%;itm M i p^ pl

m.kw w0*-—-:'^m
' ' ‘% > v
W Y D A W N IC T W O „Ż Y C IE PRAKTYCZNE** o p ła ta p o c z t o w a
” u is z c z o n a r y c z a łte m

N A K ŁA D E M TO W . W Y D . „ B L U S Z C Z * * VA R SZA W A .
 ^ q?ąią

Od Wydawnictwa
Ile ż to z m a r tw ie ń i k ło p o t ó w m a k a ż d a z P a ń , n im uzu­
p e łn i, n im p o g łę b i s w o je w ia d o m o ś c i z d z ie d z in y o rg a n iz a c ji

g o s p o d a rs tw a d o m o w e g o ! Z a k r e s t e j w ie d z y je s t r o z le g ły , sze­
r o k i i r o z p a d a się n a p o s z c z e g ó ln e z a g a d n ie n ia , k tó r e d o p ie ro
w c a ło ś c i d a ją p o ję c ie o pow adze zadań k o b ie t y — pani
i gospodyni dom u.

W y d a w n ic t w o „ Ż y c ie P ra k ty c z n e **—- to w ła ś n ie c a ło k s z ta łt

w ie d z y o p r o w a d z e n iu d o m u —- w y k w in t n ie , c k o ć p r a k ty c z n ie

i t a n io . P o s z c z e g ó ln e z e s z y ty „ Ż y c ia P r a k ty c z n e g o “ są ja k b y

p o je d y ń c z e m i, ilu s tr o w a n e m i w y k ła d a m i, o b e jm u ją c e m i i w y-
c z e r p u ją c e m i je d n o z a g a d n ie n ie .

K a ż d a k o b ie ta p o w in n a w ię c m ie ć s k o m p le to w a n e w s z y s t­
k ie z e s z y ty „ Ż y c ia P r a k ty c z n e g o “ , k tó r e u k a z u ją s ię w o d s tę ­
p a c h d w u t y g o d n io w y c h .

N a jta ń s zy m i n a jła tw ie js z y m sp o so b e m s k o m ­
p le to w a n ia z e s z y tó w „Ż ycia P ra k ty c zn e g o " je s t
p re n u m e ra ta , w y n o s zą c a k w a rta ln ie (6 z e s z y tó w )
7 z ł., w ra z z p rz e s y łk ą p o c z to w ą .

P re n u m e ra tę p r z y jm u je A d m in is tr a c ja „ Ż y c ia P r a k ty c z n e ­
g o " , W a r s z a w a , K r a k .- P r z e d m . 9 9 .
K o n to P .K .O . N r. 170.

A d m in is tra c ja .
 Nr. 4 6

„ŻYCIE PRAKTYCZNE”
W YDAWNICTWO, POŚWIĘCONE SPRAW OM PROWADZENIA
DOMU 1 GOSPODARSTW A K O BIEC EG O

NALEW KI 1 LIKIERY
ZE B R A Ł A I U Ł O Ż Y Ł A PA N I ELŻB IETA

TOWARZYSTWO WYD. „BLUSZCZ"

W ARSZAW A
 Biblioteka Narodowa
Warszawa

30001005996108

f. BN j
7 ; •

V-'1

i f
1996K 1 35
 SŁOWO WSTĘPNE
Babki i p r a b a b k i n a s z e , r o z p o r z ą d z a j ą c liczn ą s ł u ż b ą i o b s z e r n e m i
piw n ic a m i, m ia ły ró ż n e s e k r e t a p r z y r z ą d z a n i a w y b o r n y c h d o m o w y c h
w ó d e k , n a l e w e k i lik ieró w . O w e s e k r e t a i p rz e p is y p r z e c h o d z ił y w r o ­
d z in ie z p o k o l e n i a n a p o k o le n ie , n ie ra z z a z d r o ś n ie s t r z e ż o n e i p r z e k a ­
z y w a n e d o p i e r o w t e s t a m e n c i e ja k ie jś u k o c h a n e j w n u c z c e , lu b s io s tr z e ­
nicy. W i e m , n a p r z y k ł a d , o p e w n y m p rz e p is ie k r u p n i k u lite w s k ie g o , k tó ry
j e d n a ty lk o ż y ją c a o s o b a m a p ra w o z n a ć i d o p ie r o p r z e d ś m ie rc ią
in n e j o s o b ie go po w ierzy ć. M o że d z ięk i tym ta j e m n i c o m , o ta c z a ją c y m
w y r ó b ty c h d o s k o n a ło ś c i, s z t u k a p r z y r z ą d z a n i a n a p o i d o m o w y c h p o s z ł a
w z u p e ł n e z a p o m n ie n ie . P o d p o z o r e m , że n a p o j e a lk o h o l o w e s ą n i e ­
z d r o w e , n ie w y r a b i a się ich w d o m u , co n ie p r z e s z k a d z a , że w ra zie
p o tr z e b y k u p u j e się też s a m e n a p o j e f a b ry c z n e , o n i e w i a d o m y m s k ła d z ie ,
i n a p e w n o b a rd z ie j sz k o d liw e. O c z y w iś c ie , n ie m o ż e b y ć dzisiaj m o w y
o s ta w ia n iu co r o k u k u fy w ó d k i n a s ta rk ę , a n i o w y r a b ia n iu p i o ł u n ó w k i
w e d łu g z n a k o m i t e g o p rz e p is u , k t ó r y fig u ro w a ł w k s ią ż c e p r z e p i s ó w
p o d r ę c z n y c h m o jej b a b k i, a z a c z y n a ł się o d słów : „ W e ź p i o łu n u tyle,
ile sze ść d z i e w e k p rz e z r a n e k d o fa r t u c h ó w u s z m o r h a ć m o g ą " — (d la
n i e k r e s o w c ó w m u s z ę d o d a ć , że sło w o „ s z m o r h a ć " z n a c z y o b r y w a ć liście
z ło d y g i, p o c i ą g a j ą c w z d łu ż niej rę k ą ). L e c z kilk a, lu b k ilk a n a ś c ie
b u t e l e k w ó d k i, n a le w k i lu b likieru, z a jm u j ą c y c h z a le d w ie n i e d u ż y
k ą c ik w ś p iż a r n i lub b u f e c i e — w k a ż d e m , p o r z ą d n i e p r o w a d z o n e m g o ­
s p o d a r s t w i e z n a le ź ć się p o w in n y . Jest to s o b ie ta k ie m a ł e p o g o to w ie
ra tu n k o w e , w ra z ie n ie p rz e w id z ia n e j p o trz e b y . Ż a d n y c h s ta ra ń , ani
o p ie k i n ie w y m a g a : im d łu ż e j stoi, te m w ię k s z e j w a rto ś c i n a b ie ra .
M o ż n a d u ż o m ó w ić o sz k o d liw o śc i n a p o i w y s k o k o w y c h , m o ż n a
z a b ro n ić ich w y r o b u i s p rz e d a ż y — a lk o h o l s t a ł się d la lu d zi t a k k o ­
n i e c z n y m ś r o d k ie m p o d n i e c a j ą c y m , j a k ty to ń , k a w a i h e r b a ta . W A m e ­
ryce, g d z ie je s t z u p e ł n a p r o h i b i c j a a lk o h o lu , g d zie n ie ty lk o w ó d k a , lecz
n a w e t w in o i p iw o s ą w s p r z e d a ż y w z b r o n i o n e , lu d z ie w y d a ją s z a lo n e
p i e n i ą d z e n a s z m u g lo w a n e w ta j e m n i c y n a p o j e i p ija ń s tw o nie j e s t
m n ie js z e , lecz ty lk o z n a c z n ie k o s z to w n ie jsz e . T o ż s a m o się d z ie je
w „ s u c h e j" F in la n d ji. W S zw ecji j e s t c z ę ś c io w a p r o h i b i c j a — ta m w o l n o
w ó d k ę s p r z e d a w a ć ty lk o ra z e m z je d z e n ie m , a d o d o m ó w p r y w a t n y c h
n ie w ięc ej, niż d w a litry m ie s ię c z n ie n a k a ż d ą o s o b ę . N a te g o r o d z a j u
p ro h ib ic ję c h y b a p o l a c y te ż c h ę tn i e b y się z g o d z ić m ogli. Z a n i m
j e d n a k s p r a w a u ż y c ia w ięk sz ej lu b m n ie js z e j ilości w ó d e k b ę d z ie u n a s
u s t a w o d a w c z o p r z e p r o w a d z o n a , sądzę, że g o s p o d y n ie , n a jb a r d z ie j g o ­
ś c in n e i r a d e p o c z ę s t o w a ć s w o ic h gości n a j s m a c z n i e j s z e m i lik w o ra m i,
za w s z e s a m e b ę d ą p a m i ę t a ł y o z a c h o w a n iu m ia ry w ich s p o ż y c iu .
W s z y s tk ie p o d a n e tu n a p o j e p o w i n n y b y ć t r a k t o w a n e , ja k o p r z y ­
sm a k i, a n ie ja k o ś ro d k i u p i j a n i a się. T y l k o z tą m y ś lą z b i e r a ł a m je

3
z r o z m a ity c h s t a r y c h ź r ó d e ł. N ie w s z y s tk ie też s t a r e ź r ó d ł a m o g ła m
w y z y s k a ć ze w z g lę d u n a to, że w ie le d o s k o n a ł y c h w ó d e k i lik ie ró w
n ie d a się z r o b ić b e z u ż y c ia a le m b ik u , a p a r a t u d ziś rz a d k i e g o i s u ro w o
p r z e z p r a w o z a b ro n io n e g o , w o b e c i s tn ie n ia m o n o p o lu p a ń s tw o w e g o .
W i e l e o s ó b nie o d c z u w a ró ż n ic y m ię d z y r ó ż n e m i r o d z a j a m i s ł o ­
d z o n e g o a lk o h o lu , czyli p o m i ę d z y s ł o d k ą w ó d k ą , n a l e w k ą i lik ie re m .
W ł a ś c i w i e te p ie rw s z e , czyli s ł o d k i e w ó d k i, n ie p o w i n n y b y w c a l e istnieć,
g d y ż w ó d k a , p i t a p r z e d j e d z e n ie m , p o w i n n a d o d a w a ć a p e t y t u d o teg o
j e d z e n ia , ty m c z a s e m w ó d k a s ł o d k a a p e t y t te n z a b ija . D a le j, p o w ó d c e
zw y k le j e d z ą się s ło n e i o s tre p rz e k ą s k i, co p o w ó d c e s ło d k ie j je s t co-
n a jm n ie j d z i w n ą k o m b i n a c j ą . P o n ie w a ż je d n a k , za p r z y k ł a d e m niem -
có w , w ie le o s ó b w ó d k i s ło d k i e pija, m u s i a ł a m o ich p r z y g o to ­
w a n iu coś n ie c o ś p o w ie d z ie ć . O t ó ż w ó d k a s ł o d k a je s t w ła ś c iw ie m n iej
s ło d k im i n ie c o m n ie j m o c n y m lik ie re m i p o d a j e się w ra z z n ie s ło d z o -
n e m i w ó d k a m i n a p o c z ą t k u p o s iłk u . N a le w k i, z n a c z n i e s ła b s z e , n a t o ­
m ia s t z a w i e r a j ą c e d u ż o s o k u o w o c o w e g o i d o s y ć s ło d k ie , p o d a j e się
z w y k le z a m ia s t w in p rz y p ie c z y s te m , lub pije w cz asie c a łe g o o b ia d u ,
c z y kolacji, o ile w i n a ani p i w a p rz y d a n y m p o s iłk u n ie m a.
Likiery,- t a k s ło d k ie , że aż p ra w ie g ęste, s ą n a js m a c z n ie js z y m t r u n ­
k ie m i u ż y w a j ą się ty lk o p rz y d e s e r z e i c z a rn e j k a w ie . S z c z e g ó ln ie j
lik ie ry n a l e ż a ł o b y u ż y w a ć ty lk o d o m o w e g o w y ro b u . K u p n e , w s z y s tk ie
p r a w i e z a w i e r a ją w s o b ie r ó ż n e śro d k i a r o m a t y c z n e i ró ż n e fa rb y s z k o ­
dliw e. O p r ó c z te g o likiery, n a w e t k ra jo w e , s ą b a r d z o d ro g ie . K a ż d a
z p ań , k t ó r a z e c h c e s p r ó b o w a ć p r z y rz ą d z ić lik ie r w e d ł u g p rz e p is ó w ,
z e b r a n y c h w tej k s ią ż e c z c e , p r z e k o n a się, że n a k a ż d y m litrze z a o ­
sz c z ę d z i p o ł o w ę ce n y , prz y n i e k t ó r y c h g a t u n k a c h n a w e t z n a c z n i e w ięcej,
Je s z c z e ra z p o w ta r z a m , że n ie c h c ia ł a b y m n ik o g o n a m a w ia ć d o p ija ń s tw a ,
t a k sa m o , j a k p o d a j ą c p rz e p is y s m a c z n y c h p o tra w , nie z a c h ę c a ł a m d o
o b ż a rs tw a , a n i n a w e t ł a k o m s t w a . C h c i a ł a b y m ty lk o , a b y w k a ż d y m
d o m u b y ł z a p a s s m a c z n y c h , a ta ń s z y c h o d k u p n y c h , t r u n k ó w , d la r o z ­
g r z e w k i w m ro zy , d l a p o d n i e t y p r z y z m ę c z e n iu , d la o ż y w ie n ia i d o d a n i a
h u m o r u p rz y b ie s ia d z ie . p ani E lżb ie ta .
 I. W Ó D KI N IE S ŁO D ZO N E
1. S t a r k a p r a w d z iw a . M o c n ą b e c z k ę o d w in a — n a jle p ie j o d
d o b r e g o w ę g r z y n a lu b m a d e r y , n ie d a w n o z la n y c h , a b y la g ie r b y ł je s z c z e
ś w ie ż y i n ie b y ł o w b e c z c e p le ś n i, a n i s tę c h łe g o z a p a c h u — n a la ć d o p e ł ­
n a p r a w ie c z y s tą w ó d k ą , ż y t n ió w k ą . A m a t o r o w ie s t a r k i tw ie r d z ą , ż e
n a le ż y n a n ią u ż y w a ć t a k z w a n e j s z u m ó w k i, c z y li o k o w it y n ie o c z y -
s z c z o n e j, w p r o s t z g o r z e ln i. D a w n e s t a r k i r z e c z y w iś c ie w t a k i s p o s ó b
r o b io n o , — to te ż p o t r z e b o w a ły o n e la t k ilk u n a s t u , a n a w e t k i lk u d z i e ­
s ię c iu , a b y d o b r z e s ię p r z e t r a w ić , — d z is ia j n i k t c h y b a n a t a k ie d a le k ie
t e r m in y z a p a s ó w r o b ić n ie z e c h c e . P o s p r a w d z e n iu m o c y o b r ę c z y ( k o ­
n ie c z n ie ż e la z n y c h , g d y ż d r e w n ia n e p r z e g n iją ) , b e c z k ę z a k o p a ć g łę b o k o
w p iw n ic y . P o t r z e c h la ta c h s ię ją o d k o p u je : b ę d z ie m ia ła s m a k , j a k
15 l e t n ia s ta r k a , w y t r z y m y w a n a w z w y k ły s p o s ó b . P o z la n iu p o ł o w y
s t a r k i d o b u t e le k , d o p e łn ić b e c z k ę ś w ie ż ą ż y t n ió w k ą i p o n o w n ie z a k o ­
p a ć . P o r o k u m o ż n a ju ż z la ć z n o w u p o ło w ę w ó d k i i ś w ie ż ą d o la ć i w t a k i
s p o s o b m ie ć s ta le p r a w d z iw ą , d o m o w ą s ta r k ę .

2 . S t a r k a W m ie s ią c . U p a lić w ę g li b rz o z o w y c .h , b io r ą c p o la ­
n a , o c z y s z c z o n e z k o r y ; u g a s ić je w z a k r y t e m n a c z y n iu , n ie p o le w a ją c
w c a le w o d ą . L i t r t a k ic h w ę g li w s y p a ć d o d w u n a s t o lit r o w e g o g ą s io ra ,
z a la ć d z ie s ię c io m a l i t r a m i 45 s to p n io w e j w ó d k i, k o n ie c z n ie ż y t n i ó w k i; d o ­
d a ć s p o r ą g a rś ć , lu b n a w e t d w ie g a rś c ie u s u s z o n y c h s z y s z e c z e k b r z o z o -
w y c h , z m ię s z a ć m o c n o ra z e m . G ą s io r m o c n o z a k o r k o w a ć , k o r e k z a la ć
p a r a f in ą i p o s ta w ić w c ie p ły m p o k o ju ( n ie n a s ło ń c u ) n a m ie s ią c . P o
m ie s ią c u z la ć o s tr o ż n ie z w ę g lik g d y b y n a s a m y m s p o d z ie b y ła w ó d k a
n i e z u p e łn ie c z y s ta , p r z e f ilt r o w a ć p r z e z b ib u łę . D o d a ć b u t e lk ę w in i a k u ,
p o z le w a ć w b u t e lk i. W s ta r y m p r z e p is ie r a d z ą d o d a ć b u t e lk ę a r a k u , c o
n ie je s t d o b r e , g d y ż d a je w ó d c e a r o m a t n ie w ła ś c iw y .

3 . S t a r k a n a p rę d c e . H e r b a t , z la n ą , p o z o s ta łą w i m b r y k u ,
d o b rz e w ysuszyć. D o p i ę c io lit r o w e g o g ą s io ra w s y p a ć d w ie g a rś c ie
t a k ie j h e r b a t y i t y le ż łu s e k o d la s k o w y c h o r z e c h ó w . G ą s io r n a la ć d o -
p e łn a c z t e r d z ie s t o p ię c io s t o p n io w ą w ó d k ą , k o n ie c z n ie ż y t n ió w k ą , p o t r z y ­
m a ć w c ie p le t r z y d o b y . P o t y m c z a s ie w ó d k ę z la ć , d o la ć d o n ie j k i e ­
lis z e k d o b r e j m a d e r y i la m p k ę p r a w d z iw e g o p o r t e r u . P r z e la ć d o b u t e ­
le k i z a k o r k o w a ć m o c n o . P o t y g o d n iu ju ż p ić m o ż n a . S m a k i k o l o r t a k
z a p r a w io n e j w ó d k i b a r d z o d o p r a w d z iw e j s t a r k i są z b liż o n e .

4 . S t a r k a ro c z n a . N a b y ć b a r y łk ę o d p o r t e r u w r a z z o s a d e m
i d r o ż d ż a m i, p o n im p o z o s ta łe m i. U w a ż a ć a b y p o r t e r n ie d a w n o b y ł
s c e d z o n y , ż e b y d r o ż d ż e n ie m i a ły z a p a c h u s t ę c h liz n y . N a la ć d o p e ł ­
n a p r a w ie m o c n e j, 45 s t o p n io w e j ż y t n i ó w k i ( k a r t o f l a n k a n ig d y n ie
b ę d z ie m ia ła s m a k u , k o l o r u a n i s w o is te g o a r o m a tu s t a r k i) , z a b ić m o c -

5
n o s z p u n t, z a la ć p a r a f in ą . O b e jr z e ć s ta r a n n ie b a r y łk ę : g d y b y g d z ie
s ą c z y ła , z a la ć p a k ie m ; s p r a w d z ić , c z y m o c n e o b r ę c z e , z a k o p a ć w p ia ­
s k u w p iw n i c y n a r o k c a ły . P o r o k u p r z e la ć d o b u t e le k , a b ę d z ie ­
m y m ie li s ta r k ę , n ie u s tę p u ją c ą d z ie s ię c io le t n ie j, w z w y k ł y s p o s ó b w y ­
t r z y m y w a n e j.

5 . P io łu tló w k a . N a w io s n ę z e b ra ć n a jm ło d s z y c h l iś c i p io łu n u ,
n a p e łn ić n ie m i le k k o z w y k łą b u t e lk ę o d w in a , n ie u c is k a ją c z a n a d to liś c i.
Z a la ć to d o p e łn a s p ir y tu s e m , z a k o r k o w a ć i p o t r z y m a ć ty d z ie ń w c ie ­
p le ; — p o c z e m s p ir y t u s z la ć d o in n e j b u t e l k i i w m ia r ę p o t r z e b y z a ­
p r a w ia ć n im c z y s tą w ó d k ę , d o le w a ją c d o n ie j t y le ż w o d y , ile d o le w a m y
s p ir y tu s u , a b y w ó d k a n ie b y ł a z b y t m o c n a .

