--- NOSNA NOGA AVIONA LASTA95 L95-420-000

1 -PRORA^UN PRIJEMA ENERGIJE NOSNE NOGE L95 PREMA FAR23

1.1 OSNOVNI PODACI ZA PRORA^UN:

1.1.1 PARAMETRI IZ TTZ

- Uzgon krila - prema FAR-23 L = 2/3

- Vertikalna brzina sletanja Vv = 2.753 m/s
- Po~etna energija Eo = 1440 J
- Energija za apsorbovanje Eukup = 1700 J
- Maksimalna sila na to~ku Ft = 1200 daN

1.1.2 OSNOVNI PODACI STAJNOG TRAPA

- Ugao stati~kog dela prema vertikali 2

- Po~etni pritisak punjenja azotom po = 20.0 bar
- Po~etna zapremina azota Vo = 70 cm3
- Pritisak gasa u gumi 330 x130-6 po = 3.5 bar
- Dijagram rada gume 330x130-6

1.1.3 GEOMETRIJA AMORTIZERA

- Spolja{nji pre~nik klipnja~e ds = 32 mm

- Povr{ina klipnja~e Akl = 8.0 cm2
- Pre~nik klipa Dulja = 38 mm
- Povr{ina ulja Aulj = 11.3
cm2
- Povr{ina prigu{nih otvora Aotv = 9.6 mm2
- Hod amortizera Ha = 75 mm
1.2 UVODNE NAPOMENE

1.2.1 Ovaj izve{taj obuhvata slede}e prora~une

Za sletanje aviona na tri ta~ke

- Za masu aviona 1120. kg

1. Prora~un prigu{nih otvora - definisanje za Vv=2.753 m/s

2. Za definisane prigu{ne otvore izvr{en je prora~un sila
na to~ku za prijem rezervne energije Vv=3.36 m/s

- Za masu aviona 1400 kg

1. Za definisane prigu{ne otvore izvr{en je prora~un sila na to~ku za

Vv=2.753 m/s
2. Za definisane prigu{ne otvore izvr{en je prora~un sila na to~ku
za Vv=3.36 m/s

1.2.2 OSNOVNI ELEMENTI AMORTIZACIONOG SISTEMA

Osnovni elementi amortizacionog sistema su:

- avionska guma 330 x 130 sa 6PR (V1406)
- amortizer noge L95-420-000

Karakteristike rada ovih elemenata date su u narednim ta~kama ovog

izve{taja.
2. GUMA 330 x 130 sa 6 PR

2.1 STATI^KA REAKCIJA GUME

Reakcija gume u slu~aju dinami~kog
sabijanja mo`e se definisati funkcijom
tipa /E.BAZZOCCHI/
R  K  H ma

......................................................... (1)
Za stati~ko sabijanje gume obrazac za silu na gumi je R  K  H m

Koeficijent a ima neku vrednost izmedju 1.01 do 1.03

Konstant K i m odredjujemo iz dijagrama koji daje proizvodja~ za
stati~ko sabijanje
gume ili pak za dinami~ko sabijanje gume.

Uzimanjem odgovaraju}ih vrednosti za R i H dveju dovoljno udaljenih

ta~aka i njihovom
smenom u jedna~ini (1) dobijemo
R 1  K  H 1m
........................................................... (2)
R2  K  Hm
2

........................................................... (3)

Re{avanjem sistema jednacina (2) i (3) po K i m dobijamo

log R 1  log R 2
m .............................................. (4)
log H1  log H 2
 log R 1  log R 2
K  log R 1 log H 1 ............................ (5)
log R 1  log R 2

2.2 DINAMI^KA REAKCIJA GUME

Reakcija gume u slu~aju dinami~kog sabijanja mo`e se definisati

jedna~inom tipa
R  KH ma
.............................................................. (6)

Koeficijenti K i m su odredjeni za slucaj statickog sabijanja gume,

koeficijent m*a, koji vodi racuna o politropskoj promeni mo`emo
odrediti iz jedna~ine (6). Za proracun je dovoljno
odrediti proizvod eksponenata m*a odnosno
log R 1  log R 2
ma  ............................................. (7)
log K
Na slici 1 dat je prora~unati dijagram rada za dinami~ko sabijanje
gume.

