You are on page 1of 40

aprel 2011

pgina

GRATIS
Rekurso humano ta krusial IT hrmnt pa negoshi desaroy Bon komunikad ta sali gan
Plan di negoshi pa finansiamentu

Un publikashon mensual di Kmara di Komrsio

pgina

9
13
pgina

pgina

14
pgina

Impuestonan pa 19/20 tene kuenta kun

Yudansa profeshonal
pgina 7

Kon empresa chik por yega na

Tim Kordinad di Marshe pa Empresario 2011

pginanan

5-15

Respaldo pa traha website


www.empresachiki.com

pgina 15

Empresa Chik ta gana premio MCB

Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i

Ban sigui traha riba futuro empresarial


Pa di sinku aa konsekutivo Kmara di Komrsio huntu ku ICC i Banko Maduro i e otro partnernan por wak bk riba un gran trabou na e Marshe pa Empresario e di sinku ku a haa bon akohida di e pbliko, i sigur tambe di e gruponan di meta. Tabata masha remarkabel pa mira kuantu hende hben a haa kaminda pa e evento aki. Mientrastantu esnan envolv ta evaluando kaba kon kada parti di e evento aki a kana. Por ehmpel, sierto ora di dia, spesialmente mainta, tabatin mnos pbliko i konsekuentemente e charlanan tabata mnos bon bishit. E organisadnan lo deliber nan ku nan, kon pa traha riba e puntonan aki pa otro aa hinka un evento nobo den otro kaminda ta tene mas tantu posibel kuenta ku e aspektonan aki. Tema sentral di e evento aki tabata kapital humano e balor di hende pa kualke negoshi, sea ku e ta toka e kliente, e suministrad, e kumprad, pero tambe e bended, e empleado, e gerente, e doo. Nan tur ta hunga e papel importante den e kapital humano di e empresa ku semper mester tene masha bon kuenta kun pa por logra ksito. Diferente orador na Marshe pa Empresario for di nan mes eksperensia a mustra ku esaki ta sigur mes importante ku otro faktor, manera kapital finansiero, etc. Den e proseso ku ta sigui e aspekto aki lo bini bk na sierto forma atrobe den entrevistanan den e edishon nobo aki di Empresa Chik, pasobra esei ta algu ku ta keda konta bou di tur sirkunstansia. Di mes manera lo mester keda mustra riba importansia pa prepar un plan slido di negoshi (business plan) prom ku ta estables un empresa nobo. Den un otro artkulo den e edishon aki lo mustra ku un plan asina no ta importante solamente pa e empresario mes, pero tambe pa su staf i pa forsanan eksterno, manera institutonan finansiero ora e empresario mester di un fiansa pa por lanta f ekspand su negoshi. Ku masha orguyo nos a tuma nota ku e forma ku e revista aki durante ltimo dies aa di un forma konsistente a inform di e rekisitonan primordial pa kualke empresa, a haa rekonosementu di Banko Maduro ora ku a duna su prom premio Komersiante Briante na esnan ku a dedik tempu, plaka, kreatividat i esfuerso nan e publikashon mensual aki. Na e Marshe pa Empresario a result un biaha mas ku e fluho di informashon riba loke e (futuro) empresario mester sa i loke ta reker di dje, nunka no por ta sufisiente. Sea ku ta riba tereno di (protekshon di) medio ambiente, asuntu di impuesto, riba nesesidatnan riba tereno di infrastruktura i di teknologia avans, riba formanan struktural pa yuda baha gastu operashonal di empresa, etc. Mundu ta dinmiko i bida di un empresario no mnos. Ke men, tur aa dinobo tin desaroyo nobo i pesei ta asina importante tambe pa e empresario eksistente tambe pone su mes na altura di loke ta pasando rond di dje pa e aplik tur loke bini nobo riba merkado ku por benefisi e empresa i asina alarg su bida ku Dios sa kuantu aa mas. Base di esei ta pa e kompania tin un fundeshi sano kaminda por balans e gastunan i e entradanan i kaminda lo ta mih pa e balansa kai poko mas na e banda di entrada di moda ku por invert bk pa sigui drecha i aktualis e forma di oper di e empresa. Na eventonan manera Marshe pa Empresario ta manda e mensahe bon kla pa komunidat: ban sigui traha pa krea empresario hben i nobo di moda ku ta refors e gremio empresarial di Krsou, ku ta esun mas produktivo den ekonomia di Krsou. Un sektor priv fuerte, sigur si e ta konsist di un parti supstansial di empresario lokal, ta e mih garantia pa un ekonomia ku futuro. Kmara di Komrsio ta sinti ku un di su tareanan ta pa promov mas hende lokal tuma e kurashi, pero alabes di un bon forma prepar, pa popularmente bis lanta un pida kos di su mes; no di un forma parotin, pero kompletamente legal i legtimo i tambe na un manera sano i responsabel den tur sentido di palabra. Esei lo kumbin e doo, e empresario, e gerente, e empleado, e kliente i henter komunidat di Krsou.

Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.

Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!

Anlisis na kaminda pa papia di kontinuidat

Riba e anochi di apertura tabatin diskurso di minister Jorge Jamaloodin di Finansa, Ivan Moreno komo vise presidente di Kmara di Komrsio, direktor suplente Javier Samson di ICC i Michael de Sola, direktor di MCB. Na final di e parti ofisial aki tabatin un charla na enkargo di e ord internashonal Ramfis Kolfin. E oradornan a dirig nan mes na un p-bliko di mas f mnos 150 persona, entre nan tambe Minister Presidnt Gerrit Schotte. E Marshe pa Empresario pa aa 2011 tabatin diferente sekshon, inovashon i highlight entre kua nos por menshon un seri di tayer di Maduro & Curiels Bank i tambe diferente tayer dun pa un skala amplio di profeshonal den diferente ramo ku a trata materia di importansia i interesante pa empresarionan eksistente

Apertura

Eksitoso di sinku edishon di Marshe pa Empresario

ianan 6 te i ku 9 di aprel ltimo Kmara di Komrsio huntu ku InnovatieCenter Curaao (ICC, Sentro di Inovashon Krsou) i Maduro & Curiels Bank (MCB) a organis e di sinku edishon di Marshe pa Empresario den salanan di World Trade Center. Tabata kuater dia yen ku informashon, inovashon, diskurso, charla, tayer, posibilidat pa risib konseho, pa ntwrk, hasi negoshi riba base B2B, keda al tantu di desaroyonan nobo tantu lokal komo mundial, amplia konosementu i diskut riba diferente materia di importansia pa tur empresario eksistente i futuro empresario. Tema prinsipal pa e aa aki tabata Human Capital & Entrepreneurship.
Skirb pa Farley I. Lourens

di e Programa di Supsidio di Kmara di Komrsio ku kua empresarionan por haa konseho i guia serka un profeshonal pa un sierto rea ku nan tin mester di asistensia pa desaroy nan mes i nan negoshi. Foro di diskushon Tambe tabatin un seshon durante kua un pnel, konsistiendo di Gilbert Cijntje, Richard Martina, Sidney Justiana i Monique Raphaela, i ku komo moderador Javier Samson di ICC, a diskut tokante e importansha di Knowledge Economy na i pa Krsou. A trata

i futuro empresarionan. Banda di esakinan tabatin charla di oradornan ku a kubri temanan interesante ku enfoke riba balor di kapital humano i entrepreneurship. Di e sekshon i servisio ku tabatin na Marshe pa Empresario 2011 por hasi menshon di:

Durante di e MpE empresarionan tabatin posibilidat pa a haa konseho grtis pa 30 mint, riba un base 1 on 1, serka konseheronan

Advisory Service

profeshonal riba diferente rea; por ehmpel Rekurso Humano, Plan di Negoshi, Plan di Merkadeo, Finansa, etc. Tambe empresarionan a risib informashon

pgina 4 >>>>

Anlisis na kaminda pa papia di kontinuidat

<<<< pgina 3
entre otro kiko ta e kompetensianan ku un hende mester tin pa por oper di un forma eksitoso den un Knowledge Economy.

Whats on your mind?

Pa prom biaha a tene un seshon yam Whats On Your Mind? ku ta un seshon interaktivo kaminda, a base di e prinsipio di Facebook, un hende por trese dilanti algu ku e tin na kachete, anto otronan por reakshon ariba. Tur esaki teniendo na kuenta e tema di Marshe ku ta Human Capital. Moderad Nathaly Cabrera di AVODAH a guia e diskushonnan pa asina yega na konklushonnan relashon ku e loke a diskut den e seshon. Banda di esaki tabatin Masterclasses ku ta seshonnan durante kua empresarionan lokal eksitoso por a konta di nan karera i eksperensia komo empresario. Un di e empresarionan aki tabata Robbin Martina. Tambe bishitantenan por a tuma informashon na diferente mesa di kompania i instanshanan ku tabata presente ku nan personal manera: Ministerio di Finansa, Stichting Belasting Accountantsbureau (BAB), Inspekshon di Belasting, Duana, Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko, Korpodeko, Fundashon Negoshi Pikia, Kennis voor Curaao, Tusotra Uitzendbureau, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, Communication with Intelligence, Customize Fire & Safety Solutions, Kadanz, Adeck, Ministerie Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn, Avodah, Smitcoms, SVB, CHATA, CTB i Academy Hotel Curaao. Mas ku klaro ku United Telecommunication Services (UTS) i MCB tambe tabata presente, manera tabata e kaso tur e ltimo aanan pa present nan servisio i produktonan dirig riba sektor empresarial.

forma bunita, ku un presentashon di powerpoint ku un kontenido inspirativo, i un video metaphore yama Life is like a cup of coffee. Esaki sigur tabata un bon klousura di nos Marshe pa Empresario, dunando un mensahe positivo pa esnan presente. Finalmente seor Ivan Moreno, vise presidente di Kmara di Komrsio, a tene un diskurso krtiku, pidiendo pa tur hende presente duna nan e feedback pa otro aa e Marshe pa Empresario por ta ainda

Eksitoso di sinku edishon di Marshe pa Empresario


mas eksitoso. Aktualmente trahando riba anlisis mas detay di e Marsh pa Empresario riba kua lo inform den futuro edishonnan di Empresa Chik. Pa mas detaye por tuma kontakto ku Sentro di Informashon di Kmara di Komrsio na 461-3918. Riba e kombinashon di potrt por haa un idea di Marshe pa Empresario 2011.