6 . A n y Ż Ó w k a . P ó ł s z k la n k i a n y ż u , la s k ę c y n a m o n u , 10 g o ź d z i­
k ó w i j a k n a jc i e n ie j s k r a ja n ą ż ó ł t ą s k ó r k ę z c a łe j c y t r y n y z a la ć d w o m a
l i t r a m i s p ir y t u s u i d w o m a l i t r a m i i je d n ą s z k la n k ą p r z e g o t o w a n e j i o s tu ­
d z o n e j w o d y . Z a k o r k o w a ć m o c n o , k o r e k z a la ć p a r a f in ą i tr z y m a ć p rz e z
m ie s ią c w c ie p le , c z ę s to p o tr z ą s a ją c g ą s io re m . P o m ie s ią c u z la ć w ó d k ę ;
g d y b y u s p o d u n ie b y ła z u p e łn ie k la r o w n a , p r z e f ilt r o w a ć p rz e z b ib u łę ,
p o z le w a ć d o b u t e le k . U ż y w a ć d o p ie r o w m ie s ią c p o te m : — im d ł u ­
ż e j s to i, te rn s ta je s ię le p s z a .

7 . A n g ie ls k a g o r z k a . P ię ć d e k a p ie p r z u a n g ie ls k ie g o ( z ie la ) ,
n ie c o z g r u b a p r z e t łu c z o n e g o , d z ie s ię ć z ia r n t a k s a m o p r z e t łu c z o n e g o p ie ­
p r z u z w y k łe g o , p ię ć m a ły c h , z ie lo n y c h , g o r z k ic h p o m a r a ń c z e k ( m o g ą
b y ć s u c h e ), lu b w b r a k u ic h , c ie n k o s k r a ja n a w ie r z c h n ia s k ó r k a z d w ó c h
ś r e d n ic h p o m a r a ń c z , 1 d e k a i m b ir u w c a ły c h k a w a łk a c h ; z a la ć to
w s z y s tk o w d u ż y m g ą s io rz e t r z e m a l i t r a m i s p ir y tu s u i tr z e m a l it r a m i
i je d n ą s z k la n k ą p r z e g o t o w a n e j i o s tu d z o n e j w o d y . Z a k o r k o w a ć , k o r e k
z a la ć p a r a f in ą i p o s ta w ić w c ie p le . P o d w ó c h t y g o d n ia c h w ó d k ę z la ć ,
p r z e f il t r o w a ć p rz e z g ę s ty , f la n e lo w y w o r e k i p o z le w a ć d o b u te le k . M o ż ­
n a tę w ó d k ę u ż y w a ć z a ra z p o z la n iu d o b u t e le k ; j je d n a k , s to ją c d łu ż e j,
t r a c i z b y t n ią o s tr o ś ć i s ta je s ię s m a c z n ie js z a .

8 . P o m a ra ń c z o w a g o r z k a . K la s y c z n ą p o m a r a ń c z o w ą g o r z k ą
r o b i s ię z m a ły c h , z ie lo n y c h , g o r z k ic h , c h iń s k ic h p o m a r a ń c z e k , k t ó r y c h
ś w ie ż y c h u n a s d o s ta ć n ie m o ż n a , n a t o m ia s t s u s z o n e w w ię k s z y c h d r o -
g e r ja c h są d o n a b y c ia . N a k a ż d v l i t r w ó d k i b ie r z e s ię p ię ć d o s z e ś c iu
t a k ic h p o m a r a ń c z e k , k t ó r e p o r o z m o c z e n iu m a ją w ie lk o ś ć ś r e d n ie g o
w ło s k ie g o o r z e c h a . W b r a k u p o m a r a ń c z e k g o r z k ic h , m o ż n a w z ią ć s k ó r k i
ze z w y k ły c h p o m a r a ń c z , k t ó r e n a le ż y o k r a ja ć d e l ik a t n i e o s tr y m n o ż y ­
k ie m , a b y a n i ź d ź b ło b ia łe j s k ó r k i n ie p o z o s ta ło i u s u s z y ć d o b r z e
p r z e d u ż y c ie m . N a l i t r w ó d k i s ta r c z y s k ó r e k z d w ó c h d u ż y c h , lu b
tr z e c h ś r e d n ic h p o m a r a ń c z . S k ó r k i p o m a r a ń c z o w e n a le ż y z a le w a ć w ó d ­
k ą , a n ie s p ir y tu s e m , g d y ż w s p ir y t u s ie r o z p u s z c z a ją s ię o le jk i , z a ­
w a r t e w s k ó r c e , i w ó d k a s ta je s ię m ę tn a . Z b y t d łu g o w ó d k i n a s k ó r ­
k a c h t r z y m a ć n ie n a le ż y , — p o d z ie s ię c iu d n ia c h n a jw y ż e j tr z e b a ją
z la ć z e s k ó r e k i p r z e la ć d o c z y s ty c h b u t e le k . D u ż o s m a k u te j w ó d c e
d o d a je , je ś li, o p r ó c z s k ó r e k , d o d a m y d o w ó d k i s o k z p o m a r ą ń c z m a l i ­
n o w y c h — z d w ó c h p o m a r a ń c z n a je d e n l i t r ju ż z la n e j z e s k ó r e k w ó d k i.
J e ś li p r z y te m w ó d k a c h w ilo w o n ie c o z m ę t n ie je , n ie n a le ż y s ię te rn
m a r t w ić : p o p a r u ty g o d n ia c h , s to ją c s p o k o jn ie , s a m a p r z e z s ię z n ó w
d o s k o n a le s ię w y k la r u je .

6
 9. K a r d a m o n k a . S p e c ja ln ie d a w n ie j, n a wsi, u ż y w a n a p o p o ­
d ró ż y w zim ie, ja k o d o s k o n a ł y ś r o d e k ro z g rz e w a ją c y . Z i a r n k a k a r d a -
m o n u o c z y ś c ić z m a ł y c h strą c z k ó w , w k t ó r y c h są z a w a rte , i p r z e t ł u c
n a p ó ł w m o ź d z ie rz u . N a trz y litry sp iry tu s u , ro z c ie ń c z o n e g o t r z e m a
litram i i d w ie m a sz k la n k a m i p rz e g o to w a n e j w ody, b ie rz e się trzy d e k a
k a r d a m o n u , w a rz ą c w ra z ze s trą c z k a m i, — po o c z y s z c z e n iu z o s ta n ie jej
z n a c z n i e m niej. K a r d a m o n z a la ć w g ą s io rk u ju ż r o z p r o w a d z o n ą d o
n a le ż y te j m o c y w ó d k ą , w c isn ą ć n a k a ż d y litr s o k z ca łe j c y try n y , lu b
w s y p a ć ły ż e c z k ę o d k a w y c y try n o w e j soli ( k w a s k u ), z a k o r k o w a ć , k o r e k
z a la ć p a ra fin ą , p o s ta w ić w cieple. P o d w ó c h ty g o d n i a c h w ó d k ę sce-
dzić, jeśli nie d o sy ć k l a r o w n a — p rz e filtro w a ć p rz e z fla n e lo w y w o r e k
i p r z e l a ć d o c z y s ty c h b u te le k . S to ją c d łu ż e j, p r z e t r a w ia z b y t n i ą o s tro ś ć
i s ta je się sm acz n iejsza.

10. A je r ó w k a . K o rz e n ie a je ru n a jle p ie j je s t k o p a ć w m aju, lu b

n a p o c z ą t k u c z e rw c a . Z a r a z p o w y k o p a n iu , za n im nie z w ię d n ą , n a le ż y
je c z y s to o s k ro b a ć , o p ł ó k a ć i a lb o n a ty c h m ia s t, św ieże, u ży ć do z a p r a ­
w y w ó d k i, b ą d ź te ż o ta rte z w ilgoci p ł ó t n e m u su s z y ć w c ie n iu i p r z e ­
c h o w a ć w to r e b c e p e r g a m in o w e j n a d alszy u ż y te k . D z ie s ię ć d e k a a je r u
św ie ż e g o , lu b c z te ry d e k a s u c h e g o , z a la ć w g ą s io rz e tr z e m a litra m i
s p iry tu su , o ra z t r z e m a litram i i d w i e m a s z k la n k a m i w o d y p r z e ­
g o to w a n e j i o s tu d z o n e j. O p r ó c z ajeru, k tó ry m a w ła s n y , o r y g i n a l ­
n y a ro m a t, k to lubi w ó d k i b ard ziej k o r z e n n e , m o ż e d o d a ć la s k ę
c y n a m o n u , p a r ę s trą c z k ó w w y łu s k a n e g o k a r d a m o n u i t r o c h ę s k ó r ­
ki p o m a r a ń c z o w e j . G ą s i o r z w ó d k ą , s z c z e ln ie z a k o r k o w a n y , i z k o r ­
k ie m z a la n y m p a ra fin ą , trz y m a ć d w a ty g o d n ie w ciep le, p o c z e m
zlać z k o rz e n i, p r z e filtro w a ć p rz e z g ę s ty fla n e lo w y w o r e k i p o z le w a ć
do b u te le k .

11. D z ię g ie ló w k a . D z ię g ie l ( n a z w a b o t a n i c z n a A n g e li c u m
A r c h a n g e l i c u m ) , w c u k ie r n ic tw ie z w a n y a n g e lik ą , lu b a n ż e lik ą , ro ś n ie
n a w ilg o tn y c h ł ą k a c h i o d z n a c z a się siln ym , p r z y je m n y m z a p a c h e m .
D o z a p r a w y w ó d k i u ż y w a się k o rz e n i ś w ie ż y c h lub s u s z o n y c h , a lb o
te ż ł o d y g ,— z ty c h o s ta tn ic h w ó d k a m a ła d n y , o liw k o w o -z ie lo n y kolor.
K o r z e n i e k o p i e się w io sną, w m aju , lu b n a p o c z ą t k u c z e rw c a , s k r o b ie ,
p łó c z e i u ż y w a z a ra z św ieże, lu b też su szy w cien iu n a d a ls z y u ż y te k .
P r o p o r c j ę d z ię g ie lu w s t o s u n k u d o w ó d k i b ie rz e się t a k ą s a m ą , j a k
w a je r ó w c e , d o d a j ą c z a w sze p a r ę s trą c z k ó w już w y łu s k a n e g o k a r d a ­
m o n u i t r o c h ę c ie n k o s k ra ja n e j sk ó rk i p o m a r a ń c z o w e j . P o d z ie s ię c iu
d n i a c h m o ż n a już w ó d k ę zlać z k o rz e n i i u ż y w ać; — j e d n a k s to ją c d ł u ­
żej w b u t e l k a c h , n a b i e r a s z la c h e tn ie js z e g o s m a k u .

12. Ż u b r ó w k a . N a ż u b r ó w k ę u ż y w a się tra w k i, z w a n e j T o n k a

w o n n a , ro s n ą c e j n a su c h y c h , w y so k ic h łą k a c h ; — b i e r z e się z w y k le ł o ­
dy g i k w ia to w e i k w ia ty s a m e z m ł o d y c h roślin, n a jle p ie j w c z asie
k w itn ie n ia , g d yż w t e d y t r a w k a je s t n a j b a r d z i e j a r o m a ty c z n a . Po­
n ie w a ż ż u b r ó w k ę m o ż n a p r z y rz ą d z ić w c ią g u d n i p aru , n ajlep iej je s t
m ie ć z a p a s u s u s z o n e j tonki, k t ó r ą n a le ż y tr z y m a ć w p e r g a m in o w e j t o ­
re b c e , a b y z a p a c h się nie u latn iał. W m ia rę p o trz e b y , k i l k a n a ś c ie
ź d ź b e ł tra w k i w k ł a d a m y d o litro w ej b u te lk i, ■z a le w a m y zw y k łą , 45-stop-
n i o w ą w ó d k ą i s ta w ia m y w c iep le . P o d w ó c h d n i a c h m o ż n a ż u b r ó w k ę zlać
i u ży w ać.

/
 13. M ię t ó w k a . D a w n ie j r o b io n o w ó d k ę m ię to w ą , n a le w a ją c
s p ir y t u s n a s u c b ą m ię tę , t a k z w a n ą p ie p r z o w ą , p r z y c z e m n a t r z y l i t r y
s p ir y t u s u d o d a w a ło s ię t y le ż w o d y i ć w ie r ć f u n t a m ię t y . W ó d k a ta k a
b y ł a u ż y w a n a p r z y d o le g liw o ś c ia c h ż o łą d k o w y c h , n a k t ó r e r z e c z y w iś c ie
s k u te c z n ie p o m a g a ła ; m ia ła je d n a k b r z y d k i, n ie a p e t y c z n y k o lo r . D a le k o
ła t w ie js z y m s p o s o b e m z a p r a w ie n ia m ię t ó w k i je s t w la n ie p ię c iu k r o p e l
o le jk u m ię t o w e g o n a l i t r m o c n e j, 4 5 -c io p r o c e n t o w e j w ó d k i. N ie n a le ż y
w le w a ć o l e jk u d o c z y s te g o s p ir y t u s u , g d y ż p ł y n s ię z a m ą c i i t r u d n o g o
b ę d z ie n a s tę p n ie s k la r o w a ć . M o ż n a te ż d o te j w ó d k i, ju ż z a p r a w io n e j
o le jk ie m , d o d a ć n a l i t r ły ż e c z k ę o d k a w y c y t r y n o w e j s o li ( k w a s k u ) ,
c o ją z n a k o m ic ie s k la r u je i n a w e t p o d n ie s ie j e j s m a k .

14. C y try n o w a w ó d k a . N a jp r o s t s z y s p o s ó b o t r z y m a n ia d o b r e j,
n ie s ło d z o n e j, c y t r y n o w e j w ó d k i je s t: s k r a ja ć j a k n a jc i e n ie j ż ó łt ą s k ó r k ę
z c z te r e c h c y t r y n , n ie n a r u s z a ją c s k ó r k i b i a łe j , k t ó r a d a je p r z y k r ą g o ­
r y c z . S k ó r k i te p o k r a ja ć w d r o b n e p a s k i, w r z u c ić d o l i t r a 4 5 -c io s to p ­
n io w e j w ó d k i, p o s t a w ić w c ie p le lu b n a s ło ń c u , n a t r z y d o b y ; p o c z e m
w ó d k ę z la ć , w c is n ą ć p r z e c e d z o n y p r z e z m u ś lin s o k z p ó ł c y t r y n y , lu b
ły ż e c z k ę o d k a w y k w a s k u c y t r y n o w e g o i w ó d k a g o to w a . N ig d y n ie n a ­
le w a ć s k ó r e k c y t r y n o w y c h n ie r o z c ie ń c z o n y m s p ir y tu s e m : o le je k , z a ­
w a r t y w s k ó r k a c h , r o z p u ś c i s ię i z a m ą c i n a m w ó d k ę , k t ó r a s ię w p r a w d z ie
z c z a s e m z n ó w s k la r u je , le c z p r z e z k i l k a t y g o d n i c o n a jm n ie j b ę d z ie
n ie a p e t y c z n ie w y g lą d a ć .

15. K m in k ó w k a (K ilm m e l). D a w n e p r z e p is y g ło s z ą , iż n a le ­

ż y n a la ć w ó d k ę n a k m in e k , lic z ą c p o ły ż c e k m i n k u n a t r z y s z k la n k i
( d a w n ą k w a r t ę ) w ó d k i, i tr z y m a ć w c ie p le t y d z ie ń . In n e z n ó w r a d z ą
k m i n e k n a p r z ó d d o b r z e p r z e t łu c . W s z y s t k ie s ię z g a d z a ją n a to , ż e n a ­
le ż y j ą t r z y m a ć k i lk a t y g o d n i, p r z e d u ż y c ie m , z b u t e lk o w a n ą , i że k m i n ­
k ó w k a m u s i b y ć z a p r a w io n a c u k r e m . O t ó ż ja t w ie r d z ę , ż e k m i n k ó w k a
b e z c u k r u te ż d o s k o n a le s m a k u je , — b o p r z e c ie ż n ie w s z y s c y m o g ą p ić
s ło d k ą w ó d k ę , a p o n ie j je ś ć s ło n e z a k ą s k i, i d o d a ję , ż e k m in k ó w k a , w e ­
d łu g t y c h s ta r y c h , a w t y m w y p a d k u n ie d o b r y c h r e c e p t p r z y r z ą d z o n a ,
m a b r z y d k i, b r u d n o - z ie lo n k a w y k o lo r . P r o s ty i p r ę d k i s p o s ó b je j p r z y ­
r z ą d z e n ia je s t n a s tę p u ją c y : N a l i t r z w y k łe j , m o c n e j, 4 5 - c io s t o p n io w e j
w ó d k i w la ć t r z y ( w y r a ź n ie t r z y ) k r o p le o le jk u k m in k o w e g o i d w ie k r o ­
p le o l e jk u a n y ż o w e g o , w s y p a ć n a k o n ie c n o ż a k w a s k u c y t r y n o w e g o ,
z m ię s z a ć m o c n o p ł y n w b u t e lc e , z a k o r k o w a ć i p o tr z y m a ć t r z y d n i w ś p i-
ż a r n i, p o c z e m w y b o r n a w ó d k a d o u ż y t k u je s t g o to w a .

16. W ó d k a k a w o w a . D z ie s ię ć d e k a n a jle p s z e j k a w y w z ia r ­
n a c h , ś w ie ż o u p a lo n e j, je s z c z e g o r ą c e j, z a la ć l i t r e m m o c n e j w ó d k i — p o ­
s ta w ić z a k o r k o w a n ą w c ie p le . P o ty g o d n iu z la ć i a r o m a ty c z n a w ó d k a ,
o ś lic z n y m , b la d o z ło c is t y m k o lo r z e — g o to w a . I n n y s p o s ó b , o s z c z ę d n ie js z y ,
je s t n a s tę p u ją c y : D z ie s ię ć d e k a ś w ie ż o u p a lo n e j, d o b r e g o g a t u n k u k a ­
w y , z e m le ć , z a p a r z y ć p ó ł l i t r e m w r z ą t k u , n a k r y ć , a ż w y s t y g n ie , p r z e c e ­
d z ić , z m ię s z a ć z l it r e m w ó d k i i s z k la n k ą s p ir y tu s u . T a k a w ó d k a b ę d z ie
m i a ła k o l o r z n a c z n ie c ie m n ie js z y ; b ę d z ie je j d w a r a z y t y l e fc te j s a ­
m e j i lo ś c i k a w y ; je d n a k a r o m a t z n ie j z n a c z n ie p r ę d z e j s ię u lo t n i.

17. J a r z ę b in ó w k a . W ó d c e te j p r z y p is u ją r ó ż n e w ła s n o ś c i l e c z ­
n ic z e . Z e b r a n e p o p ie r w s z y m s iln ie js z y m p r z y m r o z k u ja r z ę b in y u ło ż y ć

8
n a b r y t f a n n i e i u p ie c , j a k j a b łk a , w p ie c u lu b p o d b la c h ą , u w a ż a ją c ,
a b y s ię n ie p r z y p a l i ł y i d o b la c h y n ie p r z y w a r ły ; — w t y m c e lu d o b r z e
je s t p o d ło ż y ć p o d n ie w a r s tw ę c z y s te j s ło m y . U p ie c z o n e — p r z e s y p a ć d o
g ą s io r a , n a p e łn ia ją c g o d o tr z e c h ć w ie r c i t y l k o ; z a la ć d o b r ą , m o c n ą
w ó d k ą d o p e łn a i p o s ta w ić n a s ło ń c u lu b w c ie p le k o ł o b la c h y k u ­
c h e n n e j n a d w a d o tr z e c h t y g o d n i, p o c z e m z la ć z o w o c u , z b u t e lk o w a ć
i p r z e c h o w y w a ć m o c n o z a k o r k o w a n ą , z z a la n e m i p a r a f in ą k o r k a m i,
j a k w s z y s tk ie w ó d k i.