Za pritisak p=3.5 bar imamo slede}e vrednosti ugiba i sila:

H1=25.0 mm R1= 500.00 daN
H2=70.0 mm R2=1875.00 daN i za a=1.03
Re{avanjem jedna~ina (4) i (5) dobijamo
K=3.999945 daN/mm, m=1.38040 , a=1.03 ............ (8)
pa je dinami~ka sila na gumi u funkciji ugiba gume data jedna~inom
Fgd  K  H ma  3.99945H 1. 38040*1.03 .......................... (9)
Rezultati prora~una sile na gumi u funkciji ugiba gume dati su u
tabeli T-1

Stati~ka sila na gumi u funkciji ugiba gume data je jedna~inom

Fgs  K  H m  3.99945H 1. 38040 .............................. (10)

2.3 RAD GUME

Apsorbovana energija pri stati~kom sabijanju gume

 H
1
Eg   RdH  KH m1 ....................................... (11)
0
m 1

Apsorbovana energija pri dinami~kom sabijanju gume

H
1
Eg   RdH  KH ma 1 .................................... (12)
0
ma  1

U~inak apsorbovanja pri stati~kom sabijanju gume

1
s   0.420 ....................................................
m1
(13)
U~inak apsorbovanja pri dinami~kom sabijanju
1
d   0.413 .................................................
m1
(14)
U~inak apsorbovanja pri dinami~kom sabijanju manji je od u~inka
apsorbovanja
pri stati~kom sabijanju gume.

Apsorbovana energija - rad gume pri dinami~kom sabijanju je

Egd=n *R*H=0.413*R*H .........................................

(15)

Rad gume u funkciji ugiba gume dat je u tabeli T-1.

Stati~ka sila na gumi je
Fgs  K  H m  3.99945H 1. 3804 ..................................... (16)
Dinami~ka sila na gumi je
Fgd  K  H am  3.99945H 1. 3804*1.03 ............................... (17)
Kod prora~una amortizacionog sistema sila na to~ku je merodavna sila
za prora~un prijema energije gume.

Slika 1.Prora~unati dijagram rada gume 330x130 sa 6PR

3 AMORTIZER - (ULJNO-AZOTNI)
3.1 SILA VAZDUHA

Sila na klipnja~i amortizera jednaka je zbiru sile vazduha,sile ulja i

sile trenja izmedju
pokretnih spojeva

Fam = Fv + Fulja + Ftr ...............................................

(18)

3.1.1 Sila na klipnja~i amortizera pri statickom sabijanju azota

Vo
Fviz  Po  Akl( ) ................................ (19)
Vo  Akl  Ha

Upotrebljene oznake u jedna~ini (19) predstavljaju

Po = 20. bar - po~etni pritisak gasa-azota

Vo = 70 cm3 - po~etna zapremina azota
Ak1 = 8.0 cm2 - povr{ina poprecnog preseka klipnja~e
Ha cm - hod amortizera

3.1.2 Sila na klipnja~i amortizera pri dinami~kom sabijanju azota

 Vo
Fv  Po  Akl( )n ................................ (20)
Vo  Akl  Ha

n = 1.3 - koeficijent politrope

3.1.3 Sila na to~ku pri stati~kom sabijanju amortizera
Vo 1
Fti  Po  Akl( ) ............................ (19.1)
Vo  Akl  Ha f i

Upotrebljene oznake u jedna~ini (19.1) predstavljaju

Piz - Pritisak u amortizeru za izotermsku kompresiju

Ppol - Pritisak u amortizeru za politropsku kompresiju
Fviz - Sila na klipnjai amortizera za izotermsku kompresiju
Fv - Sila na klipnja~i amortizera za politropsku kompresiju
Fti - Sila na to~ku za izotermsku kompresiju
Ftp - Sila na to~ku za politropsku kompresiju
fi - Prenosni odnos
Rezultati proracuna su dati u Tabeli T-2.

3.2 SILA TRENJA

Sila trenja za klateci amortizer je ra~unata prema formuli iz

BAZZOCHI-a
Vo 1
Ftr  0.08p 0  Akl ( )n  . ............ (21)
Vo  Akl  Ha fi
Upotrebljene oznake u jedna~ini (21) su prikazane na slici br. 2.
Slika br. 2 - Oznake kori{}ene u jedna~ini (21)
Upotrebljene oznake u jednacini (21) predstavljaju
Ft - sila na tocku
Fa - sila amortizera

3.3 SILA ULJA

Hidrauli~ko ko~enje posti`e se prolazom ulja kroz prigu{ne otvore

pogodno dimenzionisane za dobijanje zeljenog otpora.Otpor kretanja
klipa plun`era usled proticanja ulja dat je proizvodom razlike
pritiska sa jedne i sa druge strane prigu{nika i efektivne povr{ine
klipa plun`era - Aulja.