Anlisis

Masterclass

Table Tops

Finalmente Hans van Dinther di BAB a klousur di un

Klousura i petishon pa feedback

Nataly Cabrera i Earl Balborda di Avoda:

Maneho di rekurso humano ta krusial pa kada empresa


Si ta un bended di outo, tin e salesman ku ta para einan pa bende e outo pa e empresario. I si e salesman no ta kontentu di un ke otro forma, ku ki smak e ta bai para einan pa bende e outo? E ta importante pasobra ta e trahad ta yuda e empresario krese ku su kompania. Tin trahad ku ta saboti su mes empresa sin realis e konekshon ku loke e empresa ta hasi i nan salario na final di dia. Tin trahad ta hasi konsientemente i tin ku ta hasi esei inkonsientemente.

aneho di rekurso humano ta enser tur kos. Nathaly Cabrera i Earl Balborda di Avodah ta splika ku for di ora ku bo tin e nesesidat di buska un hende pa bo empresa, for di e momentu ei mester analis e diferente kosnan pa yega na e hende ideal pa fit den bo kompania. For di momentu ku e hende drenta te sali ta kai bou di rekurso humano. Evaluashon, wisio, formashon, relashon entre e empresario i su empleadonan, e aspektonan di relashon humano. E ta importante pasobra bo empleado ta e kapital (humano) pa traha kun. Ta nan ta e instrumento pa bo logra i ta nan ta hasi sierto tarea.
tur tipo di empresa. For di momentu ku ta traha ku hende, e rekurso humano ta importante. For di momentu ku tin 50 trahad por mira e rl di e hende ku ta hasi e human resources. Rekurso humano ta pa tur empresa, pero tin biaha e empresa no tin e grandura pa karga un departamentu di rekurso humano. Pa esei tin un empresa manera Avodah ku ta hasi e trabou ei di forma profeshonal pa e empresa, sin ku e empresa tin di ekip su mes pa hasi e trabou ei. Nathaly Cabrera a bisa ku ltimamente por mira hopi kompania ta buska hende pa hasi trabou

Un di e kosnan ku ta hopi importante pa tene kuenta kun ora ta atra e empleado ta ku hopi hende ta buska e empleado ideal, pero mester mas importante ta pa wak pa bo haa e empleado ideal pa bo kompania. Bo por tin hende ku ta fit tur loke e empresario ta buska riba papel, pero mester wak si e ta klp tambe pa e kompania ei. Bo por asta haa un hende bon, pero pa e kompania aki algun aa. E hende por ta bon, pero no pa e kompania spesfiko ei. Ta importante, segun seora Cabrera i seor Balborda, pa e empresario komprond su nesesidat. E buskamentu di personal ta kumins paden. Mester analis kiko bo ta ferwaktu di e posishon ei, kiko e hende ta bai hasi, ken ta e persona ideal. E persona ideal no ta eksist. pero ta importante pa busk si. Hopi empresario ta pidi e mih salesman, por ehmpel, pero kada hende su nivel di desaroyo ta trese un nivel di espektativa i pesei mester buska e mih hende pa kaminda bo ta na e momentu ei. Loke ta stroba e empresario na Krsou ta ku e

E kos mas importante ora atra personal

di human resources. E kos mas importante sea paden f paf ta pa bo tin hende pa hasi e parti di rekurso humano. Mal maneho di rekurso humano ta pone un kompania prd sn. Esei ta loke e empresarionan a kumins realis mas i mas i pesei awendia nan ta poniendo mas atenshon na e rekurso humano. Merkado laboral a bira hopi prt i si falta personal, no mester stroba e kompania di sigui drei, ta kos pa tene kuenta kun. Pesei ta kumbin e empresario pa hasi e evaluashon pa yega na un trahad bon. Pasobra tuma e hende robes na trabou tambe ta kosta e kompania sn. Awendia e hende por skohe si e ke traha un kaminda f no. Nataly Cabrera Telefon: 737-2025 / 511-6585 E-mail: info@hrmavodah.com Earl Balborda Direktor Avodah Telefon: 7372025

Demanda pa HR

Nathaly Cabrera di Avodah & Earl Balborda

ta kere den e employment for life. Esei no ta pasa mas. Bo por haa un hende pa hasi e trabou ei pa 3 aa pa sigui ku otro hende. Kompania ta desaroy, hende ta krese i mester sigui padilanti. No konsentr riba e hende pa yega na posishon pa semper. Awendia un hende ta keda 3 pa 5 aa den un funshon i ta e move pa algu otro, kisas den e mesun empresa ei. Pero 10 aa na mesun kaminda ta nifik ku tin algu robes ku e empresa i ku bo mes komo trahad. Rekurso humano ta pa

Earl Balborda durante su charla.

JCI IOBA Curaao ta buska Creative Young Entrepreneur


JCI IOBA Curaao ta organis pa di tres aa e Creative Young Entrepreneur Award huntu ku Banco di Caribe. JCI IOBA ke enkurash nos empresarionan hben pa inskrib pa e kompetensha aki. Lo rekompens e ganad pa su esfuerso kreativo ku un premio prestigioso. Junior Chamber International (JCI) ta un organisashon internashonal ku pa aanan ta desaroy siudadanonan aktivo den komunidatnan di mas ku 100 nashon. Pa e proyekto aki, JCI ta buskando empresarionan ku ta maneh nan negoshi na un manera kreativo i ku tin solushonnan inovativo pa e problemanan ku nan konfront. Tur hende entre 18-40 aa, ku ta direktor of mnedjer di un negoshi priv i ta bib na Krsou por partisip na e kompetensha aki. E ganad apsoluto lo risibi 10.000 florin ku ta di spnser pa Banco di Caribe. Na final di aa e ganad lo bai kompet na nivel internashonal pa e ttulo di Creative Young Entrepreneur di JCI International ku lo tuma lug na Blgika. E ganadnan lokal di aanan anterior ta Ruvette Dirksz di Grate Group i Eugne Maduro di Living Green. Te 13 mei 2011 por aplik of keda nomin pa e kompetensha aki. Pa mas informashon f registrashon, por fabor manda JCI un mail na cyea.curacao@gmail.com. JCI ke invit pa un seshon di informashon ku ta tuma lug djarason 27 aprel na Kmara di Komrsio kuminsando 7or di anochi. Na e okashon aki partisipantenan lo risib tur informashon tokante e prosedimentu di partisipashon. JCI: empresario hben i kreativo, no laga e chns aki bai laga bo, i inskrib awor!

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform


Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011
WIPO (World Intellectual Property Organization), e organisashon internashonal pa propiedat intelektual a indik dia 26 di aprel, dia mundial pa Propiedat Intelektual. Tur aa di nobo WIPO ta skohe un tema relashon ku e dia aki. E tema di e aa aki ta: Diseando futuro Diseo ta toka tur aspekto di kreatividat humano. Diseo ta duna forma na kosnan ku nos ta apresi, for di obra di man tradishonal te artkulo elektrniko pa konsumid; for di edifisio i baiskel te moda i mobilario. Nan ta yama diseo inteligensia ku nan a hasi visibel. Diseo ta kaminda forma i funshon ta topa. Diseo ta determin apariensia i e sensashon ku bo ta haa di e produktonan ku nos ta usa tur dia for di artkulo di tur dia pa maneho di kas te ku e kmpiuter tablet mas resien. Diseo ta un matrimonio di lo prktko ku lo plasentero. E ta pone ku inovashon tin stail. Dia Mundial di Propiedat Intelektual di e aa aki ta selebr e papel ku diseo tin riba merkado, den sosiedat i den dunamentu di forma na inovashonnan di futuro. Diseo industrial, ku orginalmente nan tabata yama arte den industria, ta duna e maneranan pa diferensi entre ophetonan produs masalmente, hasiendo nos mas peg na un produkto ku na un otro i hasiendo un marka mas eksitoso ku otro. Tras di kada diseo nobo tin un deseo pa abri kaminda nobo, pa drecha i engrandes eksperensia di konsumid. Bon diseo ta hasi produkto mas fsil, mas kmodo i mas sigur pa usa. Ku e nfasis kresiente di awendia riba bibamentu ekolgikamente sal, dise pa krea mnos material residual a bira un aspirashon ku hopi hende ku ta krea algu, ta kompart. Prosesonan di diseo sostenibel por yuda baha gastu di produkshon i redus e impakto riba medio ambiente. E diseonan di futuro nesesariamente lo ta brd, i e sistema di propiedat intelektual lo anim diseadnan pa produs nan, yudando pa proteh diseonan original kontra kopiamentu i imitashon sin outorisashon.

Riba Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011, WIPO ta uni su mes na gobirnunan, organisashonnan, skolnan i empresanan rnt mundu den selebrashon di diseadnan awe, kendenan ta diseando nos futuro. Ofisina pa Propiedat Intelektual di Krsou ta uni su mes ku e pensamentu aki.
edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual Krsou

pa proteh bo patnt pa proba ku ta B kreashon

pa registr bo marka

Berg Carmelweg 10 Telefn: 465-7800 Email: bipantil@curinfo.an Web: www.bip.an

Premio di Banko Maduro pa stimul e gremio

Empresa Chik ta gana e prom premio Komersiante Briante


Ta trata di un premio ku Banko Maduro ke otorg tur aa na un individuo f instansia lokal ku a logra algu ekstraordinario na benefisio di e sektor di empresa chik na Krsou. E premio ta un smbolo den forma di un ppchi ku tin un pera di lus riba su kabes i ta ilustr e empresario chik ku ta aserk e Banko ku su idea briante pa su negoshi. Ku mil amor Maduro & Curiels Bank su departamentu di empresa chik ta bai e extra mile pa yuda ideanan kristalis. Meta di e premio Komersiante Briante di Banko ta trata na stimul i konsientis otronan pa sigui hasi esfuerso pa e sektor di empresa chik ku ta asina importante pa ekonomia. Kada be un komishon interno ta hasi investigashon i ta determin e nominadonan for di kua despues ta saka un ganad apsoluto. E seis nominadonan pa premio Komersiante Briante pa e prom biaha aki tabata: Junior Chamber International Dutch Caribbean Fundashon Negoshi Pikia Hoyer in Business Korant Empresa Chik Business-2-Business TV Seor Chris van Grieken (Carensol) Tur e kandidatonan aki ta hasi algu ekstraordinario pa yuda eduk, guia f sosten e sektor di empresa chik. E ganad apsoluto di premio Komersiante Briante 2011 a result e korant Empresa Chik ku Kmara di Komrsio i Industria a saka riba merkado dies aa pas i ku el a manten bibu tur luna for di yni 2001 te dia djawe. Esnan den e hurado a husga

a kuminsamentu di e aa aki e sekshon Small Business Unit di Maduro & Curiels Bank a disid pa introdus un premio pa un individuo, organisashon f instituto ku a destak na fabor di e ramo di empresa chik o mediano. Esaki a haa e nmber Komersiante Briante. Komo sorpresa ta e revista ku abo, lesad, tin den bo man, a bai ku e prom premio aki.

