძულის
წაწვეტებულ კიდესთან. სწორედ მაშინ მივხვდი, რომ იუზუს ძალიან
მალე დავივიწყებდი.

71
 ღამე ცუდად გავატარე, მოსვენებას არ მაძლევდა უსიამოვნო
სიზმრები, რომლებშიც ვითომ თვითმფრინავზე მაგვიანდებოდა. ეს
კი მაიძულებდა, სხვადასხვა სახიფათო რამეები მეკეთებინა, მაგა-
ლითად, „ტოტემის“ კოშკის ბოლო სართულიდან ვხტებოდი და რუ-
ასიში27 საჰაერო გზებით სულ ფრენა-ფრენით მივდიოდი – ხან ხე-
ლებს ვიქნევდი, ხანაც უბრალოდ, პლანირებით მივქროდი. რაღაც-
ნაირად ვახერხებდი ამას, მაგრამ უდიდესი სიზუსტის წყალობით.
კონცენტრაციის უმცირესი კლებაც და, რაღაცას მივენარცხებოდი
ხოლმე. სირთულეები გადამხდა ბოტანიკური ბაღის თავზე – მიწი-
დან სულ რამდენიმე მეტრზე მივფრინავდი და ძლივძლივობით გა-
დავევლე თავს მტაცებელი ცხოველებისთვის შემოღობილ ადგილს.
ამ სულელური, მაგრამ თვალწარმტაცი სიზმრის ინტერპრეტაცია
უთუოდ ნათელი გახლდათ: მეშინოდა, რომ ვერ გავიქცეოდი.
გაჭიმულ ხუთ საათზე გამეღვიძა, ყავა მინდოდა, მაგრამ დიდი
წინდაუხედაობა იქნებოდა ახლა სამზარეულოში ახმაურება. იუზუ

27
რუასი – სოფლის, თემის დასახელება, სადაც პარიზის შარლ დე გოლის სა-
ერთაშორისო აეროპორტია აშენებული.
72
უთუოდ დაბრუნებული იქნებოდა. როგორც უნდა წარმართულიყო
მისი საღამოები, არასდროს დაუძინია სხვაგან: სილამაზის თვრა-
მეტნაირი საცხის უცხებლად დაწოლა ვერც კი წარმოედგინა. უთუ-
ოდ ეძინა, მაგრამ ხუთი საათი ცოტა ადრე იყო, შვიდი-რვა საათის-
კენ უღრმავდებოდა ძილი და მეც იქამდე უნდა მომეთმინა. ოფცია
early check-in28 ავირჩიე სასტუმრო „მერკურში“ და ოთახი ჩემს გან-
კარგულებაში დილის ცხრა საათიდან იქნებოდა. რომელიმე ღია კა-
ფეს კი ნამდვილად ვიპოვიდი იმავე უბანში.
ჩემოდანი წინა დღესვე მოვამზადე და საქმე არაფერი მქონდა
წასვლამდე. ცოტათი გული მწყდებოდა, რომ არავითარი პირადული
მოგონება თან არ მიმყვებოდა: არც ერთი წერილი, არც ერთი ფოტო,
არც ერთი წიგნი. ეს ყველაფერი ჩემს „მაკბუკეარში“, ალუმინის
თხელ, პრიალა პარალელეპიპედში ინახებოდა. მთელი ჩემი წარსუ-
ლი 1100 გრამს იწონიდა. ისიც გავიაზრე, რომ ჩვენი ორწლიანი ურ-
თიერთობის განმავლობაში იუზუს ერთი საჩუქარიც კი არ უჩუქებია
ჩემთვის – სრულიად არაფერი, არც ერთი.
შემდეგ სხვა, ბევრად უფრო გასაკვირი რამ გავაცნობიერე; კერ-
ძოდ, ის, რომ წინა საღამოს, იუზუს მიერ ჩემი სიკვდილის უსიტყვოდ
მიღებამ ისე შემძრა, რამდენიმე წუთით ჩემი მშობლების გარდაცვა-
ლების გარემოებები დამავიწყდა. არსებობდა მესამე, მშვენიერი გა-
მოსავალიც რომანტიკული საყვარლებისთვის, თანაც ჰიპოთეზური
ტრანსჰუმანისტური უკვდავებისაგან და ასეთივე ჰიპოთეზური
ღვთიური იერუსალიმისაგან სრულიად დამოუკიდებლად; დაუყოვ-
ნებლივ აღსასრულებელი გამოსავალი, რომელსაც არც მაღალი დო-
ნის გენეტიკური კვლევები სჭირდება და არც უზენაესისადმი აღ-
ვლენილი გულმხურვალე ლოცვები; გამოსავალი, რომელსაც ჩემმა
მშობლებმა მიაგნეს ამ ოციოდე წლის წინ.
ერთი სანლისელი ნოტარიუსი, რომლის კლიენტურის ჩამონათ-

28
early check-in – (ინგ.) წინასწარი რეგისტრაცია
73
ვალშიც ქალაქის ყველა წარჩინებული მოქალაქე შედიოდა და ლუვ-
რის სკოლის ერთი ყოფილი მოწაფე გოგონა, რომელიც შემდგომ ცო-
ლის და დიასახლისის როლით დაკმაყოფილდა: ჩემი მშობლები. ერ-
თი შეხედვით, ისეთი არაფერია, რაც გიჟური სიყვარულის მაუწყე-
ბელი იქნებოდა. გარეგნული მხარე, როგორც უკვე აღვნიშნე, იშვია-
თად ტყუის, მაგრამ ამ შემთხვევაში აშკარად ტყუოდა.

სამოცდამეოთხე დაბადების დღის წინა დღეს მამაჩემი, რომელ-

საც უკვე რამდენიმე კვირა იყო, რაც განუწყვეტელი თავის ტკივი-
ლები აწუხებდა, ოჯახის ექიმს გაესინჯა. ამ უკანასკნელმა ტომოგ-
რაფია დაუნიშნა. სამი დღის შემდეგ შედეგებიც აცნობა: სურათზე
დიდი ზომის სიმსივნე გამოსახულიყო, თუმცა ამ სტადიაზე არ შეიძ-
ლებოდა იმის თქმა, ავთვისებიანი იყო თუ არა. ბიოფსია აუცილებ-
ლად უნდა გაეკეთებინათ.
ერთი კვირის შემდეგ ბიოფსიის სრულიად მკაფიო შედეგები
გვაცნობეს: სიმსივნე მართლაც ავთვისებიანი იყო და, ამასთან, აგ-
რესიულიც, სწრაფად მზარდი, გლიობლატომებისა და ანაპლაზიკუ-
რი ასტროციტომების ნარევი. ტვინის კიბო შედარებით იშვიათია,
მაგრამ უმეტესწილად სასიკვდილო, გადარჩენის მაჩვენებელი წე-
ლიწადში 10%-ზე ნაკლებს შეადგენს; წარმოშობის მიზეზები უცნო-
ბია.
სიმსივნის ადგილმდებარეობის გამო ქირურგიული ოპერაცია
წარმოუდგენელია; ქიმიოთერაპია და რადიოთერაპია ზოგჯერ გარ-
კვეულ შედეგებს იძლეოდა.
აღსანიშნავია, რომ არც მამაჩემმა და არც დედაჩემმა არ მიიჩნიეს
მიზანშეწონილად ჩემთვის ამ ამბის გამხელა; მე ეს სრულიად შემ-
თხვევით, სანლისში ერთ-ერთი სტუმრობის დროს შევიტყვე, როცა
დედაჩემს იმ კონვერტის თაობაზე დავუსვი შეკითხვა, რომელიც ლა-
ბორატორიიდან იყო გამოგზავნილი და რომლის შენახვაც დედაჩემს
დავიწყებოდა.

74
 ამის შემდეგ სხვა რამემაც გამიჩინა ბლომად საფიქრალი. კერ-
ძოდ იმან, რომ ჩემი იქ ჩასვლის დროს მათ ალბათ უკვე მიღებული
ჰქონდათ გადაწყვეტილება და შეიძლება შეკვეთილიც კი ჰქონდათ
გარკვეული პროდუქტი ინტერნეტით.
ერთი კვირის შემდეგ საოჯახო სარეცელზე გვერდიგვერდ გაწო-
ლილები დაგვხვდნენ. მამაჩემს, რომელიც ყოველთვის ცდილობდა.
უსიამოვნება არ მიეყენებინა არავისთვის, წერილით გაეფრთხილე-
ბინა ჟანდარმერია და ისიც კი გაუთვალისწინებია, რომ შიგგასაღე-
ბების დუბლიკატები მოეთავსებინა.
საღამო რომ იწყებოდა, პროდუქტი მაშინ მიიღეს. ამ დღეს მათი
ქორწინების ორმოცი წლისთავი იყო, სწრაფად გარდაიცვალნენო,
თავაზიანად დამამშვიდა ჟანდარმერიის ოფიცერმა; სწრაფად, მაგ-
რამ არა მყისიერად, საწოლზე მათი პოზების შემხედვარე, ადვილად
გამოიცნობდა ადამიანი, რომ სურდათ, ერთმანეთის ხელები ბო-
ლომდე სჭეროდათ, მაგრამ სულთმობრძავისთვის დამახასიათებელ
კრუნჩხვებს თავისი ექნა და მათი ხელები დაცალკევებულიყო.
როგორ იშოვეს ეს პროდუქტები, ვერავინ გაიგო. დედაჩემს სახ-
ლის კომპიუტერის ნავიგაციის მთელი ისტორია წაეშალა (უთუოდ
მან ითავა ეს საქმე, მამაჩემს ინფორმატიკა და, უფრო ზოგადად, ყვე-
ლაფერი, რაც ტექნოლოგიურ პროგრესს შეიძლებოდა მგვანებოდა,
ეზიზღებოდა და, როგორც შეეძლო, ისე ამუხრუჭებდა ამით თავისი
კვლევის აღჭურვას. და მერეც მისი მდივანი ასრულებდა ყველა-
ფერს, თვითონ კი ალბათ თითიც არასდროს დაუკარებია კომპიუტე-
რის კლავიატურისთვის).
ცხადია, შეიძლება კვალის პოვნა, თუ მართლა გნებავთ სრულად
არასდროს არაფერი იშლება საცავებშიო, მითხრა ჟანდარმერიის
ოფიცერმა. მართალია, შეიძლებოდა, მაგრამ იყო კი საჭირო?

არ ვიცოდი, რომ ორი ადამიანის ერთად დასაფლავება შეიძლე-

ბოდა, ერთსა და იმავე კუბოში. იმდენი სანიტარიული შეზღუდვა

75
არსებობს ყველაფერზე, რომ კაცმა შეიძლება იფიქროს, თითქმის
ყველაფერი აკრძალულიაო, მაგრამ აქ არა, აშკარად შესაძლებელია,
თუ არ ვივარაუდებთ, რომ მამაჩემმა თავისი ურთიერთობებიც ჩარ-
თო საქმეში post mortem რამდენიმე წერილის დაწერით. როგორც
გითხარით, ის თითქმის ყველა წარჩინებულს იცნობდა ქალაქში და
მათი უმრავლესობა დეპარტამენტში მუშაობდა. მოკლედ, სიტყვა
რომ არ გამიგრძელდეს, ეს ამბავი ასე მოხდა და ისინი მიწაშიც ერთი
სასახლით ჩავიდნენ სანლისის სასაფლაოს ჩრდილოეთ კუთხეში. დე-
დაჩემი სიკვდილის მომენტში ორმოცდაცხრამეტი წლისა იყო, სრუ-
ლიად საღ-სალამათი და ჯანმრთელი გახლდათ. მღვდელმა ცოტა არ
იყოს ნერვები მომიშალა წესის აგების დროს, ისეთი მარტივი ეფექ-
ტებით ლაპარაკობდა ადამიანური სიყვარულის სიდიადეზე. თანაც
ეს შესავალი აღმოჩნდა უფრო დიად, ღვთიურ სიყვარულზე საუბრი-
სათვის. ცოტა შეუფერებელი მეჩვენებოდა, კათოლიკური ეკლესია
მათ მითვისებას რომ ცდილობდა და ამისთვის ამ ჭეშმარიტი სიყვა-
რულის გამოვლენის ადგილას მღვდელი რომ გამოაგზავნა. მოკეტე-
მეთქი, აი, რის თქმა მინდოდა მისთვის. ან რა გაეგებოდა ჩემი მშობ-
ლების სიყვარულისა ამ გადაღრძუებულს? მე თვითონ არ ვიყავი
დარწმუნებული, რომ ეს ნამდვილად მესმოდა. მათ მოქმედებებში,
ღიმილში იგრძნობოდა რაღაც, რაც მხოლოდ ამ ორი ადამიანისთვის
იყო დამახასიათებელი, რაღაცა, რასაც ვერასდროს ჩავწვდებოდი.
ამჯერად იმის თქმა არ მინდა, რომ მათ არ ვუყვარდი, სრულიად ეჭ-
ვგარეშეა, რომ ვუყვარდი და ყოველმხრივ შესანიშნავი, ყურადღე-
ბიანი, ზომიერად გვერდით მყოფი და, საჭიროების შემთხვევაში,
ხელგაშლილი მშობლები იყვნენ; მაგრამ ერთმანეთი სულ სხვა სიყ-
ვარულით უყვარდათ და შექმნეს ჯადოსნური, ზებუნებრივი წრე
(მათი ურთიერთობა მართლაც გასაოცარი გახლდათ, დარწმუნებუ-
ლი ვარ, სულ ცოტა, ორჯერ მაინც შევესწარი აშკარად ნამდვილი
ტელეპათიის შემთხვევას), რომლის მიღმაც ვრჩებოდი ყოველთვის.

76
სხვა შვილი არ ჰყოლიათ და მახსოვს, იმ წელს, ბაკალავრიატის შემ-
დეგ რომ დავბრუნდი ანრი IV-ის სახელობის ლიცეუმის აგრონომიის
მოსამზადებელ კლასში და მათ ავუხსენი, სანლისიდან საზოგადოებ-
რივი ტრანსპორტის ცუდი მუშაობის გამო ბევრად უფრო მოსახერ-
ხებელი იქნება ჩემთვის პარიზში ოთახის დაქირავება-მეთქი, მახ-
სოვს, როგორ შევასწარი თვალი დედაჩემის სახეზე ძალიან სწრაფ,
მაგრამ უდავოდ შვების გამომხატველ მოძრაობას; პირველი აზრი,
რომელმაც გონებაში გაუელვა, ის იყო, რომ ბოლოს და ბოლოს მარ-
ტო დარჩებოდა თავის ქმართან. რაც შეეხება მამაჩემს, ძლივს დამა-
ლა სიხარული, მაშინვე სათავეში ჩაუდგა ამ საქმეს და სულ რაღაც
ერთი კვირის თავზე უაზროდ მდიდრულ ერთოთახიანში დავბინავ-
დი; მაშინვე გავაცნობიერე, რომ ეს ბინა ზომით ძალიან აღემატებო-
და შინამოსამსახურის ოთახებს, როგორებითაც ჩემი ამხანაგები კმა-
ყოფილდებოდნენ. ბინა სკოლების ქუჩაზე, ლიცეუმიდან ხუთი წუ-
თის სავალზე მდებარეობდა.

77
 ზუსტად დილის შვიდ საათზე ავდექი და სასტუმრო ოთახი ფე-
ხაკრეფით გავიარე. ბინის ჯავშნიანი სქელი კარი სეიფის კარივით
უხმაურო იყო.
აგვისტოს ამ პირველ დღეს პარიზში მანქანების მოძრაობა შეთ-
ხელებულიყო, დასაყენებელი ადგილიც კი ვიპოვე და როზალის
პროსპექტზე, სასტუმროდან სულ რამდენიმე მეტრში. მთავარი ქუ-
ჩებისგან (იტალიის პროსპექტი, გობლენის პროსპექტი, ოგიუსტ-
ბლანკისა და ვენსან-ორიოლის ბულვარები...) განსხვავებით, რომ-
ლებზეც იტალიის მოედნის დასაწყისში პარიზის სამხრეთ-აღმოსავ-
ლეთის არონდისმანებიდან მომავალი მანქანები მოძრაობდნენ, და
როზალის პროსპექტი ორმოცდაათ მეტრში, ასევე მოკრძალებული
მნიშვნელობის აბელ-ჰოველაკის ქუჩასთან მთავრდებოდა. ამ პროს-
პექტის სტატუსი მიტაცებული გეგონებოდათ, რომ არა მისი გასაოც-
რად უაზრო სიგანე და ხეებიანი შემაღლება, რომელიც ამჯერად
უკაცრიელი მოძრაობის ორ მხარეს ყოფდა ერთმანეთისგან. გარ-
კვეული თვალსაზრისით, და როზალის პროსპექტი უფრო კერძო

78
პროსპექტს წააგავდა და ფსევდოპროსპექტებს (ველასკესის, ვან დე-
იკის, როუზდალის) მოგაგონებდათ, როგორებსაც მონსოს პარკის
მისადგომებთან შეხვდებით. მოკლედ, რაღაცა ჰქონდა მდიდრული
და ეს შთაბეჭდილება კიდევ უფრო ძლიერდებოდა სასტუმრო „მერ-
კურის“ შესასვლელში, რომელსაც უცნაურად ამშვენებდა ერთგვარი
გრძელი გადახურული დერეფანი და რომელიც ქანდაკებებით მორ-
თულ შიდა ეზოში გადიოდა. მორთულობა, საშუალო რანგის სასახ-
ლეში რომ წარმოიდგენს კაცი, ისეთი იყო. დილის რვის ნახევარი ახ-
ლოვდებოდა და იტალიის მოედანზე უკვე სამი კაფე დამხვდა ღია:
„კაფე დე ფრანსი“, კაფე „მარჟერიდი“ ( კანტალის29 სასუსნავები,
თუმცა ამისთვის ჯერ ცოტა ადრე იყო) და კაფე „ო’ ჟული“ ბაბიოს
ქუჩის კუთხეში. არჩევანი ამ უკანასკნელზე შევაჩერე მისი სულელუ-
რი სახელწოდების მიუხედავად, იმიტომ რომ მეპატრონეებს ორიგი-
ნალური იდეა მოუვიდათ, ეთარგმნათ happy საათები, რომლებიც აქ
„ბედნიერ საათებად“ ქცეულიყო. დარწმუნებული გახლდით, ალენ
ფინკელკროტი30 მოიწონებდა ჩემს არჩევანს.
ამასთან, დაწესებულების მენიუმაც ენთუზიაზმით ამავსო და მა-
იძულა, მისი სახელწოდების შესახებ ჩემი უარყოფითი აზრისთვისაც
კი გადამეხედა: ჟულის სახელის გამოყენებამ მფლობელებს მართლა
მისცა სიღრმისეულად ინოვაციური მენიუს შემუშავების საშუალე-
ბა, რომელშიც სახელწოდებების კრეატიულობა შინაარსის მატარე-
ბელ კონტექსტუალიზაციას ერწყმოდა. ამას მოწმობდა სალათების
განყოფილებაც, რომელიც ესაზღვრებოდა განყოფილებას „ჟული
სამხრეთში“ ( სალათა, პომიდვრები, კვერცხი, კრევეტები, ბრინჯი,
ზეთისხილი, ანჩოუსი, ტკბილი წიწაკა) და განყოფილებას „ჟული
ნორვეგიაში“ ( სალათა, პომიდვრები, შებოლილი ორაგული, კრევე-

29
კანტალი – საფრანგეთის ცენტრიდან სამხრეთით ოვერნის მთიანი მასივი
30
ალენ ფინკელკროტი – (დაბ. 1949 წ.) ფრანგი ფილოსოფოსი, ესეისტი და
რადიოს წამყვანი
79
ტები, უნაჭუჭოდ მოხარშული კვერცხი, გახუხული პური). ჩემდა თა-
ვად, ვგრძნობდი, რომ არ დავაყოვნებდი (ვინძლო ამ შუადღესაც კი)
და „ჟული ფერმაშის“ ამ საცდურებს (სალათას, სოფლურ შაშხს, კან-
ტალის ყველს, შებრაწულ კარტოფილს, ნედლ ნიგოზს, მაგრად მო-
ხარშულ კვერცხს) მივნებდებოდი, თუკი ამ ყველაფერს „მეცხვარე
ჟული“ ( სალათა, პომიდვრები, თბილ-თბილი თხისკურკლა31, თაფ-
ლი, ბეკონი) არ გადაწონიდა.
უფრო ზოგადად, შემოთავაზებული კერძები ყავლგასული პოლე-
მიკისათვის გვერდის ავლით მშვიდობიანი თანაარსებობის მონახა-
ზებს ავლებდა ტრადიციულ სამზარეულოსა (ორცხობილებიანი ხახ-
ვის წვნიანი, ქაშაყის ფილეები თბილ კარტოფილთან ერთად) და ნო-
ვატორულ პუდინგს (საფანელიანი კრევეტები მწვანე სალსის სო-
უსით, ავერონული ფუნთუშები) შორის. სინთეზის იგივე სურვილი
იკითხებოდა კოქტეილების მენიუში, რომელიც კლასიკური დასახე-
ლებების ერთიანობის გარდა რამდენიმე ისეთ ნამდვილად კრეატი-
ულ ნიმუშსაც შეიცავდა, როგორებიცაა „მწვანე ჯოჯოხეთი“ ( მალი-
ბუ, არაყი, რძე, ანანასის წვენი და პიტნის არაყი), „ზომბი“ ( შეკვამ-
ლული რომი, გარგარიანი არაჟანი, ლიმონის წვენი, ანანასის წვენი
და ბროწეულის წვენი) და გასაკვირი, მაგრამ უმარტივესი „ბობიო-
ბიჩი“ ( არაყი, ანანასის წვენი და მარწყვის სიროფი). მოკლედ,
ვგრძნობდი, რომ ბედნიერ საათებს კი არა, დღეებს, კვირებს, ანდა
სულაც წლებს გავატარებდი ამ დაწესებულებაში.
ცხრა საათისკენ, როცა ჩვენებური საუზმე დავასრულე და მიმტა-
ნებს კარგა ზედმეტიც დავუტოვე მათი კეთილგანწყობის მოსაპო-
ვებლად, სასტუმრო „მერკურის“ მისაღებს მივაშურე, სადაც დამ-
ხვედრმა სრულად დამიდასტურა დადებითი პრიორიტეტები. ჩემს
მოლოდინს დაასწრო და „ვიზა ბარათის“ გამორთმევამდე მითხრა:
რა თქმა უნდა, შეგინახეთ მწეველების ოთახი, თქვენი სურვილისა-

31
თხისკურკლა – თხის ყველი, რომელსაც ცხენის ჩონჩორიკის ფორმა აქვს.
80
მებრ. ხომ ნამდვილად ერთი კვირით გვესტუმრეთ? – დახვეწილო-
ბის შემცველი ნიუანსით მკითხა მან. მეც დავუდასტურე.

ერთი კვირით-მეთქი, ისე ვუთხარი, როგორც ნებისმიერ სხვა რა-

მეს ვეტყოდი. გეგმაში ერთადერთი რამ მქონდა, თავი დამეხსნა
ტოქსიკური ურთიერთობისგან, რომელიც ნელა მკლავდა. ნებაყოფ-
ლობითი გაუჩინარების ჩემეული გეგმა წარმატებით ხორციელდე-
ბოდა და ახლა ვიყავი აქ, შუახნის დასავლელი ადამიანი, რომელიც
რამდენიმე წელი ვერაფრის ნაკლებობას ვერ იგრძნობდა; უახლობ-
ლო და უმეგობრო, პირად გეგმებსა და ნამდვილ ინტერესებს მოკ-
ლებული, თავისი ადრეული პროფესიული ცხოვრებისაგან ღრმად
იმედგაცრუებული. კაცი, რომელსაც გრძნობების სფეროში ნაირ-
ნაირი გამოცდილება შეუძენია, მაგრამ ზოგად მიზნად მაინც ამის
გაწყვეტა დაუსახავს, რომელსაც გულის სიღრმეში არც სიცოცხლის
მიზეზები აქვს და არც სიკვდილის. შემეძლო, ამ გარემოებით მესარ-
გებლა და ახალი რამე დამეწყო, ახალი „ქანი ამეღო“, როგორც ამ-
ბობენ ხოლმე სასაცილოდ სატელევიზიო პროგრამებსა და ფსიქო-
ლოგიის შესახებ დაწერილ სტატიებში, სპეციალიზებულ ჟურნალებ-
ში რომ იბეჭდება. შემეძლო, ლეთარგიულ უმოქმედობაშიც გადავ-
შვებულიყავი. მაშინვე მივხვდი, რომ ჩემი სასტუმროს ოთახი ამ მე-
ორისკენ მიბიძგებდა: ისეთი პაწაწინა გახლდათ, – მგონი, 10 კვად-
რატული მეტრი თავის ყველაფრიანად – რომ ორადგილიანი საწოლი
მთელ ფართობს იკავებდა, მხოლოდ გვერდის ავლა და გარშემოვლა
თუ იყო შესაძლებელი. მის პირდაპირ, ვიწრო სადგარზე აუცილებე-
ლი ტელევიზორი და ყავა-ჩაის ლანგარი (ანუ მადუღარა, მუყაოს
ფინჯნები, შაქრის მომცრო პაკეტები და ხსნადი ყავა) იდგა. ამ შეზ-
ღუდულ სივრცეში მინიბარიც ჩაეტიათ, ხოლო სკამი გვერდითა, ოც-
დაათსანტიმეტრიანი სარკის წინ იდგა; ეს იყო და ეს. ასეთი გახ-
ლდათ ჩემი ახალი სახლი.

81
 შემეძლო კი, მარტოობაში ბედნიერი ვყოფილიყავი? ასე არ ვფიქ-
რობდი. შემეძლო კი, საერთოდ, ბედნიერი ვყოფილიყავი? მგონი, ეს
ისეთი შეკითხვაა, რომელიც, ჯობს, სულ არ დაუსვას კაცმა თავის
თავს.
სასტუმროში ცხოვრების ერთადერთი სირთულე ისაა, რომ ყო-
ველდღიურად უნდა დატოვო ოთახი – მაშასადამე, საწოლიც – რათა
დამლაგებელმა საკუთარი საქმე გააკეთოს. გასვლის დრო თავისი
არსითვე არ გახლავთ განსაზღვრული, დამლაგებლების გრაფიკები
არასდროს ეცნობება კლიენტს. რაკი ვიცოდი, რომ ოთახის დალაგე-
ბა დიდხანს არასდროს გრძელდება, მერჩია, თითოსაათიანი გასვლა
ეთხოვათ ჩემთვის. მაგრამ ასე არ ყოფილა გათვალისწინებული და,
გარკვეული თვალსაზრისით, მესმოდა კიდეც; ეს სასტუმროს საქმის
ღირებულებებს არ შეეფერებოდა და ციხის ფუნქციონირებას უფრო
მოაგონებდა ადამიანს. ისღა დამრჩენოდა, დამლაგებელი ქალის –
უფრო კი ქალების – მონდომებასა და გაწაფულობას მივნდობოდი.
თუმცა შემეძლო, მათ დავხმარებოდი და მინიშნება მიმეცა კარის
სახელურზე ჩამოკიდებული პატარა საინფორმაციო მუყაოს აბრით:

82
პოზიციიდან „ჩჩჩჩუუუ, მძინავს – Please do not disturb“ ( ამ მდგომა-
რეობას ნოხზე მთვლემარე ინგლისური ბულდოგი განასახიერებდა)
გადამეყვანა პოზიციაზე „მღვიძავს – Please make up the room“ ( ამჯე-
რად ორი ქათამი ჩანდა თეატრის ფარდის ფონზე გადაღებული, გაბ-
რწყინებული და თითქმის აგრესიული ღვიძილის მდგომარეობაში).
პირველი დღეების ხელის ცეცების შემდეგ დავასკვენი, რომ ორ-
საათიანი არყოფნა საკმარისი იქნებოდა. მალევე დავხვეწე მცირე
წრედიც, რომელიც „ო’ ჟულით“ იწყებოდა. დილის ათ საათსა და შუ-
ადღის თორმეტს შორის იქაურობა დიდი სიხალვათით გამოირჩე-
ოდა. შემდეგ და როზალის პროსპექტს ავუყვებოდი ხოლმე. ეს ქუჩა
ხეებით მრგვლად მორთული ერთგვარი გზაჯვარედინით მთავრდე-
ბოდა და კარგ ამინდში ამ ხეებს შორის ჩადგმულ ერთ-ერთ გრძელ
სკამზე ვჯდებოდი. ძირითადად მარტო გახლდით, თუმცა ხანდახან
რომელიმე სკამზე ვინმე პენსიონერი მხვდებოდა, ზოგჯერ პატარა
ძაღლთან ერთად. მერე მარჯვნივ ვუხვევდი, აბელ ჰოველაკის ქუ-
ჩისკენ. გობლენის ქუჩის კუთხეში აუცილებლად და ყოველთვის
ვყოვნდებოდი „კარფურ სიტიში“. პირველივე ვიზიტისას ვიგრძენი
ინტუიციით, ეს მაღაზია გარკვეულ როლს შეასრულებდა ჩემს ახალ
ცხოვრებაში. მართალია, აღმოსავლეთის თაროზე „ტოტემის“ კოშ-
კის ახლომდებარე G20-ის32 ბრწყინვალებას ვერ აღწევდა, სადაც
ჯერ კიდევ რამდენიმე დღის წინ ჩვევად მქონდა სიარული, მაგრამ
რვა სხვადასხვანაირი ჰუმუსი მაინც გამწკრივებულიყო, რომელთა
შორისაც „აბუგოშ პრემიუმი“, „მისადო“, „ზაატარი“ და უიშვიათესი
„მესაბეჩა“ დაგხვდებოდათ. რაც შეეხება სენდვიჩების განყოფილე-
ბას, მგონი, იმას აღემატებოდა კიდეც. აქამდე მეგონა, რომ მინიმარ-
კეტების სეგმენტში პარიზსა და მცირე პერიფერიულზე „დეილიმო-
ნოპი“ ბატონობდა სრულად. როგორც ჩანს, უნდა დამეჯერებინა,
რომ „კარფური“, როდესაც ის ახალ ბაზარს იპყრობდა, იქ „არ შედიო-
და მეორეხარისხოვანი საქმის გასაკეთებლად“, როგორც ამას წინათ

32
G20 – სუპერმარკეტების ქსელი საფრანგეთში
83
მისმა პრეზიდენტმა და გენერალურმა დირექტორმა შეგვახსენა „ჩე-
ლენჯისთვის“ მიცემულ ინტერვიუში.
არაჩვეულებრივად ხანგრძლივი მუშაობის საათები ზემოაღნიშ-
ნულ დაპყრობის სურვილზე მიუთითებდა: 7-დან 23 საათამდე შუა
კვირაში, 8-დან 13 საათამდე კვირაობით, არაბებსაც კი არ უქნიათ
ჯერ ასეთი კარგი რამ. კვირადღის ეს შეზღუდული განაწესიც გააფ-
თრებული კონფლიქტის შედეგი გახდა, რომელსაც მე-13 არონდის-
მანის შრომის ინსპექციის მიერ შემოთავაზებულ პროცედურას მოჰ-
ყვაო, მაუწყა მაღაზიაში კარადაზე გაკრულმა პატარა განცხადებამ.
მისი ტექსტი ისეთი სიტყვებითაც ამტვერებდა მაღალი ინსტანციის
მიერ მიღებულ „უჩვეულო გადაწყვეტილებას“, სუნთქვა შეეკვრებო-
და ადამიანს. საბოლოოდ მათ მაინც ქედი მოიხარეს სანქციების ში-
შით, „რომლის ზომაგადასული სიდიდე საფრთხეს შეუქმნიდა თქვენ-
თან ახლომდებარე კომერციულ დაწესებულებას“. კომერციის და,
ამის მიღმა, მომხმარებლის თავისუფლებამ ბრძოლა წააგო. მაგრამ
ომი როგორც განცხადების საბრძოლო ტონიდან გამოსჭვიოდა –
ჯერ კიდევ შორს იყო დასრულებისგან.
იშვიათად ვჩერდებოდი ზუსტად „კარფურ სიტის“ მოპირდაპი-
რედ მდებარე კაფე „მანუფაქტურაში“; იქ ზოგი ჩამოსასხმელი ლუდი
მადის აღმძვრელი ჩანდა, მაგრამ მაინცდამაინც არ ვემხრობოდი
„მუშური კაფისათვის“ ასე საგულდაგულოდ მიმბაძველ ატმოსფე-
როს იმ უბანში. უკანასკნელი მუშები დაახლოებით 1920 წელს გაქ-
რნენ უკვალოდ. ბევრად უარესის ნახვაც მომიწია, როდესაც საკუ-
თარი ფეხით მივედი ბიუტ-ო-კაის ბედკრულ ზონაში, თუმცა მაშინ
ეს ჯერ კიდევ არ ვიცოდი.
შემდეგ გობლენის პროსპექტზე ჩავდიოდი ორმოცდაათი მეტრით
და და როზალის პროსპექტზე ამოვყოფდი თავს. ეს ერთადერთი ნამ-
დვილად ურბანული ნაწილი გახლდათ ჩემს წრეზე. ქვეითებისა და
მანქანების მომატებით ის მალე მაგრძნობინებდა, რომ ჯერ 15 აგ-
ვისტოს ბარიერი, სოციალური ცხოვრების დაბრუნების პირველი

84
ეტაპი, შემდეგ კი უფრო გადამწყვეტი, 1 სექტემბრის ბარიერი, უკვე
გადავლახეთ.

კაცმა რომ თქვას, განა ასეთი უბედური ვიყავი? რამე რომ ყოფი-
ლიყო და ვინმეს, ვისთანაც ურთიერთობა მქონდა (სასტუმრო „მერ-
კურის“ რეცეფციონისტი ქალი, კაფე „ო’ ჟულის“ მიმტანები, „კარფურ
სიტის“ გამყიდველი ქალი), ეკითხა, როგორ გუნებაზე ხარო, ყველა-
ზე მეტად „მოწყენილისკენ“ გადავიხრებოდი. თუმცა, სხვათა შორის,
ამაში მშვიდობიანი და მდგრადი მოწყენილობა იგულისხმებოდა,
არც მზარდი და არც მილევადი. მოკლედ, მოწყენილობა, რომელსაც
ყველა ნიშანი ჰქონდა იმისა, რომ ის საბოლოოდ მიჩნეულიყო. თუმ-
ცა, მე ამ მახეში არ ვებმებოდი – ვიცოდი, რომ ცხოვრება კიდევ არა-
ერთ სიურპრიზს მიმზადებდა, შავ-ბნელს ან ამაღელვებელს, ხედვას
გააჩნია.
შეიძლება ითქვას, რომ ამწუთას არავითარ სურვილს არ
ვგრძნობდი, რასაც ბევრი ფილოსოფოსი შესაშურ მდგომარეობად
ჩათვლიდა, ყოველ შემთხვევაში, მე ასეთი შთაბეჭდილება მრჩებო-
და. ბუდისტები დაახლოებით ამავე სიგრძის ტალღაზე სხედან. მაგ-
რამ სხვა ფილოსოფოსები, ფსიქოლოგთა ერთობის მსგავსად, ამ
უსურვილობას პათოლოგიად და ავადმყოფობად მიიჩნევენ. სასტუმ-
რო „მერკურში“ ცხოვრების ერთი თვის თავზე ვგრძნობდი, რომ ჯერ
კიდევ ვერაფერს ვუხერხებდი აზრთა ამ კლასიკურ სხვადასხვაობას.
სასტუმროში ყოფნას ყოველკვირეულად გავაახლებდი ხოლმე თავი-
სუფლების მდგომარეობის შესანარჩუნებლად (მდგომარეობისა, რო-
მელსაც კეთილი თვალით უყურებს არსებულ ფილოსოფიათა ერ-
თობლიობა). ჩემი აზრით, არც ისე ცუდად ვიყავი. სიმართლე ით-
ქვას, იყო ერთი რამ, რაც სულს ანგარიშგასაწევად მიფორიაქებდა.
ეს გახლდათ სხეულის მოვლა და, მარტივად რომ ვთქვათ, განბანა.
კბილების გახეხვას ასე თუ ისე ვახერხებდი, ჯერ კიდევ შემეძლო,

85
მაგრამ შხაპში ან აბაზანაში ბანაობის პერსპექტივაზე წრფელი წი-
ნააღმდეგობის სურვილი მეუფლებოდა, მერჩია, საერთოდ აღარ
მქონოდა სხეული. სხეულის ქონის და მისი მოვლის პერსპექტივა
სულ უფრო და უფრო აუტანელი ხდებოდა და, მიუხედავად იმისა,
რომ უსახლკაროთა რიცხვის შთამბეჭდავმა მატებამ დასავლელი სა-
ზოგადოება თანდათანობით ამ სფეროში დამკვიდრებული კრიტე-
რიუმების შერბილებამდე მიიყვანა, ვიცოდი, რომ დაუფარავი სიმ-
ყრალე აუცილებლად ერთი რამით დასრულდებოდა – უხეშად გავი-
რიყებოდი.
არც ერთხელ არ მიმიღია ფსიქიატრის კონსულტაცია და, გულის
სიღრმეში, მაინცდამაინც არც მჯეროდა ამ კორპორაციის შედეგია-
ნობისა. ამიტომაც, ტრანსპორტში დრო რომ დამეზოგა, „დოქტო-
ლიბზე“33 ავირჩიე პრაქტიკოსი, რომელიც მე-13-ში საქმიანობდა.
ბიბლოს ქუჩიდან გასვლა ბიუტ-ო-კაის ქუჩაზე (ეს ორი ქუჩა ვერ-
ლენის მოედანთან ერთდება) ჩვეულებრივ მომხმარებელთა გარემო-
დან გასვლასა და ერთგულთა საკრეპეებისა და ალტერნატიული ბა-
რების („ალუბლების დრო“ და „დამცინავი შაშვი“ თითქმის ერთმანე-
თის პირდაპირ იყო) სამყაროში შეჭრას ნიშნავს. შიგადაშიგ ბიომიუ-
კერძოებელი მაღაზიები და ფარდულები გამოერეოდა, რომლებიც
აფრიკულ პირსინგსა და თმის შეჭრას გვთავაზობდნენ; მე არას-
დროს მტოვებდა შეგრძნება, რომ 1970-იანი წლები არც არასდროს
გასულა საფრანგეთიდან და რომ მან, უბრალოდ, დროებით უკან და-
იხია. მხატვრულ წარწერებს ზოგ კედელზე არა უშავდა. ქუჩას ბო-
ლომდე გავუყევი და ხუთი ალმასის ქუჩის განშტოებას გავცდი, სა-
დაც ექიმი ლელიევრი იძლეოდა კონსულტაციას.

33
დოქტოლიბი – 2013 წელს საფრანგეთში შექმნილი სტარტაპი, რომელიც ინ-
ტერნეტში ექიმთა მონაცემებს განათავსებს და ექიმთა და პაციენტთა შეხვედრის
გაიოლებას უწყობს ხელს.
86
 ოდნავ ზადისტს34 მიაგავს-მეთქი, გავიფიქრე პირველი შეხედვი-
სას. მოგრძო ხუჭუჭა თმას თანდათანობით ჭაღარა ღერები შერე-
ოდა. მაგრამ მისი პეპლისმაგვარი ყელსახვევი, ისევე როგორც მისი
კაბინეტის აშკარად მდიდრული ავეჯი, ცოტა არ იყოს, აქარწყლებ-
და ამ პირველ შთაბეჭდილებას. გადავხედე ჩემს თვალსაზრისს და
მივხვდი – დიდი-დიდი, მათი მხარდამჭერი ყოფილიყო.
როდესაც ჩემი ბოლოდროინდელი ცხოვრება შევაჯამე, დაას-
კვნა, რომ მე მართლაც მჭირდებოდა მზრუნველობა. თვითმკვლე-
ლობის იდეა ხომ არ გაწუხებთო, მკითხა. არა, სიკვდილი არ მაინტე-
რესებსმეთქი, მივუგე. უკმაყოფილების გრიმასა მოთოკა და მკვეთ-
რი ტონით განაგრძო. აშკარად არ ვეხატებოდი გულზე: არსებობს
ახალი თაობის ანტიდეპრესანტი (პირველად მესმოდა სახელწოდება
„კაპტორიქსი“, რომელსაც ესოდენ მნიშვნელოვანი როლი უნდა ეთა-
მაშა ჩემს ცხოვრებაში), რომელიც შეიძლება შედეგიანი გამომდგა-
რიყო ჩემს შემთხვევაში. ერთი-ორი კვირა უნდა გადაგვეთვალა
პირველი ეფექტის შესაგრძნობად, თუმცა ეს მედიკამენტი მკაცრ სა-
მედიცინო კონტროლს მოითხოვდა და აუცილებლად დამჭირდებო-
და ახალი შეხვედრის დანიშვნა ერთ თვეში.
სწრაფად დავეთანხმე და ვცადე, მოჭარბებული სიხარბე არ დამ-
ტყობოდა რეცეპტის ხელში აღებისას; მტკიცედ მქონდა გადაწყვე-
ტილი, აღარასდროს მენახა ეს სირი.

შინ, ვგულისხმობ, სასტუმროს ოთახში დაბრუნებისას, საგულდა-

გულოდ შევისწავლე მითითებები და შევიტყვე, რომ, სავარაუდოდ,
მალე გავხდებოდი ცვედანი და ჩემი ლიბიდო უკვალოდ გაქრებოდა.
„კაპტორიქსი“ სეროტონინის სეკრეციის გაზრდით მოქმედებდა, მაგ-
რამ ინტერნეტიდან ამოკრებილი ცნობები ფსიქიკური ზეგავლენის

34
ზადისტი – ზადიზმის მიმდევარი. ზადიზმი (Zad – Zone à défendre, ან მეორე
ვერსიით Zone d’ Aménagement Différé) არის მოძრაობა საფრანგეთში, რომლის მი-
ზანიც დაუსახლებელი ზონების დაკავება და იქ განაშენიანებისათვის შეძლების-
დაგვარად ხელის შეშლაა.
87
მქონე ჰორმონების შესახებ აბდაუბდისა და უაზრობის შთაბეჭდი-
ლებას ტოვებდა. იყო საღი აზრის შემცველი შენიშვნები, ასეთ
სტილში: „ყოველ დილას, გაღვიძებისას, ძუძუმწოვარი არ იღებს გა-
დაწყვეტილებას, დარჩეს ჯგუფში, თუ წავიდეს სხვაგან, საკუთარი
ცხოვრებით რომ იცხოვროს“, ან კიდევ: „ქვეწარმავალს არა აქვს
სხვა ქვეწარმავლებთან მიბმულობის არავითარი გრძნობა – ხვლი-
კები არ ენდობიან სხვა ხვლიკებს“. უფრო სპეციფიკურად, სეროტო-
ნინი თვითშეფასებასთან, ჯგუფის წიაღში აღიარებასთან დაკავში-
რებული ჰორმონი აღმოჩნდა. თუმცა, აქვე უნდა ითქვას, რომ ის ნაწ-
ლავში წარმოიქმნება და მისი არსებობა ძალიან ბევრ ცოცხალ არ-
სებაში, მათ შორის, ამებებშიც შეინიშნება. რა თვითშეფასება შეიძ-
ლება ჰქონდეთ ამებებს? ან რა აღიარება თავისი ჯგუფის წიაღში?
თანდათანობით ისეთი დასკვნა იკვეთებოდა, რომ საექიმო ხელოვ-
ნება ბუნდოვანი და მიახლოებითი რჩება ამ დარგებში და რომ ანტი-
დეპრესანტები იმ მრავალი მედიკამენტის ნაწილს შეადგენს, რომე-
ლიც ზუსტად არავინ იცის, მოქმედებს თუ არა და, თუ მოქმედებს,
რატომ.
ჩემს შემთხვევაში, ჩანდა, რომ მუშაობს. ბოლოს და ბოლოს, შხაპ-
ში ბანაობა კია ძალიან ძალადობრივი, მაგრამ თბილი აბაზანის მი-
ღებას და, ამასთან, აქა-იქ გასაპვნას თანდათან და ასე თუ ისე ვა-
ხერხებდი. ლიბიდოს მხრივ დიდად არაფერი იცვლებოდა, ყოველ
შემთხვევაში, ალ ალკიანელი ძნელად დასავიწყებელი წაბლისფერ-
თმიანის შემდეგ არაფერი მიგრძნია ისეთი, რაც სექსის სურვილს და-
ემსგავსებოდა.
მაშასადამე, ახურუშებულობას ვერ დავაბრალებდი, რომ რამდე-
ნიმე დღის შემდეგ, ერთ ნაშუადღევს, კლერს დავურეკე. აბა, მაშინ
რამ მიბიძგა? წარმოდგენა არა მქონდა. ათ წელზე მეტი გასულიყო,
რაც არავითარი კონტაქტი არ მქონია მასთან; სიმართლე გითხრათ,
ველოდი, რომ ტელეფონის ნომერი შეცვლილი ექნებოდა. მაგრამ
არა, იგივე იყო. არც მისამართი შეეცვალა და ეს ჩვეულებრივ ამბად

88
მივიჩნიე. ცოტა გაკვირვებული მეჩვენა ჩემი ხმის გაგონებისას –
თუმცა, კაცმა რომ თქვას, არც ძალიან – და შემომთავაზა, საღამოს
ერთად ვისადილოთ ჩემი უბნის რომელიმე რესტორანშიო.
კლერი რომ გავიცანი, ოცდაშვიდი წლისა გახლდით, სტუდენტო-
ბის წლები უკვე უკან მქონდა მოტოვებული, გოგოებიც ბლომად
მყავდა, ძირითადად, უცხოელები. უნდა აღინიშნოს, რომ იმხანად
ერაზმუსის სტიპენდიები, რომელთაც მოგვიანებით ესოდენ გააიო-
ლეს სექსუალური ურთიერთობები ევროპელ სტუდენტებს შორის,
არ არსებობდა და ერთ-ერთი ადგილი, სადაც უცხოელ სტუდენტ გო-
გონებთან სალოგინე თავგადასავლების ძებნა შეიძლებოდა, ჟურდა-
ნის ბულვარზე მდებარე საერთაშორისო სტუდქალაქი იყო. იქ რა-
ღაც სასწაულის ძალით აღმართულიყო სასოფლო-სამეურნეო პავი-
ლიონი, სადაც ყოველდღიურად იმართებოდა კონცერტები და სხვა-
დასხვა ზეიმი. მაშასადამე, ხორციელად გავიცანი გოგონები სხვა-
დასხვა ქვეყნიდან და ვირწმუნე, რომ სიყვარული მხოლოდ და მხო-
ლოდ გარკვეული განსხვავების საფუძველზე შეიძლება განვითარ-
დეს, რომ ადამიანს ვერასდროს შეუყვარდება თავისი მსგავსი. პრაქ-
ტიკულად, მხოლოდ მრავალრიცხოვან განსხვავებებს შეუძლია საქ-
მის გაკეთება: ცნობილია, რომ უკიდურეს ასაკობრივ სხვაობას ძა-
ლუძს, გაუგონარი სიძლიერის ვნებებს დაუდოს სათავე; რასობრივი
თავისებურება თავის ეფექტიანობას ინარჩუნებს; და არც მარტივი
ეროვნული და ენობრივი განსხვავებაა ხელწამოსაკრავი. ცუდია,
შეყვარებულები ერთსა და იმავე ენაზე რომ ლაპარაკობენ; ცუდია,
როცა მართლა ესმით ერთმანეთის; როცა სიტყვებით შეუძლიათ ერ-
თმანეთს გაუცვალონ ყველაფერი, რადგან სიტყვას სიყვარულის
შექმნა კი არა, მხოლოდ დაყოფა და სიძულვილის დათესვა შეუძლია.
სიტყვა იმდენად განაცალკევებს ადამიანებს, რამდენადაც გაისმის,
მაშინ როცა ბავშვური, ნახევრად ლინგვისტური სასიყვარულო ტი-
ტინი, ისე ლაპარაკი საკუთარ ქალთან ან საკუთარ კაცთან, როგორც

89
საკუთარ ძაღლს ელაპარაკებიან, უპირობო და ხანგრძლივი სიყვა-
რულის პირობებს ქმნის. უშუალო და კონკრეტული საკითხებით შე-
მოფარგვლა რომ შეიძლებოდეს, – სადაა გარაჟის გასაღებები? რო-
მელ საათზე გამოივლის ელექტრიკოსი? – კიდევ ჰო, მაგრამ ამის
მიღმა ერთიანობის, სიყვარულის გაქრობა და განქორწინება იწყება.
მაშასადამე, სხვადასხვაგვარი ქალები შემხვდნენ, ძირითადად
ესპანელები და გერმანელები, რამდენიმე სამხრეთამერიკელი, ერთი
ჰოლანდიელიც, მადის აღმძვრელი და ჩამრგვალებული, რომელიც
მართლა ჰგავდა გუდის ყველის რეკლამას. დაბოლოს, იყო კეიტი, ეგ
უკანასკნელი ახალგაზრდული სიყვარული, ყველაზე ბოლო და ყვე-
ლაზე სერიოზული. მის შემდეგ, შეიძლება ითქვას, რომ ჩემი ჯეელო-
ბა დასრულდა, აღარასდროს მქონია ის სულიერი მდგომარეობა,
რომელსაც, ჩვეულებრივ, უკავშირებენ სიტყვას – „ახალგაზრდობა“,
ის მომხიბვლელი უდარდელობა (ან, თუ გნებავთ, ის ამაზრზენი უპა-
სუხისმგებლობა), განუსაზღვრავი, ღია მსოფლშეგრძნება. მას შემ-
დეგ რეალობა ჩემ ცხვირწინ საბოლოოდ დაიხურა.

კეიტი დანიელი უთუოდ ყველაზე ჭკვიანი ადამიანი იყო, ვინც კი

ოდესმე შემხვედრია. თუმცა იმიტომ კი არ ვამბობ, რომ ეს, რეალუ-
რად, თითქოს ბევრ რამეს ნიშნავდეს, ინტელექტუალურ თვისებებს
დიდი მნიშვნელობა არ ენიჭება მეგობრობისას და კიდევ უფრო ნაკ-
ლები – სასიყვარულო ურთიერთობაში. მათ ძალიან მცირე წონა
აქვთ გულის სიკეთესთან შედარებით; ამაზე უფრო იმიტომ ვლაპა-
რაკობ, რომ მისი გონებრივი სიმარჯვე, პარტნიორთან შეწყობის
სრულიად არაჩვეულებრივი უნარი ნამდვილი უცნაურობა, ნამდვი-
ლი ფენომენი გახლდათ. ჩვენი შეხვედრის დროს ის ოცდაშვიდი
წლისა იყო, – ესე იგი ჩემზე ხუთი წლით უფროსი, – ცხოვრებისეული
გამოცდილება კი ბევრად მეტი ჰქონდა. მის გვერდით პატარა ბიჭად
ვგრძნობდი თავს. რეკორდულ დროში შესწავლილი სამართლის შემ-

90
დეგ ბიზნესადვოკატი გახდა ლონდონის ერთ-ერთ კაბინეტში. მახ-
სოვს, So, youshould have met some kind of yuppies-მეთქი, როგორ ვუთ-
ხარი ჩვენი პირველი სასიყვარულო ღამის შემდეგ. Florent, I was a
puppie-ო, მიპასუხა ჩუმად. მახსოვს ეს პასუხი და მახსოვს მისი პატა-
რა და მკვრივი ძუძუები დილის სინათლეში. ყოველთვის, როცა კი
ეს მახსენდება, სიკვდილი მინდება, თუმცა გავიაროთ. ორი წლის
შემდეგ ეს ცხადად დაინახა: puppie-ობა სულ არ შეესაბამებოდა მის
მისწრაფებებს, მის გემოვნებას, ცხოვრების გააზრების მისეულ ყა-
იდას. ამიტომაც გადაწყვიტა, სწავლა გაეგრძელებინა, ამჯერად მე-
დიცინის დარგში. კარგად აღარ მახსოვს, პარიზში რას აკეთებდა.
მგონი, ერთი პარიზული საავადმყოფო დიდი საერთაშორისო აღია-
რებით სარგებლობდა რომელიღაც ტროპიკული დაავადების დაძ-
ლევის საქმეში და ეს იყო მისი იქ ყოფნის საფუძველი. ამ გოგოს უნა-
რების შესაფასებლად ვიტყვი: ჩვენი გაცნობის საღამოს შემთხვევით
გადამეყარა, უფრო ზუსტად კი, მე შევთავაზე, ბარგს შენს ოთახამდე
მიგატანინებ-მეთქი – დანიის პავილიონის მეოთხე სართულზე. შემ-
დეგ თითო ლუდი დავლიეთ, შემდეგ კიდევ თითო და ა. შ., ის იმ დი-
ლის ჩამოსული იყო პარიზში და სიტყვა არ იცოდა ფრანგულად. ორი
კვირის თავზე კი თითქმის გამართულად მეტყველებდა.

კეიტის უკანასკნელი ფოტო, რომელიც შემომრჩა, სადღაც კომ-

პიუტერში უნდა იყოს, მაგრამ სულ არ მჭირდება, მის გასახსენებ-
ლად თვალების დახუჭვაც კმარა. კეიტთან, უფრო სწორად, მისი
მშობლების სახლში ვიზეიმეთ შობა. ეს არ იყო კოპენჰაგენში, ენის
წვერზე მადგას სოფლის სახელი. მოკლედ, საფრანგეთში დაბრუნება
ნელა, მატარებლით მოვინდომე. მგზავრობის დასაწყისი უცნაური
გამოდგა. მატარებელი ბალტიის ზღვის თავზე მისრიალებდა, წყლის
ნაცრისფერ ზედაპირს სულ რაღაც ორი მეტრი გვაშორებდა, ზოგ-
ჯერ სხვებზე უფრო ძლიერი ტალღა ჩვენი სამყოფლის სარკმელს ეხ-

91
ლებოდა. მთელ შემადგენლობაში მარტოები ვიყავით, ორ ვეებერ-
თელა უსაზღვროებას, ცასა და ზღვას შორის. ცხოვრებაში ასეთი
ბედნიერი არასდროს ვყოფილვარ და შეიძლება ჩემი ცხოვრებაც მა-
შინ და ასე უნდა დასრულებულიყო – სუფრასავით გადაჭიმული
ტალღა, ბალტიის ზღვა და საბოლოოდ ერთმანეთში აზელილი ჩვენი
სხეულები... მაგრამ ეს ყველაფერი არ მომხდარა, მატარებელმა და-
ნიშნულების ადგილს (როსტოკი იყო თუ სტრალსუნდი?) მიაღწია და
კეიტმა გადაწყვიტა, რამდენიმე დღე ჩემთან ერთად გაეტარებინა.
სწავლა მეორე დღეს ეწყებოდა უნივერსიტეტში, მაგრამ ამ ამბავს
მოაგვარებდა.
კეიტის უკანასკნელი ფოტო, რომელიც შემომრჩა, გერმანიის ერ-
თი პატარა ქალაქის, დასავლეთ მეკლენბურგ-პომერანიის მიწის
მთავარი ქალაქის, შვერინის ბაღშია გადაღებული. ბაღის ხეივნები
სქელი თოვლითაა დაფარული, მოშორებით კი კოშკურები მოჩანს.
კეიტი ჩემკენაა შემობრუნებული და მიღიმის, მე ალბათ ვუყვირი,
შეტრიალდი, ფოტო რომ გადაგიღო-მეთქი, ის კი მიყურებს და მზე-
რა სიყვარულით, გულმოწყალებითა და სევდით აქვს სავსე, იმიტომ
რომ ალბათ უკვე იცოდა, რომ ვუღალატებდი და ჩვენი ამბავი მალე
დასრულდებოდა.
იმავე საღამოს შვერინის ერთ-ერთ ლუდხანაში ვისადილეთ. მახ-
სოვს, ოფიციანტი ორმოც წელს გადაცილებული, ერთი გამხდარი,
ნერვიული და უბედური კაცი იყო. ალბათ იმ სინორჩემ და სიყვა-
რულმა ააღელვა, რომელსაც ჩვენი წყვილი და, განსაკუთრებით კე-
იტი ასხივებდა. დააწყო თუ არა მაგიდაზე თეფშები, ადგა და შეწ-
ყვიტა მომსახურება, ჩემკენ შემობრუნდა (უფრო სწორად, ჩვენკენ,
ორივესკენ, მაგრამ განსაკუთრებით, ჩემკენ; ეტყობა, იგრძნო, რომ
სუსტი რგოლი მე ვიყავი) და ფრანგულად (ფრანგი უნდა ყოფილიყო
თავადაც. ნეტა როგორ მოხვდა ფრანგი შვერინის ერთ-ერთ ლუდხა-
ნაში ოფიციანტად? ადამიანთა ცხოვრება ნამდვილი საიდუმლოა) და

92
უჩვეულო, მოწიწებული სერიოზულობით მითხრა, ასე დარჩით, რო-
გორც ხართ, თქვენ ორნი, ასე დარჩით, როგორც ხართო.
შეგვეძლო, მსოფლიო გვეხსნა და თანაც თვალის დახამხამებაში,
in einem Augenblick, მაგრამ ეს არ გვიქნია. უფრო სწორად, მე არ მიქ-
ნია და სიყვარულს არ უზეიმია. მე ვუღალატე სიყვარულს და ხში-
რად, როცა ვერ ვახერხებ დაძინებას, ანუ თითქმის ყოველ ღამე,
ყურში მიდგას და ამ ჩემს საცოდავ თავში მიტრიალებს მის ავტომო-
პასუხეზე ჩაწერილი შეტყობინება, „Hello this is Kate leave me a
message“. ისეთი ქორფა ხმით ამბობდა, კაცი იფიქრებდა, ჩანჩქერის
ქვეშ ჩავყვინთე ზაფხულის მტვრიანი ნაშუადღევის მიწურულსო.
იფიქრებდა, ყველანაირი ჭუჭყი, ყველანაირი მარტოობა, ყველანაი-
რი ბოროტება ჩამოვიბანეო.

ბოლო წამები ერთად ფრანკფურტში გავატარეთ, ცენტრალურ

ვაგზალზე, Frankfurter Hauptbahnhof-ზე, ამჯერად მართლა კოპენჰა-
გენში ბრუნდებოდა. საუნივერსიტეტო ვალდებულებებს ისედაც
ზედმეტად უდიერად მოეპყრა და ვერავითარ შემთხვევაში ვეღარ
წამომყვებოდა პარიზში. თვალწინ მიდგას საკუთარი თავი მატარებ-
ლის კართან, კეიტი კი ბაქანზე. მთელი ღამე ტყნაურში გავატარეთ,
დილის თერთმეტ საათამდე, მანამდე, სანამ მართლა არ დადგა მისი
სადგურში წასვლის დრო. იტყნაურა და წუწნა, რაც კი ძალი და ღო-
ნე ჰქონდა, ძალ-ღონე კი დიდი ჰქონდა. მეც იმხანად ადვილად მიდ-
გებოდა. თუმცა, სიმართლე ითქვას, ეს არ არის მთავარი, ეს არსე-
ბითად არ არის მთავარი. მთავარი უფრო ისაა, რომ კეიტი ბაქანზე
იდგა და ატირდა, მართლა ატირდა, ცრემლები ჩამოუგორდა სახეზე.
მიყურებდა, მიყურებდა წუთზე მეტხანს, მატარებლის დაძვრამდე,
წამით არ მოუშორებია მზერა და რაღაც მომენტში უნებლიეთ წა-
მოუვიდა ღაპაღუპით ცრემლები; მე კი ფეხი არ მოვიცვალე, არ ჩა-
მოვხტი ბაქანზე და დავიცადე, სანამ კარი არ დაიხურა.
მარტო ამისთვის ვიმსახურებ სიკვდილს და ბევრად უფრო მძიმე

93
სასჯელებსაც კი, ჩემივე თავს ვერ ვუმალავ ამ ამბავს: სიცოცხლეს
უბედური, ანჩხლი და ეული დავასრულებ და ღირსიც ვიქნები. რო-
გორ შეიძლება, კაცი კეიტს იცნობდე და მას ზურგი აქციო? გაუგე-
ბარია. ბოლოს, მას შემდეგ, რაც უთვალავი უპასუხოდ დატოვებული
მესიჯი დავუტოვე, დავურეკე; და ეს ყველაფერი – ერთი გულის ამ-
რევი ბრაზილიელი გოგოს გულისთვის, რომელიც მეორე დღესვე,
საო პაულუში დაბრუნებისთანავე დამივიწყებდა. კეიტს კი დავურე-
კე, მაგრამ ძალიან გვიან; მეორე დღეს უგანდაში მიემგზავრებოდა
რაღაც ჰუმანიტარულ მისიაში. დასავლეთევროპელებმა ძალიან გა-
უცრუეს იმედი, განსაკუთრებით კი, მე.

94
 ბოლოს ყოველთვის ვინტერესდებით ხოლმე ანგარიშფაქტურე-
ბით. კლერს თავისი წილი მელოდრამა გადახდენია თავს, ბობოქარი
წლები ისე გადაუტანია, რომ ნამდვილ ბედნიერებას ვერც კი მიახ-
ლოებია. თუმცა, შეძლო ვინმემ ეს განაო, ფიქრობდა ის. დასავლეთ-
ში ვერავინ ვეღარ იქნება ბედნიერიო, განაგრძობდა ფიქრს, ვეღა-
რავინ, ვეღარასოდეს, დღეს ბედნიერება წარსულის ოცნებად უნდა
მივიჩნიოთ, საამისოდ ისტორიული პირობები, უბრალოდ, ვეღარ იქ-
მნებაო.
დაუკმაყოფილებელი და პირად ცხოვრებაში, შეიძლება ითქვას,
სასოწარკვეთილი კლერი, სამაგიეროდ, არაერთ ინტენსიურ უძრავ
სიხარულს ეზიარა. როდესაც დედამისმა თავისი პატარა და მახინჯი
სული ღმერთს – ან შეიძლება სულაც არარას – მიაბარა, მესამე
ათასწლეული ახალი დაწყებული იყო. შესაძლოა, მოგვიანებით
იუდეურ-ქრისტიანულად წოდებული დასავლეთისთვის ეს დამატე-
ბითი ათასწლეული იყო, იმავე გაგებით, რომლითაც მოკრივეებზე
ამბობენ ხოლმე, დამატებითი ბრძოლაო. ყოველ შემთხვევაში, მოგ-
ვიანებით ეს აზრი ფართოდ გავრცელდა იუდეურ-ქრისტიანულად

95
წოდებულ დასავლეთში. მოკლედ, ისტორიულ ჭრილში მოსაქცევად
ვამბობ ყოველივეს, თორემ კლერს ეს ყველაფერი სულ არ ანაღ-
ვლებდა, სულ სხვა დარდი აწვა მხრებზე – მისი სამსახიობო კარი-
ერა, უპირველეს ყოვლისა. შემდეგ, თანდათანობით, ანგარიშფაქ-
ტურებმა დაიკავა უმნიშვნელოვანესი ადგილი მის ცხოვრებაში.
თუმცა, ენა წინ ნუ გვისწრებს.

მას პირველად 1999 წლის 31 დეკემბერს, იმ ახალი წლის საღა-

მოს შევხვდი, რომელიც სამსახურში გაცნობილ, კრიზისული კომუ-
ნიკაციის ერთ სპეციალისტთან გავატარე სახლში – იმხანად „მონ-
სანტოში“ ვმუშაობდი და ეს ორგანიზაცია თითქმის მუდმივად კრი-
ზისული კომუნიკაციის მდგომარეობაში იყო. არ ვიცი, საიდან იც-
ნობდა ის კლერს, მგონი, ფაქტობრივად, არც კი იცნობდა, უბრა-
ლოდ, მის ერთ-ერთ მეგობარს კუზავდა. უფრო სწორად, მეგობარი
შეიძლება ზუსტი სიტყვა არც იყოს, ვთქვათ, ერთ-ერთ მსახიობ გო-
გონას, რომელიც იმავე პიესაში თამაშობდა.
კლერი თავისი პირველი დიდი თეატრალური წარმატების გარიჟ-
რაჟთან იდგა – რაც, სხვათა შორის, მოგვიანებით უკანასკნელიც გა-
მოდგა. იქამდე მცირე ან საშუალობიუჯეტიან ფრანგულ ფილმებში
და „ფრანს კულტურის“ რადიოპიესებში მეორეხარისხოვანი როლე-
ბის შესრულებით კმაყოფილდებოდა. ამჯერად ჟორჟ ბატაის ერთ-
ერთ პიესაში ქალის მთავარ როლს ასრულებდა. უფრო სწორად,
მთლად ჟორჟ ბატაის ერთ-ერთი პიესა არ ყოფილა, დამდგმელი რე-
ჟისორი საადაპტაციო საქმიანობას შესდგომოდა ჟორჟ ბატაის სხვა-
დასხვა ტექსტიდან – მხატვრულებიდანაც და თეორიულებიდანაც.
მისი მიზანი, როგორც არაერთ ინტერვიუში განაცხადა, ბატაის ახ-
ლებური წაკითხვა გახლდათ ახალი ვირტუალური სექსუალურობის
ჭრილში. აცხადებდა, რომ განსაკუთრებით მომთხოვნი იყო მასტურ-
ბაციის საქმეში. არ ცდილობდა, დაემალა განსხვავება, შეიძლება

96
ითქვას, დაპირისპირება ბატაისა და ჟენეს პოზიციებს შორის. მთე-
ლი ეს ამბავი პარიზის აღმოსავლეთში მდებარე ერთ სუბსიდირე-
ბულ თეატრში ხდებოდა. მოკლედ, ამჯერად მნიშვნელოვანი გამოხ-
დომები მედიის მხრიდან მოსალოდნელი იყო.
პრემიერაზე გავეშურე. ორ თვეზე ოდნავ მეტი იყო, რაც კლერს
ვკუზავდი, მაგრამ უკვე ჩემთან დაბინავებულიყო. უნდა ითქვას,
რომ ოთახი, სადაც ის იქამდე ცხოვრობდა, მართლა საცოდაობა გახ-
ლდათ – შხაპი გარეთ ჰქონდა, ოც სხვა მდგმურთან საზიარო და ისე-
თი გაზეპილი იყო, რომ ბოლოს, მხოლოდ ბანაობის მიზნით Club Med
Gym-ში ჩაეწერა. სპექტაკლს დიდი შთაბეჭდილება არ მოუხდენია,
თუმცა კლერმა ჩემზე ოდნავ უფრო მეტად იმოქმედა – ის მთელი პი-
ესის განმავლობაში ყინულოვან ეროტიზმს ასხივებდა. კოსტიუმები-
სა და განათების სპეციალისტებს კარგად შეესრულებინათ თავიან-
თი საქმე, ადამიანს უჩნდებოდა არა მისი მოტყვნის, არამედ იმის
სურვილი, თავი მოეტყვნევინებინა მისთვის. იგრძნობოდა, რომ ეს
იყო ქალი, რომელსაც შეეძლო, ყოველწამიერად გაჟღენთილიყო
თქვენი ტყვნის დაუძლეველი იმპულსით. სხვათა შორის, ასეც ხდე-
ბოდა ჩვენს ყოველდღიურ ყოფაში. არაფერი ეტყობოდა სახეზე და
უეცრად მადებდა ხელს ყლეზე, წამში ჩამიხსნიდა ხოლმე შარვლის
ღილებს და ჩაიმუხლებოდა მოსაწუწნად. ან სხვანაირად, ჩაიძრობდა
ხოლმე ქვედა საცვალს და ნძრევას იწყებდა. მახსოვს, ეს ამბავი ნე-
ბისმიერ ადგილას ხდებოდა, მათ შორის, ერთხელ პირდაპირ გადა-
სახადების მუნიციპალური სამსახურის მოსაცდელ დარბაზშიც კი
ასე მოიქცა. ერთი შავკანიანი ქალი იჯდა ორ ბავშვთან ერთად, რო-
მელიც ცოტა არ იყოს დაშოკილი ჩანდა. მოკლედ, სექსუალობის
თვალსაზრისით, გამუდმებულ დაძაბულობას ინარჩუნებდა. კრიტი-
კა ერთხმად ხოტბისშემსხმელი გამოდგა, პიესამ ერთი მთლიანი
გვერდის უფლება მოიპოვა „მონდის“ კულტურის გვერდებზე, და
ორისაც – „ლიბერასიონის“ გვერდებზე. კლერს თავისი ნაწილი მიეძ-
ღვნა ხოტბის ამ კორიანტელში, „ლიბერასიონი“ განსაკუთრებით

97
ადარებდა მას ჰიჩკოკის ქერათმიან და ცივ გმირ, მაგრამ სინამდვი-
ლეში შიგნიდან ცხელ ქალებს. მოკლედ, ნორვეგიული ომლეტის35
სტილის ამ შედარებებში, რომლებიც ათ-ათჯერ მაინც მქონდა გადა-
კითხული, მაშინვე მივხვდი, რაზე იყო ლაპარაკი, მიუხედავად იმისა,
რომ ჰიჩკოკის არც ერთი ფილმი არ მქონდა ნანახი. მე უფრო „შეშ-
ლილი მაქსის“ თაობის წარმომადგენელი გახლდით, თუმცა, ასე იყო
თუ ისე, კლერზე ყველაფერი მართალი ეწერა.
პიესის ბოლოს წინა სცენაში, რომელიც, თვალნათლივ ჩანდა,
დამდგმელი რეჟისორისთვის უმნიშვნელოვანესი იყო, კლერი ქვედა-
კაბებს იძრობდა, ფეხებს მაყურებლისკენ შლიდა და მასტურბირებ-
და მთელ იმ დროს, როცა მეორე მსახიობი გოგონა ჟორჟ ბატაის
გრძელ ტექსტს კითხულობდა. ტექსტში არსებითი საკითხი, რო-
გორც მომეჩვენა, ანუსი უნდა ყოფილიყო. „მონდის“ კრიტიკოსი სა-
განგებო გემოს ატანდა ამ სცენას და ხოტბას ასხამდა „იერატიზმს“,
რომელსაც კლერი თავისი ინტერპრეტაციით განასახიერებდა. იერა-
ტიზმი ცოტა გადაჭარბებულ სიტყვად მეჩვენებოდა, კლერი წყნა-
რად იყო და სულ არ ჩანდა აგზნებული – სხვათა შორის, მართლაც
არ ყოფილა, როგორც დამიდასტურა კიდეც პრემიერის საღამოს.
ჯამში, მისი კარიერა დაიწყო და ამ პირველ სიხარულს დაერთო
მეორე, მაშინ როდესაც რიო-დე-ჟანეიროსკენ მიმავალი რეისი „ეარ
ფრანს“ AF232 ატლანტის ოკეანის სამხრეთში ჩავარდა მარტის ერთ
დილას. ვერავინ გადარჩა და კლერის დედა ერთ-ერთი იმათგანი
იყო. მსხვერპლთა ახლობლებისათვის დაუყოვნებლივ შედგა ფსიქო-
ლოგიური დახმარების ჯგუფი. სწორედ მაშინ ვივარგე, როგორც
კარგმა მსახიობმაო, მითხრა კლერმა იმ საღამოს, როცა პირველად
შეხვდა ექსპერტ ფსიქოლოგებს. განადგურებული და მიწასთან გას-
წორებული ქალიშვილი ვითამაშე და, მგონი, მართლა მოვახერხე სი-
ხარულის დამალვაო.

35
ნორვეგიული ომლეტი – ერთგვარი დესერტი, ნამცხვარი, რომელიც გაყინუ-
ლი კრემისგან მზადდება.
98
 ფაქტობრივად, მიუხედავად სიძულვილისა, რომელსაც ერთმანე-
თის მიმართ განიცდიდნენ, კლერი წინასწარ გრძნობდა, რომ დედა-
მისი ისეთი ეგოცენტრული ვინმე იყო, თავსაც არ შეიწუხებდა ან-
დერძის შედგენაზე. ერთი წუთითაც არ ადარდებდა, რაც მისი სიკ-
ვდილის მერე მოხდებოდა. ნებისმიერ შემთხვევაში ძალიან ძნელია,
მემკვიდრეობის გარეშე დატოვო შენი შვილები. როგორც ერთა-
დერთ ქალიშვილს, მას ხელშეუხებელი უფლება ჰქონდა 50%-იან
შთამომავლობით წილზე. მოკლედ, კლერს ბევრი არაფერი ჰქონდა
საშიშარი და ამ სასწაულებრივი საჰაერო უბედური შემთხვევიდან
ერთი თვის თავზე მართლაც მიიღო მემკვიდრეობა, რომელიც არსე-
ბითად ერთი შესანიშნავი ბინისაგან შედგებოდა რუისო-დე-მენილ-
მონტანის გადასასვლელთან, მე-20 არონდისმანში. ორი კვირის შემ-
დეგ გადავბარგდით; ეს დრო დაგვჭირდა მოხუცი ქალის ნივთების
გადასაყრელად, რომელიც, სხვათა შორის, არც ისეთი მოხუცი იყო –
სულ ორმოცდაცხრა წლისა გახლდათ. საჰაერო უბედური შემთხვევა
კი, რომელიც მას სიცოცხლის ფასად დაუჯდა, მოხდა მაშინ, როცა ის
ბრაზილიაში შვებულების გასატარებლად ვიღაც ოცდაექვსი წლის,
ესე იგი ზუსტად ჩემი ასაკის ტიპთან ერთად მიფრინავდა.
ბინა მავთულების ყოფილ სახელოსნოში მდებარეობდა, რომე-
ლიც 1970-იანი წლების დასაწყისში დაიხურა. რამდენიმე წელს ცა-
რიელი რჩებოდა, სანამ კლერის მამამ არ შეისყიდა, მეწარმე არქი-
ტექტორმა. ის ყნოსვით გრძნობდა სარფიან საქმეებს და ეს შენობაც
ბინა-სახელოსნოებით მოაწყო. შესასვლელი უზარმაზარი გისოსე-
ბით დაცული დიდი სივრცე აღმოჩნდა, ხოლო ციფრული კოდი ახალი
შეცვლილი იყო თვალის გუგის ამომცნობი ბიომეტრიული სისტე-
მით. რაც შეეხება სტუმრებს, მათ ვიდეოკამერასთან დაწყვილებუ-
ლი ინტერფონი ემსახურებოდა.
ამ დაბრკოლების გადალახვისთანავე სტუმარი ძველი საწარმოო
შენობებით გარშემორტყმულ უზარმაზარ კერძო ეზოში იჭრებოდა.

99
დაახლოებით ოცამდე თანამფლობელი იყო. ერთ-ერთი ყველაზე დი-
დი ნაწილი, რომელიც კლერის დედას ერგო, 100 მ2-იანი ვეებერთე-
ლა openspace-საგან შედგებოდა და 6 მეტრის სიმაღლის ჭერი ჰქონ-
და. ბინის შუაში მცირე კუნძულივით ამოზრდილი ღია სამზარეულო
მდებარეობდა, იყო უბრალო შხაპიანი და ჯაკუზიანი დიდი სააბაზა-
ნო, ორი საძინებელი ოთახი, რომელთაგანაც ერთი ანტრესოლით,
მეორე კი გარდერობით იყო შევსებული, და ბაღის ფეხსადგილისკენ
გამავალი კაბინეტი. ეს ყველაფერი 200 მ2-ზე ოდნავ მეტს შეადგენ-
და.
მიუხედავად იმისა, რომ იმხანად ეს ტერმინი ნაკლებად იყო გავ-
რცელებული, სხვა თანამფლობელები ზუსტად ისეთები იყვნენ, რო-
გორებსაც მოგვიანებით „ბობოები“ დაერქვათ, და რომლებსაც ისღა
დარჩენოდათ, თეატრის მსახიობის მეზობლობით გაეხარათ. აბა რა
იქნებოდა თეატრი ბობოების გარეშე? გაუგებარია, გაზეთ „ლიბერა-
სიონს“ იმხანად მხოლოდ სპექტაკლის დროებითი მსახიობები კი არ
კითხულობდნენ, არამედ მათი პუბლიკის ნაწილიც (თუმცა მილევა-
დი), ხოლო „მონდი“ ჯერ კიდევ ინარჩუნებდა გაყიდვებსა და პრეს-
ტიჟს. მოკლედ, კლერი მთელმა სახლმა დიდი ენთუზიაზმით მიიღო.
ჩემი შემთხვევა, და მე გააზრებული მაქვს ეს ამბავი, შეიძლება უფ-
რო დელიკატური ყოფილიყო, შეიძლებოდა „მონსანტო“ CIA-სნაირ
საპატიო ფირმად აღექვათ. კარგი ტყუილი ყოველთვის იძენს რე-
ალობის გარკვეულ ელემენტებს. თავიდანვე განვაცხადე, იშვიათი
დაავადებების გენეტიკურ კვლევებში ვმონაწილეობ-მეთქი; იშვია-
თი დაავადებები ხელშეუხებელია, მაშინვე აუტისტი ან პროგერიის
მსხვერპლი პატარა ბავშვი დაუდგებათ ხოლმე თვალწინ, რომელსაც
თორმეტი წლის ასაკში უკვე მოხუცებულის გამომეტყველება აქვს.
საერთოდ ვერ ვიმუშავებდი ამ დარგში, მაგრამ საკმარისად ვერ-
კვეოდი გენეტიკაში საიმისოდ, რომ თავი არ შემერცხვინა ნებისმი-
ერ ბობოსთან, რაგინდ განათლებულიც უნდა ყოფილიყო ის.

100
 სიმართლე ითქვას, მე თვითონ ვგრძნობდი თავს უხერხულად სა-
კუთარ საქმეში. ვერაფერი ადასტურებდა ნათლად და მკაფიოდ გენ-
მოდიფიცირებულობის საშიშროებას. რადიკალი ეკოლოგისტები კი
უმეტეს შემთხვევაში უვიცი იმბეცილები იყვნენ, მაგრამ ასევე ვერა-
ფერი ადასტურებდა მათ უვნებლობას და ჩემი ზემდგომები ფირმის
წიაღში პათოლოგიური მატყუარები იყვნენ, უბრალოდ და მარტი-
ვად. ჭეშმარიტება კი ის გახლდათ, რომ არავინ არაფერი, ან თით-
ქმის არაფერი იცოდა მცენარეთა გენეტიკური მანიპულაციების
გრძელვადიან შედეგებზე, თუმცა, ჩემი აზრით, პრობლემა ამაშიც არ
იყო; ისე მოხდა, რომ მეთესლეები, სასუქისა და პესტიციდების მწარ-
მოებლები თავიანთი არსებობით სასოფლო-სამეურნეო სფეროში
უკვე დესტრუქციულ და ლეტალურ როლს თამაშობდნენ. ისე მოხდა,
რომ გიგანტურ ექსპლუატაციასა და ჰექტრობრივი შედეგიანობის
მაქსიმალიზაციაზე დაფუძნებული ეს ინტენსიური სოფლის მეურნე-
ობა, ექსპორტსა და მესაქონლეობისგან სოფლის მეურნეობის გამო-
ყოფაზე დაფუძნებული ეს აგროინდუსტრია, ჩემი აზრით, ზუსტად
იმის საპირისპიროდ მოქმედებდა, რის გაკეთებაც საჭირო იყო. თუ
გვინდოდა, განვითარების სასურველი შედეგი მიგვეღო, პირიქით,
უპირატესობა ხარისხისთვის უნდა მიგვენიჭებინა – მოგვეხმარა ად-
გილობრივი ნაწარმი და გვეწარმოებინა ადგილობრივად, დაგვეცვა
მიწები და ნაყოფიერი ნიადაგები კომპლექსურ გადანაწილებასა და
ცხოველური განოყივრების გამოყენებასთან დაბრუნებით. არაერთი
მათგანი გამიკვირვებია ჩვენი დასახლების პირველ თვეებში გამარ-
თული ნაირნაირი სამეზობლო აპერიტივების ჟამს ამ საკითხებზე ჩა-
მოვარდნილ საუბრებში ჩემი მგზნებარებითა და დასაბუთებული
მსჯელობებით. რა თქმა უნდა, ისინიც იმავეს ფიქრობდნენ, რასაც
მე, ოღონდ მართლაც წმინდა მემარცხენე კონფორმიზმით, ისე რომ
სიღრმისეულად არაფერი გაეგებოდათ. ყოველ შემთხვევაში, მე
იდეები, შეიძლება ითქვას, იდეალებიც კი მქონდა და შემთხვევითი

101
არ ყოფილა, რომ სასოფლო-სამეურნეო დავამთავრე და არა პოლი-
ტექნიკური ტიპის რომელიმე ზოგადი სკოლა ან უმაღლესი კომერ-
ციული სასწავლებელი. მოკლედ, იდეალები მქონდა და მე მათ ახლა
ვღალატობდი.
ამასთან, ლაპარაკიც ზედმეტი იყო იმაზე, რომ მე იმ სამსახური-
დან „მოვსულიყავი. ჩემი ხელფასი აუცილებელი იყო ჩვენი სიცოც-
ხლისათვის, იმიტომ რომ კლერის კარიერა, მიუხედავად ჟორჟ ბატა-
ის ადაპტირებული პიესის წარმატებული კრიტიკისა, ჯიუტად გაჭე-
დილიყო ერთ ადგილზე. წარსული მას კულტურული სფეროსკენ
ეწეოდა და ეს უკვე გაუგებრობა იყო, იმიტომ რომ ოცნებად ჰქონდა
ქცეული გასართობ კინოში მუშაობა. თვითონაც მხოლოდ ისეთი
ფილმების საყურებლად დადიოდა, რომლებიც უშუალოდ მისაწვდო-
მი იყო ყველასათვის, გიჟდებოდა „დიდ ცისფერზე“ და „სტუმარზე“,
მაშინ როცა ბატაის ტექსტი „სრულ ყლეობად“ ეჩვენებოდა. იგივე შე-
იძლება ითქვას ლერისის ტექსტზე, რომელში სათამაშოდაც ის ოდ-
ნავ მოგვიანებითაც ჩაითრიეს, თუმცა ყველაზე უარესი უთუოდ
ბლანშოს ერთსაათიანი საკითხავი იყო „ფრანს კულტურისთვის“.
მითხრა, ვერასდროს წარმოვიდგენდი მსგავსი მძღნერის არსებობას
და გასაოცარია, მაყურებლისთვის ასეთი ყლეობების შეთავაზებას
რომ ბედავენო. ჩემი მხრივ, არანაირი აზრი არ მქონდა ბლანშოზე,
მხოლოდ ერთი გასართობი აბზაცი მახსოვდა „სიორანიდან“, რომელ-
შიც ის განმარტავს, ბლანშო იდეალური ავტორია მანქანაზე ბეჭ-
დვის სასწავლად, იმიტომ რომ მკითხველს „შინაარსი არ გაწუხებ-
სო“.
კლერისდა საუბედუროდ, მისი გარეგნობა სრულად ემთხვეოდა
მისსავე CV-ს: ქერა, ელეგანტური და ცივი სილამაზე თითქოს კარ-
გად მორგებოდა სუბსიდირებულ თეატრში მტკნარი ხმით წაკით-
ხულ ტექსტებს. მძიმე გართობის ინდუსტრია იმხანად უფრო ბომბა
ლათინოსებითა და ცოტა მოცხელო მეტისებით იყო გაგემრიელებუ-
ლი. მოკლედ, კლერი საერთოდ არ იყო move-ში და მომდევნო წელს

102
ვერ მიიღო ვერც ერთი როლი ჩემ მიერ ზემოთ მოხსენიებული კულ-
ტურულობების მიღმა, მიუხედავად „ფრანგული ფილმის“ რეგულა-
რული კითხვისა და მიუხედავად დაუდგრომელი მცდელობებისა, ნე-
ბისმიერ კასტინგში მიეღო მონაწილეობა. დეზოდორანტების რეკ-
ლამაშიც კი ნამდვილად არ იყო არც ერთი ადგილი ნორვეგიული ომ-
ლეტებისთვის. პარადოქსია და შეიძლება პორნოინდუსტრიაში ჰქო-
ნოდა ყველაზე მეტი შანსი: ცხადია, არც ლათინოსი და შავკანიანი
ბომბა ქალების არასათანადოდ შეფასება არ შეიძლებოდა, ეს სექ-
ტორი ცდილობდა, დიდი ფიზიკური და ეთნიკური ნაირგვარობა შე-
ენარჩუნებინა მსახიობ გოგონათა შორის. მე რომ არ ვყოფილიყავი,
შეიძლება გადაედგა კიდეც ეს ნაბიჯი, მიუხედავად იმისა, რომ კარ-
გად იცოდა – პორნოში მონაწილეობას არასდროს დაუდია სათავე
სამსახიობო კარიერისთვის ნორმალურ კინოში, მაგრამ, დაახლოე-
ბით თანაბარი ანაზღაურების შემთხვევაში, მგონი, „ფრანს კულტუ-
რაზე“ ბლანშოს ნაწერების კითხვას ეს ერჩია. ყოველ შემთხვევაში,
დიდხანს არ გაგრძელდებოდა ეს ამბავი; პორნოინდუსტრია თავის
უკანასკნელ თვეებს ითვლიდა, სანამ ინტერნეტის სამოყვარულო
პორნოგრაფია არ გაანადგურებდა – „იუპორნი“ იმაზე უფრო სწრა-
ფად მოსპობდა პორნოინდუსტრიას, სანამ „იუთუბმა“ გაანადგურა
მუსიკალური ინდუსტრია. პორნო ყოველთვის იდგა ტექნოლოგიუ-
რი ინოვაციების სათავეებთან, როგორც ეს არაერთ ესეისტს შე-
უნიშნავს სხვათა შორის, და თან ისე, რომ არც ერთ მათგანს არ გაუ-
აზრებია, რომ ეს კონსტატაცია პარადოქსს შეიცავდა თავის თავში,
რადგან, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, პორნოგრაფია ადამია-
ნური აქტივობის ის სექტორია, რომელშიც ინოვაციას ყველაზე მცი-
რე ადგილი უჭირავს და აბსოლუტურად არაფერი იმაზე უფრო ახა-
ლი არ მომხდარა, რის წარმოდგენაც შეიძლება პორნოგრაფიის წი-
აღში და რაც ძველ საბერძნეთსა და რომში უკვე არსებობდა.

