UNIVERZITET U NOVOM SADU POLJOPRIVREDNI FAKULTET

DEPARTMAN ZA PEJZAŽNU ARHITEKTURU

Primenljivost prostornih planova u Srbiji

Mentor: Prof. Ivana Sentić

Studenti: Jovanović Maja 031/2019PA

Petković Anđela 039/2019PA

Tovariški Katarina 033/2019PA

 Sadržaj

1.Uvod............................................................................................ 2
2. Ciljevi prostornog razvoja Srbije............................................3
3. Zadaci prostornih planova..………………….….….….….…4
4. Sadržaj poslovnih planova …………………….…….……....5
5. Vrste poslovnih planova ….……….…………….….….….…7
5.1 Prostorni plan…………………………..……………..….7
5.2 Urbanistički plan……….………………….….….……..9
6. Osnovne karakteristike poslovnog plana…………………12
Zakljucak .................................................................................. 13
Literatura.................................................................................. 14
 1. Uvod

Prostorni plan bavi se prostornim uređenjem ukupnog prostora, tj. teritorija. Ta teritorija može
sadržati, a najčešće i sadržava, naselja i gradove, ali promatrane kao tačke bez dimenzija ili
zavisno o merilu u ciljevima plana, kao površine, ali samo ukupne, s dimenzijama i oblicima, bez
ulaženja u njihovu unutrašnju strukturu. Medjutim, prostorni se plan može baviti i teritorijem na
kojem uopšte nema naselja. Prostorno planiranje je interdisciplinarana naučna oblast i veština
koja koristi integralnipristup uzimajući u obzir koncept održivog razvoja.
Cilj integralnog pristupa je povezivanje različitih tematskih oblasti čiji se interesi prepliću na
određenom prostoru. Za tematske oblasti se najčešće koristi naziv sektori. 1Da bi prostorni
planovi bili kvalitetni potrebno je analizirati određeni prostor sa različitih gledišta.
Osnovne sektorske oblasti koje treba uzeti u obzir u procesu prostornog planiranja su: prirodni
resursi, urbana i ruralna naselja, privreda, infrastruktura, javne službe, životna sredina, kulturna
baština. Prostorno planiranje predstavlja jedan od mehanizama društvene regulacije prostornog
razvoja. Prostorno planiranje se javlja još od davnina i direktno utiče na budućnost jedne države,
sa porastom broja stanovništva i razvojom tehnologije (komunikacije, saobraćaja) potrebno je
pravilno primeniti te iste na određenoj teritoriji. Nosioci prostornog planiranja su država i njeni
organi i lokalne vlasti i njeni organi. Izradom planske dokumentacije, planiranjem prostora
sprovodi se razvoj određene teritorije. Primarna uloga prostornog planiranja je da poveća stepen
integrisanosti između sektora, kao što su energetika, saobraćaj, privreda, stanovanje, da poboljša
nacionalne, regionalne i lokalne sisteme urbanog i ruralnog razvoja, u cilju integralnog pristupa
različitim tematskim oblastima čiji se interesi prepliću na određenom prostoru, uz istovremenu
zaštitu životne sredine.