sario. Riba esaki nos lo bini bk den un di nos prksimo edishonnan. Kmara di Komrsio, komo e instansia ku ta esun ku a tuma e inisiativa i a manten e revista riba pia, huntu ku tur e kolaboradornan di e revista aki ta gradis gerensia di Maduro & Curiels Bank i Small Business Unit en partikular pa e bunita premio aki ku ta nifik un rekonosementu di e trabou i e produkto final, kada luna dinobo. Banko Maduro pa hopi aa kaba ta un di e empresanan lokal ku ta sosten kontinuidat di e revista ku su avisonan, ku den hopi kaso ta enser mensahenan kla pa e gremio di empresario en general i esnan chik en partikular. Gustosamente nos ke inklu den e rekonosementu aki tambe tur esnan ku den e dies aanan di eksistensia a duna nan kontribushon na produkshon di e revista aki mayoria di nan den anonimidat.

Gradisimentu

Kandidatonan

Direktor John Jacobs i presidente Billy Jonckheer di Kmara di Komrsio ta tuma premio for di man di Valerie Rhuggenaath Maduro & Curiel's Bank.

Di-10 aniversario

e revista mensual komo ganad, tambe mirando e variedat di informashon relevante ku e ta ofres tur luna, ya pa 10 aa largu sin interupshon, pa tantu futuro empresario komo komersiante eksistente. Banko Maduro ta husga ademas ku e revista aki sigur tin un balor agreg pa e sektor di empresa chik mirando ku el a bira un medio popular pa komunik ku e gremio di empresario (chik). E korant Empresa Chik (grtis!) tin un ret di distribushon amplio, loke ta hasi e efekto informativo ku e tin ainda mas grandi. E revista aki ketu bai siguiendo e opinion di e Banko a demostr su derechi di eksistensia mirando ku pronto ta alkans su di-10 aniver-

Tur e nominadonan pa e prom premio Komersiante Briante huntu ku e tim di Small Business Unit di MCB enkabes pa Cherety Kirindongo (meimei).

Programa pa garantis kontinuidat di empresanan chik i mediano

a un echo ku empresanan chik ta wesi lomba di ekonomia. InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na empresanan chik dor di stimul kompetensia internashonal i inovashon den empresa nan. Pa e echo aki InnovatieCentrum ta organis kada aa di nobo e premio di inovashon (InnovatiePrijs) pa buta empresa nan ku ta inovativo den un lus positivo i tambe e Business 2 Business TV ku ta un programa di televishon ku ta pasa na kanal 8. Inovashon ta krusial pa kompanianan ku ke desaroy i banda di esei, e ta garantis kontinuidat di un ekonomia slido i stabil. Esei ta e motibu tambe pa kua InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na organisashon di Marshe pa Empresario pa motibu ku e Marshe aki ta duna empresarionan chik i mediano e oportunidat di amplia nan konosementu riba diferente aspekto di negoshi i nan ta haa e oportunidat tambe di ekspon nan mes na pbliko

i potensial klientenan.

Premio di inovashon
Tur aa dinobo na novmber ta organis e kompetensia pa premio di inovashon. Aki e empresa ku partisip ta duna di konos te kon leu e produkto f servisio ku nan ta brinda ta inovativo a base di un deskripshon di kiko ta produkto f servisio inovativo ta ku nan ke ekspon, kiko ta e resultadonan positivo ku e inovashon aki tin pa e kompania mes, kua ta e resultadonan ku e inovashon a trese kun (kresementu den benta, redukshon di gastu, kantidat di kliente), kiko ta e efektonan positivo di e inovashon aki den un konteksto mas amplio (ekonomia di Krsou, posibilidat di trabou, diversifikashon di ekonomia, i/f ampliamentu di eksportashon) i tambe bo mester duna di konos kiko ta e invershon ku bo a hasi pa bo inovashon. Tur esaki, e grupo di hurado lo hasi uzo di dje pa evalu i saka e mih premio pa e mih inovashon.

Na novmber 2011 e edishon nobo di Business 2 Business TV ta kumins ku hopi tep i konseho di ekspertonan. Kada dia dinobo tin negoshi ta lanta. Unabes bo dal e stap ei, ta masha normal ku bo ta haa bo konfront ku diferente problema prktiko ku ta buta bo pensa pa kontrat un eksperto pa duna konseho. Business 2 Business TV ta brinda un empresario chik f mediano e oportunidat pa habri su kushina pa e eksperto duna konseho ria kon pa saka kabes riba awa, ora bo haa bo konfront ku sierto problema. Pues, e meta di e programa aki ta pa apoy empresarionan ku tep i konseho balioso i tambe pa promov esnan partisipante. Si bo ke partisip na e premio di inovashon f e Business 2 Business TV f bo ke mas informashon tokante un di nan, por tuma kontakto ku InnovatieCentrum Curaao na 7371360 f e-mail na shooi@icc.an.

Business 2 Business TV

Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems (AIS):

Negoshi grandi i chik mester di IT pa nan por desaroy


Tur negoshi mester IT Djis krda ku kasi pa tur forma di komunikashon entre e empresa i e suministrad i klientenan mester di IT. Nos komunidat i mundu kompleto no por mas sin e forma adishonal di komunikashonnan ku a bini aserka manera e-mail. Komunikashon tradishonal, manera telefon, awendia ta bai kompa pa esnan mas moderno manera SMS, E-mail,asina seor Stewart a kumins splika. Si IT no ta un empresario su core business, e ora ei IT lo por asisti den e bida diario den un negoshi. Por ehmpel, e por yud komunik ku su kliente i suministradnan (via website i e-mail) f e por yud manten atministrashon di su negoshi. Un kos ku hopi biaha nos ta no paga tinu ne ta ku e potensial ku tin pa duna konosementu na nos negoshi via e medio elektrniko (e-mail, website). El a sigui splika ku, aparte ku e gastunan pa hasi esaki ta muchu mas abou kompar ku otro forma di komunikashon, e ta duna bo tambe e posibilidat pa bo tin un komunikashon interaktivo ku bo kliente. Un aviso den korant f na radio no ta brinda e posibilidat ei. Si bo wak hoy en dia ku henter mundu ta envolv den IT i ta kasi imposibel pensa un tipo di negoshi grandi f chik ku por funshon sin usa ningun tipo di IT. Sea ta usa IT pa e empresa su proseso primaria f ta usa IT pa e sobr prosesonan ku ta sosten e proseso primaria. Ademas ta konseh pa usa IT kaminda por, pasobra esaki ta simplifik, alivi i spar tempu den un empresa si e ta bon implement.

nformashon Teknolgiko (IT) ta e maneho di tur kos ku ta produs data, informashon f konosementu di ki forma ku ta, via kualke medio di distribushon elektrniko. Hopi biaha esaki ta un kmpiuter pero e no ta limit na e aparato nan aki so. Awendia ta kasi imposibel pa maneh un negoshi sin tin kualke tipo di IT den bo negoshi ku ta yuda rn e negoshi. Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems ta splika importansha di IT den negoshinan grandi i chik:

determin nan strategia pa loke ta nan forma di hasi negoshi (business intelligence). Asina tin hopi otro aspekto den negoshi ku nos ta kubri i via nos website por haa un idea di e tipo di solushonnan ku nos lo por brinda. AIS ta konsiente di empresanan chik lo por bon yud si nan outomatis kaminda mester. Por ehmpel, sru pa un kmpiuter, printer, aparato pa kopia i ntwrk si mester i duna servisio di sosten den e ramonan aki, pa manten e sistemanan den forma ptimo pa medio di limpiesa, asina seor Stewart a bisa na final di e entrevista. Tin mas rea den kua nos por duna servisio. AIS por yuda traha website asina ku e empresa por present su mes na su (potensial) klientenan lokal i internashonal. Yurin Stewart Artificial Intelligence Systems (AIS) Dr. M.J. Hugenholtzweg 40 Curacao Telefon: 461-1195 Faks: 461-4303 Selular: 527-0407 IT Consultancy: www.ais-cur.com Disaster Preparedness: www.b-preparedtoday. com

AIS su servisio

Ofisina di AIS na Hugenholtsweg

Tur kos ku ta simplifik, alivi i spar tempu na final ta spar sn pa e empresa, asina seor Stewart a sigui bisa. AIS ta den merkado pa empresanan ku ta hasi uso di sistemanan ku ta usa database grandi i ku ta eksig siguridat mksimo, manera Oracle, empresanan ku mester warda hopi dato i tambe sigur, empresanan ku ta analis nan datonan i for di nan historia pa por

Pa Manual Empresa Chik, literatura di kalidat i tur otro informashon komersial general, akudi serka nos
Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an Internet: www.curacao-chamber.an

