PRAWA POKREWNE

Na podstawie: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Prawa pokrewne stanowią rodzaj praw własności intelektualnej, zbliżony do praw

autorskich. Zasadnicza różnica pomiędzy nimi polega na tym, że prawa pokrewne
przysługują osobom, którym nie można przypisać twórczego wkładu w powstanie utworu.
Chodzi o osoby i podmioty, które pośredniczą w przekazywaniu utworu publiczności. Prawa
pokrewne zabezpieczają więc interesy m. in. aktorów, recytatorów, tancerzy i mimów,
nadawców radiowych i telewizyjnych, wydawców książek, twórców wydań naukowych
i krytycznych etc.

Wyżej wspominana przeze mnie ustawa stanowi ogólną regulację praw pokrewnych w Polsce
i dzieli rozdział o prawach pokrewnych na 4 oddziały:

Oddział 1. Prawa do artystycznych wykonań

Przedmiotem jest artystyczne odtworzenie. Ochrona tego prawa wynika z samego
faktu „dodania” do wykonania elementów twórczych. Przedmiotem prawa artystycznego
wykonania nie będzie jednak utwór, gdyż on cechuje się dodatkowo indywidualności i
oryginalnością.

Przykłady: Artystycznym wykonaniem chronionym przez prawa pokrewne będzie

np. deklamacja wiersza przez aktora, realizacja cudzego projektu architektonicznego,
odwzorowanie rękodzieła sztuki czy zaśpiewanie piosenki.

<< Art. 86. Prawa artysty wykonawcy

1. Artyście wykonawcy przysługuje, w granicach określonych przepisami ustawy,
wyłączne prawo do:
1)ochrony dóbr osobistych […]
2) korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego […]
2. Artyście wykonawcy służy prawo do wynagrodzenia za korzystanie z artystycznego
wykonania lub za rozporządzanie prawami do takiego wykonania określone w umowie
albo przyznane w przepisach ustawy.
3. W przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania artystycznego wykonania
za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza, artyście wykonawcy przysługuje
prawo do stosownego wynagrodzenia. >>

Oddział 2. Prawa do fonogramów i wideogramów

Fonogram - pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych
zjawisk akustycznych, np. soundtrack do filmu, nagrany w studio album, singiel.
 Wideogram - pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub
bez, niezależnie od tego, czy stanowi utwór audiowizualny. Wideogramem, który nie jest
utrwaleniem utworu audiowizualnego będzie np. rejestracja na taśmie wideo przebiegu
szkolenia pracowników. Utworem audiowizualnym jest np. film fabularny, film
dokumentalny czy film reklamowy.

Omawiane prawa przysługują producentom/wydawcom z poszanowaniem praw

twórców oraz wykonawców. Oznacza to m.in., że poza danymi tych ostatnich, również dane
producentów/wydawców należy podać na egzemplarzach fono/wideogramów.

Producentowi przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania

z fono/wideogramu w zakresie:

 zwielokrotniania określoną techniką;

 wprowadzania do obrotu;
 najmu, użyczenia egzemplarzy;
 publicznego udostępniania fono/wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć
do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

<< Art. 96. Zakres stosowania przepisów ustawy do fonogramów i wideogramów

Przepisy ustawy stosuje się do fonogramów i wideogramów:
1) których producent ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub
siedzibę, lub
1idx1) których producent ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce
zamieszkania lub siedzibę, lub
2) które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich
ochrona wynika z tych umów. >>

Oddział 3. Prawa do nadań programów

Mowa tutaj o wyemitowanych programach radiowych lub telewizyjnych. Dla
zapewnienia ochrony nie jest istotne to, czy program ma charakter twórczy.

Bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów

fono/wideogramów, organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłączne prawo
do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie:

 utrwalania;
 zwielokrotniania określoną techniką;
 nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną;
 reemitowania;
 wprowadzania do obrotu ich utrwaleń;
 odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu;
 udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp
w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
<< Art. 991. Prawo wydawcy pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia utworu
Wydawcy, który jako pierwszy w sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób
rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze
publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i
korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od
daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia. >>

<<Art. 992. Prawo do pierwszego wydania krytycznego lub naukowego niebędącego utworem
Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie
krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania
takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w art. 50 odrębne pola
eksploatacji, pkt 1 i 2, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji. >>

Oddział 4. Postanowienia wspólne dotyczące praw pokrewnych

<< Art. 101. Artystyczne wykonania, fonogramy, wideogramy, nadania programów, pierwsze
wydania oraz wydania naukowe i krytyczne
Do artystycznych wykonań, fonogramów, wideogramów, nadań programów, pierwszych
wydań oraz wydań naukowych i krytycznych stosuje się odpowiednio
przepisy art.  1 przedmiot prawa autorskiego ust. 4, art. 6 katalog pojęć
ustawowych,  art. 61 rozpowszechnianie utworu drogą emisji radiowej lub
telewizyjnej,  art. 8 podmiot prawa autorskiego ust. 2, art 35idx5–359, art 35a–
35e,  art. 39  zasady liczenia czasu trwania autorskich praw
majątkowych, art. 51wprowadzenie oryginału lub egzemplarza utworu do obrotu na
terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego,  art. 79 ochrona autorskich praw
majątkowych i art. 80 właściwość sądu w sprawach o naruszenie autorskich praw
majątkowych i tryb postępowania w sprawie wniosków o roszczenia z tego tytułu. >>

<< Art. 103. Właściwość sądu w sprawach sporów dotyczących praw pokrewnych
Spory dotyczące praw pokrewnych należą do właściwości sądów okręgowych.>>

BIBLIOGRAFIA:

https://www.arslege.pl/ustawa-o-prawie-autorskim-i-prawach-pokrewnych/k442/s4354/

https://lookreatywni.pl/baza-wiedzy/prawa-pokrewne/