18. Ś liw o w ic a . Ś liw o w ic a n ie s ło d z o n a , je d n a z n a js m a c z n ie js z y c h

w ó d e k , r o b i s ię z e w s z e lk ie g o r o d z a ju ś liw e k , z a c z y n a ją c o d m a ły c h
lu b a s z e k , a k o ń c z ą c n a p ó ź n y c h w ę g ie r k a c h . P o n ie w a ż ś l iw k i s ą o w o ­
c e m b a r d z o s o c z y s ty m , n a le ż y je z a w s z e z a le w a ć s p ir y tu s e m , b ą d ź z u ­
p e łn ie c z y s ty m , b ą d ź d o d a ją c d o n ie g o n a jw y ż e j t r z e c ią c z ę ś ć p r z e g o ­
t o w a n e j i o s tu d z o n e j w o d y . B ra ć n a w ó d k ę o w o c n a jd o jr z a ls z y , n a w e t
p o g n ie c io n y , le c z n ie s t ę c h ły i n ie s p le ś n ia ły , g d y ż n a jlż e js z a p le ś ń m o ­
ż e z e p s u ć c a łą w ó d k ę . N a w ó d k ę tr z e b a m n ie j o w o c u , n iż n a n a le w k ę .
G ą s io r n a p e łn ić d o jr z a łe m i lu b n a w e t p r z e jr z a łe m i ś liw k a m i, z a la ć d o
p e łn a s p ir y tu s e m , d o d a ją c t r z e c ią c z ę ś ć w o d y p r z e g o t o w a n e j i o s tu d z o ­
n e j; g ą s io r z a k o r k o w a ć , k o r e k z a la ć p a r a f in ą i p o s ta w ić n a s ło ń c u . Je-
s ie n ią p r z e n ie ś ć g o d o ś p iż a r n i; w ó d k ę m o ż n a z la ć ju ż p o m ie s ią c u ,
le c z n a js m a c z n ie js z a je s t, j e ś li r o k p r z y n a jm n ie j n a o w o c a c h p o s to i.
P o z o s ta łe w g ą s io rz e o w o c e z a s y p a ć o b f i c i e c u k r e m , lu b te ż z a la ć g ę ­
s ty m , j a k n a k o n f i t u r y u g o to w a n y m s y r o p e m c u k r o w y m ; p o t r z y m a ć n a
s ło ń c u , lu b w c ie p le ze d w a m ie s ią c e ; p o te m s c e d z ić o tr z y m a n ą n a le w ­
k ę i d o d a ć ją d o s ł o d k ie j n a le w k i, b ą d ź te ż u ż y w a ć , ja k o l e k k i l i k i e r
d o k a w y . G d y b y w ó d k a , t a k p r z y r z ą d z o n a , b y ł a za m o c n a , m o ż n a d o
n ie j d o d a ć p r z e g o t o w a n e j i o s tu d z o n e j w o d y , le c z n a le ż y ją w t e d y
p r z e d u ż y c ie m w y t r z y m a ć p a r ę m ie s ię c y w b u t e lk a c h . W ż a d n y m r a z ie
n ie t ł u c p e s te k ś liw k o w y c h , z a le w a ją c o w o c e s p ir y tu s e m ; a r o m a tu b ę d z ie
m ia ła d o s y ć w ó d k a , n a b ie r a ją c m o c y n a p e s tk a c h c a ły c h .

19. W iś n ió w k a . D o p o ło w y g ą s io r a n a s y p a ć d o jr z a ły c h , le c z
n ie z e p s u ty c h , a n i s p le ś n ia ły c h w iś n i c z a r n y c h , n a jle p ie j n ie d u ż e g o , k w a ­
ś n e g o g a tu n k u . N a la ć g ą s io r d o p e łn a s p ir y tu s e m , d o d a ją c n a k a ż d y l i t r
s p ir y t u s u d w ie s z k la n k i w o d y . G ą s io r , m o c n o z a k o r k o w a n y , z k o r k ie m
z a la n y m p a r a f in ą , p o s ta w ić n a s ło ń c u i c z ę s to o b r a c a ć , w y s t a w ia ją c o r a z
to in n ą je g o c z ę ś ć n a d z ia ła n ie p r o m ie n i s ło n e c z n y c h . P o d w ó c h m ie ­
s ią c a c h w ó d k ę ju ż m o ż n a z la ć i u ż y w a ć ; n a js m a c z n ie js z a je d n a k
je s t, k ie d y c a ły r o k , d o ś w ie ż y c h w is ie n , p o s t o i n a o w o c a c h . P o z o ­
s ta łe o w o c e m o ż n a z u ż y tk o w a ć , ja k o d o d a t e k d o s ło d k ie j n a le w k i, lu b
l ik i e r u . W s z y s t k ie in n e u w a g i, p o d a n e p r z y ś liw o w ic y , o d n o s z ą s ię te ż
d o w iś n ió w k i.
2 0 . W ó d k a r o s y js k a „ L ls to w k a " . J e d n a z n a js m a c z n ie j­
s z y c h w ó d e k n ie s ło d z o n y c h . W io s n ą , g d y l i s t k i c z a r n y c h p o r z e c z e k s ą
je s z c z e n ie d u ż e , w z ią ć t y c h liś c i w r a z z d e lik a t n e m i k o n iu s z c z k a m i
m ło d y c h g a łą z e k , n a p e łn ić n ie m i le k k o , c z y l i n ie u c is k a ją c , g ą s io r e k .
N a la ć d o p e łn a d o b r z e o c z y s z c z o n ą , m o c n ą , 45 s t o p n io w ą w ó d k ą , p o ­
s ta w ić n a t y d z ie ń n a s ło ń c u , p o c z e m je s z c z e z e t r z y ty g o d n ie i r z y -
m a ć n a liś c ia c h w ś p iż a r n i. P o m ie s ią c u z la ć , liś c ie m o c n o w y c is n ą ć .
Z le w a ją c d o b u t e le k , d o d a ć n a k o n ie c n o ż a k w a s k u c y try n o w e g o ,
c o p o le p s z a k o l o r w ó d k i i k la r u je ją . M o ż n a te ż , z a m ia s t w y c is k a ć

9
liś c ie , z a s y p a ć je c u k r e m , p o s ta w ić w c ie p le , a b y s ię c u k ie r r o z ­
p u ś c ił, i te n a r o m a t y c z n y s y ro p d o d a ć d o n a le w k i s ł o d k ie j z c z a r ­
n y c h p o rz e c z e k .

21. W ó d k a r o s y js k a „ J e r o fie ic z “ . D z ie s ię ć d e k a s u c h e j
p ie p r z o w e j m ię t y , d z ie s ię ć d e k a a n y ż u , d z ie s ię ć d e k a s u c h y c h , g o r z k ic h
p o m a r a ń c z z a la ć w g ą s io rz e t r z e m a l i t r a m i m o c n e j, 48 s to p n io w e j w ó d k i,
z a k o r k o w a ć m o c n o i t r z y m a ć d w a ty g o d n ie w c ie p le . P o u p ł y w i e te g o
c z a s u z la ć . N a k o r z e n ie n a la ć p ó ł t o r a l i t r a w ó d k i, z a k o r k o w a ć i z n ó w
t r z y m a ć , ju ż m ie s ią c c a ły , w c ie p le . P o z la n iu p o w tó r n e m , o b a p ł y n y
z łą c z y ć i z b u t e lk o w a ć . W ó d k a ta m a w ła s n o ś c i, w z m a c n ia ją c e ż o łą d e k
i b y w a u ż y w a n a p r z y s iln e m p r z e m a r z n ię c iu z im ą .

2 2 . W ó d k a r o s y js k a „ S ta r o m o s k ie w s k a " . T r z y d e k a im ­
b ir u , t r z y d e k a k o r z e n ia „ k a ł g a n u " , t r z y d e k a s z a łw ji, t r z y d e k a m ię t y
p ie p r z o w e j ( a n g ie ls k ie j) , t r z y d e k a a n y ż u — z a la ć to w s z y s tk o lit r e m s p i­
r y t u s u i p o s ta w ić w c ie p le n a d n i o s ie m n a ś c ie . P o u p ł y w i e te g o c z a s u
p ł y n z la ć , n a k o r z e n ie n a la ć p ó ł t o r a l i t r a p r z e g o t o w a n e j w o d y i z n ó w
t r z y m a ć w c ie p le d n i o s ie m n a ś c ie . S c e d z ić , o b a p ł y n y p o łą c z y ć i z b u ­
te lk o w a ć . K t o l u b i w ó d k ę m o c n ie js z ą , m o ż e u ż y ć t y l k o l i t r i ć w ie r ć
w o d y d o p o w tó r n e g o z a la n ia k o r z e n i. W ó d k a ta , j a k i J e r o f ie ic z , m a
w ła ś c iw o ś c i, w z m a c n ia ją c e ż o łą d e k .

2 3 . U k r a iń s k a „ Z a p ie k a n k a " . D o g a r n k a ze s z c z e ln ie d o ­
p a s o w a n ą p o k r y w ą w s y p a ć : d w a d e k a c y n a m o n u , je d n o d e k a b a d ja n u ,
j e d n o d e k a k a r d a m o n u , je d n o d e k a k w ia t u m u s z k a t o ło w e g o , je d n ą , r o z ­
łu p a n ą n a c z ę ś c i, g a łk ę m u s z k a t o ło w ą , c ie n iu t k o o k r o jo n ą ż ó łt ą s k ó r k ę
z c y t r y n y . N a la ć n a to w s z y s tk o d w a l i t r y m o c n e j, 4 5 - s t o p n io w e j w ó d k i,
p r z y k r y ć p o k r y w ą , o k le ić p a s k ie m p a p ie r u p o łą c z e n ie g a r n k a z p o k r y w ą .
C a ły g a r n e k o b le p ić n a d w a p a lc e g r u b ą w a r s tw ą c ia s ta c h le b o w e g o
i w s t a w ić w p ie c je s z c z e d o b r z e g o r ą c y p o u p ie c z e n iu r a z o w e g o c h le b a .
Z r a n a , g d y p ie c j u ż z u p e łn ie w y s ty g n ie , g a r n e k o t w o r z y ć , w ó d k ę z la ć ,
p r z e f il t r o w a ć p r z e z g r u b ą w a r s t w ę w a t y i p o z le w a ć w b u t e l k i . M ożna
j ą u ż y w a ć n a t y c h m ia s t p o z r o b ie n iu , p o p a r u m ie s ią c a c h je d n a k s ta je
s ię z n a c z n ie s m a c z n ie js z a .

2 4 . P ie p r z ó w k a . W w ie lu d o m a c h w P o ls c e u w a ż a n a z a s p e ­
c ja ln y k o r d j a ł n a w s z e lk ie n ie d o m a g a n ia ż o łą d k o w e o ra z s p o w o d o w a n e
p r z e z ię b ie n ie m , r o b i s ię p o p r o s t u , w s y p u ją c d o b u t e l k i z w ó d k ą n a l i t r ó w -
k ę d w a d z ie ś c ia z ia r n p ie p r z u z w y k łe g o i d z ie s ię ć z ia r n a n g ie ls k ie g o ( t a k
z w a n e g o z ie la ) . P o t y g o d n iu ju ż je s t d o u ż y c ia ; z w y k le s ię je j n ie z le ­
w a , a t r z y m a n a z ia r n a c h p ie p r z u . C h c ą c p r z y ś p ie s z y ć je j n a c ią g a n ie ,
m o ż n a c z ę ś ć p ie p r z u g r u b o u t łu c ; w t a k i m r a z ie n a jle p ie j p o t y g o d n iu
w ó d k ę z la ć d o c z y s ty c h b u t e le k .

2 5 . W ó d k a na s u s z o n y c h o w o c a c h . M o ż n a n a n ią u ż y w a ć
s u s z o n y c h ja b łe k lu b g r u s z e k , n a jle p ie j je d n a k b r a ć j a k je d n e , t a k i d r u g ie
p o p o ło w ie . Ć w ie r ć g ą s io ra d r o b n o p o k r a ja n y c h s u s z o n y c h j a b łe k i g r u ­
s z e k ( b e z z ia r n ) z a la ć d o p e łn a z w y k łą m o c n ą 4 5 - s t o p n io w ą w ó d k ą i p o ­
s ta w ić n a s ło ń c u , lu b w c ie p le n a d w a ty g o d n ie . W ó d k ę z la ć , o w o c e
m o c n o w y c is n ą ć ; w r a z ie g d y b y p ł y n n ie b y ł c z y s ty , p r z e f il t r o w a ć p r z e z
b ib u łę . M o ż n a u ż y w a ć n a t y c h m ia s t p o p r z y r z ą d z e n iu . S to ją c c z a s d ł u ż ­
s z y z b u t e lk o w a n a , w ó d k a ta z a c z y n a s m a k ie m p r z y p o m in a ć s ta r k ę .

10
 26 . W ó d k a n a s u s z o n y c h ś liw k a c h . W y b o r n a ta w ó d k a ,
m a tę zaletę, że ju ż w 24 g o d z in y p o z r o b ie n iu n a d a j e się d o użycia;
c h o c ia ż , j a k k a ż d a inn a, s to ją c d łu żej, sta je się c o r a z lep sza.
D z ie s ię ć d e k a n a jle p s z y c h , fra n c u s k ic h śliw e k s u s z o n y c h p o r o z r y w a ć
n a k a w a łk i, c z te ry p e s tk i u t ł u c w m o ź d z ie rz u , złoży ć to w s z y s tk o do
b u te lk i, zala ć litre m d o b re j w ó d k i i p o s ta w ić n a sło ń c u . K ilk a ra z y
w cią g u d o b y p ły n sk łó c ić m o c n o . P o 24 g o d z in a c h m o ż n a ju ż w ó d k ę
zlać, p r z e c e d z ić p rz e z g r u b ą w a r s tw ę w a ty i u ży w ać.
 II. WÓDKI SŁODKIE
W ł a ś c i w i e p o ję c ia w ó d k a i s ł o d k a — p o w i n n y się w z a je m n ie w y ­
k lu c z a ć . W ó d k ę p ije się d o p rz e k ą s k i, k t ó r a z a w s z e p r a w i e je s t ostra,
lu b p r z y n a jm n ie j sło n a , p r z e d j e d z e n i e m — d o k t ó r e g o rz e c z s ł o d k a
z a w s z e o d b i e r a n a m a p e t y t — w ó d k a zaś w ł a ś n i e m a n a ce lu teg o
a p e t y t u d o d a ć , z w ię k s z y ć go. F ra n c u z i, a r b itr z y s m a k u w s p r a w a c h g a ­
s tr o n o m ic z n y c h , i an g licy , n a jw ię k s i p o c h ł a n i a c z e a lk o h o lu , p iją ty lko
n i e s ł o d z o n e w ó d k i, a raczej za w ó d k i u w a ż a j ą tylko n i e s ł o d z o n e a l k o ­
h o le — w s z e lk ie s ł o d k i e z a lic z a ją c do r z ę d u lik ie ró w . Z w y c z a j p ic ia
w ó d e k s ło d k i c h w id o c z n ie p r z y s z e d ł d o n a s z N iem iec , g d z ie p rz e c ie ż
j a d a j ą z u p y z c z e k o l a d y i sosy do m i ę s a z c y n a m o n e m i w a n ilją . P o ­
n ie w a ż j e d n a k m u s z ę się z a s to s o w a ć w tej k s ią ż e c z c e d o w s z e lk ic h g u ­
stó w , a racze j s ta ra ć się z a d o w o l n ić w s z e lk ie gu sta, p o d a m tutaj p r z e ­
pis s ł o d k i c h w ó d e k . T a k i e m u s ł o d z e n i u m o ż n a p o d d a ć n a s zc zęśc ie n ie
w s z y s tk ie w ó d k i, lecz te tylko, k tó re w n a s t ę p u j ą c y m o p is ie w y m ie n ię ,
a w ięc: p o m a r a ń c z o w ą g o rz k ą , d z ię g ie ló w k ę , k a r d a m o n k ę , m ię to w ą , c y ­
t ry n o w ą , k m i n k o w ą , k a w o w ą , ja r z ę b i n ó w k ę , ś liw o w icę, w iś n io w ą , z a ­
p i e k a n k ę u k r a i ń s k ą i w ó d k ę n a s u s z o n y c h o w o c a c h . N ie n a le ż y w ż a d ­
n y m ra z ie w ó d e k z a n a d t o sło d zić, g d y ż p o r o b i l i b y ś m y z n ic h ja k i e ś
g o rs z e lik iery . N a litr w ó d k i b ie rz e m y , z a le ż n ie o d g u s tu , o d 20 d o
40 d e k a c u k r u n a jw y ż e j, z a le w a m y s z k l a n k ą w o d y , z a g o to w u je m y
raz, s z u m u j e m y d o s k o n a le , d o g o r ą c e g o u l e p u d o l e w a m y g o to w ą
w ó d k ę . N ie n a le ż y n ig d y w le w a ć s y ro p u d o w ó d k i, b o sta je się p r z e z
to m n iej k la r o w n a . P o n ie w a ż p rz e z d o d a n i e s y ro p u z m n ie js z a m y m o c
w ó d k i, n a le ż y m ię s z a ją c j ą z s y ro p e m , d o d a ć n a k a ż d ą s z k la n k ę s y ­
ro p u trzy ć w ie rc i s z k la n k i sp iry tu su . P o z m ię s z a n iu w ó d k i z s y r o p e m
c u k r o w y m d a ć jej z u p e łn i e w y s ty g n ą ć , d o p i e r o w t e d y z le w a ć d o b u te le k .

12
 NALEWKI

Z e w s z y s tk ic h n a p o i s p i ry tu s o w y c h n a jb a r d z ie j ro z p o w s z e c h n i o n e
i m o że, ze w z g lę d u n a d u ż ą ilość z a w a rte g o w n ich s o k u o w o c o w e g o ,
n a jm n ie j s z k o d liw e d la zd ro w ia . M n iej m o c n e o d lik ie ró w , a j e d n a k
ró w n ie ż s m a c z n e i a r o m a ty c z n e . P r a w i e w k a ż d y m d o m u , n a w si sz c z e ­
gólniej, is tn ie ją r ó ż n e s ta re i w y p r ó b o w a n e s e k r e t y i p rz e p is y ich p r z y ­
rz ą d z a n ia . O b o k n ich j e d n a k is tn ie ją i różne, d o ich p r z y r z ą d z a n i a p r z y ­
w ią z a n e , p rz e s ą d y . D o n a jc z ę ś c ie j s p o t y k a n y c h n a le ż y z a w ią z y w a n ie g ą ­
siora m u ś lin e m lu b p ł ó t n e m , z a m i a s t z w y k łe g o k o r k o w a n i a go; m a się
to p rz y c z y n ia ć do w y r o b i e n ia s p e c ja ln e g o s m a k u w n a le w c e , a s t a n o w ­
czo ty lk o jej s z k o d z i, g d y ż m o c s p iry tu s u i a r o m a t o w o c u w ta k i s p o ­
s ó b się u la tn ia . In n y m p r z e s ą d e m jest g o to w a n ie n a l e w e k z c u k r e m , co
w n i e k t ó r y c h g o s p o d a r s t w a c h n ie ty lk o w ro n d la c h , lecz n a w e t w s a ­
m o w a r a c h się w y k o n y w a , p o d o b n o ? n o w u d la le p s z e g o w y g o to w a n ia
i p rz e z to p o l e p s z e n i a s m a k u n alew k i. R e z u l t a t zaś je s t ta k i sam , j a k
i p rz y z a w ią z y w a n iu bu tli m u ś lin e m : — a r o m a t i m o c §ię u la tn ia ją . Je­
d y n y m d o p u s z c z a l n y m s p o s o b e m p r z y ś p ie s z e n ia ro b o ty n a l e w k i je s t z a ­
p i e k a n i e o w o c ó w z c u k r e m i s p iry tu s e m , lu b ze s p iry tu s e m s a m y m ,
w g a r n k a c h , o b l e p i o n y c h c h l e b o w e m cia s te m , w p ie c u po c h le b ie . A n i
a r o m a t o w o c u , a n i m o c sp iry tu s u n ie p r z e p a d a . W ta k i s p o s ó b się ro ­
b i ą w y b o r n e z a p ie k a n k i u k ra iń s k ie .
D o m o c n y c h n a l e w e k n a jle p ie j po z lan iu z o w o c u w ó d k i lu b s p i­
ry tu su , nasypać n a o w o c g r u b ą w a rs tw ę c u k ru , trz y m a ć b u tlę
n a s ło ń c u lub w c iep łe , cz ę s to n ią p o trz ą s a ją c , aż się c u k ie r z u p e łn i e
ro z p u ści. S y ro p te n s c e d z ić i z m ię s z a ć z u p rz e d n io z la n ą n a l e w k ą . N a
lżejsze n a l e w k i u g o to w a ć o d d z ie ln ie s y ro p z c u k r u i w o d y i d o g o r ą ­
ceg o w le w a ć s c e d z o n ą z o w o c u n a l e w k ę — n ig d y o d w r o t n i e — czyli n ig d y
n ie w l e w a ć s y r o p u d o n a le w k i. Jest to k o n ie c z n y m w a r u n k i e m o t r z y m a ­
n ia k la r o w n e g o p ły n u . G d y b y n a l e w k a j e d n a k nie b y ł a z u p e łn i e cz y sta ,
m o ż n a ją p rz e filtro w a ć , z a le ż n ie o d s t o p n i a jej z m ę tn ie n ia , p rz e z w o r e k
fla n e lo w y , p rz e z g r u b ą w a r s tw ę w a ty h ig r o s k o p ijn e j, lu b p rz e z b ib u łę .
W o b u o s t a t n i c h w y p a d k a c h , p r z e d n a ł o ż e n i e m w a ty lu b b ib u ły do l e j ­
ka, u ł o ż y ć w nim w k o ło ź d z ie b e ł k a czy stej s ło m y . G d y b y tej o s t r o ż n o ­
ści nie z a c h o w a ć , w a t a lu b b ib u ła , z la n e s ło d k im p ły n e m , p r z y l g n ą
szc z e ln ie do ś c i a n e k le jk a i filtra c ja z u p e łn i e u s t a n i e , lu b b ę d z ie b a r ­
d z o p o w o ln a , n a c z e m u c ie r p i m o c i a r o m a t n a le w k i. W w ielu w y p a d k a c h
d o d a n i e s z c z y p ty soli c y try n o w e j ( k w a s k u ) w y s ta r c z a z u p e łn i e d o s k l a ­
r o w a n i a n a le w k i.
P o k o le n i e o b e c n e t a k się śp ieszy żyć, czy też, p o d o ś w i a d c z e n i a c h
w o jn y ś w ia to w e j i re w o lu cji, t a k n ie w ie rz y w ju tro , że n ie lub i n ic r o ­
bić, co w y m a g a la t c a ły c h czasu. K ie d y j e d n a k c h o d z i o n a le w k i, to
c h o c ia ż m o ż n a , s t a r a n n ie p r z y g o to w a n e , u ż y w a ć ju ż p o kilk u m ie s ią c a c h ,