Supsidio pa training, guia i konseho profeshonal pa empresario

Programa di entrenamentu pa garantis kontinuidat di empresa chik i mediano


Training i edukashon di (futuro) empresarionan riba base regular ta determinante pa ksito di negoshi. E programa pa garantis kontinuidat di empresanan chik i mediano tin komo meta: Hasi e periodo di bida di futuro empresanan i esnan eksistente mas largu posibel; Kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou kreando mas puesto di trabou i manten esnan eksistente; Amplia posibilidatnan pa empresanan chik i mediano por haa finansiamentu; Insentiv aktividatnan relashon ku eksportashon di produkto i servisio. E programa ta konsist di vrios aktividat den forma di training, guia i konseho

or di 2009 Kmara di Komersio ta maneh un programa di supsidio ku kua empresarionan por haa konseho i guia den reanan spesfiko pa mehor i desaroy nan abilidat i konosementu riba sierto tereno. Estudionan ta indik ku den ltimo 10 aa un porsentahe haltu di empresanan na Krsou a sera. Esaki ta deb na algun faktor determinante ku ta entre otro falta di preparashon i konosementu den reanan di sumo importansia pa por maneh un empresa di un forma efisiente i profeshonal. Un nivel abou di edukashon di empleadonan tambe ta hunga un rl. E dos faktornan aki ta ingredientenan nesesario pa un empresa tin ksito i ta viabel.
Skirb pa Farley I. Lourens

royo personal, maneho di eksportashon i otro reanan. Empresarionan ta risib guia i konseho dirig pa mehor nan abilidatnan empresarial. Kmara di Komrsio tin akuerdo ku vrios konsehero profeshonal ku ta traha riba un base freelance pa duna konseho i guia via e programa. Empresanan chik i mediano lokal estables kaba, esun ku a kaba di kumins i esun ku ta bai kumins un negoshi den trmino di tempu krtiku i ku ke risib konseho i guia riba reanan spesfiko ku nan tin mester di yudansa riba dje i/f pa haa i buska solushon pa sierto problema i opstkulo ku nan ta eksperensi den nan kompania. Tambe e

Ken por aplik?

profeshonal, enkuentronan empresarial i diferente aktividatnan dirig riba empresarionan chik i mediano i tambe riba futuro empresarionan. Ta duna training spesfiko segun e demanda di e sektor empresa chik i

mediano. Nan ta bas riba nesesidatnan ku tin riba por ehmpel, desaroyo di abilidatnan empresarial, konosementu di maneho empresarial, etc.

Training

Servisio di guia i konseho


Ta brinda oportunidat pa empresario chik i mediano

risib konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. Empresarionan e.o. por haa guia riba tereno di merkadeo, maneho di finansa, atministrashon i organisashon, aspektonan legal, diseo grfiko, website, belasting, rekurso humano, komunikashon, inovashon, desa-

Een Excellente ondernemer verdient ANG 10.000,- met 1 dag werken. De Fatum Best in Business Award is weer begonnen. Kijk voor meer informatie op www.fatum.com.

ONDERSTEUNT DE FATUM BEST IN BUSINESS AWARD 2011

10

Supsidio pa training, guia i konseho profeshonal pa empresario

Programa di entrenamentu pa garantis kontinuidat di empresa chik i mediano


risib guia i konseho riba un base 1 on 1, e empresario por desaroy i amplia su konosementu riba diferente rea pa medio di tayernan ku Kmara di Komrsio ta organis ku regularidat. Wak den prksimo edishonnan di empresa chik i korant lokal pa mas informashon tokante e tema i fechanan ku lo bai tin tayer prksimamente. Pa mas informashon yama Kmara di Komrsio na 461-3918 f manda un mail na: businessinfo@curacaochamber.an f pasa hasi nos un bishita na Kaya Junior Salas na Punda.

Kursonan ku Kmara di Komrsio ta organis ta hala interes di empresarionan.

programa ta brinda posibilidat pa empresarionan profeshonalis i optimalis nan empresa.

Ken ta kualifik komo empresario chik i mediano?


Pa kualifik komo empresario chik e empresa mester tin un mksimo di 10 empleado (ku ta traha por lo mnos 20 ora pa siman). Benta di e empresa no ta surpas 500 mil florin pa aa. Pa kualifik komo empresario mediano, e empresa mester tin entre 10 ku 50 empleado (ku ta traha por lo mnos 20 ora pa siman). Benta di e empresa no ta surpas 1 mion florin pa aa. Yama f pasa na Kmara di Komrsio pa traha un sita pa un entrevista personal. Si durante e entrevista personal result ku e empresario tin mester di yudansa den un rea spesfiko riba kua e mester di mas konseho i guia, Kmara di Komrsio por tres den kontakto ku un profeshonal den e ramo ku e mester di konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. E profeshonal i e empresario ta firma un akuerdo den kua ta defin kontenido

Empresario chik

i durashon di e servisio. E servisio aki lo kosta e empresario 40 florin pa ora. E tarifa aki ta un tarifa supsidi komo ku e programa ta kubri e sobr 60%. Na momentu ku e firma e akuerdo e empresario mester paga 40% di e suma total di e akuerdo ku ta bas riba e kantidat di ora ku e profeshonal lo konseh i guia e empresario.

Benefisio di e servisio di konseho i guia


E servisio aki ta hopi faborabel pa empresarionan chik i mediano (tambe futuro empresarionan), ya ku di e forma aki nan ta haa asistensia riba e tereno ku nan tin nesesidat pe riba un base personal (1 on 1). Ademas 60% di e gastunan pa konseho i guia profeshonal ta supsidi pa e Programa pa Garantis Kontinuidat pa Empresario Chik i Mediano. Pues, e kliente ta paga solamente 40% di e gastunan. Ku e servisio aki Kmara di Komrsio i su sosionan ta yuda empresario chik i mediano i futuro empresarionan pa maneh nan negoshi di un forma mas profeshonal, efisiente, i tambe pa haa solushon pa opstkulonan ku ta stroba nan di tin ksito ku nan empresa. Banda di e posibilidat di

SAVE
with the

NEW Digicel
EXTRA
Minutes
minutes

Empresario mediano

Postpaid Plans
Minutes
minutes

Minutes 60 min 120 min 240 min 420 min 660 min 1200 min

TOTAL

SMS 25 SMS 50 SMS 75 SMS 75 SMS 100 SMS 100 SMS

Monthly Plan Naf. 30,Naf. 50,Naf. 85,Naf. 130.Naf. 200,Naf. 360,-

60

120 240 480 840

minutes minutes

120 240 420 660

minutes minutes

Kon pa aplik?

minutes minutes

minutes

1320 minutes 2400


minutes

1200
minutes

Tayer

11

Empresario, Kmara di Komrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa ksito. Partisip na un f mas di nos workshopnan i realis e kambionan positivo ku bo empresa mester pa prosper!
Fecha Tpiko Deskripshon Mei Bo tin idea pa kumins un negoshi pero no sa unda kumins? Durante e kurso aki lo sia bo tur loke bo mester tene kuenta kun, manera e formanan hurdiko, karakterstikanan personal i abilidatnan di abo komo empresario. Kua tipo di prmit bo mester? Na final di e kurso tin e oportunidat pa deliber ku e dosente pa e kontest tur bo preguntanan segun e konosido prinsipio Whats on your mind? di Facebook. Un bon komienso ta garantis ksito sigur! Tiene usted idea para empezar un negocio? Durante este curso le ensearemos los pasos que tiene que tomar en cuenta para establecer un negocio exitoso. Le ensearemos las formas jurdicas, las caractersticas personales i habilidades de un empresario. Cules son los permisos que se necesitan para abrir un negocio? I al final del curso usted tiene oportunidad de preguntar al docente lo que usted quiera segn el principio Whats on your mind de Facebook. Un buen comienzo es xito garantizado.
Tur dia bo ta drenta ofisina, papel aki papel aya. Luna di aprel a pasa i bo no tin bo atministrashon na rdu? Awl! no bira nervioso. Durante e kurso aki lo bo sia kon pa organis un atministrashon i kon pa maneh esaki hasiendo uzo di un software. Tambe lo duna informashon tokante e tiponan di impuesto ku tin na Krsou. Un plan di negoshi no ta solamente pa atker finansiamentu, pero ta sirbi tambe pa dirig rumbo di e negoshi. Durante e kurso aki lo haa sa e prinsipionan di un business plan, kiko mester pone aden, kon ta yega na e informashon, etc. Paso a paso ta para ketu na tur e aspektonan di un plan di negoshi. Durante e kurso aki e empresario ta risib oportunidat di pone tur loke el a sia den prktika. Bo ta risib un buki di trabou kaminda bo mes por praktik den dje. Durante e kurso aki lo para ketu na e siguiente puntonan pa yuda abo, empresario. Finansiamentu Invershon Krdito Supsidio Tambe lo bo sia komprond i domin e idioma finansiero na un manera prktiko i fsil. Despues ku bo a sia kon skibi un plan di negoshi, laga nos sia bo kon pa pone esaki den prktika. Usa bo Business Plan pa traha mas dirig riba resultado i tambe pa un forma di komunik den bo empresa, pasobra esfuerso ta importante pero resultado ta konta! Entrando a su oficina, se ve diariamente papeles tirado? No se preocupe porque tenemos un curso que le enseara como atender su administracin i los tipos de sofware que usted pueda usar. Tambin le informaremos sobre los tipos de impuestos que usted tiene que tomar en cuenta.

Idioma

Preis (ANG.) 80,=

9 + 11

Kumins bo mes negoshi! Un bon komienso ta garantis ksito sigur!

Papiamentu

10 + 12

Empezar un negocio exitoso. Un buen comienzo es xito garantizado.

Espaol

80,=

16 + 18

Atministrashon i software pa atministr

Papiamentu

80,=

17 + 19 + 26

Plan di negoshi (Business Plan)

Papiamentu

100,=

23 + 25

Manera nan pa FIKS bo negoshi

Papiamentu

80,=

24

Esfuerso ta importante! Pero resultado ta konta!

Papiamentu

40,=

30 de mayo + 1 de junio

Administracin i software para la administracin

Espaol

80,=

Atenshon: skema di kurso por kambia. Pa sa kua ta e ltimo vershon tuma kontakto ku nos na tel.: 461-3918 Tur kurso ta tuma lug di 6 or di atardi pa 9 or di anochi den ouditorio di Kmara di Komrsio na Pietermaai. Registrashon i pago adelant ta obligatorio!