103
 მე კი ამასობაში „მონსანტო“ სულ უფრო და უფრო მიშლიდა ნერ-
ვებს და მართლა დავიწყე ნებისმიერი საშუალებით, განსაკუთრე-
ბით კი, ყოფილ მოწაფეთა ასოციაციის შუამავლობით შემოთავაზე-
ბული განცხადებების ნახვა, რომლებიც საინტერესო იქნებოდა ძვე-
ლი სასოფლო-სამეურნეოელისთვის, მაგრამ მხოლოდ ნოემბრის და-
საწყისში წავაწყდი ერთ მართლა ხელსაყრელ შემოთავაზებას. ის
ქვემო ნორმანდიის სასოფლო-სამეურნეო და სატყეო რეგიონული
დირექციისგან მოდიოდა. საქმე სხვადასხვა ფრანგული ყველის ექ-
სპორტისთვის განკუთვნილი ახალი სტრუქტურის შექმნას ეხებოდა.
CV გავგზავნე და მალევე დამინიშნეს შეხვედრა, ერთ დღეში ჩავედი
კაენში და დავბრუნდი უკან. DRAF-ის36 დირექტორიც ყოფილი სა-
სოფლოელი აღმოჩნდა, ვიცანი კიდეც სახეზე, მეორე კურსზე სწავ-
ლობდა, მე რომ პირველზე შევედი. არ ვიცი, სად გაიარა სტაჟირება
სწავლის მერე, მაგრამ აშკარად შეძენილ-შენარჩუნებული ჰქონდა
ანგლოსაქსური ტერმინების უაზროდ ხმარების მანია (რაც იმხანად
ნაკლებად იყო გავრცელებული ფრანგულ ადმინისტრაციაში). მისი
თავდაპირველი დებულება ის იყო, რომ ფრანგული ყველი ისევ და
ისევ თითქმის მხოლოდ ევროპაში გადიოდა; რომ მისი პოზიციები
უმნიშვნელო რჩებოდა შეერთებულ შტატებში და, განსაკუთრებით
ის, რომ ღვინისგან განსხვავებით (აქ გრძლად და ხაზგასმულად მი-
აგო პატივი „ბორდოს“ ღვინის მწარმოებელთა გაერთიანებას), ყვე-
ლის სექტორმა ვერ გაითვალისწინა მზარდი ეკონომიკების – არსე-
ბითად, რუსეთის, სულ მალე ჩინეთის და, მოგვიანებით, უთუოდ, ინ-
დოეთის – შემოსვლა ბაზარზე. ეს ამბავი ყველა სახის ფრანგულ
ყველს შეეხებოდა; მაგრამ ჩვენ ნორმანდიაში ვართო, ხაზი გაუსვა
სიღრმისეულად, და taskforce, რის ამუშავებასაც ვგეგმავ, პირველი
რიგის ამოცანად „ნორმანდიის ტრილოგიის დიდბატონების“ – კამამ-
ბერის, პონ-ლ’ევეკის და ლივაროს – რეკლამას ისახავსო. დღემდე

36
DRAF (Direction régionale de l’ Alimentation, de l’ Agriculture et de la Forêt) – კვე-
ბის, სოფლის მეურნეობისა და ტყის რეგიონული დირექცია
104
მხოლოდ კამამბერი სარგებლობს ნამდვილი საერთაშორისო აღია-
რებით, სხვათა შორის, მძაფრი ისტორიული მიზეზების გამო, მაგრამ
მათი განვრცობის დრო არა მაქვს, ლივარო და თვით პონ-ლ’ევეკი
სრულიად უცნობი რჩებოდა რუსეთსა და ჩინეთშიო. უსაზღვრო სა-
შუალებებს არ ვფლობ, თუმცა ხუთი ადამიანის ასაყვანად სამყოფი
ბიუჯეტის შედგენა მაინც მოვახერხე და ახლა, რასაც უპირველესად
ვეძებ, ამ task force-ის თავკაცია და ეს სამუშაო ხომ არ გაინტერესებ-
სო.
მაინტერესებდა და ეს პროფესიონალიზმისა და ენთუზიაზმის ნა-
რევი რაღაც გრძნობით დავუდასტურე. პირველი აზრიც მომივიდა
თავში და საჭიროდ ჩავთვალე, მისთვის გამეზიარებინა: ბევრი ამე-
რიკელი, უფრო სწორად, ზუსტად არ ვიცი, მართლა ბევრი თუ არა,
ვთქვათ, ამერიკელები, ყოველწლიურად ჩამოდიან და ესტუმრებიან
ხოლმე ნორმანდიის დესანტის პლაჟებს, სადაც მათი ოჯახის წევ-
რებმა და ზოგჯერ სულაც მათმა მშობლებმა უზენაესი მსხვერპლი
გაიღეს. ბუნებრივია, მასპინძლობის დრო დაწესებული უნდა იყოს,
ყველის დეგუსტაციას ნამდვილად ვერ მოვაწყობდით სამხედრო სა-
საფლაოების გამოსასვლელებთან; მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, ყვე-
ლა ჭამით ამთავრებს ყველაფერს და განა ნაღდი არ არის ის ამბავი,
რომ ნორმადიული ყველი დიდ სარგებელს შესძენს ამ წინაპართა გა-
სახსენებელ ტურიზმს? გამოცოცხლდა: მართლაც, ზუსტად ამგვარი
რამეები უნდა შემუშავდესო, და თან, ძირითადად, ფანტაზია არ უნ-
და გამოგველიოსო. სინერგიებს, რომელთა განვითარებაც შამპა-
ნურმა მევენახეობამ შეძლო ფრანგულ ფუფუნების ინდუსტრიასთან
ერთად მცირე შანსი აქვს მყისიერი რეპროდუქტიულობისა: განა
ვინმეს წარმოუდგენია, როგორ აჭაშნიკებს ლივაროს ჟიზელ ბუნ-
დხენი (მაშინ როცა მომცრო ჭიქა „მოეტს“ და „შანდონს“ იოლად წარ-
მოიდგენს კაცი)? მოკლედ, მეტ-ნაკლებად კარტბლანში მქონდა.
ამით ლაგამი ამოსდო ჩემს კრეატიულობას. სხვათა შორის, ჩემი

105
შრომა არც „მონსანტოში“ იყო იოლი (სინამდვილეში დიდი ძალის-
ხმევის გაწევა არც მიწევდა, მეთესლის მიერ შემუშავებული არგუ-
მენტაცია უკიდეგანო სიმარტივისა გახლდათ: გენმოდიფიცირების
გარეშე ვერ გამოვკვებავდით მუდმივად მზარდ კაცობრიობას; უხე-
შად რომ ვთქვათ, ან „მონსანტო“, ან შიმშილობა). მოკლედ, იმ მო-
მენტში, როცა მისი კაბინეტიდან გამოვდიოდი, უკვე ვიცოდი, განსა-
კუთრებით, იმ მანერის გამო, რომლითაც „მონსანტოში“ ჩემს წარ-
სულ მუშაობაზე ილაპარაკა, რომ ჩემი კანდიდატურა დამტკიცებუ-
ლი იყო.

ჩემი ხელშეკრულება 2001 წლის 1 იანვარს იწყებოდა. სასტუმ-

როში გატარებული რამდენიმე კვირის თავზე ერთი ლამაზი სახლი
ვიპოვე დასაქირავებლად. ის ჭალებითა და საძოვრებით გარშემორ-
ტყმული პეიზაჟის შუაში იდგა განცალკევებით, ორ კილომეტრში
სოფელ კლესიდან, რომელიც, თავის მხრივ, ცოტა არ იყოს, გაზვია-
დებული ტიტულით ყოყლოჩინობდა – „ნორმანდიული შვეიცარიის
დედაქალაქი“. მართლა უმშვენიერესი სახლი იყო, დირეებჩატანებუ-
ლი კედლებით. შედგებოდა დიდი საერთო ოთახისგან, რომლის ძირ-
ზეც თიხის ბრტყელი აგურები იყო დაგებული, სამი საძინებლისგან
პარკეტის იატაკებით და ერთი კაბინეტისგან. დამატებითი სათავ-
სოს სახით იყო საწნახელი, რომელიც მეგობრების მისაღებ ოთახად
გადაეკეთებინათ; ცენტრალური გათბობაცგაყვანილი გახლდათ.
უმშვენიერესი სახლი იყო და თვალიერების დროს ვიგრძენი,
მფლობელს ძალიან უყვარდა, ასე რომ თან ჰყვებოდა. სულ მთლად
დაჩიავებული მოხუცი იყო, სამოცდათხუთმეტი-ოთხმოცი წლისა. აქ
კარგად ვიცხოვრე, მაგრამ ამიერიდან – ვეღარ შევძლებ, ხშირი სა-
მედიცინო დახმარება მჭირდება, ექთანი შინ, სულ ცოტა, კვირაში
სამჯერ მაინც მოდის, კრიზისულ პერიოდებში კი ყოველდღეო, მით-
ხრა მაშინვე. ამიტომაც კაენში ცხოვრება აღარ იყო გონივრული. გა-

106
უმართლა, შვილები რომ უვლიდნენ, ქალიშვილმა თავად აურჩია ექ-
თანი. ძალიან გაუმართლა იმის კვალობაზე, რასაც გარშემო ვხე-
დავთ ჩვენს დროში და მეც, ცხადია, ვიზიარებდი მის აზრს, ბედი
ჰქონდა, უბრალოდ, მას შემდეგ, რაც ცოლი გარდაეცვალა, უწინდე-
ბურად არაფერი აღარ იყო და ვეღარც იქნებოდა ვერასდროს. აშკა-
რად მორწმუნე იყო და თვითმკვლელობას თავშიც კი ვერ გაივლებ-
და ვერასდროს, მაგრამ ხანდახან ფიქრობდა, რომ ღმერთი ცოტა აგ-
ვიანებდა მისთვის ამის შეხსენებას. არადა ჩემს ასაკში ეს ძალიან გა-
მომადგებოდაო. თითქმის მთელი თვალიერების დროს თვალებში
ცრემლი მედგა.

უმშვენიერესი სახლი იყო, მაგრამ იქ მარტო ვაპირებდი ცხოვრე-

ბას. ქვემო ნორმანდიაში საცხოვრებლად გადასვლის იდეას კლერი
ნათელი და მკაფიო უარით შეხვდა. ერთ მომენტში წარმოვიდგინე,
მისთვის შემეთავაზებინა, რომ შეეძლო „ჩასულიყო ხოლმე პარიზში
კასტინგებზე“, სანამ ამ იდეის აბსურდულობას გავიაზრებდი – კვი-
რაში დაახლოებით ათ კასტინგში მონაწილეობდა. არავითარი აზრი
არ ჰქონდა სოფელში საცხოვრებლად გადასვლას, ეს მისი კარიერის
თვითმკვლელობა იქნებოდა, თუმცა, ამავდროულად, განა მართლა
მნიშვნელოვანია იმის თვითმკვლელობა, რაც უკვე მკვდარია? აი,
ამას ვფიქრობდი გულის სიღრმეში, მაგრამ, ცხადია, ვერ ვეტყოდი,
თან ასე, პირდაპირ. მაგრამ როგორ მეთქვა ეს ყველაფერი ირიბად?
ვერანაირი გამოსავალი ვერ გამოვნახე.
მაშასადამე, შევთანხმდით, რომ მე შაბათ-კვირაობით ჩავიდოდი
პარიზში. და ეს აშკარად გონივრული ჩანდა. უთუოდ ის ილუზიაც
დაგვეუფლა ორივეს, რომ ეს განშორება და ყოველკვირეული შეყრა
ახალ სუნთქვასა და ძალას შთაბერავდა ჩვენს წყვილს; რომ ყოველი
შაბათ-კვირა სასიყვარულო დღესასწაულად გვექცეოდა და ა. შ.

ურთიერთობა არ გაგვიწყვეტია, არ გაგვიწყვეტია ასე მკაფიოდ

107
და ერთბაშად. არ არის ძნელი კაენ-პარიზის მატარებელში ჩაჯდო-
მა, პირდაპირია და გზის გავლას ორ საათზე ოდნავ მეტხანს უნდება,
უბრალოდ, ისე მოხდა, რომ სულ უფრო და უფრო იშვიათად ვჯდე-
ბოდი მატარებელში, თავიდან სამუშაოს სიჭარბის მომიზეზებით,
შემდეგ არანაირი საბაბით და რამდენიმე თვის თავზე ყველაფერი
ითქვა. გულის სიღრმეში არასოდეს ჩამიქნევია ხელი იმაზე, რომ
კლერი ჩამოვიდოდა და ჩემთან ერთად იცხოვრებდა ამ სახლში, რომ
უარს იტყოდა მსახიობის ნაკლებსავარაუდო კარიერაზე, რომ, უბ-
რალოდ, დამთანხმდებოდა ცოლობაზე. იმდენჯერ გავუგზავნე სახ-
ლის ფოტოები, კარგ ამინდში გადაღებული, ფართოდ გაღებული
ფანჯრებით ჭალებისა და საძოვრებისაკენ, რომ უკვე მრცხვენია კი-
დეც ამის გახსენება.

უკან თუ მივიხედავთ, ყველაზე შესანიშნავი ისაა, რომ, როგორც

იუზუსთან ოცი წლის შემდეგ, მაშინაც ჩემი მიწიერი საკუთრებები
ერთ ჩემოდანში ეტეოდა. აშკარად არ მქონდა მიწიერი საკუთრებე-
ბის მიმართ ლტოლვა, რაც ზოგიერთი ბერძენი ფილოსოფოსის
თვალში (ეპიკურეელების? სტოიკოსების? კინიკოსების? ცოტ-ცოტა
სამივესი ერთად?) ძალიან სასურველი სულიერი მდგომარეობაა.
ამის საპირისპირო ყოფას, მგონი, მხარს იშვიათად თუ უჭერდნენ.
მაშასადამე, ამ ამბავზე უკვე არსებობდა კონსენსუსი ფილოსოფო-
სებში, რაზეც საკმაოდ იშვიათად მახვილდებოდა ყურადღება.

ხუთ საათს ოდნავ იქნებოდა გადაცილებული, როცა ყურმილი

დავკიდე კლერთან ლაპარაკის შემდეგ. სამი საათი მრჩებოდა მოსაკ-
ლავი სადილამდე. მალევე, ალბათ წუთებში, შემიჩნდა ეჭვი – ნეტა
მართლა კარგი აზრი იყო ეს შეხვედრა? აშკარად არაფერი დადები-
თი არ მოჰყვებოდა, ერთადერთი შედეგი კი ის იქნებოდა, რომ მეტ-
ნაკლებად მიძინებული იმედგაცრუებისა და სიმწრის შეგრძნებები
ოცი წლის თავზე ხელახლა გაიღვიძებდა ჩვენს გულებში. ცხოვრება

108
რომ სიმწრითა და იმედგაცრუებით იყო აღსავსე, ეს ისედაც ვიცო-
დით ორივემ, ღირდა კი ტაქსიში და რესტორანში ფულის გადაყრა
ამის დამატებითი დადასტურების მისაღებად? და მართლა მინდოდა
გამეგო, საით წავიდა კლერის ცხოვრება? ალბათ დიდს ვერაფერს
მიაღწია, ყოველ შემთხვევაში, ვერაფერს მისი იმედების შესაბამისს,
თორემ ეს დანახვას ქუჩებში გამოკრული კინოფილმების აფიშები-
დანაც შევძლებდი. მე პროფესიული მისწრაფებები ნაკლებად გა-
მოკვეთილი მქონდა, წარუმატებლობაც ბევრად ნაკლებად ხილული,
და ამიტომაც არ მქონია საკმარისად მკაფიო შეგრძნება, რომ დღე-
ისათვის ხელმოცარული ვინმე ვიყავი. ორი ხელმოცარული, ორმოც
წელს გადაცილებული ყოფილი საყვარლის შეხვედრა დიდებული
სცენა იქნებოდა ფრანგული ფილმისთვის, როლზე მორგებული მსა-
ხიობებით, ვთქვათ, ბენუა პოლვურდითა და იზაბელ იუპერით; მინ-
დოდა კი ეს რეალურ ცხოვრებაში?

ჩემი ცხოვრების ზოგიერთ კრიტიკულ გარემოებაში თავს ტელე-

მანსიის ერთგვარი ფორმით ვშველოდი, რომლის გამომგონებელიც,
რამდენადაც ვიცი, თავად გახლდით. შუა საუკუნეების რაინდები,
მოგვიანებით კი ახალი ინგლისის პურიტანები, როდესაც რთული
გადაწყვეტილება ჰქონდათ მისაღები, ალალბედზე გადაშლიდნენ
ხოლმე ბიბლიას, ალალბედზე დაადებდნენ ხოლმე თითს გვერდს და
ცდილობდნენ, ინტერპრეტაცია მიეცათ ასე ბრმად შერჩეული მუხ-
ლისთვის, ისეთი გადაწყვეტილება მიეღოთ, როგორზეც ღმერთი მი-
ანიშნებდა. ხანდახან ისეც ხდებოდა, რომ ალალბედზე ჩავრთავდი
ტელევიზორს (არხის აურჩევლად, მხოლოდ On ღილაკს ვაჭერდი
თითს) და ვცდილობდი, ინტერპრეტაცია მომეხდინა იმ გამოსახულე-
ბებისა, რომელსაც მაშინ გადმოსცემდნენ.
ზუსტად 18 საათსა და 30 წუთზე თითი დავაჭირე სასტუმრო
„მერკურის“ ოთახის ტელევიზორის On ღილაკს. თავიდან შედეგი
დამაბნეველი, რთულად ამოსაცნობი მეჩვენა (თუმცა, ეს ზოგჯერ

109
შუა საუკუნეების რაინდებსა და ახალი ინგლისის პურიტანებსაც
ემართებოდათ): ლორან ბაფის გახსენებისადმი მიძღვნილ გადაცე-
მას გადავაწყდი, რაც თავისთავად გასაკვირი მომეჩვენა (განა
მკვდარი იყო? ჯერ კიდევ ახალგაზრდა გახლდათ, მაგრამ დიდების
მწვერვალზე მყოფი ზოგიერთი ტელეწამყვანი სრულიად მოულოდ-
ნელად კარგავს ფანების სიყვარულს, ასეთია ეს ცხოვრება). ყოველ
შემთხვევაში, ტონი სწორედაც გახსენებისა იყო და ყველა მონაწილე
ყურადღებას ლორანის „ღრმა ჰუმანიზმზე“ ამახვილებდა.ზოგის-
თვის ის „სუპერძმაკაცი იყო, სისულელეების მეფე, ტოტალურად
გამჩმახებელი“, სხვები, რომლებიც უფრო შორიდან იცნობდნენ, ყუ-
რადღებას მის „უნაკლო პროფესიონალიზმზე“ ამახვილებდნენ. მონ-
ტაჟით კარგად ორკესტრირებული ეს პოლიფონია ლორან ბაფის
ნაშრომის ჭეშმარიტ გადაკითხვას ჰგავდა და ბოლოს იმით დამთავ-
რდა, რომ მონაწილეები სრულ ერთსულოვნებაში გადაზრდილი სიმ-
ფონიურობით იმეორებდნენ კვაზიქორალურ რეპრიზას: გინდა აქე-
დან შეგეხედა, გინდა იქიდან, ლორანი მაინც „კარგი ადამიანი“ გა-
მოდიოდა. ტაქსი 19 საათსა და 20 წუთზე გამოვიძახე.

110
 ზუსტად 20 საათზე მივედი „ბისტრო დიუ პარიზიენთან“, პელპო-
რის ქუჩაზე. კლერს მართლაც დაჯავშნილი ჰქონდა მაგიდა. ეს კარ-
გი ამბავი გახლდათ, მაგრამ პირველივე წამებში, რესტორნის დარ-
ბაზის გადაკვეთისას – სიხალვათე დამხვდა კვირა საღამოს მიუხე-
დავად ვიგრძენი, რომ მხოლოდ ეს იქნებოდა სასიკეთო ამბავი მთე-
ლი საღამოს განმავლობაში.
ათი წუთის შემდეგ ოფიციანტი მოვიდა და, სანამ ელოდებით,
აპერიტივს ხომ არ მიირთმევთო, მკითხა. ბუნებით კეთილმოსურნე
და ერთგული ჩანდა, იმთავითვე ვიგრძენი, რომ წინდაწინვე რთული
პაემანი განჭვრიტა ამ შემოთავაზებით (როგორ გინდა, რომ მე-20-
ის ბისტროს ოფიციანტი ცოტათი შამანი და საიქიოში სულების გა-
დამყვანი არ იყოს?) და იმასაც ჩავავლე, რომ მთელი საღამოს გან-
მავლობაში ჩემს მხარეს უფრო იქნებოდა (ნეტა მანაც თუ შეამჩნია
ჩემი მზარდი წუხილი? მართალია, უკვე ჩახრამუნებული მქონდა
ბლომად ხმელი პურის ნაჭრები). თავს ისე ვგრძნობდი, რომ სამმაგი
„ჯეკ დენიელსი“ ავიღე.

111
 კლერი დაახლოებით 20 საათსა და 30 წუთზე მოვიდა, ფრთხი-
ლად მოაბიჯებდა, ორ მაგიდას ჩამოეყრდნო, სანამ ჩვენს მაგიდამდე
მოაღწევდა. აშკარად კარგად ჩაბანილი იყო. ნუთუ მხოლოდ იმის
გაფიქრებამ, რომ მნახავდა, და ბედნიერების დაპირებების მტკივნე-
ულმა გახსენებამ, რითაც იმედები გავუცრუე ცხოვრებაში, ასე აა-
ფორიაქა? ეს იმედი რამდენიმე წამს დამეუფლა, სულ ორ-სამ წამს,
მეტს არა, შემდეგ უფრო რეალისტური აზრი მომივიდა, რომ კლერი
ნამდვილად ისეთ მდგომარეობაში იყო, როგორშიც ყოველდღე არის
ხოლმე ამ დროს, დაახლოებით ისეთივე ჩაბანილი.

მთელი ძალით გადავშალე მკლავები, რომ შემეყვირა, რა ფორმა-

ში ხარ, სულ არ გამოცვლილხარ-მეთქი. არ ვიცი, საიდან ან ვისგან
მჩვეოდა ეს სიცრუე, ყოველ შემთხვევაში, მშობლებისგან არა. ლი-
ცეუმში გატარებული პირველი წლებისგან, შეიძლება. მაგრამ ფაქ-
ტია, რომ საზარლად გასიებული იყო, ქონი თითქმის მთელ ტანზე
ასკდებოდა, სახე კი სულ დაფოთლილი ჰქონდა ვარდისფერი გამო-
ნაყარით. სხვათა შორის, თავიდან ცოტა ეჭვიანი მზერით შემომხე-
და, პირველ აზრად კი უთუოდ იმან გაუელვა, რომ მე სულ ფეხებზე
მეკიდა მისი სახე. თუმცა, ეს ამბავი ათ წამზე მეტხანს არ გაგრძელე-
ბულა, სწრაფად ჩახარა თავი და მაშინვე ამოიხედა გამომეტყველე-
ბაშეცვლილმა. თითქოს ახალგაზრდობა დაუბრუნდა და ლამის კეკ-
ლუცად ჩამიკრა თვალი.
ბისტროსებურად სასაცილო მენიუს შესწავლამ ბლომად დროის
გაწელვის საშუალება მომცა. საბოლოოდ, არჩევანი ნივრიან კარაქ-
ში ჩალაგებული ბურგუნდიული ლოკოკინების მომცრო ქვაბზე შე-
ვაჩერე, რასაც ზეითუნში მოხალული სენ-ჟაკის ნიგოზი და მათი „ტა-
ლიატელე“ მოჰყვებოდა. მინდოდა, ასე გავცდენოდი ტრადიციულ
დილემას – მიწა/ზღვა (წითელი ღვინო vs თეთრი ღვინო) და გავაკე-
თე არჩევანი, რომელიც საშუალებას მოგვცემდა თითო-თითო ბოთ-

112
ლი აგვეღო. კლერის მსჯელობიდან ჩანდა, რომ ძველ გზას ადგა, რა-
კი შაშკვლავის მარილიანი ბუტერბროდი არჩია ძვლის ტვინით და
ზედ გველთევზას ბურიტო და თეთრი საწებელი მიაყოლა ნივრითა
და ზეთისხილით.
მეშინოდა, რომ ახსნა-განმარტებები დამჭირდებოდა პირად ამ-
ბებში, მოსაყოლი გამიხდებოდა ჩემი ცხოვრება, მაგრამ ასე არ მომ-
ხდარა, შეკვეთის მიცემისთანავე კლერი გრძელ თხრობაში გადაეშ-
ვა, რომელიც ერთადერთ რამეს ისახავდა მიზნად – ჩვენი უკანასკნე-
ლი შეხვედრიდან გასული ოცი წლის შეჯამებას. სწრაფად სვამდა,
ხარბად, და მალევე გახდა ცხადი, რომ ორი ბოთლი წითელი ღვინო
კიდევ დაგვჭირდებოდა (ისევე, როგორც ოდნავ მოგვიანებით, კი-
დევ ორი ბოთლი თეთრი). ჩემი წამოსვლის შემდეგ ვერაფერი მოგ-
ვარებულიყო, როლების ძიება ამაოდ დასრულებულიყო, ხოლო სი-
ტუაცია ცოტა არ იყოს უცნაური შექნილიყო 2002 და 2007 წლებს
შორის – უძრავი ქონების ფასი პარიზში გაორმაგებულიყო, მის
უბანში ეს მატება კიდევ უფრო დაჩქარებულიყო, მენილმონტანის
ქუჩა სულ უფრო და უფრო ჰიპური გამხდარიყო და ჯიუტად დარ-
ხეულიყო ხმები, რომ ვენსან კასელი იქ დასახლებულიყო და რომ არ
დაახანებდნენ და მას კად მერადი და ბეატრის დალი მოჰყვებოდნენ.
ყავის დალევა იმავე დაწესებულებაში, სადაც ვენსან კასელი სვამს,
მნიშვნელოვანი პრივილეგია იყო და ამ არუარყოფილმა ცნობამ ახა-
ლი ნახტომი გამოიწვია ფასების მატებაში 2003-2004 წლებში. მაშინ
კლერი მიხვდა, რომ მის ბინას ყოველთვიურად იმაზე ბევრად მეტი
შემოსავალი მოჰქონდა, ვიდრე თავად შოულობდა, ამიტომ აუცი-
ლებლად უნდა შეენარჩუნებინა, ახლა უძრავი ქონების გაყიდვა
თვითმკვლელობის ტოლფასი იქნებოდა. ამ ვითარებიდან სრულ უი-
მედო გამოსავლად ეჩვენა „ფრანს კულტურთან“ თანამშრომლობა
მორის ბლანშოს CD-სერიის ჩასაწერად. ამეების თხრობისას სულ
უფრო და უფრო აიტანა კანკალმა. გიჟის თვალებით მიყურებდა, ამ
სიტყვის პირდაპირი გაგებით, და ტვინიან ძვალს ხრავდა. მიმტანს

113
ხელით ვანიშნე, დაეჩქარებინა მოქმედება.
გველთევზის ბურიტომ მცირედი შვება მოჰგვარა და მისი თხრო-
ბის ყველაზე მშვიდ მომენტს დაემთხვა. 2008-ის დასაწყისი „პოლ ამ-
პლუას“ შემოთავაზებას უპასუხა: ორგანიზაცია უმუშევართათვის
განკუთვნილი თეატრალური სახელოსნოების განთავსებას ისახავ-
და მიზნად. იდეა მათთვის საკუთარი თავის მიმართ ნდობის დაბრუ-
ნება გახლდათ. ხელფასი არ იყო უშველებელი, თუმცა ყოველთვე
რეგულარულად მოწანწკარებდა და ათ წელზე მეტი გასულიყო, რაც
ასე გაჰქონდა თავი. „პოლ ამპლუაში“ დიდი ხნის განმავლობაში ჩარ-
ჩა და ახლა, წარსულისთვის თვალის გადავლების შემდეგ, უკვე შე-
ეძლო ეთქვა, იდეა სულაც არ იყო აბსურდული, ყოველ შემთხვევა-
ში, ფსიქოთერაპიებზე უკეთ მუშაობდა. მართალია, რომ უმუშევარი
გარდაუვლად გადაიქცევა ხოლმე თავის თავში ჩაკეტილ, უტყვ არ-
სებად და რომ თეატრი, განსაკუთრებით, ვოდევილის რეპერტუარის
ბუნდოვანი მიზეზების გამო, ამ სევდიან ქმნილებებს მინიმალურ სო-
ციალურ სილაღეს უბრუნებს შესარჩევი გასაუბრებების ჟამს. ყო-
ველ შემთხვევაში, ახლა უკვე შეძლებდა თავისი მოკრძალებული,
მაგრამ რეგულარული ხელფასით თავი დაეღწია ამისთვის, რომ არ
ყოფილიყო ხარჯების პრობლემა, რადგან თანამფლობელთა ნაწილ-
მა, მენილმონტანის უბნის თავბრუდამხვევი ჯენტრიფიკაციისაგან
გაბრუებულებმა, განიზრახეს სრულიად გიჟურ ინვესტირებაში გა-
დაშვებულიყვნენ თავფეხიანად. ციფრული კოდის შეცვლა თვალის
გუგის ამომცნობი ბიომეტრიული სისტემით მხოლოდ და მხოლოდ
პრელუდია აღმოჩენილა უაზრო პროექტთა მთელი წყებისა, ისეთე-
ბისა, როგორიცაა ეზოს ქვაფენილის შეცვლა ძენის ბაღით, სადაც
პატარ-პატარა ჩანჩქერები და პირდაპირ კოტ-დ’არმორიდან ჩამო-
ტანილი გრანიტის პატარა ბლოკები იქნებოდა და ამ ყველაფერს
მსოფლიოში ცნობილი იაპონელი ოსტატი გაუწევდა ზედამხედვე-
ლობას. ახლა გადაწყვეტილება მიღებული იყო, მით უფრო, რომ
2015-2017 წლების მეორე და უფრო ხანმოკლე აფეთქების შემდეგ

114
პარიზის უძრავი ქონების ბაზარი ხანგრძლივად მიინავლა. კლერი
გაყიდვას აპირებდა და, ფაქტობრივად, პირველ სააგენტოსთან უკვე
გასულიყო კიდეც კავშირზე.
გრძნობების ამბავში ბევრი არაფერი ეთქმოდა. ვიღაცებთან
ჰქონდა რაღაც ურთიერთობები და თანაცხოვრებაც სცადა ორჯერ.
საკმარისი ძალა მოიკრიბა ამაზე სალაპარაკოდ, თუმცა ემოცია მა-
ინც ვერ დაფარა: აღმოჩნდა, რომ ორივე მამაკაცს (ორივე მსახიობსა
და მისნაირი წარმატების პატრონს), რომელთაც მასთან თანაცხოვ-
რება განიზრახეს, კლერზე მეტად მისი ბინა ჰყვარებიათ. კაცმა რომ
თქვას, მე ერთადერთი მამაკაცი გამოვდექი, რომელსაც ის მართლა
უყვარდა, დაასკვნა ბოლოს ერთგვარი გაკვირვებით. თავი შევიკავე
და მისთვის არაფერი შემისწორებია.
მიუხედავად ამ მონათხრობის ხიბლგამოცლილი და, შეიძლება
ითქვას, აშკარად სევდიანი ბუნებისა, სენ-ჟაკის ნიგვზები დავაფასე
და ინტერესით ჩავხედე დესერტის მენიუს. ჩემი ყურადღება ყინუ-
ლოვანმა ვაშრენმა37 და დაჭყლეტილი ჟოლოს წვენმა მიიპყრო;
კლერმა არჩევანი ცხელშოკოლადიან პროფიტროლებზე38, კლასიკა-
ზე, შეაჩერა. მესამე ბოთლი თეთრი ღვინო შევუკვეთე. ჩემს თავს
ვეკითხებოდი, რაღაც დროს რომ მკითხოს, „და შენ? “, რა ვუპასუხო-
მეთქი. ყოველ შემთხვევაში, ასეთ რამეებს ამბობენ ხოლმე მსგავს
ვითარებაში, როგორც ფილმებში, ისე რეალურ ცხოვრებაშიც, მგო-
ნი.
ისე ჩაიარა საღამომ, რომ, წესით, უარი უნდა მეთქვა მასთან შინ
„ბოლო ჭიქის დალევაზე“ და ახლაც ვერ გამიგია, როგორ დავთან-
ხმდი. შეიძლება მცირედმა ცნობისმოყვარეობამ მიბიძგა, კვლავ მე-
ხილა ბინა, სადაც, ბოლოს და ბოლოს, ცხოვრების ერთი წელი გავა-
ტარე. თუმცა, უკვე იმაზეც უნდა მეფიქრა, რა დავინახე თავის დრო-
ზე ამ გოგოში. რაღაც ხომ უნდა ყოფილიყო სექსის მიღმა? არა... და

37
ვაშრენი – ერთგვარი ნამცხვარი კრემითა და ხილით
38
პროფიტროლი – გათქვეფილ და, უმეტესად. ცივშოკოლადიანი პატარა შუ
115
თავზარიც დამეცა იმის გაფიქრებაზე, რომ სექსის მეტი არაფერი ყო-
ფილა.
ყოველ შემთხვევაში, ზრახვები სულაც არ ჰქონია ორაზროვანი
და ჭიქა კონიაკის შემოთავაზების მერე მომეპყრო ისე, როგორც ზო-
გადად იქცეოდა ხოლმე. კეთილი ნებით აღსავსემ გავიძრე შარვალ-
ნიფხავი, რათა მისთვის პირში აღება გამეიოლებინა, თუმცა, სინამ-
დვილეში, უკვე ძალიან მაწუხებდა რაღაც შემაშფოთებელი წინათ-
გრძნობა და როდესაც ორი თუ სამი წუთის განმავლობაში მან უშე-
დეგოდ ტლიკა ჩემი უმოქმედო ორგანო, ვიგრძენი, რომ სიტუაციის
გაუარესების დიდი საშიშროება არსებობდა. და ვაღიარე მის წინა-
შე, ამჟამად ანტიდეპრესანტებს ვიღებ („დიდი დოზებით“ ანტიდეპ-
რესანტებს-მეთქი, დავუმატე გასაბუქებლად) და ამან ჩემში არასა-
სურველი თანამდევი მოვლენის სახით ლიბიდოს გაქრობა გამოიწ-
ვია-მეთქი.
ამ რამდენიმე სიტყვის ეფექტი ჯადოსნური გამოდგა, ვიგრძენი,
როგორ დამშვიდდა მაშინვე. ცხადია, უმჯობესია, ყოველთვის ყვე-
ლაფერში სხვისი ანტიდეპრესანტები დაადანაშაულო, ვიდრე საკუ-
თარი მოჭარბებული ფერ-ხორცი, თუმცა თანაგრძნობის ჩრდილმა
გადაურბინა სახეზე. მთელი საღამოს განმავლობაში თითქოს პირ-
ველად დაინტერესდა ჩემით, როდესაც მკითხა, ახლა დეპრესიული
პერიოდი გაქვს თუ არაო, რატომ და როდიდანო.
პასუხად გამარტივებულ თხრობას შევუდექი ჩემი საოჯახო თარ-
სი თავგადასავლების შესახებ, და თან ყველაფერზე თითქმის სრული
სიმართლე ვთქვი (გარდა იუზუს თავგადასავლებისა ძაღლებთან,
რაც უსარგებლოდ ჩავთვალე მთლიანობის აღქმის თვალსაზრისით).
ერთადერთი აღსანიშნავი განსხვავება ჩემს მონათხრობში ის იყო,
რომ დასასრულ იუზუმ გადაწყვიტა იაპონიაში გამგზავრება, როდე-
საც, ბოლოს და ბოლოს, თავისი ოჯახის განუწყვეტელ მოთხოვნებს
დაჰყვა. ამგვარად წარმოჩენილი ამბავი ძალიანაც ლამაზი გამოდგა

116
– კლასიკური კონფლიქტი სიყვარულსა და ოჯახურ და/ან სოცია-
ლურ მოვალეობას შორის (როგორც 1970-იანი წლების რომელიმე
მემარცხენე დაწერდა). ცოტათი ტეოდორ ფონტენის რომანს წაა-
გავს-მეთქი, დავუზუსტე კლერს, მიუხედავად იმისა, რომ აშკარად
არ იცნობდა ამ ავტორს.
იაპონელი ქალი ლოტისეულ ან სეგოლენისეულ ეგზოტიკურ ხა-
სიათს მატებდა თავგადასავალს, ყოველ შემთხვევაში, ამბავი აშკა-
რად უფრო მოსწონდა. ვისარგებლე იმით, რომ კლერი ერთ წამში
ჭიქა კონიაკით დამძიმებულ, ვრცელ ქალურ მედიტაციებში ჩაფლუ-
ლი ვიხილე, შეუმჩნევლად მოვწესრიგდი და იმ დროს, როცა შარ-
ვლის ღილებს ვიკრავდი, გამკრა აზრმა – დღეს ხომ 1-ლი ოქტომბე-
რი, „ტოტემის“ კოშკის ბინის ხელშეკრულების მოქმედების უკანას-
კნელი დღე არის-მეთქი. იუზუ ნამდვილად ამ უკანასკნელ დღეს და-
უცდიდა და ახლა უთუოდ ტოკიოსკენ მიმავალ თვითმფრინავში იჯ-
დებოდა. შეიძლება საფრენი აპარატი უკვე უახლოვდებოდა კიდეც
ნარიტას აეროპორტს და მისი მშობლები ჩამომსვლელთა ჰოლის ბა-
რიერის უკან იდგნენ, საქმრო კი ალბათ პარკინგზე, მანქანასთან
ელოდებოდა. ყველაფერი ეწერა და ახლა ყველაფერი უნდა ამხდა-
რიყო. შეიძლება სულაც ამის გამო დავურეკე კლერს. რამდენიმე წუ-
თით ადრე სულ არ მახსოვდა, 1-ლი ოქტომბერი რომ იყო, მაგრამ
ჩემში რაღაცას, ქვეცნობიერს უთუოდ, ეს არ დავიწყებოდა. ჩვენ რა-
ღაც გაურკვეველი ღვთაებების სამფლობელოში ვცხოვრობთ, „გზა,
რომელზეც ამ ნორჩმა ქალიშვილებმა დაგვაყენეს, სრულ სიცრუეზე
გადის, ამას ისიც უნდა დავუმატოთ, რომ წვიმდა“, როგორც წერდა
ალბათ სადმე ნერვალი. იმ ხანებში აღარ ვფიქრობდი ხშირად ნერ-
ვალზე, არადა, თავი ორმოცდაცხრა წლისამ ჩამოიხრჩო და ბოდლე-
რიც ამავე ხნისა მოკვდა. არ იყო ეს ადვილი ასაკი.

კლერს თავი მკერდზე ჩამოედო და ყელიდან ხვრინვა ამოსდი-

117
ოდა, აშკარად გაბიჟვინებული მთვრალი იყო. კაცმა რომ თქვას, მა-
შინ უნდა ავმდგარიყავი და წამოვსულიყავი, მაგრამ თავს კარგად
ვგრძნობდი მისი open space-ის ვეებერთელა კანაპეზე. მთელი პარი-
ზის ხელახლა გადაკვეთის გაფიქრებაზე უსაზღვრო დაქანცულობამ
დამიარა, გადავწექი, გვერდზე გადავბრუნდი, რომ კლერი აღარ და-
მენახა და ზუსტად ერთ წუთში ჩამეძინა.

118
 ამ ოთახში ხსნადი ყავის მეტი არაფერი იპოვებოდა, რაც თავის-
თავად გადასარევი ამბავი იყო – თუკი მსგავს ბინაში „ესპრესოს“
აპარატი არ იდგა, აბა, სად უნდა მდგარიყო, კაცმა არ იცის. მოკლედ,
ფინჯანში ხსნადი ყავა გავიკეთე. დღის შუქი ძლივს აღწევდა ჟალუ-
ზებში. მთელი ჩემი სიფრთხილის მიუხედავად, რაღაც ავეჯს მაინც
დავეჯახე. კლერი თითქმის მაშინვე გამოჩნდა სამზარეულოს ზღურ-
ბლზე, მოკლე და ნახევრად გამჭვირვალე ღამის პერანგი ოდნავ
უფარავდა სატყუარებს. საბედნიეროდ, ჩანდა, რომ სხვა რამეზე
ფიქრობდა და მისკენ გაწვდილ ჭიქა ხსნად ყავაზე დამთანხმდა. ფინ-
ჯნებიც კი არ ჰქონდა. ერთი ყლუპი ეყო და მაშინვე ლაპარაკი და-
იწყო. სასაცილოა, „ტოტემის“ კოშკში რომ ცხოვრობო, მითხრა (არ
მიხსენებია ჩემი ახალი საცხოვრებელი, სასტუმრო „მერკური“), იმი-
ტომ რომ მამამისი დაპროექტებაში მონაწილეობდა, ორიდან ერთ-
ერთი არქიტექტორის თანაშემწე იყო.. წესიერად ვერც კი მოასწრო
მამის გაცნობა, ექვსი წლისა ყოფილა, მამა რომ მოჰკვდომია. თუმ-
ცა, ახსოვდა, რომ დედამისი გაზეთიდან ამონაჭერს ინახავდა, რო-
მელში გამოქვეყნებულ პოლემიკაშიც მამამისი თავს იმართლებდა

119
იმ ხმაურის გამო, მისი აგების გარშემო რომ ამტყდარიყო იმხანად.
„ტოტემის“ კოშკი არაერთხელ მოხვედრილიყო პარიზის ყველაზე მა-
ხინჯი შენობების სიაში, ისე რომ ვერასდროს მიეღწია მონპარნასის
კოშკის სიმაღლისთვის. რეგულარულად ხვდებოდა კვლევებში, რო-
გორც საფრანგეთის ყველაზე მახინჯი, ხოლო „ტურისტვორდის“ ბო-
ლოდროინდელ გამოკითხვებში – მსოფლიოს ყველაზე მახინჯი ნაგე-
ბობა ბოსტონის მერიის შემდეგ.
Open space-ამდე მივიდა და ჩემი გულის გასახეთქად იქიდან ორ
წუთში ფოტოალბომით ხელში დაბრუნდა. ალბომიდან ცხოვრების
ვრცლად აღწერის საფუძველი და დიდი საშიშროება გამოსჭვიოდა.
სრულიად აშკარად იყო, რომ შორეულ 1960-იან წლებში მამამისი
გახლდათ ერთგვარი ნებიერა – Bus Palladium-ის გასასვლელთან
„რენომას“ კოსტიუმში გადაღებული მისი ფოტოები საამისოდ არა-
ვითარ ეჭვს აღარ ტოვებდა. ის 1960-იანი წლების უდარდელი ყმაწ-
ვილკაცის ცხოვრებით ცხოვრობდა. სხვათა შორის, ცოტათი ჟაკ დი-
უტრონს წააგავდა. შემდეგ კი მწარმოებელ-არქიტექტორი გამხდა-
რიყო (უთუოდ ოდნავ აფერისტი) პომპიდუსა და ჟისკარის მთელი
მმართველობის განმავლობაში, სანამ თავისი „ფერარი 308 GTB-ის“
საჭესთან არ შეჰგებებია სიკვდილს, როდესაც დოვილში გატარებუ-
ლი შაბათ-კვირის შემდეგ უკან ბრუნდებოდა თავის შვედ საყვარელ-
თან ერთად, ზუსტად ფრანსუა მიტერანის რესპუბლიკის პრეზიდენ-
ტად არჩევის დღეს. უკვე ისედაც წარმატებულ კარიერას შეიძლება
ახალი გაქანება შეეძინა, ბლომად მეგობრები ჰყავდა სოციალისტურ
პარტიაში, ფრანსუა მიტერანი კი მშენებელი პრეზიდენტი გახლდათ.
ძალიან ცოტა რამე უშლიდა ხელს, უმაღლესი საფეხურისთვის მიეღ-
წია თავის პროფესიაში, მაგრამ სავალი გზის შუაში გადმოსულმა
ერთმა ოცდათხუთმეტტონიანმა მანქანამ სხვაგვარად გადაწყვიტა
ეს ამბავი.
დედამისმა გამოიტირა ეს ქერქეტა, მაგრამ უაღრესად ხელგაშ-

120
ლილი ქმარი, რომელიც, სხვათა შორის, მასაც საკმარის თავისუფ-
ლებას ანიჭებდა. განსაკუთრებით იმ აზრთან შეგუება უჭირდა, რომ
მარტო უნდა დარჩენილიყო ქალიშვილთან ერთად. კი, მართალია,
ქმარი ყლებოროტა კაცი იყო, მაგრამ ამავდროულად ძალიან გულ-
ჩვილი მამაც გახლდათ, რომელიც ბავშვის აღზრდისას ბევრს იღებ-
და თავის თავზე. დედამისი კი ვერავითარ დედობრივ მიზიდულობას
ვერ გრძნობდა, საერთოდ ვერანაირს. ბავშვებთან კი დედა ყოველ-
თვის ასეა – ან სრულად უერთგულებს მათ, ივიწყებს საკუთარ ბედ-
ნიერებას და თავს მთლიანად უძღვნის მათ, ან პირიქით ხდება, რო-
ცა ბავშვები უშუალოდ ხელისშემშლელ და სწრაფად მოძულებულ
არსებებად იქცევიან.
შვიდი წლის კლერი გოგონების ინტერნატში მიაბარეს, რიბოვი-
ლეში, რომელსაც ღვთიური განგების დების კონგრეგაცია უძღვებო-
და. მე უკვე ვიცნობდი ისტორიის ამ ნაწილს. არც კრუასანი იყო, არც
შოკოლადიანი პური, მხოლოდ სასმელი. კლერმა ჭიქაში არაყი ჩა-
მოისხა; ესეც ასე, კლერი დილის შვიდი საათიდან უბერავდა. თერ-
თმეტი წლის ასაკში იქიდან გამოიქეცი-მეთქი, მოვუჭერი, თხრობა
რომ შემემოკლებინა. მახსოვდა გამოქცევის ამბავიც, მისი გმირობი-
სა და დამოუკიდებლობის ძიების ძლიერი მომენტი. პარიზში ავტოს-
ტოპით დაბრუნდა. ეს მაინც სარისკო იყო, ნებისმიერი რამე შეიძლე-
ბა დამართოდა, მით უფრო, რომ, მისივე სიტყვებით თუ ვიტყვით,
ნელ-ნელა სულ უფრო და უფრო სერიოზულად „ინტერესდებოდა
ყლით“. მაგრამ არაფერიც არ დამართვია და ეს, მისი აზრით, ნიშანი
იყო. ამ დროს ვიგრძენი, რომ იწყებოდა დედასთან მისი ურთიერთო-
ბების გვირაბი და მეყო სიმამაცე, მომეთხოვა, გავსულიყავით რომე-
ლიმე კაფეში ჩვეულებრივი საუზმისთვის – ორმაგი ესპრესო ბუ-
ტერბროდებით და, შეიძლება, ლორიანი ერბოკვერცხითაც. მშია-
მეთქი, დავიჩივლე საწყალი ხმით. მართლა მშიოდა.
ღამის პერანგზე მანტო მოიცვა. მენილმონტანის ქუჩაზე, წესით,
ყველაფერი უნდა ყოფილიყო, რაც კაცს დასჭირდებოდა. შეიძლება,

121
ბედსაც გაეღიმა ჩვენთვის და ვენსან კასელი გვენახა თხილებიან მა-
გიდასთან მიმჯდარი. ყოველ შემთხვევაში, ბინიდან გავიდოდით და
ესეც საქმე იყო. გარეთ უკვე შემოდგომის დილა იდგა, ქარიანი და
ცოტა გრილი. იმ შემთხვევაში, თუ საქმე გაჭიანურდებოდა, ექიმთან
შეხვედრა მქონდა გათვალისწინებული დილის საათებში.
ჩემდა დიდად გასაკვირად, მივუსხედით თუ არა მაგიდას, კლერი
„ჩემი იაპონელის“ ამბავს დაუბრუნდა, მეტის გაგება სურდა. „ტოტე-
მის“ კოშკის დამთხვევამ ძალიან გააოცა. „დამთხვევები ღმერთის
თვალის ჩაკვრააო“, ეს ვოვენარგის იყო, თუ შამფორის, აღარ მახ-
სოვდა, შეიძლება, ლაროშფუკოსიც ან სულაც არავისი. იაპონიის
თემაზე ასე თუ ისე დიდხანს შემეძლო გაძლება, უკვე გამოცდილი
გახლდით და დახვეწილადაც გამომდიოდა: „იაპონია იმაზე უფრო
ტრადიციული საზოგადოებაა, ვიდრე ხშირად გვგონია“, შემდეგ შე-
მეძლო ისე გამება ორსაათიანი, რომ კაცი ვერ გამაწყვეტინებდა
სიტყვას. ყოველ შემთხვევაში, კაციშვილს არ გაეგებოდა არაფერი
არც იაპონიაზე და არც იაპონელებზე.
ორ წუთში მივხვდი, რომ ლაპარაკი ბევრად უფრო მღლიდა, ვიდ-
რე მოსმენა. ზოგადად, ადამიანური ურთიერთობები და, კერძოდ, –
უნდა მეღიარებინა ეს ამბავი – ადამიანური ურთიერთობა კლერთან
მიძნელდებოდა. საუბრის კამათელი კვლავ მას გადავეცი. კაფეს სა-
სიამოვნო დეკორაცია ჰქონდა, მაგრამ ცოტა ნელა გვემსახურებოდ-
ნენ და ჩვენც ისევ კლერის თერთმეტი წლის ასაკს მივუბრუნდით.
ამასობაში კი კლიენტები, რომლებიც სპექტაკლის დროებით მაყუ-
რებლებს ჰგავდნენ, ნელ-ნელა იპყრობდნენ კაფეს.
თავიდანვე ბრძოლა გაჩაღდა დედამისთან, ბრძოლა, რომელიც
თითქმის შვიდ წელს გაგრძელდა, დაუნდობელი ბრძოლა, დაფუძნე-
ბული უპირველეს ყოვლისა ყოველწამიერ სექსუალურ კომპეტენცი-
აზე. ამ ამბის ზოგიერთ ძლიერ მომენტს უკვე ვიცნობდი, მაგალი-
თად, იმას, რომელშიც კლერმა დედამისს ხელჩანთის გაჩხრეკისას

122
პრეზერვატივები უპოვა და ამ უკანასკნელს სულ „ბებერი ბოზი“ ეძა-
ხა. ნაკლები ვიცოდი და გავიგე, რომ კლერს, რომელსაც გარკვეულ-
წილად სიტყვა საქმედ უქცევია, დედამისის საყვარლების უმრავლე-
სობის შეცდენა დაუწყია იმ მარტივი, მაგრამ ეფექტიანი ტექნიკით,
რომელსაც ჩემთან იყენებდა და ამიტომაც ნანახი მქონდა. კიდევ უფ-
რო ნაკლებად ვიცოდი, რომ კლერის დედას კონტრშეტევისას უფრო
დახვეწილი საშუალებები უხმარია, ისინი, რომელთა ხმარებასაც გა-
მორჩეული ქალთა ჟურნალების კითხვით სწავლობს სიმწიფეში შე-
სული ქალი – თავის მხრივ, კლერის მეგობარი ბიჭუნების ახევას შე-
უდგა.
„იუპორნის“ ერთ-ერთ ფილმში იქნებოდა მთელი სერია „Mom
teaches daughter“, მაგრამ რეალობა, როგორც ხშირად ხდება ხოლმე,
ნაკლებად გასართობი აღმოჩნდა. კრუასანები მალე მოიტანეს, თუმ-
ცა ლორიან ერბოკვერცხს მეტი დრო დასჭირდა, მაშინ მოგვართვეს,
როცა კლერი თოთხმეტი წლის ხდებოდა და გადავსანსლე მანამდე,
სანამ მეთექვსმეტე დაბადების დღეს იზეიმებდა. ახლა უკვე ჩემს გე-
მოზე ვიყავი და თავს მშვენივრად ვგრძნობდი. უეცრად შესაძლებე-
ლი მეჩვენა ამ შეხვედრის შემოკლება ძლიერი და ბედნიერი ტონა-
ლობების შერწყმით: „და მერე, იმ დღეს, როცა თვრამეტის გახდი,
სამუშაო იპოვე ერთ ბარში, ბასტილიასთან და საკუთარი ოთახი,
რის შემდეგაც ჩვენ შევხვდით ერთმანეთს, ჩემო სიყვარულო. დამა-
ვიწყდა, შენთვის მეთქვა, მაგრამ შეხვედრა მაქვს კარდიოლოგთან
ათ საათზე, ჰოდა, გკოცნი და დაგირეკავ ძალიან მალე“. უკვე დადე-
ბული მქონდა მაგიდაზე ოცევროიანი კუპიურა და კლერს არანაირი
შანსი აღარ დავუტოვე. ცოტათი უცნაური მზერა მტყორცნა, ცოტა-
თი დამარცხებული. კაფედან რომ გავდიოდი, ხელებს მიქნევდა, ერ-
თი-ორი წამის განმავლობაში თანაგრძნობის უკანასკნელ რეფლექსს
შევებრძოლე და სწრაფი ნაბიჯით ჩავუყევი მენილმონტანის ქუჩის
დაღმართს. წმინდად რეფლექსურად შევუყევი პირენეების ქუჩას,

123
არ შევანელე ნაბიჯი და ხუთ წუთზე ნაკლებ ხანში მეტრო „გამბე-
ტასთან“ ამოვყავი თავი. კლერს აშკარად დარხეული ჰქონდა, ალკო-
ჰოლის მოხმარების ზრდა არ შეენელებინა და სულ მალე აღარც ეს
ეყოფოდა, წამლებს დაუმატებდა, მერე გული უმტყუნებდა და ბო-
ლოს საკუთარ ნარწყევში ჩამხრჩვალს იპოვიდნენ ვენსან-ლენდონის
ბულვარის ეზოში გამავალი რომელიმე პატარა ოროთახიანის შუ-
აგულში. არათუ მე არ შემეძლო კლერის გადარჩენა, არამედ არავის
აღარ შეეძლო, გარდა ქრისტიანული სექტების ზოგიერთი წევრისა
(ისინი, ვინც მოხუცებს, ხეიბრებსა და უკახლკაროებს თანაუგრძნო-
ბენ ან თავს გვაჩვენებენ, რომ თანაუგრძნობენ სიყვარულით, ქრის-
ტეს ძმებივით), რომლებზე ლაპარაკის გაგონებაც კი არ უნდოდა
კლერს. მათი ძმური თანალმობის ატანა არ შეეძლო. ერთადერთი,
რაც სჭირდებოდა, ჩვეულებრივი ცოლქმრული ალერსი და, უფრო
უშუალოდ, მუტელში შედებული ყლე უნდოდა, თუმცა სწორედ ეს
ვეღარ იყო შესაძლებელი. ჩვეულებრივი ცოლქმრული ალერსი მხო-
ლოდ დაკმაყოფილებული სექსუალობის თანმხლები შეიძლება გამ-
ხდარიყო, აუცილებლად გრაფა „სექსის“ გავლით უნდა მოსულიყო,
რასაც, აწ და მარადის, ვეღარასოდეს ეღირსებოდა.
რა თქმა უნდა, ძალიან სამწუხარო ამბავი იყო, რადგან საბოლო-
ოდ გალოთებამდე, რამდენიმე წლის განმავლობაში, კლერი ორმოცს
გადაცილებული და საკმაოდ ცეცხლოვანი ქალი იქნებოდა, შეიძლე-
ბა ავაზის ან MILF-ისმაგვარი. უშვილო MILF-ისმაგვარი, რასაკვირ-
ველია. დარწმუნებულიც გახლდით, რომ მუტელი დიდი ხნის განმავ-
ლობაში უსველდებოდა. მოკლედ, არც ისეთი ცუდი ცხოვრებით უნ-
და ეცხოვრა. კონტრასტმა გამახსენა და, სამი წლის წინ, ზუსტად იუ-
ზუს კლანჭებში ჩავარდნის წინ, გამიელვა ბოროტმა აზრმა, მენახა
მარი-ელენი. ეს ჩემი ხშირი სექსუალური აპათიის პერიოდთაგან
ერთ-ერთი იყო და უთუოდ მხოლოდ მდგომარეობაში გარკვევის
განზრახვა მამოძრავებდა. ალბათ არც კი მიფიქრია გაკუზვა, ამი-
სათვის მართლა შესაბამისი გარემოებები უნდა შექმნილიყო, რაც

124
ნაკლებად მოსალოდნელი იყო იმ საწყალი მარი-ელენისგან. მის კარ-
თანაც რომ ვიდექი და ვრეკავდი, გული ყველაზე ცუდს მიგრძნობდა.
მაგრამ სიტუაცია, ფაქტობრივად, ბევრად იმაზე უფრო მძიმე აღ-
მოჩნდა, ვიდრე ამის წარმოდგენა შემეძლო – რაღაც ფსიქიატრიული
შეტევის მსხვერპლი გამხდარიყო, ბიპოლარობის თუ შიზოფრენიის,
აღარ მახსოვს, და ამისგან შემაძრწუნებლად დაპატარავებულიყო.
რენე-კოტის პროსპექტის ერთ-ერთ ყველაზე უსაფრთხო სახლში
ცხოვრობდა, მაგრამ ხელები გაუჩერებლად უკანკალებდა და მარ-
თლა ყველაფრის ეშინოდა: მოდიფიცირებული სოიის, ეროვნული
ფრონტის ხელისუფლებაში მოსვლის, მცირე ნაწილაკების დაბინძუ-
რების... მწვანე ჩაით და სელის მარცვლებით იკვებებოდა, ჩემი ნა-
ხევარსაათიანი სტუმრობის განმავლობაში მხოლოდ შეზღუდული
შესაძლებლობის მქონე პირთათვის გაწეულ დახმარებაზე მელაპა-
რაკა, რომელსაც თვითონ იღებდა. გარეთ რომ გამოვედი, ჩამოსას-
ხმელი ლუდი და ღორის ხორცის ლორიანი სენდვიჩები მინდოდა.
თან სრულად გავაცნობიერე, რომ ის ძალიან დიდხანს გაძლებდა ასე,
სულ ცოტა ოთხმოცდაათ წელს მაინც, მაშასადამე, ჩემზე უთუოდ
ბევრად მეტხანს. სულ უფრო და უფრო მოცახცახე, სულ უფრო და
უფრო გამომშრალი და შეშინებული, განუწყვეტლივ პრობლემებს
ქმნიდა სამეზობლოში, მაშინ როცა სინამდვილეში უკვე მკვდარი
იყო. იქ ბედმა მიმიყვანა, რომ ცხვირი მკვდრის საშოში ჩამეყო, თუ
გავიხსენებთ მრავლისმეტყველ გამოთქმას, რომელიც აღარც კი მახ-
სოვს, სად მქონდა წაკითხული, ალბათ ტომას დიშის რომელიღაც
რომანში. ამ ფანტასტიკის ავტორმა და პოეტმა, რომელსაც თავის
დროზე დიდი წარმატება ხვდა წილად და დღეს უსამართლოდაა მი-
ვიწყებული, 4 ივლისს თავი მოიკლა. ეს ცოტათი მართალია, იმიტომ
რომ მისი კომპანიონი ახალი მკვდარი იყო შიდსისაგან, ასევე იმიტო-
მაც, რომ თავისი საავტორო შემოსავლები, უბრალოდ, აღარ აძლევ-
და ცხოვრების საშუალებას და უნდოდა, ამ თარიღის სიმბოლური

125
არჩევით იმ ბედ-იღბალზე მიენიშნებინა, რომელსაც ამერიკა უმზა-
დებდა თავის მწერლებს. მასთან შედარებით კლერი თითქმის კარ-
გად იყო, ბოლოს და ბოლოს, ჯერ კიდევ შეეძლო ანონიმურ ლოთებ-
ში ჩაწერილიყო. ეს უკანასკნელნი, როგორც ჩანს, ხანდახან საოცარ
შედეგებს აღწევენ. სასტუმრო „მერკურში“ დაბრუნებისას გავაცნო-
ბიერე, რომ კლერი მარტოსულად მოკვდებოდა, მოკვდებოდა უბე-
დურად, თუმცა, ყოველ შემთხვევაში, არ მოკვდებოდა სიღარიბეში.
თავისი საცხოვრებლის გაყიდვის მერე, საბაზრო ფასებიდან გამომ-
დინარე, მას ჩემზე სამჯერ მეტი ფული ექნება. ასევე ერთადერთი
სამშენებლო ოპერაცია ეყო მამამისს, იმაზე ბევრად მეტი ფული
ეშოვა, რამდენის ძლივს მოგროვებასაც ჩემი ბინა ორმოც წელს მო-
ანდომებდა. ავთენტური აქტების შედგენისა და იპოთეკის დარეგის-
ტრირების გარდა ფულს არასდროს აუნაზღაურებია გაწეული შრო-
მა; ეს ორი რამ ერთმანეთს სულ არ უკავშირდებოდა, არასდროს არც
ერთი საზოგადოება არ ყოფილა აგებული შრომის ანაზღაურებაზე.
თვით სამომავლო კომუნისტური საზოგადოებაც არ ყოფილა გააზ-
რებული ამ საძირკველზე დასაყრდნობად, სიმდიდრის განაწილების
პრინციპი მარქსმა ამ სრულიად ფუტურო ფორმულამდე დაიყვანა:
„თითოეულს მისი საჭიროების მიხედვით“. ეს უთავბოლო ჩხუბისა
და კამათის წყაროდ იქცეოდა, ჭირი რომ დასტაკებოდათ და ოდესმე
პრაქტიკაში ეცადათ მისი დანერგვა. საბედნიეროდ, ეს არასდროს
მომხდარა, მათ შორის, არც კომუნისტურ ქვეყნებში. ფული ფულთან
მიდიოდა და თან ახლდა ძალაუფლებას, ასეთი იყო სოციალური ორ-
განიზაციის ბოლო სიტყვა.

კლერთან დაშორების ჟამს ბედი შესამჩნევად გამიიოლა ნორმან-

დიული ძროხების მონახულებამ. მათ ერთგვარი, თითქმის მო-
ულოდნელი შვებაც კი მომგვარეს. თუმცა, ძროხები ჩემთვის უცხოე-
ბი არ იყვნენ; ბავშვობაში ყოველი ზაფხულის თითო თვეს მირაბელ-
ში ვატარებდით, სადაც მამაჩემს საძოვრებზე ქოხის ნაწილი ჰქონდა

126
შესყიდული სხვა თანამესაკუთრეებთან ერთად. იმ დროს, როცა ჩემი
მშობლები შეყვარებულებივით დასეირნობდნენ მთების ბილიკებზე,
მე ტელევიზორს, კერძოდ კი, „ტურ დე ფრანსს“ ვუყურებდი, რამაც
შემდგომ ხანგრძლივი ადიქცია განმივითარა. დროდადრო, ცხადია,
სახლიდანაც გავდიოდი. უფროსების ინტერესის საგანი საიდუმლოე-
ბად რჩებოდა ჩემთვის და, მაღალ-მაღალი მთების დალაშქვრაში რა-
ღაც უთუოდ უნდა იყოს საინტერესო, რაკი ამდენი ხალხი, მათ შო-
რის ჩემი მშობლებიც, ასე იქცევიან-მეთქი, ვფიქრობდი.
ვერაფრით განივითარე საკუთარ თავში ალპური პეიზაჟების
ხილვით აღძრული ნამდვილი ესთეტიკური ემოცია. თუმცა სიყვარუ-
ლით განვეწყვე ძროხების მიმართ, რომელთა ნახირებსაც ხშირად
ვხვდებოდი და ვხედავდი, როგორ გადადიოდნენ ერთი საძოვრიდან
მეორეზე. აქ ტარანტეზულები, პატარა და სხარტი ძროხები იგულის-
ხმება, იისფერტყავიანი, შესანიშნავი მოსიარულეები და წინდაუხე-
დავი ტემპერამენტის პატრონები; ხშირად დაკუნტრუშებდნენ მთის
ბილიკებზე და, სანამ დაინახავდათ, მანამ მათ კისერზე ჩამოკიდე-
ბული ზანზალაკების წკრიალს გაიგონებდით.
სამაგიეროდ, წარმოუდგენელი იყო, რომ ნორმანდიულ ძროხას
კუნტრუში დაეწყო. თვითონ ამ აზრში იყო რაღაც, აგდებულად ნათ-
ქვამი, ჩემი აზრით. მათ მხოლოდ უკიდურესი საფრთხის შემთხვევა-
ში თუ შეეძლოთ ნაბიჯის ოდნავი აჩქარება. ვეებერთელები და დი-
დებულები ნორმანდიული ძროხები იყვნენ, და ეს მათ სავსებით
ჰყოფნიდათ; მხოლოდ ნორმანდიული ძროხების აღმოჩენის შემდეგ
მივხვდი, რატომ მიაჩნიათ ინდუსებს ეს ცხოველი წმინდად. კლესიში
ეულად გატარებული შაბათ-კვირების დროს ნახირით ათწუთიანი
ტკბობა, როცა ისინი მეზობელ ჭალებში დასეირნობდნენ, ყოველ
ჯერზე მყოფნიდა მენილმონტანის ქუჩის, კასტინგების, ვენსან კასე-
ლის, კლერის სასოწარკვეთილი ძალისხმევების დასავიწყებლად, ძა-
ლისხმევებისა, რომლითაც კლერი ცდილობდა, იმ გარემოს წევრი
გამხდარიყო, რომელიც მას არ იღებდა... დაბოლოს, თავად კლერის

127
დასავიწყებლად.

ოცდაათი წლის არ ვიყავი, მაგრამ ნელ-ნელა უკვე შევდიოდი

ზამთრის ზონაში, რომელსაც საყვარელი ქალის არცერთი მოგონება,
არავითარი იმედი სასწაულის განახლებისა არ ანათებდა. გრძნობე-
ბის ამ ასთენიას მზარდი პროფესიული მოშვებულობა აორმაგებდა,
task force თანდათანობით ხელიდან მეცლებოდა. კიდევ იყო რამდე-
ნიმე ნაპერწკალი, რამდენიმე აპრიორული დეკლარაცია, სახელ-
დობრ, საწარმოს ზეიმების დროს (სულ ცოტა, კვირაში ერთხელ მა-
ინც იმართებოდა DRAF-ში), უნდა გვეღიარებინა, რომ ნორმანდიე-
ლებმა არ იციან თავიანთი პროდუქტის გაყიდვა. კალვადოსს, მაგა-
ლითად, დიდებული ალკოჰოლისთვის დამახასიათებელი ყველა
თვისება აქვს, კარგი კალვადოსი არაფრით ჩამოუვარდება ქვემო
არმანიაკს ან თვით კონიაკს, არადა, ასჯერ ნაკლებადაა წარმოდგე-
ნილი აეროპორტების duty free მაღაზიებში, თითქმის ყველგან,
მთელ მსოფლიოში. საფრანგეთის სუპერმარკეტებშიც კი ძირითა-
დად სიმბოლური ადგილი უჭირავს. რაც შეეხება სიდრს, ამაზე ხომ
საერთოდ ლაპარაკიც არ ღირს; სიდრი ვირტუალურად გამქრალია
დიდი დისტრიბუციიდან და აქა-იქ ბარებში თუ წააწყდება კაცი.
მტკიცე პოზიციები ჯერ კიდევ შეიმჩნეოდა ამ საწარმოო ზეიმების
დროს, პირობას ვუდებდით საკუთარ თავს, რომ არ დავახანებდით,
მაგრამ შემდეგ ყველაფერი ნაზად დუნდებოდა, ერთნაირი და არ-
ცთუ ისე უსიამოვნო კვირების განმავლობაში აზრი, რომ ბევრი
არაფრის გაკეთება არ შეგვიძლია, წყნარად იდგამდა ფესვებს. თვი-
თონ დირექტორი, ასეთი გამჩმახებელი და გაფაციცებული სამსა-
ხურში ჩემი აყვანის დროს, ნელ-ნელა წელში იმართებოდა, ახალი
მოყვანილი ჰყავდა ცოლი და უმეტესწილად ფერმის გადაკეთებაზე
ლაპარაკობდა, რომელიც ახალი ნაყიდი ჰქონდა და იქ მომავალ
ოჯახთან ერთად აპირებდა ცხოვრებას. ცოტა მეტი გამოცოცხლება

128
იყო რამდენიმე თვის განმავლობაში, მგზნებარე ლიბანელი სტაჟიო-
რი გოგონას ხანმოკლე გაელვების დროს; მან ჯორჯ უ. ბუშის ფოტო
მოიპოვა, რომელზეც ეს უკანასკნელი ბეჯითად შერჩეული ყველე-
ბის ლანგარს მიაგებდა პატივს. ამ ფოტომ მცირე პოლემიკა გამოიწ-
ვია ზოგიერთ ამერიკულ მედიასაშუალებაში. ამ კრეტინ ბუშს აშკა-
რად არც კი უფიქრია, რომ არაპასტერიზებული ყველის იმპორტი
მის ქვეყანაში სულ ახალი აკრძალული იყო. ამ ამბავს მსუბუქი მე-
დიაჯახი მოჰყვა, თუმცა გაყიდვა მაინც არ დაწყებულა. არც პუტი-
ნისთვის ლივაროსა და პონ-ლ’ევეკის არაერთ გაგზავნას მოჰყოლია
რამე შედეგი.

ვერ ვიყავი მთლად სასარგებლო, თუმცა არც დამაქცევარი გახ-

ლდით. „მონსანტოსთან“ შედარებით მაინც იყო გარკვეული წინსვლა
და დილაობით, როცა სამსახურში მივდიოდი და ჩემი G 350-ს საჭეს-
თან მჯდომი, მინდორ-ველების გასწვრივ მოტივტივე ნისლებს ჩა-
ვუვლიდი ხოლმე, ჯერ კიდევ შემეძლო მეთქვა, საბოლოოდ ხელმო-
ცარული არ ვყოფილვარ-მეთქი. სოფელ ტური-არკურის გავლისას
ყოველ ჯერზე თავს ვეკითხებოდი, რამე საერთო ხომ არა აქვს-მეთ-
ქი ემერიკთან. ბოლოს ინტერნეტში ვიპოვე პასუხი. ეს იმხანად მეტ
შრომას მოითხოვდა, ქსელი გაცილებით ნაკლებად იყო განვითარე-
ბული, მაგრამ ბოლოს მაინც მივაგენი პასუხს ნორმანდიული მემ-
კვიდრეობის ჯერ კიდევ ჩანასახოვან ვებგვერდზე, სახელად „ნორ-
მანდიის ისტორიისა და საყოფაცხოვრებო ხელოვნების ჟურნალი“.
დიახ, კავშირი იყო და თან სრულიად უშუალო. დაბას თავდაპირვე-
ლად დაერქვა ტური, შემდეგ არკური, ოჯახის პატივისცემის ნიშნად.
მერე, რევოლუციის დროს, კვლავ ტური ეწოდა, სანამ თავის თანა-
მედროვე სახელწოდებას – ტური-არკურს მიიღებდა, როგორც „ორი
საფრანგეთის“ შერიგების მცდელობას. ლუი XIII-ის ეპოქიდან მოყო-
ლებული, იქ უზარმაზარი ციხესიმაგრე აღიმართა, რომელსაც ზოგ-
ჯერ „ნორმანდიულ ვერსალადაც“ კი მოიხსენიებენ და რომელსაც

129
რეზიდენციად იყენებდნენ იქაურობის იმდროინდელი მმართველე-
ბი, არკურის ჰერცოგები. რევოლუციის დროს ხელუხლებლად და-
ტოვებული ციხესიმაგრე 1944 წელს დაიწვა „das Reich“-ის დივიზიის
გასვლის დროს, რომელიც 59-ე სტაფორდშირის მარწუხებში მოექ-
ცა.
სასოფლოში ჩემი სამწლიანი სწავლის დროს ემერიკ დ’არკურო-
ლონდი ჩემი ერთადერთი ნამდვილი მეგობარი იყო და საღამოების
უმეტესობას მის ოთახში – ჯერ გრინიონში, შემდეგ სასოფლო-სამე-
ურნეოს პავილიონში, საერთაშორისო სტუდქალაქში – 8,6-ის39 მთე-
ლი შეკვრების ჩაცლაში, კანაფის მოწევასა (უფრო სწორად, ის
ეწეოდა, მე, სიმართლე ითქვას, ლუდი მერჩია. ის დღეში ალბათ ერთ
ოცდაათ შეკეთებას მაინც ნთქავდა სწავლის პირველი ორი წლის
განმავლობაში და დღედაღამ გათხლეშილ კაიფში იყო) და, ყველაზე
მეტად, ფირფიტების სმენაში ვატარებდი. გრძელ, ქერა ხუჭუჭათმი-
ან და კანადელი მეტყევის პერანგებში გამოწყობილ ემერიკს ერთი
ჩვეულებრივი, დაუდევრად ჩამცმელის შესახედაობა ჰქონდა, თუმ-
ცა მან ნირვანასაც ბევრად გადაუსწრო და პერლჯემსაც, მართლა
ავიდა სათავეებთან და მის ოთახში ყველა კედლის კარადა 1960-ია-
ნი და 1970-იანი წლების ასობით ფირფიტას ეკავა: „დიპ ფარფლი“,
„ლედ ზეპელინი“, „პინკ ფლოიდი“, „ჰიუ“, „დორსიც“ კი ჰქონდა, „პრო-
კოლ ჰარუმიც“, ჯიმი ჰენდრიქსიც და „ვან დერ გრააფ გენერატო-
რიც“. . . „იუთუბი“ ჯერ არ არსებობდა და იმხანად თითქმის აღარავის
ახსოვდა ეს ჯგუფები. ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის ეს სრული აღ-
მოჩენა გახლდათ, სრული გასხივოსნება.
ხშირად ერთად ვატარებდით საღამოებს, ზოგჯერ ერთი-ორი ტი-
პი შემოგვესწრებოდა ხოლმე რეკლამიდან – არც ისე შესამჩნევები,
მე ძალიან მიჭირდა მათი სახეების დახსომება, სახელები ხომ საერ-
თოდ დამავიწყდა – სამაგიეროდ, არასოდეს მოდიოდნენ გოგოები
და სწორედ ეს მეჩვენება უცნაურობად. იმიტომ, რომ არ მახსენდება

39
8,6 – ბავარიული ლუდის ნაირსახეობა
130
ემერიკის არც ერთი სასიყვარულო ურთიერთობა. არა, უმანკო არ
ყოფილა, არა მგონია; არ ტოვებდა ისეთ შთაბეჭდილებას, თითქოს
გოგოების შიში ჰქონდა, უბრალოდ, სხვა რამეზე ფიქრობდა, შეიძ-
ლება პროფესიონალურ ცხოვრებაზე. ჰქონდა ერთგვარი სერიოზუ-
ლობა, რომელიც იმხანად სულ მეპარებოდა მხედველობიდან, იმი-
ტომ რომ ჩემივე პროფესიული ცხოვრება მეკიდა ფეხებზე. არა მგო-
ნია, ამაზე ნახევარ წუთს, ან მეტხანს დავფიქრებულიყავი, არ მჯე-
როდა, რომ კაცს გოგოების გარდა სხვა რამეზეც შეუძლია ფიქრი.
ყველაზე ცუდი კი ისაა, რომ ორმოცდაექვსი წლის ასაკში ვამჩნევდი,
რომ იმ დროს მართალი ვიყავი. გოგოები ბოზები არიან, თუ გნე-
ბავთ, ასეც შეიძლება შეხედო ამ ამბავს ადამიანმა, მაგრამ პროფე-
სიული ცხოვრება ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი ბოზია, რომელიც
არავითარ სიამოვნებას არ ანიჭებს კაცს.
მეორე კურსის ბოლოს ველოდებოდი, რომ ემერიკი ჩემსავით რა-
მე უაზრო სპეციალობას აირჩევდა, სოფლის სოციოლოგიის ან ეკო-
ლოგიისმაგვარს, მაგრამ პირიქით მოხდა, ზოოტექნიკაში ჩაეწერა,
რაც შრომისმოყვარეთა განყოფილებად ითვლებოდა. სასწავლო
წლის დასაწყისში, სექტემბერში, მოკლე თმითა და მთლიანად განახ-
ლებული გარდერობით დაბრუნდა და როდესაც სტაჟირებაზე გაემ-
გზავრა „დენონში“, კოსტიუმში იყო გამოწყობილი და ჰალსტუხი
ეკეთა. იმ წელს ცოტა უფრო იშვიათად ვხედავდით ერთმანეთს და
ის დრო მეტ-ნაკლებად არდადეგების წლად დამამახსოვრდა. საბო-
ლოოდ ეკოლოგიის სპეციალობა ავირჩიე და დროს მოგზაურობაში
ვატარებდით, მოვიარეთ მთელი საფრანგეთი, რომ ადგილზე შეგ-
ვესწავლა ესა თუ ის მცენარეული ფორმაცია. წლის ბოლოსთვის
საფრანგეთში წარმოდგენილი სხვადასხვა მცენარეული ფორმაციე-
ბის ცნობა ვისწავლე და მათი მდგომარეობის წინასწარ განჭვრეტა
შემეძლო გეოლოგიური რუკებისა და ადგილობრივი მეტეოროლო-
გიური მონაცემების დახმარებით. დაახლოებით ეს იყო და ეს, მიუხე-

131
დავად იმისა, რომ ეს მომავალში მებრძოლი მწვანეებისთვის ნის-
კარტის მისალურსმად გამომადგებოდა, როდესაც საუბარი კლიმა-
ტური დათბობის რეალურ შედეგებზე ჩამოვარდებოდა. თვითონ
სტაჟის დიდი ნაწილი „დენონის“ მარკეტინგულ სერვისში გაეტარე-
ბინა და შეიძლებოდა გონივრული იმედი გვქონოდა, რომ კარიერას
ახალი დასალევი იოგურტებისა და ახალი სმუზების კონცეფციას მი-
უძღვნიდა. კიდევ ერთხელ მაშინ გამაკვირვა, როცა დიპლომების გა-
დაცემის ცერემონიის საღამოს, სასოფლო-სამეურნეო კვლევების
გაგრძელება ლა-მანშში მაქვს განზრახულიო, გამომიცხადა. აგრო-
ინჟინრები აგროკვებითი ინდუსტრიის თითქმის ყველა დარგში
არიან, ზოგჯერ ტექნიკურ, ყველაზე ხშირად კი დირექტორის თანამ-
დებობებზე. თითქმის არასოდეს არ ხდება ისე, რომ ისინი თავად იქ-
ცნენ სოფლის მეურნეობის მუშაკებად. სასოფლო-სამეურნეოს ძვე-
ლი ცნობარების ფურცვლისას, მის მისამართს რომ ვეძებდი, შევნიშ-
ნე – ემერიკი ერთადერთი იყო ჩვენს გამოშვებაში, ვინც ასეთი არ-
ჩევანი გააკეთა.
კანვილ-ლა-როკში ცხოვრობდა. ტელეფონში გამაფრთხილა, ჩემი
მოძებნა გაგიჭირდება და ადგილობრივი მცხოვრებლებისთვის მო-
გიწევს შეკითხვების დასმა ლონდის შატოს მოსაგნებადო. მართა-
ლია, ეს მის ოჯახსაც ეკუთვნოდა, მაგრამ ტური-არკურამდე კარგა
ხნით ადრე; ციხესიმაგრე პირველად 1204 წელს დაინგრა, შემდეგ
XIII საუკუნის შუა ხანებში აღადგინეს. გარდა ამისა, გასულ წელს
დაქორწინებულიყო და სამეურნეო გამოყენებისთვის სამასი მეწვე-
ლი ძროხა ჰყავდა. კარგა დიდი ინვესტიციები გაეკეთებინა. ამ ყვე-
ლაფერს მერე მოგიყვებიო. არა, რაც აქ დავსახლდი, სასოფლოდან
აღარავინ მინახავსო.