2. Ciljevi prostornog razvoja Srbije

1
Piha, B.: Prostorno planiranje, Beograd, 1973.
Prostorni plan Republike Srbije (PPRS) je dokument prostornog planiranja koji se donosi za
teritoriju čitave države. Ostali planski dokumenti (regionalni prostorni plan, prostorni plan
područja posebne namene, prostorni plan jedinice lokalne samouprave i urbanistički planovi)
moraju biti u skladu sa Prostornim planom Republike Srbije. PPRS se donosi za period od
najmanje 10, a najviše 25 godina. Prostorni plan Republike Srbije usvaja Narodna skupština kao
sastavni deo Zakona o PPRS. Cilj planiranja je postizanje kvaliteta življenja. Prostornim
planiranjem se određuju dugoročni ciljevi prostornog planiranja i razvoja u skladu sa ukupnim
ekonomskim, socijalnim, ekološkim i kulturno-istorijskim razvojem. Planom se posebno definišu
pitanja, oblasti i modaliteti transgranične i međunarodne saradnje u oblasti prostornog planiranja
i razvoja. Plan sadrži: načela i ciljeve prostornog razvoja teritorije Republike Srbije, osnove za
usklađivanje i usmeravanje prostornog razvoja, organizaciju prostora Republike Srbije, razvojne
prioritete, teritorijalne celine zajedničkih prostornih i razvojnih obeležja za koje će se donositi
prostorni planovi. Pod pojmom PROSTOR smatramo da je jedinstvena nedeljiva celina fizičkih
uslova, prirodnih stvorenih resursa i vrednosti, prostor obuhvata: prirodu, stanovništvo,
ekonomsku aktivnost, javne službe(socijalna infrastruktura), komunikacije(saobraćaj i tehnička
infrastruktura i komunikacioni sistemi). Zaštita prostora je trajno korišćenje i očuvanje prostora
za neku namenu, dok je rezervisanje prostora za određeni vremenski period do ralizacije
planirane namene.
Postoje dve vrste kategorizacije prostornih i urbanističkih planova, a to su:
1. Strateški planovi- za različite oblike planiranja po pojedinim nivoima upravljanja, oni su
usmeravajući i obavezujući. Strateski planovi obuhvataju i opšti prostorni planovi (nacionalni
prostorni plan, regionalni prostorni plan i prostorni plan opštine) takođe prostorni plan za
područja posebne namene i generalni urbanistički plan.
2. Regulacioni planovi - obavezujući ubanistički planovi kojim se prostor privodi planiranoj
nameni, dodeljuje se pravo na izgradnju Vrste planskih dokumenata:-Prostorni plan Republike
Srbije -Regionalni prostorni plan -Prostorni plan područja posebne namene

3. Zadaci prostornih planova

Prostorni planovi imaju zadatak projekcije budućeg razvoja. Zbog toga u njima postoji naglašena
suprotnost između budućnosti i mogućnosti i njene realizacije, što ustvari predstavlja
neuravnoteženost između želje da se potrebe prostornog razvoja i uređenja što pre ostvare i
mogućnost tog ostvarenja. Opšti zadatak prostornog planiranja je usmeravanje razvoja teritorija i
naselja, prilagođenog trenutnim uslovima, mogućnostima i potrebama. Iz opšteg zadatka
prostornog plana-usmeravanja razvoja društvenih zajednica-nastali su i njegovi posebni zadaci,
koji, pre svega realizuju životne potrebe čoveka unutar jednog naselja ili prostora. Pošto je
prostor na kom ljudi žive i rade višestruko limitiran, potrebe njegovog racionalnijeg i
kvalitetnijeg korišćenja sve više se nameće kao primarni zadatak prostornog plana. Istovremeno,
u savremenom dinamičnom životu javljaju se brojne protivrečnosti, čije ublažavanje i
eliminisanje takođe postaje od važnih zadataka prostornog plana. Prostornim planom se daju
rešenja i određuju uslovi za budući privredni razvoj nekog područja:određuje se stepen i režim
korišćenja prirodnih i radom stvorenih vrednosti, uslovi za razmeštaj prirodnih potencijala, daju
se elementi za izbor najpogodnije lokacije privrednih objekata, čime se postiže velika ušteda, kao
što se, na primer, smanjuje udeo mreže infrastrukture u ukupnim investicijama, optimalizuje
prostorni razmeštaj privrednih i socijalnih objekata, racionalizuje mreža naselja i usmerava se
urbanizacija i drugo. Prostornom planiranju su dati novi zadaci i planerska praksa se mora
prilagođavati. Prostorno planiranje je i dalje viđeno kao osnova za koordinaciju razvoja i zaštite,
kao i uspešnu implementaciju planskih rešenja. S obzirom da održivi razvoj nema alternativu
neophodna je reforma sistema planiranja u kome će prostorni planovi biti instrumenti zaštite
javnog interesa, ali i realizacije investicija, tako što će sadržati novi segment koji se odnosi na
operativni program predinvesticionih alternativa za prioritet razvoja. Pored toga neophodno je:
jačanje kompleksa zaštite i afirmacija novih instrumenata zaštite procena uticaja; definisanje
novih kriterijuma, normativa i standarda u planiranju i zaštiti, primena informacionih tehnologija
i drugo.