12

Pa registrashon f mas informashon tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial na telefn 461-3918, subi www.empresachiki.com f manda un e-mail na businessinfo@curacao-chamber.an

Tur kos ta drai rond di komunikashon

Merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih!

he World Belongs To The Best Communicator ta kredo di Burson-Marsteller, un di e kompanianan di Komunikashon i Public Relations di mas grandi i renombre di mundu, kaminda mi a yega di traha. Si nos adapt e kredo aki pa un empresa e lo bira: Merkado ta pertenes na e kompanianan ku por komunik mih! Na palabra ta seor Clifton Wall di e kompania Infinitum.
uso korekto di palabra 7%. Awendia den un mundu ku bo kompetidnan ta ofres hopi biaha mesun f kasi mesun produkto f servisionan ku bo empresa, e faktor hende ta loke ta hasi e diferensia. Mas bon prepar bo trahadnan ta na nivel di konosementu i sigur den komunikashon i PR, pues kon ta anda di forma korekto i konforme espektativanan di e pbliko mas grandi e probabilidat ta ku bo empresa lo ta eksitoso. Dikon? Pas aparte di invert den promov f merkade bo empresa, su produkto i servisionan, e mih merkadeo pa bo empresa ta ora bo klientenan ku a eksperensi un trato ekselente na bo empre-

Clifton Wall di Infinitum Komunikashon ta indespensabel pa ksito di kualke persona i pa eksistensia di kualke empresa f organisashon. Nos ta forma parti di un mundu den kua nos ta interdependiente di otro. Esun ta depend di e otro pa su eksistensia. Interdependiente ta enser, pues, un nesesidat di komunik i manten un bon relashon pbliko ku otronan. Tur empresa tin di haber ku dos rea prinsipal di komunikashon: interno i eksterno.

depend di su klientenan. Ta djei e ekspreshon kliente ta rei ta origin. Esaki ta sufisiente pa indik ku ta krusial pa un empresa komunik na un manera dirig manten un bon relashon - ku su diferente pblikonan. E pblikonan aki ta enser entre otro klientenan, otro empresanan ku e empresa ta depend di dje, finansiadnan, esnan ku biba f oper den su besindario direkto. Komunikashon eksterno por tuma lug na diferente forma. Di forma direkto o sea personal. Of indirekto atraves di otro medionan manera avisonan (popularmente bis propaganda), korespondensia, etc. E komunikashon f relashon pbliko aki ta determinante pa eksistensia i ksito di bo empresa. E ta parti integral di e imgen ku e empresa ke proyekt na su kliente i otro relashonnan. I un bon imgen, ta bal oro! Dikon un bon imgen ta importante? Imgen ta e totalidat di impreshonnan ku otronan tin di bo empresa f persona. Ta esei ta determin si e kliente ke kumpra un produkto f servisio serka bo f si nan ke traha f hasi negoshi ku bo (empresa). Si komo empresario f gerensia bo ke proyekt por ehmpel un imgen di ta tp den servisio, di ke brinda un eksperensia inolvidabel na bo klientela, e pregunta ta surgi mesora: bo empresa ta refleh esei? E ta refleh esei den su komunikashon ku klientenan i otro relashonnan? Bo personal tin f a risib e preparashon nesesario pa na tur okashon duna kontenido, biba f refleh e imgen ei serka e diferente pblikonan? Si esei no ta kaso ta bon pa aserka profeshonal riba e tereno aki pa yuda bo empresa yega asina leu di ta pose e kompetensianan ei. Paso un bon imgen ta bal oro pa kualke empresa sea chik, mediano f grandi.

sa kumins papia i rekomend nan grupo di influensia pa kumpra f hasi uso di servisionan di bo empresa. Pues, no solamente tur kos ta drai rnt di komunikashon, pero ta un realidat ku merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih! INFINITUM BV su core business ta pa sosten gerensia i doonan di empresa pa logra realis nan metanan korporativo. INFINITUM BV su meta ta pa added value i yuda e empresa make a difference den su rea di negoshi. Por komunik ku e direktor/ empresario di INFINITUM BV, Clifton Wall MBA atraves di e-mail: cwalle@infinitummm. com f telefn 738-2575 f via 514-8248.

Tur empresa ta reker pa tin bon komunikashon interno pa asina tur hende tur ora bai ta na altura kiko mester sosod, dikon, dor di ken, ki ora, na unda i kon e mester sosod. Esei ta komunikashon formal o sea operashonal. Kualke empresa ku no ta kumpli ku e ltimo aki pa definishon ta oper ku waist, inefisiensia i den hopi okashon por ta motibu ku ta reina malkontentu. Esakinan tur ta motibunan ku ta stroba un empresa di logra su metanan pa kua el a keda estables. Pesei e komunikashon mester ta alkaso, na tempu i mester tuma lug na e forma i tono korekto. Aparte di e komunikashon formal tin tambe komunikashon informal ku komunikashon di ndole sosial. Esaki ta e komunikashon ku no ta direktamente relashon ku trabou f e empresa su funshonamentu. Ta importante pa realis ku tur komunikashon di un empresa ku e mundu paf di e empresa tin su orgen den komunikashon interno. Por lo general e regla no skirb ta bisa: No por tin un komunikashon eksterno eksitoso si esun interno no ta optimal.

Komunikashon Interno

Imgen

Un empresa por eksist solamente si e tin kliente. Ku otro palabra: E empresa ta

Komunikashon eksterno

Komunikashon no ta enser uso di palabra sea skib f papi so. Ta sientfikamente prob ku e lenguahe korporal (body language) ta pisa 55% den e totalidat di komunikashon entre personanan (pues mas ku mitar), mintras tono di bos ta bon pa 38% i

Komunikashon en general

13

Plan di negoshi:

Medio importante pa bo empresa na momentu di buska finansiamentu


El a splika ku un plan di negoshi ta yuda e empresario konsentr riba futuro di su empresa. Por ehmpel: kiko e empresario ke logra ku su empresa? Unda e ke bai? Kon e empresa mester ta par aki 3 pa 5 aa? Un plan di negoshi ta hopi esensial ora ta aserk un banko/institushon finansiero pa un fiansa pa e empresa. E banko ta mira e seriedat di e empresario i si su metanan ta fiho. Na momentu ku un empresario aserk un banko/institushon finansiero ku su plan di negoshi kla trah, esaki ya ta duna un prom impreshon positivo di e empresario, asina seora Pinedoe a splika.

lan di negoshi ta importante pa e empresario mes i pa ora e ta buska finansiamentu pa su negoshi. Seora Jacqueline Pinedoe, business advisor di Alliance Business & Financial Consultants B.V., ta splika kiko ta un plan di negoshi. Seora Pinedoe ta kere ku un plan di negoshi ta determinante pa un negoshi su eksistensia. Seora Pinedoe tin 23 aa trahando ku empresa chik i mediano, asesorando e.o. empresarionan ku ke lanta nan mes negoshi i tambe empresarionan ku tin nan mes negoshi kaba. E ta asesor riba tereno di maneho, atministrashon finansiero, fiskal, ekonmiko i finansiero.
Si bo plan di negoshi no ta bon prepar, e banko/instansia finansiero lo no bai di akuerdo pa fia bo e kapital ku bo ta pidi. 3. Otro motibunan ku bo por usa un plan di negoshi ta pa e.o. partidonan ku lo ta interes den partisipashon den e negoshi p.e. un persona ku bo ta aserk pa bira sosio ku bo den e negoshi f un spnser ku bo ke haa pa invert den e negoshi.
Jacky Pinedoe

Un plan di negoshi ta enser na prom lug e idea di un negoshi. Den e plan mester formul kiko ta interes di e negoshi. Kiko e negoshi ta ofres. Ki produkto i/f servisio. Na ken e negoshi ta ofres e produkto i/f servisio. Kon e negoshi ta bai diferensi su mes den e merkado eksistente. Kon ta pensa pa kumins ku e negoshi. Kon grandi e invershon ta pa lanta e negoshi i tambe mester demostr kuantu e negoshi mester gener pa e ta un negoshi eksitoso.

Kiko ta un plan di negoshi

Un plan di negoshi bo por usa pa diferente motibu. E motibunan prinsipal ta e.o: 1. Pa bo mes komo futuro empresario. E plan mester duna e persona un bon bista kiko e faktibilidat di su idea ta. E mester mustra e persona kiko e retonan ta ku e ta bai tin den su propio empresa i kiko e mester hasi pa bira un empresario eksitoso. E plan ta enser e.o.

Pa kiko bo por usa un plan di negoshi

tambe e servisionan i/f produkto(nan), nan kalidat, preis (kompetitivo). E plan di negoshi tambe ta importante pa e empresario ku ke ekspand su negoshi ku mas produkto i/o mas servisio. 2. Pa un banko/instansha finansiero na momentu ku ta buska finansiamentu pa e negoshi, sea pa kumins f pa ekspand e negoshi. Banko/ instansia finansiero lo ke mira e kapital ku nan ta bai fia bo en relashon ku loke bo mes ta bai hinka den e negoshi komo kapital propio. Mester tin un bon bista riba kon lo bo bai invert e kapital den e negoshi i kon bo ta pens pa hasi e kapital invert rende pa bo. E plan di negoshi mester por konvens e banko/ instansia finansiero ku e ta un bon plan.

Un plan di negoshi por evit f minimalis e riesgonan ku un negoshi ta kore. Tambe un plan di negoshi ta nesesario na momentu ku ta bai un banko/ instansia finansiero pa hasi un fiansa. Un plan di negoshi mester evit ku un negoshi ta fia un kapital i despues no por paga esaki bk, pasobra e negoshi no a bai bon.