Na osnovu TORRICELLI-jeve formule brzina isticanja ulja kroz otvor je

2p
Vulja   ........................................................

(22)

Upotrebljene oznake u jednacini (22) predstavljaju

 =0.8 - koeficijent isticanja

 = --- - gustina ulja
g

odnosno porast pritiska kod proticanja fluida je

V 2 ulja
p  .......................................................
 2 2g
(23)

Aulja * Vkl = f * Vulja .............................. ......

(24)

Ako u jedna~ini (23) zamenimo Vulja iz jedna~ine (24) dobi}emo

1  A
2
ulja  V 2 kl
p    ................................. (25)
2 2g f2

Upotrebljene oznake u jedna~ini (25) predstavljaju Comment [S1]:

f - povr{ina prigu{nih otvora

Aulja - povr{ina klipa plun`era
Vkl - brzina klipnja~e amortizera
3.3.1 Sila ulja koja deluje na plun`er
- Fulja = Aulja* p

1  A
3
ulja  V 2 kl
Fulja    .......................... (26)
2 2g f2

3.4 UKUPNA REAKCIJA AMORTIZERA

3.4.1 Ukupna sila amortizera za dinamic~ko sabijanje amortizera

Analiti~ki izraz za ukupnu silu amortizera - Fa dobijamo

sabiranjem jedna;ina (20), (21) i (26)
 Vo 1  A 3 ulja  V 2 kl Vo 1
Fa  p o Akl  ( )n  2  0.08p 0  Akl ( )n 
Vo  Akl  Ha  2g f 2
Vo  Akl  Ha fi

3.4.2 Ukupna sila amortizera za stati~ko sabijanje amortizera

Vo
Fai  1.08  p o  Akl  ( )
Vo  Akl  Ha

3.4.3 Ukupna sila na to~ku za stati~ko sabijanje amortizera

Fai
Ftiu 
fi
Vrednost Ftiu data je u Tabeli T-2 u funkciji hoda amortizera.
4 PRORA^UN AMORTIZACIONOG SISTEMA NOSNE NOGE L95-410-000

Prora~un je radjen prema knjizi

S.N.KAN, I.A.SVERDLOV
--RASCET SAMOLETA NA PROCNOST--
(GLAVA
XII)

Za energiju Eukup = 1440 J, silu na tocku Ft = 1200 daN i Ha <=

82 mm nacrtan je dijagram rada sistema a na osnovu njega nacrtan
je dijagram rada amortizera.

Dijagram rada sistema dat je na slici br. 3.

Dijagram rada amortizera dat je na slici br. 4.

Rezultati prora~una dati su u tabeli T-3.

4.1 TOK PRORA^UNA

U narednom obja{njenju zaglavlja tabele T-3 dat je tok

prora~una.
Za redni broj koraka j u prora~unu, imamo slede}e vrednosti
veli~ina po rednim brojevima u tabeli T-3.

1. Fa(j) daN - sila na klipnja~i amoritzera

Fa(j) = Fv(j) + Fu(j) + Ftr(j)

2. Ha(j) mm - ukupni hod amortizera

3. Fv(j) daN - politropska sila sabijanja vazduha

 Vo
Fv ( j)  Po  Akl( )n
Vo  Akl  Ha ( j )
4. Fu(j) daN - sila ulja

Fu(j) = Fa(j) - Fv(j) - Ftr(j)

5. Ft(j) daN - sila na to~ku

Fa(j)
Ft(j) = ----------
fi(j)
6. Hg(j) mm - ugib gume za silu na to~ku Ft(j)

7. Eam(j) daNm - energija koju je primio amortizer

Fa(j-1) + Fa(j)
Eam(j) = --------------------- * dHa(j) + Eam(j-1)
2

dHa(j) mm - prira{taj hoda amortizera

8. Egum(j) daNm - energija koju je primila guma

Egum(j) =  d * Ft(j) * Hg(j)

9. Eukup(j) daNm - ukupna energija koja je primljena do koraka

j

Eukup(j) = Eam(j) + Eg(j)

10. Hct(j) mm - hod centra to~ka do koraka j

Hct(j) = Ha(j)* fi(j)

11. Hs(j) mm - hod centra sistema do koraka j

 Hs t(j) = Ha(j) * fi + Hg(j)

12. Vulj(j) m/s - brzina isticanja ulja kroz prigusni otvor

2gFu( j)
Vulj( j) 
  Aulja

13. Es(j) daNm - energija sistema preostala do koraka j

Es(j) = Eo - Eukup(j) + (1-0.66)* M * g * Hs(j)