4. Sadržaj poslovnih planova

Osnovni sadržaj prostornih planova može biti zakonom propisan, obaveznom metadologijom
utvrđen ili nedefinisan. Izrada uniformnog sadržaja prostornih planova skopčana je sa mnogo
teškoća, jer sadržaj planova zavise od stepena razvijenosti društvene zajednice, nivoa primene
naučno-tehničkih dostignuća, političkog sistema itd. Na osnovu dosadašnjih iskustava jedan
najopširniji sadržaj prostornih planova, koji bi bio primenjiv u mnogim zemljama, sastavio bi se
iz četiri dela: Analize ili prikaza postojećeg stanja, ocene mogućnosti i uslova prostornog
razvoja, projekcije ili plana organizacije i uređenje prostora i smernica za sprovođenje plana.U
našoj prostorno-planerskoj praksi osnovni sadržaj prostornih planova karakterišu tri velike
celine: Analitičko-dokumentaciona osnova plana, dogovor o zajedničkim interesima i ciljevima
prostornog razvoja i plan organizacije i uređenje prostora.

Forma i sadržaj poslovnog plana se razlikuje u zavisnosti  od vrste delatnosti preduzeća i namene
poslovnog plana. Različiti su poslovni planovi za proizvodna preduzeća, uslužna preduzeća,
trgovinska preduzeća, za neprofitne organizacije, mešovita preduzeća i sl.
Medjutim,  nezavisno od vrste delatnosti, korisnika poslovnog plana i drugih specifičnosti svaki
poslovni plan sadrži formalne delove – naslovnu stranu, rezime, osnovne podatke o autoru plana,
podatke investitoru i sl. i delove koji su od suštinskog značaja – detaljne analize samog projekta.
Formalni delovi:
1. Naslovna strana  je prvo što vidimo kada pogledamo neki poslovni plan. Zato je bitno da ona
estetski lepo izgleda. Ona sadrži
 naziv preduzeća,
 naslov poslovnog plana,
 vreme izrade plana,
 može sadržati odredjeni logo, fotografiju i sl

2. Sadržaj poslovnog plana – pregled svih delova poslovnog plana sa brojevima stranica na
kojima se ti delovi nalaze. Postoje različiti oblici prikaza sadržaja arapskim brojevima, rimskim
brojevima , slovima ili njihova kombinacija.
3. Podaci o investitoru – obuhvataju osnovne podatke o preduzeću:
 pun naziv preduzeća i pravni oblik,
 adresa,
 telefon, faks, e-mail,
 ime direktora,
  osoba za kontakt,
 struktura vlasništva,
 osnivački kapital,
 datum osnivanja i registracije preduzeća,
 osnovna delatnost,
 registarski broj,
 matični broj,
 poreski identifikacioni broj,
 organi preduzeća,
 naziv banaka u kojima preduzeće ima dinarske i devizne račune…
4. Podaci o autorima poslovnog plana 
5. Analiza i ocena razvojnih mogućnosti investitora  sadrži analizu dosadašnjeg razvoja
investitora i analizu budućeg razvoja investitora
6. Rezime predstavlja kratak pregled najvažnijih stavova iznetih u suštinskim delovima biznis
plana. Piše se na kraju i njegova uloga je da pobudi interesovanje korisnika da pročitaju
celokupan sadržaj biznis plana.
Zatim slede: Operativni plan,marketing plan, finansijski plan.

5.Vrste poslovnih planova

Vrste prostornih planova koje su u upotrebi u našoj zemlji jasno su definisane Zakonom o
planiranju i uređenju prostora i naselja Republike Srbije usvojenom u Narodnoj skupštini
1995.godine. Ovaj zakon sve planove deli u dve velike grupe: 1. Prostorne planove koji čine:
Prostorni plan Republike Srbije, regionalni prostorni plan, prostorni plan područja posebne
namene i prostorni plan mreže infrastrukture, 2. Urbanističke planove, u koje spadaju: generalni
plan grada ili naselja, generalni plan predela, generalni plan mreže infrastrukture i regulacioni
plan, urbanistički projekat i plan parcelacije.