132
 ოლონდის შატოს მოსაღამოებულზე მივაღწიე. ის შატოზე მეტად
ერთმანეთის შეუსაბამო და სხვადასხვანაირად შემონახული შენობე-
ბის ერთიანობა უფრო იყო და ნაგებობის თავდაპირველ გეგმას
რთულად თუ აღიდგენდა კაცი გონებაში; შუაგულში მთავარი საც-
ხოვრებელი, ერთი მართკუთხა და ვეებერთელა შენობა მოჩანდა.
თითქოს ჯერ კიდევ ძლებდა, თუმცა ბალახს და ხავსს უკვე დაეწყოთ
ქვების ხვრა. აქ გრანიტის მსხვილი ბლოკები იგულისხმებოდა, ალ-
ბათ ფლამანვილის გრანიტისა, და ამიტომ მათზე სერიოზულ შეტე-
ვას კიდევ რამდენიმე საუკუნე დასჭირდებოდა. ოდნავ უკან ცილინ-
დრული, მაღალი და წვრილი ციხე-კოშკი თითქმის ხელუხლებელი
ჩანდა; ხოლო შესასვლელთან მთავარ ციხე-კოშკს, რომელიც კვად-
რატული და, ამასთან, სამხედრო ბირთვი უნდა ყოფილიყო, სარ-
კმლები და სახურავი დაკარგული, შემორჩენილი კედლების ფრაგ-
მენტები კი ეროზიისგან დარბილებული და მომრგვალებული ჰქონ-
და. ნელ-ნელა თავის გეოლოგიურ ბედისწერას უახლოვდებოდა.
ასიოდ მეტრში დიდი ანგარი და სასილოსე კოშკი თავიანთი ლითო-
ნური ბრჭყვიალებით სულ არ ჯდებოდა პეიზაჟში. მგონი, პირველი

133
გვიან აშენებული ნაგებობები იყო, რომელიც კი ბოლო ასეულ კი-
ლომეტრში მენახა.
ემერიკს ისევ გრძლად მოეშვა თმა და სქელი კუბოკრული პერან-
გების ჩაცმა დაეწყო, თუმცა ამჯერად ამ უკანასკნელთ თავიანთი
პირვანდელი სახე დაებრუნებინა და სამუშაო ტანსაცმლად ქცეული-
ყო.
– აქაურობა მოქმედების ადგილად გამოიყენა ბარბე დ’ ორევი-
ლიმ თავის ბოლო რომანში, „უსახელო ისტორია“, – მამცნო მან, –
1882 წელს ბარბე ამას „ძველ, ნანგრევებად ქცეულ ციხესიმაგრედ“
მოიხსენიებს. როგორც ხედავ, იმის მერე ხელი არავის შეუვლია.
– ძეგლთა დაცვა არ მოგეხმარა? – ისე, რა... სიაში კი მოგვახვედ-
რეს, ყოველ შემთხვევაში, მაგრამ დახმარების მიღება იშვიათია. სე-
სილს, ჩემს ცოლს, ძირფესვიანად გარემონტება და სასტუმროდ გა-
დაკეთება უნდა, უფრო სწორად, ხიბლის სასტუმროდ, ან რამე ასე-
თად. მართლაც, ორმოცზე მეტი ოთახი ცარიელია, გათბობით კი
სულ რაღაც ხუთი თბება. დალევ რამეს?
ერთ ჭიქა ჩაბლისზე40 დავთანხმდი. არ ვიცოდი, ამ ხიბლის სას-
ტუმროს რამე აზრი ჰქონდა თუ არა, მაგრამ სასადილო ოთახი, ყო-
ველ შემთხვევაში, თბილი და სასიამოვნო აღმოჩნდა, დიდი ბუხრით
და ბაცი მწვანე ტყავის ღრმა სავარძლებით. მთელ ამ აღჭურვილო-
ბაში ნამდვილად არ ერია ემერიკის ხელი, უსაზღვროდ გულგრილი
იყო, მისი ოთახი სასოფლოში ერთ-ერთი ყველაზე უსახური გახ-
ლდათ, რაც კი ოდესმე მენახა და ჯარისკაცის დროებითი დაბანაკე-
ბის ადგილს უფრო მიაგავდა – თუ არ ჩავთვლიდით ფირფიტებს.
აქ ფირფიტებს კედლის კარგა მოზრდილი ნაწილი ეჭირა და დიდ
შთაბეჭდილებასაც ახდენდა. გასულ ზამთარს გადავითვალე და ხუთ
ათასზე ოდნავ მეტი მაქვსო, მითხრა ემერიკმა. ისევ ის ფირსაკრავი
ჰქონდა, „ტექნიკს MK2 “, მაგრამ არ დამინახავს ხმის გამაძლიერებ-

40
ჩაბლისი – ბურგუნდიული თეთრი მშრალი ღვინო
134
ლები – დაუმუშავებელ ხეში ჩასმული ორი უზარმაზარი, მეტრზე მა-
ღალი პარალელეპიპედი. ესენი „კლიფსჰორნებიაო“, ემერიკმა მით-
ხრა, კლიპშის მიერ დამზადებული პირველი და, შეიძლება, საუკე-
თესო დინამიკებიო. პაპაჩემმა იყიდა 1949-ში, ოპერაზე გიჟდებო-
დაო. მისი სიკვდილის მერე მამაჩემმა მე მომცა, თვითონ არასოდეს
დაინტერესებულა მუსიკითო.
შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ მთელ ამ მოწყობილობას დიდად
აღარ იყენებდნენ, MK2-ს სახურავს მტვრის თხელი ფენა ედო.
– ჰო, მართალი ხარ, – დამიდასტურა ემერიკმა. ეტყობა, რაღაც
დაიჭირა ჩემს მზერაში, – დიდად აღარ მაქვს მუსიკის სმენის თავი.
ძნელია, იცი... დასაწყისიდან მოყოლებული, ვერაფრით ვერ მივაღ-
წიე ფინანსურ წონასწორობას, ამიტომაც საღამოობით სულ თავში
მიტრიალებს ყველაფერი და ანგარიშებს ვამოწმებ. მაგრამ, კარგი,
რახან შენ აქა ხარ, დავდოთ რამე. მანამდე კი დაისხი კიდევ ერთი
ჭიქა.
თაროებზე ორწუთიანი ქექვის შემდეგ „უმაგუმა“ გამოიღო. მაგა-
რი ფირფიტაა, აქაურობას უხდებაო, შეაფასა, სანამ ნემსის წვერს
Grantchester Meadows-ის დასაწყისს დაადებდა. არაჩვეულებრივი
იყო. არც არასდროს გამეგონა და ვერც ვერასდროს წარმოვიდგენდი
მსგავსი ხმის არსებობას. თითოეული ჩიტის გალობა, მდინარის თი-
თოეული ჩუხჩუხი სრულყოფილად იყო გამოხატულ-გამოცალკევე-
ბული. დაბლები დაჭიმული და მძლავრი იყო, მაღლები – წარმოუდ-
გენლად წმინდა.
– სესილიც მალე მოვა, – განაგრძო მან, – შეხვედრა ჰქონდა ბან-
კში სასტუმროს პროექტისთვის.
– ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, თითქოს შენ ამის მაინცდამაინც
არ გჯერა.
– არ ვიცი. რამეს ატყობ, რომ ამ მხარეში ბევრი ტურისტი დადი-
ოდეს?
– თითქმის არც ერთი.

135
 – ჰოდა, ეგაა... აი, ნახე, ერთ რამეში კი ვეთანხმები: რამე უნდა
ვიღონოთ. არ შეიძლება ასე გაგრძელება და ფულის კარგვა ყოველ-
წლიურად. რაღაცნაირად თუ გაგვაქვს თავი ფინანსურად, მხოლოდ
ფერმებისთვის მიწების მიქირავებით და, უფრო კი, მიწების მიყიდ-
ვით.
– მიწა ბევრი გაქვს?
– ათასობით ჰექტარი. თითქმის მთელ რეგიონს ვფლობდით კა-
რენტანიდან კარტერემდე. „ვფლობდით“, ყოველთვის ნიშნავს, რომ
მამაჩემი ფლობდა, მაგრამ მას შემდეგ, რაც ექსპლუატაცია ავაწყვე,
გადაწყვიტა, ჩემთვის ფერმებისთვის მიწების მიქირავება დაეთმო.
მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ხშირად მაინც იძულებული ვხდები, მი-
წის რომელიმე ნაკვეთი გავყიდო. ყველაზე ცუდი ისაა, რომ ადგი-
ლობრივი მიწათმოქმედები კი არა, უცხოელი ინვესტორები ყიდუ-
ლობენ.
– რომელი ქვეყნებიდან?
– უმეტესად ბელგიელები და ჰოლანდიელები, თუმცა სულ უფრო
და უფრო ხშირად – ჩინელები. გასულ წელს ასი ჰექტარი მივყიდე
ერთ ჩინურ კონგლომერატს, მზად იყვნენ, ათჯერ მეტი ეყიდათ და
საბაზრო ფასზე ორჯერ მეტი გადაეხადათ. ადგილობრივ მიწათმოქ-
მედებს წინააღმდეგობის უნარი არა აქვთ, თავიანთ სესხებს ძლივს
ანაზღაურებენ და მიწის გადასახადს გაჭირვებით იხდიან. გამუდმე-
ბით არის ვიღაც, ვინც უარს ამბობს და კოტრდება. მე კიდევ, როცა
ასეთ სირთულეებს განიცდიან, მიჭირს, ძალიან მოვუჭირო ხელი.
კარგად მესმის მაგათი, ახლა მეც მაგათნაირ მდგომარეობაში ვარ.
მამაჩემისთვის უფრო იოლი იყო, დიდხანს იცხოვრა პარიზში, სანამ
ბეიეში გადაბარგდებოდა. თანაც ბატონი იყო, ბოლოს და ბოლოს...
ამიტომაც, ჰო, სასტუმროს ეს პროექტი არ ვიცი, მაგრამ ამან შეიძ-
ლება რამის საშუალება მოგვცეს...
მგზავრობის დროს ბევრი ვიფიქრე, რა მეთქვა ემერიკისთვის ჩე-

136
მი ფუნქციების შესახებ DRAF-ში. ვერ წარმომედგინა, როგორ მე-
ღიარებინა, რომ მე უშუალოდ ვიყავი ჩართული ნორმანდიული ყვე-
ლის ექსპორტის ხელშეწყობის საქმეში, იმაში, რასაც ჩემი მარცხი
უნდა ეწოდოს ამ ნორმანდიული ყველის ექსპორტის ხელშეწყობის
საქმეში. ყურადღება უფრო მეტად ადმინისტრაციულ მოვალეობებ-
ზე გავამახვილე, რაც AOC-ის41 ევროპულ AOP-ად42 გარდაქმნას
უკავშირდებოდა. კაცმა რომ თქვას, არც იყო ტყუილი, გამაღიზიანე-
ბელი იურიდიული ფორმალიზმის ეს საკითხები სულ უფრო და უფ-
რო მეტ ნაწილს იკავებდა ჩემს სამუშაო დროში. მუდმივად „არტა-
ხებში ვიყავი მოქცეული“ ისეთ რამეებში, რასაც საბოლოოდ მაინც
ვერ გავუგე ვერაფერი. ნამდვილად არ არსებობს არც ერთი სექტო-
რი ადამიანის საქმიანობაში, რომელიც სამართალივით გულის გა-
მაწვრილებელი იქნებოდა. საბოლოოდ, გარკვეულ წარმატებებს მა-
ინც მივაღწიე ჩემს ახალ მოვალეობებში. მაგალითად, სინთეზურ შე-
ნიშვნებში ჩამოყალიბებული ერთ-ერთი ჩემი რეკომენდაცია, რომე-
ლიც რამდენიმე წლის შემდეგ – როდესაც ლივაროს AOP-ის განმსაზ-
ღვრელი განკარგულება შემუშავდა – დასრულდა იმით, რომ სავალ-
დებულოა ეს ყველი ნორმანდიული ძროხების რძისგან იწარმოებო-
დეს. ამჟამად ჩართული ვიყავი პროცედურულ კონფლიქტში ჯგუფ
„ლაქტალისთან“ და კოოპერატივ „ისინი სენტ-მერთან“, რომელიც,
ჰა და ჰა, გამარჯვებით დასრულდებოდა. ამ უკანასკნელებს თავის
დაღწევა სურდათ წესისაგან, რომელიც მათ კამამბერის წარმოები-
სათვის არაპასტერიზებული რძის გამოყენებას ავალდებულებდა.
შუა განმარტებებში ვიყავი, სესილი რომ მოვიდა. წაბლისფერ-
თმიანი, ლამაზი, ტანთხელი და ელეგანტური ქალი აღმოჩნდა, თუმ-
ცა სახეზე დაძაბულობა, შეიძლება ითქვას, ტანჯვა ეტყობოდა. აშ-

41
AOC-ოფიციალური ფრანგული იარლიყი, რომლითაც დაცულია ამა თუ იმ
ნაწარმის წარმოშობა ან წარმოების გარკვეული მახასიათებლები.
42
AOP – AOC-ის ზოგადევროპული ეკვივალენტი
137
კარად მძიმე დღე ჰქონდა გადატანილი. მიუხედავად ამისა, თავა-
ზიანობა გამოიჩინა და თავდაუზოგავად შეუდგა სადილის მომზადე-
ბას. ვიგრძენი, ეს მის ძალებს აღემატებოდა და შემოსვლისას სესი-
ლის პირველი რეაქცია ასეთი იყო: მე რომ იქ არ ვყოფილიყავი, ტკი-
ვილგამაყუჩებლებს დალევდა, დაწვებოდა და დაიძინებდა. კმაყო-
ფილი ვარ, ემერიკს სტუმარი რომ ჰყავს, ძალიან ბევრს ვმუშაობთ,
ვერავის ვეღარ ვხედავთ, ჯერ ოცდაათისანიც არა ვართ და მალე
დასასაფლავებლები გავხდებითო, მითხრა. სიმართლე ითქვას, მეც
ასეთივე მდგომარეობაში ვიყავი, იმ განსხვავებით, რომ ჩემი ტვირ-
თი ასეთი მძიმე არ იყო. კაცმა რომ თქვას, ყველაც ასეთ მდგომა-
რეობაში იყო, სტუდენტობის ხანა ერთადერთი ბედნიერი წლებია.
ეს არის წლები, როდესაც მომავალი ღია გეჩვენება, როდესაც ყვე-
ლაფერი შესაძლებელი ჩანს. ზრდასრულის შემდგომი ცხოვრება,
პროფესიული ცხოვრება სხვა არაფერია, თუ არა ნელი და თანდათა-
ნობითი ჩაფლობა ჭაობში. უთუოდ ამიტომაცაა, რომ ახალგაზრდო-
ბის მეგობრები, ისინი, რომლებსაც სტუდენტობის წლებში იძენს კა-
ცი და რომლებიც ერთადერთი ნამდვილი მეგობრები არიან, ვეღარ
რჩებიან მეგობრებად ზრდასრულობაში შესვლისას. ვერიდებით ჯე-
ელობის მეგობრების ნახვას, რომ ჩვენი გაცრუებული იმედების მოწ-
მეებს და საკუთარი ცხოვრების განადგურებას მთელი სიცხადით არ
შევეჩეხოთ პირისპირ.
ჯამში, ემერიკთან სტუმრობა შეცდომა გამოდგა. თუმცა, არც
ისეთი მძიმე შეცდომა – ორი დღის განმავლობაში კი მოვახერხებ-
დით მხიარული გამომეტყველების შენარჩუნებას. სადილის შემდეგ
ვაითის კუნძულზე გამართული ჯიმი ჰენდრიქსის ლაივ-კონცერტის
ფირფიტა დადო. ეს ნამდვილად ვერ ჩაითვლებოდა მის საუკეთესო
კონცერტად, მაგრამ უკანასკნელი იყო, მის სიკვდილამდე ორი კვი-
რით ადრინდელი. ვგრძნობდი, რომ ემერიკის ეს დაბრუნება წარ-
სულში ოდნავ აღიზიანებდა სესილს. იმხანად ის ნამდვილად არ იყო

138
თავქარიანი. მასში მე ერთ ვერსალელ გოგოს, უფრო სწორად, ზო-
მიერად ვერსალელ გოგოს ვხედავდი, ცოტათი ტრადიციონალისტს,
მაგრამ არა ფუნდამენტალისტს. ემერიკი თავის გარემოში დაქორ-
წინდა, როგორც ხდება ხოლმე ჩვეულებრივ, და რაც, როგორც წესი,
საუკეთესო შედეგებს იძლევა. ყოველ შემთხვევაში, ასე გამეგონა.
ჩემს შემთხვევაში პრობლემა ის გახლდათ, რომ მე არ მქონდა გარე-
მო, მკაფიოდ გამოხატული გარემო.

მეორე დილას ცხრა საათზე ავდექი. ემერიკი მაგიდასთან, გაუთ-

ქვეფავად შემწვარ ერბოკვერცხზე, დაბრაწულ ძეხვსა და ბეკონზე
მონდომებით აგებულ საუზმეს მისჯდომოდა, რომელსაც ჯერ ყავა,
მერე კი კალვადოსი დააყოლა. ჩემი დღე დიდი ხანია, დაიწყოო,
ამიხსნა, ყოველ დილას ხუთ საათზე ვდგები მოსაწველად, მწველავი
რობოტები არ მიყიდია, ჩემი აზრით, ეს დისპროპორციული ინვეს-
ტიცია იქნებოდა. კოლეგების უმეტესობა, ვინც ჩაება ამაში, მალევე
გაკოტრდა, თანაც ძროხებს ურჩევნიათ ადამიანის თითებმა მოწვე-
ლონ, ყოველ შემთხვევაში, მე ასე ვფიქრობ, რადგან ამ ყველაფერში
სენტიმენტალური მხარეც არისო. წამო, ძროხები გაჩვენოო, შემომ-
თავაზა.
ლითონის ახალთახალი ანგარი, რომელსაც წინა დღეს, ჩამოს-
ვლისას მოვკარი თვალი, სინამდვილეში ბოსელი აღმოჩნდა, ოთხ
რიგად ჩამწკრივებული ბოქსები თითქმის სულ შევსებული იყო. თა-
ნაც მხოლოდ და მხოლოდ ნორმანდიული ძროხებით – შესვლისთა-
ნავე შევნიშნე.
– ჰო, ეს ჩემი არჩევანია, – დამიდასტურა ემერიკმა, – ესენი შე-
დეგიანობით ჩამოუვარდებიან პრიმჰოლშტეინებისას, მაგრამ ბევ-
რად უკეთეს რძეს იწველიან. ამიტომაც, ცხადია, დამაინტერესა
იმან, გუშინ რასაც ამბობდი AOP ლივაროზე – მიუხედავად იმისა,
რომ ამწუთას პონ-ლ’ევეკის მწარმოებლები ყიდულობენ ჩემგან.

139
 სიღრმეში ფირფიცრის ტიხრით გამოყოფილი იყო კაბინეტი კომ-
პიუტერით, პრინტერით და ლითონის საქაღალდეებით.
– კომპიუტერით მართავ კვებას?– ვკითხე მე.
– ხან როგორ და ხან როგორ. კომპიუტერმა სიმინდის მარცვლე-
ბით გობების მომარაგება შეიძლება უზრუნველყოს. მე კიდევ ვიტა-
მინებიანი დანამატებით შევსება შემიძლია დავაპროგრამო. რეზერ-
ვუარები ჩართულია ქსელში. ისე კი, მოწყობილობაა, რა, სინამდვი-
ლეში საბუღალტრო აღრიცხვაში უფრო მადგება.
მარტო სიტყვა „საბუღალტრო აღრიცხვის ხმარებამ იკმარა, რომ
მოღუშულიყო. მოკრიალებული, ხასხასა ცისფერი ცის ქვეშ გამოვე-
დით.
DRAF-ამდე „მონსანტოში“ ვმუშაობდი, – ვაღიარე მე, – მაგრამ,
ვვარაუდობ, რომ შენ არ იყენებ არაფერს გენმოდიფიცირებულს.
– არა, მე ბიოს დაწესებულ ვალდებულებებს ვიცავ, თან ვცდი-
ლობ, სიმინდის გამოყენება შევზღუდო. ისე, ძროხა ბალახს უფრო
ჭამს. მოკლედ, ვცდილობ, სწორად ვაკეთო ყველაფერი. ამას არაფე-
რი აქვს საერთო ინდუსტრიულ მესაქონლეობასთან, ხომ ხედავ,
ძროხებს ადგილი აქვთ, ცოტ-ცოტა მანძილს ყოველდღე გადიან,
ზამთარშიც კი. მაგრამ რაც უფრო ვცდილობ სწორად კეთებას, მით
უფრო მიჭირს თავის გატანა.

რამხელა პასუხის გაცემა შემეძლო ამაზე? ერთი მხრივ, უზარმა-

ზარ, ამ საკითხებისადმი მიძღვნილ სამსაათიან კამათს გავუძლებდი
რომელიმე საინფორმაციო არხზე. მაგრამ ემერიკისთვის, სწორედაც
ასეთ მდგომარეობაში მყოფი ემერიკისთვის, დიდი არაფრის თქმა
არ შემეძლო. საკითხის შემადგენელ ნაწილებს ის ჩემსავით კარგად
იცნობდა. ცა იმდენად ნათელი იყო იმ დილას, რომ ოკეანე შორიდან-
ვე გამოჩნდა.
– „დენონში“ დარჩენა შემომთავაზეს სტაჟირების დასრულების-
თანავე, – მითხრა ფიქრებში წასულმა.

140
 დღის დარჩენილი ნაწილი შატოს დათვალიერებას მივუძღვენი.
იყო სამრეკლო, სადაც არკურის დიდი ბატონები რწმენის ამბებით
იყვნენ დაკავებულნი, მაგრამ ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება მაინც
უზარმაზარმა სასადილო დარბაზმა მოახდინა, სადაც კედლები წი-
ნაპრების პორტრეტებით იყო დაფარული. ბუხარი შვიდი მეტრის სი-
განისა გახლდათ; ნათლად წარმოიდგენდა კაცი, მასში როგორ იწვე-
ბოდა მთლიანი ტახები ან ირმები შუასაუკუნეობრივი ნადიმების
ჟამს. ხიბლის სასტუმროს იდეა ნელ-ნელა შინაარსს იძენდა. ვერ გავ-
ბედე, ემერიკისთვის მეთქვა, მაგრამ არცთუ დამაჯერებლად მეჩვე-
ნებოდა ის ამბავი, რომ მესაქონლეთა მდგომარეობა გაუმჯობესების
გზაზე იდგა. ყურიც მოვკარი ხმებს, თითქოს ბრიუსელში მერძევეო-
ბის კვოტების გაუქმების იდეა ნელ-ნელა ცოცხლდებოდა – ეს გა-
დაწყვეტილება, რომელიც ათასობით ფრანგ მესაქონლეს გააკოტ-
რებდა და სიღატაკეში ჩაძირავდა, საბოლოოდ მხოლოდ 2015 წელს,
ფრანსუა ოლანდის პრეზიდენტობის დროს მიიღეს. მაგრამ 2002
წლიდან მოყოლებული, ათი ახალი ქვეყნის შემოსვლა ევროპულ
სივრცეში, შემდეგ ათენის ტრაქტატი, რომელიც საფრანგეთს აშკა-
რად უმცირესობაში მოაქცევდა, თითქმის გარდაუვალს ხდიდა ამ ამ-
ბავს. უფრო ზოგადად, სულ უფრო და უფრო მიძნელდებოდა ემე-
რიკთან ლაპარაკი, მიუხედავად იმისა, რომ მთელი ჩემი სიმპათია
მიწათმოქმედთა მხარეს იყო. აქამდე თუ ვგრძნობდი მზადყოფნას,
ნებისმიერ ვითარებაში მათთვის დამეჭირა მხარი, ახლა იძულებუ-
ლი ვიყავი, გამეცნობიერებინა, რომ საფრანგეთის სახელმწიფოს
მხარეს ვიდექი და რომ ჩვენ აღარ ვიყავით ერთ ბანაკში.

მეორე დილას, საუზმის მერე გამოვემგზავრე, კვირადღის გაბ-

რწყინებული მზის ქვეშ, რომელიც ძალიან განსხვავდებოდა ჩემი
მზარდი სევდისაგან. გასაკვირი მეჩვენება ამ სევდის გახსენება იმ
დღეს, როდესაც აუჩქარებლად მივემართებოდი ლა-მანშის უკაცრი-
ელ გზებზე. კარგი იქნებოდა, წინათგრძნობას ან რაიმე ნიშნებს რომ

141
ეარსება, მაგრამ, როგორც წესი, არც ერთი მათგანი არ არსებობს და
არც არაფერი მოასწავებდა ამ გაჩახჩახებულ ნაშუადღევს, რომ მე-
ორე დღეს, დილას კამილიას შევხვდებოდი და რომ ის ორშაბათი დი-
ლა ჩემი ცხოვრების საუკეთესო წლების დასაწყისი გახდებოდა.

142
 ვიდრე კამილიასთან ჩემს შეხვედრას შევეხებოდე, გადმოვინაც-
ვლოთ ერთ სრულიად განსხვავებულ ნოემბრის თვეში, კაი ოცი
წლით უფრო გვიან, ნოემბრის ერთ, საგრძნობლად უფრო სევდიან
თვეში იმ გაგებით, რომლითაც სასიცოცხლო ფსონები (როგორც სი-
ცოცხლის პროგნოზირებაზე ლაპარაკობენ ხოლმე) უკვე სრულად
იყო დადებული. თვის ბოლოსკენ პირველი საშობაო მორთულობით
უკვე აჭრელებული იყო ცენტრი „იტალია II“, 43 მე კი ჯერ ვერ გამერ-
კვია, დავრჩენილიყავი თუ არა სასტუმრო „მერკურში“ დღესასწაუ-
ლების დროს. არავითარი ხელჩასაჭიდი მიზეზი არა მქონია იქიდან
წამოსვლისა, არც ერთი, გარდა სირცხვილისა, თუმცა ესეც თავის-
თავად სერიოზული მიზეზია. საკუთარი აბსოლუტური მარტოობის
აღიარება დღესაც კი არც ისეთი იოლი ამბავია და ყველა მიმართუ-
ლებებით დავიწყე ფიქრი. ყველაზე ცხადი მონასტრები იყო, ბევრს
უნდა მხსნელის დაბადების გასახსენებელ ამ დღეებში საკუთარ
თავს ჩაუღრმავდეს, ყოველ შემთხვევაში, ასე წავიკითხე „პელრენ
მაგაზენის“ საგანგებო ნომერში და ასეთ შემთხვევაში მარტოობა

43
„იტალია II“ – დიდი სავაჭრო ცენტრი პარიზში
143
არათუ ნორმალური, არამედ სასურველიც კია. დიახ, ეს გახლდათ
საუკეთესო გამოსავალი და დავაპირე დაუყოვნებლივ შემეკრიბა
ცნობები რამდენიმე შესაძლო საუკეთესო მონასტერზე. დრო იყო,
დრო კი არა, საჩქაროც კი იყო, როგორც პირველივე ძიებამ მიჩვენა
ინტერნეტში (და რაკი ამაზე ეჭვი „პელრენ მაგაზენის“ ნომერმა გა-
მიჩინა), ყველა მონასტერში, რომელთაც დავუკავშირდი, ადგილები
უკვე დაჯავშნილი და გადაჯავშნილი დამხვდა.
კიდევ ერთი და თან უფრო სასწრაფო პრობლემა ჩემი „კაპტო-
რიქსის“ რეცეპტის განახლება იყო. ეს მედიკამენტი უდავოდ სასარ-
გებლო გახლდათ. მისი წყალობით ჩემი სოციალური ცხოვრება ახლა
ჯაყჯაყის გარეშე მიედინებოდა, ყოველ დილას მინიმალურ ტუა-
ლეტს ვიტარებდი და გულთბილად და შინაურულად ვესალმებოდი
„ო’ ჟულის“ ოფიციანტებს. უბრალოდ, ფსიქიატრთან ხელახლა სტუმ-
რობის არავითარი სურვილი აღარ მქონდა. ცხადია, არც ხუთი ალ-
მასის ქუჩის იმ ტაკიმასხარა ფსიქიატრთან და არც ზოგადად, ნების-
მიერ ფსიქიატრთან. ფსიქიატრები, ზოგადად, გულს მირევდნენ.
სწორედ მაშინ ვიფიქრე დოქტორ აზოტზე.
ეს უცნაურგვარიანი თერაპევტი კონსულტაციებს ათენის ქუჩაზე
იძლეოდა, სენ-ლაზარის სადგურიდან ორ ნაბიჯში და ერთხელ რა-
ღაც ბრონქიტის გამო მივაკითხე კაენსა და პარიზს შორის ჩემი ერთ-
ერთი ყოველკვირეული მოგზაურობის შემდეგ. ორმოცი წლის კაცად
მახსოვდა, მნიშვნელოვნად შემელოტებული იყო, შერჩენილი თმა კი
გრძელი, ნაცრისფერი და, ცოტა არ იყოს, ჭუჭყიანი ჰქონდა. მოკ-
ლედ, ჰარდ-როკის რომელიმე ჯგუფის ბასისტს უფრო ჰგავდა, ვიდ-
რე ექიმს. ისიც მახსოვდა, რომ შუა კონსულტაციის დროს „ქემელს“
მოუკიდა და, მაპატიეთ, მავნე ჩვევაა, არავის ვურჩევ ამ ამბავსო,
დააყოლა. უფრო კი ის მახსოვს, რომ სრულიად გაურთულებლად გა-
მომიწერა კოდეინის სიროფი, მაშინ როცა მის თანამოძმეებში ასეთი
თხოვნაც კი უკვე ნელ-ნელა ეჭვის აღძვრის საფუძველი ხდებოდა.

144
 ახლა ოცი წელი მომატებოდა, მაგრამ ძალიან არ გამელოტებუ-
ლიყო (ცხადია, არც შემცირებულიყო მისი სიმელოტე), თმა ისევ
გრძელი, ნაცრისფერი და ჭუჭყიანი ჰქონდა.
– დიახ, „კაპტორიქსი“ კვლავაც ძალაშია, კარგი გამოძახილები
მქონდა, – დაურთო თავშეკავებით, – ექვსი თვით გნებავთ?
დღესასწაულების პერიოდში რას აკეთებთო, მკითხა მოგვიანე-
ბით. არ ენდოთ დღესასწაულებს, დეპრესიულებისთვის ხშირად ფა-
ტალურად მთავრდება, უამრავი პაციენტი მყავს, რომ მგონია, და-
ვასტაბილურე-მეთქი, და ბრახ – 31-ში ტიპები თავს იკლავენ, ყო-
ველთვის 31-ში, საღამოს. საკმარისია, შუაღამე გადააგორონ და მე-
რე გადარჩენილები არიან. უნდა წარმოიდგინოთ ეს ამბავი, შობას
უკვე ქაქში სხდებიან, მერე ერთი კვირა აქვთ ამ ქაქის მოსანელებ-
ლად, შეიძლება რამე გეგმებსაც კი ადგენენ, როგორ დაუძვრნენ 31-
ს და ეს გეგმები წყალში ეყრებათ – დგება 31 და ვეღარ გადააქვთ,
მიდიან ფანჯარასთან და ხტებიან, ან ტყვიას იხლიან შუბლში, გააჩ-
ნია. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ ასეა, მაგრამ ჩემი საბაზო ხელობაა,
ხალხს სიკვდილში ხელი შევუშალო, გარკვეული დროით მაინც და
შეძლებისდაგვარად. ჩემი იდეა გავუმხილე მონასტრის შესახებ. კი,
არაა ცუდი აზრიო, დამიდასტურა მან, ჩემი სხვა პაციენტები იქცე-
ვიან ეგრე, მაგრამ, მგონი, ცოტა შეგაგვიანდათ. თუ არადა, ბოზებიც
ხომ არიან ტაილანდში, შობის მნიშვნელობა ისეთი რამეა აზიაში,
სრულად რომ ავიწყდება ადამიანს, 31-ში კი შეგიძლიათ ნარნარად
უქანაოთ, იქ გოგონები მაგისთვის არიან, ნამდვილად იშოვით ბი-
ლეთს, ეგ ნაკლებად დაჯავშნილია, ვიდრე მონასტრები, იქიდანაც
კარგი გამოხმაურების მეტი არაფერი მომისმენია, ხანდახან თით-
ქმის თერაპიულიც კი, მამაკაცები სრულიად გამოცოცხლებულები
და თავიანთ მამაკაცურ მომხიბვლელობაში რწმენააღდგენილები
ბრუნდებიან. თუმცა ისინი ცოტა გამოუსადეგარი მამაკაცები იყ-
ვნენ, შეიძლება ითქვას, იოლად ასაგდები კეთილი ქლიავები, თქვენ
კი, სამწუხაროდ, არ ტოვებთ ასეთი ადამიანის შთაბეჭდილებას.

145
თქვენს შემთხვევაში „კაპტორიქსიც“ პრობლემაა, „კაპტორიქსის“
გამო შეიძლება აღარ აგიდგეთ. ამის გარანტიას ვერ მოგცემთ. ორი
ლამაზი და პატარა, თექვსმეტი წლის ბოზთანაც კი ვერ მოგცემთ გა-
რანტიას, ეს ცუდი მხარე აქვს ამ პროდუქტს, თანაც ვერც უცბად
შეწყვეტთ მიღებას, ამას გულწრფელად არ გირჩევთ. თანაც, მაინც
არ გიშველიდათ ეს, შედეგი ორი კვირით გადაიწევდა. თუმცა, თუ
მაინც ასე უნდა მოხდეს, გეცოდინებათ, რომ ამ პროდუქტის ბრალია
და ყველაზე ცუდ შემთხვევაში მზეზე იქნებით და კრევეტებს მიირ-
თმევთ კარის სოუსითო.
ამ შემოთავაზებას შევისწავლი-მეთქი, ვუპასუხე. მართლა საინ-
ტერესო იყო, მიუხედავად იმისა, რომ ჩემს შემთხვევას მთლად ვერ
ესადაგებოდა. არა იმიტომ, რომ მხოლოდ ერექციის უნარი გამქრა-
ლიყო ჩემში, არამედ მას შემდეგ ყოველგვარი სურვილი, იდეა ტყნა-
ურის შესახებ უაზრობად, გამოუსადეგრად მეჩვენებოდა და თექ-
ვსმეტი წლის ორი პატარა ტაილანდელი ბოზი ვერაფერს მომიხერ-
ხებდა. ამას ცხადად ვგრძნობდი. ყოველ შემთხვევაში, აზოტი მარ-
თალი იყო, ეს ამბავი კეთილ და ცოტა გამოქლიავებულ ტიპებზე
ჭრიდა, ხშირად საშუალო ფენებიდან გამოსულ ინგლისელებზე, მუ-
დამ მზად რომ არიან, დაიჯერონ სიყვარულის ნებისმიერი გამოვლი-
ნება ან, უფრო მარტივად, სექსუალური გზნება ქალში. ეს რაც უნდა
დაუჯერებელი ჩანდეს, ცოცხლდებიან ამ ქალების ხელების, მუტლის
და პირის წყალობით, ნამდვილად აღარ არიან ხოლმე იგივენი. ისინი
იქამდე განადგურებულები იყვნენ ევროპელი ქალებისაგან, ყველა-
ზე აშკარა კი ეს ამბავი ანგლოსაქსი ქალების შემთხვევაშია ხოლმე
და მამაკაცები თვალნათლივ გამოცოცხლებულები ხდებიან. მაგრამ
ჩემი შემთხვევა არ იყო იგივე, მე არაფერი მქონდა სასაყვედურო ქა-
ლებისათვის და ეს მე არ შემეხებოდა, ვინაიდან არასდროს აღარ
ამიდგებოდა და იმიტომაც, რომ თვით სექსუალურობა გამქრალიყო
ჩემი გონებრივი თვალსაწიერიდან, რის აღიარებაც, უცნაურია და,

146
ვერ გავბედე. „ერექტორალურ სირთულეებზე“ ლაპარაკით შემოვი-
ფარგლე, მაგრამ ის შესანიშნავი ექიმი იყო და მისგან გამოსვლისას
კაცობრიობის, მედიცინისა და სამყაროს მიმართ მცირედი ნდობა
დამიბრუნდა. შემსუბუქებული ნაბიჯით გამოვუყევი ამსტერდამის
ქუჩას და სენ-ლაზარის ქუჩასთან დავუშვი შეცდომა, თუმცა იყო თუ
არა ეს შეცდომა ფუნდამენტური, მხოლოდ ბოლოს გავიგებ; სიმარ-
თლე კია, რომ ეს ბოლო ახლოვდება, მაგრამ ჯერ არა, სრულად არ
დამდგარა.

გრძნობა დამეუფლა, თითქოს ერთგვარ ავტოფიქციაში44 ვიჭრე-

ბოდი, როდესაც სენ-ლაზარის სადგურის „დაკარგული ნაბიჯების
დარბაზში“, მზა ტანსაცმელზე ორიენტირებულ საკმაოდ ბანალურ
სავაჭრო ცენტრად ქცეულ დაწესებულებაში შევედი. არადა, ამ სა-
ხელს ნამდვილად იმსახურებდა, ჩემი ნაბიჯების ხმა მართლა და-
იკარგა სადღაც. უხმოდ დავეხეტებოდი გაუგებარ წარწერებს შო-
რის. სიმართლე ვთქვა, ტერმინი ავტოფიქცია მხოლოდ ბუნდოვან
აზრებს აღმიძრავდა; ეს კრისტინ ანგოს ერთ-ერთი წიგნის (ასე
ვთქვათ, პირველი ხუთი გვერდის) კითხვის დროს დავიხსომე. ყო-
ველთვის, როცა კი ბაქნებს ვუახლოვდებოდი, სულ უფრო და უფრო
მეჩვენებოდა, რომ ეს სიტყვა ჩემს მდგომარეობას შეესაბამებოდა,
რომ ის ჩემთვის იყო გამოგონილი. იმდენად აუტანელი გახდა ჩემი
რეალობა, რომ ვერავინ გაუძლებდა ასეთ მკაცრ მარტოობას. უთუ-
ოდ ვცდილობდი ერთგვარი ალტერნატიული რეალობის შექმნას,
ვცდილობდი, აღმა ავყოლოდი წარმოშობას დროით განშტოებებამ-
დე და ერთგვარად დამატებითი სიცოცხლის კრედიტები შემეძინა.
ჩემი სიცოცხლის კრედიტები შეიძლება სულაც იქვე დარჩა დაფარუ-
ლი მთელი ამ წლების განმავლობაში, და ორ ბაქანს შორის, საბარგო

44
ავტოფიქცია – ლიტერატურული მიმდინარეობა, რომელიც ორ ურთიერთგა-
მომრიცხავ რამეს – ავტობიოგრაფიასა და ფიქციას – აერთიანებს.
147
მანქანების მტვერსა და ზეთში ჩამალული მელოდება. ამ დროს გულ-
მა გიჟივით დამიწყო ბაგაბუგი, როგორც მინდვრის თაგვს უცემს
ხოლმე, როცა მტაცებელი დაადგამს თვალს. ძალიან ლამაზი და პა-
ტარა არსებები არიან მინდვრის თაგვები. ამასობაში კი 22-ე ბაქნის
პირდაპირ მივსულიყავი და აქ, ზუსტად ამ ადგილას, რამდენიმე
მეტრში მელოდებოდა კამილია, 22-ე ბაქნის ბოლოს, ყოველ პარას-
კევ საღამოს, თითქმის მთელი წლის განმავლობაში, როცა კაენიდან
ვბრუნდებოდი. როგორც კი დამინახავდა, როგორ მოვათრევდი ჩემს
„ხელბარგს“ საცოდავ გორგოლაჭებზე, გამოიქცეოდა ხოლმე ჩემკენ,
მორბოდა ბაქნის მთელ სიგრძეზე, მორბოდა მთელი ძალით, ლამის
ფილტვები დასკდომოდა. მაშინ ერთად ვიყავით და აზრი დაშორე-
ბის შესახებ არ არსებობდა; არ არსებობდა და ამაზე ლაპარაკსაც კი
არავითარი აზრი არ ექნებოდა.
მე შევიცანი ბედნიერება, ვიცი, რა არის ეს, ამაზე კომპეტენტუ-
რად შემიძლია ლაპარაკი და შევიცანი ასევე დასასრული, რაც, ჩვე-
ულებისამებრ, მოსდევს ხოლმე ამ ამბავს. სულ ერთი ადამიანი გაკ-
ლიათ და ყველაფერი უკაცურდება, როგორც ამბობდა ვიღაც სხვა.
„უკაცური“ ცოტა სუსტი სიტყვაა და XVII საუკუნის სულელური ჟღე-
რადობა აქვს, ჯერ კიდევ არ იძებნება მასში ახალდაბადებული რო-
მანტიზმის ჯანსაღი სიმძაფრე. სიმართლე ისაა, რომ ერთადერთი
ადამიანი გაკლიათ და ყველაფერი მკვდარია, სამყარო მკვდარია და
თავადაც მკვდარი ხარ; ანდა კერამიკის პატარა ფიგურად იქცევი და
სხვებიც კერამიკის პატარა ფიგურები ხდებიან, თერმული და ელექ-
ტრული თვალსაზრისით სრულყოფილი იზოლატორები. ამიტომაც
უკვე ვერაფერი ვეღარ დაგემართებათ, გარდა თქვენი დამოუკიდე-
ბელი სხეულის გადაგვარებიდან მომდინარე შინაგანი სატანჯველი-
სა. მაგრამ მე ჯერ კიდევ ასეთი არ ვიყავი, ჩემი სხეული ჯერჯერო-
ბით სათანადოდ იქცეოდა, უბრალოდ, მარტო გახლდით, პირდაპირი
გაგებით მარტო, და ვერც ამ სიმარტოვისგან განვიცდიდი ვერავი-
თარ სიხარულს და ვერც ჩემი გონების თავისუფალი მუშაობისგან.

148
მჭირდებოდა სიყვარული და თან, სიყვარული ძალიან ზუსტი ფორ-
მით, სიყვარული მჭირდებოდა ზოგადად, კერძოდ კი, მჭირდებოდა
მუტელი. მუტელი ბევრია, მილიარდობითაა ამ ძალიან ზომიერი სი-
დიდის პლანეტის ზედაპირზე. თავბრუდამხვევი რამაა მუტელი, რო-
ცა ამაზე ფიქრობს კაცი, გზა-კვალი ერევა. ვფიქრობ, ყველა მამა-
კაცს გამოუცდია ეს თავბრუსხვევა, მეორე მხრივ, მუტლებს სჭირ-
დებათ ყლეები, ყოველ შემთხვევაში, ასე წარმოუდგენიათ (ბედნიე-
რი შეცდომა, რაზეც ადამიანის სიამოვნებაა დაფუძნებული, ჯიშის
უკვდავყოფა და, შეიძლება სოციალ-დემოკრატიისაც). კაცმა რომ
თქვას, საკითხის მოგვარება შესაძლებელია, მაგრამ პრაქტიკაში ეს
ასე აღარ არის. აი, ასე კვდება ცივილიზაცია, ჯაჯგურის, ხიფათის,
დრამის გარეშე და ძალიან მცირედი ხოცვა-ჟლეტით; ცივილიზაცია
მხოლოდ დაქანცულობით და საკუთარი თავის ზიზღით კვდება. რა
შეუძლია შემომთავაზოს სოციალ-დემოკრატიამ? ცხადია, არაფერი,
მხოლოდ ლომკის გამარადიულება და მოწოდება ყველაფრის დავიწ-
ყებისაკენ.

149
 სენ-ლაზარის სადგურის 22-ე ბაქანზე ფიქრებიდან, მგონი, რამ-
დენიმე მიკროწამში გამოვედი. მაშინვე გამახსენდა, რომ პირველად
ხაზის მეორე ბოლოში შევხვდი. თუმცა გააჩნია მატარებელს, ზოგი
შერბურამდე მიდის, სხვები კი კაენში ჩერდებიან. არც კი ვიცი, რა-
ტომ ვლაპარაკობ ამაზე, უსარგებლო ცნობები პარიზი-სენ-ლაზარის
მატარებლის განრიგის შესახებ არეულ-დარეულად მიქროდა ფუნ-
ქციამოშლილ ტვინში. ასე იყო თუ ისე, ჩვენ ერთმანეთს კაენის სად-
გურის ბაქან C-ზე შევხვდით ნოემბრის ერთ მზიან დილას, ახლა უკ-
ვე ჩვიდმეტი წლის წინ, თუ ცხრამეტის... აღარ მახსოვს.
სიტუაცია თავისთავად უცნაური გახლდათ: უჩვეულო არაფერი
იყო, რომ ვეტერინარული სამსახურის სტაჟიორი გოგონას დახვედ-
რა მომანდეს (კამილია მაშინ ვეტერინარულში სწავლობდა, „მეზონ-
ალფორის“ სკოლის მეორე კურსზე). ბრწყინვალე დროებით მუშაკად
მთვლიდნენ, რომელსაც შეიძლება სხვადასხვა მოვალეობა მიანდო,
გარდა ძალიან დამაჩლუნგებელი დავალებებისა. ბოლოს და ბოლოს
სასოფლოს კურსდამთავრებული ვიყავი და ეს მევალებოდა კიდეც.

150
„ნორმანდიულ ყველებს“ სულ უფრო და უფრო ნაკლები სერიოზუ-
ლობით უყურებდნენ ჩემს იერარქიაში. ამის გამო არ უნდა გავაზ-
ვიადოთ ბედისწერის მნიშვნელობა ამ სასიყვარულო ამბებში: კამი-
ლიას რამდენიმე დღის მერე რომ გადავყროდი DRAF-ის დერეფანში,
მაინც ზუსტად იგივე მოხდებოდა. მაგრამ რატომღაც კაენის სად-
გურში შევხვდი, C ბაქნის ბოლოს.
შეგრძნებები აშკარად გამძაფრებული მქონდა მატარებლის ჩა-
მოდგომამდე რამდენიმე წუთით ადრე, რაც უცნაური წინასწარმეტ-
ყველების შემთხვევას წარმოადგენს. ლიანდაგებს შორის მხოლოდ
ბალახების არსებობა კი არ შევნიშნე, არამედ რომელიღაც ყვითელ-
ყვავილიანი მცენარეებისაც, რომელთა სახელიც დამავიწყდა. მათი
არსებობის შესახებ გავიგე საგნის შესწავლისას „სპონტანური ვეგე-
ტაცია ურბანულ გარემოში“, რომელიც სასოფლოში გავიარე მეორე
კურსზე. ძალიან სახალისო საგანი იყო, რომლისთვისაც ნიმუშებს
სენ-სიულპისის ეკლესიის ქვებს შორის ვაგროვებდით, გარეუბნის
ბულვარის ფერდობებზე. სადგურის უკან, სხვებს შორის, უცნაური
პარალელეპიპედები გამოვარჩიე აგურისფერი, ჟანგმიწისფერი და
ჩალისფერი ზოლებით, რომლებიც ბაბილონურ ფუტურისტულ ქა-
ლაქს მაგონებდა. სინამდვილეში ეს სავაჭრო ცენტრი „ორნის ნაპი-
რები“ გახლდათ, ახალი მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთი სიამაყე, რო-
მელშიც თანამედროვე მოხმარების უმთავრესი სახელები წარმოდ-
გენილი იყო, „დეზიგუალიდან“ „დე კუპლზამდე“. ამ ცენტრის წყალო-
ბით ქვემო ნორმანდიელები თანამედროვეობას ეზიარებოდნენ.
ვაგონის ლითონის რამდენიმე საფეხური ჩამოიარა და ჩემკენ შე-
მობრუნდა. გორგოლაჭებიანი ჩემოდანი არ ჰქონდა და უცნაური
კმაყოფილებით შევნიშნე ეს ამბავი – მხოლოდ ტილოს დიდი ჩანთა,
მხარზე მხარიღლივ გადაკიდებულს რომ ატარებენ ხოლმე, ისეთი
ძალიან დიდი ხნის მერე, – და ამ დროის განმავლობაში, სხვათა შო-
რის, არავითარი უხერხულობა არ გვიგრძნია (ის მე მიყურებდა, მე

151
მას ვუყურებდი და მორჩა, მეტი არაფერი), – ალბათ ათი წუთის შემ-
დეგ, როდესაც მითხრა, კამილია ვარო, მატარებელი უკვე გასული
იყო ჯერ ბეიოს, მერე კარენტანის და ვალონიის მიმართულებით.
ბოლო გაჩერება კი შერბურის სადგური იყო.
ამ დროს უამრავი რამე უკვე ნათქვამი, განსაზღვრული და, რო-
გორც მამაჩემი იტყოდა თავისი ნოტარიული ჟარგონით, „მხედვე-
ლობაში მიღებული“ იყო. გამოხედვა ნაზი თაფლისფერი ჰქონდა; C
ბაქნის მთელ სიგრძეზე გამომყვა, შემდეგ ოჟის ქუჩამდე; სადღაც ას
მეტრში მყავდა მანქანა დაყენებული, და როდესაც მისი ბარგი სა-
ბარგულში ჩავდე, წყნარად ჩაჯდა წინა სავარძელში, თითქოს უკვე
ათჯერ მაინც ჰქონოდეს ეს გაკეთებული, ან ასჯერ. და რაკი კიდევ
ათჯერ, ასჯერ და ათასჯერ მოუწევდა მომავალში ამის გაკეთება,
თანაც სრულიად უმიზნოდ, მეც მშვიდად ვიყავი, ისე მშვიდად, რო-
გორც არასდროს, ისე კარგად, რომ, მგონი, კაი ნახევარი საათი დამ-
ჭირდა დაქოქვამდე შეიძლება ბედნიერი იმბეცილივით ვაკანტურე
თავი, თუმცა მას არანაირად არ დამჩნევია მოუთმენლობა, გაკვირ-
ვების ნიშანწყალიც კი არ მოუხატავს ჩემი უძრაობის გამო; დარი
იდგა გაბრწყინებული, „ეს კი ფირუზის თითქმის არარეალური ფერი
ედო.
ჩრდილოეთის წრიული სარტყლის გავლისას, უნივერსიტეტის სა-
ავადმყოფოს ცენტრის გასწვრივ, გავიაზრე, რომ ერთ მჭიდროდ და-
სახლებულ, მურტალ ზონაში შევდიოდით, რომელიც მეტწილად რუ-
ხი დატალღული თუნუქით გადახურული დაბალი შენობებისგან
შედგებოდა. გარემომტრული არა, უბრალოდ, შემაძრწუნებლად ნე-
იტრალური იყო. ერთი წელი იქნებოდა, რაც ყოველ დილას აქაურო-
ბის გავლა ისე მიწევდა, რომ ეს არც კი შემიმჩნევია. კამილიას სას-
ტუმრო პროთეზების სახელოსნოსა და საბუღალტრო ექსპერტიზის
კაბინეტს შორის მდებარეობდა.
– „აპარტ სიტისა“ და „ადაჯიო აპარტოტელს“ შორის ვორჭოფობ-

152
დი, – ჩავიბლუყუნე მე, – ცხადია, „აპარტ სიტი“ სულ არ არის ცენ-
ტრში, მაგრამ ფეხით თხუთმეტი წუთის სავალზეა DRAF-იდან. თუ
საღამოს გამოსვლა მოგინდებათ, ძალიან ახლოს ხართ კლოდ-ბოშის
ტრამვაის გაჩერებიდან. ათი წუთია ქალაქის ცენტრამდე და თან შუ-
აღამემდე დადის, ყურადღება მიაქციეთ, რომ შეიძლებოდა პირიქით
თქმაც, შეგიძლიათ, სამსახურში იაროთ ტრამვაით. „ადაჯიოდან“ ხე-
დი კი არის ორნის სანაპიროებზე, მაგრამ, მეორე მხრივ, „აპარტ სი-
ტიში“ მაღალი კლასის ერთოთახიანებს ტერასები აქვთ. ვიფიქრე,
ესეც შეიძლება სასიამოვნო იყოს-მეთქი. მოკლედ, შეგვიძლია შევ-
ცვალოთ, თუკი თქვენ გნებავთ. თავისთავად ცხადია, ხარჯებს
DRAF-ი გაიღებს.
უცნაური, რთულად გამოსაცნობი მზერა მტყორცნა, თითქოს თან
არ ესმოდა და თან თანამიგრძნობდა; მოგვიანებით ამიხსნა, ვერ გა-
ვიგე, რატომ იღლებოდი ამ ბეჯითი თავის მართლებით, მაშინ როცა
ცხადი იყო, რომ ერთად ვიცხოვრებდითო.
გარეუბნული ჰარდკორის ამ გარემოში DRAF-ის შენობები უც-
ნაურად მიშვებული ადგილის შთაბეჭდილებას ახდენდა. მართალი
ითქვას, მიგდებული და მიტოვებული ადგილისასაც. ეს მხოლოდ
შთაბეჭდილება არ არის-მეთქი, ვუთხარი კამილიას. როგორც კი
გაწვიმდებოდა, კაბინეტების უმეტესობაში წყალი ჩამოდიოდა, წვი-
მით კი აქ ყოველდღე წვიმს. ადმინისტრაციულ შენობებს კი არა,
აქა-იქ უაზროდ მომოფანტული კერძო სახლების პატარა დასახლე-
ბას ჰგავდა რაღაცით, რაც შეიძლებოდა პარკი ყოფილიყო, მაგრამ
ყამირ მიწას უფრო მოგაგონებდა. ერთმანეთში ახლართულ მცენა-
რეებს იქაურობა დაეპყრო; ბიტუმის ხეივნები, რომლებიც შენობებს
ერთმანეთისგან გამოყოფდა, ნელ-ნელა დამსკდარიყო ქვევიდან
მცენარეების მიწოლით. ახლა თქვენს ოფიციალურ სტაჟირებაზე პა-
სუხისმგებელი პირი უნდა გაგაცნოთ-მეთქი, განვაგრძე. ვეტერინა-
რული სამსახურების დირექტორი და ერთი ბებერი ყლეა, სხვაგვა-

153
რად მისი ობიექტურად აღწერაც შეუძლებელია-მეთქი. სულმდაბა-
ლი და შარიანი ბუნებისაა და უმოწყალოდ უჩმახებს ყველა თანამ-
შრომელს, რომელსაც არ გაუმართლებს და მის ხელქვეით აღმოჩ-
ნდება, განსაკუთრებით, ახალგაზრდებს-მეთქი. გამორჩეულ ზიზღს
განიცდიდა ახალგაზრდობის მიმართ, ცოტაც და, პირად შეურაც-
ხყოფად ჩათვლიდა ვალდებულებას, რომელიც მას მიენდო – მიეღო
ახალგაზრდა სტაჟიორი გოგონა. მარტო ახალგაზრდები კი არ
სძულდა, არც ცხოველები უყვარდა დიდად, ცხენების გარდა. მხო-
ლოდ ცხენები იყვნენ მისთვის პატივისცემის ღირსი ცხოველები, და-
ნარჩენ ოთხფეხებს განურჩეველ ქვეპროლეტარიატად და რაც შეიძ-
ლება მოკლე ვადებში დაკვლისათვის განწირულ ცხოველებად მიიჩ-
ნევდა. კარიერის მთავარი ნაწილი პენის ეროვნულ ცხენსაშენში შე-
იქმნა და, მიუხედავად იმისა, რომ ეს დანიშვნა DRAF-ში მისთვის და-
წინაურება იყო – სიმართლე ითქვას, კარიერის გვირგვინიც კი – მან
ეს ნამდვილ დამცირებად მიიღო. ეს იმას ნიშნავს, რომ თქვენთან
შეხვედრა ერთი უსიამოვნო მომენტია და მეტი არაფერი-მეთქი,
ვუთხარი; დირექტორს ისე ეზიზღება ახალგაზრდები, რომ ყოველ-
გვარი კონტაქტის თავიდან ასაცილებლად ყველაფერს იზამს-მეთქი.
კამილია თითქმის დარწმუნებული იყო, რომ არ მოუწევდა მისი ნახ-
ვა ამ სამთვიანი სტაჟირების განმავლობაში.
როგორც კი ამ ამბავმა ჩაიარა (მართლაც ბებერი ყლე ყოფილაო,
დამიდასტურა სადა თავშეკავებით), ერთ მორიგე ვეტერინარ ქალს
მივანდე – ოცდაათიოდე წლის სათნო ადამიანს, რომელთანაც ყო-
ველთვის კარგი ურთიერთობა მქონდა. ერთი კვირის განმავლობაში
არაფერი მომხდარა. კამილიას ნომერი წიგნაკში ჩავიწერე, ვიცოდი,
რომ მისთვის მე უნდა დამერეკა. ეს ისეთი რამეა, რაც დიდად არ
შეცვლილა ქალსა და მამაკაცს შორის ურთიერთობაში – სხვათა შო-
რის, მასზე ათი წლით უფროსი გახლდით და ეს ამბავიც ყურადსა-
ღები იყო. ამ პერიოდზე უცნაურ მოგონებას ვინახავ. მისი შედარება

154
მხოლოდ იმ იშვიათი მომენტებისთვის შეიძლება, როდესაც ადამია-
ნი უკიდურესად დამშვიდებული და ბედნიერია, როდესაც ვორჭო-
ფობთ, გადავტრიალდეთ თუ არა ჩაძინებისას და ბოლო წამს თავს
ვიკავებთ, იმიტომ რომ ვიცით, ძილი, რომელიც ამას მოჰყვება,
ღრმა, ტკბილი და მაცოცხლებელი იქნება. არა მგონია, ვცდებოდე,
როცა ძილს სიყვარულს ვადარებ; არა მგონია, ვცდებოდე, როცა სიყ-
ვარულს წყვილში ნანახ სიზმარს ვადარებ, ამასთან, ის ნამდვილი,
ინდივიდუალური სიზმრის პატარ-პატარა მომენტებია, გზების შე-
ერთების და გადაკვეთის თამაშებია, მაგრამ ისეთი, რომლებსაც ჩვე-
ნი მიწიერი არსებობის გარდაქმნა ძალუძთ ასატან მომენტებად და
რომლებიც ამის, სიმართლე ითქვას, ერთ-ერთი საშუალებაა.

სინამდვილეში მოვლენები ისე არ წარიმართა, როგორც მე ვიწი-

ნასწარმეტყველე. გარე სამყარომ თავისი არსებობა შემახსენა და
თან ძალიან უხეშად: კამილიამ თითქმის ზუსტად ერთი კვირის თავ-
ზე დამირეკა, თორმეტს ძლივს იქნებოდა გადაცილებული. პანიკურ
მდგომარეობაში იყო და თავი ელბეფის ინდუსტრიული ზონის „მაკ-
დონალდსისთვის“ შეეფარებინა. დილა ინდუსტრიული მეფრინვე-
ლეობის ერთ-ერთ ფერმაში გაეტარებინა, იქიდან გამოსაღწევად
შუადღის საუზმის შესვენებით ესარგებლა და ახლა საჭირო იყო,
რომ მე მივსულიყავი, დაუყოვნებლივ მეპოვა და მეხსნა იგი.
გაცოფებულმა დავკიდე ყურმილი: ნეტა ვინ გამოქლიავებულმა
DRAF-ელმა გაგზავნა იქ? კარგად ვიცნობდი იმ ფერმას, უზარმაზა-
რი იყო, სამას ათას ქათამზე მეტს იტევდა. კვერცხი კანადასა და სა-
უდის არაბეთში გაჰქონდა, მაგრამ საშინელი რეპუტაციით სარგებ-
ლობდა, ერთ-ერთი ყველაზე ცუდი საფრანგეთში. იქ ნებისმიერი ვი-
ზიტი ამ დაწესებულებაზე უარყოფითი შეხედულებით მთავრდებო-
და: მძლავრი ჰალოგენებით ზევიდან განათებულ ანგარში ჩაჭეჭყი-
ლი ათასობით ქათამი იბრძოდა სიცოცხლისათვის. გალიები არ იყო,

155
ეს გახლდათ „მეფრინველეობა მიწაზე“, ქათმები გაპუტულები, გაძ-
ვალტყავებულები იყვნენ, გაღიზიანებული და წითელი რწყილებით
დაავადებული ტყავი ჰქონდათ. ათასობით ხრწნადი თანამოძმის გა-
რემოცვაში ცხოვრობდნენ, თავიანთი ხანმოკლე სიცოცხლის – დი-
დი-დიდი, ერთი წელი – ყოველ წამს ძრწოლით გაუდიოდათ კრიახი.
ასევე იყო უკეთ მოვლილ ფერმებში და პირველი, რისგანაც ელდა
გეცემოდათ, იყო ქათმების ეს განუწყვეტელი კრიახი, მუდმივი პანი-
კური გამოხედვა, რომელსაც ისინი გესროდნენ. ამ თავზარდაცემუ-
ლი და დაბნეული მზერით ისინი არავითარ მოწყალებას არ ითხოვ-
დნენ, არც შეეძლოთ ეს, მაგრამ არ ესმოდათ, არ ესმოდათ ის პირო-
ბები, რომლებშიც მათ აცოცხლებდნენ. რომ აღარაფერი ვთქვათ
კვერცხის დებისთვის გამოუსადეგარ და ამიტომაც ნაგვის გადამა-
მუშავებელ მანქანებში ბღუჯა-ბღუჯა ცოცხლად ჩაყრილ მამალ წი-
წილებზე. მე ვიცოდი ეს ყველაფერი, არაერთი მეფრინველეობის
ფერმა დამითვალიერებია, რომელთაგანაც ელბეფისა უთუოდ ყვე-
ლაზე საშინელი იყო. მაგრამ იმ ამბავმა, რომ ვიცოდი, როგორ ეზიზ-
ღებოდა ის ყველას, დავიწყების საშუალება მომცა.
დამინახა თუ არა, პარკინგზე რომ მივედი, ჩემკენ გამოიქცა და
მკლავებში ჩამივარდა, დიდხანს ტიროდა და ვერ ჩერდებოდა. რო-
გორ შეუძლიათ ადამიანებს ამის გაკეთება, ან როგორ შეუძლიათ
სხვებს ამის გაკეთების ნება მისცენო. ვერაფერს ვეტყოდი ამ საკით-
ხზე, გარდა უინტერესო ზოგადი მოსაზრებებისა ადამიანის ბუნები-
სა და რაობის შესახებ.
როგორც კი მანქანაში ჩავსხედით, კაენისაკენ მიმავალ გზაზე,
უფრო უხერხულ შეკითხვებზე გადავიდა: როგორ შეუძლიათ ვეტე-
რინარებს, ან საჯარო ჯანმრთელობის ინსპექტორებს ასეთი რამის
დაშვებაო. როგორ შეუძლიათ ისეთ ადგილებში მოსვლა, სადაც
ცხოველებს ყოველდღიურად აწამებენო, როგორ აძლევენ მუშაობის
საშუალებას, თან თანამშრომლობენ კიდეც ამათთან სამსახურის გუ-

156
ლისთვის, მაშინ როცა თავდაპირველად ვეტერინარები იყვნენო. მა-
შინ, ვაღიარებ, რომ ეს შეკითხვა მეც დავუსვი საკუთარ თავს: ნუთუ
ზევიდან დამატებით უხდიდნენ დუმილისთვის? არა, არ მჯერა. თუმ-
ცა, რა – ნაცისტურ ბანაკებში იყვნენ ექიმები ნამდვილად სამედიცი-
ნო განათლების დიპლომებით. საბოლოოდ, ესეც ბანალური და, კა-
ცობრიობაზე არცთუ ისე სანაქებო შეხედულების წყარო იყო და გა-
ჩუმება ვარჩიე.
და მაინც, როცა მითხრა, ვყოყმანობ, ხომ არ შევწყვიტო და უარი
ვთქვა ვეტერინარულ განათლებაზეო, ჩავერიე. ეს ლიბერალური
პროფესიაა-მეთქი, შევახსენე, არაფერი გაიძულებთ, იმუშაოთ სა-
წარმოო მეფრინველეობაში, ვერაფერი დაგავალდებულებთ ხელ-
მეორედ ასეთი რამის ხილვას-მეთქი. უნდა დამემატებინა, რომ მას
ყველაზე უარესი ჯერ კიდევ არ ჰქონდა ნანახი, შესაძლო სიტუაცია-
თაგან ყველაზე ცუდი (საფრანგეთში მაინც. ბევრად უფრო შავ დღე-
ში იყვნენ ქათმები სხვა ქვეყნებში, თუმცა თავი შევიკავე დაზუსტე-
ბებისგან). ახლა მან უკვე იცოდა, სულ ეს იყო – კი, ბევრი იყო, მაგ-
რამ სულ ეს იყო. ასევე თავი შევიკავე დაზუსტებისაგან, რომ ქათმე-
ბი სულაც არ იყვნენ უკეთეს დღეში ღორებთან და, სულ უფრო და
უფრო ხშირად, ძროხებთან შედარებით – ესეც კმაროდა ერთი დღის-
თვის, მე მგონი.
მის „აპარტ სიტიმდე“ რომ ავაღწიეთ, ასე ვერ დავბრუნდები შინ,
ყოველ მიზეზს გარეშე მჭირდება ერთი ჭიქის დალევაო, მითხრა.
დიდი არაფერი ჩანდა იქვე, ახლომახლო. ძალიან უსიმპათიო გახ-
ლდათ იქაურობა, რეალურად მხოლოდ სასტუმრო „მერკური ნაკრის
ნაპირი“ იდგა, რომლის კლიენტურაც ექსკლუზიურად ინდუსტრიუ-
ლი პოლიგონის ამა თუ იმ საწარმოს საშუალო ბიზნესის კადრების-
გან შედგებოდა.
ბარი უცნაურად სასიამოვნო გამოდგა, მიმოფანტული იყო კანა-
პეები და ჟანგმიწისფერქსოვილიანი ღრმა სავარძლები, ბარმენი კი

157
ისე გემსახურებოდა, რომ არ გაწუხებდა. კამილიამ მართლაც მოით-
ქვა სული მორალურად; მეფრინველეობის ინდუსტრიული ფერმის
მონახულებისთვის ჯერ კიდევ პატარა იყო და ნამდვილ მოდუნებას
მხოლოდ მეხუთე ჭიქა მარტინის დალევის მერე მიაღწია. მე თვითო-
ნაც ბოლომდე მქონდა სიქა გაცლილი, თითქოს რაღაც უგრძესი მოგ-
ზაურობა დამესრულებინოს ცოტა ხნის წინ. იმის უნარიც კი აღარ
შემწევდა, რომ კლების გზას დავდგომოდი უკან. მართლა ძალიან
ცოტაღა შემრჩენოდა ძალ-ღონე, კეთილმოსურნე და ბედნიერი გახ-
ლდით. ოთახი ავიღეთ ღამისთვის სასტუმროში „მერკური ნაკრის
ნაპირი“, ეს იყო ის, რასაც სასტუმრო „მერკურში“ ელოდება ადამი-
ანი.
მოკლედ, იქ გავატარეთ ჩვენი პირველი ღამე და ეს ამბავი შეიძ-
ლება სიცოცხლის ბოლომდე არ დამავიწყდეს. შეიძლება ოთახის ეს
სასაცილო მორთულობა თითქმის სულ თვალწინ მედგას ბოლო წუ-
თამდე. სხვათა შორის, მიდგას კიდეც ყოველ საღამოს და ვიცი, რომ
ეს არ მორჩება; რომ, პირიქით, მხოლოდ გამძაფრდება და სულ უფ-
რო და უფრო მტანჯველი გახდება ბოლო ამოსუნთქვამდე.

158
 ცხადია, მოველოდი, რომ კლების სახლი მოეწონებოდა კამილი-
ას. ესთეტიკის რუდიმენტული შეგრძნებით გახლდით დაჯილდოე-
ბული. მოკლედ, ვხვდებოდი, რომ ლამაზი სახლი იყო. სამაგიეროდ,
წინასწარ ვერ განვჭვრიტე, რომ ის ამას მალევე აქცევდა საკუთარ
სახლად, რომ პირველსავე დღეებში შეიქმნიდა აზრს მორთულობისა
და კეთილმოწყობის შესახებ, რომ მოისურვებდა რაღაც ქსოვილე-
ბის შეძენას, რამდენიმე ავეჯის გადადგმა-გადმოდგმას, დაბოლოს,
ასე მალე მოიქცეოდა ცოლივით – ამ სიტყვის პრეფემინისტური გა-
გებით – მაშინ როცა ჯერ მხოლოდ ცხრამეტი წლისა იყო. ამ დრომ-
დე იქ ისე ვცხოვრობდი, როგორც სასტუმროში, კარგ სასტუმროში,
წარმატებულ ხიბლის სასტუმროში, და მხოლოდ კამილიას გადმოს-
ვლის შემდეგ შევიგრძენი, რომ მართლა სახლში ვცხოვრობდი და
თან მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს სახლი მისი გახდა.
ჩემს ყოველდღიურ ცხოვრებას სხვა ცვლილებებიც შეეხო; აქამ-
დე საყიდლებზე საკმაოდ ბანალურად, ტური-ანკურის „სუპერ U“-ში
დავდიოდი, რასაც ის დამატებითი უპირატესობა ახლდა, რომ საშუა-

159
ლებას მაძლევდა, სუპერმარკეტიდან გამოსვლისას დიზელით გამევ-
სო ავზი და დროდადრო საბურავებში წნევა გამესინჯვინებინა;
არასდროს დამეთვალიერებინა ეს დაბა კლესი, არადა, ერთგვარი
ხიბლის მქონე, ტურისტული გზამკვლევების მიერ სხვადასხვაგვარი
კეთილგანწყობით მოწონებული, ნორმანდიული შვეიცარიის დედა-
ქალაქი იყო და ბოლოს და ბოლოს, ამაზე ვერ იტყოდი, არაფერიაო.
ეს ყველაფერი კამილიასთან ერთად შეიცვალა და ჩვენც ხორ-
ცეულობის და პურ-ფუნთუშეულის მაღაზიების მუდმივი მუშტრები
გავხდით. ორივე ტრიპოს მოედანზე მდებარეობდა, მერიისა და ტუ-
რიზმის ოფისის მსგავსად. უფრო სწორად და უფრო ზუსტად რომ
ვთქვათ, კამილია გახდა მუდმივი კლიენტი – მე, ძირითადად, ლუდ-
ხანა „ლე ვენსანში“ ლუდის წრუპვით ვკმაყოფილდებოდი, სადაც
ასევე თამბაქო45 და ლოტო-PMU46 იყიდებოდა და რომელიც შარლ
დე გოლის მოედანზე მდებარეობდა, ზუსტად ეკლესიის პირდაპირ.
ერთხელ რესტორან „ნორმანდიულ ხედშიც“ კი ვისადილეთ, სოფლის
რესტორანში, რომელიც იმით ამაყობდა, რომ 1971 წელს „შარლო-
ებს“47 უმასპინძლა ერთ-ერთი სცენის გადაღებისას ფილმში „ახალ-
წვეულები ჯარში მიდიან“. მაშინ „პინკ ფლოიდისა“ და „დიპ ფარ-
ფლის“ გარდა სხვა არაფერი იყო. 1970-იანებს თავისი ბნელი მხა-
რეები ჰქონდა, მაგრამ რაც გინდა თქვი – რესტორანი კარგი იყო და
ყველის ლანგარი48 ხომ საერთოდ საუცხოო.
ეს ჩემთვის ცხოვრების ახალი ყაიდა იყო, რომლის არსებობის შე-

45
საფრანგეთში თამბაქოს ნაწარმი არ იყიდება სუპერმარკეტებსა და ჩვე-
ულებრივ მაღაზიებში. მათი შეძენა მხოლოდ საგანგებო ლიცენზიის მქონე ბარებ-
ში შეიძლება.
46
ლოტო– PMU (Pari Mutuel Urbain) – იმ ორგანიზაციის ლოტოს ბილეთები, რო-
მელიც საცხენოსნო დოღების სანაძლეოებს წარმართავს საფრანგეთში.
47
„შარლოები“ – მუსიკალური ჯგუფი საფრანგეთში, რომელიც 1966 წელს შე-
იქმნა და დღემდე არსებობს.
48
ფრანგები ყველს საჭმელს არ ატანენ, სადილის შემდეგ ლანგარზე დაწყობი-
ლი რამდენიმენაირი ყველი მოაქვთ პურთან და შესაბამის ღვინოსთან ერთად.
160
სახებაც კლერთან ყოფნისას წარმოდგენაც კი არ მქონდა და რომელ-
საც ისეთი პირი უჩანდა, რომ სავსე იქნებოდა ჩემთვის უცნობი ხიბ-
ლებით. მოკლედ, იმის თქმა მინდა, რომ კამილია გარკვეული ცნებე-
ბით ხელმძღვანელობდა ცხოვრების მოწყობის თაობაზე, მიკარგულ,
ლამაზ ნორმანდიულ დაბაში მოხვდა და უკვე ხედავდა, როგორ მი-
ეღო საუკეთესო წილი ამ ლამაზი ნორმანდიული დაბიდან. მამაკა-
ცებმა, ზოგადად, არ იციან როგორ იცხოვრონ, მათ არავითარი სი-
ახლოვე არ აკავშირებთ ცხოვრებასთან, ვერასდროს თავის გემოზე
ვერ გრძნობენ თავს, ამიტომ აწყობენ ნაირ-ნაირ გეგმებს, მეტ-ნაკ-
ლებად ამბიციურს და მეტ-ნაკლებად გრანდიოზულს, გემოვნებას
გააჩნია. როგორც წესი, მერე ეს გეგმები უფლავდებათ და ბოლოს
მიდიან დასკვნამდე, რომ უკეთესი იქნებოდა, უბრალოდ, ეცხოვ-
რათ, მაგრამ, ასევე, როგორც წესი, უკვე გვიანაა.
ბედნიერი ვიყავი, არასდროს ასეთი ბედნიერი არ ვყოფილვარ და
ვერასდროს ასეთი ბედნიერი ვეღარ ვიქნებოდი; თუმცა, ამასთან, არ
დამვიწყებია არც ერთი წამით, რაოდენ სწრაფწარმავალი იყო ეს
მდგომარეობა. კამილია მხოლოდ და მხოლოდ სტაჟირებაზე იყო
GRAF-ში, ყოველ მიზეზს გარეშე უნდა გამგზავრებულიყო იანვრის
დასაწყისში, რომ სწავლა „მეზონ-ალფორში“ გაეგრძელებინა. ყო-
ველ მიზეზს გარეშეო? შემეძლო შემეთავაზებინა, სწავლა შეწყვიტე
და დიასახლისი გახდი-მეთქი. მოკლედ, ცოლად გამომყოლოდა და,
ახლა, როცა ვფიქრობ ამაზე (და ამაზე ვფიქრობ თითქმის ყოველ-
თვის), მგონია, რომ დამთანხმდებოდა, განსაკუთრებით, მეფრინვე-
ლეობის ინდუსტრიული ფერმის შემდეგ. მაგრამ ასე არ მოვქცეულ-
ვარ და, უთუოდ, ვერც მოვიქცეოდი, არ ვიყავი დაფორმატებული
ასეთი წინადადებისთვის, თავად არ შევადგენდი საკუთარი პროგ-
რამის ნაწილს, მოდერნული ვიყავი და ჩემთვის, როგორც ყველა ჩე-
მი თანამედროვისთვის, ქალის პროფესიული კარიერა ისეთი რამე
გახლდათ, რაც უწინარესად უნდა ყოფილიყო გათვალისწინებული.
ეს იყო აბსოლუტური კრიტერიუმი, ბარბაროსობისათვის თავის

161
დაღწევა, შუა საუკუნეებიდან გამოსვლა. ამავდროულად შეიძლება
არც ვიყავი სრულიად მოდერნული, ვინაიდან წარმოვიდგინე, რომ
რამდენიმე წამით მაინც მოვახერხე ამ იმპერატივისაგან თავის დაღ-
წევა. მაგრამ კიდევ ერთხელ არ მოვიმოქმედე არაფერი და მოვლე-
ნები თვითდინებაზე მივუშვი, მაშინ როცა საერთოდ არ მიმიწევდა
გული პარიზში დაბრუნებისკენ. პარიზი, ისევე როგორც ყველა ქა-
ლაქი, მარტოობისთვის წირავს ადამიანს და ჩვენ არ გაგვიტარებია
საკმარისი დრო ამ სახლში. მამაკაცი და ქალი, მარტოები, ერთიმეო-
რის პირისპირ, რამდენიმე თვის განმავლობაში ერთმანეთს ვუვსებ-
დით სამყაროს. შევძლებდით კი ასე გაგრძელებას? აღარ ვიცი, ახლა
უკვე ბებერი ვარ, ვეღარ ვუყრი თავს მოგონებებს, მაგრამ მეჩვენე-
ბა, რომ ჯერ კიდევ მეშინოდა და რომ კარგად მივხვდი უკვე მაშინ –
სოციალური სამყარო სიყვარულის გასანადგურებლად შექმნილი
მანქანაა.

კლესის ამ პერიოდიდან სულ ორი ფოტოსურათიღა შემომრჩა.

წარმომიდგენია, რამდენი რამე გვქონდა მოსასწრები და სელფებში
დასაკარგი დრო არ გვრჩებოდა, თუმცა იმ დროს ეს შეიძლება არც
იყო დიდად გავრცელებული. სოციალური ქსელების განვითარება
ჯერ კიდევ ჩანასახოვან მდგომარეობაში იყო, თუკი, საერთოდაც,
არსებობდა. დიახ, იმხანად ხალხი მეტ დროს უთმობდა ცხოვრებას.
ეს ფოტოსურათები ალბათ ერთ დღესაა გადაღებული, კლეისთან
ახლომდებარე ერთ-ერთ ტყეში. გასაოცარი სურათებია, იმიტომ
რომ ორივე ალბათ ნოემბრით თარიღდება, მაშინ როცა ყველაფერი
– ძლიერი და ცოცხალი სინათლე, ფოთლების ბზინვარება – ადამი-
ანს აფიქრებინებს, გაზაფხულიაო. იქ კამილიას მოკლე ქვედატანი
და მასთან შეხამებული ჯინსის ბლუზა აცვია. ბლუზის ქვეშ – წელზე
გამონასკვული თეთრი პერანგი, წითელხილიანი ნახატებით მორ-
თული. პირველ ფოტოზე სახე გაბრწყინებული აქვს სხივიანი ღიმი-

162
ლით და ბედნიერების მწვერვალზე დგას. დღეს უაზრობად მეჩვენე-
ბა იმის თქმა საკუთარი თავისთვის, რომ ამ ბედნიერების წყარო მე
ვარ. მეორე ფოტო პორნოგრაფიულია. ეს ერთადერთი პორნოგრა-
ფიული კადრია, რომელიც მისგან დავიტოვე. ღია ვარდისფერი ხელ-
ჩანთა გვერდით უდევს, ბალახში. ჩემ წინ ჩამუხლულს პირში უდევს
ჩემი ასო, ტუჩები კი ყლისთავის ირგვლივ აქვს მოკუმული. თვალები
დაუხუჭავს და იმდენად კონცენტრირებულია მინეტზე, რომ მისი სა-
ხე დაცლილია ყოველგვარი გამომეტყველებისგან. ნაკვთები სრუ-
ლიად სუფთა აქვს. მას შემდეგ აღარც მომცემია შემთხვევა ამ სახით
წარმოდგენილი ძღვენის ხილვისა.

ორი თვე იყო, რაც კამილიასთან ერთად ვცხოვრობდი და წელი-

წადზე მეტი იქნებოდა, რაც კლესიში ვიყავი დასახლებული, როდე-
საც ჩემი ბინის პატრონი მოკვდა. დაკრძალვის დღეს წვიმდა, რო-
გორც ხშირად ხდება ხოლმე ნორმანდიაში იანვრის თვეში და თით-
ქმის მთელი სოფელი ესწრებოდა, თითქმის ყველა ასაკოვანი. თავი-
სი საცხოვრებელი იცხოვრაო, გავიგონე გასვენებაში, კარგი ცხოვ-
რებით იცხოვრაო, მახსოვს; მღვდელი ფალეზიდან,49 სადღაც ოც-
დაათი კილომეტრიდან მოვიდა. გაუკაცრიელებაო, ქრისტიანობის
დაკარგვა და სულ ასეთ რამეებს ამბობდა. საწყალი მღვდელი, სულ
გზებზე იყო გამოდებული, თუმცა ეს დაკრძალვა მისთვის იოლი გა-
მოდგა – მოკვდავი არსება, რომელმაც გონება დაკარგა, რომელსაც
არასდროს დაერღვია რიტუალები, რომლის ერთგულებაც შეულახა-
ვი დარჩა ბოლომდე, ნამდვილი ქრისტიანი, რომელმაც სული მიაბა-
რა ღმერთს და ახლა გას, დარწმუნებით შეეძლო ეთქვა: მისი ადგი-
ლი აწ და მარადის „მაგის“ გვერდით იქნებოდა დამკვიდრებული. იქ
მყოფ მის შვილებს, რასაკვირველია, შეეძლოთ ეტირათ, რადგან
ცრემლების ეს ძღვენი ეკუთვნოდა ადამიანს და აუცილებელი იყო,

49
ფალეზი ფრანგულად „კბოდეს“ ნიშნავს.
163
მაგრამ მათ არაფრის შიში არ უნდა ჰქონოდათ; ისინი მალე შეიყრე-
ბოდნენ ერთად უკეთეს სამყაროში, სადაც სიკვდილი, ტანჯვა და
ცრემლები არ იარსებებდა.
ეს ორი ბავშვი ადვილი საცნობი იყო; ისინი ოცი წლით ახალგაზ-
რდები იყვნენ კლების მოსახლეობაზე. უცბად ვიგრძენი, რომ ქალიშ-
ვილს ჩემთვის რაღაცის თქმა უნდოდა, რაღაც საძნელოდ სათქმე-
ლის, ამიტომაც დავუცადე, რომ ჩემკენ წამოსულიყო ჯიუტი და ცივი
წვიმის ქვეშ, იმ დროს, როდესაც მიწა ნიჩბებით ეყრებოდა საფლავს.
თუმცა სათქმელის თქმა მხოლოდ კაფეში მოახერხა, სადაც ცერემო-
ნიიდან წამოსულმა ხალხმა მოიყარა თავი. აი, მართლა აწუხებდა ის
ამბავი, რომლის თქმაც უნდოდა ჩემთვის, მაგრამ მე მალე მომიწევ-
და სხვაგან გადასვლა საცხოვრებლად, მამამისს სახლი მხოლოდ სი-
ცოცხლეში ეკუთვნოდა და ახლა ჰოლანდიელ მყიდველებს სწრაფად
უნდოდათ მფლობელობაში მისი მიღება. საკმაოდ იშვიათია ასეთ
კუთვნილებაში არსებული სახლების გაქირავება და ეს ხდება იმ შემ-
თხვევაში, როცა ასეთი სახლის გამყიდველი სიცოცხლის განმავლო-
ბაში ინარჩუნებს უფლებებს. ამ დროს მივხვდი, რომ ისინი მართლა
ქაქში ისხდნენ ფინანსური თვალსაზრისით, დროებით მფლობელო-
ბაში არსებული სახლის გაქირავება – ეს ფორმულირება თითქმის
არასდროს გამოიყენება, განსაკუთრებით იმიტომ, რომ მდგმურს შე-
უძლია სირთულე შექმნას ქონების დაბრუნების საქმეში. მაშინვე
ვცადე მისი დამშვიდება, მე არ შეგიქმნით არავითარ სირთულეს,
ჩემთვის არ არის ძნელი, ხელფასი მაქვს-მეთქი. მაგრამ თავად ისინი
რიგზე იყვნენ? ჰოდა, საქმეც ეს იყო – ვერ იყვნენ მთლად რიგზე, მის
ქმარს ახლახან დაეკარგა სამსახური „გრენდორჟში“, რომელსაც
მართლა რთული პერიოდი ედგა და აი, მივადექით ჩემი სამსახურის
გულისგულს, ჩემი არაკომპეტენტურობის უღიარებელ გულისგულს.
1910 წელს ლივაროში დაარსებული საწარმო „გრენდორჟი“, რო-
მელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ კამამბერსა და პონ-ლ’ევეკს
შორის დივერსიფიცირდა, დიდების მწვერვალზე იდგა (ლივაროს

164
უდავო ლიდერმა მეორე ადგილი დაიკავა ნორმანდიული ტრილოგი-
ის ორი სხვა ყველის წარმოებაში), სანამ 2000-იანი წლების კრიზი-
სის სპირალში არ აღმოჩნდა. კრიზისი სულ უფრო და უფრო გამწვავ-
და და 2016 წელს მსოფლიოში ნომერ პირველი რძის მწარმოებლის,
„ლაქტალისის“ მიერ მისი შესყიდვით დასრულდა.
ეს ყველაფერი ზედმიწევნით ვიცოდი, თუმცა არაფერი მითქვამს
ჩემი ბინის ყოფილი პატრონის ქალიშვილისთვის, იმიტომ რომ დგე-
ბა ხოლმე მომენტები, როცა ადამიანმა ჯობია, ენას კბილი დააჭი-
როს. ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, სატრაბახოც არაფერი იყო,
ვერ დავეხმარე მისი ქმრის საწარმოს და, საბოლოოდ, მისი სამუშაო
ადგილის გადარჩენას, მაგრამ დავარწმუნე, რომ ნურაფრის შიში ნუ
გექნება, როგორც კი შევძლებ, ბინას მაშინვე დავცლი-მეთქი.
მართლა ძალიან შევეჩვიე მამამისს და მე თვითონაც ვგრძნობდი,
მასაც ძალიან მოვწონდი. დროგამოშვებით შემოივლიდა ხოლმე
ბოთლით ხელში, მოხუცებისთვის მნიშვნელოვანია ალკოჰოლიანი
ბოთლები – მეტი რაღა დარჩენიათ. მისი ქალიშვილის მიმართაც
სიმპათიით განვეწყე, მასაც ძალიან უყვარდა მამა და ეს ჩანდა კი-
დეც. მისი შვილური სიყვარული წრფელი, სრული და უპირობო გახ-
ლდათ. მიუხედავად ამისა, ჩვენ აღარ გვეწერა ერთმანეთის ნახვა და
ერთიმეორეს დავემშვიდობეთ რწმენით, რომ ვერასდროს ვეღარ
შევხვდებოდით და რომ უძრავი ქონების სააგენტო მიხედავდა დე-
ტალებს. ასეთი რამეები გამუდმებით ხდება ადამიანის ცხოვრებაში.