13
to j e d n a k n a j l e p s z e s ą o ne, k i e d y ro k cały, lu b n a w e t w ięc ej p o s t o j ą
n a o w o c a c h , a lb o dw a, cz y trzy l a t a ju ż z l a n e i z b u te lk o w a n e .
2 7 . N a lew k a w iś n io w a . G ą sio r, n a p e ł n i o n y b a r d z o d o jrz a łe -
m i w iśn iam i, n a la ć s p iry tu s e m , d o d a j ą c t r z e c i ą część w o d y , z a k o rk o w a ć ,
k o r e k z a la ć p a ra fin ą . G ą s io r p o s ta w ić n a s ło ń c u , g d z ie s ta ć p o w in ie n
d o p ó ź n e j jesien i, czyli d o chw ili, gdy n a o k n ie je s t ju ż z n a c z n ie z im ­
niej, niż w p o k o ju . Jeśli m a m y go zlać, w te d y r o b im y to o s tro ż ­
nie, ż e b y n a le w k i nie zm ą c ić , p o c z e m n a p o z o s t a ł y o w o c n a s y p u -
je m y c u k r u -k ry s z ta łu , licząc n a k a ż d y litr n a le w k i, a ra c z e j u p r z e d n i o
n a la n e g o p ły n u , p ó ł kilo c u k r u . G ą s io r s t a w i a m y w ciep le, c z ę s to nim
p o tr z ą s a ją c . G d y się c u k ie r z u p e łn i e ro z p u ś c i, s y ro p te n z le w a m y i m ię-
s z a m y z u p r z e d n i o z l a n ą n a l e w k ą . W ta k i s p o s ó b o t r z y m u j e m y n a l e w ­
k ę b a r d z o m o c n ą , n ie o m a l lik ier. N a s ł a b s z ą n a le w k ę , n a k a ż d y litr
z l a n e g o z w iś n i sp iry tu s u , g o t u j e m y s y ro p z p ó ł kilo c u k r u i p ó ł litra
w o d y i w g o r ą c y ten s y ro p w le w a m y n a le w k ę . Po zu p e łn e m w y­
s ty g n ię c iu m o ż n a już ją b u te lk o w a ć . C h c ą c j e d n a k m ie ć nalewrk ę p r a w ­
d z iw ie w y b o ro w ą , n a jle p ie j je s t t r z y m a ć ją n a o w o c a c h r o k c a ły i d o ­
p ie ro , g d y n a s t ę p n e w iśn ie d o jrz e ją , zlać ją.
2 8 . W iś n io w a z a p i e k a n k a . T a n a l e w k a m a tę za le tę, że d a
s ię p rz y rz ą d z ić w c ią g u j e d n e j d o b y , a je s t m im o to b a r d z o s m a c z n a
i a r o m a ty c z n a . W p o l e w a n y g a r n e k n a s y p a ć d o jr z a ły c h w is ie n d o trz e c h
ć w ie rci; w y m ie r z y ć g a r n e k i c z w a r t ą cz ę ś ć je g o z a w a r t o ś c i w s y ­
p a ć c u k r u - p u d r u , za la ć s p iry tu s e m , lu b w ó d k ą , lu b też p o p o ło w ie
s p i r y t u s e m i w ó d k ą , a to z a le ż n ie o d tego, czy m o c n ą , czy m n ie j
m o c n ą z a p ie k a n k ę m ie ć c h c e m y . S p ir y tu s nie p o w in ie n n a trz y p a lc e
d o ch o d z ić do brzegów garnka. Przykryć d obrze d o p aso w an ą p o ­
k ry w ą , o k le ić b rz eg i p e r g a m in e m , o b le p ić c a ły g a r n e k cia s te m ch le-
b o w e m i w s ta w ić n a c a ł ą n o c d o p ie c a j e s z c z e g o rą c e g o , po ra z o w y m
c h le b ie . N a z a ju trz , g d y p ie c w y sty g n ie , g a r n e k w yjąć, n a l e w k ę sce-
d z ić d o k ł a d n i e z ow o c u . Jeż eli p o t r z e b a , p rz e c e d z ić p rz e z fla n e lo w y
w o re k , p rz e z ta k iż w o r e k w y c is n ą ć re s z tę s o k u z w isien, w y m i ę s z a ć
d o b r z e t e n s o k z re s z t ą n a l e w k i i b u te lk o w a ć . W y b o r n a n a l e w k a , k t ó r ą
m o ż n a u ż y w a ć z a ra z p o z r o b ie n iu .
2 9 . R atafja w iś n io w a . S z e ś ć litró w w isien u t ł u c w ra z z p e s t ­
k a m i w k a m i e n n y m m o ź d z ie rz u , z ło ży ć d o b u tli lu b gąsiora. W r z u c ić
j e d n o d e k a c y n a m o n u , d zie się ć g o ź d z ik ó w i l a s k ę r o z łu p a n e j w z d łu ż
w a n ilji. Z a l a ć to c z t e r e m a litra m i s p iry tu s u i t r z y m a ć p rz e z m ie s ią c
n a s ło ń c u . Z r o b i ć s y ro p z tr z e c h kilo c u k r u i d w ó c h litró w w o d y .
R a t a f j ę c z y s tą z la ć , p o z o s t a ł y g ąs z c z w y c is n ą ć m o c n o p r z e z p ł ó t n o ,
o b a p ł y n y p o łą c z y ć r a z e m i w lać w g o rą c y s y ro p c u k ro w y . G d y b y
b y ł a n ie c o m ę tn a , d a ć u s t a ć się w g ąsiorz e, p o c z e m c z y s tą ra ta fję
zla ć w b u te lk i, a m ę t n ą p rz e d y s t y lo w a ć p rz e z b ib u łę .

3 0 . N a le w k a c z e r e ś n i o w a . R o b i się z b i a ł y c h lub c z e r w o ­
n y c h c z ere śn i. Z p ie r w s z y c h j e s t ła d n ie js z a , g d y ż m a śliczny, ja s n o -
z ło c is ty kolor. P o n ie w a ż c z e r e ś n ie m a j ą s m a k n ie c o m d ły , dobr'ze je s t,
z a p r a w i a ją c n a l e w k ę c u k r e m , n a k a ż d y litr p ł y n u w z ią ć so k z j e d ­
n ej -cytryny, lu b te ż d o d a ć ły ż e c z k ę od k a w y soli c y try n o w e j ( k w a ­
s k u ). Z r e s z t ą n a l e w k ę z c z e re ś n i ro b i się z u p e ł n i e t a k s a m o , j a k n a ­
l e w k ę z wiśni.

14
 31. Z a p ie k a n k a z c z e r e ś n i. R o b i s ię t a k s a m o , j a k z w iś n i,
p o n ie w a ż je d n a k c z e re ś n ie są d u ż o s ło d s z e , b ie r z e s ię d o n ie j o p o ło w ę
m n ie j c u k r u , lu b te ż , o ile te o w o c e je d n o c z e ś n ie d o jr z e ją , d o d a je
s ię d o c z e re ś n i t r z e c ią c z ę ś ć b ia ły c h m a lin , lu b b ia ły c h p o r z e c z e k .
Z a p ie k a n k a z c z e r e ś n i je s t b a r d z o a r o m a ty c z n a i, o ile je s t r o b io n a
z c z e r e ś n i b ia ły c h , m a ś lic z n y , ja s n o - z ło c is t y k o lo r .

3 2 . N a le w k a m a lin o w a . N a n a le w k ę m a lin o w ą b ie r z e s ię
m a l in y le ś n e , ja k o a r o m a ty c z n ie js z e . P o n ie w a ż m a l in y są b a r d z o s o ­
c z y s te i n ie m a ją , j a k o w o c e p e s tk o w e , z ia r n e k , z k t ó r y c h tr z e b a w y ­
c ią g a ć a r o m a t, w y s t a r c z y tr z y m a ć je z a la n e a lk o h o le m t y d z ie ń n a jw y ż e j.
D łu ż s z e t r z y m a n ie te j n a le w k i n a s ło ń c u u je m n ie w p ły w a n a je j k o lo r .
P o z la n iu n a le w k i, z a p r a w ia s ię j ą je d n y m z p o d a n y c h w y ż e j s p o s o b ó w —
a lb o z a s y p u ją c p o z o s t a ły o w o c c u k r e m ( w t a k im r a z ie o w o c e , p o
z la n iu s y r o p u , n a le ż y d o s k o n a le w y c is n ą ć p r z e z f la n e lo w y w o r e k ) —
b ą d ź te ż z a p r a w ia ją c n a le w k ę g o t o w y m s y r o p e m c u k r o w y m .

3 3 . N a le w k a p o z io m k o w a . N a le w k a ta je s t w y b o r n a w s m a k u ,
m a ś lic z n y k o l o r i o r y g in a ln y a r o m a t. N a le ż y n a n ią b r a ć p o z io m k i
z a ra z p o z e b r a n iu , u ż y w a ć t y l k o p o z io m e k le ś n y c h , g d y ż o g r o d o w e ,
t a k z w a n e r e m o n tu ją c e lu b m ie s ię c z n e , są m a ło a r o m a ty c z n e . P o z io m k i
z a le w a s ię p ó ł n a p ó ł s p ir y tu s e m z w ó d k ą i t r z y m a g ą s io r z n ie m i n a
s ło ń c u w y r a ź n ie t y l k o 2 4 g o d z in y . G d y b y ś m y t r z y m a l i g o d łu ż e j, n a ­
le w k a o d z ia r n e k p o z io m e k n a b ie r z e n ie p r z y je m n e j g o r y c z y ; to s a m o
b ę d z ie , je ś li u ż y je m y p o z io m k i n ie z b y t ś w ie ż e , a n a w e t ta k ie , c o c z a s
d łu ż s z y p o z e b r a n iu p o s ta ły . N a le w k ę z la ć , s o k z p o z o s t a ły c h p o z io ­
m e k p r z e z g ę s ty m u ś lin w y c is n ą ć . N a l i t r te g o p ł y n u u g o to w a ć s y r o p
z p ó ł k i l o c u k r u i s z k la n k i w o d y , d o g o rą c e g o w la ć n a le w k ę , je d n o ­
c z e ś n ie w s y p u ją c ły ż e c z k ę o d k a w y s o li c y t r y n o w e j ( k w a s k u ) . T o o s ta t n ie
je s t k o n ie c z n e d la z a c h o w a n ia ła d n e g o k o lo r u . P o s ta w ić n a lo d z ie , a b y
ja k n a jd o k ł a d n ie j i p r ę d k o z a s tu d z ić n a le w k ę . J a k n a jp r ę d z e j b u te lk o w a ć ,
k o r k o w a ć i k o r k i z a le w a ć p a r a f in ą . P r z e c h o w y w a ć w c ie m n e m m ie js c u .

3 4 . N a le w k a m ię s z a n a . W d u ż y g ą s io r w la ć t r z y l i t r y s p i­
r y t u s u , w s y p y w a ć w e ń k o le jn o p o d w ie s z k la n k i p o z io m e k , m a lin ,
t r u s k a w e k ( s ło d k ic h , a n a n a s o w y c h ) i lis t k ó w c u k r o w e j r ó ż y ( c e n t y f o l ji ) ,
b e z ż ó łt y c h k o n iu s z c z k ó w . N a k o n ie c w r z u c ić d w ie n ie d u ż e c y t r y n y ,
p o k r a ja n e w p a s y ( p o o d r z u c e n iu z ia r n ) . P o s ta w ić to w s z y s tk o n a t r z y
ty g o d n ie n a s ło ń c u . P o u p ły w ie te g o c z a s u n a le w k ę z la ć , o w o c e w y ­
c is n ą ć p r z e z p ł ó t n o ; je ś li te n d r u g i p ł y n n ie d o ś ć c z y s ty , p r z e f il t r o w a ć g o .
N a k a ż d y l i t r te j n a le w k i w s y p a ć p ó ł k i lo c u k r u , z a la ć n a le w k ą i p o ­
n o w n ie g ą s io r p o s ta w ić n a s ło ń c u , n a t r z y t y g o d n ie . C z ę s to p o tr z ą s a ć
g ą s io r e m , a b y p r z y ś p ie s z y ć r o z p u s z c z e n ie s ię c u k r u . G d y s ię c a ły d o ­
k ł a d n ie r o z p u ś c i, n a le w k ę p r z e la ć d o b u t e le k , z a k o r k o w o ć i k o r k i z a ­
la ć p a r a fin ą .

3 5 . N a le w k a m ię s z a n a , u k r a iń s k a . D w a k i l o w is ie n c z a r ­
n y c h , k i l o p o r z e c z e k c z e r w o n y c h i k i l o m a lin , n a jle p ie j le ś n y c h , u g n ie ś ć
d o s k o n a le d r e w n ia n ą ły ż k ą n a m is c e , lu b , c o le p ie j, u tr z e ć w a łk i e m
w m a k u trz e . G d y o w o c u t a r t y p o s to i p ię ć d o s z e ś c iu g o d z in , w y c is n ą ć
s o k p rz e z p ra s ę ( m o ż e b y ć p ra s a o d J u p ite r a ) , p r z e c e d z ić i z w a ż y ć .
I le b ę d z ie s o k u , t y le w z ią ć n a w a g ę d o b r e j, m o c n e j w ó d k i. Z m ię s z a ć
z s o k ie m . D o d a ć ta k ą s a m ą ilo ś ć f i l e b y ł o s o k u ) c u k r u tłu c z o n e g o

15
( n ie k r y s z t a łu ) , n a k o n ie c w r z u c ić , n a k a ż d y l i t r p ły n u , c z t e r y u t łu c z o n e
g o r z k ie m ig d a ły , la s k ę c y n a m o n u i c z te r y g o ź d z ik i. G ą s io r z a w ią z a ć
m o k r y m p ę c h e r z e m , lu b te ż z a k o r k o w a ć i k o r e k z a la ć p a r a f in ą . Po­
s ta w ić n a s ło ń c u , c o d z ie n n ie p o tr z ą s a ć g ą s io r e m , a b y p r z y ś p ie s z y ć r o z ­
p u s z c z e n ie s ię c u k r u . P o s z e ś c iu t y g o d n ia c h je s t g o to w a . P r z e la ć d o
b u t e le k , z a k o r k o w a ć i p r z e c h o w y w a ć , j a k w s z y s t k ie n a le w k i.

36. Nalewka morelowa. N a ło ż y ć w ię c e j, n iż p o ło w ę g ą s io r a

lu b s ło ja o d W e c k a d o jr z a łe m i m o r e la m i, w s y p a ć p o ło w ę ic h w a g i c u k r u -
k r y s z t a łu i z a la ć d o b r ą w ó d k ą , d o d a ją c d o n ie j n a k a ż d y l i t r , s z k la n k ę
s p ir y t u s u . G ą s io r , s z c z e ln ie z a k o r k o w a n y , lu b s łó j z a m k n ię t y , j a k d o g o ­
t o w a n ia k o m p o t ó w , w y s t a w ić n a t r z y t y g o d n ie n a d z ia ła n ie s ło ń c a , c z ę s to
n im p o tr z ą s a ją c , a b y s ię c u k ie r r o z p u ś c ił. P o tr z e c h ty g o d n ia c h n a ­
l e w k ę z la ć i z b u t e lk o w a ć . P o n ie w a ż m o r e le w n a s z y m k lim a c ie n a le ż ą
d o k o s z t o w n ie js z y c h o w o c ó w , n a le ż y z r o b ić g ę s ty s y r o p c u k r o w y , j a k
n a k o n f i t u r y , z im n y m z a la ć m o r e le , p r z e ło ż o n e d o z w y k łe g o ju ż s ło ja ,
o b w ią z a ć g o p ę c h e r z e m i p r z e n ie ś ć d o ś p iż a r n i. P o m ie s ią c u m o r e le
te m o ż n a p o d a w a ć w r a z z s y r o p e m , ja k o „ p o u s s e - c a f e “ , z a m ia s t l i k i e r u
d o c z a rn e j k a w y .

37. Nalewka brzoskwiniowa. R o b i s ię t a k s a m o , j a k m o ­

r e lo w a , b io r ą c n a n ią t y l k o n a jb a r d z ie j d o jr z a łe , a n a w e t p r z e jr z a łe
b r z o s k w in ie . P o z la n iu z n ic h g o to w e j n a le w k i, n a o w o c e n a le w a s ię
g ę s te g o , o s tu d z o n e g o s y r o p u c u k r o w e g o i u ż y w a s ię ic h , j a k i m o r e li,
n a e le g a n c k ie „ p o u s s e - c a f e “ d o c z a r n e j k a w y .

38. Nalewka na dwa rodzaje śliwek. G ą s io r n a p e łn ić d o

tr z e c h ć w ie r c i j a k i e m i k o l w i e k b a r d z o d o jr z a łe m i ś l iw k a m i ( n a j le p ­
sze są j e d n a k d o b r e , s o c z y s te w ę g ie r k i) , z a la ć w ó d k ą , s p ir y tu s e m ,
l u b p ó ł n a p ó ł s p ir y t u s e m i w ó d k ą , s z c z e ln ie z a m k n ą ć i t r z y m a ć n a
s ło ń c u lu b w c ie p le d o n o w e g o r o k u . W p o c z ą tk u g r u d n ia ta k ą ż s a m ą
ilo ś ć z w y k łe j w ó d k i n a la ć n a f r a n c u s k ie , s u s z o n e ś l iw k i, b io r ą c ic h d z ie ­
s ię ć d e k a n a l i t r w ó d k i. T r z y m a ć tę w ó d k ę , s z c z e ln ie z a k o r k o w a n ą , c a ł y
c z a s w c ie p le . P o p ie r w s z y m s ty c z n ia z la ć o b a p ł y n y r a z e m i z a p r a ­
w ić c u k r e m , a r a c z e j s y r o p e m , z r o b io n y m z p ó l k i l o c u k r u i s z k la n k i
w o d y n a k a ż d y l i t r w ó d k i. Ś l i w k i s u s z o n e m o c n o w y c is n ą ć p r z e z p łó t n o
i d o d a ć d o n a le w k i. Ś l i w k i ś w ie ż e z a s y p a ć g r u b o c u k r e m , tr z y m a ć
w c ie p le , c z ę s to p o tr z ą s a ją c g ą s io r e m . G d y c a ły c u k ie r s ię ro z p u ś c i,
z la ć p ł y n i d o d a ć d o n a le w k i, lu b u ż y w a ć g o , j a k l e k k i l i k i e r d o k a w y .