5.1 Prostorni plan

Prostornim planom Republike Srbije se čitava njena teritorija uređuje kao jedinstvena prostorna
celina, na način kojim se obezbeđuju: očuvanje i zaštita prirodnih, stvorenih, kulturnih,
istorijskih i drugih vrednosti prostora. Njegovim donošenjem stvorene su mogućnosti za
sprovođenje opštih uslova uređenja prostora i primene urbanističkih standarda u pogledu
kvaliteta života i rada, kao i prostorne pogodnosti za razvoj i stvaranje uslova za podsticanje
blagostanja građana društva u celini. Prostornim planom Republike Srbije, kako stoji u
navedenom Zakonu, posebno se utvrđuje i uređuje: 1. osnovna namena prostora s opštim
bilansom planiranih površina; područje regiona, područje koje predstavlja privrednu, kulturno-
istorijsku ili drugu posebnu celinu; područje posebno značajnog prirodnog i nepokretnog
kulturnog dobra; izvorišta voda od republičkog značaja; područje ugrožene životne sredine,
područje od posebnog značaja za turizam i drugo područje koje se uređuje i štiti; 2. osnove za
razmeštaj stanovništva; racionalno korišćenje uporednih prednosti delova teritorije i prirodnih
bogatstava Republike; 3. osnovna mreža naselja, njihov značaj i međusobni odnos osnova
razmeštaja javnih funkcija republičkog značaja, uređivanje naselja i usmeravanje urbanizacije; 4.
osnovna mreža i koridori infrastrukture od republičkog značaja; uslovi uređenja prostora za
infrastrukturu, privrednu i drugu delatnost od značaja za Republiku i smernice za razmeštaj
deponija opasnih otpadnih materija;
5. razmeštaj delatnosti i uslovi uredjenja prostora sa stanovišta zaštite životne sredine, zaštite i
racionalnog korišćenja vode, izvora energije; smernice za sprečavanje negativnih uticaja na
životnu sredinu i za zaštitu prirodnog i nepokretnog kulturnog dobra izuzetnog i velikog značaja;
6. organizacija i uređenje prostora od interesa za odbranu, zaštitu od elementarnih nepogoda i
drugih većih opasnosti u ratu i miru i 7. mere za ostvarenje Prostornog plana Republike.
Prostorni plan Republike sadrži smernice za pripremu i izradu regionalnog prostornog plana,
prostornog plana područja posebne namene, prostornog plana mreže infrastrukture i uputstva za
izradu urbanističkog plana.Regionalni prostorni plan donosi se za područje regiona određeno
Prostornim planom Republike i za područje ili deo područja jedne ili više teritorijalnih jedinica,
u skladu sa aktom organa nadležnog za donošenje plana. Regionalnim prostornim planom
utvrđuje se i uređuje naročito: 1. bliža namena prostora s bilansom površina; koridori regionalne
infrastrukture; zaštićena područja; prostor rezervisan za razvoj naselja i razmeštaj privrednih
delatnosti i industrijske zone; 2. pravila uređenja prostora namenjenog za infrastrukturu, za
turizam, rekreaciju, posebnu prirodnu vrednost, nepokretno kulturno dobro i izvorište
vodosnabdevanja, sa smernicama za sprečavanje i otklanjanje negativnih uticaja i za uređenje
prostora od interesa za odbranu i zaštitu od opasnosti u miru i ratu i 3. smernice za ostvarivanje
plana i uputstva za planiranje, uređenje, zaštitu i sanaciju dela područja obuhvaćenog planom.
Prostorni plan područja posebne namene donosi se za područje koje je određeno Prostornim
planom Republike, odnosno regionalnim prostornim planom, odnosno za područje za koje organ
nadležan za donošenje plana utvrdi da postoji potreba planiranja njegovog uređenja tom vrstom
plana. Prostorni plan područja posebne namene, pored odgovarajuće sadržine koja je ovim
zakonom utvrđena za regionalni prostorni plan, utvrđuje i uređuje posebno: 1. osobenosti
područja posebne namene, 2. bilans potrebnih površina za posebne namene i 3. procenu uticaja
planiranih namena na životnu sredinu i nepokretna kulturna dobra. Prostorni plan mreže
infrastrukture zamenio je, u hijerarhijskom smislu, raniji prostorni plan opštine. On se donosi za
područje infrastrukturnog koridora, odnosno prostorno funkcionalnu celinu, za tehničko-
tehnološki infrastrukturni sistem određen prostornim planom šireg područja ili aktom organa
nadležnog za donošenje plana.