სინამდვილეში, არავითარი სურვილი არ მქონდა იმ სახლში მარ-

ტო დარჩენისა, სადაც კამილიასთან ერთად ვიცხოვრე. არც სხვაგან,
მაგრამ არჩევანი არ მქონდა და მოქმედება იყო საჭირო, მისი სტა-
ჟირება მალე დასრულდებოდა, რამდენიმე კვირაც, და სულ თითზე
ჩამოსათვლელი დღეებიღა დაგვრჩებოდა. ცხადია, ამის, ძირითა-
დად და თითქმის მხოლოდ ამის გამო გადავწყვიტე პარიზში დაბრუ-
ნება, თუმცა არ ვიცი, რომელმა მამაკაცურმა მორცხვობამ მიბიძგა

165
სხვა მიზეზების დასახელებისკენ, როდესაც ამაზე ველაპარაკებოდი
ყველასაც და მასაც, კამილიას. საბედნიეროდ, შტერი არ იყო და,
როცა ჩემს პროფესიულ ამბიციებზე ველაპარაკებოდი, დროდადრო
მოჭოჭმანე და შეწუხებულ მზერას მტყორცნიდა ხოლმე. მართლაც
დასანანია, რომ არ მეყო გამბედაობა, მარტივად მეთქვა მისთვის,
პარიზში დაბრუნება იმიტომ მსურს, რომ მიყვარხარ და შენთან ერ-
თად ცხოვრება მინდა-მეთქი. ალბათ ფიქრობდა, მამაკაცებს თავი-
ანთი ფარგლები აქვთო, მე მისი პირველი მამაკაცი გახლდით, მაგ-
რამ ვფიქრობ, ის მალევე და იოლად მიხვდა მამაკაცის ფარგლების
ამბავს.
სხვათა შორის, ეს ჩემი გამოსვლები პროფესიული ამბიციების შე-
სახებ სულაც არ იყო სრული სიცრუე. შევძელი და გავიაზრე DRAF-
ში ჩემი სამოქმედო შესაძლებლობების ვიწრო ფარგლები. ჭეშმარი-
ტი ძალაუფლება ბრიუსელში, ან, სულ მცირე, ბრიუსელთან მჭიდრო
ურთიერთობაში მყოფი ცენტრალური ადმინისტრაციის სამსახუ-
რებში იყო. სწორედ იქ უნდა წავსულიყავი, თუ მინდოდა, რომ ჩემი
თვალსაზრისი სხვებისთვის გამეზიარებინა. უბრალოდ, ამ საფეხურ-
ზე არსებული თანამდებობები იშვიათი იყო, ბევრად უფრო იშვიათი,
ვიდრე DRAF-ში, და თითქმის წელიწადი დამჭირდა მიზნების მისაღ-
წევად, წელიწადი, რომლის დროსაც არ მეყო გამბედაობა, ახალი ბი-
ნა მომეძებნა კაენში; „აპარტოტელ ადაჯიო“ უფერულ, მაგრამ მისა-
ღებ გამოსავალს გვთავაზობდა – ოთხ ღამეს კვირაში. სწორედ იქ
გავანადგურე პირველად კვამლის დეტექტორი.
თითქმის ყოველ პარასკევ საღამოს იმართებოდა ზეიმები DRAF-
ში. თავის არიდება არ შემეძლო, მგონი, არც ერთხელ არ ჩავმჯდარ-
ვარ მატარებელში, 17 საათსა და 53 წუთზე რომ გადის. 18 საათსა
და 53 წუთზე გამოსულს სენ-ლაზარის სადგურში 20 საათსა და 46
წუთზე მოვყავდი. როგორც უკვე გითხარით, ვიცი, რა არის ბედნიე-
რება და ყველაფერი, რაც მას შეადგენს; ძალიან ზუსტად ვიცი, რაც
იგულისხმება ამაში. ყოველ წყვილს თავისი პატარა რიტუალები

166
აქვს, უმნიშვნელო რიტუალები, ცოტა სასაცილოც კი, რაზეც სხვებს
არ ელაპარაკებიან.
ერთ-ერთი ჩვენი რიტუალი იყო შაბათ-კვირის დასვენების დაწ-
ყება სადილით, ყოველ პარასკევ საღამოს ლუდხანა „მოლარში“,
ზუსტად სადგურის პირდაპირ. მახსოვს, ყოველ ჯერზე მაიონეზიან
ლოკოკინებს და ერთ „ომარ ტერმიდორს“ ვიღებდი და ყოველ ჯერზე
გემრიელი მეჩვენებოდა. არასდროს მიგრძნია საჭიროება ან სურვი-
ლი, მენიუს დარჩენილი ნაწილი შემესწავლა.
პარიზში ეზოზე გამავალი ერთი ლამაზი ოროთახიანი ვიპოვე და-
საქირავებლად, სკოლების ქუჩაზე. ისევ ორმოცდაათ მეტრში აღ-
მოვჩნდი იმ ერთოთახიანიდან, სადაც სტუდენტობის წლები გავატა-
რე. თუმცა ვერ ვიტყოდი, რომ კამილიასთან ერთად ცხოვრება ჩემს
სტუდენტურ წლებს მაგონებს-მეთქი. ეს არ იყო იგივე, უკვე აღარ
ვიყავი სტუდენტი და, უფრო კი კამილია იყო სხვანაირი, არ იყო მას-
ში ის სიმსუბუქე, ის ფეხებზემკიდიაობა, რომელიც მე მქონდა, როცა
სასოფლოში ვსწავლობდი. ბანალობაა იმის თქმა, რომ გოგონები
უფრო სერიოზულები არიან სწავლის დროს და უთუოდ ზუსტი ბანა-
ლობაც, მაგრამ ერთი კი იყო – მე ათი წლით უფროსი ვიყავი კამი-
ლიაზე. თუმცა, უდავოდ რაღაცა შეიცვალა, ამ თაობის ატმოსფერო
აღარ იყო იგივე. ამას ყველა მის ამხანაგში ვხედავდი, რომელი სას-
წავლო განყოფილებიდანაც უნდა ყოფილიყო ის: სერიოზულები, მუ-
ყაითები იყვნენ, დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ სასკოლო მოსწრე-
ბას, რაკი უკვე იცოდნენ, რომ გარეთ არავინ არავითარ საჩუქარს არ
მიუძღვნიდა, რომ სამყარო, რომელიც მათ ელოდებოდა, პირქუში
და მკაცრი იყო. ზოგჯერ მოდუნების საჭიროებას გრძნობდნენ და
ჯგუფურად თვრებოდნენ ხოლმე. მაგრამ თავად მათი თრობაც გან-
სხვავდებოდა იმისაგან, რასაც მე ვიცნობდი: თვრებოდნენ მხეცუ-
რად, ალკოჰოლის უზარმაზარ დოზებს მთელი სისწრაფით ყლურ-
წავდნენ, თითქოს უნდოდათ, რაც შეიძლება სწრაფად მიეღწიათ გა-

167
მოყეყეჩებისთვის; ზუსტად ისე თვრებოდნენ, როგორც ალბათ ჟერ-
მინალის დროინდელი არასრულწლოვნები. მსგავსება კიდევ უფრო
გაიზარდა, როცა ძალა დაიბრუნა აბსენტმა, რომელმაც გამაშტერე-
ბელი ალკოჰოლის იარლიყი დაიმსახურა და რომელიც მართლა უმ-
ცირეს დროში იძლეოდა გალეშვის საშუალებას.
იმ სერიოზულობას, რომლითაც სწავლა-განათლებას უდგებოდა,
კამილია ჩემთან ურთიერთობის დროსაც იჩენდა. იმის თქმა კი არ
მინდა, რომ ბაიყუში ან ყალბად აღფრთოვანებული იყო, პირიქით,
ძალიანაც მხიარულობდა, შეეძლო, სულ უმიზეზოდ ეცინა და, გარ-
კვეული თვალსაზრისით, უცნაურად ბავშვურიც კი დარჩენილიყო.
ზოგჯერ „კინდერბუენოს“ კრიზისი ეწყებოდა ხოლმე და რაღაც ამ-
დაგვარები. მაგრამ ჩვენ წყვილი ვიყავით და ეს სერიოზული ამბავი
იყო. შეიძლება მის ცხოვრებაში ყველაზე სერიოზულიც კი და ყოველ
ჯერზე ძალიან, პირდაპირი გაგებით, სუნთქვის შეკვრამდე, ამა-
ღელვებდა ხოლმე, როდესაც ჩემკენ მოპყრობილ მის მზერაში ვკით-
ხულობდი სერიოზულობას, მისი ზრახვების სიღრმეს – ისეთ სერიო-
ზულობას, ისეთ სიღრმეს, რომელსაც მე ვერ ვაღწევდი ცხრამეტი
წლის ასაკში. შეიძლება ამ თვისებას თავისი თაობის სხვა ახალგაზ-
რდა ყმაწვილებსაც უნაწილებდა. მე ვიცოდი, მისი მეგობრები ფიქ-
რობდნენ, რომ მას „ბედმა გაუღიმა და იპოვა“, და ჩვენი წყვილის
ერთგვარად ჩამოყალიბებული ბურჟუაზიული ხასიათი სიღრმისე-
ულ მოთხოვნილებას უკმაყოფილებდა – ის ამბავი, რომ ყოველ პა-
რასკევ საღამოს 1900იანი წლების ძველმოდურ ლუდხანაში მივ-
დიოდით და არა ობერკამპის რომელიმე ტაპას-ბარში, მომწონს და
მეჩვენება სიზმრად, რომელშიც ვცდილობდით, გვეცხოვრა. გარე
სამყარო მკაცრი იყო, სუსტების მიმართ ულმობელი, თითქმის არას-
დროს ასრულებდა დანაპირებს და სიყვარული რჩებოდა ერთადერთ
რამედ, რისაც ჯერ კიდევ შეიძლებოდა ერწმუნა ადამიანს.

168
 კი მაგრამ, რატომ ვეწევი საკუთარ თავს წარსულის ამ სცენების-
კენო, მეტყოდა ერთი, მე ხომ ოცნება მინდა და არა ტირილიო, და-
უმატებდა მერე. გეგონება, არჩევანი ჰქონდეს ადამიანს. იმას ვიკმა-
რებ, რომ გეტყვით – ჩვენი ამბავი ხუთ წელზე ოდნავ მეტხანს გაგ-
რძელდა – ხუთწლიანი ბედნიერება კი უბრალო რამ არ გახლავთ,
ნამდვილად არ ვიმსახურებდი ამდენს, – და შემაძრწუნებლად სულე-
ლურად დასრულდა. ასეთი რამეები არ უნდა ხდებოდეს, არადა,
ხდება და თანაც ყოველდღე. ღმერთი ერთი უღიმღამო სცენარის-
ტია, ამაში თითქმის ორმოცდაათწლიანმა ცხოვრებამ დამარწმუნა
და, უფრო ზოგადად, ღმერთი უღიმღამოა, მის შესაქმეში ყველა-
ფერს უზუსტობის და მარცხის ნიშანი ატყვია, თუ საქმე სუფთად და
მარტივად ბოროტებას არ ეხება. რასაკვირველია, არსებობს გამო-
ნაკლისებიც, თავისთავად არსებობს გამონაკლისები, ბედნიერების
შესაძლებლობა უნდა აღემატებოდეს „ეს შემთხვევით სატყუარა ხომ
არაას“. . . მოკლედ, მივედ-მოვედები. დავუბრუნდეთ ჩემს საკითხს,
იმიტომ კი არა, რომ რაღაც განსაკუთრებულად საინტერესოა, არა,
უბრალოდ, ჩემია.

169
 ამ წლების განმავლობაში გარკვეული პროფესიული კმაყოფილე-
ბა განვიცადე, ხანმოკლე მომენტებში – განსაკუთრებით, ბრიუსელ-
ში მოგზაურობების ჟამს – შემქმნია ილუზია, რომ მნიშვნელოვანი
ვინმე ვიყავი. მნიშვნელოვანი და, უთუოდ, მეტიც ვიყავი, როდესაც
ლივაროს გროტესკულ საპრომოციო ოპერაციებში ვერთვებოდი,
გარკვეულ როლს ვთამაშობდი იმაში, თუ რა პოზიციას შეიმუშავებ-
და საფრანგეთი ევროპულ სასოფლო-სამეურნეო ბიუჯეტში. თუმცა,
მიუხედავად იმისა, რომ ეს – და მალევე უნდა მივმხდარიყავი ამას –
პირველი ევროპული ბიუჯეტი იყო, ხოლო საფრანგეთი პირველი ბე-
ნეფიციარი ქვეყანა; მიწათმოქმედთა რაოდენობა ძალიან გაბერილი
იყო კლების ტენდენციის შესაჩერებლად. თანდათანობით მივხვდი,
რომ ფრანგი მიწათმოქმედები, უბრალოდ, განწირულები იყვნენ.
რატომაც გავერიდე ამ სამსახურს, ისევე როგორც სხვებს. მივხვდი,
რომ სამყარო არ შეადგენდა იმ რაღაცის ნაწილს, რის შეცვლაც მე
ხელმეწიფებოდა, სხვები კი უფრო ამბიციურები, უფრო დაქოქილე-
ბი და უფრო ჭკვიანები იყვნენ უთუოდ.
სწორედ ბრიუსელში ერთ-ერთი მოგზაურობის დროს მომივიდა
ტამის გაკუზვის ავბედითი იდეა. ვფიქრობ, ეს აზრი ნებისმიერს მო-
უვიდოდა თავში. მომხიბვლელი გოგო იყო განსაკუთრებით კი, პა-
ტარა ტრაკით. მოკლედ, დაუფარავად თუ ვიტყვით, შავკანიანის პა-
ტარა და ლამაზი ტრაკი ჰქონდა. მოხიბვლის ჩემეულმა ხერხმა, სხვა-
თა შორის, პირდაპირ გაჭრა, ხუთშაბათი საღამო იდგა და ევროკრა-
ტების შედარებით ჯეელთა ჯგუფი „დიდ ცენტრალში“ ლუდს ვწრუ-
პავდით.
შეიძლება რაღაც დროს გავაცინე, იმხანად შემეძლო ასეთი რა-
ღაცების კეთება. რაღა ბევრი გავაგრძელო და, როცა გამოვდი-
ოდით, რომ საღამო ლუქსემბურგის მოედანზე მდებარე ერთ ღამის
ბარში გაგვეგრძელებინა, ხელი დავადე ტრაკზე. კაცმა რომ თქვას,
ასეთი მარტივი ხერხები ვერ ამართლებს, მაგრამ ამჯერად გაამარ-
თლა.

170
 ტამი ინგლისის დელეგაციას მიეკუთვნებოდა (იმხანად ინგლისი
ჯერ კიდევ ევროპის ნაწილს შეადგენდა, ან, ყოველ შემთხვევაში,
თავს ასე გვაჩვენებდა), მაგრამ წარმოშობით, მგონი, იამაიკიდან ან,
შეიძლება, ბარბადოსიდან იყო. ერთი სიტყვით, ერთ-ერთი იმ კუნ-
ძულიდან, რომელიც თითქოს კიდევ აწარმოებს მოსაწევის, რომისა
და ლამაზი, პატარა შავი ტრაკების ულევ რაოდენობას, მოკლედ,
ყველაფერს, რაც ცხოვრებას გიიოლებს, მაგრამ ცხოვრებას ბედის-
წერად ვერ გიქცევს. ამას დავუმატებ, რომ წუწნიდა „დედოფალი-
ვით“, ისე რომ გარკვეულ წრეებში სასაცილოდ იტყოდნენ ხოლმე –
ნაღდად უფრო მაგრად, ვიდრე ინგლისის დედოფალიო. მოკლედ,
ვერ უარვყოფ ამას, სასიამოვნო ღამე გავატარე, ძალიან სასიამოვ-
ნოც კი, მაგრამ ღირდა კი ამის გაგრძელება?
არადა გავაგრძელე პარიზში მისი ერთ-ერთი ყოფნის დროს.
დროგამოშვებით ჩამოდიოდა ხოლმე პარიზში, წარმოდგენა არა
მაქვს, რისთვის, შოპინგისთვის ნამდვილად არა, იმიტომ რომ პარი-
ზელები უფრო ჩადიან ლონდონში საშოპინგოდ და არავითარ შემ-
თხვევაში პირიქით, ტურისტებს უნდა ჰქონდეთ რაღაც მიზეზები სა-
ამისოდ. ერთი სიტყვით, სენ-ჟერმენის უბანში, სასტუმროში მივა-
კითხე და, როცა მასთან ერთად ბიუსის ქუჩაზე გამოვედი ხელჩაკი-
დებული, ალბათ მამაკაცის ოდნავ გაშტერებული მზერით, რომელ-
მაც სულ ცოტა ხნის წინ გაათავა, პირდაპირ შევეფეთე კამილიას.
რას აკეთებდა იმ უბანში, ასევე არ ვიცი, ხომ გითხარით, სულელური
ისტორიაა-მეთქი. მის მზერაში შიშის მეტი სხვა არაფერი ყოფილა,
ეს იყო სუფთად თავზარდაცემული მზერა. შემდეგ შეტრიალდა და
მოქუსლა, ამ სიტყვის პირდაპირი მნიშვნელობით მოქუსლა. რამდე-
ნიმე წუთი დამჭირდა გოგოსგან თავის დასახსნელად, მაგრამ თით-
ქმის დარწმუნებული ვარ, ბინაში მისი მისვლიდან ხუთ წუთში მივე-
დი, უფრო გვიან არა. არ უთქვამს არანაირი საყვედური, არ გამოუ-
ხატავს არავითარი მრისხანება და ეს ბევრად უფრო გულის გამხეთ-

171
ქავი გამოდგა: ატირდა. ტიროდა საათების განმავლობაში, ცრემლე-
ბი ღვარად ჩამოსდიოდა და ფიქრადაც არ მოსვლია შემშრალება. ეს
აღმოჩნდა ყველაზე ცუდი მომენტი ჩემს ცხოვრებაში, ამის თაობაზე
ეჭვიც კი არ შეიძლება არსებობდეს. ტვინი ნელა, დაბურულად მი-
მუშავებდა და ცდილობდა, დახვეწილი ფორმულა გამოეძებნა: „ტრა-
კის ამბავს ნუ გადავაყოლებთ ყველაფერს. . . “ ან: „მე არაფერს არა
ვგრძნობ იმ გოგოს მიმართ, ნასვამი ვიყავი. . . “ ( პირველი ჯერისთვის
სიმართლე, მეორე ჯერისთვის კი, ცხადია, ტყუილი), მაგრამ ვერა-
ფერი ვერ მეჩვენა შექმნილი ვითარებისათვის ადეკვატური, შესატ-
ყვისი. მეორე დღესაც განაგრძო ტირილი, თან თავის ბარგს ალაგებ-
და, მე კი ამ დროს თავს ვიმტვრევდი შესაბამისი გამოთქმის საპოვ-
ნელად, სიმართლე ითქვას, მომდევნო ორი-სამი წელი შესატყვისი
გამოთქმის ძებნაში გავატარე და ალბათ არც არასდროს შემიწყვე-
ტია მისი ძებნა.

ამის შემდეგ ჩემი ცხოვრება ღირსშესანიშნავი მოვლენების გარე-

შე წარიმართა – თუ არ ჩავთვლით იუზუს, ამაზე უკვე ვილაპარაკე
– და, აი, დავრჩი მარტოდმარტო, ამაზე მარტო არც არასდროს ვყო-
ფილვარ. მოკლედ, მარტოსული სიამოვნებისთვის მორგებული ჰუ-
მუსიღა მრჩებოდა, თუმცა დღესასწაულების პერიოდი უფრო დელი-
კატური რამ გახლავთ; საჭირო იქნებოდა ზღვის პროდუქტების ლან-
გარი და სწორედ ასეთი რამეები უნდა გაუნაწილო სხვას, ზღვის
პროდუქტები მარტოობაში მთლად ბოლო რამეა; ამას ფრანსუაზა
საგანიც კი ვერ აღწერდა, ეს მართლა მეტისმეტად მდაბიური საქცი-
ელია.
რჩებოდა ტაილანდი, მაგრამ ვგრძნობდი, ამას ვერ მოვახერხებ-
დი. არაერთი კოლეგა მელაპარაკა იქაურ მზეთუნახავ გოგოებზე,
მაგრამ მათ მაინც ჰქონდათ ერთგვარი პროფესიული სიამაყე და
კლიენტი, რომელსაც არ უდგება, დიდად არ ეხატებათ გულზე, სა-
კუთარ შესაძლებლობებში ეჭვი შეაქვთ და არც მე მინდოდა რამე

172
ინციდენტი მომხდარიყო.

2001 წლის დეკემბერში, უშუალოდ კამილიას გაცნობის შემდეგ,

პირველად ჩემს ცხოვრებაში შევეჩეხე ამ გარდაუვალ დრამას, დღე-
სასწაულების პერიოდში რომ მეორდება ხოლმე – მშობლები გარდა-
მეცვალნენ ივნისში და რა მეზეიმებოდა? კამილიამ შეინარჩუნა სი-
ახლოვე თავის მშობლებთან, ხშირად დადიოდა მათთან კვირაობით,
შუადღის საუზმეზე. ისინი ბანიოლ-დე-ლ’ორნში ცხოვრობდნენ, ორ-
მოცდაათიოდე კილომეტრში. თავიდანვე ვგრძნობდი, რომ ამ საკით-
ხზე ჩემი დუმილი ძალიან აკვირვებდა კამილიას, მაგრამ თავს იკა-
ვებდა ამაზე ლაპარაკისაგან, ელოდებოდა, რომ თავად შევეხებოდი
ამ ამბავს. მე არ შევხებივარ, ბოლოს კი, შობამდე ერთი კვირით ად-
რე, მათი თვითმკვლელობის ამბავს მოვუყევი. შოკში ჩავარდა, მა-
შინვე მივხვდი, ღრმა შოკში; არის რაღაცები, რაზეც ცხრამეტი წლის
ასაკში არ გიწევს ადამიანს დაფიქრება, რაღაცები, რაზეც სინამდვი-
ლეში არ ფიქრობ მანამ, სანამ თვითონ ცხოვრება არ დაგაფიქრებს.
სწორედ მაშინ შემომთავაზა, საახალწლო დღესასწაულები ჩემთან
ერთად გაატარეო.50 ყოველთვის დელიკატური, უხერხული მომენ-
ტია მშობლების გაცნობა, მაგრამ მზერაში, რომელიც მე მტყორცნა,
მაშინვე ერთი რამ წავიკითხე ცხადად: მისი მშობლები არავითარ
შემთხვევაში ეჭვს არ შეიტანდნენ მის არჩევანში, ამას ისინი გონე-
ბაშიც კი არ გაივლებდნენ; მან ამირჩია და მე მათი ოჯახის ნაწილი
გავხდი, ეს ხომ უმარტივესი რამაა.
რამ მოიყვანა და დაასახლა და სილვები ბანიოლ-დე-ლ’ ორნში,
ბოლომდე იდუმალებით მოცული დარჩა ჩემთვის, ისევე როგორც ის,
რამაც საშუალება მისცა ჟოაკიმ და სილვას – ყველაფერს რომ თავი
დაანებო, ადრე კორპუსში მცხოვრებ უბრალო მუშას – ბანიოლ-დე-

50
ფრანგები შობას მეგობრებთან ერთად, ახალ წელს კი აუცილებლად ოჯახ-
თან ერთად ატარებენ.
173
ლ’ ორნის მთავარი და თანაც ერთადერთი თამბაქოსა და პრესის მა-
ღაზია შეეძინა. მაღაზიას შესანიშნავი ადგილმდებარეობა ჰქონდა
ტბის პირას. უშუალოდ წინა თაობების ადამიანთა ცხოვრების აღწე-
რა ხშირად გვთავაზობს ისეთ კონფიგურაციებს, რომლებშიც ოდეს-
ღაც თითქმის მითოსურად ქცეული „სოციალური ლიფტის“ სახელით
ცნობილი მოწყობილობის მუშაობას შეიძლება დავაკვირდეთ. ამი-
ტომაც იყო, რომ ჟოაკიმ და სილვა იქ ცხოვრობდა, თავის ასევე პორ-
ტუგალიელ ცოლთან ერთად, ისე რომ უკან არასდროს იყურებოდა,
არასდროს ოცნებადაც კი არ გაუვლია თავში მშობლიურ პორტუგა-
ლიაში დაბრუნება და ორი ბავშვიც მოავლინა ამ ქვეყანას: კამილია
და, ბევრად უფრო გვიან, კევინი. მე თვითონ ფრანგს, რამდენადაც
ადამიანი შეიძლება ფრანგი იყოს, ამის თაობაზე არაფერი მქონდა
სათქმელი, თუმცა საუბარი იოლი და სასიამოვნო გამოდგა. ჩემი
პროფესია აინტერესებდა ჟოაკიმ და სილვას, თავად წარმოშობით
მიწათმოქმედს. ყველასავით, მის მშობლებსაც ალენტეჰოში უცდი-
ათ რაღაცის მოყვანა, აღარ მახსოვს, რის. არიყო უგრძნობი იმ წუ-
ხილის მიმართ, რომელსაც მისი რეგიონის მიწათმოქმედები გამოხა-
ტავდნენ სულ უფრო და უფრო ხმამაღლა. ხანდახან ეს თამბაქოსა
და პრესის მაღაზიის მმართველი შორს არ იყო იმ აზრისგან, რომ სა-
კუთარი თავი პრივილეგირებულად ჩაეთვალა. მართალია, ბევრს
მუშაობდა, მაგრამ მაინც საშუალო მიწათმოქმედზე ნაკლები შრომა
უწევდა ფაქტობრივად. მიუხედავად იმისა, რომ პატარა შემოსავა-
ლი ჰქონდა, მაინც მეტს შოულობდა ფაქტობრივად. ეკონომიკაზე ჩა-
მოვარდნილი საუბრები წააგავს ლაპარაკს ციკლონებსა და მიწის-
ძვრებზე – ძალიან მალე დგება მომენტი, როდესაც ვეღარ ხვდება
ადამიანი, რაზე საუბრობენ, ექმნებათ შთაბეჭდილება, რომ ბნელ
ღვთაებებს მოიხსენიებენ და ისევ შამპანურს ჩამოისხამენ ხოლმე,
განსაკუთრებით, სადღესასწაულო დღეებში. შესანიშნავად ვიკვებე
კამილიას მშობლებთან ყოფნის დროს და, ზოგადად, ძალიან კარგად
მიმასპინძლეს. გასაოცარი ხალხი გამოდგა, თუმცა მეჩვენება, რომ

174
ამას ჩემი მშობლებიც კარგად გაართმევდნენ თავს, ოდნავ უფრო
ბურჟუაზიულად, მაგრამ, კაცმა რომ თქვას, არც ისე. მათ იცოდნენ,
როგორ მოქცეულიყვნენ, რომ სტუმარს კომფორტულად ეგრძნო თა-
ვი, არაერთხელ შევსწრებივარ, ამას როგორ აკეთებდნენ. ჩვენი წა-
მოსვლის წინა ღამეს დამესიზმრა, რომ კამილიას ჩემმა მშობლებმა
უმასპინძლეს სანლისში და გაღვიძებისას კინაღამ მოვუყევი ამ ამ-
ბავს მანამდე, სანამ არ გამახსენდა, რომ ჩემები გარდაცვლილები
იყვნენ. ყოველთვის მიჭირს გავიხსენო სიკვდილის ამბავი, ეს ჩემ-
თვის დამახასიათებელი შტრიხია.

მინდა შევეცადო, თუნდაც ეს მხოლოდ უჩვეულოდ ყურადღებია-

ნი მკითხველისთვის გავაკეთო, და ოდნავ მაინც განვმარტო ეს სა-
კითხები: რატომ მქონდა კამილიას კვლავ ნახვის სურვილი? რატომ
შევიგრძენი კლერის ნახვის საჭიროება? და მესამეც, რომელსაც სე-
ლის მარცვლების მიმართ ანორექსია სჭირდა და რომლის სახელიც
ენის წვერზე მადგას ამწუთას და ვერ ვიხსენებ, მაგრამ მკითხველი,
თუკი ისეთი ყურადღებიანია, როგორიც მე წარმომიდგენია, ჩაამა-
ტებს, რატომ ვისურვე, რომ ისინი მენახა?
მომაკვდავთა უმეტესობა (ანუ გარდა ევთანაზიის მსურველები-
სა, რომლებიც ამას მალე და უცბად აგვარებენ რომელიმე პარკინგზე
ან შესაბამის დარბაზში) ერთგვარ ცერემონიალს აწყობს თავიანთი
მიცვალების ირგვლივ; სურთ, უკანასკნელად ნახონ ადამიანები,
რომლებმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს მათ ცხოვრებაში;
სურთ, დაელაპარაკონ მათ, უკანასკნელად, სხვადასხვა დროის გან-
მავლობაში. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია მათთვის, არაერთხელ დავ-
კვირვებივარ ამას – წუხან, როდესაც ამ ადამიანს ვერ უკავშირდე-
ბიან ტელეფონით. უნდათ შეხვედრის მოწყობა, თუ ეს შესაძლებე-
ლია და, რასაკვირველია, ეს გასაგებია – რამდენიმე დღეღა რჩება
მათ განკარგულებაში, რომელთა რაოდენობაც ამ ხალხისთვის არა-

175
ვის უცნობებია, მაგრამ უთუოდ ცოტა, სულ რამდენიმე. პალიატიუ-
რი მკურნალობის განყოფილებები (ყოველ შემთხვევაში, ისინი, რო-
მელთა მუშაობის ნახვის შესაძლებლობაც მომცემია და ისინი, თა-
ვისთავად, ბევრნი არიან ჩემს ასაკში) ასეთ თხოვნებს კომპეტენტუ-
რად და ჰუმანურად უდგებიან. ეს შესანიშნავი ხალხია, „პატარა და
ჩინებული ადამიანების“ იმ მცირერიცხოვან და მამაც კონტინგენტს
წარმოადგენენ, რომელთა წყალობითაც სულდგმულობს საზოგა-
დოება ამ გლობალურად არაჰუმანურ და ამძღნერებულ პერიოდში.
ამიტომაც ალბათ ვცდი, უფრო შეზღუდული მასშტაბით, მაგრამ
ისეთით, რომელიც სავარჯიშოდ შეიძლება გამოდგეს, მოვაწყო გა-
მოთხოვების მინიცერემონიალი ჩემი ლიბიდოს, ან, უფრო კონკრე-
ტულად რომ ვთქვათ, ჩემი ყლის ირგვლივ იმ დროს, როდესაც ის მა-
უწყებდა, სამსახურის დასასრულებლად ვემზადებიო. მსურდა, ისევ
მეხილა ყველა ის ქალი, რომელმაც მას პატივი მიაგო და ის თავისე-
ბურად შეიყვარა. ორივე ცერემონიალი, პატარაცა და დიდიც, სხვა-
თა შორის, თითქმის იდენტური იქნებოდა. მამაკაცურ მეგობრობას
მომცრო ადგილი ეკავა ჩემს ცხოვრებაში. სიმართლე ითქვას, ერთა-
დერთი ემერიკი იყო. უცნაურია შეჯამების ეს სურვილი, როცა გინ-
და, უკანასკნელ მომენტში დარწმუნდე, რომ გიცხოვრია. ან შეიძლე-
ბა, სულაც არა და ამის საპირისპირო რამაა საზარელი და უცნაური.
საზარელი და უცნაურია, იფიქრო მამაკაცებზე, ქალებზე, რომელ-
თაც არაფერი აქვთ მოსაყოლი; რომლებიც თავიანთ მომავალ ბე-
დისწერას მხოლოდ ბუნდოვან ბიოლოგიურ და ტექნიკურ გაგრძე-
ლებაში ხედავენ (იმიტომ, რომ ტექნიკური ფერფლი, მაშინაც კი,
როცა ის სასუქად გამოიყენება – ხომ უნდა გაზომო კალიუმისა და
აზოტის დონე?); ყველა ის, ვისმა ცხოვრებამაც გარეგანი ინციდენ-
ტების გარეშე ჩაიარა და ვინც ამაზე დაუფიქრებლად მიდის აქედან,
როგორც არდადეგების ადგილიდან მიდის ხოლმე ადამიანი კორექ-
ტულად, ისე რომ საერთოდ არ ფიქრობს მომავალზე. ცხოვრებიდან

176
მიდიან იმ ბუნდოვანი ინტუიციით, რომ უმჯობესი იქნებოდა, საერ-
თოდ არ დაბადებულიყვნენ. მოკლედ, ამჯერად მამაკაცებისა და ქა-
ლების უდიდეს ნაწილზე ვლაპარაკობ.
მაშ, ამ მკაფიო და უკურნებელი შეგრძნებით დავჯავშნე ბერი-
ლის სპა-სასტუმროს ოთახი, ბანიოლ-დე-ლ’ ორნის ტბის პირას, 24-
25ის ღამისთვის, შემდეგ 24-ის დილას გზას გავუდექი. 24 კვირა
იყო, უმეტესობა უკვე გამგზავრებული იქნებოდა პარასკევ საღამოს,
ყველაზე გვიან, შაბათ დილას, გზატკეცილი უკაცრიელი გახლდათ,
თუ არ ჩავთვლით გარდაუვალ ლატვიურ და ბულგარულ ტრაილე-
რებს. განვლილი გზის არსებითი ნაწილი რეცეფციონისტის და, არ-
სებობის შემთხვევაში, სართულის მომსახურე პერსონალისთვის
განკუთვნილი მინიმოთხრობის დახვეწას მივუძღვენი: დანიშნული
საოჯახო დღესასწაული იმდენად მასშტაბური იყო, რომ ბიძაჩემი
(ამბავი ბიძაჩემთან ხდებოდა, მაგრამ ოჯახის ყველა შტო იქ იქნე-
ბოდა, მომიწევდა წლებისა და, შეიძლება, ათწლეულების უნახავი
ბიძაშვილების ნახვა) ვერ მოახერხებდა ყველას დაბინავებას, ამი-
ტომაც მე თავი გადავდე ღამის სასტუმროში გასატარებლად. მგონი,
ჩინებული ამბავი იყო და თანდათანობით ამის დაჯერებაც დავიწყე.
მისი შინაარსი, ცხადია, მიკრძალავდა ადგილობრივი რუმ-სერვისის
გამოძახებას და მეც დანიშნულების ადგილამდე ოდნავ ადრე, „არ-
ჟანტანის მხარესთან“ დამაკავშირებელ გზატკეცილზე, რეგიონული
პროდუქტები მოვიმარაგე (ლივარო, სიდრი, ვაშლის ღვინო, კუპა-
ტი).

შეცდომა დავუშვი, უზარმაზარი შეცდომა. სენ-ლაზარის სად-

გურზე უბრალოდ გავლაც კი მიმძიმდა, თვალწინ მიდგებოდა სურა-
თი, როგორ ამორბოდა კამილია ბაქანზე, როგორ ექცეოდა სუნთქვა-
შეკრული ჩემს მკლავებში და ეს იყო ყველაზე ცუდი, ძალიან, ძალიან
ცუდი. ყველაფერი თავბრუდამხვევი სიმკვეთრით მედგა თვალწინ
ბანიოლ-დე-ლ’ ორნში ჩასვლამდეც კი, როგორც კი ანდენის საჯარო

177
ტყე გადავკვეთე, სადაც მასთან ერთად მისეირნია. სეირნობა კი იყო
გრძელი, უგრძესი, უსასრულო და, გარკვეული თვალსაზრისით, მა-
რადიული. დეკემბრის ერთ ნაშუადღევს, აქოშინებულები და ლოყე-
ბაწითლებულები დავბრუნდით, იმდენად ბედნიერები, რომ მოგვია-
ნებით ვერც კი მოვახერხე ამის წარმოდგენა. ერთ „შოკოლადის
მწარმოებელთან“ გავჩერდით, რომელმაც საშინლად კრემიანი ნამ-
ცხვარი შემოგვთავაზა, სახელად „პარიზი-ბანიოლი“, და შოკოლა-
დიანი ვითომ კამამბერები.
ეს კიდევ გაგრძელდა, ბედმა არაფერში დამზოგა და ვიცანი თეთ-
რდა წითელუჯრედებიანი უცნაური კოშკი, რომელიც სასტუმრო-
რესტორან „ტბის საჭორაოს“ ( საგანგებო კერძი – ყველიანი კარტო-
ფილი) უკნიდან წამომართულიყო მეცხრამეტე-მეოცის მიჯნისათვის
დამახასიათებელი უცნაური სახლივით. ყველა ფერის აგურის მორ-
თულობა ამშვენებდა და თითქმის ეხებოდა სასტუმროს. მახსოვს პა-
ტარა, თაღოვანი ხიდი, რომელიც ტბის ერთ-ერთ კიდეზე იყო გადე-
ბული; როგორ მომიჭირა მკლავზე ხელი კამილიამ და დამანახვა
წყლის ზედაპირზე მოსრიალე გედები. ეს 31 დეკემბერს, მზის ჩას-
ვლისას მოხდა.

ტყუილი იქნებოდა იმის თქმა, თითქოს ბანიოლ-დე-ლ’ორნში შე-

მიყვარდა კამილია. როგორც გითხარით, ეს კაენის სადგურში, ბაქ-
ნის ბოლოს დაიწყო. თუმცა, სრულიად უეჭველია, რომ ჩვენ შორის
რაღაც გაღრმავდა იმ ორი კვირის განმავლობაში. ჩემი მშობლების
ოჯახური ბედნიერება გულის სიღრმეში ყოველთვის მიუღწეველი
მეჩვენებოდა, ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ჩემი მშობლები უცნაური
ხალხი იყო, უხერხულად მიწიერები, რომლებიც მაინცდამაინც ვერ
გამოდგებოდნენ მაგალითად, რეალურ ცხოვრებაში, მაგრამ უფრო
იმიტომ, რომ ამგვარი ოჯახური მოდელი, ვგრძნობდი, გარკვეულწი-
ლად განადგურებული იყო, ჩემმა თაობამ მას ბოლო მოუღო. უფრო

178
სწორად, არა ჩემმა თაობამ, ჩემს თაობას არაფრის დანგრევა არ შე-
ეძლო და კიდევ უფრო ნაკლებად ხელეწიფებოდა ნებისმიერი რამის
აღდგენა. ვთქვათ, წინა თაობამ, დიახ, წინა თაობა ნამდვილად დამ-
ნაშავე იყო. ასე იყო თუ ისე, კამილიას მშობლები, კამილიას მშობ-
ლების ჩვეულებრივი წყვილი გასაგებ მაგალითს წარმოადგენდა,
უშუალო მაგალითს, მძლავრსა და ღონიერს.
იქიდან, სადაც ვიდექი, სირბილით გამოვიარე ას მეტრამდე მან-
ძილი, რომელიც თამბაქოსა და პრესის მაღაზიას მაშორებდა. კვი-
რას, ნაშუადღევს, 24 დეკემბერს, ცხადია, დაკეტილი დამხვდა, თუმ-
ცა მახსოვდა, რომ მის მშობლებს ბინა ზუსტად მის თავზე ჰქონდათ.
ბინა განათებული, გაჩახჩახებულიც კი იყო და, ცხადია, დამრჩა შთა-
ბეჭდილება, რომ სიხარულით იყო განათებული. რაღაც დროით შევ-
ყოვნდი, ძნელად გასაზომი, თუმცა უთუოდ რეალურად მცირე დრო-
ით, რომელიც მომეჩვენა, რომ უსასრულოდ გაიწელა. სქელი ნისლი
უკვე ამოდიოდა ტბიდან. ალბათ ნელ-ნელა აცივდებოდა კიდეც, მაგ-
რამ ამას დროგამოშვებით, ერთგვარად ზედაპირულად ვგრძნობდი.
კამილიას ოთახიც განათებული იყო, შემდეგ შუქი ჩაქრა. ფიქრი
ბუნდოვან ნაწილებად მეშლებოდა, თუმცა მესმოდა, არავითარი სა-
ფუძველი არ არსებობდა იმისა, რომ კამილიას ფანჯარა გამოეღო
საღამოს ბურუსის შესასუნთქად, სრულიად არავითარი და, სხვათა
შორის, ეს არც მინდოდა. იმით ვკმაყოფილდებოდი, რომ სრულად
ვიაზრებდი ჩემი ახალი ცხოვრების აგებულებას, და ასევე შიშითაც,
რომ ჩემი მოგზაურობის მიზანი არ იყო მხოლოდ გახსენება, რომ ეს
მოგზაურობა შეიძლება ერთგვარად შესაძლო მომავლისაკენ ყოფი-
ლიყო მიბრუნებული, რასაც მალევე უნდა მივმხვდარიყავი. რამდე-
ნიმე წელი მრჩებოდა ამაზე საფიქრელად. რამდენიმე წელი ან რამ-
დენიმე თვე, ზუსტად არ ვიცოდი.

ბერილის სპამ თავიდან ამაზრზენად იმოქმედა ჩემზე. ყველა შე-

179
საძლო არჩევანის დროს (და ეს სულ არ მაკლდა დეკემბერში, ბანი-
ოლ-დელ’ ორნში) ყოველთვის უარესს ვირჩევდი, მისი არქიტექტურა
ერთადერთი იყო მეცხრამეტე-მეოცის მიჯნის სახლებს შორის, რო-
მელიც ტბის სხვანაირად ჰარმონიულ ნაპირებს პატივს არ მიაგებდა.
არ მეყო არც გამბედაობა, მომეყოლა ჩემი ამბავი რეცეფციონისტის-
თვის, რომელსაც ჩემს დანახვაზე გაოცების და დაუფარავი მტრობის
ნიშნები დაეტყო სახეზე. მართლა გაუგებარი იყო, რა ჯანდაბა მინ-
დოდა მე აქ, იმ გაგებით, რომ კი, ცალკეული კლიენტი შობა ღამეს
მოდის, ყველაფერი ხდება რეცეფციონისტის ცხოვრებაში, მაგრამ მე
საცოდაობის განსაკუთრებული გამოვლინება ვიყავი. ჩემივე ანონი-
მური ქცევა ლამის შვებას მგვრიდა და ამიტომ მხოლოდ თავი და-
ვუქნიე, როდესაც ოთახის გასაღები გამომიწოდა. ორი მთლიანი კუ-
პატი მქონდა ნაყიდი, შუაღამის წირვას კი, უეჭველად, ტელევიზიი-
თაც გადმოსცემდნენ. ასე რომ, აღარ ვიყავი ყველაზე საცოდავი.

თხუთმეტი წუთის შემდეგ ბანიოლ-დე-ლ’ორნში საკეთებელი,

რეალურად, აღარაფერი მქონდა. თუმცა მეორე დღესვე პარიზში
დაბრუნება ფრთხილ საქციელად არ მეჩვენებოდა. 24-ის დაბრკო-
ლება გადავლახე, მაგრამ 31-ისაზე გადახტომა ჯერ კიდევ წინ მედო.
ეს კი სხვანაირად უფრო რთულია, როგორც ექიმი აზოტი იტყოდა.
წარსულში ეფლობა ადამიანი, თანდათან ეფლობა და შემდეგ
ჩანს, რომ შიგნით ინთქმება და რომ ვეღარაფერი აკავებს ამ ჩან-
თქმის საზღვარს. ემერიკისგან რაღაც ამბები მესმოდა ჩემი მასთან
სტუმრობიდან რამდენიმე წლის განმავლობაში, მაგრამ ეს ამბები ძი-
რითადად ბავშვების დაბადებით შემოიფარგლებოდა. თავიდან ანა-
მარია, შემდეგ, სამი წლის თავზე, სეგოლენი. თავისი სასოფლო-სა-
მეურნეო საქმიანობის სიჯანსაღეზე არასდროს მელაპარაკებოდა,
რაც მაფიქრებინებდა, რომ მდგომარეობა ისეთივე ცუდი დარჩა, ან
სულაც გაუარესდა; გარკვეული აღზრდის მქონე ხალხში ახალი ამ-
ბების არარსებობა ცუდ ამბებს ნიშნავს. შეიძლება, სხვათა შორის,

180
მეც კარგად აღზრდილი ხალხის ამ უიღბლო კატეგორიას ვეკუთვნი:
კამილიას გაცნობის შემდეგ ჩემი პირველი მეილები სავსე იყო ენთუ-
ზიაზმით; მაგრამ ჩვენი დაშორების მერე თავს ვიკავებდი შეხმიანე-
ბისგან; თანდათანობით კი ურთიერთობა საერთოდ შეწყდა.
სასოფლოს ყოფილი სტუდენტების საიტი ახლა ხელმისაწვდომი
იყო ინტერნეტში და ემერიკის ცხოვრებაში თითქოს არც არაფერი
შეცვლილიყო: ძველ საქმიანობას განაგრძობდა, იგივე მისამართი
ჰქონდა, იგივე მეილი, იგივე ტელეფონი. თუმცა მისი დაქანცული,
ნელი ხმის გაგონებისთანავე მივხვდი – ყველაზე მეტად კი წინადა-
დების დასრულება უჭირდა – რომ რაღაცა მაინც შეცვლილიყო. შე-
გიძლია, როცა გინდა, მაშინ შემოიარო, თუგინდ ამ საღამოსვე, რა-
ტომაც არა, უპრობლემოდ დაგაბინავებ, მიუხედავად იმისა, რომ და-
ბინავების პირობები ოდნავ შეიცვალაო. მოკლედ, მერე აგიხსნიო.

ბანიოლ-დე-ლ’ ორნსა და კანვილ-ლა-როკს შორის გზა ორნიდან

ლა-მანშამდე ნელა, ძალიან ნელა გავიარე უკაცრიელი და ნისლიანი
მთავარი გზატკეცილის გასწვრივ – შეგახსენებთ, რომ 25 დეკემბერი
იყო. ხშირ-ხშირად ვჩერდებოდი, ვცდილობდი, გამეხსენებინა, რა-
ტომ ვიყავი აქ, მაგრამ სრულად ვერ ვახერხებდი; ნისლის შრეები
თავს დასტივტივებდა ბალახს, ძროხის ნასახიც კი არსად იყო. ვფიქ-
რობ, ჩემი მოგზაურობა შეიძლება შეფასებულიყო პოეტურად, მაგ-
რამ ამ სიტყვიდან სიმსუბუქის, დაკნინების უსიამოვნო შეგრძნება
გამოსჭვიოდა. მე კი იოლ გზებზე საყვარლად მოღუღუნე ჩემი 4x4
„მერსედესის“ საჭესთან ჯდომისას და გამათბობლიდან გამოყოფი-
ლი სასიამოვნო სითბოს შეგრძნებისას სრულად მქონდა გაცნობიე-
რებული: არსებობდა ტრაგიკული პოეზიაც.

აშკარა გაუარესების არავითარი კვალი არ ეტყობოდა ოლონდოს

შატოს ჩემი ბოლო, თხუთმეტი წლის წინანდელი სტუმრობის შემ-
დეგ. შიგნით სულ სხვა რამ დამხვდა – სასადილო, ოდესღაც თბილი

181
ოთახი, დაქცეულ და ჭუჭყიან, აქოთებულ სივრცედ ქცეულიყო, სა-
დაც ლორისა და საწებლიანი ბლინების საფუთავი ქაღალდები იყო
მიმოფანტული. საჭმელი არაფერი არ მაქვსო, ამ სიტყვებით შემეგე-
ბა ემერიკი. ერთი კუპატი დამრჩა-მეთქი, ვუთხარი. ასე შევეგებეთ
ერთმანეთს მე და ის, ვინც ოდესღაც იყო და, გარკვეულწილად (თუმ-
ცა ალბათ უფრო ჩვევის გამო), ახლაც ჩემი საუკეთესო მეგობარია.
რას დალევო, განაგრძო მან. ამაში, სამაგიეროდ, დიდი მრავალფე-
როვნება ჩანდა. ჩემი ჩასვლისას ზუბროვკის ბოთლისთვის თითქმის
უკვე გამოეყვანა წირვა, მე კი შაბლით დავკმაყოფილდი. ასევე პო-
ხავდა და აწყობდა ცეცხლსასროლი იარაღის ნაწილებს, რომელიც
საშტურმო თოფს მივამსგავსე სხვადასხვა სატელევიზიო სერიალებ-
ში ნანახის მიხედვით. „შმაიზერ S4 “-აო. 223-კალიბრიანი „რემინ-
გტონიო“, დამიზუსტა სულ ტყუილად. განწყობის შესამსუბუქებლად
რამდენიმე ნაჭერი ჩამოვაჭერი კუპატს. ფიზიკურად შეცვლილიყო,
ნაკვთები გასქელებოდა და ვარდისფრად დალაქავებოდა, თუმცა
განსაკუთრებით მზერა ჰქონდა საშიში, ფუყე და უსიცოცხლო, რო-
მელსაც, ჩანდა, სულ სიცარიელისკენ მიაპყრობდა ხოლმე და ამის-
თვის თავის დაღწევას სულ რაღაც წამების განმავლობაში თუ ახერ-
ხებდა. ამაო მეჩვენა უბრალო შეკითხვის დასმაც კი, მთავარს ისე-
დაც მივხვდი. თუმცა ლაპარაკი მაინც საჭირო იყო, მიუხედავად იმი-
სა, რომ დუმილის სურვილი მძიმედ გვაწვა ორივეს. ვივსებდით და
ვივსებდით ჭიქებს, ის არყით, მე ღვინით, და თან თავებს ვაკანტუ-
რებდით ორმოც წელს გადაცილებული ბერიკაცები. ხვალ ვილაპა-
რაკოთო, დააყოლა ბოლოს ემერიკმა და ჩემი უხერხულობაც ამით
დაასრულა.
თავის პიკაპ „ნისან ნავარას“ საჭეს მიუჯდა და წინ ასე წამიძღვა.
ხუთ კილომეტრზე მივყევი რაღაც ვიწრო და ოკრობოკრო გზის გას-
წვრივ, ძლივს რომ ჰყოფნიდა სიგანე. ეკლიანი ბუჩქები გვიფხაჭნი-
და ძარებს. შემდეგ ძრავა გამორთო და გადმოვიდა, მეც მივბაძე: ერ-

182
თგვარი ნახევრად წრიული ფართო ამფითეატრის მწვერვალზე ვი-
დექით, რომლის ბალახიანი ფერდიც ოდნავ დამრეცად ეშვებოდა
ზღვისკენ. შორს, ოკეანის ზედაპირზე, სავსე მთვარე აციმციმებდა
ტალღებს, თუმცა დაღმართში მოწესრიგებულად განაწილებული და
ერთმანეთისგან ას-ასი მეტრით დაშორებული ბუნგალოები მაინც
მოჩანდა. მთლიანობაში ოცდაოთხი ბუნგალო მაქვსო, მითხრა ემე-
რიკმა. საბოლოოდ, ვერაფრით ვერ მივიღეთ დაფინანსება, ციხესი-
მაგრე ხიბლის სასტუმროდ რომ გადაგვეკეთებინა, დაადგინეს, ბრი-
კებეკის შატო სავსებით საკმარისია ლა-მანშის ჩრდილოეთისთვისო.
ამიტომ ბუნგალოების ამ პროექტზე გადმოვერთეთ. არა უშავს, ისე
მუშაობს, ბოლოს და ბოლოს, მარტო ამას მოაქვს ცოტა მაყუთი.
პირველი კლიენტები მაისის უქმეებიდან მომდის, ერთხელ კი ივ-
ლისში შემევსო ყველა. ცხადია, ზამთარში სულ ცარიელია – თუმცა
არა, უცნაურია და, ახლა ერთი ბუნგალო ვიღაც ტიპმა დაიქირავა,
გერმანელმა, მგონი, ორნითოლოგიითაა დაინტერესებული, დრო-
დადრო პრერიებში ვხედავ დურბინდით და ტელეობიექტივით შეი-
არაღებულს. არ შეგაწუხებს, მგონი, სიტყვა არ უთქვამს ჩემთვის,
რაც ჩამოვიდა. გვერდზე თუ ჩამიარა, თავს მიკრავს, ესაა და ესაო.

ახლოდან დანახული ბუნგალოები ფიჭვის გალაკული ფიცრებით

დაფარული მართკუთხა, თითქმის კვადრატული ნაგებობები აღმოჩ-
ნდა. ინტერიერიც ღია ფერის ხისა გახლდათ, ოთახი შედარებით
ფართო: ორადგილიანი საწოლი, კანაპე, მაგიდა და ოთხი სკამი –
ასევე ხისა – სახელდახელო სამზარეულო და მაცივარი. ემერიკმა
დენის მრიცხველი ჩართო. საწოლის თავზე, კედლის სამაგრზე პატა-
რა ტელევიზორი იყო. ასეთივე მაქვს, ბავშვების ოთახით, ორსარ-
თულიანი საწოლით; და ორი საბავშვო ოთახით, ოთხი დამატებითი
საწოლით. დასავლური დემოგრაფიის გათვალისწინებით, ვიფიქრე,
რომ საკმარისი იქნებოდა. სამწუხაროდ, ვაი-ფაი არა მაქვსო, და-
იჩივლა ბოლოს. ინდიფერენტულად ჩავიღრუტუნე. არც ისე ცოტა

183
კლიენტს მაკარგვინებს ეს ამბავიო, ყურადღება გაამახვილა მან,
უამრავი ხალხია, ვინც პირველ შეკითხვად ამას მისვამს, ლა-მანშის
სოფლებში კი მაღალი დებიტი ჯერ კიდევ იშვითობაა. მოკლედ, კარ-
გად თბება აქაურობაო, განაგრძო მან და მზერით ელექტრორადია-
ტორზე მიმანიშნა, ამაზე ჯერ არავის დაუჩივლია, იზოლაციას დიდი
ყურადღება მივაქციეთ მშენებლობის დროს და მთავარი ესააო.
უცბად გაჩუმდა. ვიგრძენი, რომ სესილზე აპირებდა რაღაცის
თქმას. მეც გავჩუმდი და დაველოდე. ხვალ ვილაპარაკოთო, გაიმეო-
რა მოგუდული ხმით, აბა, ღამე მშვიდობისაო.
საწოლზე წამოვწექი და ტელევიზორი ჩავრთე. საწოლი ფუმფუ-
ლა და კომფორტული აღმოჩნდა. ოთახის ტემპერატურა თანდათა-
ნობით სასიამოვნო ხდებოდა, მართალი თქვა, გათბობა კარგად მუ-
შაობდა. ცოტათი სამწუხარო იყო მარტო ყოფნა, ცხოვრება არ გახ-
ლავთ მარტივი. ფანჯარა ძალიან განიერი იყო და თითქმის მთელი
კედელი ეკავა, უთუოდ იმისთვის, რომ ოკეანის ხედით დამტკბარი-
ყო ადამიანი. სავსე მთვარე ისევ ანათებდა წყლის ზედაპირს, რომე-
ლიც, მეჩვენებოდა, რომ საგრძნობლად მოახლოებულიყო ჩვენი აქ
მოსვლის შემდეგ, უთუოდ მოქცევის ფენომენის დამსახურება გახ-
ლდათ. არ ვიცი, ვერ ვერკვევი ამაში, ახალგაზრდობა სენლისში გა-
ვატარე და არდადეგებზე მთაში დავდიოდი. ოდნავ მოგვიანებით
ერთ გოგოსთან ერთად ვიყავი, რომლის მშობლებსაც ვილა ჰქონ-
დათ ჟუან-ლე-პენში. პატარა ვიეტნამელი გოგო იყო, რომელსაც
წარმოუდგენლად შეეძლო მუტლის შეკუმშვა. ო, არა, მარტო უბე-
დურებაც კი არ ტრიალებდა ჩემს თავს ცხოვრებაში, მაგრამ ჩემი
ცოდნა მიქცევა-მოქცევის შესახებ კვლავაც უკიდურესად შეზღუდუ-
ლი რჩებოდა. უცნაური რამეა, ეს უზარმაზარი თხევადი მასა რომ
ამოდის წყნარად და ფარავს ხმელეთს. ტელევიზორში იყო „არ გვძი-
ნავს“, აგზნებული თოქ-შოუ არანორმალურად განსხვავდებოდა
ოკეანის ნელი შემოტევისაგან, ყველა გამოცოცხლებული იყო და ძა-
ლიან ხმამაღლა ლაპარაკობდნენ. მთლიანობაში ამ გადაცემის ხმის

184
სიმაღლე მეტისმეტად იყო აწეული. გამოვრთე ტელევიზორი, მაგ-
რამ მაშინვე ვინანე, დამეუფლა შეგრძნება, რომ თითქოს სამყაროს
რეალობას ვეთიშებოდი, რომ ისტორიის პენსიაზე გავდიოდი და
რომ ის, რასაც ვაკლდებოდი, შეიძლება არსებითი ყოფილიყო. მოწ-
ვეულ სტუმართა შემადგენლობა უნაკლო ჩანდა, იქ იჯდა ღირებუ-
ლი ხალხი, დარწმუნებული ვარ. ფანჯარაში რომ გავიხედე, დავინა-
ხე, წყალი თითქოს კიდევ უფრო ახლოს მოსულიყო, შემაშფოთებ-
ლად ახლოსაც კი. ნეტა სულ დავიტბორებოდით მომდევნო საათში?
ასეთ შემთხვევაში, ცოტათი მაინც გაერთობოდა კაცი. ბოლოს ფარ-
და გადავწიე, ტელევიზორი ხელახლა ჩავრთე, ხმას ბოლომდე ჩავუ-
წიე და მაშინვე მივხვდი, რომ კარგი არჩევანი გავაკეთე. ასე ჯობდა,
გზნება გადაცემაში ისევ ნარჩუნდებოდა, მაგრამ ის ამბავი, რომ
სიტყვები აღარ ისმოდა, გულის სიღრმეში სასიხარულოდ მივიჩნიე
– ეს მომცრო, ოდნავ უაზრო, მაგრამ სასაცილო მედიაფიგურები ნამ-
დვილად დამეხმარებოდნენ ჩაძინებაში.

185
 ჩაძინებით კი ჩამეძინა, მაგრამ ძილმა მაინც ვერ ივარგა. ღამე
მშფოთვარე და, ხან სამგლოვიარო, ხან ეროტიკული, მაგრამ მთლი-
ანობაში, მაინც უფრო სამგლოვიარო სიზმრებით დახუნძლული გა-
მოდგა. ახლა უკვე მეშინოდა ღამეების, გონების თვითდინებაზე მიშ-
ვებისა, რადგან გონებას გაცნობიერებული ჰქონდა, რომ ჩემი არსე-
ბობა სიკვდილისკენ იყო მიმართული და შემთხვევას არ უშვებდა ხე-
ლიდან, ეს რომ არ შეეხსენებინა. სიზმარში ნახევრად გაწოლილი,
ნახევრად კი მიწაში ჩაფლული ვიყავი ლორწოვან და თეთრნიადა-
გიან დაღმართში. პეიზაჟი არაფრით მიგვანიშნებდა, მაგრამ გონე-
ბით ვიცოდი, რომ საშუალოდ მთიან ზონაში ვიყავით. ჩემ გარშემო,
სადამდეც თვალი გასწვდებოდა, ასევე ბამბასავით გადაჭიმულიყო
თეთრი ატმოსფერო. ვიძახდი სუსტად, გაბმულად, უწყვეტად, მაგ-
რამ სულ უმცირესი ექოც კი არ ისმოდა.
დილის ცხრა საათზე შატოს კარზე მივაკაკუნე. უშედეგოდ. ხან-
მოკლე ყოყმანის შემდეგ ბოსელს მივაშურე, მაგრამ ემერიკი არც იქ
დამხვდა. ხეივნებს რომ ამოვუყევი, ძროხებმა ცნობისმოყვარე მზე-
რა გამომაყოლეს. ხელი ზღუდის ფიცრებს შორის შევაცურე, რომ

186
დრუნჩებზე შევხებოდი. შეხება თბილი და ნოტიო გამოდგა. ცოცხა-
ლი მზერა ჰქონდათ, ფერ-ხორციანები და ჯანმრთელები იყვნენ.
სირთულეების მიუხედავად, ჯერ კიდევ ახერხებდა თავისი პირუტ-
ყვის მოვლას. ამან დამამშვიდა.
ოფისი ღია დამხვდა, კომპიუტერი კი ჩართული. მენიუების
მწკრივში „ფაიერფოქსის“ ღილაკი ვიცანი. ბევრი მიზეზი არ მქონია
ინტერნეტში ჩასართველად. ერთადერთი მიზეზი მქონდა.

სასოფლოს ყოფილების მსგავსად, „მეზონ-ალფორის“ ყოფილი

სტუდენტების ცნობარიც უკვე ატვირთული იყო ქსელში და დაახ-
ლოებით ორმოცდაათი წამი დამჭირდა კამილიას საქაღალდის სა-
პოვნელად. თავისუფალი გრაფიკით საქმიანობდა, კაბინეტი კი ფა-
ლეზში ჰქონდა, რომელიც ოცდაათ კილომეტრში მდებარეობდა ბა-
ნიოლ-დე-ლ’ ორნიდან. ესე იგი ჩვენი დაშორების შემდეგ ოჯახში
დაბრუნებულა საცხოვრებლად. თავადაც უნდა მივმხვდარიყავი.
საქაღალდეში მხოლოდ მისი კაბინეტის მისამართი და ტელეფო-
ნი ეწერა. პირადი ინფორმაცია არ იდო. ამოვბეჭდე, ოთხად გავკეცე
და ქურთუკის ჯიბეში ჩავიდე. არ ვიცოდი, რაში გამომადგებოდა.
უფრო სწორად, არ ვიცოდი, მეყოფოდა თუ არა გამბედაობა მის გა-
მოსაყენებლად, თუმცა სრულად მქონდა გაცნობიერებული, რომ ჩე-
მი ცხოვრების დარჩენილი ნაწილი ამაზე იყო დამოკიდებული.

ბუნგალოში დაბრუნებისას გერმანელ ორნითოლოგს ჩავუარე

გვერდით. უფრო სწორად, კინაღამ ჩავუარე. ჩემს დანახვაზე, სად-
ღაც ოცდაათი მეტრის მანძილზე, უეცრად გაშეშდა, ასე უძრავად
დარჩა რამდენიმე წამს და მერე, გზაგასაყარზე, მარცხნისაკენ ამა-
ვალ გზას აუყვა. ზურგჩანთა ეკიდა, მხარზე გადასაკიდ ჩანთაში კი
ფოტოაპარატი ედო, რომელსაც წინ ვეებერთელა ტელეობიექტივი
ეკეთა. სწრაფი ნაბიჯით მიდიოდა. გავჩერდი და თვალი გავაყოლე:

187
აღმართი, რომელიც იმ ადგილას საკმაოდ დამრეცი ხდებოდა, პრაქ-
ტიკულად ბოლომდე აიარა, შემდეგ ლამის კილომეტრი იარა გას-
წვრივ, სანამ ირიბად არ ჩამოუხვევდა თავისი ბუნგალოსკენ, რომე-
ლიც სულ რაღაც ას მეტრში იქნებოდა ჩემი საცხოვრებლიდან. ესე
იგი თხუთმეტი წუთით გაიმრუდა გზა მხოლოდ და მხოლოდ იმის-
თვის, რომ მე არ გამომლაპარაკებოდა.
ჩიტების თვალიერებას ისეთი ხიბლი უნდა ჰქონოდა, როგორსაც
აქამდე ვერაფრით წარმოვიდგენდი. 26 დეკემბერი იყო და მაღაზი-
ები, წესით, ღია უნდა დამხვედროდა. მართლაც, კუტანსის იარაღის
მაღაზიაში ერთი კარგი, მძლავრი ბინოკლი შევიძინე, „შმიტ & ბენ-
დერი“. ლამაზმა ჰომოსექსუალმა გამყიდველმა ბიჭუნამ, რომელიც
სამეტყველო აპარატის მცირე ნაკლის გამო ცოტათი ჩინელივით
ჩლიფინებდა, ენთუზიაზმით დამარწმუნა, მალთლა სეუდალებელია
იმათ სოლის, ლომლებიც ამ ბაზალზე მოიპოვებაო: მათი „შნეიდერ-
კრიუზნახის“ ოპტიკა სწორუპოვრად მკაფიო, სინათლის მომამატე-
ბელი კი უაღრესად ეფექტიანი გახლდათ: გარიჟრაჟზე, მწუხრის
ჟამს, სქელ ნისლშიც კი მშვიდად შემეძლო მიმეღო ორმოცდაათჯე-
რადი ზუმი.
დღის დარჩენილი ნაწილი დაკვირვებაში გავატარე, ვუყურებდი,
როგორ დაცანცარებდნენ მექანიკური მოძრაობებით ჩიტები პლაჟ-
ზე (ზღვა კილომეტრობით უკუქცეულიყო, ძლივს მოჩანდა იმ მან-
ძილზე და ადგილი უსწორმასწორო ფორმის გუბეებით მოფენილი
უზარმაზარი ნაცრისფერი ფართობისთვის დაეთმო. გუბეებში წყა-
ლი შავად, პეიზაჟი კი, მთლიანობაში, ძალიან ავბედითად მოჩანდა).
ეს საბუნებისმეტყველო ნაშუადღევი საინტერესო გამოდგა და სტუ-
დენტობის წლები გამახსენა, იმ განსხვავებით, რომ წარსულში მცე-
ნარეები მაინტერესებდა. თუმცა ჩიტებმა რა დააშავეს? ჩანდა, სამი
ტიპისანი არსებობდნენ: ერთნი სრულიად თეთრები, მეორენი შავ-
თეთრები და მესამენი – თეთრები, გრძელი ფეხებითა და შესაფერი-

188
სი ნისკარტებით. მათი სახელებისა, როგორც სამეცნიერო, ისე ხალ-
ხური, არაფერი გამეგებოდა. სამაგიეროდ, ჩიტების საქმიანობა არ
წარმოადგენდა არავითარ საიდუმლოს: ნისკარტებს ნოტიო სილაში
ხშირ-ხშირად ასობდნენ და იმის შესაბამისად იქცეოდნენ, რასაც
ადამიანები ზეზეულ თევზაობას51 უწოდებენ. ტურისტებისთვის აღ-
მართულმა საინფორმაციო პანომ ცოტათი ადრე მამცნო, მიქცევის-
თანავე შესაძლებელია იოლად შეაგროვოთ სილაში ან გუბეებში
ჩარჩენილი ათასგვარი ლოკოკინები, სოლენები, ზღვის ნუშები,
ზოგჯერ ხამანწკები და კიბორჩხალებიც კიო. ორი ადამიანიც (უფ-
რო ზუსტად, როგორც ბინოკლის ზუმი მამცნობდა, ორმოცდაათიოდ
წლის, პუტკუნა აღნაგობის ორი მდედრი ადამიანიც) მოდიოდა პლა-
ჟისკენ. ხელთ კაუჭები და ვედროები ეჭირათ, რომ ჩიტებს ლუკმა-
პურში შესცილებოდნენ.

საღამოს შვიდი საათისთვის კიდევ ერთხელ მივაკაკუნე შატოს

კარზე. ამჯერად ემერიკი ადგილზე დამხვდა, სახეზე ეტყობოდა,
მარტო მთვრალი კი არა, ცოტათი წაშლილიც იყო. მოსაწევი კიდევ
მოწიე-მეთქი, ვკითხე მე. კი, ერთი დილერი მყავს სენ-ლოშიო, დამი-
დასტურა და მაცივრიდან ბოთლით არაყი გამოიღო. მე კი ვარჩიე,
ისევ შაბლის მივწოლოდი. ამჯერად თოფს აღარ აწყობდა, წინაპრის
პორტრეტი გამოეღო და სავარძელზე მიეყუდებინა; ვიღაც პუტკუნა
ტიპი იყო, ოთხკუთხა და სრულიად ქოსა სახე ჰქონდა, ლითონის აბ-
ჯრის ღრიჭოდან კი ბოროტი და დაკვირვებული თვალი მოუჩანდა.
ცალ ხელში ვეებერთელა სატევარი ეპყრა, რომელიც თითქმის მკერ-
დამდე სწვდებოდა, მეორეში კი ცული. მთლიანობაში, ფიზიკური
ძლევამოსილებისა და უჩვეულო ბრუტალურობის შთაბეჭდილებას
ახდენდა. რობერ დ’არკური, ძლიერად წოდებულიო, განმარტა მან,

51
ზეზეული თევზაობა – თევზაობის ნაირსახეობა იმ ადგილებში, სადაც ზღვის
ან ოკეანის მიქცევ-მოქცევაა. მიქცევის დროს კრეფენ უწყლოდ, ან თავთხელ
წყალში დარჩენილ თევზებსა და სხვადასხვაგვარ კიბორჩხალებს.
189
არკურების მეექვსე თაობაა. ანუ ვილჰელმ დამპყრობლის მერეო.
რიჩარდ ლომგულს თან ახლდა მესამე ჯვაროსნულ ლაშქრობაშიო.
კარგია ასეთი ფესვები, კარგია-მეთქი, გავიფიქრე.

სესილი ორი წლის წინ წავიდაო, ტონის შეუცვლელად განაგრძო.

აჰა, მოვედით-მეთქი, გავიფიქრე. მიადგა მთავარ საკითხს, როგორც
იქნა. ერთი მხრივ, ჩემი ბრალია, ძალიან ბევრი ვამუშავე, ჯერ მარ-
ტო ფერმის მართვაა უზარმაზარი რამ და ბუნგალოებთან ერთად
მთლად სიგიჟედ იქცა ეს ამბავი, უნდა დამეზოგა, მომეცალა და თვი-
თონ მისთვის მიმეხედა. რაც აქ დავსახლდით, ერთი დღე არ შეგვის-
ვენია. ქალებს კიდევ დასვენება სჭირდებათო. ამ ყველაფერზე ძა-
ლიან ბუნდოვნად ლაპარაკობდა, თითქოს რაღაც განყენებულ ამ-
ბავს ჰყვებოდა, რომელიც ცუდად იცოდა. თან ხომ ნახე, სადაც
ვართ, კულტურული გართობის ამბავში. ქალებს კიდევ კულტურუ-
ლი გართობაც სჭირდებათო. ისეთი ჟესტი გააკეთა, თითქოს გაურ-
ბოდა ამ ამბავს, თითქოს უნდოდა, თავიდან აეცილებინა იმის და-
ზუსტება, რასაც ამ ყველაფრის მიღმა გულისხმობდა. შეეძლო და-
ემატებინა, რომ შოპინგის თვალსაზრისით აქ არ იყო ბაბილონი, ხო-
ლო ფეშენუიკი ახლო მომავალში არ დეცენტრალიზდებოდა კანვი-
ლელა-როკისკენ. ამ დროს კი ვფიქრობდი, ნაღდად სხვაზე გათხოვ-
დებოდა ეგ ნაბოზარი-მეთქი.
ან მეყიდა მისთვის რაღაც-რაღაცები, ხომ გესმის, ცოტა ლამაზი
რამეებიო, და ისევ მოქაჩა თავისი ბალახის მოსაწევი. ამჯერად,
მგონი, ცოტა გადაუხვია გზიდან. შეეძლო დაემატებინა საქმესთან
მეტი სიახლოვისთვის, რომ აღარ ტყნაურობდნენ და რომ სწორედ
ეს იყო პრობლემის გული. ქალები ნაკლებად იყიდებიან იმასთან შე-
დარებით, ვიდრე ჰგონიათ. სამკაულის ამბავში, უყიდი ხანდახან რა-
მე აფრიკულ გულსაკიდს და გაუვლის სიბრაზე. მაგრამ, თუ აღარ
ტყნავ, თუ სურვილს აღარ აღგიძრავს, მაშინ უკვე შიშები იწყება და

190
ემერიკმა იცოდა ეს – სექსით ყველაფრის გადაჭრა შეიძლება, უსექ-
სოდ კი ვერაფერსაც ვერ გადაჭრი. მაგრამ ვიცოდი, რომ ცოცხალი
თავით ამაზე ხმას არ ამოიღებდა, ჩემთანაც კი, და უთუოდ და გან-
საკუთრებით, ჩემთან. ვინმე ქალს კიდევ შეიძლებოდა დალაპარაკე-
ბოდა ამაზე, მაგრამ, სიმართლე ითქვას, ლაპარაკი ვერავითარ სარ-
გებელს ვერ მოიტანდა და შეიძლება კონტრპროდუქტიულიც კი გა-
მომდგარიყო. ჭრილობაში დანის ფათური ვერ არის კარგი არჩევანი.
ცხადია, წინა დღესვე მივხვდი, რომ ცოლმა მიატოვა და დღის გან-
მავლობაში დრო მქონდა კონტრშეტევის მოსამზადებლად, სასიკე-
თო გეგმის შესამუშავებლად, თუმცა ჯერ მომენტი არ დამდგარიყო.
სიგარეტს მოვუკიდე.

უნდა ითქვას, რომ ვიღაც კაცთან ერთად წავიდაო, დაუმატა ძა-

ლიან ხანგრძლივი სიჩუმის შემდეგ. რაღაცნაირად მტკივნეულად,
უნებურად და ძლივს გასაგონად ამოიოხრა სიტყვა „კაცის“ შემდეგ.
ამაზე პასუხი არ არსებობდა, რთულ მდგომარეობაში ვიყავით, ვი-
ღაც მამაკაცისაგან ბრუტალურად დამცირებულები და მეც ისღა
დამრჩენოდა, შესაბამისი ტკივილიანი ოხვრით მეპასუხა. პიანისტი
იყოო, განაგრძო. ცნობილი პიანისტი, მთელ მსოფლიოში მართავს
კონცერტებს, ფირფიტები აქვს ჩაწერილი. აქ დასასვენებლად ჩამო-
ვიდა, განტვირთვისთვის, და აქედან ჩემს ცოლთან ერთად წავი-
დაო...
კვლავ სიჩუმე ჩამოწვა, თუმცა არაერთი საშუალება მქონდა ამ
სიჩუმის შესავსებად, შაბლის კიდევ ერთი ჭიქის გადაყლურწვა, თი-
თების გატკაცუნება. ნამდვილი ყლე ვიყავი და სიფრთხილე ვერ გა-
მოვიჩინეო, ისეთი ჩუმი ხმით განაგრძო ბოლოს ემერიკმა, რომ თან-
დათანობით უკვე შემაშფოთებელი ხდებოდა ეს ამბავი. კარგი როი-
ალი გვაქვს შატოში, „ბიოსენდორფერი“, ნახევრიანი ზომის, რომე-
ლიც ჩემს ერთ-ერთ წინაპარს ეკუთვნოდა, ერთგვარი სალონი ჰქონ-

191
და მეორე იმპერიის დროს. ერთი სიტყვით, ოჯახში დიდად მეცენა-
ტები არასდროს ვყოფილვართ, არასდროს ნაიებისნაირად, მაგრამ
სალონი მაინც ჰქონდა. როგორც ჩანს, ბერლიოზს დაუკრავს იმ როი-
ალზე, მოკლედ, შევთავაზე, თუ გინდა, დაუკარი-მეთქი. ასაწყობი კი
იყო, რა თქმა უნდა, თუმცა, რა – ბოლოს სულ უფრო და უფრო მეტ
დროს ატარებდა შატოში და ახლა, აი, ისინი ლონდონში ცხოვრობენ,
მაგრამ ბევრს მოგზაურობენ, მთელ მსოფლიოში მართავს კონცერ-
ტებს, სამხრეთ კორეაში, იაპონიაშიო...
– და შენი ქალიშვილები? – ვგრძნობდი, რომ „ბიოსენდორფერის“
ისტორიის დავიწყება აჯობებდა. ქალიშვილების ამბავში, ეჭვი
მქონდა, არც ისეთი იმედისმომცემი სიტუაცია იქნებოდა, მაგრამ
„ბიოსენდორფერი“ ისეთი დეტალი იყო, რომელიც კლავს, პირდაპი-
რი გაგებით თვითმკვლელობისკენ უბიძგებს ადამიანს. სრულიად
აუცილებელი იყო ამის განდევნა მისი გონებიდან. ქალიშვილები ნამ-
დვილად კარგი საშუალება იქნებოდა ამისთვის.
– უფლება კი მაქვს, დავიტოვო, რასაკვირველია, მაგრამ, პრაქ-
ტიკულად, ლონდონში არიან და ორი წელია, არც ერთი არ მინახავს.
ან რა გინდა, რომ ქნა, ხუთი და შვიდი წლის ორ პატარა გოგოსთან
ერთად აქ?
სასადილო ოთახს მოვავლე მზერა, ლორისა და საწებლიანი ბლი-
ნების გამოშიგნული საფუთავი ქაღალდები ძირს ეყარა. წამოქცეუ-
ლი კარადიდან ნამსხვრევებად ქცეული ფაიფურის ჭურჭელი გად-
მოცვენილიყო (ალბათ ემერიკმა თვითონ გადმოაყირავა ეს კარადა
მორიგი ცოფების ყრის დროს). მართლაც, ვერ გაამტყუნებდა ადამი-
ანი; უცნაურია, რაოდენ სწრაფად იძირებიან კაცები. წინა დღეს შევ-
ნიშნე, რომ ემერიკს მართლა ძალიან ჭუჭყიანი ტანსაცმელი ეცვა და
ცოტათი ყარდა კიდეც. ჯერ კიდევ სასოფლოში სწავლისას ყოველ
შაბათკვირას დაჰქონდა თავისი თეთრეული დედამისთან გასარეც-
ხად, რა თქმა უნდა, მეც, მაგრამ მე საერთო საცხოვრებლის სარდაფ-

192
ში სტუდენტებისთვის დამონტაჟებული სარეცხი მანქანების ხმარე-
ბა მაინც ვისწავლე და ორ-სამჯერ ჩამქონდა. იმას – არა და, მგონი,
არც კი იცოდა მათი არსებობის შესახებ. შეიძლება მართლა ჯობდა
კიდეც, თავი დაენებებინა გოგონებისთვის და არსებითზე მოეკრიბა
გონება. ბოლოს და ბოლოს შეეძლო, კიდევ გაეკეთებინა პატარა გო-
გონები.
კიდევ ჩამოისხა დიდ ჭიქაში არაყი, გადაკრა და სადად და უბრა-
ლოდ დაასკვნა, ჩემს ცხოვრებას დაენძრაო. აქ თითქოს რაღაცამ გა-
იწკაპუნა ჩემში. გულში ჩუმად გამეცინა, რადგან თავიდანვე ვიცო-
დი, რომ აქამდე მოვიდოდა და იმ რამდენიმე დუმილიანი მონაკვე-
თის დროს, რომლებითაც მან დაყო თავისი თხრობა, ჩემი რეპლიკის,
კონტრშეტევის, იმ პოზიტიური გეგმის დახვეწა მოვასწარი, რომე-
ლიც საიდუმლოდ შევიმუშავე ნაშუადღევს ზღვის ფრინველებზე
დაკვირვებისას.
– შენი მთავარი შეცდომა ის იყო, რომ შენივე წრეში დაქორწინ-
დი, – შევუტიე ჭყლოპინით.
მთელი ეს ნაშობა, როან-შაბოები, კლერმონტონერები, რანი არი-
ან დღეს რეალურად? პატარა ბოზანდარები, ყველაფერზე წამსვლე-
ლები, ოღონდ რამე სტაჟირება დაითრიონ რომელიმე კულტურულ
ყოველკვირეულში ან რომელიმე ალტერნატიულ მოდელიორთან
(აშკარად, ისე უზუსტესად გავარტყი, რომ წარმოდგენაც კი არა
მქონია, იმიტომ რომ სესილი ფოსინი-ლიუსენჟი იყო გვარად, ანუ
იმავე დონის ოჯახი; დიდგვაროვნები კი კარგად უგებენ ერთმა-
ნეთს). მოკლედ, არავითარ შემთხვევაში მიწათმოქმედი ქალები. მა-
შინ, როცა ასობით, ათასობით და მილიონობით (ცოტა გამიტაცა ამ-
ბავმა) გოგო გყავს, რომლებისთვისაც აბსოლუტურ მამაკაცურ იდე-
ალს წარმოადგენ. აიღე რომელიმე მოლდოველი, ან, გინდაც, კამე-
რუნელი ან მადაგასკარელი, ლაოსელი ბოლოს და ბოლოს: არც ისე
მდიდარი, პირიქით, სრულიად ღარიბი გოგონები არიან, სრულიად
სოფლური გარემოდან გამოსულები. სხვა სამყარო არ უნახავთ, არც

193
კი იციან, რომ არსებობს. ჰოდა, ჩადიხარ, ჯან-ღონით სავსე, ჯერ კი-
დევ არა გიშავს ფიზიკურად, ორმოცს გადაცილებული ჩასკვნილი
ლამაზი კაცი და თან დეპარტამენტის საძოვრების ნახევარს ფლობ
(ამ შემთხვევაში ცოტას ვაზვიადებდი, თუმცა აზრი ეს იყო). ცხადია,
ამას არაფერი არ მოაქვს შენთვის, მაგრამ ისინი ამას ხომ ვერ ხვდე-
ბიან და, შეიძლება ითქვას, ვერც მიხვდებიან ვერასდროს, იმიტომ
რომ მათ გონებაში სიმდიდრე მიწაა, მიწა და ნახირია, ჰოდა, გარ-
წმუნებ, ხელიდან არ გაუშვებენ საქმეს, მკაცრად მიუდგებიან მოვა-
ლეობას, არასდროს უარს არ იტყვიან არაფერზე და დილის ხუთ სა-
ათზე ფეხზე იქნებიან ძროხების მოსაწველად. ამასთან, მთელ ამ
არისტოკრატულ საბოზეთზე უფრო ახალგაზრდებიც იქნებიან და
მათზე ორმოცჯერ უკეთაც იტყნაურებენ. უბრალოდ, ცოტა ამ არყის
ამბავი უნდა დაამუხრუჭო, თორემ ეს იმათ თავიანთ მშობლიურ გა-
რემოს გაახსენებს, განსაკუთრებით მაშინ, თუკი გოგონები აღმო-
სავლეთის ქვეყნებიდან იქნებიან. ისე, ნებისმიერ შემთხვევაში, სულ
არ გავნებს არყის სმის შემცირება. დილის ხუთ საათზე ფეხზე იქნე-
ბიან ძროხების მოსაწველად-მეთქი, ენთუზიაზმით გავიმეორე, სა-
კუთარ სიტყვებში სულ უფრო და უფრო დარწმუნებულმა ნათლად
წარმოვიდგინე ეს მოლდოველი გოგო. მერე ყლის წოვით გაგაღვი-
ძებენ და კიდევ, დილის საუზმეც მზად დაგხვდება-მეთქი.
ემერიკს გადავხედე, აქამდე დიდი გულისყურით მისმენდა, დარ-
წმუნებული გახლდით ამაში, მაგრამ ნელ-ნელა რული ერეოდა; რო-
გორც ჩანს, ჩემ მოსვლამდე უკვე დაწყებული ჰქონდა სმა. მამაშენიც
ამავე აზრისა იქნებოდა-მეთქი, დავუმატე ბოლო არგუმენტად. ამა-
ში ნაკლებად გახლდით დარწმუნებული, ძლივს ვიცნობდი ემერიკის
მამას, სულ ერთხელ მყავდა ნანახი და კეთილი, მაგრამ ცოტა მოუქ-
ნელი ტიპის შთაბეჭდილება დამიტოვა. 1794 წლიდან მოყოლებუ-
ლი, საფრანგეთში მომხდარი სოციალური გარდაქმნები მეტ-ნაკლე-
ბად გამოეპარა მხედველობიდან. ისტორიის თვალსაზრისით, ვიცო-

194
დი, რომ არ ვცდებოდი – მოახლოებული დეკადენსის ნიშნების შემ-
ჩნევისას არისტოკრატია არასდროს შეყოყმანებულა გენეტიკის გა-
ნახლების ამბავში და ძებნას თეთრეულის მრეცხავებსა და მკერა-
ვებს შორის იწყებდნენ. უბრალოდ, ახლა მათი ძებნა უფრო შორს
გახდა საჭირო, ესაა და ეს. მაგრამ იყო კი ემერიკი იმ მდგომარეობა-
ში, რომ საღი აზრი გამოეჩინა? შემდეგ უფრო ზოგადმა, უფრო ბი-
ოლოგიურმა ეჭვმა გამკრა: რა საჭირო იყო ერთი ბებერი და დამარ-
ცხებული მამრის გადარჩენა? ორივენი დაახლოებით ერთ წერტილ-
ზე ვიდექით, ჩვენი ბედისწერები განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან,
მართალია, მაგრამ ბოლო ხომ ერთნაირი გველოდა.
ამასობაში მართლა ჩასძინებოდა. შეიძლება არ მილაპარაკია
ამაოდ, შეიძლება მოლდოველი გოგონა სულაც სიზმრად გამოსცხა-
დებოდა. ტახტზე გამართულად იჯდა, თვალები ფართოდ ჰქონდა
გახელილი და ეძინა.