39. Nalewka jarzębinowa. D o b r z e p r z e m a r z n ię t e ja r z ę b in y

u p ie c w p ie c u lu b p o d b la c h ą , u w a ż a ją c , a b y s ię n ie p r z y p a l i ł y . S y p a ć
w a r s t w a m i w g ą s io r, p r z e s y p u ją c r z ę d y ja r z ę b in y c u k r e m - k r y s z t a łe m .
C u k r u n a k i l o ja r z ę b in y b r a ć p ó ł k i lo . N a k a ż d e k i l o ja r z ę b in y w c is n ą ć
s o k z c a łe j c y t r y n y . G d y s ię rt a k n a s y p ie c u k r u i o w o c u t r z y ć w ie r c i
g ą s io ra , n a la ć d o p e łn a z w y k łą , d o b r ą w ó d k ą T r z y m a ć w c ie p le p a rę
m ie s ię c y i w ię c e j, a ż s ię c a ł y c u k i e r r o z p u ś c i N a le w k ę z la ć , j a r z ę b in y
u g n ie ś ć w a łk ie m w m a k u t r z e i p r z e z g ę s te p ł ó t n o s o k z n ic h w y c is n ą ć .
J e ś li s o k te n n ie d o ś ć k l a r o w n y , p r z e f ilt r o w a ć g o p r z e z b ib u łę i z łą c z y ć
z re s z tą n a l e w k i . P r z e c h o w y w a ć m o c n o z a k o r k o w a n ą W s u c h e j ś p iż a r n i.

40. Nalewka gruszkowa. N a tę n a le w k ę n a le ż y b r a ć g r u s z k i

n a jb a r d z ie j a r o m a ty c z n e i s o c z y s te , w s z e lk ie g o r o d z a ju b e r y , z d r o b -

16
n y c h g a tu n k ó w d o s k o n a łe są ja ło w c ó w k i. G ru s z e k n ie o b ie ra ć z ł u ­
pin, u s u n ą ć ty lk o s z y p u łk ę i o g o n e k . G ru sz k i p o k ra ja ć w k o stk ę , z a ­
c h o w u ją c w sz y stk ie ziarn k a, k tó re d o d a ją a ro m a tu . G ru s z k i k ra ja ć
s re b rn y m lu b z ło c o n y m n o ż y k ie m , a b y n ie p o c z e rn ia ły , co d a ło b y b rz y d k i
k o lo r n a le w c e . T r z y ćw ierci g ą sio ra n a p e łn ić g ru sz k a m i, n a la ć d o p e ł n a
s p iry tu s e m c zy sty m (g ru szk i d a ją m a s ę w ła s n e g o so k u , w ó d k a w ięc
b y ła b y z b y t le k k a ), z a k o rk o w a ć szczeln ie, trz y m a ć , d o p ó k i c ie p ło , n a
o k n ie, n a s ło ń c u , p o te m b lisk o p ie c a lu b b la c h y . D o p ie ro w io sn ą n a ­
l e w k ę z la ć , g r u s z k i o b f i c i e z a s y p a ć c u k r e m . P o t r z ą s a ć c z ę s t o b u t l ą , a b y
się c u k ie r ro z p u śc ił. P o s c e d z e n iu p o w tó rn e m , g ru sz k i je sz c z e m o c n o
w y c i s n ą ć w e f l a n e l o w y m w o r k u ; je ś li t e n o s t a t n i p ł y n b ę d z i e n i e c o
m ę tn y , p rz e filtro w a ć go p rz e z b ib u łę , p o c z e m w s z y s tk ie trzy p ły n y p o ­
ł ą c z y ć , z b u t e l k o w a ć i z a c z ą ć u ż y w a ć d o p i e r o n a s t ę p n e j j e s i e n i , c z y li
w r o k p o z a la n iu .
41. N a l e w k a j e ż y n o w a . M a p r z y j e m n y , o r z e ź w i a j ą c y s m a k
i ł a d n y k o l o r , b r a k je j j e d n a k a r o m a t u . T o te ż p r z y z a p r a w i a n i u jej
c u k r e m n a le ż y n a k a ż d ą p ó łlitro w ą b u te lk ę d o d a ć j e d n ą k ro p lę o lejk u
m ig d a ło w e g o . W te d y do z łu d z e n ia b ęd zie p rz y p o m in a ła n a le w k ę w i­
ś n io w ą . R o b i się ją z u p e łn ie ta k sam o , ja k n a le w k ę m a lin o w ą , z a c h o ­
w u j ą c te s a m e p r o p o r c j e o w o c u , a l k o h o l u i c u k r u .
4 2 . N a le w k a z c z a r n y c h p o r z e c z e k . N a jle p s z a ze w s z y s t­
k i c h n a l e w e k , j e d n a k w P o l s c e m n i e j u ż y w a n a , n iż n a U k r a i n i e i w R o s ji
C h c ą c ją zro b ić rz e c z y w iśc ie d o b rą , n a le ż y ju ż w i o s n ą p r z y r z ą d z i ć
w ó d k ę n a m ło d y c h liściach i zielo n y ch g a łą z k a c h czarn ej p o rz e c z k i
j a k p o w i e d z i a n o w d z i a l e w ó d e k ( L i s t o w k a — N r. 20). D o j r z a ł e , a n a w e t
n ie c o p rz e jrz a łe c z a rn e p o rz e c z k i w sy p a ć do g ąsio ra p ra w ie do p e łn a ,
p o c z e m z a l a ć c z y s t y m s p i r y t u s e m p o p o ł o w i e z l i s t o w k ą . N ie m a j ą c j e d ­
n a k tej w ó d k i , a l b o n ie m o g ą c jej z r o b i ć w m i e ś c i e , m o ż n a z a m i a s t
n ie j d o d a ć d o s p i r y t u s u p o ł o w ę z w y k ł e j w ó d k i . D o b r z e z a k o r k o w a n ą
b u tlę p o sta w ić n a sło ń c u n a m iesięcy p a rę , p o c z e m zlew ać n a le w k ę ,
z a s y p y w a ć c u k r e m p o z o s t a ł e o w o c e itd., j a k p o w i e d z i a n o p r z y n a l e w c e
w iśn io w ej. Już je sie n ią teg o ż ro k u n a le w k a ta je st b a rd z o sm a c z n a .
C h c ą c je d n a k m ie ć p ra w d z iw ie w y b o ro w ą , n a le ż y ją ro k c ały w y trz y ­
m a ć n a o w o c a c h i d o p ie ro po ro k u z a p ra w ia ć. P o c z e m , sto jąc ju ż ro z ­
l a n a w b u t e l k i , p r z e t r a w i a s ię i z l a t a m i s t a j e się c o r a z s m a c z n ie js z a _
4 3 . N a l e w k a a g r e s t o w a . U ż y w a s ię n a n i ą c z e r w o n e g o , d o j ­
r z a łe g o ag re stu . S p e c ja ln y c h ż a d n y c h z a le t n ie p o sia d a . P o n ie w a ż a g re ­
sto w i b r a k a ro m a tu , n ależy d o d a ć , z a p ra w ia ją c n a le w k ę , n a k a ż d ą b u te lk ę
k r o p l ę o l e j k u m i g d a ł o w e g o , c y t r y n o w e g o , lu b p a r ę k r o p e l e s e n c j i a n a ­
n a s o w e j . T e n o s t a t n i z a p a c h m o ż e n a w e t n a j l e p i e j d o n ie j p a s u j e , n ie
w sz y sc y je d n a k go lu b ią, u w a ż a ją c , że p r z y p o m in a la n d r y n k i. P o z a te m
p o s t ę p u j e się z a g r e s t e m , j a k z c z e r e ś n i a m i . N a l e ż y o b c i ą ć n o ż y c z k a m i
sz y p u łk i i o g o n k i o w o cu . P ie rw sz e z a m ą c ą p łyn, d ru g ie d a ją n ie p o tr z e b n ą
cierpkość.
4 4 . N a le w k a d e r e n io w a . N a le ż y n a n ią b ra ć d e re ń n a jb a r ­
d z i e j d o j r z a ł y . P r z y r o b o c i e o w o c t e n t r a k t u j e s ię z u p e ł n i e t a k s a m o ,
j a k w i ś n i e , i r o b i s ię t a k s a m o z n i e g o n a l e w k ę z w y c z a j n ą , r a t a f j ę lu b
z a p ie k a n k ę . W y k w in tn ą d e r e n ió w k ę m o ż n a o trz y m a ć , trz y m a ją c ją ro k
c a ły n ie z le w a n ą z o w o c u i d o p ie ro n a stę p n e j je sie n i z a p ra w ia ją c c u ­
k r e m . Z l a n a w b u t e l k i d e r e n i ó w k a z l a t a m i s t a j e s ię c o r a z s m a c z n i e j s z a .

17
 45 . N a le w k a t r u s k a w k o w a . C h c ą c m i e ć s m a c z n ą i a r o m a ­
t y c z n ą n a l e w k ę t r u s k a w k o w ą , u ż y w a się n a n i ą s t a r o ś w i e c k i c h , d r o b n y c h
tr u s k a w e k a n a n a s o w y c h , g d y ż z r o b io n a z d u ż y c h tru s k a w e k ty p u „w ik -
t o r j i “, m i a ł a b y t y l k o ł a d n y k o l o r i k w a s e k , b e z n a j c e n n i e j s z e g o z a p a c h u
o w o c u . M o żn a te ż o b a g a tu n k i tr u s k a w e k b ra ć po p o ło w ie: p ie rw sz e
d a d z ą a r o m a t , d r u g i e — k o l o r . R o b i się t ę n a l e w k ę t a k s a m o , j a k p o z i o m ­
k o w ą i ta k sa m o trz y m a n a la n ą n a o w o c e ty lk o d w a d z ie ś c ia c z te ry g o ­
d zin y , co je st d o sta te c z n e , ab y w y c ią g n ą ć c a ły s m a k i sok z ow ocu.
P rz y d łu ż s z e m trz y m a n iu d ro b n e ziarn k a, p o k ry w a ją c e tru sk a w k i, d a ły b y
n a le w c e n ie p o trz e b n ą goryczkę.
4 6 . N a le w k a Z Ż ó ra w in . Ł a d n a w k o l o r z e i b a r d z o o r z e ź ­
w i a j ą c a . U ż y w a s ię n a n i ą d o b r z e p r z e m a r z n i ę t y c h Ż ó ra w in , c z y li n a ­
s t a w i a s ię j ą z i m ą , k i e d y i n n y c h o w o c ó w n i e m a . Z a l a n e s p i r y t u s e m
Ż ó r a w in y t r z y m a s ię w d o b r e m c i e p l e , n a j l e p i e j n i e d a l e k o b l a c h y k u ­
c h e n n e j . P o d w ó c h t y g o d n i a c h p ł y n się z l e w a , Ż ó r a w i n y p o z o s t a ł e u c i e r a
w a ł k i e m w m a k u t r z e , w y c i s k a p r z e z f l a n e l o w y w o r e k , p ł y n t e n f i ltr u je ,
łą c z y ra z e m o b a p ły n y i z a p ra w ia sy ro p e m c u k ro w y m , ja k in n e n alew k i.
P o n i e w a ż Ż ó r a w i n y w ł a s n e g o z a p a c h u n ie p o s i a d a j ą , d o b r z e j e s t n a
k a ż d ą b u te lk ę d o d a ć k r o p lę o le jk u m ig d a ło w e g o . C z y n n o ś ć tę n a le ż y
w y k o n a ć , w le w a ją c o le je k d o g o rą c e g o sy ro p u . O le je k , w la n y d o sp iry ­
tu su, m ó g łb y z a m ącić n a le w k ę .
47. N a le w k a w e d w a d z i e ś c i a c z t e r y g o d z in y . M a li n , t r u ­
s k a w e k , p o z io m e k , czereśni, lu b w isie n n a s y p a ć do b u te le k , k a ż d y g a ­
tu n e k o d d z ie ln ie , lu b m ię s z a ją c k ilk a razem ; b u te lk i z a k o rk o w a ć , o d ru -
to w a ć , lu b z a w ią z a ć k o rk i s z p a g a te m . B u telk i u s ta w ić w k o tle n a w a r ­
s t w i e s i a n a , p r z e ł o ż y ć n i e m , a b y s ię n i e u d e r z a ł y , z a l a ć w o d ą , p o s t a ­
w i ć n a o g n iu . G o t o w a ć p ó ł t o r e j g o d z i n y o d c h w i l i z a g o t o w a n i a ; z d j ą ć
k o c io ł z o g n ia, d a ć b u te lk o m o s ty g n ą ć z u p e łn ie , n ie w y jm u ją c z w o d y .
P r z y g o t o w a ć g ę s t y s y r o p ( s z k l a n k a w o d y n a k ilo k ry sz ta łu ,). S o k , k t ó r y
s ię u f o r m o w a ł w b u t e l k a c h , s c e d z i ć , n a t y c h m i a s t m i ę s z a ć w t a k i e j
p ro p o rcji; d w ie szk lan k i soku, sz k la n k a sy ro p u , d w ie sz k la n k i sp iry tu su .
C h c ą c m i e ć n a l e w k ę lż e js z ą : d w i e i p ó ł s z k l a n k i s o k u , s z k l a n k a s y r o p u
i p ó łto re j szk lan k i sp irytu su . B u te lk o w a ć n a ty c h m ia st i k o rk o w a ć , a b y
n ic n ie u tra c ić z w y b o rn e g o a r o m a tu o w o có w .

18
 LIKIERY
Z n a c z n i e m o c n ie js z e i s ło d s z e o d n a l e w e k , s p e c ja ln ie c e n n e ,
je ż e li są ro b i o n e w d o m u , g d y ż k u p n e , p r z e w a ż n i e z a p r a w i a n e o stre-
m i c h e m ik a lja m i, b a r d z i e j o d in n y c h n a p o i s ą s z k o d liw e d l a zd ro w ia .
P rzy d o m o w y m w y ro b ie lik ie ró w n a le ż y u ż y w a ć tylko o w o c ó w , w yk o-
rz > stu ją c ich w y b o r n y a r o m a t i d o d a ją c , w ra z ie p o trz e b y , t y c h ty lk o
k o r z e n i lu b o le jk ó w , k t ó r y c h u ż y w a m y d o p o t r a w i k t ó r e u w a ż a m y za
z u p e łn i e n ie s z k o d liw e . G ę s to ś ć , w ła ś c iw ą lik ie ro m , s t a n o w i ą c ą ich c e c h ę
c h a r a k t e r y s ty c z n ą , o t r z y m u je m y w s p o s ó b z u p e łn i e p ro sty , a co g łó w n e ,
d l a z d r o w ia n ie s z k o d liw y , d o d a j ą c d o s y ro p u c u k r o w e g o n i e d u ż ą ilość
(n a jw y ż e j d w a d z i e ś c i a d e k a n a kilo c u k r u ) s y ro p u k a r to f la n e g o . W s z e l ­
k ie p r ó b y d o d a w a n i a g licery n y , o k tó re j ty le n ie ty lk o s ły s z a ła m , lecz
i c z y ta ła m w r ó ż n y c h g o s p o d a r s k i c h k s ią ż k a c h , z a w s z e się u m n ie k o ń ­
c z y ły fatalnie: z a m ą c e n i e m i z e p s u c i e m likieru; s y ro p zaś k a r to f la n y
z a w s z e d z i a ł a ł n ie z a w o d n ie , n ie z m ie n ia ją c ani sm a k u , a n i k o lo ru , a n a ­
d a j ą c ty lk o p o ż ą d a n ą g ęstość. D o d a j e się go zw y kle, g o tu ją c s y ro p
z c u k r u z w o d ą . N a le ż y p rz y te m u w a ż a ć , a b y g o to w a ć t e n s y ro p w du-
ż e m n a c z y n iu , g dy ż s y ro p k a r to f la n y p rz y z a g o to w a n iu b a r d z o się p ien i
i c a ły p ł y n m o ż e w y k ip ie ć . D ru g i d o b ry d o d a t e k do likieru s ta n o w i
só l c y t r y n o w a (k w a s e k ). M a ły k a w a ł e k , w ie lk o ś c i z i a r n k a g ro c h u , w r z u ­
c o n y d o b u te lk i lik ie ru n i e z b y t k la ro w n e g o , o c z y s z c z a go m o m e n ta ln ie .
N ie n a le ż y ty lk o k w a s k u w rz u c a ć do s y ro p u , b o o ile o p ró c z c u k r u
m a m y już w n im s y ro p k a rto fla n y , z b u r z y m y p ł y n g w a łt o w n i e i c a ło ś ć
u c ie c z e n a m z ro n d la.
P rz y s t a r a n n e m p r z y r z ą d z a n iu lik ie ró w m o ż e m y o trz y m a ć n a p o j e
d o m o w e , w n ic z e m n ie u s t ę p u j ą c e k u p n y m k ra jo w y m , a n a w e t z a g r a ­
n ic z n y m , a ja k o z r o b io n e ze z n a n y c h n a m p r o d u k t ó w — g w a r a n t u j ą c e
n i e s z k o d l i w o ś ć ich d la zdro w ia. L ik ie ry m o g ą sta ć latam i, n ie z m i e n i a ­
j ą c się w c ale, n i e k t ó r e n a w e t z nich , sz c z e g ó ln ie j o w o c o w e , ta k j a k n a ­
le w k i — z w ie k ie m s t a j ą się co ra z lep sze .
4 8 . Cherry-brandy. L ik ie r w iśniow y. Z a m i a s t k w a s k o w y c h
w isien, j a k i c h u ż y w a m y n a n a le w k ę , n a lik ie r te n b ie r z e m y d u ż e , s ło d ­
k ie w iśn ie łu tó w k i, h is z p a n k i, m o re lo w e , cz y j a k i e k o l w i e k in n e s o ­
c z y s te i w c z e s n e . P ra w ie d o p e ł n a n a s y p a n y g ą sio r w is ie n z a le w a m y
cz y s ty m s p iry tu s e m i t rz y m a m y d o b r z e z a k o r k o w a n y n a s ło ń c u , cz ę s to
o b r a c a j ą c co ra z to w i n n ą s t r o n ą k u o k n u , a b y j a k n a d o k ł a d n i e j s o k
z w isien w y c ią g n ą ć . P o d w ó c h m ie s ią c a c h s p iry tu s z le w a m y , n a
w iśn ie n a s y p u j e m y tyle c u k ru , ile p o m i ę d z y n ie w e jd z ie , z a k o rk o w u -
j e m y z n ó w gąsior, s ta w ia m y n a s ło ń c u i c o d z ie n n ie p o t r z ą s a m y nim
k ilk a razy, a b y p rz y ś p ie s z y ć ro z p u s z c z e n ie c u k r u . G d y c u k ie r c a ły się
ro z p u ś c i, z le w a m y t e n p ły n , łą c z y m y go ze z la n y m u p r z e d n i o i d o d a ­
j e m y n a k a ż d y litr teg o lik ie ru s p o r ą ły ż k ę k a r to f la n e g o s y ro p u , roz-