5.2 Urbanistički plan

Generalni plan grada, odnosno naselja donosi se za: grad, naselje koje ima više od 20.000
stanovnika, sedište opštine, sedište okruga, naselje čija se zaštita i uređenje zbog njegovog
izuzetnog značaja obezbeđuje posebnim zakonom i naselje koje je određeno za banju. Ovim
planom utvrđuje se: 1. dugoročna koncepcija uređenja i organizacije prostora i građenja naselja,
osnovna namena obuhvaćenog prostora i granica područja obuhvaćenog planom; 2. prostor s
posebnim osobenostima i ograničenjima s bilansom površina; 3. namena prostora za javne
potrebe, za stanovanje, usluge, proizvodnju, saobraćajne, komunalne i druge delatnosti; 4.
posebne zone sa stanovišta planiranog uređenja prostora, građenja naselja i izgradnje,
rekonstrukcije obnove i revitalizacije građevina i delovi naselja u kojima se neće menjati
postojeća regulacija; 5. generalna regulaciona, tehnička i nivelaciona rešenja; 6. pravila i mere
za: uređivanje prostora sa specifičnim karakteristikama i ograničenjima, racionalnu potrošnju
energije, racionalno korišćenje građevinskog zemljišta i racionalnu potrošnju vode; 7. uslovi
građenja i obnove delova naselja po zonama; građenje na neizgrađenom građevinskom zemljištu;
uslovi komunalnog i urbanog reda; urbanističko-tehnički uslovi za uređenje i građenje u
delovima naselja u kojima se ne menja regulacija; uklanjanje otpadaka i razmeštaj deponija;
unapređivanje životne sredine; zaštitu prirodnog i nepokretnog kulturnog dobra i ambijentalne
celine; uređenje prostora od interesa za odbranu i zaštitu od elementarnih nepogoda i drugih
većih opasnosti u miru i ratu i za zbrinjavanje ljudi i materijalnih dobara. Generalni plan predela
donosi se za područje izvan naselja, kada je to utvrđeno regionalnim prostornim planom ili
prostornim planom područja posebne namene, radi uređenja poljoprivrednog zemljišta, uređenje
mreže nekategorisanih puteva, radi korišćenja šumskog i poljoprivrednog zemljišta, unapređenja
seoskog, lovnog ili drugog turizma i očuvanja i nege prirodnih i drugih vrednosti karakterističnih
za određeno područje. Istovremeno, generalni plan predela može da sadrži i elemente
regulacionog plana. Generalnim planom predela posebno se utvrđuje i uređuje: dugoročna
koncepcija predela; generalna regulaciona i tehnička rešenja; pravila uređenja i oblikovanja
predela i građenja; osnove zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta,
osnove uređenja prostora i objekata za razvoj turizma i granice predela obuhvačenog planom.
Generalnim planom predela koji obuhvata deo područja nacionalnog parka ili drugog područja
posebnih prirodnih svojstava i vrednosti ili turističko-rekreativnog područja utvrđuje se režim
uređenja prostora i daje procena uticaja na životnu sredinu i zaštićeno prirodno i nepokretno
kulturno dobro. Generalni plan mreže infrastrukture donosi se za područje na kome se nalazi ili
planira pojedinačni ili skup infrastrukturnih sistema od značaja za opštinu, odnosno grad, kad je
to određeno prostornim planom šireg područja, odnosno aktom organa nadležnog za donošenje
plana. I generalni plan mreže infrastrukture može sadržati elemente regulacionog plana.
Generalnim planom mreže infrastrukture utvrđuje se i određuje naročito: 1. koncepcija uređenja
prostora, 2. osnovna namena prostora i 3. generalna, regulaciona, nivelaciona i tehnička rešenja.
Regulacioni plan je donošenjem ovog zakona zamenio u sistemu planova detaljni urbanistički
plan. On se donosi za deo naselja za koji je donet generalni plan, na osnovu odluke organa
nadležnog za donošenje plana, ili za naselje za koje se po odredbama navedenog zakona ne
donosi generalni plan, odnosno za jedno ili više sela. Regulacionim planom dela naselja posebno
se utvrđuje i uređuje: mreža glavnih saobraćajnica, osnova mreže komunalnih sistema i
instalacija, tehnička i nivelaciona rešenja i pravila regulacije i parcelacije i određuju se i
razgraničavaju javne površine od površina druge namene. Regulacioni plan u prilogu sadrži
izvod iz plana šireg područja i dokumentaciju od značaja za plan koji se donosi. Urbanistički
projekat donosi se za prostor određen generalnim ili regulacionim planom, odnosno aktom
organa nadležnog za donošenje plana: za deo naselja, urbanističku celinu, značajan kompleks,
javnu namenu ili za prostor od značaja za uređenje, građenje ili izgled naselja, ili kada
neposredno predstoji značajna, obimna i intenzivna izgradnja građevina javne namene. Pravila
uređenja određuju: postrojenja, objekte i mreže infrastrukture i uslove za priključenje novih
objekata, posebne zahteve, uslove i propise za izdavanje odobrenja za izgradnju, ambijntalne
celine od kulturno-istorijskog ili urbanističkog značaja, lokacije propisane za dalju plansku
razradu, zaštitu životne sredine, osnovne mere bezbodnosti ljudi od nepgodoa, požara itd.
Pravila građenja određuju: vrstu i namenu objekata koji se mogu graditi, položaj objekata koji
treba da se grade, dozvoljenu spratnost, međusobnu udaljenost i izgled objekata, uslove i način
pristupa građevinskoj parceli i prostor za parkiranje vozila, uslove zaštite susednih objekata,
obnovu i rekonstrukciju objekata itd