195
 ვიცოდი, რომ ემერიკს ვერც მეორე დღეს ვნახავდი და ალბათ
ვერც მომდევნო დღეებში. ის უთუოდ ინანებდა ამ აღსარებას. მოვი-
დოდა 31-ში, იმიტომ რომ, ბოლოს და ბოლოს, არ შეიძლება, არაფე-
რი არ აკეთო31-ის საღამოს. ისე, მე კი დამმართვია ასეთი რამ არა-
ერთხელ, მაგრამ მე მისგან განვსხვავდებოდი და უფრო ფეხებზემკი-
დია გახლდით. მარტოობის ოთხი დღე მრჩებოდა და მაშინვე ვიგ-
რძენი, რომ მარტო ჩიტები არ მეყოფოდა. ვერც ტელევიზია და ჩი-
ტები ერთად აღებული ან ცალ-ცალკე ვერ იქნებოდა საკმარისი და
სწორედ მაშინ გამახსენდა გერმანელი. 27-ში ჩემი დურბინდი „შმიტი
& ბენდერი“ დილიდანვე გერმანელს მივუშვირე და გულის სიღრმეში
ვიფიქრე, პოლიციელობა მომეწონებოდა, ხალხის ცხოვრებას შიგნი-
დან დავათვალიერებდი და მათ საიდუმლოებებში შევიჭრებოდი-
მეთქი. გერმანელისგან არაფერს გატაცებით საყურებელს არ ველო-
დი და თურმე ვცდებოდი. ნაშუადღევის ხუთი საათისთვის ვიღაც პა-
ტარა გოგონამ მისი ბუნგალოს კარზე მიაკაკუნა; პატარა გოგონა-
მეთქი და, თავიდანვე გეტყვით, რომ ის ათიოდ წლის ბავშვისსახიანი

196
შავგვრემანი გოგო იყო, რომელიც, თავის ასაკთან შედარებით, ცო-
ტა უფრო დიდს ჰგავდა. ველოსიპედით მოვიდა. ალბათ სადმე ძალი-
ან ახლოს ცხოვრობდა. ბუნებრივია, უპირველესად, სიტყვა პედოფი-
ლიამ გამკრა თავში: აბა, სხვა რა მიზეზი შეიძლება ჰქონოდა ათი
წლის პატარა გოგონას, რომ მივიდა და კარზე მიუკაკუნა ორმოც
წელს გადაცილებულ მიზანთროპსა და ავბედით კაცს, თანაც გერმა-
ნელს? ნუთუ შილერის ლექსებს უკითხავდა? სიმართლეს ის უფრო
ჰგავდა, რომ კაცი ყლეს აჩვენებდა. სხვათა შორის, კაცს ორმოცი
წლის დახვეწილი პედოფილის პროფილი ჰქონდა, რომელსაც არ
შესწევს უნარი, ურთიერთობა დაამყაროს სხვებთან და, ყველაზე მე-
ტად, ქალებთან. ასე ვფიქრობდი მანამ, სანამ არ გავაცნობიერე, რომ
შეიძლება ვინმეს ზუსტად იგივე ეთქვა ჩემზე და ამავე სიტყვებით
აღვეწერე. ამან გამაღიზიანა და თავის დასამშვიდებლად დურბინდი
ბუნგალოს ფანჯრისკენ მივმართე, მაგრამ ფარდები ჩამოფარებული
დამხვდა და იმ საღამოს მეტი ვერაფერი შევიტყვე, გარდა იმისა,
რომ გოგონა ორი საათის შემდეგ გამოვიდა და ველოსიპედზე შე-
მოჯდომის წინ მესიჯები გადაიკითხა თავის მობილურში.
მეორე დღეს გოგონა თითქმის იმავე დროს მოვიდა, მაგრამ ამჯე-
რად კაცს ფარდების ჩამოშვება დავიწყებოდა, რამაც საშუალება
მომცა სამფეხაზე დამაგრებული კამერა გამერჩია. ჩემი ეჭვები დას-
ტურდებოდა. სამწუხაროდ, კაცმა გოგონას მოსვლიდან მალევე შე-
ნიშნა, ფარდები გადაწეული რომ იყო. გაემართა ფანჯრისკენ და
ოთახის ხედი სრულად დამიხშო. არაჩვეულებრივი დურბინდი მქონ-
და, შესანიშნავად გავარჩიე მისი სახის გამომეტყველება, გზნების
მწვერვალზე იდგა და წამით შთაბეჭდილება შემექმნა, რომ ცოტათი
დორბლიც კი სდიოდა. დარწმუნებული ვარ, ვერც კი წარმოედგინა,
ვიღაც რომ უთვალთვალებდა. გოგონა წუხანდელივით, ორ საათზე
ოდნავ ნაკლებ დროში წავიდა.
იგივე სცენარი განმეორდა მესამე დღესაც, იმ განსხვავებით, რომ

197
შემექმნა შთაბეჭდილება, თითქოს დავინახე, როგორ გაიარა გოგო-
ნამ უკანა პლანზე, მაისურში, შიშველი ტრაკით. მაგრამ ბუნდოვნად
და წამიერად გაიელვა და მეც ფოკუსში უფრო იმ ტიპის სახე მქონდა
მოქცეული. უკვე გამაღიზიანებელი ხდებოდა ეს გაურკვევლობა.

ბედი, როგორც იქნა, 30-ში, დილას გამეხსნა. ათი საათისთვის

დავინახე, როგორ გამოვიდა და როგორ ჩადო თავის 4x4-ში (საკო-
ლექციო „დიფენდერში“, ალბათ 1953 წლის ან რაღაც მაგდაგვარ მო-
დელში. იმბეცილი, არა მხოლოდ მიზანთროპი და, სავარაუდოდ, პე-
დოფილი, არამედ ყველაზე საზიზღარი სნობიც ყოფილა. რატომ არ
კმაყოფილდებოდა 4x4 „მერსედესით“, როგორც ყველა და როგორც
მე? ძვირად დაუჯდებოდა ეს ამბავი, ძალიან ძვირად) ამ პედოფილმა
(არ აღმინიშნავს, მაგრამ ზუსტად უნივერსიტეტის გერმანელი პრო-
ფესორის სახე ჰქონდა, უნივერსიტეტის გერმანელი პროფესორისა,
რომელიც ავადმყოფობის გამო ან კვლევის მიზნით შვებულებაშია,
უთუოდ არქტიკულ თევზიყლაპიაზე დაკვირვებისთვისაა ჩრდილო-
დასავლეთ კოტენტენში, აგის კონცხის ან რაღაც მაგდაგვარის შო-
რიახლოს) საყინულე საბარგულში. შიგნით რამდენიმე ბავარიული
ლუდი უნდა ყოფილიყო, რომლის გახსნის საიდუმლოსაც ის ფლობ-
და და, როგორც ჩანს, დილისთვის სამყოფი სენდვიჩებით სავსე პო-
ლიეთილენის პარკიც თან ჰქონდა. ალბათ ნაშუადღევის ხუთი სა-
ათის რიტუალურ შეხვედრამდე ოდნავ ადრე დაბრუნდებოდა. მოქ-
მედების და მისთვის ნიღბის ჩამოხსნის მომენტი დამდგარიყო.
მაინც დავიცადე ერთ საათს, დარწმუნებული რომ ვყოფილიყავი.
შემდეგ წყნარად, მოსეირნე ნაბიჯით გავეშურე მისი ბუნგალოსკენ.
თან წავიღე საჭირო იარაღების ასხმა, რომელიც მუდმივად მედო
„მერსედესის“ საბარგულში, მაგრამ კარი დახურულიც კი არ დამ-
ხვდა. მაინც რა უცნაურია ის ნდობა, რომელიც ხალხსა აქვს ლა-მან-
შში მოგზაურობის დროს, გრძნობენ, როგორ შემოდიან ნისლიან,

198
წყნარ, ჩვეულებრივი ადამიანური ფსონებისაგან და, გარკვეული გა-
გებით, ბოროტებისაგან მოშორებულ სივრცეში. ერთი სიტყვით,
ასეთი იმიჯი ჰქონდა აქაურობას. მაინც დამჭირდა კომპიუტერის
ჩართვა, ალბათ დენის ხარჯვა აწუხებდა კომპიუტერის თვლემის
რეჟიმშიც კი, ანდა ეკოლოგიური მისწრაფებები ასაზრდოებდა. სა-
მაგიეროდ, არ ედო პაროლი და ამან გამაოცა მართლა – ყველას უყე-
ნია პაროლი ახლა, ექვსი წლის ბავშვებსაც კი აქვთ პაროლი თავი-
ანთ ტაბლეტებზე. მაშ ვინ გამოდიოდა ეს ტიპი?

ფაილები წლების და თვეების მიხედვით იყო დალაგებული და

დეკემბრის საქაღალდეში ერთადერთი ვიდეო ჩანდა, სახელად „ნა-
ტალი“. არასდროს მქონდა ნანახი პედოფილის ვიდეო, ვიცოდი, რომ
არსებობს, მაგრამ მეტი არც არაფერი, და უცბად ვიგრძენი, რომ სა-
მოყვარულო ვიდეოს ხილვის ტანჯვა მელოდა. პირველივე წამები-
დან მისი კამერა შემთხვევით მიეშვირა სააბაზანოს მეტლახზე, მერე
გოგონას სახისკენ წამოვიდა, რომელიც სახეს იხატავდა – ჯერ ტუ-
ჩებზე წითელი ფერის სქელ, მეტისმეტად სქელ ფენას ისვამდა, შემ-
დეგ ქუთუთოების ლურჯზე გადავიდა. აქაც უხეიროდ მოქმედებდა,
სქელი პასტასავით ისვამდა, თუმცა, ჩანდა, ეს ძალიან მოსწონდა
ორნითოლოგს. მესმოდა, როგორ ბურტყუნებდა, გუტ, გუტო.. აქამ-
დე ეს ერთადერთი რამ იყო გულის ამრევი ამ ვიდეოში. შემდეგ სცა-
და, უკან დაეხია კამერა, ბოლოს, უფრო ზუსტად, უკნისკენ დაიწია
და გოგონა სააბაზანოს სარკის წინ გამოჩნდა. შიშველი იყო, თუ არ
ჩავთვლით ჯინსის მინიშორტს, იმას, რომელიც მოსვლისას ეცვა
ხოლმე. თითქმის არ ეტყობოდა ძუძუები, კვირტივით რაღაცები მო-
უჩანდა ბუნდოვნად. კაცმა რაღაც სიტყვა თქვა, რომელიც ვერ გავი-
გე, გოგონამ მაშინვე გაიძრო შორტი და სააბაზანო ოთახის ტაბუ-
რეტზე ჩამოჯდა, მერე ფეხები გაშალა და შუა თითი მუტელზე გადა-
ისვა, პატარა, კარგად ჩამოყალიბებული, თუმცა სრულიად უბეწვო

199
მუტელი ჰქონდა, ამჯერად, მგონი, პედოფილს ნელ-ნელა სერიოზუ-
ლი გზნება დაეუფლა და მართლაც, ყურში მომხვდა მისი სულ უფრო
და უფრო გახშირებული სუნთქვა. კამერაც ცოტათი ათრთოლდა.
ფონი უცბად შეიცვალა და გოგონა ახლა უკვე სასტუმრო ოთახში
გამოჩნდა. ამჯერად, შოტლანდიურ მოკლე ქვედაკაბაში გამოწყო-
ბილს, მაღალყელიანი გამჭვირვალე და აჟურული წინდები ეცვა,
რომლებიც საგანგებო დამჭერებს ეკავა. ეს ყველაფერი ცოტა დიდი
ჰქონდა, უფროსების ტანსაცმელი უნდა ყოფილიყო, XS-ები, ერთი
სიტყვით, უხდებოდა, მაგრამ ზღვარზე ჰქონდა. შემდეგ მკერდის
გარშემო პატარა ზედა ჰქონდა შემონასკვული, ასევე შოტლანდიუ-
რი ქსოვილისა და ამ დროს მივხვდი, რომ გოგონა მართალი იყო, მი-
უხედავად იმისა, რომ ძუძუები ჯერ არ ჰქონდა, ფიქრით მაინც აფიქ-
რებინებდა ამას ადამიანს.
ამას ცოტათი ბუნდოვანი პასაჟი მოჰყვა, რომლის დროსაც კაცმა
რაღაც აუდიოკასეტა მოძებნა და მაგნიტოფონში ჩადო. არ ვიცოდი,
კიდევ თუ არსებობდა ასეთი რამეები, მოკლედ, „დიფენდერივით“
იყო, ძველყაიდური. გოგონა წყნარად, ხელების ნელი ქანაობით იც-
დიდა. სიმღერა დაიწყო და გამიჭირდა გამოცნობა – 1970-იანი ან
1980-იანი წლების დასაწყისის დისკოს რაღაცას ჰგავდა, „კორონას“,
შეიძლება; თუმცა გოგონას სწორი რეაქცია ჰქონდა, მაშინვე დაიწყო
თავის გარშემო ტრიალი და ცეკვა და სწორედ მაშინ ამერია კინაღამ
გული, არა შინაარსის, არამედ გადაღების გამო. კაცი ალბათ ჩაცუც-
ქდა, ქვევიდან ზევით რომ გადაეღო და ბებერი გომბეშოსავით დახ-
ტოდა მის გარშემო. რიტმს აყოლილი გოგონა დიდი გატაცებით ცეკ-
ვავდა და დროგამოშვებით თავის მოკლე ქვედაკაბას აფრიალებდა,
რაც საშუალებას აძლევდა ორნოთოლოგს, მეტად მოხდენილად გა-
დაეღო მისი პატარა ტრაკი. სხვა მომენტებში სახით კამერისკენ ჩერ-
დებოდა, ბარძაყებს შლიდა და ერთ ან ორ თითს იყოფდა, მერე თი-
თებს პირში იდებდა და დიდხანს წუწნიდა. ბევრი რომ არ გავაგრძე-
ლოთ, კაცი სულ უფრო და უფრო იგზნებოდა, კამერის მოძრაობა

200
სრულიად ქაოსური შეიქნა და ცოტათი მომბეზრდა კიდეც, როცა კა-
ცი დამშვიდდა, კამერა სამფეხაზე დადო, წავიდა და ტახტზე ჩამოჯ-
და. გოგონამ რაღაც ხანს განაგრძო მუსიკაზე ტრიალი, ამასობაში კი
კაცი აღფრთოვანებით შესცქეროდა. მას უკვე გაეთავებინა, ცხადია,
გონებრივად. რჩებოდა ფიზიკური განზომილება, ვვარაუდობ, ნძრე-
ვაც უკვე დაწყებული ექნებოდა.
კასეტა შეწყდა უეცრად, მკაფიო ჩხაკუნით. გოგონამ ოდნავი რე-
ვერანსი გააკეთა, ტუჩები ერთგვარი ირონიით მოეკუმა, მერე მიუ-
ახლოვდა გერმანელს და მის ბარძაყებს შორის ჩაიმუხლა – კაცმა
შარვალი ჩაიძრო, მაგრამ არ გაუხდია. კამერა სადგარზე არ გაუნ-
ძრევია, რის გამოც აღარ ჩანდა თითქმის არაფერი – რაც პორნოგ-
რაფიული ვიდეოს ყველა წესს ეწინააღმდეგებოდა, სამოყვარულოს
ჩათვლით. მიუხედავად მცირე ასაკისა, გოგონა მოვალეობის შესრუ-
ლებას ცოდნით შეუდგა. ორნითოლოგი დროდადრო კმაყოფილებით
კრუსუნებდა, შიგადაშიგ კი „მაინ ლიბლინგის“ მაგვარ სიტყვებს გა-
მოთქვამდა. მოკლედ, ჩანდა, რომ ბევრი რამ აკავშირებდა ამ გოგო-
ნასთან, არადა, ასეთ ცივ ტიპზე ამას ვერც კი წარმოიდგენდა კაცი.

აქამდე მივედი, ვიდეო მთავრდებოდა და ეაკულაციაც, ჩემი აზ-

რით, არ დაახანებდა, როდესაც ხრეშზე ჩემკენ მომავალი ნაბიჯების
ხმა გავიგონე. წამოვხტი და მაშინვე გავაცნობიერე, რომ სხვა გასას-
ვლელი არ არსებობდა, დაპირისპირების თავიდან აცილების არავი-
თარი საშუალება არ ჩანდა და რომ ეს დაპირისპირება შეიძლება
სამკვდრო-სასიცოცხლო აღმოჩენილიყო. შეეძლო ახლავე მოვეკალი
და იმედი ჰქონოდა, რომ გამოძვრებოდა. ამის ძალიან პატარა შანსი
ჰქონდა, მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, იმედი ხომ ექნებოდა. შემოს-
ვლისას თითქმის კატალეფსიური შეტევის მსხვერპლივით შეხტა ად-
გილზე, კანკალმა აიტანა და ერთ მომენტში იმედი ჩამესახა, რომ გუ-
ლი წაუვიდოდა. მაგრამ არა, ფეხზე დარჩა და სახე უჩვეულოდ აუ-

201
ჭარხლდა. არ დაგასმენთ-მეთქი, დავიღრიალე. ვგრძნობდი, რომ უნ-
და მეღრიალა; რომ მხოლოდ და მხოლოდ მთელი ხმით ღრიალს შე-
ეძლო ჩემი ხსნა. მაგრამ მალევე მივხვდი, რომ სიტყვა „დასმენა“ შე-
იძლება არ სცოდნოდა და მთელი ძალით დავიღრიალე, ხმას არ ამო-
ვიღებ, არავის არაფერს არ ვეტყვი-მეთქი, და კიდევ რამდენჯერმე
დავიღრიალე, ხმას არ ამოვიღებ, არავის არაფერს არ ვეტყვი-მეთ-
ქი. და ნელ-ნელა კარისკენ გავიძურწე. ღრიალის დროს ხელები ავ-
წიე და გავშალე უდანაშაულობის ნიშნად. მას ფიზიკური ძალადო-
ბის არანაირი ჩვევა არ უნდა ჰქონოდა, ეს გახლდათ ჩემი უკანასკნე-
ლი იმედი, ჩემი ერთადერთი შანსი.
ნელ-ნელა მივიწევდი წინ და უფრო ხმადაბლა ვიმეორებდი იმ
რიტმით, რომელიც, იმედი მქონდა, დამაჯერებლობას შემმატებდა.
ხმას არ ამოვიღებ, არავის არაფერს არ ვეტყვი-მეთქი. როდესაც ერ-
თი ნახტომით მეტრზე ნაკლებ მანძილზე მივუახლოვდი, არ ვიცი,
ამით მისი სხეულის ინდივიდუალურ ტერიტორიაში შევიჭერი, თუ
რა მოხდა, მაგრამ უკნისკენ გადაქანდა და კარისკენ გზა დამითმო.
გასასვლელისკენ გავექანე, სირბილით განვაგრძე გზა და, წუთიც
და, ჩემს ბუნგალოში აღმოვჩნდი გამაგრებული.

„უილიამსის“ მსხლის არაყი დიდი ჭიქით გადავკარი და მალევე

მოვეგე გონს: საფრთხეში ის იყო და არა მე. მას ემუქრებოდა ოცდა-
ათწლიანი ციხე ვადამდელი გათავისუფლების შესაძლებლობის გა-
რეშე, მე კი არა. დიდხანს ვერ იქნებოდა ამ დღეში. მართლაც, ხუთი
წუთიც არ გასულიყო და დავინახე, – ეს დურბინდი ნამდვილად შე-
სანიშნავი რამ გამოდგა, – როგორ ჩატენა ჩქარა-ჩქარა ბარგი „დი-
ფენდერის“ საბარგულში, როგორ მიუჯდა საჭეს და როგორ გაუჩი-
ნარდა უცნობი ბედისწერისკენ.

202
 31-ის დილას თითქმის მშვიდ გუნებაზე ავდექი და უშფოთველად
მოვავლე თვალი ბუნგალოს პეიზაჟს, რომლის ერთადერთი მდგმუ-
რიც თავად გახლდით. ორნითოლოგი, კარგად თუ ივლიდა, ახლა უკ-
ვე მაიანსის ან კობლანსის მიდამოებში უნდა ყოფილიყო და დამ-
ტკბარიყო იმ ხანმოკლე ბედნიერებით, რომელსაც კაცი დიდი უბე-
დურების თავიდან აცილებისას, ანდაც ჩვეულებრივ უბედობასთან
პირისპირ ყოფნის შემდეგ გრძნობს. გერმანელზე დაფიქრებისას არ
გამომრჩენია პლაჟის მოყვარული მეთევზეები, რომლებიც ერთმა-
ნეთს მთელი კვირის განმავლობაში შემჭიდროებულ ჯგროებად
ენაცვლებოდნენ. მართლაც არდადეგების პერიოდი იდგა. უესტ-
ფრანსის მიერ გამოცემულმა პატარა და ძალიან კარგად შედგენილ-
მა გზამკვლევმა, რომელიც სენ-ნიკოლა-ლე-ბრეალის „სუპერ U“-ში
ვიყიდე, წარმომიჩინა, როგორც პლაჟის თევზაობის მთელი სიდი-
ადე, ისე ცხოველთა ზოგიერთი სახეობა, როგორებიცაა ასთაკვები,
დანისპირა მოლუსკები, ანომიები და სკრობიკულერები. არ დავიწ-
ყებიათ არც ზღვის ლობიო, რომელიც ტაფაზე იწვება ოხრახუშთან
ერთად. აქ ერთგვარი სტუმართმოყვარეობის სცენა თამაშდებოდა,

203
დარწმუნებული გახლდით ამაში. ნანახი მქონდა, როგორ აღნიშნავ-
დნენ ამგვარი ცხოვრების წესს „TF1 “-ზე და, უფრო იშვიათად,
„ფრანს 2 “-ზე. ხალხი ოჯახებთან ან, ზოგჯერ მეგობართან ერთად,
წყვილად იყრიდა ხოლმე თავს, შემდეგ ზღვის დანებსა და მოლუს-
კებს წვავდნენ ნაკვერჩხალზე, რასაც ზომიერად აყოლებდნენ მუს-
კადეს. ცივილიზაციის უმაღლეს სტადიაზე, სადაც ველურ მადას
საპლაჟო თევზაობით იკმაყოფილებდნენ. დაპირისპირება ურისკოდ
არ ხდებოდა, გზამკვლევი არაორაზროვნად მაფრთხილებდა: პატა-
რა ცოცხალს აუტანელი ტკივილის მიყენება შეუძლია. ეს უკანასკნე-
ლი თევზთაგან ყველაზე გადამდები ვირუსის მატარებელია. ანომია
ადვილი დასაჭერი თუა, სკრობიკულერების შეპყრობა მოთმინებასა
და სიმარჯვეს მოითხოვს. ზღვისბალიშას დაჭერა მხოლოდ კაუჭია-
ნი გრძელი ჭოკითაა შესაძლებელი, ნაირფერი მოლუსკების შემჩნე-
ვის საშუალებას კი ვერც ერთი მარკის აღჭურვილობა ვერ იძლევა.
განვითარებული ცივილიზაციის ამ სტადიას მე არ დავწევივარ და
გერმანელი პედოფილი მით უფრო. ის ახლა უკვე დრეზდენის მისად-
გომებთან უნდა ყოფილიყო, შეიძლება პოლონეთშიც გაიარა, სადაც
ექსტრადიციის პირობები უფრო რთულია. ხუთი საათისთვის, რო-
გორც ყოველთვის, გოგონამ ველოსიპედი ორნითოლოგის ბუნგა-
ლოს წინ გააჩერა. დიდხანს აკაკუნა კარზე, შემდეგ მივიდა და ფარე-
ბის მიღმა შეიჭყიტა. მერე ისევ კართან დაბრუნდა და, სანამ ხელს
ჩაიქნევდა, კიდევ კარგა ხანს აკაკუნა. სახის გამომეტყველებით ვერ
მიხვდებოდი, მოწყენილს ნამდვილად არ ჰგავდა (ჯერ არა?), უფრო
გაკვირვებული და გაღიზიანებული ჩანდა. ამ დროს ვიფიქრე, ნეტა
ფულს უხდიდა თუ არა-მეთქი. ძნელი გამოსაცნობი ჩანდა, თუმცა,
ჩემი აზრით, სწორი პასუხი იყო – კი.
საღამოს შვიდი საათისთვის შატოსკენ გავეშურე. დრო იყო, დაგ-
ვესრულებინა ეს წელიწადი. ემერიკი არ დამხვდა, მაგრამ გარკვეუ-
ლი სამზადისი უკვე გაეწია – სასადილო ოთახის მაგიდაზე ღორის
ხორცი, ძეხვეული და გლეხურად მომზადებული სისხლიანი კუპატი,

204
სხვა, მეტწილად იტალიური ღორის ხორცის ნაწარმი და ყველეული
ეწყო. რაც შეეხება სასმელს, ისიც იქნებოდა, ამაზე საერთოდ არ
ვწუხდი.
ღამით ბოსელი დამამშვიდებელი ადგილი გახლდათ. სამასძრო-
ხიანი ნახირი ოხვრის ნაზ ხმას გამოსცემდა. ხმადაბლა ზმუოდნენ და
მოძრაობდნენ თივაში – რადგან თივა ჰქონდა, ემერიკს არ უნდოდა,
გამოეყენებინა საქმის გამაიოლებელი მოწყობილობები, რომლებიც
ნეხვს და შარდს აგროვებს. ცდილობდა, ნაკელი მიეღო და მერე ამით
თავისი მინდორ-ველები დაეფარა. მიზნად მართლა ძველებურად
მუშაობა ჰქონდა დასახული. ერთ მომენტში გული ჩამწყდა, როცა
გამახსენდა, რომ საბუღალტრო ამბავში დარხეული ჰქონდა. შემდეგ
სხვა რამ მოხდა, ძროხების ნაზი ზმუილის ხმა და ნეხვის სუნი მომი-
ვიდა, რომელიც სულ არ გახლდათ უსიამოვნო, და ამ ყველაფერმა
ცოტა ხნით მაგრძნობინა, რომ ჩვენ, შეიძლება, ადგილი არ გვქონდა
ამ სამყაროში. მაგრამ, არ ვაზვიადებ და, ერთგვარ ორგანულ ჯაჭვს
და ცხოველურ ჯგუფს მაინც ვეკუთვნოდით.
პატარა სივრცე, რომელსაც კაბინეტად იყენებდა, განათებული
იყო. ემერიკი კომპიუტერს მისჯდომოდა და თავზე მიკროფონყურ-
სასმენები ჰქონდა ჩამოცმული. ეკრანის გამოსახულებით სრულად
შთანთქმული ჩანდა და სულ უკანასკნელ წამს შემამჩნია. უცბად წა-
მოხტა და რაღაც თავდაცვითი მოძრაობა გააკეთა, თითქოს უნდო-
და, ჩემთვის დაემალა გამოსახულება, რომლის დანახვაც არანაირად
არ შემეძლო. ნუ შეწუხდები, მიხედე საქმეს, ნუ შეწუხდები, მე შა-
ტოში დავბრუნდები-მეთქი, ვუთხარი ხელის რაღაც ბუნდოვანი მოძ-
რაობით (უთუოდ გაუცნობიერებლად ვბაძავდი ინსპექტორ კოლომ-
ბოს, რომელმაც გასაოცარი კვალი დატოვა ჩემი ასაკის ახალგაზ-
რდებში) და უკან გავბრუნდი. ხელები სიტყვების თანხლებისათვის
ავწიე, დაახლოებით ისე, როგორც წინა დღეს, გერმანელ პედოფილ-
თან, მაგრამ, ვაგლახ, ამ შემთხვევაში პედოფილია არაფერ შუაში არ

205
იყო, ამჯერად ბევრად უარესი რამ ხდებოდა. დარწმუნებული გახ-
ლდით, რომ წლის ამ ბოლო დღეს სკაიპით ლონდონს უკავშირდებო-
და, ოღონდ სესილს კი არა, არამედ კოხტად და ლამაზად, თავის ქა-
ლიშვილებს. მათ სკაიპით ალბათ სულ ცოტა კვირაში ერთხელ მაინც
ესაუბრებოდა. და შენ როგორ ხარ, მამაო, ისე წარმოვიდგინე ეს, გე-
გონება, იქ ვიყავი და კარგად მესმოდა პატარა გოგონების მდგომა-
რეობა – განა კლასიკური კონცერტების პიანისტს შეეძლო მათთვის
მამაკაცური მამობის გაწევა? არავითარ შემთხვევაში, რასაკვირვე-
ლია (რახმანინოვი?), ის ალბათ სულაც ერთი ლონდონელი მეტრაკე
იყო, მამამაგათს კი ზრდასრულ ძროხებთან ჰქონდა საქმე, ბოლოს
და ბოლოს მსხვილ ძუძუმწოვრებთან, თითო ხუთას კილოს მაინც
რომ იწონის. და მას რის მოყოლა შეეძლო თავისი პატარა გოგონე-
ბისთვის? რაღაც სისულელეების, ცხადია. ეს კუტუ ეუბნებოდა, კარ-
გად ვარო, არადა, სულაც არ იყო კარგად. პირდაპირი გაგებით,
კვდებოდა უმაგათობისა და, ზოგადად, უსიყვარულობისგან. ამგვა-
რად, ყველა გარეგანი ნიშნის მიხედვით, დანძრეული აქვს-მეთქი, გა-
ვიფიქრე ეზოს გადაკვეთისას. ვერასოდეს გამოძვრებოდა ამ ამბი-
დან და ამით დაიტანჯებოდა სიცოცხლის უკანასკნელ დღემდე. მთე-
ლი ჩემი ლაქლაქი მოლდოველი გოგონას შესახებ სულ წყალში იყო
გადაყრილი. ცუდ გუნებაზე დავდექი და ისე გადავუშვი დიდი ჭიქით
არაყი, რომ მისთვის არ დამიცდია. სისხლიანი ძეხვის ნაჭრებიც ზედ
მივაყოლე. წყალი არ გაუვა, ხალხი ვერაფერს ვერ უხერხებს თავის
ცხოვრებას-მეთქი, ვფიქრობდი, არც მეგობრობა, არც თანაგრძნობა,
არც ფსიქოლოგია და არც სიტუაციების ჭკუით გააზრება არ წარმო-
ადგენს არავითარ სარგებელს, ხალხი თვითონ ქმნის საკუთარი უბე-
დურების მექანიზმს, თავად ქოქავენ მოწყობილობას და შემდეგ მე-
ქანიზმიც განაგრძობს ტრიალს, გარდაუვლად, ალაგ-ალაგ ჩავარ-
დნებით, ალაგ-ალაგ სისუსტეებით, როდესაც საქმეში ავადმყოფობა
ერევა, მაგრამ განაგრძობს ტრიალს, ბოლომდე, უკანასკნელ წამამ-
დე.

206
 ემერიკი თხუთმეტ წუთში მოვიდა. ერთგვარ სიმსუბუქეს იჩენდა,
თითქოს უნდოდა, ინციდენტი დაევიწყებინა ჩემთვის, რამაც კიდევ
უფრო განმიმტკიცა რწმენა და, კიდევ უფრო მეტად, უძლურება.
ამასობაში მე სულაც ვერ დავმშვიდდი და ვერც ბედს შევურიგდი.
ამიტომაც პირდაპირ მტკივნეული საკითხზე წამოვიწყე საუბარი.
– აპირებ გაშორებას? – ვკითხე ძალიან მშვიდად, თითქმის გულ-
გრილი ტონით.
პირდაპირი გაგებით ჩაენარცხა სავარძელში და მეც დიდ ჭიქაში
ჩამოვუსხი არაყი. სამი წუთი მაინც დასჭირდა, პირთან რომ მიეტა-
ნა. ერთხანს ვიფიქრე, ტირილს ხომ არ აპირებს-მეთქი, რაც ძალიან
შემაწუხებელი იქნებოდა. იმას, რაც ჩემთვის ჰქონდა საამბობი,
ორიგინალურობისა არაფერი ეცხო. ხალხი არა მხოლოდ ერთმანეთს
აწამებს, არამედ თავსაც იტანჯავს სრულიად ორიგინალურობაგა-
მოცლილი ხერხებით. ცხადია, მძიმე სანახავია ადამიანი, რომელიც
გიყვარდა, რომელთან ერთადაც ღამეები გაგიტარებია, გაგიღვიძია,
გიავადმყოფია, შვილების ჯანმრთელობაზე გიდარდია, როგორ გა-
დაიქცევა რამდენიმე დღეში ერთგვარ ბაყბაყდევად და უსაზღვრო
ფინანსური სიხარბით შეპყრობილ ურჩხულად; ეს ისეთი მძიმე ამბა-
ვია, რომლისგანაც ბოლომდე ვერასდროს განიკურნება ადამიანი,
თუმცა შეიძლება გარკვეული თვალსაზრისით მისასალმებელიც კი
იყოს. განქორწინება ალბათ ერთადერთ ეფექტიან საშუალებად
რჩება სიყვარულის დასრულებისათვის (იმდენად ცხადია, რამდენა-
დაც სიყვარულის დასრულება მისასალმებელ რამედ შეიძლება მი-
ვიჩნიოთ). მე, ჩემდა თავად, სესილი რომ შემერთო ცოლად, მასთან
განქორწინებამდე შეიძლება მომეხერხებინა და ის აღარ მყვარებო-
და – და ზუსტად ამ მომენტში, როცა ემერიკის მონათხრობს ვუგდებ-
დი ყურს, მოხდა ის, რომ პირველად, ყოველგვარი სიფრთხილის,
ქარგისა და შეზღუდვის გარეშე, ჩემს ცნობიერებაში შემოვუშვი ეს
საძნელო, ვერაგი და მომაკვდინებელი ცხადი ამბავი – მე ჯერ კიდევ

207
მიყვარდა კამილია. თავისთავად ცხადია, ეს საახალწლო ვახშამი ძა-
ლიან ცუდად დაიწყო.
ემერიკის შემთხვევაში ყველაფერი ბევრად უარესად იყო. გული-
დანაც რომ ამოეგდო სესილის სიყვარული, ეს ამბავი დიდად ვერა-
ფერში გამოადგებოდა – არსებობდნენ პატარა გოგონები და ხაფან-
გიც სრულყოფილი ჩანდა. ფინანსური თვალსაზრისითაც, მისი ამბა-
ვი, მიუხედავად იმისა, რომ ზუსტად ემთხვეოდა იმას, რასაც ზოგა-
დად, განქორწინების შემთხვევაში აკეთებენ ხოლმე, რამდენიმე სა-
განგებოდ შემაშფოთებელ წახნაგს შეიცავდა. ქორწინებაში შეძენი-
ლი ქონება კი საერთო იყო, ძალიან კარგი, ასე არის ხოლმე საზოგა-
დოდ, მაგრამ მის შემთხვევაში ეს ამბავი სულაც არ იყო ხელწამო-
საკრავი. ჯერ ერთი, არსებობდა ფერმა, ახალი ბოსელი, სასოფლო-
სამეურნეო მანქანები (სოფლის მეურნეობა მძიმე ინდუსტრიაა, რო-
მელიც წარმოების მნიშვნელოვან კაპიტალს უძრავად აქცევს, რათა
მცირედი ან სულაც ნულოვანი შემოსავალი მოიტანოს. ემერიკის
შემთხვევაში კი საერთოდაც უარყოფითი იყო შემოსავალი): ნეტა
სესილს ეკუთვნოდა ამ კაპიტალის ნახევარი? იურიდიული იშკილ-
ბაშობების, მთელი სავექილე კორპუსის და, უფრო ზოგადად, კანო-
ნის მიმართ აღშფოთების გადალახვის შემდეგ მამამისმა გადაწყვი-
ტა, ადვოკატი დაექირავებინა, რომელიც ჟოკეი-კლუბის ერთმა ნაც-
ნობმა ურჩია. პირველი დასკვნები, სხვათა შორის, შედარებით და-
მამშვიდებელი გამოდგა, ყოველ შემთხვევაში, ისინი, რომლებიც
ფერმას შეეხებოდა: მიწები კვლავაც ემერიკის მამას ეკუთვნოდა და
ჩატარებული გაუმჯობესებებიც, მთლიანობაში – ახალი ბოსელიცა
და დანადგარებიც – ასეთად შეიძლებოდა ჩათვლილიყო. კანონის
თვალსაზრისით, შეიძლებოდა იმ თეზისის გაძლიერებაც, რომლის
მიხედვითაც ემერიკი მხოლოდ ერთგვარი მმართველი იყო და სხვა
არაფერი. ბუნგალოებს რაც შეეხებოდა: სასტუმრო, წარმოება და
ნაგებობების ერთიანობა მის სახელზე იყო, მხოლოდ მიწები რჩებო-

208
და მამამისის საკუთრებაში. თუ სესილი გაჯიუტდებოდა და ბუნგა-
ლოების ღირებულების ნახევარს მოითხოვდა, სხვა არჩევანი აღარ
ექნებოდათ, საწარმოს იურიდიული ლიკვიდაცია უნდა მოეხდინათ
და დალოდებოდნენ, ვინ აიღებდა ამ საქმეს, რასაც შეიძლება გარ-
კვეული დრო, ეგებ სულაც წლები დასჭირვებოდა. მოკლედო, დაას-
კვნა ემერიკმა უიმედობისა და ზიზღის ერთგვარი ნაზავით, ნაზა-
ვით, რომელიც თქვენი მუდმივი სულიერი მდგომარეობა ხდება, რო-
დესაც განქორწინებისას გარკვეული პროცედურები იწყება, რასაც
ადვოკატებისა და ნოტარიუსების განმარტებები, მოლაპარაკებები,
შეთავაზებები და კონტრშეთავაზებები მოჰყვება, მოკლედ, ბოლო
არ უჩანს ამ ამბავსო.
– ამასთან, ლაპარაკიც ზედმეტია, რომ მამაჩემმა ზღვაზე გამავა-
ლი მიწები გაყიდოს, ისინი, რომლებზეც ბუნგალოებია აშენებული,
ის ამას არასდროს იზამს...
დაუმატა მან.
წლებია, თავს ძალას ატანს, ყოველ ჯერზე, როცა იძულებული
ვხდები, ესა თუ ის ნაკვეთი გავყიდო ანგარიშების გასაწონასწორებ-
ლად; ვიცი, რომ ის ამით ლამის ფიზიკურად იტანჯება. უნდა იცოდე,
რომ ტრადიციული არისტოკრატისთვის – და ის ზუსტად ასეთია, –
არსებითია, რომ საგვარეულო სამფლობელო მომავალ თაობებს გა-
დასცეს. თუ შესაძლებელია, ცოტათი გაზარდოს კიდეც, მაგრამ, ყო-
ველ შემთხვევაში, არ შეამციროს მაინც. მე კი თავიდანვე საგვარეუ-
ლო სამფლობელოს შემცირების მეტს არაფერს ვაკეთებ. უბრალოდ,
სხვანაირად თავი ვერ გამაქვს, ამიტომაც, ბუნებრივია, ყელში ამოუ-
ვიდა ეს ამბავი, უნდა, რომ ფარ-ხმალი დავყარო. ბოლოს პირდაპირ
მითხრა კიდეც, არკურების მოწოდება არასდროს ყოფილა ფერმე-
რობაო... ეს ისე მითხრა, შეიძლება მართლა ასეა, მაგრამ არც სას-
ტუმროს მეპატრონეობა იყო; არადა, უცნაურია, მაგრამ ძალიანაც
მოსწონდა სესილის პროექტი, ხიბლის სასტუმროს პროექტი. თუმცა,

209
უთუოდ მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს ამბავი შატოს აღდგენის საშუა-
ლებას მისცემდა. სამაგიეროდ, ბუნგალოები სულ ფეხებზე ჰკიდია,
ხვალ ვინმემ ბაზუკებით რომ მიწასთან გაასწორო? იქაურობა, მის-
თვის სულერთი იქნება. საშინელება ისაა, რომ მას თითქმის არაფე-
რი სასარგებლო არ გაუკეთებია ცხოვრებაში – ქორწილებში და
დაკრძალვებზე სიარულით, ნადირობით და ჟოკეი-კლუბში შიგადა-
შიგ თითო ჭიქის გადაკვრით კმაყოფილდებოდა. რამდენიმე საყვა-
რელი ჰყავდა, მგონი; მოკლედ, არაფერი განსაკუთრებული. და არ-
კურების მემკვიდრეობაც ხელუხლებელი დატოვა. მე კიდევ ვცდი-
ლობ, რამე ავაწყო, წელებზე ფეხს ვიდგამ, ყოველ დილას ხუთ საათ-
ზე ვდგები, საღამოებს ბუღალტრობაში ვატარებ და... შედეგად კი
ბოლოს ოჯახი გავაღარიბე...

გრძლად ილაპარაკა, ამჯერად მართლა საფუძვლიანად განმარ-

ტა ყველაფერი და, მგონი, ბევრიც არაფერი უკლდა თორმეტ საათს,
როცა შევთავაზე, რამე მუსიკა დადე-მეთქი. უკვე დიდი ხანი იყო,
რაც ეს ერთადერთ რამედ, ერთადერთ შესაძლებელ რამედ ჩანდა
ჩვენს სიტუაციაში. მადლიერებით დამეთანხმა და უკვე აღარ მახ-
სოვს კარგად, რა დადო, იმიტომ რომ მე თვითონ გახლდით ძალიან
მთვრალი, მთვრალი და სასოწარკვეთილი. იმ ამბავმა, რომ კამი-
ლიაზე დავიწყე ისევ ფიქრი, რამდენიმე წამში მომიღო ბოლო. მანამ-
დე სწორედ ძლიერ, ჭკვიან და სხვების ნუგეშისმცემელ მამაკაცად
ვგრძნობდი თავს და ერთბაშად გზასაცდენილ ქაქად ვიქეცი. მოკ-
ლედ, დარწმუნებული ვარ, საუკეთესო რაც ჰქონდა, ის დადო, რაც
თვითონ მოსწონდა ყველაზე მეტად. ერთადერთი ზუსტი მოგონება,
რაც დამრჩა, Childin time-ის ჩანაწერი იყო, 1970 წელს დუისბურგში
პირატულად ჩაწერილი. „კლიფსჰორნებს“ მართლა სწორუპოვარი
ჟღერადობა ჰქონდა. ესთეტიკურად შეიძლება ეს ყველაზე ლამაზი
მომენტი იყო ჩემს ცხოვრებაში. ამას იმ გაგებით ვამბობ, რა გაგები-

210
თაც სილამაზე შეიძლება გამოგვადგეს რამეში. მოკლედ, ალბათ ოც-
დაათჯერ ან ორმოცჯერ გავიმეორეთ და ყოველ ჯერზე მოჯადოე-
ბულებივით ვუსმენდით ჯონ ლორდის მშვიდი ოსტატობით შესრუ-
ლებულ ფონს, სრულ გაფრენას, რომლითაც იან გილანი ჯერ ლაპა-
რაკიდან სიმღერაზე, მერე კი სიმღერიდან ყვირილზე გადადიოდა
და შემდეგ ისევ ლაპარაკს უბრუნდებოდა. უშუალოდ ამას კი იან პა-
ისის მეფური ბრეიქი მოსდევდა. მართალია, ჯონ ლორდი მხარში ედ-
გა თავისი ეფექტურობისა და სიდიადის ჩვეული ნაზავით, მაგრამ
იან პაისის ბრეიქი მაინც უზენაესი იყო, უთუოდ ყველაზე მაგარი
ბრეიქი როკის მთელ ისტორიაში; შემდეგ გილანი ბრუნდებოდა და
მსხვერპლშეწირვის მეორე ნაწილიც იწყებოდა. იან გილანი ახლებუ-
რად გადადიოდა ლაპარაკიდან სიმღერაზე, შემდეგ სიმღერიდან
წმინდა წყლის ყვირილზე, მაგრამ, სამწუხაროდ, ნაწარმოები მალე-
ვე მთავრდებოდა და ისღა დაგვრჩენოდა, ნემსი ისევ დასაწყისში
დაგვედო. შეგვეძლო უბოლოოდ გვექნა ასე. მთლად უბოლოოდ – არ
ვიცი, ეს ალბათ მაინც ილუზიაა, თუმცა ლამაზი ილუზია. მახსოვს,
ემერიკთან ერთად „დიპ ფარფლის“ კონცერტზე ვიყავი სპორტის სა-
სახლეში, კარგი კონცერტი გამოდგა, მაგრამ დუისბურგისას მაინც
ვერ შეედრებოდა. ბებრები ვიყავით, ასეთი მომენტები ახლა სულ
უფრო და უფრო იშვიათი გახდებოდა, მაგრამ ეს ყველაფერი ჩვენი,
როგორც ჩემი, ისე მისი სულთმობრძაობის ჟამს დაგვიბრუნდებოდა.
ჩემს შემთხვევაში კამილიაც იქნებოდა და ალბათ კეიტიც. აღარ ვი-
ცი, როგორ დავბრუნდი შინ, მახსოვს, როგორ დავავლე ხელი შინაუ-
რული კუპატის ერთ ნაჭერს, რომელსაც დიდხანს ვღეჭავდი ჩემი
4x4-ის საჭესთან და თან ისე, რომ გემოს ვერც ვგრძნობდი სინამდვი-
ლეში.

211
 1-ლი იანვრის დილა ყველა სხვა დილასავით გათენდა – ჩვენს
მძიმე ცხოვრებას დაათენდა. მეც წამოვდექი და ყურადღებით გავ-
ხედე განთიადს, რომელიც ბუნებით ნისლიანი, მაგრამ არაჭარბნის-
ლიანი, ჩვეულებრივად ნისლიანი აღმოჩნდა. საახალწლო გადაცემე-
ბი დინებას მიუყვებოდა მთავარ გასართობ არხებზე, თუმცა ვერც
ერთ მომღერალ ქალს ვერ ვცნობდი. მიუხედავად ამისა, მომეჩვენა,
რომ ლათინოსექსბომბები ადგილს უთმობდნენ შესაბამის კელტებს,
მაგრამ მე მხოლოდ ეპიზოდური და მიახლოებითი, მთლიანობაში,
ოპტიმისტური ხედვა მქონდა ცხოვრების ამ წახნაგისა: თუ მსმენე-
ლებმა ასე გადაწყვიტეს, გარკვეულწილად, ჯობდა კიდეც. ოთხი სა-
ათისთვის შატოსკენ გავემართე. ემერიკი ჩვეულ მდგომარეობას
დაჰბრუნებოდა, ანუ მოღუშული, გაბუტული და სასოწარკვეთილი
იჯდა. მზერაგაშტერებული შლიდა და აწყობდა თავის საშტურმო
თოფს, „შმაიზერს“. სწორედ მაშინ ვუთხარი, სროლის სწავლა მინდა-
მეთქი.
– როგორი სროლის? თავდაცვითი სროლის თუ სპორტულის? –

212
გახარებული სახე ჰქონდა, კონკრეტულ, ტექნიკურ საკითხს რომ შე-
ვეხე და გულზე მოეშვა, წინა დღის საუბარს რომ არ მივუბრუნდი.
– ცოტათი ორივე, მე მგონი...
სიმართლე ითქვას, ორნითოლოგთან დაპირისპირების დროს
ბევრად უფრო დამშვიდებული ვიქნებოდი, თან რევოლვერი რომ
მქონოდა, თუმცა მიზანში სროლაშიც იყო რაღაც, რაც უკვე დიდი
ხანია, მიზიდავდა.
– თავდაცვით იარაღად მოკლელულიანი „სმით & უესონი“ შემიძ-
ლია მოგცე. სიზუსტე ნაკლები აქვს გრძელლულიანთან შედარებით,
მაგრამ ადვილი სატარებელია. ეს „მაგნუმ 3 5 7 “-ია, ათ მეტრზე უპ-
რობლემოდ კლავს და უმარტივესი სახმარია, ხუთ წუთში აგიხსნი.
სპორტულ სროლას რაც შეეხება...
ხმა უფრო მჟღერი გაუხდა და მასში გამოცოცხლების ისეთი
თრთოლა შევამჩნიე, როგორიც ჩვენი ოცწლიანი ურთიერთობის
განმავლობაში ჯერ არ შემენიშნა, – სპორტულ სროლაზე მართლა
ჭკუა მეკეტება, წლები მივუძღვენი ამ საქმეს, ხომ იცი. მართლა
არაჩვეულებრივი რამეა. იმ მომენტში, როცა მიზანი შენი სამიზნის
შუაში მოექცევა, უკვე სხვაზე ვეღარაფერზე ფიქრობ, ყველა სადარ-
დებელი გავიწყდება. აქ დასახლების პირველი წლები იმდენად მძიმე
გამოდგა, იმდენად მძიმე, რომ ვერც კი წარმოვიდგენდი. მგონია,
რომ ვერც კი გავუძლებდი სროლის სეანსების გარეშე. ახლა, ცხა-
დია...
მარჯვენა ხელი ჰორიზონტალურად გაიშვირა და, მართლაც,
რამდენიმე წამში აუკანკალდა, მართალია, ოდნავ, მაგრამ აუკან-
კალდა.
არაყთან... სრული შეუთავსებლობაა, უნდა აირჩიო ადამიანმა.
თუმცა ჰქონდა კი არჩევანი? განა ვინმეს აქვს არჩევანი? ეჭვები
მაწუხებდა ამის თაობაზე.– სპორტული სროლისთვის ერთი იარაღი
მაქვს, რომელზეც ვგიჟდებოდი, „სტერ მანლიხერი“, HS50, შემიძლია
გათხოვო, თუ გინდა, მაგრამ ჯერ უნდა შევამოწმო და გავწმინდო

213
საფუძვლიანად. სამი წელია, არ მიხმარია და ამ საღამოს მივხედავ.
მსუბუქი ტორტმანით გაემართა იარაღის საცავისკენ. კედელში
შემავალი სამი კარი და, ამის უკან, ოციოდ იარაღი – თოფები, კარა-
ბინები და რამდენიმე მოკლელულიანი იარაღი – ასევე ვაზნებით
სავსე ათობით ყუთი ინახებოდა. „სტეირ მანლიხერმა“ გამაკვირვა,
არაფრით არ ჰგავდა კარაბინს, რუხი ფოლადის უბრალო, სრულიად
აბსტრაქტულ ცილინდრს უფრო წააგავდა. სხვა ნაწილებიც არის,
რასაკვირველია, უნდა აიწყოს... მაგრამ ლულის დამზადების სიზუს-
ტე მთავარია, მერწმუნეო... ლულა წამით სინათლისკენ გამოსწია,
ტკბობის საშუალება რომ მოეცა ჩემთვის. კი, ცილინდრი იყო, უთუ-
ოდ სრულყოფილი ცილინდრი. მზად ვიყავი, დავთანხმებოდი. კარგი,
მივხედავო... დაასკვნა და მეტად აღარ გაუმეორებია დაჟინებით,
ხვალ დაგახვედრებო.

მართლაც, მეორე დილას, რვა საათზე თავისი პიკაპი ბუნგალოს

წინ გააჩერა. ნამდვილად უჩვეულოდ აგზნებული ჩანდა. „სმით & უე-
სონი მალე ავითვისე, ასეთი მოწყობილობები გასაოგნებლად მარ-
ტივი სახმარია. „სტეირ მანლიხერი“ სხვა საქმე იყო, საბარგულიდან
მტკიცე პოლიკარბონატის დამცავი შალითა ამოიღო და მაგიდაზე
ფრთხილად დადო. შიგნით, პენოპლასტის ბუდეებში ზუსტად ჩაწყო-
ბილი და უკიდურესი სიზუსტით გამოჩარხული რუხი ფოლადის ოთ-
ხი ელემენტი მოჩანდა, რომელთაგანაც არც ერთი არ მოგაგონებ-
დათ უშუალოდ იარაღს და რომლებიც რამდენჯერმე ამაწყობინა და
დამაშლევინა: ფულის გარდა იყო დასადგმელი, მჭიდი და სამფეხა
საყრდენი. აწყობილი, ეს ერთიანობა კვლავაც არ ჰგავდა კარაბინს
ამ სიტყვის ჩვეულებრივი გაგებით, უფრო ლითონის ერთგვარ ობო-
ბას მოგაგონებდათ, მკვლელ ობობას, რომელშიც ესთეტიკური მორ-
თულობის სიჭარბე არ დაიშვებოდა, არც ერთი გრამი ლითონი არ
იყო უსარგებლო და ნელ-ნელა ვიწყებდი მისი ენთუზიაზმის გაგებას

214
– მგონი, არასდროს მენახა არც ერთი ტექნოლოგიური ნივთი, რო-
მელიც სრულქმნილების ასეთ შეგრძნებას უტოვებდა ადამიანს. ლი-
თონის ნაწილების აწყობის დასრულებისთანავე სამიზნე ჭოგრი და-
უმატა. „სვაროვსკი DS5 “-იაო, დააზუსტა, და ამას ძალიან ცუდად
უყურებენ სპორტული სროლის წრეებში, პირდაპირ აკრძალულია
შეჯიბრებების დროს, უნდა გვესმოდეს, რომ ტყვიის ტრაექტორია
არაა სწორხაზოვანი და ძალაუნებურად პარაბოლურია. სპორტული
სროლის ინსტანციები ღაღადებენ, ეს გამოცდის ნაწილს შეადგენს
და ნორმალურია, რომ შეჯიბრის მონაწილეები ცენტრიდან ოდნავ
მაღლა დამიზნებას მიეჩვიონ, რომ ამით პარაბოლური ცდომილება
გაითვალისწინონო. „სვაროვსკის“ ლაზერული სამიზნე აქვს ინტეგ-
რირებული, მიზნამდე მანძილსაც ზომავს და კორექციასაც თვითონ
აკეთებს. ამიტომაც შენ აღარ გიწევს ამაზე ფიქრი და ცენტრში
უმიზნებ. სპორტული სროლის წრეებში უფრო ტრადიციონალისტე-
ბი ჭარბობენ, უაზრო გართულებების დამატება უყვართ. ამიტომაც
მალევე შევეშვი შეჯიბრებებს. მოკლედ, „სვაროვსკის“ დამაგრება
განვიზრახე და გადასატანი ყუთი ზომაზე დიდი გავაკეთებინე. მაგ-
რამ მთავარი მაინც იარაღია. ახლა გავალთ და გამოვცდითო...
კარადიდან საბანი გამოიღო. პირდაპირ დაწოლილი მსროლელის
პოზიციიდან დავიწყებთ, ამას დედოფლის პოზიცია ჰქვია და ყველა-
ზე მეტი სიზუსტის საშუალებას იძლევა. მაგრამ მოსახერხებლად უნ-
და გაწვე ძირს, სიცივისგან და ნესტისგან უნდა დაიცვა თავი, თორემ
ამან შეიძლება ხელის კანკალი დაგაწყებინოსო.
ფერდის თავში გავჩერდით, საიდანაც ხედი ზღვისკენ იშლებოდა,
საბანი ბალახიან მიწაზე გაშალა და ას მეტრში, ქვიშაში ჩასობილ
ნავზე მიმანიშნა. ხედავ საღებავით გაკეთებულ ნომრის წარწერას
გვერდით, BOZ-43-ს? შეეცადე, ტყვია 0-ს შუაგულში მოახვედრო.
დიამეტრი დაახლოებით ოცი სანტიმეტრია; „სტერ მანლიხერით“
კარგი მსროლელი უპრობლემოდ მოარტყამდა ათასხუთასი მეტრი-
დან; მაგრამ არა უშავს, ასე დავიწყოთო.

215
 საბანზე გავწექი. იპოვე მოსახერხებელი მდგომარეობა, ნუ იჩქა-
რებო... არანაირი მიზეზი აღარ უნდა გქონდეს განძრევისთვის; სუნ-
თქვის გარდა არავითარიო.
დიდი გართულების გარეშე მივაღწიე ამას. კონდახს მრუდე, პრი-
ალა ზედაპირი ჰქონდა და იოლად ჯდებოდა ჩემი მხრის ჩაღრმავე-
ბაში.
შეგხვდებიან ძენისნაირი ტიპები, რომლებიც გეტყვიან, მთავარი
მხოლოდ ისაა, რომ შენ და შენი სამიზნე ერთნი უნდა იყოთო. მე არ
მჯერა ასეთი ყლეობების, სხვათა შორის, იაპონელები არარაობები
არიან სპორტულ სროლაში, არასდროს არც ერთი საერთაშორისო
შეჯიბრება არ მოუგიათ. სამაგიეროდ, სიმართლეა, რომ მიზანში
ზუსტი სროლა ძალიან ჰგავს იოგას: ცდილობ, შენს სუნთქვასთან
ერთიანობას მიაღწიო. ამიტომაც ისუნთქე ნელა, სულ უფრო და უფ-
რო ნელა, რაც შეგიძლია ნელა და ღრმად. და, მზად რომ იქნები, მი-
ზანი შენი სამიზნის შუაში მოაქციო.
შევუდექი მონდომებით. კარგია? მიაღწიეო? დასტური ვუთხარი.
მაშინ ახლა ის უნდა იცოდე, რომ არ ცდილობ აბსოლუტურ გაუძრა-
ვებას. უბრალოდ, ეს შეუძლებელია. გინდა-არგინდა, მოძრაობ, რაკი
სუნთქავ. მაგრამ ძალიან ნელა მოძრაობას უნდა მიაღწიო, წინ და
უკან, თანაბრად, რომელსაც შენი სუნთქვა წარმართავს, სამიზნის
ცენტრის აქეთ-იქით. როგორც კი ამას მოახერხებ, როგორც კი მოძ-
რაობას ჩაავლებ, საკმარისია, ჩახმახს გამოჰკრა იმ მომენტში, როცა
ცენტრში იქნები. სულ ერთი ბეწო მოძრაობა, მეტი არა, ზემგრძნო-
ბიარეზეა დაყენებული. HS50 მოდელია, რომელიც ერთ გასროლაზე
ყენდება; თუ ხელახლა მოგინდება სროლა, თავიდან უნდა დატენო;
ამიტომაა, რომ სნაიპერები ამას ნამდვილ ომებში არ იყენებენ, ისი-
ნი, უპირველეს ყოვლისა, ეფექტიანობას დაეძებენ და იქ სახოცად
დადიან. პირადად მე კიდევ, მგონია, კარგია, ერთი შანსი რომ გაქვს
ადამიანსო.

216
 ცოტა ხნით დავხუჭე თვალები, თავიდან რომ ამეცილებინა ამ არ-
ჩევანის მოსალოდნელ შედეგებზე ფიქრი და მერე გავახილე. საქმე
კარგად მიდიოდა, როგორც მითხრა, ასოები BOz ნელა გადი-გამო-
დიოდა ჩემს სამიზნეში, ჩახმახს იმ მომენტში გამოვკარი, რომელიც
ზუსტი მეჩვენა. ძალიან სუსტი, ჭყაპუნის მაგვარი ხმა გაისმა. მარ-
თლაც არაჩვეულებრივი რამე აღმოჩნდა, რამდენიმე წუთი დროის
მიღმა, წმინდად ბალისტიკურ სივრცეში გავატარე. წამოდგომისას
დავინახე, როგორ მიუშვირა ემერიკმა თავისი დურბინდი პატარა
ნავს.
– არა უშავს, ძალიან არა უშავს...
მითხრა და ჩემკენ შემობრუნდა, – შუაში ვერა, მაგრამ დახატულ
0-ში კი მოგიხვედრებია ტყვია. მოკლედ, ათ სანტიმეტრში ხარ მიზ-
ნიდან. პირველი სროლისთვის, ასი მეტრის მანძილზე, მე ვიტყოდი,
ძალიან კარგი შედეგია.
წასვლამდე მირჩია, დიდხანს ივარჯიშე უძრავ სამიზნეზე, სანამ
„მოძრავ მიზანზე“ გადახვიდოდეო. სარეგისტრაციო ასოები შესანიშ-
ნავად გამოდგებოდა, საშუალებას მაძლევდა, ზუსტად დამემიზნები-
ნა. ნავის დაზიანება უპრობლემოდ შეგიძლიაო, მითხრა, როცა შე-
ვიცხადე; მფლობელს ვიცნობ (ეგ იქით იყოს და ნამდვილი ყლეაო)
და, ისეთი პირი უჩანს, ეგ ნავი არასდროს აღარ შეცურდება ზღვა-
შიო. ათი კოლოფი დამიტოვა, თითო – ორმოცდაათვაზნიანი.

217
 მომდევნო რამდენიმე თვის განმავლობაში ყოველ დილით სულ
ცოტა ორ საათს მაინც ვვარჯიშობდი. ვერ ვიტყვი, ყველა სადარდე-
ბელი გადამავიწყდა-მეთქი, მაგრამ ის კი სიმართლეა, რომ სროლი-
სას სიმშვიდისა და შედარებითი უშფოთველობის პერიოდი მიდგე-
ბოდა ხოლმე. ამასთან, „კაპტორიქსიც“ მეხმარებოდა, ვერ უარვყოფ,
და ალკოჰოლის დღიური დოზებიც ზომიერების ფარგლებში რჩებო-
და. მხნეობას მმატებდა ის ამბავიც, რომ მაქსიმალურზე ნაკლებ, 15-
მილიგრამიან დოზაზე ვიყავი გაჩერებული. სურვილებსა და სიცოც-
ხლის საფუძვლებს მოკლებული (სხვათა შორის, ნეტა ეს ორი რამ
ერთმანეთის თანასწორია? რთული საკითხი იყო, რაზეც კარგად ჩა-
მოყალიბებული შეხედულება არ მქონდა), სასოწარკვეთილებას მი-
საღებ დონეზე ვინარჩუნებდი, შეიძლება იცოცხლო და თან სასო-
წარკვეთილი იყო, ბევრი ვინმეც კი ცხოვრობს ასე. დროგამოშვებით
საკუთარ თავსაც ეკითხებიან, შეიძლება თუ არა, მოვდუნდეთ და
ერთი ჩასუნთქვა იმედი ჩავისუნთქოთო. მოკლედ, ამ შეკითხვას უს-
ვამენ საკუთარ თავს და შემდეგ უარყოფით პასუხსაც სცემენ. სიმ-

218
ტკიცეს იჩენენ და მერე ეს ყველაფერი გულისამაჩუყებელ სანახაო-
ბად იქცევა ხოლმე.
სროლის საქმეში სწრაფად მივიწევდი წინ, შეიძლება ითქვას,
შთამბეჭდავი სისწრაფითაც კი. ორი კვირაც არ დამჭირვებია და
არა მხოლოდ 0-ს შუაში, არამედ B-ს დახურული მრუდების შიგნით
და 4-იანის სამკუთხედში ვახვედრებდი. სწორედ მაშინ დავიწყე
„მოძრავ სამიზნეზე“ ფიქრი. ასეთები არ გვაკლდა პლაჟზე, ყველაზე
თვალში საცემები კი ზღვის ჩიტები იყვნენ.
ცხოვრებაში არ მომეკლა ცხოველი – შემთხვევა არ მომცემია.
თუმცა, შეიძლება ითქვას, ამის წინააღმდეგი სულაც არ გახლდით.
რამდენადაც აღმაშფოთებდა ინდუსტრიული მესაქონლეობა, იმდე-
ნად არაფერი მქონდა ნადირობის საწინააღმდეგო, რომელიც ცხოვე-
ლებს თავიანთ ბუნებრივ გარემოში ტოვებს და მათ თავისუფლად
სირბილისა და ფრენის საშუალებას აძლევს მანამდე, სანამ კვებით
ჯაჭვში ზემდგომი მტაცებლისგან არ დაიხოცებიან. „სტეირ მანლი-
ხერ“ HS50 მე კვებით ჯაჭვში ზემდგომ მტაცებლად მაქცევდა, ამაში
ეჭვის შეტანაც არ შეიძლებოდა. რჩებოდა ის, რომ ჯერ არც ერთი
ცხოველი ჩემი თოფის ლულის ბოლოში არ მოქცეულიყო.

ერთ დილასაც გავბედე. ათ საათს ოდნავ გადასცდენოდა. ჩემს

საბანზე ვიწექი, ფერდობის თავში, გრილი, სასიამოვნო ამინდი იდგა
და სამიზნეები არ მაკლდა.
ერთ-ერთი ფრთოსანი დიდხანს დავიჭირე სამიზნე მოწყობილო-
ბის შუაში, არც თოლია იყო და არც ყარაბალახი, არცთუ ცნობილი,
ერთი უბრალო და პატარა, არაფრით გამორჩეული გრძელფეხება
ფრთოსანი, როგორიც არაერთხელ მყავდა უკვე ნანახი პლაჟზე. ერ-
თგვარად პლაჟების პროლეტარი, სინამდვილეში ერთი სულელი,
ბოროტმზერიანი ფრთოსანი, პატარა მექანიკური მკვლელი, რომე-
ლიც მაღალი ფეხებით დახტუნავდა და რომლის ავტომატური და
იოლად გამოსაცნობი ქცევა მხოლოდ მაშინ წყდებოდა, როდესაც

219
მსხვერპლს შეარჩევდა საბოლოოდ. მისთვის თავის წაცლით შემეძ-
ლო მრავალი კუჭფეხიანისთვის შემენარჩუნებინა სიცოცხლე და
ბევრი თავფეხიანისთვისაც. მოკლედ, მცირე ვერსია ისე შემომქონ-
და კვებით ჯაჭვში, რომ მე თვითონ ინტერესი არა მქონია, ეს საძა-
გელი ბეღურა ალბათ არც იჭმებოდა. უბრალოდ, უნდა მხსომებოდა,
რომ მამაკაცი ვარ, ბატონ-პატრონი, და სამართლიანმა ღმერთმა
სამყარო რომ შექმნა, სწორედაც მე მომარგო.
დაპირისპირება რამდენიმე წუთს გაგრძელდა, სულ ცოტა, სამს
მაინც, ალბათ უფრო ხუთს ან ათს, შემდეგ ხელი ამიკანკალდა და
მივხვდი, რომ ჩახმახს თითს ვეღარ გამოვკრავდი. ნაღდად ქალაჩუ-
ნა ვიყავი და მეტი არაფერი, ერთი საცოდავი და უმნიშვნელო ქალა-
ჩუნა, თანაც სიბერის პირას მისული. „ვისაც არ ჰყოფნის მოკვლის
გამბედაობა, იმას არც სიცოცხლის გამბედაობა ეყოფა“, ეს ფრაზა
გაუჩერებლად მიტრიალებდა თავში და მხოლოდ მტკივნეულ კვალს
მიტოვებდა. ბუნგალოსკენ გავბრუნდი და იქიდან ათი ცარიელი
ბოთლი წამოვიღე, რომლებიც უწესრიგოდ დავაწყვე ფერდობის პი-
რას. ორი წუთიც არ დამჭირვებია, ყველა ნამსხვრევებად ვაქციე.
როგორც კი ყველა ბოთლი ავაფეთქე, შევამჩნიე, რომ ვაზნების
მარაგი მიმთავრდებოდა. ორი კვირა იქნებოდა, რაც ემერიკი არ მე-
ნახა, თუმცა ისიც შევნიშნე, რომ, ახალი წლიდან მოყოლებული,
სულ ნაირ-ნაირ სტუმრებს ღებულობდა – ხშირად იდგა სხვადასხვა
4x4-ები და პიკაპები შატოს ეზოში და ვხედავდი, როგორ აცილებდა
ხოლმე მანქანამდე მასავით სამუშაო ტანსაცმელში ჩაცმულ, თავისი
ასაკის მამაკაცებს – ადგილობრივ მიწათმოქმედებს, ალბათ.
იმ დროს, როდესაც შატოს ვუახლოვდებოდი, ორმოცდაათიოდე
წლის ვიღაც ტიპთან ერთად გამოვიდა, რომელიც ორი დღის წინ უკ-
ვე დამენახა – ერთი ფერმკრთალი, ჭკვიანი და მოწყენილსახიანი
ტიპი იყო. ორივეს მუქი ტანსაცმელი ეცვა და მუქი ლურჯი ჰალსტუ-
ხები ეკეთა, რომლებიც ძალიან არ უხდებოდა მათ კოსტიუმებს.
უცებ ვირწმუნე, რომ მანვე ათხოვა ჰალსტუხი იმ კაცს. ჩემი თავი

220
ასე გააცნო, მეგობარია, რომელიც ბუნგალოს ქირაობსო. არ უხსე-
ნებია, სოფლის მეურნეობის სამინისტროში რომ ვმუშაობდი წინათ,
რის მიზეზსაც მალევე მივუხვდი. ფრანკი ლა-მანშის პროფკავშირის
პასუხისმგებელი პირიაო, დაუმატა ბოლოს. რამდენიმე წამს დავი-
ცადე, სანამ დააზუსტებდა: გლეხთა კონფედერაციააო. ეჭვიანი სა-
ხით დაიქნია თავი და დაუმატა: ხანდახან ვფიქრობ, „სასოფლო კო-
ორდინაციას“ ხომ არ უნდა შევუერთდეთ. არ ვიცი, არა ვარ დარწმუ-
ნებული, ამჟამად არაფერში აღარა ვარ დარწმუნებულიო...
– დაკრძალვაზე მივდივართ აქვე, – დაუმატა ემერიკმა.
ერთი კოლეგა გვყავს კარტერეში და ტყვია დაიხალა შუბლში
ორი დღის წინ.
– უკვე მესამეა წლის დასაწყისიდან...
დაუმატა ფრენკმა, – მაზეგისთვის, კვირის ნაშუადღევისთვის,
კარტერეში პროფკავშირის შეკრება ჰქონდა დანიშნული. ძალიან გა-
უხარდებოდა ჩემი დასწრება, მისვლა რომ მნდომოდა. რამე უნდა ვი-
ღონოთ, ყოველ შემთხვევაში, ვერ დავუშვებთ რძის ფასის ახალ
კლებას, ამ ამბავს ასე თუ გავატარებთ, ისე დაგვენძრევა სულ ყვე-
ლას ბოლომდე, რომ ჯობს, ახლავე შევწყვიტოთ ყველაფერი.
ფრანკის პიკაპში ჩაჯდომის წინ ემერიკმა მზერით მომიბოდიშა.
მე მასთან საერთოდ არ მილაპარაკია ჩემს გრძნობისმიერ ცხოვრე-
ბაზე, სიტყვაც არ დამეძრა კამილიას შესახებ. ამას ახლა მივხვდი,
მაგრამ, ზოგადად, ძნელი არ არის რამის თქმა, ყველაფერი ისედაც
გასაგებია და ის უთუოდ მიხვდებოდა, რომ მე ახლა არ მილხინდა,
რომ მეწველი მესაქონლეობის მუშაკთა ბედ-იღბალი ძნელად აღმიძ-
რავდა აქტიურ თანაგრძნობას.

საღამოს შვიდი საათისთვის დავბრუნდი, ემერიკს უკვე მოესწრო

ნახევარი ბოთლი არყის ჩაცლა. დაკრძალვას ისე ჩაუვლია, როგო-
რიც წარმოგვიდგენია ხოლმე. თვითმკვლელს ოჯახი არ ჰყოლია,
ვერ უპოვია ცხოვრებაში ვერავინ, ვისთანაც ოჯახს შექმნიდა. მამა

221
გარდაცვლილია, დედამისი კი ცოტათი ბავშვობაში ყოფილა გადა-
ვარდნილი და უბოლოოდ იმეორებდა, დროება შეიცვალა, დროება
შეიცვალაო.
– რაც შეეხება ფრენკს, ზედაპირულად ავუხსენი ვითარება, – მო-
მიბოდიშა ბოლოს, – იძულებული გავხდი, მეღიარებინა, ასე თუ ისე
რომ ერკვევი სასოფლო-სამეურნეო საქმეში. მაგრამ არ გაბრაზებუ-
ლა შენზე, არ დაიჯერო, კარგად ესმის, მოხელეებს მანევრირების
ფარგლები შეზღუდული რომ აქვთ.
მე არ ვყოფილვარ მოხელე, რაც სულაც არ მიფართოებდა მოქმე-
დების ფარგლებს. ვცდუნდი, მეც ხომ არ გადავიდე არაყზე-მეთქი –
რაში გვარგებდა ჩვენი სატანჯველის გაგრძელება? თუმცა რაღაცამ
მაინც შემაკავა და ემერიკს ვთხოვე, ერთი ბოთლი თეთრი გაეხსნა
ჩემთვის. თავი დამიქნია და, სანამ დამისხამდა, ისე გაკვირვებით
დაყნოსა სასმელი, თითქოს უფრო ბედნიერი დროების რაღაც მოგო-
ნებას ყნოსავო.
მოხვალ კვირასო, ისე მსუბუქად მკითხა, გეგონება, რაღაც სამ-
ხიარულო, მეგობრულ შეკრებაზე მეპატიჟებოდა. არ ვიცოდი, ალ-
ბათ კი, მოვალ, თუმცა მაინც რას ელოდები ამ შეკრებისგან-მეთქი,
ვკითხე. რამე აქცია უნდა დაიგეგმოს-მეთქი? მისი აზრით, ჰო, ალ-
ბათ ჰო, მწარმოებლებს მართლა ყელში ჰქონდათ ამოსული და, სულ
ცოტა, კოოპერატივებისთვის და დიდი წარმოებებისთვის რძის მი-
წოდების შეწყვეტას აპირებდნენ. უბრალოდ, ორი-სამი დღის შემ-
დეგ, როცა რძიანი ცისტერნები პოლონეთიდან ან ირლანდიიდან ჩა-
მოვიდოდნენ, მაშინ რაღას იზამდნენ? თოფებით გადაკეტავდნენ
გზებს? ესეც რომ მოეხერხებინათ, მაშინ რაღას იზამდნენ, როცა
ცისტერნები პოლიციის დაცვის ქვეშ ჩამოივლიდნენ? ცეცხლს გაუხ-
სნიდნენ?
„სიმბოლური აქციების“ იდეამ გამიელვა გონებაში, მაგრამ სირ-
ცხვილისგან დამბლა დამეცა, სანამ ფრაზას დავასრულებდი. დავას-
ხათ ჰექტოლიტრობით რძე კაენის პრეფექტურის წინო, დაუმატა

222
ემერიკმა. ცხადია, შეიძლებოდა ამის გაკეთება, მაგრამ ეს ერ-
თდღიანი მედიაამბავი იქნებოდა, მეტი არა და, გულის სიღრმეში,
არა მგონია, ამაში მონაწილეობის დიდი სურვილი მქონოდა. მე ერ-
თი იმათგანი ვიყავი, ვინც ცისტერნებით ჩაღვარა რძე სენ-მიშელის
მთის ყურეში 2009 წელს და ეს ძალიან ცუდ მოგონებად დამრჩა. ყო-
ველ დილას ძროხები წველო, ცისტერნები ავსო და ბოლოს ყველა-
ფერი რაღაც არაღიარებულ ამბავში მოისროლო... მგონი, ამას თო-
ფით გამოსვლა მერჩია.
წამოსვლის წინ ვაზნების რამდენიმე კოლოფი გამოვართვი. ვერ
წარმომედგინა, რომ სიტუაცია შეიარაღებული დაპირისპირებისკენ
გადაიხრებოდა. უფრო სწორად, საერთოდ არაფერი წარმომედგინა,
თუმცა რაღაც შეშფოთება მაინც გამოსჭვიოდა მათი სულიერი
მდგომარეობიდან. ზოგადად, არაფერი არ ხდება, მაგრამ ხანდახან
რაღაც ხდება და ამისთვის მართლა არ ვართ ხოლმე მზად. ყოველ
შემთხვევაში, ცოტა სროლაში ვარჯიში ნამდვილად არ მავნებდა.

223
 პროფკავშირის შეხვედრა კარტერეში ჩატარდა, „ტერმინუსის“
მოედანზე მდებარე უზარმაზარ ლუდხანაში, რომელიც, მგონი, ზუს-
ტად მოპირდაპირე მხარეს მდებარე ძველი სადგურის გადაკეთებულ
ნაწილს შეადგენდა და ნახევრად უკვე ბალახბულახს დაეპყრო. კვე-
ბის ამბავში კარტერე უმეტესად პიცებს გვთავაზობდა. დიდი დაგ-
ვიანებით მიედი, სიტყვები უკვე წარმოთქმული იყო, თუმცა მაგიდას
ერთი ასი გლეხი მაინც უჯდა ჯერ კიდევ. უმრავლესობა ლუდს ან
ჭიქა თეთრ ღვინოს სვამდა. ცოტას ლაპარაკობდნენ – კრების ატ-
მოსფეროს მხიარულებისა არაფერი ეტყობოდა – დაუნდობელი მზე-
რები მტყორცნეს, როდესაც ემერიკის მაგიდისკენ გავემართე. ემე-
რიკი ფრანკის და სხვა სამი ტიპის კომპანიაში იჯდა. მათაც გონიერი
და მოწყენილი სახეები ჰქონდათ და ტოვებდნენ შთაბეჭდილებას,
რომ განათლება მიღებული ჰქონდათ, სულ მცირე, სასოფლო-სამე-
ურნეო განათლება მაინც. უთუოდ სხვა პროფკავშირებიდან იყვნენ.
არც ისინი ლაპარაკობდნენ ბევრს, უნდა ითქვას, რომ რძის ფასის

224
ვარდნა (იქამდე „თავისუფალ ლა-მანშში52 შევკრიბე ცნობები) ამჯე-
რად მკვეთრი აღმოჩნდა, თავში უროს ჩარტყმასავით. იმის საფუძ-
ველსაც კი ვერ ვხედავდი, რაზე უნდა აეგოთ შესაძლო მოლაპარაკე-
ბები.
– ხელს გიშლით...
ვეცადე, მსუბუქი ტონით მეთქვა. ემერიკმა შეჭირვებული მზერა
მესროლა.
– სულაც არა, სულაც არა...
მიპასუხა ფრენკმა, რომელიც წინა ნახვასთან შედარებით, კიდევ
უფრო დაქანცული და მოცელილი მეჩვენა.
– დაგეგმეთ აქცია? – არ ვიცი, რამ მიბიძგა ამ შეკითხვის დასმის-
კენ, სურვილიც არ მქონია, პასუხი გამეგო.
– ვმუშაობთ, ვმუშაობთ...
ფრანკმა უცნაური, ცოტათი მტრული, მაგრამ წარმოუდგენლად
სევდიანი და სასოწარკვეთილი მზერ, მტყორცნა ქვევიდან, თითქოს
უფსკრულის მეორე მხრიდან მელაპარაკებოდა და მაშინ უკვე ნამ-
დვილი უხერხულობა ვიგრძენი. მე არაფერი მესაქმებოდა იმათ შო-
რის, არ გახლდით მათი სოლიდარული და ვერც ვიქნებოდი. მე არ
ვცხოვრობდი მათნაირი ცხოვრებით. ჩემი ცხოვრება სულაც არ იყო
მათსაზე უფრო ბრწყინვალე, მაგრამ არც მათნაირი იყო, ეს იყო და
ეს. მალევე დავემშვიდობე, ხუთ წუთზე მეტს არ დავრჩენილვარ,
მაგრამ გამოსვლისას უკვე მივხვდი, რომ ამჯერად ყველაფერი შეიძ-
ლება მართლა ცუდად დატრიალებულიყო.