19
p u s z c z o n e g o w p a r u ł y ż k a c h w o d y . Jeżeli c h c e m y m ie ć j e s z c z e b a r d z i e j
a r o m a t y c z n y lik ier, m o ż e m y , n a l e w a j ą c s p iry tu s n a w iśn ie, u t ł u c k i l k a ­
n a ś c ie p e s t e k w iś n io w y c h i b i a ł e zia rn k a , w y ję te z nich, w rz u c ić d o
g ą s io ra . J e s t to j e d n a k z w y k le z b y te c z n e ; lik ie r j e s t i b e z teg o b a r d z o
a r o m a t y c z n y . P o z o s t a ł e w g ą s io rz e w iś n ie m o ż n a je s z c z e ra z z a la ć g ę ­
s ty m c u k r o w y m s y r o p e m i u ż y w a ć a lb o j a k o „ p o u s s e - c a fe " , lub te ż
s y ro p e m , n a n i c h n a s t a ł y m , s ło d z ić g o rs z e n alew k i.
4 9 . A p r i c o t- b r a n d y . A n g ie ls k i lik ie r m o re lo w y . R o b i się z u ­
p e ł n i e t a k s a m o , j a k w iś n io w y . M o ż e m y te ż k i l k a n a ś c ie z ia r n e k , w y b r a ­
n y c h z p e s t e k m o re li, u t ł u c i w rz u c ić d o g ą s io ra z o w o c e m , z a la n y m
s p iry tu s e m . Jeśli z le je m y s p iry tu s p o p a r u m ie s ią c a c h , o t r z y m a m y lik ie r
z ło c is ty , j a k m ió d lip co w y . C h c ą c m ie ć lik ie r t e g o ż k o lo ru , co o r y g in a l­
ny a n g ie ls k i a p r ic o t - b r a n d y , m u s i m y trz y m a ć go ro k n a o w o c a c h . P o
r o k u d o p i e r o n a b i e r z e k o lo r u c ie m n e g o , j a k k o n ja k . C h c ą c p rę d z e j
m ie ć c ie m n y likier, m o ż e m y go z l e k k a z a k o lo r o w a ć c u k r e m , zru m ie n io -
n y m n a k a r m e l, b a r d z o j e d n a k o stro ż n ie , a b y n ie b y ło p o s m a k u p a l o ­
n e g o c u k ru , k tó r y b y n a m t e n d o s y ć k o s z to w n y lik ie r z e p s u ł.
5 0 . P e a c h - b r a tld y . A n g ie ls k i lik ie r b rz o s k w in io w y . P o n ie w a ż
b r z o s k w in ie z j e d n e j s tr o n y s ą w n a s z y m k lim a c ie o w o c e m b a r d z o
k o s z to w n y m , z d ru g ie j— m a j ą w y b o r n y a r o m a t i d u ż o so k u , nie p o t r z e ­
b u j e m y ich b r a ć n a lik ie r t a k d u ż o , j a k in n e g o o w o c u . P ó ł g ą s io ra
b r z o s k w i ń n a p e ł n y g ą s io r s p iry tu s u z u p e łn i e w y s ta rc z y ; n a le ż y ty lk o
b r a ć o w o c ja k n a j b a r d z i e j d o jrz a ły . K ilk a, lu b k ilk a n a ś c ie p e s t e k tr z e b a
u t ł u c i z i a r n a w rz u c ić d o g ą s io r a z b rz o s k w in ia m i. D a le j się p o s t ę p u j e
t a k sa m o , j a k p rz y w y ro b ie lik ie ru w iś n io w e g o , lu b m o re lo w e g o . C h c ą c
o tr z y m a ć k o lo r lik ie ru c ie m n y , w ła ś c iw y p r a w d z i w e m u a n g ie ls k ie m u
p e a c h - b r a n d y , lu b f r a n c u s k ie j „ A r d i n e " , k t ó r a je s t też lik ie re m b r z o ­
s k w in io w y m , m u s im y tr z y m a ć sp iry tu s n a o w o c a c h r o k ca ły , lu b te ż —
co d a je w y b o r n y r e z u l t a t — p o z la n iu go, z m ię s z a ć p o p o ło w ie ze s p iry ­
tu s e m , n a l a n y m n a d o b r z e d o j r z a ł e w ę g ie rk i. Z a p a c h p e s t e k je s t p r a ­
w i e . i d e n ty c z n y ; b r z o s k w in ie d a d z ą a r o m a t o w o c u , śliw ki — śliczny,
c ie m n y k o lo r. Z a p r a w i a j ą c likier, n ie z a p o m n i e ć d o d a ć d la g ę s to ś c i
s y r o p u k a r to f la n e g o . B rz o s k w in ie p o z o s ta łe , p o r o z p u s z c z e n iu n a n ic h
c u k r u , z a la ć g ę s ty m u l e p e m c u k r o w y m i p o d a w a ć t a k sam o , j a k m o ­
rele, ł u t o w e w iśnie, ró ż n e g a t u n k i ś liw e k — o d d z ie ln ie , lu b m ię s z a n e ,
j a k o e l e g a n c k i e „ p o u s s e - c a fe " d o p o o b ie d n ie j c z a rn e j kaw y.
51. L ik ier C r ć m e d 'A lla s c h . L ik ie r k m i n k o w y , u n a s p o d a ­
w a n y n ie ra z p o m i ę d z y w ó d k a m i — z a p r z y k ł a d e m n i e m c ó w — w e F ra n c ji
u w a ż a n y j e d y n i e za lik ie r d e s e r o w y i u ż y w a n y p rz y c z a rn e j k a w ie . Jest
to lik ie r c h y b a n a j ł a t w i e j s z y d o w y k o n a n ia . S ie d e m d z i e s i ą t p ię ć d e k a
c u k r u i d w a d z i e ś c i a d e k a s y r o p u k a r to f la n e g o z a g o to w a ć z litre m w o d y ,
o d s t a w i ć o d ognia; d o g o r ą c e g o s y r o p u w la ć litr s p iry tu s u , j e d n o c z e ś n i e
w rz u c ić w e ń k a w a ł e k c y try n o w e j soli, ro z m ia ru d u ż e g o z ia r n a fasoli
(jeśli k w a s e k w p ro s z k u , w s y p a ć m a ł ą ły ż e c z k ę o d k a w y ). D o g o r ą c e g o
p ły n u , lu b je s z c z e lep iej d o s y r o p u p r z e d w la n ie m s p iry tu s u — gd y ż to
b a r d z ie j g w a r a n t u j e cz y s to ś ć p ł y n u — w la ć p ię ć ( w y r a ź n i e p i^ ć ) k r o p e l
o le j k u k o n j a k o w e g o i ty le ż o le jk u a n y ż o w e g o . P r z y k r y ć r o n d e l p ł ó t ­
n e m , z ło ż o n e m w k ilk o ro , a b y się a r o m a t h ie u lo tn ił. G d y o s ty g n ie , w la ć
d o b u t e l e k i z a k o r k o w a ć . P o tr z e c h ty g o d n i a c h u ży w ać. W s m a k u i a r o ­
m a c i e n ie u s t ę p u j e p r a w d z i w e m u likierow i „ C r e m e d ’A l l a s c h " , w y r a ­
b i a n e m u w d o b r a c h A lla s c h , n i e d a l e k o R ygi, n a o b e c n e j Ł o tw ie.

20
 5 2 . L ik ier A b ric o tin e . F ra n c u s k i lik ie r m o re lo w y — różni się
n ie c o k o lo re m i s m a k ie m o d sw e g o a n g ie ls k ie g o p o b r a ty m c a . W i ę c
p r z e d e w s z y s tk i e m b ie rz e się n a ń z n a c z n ie m n iej m oreli: p ó ł b u tli
o w o c u n a p e ł n ą b u t l ę s p iry tu s u z u p e łn i e w y sta rc z y . N a t o m i a s t m o r e l e
się p r z e k r a w a , p e s tk i t ł u c z e i w s z y s tk ie z i a r n k a w r z u c a d o bu tli z p o ­
w ro te m . P o m ie s ią c u s p iry tu s się zlew a, m o r e l e m o c n o w y c is k a p rz e z
fla n e lo w y w o r e k i łą c z y o b a p ły n y . N a litr ta k i e g o s p iry tu s u b i e r z e się
tr z y ćw ie rc i kilo c u k r u i p ię tn a ś c ie d o d w u d z ie s tu d e k a s y r o p u k a r t o ­
fla n e g o , z a g o to w u je s y ro p z t r z e m a s z k l a n k a m i w ody, s z u m u je s t a r a n ­
nie, w g o rą c y w le w a m o re lo w y s p iry tu s , d o d a j ą c j e d n o c z e ś n i e d u ż ą
ł y ż k ę w o d y z k w ia tu p o m a r a ń c z o w e g o , ły ż e c z k ę o d k a w y k w a s k u i k ilk a
k r o p e l r o ś lin n e g o k a r m in u , b a r w n i k a , u ż y w a n e g o p rz e z c u k ie r n ik ó w ,
z u p e łn i e n ie s z k o d liw e g o d la zd ro w ia . L ik ie r n a k r y ć w k ilk o ro z ło ż o n e m
p ł ó t n e m , a b y p a r a w nie w s ią k a ła , a a r o m a t się nie u l a t n i a ł . Z i m n y li­
k ie r p r z e l a ć do b u t e l e k i z a k o r k o w a ć . U w a ż a ć , k o l o r u j ą c k a r m in e m ,
a b y nie p rz e la ć b a r w n ik a ; lik ie r p o w in ie n m ie ć ła d n y , ja s n o - p o n s o w y
kolor. A b ric o tin e , t a k p rz y rz ą d z o n y , m o ż e d o s k o n a l e z a s tą p i ć k u p n y ,
ja k o likier d e s e r o w y i d o u ż y t k u k u c h e n n e g o : d o k o m p o t ó w , s a ł a t e k
o w o c o w y c h , d o z a p r a w i a n ia k r u s z o n ó w i t p.

5 3 . L ik ier m e lo n o w y . D o jrz a ły , a r o m a t y c z n y m e l o n p o k r a ­
ja ć w k o s tk ę , u ło ż y ć n a s a l a t e r c e i z a la ć g ęsty m , w r z ą c y m s y r o p e m
(s z k la n k a w o d y n a kiło c u k ru ), p rz y k ry ć p ł ó t n e m , a b y p a r a w s i ą k a ła ,
a a r o m a t się nie u la tn ia ł. N a z a j u t r z ra n o s y ro p z m e l o n a zlać, m e l o n
u ż y ć n a k o n fitu ry , lu b n a k o m p o t, s y ro p z a ś z m ię s z a ć p ó ł n a p ó ł ze
s p iry tu s e m , w l e w a j ą c s p iry tu s do sy ro p u , a nie o d w ro tn ie , g d y ż je s t to
k o n i e c z n y m w a r u n k i e m k la r o w n o ś c i likieru. D o d a ć n a k a ż d y litr lik ie ru
s p o r ą ł y ż k ę s y ro p u k a r to f la n e g o , r o z p u s z c z o n e g o w d w ó c h ły ż k a c h w o ­
d y ( d o d a w a ć z a w s z e te n s y r ę p g o rą c y ), k a w a l ą t k o c y tr y n o w e j soli i z le ­
w a ć z a ra z lik ie r d o b u te le k . Ś. p. Ć w i e r c ia k i e w i c z o w a r a d z i ł a d o d a ć j e ­
szc z e p a r ę k ie lis z k ó w a r a k u do tego l i k i e r u , — j e s t to r z e c z g u stu , — ja
o s o b iś c ie u w a ż a m , że m e lo n sa m m a t a k p r z y je m n y a r o m a t , iż n ie n a ­
le ż y go p s u ć ż a d n e m i d o d a t k a m i . L ik ie r t e n c z a s e m fo r m u je p e w ie n o s a d
w b u t e l k a c h , n a le ż y w ted y , p o d a j ą c go, p r z e la ć d o in n e j b u te lk i; filtro­
w a ć go s t a n o w c z o n ie m o ż n a , b o b y s t r a c ił d u ż o a ro m a tu .

5 4 . S t a r o ś w i e c k i „ lik ie r d la d a m “ . D o , s z e ś c io litro w e g o
g ą s io ra w s y p u j e się litr p o z i o m e k 1 ty le ż tr u s k a w e k , z a le w a c z te r e m a
litra m i s p iry tu s u i s ta w ia n a d w ie d o b y n a s ło ń c u . P o c z e m s p iry tu s się
zlew a, o w o c e w y c is k a do s u c h a , p ł y n t e n d o ł ą c z a d o z la n e g o u p r z e d ­
nio s p iry tu s u i z le w a r a z e m n a p o w r ó t d o gąsio ra . G d y d o jr z e ją m alin y,
w r z u c a się ich litr d o s p iry tu s u w g ą s io rz e i t rz y m a już c a ły ty d z ie ń
n a s ło ń c u , p o c z e m z n ó w s p iry tu s się zlew a, o w o c e w y c is k a i t. d. P o m a ­
lin ach , w ta k im s a m y m p o r z ą d k u , d o d a j e się a g r e s tu i w isien , n a k t ó ­
ry c h s p ir y tu s się t rz y m a ju ż trzy ty g o d n ie . N a k o n ie c , jesien ią, k ł a d z i e
się w s p i r y t u s d w a kilo j a k i c h k o l w i e k s ł o d k i c h śliw ek: m ir a b e lk i, ren-
k lo d y , d o jrz a łe b a r d z o w ę g ie rk i i t.p., o ra z p ó łk ilo w y k a w a ł e k a r o m a t y c z ­
n e g o m e lo n a . N a ty c h o s t a t n i c h o w o c a c h s p iry tu s s ta ć p o w in ie n nie
m n ie j, niż trz y m i e s i ą c e — jeżeli m o ż n a — z n a c z n ie d łu ż e j. O ry g i n a ln y p r z e ­
pis b rz m i d a le j, j a k n a s t ę p u j e : S p ir y tu s p r z e c e d z i ć p r z e z fla n e lo w y w o ­
r e k d o s a m o w a r a , lu b m o s ię ż n e g o ro n d la , z a z n a c z y ć n a p a t y c z k u
m ie js c e , d o k tó re g o p ł y n d o c h o d z i; n a k a ż d e trzy sz k la n k i p ł y n u w sy-

21
p a c c z te rd z ie ś c i d e k a c u k r u -ra f in a d y , m ia łk o u tłu c z o n e j. N a w ę g la c h
g o t o w a ć w o ln o , sz c z e ln ie n a k r y te , aż się w y g o tu je d o n a z n a c z o n e j
m iary. P o w y s t u d z e n iu p r z e l e w a się d o gąsiora; p o d w ó c h t y g o d n ia c h
z le w a się z m ę tó w , k t ó r e n a le ż y p rz e filtro w a ć .— P o d a j ę t e n p rz e p is , j a k
go o tr z y m a ła m , od s ie b ie j e d n a k d o d a ć m u s z ę , że g o t o w a n i e ta k ie o d ­
b i e r a d u ż o m o c y likierow i, a i w y b o r n y a r o m a t s k o m b i n o w a n y c h o w o ­
c ó w p o cz ęści ginie. L e p ie j w ię c b ę d z ie tę s a m ą ilość c u k r u z a g o to ­
w a ć n a b a r d z o g ę sty s y ro p ( s z k l a n k a w o d y n a kilo c u k r u ) , o d s ta w ić ,
d o g o rą c e g o w lać o w o c o w y sp iry tu s, n a k r y ć w k ilk o ro z ło ż o n e m p łó t-
tn e m , a b y p a r a w n ie w s i ą k a ła . W y s t u d z o n y lik ie r p r z e l a ć p o n o w n i e d o
gąsio ra, w rz u c ić t r o c h ę k w a s k u , a b y p rz y ś p ie s z y ć s k la ro w a n ie , i rozlać
do b u te le k . O ile c h c e m y , a b y likier b y ł g ęstszy , w łożyć, g o t u j ą c s y ­
ro p , n a kilo c u k r u 20 d o 25 d e k a s y ro p u k a r to f la n e g o .
5 3 . L ik ier r ó ż a n y . S ta ry p rz e p is lik ie ru r ó ż a n e g o brzm i:
O b r a n e listki k w ia to w e z ró ż y n a w p ó ł ro z k w itłe j o b c ią ć z ż ó łty c h ko-
n iu s z c z k ó w , w s y p a ć d o b utli, za la ć s p ir y tu s e m ty le tylko, a b y o b ję ło ,
p o s ta w ić n a trzy d n i n a s ło ń c u ; p o tym c z asie s p iry tu s zlać i n a la ć
n a ś w ie ż ą różę. P o t r z y k r o tn e m p o w t ó r z e n i u te g o s p iry tu s b ę d z ie d o ­
s t a t e c z n i e a r o m a t e m i k o lo re m róży n a s y c o n y . U g o t o w a ć u lep , b io rą c
1 kilo 20 d e k a c u k r u i trzy s z k la n k i w o dy . W g o r ą c y w la ć trzy s z k l a n ­
ki s p iry tu s u , n a l a n e g o n a różę. Z a m i a s t z w y k łe j w ody, ro b ić m o ż n a
u l e p n a w o d z ie ró ż a n e j. R ó ż e n a likier, j a k i n a k o n fitu ry , b ierz e się tak
z w a n e c u k r o w e , lu b ce n ty fo lje . Z n a c z n i e m n ie j k ło p o tliw y i d a j ą c y m o ż e
n a w e t le p s z e re z u lta ty , je s t s p o s ó b n a s tę p u ją c y . U g o to w a ć s y ro p z o s i e m ­
d z ie s ię c iu d e k a c u k ru , d w u d z i e s t u d e k a s y ro p u k a r to f la n e g o i c z t e ­
re c h s z k l a n e k w o d y . O s t r o ż n i e w c is n ą ć w to s o k z j e d n e j dużej, lub
d w ó c h m a ł y c h c y try n , p r z e c e d z o n y p rz e z m u ślin, w la ć d w ie, lu b trzy
k r o p l e o le jk u ró ż a n e g o . D o g o r ą c e g o s y ro p u w la ć litr sp iry tu s u . P o w y ­
s t u d z e n i u ( z a w s z e r o n d e l p r z y k r y w a ć p ł ó t n e m , a b y p a r a w nie w s ią ­
k a ł a , a a r o m a t się nie u la t n i a ł ) z a k o lo r o w a ć lik ie r n a le k k o różow y
k o lo r k o k c y n e llą , lu b ro ś lin n y m k a r m in e m , u ż y w a n y m w cu k ie rn ic tw ie .
P o z b u t e l k o w a n i u trz y m a ć p a r ę t y g o d n i p r z e d u ży ciem .
5 6 . L ik ier w a n iljo w y . D o litra s p iry tu su , r o z p r o w a d z o n e g o
d w i e m a s z k la n k a m i w o d y , w k ł a d a się j e d e n b a r d z o d u ży, lu b d w a m n ie j­
sze s trą c z k i w anilji, ro z łu p a n e w z d łu ż . S ta w ia się s t a r a n n ie z a k o r k o w a n e
n a s ło ń c u , lu b w c i e p ł e m m ie js c u p rz y blasze , cz y p ie c u . P o d w ó c h
ty g o d n ia c h s p iry tu s się s c e d z a , w a n ilję m o c n o w y c isk a , c a ły p ł y n c e d zi
p r z e z g r u b ą w a r s t w ę w a ty , a b y d r o b n i u c h n e z i a r n k a w a n ilji r a z e m nie
prz e sz ły . N a tę ilo ś ć s p iry tu s u u g o to w a ć u le p z o s ie m d z ie s ię c iu d e k a
c u k r u , d w u d z ie s tu d e k a s y r o p u k a r to f la n e g o i s o k u z d w ó c h cytryn,
lu b ły ż e c z k i soli c y try n o w e j. S o k z cy try n y , lu b sól c y try n o w ą d o d a ­
w a ć już p o o d s ta w ie n iu r o n d l a o d o g n ia, g d y ż w p o ł ą c z e n i u z s y ro ­
p e m k a r to f la n y m p ł y n się m o c n o b u rz y i m o ż e u c ie c z ro n d la . D o go­
rą c e g o s y ro p u w la ć spirytus, p rz y k ry ć r o n d e l w k ilk o r o z ł o ż o n ą s e r ­
w e tą , a p o z u p e łn e m w y s t u d z e n i u — likier z b u te lk o w a ć .
57 . L ik ier m le c z n y . D o trz y litro w e g o g ą s io ra w ło ż y ć s p o r ą
l a s k ę w a n ilji, r o z łu p a n e j w z d łu ż s t r ą c z k a , s k ó r k ę żó łtą, ś c ię tą c ie n iu c h -
no z d w ó c h cy tryn, sok, w y c iś n ię ty z ty c h c y try n , kilo c u k r u , n ajle p ie j
t łu c z o n e j ra fin a d y ; w l a ć litr d o b r e g o m l e k a i n a k o n i e c litr s p iry tu s u .
Z a k o r k o w a ć m o cn o , p o s t a w i ć n a sło ń c u . C o d z ie n n ie p a r ę ra z y p o trz ą -