Urbanističkim projektom naročito se određuje i utvrđuje:

1. namena prostora i građevina, regulaciona i nivelaciona rešenja, građevinska linija
saobraćajnica, komunalnih instalacija i građevina, uslovi građenja i uređenja građevinskog
zemljišta, uređenja zelenih i rekreativnih površina i okoline prirodnog i nepokretnog kulturnog
dobra, uslovi za zaštitu životne sredine i uređenje prostora od interesa za odbranu i zaštitu i
2. urbanističko-arhitektonska rešenja prostora i građevina, urbanističko-tehnički uslovi za
postojeću građevinu koja se zadržava, obnavlja, prilagođava, rekonstruiše, menja namenu ili
dograđuje, plan parcelacije, uslovi zaštite nepokretnih kulturnih dobara i njegove zaštićene
okoline, ekonomski funkcionalni idrugi uslovi racionalnog korišćenja prostora i građevina do
privođenja nameni i veličina i oblika građevinske parcele.
Plan parcelacije donosi se za prostor koji je namenjen za građenje generalnim planom,
regionalnim planom ili drugim aktom donetim na osnovu ovog zakona. Plan parcelacije sastavni
je deo regulacionog plana ili poseban akt kojim se utvrđuju uslovi za obrazovanje građevinske
parcele. Primenom plana parcelacije zemljišta određenog za građenje obezbeđuje se korišćenje
građevinskog zemljišta i sprovođenje rešenja generalnog i regulacinog plana, urbanističkog
projekta i urbanističke dozvole, ne menjajući postojeće katastarske parcele, osim ako je to
neophodno radi obezbeđenja javne saobraćajne površine, pristupa na javni put, obezbeđenje
javne saobraćajne površine, pristupa na javni put, obezbeđenje javne zelene površine ili površine
za građenje s jednom namenom, obezbeđenja uslova za uređenje prostora prema planiranoj
nameni, ako zakonom nije drukčije određeno. Plan parcelacije sadrži i prikaz postojećih
katastarskih parcela i građevina na njima, kao i regulacione, invelacione i analitičko-geodetske
elemente i elemente za obeležavanje građevinske parcele. Planom parcelacije ne može se vršiti
promena namene zemljišta.