მომდევნო ორ დღეს ბუნგალოში დავრჩი გამოკეტილი, ბოლო

სურსათს ვითვისებდი და სხვადასხვა არხებს ვუყურებდი. ორჯერ
ვცადე მასტურბირება. ოთხშაბათ დილას პეიზაჟი ნისლის ვეებერ-

52
„თავისუფალი ლა-მანში“ – ზოგადი ინფორმაციის შემცველი ყოველკვირეუ-
ლი გამოცემა ნორმანდიაში
225
თელა, თვალუწვდენელ ტბაში იყო ჩაძირული, ბუნგალოდან ათ მეტ-
რში არაფერი ჩანდა. არადა, უნდა გავსულიყავი რაღაცების მოსამა-
რაგებლად, სულ ცოტა ბარნევილ-კარტერეს „კარფურის“ მარკეტში
მაინც. დაახლოებით ნახევარი საათი დამჭირდა ძალიან ფრთხილი
სვლით, ისე რომ 40 კილომეტრ/საათისთვის არ გადამიჭარბებია.
დროდადრო ბუნდოვანი ყვითელი ნათება სხვა მანქანის მოახლოე-
ბას მაუწყებდა. კარტერე, ჩვეულებრივ, პატარა მხიარულ ბალნეო-
ლოგიურ კურორტს მიაგავდა, თავისი სასეირნო გემების პორტით,
საზღვაო მოწყობილობების მაღაზიებით, გასტრონომიული რეს-
ტორნით, რომელიც კლიენტს ყურეში დაჭერილ ხამანწკებს სთავა-
ზობს. დღეს ბურუსში ჩაფლულ ქალაქ-მოჩვენებას ჰგავდა, სუპერ-
მარკეტისკენ მიმავალ მთელ გზაზე არც მანქანა არ შემხვედრია და
არც ვინმე ქვეითი. თითქმის გაუკაცრიელებულმწკრივებიანი „კარ-
ფურის“ მარკეტი ცივილიზაციის, ადამიანთა ოკუპაციის უკანასკნელ
ბურჯს ჰგავდა. უსაფუძვლო, მაგრამ ძლიერი წინათგრძნობით, რომ
ალყაში ყოფნა და იქ გაძლება მომიწევდა, ყველი, ხორცეულ-ძეხვეუ-
ლი და წითელი ღვინო მოვიმარაგე.
დარჩენილი დღე სანაპიროს გასწვრივ მიმავალ გზაზე, სრულად
დახშულ სიჩუმეში ვისეირნე, ნისლის ერთი ქულიდან მეორეში, ისე
რომ არც ერთ მომენტში ქვევით ოკეანე არ გამოჩენილა. ჩემი ცხოვ-
რება ისეთივე უფორმო და არამყარი მეჩვენა, როგორიც ეს პეიზაჟი
იყო.
მეორე დილას, შატოს კარის წინ გავლისას, დავინახე, როგორ
ურიგებდა ემერიკი პატარა ჯგუფს იარაღს. ათნი იქნებოდნენ, სანა-
დირო საწვიმრებსა და ქურთუკებში ჩაცმულები. მერე მანქანებში
ჩასხდნენ და ვალონის მხარეს გაეშურნენ.
ხუთი საათისთვის ისევ გავიარე და დავინახე, რომ ემერიკის პი-
კაპი ეზოში იდგა. პირდაპირ სასადილო ოთახისკენ გავემართე:
ფრენკისა და ვიღაც მესამე ტიპის, არცთუ ისე საამო იერის წითური

226
ბაყბაყდევის კომპანიაში იჯდა, რომელიც ბარნაბედ გამაცნეს. აშკა-
რად ახალი მოსულები იყვნენ, ხელის მისაწვდომ მანძილზე ეწყოთ
იარაღი და ჭიქებში არაყი ესხათ, თუმცა მანტოები ჯერ არ გაეხა-
დათ – მაშინ შევამჩნიე, რომ ოთახში საშინლად ციოდა, ემერიკს ნამ-
დვილად ხელი აეღო გათბობაზე, აღარც იმაში ვიყავი დარწმუნებუ-
ლი, საერთოდ ტანთ რომ იხდიდა ძილის წინ. აშკარად კიდევ ბევრ
რამეზე აეღო ხელი ამჟამად.
– ამ დილას ჰავრის პორტიდან მომავალი რძის ცისტერნები გავა-
ჩერეთ... ირლანდიური და ბრაზილიური რძე იყო. არ მოელოდნენ,
რომ შეიარაღებული ტიპების პირისპირ აღმოჩნდებოდნენ, უპრობ-
ლემოდ გავისტუმრეთ უკან. უბრალოდ, თითქმის დარწმუნებულები
ვართ, რომ იქიდან მაშინვე ჟანდარმერიაში წავიდოდნენ. რას ვი-
ზამთ ხვალ, როცა ისინი პოლიციის თანხლებით დაბრუნდებიან?
ისევ იმ წერტილში ვართ. ზღვარზე ვდგავართ.
– უნდა გავუძლოთ როგორმე, ვერ გაბედავენ, რომ გვესროლონ,
ვერ იზამენ ამას, – აზრი გამოთქვა წითურმა დევმა.
– არა, პირველები არ ისვრიან...
ჩაერია ფრანკი, – მაგრამ ბრალს წაგვიყენებენ და ჩვენს განიარა-
ღებას ეცდებიან. ჰოდა, დაპირისპირებაც გარდაუვალია. საკითხავი
ისაა, ჩვენ ვისვრით თუ არა. წინააღმდეგობას თუ გავუწევთ, ნების-
მიერ შემთხვევაში სენ-ლოს ჟანდარმერიაში მოგვიწევს ღამის გატა-
რება. მაგრამ დაჭრილები და დახოცილები თუ გაჩნდებიან, მერე
სულ სხვა ამბავი დაიწყება.
ურწმუნო მზერა მივაპყარი ემერიკს, რომელიც დუმდა და ჭიქას
ხელში ატრიალებდა. კუშტი, მოღუშული სახე ჰქონდა, თვალს მარი-
დებდა და ამ დროს უკვე ვიფიქრე, რომ მართლა უნდა ჩავრეულიყა-
ვი, ან მეცადა მაინც ჩარევა, ჯერ კიდევ შესაძლებელი თუ იყო ეს
ამბავი.
– მომისმინე! – ვუთხარი ბოლოს მთელი ხმით, თან ისე, რომ არც
ვიცოდი, რისი თქმა მინდოდა ამის მერე.

227
 – დიახ, – ამჯერად თავი წამოსწია და ჩვენი მზერები გადაიკვე-
თა. ისეთი წრფელი, პატიოსანი გამოხედვა დავინახე, როგორიც ოცი
წლის ასაკში ჰქონდა და რამაც მაშინვე შემაყვარა მისი თავი, – მით-
ხარი, ფლორან...
განაგრძო ძალიან წყნარად, – მითხარი, რას ფიქრობ, მე შენს
თვალსაზრისს მოვისმენ. მართლა დაგვენძრა თუ შეგვიძლია, ვცა-
დოთ რამის გაკეთება? უნდა ვცადო რამის გაკეთება? თუ მამაჩემი-
ვით მოვიქცე, გავყიდო ფერმა, განვაახლო ჩემი წევრობა ჟოკეი-
კლუბში და მასავით წყნარად დავასრულო ჩემი ცხოვრება? მითხა-
რი, რას ფიქრობ.
აქ თავიდანვე უნდა მოვსულიყავით. ჩემი პირველი სტუმრობის
შემდეგ, ოც წელზე ოდნავ მეტის წინ, მაშინ, როცა ის აქ მიწათმოქ-
მედად დაფუძნდა და როცა მე ვცდილობდი, ჩვეულებრივი კარიერა
გამეკეთებინა, ეს საუბარი ოც წელზე მეტი ხნით დავაგვიანეთ. ახლა
მომენტი დამდგარიყო და ის ორნი უეცრად და სრულიად დადუმ-
დნენ. ჩვენ ორს შორის იყო საქმე, ჩემსა და მას შორის.
ემერიკს პირდაპირი და მორცხვი მზერა ჩემკენ მოეპყრო და იც-
დიდა. ისე დავიწყე ლაპარაკი, რომ საერთოდ არც მქონდა გააზრე-
ბული, რას ვამბობდი. შთაბეჭდილება მრჩებოდა, რომ დაღმართში
მივსრიალებდი, გამაშტერებელი და, ცოტა არ იყოს, გულის ამრევი
იყო ეს ყველაფერი, როგორც მაშინ, როცა ყოველ ჯერზე სინამდვი-
ლეში ეფლობი. თუმცა, ამავე დროს, არც ისე ხშირად ხდება ასეთი
რამ ცხოვრებაში.
– იცი, – ვუთხარი მე, – დროდადრო ხურავენ ამა თუ იმ ქარხანას
ან სხვა ადგილას გადააქვთ ესა თუ ის საწარმოო ერთეული. დავუშ-
ვათ, რომ სამოცდაათი მუშაა დათხოვნილი, ეს რეპორტაჟის მასა-
ლას გვაძლევს BFM-ზე, ეწყობა საგაფიცვო პიკეტი, წვავენ საბურა-
ვებს, ერთი-ორი ადგილობრივი პოლიტიკოსი მივა ადგილზე და ბო-
ლოს ეს ყველაფერი ახალ ამბებში ხვდება. სიუჟეტი საინტერესო
ხდება, ძლიე ერი ვიზუალური მახასიათებლებით. ფეროშენადნობთა

228
ქარხანა და თეთრეულის წარმოება ერთი და იგივე არ არის, ხომ
ნათლად წარმოგვიდგენია. აქ ყოველწლიურად ასობით მიწათმოქ-
მედი კოტრდება.
– ან ტყვიას იხლის შუბლში...
პირქუშად ჩაურთო ფრანკმა. შემდეგ ისე გაიქნია ხელი, თითქოს
ბოდიშს იხდიდა, ხმა რომ ამოიღო და სახე ისევ სევდიანი და შეუვა-
ლი გაუხდა.
– ან ტყვიას იხლის შუბლში, – დავუდასტურე მე, – მიწათმოქმედ-
თა რაოდენობა უზომოდ შემცირდა საფრანგეთში ბოლო ორმოცდაა-
თი წლის განმავლობაში, მაგრამ საკმარისად არ შემცირებულა. კი-
დევ ორზე ან სამზეც კი უნდა გაიყოს, ევროპულ სტანდარტს, დანიის
ან ჰოლანდიის სტანდარტს რომ გაუთანაბრდეს. ამას იმიტომ ვამ-
ბობ, რომ რძის პროდუქტებზე ვლაპარაკობთ, ხილის შემთხვევაში
მაროკოზე ან ესპანეთზე ვიტყოდი. აქ სამოც ათასზე ცოტა მეტია,
ვინც მეწველთა მესაქონლეობითაა დაკავებული. თხუთმეტ წელი-
წადში, ჩემი აზრით, ოცი ათასი დარჩება. მოკლედ, ის, რაც სოფლის
მეურნეობაში ხდება ახლა საფრანგეთში, უზარმაზარი სოციალური
გეგმაა, ყველაზე მსხვილი სოციალური გეგმა ამჟამად, მაგრამ სა-
იდუმლო, უხილავი სოციალური გეგმა, რომელშიც ხალხი ინდივი-
დუალურად იკარგება, თავიანთ კუთხეებში, ისე რომ არასდროს აძ-
ლევენ სიუჟეტის მასალას BFM-ს.
ემერიკმა კმაყოფილებით გაიქნია თავი, რამაც ტკივილი მომაყე-
ნა, იმიტომ რომ მივხვდი – ის სხვას არაფერს მოელოდა ჩემგან, ის
ელოდებოდა კატასტროფის ობიექტურ დადასტურებას, მე კი არა-
ფერი, სრულიად არაფერი მქონდა მისთვის შესათავაზებელი, გარდა
ჩემი აბსურდული მოლდოვური ოცნებებისა. ყველაზე ცუდი კი ის
იყო, რომ მე ჯერ არ დამემთავრებინა.
– როგორც კი მიწათმოქმედთა რიცხვი სამზე გაიყოფა, – განვაგ-
რძე ამჯერად იმ შეგრძნებით, რომ ჩემი პროფესიული ცხოვრების
მარცხის შუაგულში ვიდექი და ყოველი წარმოთქმული სიტყვით

229
თავს კიდევ უფრო ვინადგურებდი. ამავე დროს, რამე პირადი წარ-
მატების შესახებ რომ მქონოდა მოსაყოლი, ან ბედნიერება რომ მქო-
ნოდა მინიჭებული ვინმე ქალისთვის ან რომელიმე ცხოველისთვის,
კიდევ ჰო, მაგრამ ესეც არ იყო, – როგორც კი ევროპულ სტანდარტს
მივაღწევთ, ამით გამარჯვებულები სულაც არ ვიქნებით, პირიქით,
საბოლოო დამარცხების პირასაც კი ვიდგებით, იმიტომ რომ მარ-
თლა შევეხებით მსოფლიო ბაზარს და მსოფლიო წარმოებაში ბრძო-
ლას ვერანაირად ვერ მოვიგებთ.
– და თქვენ ფიქრობთ, რომ პროტექციონისტული ზომები არას-
დროს არ იქნება მიღებული? ეს სრულიად შეუძლებლად მიგაჩნიათ?
– ფრანკის ტონი უცნაურად მოდუნებული, გაფანტული იყო, გეგო-
ნება, ადგილობრივ უცნაურ ცრურწმენებზე აგროვებდა ცნობებს.
– სრულიად შეუძლებლად, – მოვუჭერი უყოყმანოდ, – იდეოლო-
გიური კლიტე ძალიან ძლიერია, – ჩემს პროფესიულ წარსულზე, ჩე-
მი პროფესიული ცხოვრების წლებზე რომ ვფიქრობდი, ვაცნობიე-
რებდი, რომ მართლა არაერთ უცნაურ კასტურ ცრურწმენას შევჯა-
ხებივარ. ჩემი თანამოსაუბრეები არ იბრძოდნენ საკუთარი ინტერე-
სებისთვის, არც იმ ინტერესებისთვის, რომელთა დამცველებადაც
ისინი მიიჩნეოდნენ; შეცდომა იქნებოდა ასე ფიქრი. ისინი იბრძოდ-
ნენ იდეებისთვის. წლების განმავლობაში შევჯახებივარ ადამიანე-
ბს, რომლებიც მზად იყვნენ, დახოცილიყვნენ ვაჭრობის თავისუფ-
ლებისთვის, – ამიტომაც, – ისევ ემერიკისკენ შევბრუნდი, – ჩემი აზ-
რით, დაენძრა, მართლა დაენძრა ყველაფერს, ჰოდა, გეუბნები, სცა-
დე, ინდივიდუალურად გამოძვრე ამ ყველაფრიდან, სესილი დიდი
ნაბოზარის ერთია, შეეშვი, იტყნაუროს იმ თავის პიანისტთან და და-
ივიწყე შენი ქალიშვილებიც, გადადი აქედან, გაყიდე ფერმა, და-
ივიწყე ეს ყველაფერი, ახლავე თუ შეუდგები საქმეს, პატარა შანსი
კიდევ გაქვს, რომ თავიდან დაიწყო ცხოვრება.

230
 ამჯერად მკაფიოდ გამოვთქვი სათქმელი. ძნელია ამაზე მკაფი-
ოდ თქმა და მხოლოდ რამდენიმე წუთს დავრჩი. წასასვლელად რომ
წამოვდექი, ემერიკმა უცნაური მზერა მესროლა, რომელშიც, თით-
ქოს რაღაცნაირი მხიარულება ამოვიკითხე. თუმცა შეიძლება სულაც
ერთგვარი სიგიჟე უფრო ყოფილიყო ეს.

მეორე დღეს კონფლიქტის განვითარებას BFM-ის მოკლე რეპორ-

ტაჟში მივადევნე თვალი. საბოლოოდ, გადაუწყვეტიათ, რომ წინა-
აღმდეგობის გაუწევლად მოეხსნათ ბლოკირება და ჰავრის პორტი-
დან მეოტისისა და ვალონისკენ მიმავალი რძის ცისტერნები გაეტა-
რებინათ. ფრანკს თითქმის ერთწუთიანი ინტერვიუ დასცალდა, რო-
მელშიც, ჩემი აზრით, რამდენიმე რიცხვით და ძალიან ნათლად,
ამომწურავად და დამაჯერებლად გადმოსცა, რატომ გახდა აუტანე-
ლი ნორმანდიელი მესაქონლეების ყოფა. დასკვნად განაცხადა,
ბრძოლა მხოლოდ ახლა იწყება და „გლეხთა კონფედერაცია“ და „სა-
სოფლო კოორდინაცია“ ერთობლივად გეგმავენ მომავალი კვირად-
ღისთვის დიდი აქციის გამართვასო. ემერიკი მთელი ინტერვიუს
განმავლობაში გვერდით ედგა, თუმცა სიტყვა არ დაუძრავს, მხო-
ლოდ თავისი თოფის ჩახმახს ათამაშებდა უაზროდ. რეპორტაჟის
შემდეგ უთუოდ დროებითი და პარადოქსული ოპტიმიზმით დავრჩი
გაჟღენთილი: ფრანკი ისე ნათლად, ზომიერად და მკაფიოდ ლაპარა-
კობდა ინტერვიუში – ერთწუთიან ტექსტში ამაზე მეტის ჩატევა შე-
უძლებელიც მეჩვენებოდა, – რომ ვერ ვხვდებოდი, როგორ შეიძლე-
ბოდა მისთვის უარის თქმა ანგარიშის გაწევაზე, როგორ შეეძლოთ,
პირისპირ მოლაპარაკებაზე არ დათანხმებოდნენ. შემდეგ ტელევი-
ზორი გამოვრთე და ბუნგალოს ფანჯარაში გავიხედე – ექვს საათს
ოდნავ გადასცდენოდა და ნისლის ქულებიც თანდათანობით ნებდე-
ბოდნენ ღამის მოახლოებას. გამახსენდა, რომ თითქმის თხუთმეტი
წლის განმავლობაში მეც ყოველთვის მართალი ვიყავი ჩემს შემაჯა-

231
მებელ შენიშვნებში, რომლებიც ადგილობრივ მიწათმოქმედთა მო-
საზრებებს იცავდა, ყოველთვის რეალისტურ რიცხვებს ჩამოვწერდი
ხოლმე და ამით გონივრული დაცვის ზომებს, სიცოცხლისუნარიან
ეკონომიკურ მოკლე წრედებს ვთავაზობდი. მაგრამ მე მხოლოდ აგ-
რონომი გახლდით, ტექნიკოსი, და ბოლოს მაინც ყველა ყოველთვის
მე მამტყუნებდა და უკანასკნელ მომენტში ყველაფერი ყოველთვის
თავისუფალი გაცვლის ტრიუმფის, პროდუქტიულობის სასარგებ-
ლოდ იხრებოდა. ამიტომაც ღვინის ახალი ბოთლი გავხსენი. გარეთ
უკვე ჩამოღამებულიყო, Nacht ohne Ende. ვინ ვიყავი მე, ამ სამყაროს
ტრიალში რამის შეცვლა შემიძლიამეთქი, რომ ვიფიქრე?

232
 ნორმანდიელი მესაქონლეები კვირას, შუადღეს, პონ-ლ’ევეკის
ცენტრში თავშესაყრელად გამოიძახეს. BFM-ზე ეს ამბავი რომ შე-
ვიტყვე, თავიდან ვიფიქრე, ამაში მანიფესტაციისთვის კარგი მედია-
შეფუთვის უზრუნველსაყოფად გაკეთებული სიმბოლური არჩევანი
იგულისხმება-მეთქი – ყველის სახელწოდება თითქმის მთელ საფ-
რანგეთში და სხვაგანაც იყო ცნობილი. სინამდვილეში, როგორც
მოგვიანებით მოვლენათა განვითარებამ აჩვენა, პონ-ლ’ევეკი იმი-
ტომ შეარჩიეს, რომ ის დოვილიდან მომავალი A132-ის ერთ-ერთი
შტოსა და A13 კაენ-პარიზის გადაკვეთაზე მდებარეობდა.
გამთენიისას, რომ ავდექი, დავინახე, დასავლეთის ქარს მთლი-
ანად გაეფანტა ბურუსი, უსასრულობამდე გადაჭიმულ ოკეანეზე
ტალღები ძალიან მსუბუქად ლიცლიცებდა. სრულიად კამკამა ცა ძა-
ლიან ღია ცისფრის მკრთალ გრადაციებს ქმნიდა. პირველად მომეჩ-
ვენა, რომ თვალსაწიერზე კუნძულის ნაპირებს ვარჩევდი. დურბინ-
დით ხელში გავედი: დიახ, გასაკვირი იყო, ამ მანძილზე რომ ჩანდა,
თუმცა კარგად გაირჩეოდა ნაზი მწვანე ფერის მსუბუქი ზოლი, რო-
მელიც, წესით, ჯერსის აღმოსავლეთ სანაპირო უნდა ყოფილიყო.

233
 ასეთ ამინდში თითქოს არაფერი დრამატული არ უნდა მომხდა-
რიყო. თან მართლა აღარ მინდოდა კვლავ მიწათმოქმედთა უხერხუ-
ლობასთან დაპირისპირებული აღმოვჩენილიყავი. ჩემი 4x4-ის საჭეს
რომ მივუჯექი, რაღაცნაირად ფლამანვილის კბოდეებზე გასეირნე-
ბის განზრახვა შემომაწვა. შეიძლება ჯობურგის ცხვირამდეც კი გავ-
სულიყავი. ასეთ დღეს ოლდერნის ნაპირების დანახვა ნამდვილად
შეიძლებოდა. ორნითოლოგი გამახსენდა. შეიძლება გამოუვალ ძი-
ებას ბევრად უფრო შორს წაეყვანა, ბევრად უფრო ბნელ ზონებში,
შეიძლება ახლა მანილის ციხეშიც კი ეგდო და სხვა პატიმრებს მას-
თან საქმე უკვე მომთავრებული ექნებოდათ. მისი დასიებული და
დასისხლიანებული სხეული უკვე ტარაკნებით იქნებოდა დაფარუ-
ლი, ჩამტვრეულკბილებიანი პირი კი ვეღარ უღობავდა გზას მწე-
რებს, რომლებიც მისი ყელისკენ მიცოცავდნენ. ეს უსიამოვნო ხატე-
ბა პირველი მსუბუქი გართულება აღმოჩნდა დილის განმავლობაში.
იყო მეორეც, მაშინ როდესაც ანგარის წინ გავიარე, სადაც ემერიკს
სასოფლო-სამეურნეო მანქანები დაეყენებინა. შევნიშნე, როგორ მი-
დი-მოდიოდა და როგორ აწყობდა საწვავიან კანისტრებს თავისი პი-
კაპის უკანა საბარგულში. რაში სჭირდებოდა საწვავიანი კანისტრე-
ბი? კარგს არაფერს მოასწავებდა ეს ამბავი. ძრავა გავთიშე და შევ-
ყოყმანდი, გამოვლაპარაკებოდი თუ არა. მაგრამ რა უნდა მეთქვა?
რა შემეძლო, მეთქვა იმაზე მეტი, რაც ბოლო საღამოს ვუთხარი?
ხალხი არასდროს არ ისმენს მათთვის მიცემულ რჩევებს. როდესაც
რჩევას გეკითხებიან, ამას სრულიად გამიზნულად აკეთებენ იმისათ-
ვის, რომ მერე ამ რჩევებს არ დაუჯერონ, რათა თავის თავს დაუდას-
ტურონ გარეგანი ხმით, რომ ისინი განადგურებისა და სიკვდილის
სპირალმა შეითრია. მიცემული რჩევები მათთვის სწორედაც ტრაგე-
დიის ქოროს როლს ასრულებს, რომელიც უდასტურებს გმირს, რომ
ის განადგურებისა და ქაოსის გზას დაადგა.
არადა, დილა ისეთი მშვენიერი იყო, რომ ბოლომდე არც კი მჯე-
როდა ეს ყველაფერი. ხანმოკლე ჭოჭმანის შემდეგ მანქანა დავქოქე

234
და ფლამანვილისკენ გავემართე.

ჩემი გასეირნება კბოდეებზე, სამწუხაროდ, წარუმატებელი გა-

მოდგა. არადა, სინათლე არასდროს ასეთი ლამაზი არ ყოფილა,
არასდროს ჰაერი ასეთი სუფთა და ძალისმომცემი არ ყოფილა, არას-
დროს მინდორ-ველები ასეთი ხასხასა მწვანე არ ყოფილა, არასდროს
მზის ციალი ოკეანის პატარ-პატარა ტალღებზე ასეთი მომხიბლავი
არ ყოფილა. და, მგონი, ასევე არასდროს ასეთი უბედური არ ვყო-
ფილვარ. ჯობურგის ცხვირამდე განვაგრძე გზა და ეს კიდევ უარესი
აღმოჩნდა – თვალწინ კეიტის სახე დამიდგა. ვერაფრით ვერ მოვი-
ცილე თავიდან. ცის სილურჯე კიდევ უფრო ღრმა, სინათლე კი კი-
დევ უფრო გამჭვირვალე შეიქნა. ასეთი იყო ნორდული სინათლე.
თვალწინ დამიდგა ჩემკენ მოტრიალებული მისი მზერა შვერინის შა-
ტოს პარკში, მისი ლმობიერი და ნაზი გამოხედვა, რომელშიც იკით-
ხებოდა, რომ უკვე მაპატია. მერე სხვა მოგონებებიც ამომიტივტივ-
და, უფრო ძველები, სონდენბორგის დიუნებზე ერთად გასეირნების
დროინდელები. ჰო, მისი მშობლები სონდენბორგში ცხოვრობდნენ
და სინათლე დღეს დილას ზუსტად ისეთივე იყო. რამდენიმე წუთით
ჩემი G350-ის საჭეს შევაფარე თავი და თვალები დავხუჭე, ტანში
უცნაურმა თრთოლამ დამიარა, თუმცა არ ვტიროდი, აშკარად აღარ
მქონდა ცრემლები.
დილის თერთმეტი საათისკენ პონ-ლ’ევეკის მხარეს გავემართე.
ქალაქში შესასვლელამდე ორი კილომეტრით წინ მთავარი გზა უკვე
ჩახერგილი ჰქონდათ გზის შუაში ჩაყენებულ ტრაქტორებს. ქალაქის
ცენტრამდე ბლომად იყვნენ, რამდენიმე ასეული; წესრიგის დამ-
ცველთა ძალების არყოფნა ცოტათი გამიკვირდა, ამიტომაც მიწათ-
მოქმედები თავიანთი მანქანების შორიახლოს პიკნიკობდნენ და
ლუდს სვამდნენ. უფრო მშვიდები ჩანდნენ. ემერიკს მობილურზე და-
ვურეკე. არ უპასუხია. მერე რამდენიმე წუთს ფეხით ვიარე, სანამ

235
გავაცნობიერებდი, რომ ამხელა ბრბოში მისი პოვნის არანაირი შან-
სი არ მქონდა. მანქანასთან დავბრუნდი და საპირისპირო მიმართუ-
ლებით წამოვედი პიერფიტ-ან-ოჟისკენ, სანამ ირიბად არ გადავუხ-
ვიე ავტობანების კვეთასთან მდებარე შემაღლებისკენ. ორი წუთის
გაჩერებულიც კი არ ვიყავი, რომ მოვლენები ელვის სისწრაფით გან-
ვითარდა. ათამდე პიკაპის მომცრო ჯგუფი, რომელთა შორისაც ემე-
რიკის „ნისან ნავარა“ ვიცანი, ნელა ჩავიდა A13-ზე გასასვლელ ზოლ-
თან. ბოლო მანქანამ ცოტათი მიუხვ-მოუხვია, მაგრამ მაინც მოას-
წრო პიპინ-პიპინით გასვლა, სანამ ისინი პარიზთან დამაკავშირე-
ბელ გასასვლელს ჩახერგავდნენ. მათ ძალიან კარგად შეერჩიათ ად-
გილმდებარეობა – სულ ცოტა, ორკილომეტრიანი ხაზის შემდეგ.
ხილვადობა საუცხოო გახლდათ და მანქანებს საკმარისი დრო ჰქონ-
დათ დამუხრუჭებისთვის. მოძრაობა ჯერ კიდევ თავისუფალი იყო
ამ ადრეული ნაშუადღევისთვის, თუმცა საცობი მაინც ძალიან მალე
წარმოიქმნა, რამდენიმე სიგნალის ხმა გაისმა, მერე ნელ-ნელა მიწ-
ყდა და ბოლოს სრულმა სიჩუმემ დაისადგურა.
საბრძოლო დანაყოფი ოცი მიწათმოქმედისაგან შედგებოდა. რვა
მათგანი თავ-თავისი პიკაპის უკანა მხარეს მოთავსდა და იარაღი ავ-
ტომობილისტებს მიუშვირა. პირველ მანქანებამდე სადღაც ორმოც-
დაათი მეტრი იქნებოდა. ემერიკი შუაში იჯდა, ხელში თავისი შმა-
იზერით. მოდუნებული, დაუძაბავი ჩანდა და დაუდევრად მოუკიდა
რაღაცას, რაც მე შეკეთებულად მეჩვენა – სიმართლე ითქვას, არც
მინახავს, რომ ოდესმე რამე სხვა მოეწიოს. ფრანკი მარჯვნივ ეჯდა,
ბევრად უფრო მღელვარე მეჩვენა, ხელებს უჭერდა რაღაცას, რაც
შორიდან უბრალო სანადირო თოფად დავლანდე. დანარჩენ მიწათ-
მოქმედებს საწვავიანი კანისტრების გადმოტვირთვა დაეწყოთ პიკა-
პების საბარგულებიდან. ისინი ორმოცდაათი მეტრით უკან გადაი-
ტანეს და ავტობანის მთელ სიგანეზე მიმოფანტეს.
თითქმის დასრულებული ჰქონდათ საქმე, როდესაც ჰორიზონ-

236
ტზე პოლიციის პირველი ჯავშნიანი მანქანა გამოჩნდა. მათი ჩარე-
ვის ნელი ტემპი ალბათ არაერთი პოლემიკის საგნად ქცეულიყო. და-
ვადასტურებ და ვიტყვი, რომ მართლა ძნელი იყო გზის გაკვლევა,
კიდეც რომ აემუშავებინათ გიჟებივით თავიანთი სირენები; ავტო-
მობილისტებს (რომელთაგან უმეტესობას მთელი ძალით დაემუხრუ-
ჭებინა და არაერთი მათგანის მანქანა დაილეწა კიდეც გზატკეცილ-
ზე), უბრალოდ, განძრევის საშუალება არ ჰქონდათ. საჭირო გახდა,
გადმოსულიყვნენ თავიანთი ჯავშნიანი მანქანებიდან და ფეხით გა-
ნეგრძოთ გზა. ეს ერთადერთი მისაღები გადაწყვეტილება იყო და,
ჩემი აზრით, ეს იყო ერთადერთი საყვედურიც, რომლითაც, გულახ-
დილად ითქვას, ჯგუფის წინამძღოლისთვის შეიძლებოდა მიემარ-
თათ.
ზუსტად იმ დროს, როცა ისინი დაპირისპირების ადგილას მივიდ-
ნენ, გვერდითა ბილიკებიდან ჩამოუხვია ორმა სასოფლო-სამეურნეო
მანქანამ. უზარმაზარები იყვნენ, ერთი მთიბავი კომბაინი იყო, მე-
ორე კი სიმინდის საკრეფი მოწყობილობა, თითქმის თავად გვერდი-
თა, გზაზე შემავალი ბილიკის სიგანისა. მათი მძღოლები მიწიდან
ოთხი მეტრის სიმაღლეზე ისხდნენ. ორივე მანქანა ნელა და საბო-
ლოოდ გაჩერდა კანისტრებს შორის, მერე კი მძღოლებიც ჩამოხტნენ
და ამხანაგებს შეუერთდნენ. ახლა მივხვდი, რისთვისაც ემზადებოდ-
ნენ და დაჯერება გამიჭირდა. სასოფლო-სამეურნეო მანქანების მი-
საღებად ალბათ CUMA-ს53 მიმართეს, სავარაუდოდ, კალვადოსი-
სას; CUMA-ში მომუშავე ადგილობრივებს DRAF-იდან რამდენიმე
მეტრში ვხედავდი ხოლმე, რეცეფციონისტი ქალის (ერთი ქმარსგა-
შორებული უბედური ქალი იყო, რომელმაც ვერაფრით ვერ თქვა უა-
რი სექსზე და ამან არაერთ შარში გახვია) სახემ წამიერადაც კი გა-
მიელვა გონებაში. მათთვის რომ სიმინდის საკრეფი და მთიბავი კომ-

53
CUMA – ორგანიზაცია საფრანგეთში, რომლისგანაც სასოფლო-სამეურნეო
სფეროში დასაქმებული მუშაკები ამავე დანიშნულების დიდ მანქანებს ქირაობენ.
237
ბაინი ეთხოვებინათ (სხვათა შორის, ნეტა რა უთხრეს, რად გვინ-
დაო? არც სიმინდის კრეფის დრო იყო და არც ბალახი ჩანდა სადმე
გასათიბი), პირადობის მოწმობები ხომ მაინც უნდა ჩაებარებინათ,
სხვანაირად არც შეიძლებოდა. ეს მანქანები რამდენიმე ასეული ათა-
სი ევრო ღირდა და ახლა საჯარიმო პასუხისმგებლობა დაეკისრებო-
დათ, სხვაგვარად ვერ გამოძვრებოდნენ შექმნილი მდგომარეობი-
დან – ეს შეუძლებელი იყო. ისინი ჩიხისკენ მიმავალ გზას დაადგნენ,
სწრაფ გზას brother თვითმკვლელობისკენ.
ყველაფერი გასაოცარი სისწრაფით მიეწყო ერთმანეთს, გეგონე-
ბა, ეს თანამიმდევრობა წინასწარ დიდხანს და სრულყოფილად
იმეორესო. როგორც კი იმ დიდი მანქანების მძღოლები დანარჩენებს
შეუერთდნენ, ვიღაც ჩასკვნილმა და წითურმა ტიპმა (ბარნაბეს მი-
ვამსგავსე, ცოტა ხნით ადრე რომ ვნახე ემერიკთან, სახლში) თავისი
პიკაპის უკანა კაბინიდან ყუმბარმტყორცნი გადმოიღო და მშვიდად
დატენა.
ორი ყუმბარა ისროლა მანქანის საწვავის რეზერვუარების მხა-
რეს. მყისიერად აალდა, ცეცხლის ორი ვეებერთელა ენა ჯერ ცაში
ავარდა, მერე შეერთდა და ზევიდან ბოლის უზარმაზარი, მოშავო და
დანტესეული ღრუბელი გაიკეთა. ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, სა-
სოფლო-სამეურნეო საწვავი ასეთ შავ ბოლს თუ გაუშვებდა. სწორედ
ამ რამდენიმე წამის განმავლობაში გადაიღეს ფოტოსურათების უმე-
ტესობა, რომლებიც შემდგომ მსოფლიოს ჟურნალ-გაზეთების ფურ-
ცლებზე აისახა – და, განსაკუთრებით, ემერიკისა, რომელიც უამრავ
ყდაზე დაბეჭდეს, „კორიერე დელა სერადან“ დაწყებული და „ნიუ-
იორკ ტაიმსით“ დამთავრებული. მეფურად ლამაზი იყო, სახის ნა-
ოჭები იდუმალი ხერხებით გაექროთ და განსაკუთრებით მშვიდად,
თითქმის მხიარულადაც კი გამოიყურებოდა. გრძელი თმა იმწუთას
ამოვარდნილი ქარის ნაკადში უფრიალებდა. შეკეთებული კვლავაც
ტუჩის კუთხეში გაეჩარა და ხელში თეძოზე მიდებული „შმაიზერის“

238
საშტურმო თოფი ეჭირა. უკანა პლანზე აბსტრაქტული და აბსოლუ-
ტური ძალადობა მოჩანდა, ცეცხლის სვეტი შავი ბოლის ფონზე იკ-
ლაკნებოდა. მაგრამ ამწამს ემერიკი ბედნიერი ჩანდა, უფრო სწო-
რად, თითქმის ბედნიერი, ყოველ შემთხვევაში, ეტყობოდა, რომ თა-
ვის ადგილას იყო. მისი მოდუნებული მზერიდან და პოზიდან დაუჯე-
რებელი გასხივოსნება გამოსჭვიოდა. ის მარადიული ამბოხის გამო-
ხატულება იყო და ამიტომაც აირჩიეს ეს სურათი მსოფლიოს ყოველ-
დღიურმა საინფორმაციოებმა. ამიტომაც, და მე ნამდვილად ერთი იმ
იშვიათთაგანი გახლდით, ვისაც ეს ესმოდა. ეს იყო ემერიკი, ისეთი,
როგორსაც ყოველთვის ვიცნობდი, თავაზიანი ტიპი, საფუძველშივე
თავაზიანი და კეთილი, უბრალოდ, ბედნიერება უნდოდა და ამის-
თვის თავის გონივრულ წარმოებასა და ხარისხზე დაფუძნებულ სა-
სოფლო-სამეურნეო ოცნებას მიუყვებოდა. სესილზე ოცნებასაც, მაგ-
რამ სესილი ნაბოზარის ერთი გამოდგა, რომელმაც ლონდონში
ცხოვრება არჩია ვიღაც სახელგანთქმულ პიანისტთან ერთად. ეს ევ-
როკავშირიც კაი ნაბოზარი აღმოჩნდა თავისი რძის კვოტების ისტო-
რიებით. და ემერიკი ნამდვილად არ მოელოდა, რომ ეს ამბავი ასე
დასრულდებოდა.
მიუხედავად ამ ყველაფრისა, არ მესმის, ისევ არ მესმის, რატომ
დასრულდა ასე ეს ამბავი. მისაღები ცხოვრების მთელი ნაირსახეო-
ბები ჯერ კიდევ არსებობდა. არა მგონია, რამე ზედმეტი მომსვლოდა
მოლდოველი ქალის ისტორიაში, თავსებადიც კი იყო ჟოკეი-კლუბ-
თან; არსებობენ მოლდოველი წარჩინებულები, თითქმის ყველგან
არსებობენ წარჩინებულები... მოკლედ, ნამდვილად შეიძლებოდა
რამე სცენარის გამოჩორკნა, მაგრამ სწორედ ამ დროს ასწია ემერიკ-
მა თავისი იარაღი, აშკარად სასროლად მოიმარჯვა და პოლიციის
მწკრივისკენ გაემართა.
იმათ მოესწროთ ბრძოლისათვის გამოსადეგი ჯგუფის შედგენა.
ამასობაში მეორე ჯავშნიანი მანქანაც მოსულიყო. უხეშად გამოაძე-
ვეს რამდენიმე ჟურნალისტი. ცხადია, მათ გააპროტესტეს, მაგრამ

239
მარტივი მამაკაცური მუქარის, პისტოლეტის ტარის თავში ღონივ-
რად ჩაკაკუნების წინაშე უკან დაიხიეს. იარაღის გამოჩენაც კი არ
გამხდარა საჭირო, ეს ხომ ადვილია, როცა საქმე სუსტებთან გაქვს.
ბოლოს აქციიდან ოდნავ შემაღლებაზე გადაინაცვლეს (ზემოხსენე-
ბული ჟურნალისტები უკვე ტვიტავდნენ პროტესტებს პრესის თავი-
სუფლებაზე თავდასხმის შესახებ, მაგრამ ეს პოლიციის საზრუნავი
არ გახლდათ; არსებობენ ისინი, ვინც კომუნიკაციაზეა პასუხისმგე-
ბელი).
ბევრი რომ არ გავაგრძელოთ, პოლიციის მწკრივები უკვე ად-
გილზე იყო, ჩემი აზრით, სულ რაღაც ოცდაათ მეტრში მიწათმოქ-
მედთაგან. მჭიდრო და ოდნავ მორკალულ, მყარი პლასტმასისფარე-
ბიანი გალავნით შემოსაზღვრულ ზოლად იდგნენ, რაც სამხედრო
თვალსაზრისით მისაღები იყო.

ერთხანს მეგონა, რომ მე ერთადერთი მოწმე გახლდით იმისა,

რაც ამას მოჰყვა, მაგრამ, სინამდვილეში ასე არ იყო-როგორც ჩანს,
BFM-ის ოპერატორს ავტობანის ფერდობის ჭალაში მოესწრო და-
მალვა, როდესაც პოლიციისგან ადგილის წმენდას გაექცა და ალბათ
ყველაფერს ძალიან მკაფიოდ იღებდა, რაც ორი საათის განმავლო-
ბაში არხზე გადაიცემოდა კიდეც, სანამ საჯაროდ ბოდიში არ მოიხა-
და და არ მოაშორა კადრები. თუმცა გვიანღა იყო, მოვლენათა გან-
ვითარებამ სოციალურ ქსელებში გააღწია და ნაშუადღევს ნახვების
რაოდენობამ უკვე მილიონს გადააჭარბა. ტელეარხების ყურება კი-
დევ ერთხელ იქცა სამართლიან სტიგმად. მართლა აჯობებდა, ეს ვი-
დეო მხოლოდ და მხოლოდ გამოძიების საჭიროებებს მოხმარებოდა,
ექსკლუზიურად.
ემერიკმა თოფი კომფორტულად მიიდო წელის სიმაღლეზე, ნელი
მბრუნავი მოძრაობა დაიწყო და პოლიციელებს ერთიმეორის მიყო-
ლებით დაუმიზნა. მათაც შეავიწროვეს დაჯგუფება და ხაზის სიგა-
ნემ, სულ ცოტა, ერთი მეტრით მაინც მოიკლო. დიდი ხმაური ატყდა,

240
როდესაც მათი ფარები ერთმანეთს დაეჯახა, მერე კვლავ სიჩუმე ჩა-
მოწვა. დანარჩენმა მიწათმოქმედებმაც ხელი დაავლეს თოფებს, ემე-
რიკის წინ გამოვიდნენ და მათაც მოიმარჯვეს თავ-თავიანთი იარა-
ღი. თუმცა მიწათმოქმედებს მხოლოდ სანადირო თოფები ჰქონდათ
და პოლიციელებს, ცხადია, ესმოდათ, რომ ემერიკის 223-კალიბრია-
ნი „შმაიზერი“ ერთადერთი იყო, რომელსაც მათ ფარში გაღწევა და
ჯავშნიანი ჟილეტების გარღვევა შეეძლო. ახლა, მომხდარზე, ვფიქ-
რობ, რომ სწორედ ამან, ემერიკის მოძრაობის უკიდურესმა ნელმა
ტემპმა გამოიწვია ტრაგედია, თუმცა ალბათ მისი სახის უცნაურმა
გამომეტყველებამაც – თავზეხელაღებულს ჰგავდა, თავზეხელაღე-
ბულები კი ცოტანი არიან, მაგრამ ანგარიშგასაწევი ზიანის მიყენება
შეუძლიათ.
ენში განლაგებულმა რიგითმა პოლიციელებმა ეს იცოდნენ, მაგ-
რამ ცოტათი თეორიულად. ისინი არ იყვნენ მზად ასეთი საშიშროე-
ბის დასაძლევად, ჟანდარმერიის ან ეროვნული პოლიციის დანაყო-
ფების ხალხი მეტად შეინარჩუნებდა სიმშვიდეს და ცივსისხლიანო-
ბას; და ეს შინაგან საქმეთა მინისტრის წინააღმდეგ გამოთქმული
არაერთი საყვედურის საბაბი გახდა. თუმცა ისიც როგორ გაითვა-
ლისწინებდა ამას? ესენი საერთაშორისო ტერორისტები ხომ არ იყ-
ვნენ და, საერთოდაც, ამ ყველაფერს თავიდან ხომ უბრალო მიწათ-
მოქმედების მანიფესტაციის სახე ჰქონდა. ემერიკი მხიარული ჩანდა,
გულწრფელად მხიარული და ცბიერი, მაგრამ გონებით სხვაგან იყო,
ძალიან შორს. მგონი, არავინ არასდროს ასე შორს მყოფი არ მომჩვე-
ნებია. ეს კარგად მახსოვს, იმიტომ რომ რაღაც მომენტში აზრმა გა-
მიელვა – ჩამერბინა ფერდობი და მისკენ გავქცეულიყავი. თუმცა,
მაშინვე მივხვდი, რომ აზრი არ ჰქონდა და რომ ვერაფერი მეგობრუ-
ლი და ადამიანური ამ უკანასკნელ მომენტში ვეღარ გაჭრიდა.
ნელა შეტრიალდა მარცხნიდან მარჯვნისკენ და სათითაოდ და– .
უმიზნა ყველა პოლიციელს მათ ფარებს მიღმა (ისინი ვერავითარ
შემთხვევაში პირველები ვერ გაისროდნენ, ამაში დარწმუნებული

241
გახლდით. მაგრამ ეს ერთადერთ რამედ რჩებოდა, რაშიც დარწმუ-
ნებული ვიყავი). საპირისპირო მოძრაობა გააკეთა, მარჯვნიდან
მარცხნისკენ, მერე კიდევ უფრო შეანელა და შუაგულს დაუბრუნდა.
რამდენიმე წამს უძრავად გაჩერდა, ვფიქრობ, ხუთ წამს არც კი. სა-
ხეზე განსხვავებული რამ გამოეხატა, რაღაც, ზოგადი ტკივილის
მსგავსი. შეატრიალა ლულა, ნიკაპის ქვეშ ამოიდო და ჩახმახს გა-
მოჰკრა.
სხეული უკან გადაუვარდა და ხმაურით მიეჯახა პიკაპის ლითო-
ნის საბარგულს; არც სისხლი გასხმულა, არც ტვინი, არაფერი ამდაგ-
ვარი, ყველაფერი უცნაურად ზომიერად და უფერულად მოხდა. მაგ-
რამ ჩემი და BFM-ის ოპერატორის გარდა არავის დაუნახავს, რაც
მოხდა. მისგან ორ მეტრში ფრანკმა დაიღმუვლა და დაუმიზნებლად
გაისროლა პოლიციელების მხარეს. ბევრმა მიწათმოქმედმა მიბაძა
მაშინვე. ეს ყველაფერი მკაფიოდ დადგინდა გამოძიების დროს, ფი-
რის ხილვისას: არათუ პოლიციელებს არ მოუკლავთ ემერიკი, გან-
სხვავებით იმისაგან, რაც მის ამხანაგებს ეგონათ, არამედ მათ ოთხი-
ხუთი გასროლა მოიგერიეს, სანამ საპასუხო სროლას დაიწყებდნენ.
პოლიციელთა პატაკებიდან ჩანს – და ეს ამბავი სხვა, უფრო სერიო-
ზული პოლემიკის საგანი შეიქნა – ნახევარზომებით არ უპასუხიათ:
ცხრა მიწათმოქმედი ადგილზე მოკლეს. მეათე კი ღამით გარდაიც-
ვალა, კაენის საავადმყოფოში, ისევე როგორც ერთ-ერთი პოლიცი-
ელი, რაც მსხვერპლთა რიცხვს თერთმეტამდე ზრდიდა. ასეთი რამ
საფრანგეთს არ უნახავს ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში და, ნამ-
დვილად, არასოდეს – მიწათმოქმედთა მანიფესტაციის შემთხვევა-
ში. ეს ცოტა ხნის მერე, მომდევნო დღეებში, მედიიდან შევიტყვე. არ
ვიცი, იმ დღეს როგორ შევძელი კანვილ-ლა-როკში დაბრუნება. ავ-
ტომატიზმი არსებობს ქცევაში. და ავტომატიზმი არსებობს, რო-
გორც ჩანს, თითქმის ყველაფერში.

242
 მეორე დილას ძალიან გვიან გამეღვიძა, გულისრევისა და სპაზ-
მთან მიახლოებული უნდობლობის მდგომარეობაში. მომხდარიდან
არაფერი არ მეჩვენებოდა არც შესაძლებლად, არც რეალურად. ემე-
რიკი ვერ მოიკლავდა თავს, ეს ამბავი ვერ დასრულდებოდა ასე. მე
თავად განვიცადე მსგავსი ფენომენი, ერთხელ, მჟავიანობის ვარ-
დნისას, ძალიან დიდი ხნის წინ, მაგრამ იმ ამბის სერიოზულობა აქ
რა მოსატანი იყო? არავინ არ მომკვდარა, ნაშის ამბავი იყო, რომელ-
საც აღარ ახსოვდა, თანხმობა განაცხადა ტრაკში მოტყვნაზე, თუ
არა. მოკლედ, ახალგაზრდული პრობლემები, რა. ყავის მადუღარა
ჩავრთე, „კაპტორიქსის“ აბი გადავყლაპე, „ფილიპ მორისის“ ახალი
ბლოკი გავხსენი, BFM ჩავრთე და ყველაფერი სახეში მეცა. არ დამ-
სიზმრებია წინა დღე, ყველაფერი სიმართლე აღმოჩნდა, BFM ზუს-
ტად ისე აჩვენებდა, როგორც მე მახსოვდა. ცდილობდნენ, შესაბამი-
სი პოლიტიკური კომენტარები ერთად დაელაგებინათ, მაგრამ, ასე
იყო თუ ისე, წინა დღის მოვლენები მართლა მოხდა. ლა-მანშელ და
კალვადოსელ მიწათმოქმედებში მოარული ხმები ერთ დრამად შე-

243
ირწყა, ადგილობრივი გახლეჩა მძიმე აწყვეტა-გაცოფებაში გადაი-
ზარდა, ისტორიული სურათი კი მალევე ორგანიზებულ შესაბამის
მინიმონათხრობში გამოიხატა. ეს სურათი ადგილობრივი გახლდათ,
თუმცა გლობალური გამოძახილი აშკარად ექნებოდა; პოლიტიკური
კომენტარები ნელ-ნელა გამწკრივდა საინფორმაციო არხებზე და
მათმა ზოგადმა შინაარსმა ცოტათი გამაკვირვა: როგორც წესი, ყვე-
ლა განიცდიდა ტრაგედიას და გმობდა ძალადობასა და ზოგიერთი
აგიტატორის ექსტრემიზმს. თუმცა, პოლიტიკურად პასუხისმგებელ
პირთა შორის მათთვის უჩვეულო ერთგვარი უხერხულება და შეშ-
ფოთება შეინიშნებოდა. არც ერთ მათგანს არ დავიწყებია ყურადღე-
ბის გამახვილება იმაზე, რომ, გარკვეულწილად, უნდა გაგვეგო მი-
წათმოქმედთა და, განსაკუთრებით, მესაქონლეთა წუხილი და რის-
ხვა. მერძევეობის კვოტების გაუქმების სკანდალი მტანჯველ და და-
ნაშაულებრივ წინდაუხედაობად შემობრუნდა, რაზე გადაბიჯებასაც
ვერავინ ვერ ახერხებდა. მხოლოდ ეროვნული კრების საერთო აზრი
იყო სრულიად მკაფიოდ ჩამოყალიბებული ამ საკითხში. აუტანელი
პირობები, რომლებიც დიდმა დისტრიბუციამ აჰკიდა ტვირთად
მწარმოებლებს, ასევე სირცხვილის საგანი გახლდათ, რომლის არი-
დებასაც ყველა ცდილობდა, შეიძლება კომუნისტების გარდა – ამ
შემთხვევის წყალობით გავიგე, რომ თურმე ჯერ კიდევ არსებობდა
კომუნისტური პარტია მას და არჩეული წარმომადგენლებიც კი ჰყო-
ლია. ემერიკის თვითმკვლელობას, და მე ამას ძრწოლისა და ზიზღის
ერთგვარი ნარევით ვხვდებოდი, მალე პოლიტიკური შედეგებიც
მოჰყვებოდა. ალბათ ისეთს, როგორც საც სხვა ვერაფერი შეძლებდა.
მე კი, ჩემი მხრივ, ერთ რამეში ვიყავი დარწმუნებული – ახალი თავ-
შესაფარი უნდა მომეძებნა. ბოსლის ინტერნეტკავშირზე ვფიქრობ-
დი, წესით, უნდა ემუშავა, საპირისპირო მოსაზრების არავითარი მი-
ზეზი არ არსებობდა.
შატოს ეზოში ჟანდარმერიის მანქანა დამხვდა. მეც შევედი. ორი
ჟანდარმი, რომელთაგანაც ერთი ორმოცდაათი წლისა იქნებოდა,

244
მეორე კი ოცდათხუთმეტისა, იდგა კარადასთან, რომელშიც ემერი-
კის იარაღი ინახებოდა. ერთმანეთს აწვდიდნენ და ყურადღებით ათ-
ვალიერებდნენ. აშკარად მონუსხულები ჩანდნენ ამ არსენალით, ერ-
თიმეორეს ხმადაბლა უზიარებდნენ ჩემი წარმოდგენით დადებით
კომენტარებს, რაც ბოლოს და ბოლოს ცოტათი მათი პროფესიაც
იყო. იძულებული გავხდი, მჟღერი „გამარჯობა“ მეთქვა, ჩემთვის ყუ-
რადღება რომ მოექციათ. წამიერმა პანიკამ გამკრა იმ დროს, როცა
ასაკით უფროსი შემოტრიალდა ჩემკენ – „სტრეი მანლიხერი“ გამახ-
სენდა, მაგრამ მაშინვე ვიფიქრე, ალბათ პირველად ხედავენ ემერი-
კის იარაღებს და არავითარი საფუძველი არა აქვთ, იეჭვონ, რომ
ერთი მათგანი – „სმიტ & უესონი“ – ან თუნდაც ორი აკლია-მეთქი.
ცხადია, იარაღის ტარების ნებართვებს თუ გადაამოწმებენ და ყვე-
ლაფერს დააჯგუფებენ, ამას შეიძლება პრობლემა შეექმნა, მაგრამ,
ეკლესიასტეს ნათქვამისა არ იყოს, ხვალემ იფიქროს ხვალისაო.
ავუხსენი, რომ ბუნგალოში ვცხოვრობდი, მაგრამ თავი შევიკავე და-
ზუსტებისაგან, რომ ემერიკს ვიცნობდი. საერთოდ არ ვწუხდი: მათ-
თვის ერთი უმნიშვნელო ელემენტი გახლდით, ერთგვარი ტურისტი,
და არავითარი მიზეზი არ ჰქონდათ, რომ თავი აეტკივებინათ ჩემთან
ზოზინით. ისედაც არ ჰქონდათ მარტივი ამოცანა, მშვიდი დეპარტა-
მენტი54 იყო, სადაც დამნაშავეობა თითქმის არც არსებობდა. ემე-
რიკს ნათქვამი ჰქონდა, ხალხი მთელი დღით რომ გადის სახლიდან,
კარს ღიას ტოვებსო, რაც იშვიათობა იყო თვით სასოფლო ზონებშიც
კი. მოკლედ, ესენი ალბათ არც არასდროს მოხვედრილიყვნენ მსგავს
სიტუაციაში.
– ა, ჰო, ბუნგალოები...
მიპასუხა ასაკით უფროსმა, თითქოს ხანგრძლივი ოცნებებიდან
გამოერკვაო; ჩანდა, აქამდე არც გახსენებია ბუნგალოების არსებო-
ბა.
– ახლა კი უნდა წავიდე, – განვაგრძე მე, – სხვას ვერაფერს ვიზამ.

54
იგულისხმება ტერიტორიული ერთეული.
245
 – დიახ, უნდა წახვიდეთ, – დამიდასტურა ასაკით უფროსმა, –
სხვას ვერაფერს იზამთ.
– თქვენ ალბათ შვებულებითხართ, – ჩაერია უფრო ახალგაზრდა,
– სამწუხაროა თქვენთვის.
სამივემ თავები დავიქნიეთ, ჩვენივე ანალიზთა თანხვედრით კმა-
ყოფილებმა.
– ახლავე დავბრუნდები, – ვთქვი ცოტა უცნაურად, საუბარი რომ
დამესრულებინა. კარში გასვლისას უკან მივიხედე: ისინი კვლავ თო-
ფებისა და კარაბინების თვალიერებაში იყვნენ ჩაფლულნი.
ბოსელში გრძელ-გრძელი, შეწუხებული და ჩივილიანი ბღავი-
ლით მიმიღეს. აბა რა, ამ დილას არც გამოკვებეს და არც მოწველეს
და, შეიძლება, სულაც წუხელ საღამოსაც უნდა ეჭამათ რამე-მეთქი,
გავიფიქრე. რეგულარულად ჭამდნენ თუ არა ძროხები, წარმოდგე-
ნაც კი არ მქონდა.
შატოსკენ გავბრუნდი და ჟანდარმებთან მივედი, იარაღის საცა-
ვის წინ; ისინი კვლავ შეუვალ, უთუოდ ბალისტიკური და ტექნიკური
სახის მედიტაციაში ჩაფლულები დამხვდნენ. შეიძლება იმასაც ფიქ-
რობდნენ, აქაური მიწათმოქმედები ყველანი ასეთი შეიარაღებულე-
ბი რომ ყოფილიყვნენ, დიდი სირთულეები შეგვექმნებოდა სერიო-
ზული არეულობის შემთხვევაშიო. ძროხების მდგომარეობის შესა-
ხებ ვაცნობე.
– ა, ჰო, ძროხები...
შეწუხებული ხმით თქვა ასაკით უფროსმა, – რა შეიძლება მოვუ-
ხერხოთ ძროხებს? მე არ ვიცი, ვაჭამოთ რამე ან დავუძახოთ ვინმეს,
ვისაც ეს შეუძლია, ბოლოს და ბოლოს ეს იმათი პრობლემაა, ჩემი
არა.
– მე ახლავე მივდივარ, – განვაგრძე მე.
– დიახ, რა თქმა უნდა, თქვენ ახლავე მიდიხართ, – ისე დამიკრა
კვერი უფრო ახალგაზრდამ, თითქოს ეს რამე აუცილებლობა ყოფი-
ლიყო და თითქოს ჩემი წასვლა სურდაო.

246
 სწორედ ეს ვიფიქრე: მათ ნამდვილად არ სჭირდებოდათ დამატე-
ბითი პრობლემები, თითქოს ამის თქმა უნდოდა ჩემთვის ჟანდარმს.
ფაქტობრივად, ჩანდა, რომ მოვლენის მასშტაბი აშკარად აღემატე-
ბოდა მათ კომპეტენციას, ისევე როგორც ალბათ ის გულმოდგინე-
ბაც, რომლითაც ამ პოლიციურ იერარქიას მოუწევდა პატაკის შედ-
გენა „გლეხთა საქმის არისტოკრატ მარტვილზე“, როგორც თანდა-
თან ემერიკს ზოგიერთ გაზეთში მოიხსენიებდნენ. მეც ისე მივუბ-
რუნდი ჩემს 4x4-ს, რომ სიტყვა აღარ დაგვიძრავს.
ჩემი მხრივ, საბოლოოდ აღარ მყოფნიდა გამბედაობა, ინტერნეტ-
ში მეძებნა თავშესაფარი, განსაკუთრებით, ძროხების საცოდავი
ბღავილის თანხლებით. მართალი ვთქვა, ბევრი არაფრის სიმამაცე
აღარ მყოფნიდა. რამდენიმე კილომეტრის მანძილზე სრულიად
ალალბედზე მივგორავდი, სრულიად გონებაგათიშული და უკანას-
კნელი აღქმითი უნარები მთლიანად სასტუმროს ძებნისკენ მქონდა
მიმართული. პირველს, რომელსაც თვალი მოვკარი, „სასტუმრო ყუ-
რეში“ ერქვა. სოფლის სახელი არც კი შემიმჩნევია; მეპატრონემ მე-
რე მაუწყა, რენიევილ-სიურ-მერი რომ ერქვა იქაურობას. ორ დღეს
დამბლადაცემულივით ვიჯექი ჩემს ოთახში, კვლავაც ვიღებდი „კაპ-
ტორიქსს“, მაგრამ ვერ ავდექი, ვერც დავიბანე და ვერც ჩემოდანი
ამოვალაგე. ვერ ვფიქრობდი მომავალზე. სხვათა შორის, ვერც წარ-
სულზე და, მით უფრო, ვერც აწმყოზე, თუმცა სწორედ უახლოესი
მომავალი ხდებოდა პრობლემა. მეპატრონე რომ არ შეშფოთებული-
ყო, ავუხსენი, მანიფესტაციის დროს მოკლული ერთ-ერთი მიწათ-
მოქმედის მეგობარი ვიყავი და თვითონ ამბავსაც შევესწარი-მეთქი.
სახე მაშინვე მოეღუშა.
რეგიონის ყველა მკვიდრის მსგავსად, ისიც მიწათმოქმედთა მი-
მართ სოლიდარული იყო. მე მგონი, სწორად მოიქცნენ, აღარ შეიძ-
ლებოდა ასე გაგრძელება, არსებობს დაუშვებელი რაღაცები, დგება
მომენტი, როცა უნდა იმოქმედოო, დამიდასტურა მან. იმდენად არ
მინდოდა შეწინააღმდეგება, რამდენადაც, გულის სიღრმეში, მეც

247
თითქმის ასევე ვფიქრობდი.
მეორე დღის საღამოს საჭმელად ავდექი. სოფლის გასასვლელში
პატარა რესტორანი დამხვდა, სახელად „მარივონთან“. ხმა, რომ მე
ბატონი დ’არკურის“ მეგობარი ვიყავი, მთელ სოფელში გავარდნი-
ლიყო; მეპატრონე ქალმა კეთილმოსურნეობითა და პატივისცემით
მიმასპინძლა, არაერთხელ მკითხა შეწუხებულმა, რამე სხვა ხომ არ
გჭირდებათო, შემთხვევით, ორპირ ქარში ხომ არ ზიხართო და ა. შ.
დანარჩენი იშვიათი კლიენტები იქაური გლეხები იყვნენ, რომლებიც
ბართან წრუპავდნენ თეთრღვინოს, ჭამით მხოლოდ მე ვჭამდი.
დროგამოშვებით ხმადაბლა გადაუგდებდნენ ხოლმე ერთმანეთს თი-
თო-ოროლა სიტყვას. რამდენჯერმე გავარჩიე რისხვით წარმოთქმუ-
ლი სიტყვა „პოლიცია“. უცნაური ატმოსფერო გამეფებულიყო კაფე-
ში, თითქმის ძველი რეჟიმისა, თითქოს 1789 წელს მხოლოდ ზედაპი-
რული კვალი დაეტოვებინოს. შიგადაშიგ ველოდი, რომ რომელიმე
ამ გლეხთაგანი ემერიკს „ჩვენს ბატონად“ მოიხსენიებდა.

მეორე დღეს ბურუსში ჩაძირულ კუტანსში გავეშურე. ძლივს

უჩანდა ტაძარს კოშკები, რაც მას კიდევ უფრო მატებდა ელეგანტუ-
რობას. ქალაქი წყნარი, გამწვანებული და ლამაზი გახლდათ. „ფიგა-
რო“ ვიყიდე „თამბაქო-პრესის“ ბარში და კითხვა დავიწყე „კარიბჭის
ტავერნაში“. ეს დიდი ლუდხანა პირდაპირ ტაძრის წინა მოედანზე
მდებარეობდა, რესტორანიც ჰქონდა და სასტუმროც. 1900-იანების
სტილში, ტყავისა და ხის სავარძლებით და არტ ნუვოს რამდენიმე
ლამპიონით იყო მორთული. მოკლედ, აშკარად the place to be იყო კუ-
ტანსში. საფუძვლიან ანალიზს ვეძებდი, ან, ყოველ შემთხვევაში,
რესპუბლიკელების ოფიციალურ პოზიციას მაინც, მაგრამ მსგავსი
არაფერი შემხვედრია. სამაგიეროდ, გრძელი სტატია ეძღვნებოდა
ემერიკს, რომელიც წინა დღეს დაკრძალეს. ცერემონია ბეიეს ტაძარ-
ში ჩატარდა „აუარებელი ხალხის“ თანდასწრებითო, აზუსტებდა ეს
ყოველდღიური გამოცემა. სტატიის სარეკლამო დანართი, „ერთი

248
დიდი ფრანგული ოჯახის ტრაგიკული დასასრული“, ცოტა გაზვია-
დებული მეჩვენა, ბოლოს და ბოლოს, ორი და დარჩა. სათავადაზნაუ-
რო ტიტულების გადაცემის თვალსაზრისით, ამას შეიძლება სირთუ-
ლე შეექმნა, მაგრამ ეს ამბავი უკვე სცდებოდა ჩემს კომპეტენციას.
ინტერნეტკაფე ვიპოვე ორი ქუჩის იქით, რომლის ორი არაბი მეპატ-
რონეც ისე ჰგავდა ერთმანეთს, რომ ნამდვილად ტყუპები იქნებოდ-
ნენ. მათი სალაფიტური გარეგნობა იმდენად თვალში საცემი იყო,
რომ შესაძლოა, სრულიად უწყინარებიც ყოფილიყვნენ. წარმოვიდ-
გინე, რომ უცოლოები გახლდნენ და ერთად ცხოვრობდნენ, ან, შეიძ-
ლება, ტყუპ დებზე იყვნენ დაქორწინებულები და გვერდიგვერდ,
მიტყუპებულ სახლებში ცხოვრობდნენ. მოკლედ, რაღაც ასეთ ურ-
თიერთობაში იქნებოდნენ.
საიტები ბლომად იყო, ახლა ისინი არსებობს ნებისმიერი რამის-
თვის და მეც ჩემი ბედნიერება aristocrates.org-ზე ვიპოვე, ანდა შეიძ-
ლება noblesse.net-ზე, აღარ მახსოვს. ემერიკი რომ ძველი ოჯახიდან
იყო გამოსული, ვიცოდი, მაგრამ აზრზე არ ვიყავი, რამდენად ძვე-
ლიდან და წაკითხულმა მაინც შთაბეჭდილება მოახდინა. დინასტი-
ისთვის საფუძველი ვინმე ბერნარ ლე დანუას, როლონის კომპანიონს
ჩაუყრია. ეს უკანასკნელი ვიკინგების მეთაური ყოფილა, რომელიც
911 წელს სენ-კლერ-სიურ-ეპტის ხელშეკრულებით ნორმანდიის
მფლობელი გამხდარა. ამის შემდეგ სამ ძმას – ერან, რობერტ და ან-
კეტილ დ’არკურებს – მონაწილეობა მიუღია ინგლისის დაპყრობაში
ვილჰელმ დამპყრობლის მხარდამხარ. ჯილდოდ ლა-მანშის ორივე
მხარეს მათთვის დიდი მამულები უბოძებიათ სამართავად და, შედე-
გად, დიდად გასჭირვებიათ არჩევა, თუ ვისთვის დაეჭირათ მხარი
პირველი ასწლიანი ომის დროს. ბოლოს ისევ კაპეტინგების სასარ-
გებლო და პლანტაგენეტების საზიანო არჩევანი გაუკეთებიათ, უფ-
რო სწორად, „კოჭლად“ წოდებული ჯოფრი დ’არკურის გარდა, რო-
მელსაც 1340-იან წლებში საკმაოდ ბუნდოვანი როლი უთამაშია,

249
რაც ჩვეულ“ მაღალფარდოვნებით უსაყვედურია მისთვის შატობრი-
ანს. თუმცა, ამ გამონაკლისს თუ არ ჩავთვლით, ისინი საფრანგეთის
ტახტის ერთგული მსახურნი შეიქნენ და დიდი რაოდენობით ელჩე-
ბი, პრელატები და მხედართმთავრები აჩუქეს ქვეყანას. ის მაინც ინ-
გლისურ განშტოებად დარჩა, რომლის დევიზიც – „კარგი დრო კიდევ
დადგება“ – სულ არ ერგებოდა შექმნილ გარემოებას. ემერიკის ბრუ-
ტალური სიკვდილი თავისი „ნისან ნავარას“ უკანა საბარგულზე ერ-
თდროულად შესაფერისი და შეუსაბამო მეჩვენებოდა მისი ოჯახის
მოწოდებისათვის. ვერ გამეგო, ნეტა რას ფიქრობდა ამაზე მამამისი.
ის იარაღით ხელში მოკვდა ფრანგი გლეხობის დასაცავად, რაც ყო-
ველთვის წარჩინებულთა მისია იყო. მეორე მხრივ, თავი მოიკლა,
რაც საერთოდ არ ჰგავდა ქრისტიანი რაინდის აღსასრულს. კარგად
თუ აწონ-დაწონიდა კაცი, ბევრად აჯობებდა, რომ ორი-სამი პოლი-
ციელიც თან გაეყოლებინა.
ამ კვლევამ დრო წამართვა და ერთ-ერთმა ძმამ პიტნის ჩაი შე-
მომთავაზა, რაზეც უარი ვუთხარი, ყოველთვის მეზიზღებოდა ეს,
სამაგიეროდ, გაზიან სოდაზე დავთანხმდი. წრუპვისას გონს მოვეგე,
რომ საწყის გეგმად თავზე ჭერის პოვნა მქონდა და, სასურველი იყო,
ამავე რეგიონში – გამბედაობა აღარ მყოფნიდა პარიზში დასაბრუ-
ნებლად, სადაც, სხვათა შორის, არც არაფერი მიხმობდა – და, გან-
საკუთრებით, იმ ღამეს. ზუსტადაც ის აზრი ამეკვიატა, რომ გასაქი-
რავებელი სოფლური ქოხი მეპოვა ფალეზის რომელიმე კუნჭულში.
დამატებითი ძიებისას საათზე ოდნავ მეტი დამჭირდა შესაბამისი
ადგილის საპოვნელად: ფლერსა და ფალეზს შორის იყო, ერთ-ერთ
სოფელში, რომელსაც უცნაური სახელი, პუტანჟი55 ერქვა, რასაც
გარდაუვლად მივყავართ პასკალისეულ პერიფრაზებთან, რომ „ქა-
ლი არც ბოზია და არც ანგელოზი“ და ა. შ. „ვისაც ანგელოზად ქცევა

55
ამ გასაოცარი დამთხვევის შედეგად სოფლის სახელწოდების პირველი ნაწი-
ლი, „პუტ“ ფრანგულად „ბოზს“, მეორე ნაწილი კი, „ანჟ“, ანგელოზს ნიშნავს.
250
უნდა, ის ბოზად იქცევა“, ეს დიდს არაფერს ნიშნავდა, მაგრამ ორი-
გინალური ვერსიის აზრი ყოველთვის მისხლტებოდა ხელიდან, ნეტა
რისი თქმა უნდოდა სინამდვილეში პასკალს? არასექსუალობა უთუ-
ოდ ანგელოზთან მაახლოებდა, ყოველ შემთხვევაში ამას მკარნახობ-
და ჩემი მცირედი განათლება ანგელოზოლოგიაში, მაგრამ სად წა-
მიყვანდა და რას გამაკეთებინებდა მხეცი? ეს უკვე აღარ ვიცოდი.
საცხოვრებლის მეპატრონე ასე თუ ისე ადვილი საპოვნელი გა-
მოდგა, დიახ, ადგილი თავისუფალი გახლდათ განუსაზღვრელი ვა-
დით, თავისუფალი იყო იმავე საღამოდან, მე თუ ამას მოვისურვებ-
დი. საკმაოდ ძნელი მოსაგნებიაო, გამაფრთხილა, ცალკე დგას, შუა
ტყეშიო. შევთანხმდით, რომ ერთმანეთს პუტანჟის ეკლესიასთან
შევხვდებოდით საღამოს 6 საათზე.
რაკი ტყეში განცალკევებით ვიქნებოდი, ალბათ გარკვეული
სურსათის მომარაგება დამჭირდებოდა. სხვადასხვა წარწერებმა მა-
უწყა, რომ კუტანსში „ლეკლერის“ ცენტრი იყო, ამას ემატებოდა
„ლეკლერ დრაივი“, 56 ბენზინგასამართი სადგური „ლეკლერი“, კულ-
ტურული სივრცე „ლეკლერი“ და ტურისტული სააგენტო – ასევე
„ლეკლერი“. არ ჩანდა დამკრძალავი სივრცე „ლეკლერი“, მაგრამ ეს
ერთადერთი სერვისი იყო, რომელიც იქაურობას აკლდა.

ამ ხნისას ჯერ არც ერთხელ არ დამედგა ფეხი „ლეკლერის“ არც

ერთ ცენტრში. თვალი მომჭრა. ვერასდროს წარმოვიდგენდი ასეთი
კლიენტმრავალი მაღაზიის არსებობას, პარიზში ამგვარი რამეების
არსებობა ძნელად დასაჯერებელი იყო. ამასთან, ბავშვობა სენლის-
ში, ძველი ყაიდის, ბურჟუაზიულ, გარკვეულწილად ანაქრონისტულ
ქალაქში გავატარე და ჩემი მშობლები სიკვდილამდე გაშმაგებით ემ-

56
კომერციული ზონა საფრანგეთში, სადაც შესაძლებელია ყველაფრის ყიდვა
მანქანიდან გადმოუსვლელად ან ადგილი, სადაც ინტერნეტით შეკვეთილი საქო-
ნელი ინახება, რომ შემდეგ მყიდველმა მანქანით მიაკითხოს და შეძენილი საქონე-
ლი შინ წაიღოს.
251
ხრობოდნენ აზრს, რომ პირველადი აუცილებლობის საყიდლები ახ-
ლომდებარე სავაჭრო ადგილებში უნდა გვეყიდა. რაც შეეხება მერი-
ბელს, ამაზე ლაპარაკიც არღირს, ეს ერთი ხელოვნური, მსოფლიო
კომერციის ავთენტური ნაკადებიდან მოშორებით შექმნილი ადგი-
ლი და სუფთა ტურისტული იშკილბაზობა იყო. კუტანსის „ლეკლე-
რი“ სულ სხვა რამე გახლდათ; ეს დიდი, ძალიან დიდი სავაჭრო და-
წესებულება იყო. ყველა კონტინენტიდან ჩამოტანილი საკვები პრო-
დუქტები ელაგა თვალუწვდენელი სიგრძის თაროებზე და ლამის
თავბრუ მეხვეოდა იმის გაფიქრებისას, თუ როგორი მობილიზებული
უნდა ყოფილიყო მომარაგება და როგორ გადაიზიდებოდა ვეებერ-
თელა კონტეინერები თვალუწვდენელ ოკეანეებში.

შეხე, ამ გრძელ არხებში

როგორ თვლემენ გემები,
ხეტიალის გეგმებით;
სულ პატარა და მცირე
ჟინის შესასრულებლად
ქვეყნის დასალიერთან.

ერთი საათი რომ ვიბოდიალე და კალათიანი ურიკა ნახევარზე

ცოტა მეტად რომ შევავსე, ვერ შევიკავე თავი და ისევ პოტენციური
მოლდოველი გოგო გამახსენდა, რომელთანაც ემერიკს შეეძლო ბედ-
ნიერების პოვნა და რომელიც ახლა მშობლიური მოლდოვის რომე-
ლიმე ბნელ კუნჭულში ისე კვდებოდა, რომ სამოთხის არსებობის შე-
სახებ წარმოდგენაც კი არ ჰქონდა. წესრიგი და სილამაზე – სულ ცო-
ტა, ამის თქმა მაინც შეიძლებოდა. ფუფუნება, სიმშვიდე და ხორციე-
ლი სიამე, მართლა. საწყალი მოლდოველი ქალი... და საწყალი ემე-
რიკი.

252
 სახლი სენტ-ობენ-სიურ-ორნში მდებარეობდა. ეს პუტანჟზე მიბ-
მული ერთგვარი დასახლებაა, მაგრამ ყველა ჯი-პი-ეს-ზე არ ფიგუ-
რირებსო, ამიხსნა მეპატრონემ. ორმოცი წლისა იქნებოდა, ჩემსა-
ვით, ნაცრისფერი თმა მოკლედ, თითქმის ბოლომდე ჰქონდა შეკრე-
ჭილი ჩემსავით და, შეიძლება ითქვას, რომ მურტალ ტიპს ჰგავდა,
ასევე ჩემსავით და შემეშინდა. G კლასის „მერსედესზე“ იჯდა – კი-
დევ ერთი საერთო წერტილი, რომელიც ხშირად უწყობს ხელს ურ-
თიერთობის ჩანასახის წარმოქმნას შუა ხნის მამაკაცებს შორის. კი-
დევ უკეთესი G 500 ჰყავდა, მე კი G 350, რაც ჩვენ შორის მისაღებ
მინიიერარქიას ქმნიდა. კაენიდან იყო. ვფიქრობდი, ნეტა რა პროფე-
სიისაა-მეთქი, მაგრამ ვერაფრით ვერ ვხვდებოდი. არქიტექტორი
ვარო, მითხრა. ხელმოცარული არქიტექტორი, დააზუსტა. მოკლედ,
როგორც არქიტექტორების უმეტესობაო, დაუმატა ბოლოს. ამას-
თან, ის ერთ-ერთი პასუხისმგებელი პირი იყო ჩრდილო კაენის კომ-
პაქტური დასახლების ზონის „აპარტ სიტისა“, სადაც კამილია ცხოვ-
რობდა მანამდე ერთი კვირით ადრე, სანამ ჩემს ცხოვრებაში შემო-

253
ვიდოდა. ვერანაირი დიდების მომტანი ეს ამბავი ვერ არისო, თავად-
ვე გაუკეთა კომენტარი. ვერანაირის, მართლაც რომ..
ცხადია, სურდა, სცოდნოდა, რამდენ ხანს ვაპირებდი დარჩენას.
ეს მართლაც საჭირო შეკითხვა გახლდათ, შეიძლება სამი დღე ყო-
ფილიყო და შეიძლება სამი წელიც. ძალიან იოლად შევთანხმდით
თვის გადასახადზე, რაც უსიტყვო ხელშეკრულებით განახლდებოდა
ხოლმე ყოველთვიურად. ქირას ჩავურიცხავდი ყოველი თვის დასაწ-
ყისში, გადახდა ჩეკითაც შეიძლებოდა და ის მას თავისი საწარმოს
ანგარიშზე გადაიტანდა. გადასახადების ეკონომიისთვის არ ვაკე-
თებ ამასო, ზიზღით დაუმატა, უბრალოდ, დეკლარაციის შევსება
ტვინს ტყნავს და არასდროს არ ვიცი, ეს BZ-ში უნდა ჩავწერო თუ
BY არსად ჩაწერა ბევრად უფრო ადვილიაო: არ გამკვირვებია, ასე-
თი დაქანცულობა უკვე შემჩნეული მქონდა დამოუკიდებელი პრო-
ფესიების წარმომადგენლებში. არასდროს მოდიოდა ამ სახლში და
ნელ-ნელა ეუფლებოდა შეგრძნება, რომ არც დაბრუნდებოდა აღა-
რასდროს. ორი წლის წინანდელი განქორწინების შემდგომ დიდად
შეუმცირდა მოტივაცია უძრავი ქონების და კიდევ ბევრი რამის მი-
მართ. ჩვენი ცხოვრების გზები ისე ჰგავდა ერთმანეთს, რომ ეს ლა-
მის შემაშფოთებელი ხდებოდა.
ამის გამო მდგმურები ცოტა ჰყავდა, ყოველ შემთხვევაში, ზაფ-
ხულის თვეებამდე – საერთოდ არავინ. დაუყოვნებლივ აპირებდა სა-
იტიდან განცხადების აღებას. ზაფხულშიც კი არ მუშაობდა ეს მაინ-
ცდამაინც. ინტერნეტი არ არისო, უეცარი წუხილით მითხრა, იმედი
მაქვს, იცოდითო; თითქმის დარწმუნებული ვარ, მითითებული მაქვს
ეს ამბავი განცხადებაშიო. ვიცოდი და მაინც დავთანხმდი-მეთქი, ვუ-
პასუხე. დავინახე, როგორ გაუარა თვალებში შიშის ნაპერწკალმა.
დეპრესიულები, რომლებსაც განმარტოება, რამდენიმე თვის გატა-
რება სურთ ტყეში, რათა „საკუთარ თავში რაღაცები დააზუსტონ“,
არ უნდა იყვნენ ცოტანი, მაგრამ ადამიანებს, რომლებიც თვალის და-

254
უხამხამებლად თანხმდებიან, მოსწყდნენ ინტერნეტს განუსაზღვრე-
ლი დროის განმავლობაში, გამოდის, კარგად აქვთ დაჩოჩებული
კრამიტი, ამას მის დადარდიანებულ მზერაში ვკითხულობდი. თავის
მოკვლას არ ვაპირებ-მეთქი, ვუთხარი ღიმილით, რომელიც, იმედი
მქონდა, სრულად განაიარაღებდა. თუმცა, სინამდვილეში ეს შეიძ-
ლება სულაც საეჭვო და ორაზროვანი უნდა ყოფილიყო. ყოველ შემ-
თხვევაში, უახლოეს მომავალში არა-მეთქი, დავუმატე დამთმობი
ხმით. რაღაც ჩაიბურტყუნა და ყურადღება ტექნიკურ ასპექტებზე
გადაიტანა, რომლებიც თავიდანვე ძალიან მარტივი აღმოჩნდა.
ელექტრონულ რადიატორებს თერმოსტატი მართავდა და მხოლოდ
ღილაკი უნდა გადამეტრიალებინა სასურველი ტემპერატურის მისა-
ღებად. ცხელ წყალს პირდაპირ გამაცხელებლიდან ვიღებდი, მეტი
არაფრისთვის არ უნდა მეხლო ხელი. შემეძლო, ცეცხლი დამენთო,
თუ მოვისურვებდი. ცეცხლის დასანთები და მორების მარაგი მაჩვე-
ნა. მობილურები იჭერდა მეტ-ნაკლებად, „ესეფერი“ საერთოდ არა,
„ბუიგი“ საკმაოდ კარგად, „ორანჟი“57 გამორჩა. თუ არადა, სახლის
ტელეფონი მაქვს, მრიცხველის სისტემა არ დამიყენებია, მირჩევნია
ხალხს ვენდოო, დაუმატა ხელის მოძრაობით, რომლითაც ჩანდა, თა-
ვად ეცინებოდა საკუთარ ქცევაზე. თან იმედოვნებდა, რომ მთელ
ღამეებს არ გავატარებდი იაპონიასთან კომუნიკაციაში. იაპონიას-
თან ნამდვილად არა-მეთქი, ისეთი მონდომებით მოვუჭერი, – რაც
სულ არ მქონდა წინასწარ განზრახული, – რომ წარბები შეჭმუხნა
და ვიგრძენი, შეყოყმანდა, ეცადა თუ არა დამატებით რამის გაგება.
რამდენიმე წამის შემდეგ გადაიფიქრა, შეტრიალდა და თავისი 4x4-
ისკენ გაემართა. ჯერ კიდევ ვფიქრობდი, რომ ერთმანეთს კვლავაც
ვნახავდით, რომ ეს ყველაფერი მომავალი ურთიერთობის მონახაზი
იყო, მაგრამ სანამ დაქოქავდა, თავისი სავიზიტო ბარათი გამომიწო-
და, აი, ჩემი მისამართი, ქირისთვისო...
მაშასადამე, უკვე მიწაზე ვიდექი, როგორც წერს რუსო, აღარც

57
მობილური ქსელების ოპერატორები საფრანგეთში
255
ძმა მყავდა, აღარც ახლობელი, აღარც მეგობარი და საზოგადოება –
მხოლოდ ჩემი თავი. შესაბამისობები საკმარისად იყო, თუმცა მსგავ-
სება აქ მთავრდებოდა: მომდევნო ფრაზაშივე რუსო თავს ასე აფა-
სებდა „ყველაზე გახსნილი და ყველაზე მოყვარული ადამიანთა შო-
რის“. მე ასეთი არ გახლდით. ემერიკზე ვილაპარაკე, რამდენიმე
ქალზე ვილაპარაკე, საბოლოოდ, სია მოკლე იყო. რუსოსგან განსხვა-
ვებით, ვერც იმას ვიტყოდი, საყოველთაო თანხმობით საზოგადოე-
ბისგან მოკვეთილი ვარ-მეთქი: ადამიანები არანაირად არ გაერთია-
ნებულან ჩემ წინააღმდეგ. უბრალოდ, იყო ის, რომ არ იყო არაფერი,
რომ ჩემი მიკუთვნება სამყაროსადმი, რომელიც თავიდანვე შემოზ-
ღუდული იყო, თანდათანობით უაზრობად ქცეულიყო. თანაც ქვე-
ვითკენ ჩემს ჩაცურებას უკვე ვეღარაფერი შეაჩერებდა.
თერმოსტატი მოვმართე, სანამ დაძინებას ან, ყოველ შემთხვევა-
ში, საწოლზე მიწოლას გადავწყვეტდი. ძილი სხვა რამეა, შუა ზამთა-
რი იდგა, დღემ კი იმატა, მაგრამ ღამეები ჯერ კიდევ გრძელი იყო
და ტყეების შუაგულში უკუნი სიბნელე იქნებოდა.