22
s a ć m o c n o g ą s io re m , z a n im się c u k ie r z u p e łn i e ro z p u ś c i. P o r o z p u s z c z e n i u
c u k r u d a ć jes z c z e lik ie ro w i w y k la r o w a ć się z u p e łn ie . N a k o n i e c w y la ć z a ­
w a rto ś ć butli, c e d z ą c ją w sp o s ó b n a s t ę p u j ą c y : D o d u ż e g o le jk a w ło ­
żyć w a r s tw ę w a ty , n a to cienk ie, g ę s te p łó tn o . L ik ie r p rz e jd z ie z u p e łn i e
czy sty; n a p łó tn ie p o z o s t a n i e a r o m a ty c z n y , s ło d k i serek , k tó r y m w y b o r ­
n ie m o ż n a p r z e ł o ż y ć torcik , lu b k r u c h e c iastk a .
5 8 . Likier m le c z n y (2 -g i s p o s ó b ) . P ó ł kilo c u k r u w k a w a ł ­
k a c h o b e trz e ć o ż ó łtą s k ó rę z 4-ch cytryn; b i a ł ą s k ó rę o d rz u c ić , c y try n y
p o k r a j a ć w ta la r k i i w ło ż y ć je b ez z i a r n e k d o gąsiora, o ra z w rz u c ić
c u k ie r, o ta rty o sk ó rk i. W l a ć n a to p ó ł litra a r a k u , p ó ł litra sp iry tu s u
i litr m le k a . K to c h c e m ie ć lik ie r sło dszy, m o ż e d o d a ć d ru g ie p ó ł kilo
c u k ru . D a l e j — p o s t ę p o w a ć , j a k w p ie rw sz y m p rz e p is ie . T e n d ru g i likier,
b a r d z o stary, d a w n ie j n a z y w a n o „ M o rd w in ".
5 9 . Likier k a w o w y . M o ż n a ro b ie d w o ja k o : P ie rw s z y s p o s ó b p o ­
l e g a n a z a la n iu s p ir y tu s e m k a w y św ieżo u p a l o n e j , n ie m ie lo n e j ( d w a ­
d z ie ś c ia d e k a n a jle p s z e j k a w y n a litr s p iry tu s u ); po p a r u d n i a c h
s t a n i a sp iry tu s się z le w a i z a p r a w i a s y r o p e m c u k r o w y m , b io r ą c p ó ł
na pół ■ — s y ro p i sp iry tu s. L ikier, w tak i s p o s ó b p r z y r z ą d z o n y , m a k o ­
lor zło cisty, i, o ile k a w a b y ł a w z ię ta w w y s o k im g a t u n k u i z a l a n a j e ­
sz c z e g o rą c a , n a t y c h m i a s t po u p a l e n i u — w y b o r n y a r o m a t. D rug i s p o s ó b ,
o sz c z ę d n ie jsz y , p o l e g a n a u g o to w a n iu m o c n e j k a w y b e z c y k o rji i p o ­
łą c z e n i u jej z s y r o p e m i sp iry tu s e m ; z a w s z e w tak i s p o s ó b , a b y o b u
p ł y n ó w b y ło tyleż, co sp iry tu s u . K o lo r teg o lik ie ru b ę d z ie z n a c z n ie
c ie m n je js z y . C h c ą c o tr z y m a ć likier gęsty, n ależ y , g o t u j ą c syrop, do
c u k r u d o d a ć n a w a g ę p i ą t ą c z ę ś ć s y ro p u k a rto fla n e g o .
6 0 . L ikier g o ź d z i k o w y . R o b i się ta k sam o, j a k ró ż a n y , z a le ­
w a ją c s p i r y t u s e m listki c z e rw o n y c h , św ież o r o z w in ię ty c h k w ia tó w g o ź ­
d z ik ó w , i p o w t a r z a j ą c tę m a n ip u la c ję trzy razy. O s t a t n i raz d o d a j e się
d o k w ia tó w , n a litr sp iry tu s u , d z ie s ię ć s z tu k s u c h y c h g o ź d z ik ó w c a ły c h ,
n ie tłu c z o n y c h . D a le j— p o s t ę p u j e się, j a k z lik ie re m ró ż a n y m . Ł a t w i e js z y
s p o s ó b z r o b ie n ia teg o lik ie ru jest: z a p ra w ić go o le jk ie m g o ź d z ik o w y m
i z a k o lo r o w a ć k o k c y n e ll ą lu b ro ś lin n y m k a r m in e m , ja k to te ż p o w i e ­
d z ia n o p rz y lik ie rze ró ż an y m .
61. Likier d z i ę g i e l o w y , p r z y p o m in a ją c y b e n e d y k t y n k ę .
D o d u ż e g o g ą s io ra w ło ż y ć ćw ie rć kilo k o r z e n i a d zięgielu, św ie ż o w y ­
k o p a n e g o i o cz y szcz o n eg o , p o k r a ja n e g o w k o s tk ę , lub p ię ć d e k a t a k i e ­
goż k o r z e n ia s u s z o n e g o ; d z ie s ię ć m a ły c h , s u c h y c h , g o rz k ic h p o m a r a ń -
czek, lu b ż ó ł t ą s k ó rk ę , s k r a ja n ą j a k n a j c ie n ie j z p ię c iu p o m a r a ń c z ,
pięć s tr ą c z k ó w w y łu s k a n e g o k a r d a m o n u , n i e d u ż ą la s k ę c y n a m o n u . N a la ć
to litre m s p iry tu su i d w i e m a s z k la n k a m i p r z e g o t o w a n e j i o s tu d z o n e j
w o d y . T r z y m a ć p rz e z m ie s ią c n a s ło ń c u . P o m ie s ią c u zlać, k o r z e n ie
m o c n o w y c is n ą ć . U g o to w a ć s y ro p z o s ie m d z ie s ię c iu d e k a c u k r u i d w u ­
d z ie s tu d e k a s y ro p u k a r to f la n e g o , d o g o rą c e g o w lać s p iry tu s u (z a w s z e
ro n d e l o d s ta w ić w p ie r w o d ognia, a b y sp iry tu s się n ie zap alił). G d y w y ­
sty g n ie, n a k r y ty p ł ó t n e m d la w c ią g a n ia p ary, p o z le w a ć d o b u te le k . T r z y ­
m a ć w ś p iż a rn i p a r ę m ie s ię c y p r z e d u ż y c ie m .
6 2 . Likier c y tr y n o w y . G ą s i o r z w ó d k ą p o s ta w ić n a s ło ń c u
i w r z u c a ć w e ń , w m i i r ę u ż y c ia w d o m u c y try n , ą k r a ja n e j a k n a j d e -
lik atn ie j ż ó łte sk ó rk i, aż w ó d k a n a b i e r z e o d n ic h m o c n e g o aro -

23
m a t u i ła d n e g o , z ło c isto -ż ó łte g o k o lo ru . U g o to w a ć g ęsty, j a k zw y k le , syrop,
b io rą c s z k l a n k ę w o d y n a kilo c u k ru , — p rz y c z e m , d la n a d a n i a g ę s to ś c i
lik ie ro w i, m o ż n a z a w s z e w z ią ć p i ą t ą cz ę ś ć w agi s y ro p u k a r to f la n e g o ;
w lać w te n g o rą c y s y ro p w ó d k ę , d o d a j ą c n a k a ż d y litr p ł y n u je s z c z e
s z k l a n k ę c z y s te g o s p iry tu s u . P o d o k ł a d i j e m w y s t u d z e n iu — z b u t e l k o w a ć .
6 3 . L ik ier p o m a r a ń c z o w y . R obi się z u p e łn i e t a k sam o , ja k
cy try n o w y ; p rz y z a p r a w i a n iu j e d n a k , j a k d la s m a k u , ta k i d la k o lo ru ,
d o b r z e je st w c is n ą ć d o sy ro p u , n a k a ż d y litr likieru, s o k z d w ó c h m a ­
linow ych pom arańczy.
6 4 . L ik ie r c z e r e ś n i o w y . Białe, ró ż o w e lu b c z e r w o n e c z e re ś n ie ,
m o g ą b y ć n a to użyte; z a le ż n ie o d ich k o lo ru , o trz y m a m y m n ie j lu b
w ię c e j z a b a r w io n y likier. D w a kilo c z e re ś n i ( n ie d r y lo w a n y c h ) w ło ­
żyć do g ą s io ra i z a la ć p ó ł t o r a litre m s p iry tu s u . Z a k o r k o w a ć , k o r e k za la ć
p a r a f in ą , p o s ta w ić n a s ł o n e c z n e m o k n ie n a trzy ty g o d n ie : cz ę sto p o ­
t r z ą s a j ą c g ą s io re m . Kilo c u k r u z a g o to w a ć z p ó ł litre m w o d y , d o d a j ą c ćw ie rć
kilo s y r o p u k a r to f la n e g o , co je s t k o n i e c z n e do o t r z y m a n ia g ę s te g o likie­
ru. Z l a ć s p iry tu s z ow o c u , z m ię s z a ć z g o rą c y m s y r o p e m , p rz y k ry ć
z ł o ż o n e m w k ilk o ro m i ę k k i e m p łó tn e m , a b y a r o m a t o w o c u i m o c s p i­
ry tu s u n ie u l a t n i a ł y się, a p a r a nie o p a d a ł a . P r z e la ć z im n y lik ie r do
in n e g o g ą sio ra . N a o w o c e n a s y p a ć p ó ł kilo c u k ru , z a k o r k o w a ć , p o s t a ­
w ić n a s ło ń c u , c o d z ie n n i e o b r a c a ć i p o trz ą s a ć . G d y się c u k i e r ro z p u ści,
p r z e la ć do u p r z e d n i o p r z y g o to w a n e g o i p o ro z le w a ć d o b u t e l e k . Z w y k l e
lik ie r te n j e s t t a k czysty, że n ie p o t r z e b u j e filtro w an ia . P ozo stałe
o w o c e n a la ć j e s z c z e s y r o p e m i u ż y w a ć n a d o d a t e k d o p ie c z y s te g o .
65. L ik ie r z c z e r e ś n i i m a li n w rod zaju M a ra sq u in o .
K ilo b ia ły c h c z e re ś n i i tyleż b i a ł y c h m a lin za la ć p ó ł t o r a litre m s p iry ­
t u s u i trz y m a ć d w a ty g o d n i e n a sło ń cu , cz ę s to o d w r a c a j ą c g ą sio r
c o r a z to i n n ą s t r o n ą do s ło ń c a . P o u p ły w ie te g o c z asu s p iry tu s zlać,
o w o c e ja k n a j m o c n i e j w y c is n ą ć p rz e z fla n e lo w y w o re k . U g o to w a ć sy ro p
z kilo c u k r u , ć w ie rć kilo s y ro p u k a r to f la n e g o i d w ó c h s z k l a n e k w o d y .
W g o rą cy , lecz o d s ta w io n y o d o g n ia syrop, w la ć sp iry tu s o w o c o w y ,
j e d n o c z e ś n i e le ją c s z k l a n k ę w o d y z k w ia tu p o m a r a ń c z o w e g o . R o n d e l
p r z y k r y ć w k ilk o ro z ło ż o n e m p ł ó t n e m , a b y w n ie w s i ą k a ł a p a r a , a a r o ­
m a t się n ie u la tn ia ł. P o d o k ł a d n e m o s tu d z e n iu p rz e la ć lik ie r d o b u t e ­
lek. Jeśli m a m y , n a jle p ie j u ż y ć d o teg o o p l a t a n e b u t e l e c z k i od M a ­
ra s q u in o , k t ó r e lik ie r t e n d o k r u s z o n ó w i p o t r a w z u p e łn i e z a s tą p ić m oże.
6 6 . L ik ie r ś l i w k o w y j a s n y . R o b i się n a r e n k lo d a c h , m ira-
b e lk a c h , w o d z ia n k a c h b la d o -r ó ż o w y c h ; m o ż n a go też z r o b ić z k a ż d e g o
g a t u n k u c ie m n o z a b a r w i o n y c h śliw ek, w r z u c a j ą c je p o je d n e j lub p a r ę
d o w r z ą t k a i ś c ią g a ją c z n ic h s k ó r k ę p rz e d w ł o ż e n ie m d o g ąsiora. D a ­
lej p o s t ę p u j e się z u p e łn i e ta k , j a k p rz y C h e r r y B ran d y .
6 7 . L ik ier ś l i w k o w y c i e m n y . B ierze się n a te n lik ie r b a r ­
d z o d o jr z a łe w ę g ie rk i. Jeżeli c h c e m y m ie ć lik ie r o p r a w d z iw ie W ytw or­
n y m s m a k u , n a l e ż y go trz y m a ć ro k c a ły n a o w o c a c h , a p o t e m je s z c z e
d w a l a t a z b u t e l k o w a n y w p iw n icy . P r z y r z ą d z a się lik ie r ś liw k o w y z u ­
p e ł n i e t a k sam o , j a k C h e r r y B ra n d y .
6 8 . L ik ie r p o z i o m k o w y . Ś w ie ż o z e b r a n e le ś n e p o z io m k i
w s y p a ć d o gąsiork^i, n ie u c is k a ją c , a n i u t r z ą s a j ą c o w o c u i z a la ć cz y s ­
ty m 96 s t o p n i o w y m s p i r y t u s e m n a 12 g od zin , tr z y m a ją c c a ły t e n czas

24
g ą s io r e k n a sło ń cu . Z l a ć p rz e z g ę s te p ł ó tn o , w y c is n ą ć o w o c e , nie g n io ­
tą c z ia r n e k , k tó re d a j ą n ie p r z y j e m n ą gorycz. N a litr ta k ie g o s p iry tu s u
zro b ić u l e p z o s ie m d z ie s ię c iu d e k a c u k r u , d w u d z ie s tu d e k a s y ro p u
k a r to f la n e g o i d w ó c h s z k l a n e k w o d y . P o z a g o to w a n iu u le p o d s ta w ić od
og n ia, w c is n ą ć w e ń so k z c a łe j c y try n y lub w s y p a ć ły ż e c z k ą o d k a w y
c y try n o w e j soli (k w a s k u ) . D o g o rą c e g o s y ro p u w la ć p o z io m k o w y sp i­
rytus, p r z y k r y ć n a c z y n ie p ł ó t n e m , a b y p a r a w n ie w s ią k ła . G d y likier
z u p e łn i e w y sty g n ie , p rz e la ć d o b u te le k . T a k z r o b io n y lik ie r p o w in ie n
z a c h o w a ć c a ły k o lo r i a r o m a t ś w ie ż y c h p o z io m e k .
6 9 . L i k i e r a n a n a s o w y . S m a ż ą c a n a n a s n a k o n fitu ry , m o ż n a
z a w s z e p r z y tern z ro b ić ła t w o b u t e l k ę likieru. A n a n a s św ież y s t a r a n ­
n ie u m y ć i o b e t r z e ć ś c ie re c z k ą . O b r a ć d e l i k a t n i e łu p in k i, r o b ią c to
b a r d z o o s try m n o ż e m . Ł u p i n k i te za la ć z im n ą w o d ą i g o to w a ć
t a k d łu g o , aż się s t a n ą z u p e łn i e białe. A n a n a s p o k r a j a ć n a c ie n k ie p l a ­
stry, p la s try n a m n ie js z e tró jk ą ty , z w a ż y ć to. W z i ą ć trz y ra z y ty le c u ­
kru, ile je st a n a n a s u n a w a g ę. U g o to w a ć g ę s ty sy ro p , b i o r ą c d w ie
s zklan ki p ł y n u , w k tó ry m się g o to w a ły ł u p in k i a n a n a s o w e , n a kilo c u ­
kru. A n a n a s u s m a ż y ć , j a k zw y k le . O d d z ie li ć p o ł o w ę s y ro p u o d k o n fitu r,
d o d a ć p a r ę ły ż e k s y r o p u k a r to f la n e g o d l a gęstości, d o g o rą c e g o s y ro p u
w lać t a k ą s a m ą ilość, n a m iarę , sp iry tu s u . O s tu d z ić likier, p r z y k r y t y p ł ó t ­
n e m , a b y p a r a w s ią k ła , a a r o m a t się n ie ulo tn ił. G d y o s ty g n ie, p rz e la ć
d o b u te le k . K to c h c e m ie ć siln ie jsz y a r o m a t, m o ż e d o d a ć d o g o to w e g o
lik ie ru k ilk a k ro p e l e s e n c ji a n a n a s o w e j . — j e d n a k n a t u r a l n y z a p a c h
a n a n a s u j e s t z n a c z n ie w y k w in tn ie js z y .
7 0 . L ik ie r s z o d o n o w y ( E ie r c o g n a c ) . T r z y d z i e ś c i d e k a c u ­
k r u - p u d r u u trz e ć n a g ę s ty g o g e l - m o g e l z t r z e m a ż ó łtk a m i z jaj
b a r d z o ś w ież y ch , s t a r a n n i e o d d z ie la ją c je o d b ia łe k . Z a g o t o w a ć p ó ł
szk la n k i m lek a, z g o r ą c e m z m ię s z a ć g og el - m o g e l, u b i j a j ą c m o c n o trze-
p a c z k ą . W l a ć b u t e l k ę k r a jo w e g o k o n ja k u (w in ia k u ) i p ó ł szk la n k i s p i ­
ry tu su ; o d s ta w ić o d o g nia, u b ija ć , aż o s ty g n ie, zlać z im n y d o b u t e l e k
i m o c o z a k o rk o w a ć .
71. P o n c z s z w e d z k i . K a w a ł k a m i c u k r u (r a fin a d y ) o t r z e ć ż ó łtą
s k ó r k ę z s z e ś c iu cytry n, so k z ty ch c y try n w y c is n ą ć p rz e z m a s z y n k ę ,
p rz e c e d z ić p r z e z m u ślin . S z e ś ć d z ie s ią t d e k a c u k r u w ra z z tym , co o ta rty
o cy try n y , ro z p u ś c ić w tym so ku, d o d a j ą c ty lk o p a r ę ły ż e k w o d y , a b y
się c u k ie r nie s k a r m e liz o w a ł. O d s t a w i ć o d o gn ia, w g o rą c y s y ro p w lać
b u t e l k ę d o b re g o , b ia łe g o a ra k u , w y m ię s z a ć d o s k o n a le , d a ć w y s ty g n ą ć
d o b rz e , p rz e la ć d o d w ó c h p ó łlitro w y c h b u te le k . T r z y m a ć m o c n o z a k o r ­
k o w a n y i u ży w ać, j a k likier, lub też m ię s z a ć z g o r ą c ą w o d ą (ć w ie rć
s z k la n k i p o n c z u , trzy ć w ie rci s z k la n k i g o to w a n e j, g orącej w o d y ) i pić,
j a k g o rą c y pon cz.

25
 III. RÓŻNE NAPOJE
7 2. B iszof- C u k r e m w k a w a ł k a c h z e t r z e ć ż ó ł t ą s k ó r k ę z c z t e ­
re c h o o m a ra ń c z . S o k z p o m a r a ń c z w y cisn ąć, zalać n im c u k ie r (p o w in ­
no go b y ć 40 d e k a ). M ię sz a ć cu k ie r, aż się ro z p u śc i, d o la ć s p o ry k ie ­
li s z e k k o n j a k u . J e ż e li b i s z o f m a b y ć u ż y w a n y n a z im n o , d o d a ć b u t e l k ę
m a l a g i , je ś li n a g o r ą c o — b u t e l k ę z a g r z a n e g o c z e r w o n e g o w in a .

73 . M o rd w in . C z t e r d z i e s t o m a d e k a c u k r u w k a w a ł k a c h o b e ­
tr z e ć s k ó r k i z p i ę c i u c y t r y n , w ł o ż y ć te n c u k i e r d o g ą s i o r a , w c i s n ą ć
s o k z t y c h p i ę c i u c y t r y n , w l a ć l itr n i e z b i e r a n e g o m l e k a , li tr d o b r e g o
a r a k u i litr b i a ł e g o , r e ń s k i e g o w in a . P o s t a w i ć g ą s i o r n a s ł o ń c u ; g d y
p ł y n się w y k l a r u j e , a m l e k o j a k b y k o ż u c h n a w i e r z c h u u f o r m u j e ,
p r z e c e d z i ć p r z e z w a t ę i p ł ó t n o i z la ć p o n o w n i e d o g ą s i o r a . T r z y m a ć
w c i e p l e , a ż s ię z u p e ł n i e s k l a r u j e . P r z e c e d z i ć p o w t ó r n i e p r z e z f la n e lę .
R o z b u t e l k o w a ć . B u t e l k i m o c n o z a k o r k o w a ć , z a la ć p a r a f i n ą . T r z y m a ć
l e ż ą c e w p i w n i c y . Im d ł u ż e j t a k p o z o s t a n ą , te r n m o r d w i n b ę d z i e l e p s z y .

74. W iś n ia k n a m io d z ie . M o c n ą , d ę b o w ą b e c z u ł k ę o d w i n a ,
z ż e l a z n e m i o b r ę c z a m i , n a s y p a ć d o p e ł n a d o j r z a ł e m i w i ś n i a m i , n a to n a ­
l a ć c z y s t e g o , l i p c o w e g o m i o d u ty le , a b y w i ś n i e o b j ę ł o . Z w y k l e n a k a ż ­
d e d w a litr y w i s i e n w y c h o d z i j e d e n litr m i o d u . M i ó d n a l e ż y b r a ć j e s z c z e
p ł y n n y , b e z w o s k u i p s z c z e l e g o c h l e b a . B a r y ł k ę z a b i ć m o c n o , o s m o li ć
c z o p , k t ó r y m j ą z a b i l i ś m y i z a k o p a ć w p i w n i c y w p i a s e k . W i ś n i a k ta k i
m o ż e s t a ć z a k o p a n y r o k i w i ę c e j , j e d n a k ju ż p o t r z e c h m i e s i ą c a c h m o ż ­
n a go o d k o p a ć , bo fe rm e n ta c ja b ę d z ie u k o ń c z o n a . S p iry tu su ani w ó d k i
d o t e g o w i ś n i a k u d o l e w a ć w c a l e n ie p o t r z e b a . W i ś n i e , p o s c e d z e n i u
w i ś n i a k u p o z o s t a ł e , m o c n o w y c i s n ą ć i p ł y n te n , p r z e f i l t r o w a n y , d o d a ć
d o u p r z e d n i o z la n e g o .