E importansia di un plan di negoshi pa un empresa

di promoshon pa e negoshi, etc. 3. Un plan finansiero ku ta konsist di un plan di invershon, ku ta duna informashon di e presupuesto i kuantu e kosto total di e invershon ta. Un plan di benta, esta riba kuantu ta pronostik e benta di e negoshi pa aa. Si ta un negoshi ku ta bende produkto, mester tin un plan di kompra di produkto ku ta indik e kosto total pa aa di produkto. Un plan di negoshi ta konsist tambe di un plan di fiansa ku ta indik kuantu kapital mester pa finansi e negoshi i kon ta paga bk.

ta bai buska un fiansa, ta traha un sita ku un banko/ instansia pa hasi e petishon. Komo konsehero ta keda den kontakto ku e kliente pa sigui duna konseho pa e negoshi. Espesialmente den komienso di e negoshi, kaminda ku e kliente mester di hopi konseho, ta bon pa e konsehero tei ku regularidat pa yuda e empresario. SEI ta un inisiativa di Gobirnu di Krsou huntu ku Hulanda, kaminda ta finansi 60 porshento di por ehmpel e gastu pa traha un plan di negoshi, un plan di merkadeo, etc. Seora Pinedoe a splika ku e tin un kliente ku nan a yuda atraves di e inisiativa SEI aki. Ta un kliente ku a bini via di IntEnt na Hulanda. Esaki ta un organisashon ku seora Pinedoe ta traha kun na Hulanda pa yuda persona, e.o yunan di Krsou, ku ta biba na Hulanda i ku ta den e proseso pa bini bk Krsou, ku e idea pa lanta nan mes negoshi na Krsou. Ta yuda nan e.o. ku trahamentu di nan plan di negoshi. IntEnt ta para garante serka e banko/instansia finansiero si e kliente ke buska finansiamentu. E kliente a aserk SEI ku su plan pa e parti di merkadeo i SEI a finansi e plan di merkadeo. E kliente a keda hopi kontentu ku porfin el a keda kla ku su plan di negoshi i ku e por bai ku e plan na un banko/instansia finansiero pa haa finansiamentu. Jacqueline Pinedoe, Senior Business Advisor, Alliance Business & Financial Consultants B.V. Pos Cabaai Office Park, Unit 5, Schouwburgweg z/n, Telefon: 737-2025, Faks: 737-2026, Email: info@alliance-business. com

Kliente di SEI

Un bon plan di negoshi mester konten e siguiente puntonan; 1. Informashon personal di e empresario f futuro empresario i e meta(nan) prinsipal di e negoshi. 2. Un plan di merkadeo ku ta duna informashon di e produkto f servisio di e negoshi, deskripshon di e merkado, frmula di e negoshi, plan

Semper mester tin den un plan di negoshi

Seora Pinedoe ta sigui splika ku ora ku un kliente aserk pa traha un plan di negoshi e ta traha un sita ku e kliente pa tende e idea di e negoshi. Ta pidi e kliente tur e datonan nesesario pa por traha e plan di negoshi. Si no tin tur dato, ta inform e kliente di e datonan/ informashon ku mester pa e plan di negoshi. Si ta nesesario mester hasi un enkuesta pa determin si tin merkado pa e idea (produkto/servisio). Ta kumins traha riba e idea i hinka tur e frmulanan den otro. Despues ta saka un konsepto di e plan di negoshi pa trata esaki ku e kliente. Den kaso ku mester, ta ahust e plan pa despues saka un plan di negoshi final pa e kliente. Den kaso ku

Trabou di e konsehero

14

Website ta esensial pa empresa di tur tamao

Programa di supsidio pa empresa chik ta brinda fasilidat pa konseho i guia riba tereno di website
Webpage4You a kumins oper 4 aa pas na Hulanda. Mi a bishit Krsou i a keda enkant ku e isla. Esei a pone ku mi a kumins hasi sondeo pa wak ki posibilidat tin na Krsou pa ofres e servisio i produktonan ku nos ta spesialis aden. E.o. mi tabatin kmbersashon ku Kmara di Komrsio ku a inform mi di e programa di supsidio pa guia i konseh empresarionan. Den mi sondeo mi a nota ku riba e tereno di traha i manten website tin basta trabou ku por hasi na Krsou. Esei a pone ku mi a muda pa Krsou i start un Webpage4You aki nan.

opi biaha kompanianan ku ta pera den sektor di empresa chik ta pensa ku un website ta pa kompania grandi so. Den kmbersashon ku Ted Antrag di e kompania Webpage4You e la splika ku un website no ta un luho mas, pasobra empresanan chik i mediano tambe mester di un website. Seor Antrag ta un di e konseheronan di e programa di supsidio di Kmara di Komrsio pa guia i konseh empresarionan riba reanan mas spesfiko riba kua un empresario chik i mediano mester di asistensia profeshonal. Den kaso di seor Antrag esaki mas spesfiko den ramo di traha i manten website.
Skirb pa: Farley i. Lourens tante pa ora nan ta buska fotgrafo pa kasamentu nan por haa su negoshi di saka potrt via e sistema di buska aki. Mi ta imagin mi ku un fotgrafo mas riba kaya hasiendo su trabou. Pues, via un website e potensial klientenan por haa su kompania tur ora, tambe ora e no ta paden. Awendia hasta via telefon mobil e potensial klientenan por mira informashon ku tin riba bo site. Nan por wak kiko bo kompania ta para pe; kiko bo kompania ta ofres (produkto/ servisio). Ounke esei no ta masha usual na Krsou ainda, bo por bende online tambe. Hasta por inform klientenan kiko bo a yega di hasi f ku ta trahando ariba, kiko bo tin komo oferta, i kambia esaki segun temporada, etc. Mas aleu seor Antrag a splika en breve kiko ta webhosting ku ta un terminologia ku ta usa hopi den e ramo di website: Esaki ta simplemente ku bo ta hr un pida espasio riba un harddisc di un proved di Internt. Banda di esei e proved ta ofres ku bo site ta den laira, ku bo por haa adrsnan di e-mail, tin akseso na sierto dato, etc.. Ora a puntra seor Antrag kon mester relashon e servisio ku nan kompania ta duna riba tereno di web-

site ku e programa di supsidio pa guia i konseho na empresarionan i kon esei ta bai den prktika, el a kontest: Ami lo kumins bisa ku tin dos posibilidat: E empresario mes por bai Kmara di Komrsio i bisa ku e tin mester di yudansa/ asistensia den e rea ku nos ta traha i Kmara di Komrsio lo pone e kontakto entre e empresario i nos; Tin okashon ku klientenan ta aserk nos pa traha website i nos ta inform nan di e programa i ta trese kliente den kontakto ku Kmara di Komrsio. E programa ta enser ku e empresario por haa 60% di supsidio pa e invershon ku e mester hasi pa haa konseho i risib guia. Nos ta brinda un pakete total. Pues, konseho, guia, trahamentu di e website, servisio di foto, eventual servisio pa kontenido di teksto pa e site, i servisio pa e aksesibilidat manera mi a inform anteriormente. Pues, pa por haa bo site fsilmente. E kliente ta keda responsabel pa kontenido di e website semper den konkordansia ku i den akuerdo di Webpage4You i partnernan. Pa finalis seor Antrag a inform ku nan ta focus ta pa despues ku e site ta kla pa e kliente mes por sigui maneh e kontenido i tene esaki al dia. Tambe mi por inform ku empresanan ku ya tin un huisstijl kaba, ku nos por ahust nos trabou na esaki. Alabes kompanianan ku tin un website kaba, nos por yuda ku preparashon pa nan mes por tene esaki al dia i maneh nan website. Pa informashon por yama nos semper f por manda nos un E-mail f aserk Kmara di Komrsio. Webpage4You Tel.: 5170779 e-mail: ted@webpage4you.nl

Mas aleu seor Antrag a inform ku te ainda hopi empresario ta warda trahamentu di un website pa nan kompania te na ltimo. Mi por tin komprenshon pa e loke nan ta trese dilanti komo e motibunan prinsipal. Spesialmente empresanan chik ta hopi limit na fondo pa hasi tur kos ku nan ta dese na hasi pa nan kompania, pero si mi ke bisa den e mesun rosea ku un website ta algu hopi esensial, hustamente pa empresa chik. E ta loke ami lo yama un brchi di propaganda digital riba Internt ku tur hende por mira. Aya riba bo kliente i potensial klientenan por haa tur informashon di bo empresa. Ta importante pa tene kuenta ku e generashon aktual ta buska tur kos via Internt. Hasimentu di negoshi no ta manera ntes i mester bai ku desaroyo di tempu si bo ke keda kompetitivo ku bo negoshi.

Brchi di propaganda digital

Maneho di kontenido

Ted Antrag di Webpage4you.

Tambe seor Antrag a enfatis e punto ku ta importante pa e potensial kliente ku ta buska informashon di e tipo di servisio i produktonan ku bo negoshi ta ofres, real-

Mester haa bo site fsil riba nt

mente i fsilmente por haa bo site. Tin hopi empresario ta laga traha un site masha bunita, pero e hende ku ta buska informashon no ta haa esaki fsilmente. Tambe nan no ta update (aktualis) informashon riba nan site. No ku mi ta bisa ku bo site no mester ta nchi, pero mas efektivo ta ku e mester funshon bon, ta al dia i mas importante ta ku esun ku ta buska informashon den bo ramo di negoshi por haa bo site. Banda di buska un empresa ku por traha bo website, bo mester haa hende ku ekspertisio pa

lokalis bo website ora ta buska informashon den bo ramo di negoshi. Mi por duna un ehmpel: un fotgrafo ku hopi tempu ta saka potrt na Krsou kasi sigur hopi hende konos na Krsou tambe komo ku e isla ta chiki. Ora un hende mester di un fotgrafo, via su nmber lo e haa informashon di dje. Pero si un hende f pareha tin intenshon bini di af pa bin kasa na Krsou nan ta buska riba Internt pa weddingphotograher Curaao f huwelijksfotograaf Curaao nan no ta buska via nmber. Pues, ta impor-

Webhosting

Advisory Program

15

Eventonan internashonal
CAC Fair Bathroom + kitchen Guangzhou, China, 1-30 aprel Lug: The Continental Center Website: www.cacfair.com International Sign Expo Las Vegas, Merka, 28-30 aprel Lug: Mandalay Bay Convention Center Website: www.signexpo.org Media Te c h Hamburgo, Alemania, 3-4 mei Lug: Grand Elyse Website: http://www.mediatech.net/ LABORALIA 2011 Show of Prevention, Protection, Safety and Health at Work Valencia, Spaa, 3-5 mei Lug: Avenida de la ferias Website: http://laboralia.feriavalencia.com/ FOR WASTE 2011 International Trade Fair of Waste Handling, Recycling, Industrial and Municipal Praga, Repblika Cheko, 3-5 mei Lug: PVA Letnany - Prague Exhibition Centre Letnany Website: http://www.forwaste.cz/2011/cz/intercept. asp The international Expo Destination Innovation The Aruba Chamber of Commerce and Industry offers local & international businesses a unique opportunity to showcase innovative initiatives. Oranjestad, Aruba, 27-28 mei Lug: The Renaissance Convention Center Website: http://www.arubachamber.com/events/2011/ Expo2011May27-28.htm AES CHINA 2011 China International Automotive Electronics Products & Technologies Show Shanghai, China, 1- 3 yni Lug: Shanghai Everbright Convention & Exhibition Center Website: http://www.gracefair.com/cn/aes/expomain_ en.asp?m=34 EXPO CARGA 2011 Ciudad de Mexico, Mexico, 7-9 yni