6. Osnovne karakteristike poslovnog plana

Na sadašnjem razvoju prostornog plana mogu se izdvojiti sledeće zajedničke karakteristike

prostornog plana, nezavisno od zemlje u kojoj je nastalo:
1) prostorni plan ja postao pojava savremenog ljudskog društva;
2) prostori plan zavisi od uloge i funkcija države;
3) prostori plan postaje sve neophodniji pratitelj ekonomskog i tehničkog razvoja;
4) prostornim planiranjem izražavaju se društveni odnosi i ono je jedno od sredstava vladajuće
klase za ostvarenje interesa u društvu;
5) prostorni plan izražava svesnu ljudsku aktivnost usmerena ka ostvarenju utvrdjenih ciljeva
društva;
6) prostorno planiranje je najviši izraz ljudskog saznanja o prednostima i mogućnostima
organiziranja i uredjenja naselja i područja;
7) prostornim planiranjem otklanjaju se nepovoljne posledice spontanog ili stihijskog razvoja
naselja i područja i sprečava njihovo ponavljanje;
8) primenom prostornog plana sve više se ograničava osobna sloboda i akcija vezana za privatnu
imovinu, a povećava uloga zajedništva u uskladjivanju interesa;
9) isto tako, ono daje i mogućnost ljudima da se organizirano i svesno oslobadjaju fizičkih,
ekonomskih, bioloških i drugih ograničenja;
10) sa razvojem znanosti stvaraju se sve veće mogućnosti za primenu prostornog planiranja kao
aktivnosti organiziranja.

Zaključak

Planiranje prometa postalo je društvena potreba kako u razvijenim tako i u nerazvijenim

ekonomijama, a u današnje vreme problemi s kojima se suočavaju prometni planeri znatno su
drugačiji i brojniji, te postoji sve veća želja javnosti da deluje u procesu odlučivanja kada su u
pitanje stvari kao što je prometni plan. Prometno-prostorno planiranje obuhvaća planiranje
prometnog sastava, a posebno prometne mreže unutar zadanog prostora i utvrdjivanje
interakcije izmedju prevozne potražnje i društveno gospodarskih karakteristika zajednice. Ono
ima za cilj povećanje racionalne organizacije prostora i porast važnih učinaka društveno-
ekonomskog razvoja, a da bi se to moglo ispuniti potrebno je razviti dobru metodologiju.
Postupak prometnog planiranja temelji se na analizi dosadašnjeg razvoja prometa, na prognozi
 stanovništva i gospodarskom razvoju, na proceni buduće prevozne potražnje i ponude, te na
testiranju i vrednovanju dobijenih rezultata kako bi se videlo odgovaraju li postavljenim
ciljevima. Svaka vrsta planiranja predstavlja donošenje odluka na temelju prikupljenih i
analiziranih podataka, pa tako i prometno-prostorno planiranje. Opšti postupak karakterističan
za prometno-prostorno planiranje sastoji se od nekoliko opših faza koje zajedno čine logičnu
celinu, a te faze su: definiranje problema i okvira planiranja, stvaranje statističko
dokumentacijske osnove, predvidjanje društveno-ekonomskog razvoja, predvidjanje prevozne
potražnje, stvaranje i vrednovanje plana i donošenje odluke i utvrdjivanje politike ostvarenja
plana. Prostorni plan je dokument kojim se završava faza planiranja i započinje sledeća i
završna faza realizacije plana. Takodjer, to je dokument izradjen na znanstvenoj osnovi,
primenom metoda drugih znanosti, a naročito metoda urbanizma, te se obavlja skladno
propisima, strateškim dokumentima i ostalim potrebama i interesima. Standardni postupak
izrade prostornog plana polazi od tri osnovna koraka, a to su: priprema, izrada i verifikacija, a
na temelju toga osnovni sudionici u izradi plana su: naručitelj, izradjivač i verifikator. Priprema
prostornog plana se sastoji u definiranju zadatka, a naručitelj je ujedno i investitor naručenog
plana, koji samostalno odlučuje o bitnim odrednicama ugovora (cena, rok, sadržaj, itd.). Izradu
prostornog plana obavlja ovlašćeni izradjivač po propisima i pravilima struke, a izradjivač je
ovlašćeni izvršitelj izrade plana koji odgovara za stručnu kvalitetu rada.

Literatura:
1.Padjen, J.: Osnove prometnog planiranja, Informator, Zagreb, 1986.
2.Brozović, I.: Prometno i proctorno planiranje, Veleučilište u Rijeci, Rijeka, 2009.
3.Marinović-Uzelac, A.: Prostorno planiranje, Dom svijet, Zagreb, 2001.
4. Piha, B.: Prostorno planiranje, Beograd, 1973.