256
 ბოლოს ტკივილიან ძილში ჩავიძირე, თუმცა ამისთვის კუტანსის
„ლეკლერის“ ცენტრში შეძენილი უძველესი „კალვადოსის“ დახმარე-
ბა დამჭირდა არაერთხელ. შესავლად არაფერი დამსიზმრებია, მაგ-
რამ უეცრად გამეღვიძა, უკუნეთ ღამეში, შეგრძნებით, რომ მხრებზე
რაღაც მეცაცუნებოდა თუ მეფერებოდა. წამოვდექი, დასამშვიდებ-
ლად ოთახის მთელ სიგრძე-სიგანეზე დავიწყე ბოლთის ცემა და ბო-
ლოს ფანჯარასთან მივედი: სრული წყვდიადი ჩამოწოლილიყო, ალ-
ბათ მთვარის ის ერთი ფაზა იდგა, როდესაც მთლიანად იმალება. არ
ჩანდა არცერთი ვარსკვლავი, ღრუბელი ძალიან დაბლა გვეფარა.
ორი საათი იქნებოდა, ღამე სადღაც შუაში იყო და ალბათ ცისკრის
ლოცვის ჟამი იდგა მონასტრებში. ყველა ლამპა ავანთე, რომელიც
ხელში მომხვდა, მაგრამ ნამდვილ სიმშვიდეს მაინც ვერ მივაღწიე:
კამილია დამესიზმრა, ამას წყალი არ გაუვიდოდა, სწორედ კამილია
მომეფერა სიზმარში მხრებზე, როგორც იცოდა ხოლმე მთელი ღა-
მეების განმავლობაში ამ რამდენიმე, შეიძლება ითქვას, მრავალი
წლის წინ. ბედნიერების დაბრუნების იმედი თითქმის აღარც მქონ-

257
და, მაგრამ იმის სურვილს მაინც ვგრძნობდი, რომ მინდოდა, რამე-
ნაირად და უბრალოდ, ჭკუიდან არ შევშლილიყავი.
ისევ მივწექი და მთელ ოთახს მზერა მოვავლე: სრულყოფილი
ტოლფერდა სამკუთხედის ფორმისა იყო და შუაში გადმოხრილი
კედლები დედაბოძის სიმაღლეზე ერთდებოდა. მაშინ გავაცნობიე-
რების ხაფანგი, რომელშიც გავები: ზუსტად ასეთ ოთახში მეძინა კა-
მილიასთან ერთად კლესიში ჩვენი თანაცხოვრების პირველ სამ
თვეს. ამ დამთხვევაში თავისთავად არაფერი იყო გასაკვირი, ყველა
ნორმანდიული სახლი მეტ-ნაკლებად ერთი მოდელის მიხედვითაა
ნაგები და ჩვენ სულ რაღაც ოც კილომეტრში ვიქნებოდით კლესი-
დან. მაგრამ ეს წინასწარ არ დამინახავს, გარედან ეს ორი სახლი ერ-
თმანეთს არ ჰგავდა, კლესის სახლის გარე კედლებში ხის ფიცრები
ჰქონდა დატანებული, მაშინ, როცა აქაური კედლები უხეში ქვის –
შესაძლოა, ქვიშაქვისა იყო. ჩქარა-ჩქარა ჩავიცვი და სასადილო
ოთახში ჩავედი. ნამდვილი საყინულე დამხვდა, ცეცხლი ვერ მორე-
ოდა. არასდროს მეხერხებოდა ცეცხლის დანთება, არაფერი გამეგე-
ბოდა არც შეშის და არც ფიჩხის დალაგებაში, ეს ერთ-ერთი იყო იმ
უნართა შორის, რომლებიც მაშორებდა მაგარი ტიპებისგან, – გან-
მარტებისთვის, ვთქვათ, ჰარისონ ფორდისაგან – როგორიც მინდო-
და ვყოფილიყავი. ისე, ამწუთას ამისთვის არ მეცალა, მოგონებები
მოგონებებზე მოდიოდა და გული მტკივნეულად მეკუმშებოდა. მო-
მავალი კი არა, წარსულია, რომ გკლავს, სულ ბრუნდება, გტანჯავს
და განადგურებს. და ბოლოს მართლაც გკლავს. სასადილო ოთახიც
ზუსტად ისეთი იყო, როგორშიც ვსადილობდით ხოლმე სამი თვის
განმავლობაში მე და კამილია კლეის ხორცეულობის გლეხურ მაღა-
ზიაში, ასევე პურ-ფუნთუშეულის და ხილ-ბოსტნეულის მაღაზიებში
შეძენილი საყიდლების შემდეგ და, ასევე, მას შემდეგ, რაც ის ქურას-
თან აფუსფუსდებოდა. ისე ცოცხლად გამახსენდა, რომ ახლაც კი
ტკივილმა დამიარა. სპილენძის ქვაბების მწკრივიც ვიცანი, ქვის კე-

258
დელზე ნაზად რომ ბრჭყვინავდა. კაკლის ხის დიდი ჭურჭლის კარა-
დაც მეცნო, აჟურული თაროებით, ფერადი და ნაივური სურათებით
მოხატული რუანის ფაიფურის ღირებულება სრულად რომ წარმოე-
ჩინა. მეცნო მუხის კედლის საათიც, სამუდამოდ გაჩერებული პირ-
ველ საათზე, წარსულის რომელიმე მომენტზე – ვიღაცები ვაჟის ან
ვინმე ახლობლის გარდაცვალებისას აჩერებდნენ ხოლმე კედლის
საათებს. სხვებმა, 1914 წელს, საფრანგეთმა რომ გერმანიას ომი გა-
მოუცხადა იმ დროს გააჩერეს. ვიღაცებმა კი – როცა მარშალ პეტენს
კენჭისყრით მიენიჭა სრული ძალაუფლება.

ასე ვერ დავრჩებოდი და ხელი დავტაცე ერთ დიდ გასაღებს, რო-

მელიც მეორე ფრთისკენ მიხსნიდა გასასვლელს. ეს უკანასკნელი ამ
დროს ვერ არის მაინცდამაინც საცხოვრებლად მოწყობილი გამაფ-
რთხილა არქიტექტორმა. შეუძლებელი იყო მისი გათბობა და ზაფ-
ხულამდე თუ დავრჩებოდი, შემეძლო მესარგებლა. ბოლოს ერთ ძა-
ლიან დიდ ოთახამდე მივაღწიე, რომელიც ოდესღაც ალბათ სახლის
მთავარი იქნებოდა და რომელიც ახლა ბაღის სავარძლებისა და სკა-
მების გროვებით იყო გადატენილ-გადახერგილი, თუმცა ერთი კედე-
ლი მთლიანად ბიბლიოთეკას ეკავა, სადაც გაკვირვებულმა აღმოვა-
ჩინე მარკიზ დე სადის სრული გამოცემა. XIX საუკუნით უნდა ყოფი-
ლიყო დათარიღებული, მთლიანად ტყავში იყო ჩასმული და ნაირ-
ნაირი მოოქრული მოსართავები ამშვენებდა მთელ სიგრძე-სიგანე-
ზე. ეს ქაქი მთელი ქონება ეღირება-მეთქი, გავიფიქრე და თან ნაშ-
რომს ვფურცლავდი, რომელიც ათასგვარი გრავიურებით იყო მორ-
თული. მოკლედ, განსაკუთრებით გრავიურებზე შევჩერდი და უც-
ნაური ის გახლდათ, რომ არაფერი არ მესმოდა; ათასგვარი სექსუა-
ლური პოზა იყო წარმოდგენილი და სცენაზე სულ სხვადასხვა რა-
ოდენობის მოქმედი პირები გამოდიოდნენ, მაგრამ ვერ ვახერხებდი
გარკვევას, იმ ადგილის წარმოდგენას, რომლის დაკავებასაც მე შევ-
ძლებდი ამ ყველაფერში. ბოლოს თავი გავანებე და ანტრესოლისკენ

259
გავემართე, ზევით უფრო მაგარი უნდა ყოფილიყო. დაობებულნაჭ-
რიანი და გამოშიგნულსაზურგეებიანი, სანახევროდ ამოყირავებუ-
ლი კანაპეები ძირს ეყარა. იდგა ფირსაკრავი და ეწყო ფირფიტების
კოლექცია, უმეტესად 45-ბრუნიანი სიჩქარისა, რომლებიც გარკვეუ-
ლი ყოყმანის შემდეგ და გარეკანებზე გამოსახული მოცეკვავეების
პოზების მიხედვით ტვისტის ფირფიტებად ჩავთვალე. რაც შეეხება
მომღერლებსა და ჯგუფებს, ისინი სამარადჟამო დავიწყების მორევ-
ში ჩაძირულიყვნენ.
მახსოვს, მეჩვენა, რომ მთელი აქ ყოფნის განმავლობაში არქი-
ტექტორი ცოტათი უხერხულად იყო, ზუსტად იმდენ ხანს დარჩა,
რამდენიც მოწყობილობების მუშაობის ახსნას დასჭირდა, დიდი-დი-
დი, ათ წუთს, და რამდენჯერმე გამიმეორა, უკეთესს ვიზამ, ამ სახლს
თუ გავყიდი, ყველაფერი ასე გართულებული რომ არ იყოს, ნოტა-
რიული ფორმალობები და ასე შემდეგო. ყველაზე მეტად კი – მყიდ-
ველს თუ ვიპოვიო. მართლაც, წარსული უნდა ჰქონოდა ამ სახლს,
წარსული, რომლის კონტურების განჭვრეტაც მე ასე მიჭირდა, მარ-
კიზ დე სადსა და ტვისტს შორის; წარსული, რომლიდანაც მას თავის
დახსნა უნდოდა, თუმცა, ამავდროულად ისე, რომ წინ მომავლის
პერსპექტივები გადაშლილიყო. მიუხედავად ყველაფრისა, ამ
ფრთის შიგნით ნანახი არაფერს მახსენებდა ისეთს, რაც კლების სახ-
ლში შეიძლება დამხვედროდა. ეს სხვა პათოლოგია გახლდათ, სხვა
ისტორია და თითქმის დაწყნარებული დავწექი. აკი საკუთარ ბედუ-
კუღმართობებში გადახლართულებს სხვა ბედუკუღმართობების არ-
სებობა გვამშვიდებს, ჩვენ რომ აგვცდა, იმათი.

260
 მეორე დილას ნახევარსაათიანმა გასეირნებამ ორნის ნაპირებ-
თან მიმიყვანა. განვლილი გზა დიდად საინტერესო არ გახლდათ.
ალბათ მხოლოდ იმათთვის, ვისაც აინტერესებს, როგორ გარდაიქ-
მნება ხმელი ფოთლები ნეშომპალად – მე ვიყავი ასეთი ოდესღაც,
ოც წელზე მეტი ხნის წინ, ნაირ-ნაირი ანგარიშებიც კი მქონდა შედ-
გენილი წარმოქმნილი ნეშომპალის რაოდენობის შესახებ ტყის საფ-
რის სიმჭიდროვის მიხედვით. სხვა, ძალიან ბუნდოვანი რამეებიც
მახსენდებოდა სწავლის პერიოდიდან, მაგალითად, მეჩვენებოდა,
რომ ეს ტყე კარგად არ იყო მოვლილი – ლიანებისა და პარაზიტი
მცენარეების სიმჭიდროვე ძალიან მომეტებული გახლდათ და ეს ხე-
ების ზრდას ხელს უშლიდა; ტყუილია ის ამბავი, თითქოს თავის ნე-
ბაზე მიშვებული ბუნება თვითონ წარმოქმნის თვალწარმტაც, დიდ-
დიდ, ძლიერად მოქნილ ხეებს, ისეთებს, ადამიანი ტაძრებს რომ ადა-
რებს, რომლებსაც პანთეისტური ტიპის რელიგიური გრძნობების
აღძვრა ძალუძს. თავის ნებაზე მიშვებული ბუნება წარმოქმნის მხო-
ლოდ უფორმო და ქაოსურ გროვებს, რომლებიც სხვადასხვა მცენა-

261
რეებისგან შედგება და, მთლიანობაში, საშინლად მახინჯია. დაახ-
ლოებით ასეთ სანახაობას მთავაზობდა ეს გასეირნება ორნის ნაპი-
რებამდე.
ბინის მეპატრონემ მირჩია, შემთხვევით თუ გადაეყრები, ფურირ-
მებს საჭმელი არ მისცე. იმიტომ კი არა, რომ ამგვარი საქციელი გა-
რეული ცხოველის ღირსებას არ შეჰფერის (თან მოუთმენლად აიჩე-
ჩა მხრები, თითქოს ამით იმის თქმა უნდოდა, რა სასაცილოაო), ფუ-
რირმები, ისევე როგორც გარეული ცხოველების უმეტესობა, ოპორ-
ტუნისტი ომნივორები არიან, თითქმის ყველაფერს ჭამენ და ისე
არაფერი ახარებთ, როგორც რომელიმე პიკნიკის ნარჩენების ან გა-
ფატრული ნაგვის პარკების პოვნა. უბრალოდ, თუ მათ გამოკვებას
დაიწყებთ, მერე ყოველდღე მოვლენ და თავიდან ვეღარ მოიშო-
რებთ, ფურირმები ნამდვილი ტკიპებივით არიან, როცა მოინდომე-
ბენ. მაგრამ, თუკი მათი კუნტრუშის მოხდენილობა მაინც თავისას
იზამს და ცხოველური ბუნების ემოცია შეგიპყრობთ, გირჩევთ, შო-
კოლადიანი პურები მისცეთ, ირმებს ლამის დაუჯერებელი ლტოლვა
აქვთ შოკოლადიანი პურების მიმართ – ამით ისინი ძალიან განსხვავ-
დებიან მგლებისგან, რომელთა გემოვნებაც უფრო ყველისკენ იხრე-
ბა. თუმცა, ამჟამად მგლები არ არიან და ფურირმებს ეს არ ადარ-
დებთ და კიდევ დიდი დრო გავა, სანამ ისინი ალპებიდან ან თვით
ჟევოდანიდან ამოვლენო.
მიუხედავად ამ ყველაფრისა, არც ერთი ფურირემი არ გადამყრია
გზაზე. უფრო ზოგადად კი, არ შემხვედრია არაფერი, რაც ჩემს ყოფ-
ნას გაამართლებდა ამ შუა ტყეში მიკარგულ სახლში და ახლა თით-
ქმის გარდაუვალი მეჩვენა ის ამბავი, რომ ხელი წამცდენოდა იმ
ფურცელზე, რომელზეც კამილიას ვეტერინარული კაბინეტის მისა-
მართი და ტელეფონი ჩავინიშნე, როცა ის ემერიკის ბოსლის კაბინე-
ტის კუთხეში მიდგმულ კომპიუტერში მოვძებნე. ეს ამბავი ახლა ძა-
ლიან შორეულად მეჩვენებოდა, გეგონება, წინა ცხოვრებაში მომ-
ხდარიყოს. არადა, სინამდვილეში, ორი თვეც კი არ იყო გასული.

262
 ფალეზამდე სულ რაღაც ოცი კილომეტრი იქნებოდა, თუმცა
თითქმის ორი საათი დამჭირდა ამ მანძილის გასავლელად. დიდხანს
ვიჯექი მანქანაში პუტანჟის მთავარ მოედანზე, „ლიონ ვერდის“ სას-
ტუმროთი მონუსხული, ოღონდ ერთადერთი მიზეზით – მისი უცნაუ-
რი ტოპონიმით – თუმცა განა „ლიონ ვერტი“58 უფრო მისაღები იქნე-
ბოდა? მერე კიდევ უფრო ნაკლები მიზეზი მქონდა, მაგრამ მაინც
შევჩერდი ბაზოშ-ო-ულმში. შემდეგ მთავრდებოდა ნორმანდიის შვე-
იცარია, მისი ავარიული ადგილები და მიხვეულ-მოხვეულები. ფა-
ლეზისკენ მიმავალი გზის ბოლო ათკილომეტრიანი მონაკვეთი სრუ-
ლიად სწორი გახლდათ და დამეუფლა შეგრძნება, თითქოს რაღაც
დამრეც სიბრტყეზე მივსრიალებდი და შევნიშნე, რომ ჩემდა უნებუ-
რად 160-ზე ვიყავი ასული. ეს კი სისულელე იყო, ზუსტად ასეთ კუთ-
ხე-კუნჭულებში აყენებენ ხოლმე რადარებს და ზუსტად ასეთ იოლ
სრიალ-სრიალს მივყავდი ალბათ საიქიოსკენ. კამილიას ალბათ უკვე
თავიდან ექნებოდა მოწყობილი ცხოვრება, კაციც ეყოლებოდა ნა-
პოვნი, უკვე შვიდი წელი იყო გასული და, აბა, სხვას რას ვიფიქრებ-
დი?
მანქანა ციხე-გალავნის კედელთან დავაყენე, რომელიც ფალეზს
ერტყა გარს და რომელსაც ვილჰელმ დამპყრობლის ციხესიმაგრე
ედგა თავს. ფალეზის გეგმა მარტივი იყო და კამილიას ვეტერინა-
რულ კაბინეტს იოლად მივაგენი: ის დოქტორ პოლ-ჟერმენის მო-
ედანზე, აშკარად ქალაქის ერთ-ერთი მთავარი სავაჭრო ქუჩის, სენ-
ჟერვეს ბოლოში, ამავე სახელწოდების ეკლესიასთან მდებარეობდა.
ამ უკანასკნელის პრიმიტიული გოთიკური სტილის საძირკვლებიც
ფილიპ ოგიუსტის ალყის დროს ძალიან დაზიანებულიყო. ამჯერად
შემეძლო პირდაპირ შევსულიყავი და რეცეფციონისტისთვის მეთხო-

58
Lion Vert – (ფრანგ. ) „მწვანე ლომი“, სასტუმროს სახელწოდებაში ბოლოკი-
დური შეცვლილია d-თი.
263
ვა მისი ნახვის ნებართვა. ასე მოიქცეოდა სხვა ჩემ ადგილას და ბო-
ლოს ალბათ ასე მოვიქცეოდი მეც ინტერეს- და აზრგამოცლილი ხან-
გრძლივი ჭოჭმანის შემდეგ. თავიდანვე არ მოვინდომე გამოსავალი
სატელეფონო ზარით მეპოვა. წერილის დაწერის იდეა უფრო დიდ-
ხანს შემრჩა, პირადი წერილები ისეთ იშვიათობად იქცა, რომ ყო-
ველთვის შოკისმომგვრელი შედეგი მოაქვს, მაგრამ უფრო არაკომ-
პეტენტურობის გრძნობამ ამაღებინა ხელი ამ განზრახვაზე.
ზუსტად პირდაპირ რაღაცნაირი იყო, „ნორმანდიელ ჰერცოგთან“
ერქვა, და ბოლოს იქით ვამჯობინე, რომ დამეცადა, სანამ ჩემი ძა-
ლები, სიცოცხლის სურვილი ან რამე ამგვარი თავისას არ იზამდა.
ლუდის შეკვეთა ავირჩიე, რაც, ვგრძნობდი, მხოლოდ პირველი ნაბი-
ჯი იქნებოდა გრძელ სერიაში, ჯერ ხომ სულ რაღაც დილის თერთმე-
ტი საათი იქნებოდა. დაწესებულება პაწაწინა იყო, სულ ხუთი მაგი-
და იდგა, მე კი ერთადერთი მუშტარი გახლდით. შესანიშნავი ხედი
მქონდა ვეტერინარულ კაბინეტზე, დროდადრო ვიღაცები იქ შინაუ-
რი ცხოველების – ყველაზე ხშირად ძაღლის, ხანდახან კალათაში
ჩასმულის – თანხლებით შედიოდნენ და შესაფერისი სიტყვებით მი-
მართავდნენ რეცეფციონისტ ქალს. დროდადრო ხალხი ბარშიც შე-
მოდიოდა, ჩემგან რამდენიმე მეტრში სხდებოდა, ყავას უკვეთავდა
და შიგ რომელიმე მაგარ სასმელს უმატებდა. უმეტესობა მაინც მო-
ხუცი იყო, თუმცა ისინი არ სხდებოდნენ, არჩევდნენ, დახლთან და-
ელიათ. მე მესმოდა და ვიზიარებდი მათ არჩევანს, ისინი მამაცი მო-
ხუცები იყვნენ, რომლებსაც უნდოდათ, ეჩვენებინათ, რომ ჯერ კი-
დევ ჯანზე არიან, რომ მათი ბარძაყები ჯერ კარგად ეკავა მენჯებს
და რომ ძალიანაც შეცდებოდა ის, ვინც მათ ასე ნაადრევად და ხე-
ლაღებით ჩამოწერდა. სანამ მისი პრივილეგირებული კლიენტები
საკუთარი ძალის ნახევრად დემონსტრირებით იყვნენ დაკავებულნი,
მეპატრონე ლამის სარწმუნოებრივი უდრტვინველობით განაგრძობ-
და „პარიზი-ნორმანდიის“ კითხვას.

264
 მესამე ლუდს ვწრუპავდი და ყურადღება ოდნავ გამეფანტა, რო-
დესაც კამილია გამოჩნდა. გამოდიოდა დარბაზიდან, სადაც პაციენ-
ტებს იღებდა. რაღაც გადაულაპარაკეს ერთმანეთს მან და რეცეფ-
ციონისტმა – საუზმის დრო მოსულიყო, ცხადია. ჩემგან სულ რაღაც
ოციოდ მეტრში იდგა. ფიზიკურად საერთოდ არ მეჩვენა შეცვლილი.
შევძრწუნდი – ოცდათხუთმეტს გადაცილებული იყო და სიარული
და მიხრა-მოხრა კვლავაც ცხრამეტი წლის გოგოსი ჰქონდა. მე თვი-
თონ ძალიან შევიცვალე გარეგნულად, სრულად ვაცნობიერებდი,
რომ სიბერის არაერთი დარტყმა მქონდა მიღებული და მე ეს ვიცო-
დი, იმიტომ რომ დროგამოშვებით საკუთარ თავს ვხვდებოდი სარ-
კეში, სიამოვნების განუცდელად, თუმცა არც ნამდვილი ზიზღით, აი,
დაახლოებით ისე, წყნარ კარის მეზობელს შემთხვევით რომ გადაეყ-
რები.
კიდევ უარესი – ეცვა ჯინსი, ბაცი ნაცრისფერი თხელი ჯემპრი,
ანუ ზუსტად ის ტანსაცმელი, რომელიც პარიზის მატარებლიდან ჩა-
მოსვლისას ეცვა ნოემბრის იმ ორშაბათ დილას, ხელში კი მხარზე გა-
დასაკიდი ჩანთა ეჭირა მანამ, სანამ ჩვენი მზერები ერთმანეთში არ
გადაიხლართებოდა რამდენიმე წამის ან, სულაც, რამდენიმე წუთის
განმავლობაში; მოკლედ, ვთქვათ, ძნელად გამოსათვლელი დროის
განმავლობაში, რის შემდეგაც, მე კამილია ვარო, მითხრა. ამით გა-
რემოებათა ჯაჭვის შექმნის ახალ პირობებს, შეიძლება ითქვას,
ახალ ეგზისტენციალურ კონფიგურაციას დაუდო სათავე, რომლიდა-
ნაც მე არ ვიყავი გამოსული, რომლიდანაც ალბათ ვერც ვერასდროს
გამოვიდოდი და რომლიდან გამოსვლის სურვილიც არანაირად არ
მაწუხებდა. ხანმოკლე ძრწოლამ ამიტანა, როდესაც ვეტერინარული
კაბინეტიდან გამოსული ეს ორი ქალი ერთმანეთს გამოელაპარაკა
ტროტუარზე: ნეტა სასაუზმოდ „ნორმანდიელ ჰერცოგში“ ხომ არ მო-
დიან-მეთქი, გავიფიქრე. ახლა რომ შემთხვევით პირისპირ შევფეთე-
ბოდი კამილიას, ეს ყველაზე ცუდი გამოსავალი და განაღდებული

265
მარცხი იქნებოდა. მაგრამ არა, სენ-ჟერვეს ქუჩას აუყვნენ და, სიმარ-
თლე ითქვას, „ნორმანდიელი ჰერცოგის“ კარგად დათვალიერების
შემდეგ მივხვდი, რომ ჩემი შიში სრულიად უსაფუძვლო იყო: მეპატ-
რონეს საჭმლის ნასახიც არაფერი ჰქონდა, სენდვიჩებსაც კი არ
გვთავაზობდა, შუადღის თავის მოგიჟიანება არ გახლდათ მისი სტი-
ლი. სამაგიეროდ, სრულად ჩაფლული განაგრძობდა „პარიზი-ნორ-
მანდიის“ კითხვას, რომლის მიმართაც, მეჩვენებოდა, რომ გადაჭარ-
ბებულ და ავადმყოფურ ინტერესს იჩენდა.
აღარ დამიცდია კამილიას დაბრუნებისათვის, მაშინვე გადავიხა-
დე შესმული ლუდის საფასური და მსუბუქ სიმთვრალეს დავუბრუნ-
დი სენ-ობერ-სიურ-ორნის სახლში, სადაც ოთახის სამკუთხა კედლე-
ბის, ამ კედლებზე დაკიდებული სპილენძის ქვაბებისა და, უფრო ზო-
გადად, ჩემივე მოგონებების პირისპირ დავრჩი. ერთი ბოთლი „გრან
მარნიე“ მქონდა და ესეც მყოფნიდა. სევდა საათობრივად მემატებო-
და, ნელ-ნელა და ნაბიჯ-ნაბიჯ. ტაქიკარდიის ეპიზოდები კი საღა-
მოს თერთმეტი საათიდან დამეწყო, რასაც მალევე გაბმული ჭარ-
ბოფლიანობა და პირღებინება მოჰყვა. ღამის ორი საათისკენ მივ-
ხვდი, რომ ამ ღამისგან სრულად ვეღარასდროს განვიკურნებოდი.

266
 მართლაც, სწორედ ამ მომენტიდან გამექცა ხელიდან საკუთარი
ქცევა, რომელსაც არც ვიცი, რა დავარქვა; რომელიც საზოგადო მო-
რალს აშკარად სცდება და, სხვათა შორის, ამავე საზოგადო მიზე-
ზით, მეგონა, რომ მხოლოდ მე არ მჭირდა. ვფიქრობ, უკვე საკმარი-
სად განვმარტე, რომ არასდროს ვყოფილვარ ის, რასაც ძლიერ პი-
როვნებას უწოდებენ, არც ერთი იმათგანი გახლავართ, ვინც ისტო-
რიაში ან თუნდაც თანამედროვეთა მეხსიერებაში ტოვებს წარუშ-
ლელ კვალს. რამდენიმე კვირა იქნებოდა, რაც კვლავ კითხვას შევუ-
დექი, თუ შეიძლება ასე ითქვას; ჩემი, როგორც მკითხველის ცნობის-
მოყვარეობა არ გახლდათ ძალიან მრავალმხრივი, ფაქტობრივად,
მხოლოდ გოგოლის „მკვდარ სულებს“ ვკითხულობდი და თანაც არ-
ცთუ ისე ბევრს, თითო-ოროლა გვერდს დღეში, მეტს არა. ხშირად
ხელახლა გადავიკითხავდი ხოლმე ერთსა და იმავეს რამდენიმე
დღეს, ზედიზედ. ასე კითხვა უსაზღვრო სიამოვნებას მანიჭებდა, ალ-
ბათ არასოდეს არავისთან ისე ახლოს არ მიგრძნია თავი, როგორც
ამ ცოტათი მივიწყებულ რუს ავტორთან. თუმცა, გოგოლისგან გან-

267
სხვავებით, მე ვერ ვიტყოდი, ღმერთმა ძალიან რთული ბუნება მომ-
ცა-მეთქი. ღმერთმა მარტივი ბუნება მომცა, უსაზღვროდ მარტივი,
ჩემი აზრით, უფრო გარე სამყარო გახლდათ რთული და მე მსოფ-
ლიოში ყველაზე დიდი სირთულის მდგომარეობაში აღმოვჩნდი, უბ-
რალოდ, ვეღარ ვახერხებდი იმ სამყაროს სირთულის მიღებას, რო-
მელშიც თავად გახლდით ჩაძირული. ამიტომაც ქცევა გამიხდა გა-
უგებარი, შოკისმომგვრელი და არეული და მე სულ არ ვცდილობ
ამის გამართლებას.

მეორე დღეს „ნორმანდიელ ჰერცოგში“ ვიჯექი საღამოს შვიდ სა-

ათზე. ბარის მეპატრონე უკვე შეეჩვია ჩემს იქ გამოცხადებას. წინა
დღეს ცოტათი გაკვირვებული მეჩვენა, ამ დღეს კი სულაც არა. სანამ
შეკვეთის მიცემას მოვასწრებდი, ხელი უკვე ლუდის ჩამოსასხმელი
პომპის სახელურზე ედო და მეც ზუსტად უწინდელ ადგილას დავჯე-
ქი. სადღაც რვის თხუთმეტ წუთზე თხუთმეტიოდე წლის პატარა გო-
გონამ ვეტერინარის კაბინეტის კარი შეაღო და პატარა ბავშვთან,
სულ მთლად პატარა, სამი-ოთხი წლის ბიჭუნასთან ხელიხელჩაკი-
დებული შევიდა. კამილია ოთახში გაჩნდა, ბავშვი ხელში აიტატა,
ადგილზე რამდენჯერმე დატრიალდა და დაკოცნა.
ბავშვიო? გამოდის, შვილი ჰყავდა. ამას ჰქვია ახალი ფაქტი.
აქამდეც უნდა მივმხდარიყავი; ქალები ხანდახან აჩენენ ბავშვებს,
მაგრამ ფაქტი ისაა, რომ ყველაფერზე ვიფიქრე, გარდა ამისა. ჩემი
პირველი აზრები, სიმართლე ითქვას, თვითონ ბავშვს არ შეეხებო-
და: ბავშვი ზოგადად ორისგან ჩნდება, აი, ამას ვფიქრობდი. ზოგა-
დად-მეთქი, თუმცა არა ყოველთვის, ახლა ნაირ-ნაირი სამედიცინო
შესაძლებლობები არსებობს, რისთვისაც მეც კი მომიკრავს ყური და
ყოველთვის ვამჯობინებდი, რომ ბავშვი ხელოვნური განაყოფიერე-
ბით დაიბადოს, ასე ის, გარკვეულწილად, ნაკლებად რეალური მო-
მეჩვენებოდა. მაგრამ ასე არ მომხდარა. ხუთი წლით ადრე კამილიას

268
ჯერ მატარებლის სამგზავრო და მერე „ძველი გუთნების“ ფესტი-
ვალზე შესასვლელი ბილეთი უყიდია. გაგანია ნაყოფიერების პე-
რიოდი ჰქონია და იქ კონცერტზე გაცნობილ ვიღაც კაცთან დაწო-
ლილა – ჯგუფის სახელი აღარც კი ახსოვდა. პირველი შემხვედრი
არ აურჩევია, კაცი არც ძალიან მახინჯი იყო და არც ძალიან გამოყ-
ლევებული, კომერციის სკოლის სტუდენტი ყოფილა. ერთადერთი
საეჭვო რამ მასში ის იყო, რომ მძიმე მეტალის ფანი გახლდათ, მაგ-
რამ განა ვინაა სრულქმნილი და, თან მძიმე მეტალის ფანის კვალო-
ბაზე ძალიანაც ზრდილი და სუფთა ყოფილა. ამბავი იმ ტიპის კარავ-
ში მომხდარა, რომელიც საკონცერტო სცენიდან რამდენიმე კილო-
მეტრის მოშორებით, შუაგულ მინდორში მდგარა. ყველაფერს კო-
რექტულად ჩაუვლია, არც კარგად და არც ცუდად. პრეზერვატივის
საკითხი დიდი გართულების გარეშე მოხსნილა, როგორც ყოველ-
თვის იციან ხოლმე კაცებმა. დილას კამილიას პირველს გაუღვიძია
და გამოსაჩენ ადგილას დაუტოვებია ფურცელი თავისი „როდიას“
წიგნაკიდან, რომელშიც მობილურის ნომერი არასწორად ეწერა. სი-
მართლე ითქვას, ეს სიფრთხილე მაინცდამაინც არც იყო საჭირო, ძა-
ლიან პატარა შანსი არსებობდა იმისა, რომ კაცს დაერეკა. სადგუ-
რამდე მისასვლელად ხუთი კილომეტრი ჰქონია ფეხით გასავლელი,
ერთადერთი უხერხულობა ეს ყოფილა, თორემ ზაფხულის მშვენი-
ერი, ნათელი და სასიამოვნო დილა მდგარა.
მშობლები თავშეკავებით შეხვედრიან ამ ამბავს, სამყარო შეც-
ვლილიყო და ისინი ამას აცნობიერებდნენ. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ
გულის სიღრმეში ამ ყველაფერზე კარგს ფიქრობდნენ, თუმცა რას
იზამდნენ – სამყარო შეცვლილიყო და ახალ თაობას უცნაური მიხვე-
ულ-მოხვეულების გავლა უწევდა იმისათვის, რომ თავისი რეპრო-
დუქციული ფუნქცია შეესრულებინა. ამიტომაც დააქნიეს თავები,
თითოეულმა თავის მხარეს, მაგრამ ცოტათი სხვადასხვაგვარად: მა-
მამისს მაინც სირცხვილი და ის შეგრძნება დაუფლებია, რომ ნაწი-

269
ლობრივ რაღაც დააკლო თავის აღმზრდელობით მისიას და რომ ყვე-
ლაფერი სულ სხვანაირად უნდა მომხდარიყო. დედა კი გულის სიღ-
რმეში სრულად შეუპყრია შვილიშვილი ბიჭუნას დაბადების სიხა-
რულს – რადგან იცოდა, ბიჭი რომ იქნებოდა, ეს მართლაც ურყევად
სწამდა.

საღამოს შვიდი საათისთვის კამილია რეცეფციონისტ ქალთან

ერთად გამოვიდა და თავის მხარეს, სენ-ჟერვეს ქუჩისკენ გაემართა,
ვეტერინარული კაბინეტის კარი დახურა და „ნისან მიკრას“ საჭეს მი-
უჯდა. მეტ-ნაკლებად მაწუხებდა უკან გაყოლის იდეა, უფრო სწო-
რად, ამ აზრმა უფრო ადრე, დღისით გამიელვა, თუმცა მანქანა გა-
ლავანთან დავაყენე, ეს კი ძალიან შორს იყო და მაინც ვერ მოვას-
წრებდი ვერაფერს. ისე, დიდად აღარც მქონდა ამის თავი, ყოველ
შემთხვევაში, ამ საღამოს, თან ბავშვიც ეჯდა. ყოველივე ამის ერ-
თიანობა აწონდაწონას მოითხოვდა; ამწუთას უფრო დროული და
მიზანშეწონილი იქნებოდა, რომ ფალეზის „კარფურ-მარკეტში“ წავ-
სულიყავი და ერთი ბოთლი „გრან მარნიე“ მეყიდა, ანდა უფრო ორი.

მეორე დღეს შაბათი თენდებოდა და კამილიას ვეტერინარული

კაბინეტი დაკეტილი არ უნდა იყოს-მეთქი, გავიფიქრე, ეს ალბათ მი-
სი საქმიანობისთვის უფრო დიდი დღეა, ხალხი იცდის, როცა ძაღლი
ავად ჰყავთ, თავისუფალ დროს ელოდება, ასეა-მეთქი ძირითადად
ხალხის ცხოვრება მოწყობილი. სამაგიეროდ, მისი შვილის სკოლა,
ბაღი თუ ბაგა უნდა ყოფილიყო დაკეტილი. უთუოდ დაურეკავდა ამ
დღისთვის რომელიმე ძიძას, მოკლედ, ალბათ მარტო იქნებოდა და
ეს ხელშემწყობ გარემოებად მეჩვენებოდა.
თორმეტის ნახევრიდან ადგილზე ვიყავი იმ შემთხვევისთვის,
თუკი კამილია კაბინეტის კარს დაკეტავდა შაბათ ნაშუადღევს, რაც
მოსალოდნელი არ მეჩვენებოდა. მეპატრონეს დაესრულებინა „პარი-
ზი-ნორმანდიის“ კითხვა და ასევე თავფეხიანად გადაშვებულიყო

270
„საფრანგეთის ფეხბურთში“. თავფეხგადაშვებული მკითხველი იყო,
არსებობენ ასეთები, ვიცნობდი ასეთ ადამიანებს, რომლებიც არ კმა-
ყოფილდებოდნენ მსხვილი სათაურებით, ედუარდ ფილიპის განცხა-
დებებით თუ ნეიმარის ტრანსფერში გადახდილი საფასურით, მათ
ყველაფრის სიღრმეში ჩახედვა უნდათ. ისინი განათლებულთა შეხე-
დულებების საფუძველს და წარმომადგენლობითი დემოკრატიის
დედაბოძს წარმოადგენენ.
კლიენტები ერთმანეთს ზომიერი რიტმით ენაცვლებოდნენ ვეტე-
რინარულ კაბინეტში, თუმცა გუშინდელზე უფრო ადრე დაკეტა –
დაახლოებით ხუთი საათი იქნებოდა. ამჯერად მანქანა გვერდითა
ხეივანში მყავდა გაჩერებული, მისი მანქანისაგან სულ რამდენიმე
მეტრში. ერთ წამს შემეშინდა კიდეც, არ იცნოს-მეთქი, მაგრამ ეს
ნაკლებად მოსალოდნელი იყო. ოცი წლის წინ, იმ დროს, როდესაც
მე ის ვიყიდე, G კლასის „მერსედესი“ არ იყო გავრცელებული მანქა-
ნა, ხალხი მას მაშინ ყიდულობდა, თუკი აფრიკის ან, სულ ცოტა, სარ-
დინიის გადაკვეთას აპირებდა. დღეს ის მოდაშია, მისი ვინტაჟური
მხარე მაცდური შეიქნა და კეკელების მანქანად იქცა.

ბაზოშ-ო-ულმის ქუჩას ირიბად აუყვა და ზუსტად იმ დროს, როცა

მისმა მანქანამ რაბოდანჟის მხარეს გაუხვია, გამიმყარდა რწმენა,
რომ ის მარტო ცხოვრობდა თავის ვაჟთან ერთად. ეს არ ყოფილა
მხოლოდ სურვილი: ამაში ინტუიციურად, მძლავრად, თუმცა კი სრუ-
ლიად დაუსაბუთებელად ვიყავი დარწმუნებული.
მარტოები ვიყავით რაბოდანჟის ქუჩაზე, მე მკვეთრად შევანელე
და წინ ის გავატარე. ნისლი სქელდებოდა და უკვე ძლივსღა ვარჩევ-
დი მისი მანქანის უკანა შუქებს.
რაბოდანჟის ტბის პირას მისვლამ, რომლის თავზეც მზე ნელ-ნე-
ლა გადაწვერილიყო, შთაბეჭდილება მოახდინა: ის კილომეტრებზე
გადაჭიმულიყო ხიდის ორივე მხარეს, მუხებისა და თელების უღრა-
ნი ტყეების შუაში. ალბათ კაშხლის ტბა იყო. თითქმის არავითარი

271
ნიშანი არ ჩანდა ადამიანის მიერ იქაურობის ათვისებისა, ეს პეიზაჟი
არ მახსენებდა არაფერს ისეთს, რისი ნახვაც საფრანგეთში შემეძ-
ლო; კაცს თავი უფრო ნორვეგიაში, ან კანადაში ეგონებოდა.
ფერდობის თავში მდებარე ერთი ბარ-რესტორნის უკან გავჩერ-
დი, რომელიც სეზონის გამო დაკეტილი დამხვდა. რესტორნის ტერა-
სა „პანორამულ ხედს გვთავაზობდა ტბაზე“, წარწერა კი გვიმტკი-
ცებდა, რომ შეკვეთის შემთხვევაში მოაწყობდა ბანკეტს და გაგიმას-
პინძლდებოდათ ნაყინით დღის ნებისმიერ მონაკვეთში. კამილიას
მანქანა ხიდზე გავიდა. მე ჩემი „შმიტ & ბენდერის“ დურბინდი ამოვი-
ღე ხელთათმანების კოლოფიდან. სულ აღარ მეშინოდა, რომ დავ-
კარგავდი, უკვე გამოვიცანი, სადაც მიდიოდა: ეს ერთი პატარა სოფ-
ლური ხის სახლი იყო ხიდის მეორე მხარეს, რამდენიმე ასეულ მეტ-
რში. ტერასის წინა მხარე ტბისკენ გამოდიოდა. ტყიანი ფერდობის
შუაში ჩაკარგული ეს ქოხი ნამდვილად ჰგავდა ბაყბაყდევებით გარ-
შემორტყმულ თოჯინის სახლს.
მართლაც, როგორც კი ხიდი გადაიარა, „ნისან მიკრა“ დამრეც
გზას შეუდგა და ზუსტად ტერასის ძირას გაჩერდა. თხუთმეტიოდე
წლის გოგონა, წინა დღეს რომ ვნახე, კამილიას გამოეგება. რაღაც
გადაულაპარაკეს ერთმანეთს და ახალგაზრდა გოგონა სკუტერით
წამოვიდა.

ესე იგი კამილია ცხოვრობდა აქ, შუა ტყეში ჩადგმულ განცალკე-

ვებულ სახლში, უახლოესი მეზობლისგან რამდენიმე კილომეტრში.
თუმცა არა, ცოტა ზედმეტი მომივიდა, უფრო ჩრდილოეთით, ერთი
ორ კილომეტრში, კიდევ ერთი სახლი იდგა, მაგრამ ამ დახურული
დარაბებიან შენობაში აშკარად მხოლოდ არდადეგებზე ცხოვრობდა
ხალხი. იყო ასევე პანორამული ბარ-რესტორანი „როტონდა“, რომ-
ლის უკანაც მე გავაჩერე მანქანა. უფრო გულისყურით დათვალიე-
რების შედეგად გავიგე, რომ აპრილში, სააღდგომო არდადეგების
დასაწყისში გაიხსნებოდა (გვერდზე წყლის თხილამურების კლუბი

272
იყო, რომელიც საქმიანობას დაახლოებით იმავე მომენტიდან განა-
ახლებდა). რესტორნის დარბაზში შესასვლელს სიგნალიზაცია იცავ-
და, მომცრო წითელი კამერა კი ციფრული კოლოფის ქვევიდან ციმ-
ციმებდა. თუმცა, უფრო ქვევით, მომსახურეთა შესასვლელი მომწო-
დებლებს უხსნიდა გზას და საკეტიც სულ იოლად დავძლიე. ტემპე-
რატურა შიგნით, შეიძლება ითქვას, კარგი და ბევრად უფრო სასია-
მოვნო იყო, ვიდრე გარეთ, თერმოსტატის რაღაც სისტემა უნდა ყო-
ფილიყო, უთუოდ სარდაფის დასაცავად – შესანიშნავი სარდაფისა,
სადაც ასობით ბოთლი ინახებოდა. მყარი საკვების თვალსაზრისით
ასეთივე ბრწყინვალე მდგომარეობა არ დამხვდა, რამდენიმე კარადა
იდგა კონსერვებით – ბოსტნეული ქილებში და ნაირ-ნაირი ხილი, ძი-
რითადად, სიროფების სახით. თხელი ლეიბიც აღმოვაჩინე რკინის
მომცრო საწოლზე, პერსონალის ოთახში. ალბათ მას მომსახურეები
იყენებდნენ სეზონურად, როდესაც ხანმოკლე დასვენება დასცალდე-
ბოდათ ხოლმე. იოლად ავიტანე ზევით, პანორამული რესტორნის
დარბაზში, მოვკალათდი და ბინოკლი გვერდით დავიდე. ლეიბი
შორს იყო კომფორტულობისგან, მაგრამ ბარში თავზე საყრელად
იყო აპერიტივების გახსნილი ბოთლები, მოკლედ, სიტუაციას მთლი-
ანობაში ვერ აღვწერ, თუმცა თვეების – უფრო სწორად, წლების –
შემდეგ პირველად ვგრძნობდი, რომ ვიყავი იქ, სადაც უნდა ვყოფი-
ლიყავი და, მარტივად რომ ვთქვათ, ბედნიერი გახლდით.

კამილია სასტუმრო ოთახის ტახტზე იჯდა, ბიჭუნა გვერდით

ჰყავდა და მთელი გულისყურით უყურებდნენ რაღაც DVD-ს, რომ-
ლის გამოცნობაც გამიჭირდა. ალბათ „მეფე ლომს“. მერე ბავშვს ჩა-
ეძინა, დედამ ხელში აიყვანა და კიბისკენ გაეშურა. ცოტა ხნის შემ-
დეგ შუქები მთელ სახლში ჩაქრა. მე ჯიბის ფარნის გარდა არაფერი
არ მქონდა და არც სხვა რამ გამოსავალი არსებობდა: დარწმუნებუ-
ლი ვიყავი, რომ ამ მანძილზე კამილია ვერ დამინახავდა, მაგრამ, სა-

273
მაგიეროდ, რესტორნის დარბაზს თუ გავაჩახჩახებდი, ის ამაში რა-
ღაც უჩვეულოს იეჭვებდა. სამზარეულოს კუთხეში სწრაფად წავი-
ხემსე მუხუდოს კონსერვითა და ატმის სიროფით, რასაც ერთი ბოთ-
ლი სენტ-ემილიონი მივაყოლე და თითქმის მაშინვე ჩამეძინა.
მეორე დილას, თერთმეტი საათისთვის, კამილია გამოვიდა, ბავ-
შვი საბავშვო სავარძელს მოარგო და მანქანა დაძრა. ხიდზე საპი-
რისპირო მიმართულებით შემოვიდა და მისმა მანქანამ სულ ათიოდე
მეტრში ჩაუარა რესტორანს. ბანიოლ-დე-ორნში შუადღემდე ჩავი-
დოდა.

274
 ყველაფერი არსებობს, ითხოვს არსებობას. ასევე სიტუაციები
ერთად თავს იყრის, ხანდახან ამ ყველაფერს მძლავრი ემოციები
მოჰყვება და, ბოლოს, ბედისწერაც აღსრულდება ხოლმე. სიტუაცია,
რომელიც ამწუთას აღვწერე, დაახლოებით სამ კვირას გაგრძელდა.
როგორც წესი, საღამოს შვიდი საათისთვის მოვდიოდი და ჩემს სათ-
ვალთვალო პოსტზე მოვკალათდებოდი ხოლმე. ახლა კარგად გახ-
ლდით ორგანიზებული, მქონდა საფერფლე და ჯიბის ფარანი. ხან-
დახან ლორის თხელი ჩამონაჭრები მომქონდა ხოლმე, სამზარეუ-
ლოს ბოსტნეულის კონსერვებისთვის რომ მიმეყოლებინა. ერთხელ
ნივრიანი ძეხვიც კი წამოვიღე. რაც შეეხება სასმლის მარაგებს, იმ-
დენი იყო, რომ თვეების განმავლობაში გამატანინებდა თავს.
ახლა უკვე ცხადი შეიქნა, რომ კამილია არათუ მხოლოდ მარტო
ცხოვრობდა, არამედ ისიც, რომ საყვარელი არ ჰყავდა. თუმცა მაინ-
ცდამაინც არც მეგობრები ჰყოლია. ამ სამი კვირის განმავლობაში
არც ერთი სტუმარი არ მისვლია. როგორ მოახერხა აქამდე მოსვლა?
როგორ მოვახერხეთ ჩვენ, ორივემ, აქამდე მოსვლა? და ერთი ბარდი

275
კომუნისტის სიტყვებით რომ ვთქვათ: ნუთუ ასე ცხოვრობენ ადამია-
ნები?
ვაი რომ, კი, პასუხია კი, ამას თანდათანობით ვაცნობიერებდი.
და იმასაც ვხვდებოდი, რომ არაფერი არ მოგვარდებოდა. კამილია
ახლა ღრმა და ექსკლუზიურ ურთიერთობაში იყო ჩაბმული თავის
ვაჟიშვილთან. ეს ამბავი სულ ცოტა ათ წელს კიდევ გაგრძელდებო-
და, სავარაუდოდ, თხუთმეტს, ანუ მანამდე, სანამ შვილი სასწავლებ-
ლად არ წავიდოდა სადმე – რადგან ის კარგად იშრომებდა სკოლაში,
ყურადღებას და ერთგულებას არ მოაკლებდა დედამისი და მერე
უმაღლეს განათლებასაც მიიღებდა, არავითარ ეჭვს არ იწვევდა ეს
ამბავი. თანდათანობით ყველაფერი დაკარგავდა სიმარტივეს, გა-
მოჩნდებოდნენ გოგონები – მერე კი, ამაზე უარესი, გამოჩნდებოდა
ერთი გოგონა, რომელსაც ცუდად მიიღებდნენ, კამილია უხერხულო-
ბის გამომწვევი, ხელისშემშლელი გახდებოდა (და ის რომ ბიჭი ყო-
ფილიყო და არა გოგონა, სიტუაცია ოდნავ უფრო სასურველი იქნე-
ბოდა, ჩვენ უკვე აღარ ვცხოვრობდით იმ დროში, როდესაც დედები
შვებით ხვდებოდნენ თავიანთი ვაჟების ჰომოსექსუალობას, პაწაწა
მეტრაკეები დღეს წყვილ-წყვილად ცხოვრობენ და ამით ყველანაირ
დედობრივ დომინირებას გაურბიან). მაშინ კამილია ბრძოლას დაიწ-
ყებდა, ბრძოლას – თავისი ცხოვრების ერთადერთი სიყვარულის გა-
დასარჩენად. სიტუაცია გარკვეულ ხანს მტკივნეული იქნებოდა, მაგ-
რამ ბოლოს ის შეეგუებოდა სინამდვილეს და „ბუნების კანონებს“
დაექვემდებარებოდა. კამილია გათავისუფლდებოდა, ისევ თავისუ-
ფალი და ეული გახდებოდა – მაგრამ უკვე ორმოცდაათი წლის გახ-
დებოდა და, თავისთავად ცხადია, გვიან იქნებოდა, ჩემზე ხომ საერ-
თოდ აღარც ღირს ლაპარაკი, თხუთმეტ წელიწადში ძლივს ცოცხა-
ლი, მკვდარი და მკვდარზე მეტიც ვიქნებოდი.

ორი თვე იქნებოდა, რაც ჩემი „სტერ მანლიხერი“ არ გამომეყენე-

276
ბინა, მაგრამ ნაწილები იოლად, მოქნილად და ზუსტად მოერგო ერ-
თმანეთს, მართლა საოცრად იყო გამოჩარხულ-დამზადებული. ნაშუ-
ადღევის დარჩენილი ნაწილი ტყეში, ცოტა მოშორებით მდებარე
ერთ მიტოვებულ სახლზე სროლაში ვარჯიშში გავატარე, სადაც
ფანჯრის რამდენიმე მინა დარჩა ჩასამტვრევი: არაფერი არ დამე-
კარგა, სიზუსტე ხუთას მეტრზე მშვენივრად შემრჩენოდა.
შეიძლებოდა იმის წარმოდგენა, რომ კამილია ჩემი გულისთვის
საფრთხეში ჩააგდებდა იმ სრულყოფილდა ჰარმონიულ ურთიერთო-
ბას, რომელიც მას თავის შვილთან ჰქონდა? ან იმის წარმოდგენა შე-
იძლებოდა, რომ ის, შვილი, დედამისის მიერ მისი სიყვარულის სხვა
მამაკაცთან განაწილებას დათანხმდებოდა? პასუხები ამ შეკითხვებ-
ზე ადვილი გამოსაცნობი, დასკვნა კი არაორაზროვანი გახლდათ და
ეს იყო: ან ის, ან მე.

ოთხი წლის ბავშვის მკვლელობა მედიაში მძაფრ ემოციებს გამო-

იწვევდა. იმის ვარაუდიც შემეძლო, რომ მნიშვნელოვანი საძიებო სა-
შუალებები ამუშავდებოდა. პანორამული რესტორანი მალე შეიცნო-
ბოდა მიზანში სროლის ადგილად, თუმცა ამ დაწესებულებაში არას-
დროს გამიხდია ჩემი ლატექსის ხელთათმანები, არც ერთ მომენტში,
და დარწმუნებული ვიყავი, რომ არანაირ თითის ანაბეჭდებს მე არ
დავტოვებდი. რაც შეეხება დნმ-ს, ზუსტად არ ვიცოდი, რა იძლეოდა
მისი მოპოვების საშუალებას: სისხლი, სპერმა, თმა, ნერწყვი? გა-
ვითვალისწინე და თან მქონდა პლასტიკური პარკი, რომელშიც შეძ-
ლებისდაგვარად ვყრიდი ნამწვებს, კბილებში რომ მქონდა ხოლმე
გაჩრილი. ბოლო მომენტში ამას დავუმატე ის ჭურჭელი, რომელიც
პირთან მიმქონდა, თუმცა იმასაც ვგრძნობდი, რომ ცოტა არ იყოს
ზედმეტ სიფრთხილეს ვიჩენდი. მართალი ითქვას, იქამდე ჩემი დნმ
არც არასდროს აუღია არავის, ყოველგვარი კანონის დაურღვევლად
– დნმ-ის სისტემატური წინასწარი აღებისთვის არავის მიუცია ხმა:

277
გარკვეული თვალსაზრისით, ჩვენ თავისუფალ ქვეყანაში ვცხოვ-
რობდით. ერთი სიტყვით, მე ვერ ვგრძნობდი, რომ რამე ძალიან დი-
დი საფრთხე მემუქრებოდა. მეჩვენებოდა, რომ წარმატების გასაღე-
ბი სწრაფ სიზუსტეში იდო: სროლიდან ერთ წუთზე ნაკლებ დროში
შემეძლო საბოლოოდ დამეტოვებინა „როტონდა“; საათზე ნაკლებ
ხანში კი შემეძლო, პარიზის ავტობანზე გავსულიყავი.

ერთ საღამოს, როდესაც გონებაში მკვლელობის დეტალებს ვი-

მეორებდი, მორზინში 31 დეკემბერს, საახალწლო სუფრასთან გატა-
რებული ერთი საღამოს მოგონება ამომიტივტივდა. ჩემმა მშობლებ-
მა ნება დამრთეს, შუაღამემდე არ დამეძინა. რამდენიმე მეგობარი
ჰყავდათ დაპატიჟებული, ალბათ რაღაც პატარა წვეულება იყო,
მაგრამ ამ წახნაგისა არაფერი მახსოვდა. სამაგიეროდ, მახსოვდა,
სრული სიმთვრალე მომერია იმ აზრისაგან, რომ ახალ წელიწადში
შევდიოდით, სრულიად ახალ წელიწადში, რომელშიც ყველა მოქმე-
დება, თუნდაც ყველაზე უმნიშვნელო, პატარა ფიალით „ნესკვიკის“
დალევის ჩათვლით, გარკვეული თვალსაზრისით, პირველად შეს-
რულდებოდა. ალბათ ხუთი წლის ვიყავი იმხანად, კამილიას ვაჟზე
ოდნავ უფროსი, მაგრამ მაშინ ცხოვრებას ვუყურებდი, როგორც
ბედნიერებათა ჯაჭვს, რომელიც მხოლოდ და მხოლოდ თუ გაგ-
რძელდებოდა და გაფართოვდებოდა, რომ ის მომავალში უფრო მრა-
ვალფეროვან და უფრო დიდ სიხარულს მომიტანდა და იმ მომენტში,
როდესაც ამ მოგონებამ თავში გამიელვა, მივხვდი, რომ მესმოდა კა-
მილიას შვილისა, რომ შემეძლო, ჩემი თავი დამეყენებინა მის ადგი-
ლას და რომ ეს იგივეობა მე მისი მოკვლის უფლებას მაძლევდა. სი-
მართლე ითქვას, მე რომ ირემი ან ბრაზილიური მაკაკა ვყოფილიყა-
ვი, შეკითხვა საერთოდ არ დაისმებოდა: მამრი ძუძუმწოვრის პირ-
ველი მოქმედება, როდესაც ის მდედრს იპყრობს, ყველანაირ წინარე
ნაყოფიერების განადგურებაა, რათა საკუთარი გენოტიპის ბატონო-

278
ბა უზრუნველყოს. ამგვარი ქცევა დიდი ხნის განმავლობაში შენარ-
ჩუნებული ჰქონდა ადამიანთა პირველ პოპულაციებს.
ახლა არსად მეჩქარება, შემიძლია ვიფიქრო იმ რამდენიმე საათ-
ზე და იმ რამდენიმე წუთზეც კი, სხვა ბევრი არც არაფერი მაქვს
ცხოვრების პროგრამის სახით, მხოლოდ ამაზე ფიქრი და ფიქრი: არა
მგონია, რომ საწინააღმდეგო ძალებს, ძალებს, რომლებიც ჩემს შე-
კავებას ცდილობდნენ მკვლელობის გზაზე, რამე საერთო ჰქონდეთ
მორალთან. ეს უფრო ანთროპოლოგიური საკითხია, გვიანდელ სა-
ხეობასთან კუთვნილების, ამ გვიანი სახეობის წესების მხარდაჭერის
საკითხი – კონფორმიზმის საკითხი, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ.
მე თუ მოვახერხებდი და ამ საზღვრებს გავცილდებოდი, გასამ-
რჯელოც, რასაკვირველია, მყისიერი იქნებოდა. კამილია დაიტანჯე-
ბოდა, დაიტანჯებოდა უზომოდ, ათი თვე მაინც დამჭირდებოდა მას-
თან ხელახლა ურთიერთობის დასამყარებლად. მერე დავბრუნდებო-
დი და ის მე თავიდან შემიყვარებდა, იმიტომ, რომ მას არასდროს
განელებია ჩემი სიყვარული. ეს ამბავი ძალიან მარტივი გახლდათ,
უბრალოდ, მას შვილი ენდომება და ენდომება ძალიან მალე. და ასეც
მოხდებოდა. დიდად შევტორტმანდით რამდენიმე წლის წინ და ცუ-
დად გადავუხვიეთ ჩვენი ნორმალური ბედისწერისგან. მე ჩემი პირ-
ველი შეცდომა დავუშვი, მაგრამ კამილიამ თავის მხრივ დაუმატა:
ახლა გამოსწორების დრო იდგა, ზუსტად ამის დრო იყო, ახლა
გვქონდა უკანასკნელი შანსი და მხოლოდ მე ხელმეწიფებოდა ამის
გაკეთება, მხოლოდ მე მეჭირა ხელში ბანქოს ქაღალდი და გამოსა-
ვალი ჩემი „სტერ მანლიხერის“ ლულის ბოლოში იყო.

279
 ხელსაყრელი ვითარება მომავალ შაბათსვე შეიქმნა, დილას. მარ-
ტის შუა რიცხვები იდგა, ჰაერში უკვე გაზაფხულის სითბო ტრი-
ალებდა და როდესაც ლულის გასაყოფად რამდენიმე სანტიმეტრზე
გამოვაღე ტბისკენ გამავალი ერთ-ერთი შემინული სარკმელი, სიცი-
ვის ნიშანწყალიც კი არ შემიგრძნია. არც სხვა რამ, რაც დამიზნებაში
შემიშლიდა ხელს. ბავშვი ტერასის მაგიდაზე იჯდა, მუყაოს დიდი
ყუთის წინ, რომელშიც, როგორც ჩემმა დურბინდმა მამცნო, დისნეის
– უფრო ზუსტად კი, ფიფქიას – ფაზლები ეყარა და მთავარი გმირი
გოგონას სახე და ბიუსტი ჯერ მხოლოდ სანახევროდ იყო აწყობილი.
სამიზნე ჭოგრიტი მაქსიმუმზე დავაყენე, სანამ იარაღს მოვიმარ-
ჯვებდი, შემდეგ სუნთქვა გამითანაბრდა და შემინელდა. ბავშვის
თავი, პროფილში, იკავებდა მთელ სამიზნეს. თვითონ საერთოდ არ
ინძრეოდა, მთლიანად შთანთქმული იყო თავის ფაზლებში – მართა-
ლია, რომ ეს სავარჯიშო დიდ კონცენტრაციას მოითხოვს. რამდენი-
მე წუთით ადრე დავინახე, როგორ მიეფარა თვალს ძიძა ზედა ოთა-
ხების მხარეს – როცა ბავშვი კითხვას ან თამაშს იწყებდა, შემჩნეუ-

280
ლი მქონდა, ძიძა ამით სარგებლობდა, ადიოდა, ყურსასმენებს იკე-
თებდა და ინტერნეტში დაძვრებოდა. ამ საქმეს ალბათ რამდენიმე
საათს დაუთმობდა და არა მგონია, ბავშვის საუზმის დრომდე ქვე-
ვით ჩასულიყო.
ათი წუთის განმავლობაში ბავშვი სრულიად უძრავად იჯდა, თუ
არ ჩავთვლით ხელის ნელ მოძრაობებს მუყაოს ნაწილების გროვაში
ამოსარევად – ფიფქიას კორსაჟი თანდათანობით სრულდებოდა. მი-
სი უძრაობა მხოლოდ ჩემსას თუ შეედრებოდა – არასდროს ასე ნე-
ლა, ასე ღრმად არ მისუნთქია, ჩემს ხელებს არასდროს ასე უმნიშ-
ვნელოდ არ უკანკალიათ, არასდროს იარაღი ასე კარგად არ დამი-
მორჩილებია. ვგრძნობდი, რომ ჰა და ჰა, ერთი სრულყოფილი და
განმათავისუფლებელი გასროლით ყველაფერი დასრულდებოდა და
ეს ჩემი ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვანი გასროლა, ფაქტობრი-
ვად, მრავალთვიანი ვარჯიშის ერთადერთი მიზანი იქნებოდა.

ასე გავიდა ათი უძრავი წუთი, ალბათ უფრო თხუთმეტი ან ოციც,

სანამ თითები არ ამიკანკალდა და ძირს არ გავიშხლართე, ლოყებს
ნოხს ვუხახუნებდი და ნელ-ნელა ვხვდებოდი, რომ ყველაფერი მორ-
ჩა, რომ ვერ ვისროდი, რომ ცხოვრების დინებას კალაპოტს ვერ შე-
ვუცვლიდი, რომ უბედურების მექანიზმები ყველაფერზე ძლიერია,
რომ ვერასდროს ვეღარ შევხვდებოდი კამილიას და რომ გარდავიც-
ვლებოდით მარტოები, უბედურები და მარტოები, ცალ-ცალკე. რო-
ცა წამოვდექი, კანკალმა ამიტანა. მხედველობა ცრემლებისგან
მქონდა დაბინდული და სრულიად ალალბედზე გამოვკარი ჩახმახს,
პანორამული დარბაზის შემინული სარკმელი მინის ათას ნაწილად
დაიმსხვრა, ხმა კი ისეთი გაისმა, რომ ვიფიქრე, შეიძლება მოპირდა-
პირე სახლშიც გაიგონეს-მეთქი. ბინოკლი ბავშვს დავუმიზნე და...
არა, არ განძრეულიყო, ისევ თავის ფაზლებს დასჩერებოდა. ფიფქი-
ას კაბა თანდათანობით სრულდებოდა.

281
 ნელა, ძალიან ნელა, დაკრძალვის ცერემონიის სინელით დავშა-
ლე ნაწილებად „სტეირ მანლიხერი“, რომლებიც ყუთში, უფრო სწო-
რად კი თეთრი მყარი ქაფის ყალიბში იმავე სიზუსტით მოთავსდა.
პოლიკარბონატის ბუდე დავხურე თუ არა, წამით გამიელვა აზრმა,
ტბაში ხომ არ გადავაგდო-მეთქი. შემდეგ მარცხის ეს აშკარა გამოვ-
ლინება სრულიად უაზრო მეჩვენა, მარცხი უკვე განცდილი იყო, მას-
ზე დამატებით ყურადღების გამახვილება უსამართლობა იქნებოდა
ამ პატიოსანი კარაბინის მიმართ, რომელიც მხოლოდ იმას ითხოვდა,
რომ გამომყენებელს გამოსდგომოდა და სიზუსტითა და ბრწყინვა-
ლებით შეესრულებინა მისი ზრახვები. მეტს არაფერს.
ამის შემდეგ მომივიდა აზრი, გადამევლო ხიდი და ბავშვი გამეც-
ნო. ეს გეგმა ორ-სამ წუთს ვატრიალე გონებაში, მერე „გინილ-კირ-
შის“ ბოთლი ჩავცალე და საღი აზრიც, ან, საღი აზრის ასე თუ ისე
გარკვეული ფორმა დამიბრუნდა, ნებისმიერ შემთხვევაში მე მხო-
ლოდ მამა ან მამინაცვალი ვიქნებოდი და რად უნდოდა ამ ბავშვს
მამა, რა თავში იხლიდა ვიღაც მამას? სრულიად არაფერში. დამეუფ-
ლა შეგრძნება, რომ თავში უკვე ამოხსნილი და თან, ჩემ სასარგებ-
ლოდ ამოხსნილი განტოლების პარამეტრები მიბრუნდებოდა – ან ის,
ან მე, როგორც უკვე ვთქვი, და ამჯერად ის იყო.
მესამე ჯერზე, უფრო გონივრულად, იარაღი G 350-ის საბარ-
გულში ჩავდე და უკან მოუხედავად გავემართე სენტ-ობერისკენ.
თვეზე ოდნავ მეტ ხანში ხალხი მოვიდოდა, რესტორანს გააღებდა და
ჩემი ველურობის კვალს აღმოაჩენდა. ალბათ პოლიციას აცნობებდა,
გადაწყვეტდა ქვევით დამატებითი სიგნალიზაციის დაყენებას მომ-
მარაგებლების შესასვლელის დასაცავად – ის კი ნაკლებად სავარაუ-
დო გახლდათ, რომ ჟანდარმერიას საქმე აღეძრა, ძიება დაეწყო და
თითის ანაბეჭდებს გამოჰკიდებოდა.

ჩემი მხრივ კი, უკვე აღარაფერი ჩანდა ისეთი, რაც თვითგანად-

282
გურებისკენ მიმავალ გზაზე დამამუხრუჭებდა. თუმცა სახლი სენტო-
ბერ-სიურ-ორნზე არ დამიტოვებია, ყოველ შემთხვევაში, მყისიერად
მაინც, რაც ახლანდელი გადასახედიდან ძნელად ასახსნელად მეჩვე-
ნება. არაფრის იმედი აღარ დამრჩენოდა, სრულად გააზრებული
მქონდა, რომ არაფრის იმედი აღარ უნდა მქონოდა. სიტუაციის ჩე-
მეული ანალიზი სრულად და სწორად მეჩვენებოდა. ადამიანის სუ-
ლის კუნჭულებში არსებობს ჯერ კიდევ ნაკლებად ცნობილი გარ-
კვეული ზონები; იმიტომ რომ ისინი ნაკლებადაა გამოკვლეული;
იმიტომ რომ, საბედნიეროდ, ცოტა ვინმე თუ აღმოჩნდა ისეთ მდგო-
მარეობაში, რომ ასეთი რამ ჰქონოდა გასაკეთებელი. მათ კი, ვისაც
ამის გაკეთება მაინც მოუწია, ზოგადად, დიდად აღარც მოეკითხე-
ბოდათ ჭკუა ამის აღსაწერად. ამ ზონებთან მიახლოება მხოლოდ იმ
პარადოქსული და, შეიძლება ითქვას, აბსურდული ფორმულებითაა
შესაძლებელი, რომელთაგანაც რეალურად მხოლოდ ეს მომდის თავ-
ში – იმედის ქონა ყოველგვარი სასოების მიღმა. ეს არ ჰგავს ღამეს,
ეს ბევრად უარესია. და მიუხედავად იმისა, რომ პირადად არ გამო-
მიცდია, შთაბეჭდილება მრჩება, როცა ადამიანი ნამდვილ ღამეში,
პოლარულ ღამეში ეფლობა, რომელიც ექვს თვეს გრძელდება გა-
დაბმულად, მას მზის ზოგადი მონახაზი ან მოგონება მაინც რჩება. მე
შესული ვიყავი უბოლოო ღამეში, მაგრამ სადღაც სიღრმეში მაინც
მრჩებოდა რაღაც, იმედზე ბევრად ნაკლები, ვთქვათ, დაურწმუნებ-
ლობა. ასევე შეიძლება ითქვას, რომ, როცა ადამიანი პირადად აგებს
ხელს, როცა ბოლო ბანქოს ქაღალდს გაათამაშებს, ზოგიერთში –
არა ყველაში, არა ყველაში – ღვივის აზრი, რომ რაღაცა ცათა შინა
ხელში აიღებს ყველაფერს, თვითნებურად გადაწყვეტს, როგორ და-
არიგოს ახალი ხელი, ხელახლა გააგოროს კამათლები და ეს ხდება
მაშინ, როდესაც ადამიანს არასდროს, ცხოვრების არც ერთ მომენ-
ტში არ უგრძნია არც ჩარევა, არც არსებობა თუნდაც რომელიმე
ღვთაებისა, მაშინაც კი, როცა ადამიანი აცნობიერებს, რომ განსა-
კუთრებით არც იმსახურებს ღვთაების ჩარევას მის სასარგებლოდ

283
და მაშინაც, როცა ხვდება ჩვენი ცხოვრების შემადგენელი ნაწილის
– შეცდომებისა და ცოდვების ერთობლიობის შეჯამებისას, რომ ის
ყველაზე ნაკლებად იმსახურებს ამას.
სახლის ქირა კიდევ სამ კვირაზე მყოფნიდა, რასაც ის უპირატე-
სობა ჰქონდა, რომ კონკრეტულ საზღვარს უდებდა ჩემს სულიერ აშ-
ლილობას. თუმცა კი ალბათობა, რომ ამ მდგომარეობაში სამ დღეზე
მეტხანს გამეძლო, ძალზე მცირე რჩებოდა. ყოველ შემთხვევაში, პა-
რიზში ჩასვლის და უკან ამოსვლის უშუალო საჭიროება მაინც იყო,
20 მილიგრამი „კაპტორიქსი“ უნდა მიმეღო, ეს აუცილებელი გახ-
ლდათ ელემენტარული გადარჩენისთვის, რის უგულებელყოფაც
არაფრით არ შეიძლებოდა. შეხვედრა დავუნიშნე დოქტორ აზოტს
მაზეგ, დილის თერთმეტი საათისთვის, მალევე მატარებლის სენ-ლა-
ზარის სადგურში ჩამოდგომიდან. ზუსტად იმდენი დრო მრჩებოდა,
რომ მატარებლის შესაძლო დაგვიანებისას მაინც დროზე მივსული-
ყავი.

284
 უცნაურია და, მოგზაურობამ ცოტათი მარგო, როდესაც ჩემს ფიქ-
რებს, ცხადია, კვლავაც უარყოფითი, მაგრამ ამჯერად ზოგადი მი-
მართულებებისკენ შეუცვალა დინება. მატარებელი სენ-ლაზარის
სადგურში ჩამოდგა ოცდათხუთმეტი წუთის დაგვიანებით, დაახ-
ლოებით ისე, როგორც წინასწარ ვიფიქრე. წინა თაობის რკინიგ-
ზელთა სიამაყე, განრიგის დაცვის ეს სიამაყე, ისეთი მძლავრი და
ფესვგამდგარი XX საუკუნის დასაწყისში, რომ სოფლის მკვიდრნი
სოფლებში საათებს მატარებლის ჩამოვლაზე ასწორებდნენ, კოხტად
და ლამაზად გამქრალიყო. ფრანგული რკინიგზა იყო საწარმო, რომ-
ლის სრულ გაკოტრებასა და გადაგვარებას ალბათ მეც მოვესწრე-
ბოდი. მხოლოდ მატარებლების განრიგის ცხრილი კი არ უნდა ჩათ-
ვლილიყო დღეს წმინდა წყლის ხუმრობად, არამედ კვების ყოველ-
გვარი ცნება გამქრალიყო საქალაქთაშორისო მატარებლებში, ისევე
როგორც მასალის მოვლის ყველანაირი გეგმა – დანით დასერილი
სავარძლებიდან ჭუჭყიანი სატენი გამოჩრილიყო, ტუალეტები კი,
ყოველ შემთხვევაში ისინი, რომლებიც არ გაეუქმებინათ, ალბათ და-

285
ვიწყების გამო, იმდენად ამაზრზენ მდგომარეობაში იყო, რომ შიგ-
ნით არ შეისვლებოდა და შვების მოგვრა ვაგონებს შორის, პლატ-
ფორმაზე ვამჯობინე.
გლობალური კატასტროფის ატმოსფერო ყოველთვის ცოტათი
ამსუბუქებს ინდივიდუალურ კატასტროფებს. უთუოდ ამიტომ იშვი-
ათდება თვითმკვლელობები ომების პერიოდებში. მკვირცხლი ნაბი-
ჯით ავუყევი ათენის ქუჩას. პირველივე მზერამ, რომელიც დოქ-
ტორმა აზოტმა მტყორცნა, ასე ვთქვათ, ადგილზევე განმხიბლა. მან
გამოხედვაში წუხილი, თანაგრძნობა და წმინდად პროფესიული შეშ-
ფოთება ერთმანეთში ჩააქსოვა. არ ეტყობა, რომ მოგიხდათო, ჩა-
ილაპარაკა მოკლედ. მე კიდევ უფრო ნაკლები არგუმენტი მქონდა
შეპასუხებისთვის – მას რამდენიმე თვეს არ ვყავდი ნანახი და შედა-
რების საშუალება ჰქონდა, რასაც მე, ბუნებრივია, მოკლებული ვი-
ყავი.
– ცხადია, 20 მილიგრამზე გადაგიყვანთ, – განაგრძო მან, – თუმ-
ცა 15 მილიგრამი თუ 20... ანტიდეპრესანტებს ყველაფერი არ შეუძ-
ლიათ. ვვარაუდობ, გესმით ეს ამბავი, ხომ?
მესმოდა.
– თანაც კარგად უნდა გვესმოდეს, 20 მილიგრამი მაქსიმალური
დოზაა ბაზარზე. ცხადია, შეგიძლიათ ორ-ორი აბი მიიღოთ, 25-დან
30-ზე, მერე კი 35-ზე გადახვიდეთ, მაგრამ რომელზე გაჩერდებით?
გულწრფელად გეტყვით, მე თქვენ ამას არ გირჩევთ. სიმართლე ის
გახლავთ, რომ გამოცდილი 20-ზეა, მეტზე არა და სულაც არ მინდა,
ჩვენ ეს რისკი გავწიოთ. როგორ ხართ სექსის ამბავში?
შეკითხვამ პირღია დამტოვა. არადა, არ იყო ეს ცუდი შეკითხვა,
უნდა მეღიარებინა, რომ არსებობდა რაღაც კავშირი, ჩემს მდგომა-
რეობასთან კავშირი, რომელიც ძალიან შორეული და ბუნდოვანი
მეჩვენებოდა, მაგრამ მაინც კავშირი. არაფერი არ მიპასუხია, მაგ-
რამ ალბათ ისე გავშალე ხელები, ისე ფართოდ დავაღე პირი, ერთი

286
სიტყვით, ისეთი გამომეტყველება მივიღე, რომელიც სექსის არარ-
სებობას გამოხატავდა, რომ მან, კარგი, კარგი, მესმისო, მოკლედ
მომიჭრა.
– სისხლი მაინც ავიღოთ, ტესტოსტერონის დონე რომ გავაკონ-
ტროლოთ. წესით, ძალიან დაბალი უნდა იყოს, „კაპტორიქსის“ გავ-
ლენით გამომუშავებული სეროტონინი ტესტოსტერონის სინთეზს
აფერხებს, განსხვავებით ბუნებრივი სეროტონინისგან. არ მკითხოთ
ახლა, რატომო, არავინ არაფერი არ იცის. წესით, ვიმეორებ, წესით-
მეთქი, შედეგი სრულიად შექცევადი უნდა იყოს, როგორც კი შეწ-
ყვეტთ „კაპტორიქსის“ მიღებას, ყველაფერი აღდგება, ასე ვთქვათ,
აქამდე ჩატარებული ყველა კვლევა ამას აჩვენებს. ამავე დროს,
100%-ით დარწმუნებული ვერასდროს იქნება კაცი, იმას თუ დავუ-
ცადეთ, რომ შედეგი მეცნიერულად სრულად დადასტურდეს, ერთ
წამალსაც კი ვეღარ გამოვიტანთ ბაზარზე, ხომ გესმით ეს?
თავი დავუქნიე.
– და მაინც, და მაინც...
განაგრძო მან, – ტესტოსტერონით ვერ შემოვიფარგლებით, სრუ-
ლი ჰორმონალური გამოკვლევა დაგვჭირდება. უბრალოდ, მე ენ-
დოკრინოლოგი არ გახლავართ, შეიძლება ისეთი რამეები გამოჩ-
ნდეს, რაც ჩემს კომპეტენციას ცოტათი სცდება. არ გნებავთ, გაესინ-
ჯოთ სპეციალისტს? მე ვიცნობ ერთს, რომელიც სულ არ არის ცუდი.
– დიდად არ მეხატება გულზე.
– დიდად არგეხატებათ გულზე... კეთილი, ვვარაუდობ, ეს ნდო-
ბის ერთგვარ ნიშნად უნდა მივიღო. ეგრე იყოს, მაშ, ვცადოთ და გა-
ვაგრძელოთ. სინამდვილეში, არც ისეთი რთული რამეა ეს ჰორმონე-
ბი, ათამდე იქნება სულ, ეს არის და ეს. თანაც სტუდენტობის დროს
ძალიან მომწონდა ენდოკრინოლოგია, ჩემი საყვარელი საგანი იყო,
მსიამოვნებს, როცა ხელახლა მიწევს ხოლმე ცოტათი მისკენ მიბრუ-
ნება...
ჩანდა, როგორ შემოაწვა ნოსტალგიის ლორწოვანი ტალღა, რაც

287
უთუოდ გარდაუვალია ხოლმე გარკვეული ასაკის შემდეგ, როდესაც
ადამიანს თავისი სტუდენტობის წლები ახსენდება. მესმოდა მისი;
მით უფრო, რომ მეც ძალიან მიყვარდა ბიოქიმია, უცნაურ სიამოვნე-
ბას ვგრძნობდი, როდესაც ამ რთული მოლეკულების თავისებურე-
ბებს ვსწავლობდი. განსხვავება ის იყო, რომ მე უფრო მცენარეების
მოლეკულები მაინტერესებდა, ქლოროფილისა თუ ანტოციანინის
მსგავსი, მაგრამ საფუძველი დაახლოებით ხომ მაინც ერთი და იგი-
ვეა, ძალიან კარგად მესმოდა, რასაც გულისხმობდა.

წამოვედი ორი რეცეპტით ხელში, სენ-ლაზართან ახლომდებარე

აფთიაქიდან 20-მილიგრამიანი „კაპტორიქსი“ გამოვიტანე. ჰორმო-
ნალური ანალიზი მოითმენდა პარიზში ჩასვლამდე. მაინც მომიწევ-
და პარიზში დაბრუნება; ახლა ეს უკვე გარდაუვალი ჩანდა, სრული
მარტოობა მაინც იქ უფრო ნორმალური და გარემოს შესაბამისია.

288
 მაინც ავბრუნდი უკანასკნელად რაბოდანჟის ტბაზე. ამისთვის
ერთი კვირის შუადღე ავარჩიე, მომენტი, როცა დარწმუნებული გახ-
ლდით, რომ კამილია იქ არ იქნებოდა, რომ სასაუზმოდ წავიდოდა
თავის მშობლებთან ბანიოლ-დე-ლორნში. ვფიქრობ, კამილია იქ რომ
ყოფილიყო, ვერ დავემშვიდობებოდი სამუდამოდ. სამუდამოდ და-
ვემშვიდობებოდი? ასე მეგონა მართლა? კი, მართლა ასე მეგონა.
ბოლოს და ბოლოს, ჩემი თვალით მენახა, როგორ იხოცებოდა ხალხი.
მეც სულ ცოტა ხანში მოვკვდებოდი; სამუდამო გამომშვიდობებას
ვხვდებით ყოველთვის, მთელი ჩვენი ცხოვრების განმავლობაში;
თუკი, საბედნიეროდ, ეს უკანასკნელი ხანმოკლე არ არის, ჩვენ მას
პრაქტიკულად ყოველდღე ვხვდებით. უაზროდ კარგი დარი იდგა,
თბილი, მწველი მზისგან ტბის წყალს ბრჭყვინვა, ტყეებს კი ციაგი
დაეწყოთ. ქარები აღარ კვნესოდა, წყლის ნაკადები აღარ ჩურჩუ-
ლებდა, ბუნება ემპათიის თითქმის შეურაცხმყოფელ არარსებობას
გამოხატავდა. ყველაფერი მშვიდი, წყნარი და დიდებული იყო. შევ-
ძლებდი ნეტა წლების განმავლობაში კამილიასთან ერთად და ბედ-
ნიერად ცხოვრებას შუა ტყეში ჩაკარგულ სახლში? კი. ვიცოდი, რომ

289
კი. სოციალური ურთიერთობების თავიდანვე ძალიან სუსტი საჭი-
როება (თუ ამაში სასიყვარულოს გარდა სხვა ურთიერთობებსაც ვი-
გულისხმებდით) წლების განმავლობაში უკვალოდ გამქრალიყო.
იყო ეს ნორმალური? მართალია, რომ კაცობრიობის არცთუ ისე დახ-
ვეწილი წინაპრები რამდენიმე ათეული ინდივიდისაგან შემდგარ
ტომებად ცხოვრობდნენ და რომ ეს ფორმულა დიდხანს შენარჩუნდა,
როგორც მონადირე-შემგროვებლებში, ისე, დაახლოებით თემის ზო-
მისა პირველ მიწათმოქმედ დასახლებებში. მაგრამ მას შემდეგ დრო
გავიდა, ქალაქი და მისი ბუნებრივი თანამდევი, მარტოობა გამოი-
გონეს, რომლის ერთადერთი ალტერნატივაც წყვილი გახლდათ.
ჩვენ აღარასდროს დავუბრუნდებით ტომების სტადიას. ზოგიერთი
ნაკლებად ჭკვიანი სოციოლოგი აცხადებდა, ახალი ტომები გამო-
ვარჩიეთ „კვლავ შედგენილ ოჯახებშიო“. შეიძლება, მაგრამ ეს
კვლავ შედგენილი ოჯახები მე არსად მინახავს, დაშლილი ოჯახები
კი, ამის მეტი თითქმის არც არაფერი შემხვედრია, გარდა, რასაკვირ-
ველია, მრავალრიცხოვანი შემთხვევებისა, რომელთა დროსაც დაშ-
ლის პროცესი ჯერ კიდევ წყვილის თანაცხოვრების სტადიაში, ბავ-
შვების გაჩენამდე იწყებოდა. რაც შეეხება კვლავ შედგენას, შემ-
თხვევა არ მომცემია, მენახა, ეს როგორ ხდება, როცა ჩვენს გულებს
შემოდგომის დაუდგათ რთველი / მათ სინანულით დაუკრეფავთ
მხოლოდ სიავეო“59, უფრო ზუსტად წერდა ბოდლერი. კვლავ შედგე-
ნილი ოჯახების ეს ამბავი, ჩემი აზრით, ერთი გულის ამრევი უაზრო-
ბაა და მეტი არაფერი, მიუხედავად იმისა, რომ ეს წმინდა წყლის
პროპაგანდა გახლდათ, ოპტიმისტური და პოსტმოდერნული, აცდე-
ნილი და პრივილეგირებული სოციოპროფესიული კატეგორიისადმი
მიძღვნილი, რომელიც შარენტონის ბჭის60 მიღმა აღარც კი ისმოდა.