Aprel

Luga: Mexico World Trade Center Website: http://www.expocarga.com/front_content.php WESTERN CANADA FARM SHOW Regina, Canada, 15-17 yni Lug: Evraz Place Website: http://www.myfarmshow.com/ CANADIAN AVIATION ASSOCIATION CONVENTION Air craft Convention, Trade Show & Static Display Calgary, Canada, 6-7 yli Lug: CBAA (Canadian Business Aviation Association) Website: http://www.cbaaacaa.ca/portal/convention SUMMER FANCY FOOD SHOW 2011 International Fancy Food & Confection Show Washington D.C, Merka, 10-12 yli Lug: Walter E. Washington Convention Center Website: http://www.specialtyfood.com/fancy-food-show/ DECORATION + DESIGN MELBOURNE 2011 Trade Fair for the Australian soft Furnishing and Interior Products Industries Melbourne, Oustralia, 21-24 yli Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.decorationdesign.com.au/ JEWELLERY WORLD EXPO 2011 The Leading Trade Show serving Canadas Fine Jewelry Market Toronto, Canada, 7-9 ougsts Lug: Metro Toronto Convention Centre Website: http://www.jewelleryexpo.ca/ SYDNEY INTERNATIONAL SPA & BEAUTY EXPO 2011 Sydney International Spa & Beauty Expo Sydney, Oustralia, 13-14 ougsts Lug: Sydney Convention & Exhibition Centre - Darling Harbour Website: http://www.internationalbeautyexpo.com.au/ FASHION EXPOSED MELBOURNE 2011 An Extensive Range of Women Wear, Menswear,

Children Wear, Sportswear, Intimates and Fashion Accessories Melbourne, Oustralia, 28-30 ougsts Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.fashionexposed.com/meet-thedesigners.html DISASTER MANAGEMENT 2011 This event aims to attract Disaster Planning Coordinator, Emergency Medical Personal, Fire & rescue emergency management personal, Educational & training

agencies, Communication & Technologies companies, Military Officers, Political leaders. New Delhi, India, 19-21 sptmber Luga: NSIC New Delhi Website: http://www.dmindiaexpo.com NATURAL PRODUCTS EXPO YOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTS Baltimore MD, Merka, 21-24 sptmber Lug: Baltimore Convention Center Website: www.expoeast. com

Yli

Sptmber

Mei

AUTOCLSSICO 2011 International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle Exhibition Porto, Portugal, 30 sptmber-2 ktober 2011 Exponor Lug: Exponor, 4450-617 Lea da Palmeira Website: http://www.eventosmotor.com

Website ku informashon balioso


http://managementhelp.org/fp_progs/mng_mod/mng_ldr. htm E website aki ta duna abo komo empresario diferente tknika kon pa maneh bo negoshi. http://www.businessworld.in/ E website aki ta duna informashon tokante diferente empresa internashonal. http://coaching-magazine.net/ E website aki ta duna e empresario diferente tep interesante kon anda ku problema sosial na e boka di trabou. http://www.entrepreneur.com/ E website ta duna 7 tep na empresario kon manten su klientela. www.stichtingbab.com Por download e manual pa empresario ku ta konten informashon di belasting. www.logoyes.com Website ku bo por dise bo propio logo di empresa. www.oble.nl Empresa Hulandes spesialis den trahamentu di tarheta di negoshi. http://www.ondernemerworden.nl/ Informashon kon pa bira empresario i ideanan di negoshi. http://www.smbceo.com/ Website ku vrios tep pa hasi merkadeo pa bo negoshi. http://www.svbna.an/ E website ta brinda abo komo empresario informashon tokante seguro sosial.

Ougsts

Yni

16

Oportunidatnan di negoshi
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na number di telefon 4613918, di faks: 461-5652 f e-mail nos na businessinfo@curacao-chamber.an 125 E-mail: felipe@ zarzuelasa.es Website: www. bodegasvizar.es 3. Ta buska distribuid pa lubrikante i produkto di limpiesa pa outo Justice Brothers Inc. ta buskando distribuid pa nan produktonan di outo. Tel: 626-359-9174 Faks: 626-357-2550 E-mail: roberts@ justicebrothers.com Website: www. justicebrothers.com 4. Ta buska distribuid pa produkto di kabei. Luster Products Inc. ta ofres diferente produkto manera: Pink Oil Moisturizer pa hende muh i Scurl pa hende hmber. Tel: 773-579-1800 Faks: 773-843-7502 E-mail: contactus@ lusterproducts.com Website: www. lusterproducts.com 5. Ta buska Un empresa ku ta bende por mayor den general merchandise na California ta buska un representante pa bende su produktonan den Karibe. E-mail: wenelias@ yahoo.com

1. Eksposishon Di 4 pa 5 di yni awor lo tin un eksposishon di artkulo pa Baby, Kid & Pre-teen na WTC. 2. Ta buska Empresa ku ta bende awa botey ta buska interesadonan pa kumpra e negoshi. 3. Ta bende 2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e edifisio.

Lokal

Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda. 4. Ta Hr Ta buska un persona o instansia ku por traha ku piedra presioso.

f importad pa nan produktonan di materia prima (plstik, karton, etc.) Tel: 0058-414-0533663 Faks: 0058-2432360474 E-mail: jtsuministro@gmail.com 2. Empresa ta buska representante f importad pa bia Bodega Vizar ta buska representante f importad pa bia Vizar Tel: 0034-983-682-690 Faks: 0034-983-682-

1. Ta buska representante f importad di produktonan pa e sektor industrial JT Suministros ta buska representante

Internashonal

Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

- Coaching Het vakblad voor managers op Curaao No. 1 2011 - Tijdschrift Recht en Arbeid Maart 2011 - Nederland: Mediaknooppunt van Europa: Perspectieven in kaart gebracht - Expo Visie Beneluxblad voor exposant en beursmanagers no. 607 2011 - The Economist The dangers of rising in China - The Courier The Magazine of Africa caribbean Pacific & European Union cooperation and relation N. 20 N.E. jan/ feb 2011 E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

17

Motivashon esei no ta algu ku por kultiv pa henter bo personal den un tiru


Ademas, ku regularidat nos por tuma nota den korant i revista di listanan di kiko ta motiv hende mas tantu na trabou. Por ehmpel, 30% di e empleadonan ta haa nan suldo mas importante ku tur kos; 20% ta bai pa e ambiente na trabou; 8% ta skohe pa e posibilidatnan pa hasi karera na e empresa. Si bo lesa algu asina, bo por konklu anto ku basta bo paga hende bon, nan ta produs bon? Esei tg no ta kuadra kompletamente ku realidat. Tur e sifranan aki, hopi be for di resultado di un enkuesta entre bastante mil hende, ta djis un promedio. E no ta tantu apsoluto, manera e artkulo hopi be ta pone nos kere. Esei ta asina pasobra no ta eksist un tipo di hende, sea maskulino f femenino. No ta eksist un tipo di empleado tampoko. Den hende tin hopi variedat, ke men mester tene kuenta ku muchu mas faktor i kada kaso ta un riba su mes. E efekto di publikashonnan ku e sorto di konklushonnan aki si ta ku dunadnan di trabou ta bai hasi uso di e datonan aki pa purba stimul nan hendenan pa alkans un grado di produktividat i envolvimentu muchu mas haltu. A base di loke nos a kaba di menshon komo e variedat grandi den tipo di hende i konsekuentemente tambe di empleado, esei lo no duna resultado den tur kaso i bou di tur sirkunstansia. Ta serka algun hende so e lo por duna e efekto dese.

opi be nos por topa ku aviso kaminda nan ta buska hende profeshonal, i ku nan ta pidi esun ku ta bai aplik pa un funshon pa e motiv tambe pakiko e ke haa e posishon vakante. Pero kiko nan ke men ku esei?
tante. Asina por repart hende den tres grupo. Esaki ta lansa e pregunta: bo no ta stigmatis hende dje forma ei? Tg no, segun seor Beuker, pasobra ora detekt e nesesidatnan, den hopi kaso bo ta saka af loke anteriormente tabata skond. Awor ku e deskubr e nesesidatnan, por bai traha na nan, manera kiko ta pas presis

Su lema

Un promedio

pa tal i tal persona? No ta den tur kaso por duna un hende un posishon ku ta kuadra kompletamente ku su nesesidatnan personal. Den un merkado laboral kaminda tin hende sin trabou, bo mester ta kontentu ora nan invit bo pa un trabou. E ehersisio aki en todo kaso ta krea un situashon ku tantu e dunad di trabou i e (potensial) empleado a evalu bon kiko nan ke i kiko por hasi pa tene kuenta ku tur esei. Finalmente, e lema di seor Beuker ta: duna hende i empresanan konosementu i abilidatnan nobo di moda ku nan mes por sigui desaroy.