Eo = 1440 daNm - energija sistema pre pocetka prijema

energije
M = 373 kg - ekvivalentna masa prema FAR-23
L = 0.66 - uzgon prema FAR-23

14. Vcs(j) m/s - brzina centra sistema

2Es( j)
Vcs( j) 
M
dHa(j) Prira{taj hoda amortizera
15. --------- = ----------------------------------
dHs(j) Prira{taj hoda sistema

dHs(j) = dHa(j) + dHg(j)

dHg(j) = Hg(j) - Hg(j-1)

16. Vkl(j) m/s - brzina klipnja~e amortizera

dHa(j)
Vkl(j) = ------------ * Vcs(j)
dHs(j)

17. f(j) mm - povr{ina prigu{nih otvora

 Aulja 3  
f ( j )  Vkl( j )
2g  Fulja   2

18. T(j) s - vreme odvijanja procesa

2 * dHa
T(j) = ----------------------- + T(j-1)
Vkl(j) + Vkl(j-1)

Izgled ulaznog file-a za nosnu nogu ( program SENER.exe)

NN02.POD
Nikola M:LASTA95 Nosna Noga 23 oct 2008 g
* PODACI OAMORTIZACIONOM SISTEMU *** 5F9.3
VVERT MAVION ALIFT FSILE UGAO A0
XXXXX.XXXOOOOO.000XXXXX.XXXOOOOO.OOXXXXX.XXX
2.753 373.00 0.66 0.7 2.00
*** PODACI OGUMI 330 X 130 *** 2F8.2
HG1 FG1 2F8.2
XXXXX.XXOOOOOO.OO
20.00 250.00 - HG1,FG1
75.00 1550.00 - HG2,FG2
*** KINEMATIKA AMORTIZACIJE ***
XCORD YCORD ZCORD 3F9.2
XXXXXX.XXOOOOOO.00XXXXXX.XX
+ 0.00 0.00 0.00 - TACKA STA.DEO-KLACK
-117.00 0.00 +449.00 - TACKA KACENJA AMORT
-174.40 00.00 -249.02 - CENTAR TOCk IZV.POL
*** PODACI O KLACKALICI **** 5F8.2
HCTV DUZVER DUZHOR DUZKARD DUZPOLKL
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00
160. 63.5 103. 0.0 304.0
*** PODACI O AMORTIZERU *** 5F8.2
DKVAZ DULJA PRPOC POLIT VPOCET
XXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.XXOOOOO.00
32.00 38.00 20.00 1.30 70.00
*** PODACI O PRIGUSNICIMA*** I4,3F8.2
NOTV DMLAZN DIGLE VRKIST
IIIIXXXXX.XXOOOOO.00XXXXX.00XXXXX.00
4 1.75 0.00 0.70
*** PODACI O RADU PROGRAMA *** 8I6
KORAKIGLA JPROMK IKORK JKRAJ IPOCU IKRAJU IGUME
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ______
2 0 30 1 46 54 58 75
*** PODACI ZA CRTANJE DIJAGRAMA *** 8I6
KHAM IHAM KFAM IFAM KHCT IHCT KFCT IFCT
IIIIII______JJJJJJ______IIIIII______JJJJJJ------
80 5 32 2 160 10 20 1
STOP
 NN02.REZ
------------------------------------------------------------
URADIO: MAKSIMOVIC M.NIKOLA
------------------------------------------------------------
PRORACUN PRIJEMA ENERGIJE AMORTIZERA SA KARDANOM :
Ugao St.dela prema Vert Usd= 2.0 Masa Lifta= 373.0kg
K= 3.99945 m= 1.38040a =1.030 Etad= .413 Etas= .420
Vvert=2.753 m/s Epoc= 144.0 J

KINEMATSKI PARAMETRI NOGE

------------------------------------------------
TACKA A .00 .00 .00
TACKA B -117.00 .00 449.00
TACKA C -174.40 .00 -249.02
------------------------------------------------
Hod CT=160.0mm Lpolk=304.0mm RastH=103.0mm RastV=
63.5mm Lkard= .0mm
F1=1.48 F2=2.45 F2/F1=1.66 Hodam= 78.5mm Lammax=497.0
Lammin=418.4mm
Dklip=32.0mm Avazd= 8.0cm2 Hpunj= 8.7cm Dulja =
38.0mm Aulja= 11.3cm2
Aotv= 9.6mm2 Brotv= 4 Dotv= 1.75mm Vo= 70.cm3 Po=
20.0bar Kpol=1.30 Kist= .70