59
ციტატის თარგმანი ბოდლერის ამ ლექსიდან ეკუთვნის მერაბ მიქელაძეს.
60
შარენტონის ბჭე – შესასვლელი გარეუბნიდან პარიზში, მე-12 არონდისმან-
ში
290
ამგვარად, დიახ, შემეძლო კამილიასთან ერთად ცხოვრება შუა ტყე-
ში ჩაკარგულ ამ განცალკევებულ სახლში. ყოველ დილას ტბის თავ-
ზე ამომავალ მზეს დავინახავდი და ვფიქრობ, ჩემთვის ნებადართუ-
ლი სრული მასშტაბით ვიქნებოდი ბედნიერი. მაგრამ ცხოვრებამ,
როგორც იტყვიან, სხვაგვარად გადაწყვიტა. ბარგი მზად მქონდა,
შემეძლო, პარიზში შუადღის დადგომისთანავე ვყოფილიყავი.

291
 სასტუმრო „მერკურის“ რეცეფციონისტი ქალი მეც იოლად ვიცანი
და იმანაც მიცნო. დაბრუნდითო? მკითხა მან და მეც ერთგვარი ემო-
ციით დავუდასტურე, რადგან ვიგრძენი, დარწმუნებით ვიგრძენი,
რომ ამავე წუთში მკითხავდა, ჩვენთან დაბრუნდითო? მაგრამ თავ-
შეკავებამ ბოლო მომენტში შეაჩერა. ძალიან ზუსტად იცოდა, სად
მთავრდებოდა მისაღები ფამილარობა კლიენტთან და თვით ერ-
თგულ კლიენტთანაც კი. მისი მომდევნო ფრაზა „ჩვენი სტუმარი ერ-
თი კვირით იქნებით? “, მგონი, ზუსტად იგივე იყო, რაც რამდენიმე
თვის წინ, ჩემი პირველი სტუმრობისას წარმოთქვა.
სასტუმროში ჩემი პაწაწინა ოთახი, მთელი მისი ფუნქციური და
მოსახერხებელი აღჭურვილობა ბავშვური და, შეიძლება ითქვას, პა-
თეტიკური კმაყოფილებითაც კი დავიბრუნე და მეორე დღიდანვე
განვაგრძე ჩემი ყოველდღიური მარშრუტები, რომლებსაც „ო’ ჟუ-
ლის“ ლუდხანიდან „კარფურ სიტიმდე“ მივყავდი აბელ-ოველაკის
ქუჩის გავლით და რომელსაც გობლენების პროსპექტის მოკლე აღ-
მართით ვაგრძელებდი და როზალის პროსპექტის გზაგასაყარამდე.
ამასობაში რაღაცა შეცვლილიყო საზოგადო განწყობაში, თითქმის

292
წელიწადი გასულიყო და ახლა მაისის შუა რიცხვები იდგა. უაღრე-
სად სასიამოვნო მაისის თვე, ზაფხულის ჭეშმარიტი საწინდარი. მე,
წესით, ნდომისმაგვარი რამ, ან, სულ ცოტა, უბრალო სურვილი მა-
ინც უნდა შემეგრძნო „ო’ ჟულის“ ლუდხანაში ჩემ გვერდით ჩამომ-
სხდარი მოკლეკაბიანი ან ტანზე შემოტმასნილშარვლიანი გოგონე-
ბის გვერდით, რომლებიც ყავას უკვეთავდნენ და ერთმანეთს ალბათ
თავიანთ სასიყვარულო თავგადასავლებს უამბობდნენ, რაც უფრო
მოსალოდნელი იყო, ვიდრე იმის დაჯერება, რომ საკუთარი სიცოც-
ხლის დაზღვევის პოლისებს უდარებდნენ ერთიმეორისას. მე კი ვერ
ვგრძნობდი ვერაფერს, საერთოდ ვერაფერს, მიუხედავად იმისა,
რომ ჩვენ თეორიულად ერთსა და იმავე სახეობას ვეკუთვნოდით.
უნდა მიმეხედა ამ ჰორმონალურების დოზირების ამბისთვის – დოქ-
ტორმა აზოტმა მთხოვა, შედეგების ასლი გამომიგზავნეო.

სამი დღის შემდეგ დავურეკე. შეწუხებული მეჩვენა. ყური მიგ-

დეთ, უცნაურია და... თუ არ მიწყენთ, მინდა ერთ ჩემს კოლეგასთან
გავიარო კონსულტაცია. ერთ კვირაში დავნიშნოთ შეხვედრაო?
უკომენტარებოდ ჩავინიშნე შეხვედრა ჩემს უბის წიგნაკში. როდე-
საც ექიმი გეუბნებათ, თქვენი ანალიზების პასუხებში უცნაური რა-
ღაც შევნიშნე, სულ ცოტა, შეშფოთდები მაინც ადამიანი; ჩემს შემ-
თხვევაში ასე არ მოხდა. გავთიშე თუ არა ტელეფონი, ვიფიქრე, ხომ
შემეძლო მომეჩვენებინა მაინც, ვითომ შევშფოთდი, ან უბრალოდ,
ეს ამბავი მაინც მაინტერესებს-მეთქი. ალბათ ის სწორედ ამას ელო-
და ჩემგან. ანდა, ის მართლა მიმხვდარიყო, რაც მჭირდა – ეს აზრი
ცოტა ხნის მერე მომივიდა თავში – და ეს უკვე შემაშფოთებელი ამ-
ბავი გახლდათ.

შეხვედრა საღამოს რვის ნახევარზე მქონდა დანიშნული, მომდევ-

ნო ორშაბათს. ვვარაუდობ, ეს მისი ყველაზე მთავარი შეხვედრა იქ-
ნებოდა იმ დღეს. მგონი, ცოტა ზედმეტ ხანსაც ამიტომ გააგრძელა.

293
დაქანცული იერი ჰქონდა, „ქემელს“ მოუკიდა და მერე მეც გამომი-
წოდა – ცოტა იმ ამბავს ჰგავდა, აი, სიკვდილმისჯილებს რომ სთავა-
ზობენ ხოლმე. დავინახე, როგორ მიაჯღაბნა სწრაფ-სწრაფად რაღაც
ჩემი ანალიზის პასუხებს.
– კეთილი...
მითხრა მან, – ტესტოსტერონის მაჩვენებელი მართლა დაბალია.
ამას ველოდი და ეს „კაპტორიქსის“ ბრალია. მაგრამ, ამასთანავე,
კორტიზოლის დონე გაქვთ ძალიან აწეული. დაუჯერებელია, ამდენი
კორტიზოლის61 გამომუშავება რომ შეგიძლიათ. მოკლედ... შემიძ-
ლია გულახდილად გელაპარაკოთ?
– კი, – მივუგე მე, – განა აქამდეც გულახდილად არ ვსაუბრობ-
დით?
– ჰოდა, ფაქტობრივად...
მაინც შეყოყმანდა და ტუჩებიც ოდნავ აუკანკალდა, სანამ ამას
მეტყოდა: – შთაბეჭდილება მექმნება, რომ თქვენ, უბრალოდ და
მარტივად, სევდისგან კვდებით.
– ასეთი რამ არსებობს? სევდისგან სიკვდილი? – ასეთი აღმოჩ-
ნდა ის ერთადერთი პასუხი, რომელიც გონებაში მომივიდა.
– დიახ, ეს სამეცნიერო ტერმინოლოგია არ გახლავთ, მაგრამ, მო-
დი, ყველაფერს თავისი სახელი დავარქვათ. მთლიანობაში, სევდა
არ მოგკლავთ ასე, პირდაპირ. ვვარაუდობ, უკვე დაიწყეთ გასუქება,
ხომ?
– დიახ, მგონი. დიდად არ შემინიშნავს, მაგრამ, მეჩვენება, რომ,
კი.
– კორტიზოლის გამო ეს ამბავი გარდაუვალია. სულ უფრო და
უფრო გასუქდებით, და ბოლოს უზომოდ გასივდებით. ხოლო რო-
გორც კი უზომოდ გასივდებით, სასიკვდილო დაავადებების ნაკლე-
ბობა კი არა, მათი არჩევანი გექნებათ თავზე საყრელად. ის, რამაც

61
კორტიზოლი – სტრესის გამომწვევი ჰორმონი
294
აზრი შემაცვლევინა თქვენს მკურნალობაზე, კორტიზოლია. ვყოყმა-
ნობდი, მერჩია თუ არა თქვენთვის „კაპტორიქსის“ მიღება იმის ში-
შით, რომ თქვენი კორტიზოლის მაჩვენებელი გაიზრდებოდა. მაგ-
რამ, გულწრფელად გეტყვით, ვერ ვხვდები, როგორ მოიმატა ასე ძა-
ლიან.
– ესე იგი, მირჩევთ, შევწყვიტო „კაპტორიქსის“ მიღება?
– როგორ გითხრათ... ასეთი ცხადიც არ გახლავთ არჩევანი. იმი-
ტომ რომ, თუ შეწყვეტთ, მაშინ დეპრესია დაგიბრუნდებათ და თანაც
ბევრად უფრო ძლიერი სახით, სულ მალე კი ნამდვილ ურჩხულად
გადაიქცევით. მეორე მხრივ, თუ განაგრძობთ მიღებას, სექსუალო-
ბას შეგიძლიათ ჯვარი გადაუსვათ. საჭირო კი ის გახლავთ, რომ სე-
როტონინი სასურველ დონეზე შევინარჩუნოთ – თავისთავად, ამ
მხრივ, ყველაფერი კარგადაა, არა გიშავთ რა – ოღონდ კორტიზო-
ლის დაწევით და, ეგებ, დოპამინისა და ენდორფინების მცირედი მო-
მატებით... აი, ეს უკვე იდეალური იქნებოდა. თუმცა შთაბეჭდილება
მრჩება, რომ ყველაფერი ძალიან ნათელი არ არის. კეთილი, აღიქ-
ვამთ, რასაც გეუბნებით?
– სრულად ვერა, მართალი გითხრათ.
– კეთილი...
ისევ ფურცელს სტყორცნა ცოტათი დაბნეული მზერა. შთაბეჭდი-
ლებას მიქმნიდა, რომ სინამდვილეში საკუთარი გამოთვლების თა-
ვად აღარ სჯეროდა. მერე მზერა ისევ მე მომაპყრო და ასეთი რამ
მკითხა: – გიფიქრიათ ბოზებზე? – პირი დავაღე და და ვაღე მარ-
თლა, პირდაპირი მნიშვნელობით. სრული გაოგნება დაინახა ჩემს გა-
მომეტყველებაში, იმიტომ რომ მაშინვე განაგრძო: – ახლა ამას ეს-
კორტს ეძახიან, მაგრამ, სინამდვილეში ეს ერთი და იგივეა. ფინან-
სურად, მგონი, არ გიჭირთ, ხომ?
ამ თვალსაზრისით, ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით ყველა-
ფერი რიგზეა-მეთქი, დავუდასტურე.
– კეთილი...

295
 ცოტათი გაყოჩაღებული მომეჩვენა ჩემი რეაქციის გამო, – არიან
ისეთებიც, აი, რომ არა უშავთ თითქოს, იცით? ისე, პატიოსნად ვიტ-
ყვი, ასეთები უფრო გამონაკლისია, უმეტესობა ნამდვილი ძროხაა
და თან ვალდებულნი არიან, კომედია გაითამაშონ, ვითომ ძალიან
უნდათ, ძალიან სიამოვნებთ და ძალიან უყვარხართ. ამან შეიძლება
ძალიან ახალგაზრდებში და ძალიან ყლეებში გაამართლოს, მაგრამ
ჩვენნაირებთან არა (შეიძლება უნდოდა, ეთქვა, თქვენნაირებთან,
მაგრამ ფაქტია, თქვა, ჩვენნაირებთან, ხშირად მაოცებდა ეს ექიმი).
მოკლედ, ჩვენს შემთხვევაში ეს მხოლოდ და მხოლოდ სასოწარკვე-
თილებას თუ მოგვიმატებს. მაგრამ, ყველაფერს რომ თავი დავანე-
ბოთ, ტყნაურობ კაცი და უკვე რაღაცაა. თუ ღირებულ გოგონებს
ვტყნავთ, კიდევ უკეთესი. მოკლედ, ვვარაუდობ, იცით, ეს რასაც
ნიშნავს.
– მოკლედ, – განაგრძო მან, – მოკლედ, პატარა სია მოგიმზა-
დეთ...
საწერი მაგიდის უჯრიდან A4 ფორმატის ფურცელი ამოიღო, რო-
მელზეც სამი სახელი ეწერა: სამანტა, ტიმი და ალისა. თითოეულ სა-
ხელს მობილური ტელეფონის ნომერი მოჰყვებოდა.
არ არის საჭირო უთხრათ, ჩემგან რომ ურეკავთ. თუმცა არა, შე-
იძლება ჯობდეს კიდეც, რომ უთხრათ, ეს გოგონები ძალიან უნდობ-
ლები არიან. უნდა გავუგოთ მათაც, სულაც არა აქვთ იოლი ხელობა.
გარკვეული დრო დამჭირდა ამ გაკვირვებიდან გამოსაფხიზლებ-
ლად. ერთი მხრივ, მესმოდა – ექიმებს ყველაფერი ხომ არ შეუძლი-
ათ, მინიმალური სიამოვნებაა საჭირო, წარმატებული რომ იყოს
ცხოვრება, როგორც იტყვიან, ფეხი რომ აუწყოს კაცმა ცხოვრებას.
ჰოდა, ეს ესკორტები ცოტა მოულოდნელი იყო და დავდუმდი, რამ-
დენიმე წუთი დამჭირდა სიტყვის გასაგრძელებლად (ათენის ქუჩაზე
არც ერთი მანქანა აღარ მოძრაობდა, ოთახში ახლა სრულ სიჩუმეს
დაესადგურებინა).
– მე არ გახლავართ სიკვდილის მომხრე. ზოგადად, არ მიყვარს

296
სიკვდილი. თუმცა, ცხადია, არის შემთხვევები... (რაღაც ბუნდოვანი
და მოუთმენლობის გამომხატველი ჟესტი გააკეთა ხშირად ხმარებუ-
ლი და სულელური საპირისპირო აზრის თავიდან ასაცილებლად)
გვხვდება შემთხვევები, როდესაც საუკეთესო გამოსავალია, მაგრამ
ეს ძალიან იშვიათი შემთხვევებია, ბევრად უფრო იშვიათი, ვიდრე
ამბობენ. მორფინი თითქმის ყოველთვის მოქმედებს. მორფინის მი-
მართ უიშვიათესი არატოლერანტულობის შემთხვევაში რჩება ჰიპ-
ნოზი, თუმცა თქვენ აქედან შორსა ხართ. ღმერთო დიდებულო,
თქვენ ხომ ჯერ ორმოცდაათი წლისაც არა ხართ! უნდა გვესმოდეს
ერთი რამ, კერძოდ, ის, რომ თქვენ თუ ბელგიაში ან ჰოლანდიაში
იქნებოდით და ევთანაზიას მოითხოვდით იმ დეპრესიის გამო, რომე-
ლიც აკიდებული გაქვთ, უპრობლემოდ მიიღებდით ამაზე თანხმო-
ბას. მაგრამ მე ექიმი გახლავართ. თუ კაცი მოდის ჩემთან და, დეპ-
რესიაში ვარ, მინდა ტყვია დავიხალო თავშიო, მეუბნება, რა ვუპა-
სუხო? ოქეი, დაიხალეთ, მეც ჩემებურად დაგეხმარებით-მეთქი? არა
და არა, ძალიან ვწუხვარ, მაგრამ არა, ამისთვის არ შემისწავლია მე-
დიცინა.

ავუხსენი, რომ ჯერჯერობით არც ბელგიაში და არც ჰოლანდია-

ში წასვლის არავითარი სურვილი არ მქონდა. თითქოს დამშვიდდა.
მგონი, მართლა ელოდებოდა ჩემგან ამგვარ სიტყვებს. ნუთუ მარ-
თლა ასეთ დღეში ვიყავი და ეს ყველაფერი ასე მეწერა სახეზე? და-
ახლოებით მივხვდი მის განმარტებებს. თუმცა ერთი ამბავი მაინც
იყო, რომელიც ცოტა ბუნდოვანი რჩებოდა და დავუსვი შეკითხვა –
არის თუ არა სექსი კორტიზოლის გადაჭარბებული სეკრეციის ერ-
თადერთი შემამცირებელი საშუალება-მეთქი.
– არა, სულაც არა. კორტიზოლს ხშირად სტრესის ჰორმონს ეძა-
ხიან და ეს ტყუილია. დარწმუნებული გახლავართ, რომ, მაგალი-
თად, ბერები ძალიან ცოტა კორტიზოლს გამოყოფენ. თუმცა ეს უკვე

297
მართლა აღარ შედის ჩემს კომპეტენციაში. ამიტომაც ვიცი, შეიძლე-
ბა უცნაური გეჩვენოთ, დასტრესილის კვალიფიკაციას რომ განი-
ჭებთ, მაშინ როცა თითქმის მთელი დღე არაფერს არ აკეთებთ. მაგ-
რამ ციფრები თავისას ამბობენ! – ღონივრად დაატყაპუნა ჩემი ანა-
ლიზის პასუხებიანი ფურცელი, – თქვენ სტრესი გაქვთ, შემაძრწუნე-
ბელი სტრესი, თითქოს პროფესიული გამოფიტულობის უძრავი სინ-
დრომი გაქვთ, თითქოს საკუთარ თავს შიგნიდან ჭამთ. მოკლედ, იო-
ლი ასახსნელი არ არის ამგვარი რამეები. თანაც უკვე გვიანია...
საათს დავხედე, მართლაც ცხრა საათს გადასცდენოდა. ნამდვი-
ლად ბევრი დრო წავართვი და თან, ამასობაში მომშიებოდა კიდეც.
თავში გამიელვა აზრმა, რომ შემეძლო სავახშმოდ წავსულიყავი „მო-
ლარში“, როგორც კამილიას დროს ვაკეთებდი, მაგრამ ჭეშმარიტმა
ძრწოლამ მაშინვე გადამაფიქრებინა ეს ამბავი. ეჭვგარეშეა, ნამდვი-
ლი ყლე ვიყავი.
– აი, რას ვიზამ ახლა, – დაასკვნა მან, – გამოგიწერთ 10-მილიგ-
რამიანი „კაპტორიქსის“ რეცეპტს, იმ შემთხვევაში, თუ ამის შეწყვე-
ტას მოინდომებთ, რადგან, გიმეორებთ, ასე უეცარი შეწყვეტა არ შე-
იძლება. ამავე დროს არც პროტოკოლის გართულება ღირს: ორ კვი-
რას დარჩებით 10 მილიგრამზე და მერე ნული. არ დაგიმალავთ, შე-
იძლება მძიმე იყოს, იმიტომ, რომ უკვე დიდი ხანია, რაც ანტიდეპრე-
სანტებს იღებთ. მძიმე იქნება, მაგრამ, ვფიქრობ, ეს ერთადერთი რა-
მეა, რაც უნდა გავაკეთოთ...
დიდხანს მართმევდა ხელს თავისი კარის ზღურბლზე, სანამ გა-
მიშვებდა. მინდოდა, მეთქვა რამე, მეპოვა გამოთქმა, რომელიც ჩემს
მადლიერებასა და აღფრთოვანებას გამოხატავდა. გაშმაგებით ვეძე-
ბე იმ ოცდაათი წამის განმავლობაში, რომელიც მანტოს ჩასაცმელად
და კარამდე მისასვლელად დამჭირდა, მაგრამ ამჯერად სიტყვებმა
მიმტყუნეს.

298
 ორი ან, შეიძლება, სამი თვე გავიდა. ხშირად მედო ხოლმე ცხვირ-
წინ 10-მილიგრამიანის რეცეპტი, რომელსაც ნელ-ნელა მისი მიღე-
ბის შეწყვეტისკენ უნდა წავეყვანე. მქონდა A4 ფურცელიც სამი ეს-
კორტის ნომრებით და არაფერს ვაკეთებდი, ტელევიზორის ყურების
გარდა. ახლომახლო გასეირნების დასრულებისთანავე ჩავრთე.
თორმეტს ოდნავ გადასცდენოდა. შეიძლება ითქვას, არც არასდროს
ვთიშავდი; არსებობდა ენერგიის ეკონომიის ეკოლოგიური მითითე-
ბა, რომელიც გვავალდებულებდა, ყოველ საათში დაგვეჭირა თითი
ღილაკ OK-ზე. მეც ვაჭერდი, სანამ ძილი დროებით შვებას არ მომ-
გვრიდა. რვა საათს ოდნავ გადაცილებული იყო, რომ ჩავრთე, პო-
ლიტიკის დილის დებატები უდავოდ მეხმარებოდა დაბანაში; სიმარ-
თლე ითქვას, ვერ დავიკვეხნიდი, ყველაფერი ბოლომდე მესმის-მეთ-
ქი, მუდმივად მერეოდნენ ერთმანეთში „გამართული რესპუბლიკა“
და „დაუქვემდებარებელი საფრანგეთი“. ისე, ცოტათი კი ჰგავდა ერ-
თმანეთს, ორივე სახელწოდებას ის ჰქონდა საერთო, რომ თითქმის
აუტანელი ენერგიის გამოცემის შთაბეჭდილებას ქმნიდნენ, თუმცა
სწორედ ეს მეხმარებოდა: ნაცვლად იმისა, რომ პირდაპირ „გრან

299
მარნიეს“ დავტაკებოდი, საპნიან თათმანს ვისვამდი მთელ ტანზე და
მალე ჩემი პატარა გასეირნებისთვის ვიყავი ხოლმე მორთული.
დანარჩენი პროგრამები უფრო ბუნდოვანი იყო. ნელა ვთვრებო-
დი. ზომიერი სიჩქარით და იმ შთაბეჭდილებით ჩამოვუყვებოდი არ-
ხებს, რომ ერთი კულინარიული გადაცემიდან მეორეზე გადავდი-
ოდი. კულინარიული გადაცემები მნიშვნელოვანწილად გამრავლე-
ბულიყო, მაშინ როცა ეროტიზმი არხების უმეტესობიდან თანდათა-
ნობით ქრებოდა. ავსტრიელების თქმისა არ იყოს, საფრანგეთი და,
შეიძლება მთელი დასავლეთიც, უთუოდ ორალურ სტადიაში რეგრე-
სირებდა. მეც იმავე გზას მივუყვებოდი, ეს გარდაუვალი გახლდათ,
ნელ-ნელა ვსუქდებოდი და სექსუალური ალტერნატივა უკვე აღარც
კი მესახებოდა ისე მკაფიოდ. მე სულაც არ ვიყავი მარტო ამ შემ-
თხვევაში, უთუოდ ჯერ კიდევ არსებობდნენ ყლებოროტა კაცები და
მოტყნაურე ქალები, თუმცა ამას უკვე უმცირესობის, ელიტისთვის
(ელიტისთვის, რომელსაც ეკუთვნოდა იუზუ და ეს უკანასკნელი
უთუოდ ბოლოჯერ გამახსენდა ერთ დილას „ო’ ჟულში“) განკუთვნი-
ლი თავისებური ჰობის სახე მიეღო. ჩვენ გარკვეულწილად XVIII სა-
უკუნეში დავბრუნდით, როცა ასეთი თავისუფლება მხოლოდ წარმო-
შობის, ქონებისა და სილამაზისაგან შედგენილი არისტოკრატიის-
თვის იყო ხელმისაწვდომი.
შეიძლება იყვნენ ახალგაზრდებიც, უფრო სწორად, იყო ზოგიერ-
თი ახალგაზრდა, რომელიც თავისი ახალგაზრდობით სილამაზის
არისტოკრატიას ეკუთვნოდა და რომელსაც ამის სწამდა კიდევ რამ-
დენიმე წელიწადს, ორსა და ხუთს შორის, ნამდვილად ათ წელიწად-
ზე ნაკლებ ხანს. ივნისის დასაწყისი იდგა და ყოველ დილას კაფეში
ყავის დასალევად მისვლისას ერთ რამეს უნდა მივმხვდარიყავი:
ახალგაზრდა გოგონები არაფერ შუაში არ იყვნენ, ახალგაზრდა გო-
გონები ყოველთვის აქ იყვნენ, მაშინ როცა ოცდაათს და ორმოცს გა-
დაბიჯებულებმა კატეგორიული უარი განაცხადეს და თქვეს, რომ

300
პარიზული „ბრწყინვალება და სექსუალურობა“ უკვე მხოლოდ უში-
ნაარსო მითი იყო და მეტი აღარაფერი. მოკლედ, გაგანია დასავლუ-
რი ლიბიდოს გაქრობისას ახალგაზრდა გოგონები, რომლებიც, წარ-
მომიდგენია, როგორ ექვემდებარებიან შეუკავებელ ჰორმონალურ
იმპულსებს, მამაკაცებს კვლავაც სახეობის გამრავლების აუცილებ-
ლობას ახსენებენ. ობიექტურად მათ ვერც გაამტყუნებ, საჭირო მო-
მენტში გადაიდებდნენ ხოლმე ფეხს ფეხზე, როცა „ო’ჟულში“ მაგიდას
უსხდნენ, ჩემგან სულ რამდენიმე მეტრში. ხანდახან დახვეწილად
იმანჭებოდნენ და თითებს ილოკავდნენ ბუსტუღიან-ვანილიანი,
რქის ფორმის ნამცხვრების გასინჯვის დროს. დაბოლოს, ისინი შეძ-
ლებისდაგვარად და პატიოსნად ემსახურებოდნენ ცხოვრების ერო-
ტიზაციის საქმეს. ისინი ადგილზე იყვნენ, მაგრამ მე ვეღარ ვიყავი
ადგილზე, ვერც მათთვის და ვერც ვერავისთვის და აღარც ვაპირებ-
დი ადგილზე ყოფნას.
საღამოსპირს, დაახლოებით იმ დროს, როცა იწყება ხოლმე კით-
ხვები ჩემპიონისთვის,62 საკუთარი თავისადმი სიბრალულის მტკივ-
ნეულმა შეტევამ დამიარა. დოქტორი აზოტი გამახსენდა. ეს კაცი
თავის ყველა პაციენტს თუ ისე ეპყრობოდა, როგორც მე, არ ვიცო-
დი, მაგრამ, თუ ასე იყო, მაშინ წმინდანი გამოდიოდა. გამახსენდა
ემერიკიც, თუმცა ყველაფერი შეცვლილიყო. არც მეტი და არც ნაკ-
ლები – მე უკვე ბებერი ვიყავი, ვეღარ დავპატიჟებდი დოქტორ აზო-
ტს ჩემთან ფირფიტების მოსასმენად, ვერავითარი მეგობრობა ვერ
ჩაისახებოდა ჩვენ შორის, ადამიანური ურთიერთობების ჟამი გადა-
სული იყო, ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის.

62
„კითხვები ჩემპიონისთვის“ – ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სატელევი-
ზიო გადაცემა, ვიქტორინა, ერთ ფრანგულ არხზე.
301
 მოკლედ, ასეთ გაწონასწორებულ მდგომარეობაში, თუმცა კი მა-
ინც მოღუშული გახლდით, როდესაც რეცეფციონისტმა გოგონამ ცუ-
დი ამბავი მამცნო. ორშაბათი დილა იყო და მეც, როგორც ყოველ
დილით, „ო’ ჟულის“ კაფეში წასასვლელად ვემზადებოდი. აცუნდრუ-
კებული ვიყავი ერთგვარი კმაყოფილებით მხოლოდ იმ ამბის გამო,
რომ ახალი კვირა იწყებოდა, როდესაც რეცეფციონისტმა გოგონამ
მოკრძალებული „ბატონოთი“ შემაჩერა. სურდა, ჩემთვის ეცნობები-
ნა, ჩემთვის უნდა ეცნობებინა, მისი სამწუხარო მოვალეობა გახ-
ლდათ, ჩემთვის ეცნობებინა, რომ სასტუმროში სულ მალე 100%-ით
აიკრძალებოდა მოწევა. ახალი ნორმებია, გადაწყვეტილება ჯგუფუ-
რად მიიღეს და ჩვენ არავითარი უფლება არა გვაქვს, ამას წინ აღ-
ვუდგეთო, მითხრა. სამწუხაროა-მეთქი, მივუგე, მალე ბინის ყიდვა
დამჭირდება, მაგრამ პირველივეც რომ ვიყიდო, რომელსაც ვნახავ,
ძალიან დიდ დროს წაიღებს ფორმალობები: უამრავი დიაგნოსტი-
კაა, გაზის მუშაობის შემოწმება სათბურის ეფექტზეო, თუ რა ვიცი,
კიდევ რა... მოკლედ, ამას თვეები სჭირდება, სულ ცოტა, ორი-სამი
მაინც, სანამ რეალურად შევძლებ გადაბარგებას-მეთქი.

302
 გაოგნებულმა შემომხედა, თითქოს კარგად ვერ გაიგო ნათქვამი.
მერე ასე მკითხა: ბინის ყიდვა გსურთ, იმიტომ რომ სასტუმროში ვე-
ღარ გაჩერდებით? სწორად გავიგე? ასეთია ვითარებაო? – დიახ,
დიახ, ასეთია ვითარება-მეთქი, ვუპასუხე. აბა, სხვა რა უნდა მეთ-
ქვა? დგება ხოლმე მომენტები, როდესაც მორცხვობა უკან იხევს,
იმიტომ, რომ ადამიანი მას სხვანაირად ვეღარ აკავებს. მე ვიყავი
ასე. პირდაპირ თვალებში ჩამხედა და დავინახე, როგორ ეწერებოდა
სახეზე თანაგრძნობა. თანდათანობით ეცვლებოდა ნაკვთები. მხო-
ლოდ იმის იმედი მქონდა, რომ არ ატირდებოდა, წესიერი გოგო იყო,
ამაში დარწმუნებული გახლდით და კიდევ იმაშიც, რომ მისი კაცი
ბედნიერი იყო. მაგრამ განა რა შეეძლო? რა შეგვიძლია ჩვენ, განა
რაცა ვართ, ის არა ვართ ყველაფერში?
ჩემს უფროსს დაველაპარაკებიო, მითხრა. დღეს დილასვე დავე.
ლაპარაკები და დარწმუნებული ვარ, რამე გამოსავალი გამოიძებნე-
ბაო. ფართო ღიმილით დავემშვიდობე, სრულიად წრფელი ღიმი-
ლით, მეგობრობის ნიშნად, მაგრამ ამავდროულად, ღიმილით, რო-
მელიც აშკარად ნათამაშებ ჰეროიკულ ოპტიმიზმს – რაღაცა იქნება,
რამენაირად გამოვძვრების – გამოხატავდა. არაფერიც არ იქნებო-
და, ვერსაიდანაც ვერ გამოვძვრებოდი და ეს კარგად ვიცოდი.

ვუყურებდი დეპარდიეს, რომელიც აღტაცებული შესცქეროდა

ძეხვების გლეხურად კეთების პროცესს აპულიაში, როდესაც ზემოხ-
სენებულმა უფროსმა დამირეკა. მისმა გარეგნობამ გამაკვირვა; ბერ-
ნარ კუშნერს63, ან, უფრო ზოგადად, ჰუმანიტარ ექიმს ბევრად უფრო
ჰგავდა, ვიდრე სასტუმრო „მერკურის“ მმართველს. არ მესმოდა,
მისმა ყოველდღიურმა საქმიანობამ როგორ გაუჩინა ეს ნაოჭები და
გარუჯულობა. ეტყობა, მტრულ გარემოში ამტანობაზე გათვლილ
მოგზაურობებში მონაწილეობდა შაბათ-კვირაობით, ერთადერთი
ახსნა ეს იყო. შეხვედრისას „ჟიტანს“ მოუკიდა და ერთი ღერი მეც

63
ბერნარ კუშნერი – ფრანგი პოლიტიკოსი
303
შემომთავაზა. ოდრიმ ამიხსნა თქვენი მდგომარეობაო, დაიწყო მან.
ესე იგი გოგოს ოდრი რქმევია. უხერხულობას უქმნიდა ჩემი იქ ყოფ-
ნა, თვალს ვერ მისწორებდა – ნორმალურია ეს, როცა სიკვდილმის-
ჯილთან გაქვს საქმე, აღარ იცი კაცმა, როგორ მოიქცე, უფრო სწო-
რად, მამაკაცებმა არასოდეს არ იციან, ქალებმა – ზოგჯერ, იშვი-
ათად.
– რამენაირად მოგვარდება, – განაგრძო მან.
რასაკვირველია, ინსპექცია მომადგება, მაგრამ ახლავე და ძალი-
ან მალე არა, ჩემი აზრით, სულ ცოტა ექვს თვეში, მაგრამ მაინც ალ-
ბათ უფრო ერთ წელიწადში. ეს თქვენ დროს მოგცემთ გამოსავლის
საპოვნელად.
თავი დავუქნიე და დავუდასტურე, ყველაზე მეტი, სამ-ოთხ თვე-
ში აქედან წავალ-მეთქი. ამით მორჩა, მეტი აღარაფერი გვქონდა ერ-
თმანეთისთვის სათქმელი. ის დამეხმარა. მე მადლობა გადავუხადე
კაბინეტიდან გამოსვლის წინ, მან მითხრა, არაფრისო, ბევრით ვე-
რაფრით დაგეხმარეთო. ეს მართლა ყველაზე მცირედი რამ იყო, რის
გაკეთებაც შეეძლო. ვიგრძენი, რომ უნდოდა, ლანძღვა-გინება აღ-
მოხდენოდა იმ გამოყლევებულების მიმართ, რომლებიც ცხოვრებას
გვიმწარებენ, თუმცა ბოლოს მაინც დუმილი ამჯობინა; ეს ლანძღვა-
გინება უთუოდ არაერთხელ აღმოხდენია და იცოდა, რომ არ შველო-
და არაფერს, გამოყლევებულები ყველაზე ძლიერები არიან. ჩემი
მხრივ, კარში გასვლის წინ მეც მოვუბოდიშე შეწუხებისთვის და იმ
მომენტში, როცა ამ გაცვეთილ სიტყვებს წარმოვთქვამდი, მივხვდი,
რომ ამიერიდან სულ ესღა რჩებოდა ჩემი ცხოვრებიდან: ბოდიშების
ხდა შეწუხებისთვის.

304
 მაშასადამე, იმ სტადიაში ვიყავი, რომელშიც ბებერი, ცოცხალ-
მკვდარი და სასიკვდილოდ დაჭრილი ცხოველი ბუნაგს ეძებს სიცოც-
ხლის დასასრულებლად. ასეთ დროს ავეჯი შეზღუდულია: ერთი სა-
წოლიც კმარა, იცის ადამიანმა, დიდად მაინცდამაინც აღარც მოუ-
წევს იქიდან ადგომა. მაგიდები, ტახტები, სავარძლები უსარგებლო,
შეიძლება ითქვას, ზედმეტი აქსესუარებია, მტკივნეული გამოვლი-
ნებებია სოციალური ცხოვრებისა, რომელიც აღარ იქნება. ტელევი-
ზორი საჭიროა, ტელევიზორი ართობს კაცს. ეს ყველაფერი ერთო-
თახიანი – უფრო დიდი ერთოთახიანი – ბინისკენ მიბიძგებდა, ერთი-
ორი ნაბიჯის გადადგმა რომ მომეხერხებინა შეძლებისდაგვარად.
უბნის საკითხი უფრო რთული გამოდგა. დროთა განმავლობაში
თერაპევტების მომცრო ქსელი შევადგინე, თითოეულ მათგანს თი-
თო ორგანოს მეთვალყურეობა ჰქონდა ჩაბარებული იმისათვის, რომ
რამე წრეგადასული ტანჯვის მსხვერპლი არ გავმხდარიყავი ჩემს
ნამდვილ სიკვდილამდე. უმრავლესობა პარიზის მე-5 არონდისმანში
იძლეოდა კონსულტაციებს, მე კი ერთგული დავრჩი ჩემი უკანასკნე-
ლი, სამედიცინო, ნამდვილი ცხოვრებისა, ჩემი სტუდენტობის და

305
ახალგაზრდობის უბნისა, ჩემი საოცნებო ცხოვრებისა. ამიტომაც
ლოგიკური გახლდათ, რომ ამიერიდან ჩემს თერაპევტებთან, ჩემს
მთავარ თანამოსაუბრეებთან ვცდილობდი მიახლოებას. მათ კაბინე-
ტებამდე მისვლა ჩვეულებრივი, უვნებელი რამ იყო სამედიცინო
თვალსაზრისით. ერთსა და იმავე უბანში ცხოვრება კი, პირიქით, უძ-
რავი ქონების სფეროში პირველი ნაბიჯების გადადგმისთანავე მივ-
ხვდი, რომ ეს შეიძლება საშინელი შეცდომა ყოფილიყო.
პირველივე ერთოთახიანი, რომელიც დავათვალიერე, ლარომი-
გიერის ქუჩაზე, ძალიან სასიამოვნო აღმოჩნდა: მაღალჭერიანი, ნა-
თელი, დიდ, ხეებიან ეზოზე გადიოდა; ფასი, რა თქმა უნდა, მაღალი
იყო, მაგრამ შეიძლება მაინც მიმეცა ჩემი თავისთვის ამის უფლება.
მოკლედ, ჯერ ნაღდი არ იყო, მაგრამ მაინც, პრაქტიკულად გადაწ-
ყვეტილი მქონდა საქმის დაგვირგვინება, როდესაც ლომონდის ქუ-
ჩაზე შეხვევისას საშინელი, დამატყვევებელი სევდის ტალღამ მომ-
ცელა და ლამის სუნთქვაც კი შემიკრა. რის ვაივაგლახით ვსუნთქავ-
დი. ძლივს ვიდექი ფეხზე. იძულებული გავხდი, პირველივე კაფეს-
თვის შემეფარებინა თავი, რამაც დიდად ვერ მიშველა, პირიქით, მა-
შინვე ვიცანი ერთ-ერთი იმათგანი, რომელშიც სასოფლოში სწავლის
დროს დავდიოდი. უთუოდ კეიტთან ერთადაც ვყოფილვარ ამ კაფე-
ში, ინტერიერი სულ ოდნავ იყო შეცვლილი. საჭმელი შევუკვეთე.
კარტოფილიანმა ერბოკვერცხმა და სამმა „ლეფმა“64 ცოტათი სული
მომათქმევინა. დიახ, დასავლეთი რეგრესირებდა ორალურ სტადი-
ამდე და მესმოდა, რატომაც – თითქმის გამომჯობინებული მეგონა
თავი ამ დაწესებულებიდან გამოსვლის დროს, მაგრამ ყველაფერი
თავიდან დაიწყო, როცა მუფტარის ქუჩაზე აღმოვჩნდი. ეს გასეირ-
ნება გზების არჩევანში გადაიზარდა – ამჯერად კამილიას სახე და-
მიდგა თვალწინ, მისი ბავშვური სიხარული, როცა კვირა დილის სა-
ყიდლებზე გადიოდა, მისი გაბრწყინებული სახე სატაცურის, ნაირ-

64
ლეფი – ბელგიური ლუდი
306
ნაირი ყველეულის, ეგზოტიკური ბოსტნეულის, ცოცხალი კიბორჩხა-
ლების წინ. „მონჟის“ მეტრომდე ასვლამ ოცი წუთი წამართვა, ბერი-
კაცივით ხელის ცეცებით მივბარბაცებდი და გაჭირვებისგან ვქოში-
ნებდი, იმ გაუგებარი გაჭირვებისგან, რომელიც ხანდახან მოხუცებს
სჭირთ და რომელიც სხვა არაფერია, თუ არა ცხოვრების სიმძიმე.
არა, მე-5არონდისმანი უნდა გამომერიცხა, სრულად უნდა გამომე-
რიცხა.
ამიტომაც ჩავუყევი მე-7 ხაზის გრძელ, თანაბარ დაღმართს, სა-
დაც ყველაფერი შესაბამისად და თანდათანობით იაფდებოდა და
გაკვირვებულს გამახსენდა, რომ ივლისის დასაწყისში ერთი ერთო-
თახიანი დავათვალიერე და როზალიას პროსპექტზე, სასტუმრო
„მერკურის“ თითქმის პირდაპირ. გადავიფიქრე იმ მომენტში, როცა
გავიაზრე, რომ სადღაც, სულის სიღრმეში, ვიკვებებოდი გეგმით,
რომ რაღაცნაირად ოდრისთან შევინარჩუნებდი კავშირს. ღმერთო
ჩემო, რა რთული დასამარცხებელია სასოება, როგორი გამძლე და
ცბიერია. ნეტა ყველა ასეა?
უნდა ჩავსულიყავი, ცოტა უფრო სამხრეთით უნდა ჩავსულიყავი
და თავიდან უნდა მომეშორებინა შესაძლო ცხოვრების ყოველგვარი
იმედი. სხვანაირად ვერ გამოვძვრებოდი. სწორედ ასეთ სულიერ
მდგომარეობაში მყოფმა დავიწყე შუაზის კარსა65 და ივრის კარს შო-
რის აღმართული კოშკების თვალიერება. სიცარიელე, სითეთრე და
სიშიშვლე უნდა მომეძებნა. გარემო თითქმის იდეალურად შეესაბა-
მებოდა ამ მოთხოვნას, ერთ-ერთ ასეთ კოშკში ცხოვრება არსად
ცხოვრებას ნიშნავდა, არა სულ მთლად არსად ცხოვრებას, არამედ,
ასე ვთქვათ, არაფრის უშუალო სამეზობლოში. სხვათა შორის, ასეთ
მუშა-მოსამსახურეებით დასახლებულ ზონებში კვადრატული მეტ-
რის ფასი ფრიად ხელმისაწვდომი გახლდათ, გათვალისწინებული
ბიუჯეტით შემეძლო ორ ან სულაც სამოთახიანის შეძენა, მაგრამ,
რატომ, ვის დასასახლებლად?

65
პარიზში გარეუბნებიდან ქალაქში შესასვლელებს „კარებს“ ეძახიან.
307
 თითოეული კოშკიც ერთმანეთს ჰგავდა და თითოეული ერთოთა-
ხიანიც. მგონი, ყველაზე ცარიელი, ყველაზე წყნარი და ყველაზე
შიშველი ავარჩიე ერთ-ერთ ყველაზე უსახელო კოშკში. ყოველ შემ-
თხვევაში, დარწმუნებული გახლდით, რომ ჩემი აქ დაბინავება სრუ-
ლიად შეუმჩნევლად ჩაივლიდა და არავისგან არავითარი კომენტა-
რი არ მოჰყვებოდა. ჩემს სიკვდილს მით უფრო. სამეზობლო, არსე-
ბითად, ჩინელებისგან შედგებოდა და ეს ამბავი ნეიტრალიტეტსა და
ზრდილობიანობას უზრუნველყოფდა. ხედი ჩემი ფანჯრებიდან უაზ-
როდ გადაჭიმულიყო სამხრეთის გარეუბანზე – შორს მასი და ალბათ
კორბეი-ესონი66 მოჩანდა. ამას დიდი მნიშვნელობა არ ჰქონდა, რად-
გან გორგოლაჭებიანი დარაბები იყო, რომელთა სამუდამოდ ჩარაზ-
ვასაც ჩემი იქ დასახლებიდან მეორე დღესვე ვაპირებდი. სადარბა-
ზოში ყველა სართულზე ნაგვის გამტარი იყო, რამაც საბოლოოდ
მომხიბლა. ერთი მხრივ, ამ სანაგვის გამოყენებით, მეორე მხრივ კი
საკვების შინ მოტანით, რაც „ამაზონმა“ დანერგა, თითქმის სრული
ავტონომიის მიღწევა შეიძლებოდა.
სასტუმრო „მერკურიდან“ ჩემი წამოსვლა უცნაურად რთული მო-
მენტი გამოდგა, განსაკუთრებით, პატარა ოდრისთვის, რომელსაც
თვალზე ცრემლი მოსდგომოდა. თუმცა, მე რა შემეძლო, ის თუ ამას
ვერ გადაიტანდა, მაშინ ცხოვრებაში საერთოდ ვერაფერს ვეღარ გა-
უძლებდა. გაჭიმე-გამოჭიმე, ოცდახუთი წლისა ძლივს იქნებოდა,
მაგრამ ცოტათი მაინც უნდა გაუხეშებულიყო. მოულოდნელად ვა-
კოცე, მეორედაც, მეოთხედაც, დიდი მონდომებით იღებდა ჩემს კოც-
ნებს, მკლავებიც კი მომხვია და სწრაფად ჩამეხუტა და მერე ყველა-
ფერიც ითქვა. ამასობაში ტაქსი სასტუმროს კართან მოსულიყო.

66
მასი და კორბეი-ესონი – დასახლებები, თემები პარიზთან ახლოს, სამხრე-
თით
308
 ახალი ბინის გამართვა იოლი აღმოჩნდა, მალევე მოვძებნე ავეჯი
და ხელახლა გავხდი „ესეფერის“ აბონენტი – გადავწყვიტე ამ ოპე-
რატორის ერთგული დავრჩენილიყავი სიკვდილამდე. ეს იყო ერთა-
დერთი რამ, რაც ცხოვრებამ მასწავლა. მათი სპორტული შემოთავა-
ზება ნაკლებად მაინტერესებდა და ამას რამდენიმე კვირის თავზე
მივხვდი. ვბერდებოდი და, ბუნებრივია, ნაკლებად სპორტული ვხდე-
ბოდი. და მაინც, „ესეფერის“ თაიგულში ბევრი ნიჭიერი ახალგაზრდა
ჩანდა, განსაკუთრებით, კულინარიულ ამბავში. მე თანდათანობით
კეთილი და მსუქანი ბერიკაცი, ეპიკურეელი ფილოსოფოსი ვხდებო-
დი. რატომაც არა, კაცმა რომ თქვას, განა ეპიკურეს სხვა რამე ედო
თავში? ამასთანავე, ხმელი პურის ყუა და ზედ მოზომილად ზეითუ-
ნის ზეთი მჭირდებოდა, მრგვლად დაჭრილი ასთაკვები და ლოკოკი-
ნები ზევიდან ცოტ-ცოტა ბოსტნეულით – მე დეკადენტი გახლდით
და არა ვიღაც სოფლელი მეტრაკე ბერძენი.

ოქტომბრის შუა რიცხვებიდან ნელ-ნელა მომბეზრდა კულინა-

რიული გადაცემები, რომლებსაც არანაირი წუნი არ დაედებოდა. ეს

309
ჩემი თავქვე დაშვების ნამდვილი დასაწყისი აღმოჩნდა. ვცადე, და-
ვინტერესებულიყავი საზოგადოებაში არსებული დებატებით, მაგ-
რამ ეს პერიოდი ხანმოკლე გამოდგა და იმედიც მალევე გამიცრუვ-
და: მონაწილეთა უკიდურესი კონფორმიზმი, მათი აღშფოთება და
ენთუზიაზმი ისე დამამწუხრებლად ერთგვაროვანი გახდა, რომ ამ
ხალხის გამონათქვამების წინასწარ განჭვრეტა არათუ ზოგადი მი-
მართულებებით, არამედ დეტალურად, რეალურად სიტყვასიტყვით
შემეძლო. ედიტორიალისტები და მნიშვნელოვანი მოწმეები უსარ-
გებლო ევროპელი მარიონეტებივით ერთმანეთს ენაცვლებოდნენ,
კრეტინებს კრეტინები ცვლიდნენ და ერთიმეორეს ხედვის შესაბამი-
სობასა და მორალურობას უწონებდნენ. მათ ნაცვლად შემეძლო ამ
დიალოგების დაწერა და ბოლოს სულ გამოვრთე ტელევიზორი.
ვგრძნობდი, გაგრძელების თავი რომ მქონოდა, ეს ყველაფერი უფ-
რო მეტად დამასევდიანებდა.
დიდი ხანი იყო, რაც თომას მანის „ჯადოსნური მთის“ წაკითხვას
ვაპირებდი. ინტუიცია მკარნახობდა, რომ სამგლოვიარო წიგნი იყო,
მაგრამ ეს ამბავი ძალიანაც შეესაბამებოდა ჩემს მდგომარეობას.
უთუოდ ახლა იდგა საამისო მომენტი. თავიდან დიდი აღფრთოვანე-
ბით შევუდექი კითხვას, შედეგ კი მზარდი თავშეკავებით განვაგრძე.
მიუხედავად იმისა, რომ მისი ზომა და ამბიციები გაცილებით დიდი
იყო, ნაწარმოებს საბოლოო არსი, კაცმა რომ თქვას, იგივე ჰქონდა,
რაც რომანს „სიკვდილი ვენეციაში“. სულელი და ბებერი გოეთეს (მე-
დიტერანიული ტენდენციის გერმანელი ჰუმანისტი, მსოფლიო ლი-
ტერატურის ერთ-ერთი ყველაზე საშინელი უაზრობადმქცეველი)
მსგავსად, მისი გმირის, აშენბახის (ბევრად უფრო სიმპათიურის,
სხვათა შორის) მსგავსად, ვერც თომას მანმა, ვერც თავად თომას
მანმა, და ეს უაღრესად მნიშვნელოვანია, ვერ დააღწია თავი ახალ-
გაზრდობითა და სილამაზით აღტაცებას, რომლებიც საბოლოოდ
ყველაფერზე, ყველა ინტელექტუალურ და მორალურ თვისებებზე

310
მაღლა დააყენა და რომელთა წინაშეც ბოლოს სრულიად თავშეუკა-
ვებლად ამაზრზენად დაყარა ფარ-ხმალი. ასე რომ, მსოფლიო კულ-
ტურა არაფრად არ გამოდგება. მთელი მსოფლიოს კულტურას არ
მოუტანია არავითარი მორალური და არც სხვაგვარი სიკეთე, ვინაი-
დან იმავე წლებში, ზუსტად იმავე წლებში, მარსელ პრუსტი გასაო-
ცარი გულწრფელობით ასკვნიდა „დაბრუნებული დროის“ ბოლოში,
რომ მხოლოდ საზოგადო ურთიერთობები კი არა, მეგობრული ურ-
თიერთობებიც კი ვერაფერ არსებითს ვერ გვთავაზობს, რომ ეს უბ-
რალო დროის კარგვაა და მეტი არაფერი და რომ, განსხვავებით იმი-
საგან, რაც მთელ მსოფლიოში ჰგონია ხალხს, მწერალს ინტელექ-
ტუალური საუბრები კი არა, „ყვავილებიანი გოგონების ნაზი სიყვა-
რული“ სჭირდება. არგუმენტაციის ამ სტადიაზე მსურს, შევცვალო
„ყვავილებიანი ახალგაზრდა გოგონები“ სხვა რამით, კერძოდ, „ნო-
ტიომუტლიანი ყმაწვილქალებით“. მგონია, რომ ეს ნათელს მოჰფენს
საკითხს და თან არც მის პოეზიას დააზიანებს (რა არის იმაზე უფრო
ლამაზი, უფრო პოეტური, ვიდრე მუტელი, რომელიც დასველებას
იწყებს? მოვითხოვ, პასუხის გაცემამდე სერიოზულად დავფიქრდეთ
ამაზე. ყლე, რომელიც თავის ვერტიკალურ აღმასვლას იწყებს? შე-
იძლება, ამასაც დაუჭიროს მხარი ადამიანმა. ყველაფერი დამოკიდე-
ბულია იმაზე, ბევრი რამის მსგავსად ამ ქვეყანაზე, თუ რომელ სექ-
სუალურ თვალსაზრისს გავიზიარებთ).
თემას რომ დავუბრუნდეთ – მიუხედავად იმისა, რომ მარსელ
პრუსტმა და თომას მანმა მსოფლიოს კულტურა დაიპყრეს, მიუხედა-
ვად იმისა, რომ ისინი სათავეში უდგანან (იმ შთამბეჭდავი XX სა-
უკუნის დასაწყისში, რომელიც თავისთავადაც კი წარმოადგენდა
რვა საუკუნეზე ცოტა მეტი ხნის ევროპულ კულტურას) მსოფლიოს
მთელ ცოდნასა და ჭკუას, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი, თითოე-
ული თავის მხარეს, ფრანგული და გერმანული, ანუ თავიანთი დრო-
ის ყველაზე ბრწყინვალე, ყველაზე ღრმა და ყველაზე დახვეწილი ცი-
ვილიზაციების მწვერვალებზე დგანან, ამ ყველაფერს მათაც კი ვერ

311
დააღწიეს თავი და მზად იყვნენ, ფეხებში ჩავარდნოდნენ ნებისმიერ
ქორფა და სველ მუტელს ან ნებისმიერ ყოჩაღად გაშტრინგულ ყლეს
– მათივე პიროვნული პრეფერენციების მიხედვით. თომას მანი ამ
მხრივ გაუბედავი იყო, და არც პრუსტი იყო, კაცმა რომ თქვას, მე-
ტად მკაფიო. „ჯადოსნური მთის“ დასასრული კიდევ უფრო სევდიანი
აღმოჩნდა, ვიდრე ეს პირველი წაკითხვისას მეჩვენა. უბრალოდ,
1914 წელს იმ ეპოქის ორ ყველაზე დიდ ცივილიზაციას შორის აბ-
სურდული და კაცისმკვლელი ომის გაჩაღება არ ნიშნავდა მხოლოდ
ევროპული კულტურის იდეის სრულ კრახს; ცხოველური ჟინის სა-
ბოლოოდ გამარჯვებით ის მთელი კულტურისა და მთელი ცივილი-
ზაციის დასასრულს ნიშნავდა. ნებისმიერ ქორფა ფისუნიას შეეძლო
ჭკუიდან გადაეყვანა თომას მანი; რიანამ გონება დაუბინდა მარსელ
პრუსტს. ეს ორი ავტორი, თითოეული თავისი ქვეყნის ლიტერატუ-
რის გვირგვინი, აღარ იყო, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, პატივსა-
ცემი ადამიანი და, უფრო მარგებელი და უფრო სუფთა ჰაერის ჩასა-
სუნთქად, ბევრად ზევით, უთუოდ XIX საუკუნის გარიჟრაჟისკენ
დაგვჭირდება ასვლა.
ეს სისუფთავეც კი შეიძლება საკამათო შეიქნეს. ლამარტინი, კაც-
მა რომ თქვას, სხვა არაფერი იყო, თუ არა ერთგვარი ელვის პრესლი.
თავისი ლირიზმით, უნარი შესწევდა, თავი შეეყვარებინა გოგოცუ-
ნებისთვის. ყოველ შემთხვევაში, მათი გულების დაპყრობას წმინ-
დად ლირიზმის სახელით აღწევდა; ლამარტინი მეტად ზომიერად ჩა-
ეფლო ამაში, უფრო სწორად, მე ვვარაუდობ ასე. უნდა შეიძლებო-
დეს იმდროინდელი არარსებული ვიდეომასალის ნახვა. თუმცა ამას
არც ჰქონდა დიდი მნიშვნელობა, ეს სამყარო ნებისმიერ შემთხვევა-
ში მკვდარი იყო, ის მკვდარი იყო და არა მხოლოდ ჩემთვის, ის, უბ-
რალოდ, მკვდარი იყო. ბოლოს, ერთგვარი შვება მხოლოდ სერ არ-
ტურ კონან დოილის უფრო ხელმისაწვდომი ნაწერის კითხვისას ვიგ-
რძენი. „შერლოკ ჰოლმსის“ სერიის გარდა კონან დოილი შთამბეჭდა-

312
ვი რაოდენობის რომანების და ყოველდღიურად გასართობი და გუ-
ლის წრფელად ამაფანცქალებელი საკითხავების ავტორიც გახ-
ლდათ. მთელი თავისი ცხოვრება გამორჩეული და უთუოდ საუკეთე-
სო page turner-ი67 გახლდათ მსოფლიო ლიტერატურის ისტორიაში,
მაგრამ ეს უდავოდ არაფერს არ ნიშნავდა ავტორის თვალში. ეს არ
გახლდათ მისი მესიჯი. კონან დოილის ჭეშმარიტება ის იყო, რომ
თითოეულ გვერდზე კეთილშობილი სულის, წრფელი და კეთილი
გულის პროტესტის თრთოლა იგრძნობოდა. ყველაზე გულის ამაჩუ-
ყებელი გახლდათ მისი პიროვნული დამოკიდებულება სიკვდილის
მიმართ: ქრისტიანული რწმენისგან განზე მდგომმა თავისი სასოწარ-
მკვეთი მატერიალიზმისა და სამედიცინო განათლების გამო, მთელი
ცხოვრება უბოლოო, მხეცური დანაკარგების – მათ შორის, საკუთა-
რი ვაჟის, რომელიც ინგლისის საომარ ზრახვებს შეეწირა – შემხედ-
ვარემ, ბოლო ჟამს სხვა ვეღარაფერი შეძლო და მაინც სპირიტიზმის-
კენ შემობრუნდა, რაც ბოლო იმედი, უკანასკნელი ნუგეშია იმათ-
თვის, ვინც ვერც ახლობლების სიკვდილს ურიგდება და ვერც ქრის-
ტიანობის მიღებას ახერხებს.

მე კი, ახლობლებს მოკლებულს, მეჩვენებოდა, რომ სულ უფრო

და უფრო იოლად ვეგუებოდი აზრს სიკვდილის შესახებ. რასაკვირ-
ველია, ძალიანაც გამიხარდებოდა, ვყოფილიყავი ბედნიერი და ჩავ-
რთულიყავი ბედნიერ საზოგადოებაში. ეს ყველა ადამიანს უნდა,
მაგრამ ამაზე ლაპარაკიც ზედმეტი იყო მართლა. დეკემბრის დასაწ-
ყისში ფოტოების პრინტერი და „ეფსონის“ არაპრიალა 10x15-სანტი-
მეტრიანი ფორმატის ასფურცლიანი შეკვრა ვიყიდე. ჩემი ერთოთა-
ხიანის ოთხი კედლიდან ერთის საშუალო სიმაღლეზე იყო შემინული
ფანჯარა, რომლის გორგოლაჭებიანი დარაბებიც მუდმივად დახუ-
რული მქონდა, და ქვევით ერთი დიდი რადიატორი იდგა. მეორის

67
page turner – (ინგლ.) წიგნი, საკითხავი, რომელიც კითხვის დაწყებისთანავე
ისე ჩაითრევს მკითხველს, რომ, სანამ არ დაასრულებს, ხელს ვერ გაუშვებს.
313
ფართობს ჩემი საწოლი, პატარა მაგიდა სასთუმალთან და ნახევარ-
ფორმატიანი ორი ბიბლიოთეკა ამცირებდა. მესამე კედელი თით-
ქმის მთლიანად თავისუფალი იყო, თუ არ ჩავთვლით შემოსასვლე-
ლისკენ ამოღებულ ნაწილს, სააბაზანო ოთახის კუთხეს მარჯვნივ და
სამზარეულოს კუთხეს მარცხნივ. მხოლოდ მეოთხე, საწოლის მო-
პირდაპირე კედელი იყო სრულიად თავისუფალი. ბოლო ორი კედ-
ლით შემოზღუდულს, საგამოფენო სივრცედ 16 კვადრატული მეტ-
რიღა მრჩებოდა. თუ გავითვალისწინებდით ტირაჟის ფორმატს –
10x15 სანტიმეტრს – შემეძლო, ათასზე ოდნავ მეტი ფოტოც კი გა-
მომეფინა. კომპიუტერში სამ ათასზე ცოტა მეტი მქონდა, რაც სრუ-
ლად წარმოადგენდა ჩემს ცხოვრებას. სამიდან ერთის ამორჩევა გო-
ნივრული, შეიძლება ითქვას, ძალიან გონივრულიც კი მეჩვენა და ეს
მიქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ცუდად არ მიცხოვრია.
(კარგად რომ დააკვირდე, ცოტა უცნაურადაც კი ჩაიარა ჩემმა
ცხოვრებამ. კაცმა რომ თქვას, კამილიასთან დაშორების შემდეგ,
წლების განმავლობაში ვიმეორებდი, ადრე თუ გვიან ისევ შევხვდე-
ბით ერთმანეთს, ეს გარდაუვალია, რადგან ერთმანეთი გვიყვარს,
უბრალოდ, როგორც იტყვიან, იარების მოშუშებაა საჭირო, თორემ
ჯერ კიდევ ახალგაზრდები ვართ და მთელი ცხოვრება წინა გვაქვს-
მეთქი. ახლა კი უკან ვიყურებოდი და ვხედავდი, რომ ცხოვრება დას-
რულებულიყო და მან ისე ჩაგვიარა გვერდით, რომ ხელიც კი არ და-
უქნევია ჩვენთვის, მერე გუდა-ნაბადი აიკრიფა და ჩუმად, ნაზად და
დახვეწილად გაგვერიდა, უბრალოდ, ზურგი გვაქცია. მართლა, კარ-
გად რომ დაუკვირდეს ადამიანი, სულაც არ ყოფილა გრძელი ჩვენი
ცხოვრება).

მინდოდა, რაღაცნაირად, ფეისბუქის კედელი შემექმნა, მაგრამ

მხოლოდ ჩემთვის მოსახმარი. ფეისბუქის კედელი, რომელსაც ჩემ
გარდა ვერასოდეს ვერავინ ნახავდა. თანაც ძალიან ხანმოკლედ –
უძრავი ქონების აგენტი, რომელიც ბინის შესაფასებლად მოვიდოდა

314
ჩემი გარდაცვალების შემდეგ, ცოტათი გაუკვირდებოდა, მერე ამ
ყველაფერს ნაგავში ჩაუძახებდა და უთუოდ იზრუნებდა კედლების
ჩამორეცხვაზე წებოს ნაკვალევების მოსაშორებლად.
თანამედროვე კამერების ფუნქციების წყალობით ამოცანა იოლი
გახლდათ. თითოეულ სურათს თან დართული ჰქონდა გადაღების
თარიღი და დრო, არაფერი იყო ამ კრიტერიუმების მიხედვით მათ
გადარჩევაზე ადვილი. თავის დროზე „ჯი-პი-ესიც“ რომ გამეაქტიუ-
რებინა ჩემს აპარატებზე, ახლა უკვე ადგილებსაც ვიპოვიდი დანამ-
დვილებით. თუმცა, სიმართლე ითქვას, ეს დიდად არც მჭირდებოდა.
მახსოვდა ჩემი ცხოვრების ადგილები, შესანიშნავადაც კი მახსოვდა,
ქირურგიული და უსარგებლო სიზუსტითაც კი. თარიღების ამბავში
ჩემი მეხსიერება კიდევ უფრო სანდო გახლდათ, თარიღები უმნიშ-
ვნელო იყო; ყველაფერი, რაც მოხდა, მოხდა სამარადისოდ, ახლა მე
ეს ვიცოდი, მაგრამ ხომ არსებობს დახურული, არახელმისაწვდომი
მარადისობაც.
თხრობის დროს კამილიასთან და კეიტთან ერთად გადაღებული
გარკვეული ფოტოები მოვიხსენიე. სხვებიც იყო, სამ ათასზე ოდნავ
მეტი, ბევრად ნაკლებად საინტერესო. გავოცდი კიდეც, რა უღიმღა-
მო აღმოჩნდა ჩემი ფოტოები: ტურისტული სურათები ვენეციასა თუ
ფლორენციაში, ზუსტად იმათი მსგავსი, რასაც ათასობით სხვა ტუ-
რისტი იღებს. ნეტა რატომ ჩავთვალე მათი გადაღება საჭიროდ? ან
ამ არაფრით გამორჩეული სურათების გამჟღავნებისკენ რამ მიბიძ-
გა? მიუხედავად ამისა, ვაპირებდი, თითოეული თავის ადგილას გა-
მეკრა, ისე რომ იმედიც არ მქონია, ამაში სილამაზე ან რამე აზრი თუ
იქნებოდა. მაგრამ ვაპირებდი ბოლომდე გამეგრძელებინა, იმიტომ
რომ შემეძლო ამის გაკეთება, მატერიალურად შემეძლო ამის კეთე-
ბა. ეს იყო ფიზიკური ამოცანა, რომელიც ჩემს ძალებს არ აღემატე-
ბოდა.

ამიტომაც შევასრულე.

315
 ბოლოს მეც დავინტერესდი ხარჯების დათვლით. ძალიან გაზ-
რდილი იყო მე-13 არონდისმანის ამ კოშკებში, რაც წინდაწინ ვერ
გავითვალისწინე და რაც მალე ამირევდა ცხოვრების გეგმას. რამდე-
ნიმე თვის წინ (მხოლოდ რამდენიმე თვის? თუ მთელი წლის, ან სუ-
ლაც ორის? ვერ ვაწესრიგებდი ჩემი ცხოვრების ქრონოლოგიას,
მხოლოდ რამდენიმე სურათი ტივტივებდა ბუნდოვანი არარაობის
შუაგულში, ყურადღებიანი მკითხველი ამას შეავსებს), მოკლედ, იმ
მომენტში, როცა გადავწყვიტე, გავმქრალიყავი, სოფლის მეურნეო-
ბის სამინისტროსაც დავშორდი საბოლოოდ და იუზუსაც. ჯერ კიდევ
მქონდა შეგრძნება, რომ მდიდარი ვიყავი და რომ ჩემი მშობლების
მემკვიდრეობა უვადოდ სიცოცხლის საშუალებას მომცემდა.
ამჟამად ჩემს ანგარიშზე ორას ათას ევროზე ცოტა მეტი რჩებო-
და. ბუნებრივია, ლაპარაკიც ზედმეტი იყო, სადმე არდადეგებზე წავ-
სულიყავი (რისთვის? ფანბორდზე დასადგომად თუ სამთო თხილა-
მურებზე? და რის ფარგლებში? ერთხელ, ფუენტევენტურას ერთ-
ერთ კლუბში, სადაც კამილიასთან ერთად წავედი, ერთ ტიპს გადა-
ვეყარე, რომელიც მარტო მოსულიყო: მარტო სადილობდა და ასე

316
გრძელდებოდა მისი იქ ყოფნის ბოლომდე. ოცდაათს ცოტათი გადა-
ცილებული იქნებოდა და მომეჩვენა, რომ ესპანელი უნდა ყოფილი-
ყო. ფიზიკურად არა უშავდა და სოციალური დონეც მისაღები უნდა
ჰქონოდა. წარმოვიდგინეთ, რომ ბანკში მუშაობდა და სარკმელში
იჯდა. გამბედაობამ, რომლის გამოჩენაც ყოველდღიურად უწევდა,
განსაკუთრებით კი ჭამის დროს, გამაოგნა და ლამის თავზარიც დამ-
ცა). მხოლოდ შაბათ-კვირისთვისაც კი ვერ წავიდოდი. ხიბლის სას-
ტუმროები დამთავრებული იყო ჩემთვის – მარტო წავსულიყავი ხიბ-
ლის სასტუმროში, იგივე იყო ჩემთვის, ტყვია რომ დამეხალა შუბ-
ლში. ნამდვილი კაეშანი შემომაწვა, როდესაც ჩემი G 350 პარკინგზე
დავაყენე, მიწის ქვეშ, მესამეზე, რომელიც ჩემს ბინასთან ერთად გა-
იყიდა. მიწა ბინძური და გაპოხილი იყო, ატმოსფერო გულის ამრევი.
აქა-იქ ბოსტნეულის ნაფცქვენები ეყარა. ნამდვილად სავალალო და-
სასრული იყო ჩემი ბებერი G 350-ისთვის ამ ჭუჭყიან და ამაზრზენ
პარკინგზე დატუსაღება. მანქანისა, რომელმაც მთები გადამატარა,
ჭანჭრობები გადამაკვეთინა და ათასჯერ ფონს გამიყვანა, რომელ-
საც 380,000 კილომეტრზე ცოტა მეტიც კი ჰქონდა გავლილი და რო-
მელსაც არც ერთხელ არც ერთი წამით არ გავუწბილებივარ.
აღარც ესკორტებში დარეკვას ვაპირებდი, სხვათა შორის. დავ-
კარგე კიდეც დოქტორ აზოტის მოცემული ფურცელი. იმ მომენტში,
როცა ეს შევამჩნიე, როცა ვიფიქრე, ალბათ სასტუმრო „მერკურის“
ოთახში დამრჩა-მეთქი, წამით შევწუხდი იმის გაფიქრებაზე, ვაითუ
ოდრი გადაჰყროდა სადმე და ამით მისი ჩემდამი დამოკიდებულება
გაფუჭებულიყო (თუმცა რაღაში მანაღვლებდა ნეტა ეს ყველაფერი?
განურჩევლად მომდიოდა ყველანაირი აზრი თავში). ცხადია, შემეძ-
ლო ხელახლა მეთხოვა აზოტისთვის, ან შემეძლო, თავად მომეძებნა,
ინტერნეტსაიტების ნაკლებობა არ შეიმჩნეოდა, მაგრამ აშკარად
ამაო მეჩვენებოდა ეს ამბავი: ერექციის მსგავსიც კი არაფერი შე-
ინიშნებოდა ახლა, მასტურბაციის კანტიკუნტი მცდელობები არავი-
თარ ეჭვს არ მიტოვებდა ამის თაობაზე. ასე გარდაიქმნა სამყარო

317
ნეიტრალურ, ურელიეფო და მიმზიდველობადაკარგულ სივრცედ.
სამოქმედო დანახარჯები საგრძნობლად შემიმცირდა. თუმცა, ზოგა-
დად, ხარჯები ისე შეუფერებლად იყო გაზრდილი, რომ ზომიერ სი-
ხარულს მხოლოდ საკვებამდე და ღვინომდე თუ შევზღუდავდი, შე-
მეძლო ბევრი-ბევრი ათი წელი მეხარჯა, სანამ ჩემი საბანკო მაჩვე-
ნებელი ნულს არ მიუახლოვდებოდა და ამით პროცესი არ შეწყდე-
ბოდა.

განზრახული მქონდა, ღამით მემოქმედა, რომ შენობის წინ ბეტო-

ნიანი ადგილის დანახვას არ შევეჩერებინე. დიდად აღარ მწამდა სა-
კუთარი გამბედაობისა. დროის იმ მონაკვეთში, რომელიც მე გავით-
ვალისწინე, მოვლენები სწრაფად და სრულყოფილად განვითარდე-
ბოდა: მთავარი ოთახის შემოსასვლელში სინათლის ასანთები საშუა-
ლებას მომცემდა, რამდენიმე წამში ამეწია გორგოლაჭებიანი დარა-
ბები. ნებისმიერი აზრის თავიდან ასაცილებლად გავემართებოდი
ფანჯრისკენ, გავწევდი შემინულ ფანჯარას, გადავიხრებოდი და, აი
– ყველაფერი მორჩებოდა.
დიდხანს მაკავებდა აზრი ვარდნის დროის შესახებ; წარმოდგენი-
ლი მქონდა, წუთების განმავლობაში როგორ ვიტივტივებდი სივ-
რცეში, როგორ გავაცნობიერებდი თანდათანობით ორგანოების
გარდაუვალ სკდომას დანარცხების მომენტში, ყოვლისმომცველ
ტკივილს, რომელიც ყველგან დამივლიდა და სულ უფრო და უფრო
დამიპყრობდა სრული თავზარის მდგომარეობა ვარდნის ყოველ
წამს, რასაც გონის დაკარგვის კეთილი მადლიც კი ვერ შეარბილებ-
და ვერანაირად.
ღირდა, დიდხანს რომ ვეუფლებოდი მეცნიერებას: სიმაღლე h,
რომელსაც თავისუფალ ვარდნაში მყოფი სხეული გაივლის t დროში,
სინამდვილეში ზუსტად იყო მოცემული ფორმულაში h=1/2gt^2, მას-
ში g გრავიტაციული კონსტანტაა Sqrt(2h/g)– ისა, რომელიც ვარდნის

318
დროს გვეძლევა h სიმაღლის შემთხვევაში. თუკი გავითვალისწინებ-
დით ჩემი შენობის სიმაღლესა (თითქმის ზუსტად ასი მეტრი) და იმ
ფაქტს, რომ ჰაერის წინააღმდეგობა ასეთი სიმაღლიდან ვარდნისას
შეიძლებოდა უგულებელყოფილიყო, ვარდნის დრო ოთხ-ნახევარ,
დიდი-დიდი, ხუთ წამს შეადგენდა, თუკი აუცილებელი გახდებოდა
ჰაერის წინაღობის შემოტანა საქმეში. როგორც ვხედავთ, აქედან
დრამის შექმნა არ ღირდა. რამდენიმე ჭიქა კალვადოსს გადავხუხავ-
დი და ნაღდად ვერაფრის გაფიქრებას ვეღარ მოვასწრებდი. ნამდვი-
ლად ბევრად გაიზრდებოდა თვითმკვლელობათა რაოდენობა,
ხალხს ეს მარტივი რიცხვი რომ სცოდნოდა: ოთხ-ნახევარი წამი. მი-
წას მივაღწევდი 159 კილომეტრ/ საათის სიჩქარით, რაც არც ისე სა-
სიამოვნო წარმოსადგენი იყო, თუ მცა რა, უწინარეს ყოვლისა, და-
ნარცხების კი არ მეშინოდა, არამედ ფრენისა და ფიზიკაც ამას სი-
ზუსტით აგვარებდა – ფრენა ძალია? ხანმოკლე იქნებოდა.

ათი წელი ძალიან ბევრი იყო, ჩემი მორალური ტანჯვა ბევრად

უფრო ადრე მიაღწევდა აუტანელ და, პირდაპირი გაგებით, ლეტა-
ლურ დონეს. თუმცა, ამავდროულად, ვერც ვერავის დავუტოვებ მემ-
კვიდრეობას (სხვათა შორის, ვის? სახელმწიფოს? პერსპექტივა
უაღრესად სავალალო გახლდათ), მაშასადამე, ხარჯების რიტმი უნ-
და გამეზარდა, ეს კი მდაბიურობაზე მეტი იყო – ჭეშმარიტად საცო-
დაობა გახლდათ, მაგრამ სიკვდილის პერსპექტივას ანგარიშზე დარ-
ჩენილი ფულით ნამდვილად ვერ გამოვითვლიდი. შემეძლო გამეცა,
ხელგაშლილი და სულგრძელი ვყოფილიყავი, მაგრამ ვის მიმართ?
დამბლადაცემულების, უსახლკაროების, მიგრანტების თუ უსინათ-
ლოების? რუმინელებს ხომ არ ჩავუთვლიდი ჩემს მაყუთს. მე ცოტა
რამ მომეცა და არც თავად მქონდა დიდი სურვილი გაცემისა. სიკეთე
არ განვითარებულა ჩემში, ამ ფსიქოლოგიურ პროცესს არ ჩაუვლია,
პირიქით, ადამიანები, მთლიანობაში, ჩემთვის სულ უფრო და უფრო

319
სულერთი გამხდარიყვნენ, რომ არაფერი ვთქვა მტრულ დამოკიდე-
ბულებაზე, უბრალოდ და მარტივად. ნაცადი მქონდა ზოგიერთთან
დაახლოება (და, განსაკუთრებით, იმიტომ რომ დასაწყისში ისინი მი-
ზიდავდნენ სხვებზე მეტად, თუმცა ამაზე უკვე ვილაპარაკე), მოკ-
ლედ, მგონი, არ დამიშურებია ნორმალური, სტანდარტული და სა-
შუალო რაოდენობის მცდელობები, მაგრამ მიზეზთა გამო (რომლე-
ბიც ასევე უკვე მოვიხსენიე) არაფერი არ დაკონკრეტებულა, არა-
ფერს უბიძგებია ჩემთვის, მეფიქრა, რომ მეც მქონდა ჩემი ადგილი
ამ ცხოვრებაში, რომ მე რამე გარემო, რამე საფუძველი მქონდა ამის
გასაკეთებლად.
ერთადერთი საშუალება ჩემი საბანკო დანაზოგის შესამცირებ-
ლად ის იყო, რომ უნდა გამეგრძელებინა ჭამა. მეცადა, ძვირად ღი-
რებული და დახვეწილი კერძებით (ალბური ტრიუფელები? ომარე-
ბი მენიდან?) დავინტერესებულიყავი. ოთხმოც კილოს ის-ის იყო ავ-
ცდი, მაგრამ ეს ამბავი არანაირად არ იმოქმედებდა ვარდნის დრო-
ზე, როგორც ეს გალილეის შესანიშნავმა ექსპერიმენტებმა დაადას-
ტურა, რომლებიც, ლეგენდის თანახმად, პიზის კოშკის წვერიდან,
უფრო სავარაუდოა, რომ პადუის კოშკის წვერზე მყოფმა ჩაატარა.
ჩემს კოშკსაც რომელიღაც იტალიური ქალაქის სახელი ერქვა
(რავენა? ანკონა? რიმინი?). ამ დამთხვევაში არაფერი იყო სამხია-
რულო, მაგრამ უაზრობად არ მეჩვენებოდა, რომ მეცადა და იუმო-
რით შემეხედა ყველაფრისათვის, წარმომედგინა ხუმრობად მომენ-
ტი, როცა გადავიხრებოდი ფანჯარაში, სადაც მიზიდულობის ძალას
მივნებდებოდი. ბოლოს და ბოლოს, შეიძლება სიკვდილის მიმართაც
ხუმრობით განეწყო ადამიანი. უამრავი ხალხი კვდება ყოველ წამს
და ისინი ამას შესანიშნავად ახერხებენ, თანაც პირველივე ცდაზე და
ერთი ამბის აუტეხავად. ზოგი ამას ღლიცინ-ღლიცინითაც კი ახერ-
ხებს.

320
 მე ამას შევძლებდი. ვგრძნობდი, რომ მზად ვიყავი ამის გასაკე-
თებლად, ეს უკანასკნელი სწორი ხაზი იყო. „კაპტორიქსი“ ორი თვის
სამყოფიღა მრჩებოდა რეცეპტით, უთუოდ კიდევ ერთხელ დამჭირ-
დებოდა დოქტორ აზოტის მონახულება. ამჯერად ტყუილის თქმა
მომიწევდა – მდგომარეობის გაუმჯობესება უნდა გამეთამაშებინა,
მისი მხრიდან გადარჩენის, სასწრაფო ჰოსპიტალიზაციის, ან, რა ვი-
ცი, კიდევ რის მცდელობის თავიდან ასარიდებლად. ოპტიმისტურად
და მსუბუქად უნდა მომეჩვენებინა თავი, თუმცა არც გადაჭარბება
ივარგებდა, სამსახიობო შესაძლებლობები შეზღუდულად მქონდა.
ეს არ გახლდათ იოლი, ის სულაც არ იყო სულელი. მაგრამ „კაპტო-
რიქსის“ შეწყვეტა, თუნდაც სულ ერთი დღით... წარმოდგენაც არ შე-
იძლებოდა. ტკივილი გარკვეული დონის ზევით არ უნდა აუშვას
ადამიანმა, თორემ ეს უკვე სისულელეების კეთებას აწყებინებს,
„დესტოპ ტურბოს“68 ყლაპავს და მისი შინაგანი ორგანოები, რომლე-
ბიც იმავე ნივთიერებებისგან შედგება, რომლებიც, ჩვეულებრივ,
თქვენი ჭურჭლის ნიჟარის მილებს ჭედავს, საშინელი ტკივილით იწ-
ყებს დაშლას. ანდა მეტროში მატარებელს უვარდებიან ქვეშ და ორი
ფეხით ნაკლები ან ნაკუწებად ქცეული ყვერები რჩებათ, მაგრამ არა
და არ კვდებიან.

68
„დესტოპ ტურბო“ – გავრცელებული ჭურჭლის სარეცხი საშუალება საფრან-
გეთში
321
 პატარა, თეთრი, ოვალური ტაბლეტია, ჭდიანი.

ის არ ქმნის და არც გარდაქმნის. ინტერპრეტირებს. რაც განმსაზ-

ღვრელი იყო, იმას წარმავლად აქცევს. რაც გარდაუვალი იყო, იმას
სათუოდ ხდის. ცხოვრების ახლებურ ინტერპრეტაციას გვთავაზობს
– ნაკლებად მდიდარს, უფრო ხელოვნურს და ამასთან ერთგვარი რი-
გიდულობის კვალს გვაჩნევს. არ გვაძლევს ბედნიერების არანაირ
ფორმას, არც ნამდვილი ნუგეშისას, მისი მოქმედება სხვა ხარისხი-
საა: სიცოცხლეს ფორმალობების თანამიმდევრობად გარდაქმნის და
მიჩქმალვის საშუალებას იძლევა. თუმცა, ის ეხმარება ადამიანებს,
რომ იცოცხლონ, ან, ყოველ შემთხვევაში, არ დაიხოცონ მაინც გარ-
კვეული დროის განმავლობაში.

მაგრამ ბოლოს სიკვდილს მაინც თავისი გააქვს, მოლეკულური

ჯავშანი იშლება და ხრწნის პროცესი იწყება. ეს უთუოდ უფრო
სწრაფად ხდება იმათ შემთხვევაში, ვინც არასოდეს ეკუთვნოდა ამ
სამყაროს; ვისაც გეგმაშიც არასდროს ჰქონია არც ცხოვრება, არც

322
სხვისი სიყვარული და არც ის, რომ სხვას ჰყვარებოდა. იმათთვის,
ვინც ყოველთვის იცოდა, რომ ცხოვრებაში ვერაფერს მიაღწევდნენ;
იმათთვის, და ისინი უამრავნი არიან, ვისაც, როგორც უკვე ვთქვით,
არაფერი აქვს სანანებელი. და მე არა ვარ მათ რიცხვში.

მე შემეძლო, ბედნიერი გამეხადა ერთი ქალი. უფრო სწორად,

ორი. უკვე ვთქვი, რომლებიც. ყველაფერი ნათელი, უკიდურესად ნა-
თელი იყო თავიდანვე. მაგრამ ჩვენ ამას ანგარიში არ გავუწიეთ. ვერ
გავუძელით ინდივიდუალური თავისუფლების, ღია ცხოვრების, შე-
საძლებლობების უსასრულობის ილუზიების ცდუნებას? შეიძლება,
ეს იდეები დროის სულისკვეთებაში მოიაზრებოდა. ჩვენ მათი ფორ-
მალიზება აზრადაც არ მოგვსვლია, ამის გემოც კი არ გაგვიგია. იმით
დავკმაყოფილდით, რომ მათ მოვერგეთ და ჩვენი განადგურება და-
ვანებეთ. და მერე ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში ვიტანჯეთ ამის
გამო.

ღმერთი მართლა გვივლის, ყოველ წამიერად ფიქრობს ჩვენზე და

ხანდახან ძალიან ზუსტ მითითებებსაც გვაძლევს. სიყვარულის ის
ნიაღვრები, რომლებიც ისე მოგვაწვება ხოლმე გულმკერდში, რომ
სუნთქვას გვიკრავს, ის გასხივოსნებები, გზნებები, სრულიად აუხ-
სნელი – თუკი ჩვენს ბიოლოგიურ თვისებებს, მარტივი პრიმატების
ჩვენეულ სტატუსს გავითვალისწინებთ – სწორედ ამის უაღრესად
მკაფიო ნიშნებია.
და მე დღეს მესმის ქრისტეს თვალსაზრისი, მისი ხშირი გაღიზია-
ნება ქვადქცეული გულების წინაშე: ყველას აქვს ნიშნები, მაგრამ
არავინ უწევს ამას ანგარიშს. ნუთუ მართლა საჭიროა, რომ დამატე-
ბით მე გავიღო ჩემი სიცოცხლე ამ საცოდავების გულისთვის? ნუთუ
მართლა ამდენად არაორაზროვანი უნდა ვიყო?

როგორც ჩანს, კი.

323