75. M alin iak n a m io d z ie . W y c i s n ą ć s o k z s u r o w y c h l e ś n y c h

m a lin . Ile b ę d z i e t e g o s o k u , ty le w z i ą ć c z y s t e g o , l i p c o w e g o m i o d u . Z l a ć
r a z e m d o m o c n e g o g ą s io r a , s z y j k ę j e g o z a w i ą z a ć p ł ó t n e m i p o s t a w i ć
w p o k o jo w e j te m p e ra tu rz e , n ie c h ta k fe rm e n tu je . N a le w a ć najw y żej
d w ie trz e c ie g ąsio ra, g d y ż p rz y bu rzliw ej fe rm e n ta cji p ły n m ó g łb y w y ­
k i p i e ć z b u tli . G d y fu s y o p a d n ą n a d n o , p r z e d y s t y l o w a ć p r z e z s u k i e n ­
n y w o r e k i z la ć p o n o w n i e d o c z y s t e g o g ą s io r a . D o b u t e l e k zleyvac d o ­
piero w p ó ł ro ku po p o w tó rn e m p rzed y sty lo w an iu :

76 . B i a ł o r u s k a w o d z i a n k a . C z t e r y k ilo j a k i e g o k o l w i e k d o j ­
r z a ł e g o o w o c u : m a l i n , t r u s k a w e k , a g r e s t u i t. p. w s y p a ć d o d u ż e g o g ą ­
s io r a , z a l a ć o ś m i u l i t r a m i p r z e g o t o w a n e j , o s t u d z o n e j w o d y i l i t r e m d z ie -
w ię ć d z ie się cio sz e śc io - sto p n io w e g o sp iry tu su . G ą sio r zaw ią z ać p a p ie ­
rem , p a p ie r p rz e k łu ć kilk a razy szp ilk ą i p o sta w ić n a sło ń c u n a dni

26
d w a n a ś c ie . P o u p ł y w i e teg o c z a s u p ł y n zlać, p rz e c e d z ić p r z e z fla n e lo ­
w y w o re k , p rz e la ć d o cz y s te g o gąsio ra , w s y p a ć d w a i p ó ł k ilo cu k ru ,
p o s t a w i ć z n ó w n a s ło ń c u , a b y się c u k ie r ro z p u śc ił. P r z e c e d z ić p o ra ź
trzeci, ro z la ć d o b u t e l e k , z a k o r k o w a ć m o c n e m i, d u ż e m i k o rk a m i. K o rk i
te p r z e w ią z a ć d ru te m , za s m o lić g ru b o i u ło ż y ć b u te lk i n a p i a s k u w p i ­
w n icy . P o d w ó c h t y g o d n i a c h w y b o rn y , m u s u ją c y n a p ó j je s t g o tó w d o
użycia. B utelk i b r a ć z m o c n e g o , g ru b e g o s z k ła — n a jle p ie j o d s z a m ­
p a n a , lu b p o r t e r u .
 SPIS RZECZY
Słr. S tr

SŁOW O W STĘPNE 3 30. N a le w k a c z e r e ś n i o w a ......................... 14

31. Z a p ie k a n k a z c z e re śn i . . . . 15
1. WÓDKI N IE S Ł O D Z O N E 5
32. N a l e w k a m a l i n o w a ......................... 15
1. S t a r k a p r a w d z i w a ................................ 5
33. „ p o z io m k o w a . . . . 15
2. S t a r k a w m i e s i ą c ............................... 5
34. „ m i ę s z a n a ............................... 15
3. S t a r k a n a p r ę d c e ................................ 5
35. „ m ię s z a n a u k r a iń s k a . 15
4. S t a r k a r o c z n a ...................................... 5
36. „ m o r e lo w a . . . . 16
5. P io łu n ó w k a ............................................ 6
37. „ b r z o s k w in io w a 16
6. A n y ż ó w k a ............................... ...... 6
7. 38. „ na d w a r o d z a j e ś liw e k 16
A n g i e l s k a g o r z k a ............................... 6
8. 39. „ j a r z ę b i n o w a ......................... 16
P o m a ra ń c z o w a g o rzk a . . . . 6
40. „ g r u s z k o w a ......................... 16
9. K a r d a m o n k a ............................................ 7
10. 41. „ j e ż y n o w a ......................... 17
A je ró w k a ................................................... 7
11. D z i ę g i e l ó w k a ......................... 42. „ z czarn y ch p o rz e c z e k . 17
7
12. 43. „ a g r e s t o w a ......................... 17
Ż u b r ó w k a .................................................. 7
44. „ d e re n io w a . . . . 17
13. M i ę t ó w k a ............................................ 8
14. C y tr y n ó w k a . . . . . 45. „ tru s k a w k o w a . . . . 18
8
15. K m i n k ó w k a ................................ 8 46. „ z Ż ó ra w in . . . . 18
16. W ódka kaw ow a . . . . 8 47. .. w 2 4 g o d z ............................. 18

17. J a r z ę b i n ó w k a ............................................ 8
L ik ie r y 19
18. Ś l i w o w i c a .................................................. 9
19. W i ś n ió w k a ............................................ 9 48. C h e r r y - B r a n d v ............................... ...... 19

20. W ó d k a r o s y js k a „ L is to w k a " . 9 49. A p r i c o t - B r a n d y ...................................... 20

21. W ó d k a r o s y js k a „ J e r o f ie ic z “ . . 10 50. P e a c h - B r a n d y ...................................... 20

22. W ódka ro s y js k a „ s t a r o m o s k ie w - 51. L ik i e r C r e m e d A l la s c h . . . . 20

ska“ ......................................................... 10 52. L ik i e r A b r ic o ti n e . . . . . . 21

23. U k r a i ń s k a „ z a p ie k a n k a " . 10 53. L ik ie r m e l o n o w y ............................... 21

24. P i e p r z ó w k a ............................................ 10 54. S t a r o ś w ie c k i „ L ik ie r d la d a m " 21

25. W ó d k a na suszonych o w o cac h . 10 55. L ik ie r r ó ż a n y ............................... 22

26. W ó d k a n a s u s z o n y c h ś liw k a c h . 11 56. L ik i e r w a n i l j o w y ............................... 22

57. L ik ie r m l e c z n y ...................................... 22
II. W Ó D K I S Ł O D K IE 12
58. L ik ie r m le c z n y ( 2 -g i s p o s ó b ) . 23
N a le w k i 13 59. L ik i e r k a w o w y ...................................... 23
2 7. N a l e w k a w i ś n i o w a ............................... 14 60. L ik ie r g o ź d z ik o w y . . . 23
28. W i ś n io w a z a p i e k a n k a . . . . 14 61. L ik i e r d z ię g ie lo w y , p rz y p o m in a ­
29. R a ta f j a w iś n io w a . . . . 14 ją c y b e n e d y k ty n k ę . . 23
 S ir. S tr ►

62. L ik ier cy try n o w y . . . . 23 70. L ik ie r s z o d o n o w y ( E ie r c o g n a c ) . 23

63. L ik ie r p o m a r a ń c z o w y . . . . 24 71. P o n c z s z w e d z k i ......................................... 25

64. L i k i e r c z e r e ś n i o w y ................................2 4
6 5. L ik ier z c z e re ś n i i m alin, w r o ­ III. RÓ Ż N E N A PO JE

dzaju M a r a s q i n o .............................. 2 4 72. B i s z o f .............................................................2 6

66 . L ik ie r śliw k o w y ja s n y . . . . 24 7 3. M o r d w i n ...................................................... 2 6

67. L ik ie r śliw k o w y c ie m n y . . . . 24 74. W i ś n i a k n a m i o d z i e ............................. 2 6

6 8. L i k i e r p o z i o m k o w y ................................2 4 75. M a l i n i a k n a m i o d z i e ............................. 2 6

6 9. L ik ier a n a n a s o w y . . . . . 25 76. B iałoruska w o d z ia n k a 26

„ Z YC I E P R A K T Y C Z N E *1
W YDAW NICTW O. POŚW IĘCONE SPRAW OM PROW ADZENIA DOMU
I G OSPODARSTW A KOBIECEGO
PO SZC ZEG Ó LN E ZESZYTY UKAZUJĄ SIĘ W O D STĘPA CH DW UTYGODNIOW YCH. KAŻDY
ZESZYT STANOW I ODDZIELN Ą CAŁOŚĆ, A BOGATA TREŚĆ I LICZNE ILUSTRACJE UCZĄ
KA ŻD Ą Z CZYTELNICZEK, JAK BYĆ PRAKTYCZNĄ, O SZCZĘDNĄ I WYKWINTNĄ G O SPO ­
DYNIĄ I PA N IĄ DOMU

J U Ż SI Ę UKAZAŁY:
,.P r z y s t a w k i g o r ą c e " „ K o n fitu ry , k o m p o ty i in n e k o n ­
„ O z d o b y c h o in k o w e " se rw y ow ocow e"
„ P o t r a w y w ig ilijn e " „ P ę d z e n i e r o ś lin w p o k o ju "
„ Z im n e p r z e k ą s k i " „ Ja k s i ę r o b i k a p e l u s z e " ,

„ O d n a w ia n ie m i e s z k a n i a i p o ­
rz ą d k i d o m o w e"
„ K u c h n ia d z i e c i ę c a "
„ 1 0 0 p o s tn y c h i j a r s k ic h d a ń "
„ P r a n i e , p r a s o w a n i e , c z y-
szczenie"
„ M ó j o g r ó d e k " ( k w ia ty )
„ P is a n k i"
„ M ó j o g r ó d e k " ( w a r z y w a , in-
s p e k ty )
„ J a k p i e l ę g n o w a ć w ło s y "
„ O s z c z ę d n a g o s p o d y n i"
„ R o ś lin y p o k o j o w e "
„W z o ro w a p a n i d o m u "
„ J a r z y n y n a z im ę "
„ W y k w in tn a i p r a k t y c z n a b ie -
liz n ą "
„ O w o c e w m o im o g r ó d k u "
„Jak z d o b y ć i z a c h o w a ć p ię k ­
n o ść i z d ro w ie "
„D om ow y w a rs z ta t z a b a w e k "
„ L e g u m in y g o r ą c e "
‘,Co t r z e b a w i e d z i e ć o g r z y b a c h "
„ P o tra w y i k o n s e rw y z g rz y b ó w "
„O p r z y ję c ia c h i s t o l e ja d a ln y m "
„ W y ró b s e r ó w "
„ P ie c z y w o d o m o w e "
„O p i e lę g n o w a n iu r ą k "
„ H o d o w la i t u c z e n i e d r o b iu '
„ 1 0 0 p o t r a w z ja j"
„ C z y s z c z e n ie p la m "
„ N a p o je g o rą c e "
„ C ia s ta w ie lk a n o c n e "
„ U m ie ję tn o ś ć z a c h o w a n ia s i ę
w d o m u i w ś w ie c ie "
„ Z im n e n a p o j e "
„ J a k k u p u j e d o b r a g o s p o d y n i"
„ U m ie ję tn o ś ć o b c o w a n ia
z lu d ź m i"
„ Z im n e le g u m in y "
„ W in a o w o c o w e "
„ W ła s n e j r o b o t y — n a j m i l s z e
z a b a w k i"
„ S a ła ty i s a ł a t k i "
„M ój o g ró d e k " (d rz e w a i k rz e ­
wy ozdobne)
„Ja k o d ró ż n ić to w a r d o b ry o d
z ł e g o " ( o w o c e i ja r z y n y )

W DR UKU:
„ J a k n o s ić i p r z e c h o w y w a ć u b r a n i e "

CENA POJEDYNCZEGO ZESZYTU I ZŁ. 50 GR. — Z PRZES. P O C Z T . I ZŁ. 80 GR. W PRE­

NUMERACIE KW ARTALNEJ. PŁATNEJ ZGÓRY (6 ZESZYTÓW ) — 7 Z Ł ., ŁĄCZNIE Z PRZE­
SYŁKĄ P O C Z TO W Ą . KONTO CZEKOW E P.K. O . W A R SZA W A 170.

ADMINISTRACJA: W A RSZA W A , KRAK. - PRZEDM. 99. = TELEFO N 239-40.

Pojedyncze zeszyty wysyłamy po otrzym aniu należności przekazem pocztowym,
lub czekiem P. K. O. W arszaw a 170

CENNIK OGŁO SZEŃ NA OKŁADCE:

C ała s t r o n a ............ 240 zł. II % strony ................................ 80 zł.
>/, .................................... 140 „ i i 7« .. . . . . . . . 50 „
O głoszenia firm zagranicznych o 50 p ro ce n t drożej.
W kładki reklam ow e w edług umowy.
W YDAW CA: T O W . W YD. „B LU SZCZ-. REDAKTORKA: M A RJA PO D H O R SK A -O K O ŁÓ W .

Druk Zakł. Graf. Tow . W yd. „BLUSZCZ" W arszaw a.. Rym arska 8
PKO POCZTOWA KASA OSZCZĘDNOŚCI p .k .o .
ro zp o c zęła już przyjm o w anie ub ezpie cze ń na życie i u b ezp ie czeń p o sag ow y ch

b e z b a d a n ia le k a rs k ie g o .
S k ła d k a u b e z p ie c z e n io w a p o c z ąw szy ju ż od 3 z ło ty c h m ie się c z n ie .
Z g łoszenia, inform acje i taryfy w centrali P.K.O. w W ars zaw ie. O d d z ia ła c h P.K.O
K rakowie. P oznaniu, a także w e w szystkich U rz ę d ac h P o cztow ych i u upeł-
nom ocnionych przedstaw icieli.

REW ELACYJNE D Z IE Ł O G E N jA L N E J MYŚLICIELKI

M . G R O S S E K -K O R Y C K S E J p . t.

„ŚWIAT KOBIECY"
O D S Ł A N IA J Ą C E N A JT A J N IE JS Z E G ŁĘBIE KOBIECEJ
I MĘSKIEJ PSYCHIKI
3 1 6 s tr . dru k u . C ena 7 z ł.
Z p o lec o n ą p rz e s y łk ą p o c z to w ą 7 z ł. 9 0 gr.

W y sy ła T o w . W y d. „Bluszcz" — W ars zaw a , Krak..Przedni. 99. po otrzymaniu n a ­

le żności na konto P . K . O . Nr. 13.555, lub prz e k a z e m p oczto w ym ,
Z a zaliczeniem nie wysyłamy.

PODCZAS
d z i a ła a p a r a t d o f o r m o w a n ia n o s a „ Z e h o - P u n k t“
i n a d a je n o s o w i T w e m u p ię k n y k s z ta łt, n ie w y w o ­
ł u j ą c n ie p r z y je m n e g o u c z u c ia . K to n ie je s t z a d o w o ­
lo n y z k s z ta łtu s w e g o n o s a , z c a łą p e w n o ś c ią s p o ­
d z ie w a ć s ię m o ż e z m ia n y . S p e c ja ln ie u k o b ie t d z i a ­
ł a j ą n ie f o r e m n e n o s y o d s tr a s z a ją c o .
R a d z im y p r z e t o p r z e z n o c (lu b ta k ż e p o d c z a s
d n ia ) s to s o w a ć n a s z a p a r a t d o f o r m o w a n ia n o s a ,
s k o n s tr u o w a n y n a d z w y c z a j c e lo w o 1. P . 3482;44287.
W d a n y m w y p a d k u r o z c h o d z i s ię o a p a ra t
o r to p e d y c z n y , s k o n s tr u o w a n y n a p o d s ta w ie n a u k o ­
w e j, p r z y w s p ó ł p r a c y w y b itn y c h le k a rz y . A p a r a t
p o s ia d a m ię k k ie w y s ła n ie i w y k o n a n y je s t r ę c z n ie .
J u ż p o k ilk u ty g o d n ia c h o tr z y m u je n o s p ię k n y i n o r ­
m a ln y k s z ta łt. R z e c z p r o s ta , ż e s k u te k je s t p e w n y
ty lk o w te d y , je ś li a p a r a t s to s u je s ię r e g u la r n ie
p r z e z c z a s d łu ż s z y . L ic z n e lis ty , p e ł n e u z n a n ia ,
ś w ia d c z ą o s k u tk a c h g r a n ic z ą c y c h w p r o s t z c u d o w -
D o n a b y c ia :
B. P R U S I E W I C Z , P o z n a ń , pl. N o w o m i e j s k i 7c.
P ro«pekty w y . y ł a m n a ż ą d a n i e . ----------
SNU
n o ś c ią . A p a r a t z a s to s o w a ć m o ż n a d o k a ż d e g o n o s a
K o m u k o lw ie k z a le ż y n a e s te ty c z n y m w y g lą ­
d z ie s w e j tw a r z y , te n n ie p o m in ie o k a z ji, b y p o ­
p r a w ić k s z ta łt s w e g o n o s a z a p o m o c ą n a s z e g o
a p a r a tu , a to te rn w ię c e j, ż e k u r a c j a n ie je s t p o ł ą ­
c z o n a z ja k im k o lw ie k b ó le m .
A p a r a t d o f o r m o w a n ia n o t a „ 7 e l io - P u n k t “
c h r o n i p r z e d n a ś la d o w n i c tw e m p a t e n t n r . 321.371.
A p a r a t n a s z p o s ia d a 6 r e g u l a to r ó w p r e c y z y jn y c h
i w y s ła n y je s t g ą b k ą s k ó r z a n ą . N a d a j e o n c h r z ę -
ś c io m , p o d le g a ją c w p ły w o m o r to p e d y c z n y m , k s z ta łt
n o r m a ln y ( n e b łę d o m w b u d o w ie k o ś c i) . NVspa-
n ia le w y p a d ło p o d ty m w z g lę d e m m ię d z y in n e m i
o r z e c z e n ie r a d c y d w o r u p r o f . m e d . v o n E c k . N o ta ­
ria ln ie p o ś w i a d c z o n e d o w o d y s k u te c z n o ś c i n a s z e g o
a p a r a tu p r z e s y ła m y g r a tis . C e n a a p a r a tu 16,S0 z ł .
o ra z p o r to r j a . W y s y łk a za p o b r a n i e m p o c z to w e m

POLHYOł
9 os Sc
2M.OO r
ILUSTROWANE PODRĘCZNIKI
rę o zn yo h r o b ó t k o b le o y o h , w ydane p rz e z T -w o W yd. .B L U S Z C Z * —

W a rsz a w a , K ra k o w s k ie - P rz e d m ie ś c ie 99. K o n to P. K. O. Nr 13.588

,100 ŚCIEGÓW SZYDEŁKOWYCH

I I CH Z A S T O S O W A N I E '
Cz. I: S o le g i z a s a d n lo z e I o z b o b n e . = = = = = Cz. II: Ś c ie g i tu n e ta ń s k le

Cena każdej c z ę ś c i 1 zł. SO gr., Z p rz e s y łk ą p o o z to w ą 1 zł. 8 0 gr.

„ H A F T B I A Ł Y 1
d o k ła d n a n a u k a w s z y s tk ic h ś c ie g ó w , u t y w a n y o h p rz y
b la ły o h h a fta c h , o ra z w z o ry n a t u r a l n e j w ie lk o ś c i.

Wena 1 zł. 8 0 gr. Z przes. p o c z t, i z ł 8 0 gr.

„WZORY H A F TÓ W BIAŁYCH I K O L O R O W Y C H 1
w 2-oh z e s z y ta c h , z k tó ry o h k a ż d y z a w ie ra po 1 0 0 w z o ­
rów n a tu ra ln e j w ie lk o ś o l h a ftó w b ia ły o h i k o lo r o w y c h .

C e n a k a ż d e g o z e s z y tu 8 zł. 6 0 gr. Z przes. p o o z t. 3 z ł 8 0 gr.

„ZBIÓR MONOGRAMÓW-
a lb u m , z a w ie ra ją o e p rz e s z ło 8 0 0 w z o ró w , od w y k w in tn y c h do
n a js k ro m n ie js z y c h .

O e n a s z ł. Z p rze s. p o c zt, a zł. 6 0 gr.

„HAFT KOLOROW Y-
d o k ła d n a n a u k a w s z e lk ie g o r o d z a ju h a ftó w k o lo ro w y o h , s p o s o b y
w y k o n a n ia m o d n y c h h a ftó w , Oraz w z o ry n a tu ra ln e j w ie lk o ś c i.

C e n a 1 zł. 8 0 gr. Z przes. p o o zt. 1 zł. 8 0 gr.

-
 ■ ^ v* ■>
&pTA^.h'
ftmhc w
;S Vs»\i!

\f f .M

wf&$
Biblioteka Narodowa
Warszawa

30001005996108