Seor Herman Beuker, un profeshonal Hulandes ku ta duna kurso di entrenamentu riba tereno di maneho komunikativo, a skirbi un buki riba e asuntu aki. For di 1994 e ta duna e kursonan aki i den su trabou el a bai investig tambe kiko ta asuntunan ku ta motiv hende, pero tambe tur loke por ta demotiv nan. Su

Maneho di motivashon

idea tras di e investigashon aki tabata pa haa sa si por pensa tambe riba frmulanan pa stimul i motiv hende den nan trabou. Pa esaki e ta usa e terminologia maneho di motivashon. E no tabatin nodi warda hopi pa yega na e konklushon sorpresivo ku no: no ta posibel pa bin ku un frmula sigur pa lanta sufisiente interes di hende pa nan hasi loke abo komo empresario ke pa nan hasi den un freg i wowo. Pa kada hende, esta kada empleado, ta konta ku ta otro asuntu por sirbi komo algu pa motiv nan. No tin un st general di pida hrmnt ku por saka for di kashi pa bai traha riba motivashon di bo staf, bo personal. Kada kaso ta reker atenshon personal i individual. Kada individuo ta otro i niko. No tin dos hende kompletamente igual.

di trabou. E nesesidatnan personal aki por korespond ku e funshon, e koleganan i esnan riba dje, pero nan por ta nt kontrali tambe. Si e ltimo aki ta e kaso, anto e ta reker muchu mas esfuerso pa por konvens e persona pa e tuma un otro aktitut. Un kambio asina no ta bai dimes. E ta reker muchu mas invershon. Ehmpelnan di nesesidatnan individual kontrali ta: Ku regularidat e ke traha e so na lug di traha ku otro hende. E deseo pa mas variedat den e trabou na lug di mas seguridat. E ke ta den kontakto ku hende en bes di ta trahando riba kos. Haa atenshon pa prestashon na lug di atenshon personal. Klaridat ku ta bini di ariba versus eskoho propio. Laga tur kos klp presis aki banda i tene un bista riba tur kos na e otro banda. Algun hende ta ln na e banda aki, otronan ta ln mas pa aya, mintras ku tin otro atrobe ku ta haa tur dos opshon mes impor-

Asina seor Beuker a sigui investig e partikularidat aki i despues di basta pensamentu el a yega na un otro konklushon. Esei ta ku por motiv un hende ora e rekonos su mes nesesidatnan den e situashon

Nesesidatnan kontrali

18

Splikashon di Cristina de Freitas Bras di Ernst & Young:

E diferente tiponan di impuesto ku empresarionan mester tene kun


Mayoria biaha un empresario ta kumins su negoshi den forma di un eenmanszaak i ora e aktividatnan oument, ta pensa di usa un N.V. f B.V. Pa ku e artkulo aki, nos ta asum ku e empresario ta biba na Krsou. Cristina L de Freitas Bras LL.M, senior tax manager na Ernst & Young, ta duna un splikashon di e diferente impuestonan pa e diferente tiponan di negoshi. Seora De Freitas Bras a splika ku den kaso ku ta ehers e negoshi den forma di un N.V. f un B.V., e negoshi mes mester paga impuesto di ganashi riba loke el a hasi na ganashi den un aa. Loke nan ta wak ta e resultado pa aa. Aktualmente nos tarifa pa belasting di ganashi ta 34.5% i si e kambionan di lei pasa (anunsi pa luna di mei) e tarifa riba ganashi lo bira 27.5%. Ta kalkul e ganashi kontando e suma di tur benta, kitando atrobe e gastunan operashonal di e empresa. Pa belasting no por dedus tur gastu 100%. Pesei ta importante pa tuma bon nota di esaki ora ta kalkul e ganashi. Un ehmpel ta gastu di representashon, donashon f kursonan; solamente 80% di esaki por dedus di e ganashi. Banda di esaki, tin sierto fasilidat fiskal ku tambe ta redus e ganashi. Nan ta entre otro depresiashon aseler (1/3 parti) di kapital disponibel (activa) usa den e empresa, dedukshon di 8% f 12% pa invershon den kapital disponibel ku ta surpas 5000 florin den un aa. E porsentahe ta depend di e kapital disponibel ku e empresa a invert. Si a kompra di un edifisio nobo, ta 12% di e suma di kompra por konsider komo dedukshon di invershon den e prom i e di dos aa despues di e

n empresario por ehers su negoshi den e forma di un entidat, por ehmpel un N.V. (naamloze vennootschap) f B.V. (besloten vennootschap) f e por hasi esaki bou di su mes nmber. Den e ltimo kaso aki nos ta papia di empresa propio (eenmanszaak). E forma di negoshi ku ta usa ta importante pa determin e belasting mester aplik pa e ganashi di e negoshi. Den tur kaso e empresario mester registr su mes na Inspekshon der Belasting. Ora e hasi esaki e ta haa un number di CRIB (=number di registrashon) i e lo risib tur e formularionan nesesario.
di negoshi por ta un di e fuentenan. E mtodo di kalkulashon di ganashi ta kasi meskos ku esun di impuesto riba ganashi; e niko diferensia ta den e limitashon di dedukshon aplikabel. Un empresario ku un empresa propio ku ta traha na kas por dedus su gastunan pa loke ta e lug di trabou (werkruimte) si e entrada di e empresario ku e trabounan ta surpas 2/3 parti di su entrada total. Lei no ta indik kon mester kalkul e gastunan relat na e kamber ku e ta usa. Por repart e gastunan por ehmpel a base di meter kuadr ku ta usa di e kas f tambe por kompar e gastunan di prom ku e empresa a kumins i e gastunan kstra ku a result despues. Den tur kaso ta importante pa por defend e kalkulashon. Un empresario ku un empresa propio tambe por disfrut di fasilidat fiskal, manera depresiashon aseler i dedukshon di invershon. Nos tarifa pa impuesto di entrada ta progresivo i ta kumins na 13% i ta bai te i ku 49.4%, pero si nan asept e kambionan di lei manera den tapara, e tarifanan lo kambia i ta kumins na 12% te i ku 49%, dependiendo di e suma total di entrada di e persona. Pa kalkul e haltura di e belasting, tambe por tene kuenta ku sierto dedukshon manera e esun bsiko. Mester deklar e belasting tur aa i e persona mester deklar e belasting ku 1 deklarashon pa aa.

Belasting di ganashi

Despues ku e persona a risib e formulario e tin 2 luna pa yena i entreg e formulario bk na Inspekshon di Belasting. Tur tipo di empresario (empresa propio f NV f BV) tin mesun tantu trabou atministrativo. E diferensia entre un empresa propio i un NV ta e porsentahe ku ta paga na impuesto. Pa un empresario propio (eenmanszaak) ta konta ku mas bo gana, mas belasting bo lo paga. Esaki ta nifik ku kisas den e prom 30 mil na entrada (neto) bo ta paga 13% (ku lo bira 12%), pero den un NV bo lo paga dirkt 34.5% riba bo ganashi, ku lo bai baha bira 27.5%. Si bo tin un pronstiko di kiko bo ganashi lo bai ta den un par di aa, bo por usa esaki pa determin si ta kumbin e empresario kumins komo un empresa propio f ku un NV f BV.

Christina de Freitas Bras senior tax manager di Ernst & Young

kompra. Den kasi tur otro kaso, ta 8% di e suma di invershon. Mester deklar belasting di ganashi tur aa i e empresa tin di hasi dos deklarashon pa aa: un deklarashon preliminario ku mester entreg a base di un kalkulo di e entrada bas riba e ganashi di e aa prom. E deklarashon i e pago di belasting mester sosod prom ku dia 1 aprel di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. E deklarashon final den kua mester deklar e ganashi berdadero, teniendo kuenta ku e belasting ku a paga kaba bas riba e deklarashon preliminario. Mester entreg e deklarashon final i paga e impuesto prom ku dia 1 yli di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. Por pidi ekstenshon pa entreg e formulario i paga e impuesto. Pa

kada deklarashon tin un formulario spesial. E ganashi ku sobra por distribu entre e personanan ku ta doo di e akshonnan di e N.V./B.V. Nan na nan turno mester paga impuesto di entrada (Inkomstenbelasting, IB) riba esaki. Den kaso ku e negoshi ta un eenmanszaak, no ta e negoshi pero e persona mes mester deklar su entrada for di e negoshi, huntu ku tur su otro entradanan, manera salario di un trabou fiho. Mester paga impuesto di entrada riba tur e entrada huntu risib durante e aa. E sistema di impuesto riba entrada ta diferente ku esun di impuesto riba ganashi. Den impuesto riba entrada un persona ta paga belasting riba sierto fuente di entrada i entrada

Impuesto di entrada

Generalmente, ora un empresario, eenmanszaak f N.V./B.V. brinda un servisio f hasi un benta, den kuadro di su empresa i e servisio f benta tuma lug na Krsou, e mester tene kuenta ku riba e preis e mester kobra 5% i pronto (kontal ku nan bai di akuerdo ku e kambio di lei) e lo ta 6% di impuesto riba volmen di benta, e asina yam omzetbelasting f OB. Tene na kuenta ku tin sierto servisio ku ta eksoner. Ora kobra e belasting, mester deklar esaki riba un formulario i paga e impuesto. E empresario tin te dia 15 di e siguiente luna kaminda e servisio i benta a tuma lug pa entreg su deklarashon. Pues, benta di febrari por deklar te dia 15 di e siguiente luna, esta mart. Si e empresa no tin benta f no brinda servisio den un luna, e mester entreg un deklarashon

Impuesto riba volmen di benta

pgina 20 >>>>

19

Splikashon di Cristina de Freitas Bras di Ernst & Young:

E diferente tiponan di impuesto ku empresarionan mester tene kun


<<<< pgina 19
nulo (nihil). Pa empresario chik tin un fasilidat ku ta stipul ku si e entrada den Impuesto di suldu, e aa anterior no surpas prima di seguro 30.000 florin, e persona sosial por aplik por eskrito pa e no mester entrega e belas- Ora un hende ta kumins ting. E mester keda hasi e ku su negoshi generaldeklarashon, manera lei ta mente e no ta kumins stipul. Mester pidi e fasi- ku trahad. Den kaso ku lidat aki ofisialmente den tin trahad, mester tene un karta na Inspekshon di kuenta ku riba e salaBelasting. Den e kaso aki e rio ku ta paga e trahad por pidi inspekshon tambe e empresa mester reten pa hasi e deklarashon un tambe impuesto di suldu i prima sosial. E retenshon biaha pa aa. Ta importante pa saka fak- di impuesto riba salario ta tura pa e empresario no a base di e tablnan ku keda sin kobra e OB i inspekshon di belasting ta den e kuadro di esaki BAB publik. E primanan sosial a bini resientemente ku e ta un porsentahe di e salakampaa pa konsientis rio i tambe mester reten tur hende pidiendo nan esaki di e salario. Mester faktura pa asina no tin deklar e impuesto riba LG_half_page.pdf 1 4/19/11 4:43 i transakshon ku ta bai sin salarioPM prima sosial kada kobra e OB empresario damente e gobirnu na i pa asina tur entreg debiloke ta toka plaka di OB. luna atraves di e formulario spesial. Ademas mester entreg e deklarashon aki i paga e suma korespondiente te mas tard dia 15 di e luna ku ta sigui. Banda di esei, si tin pagonan hasi na tersera persona ku no ta trahad, mester deklar esaki ku un deklarashon spesial. Tambe mester entreg e dokumentunan yam verzamelloonstaat i personeelsopgave prom ku 1 mart di e aa siguiente. Ta posibel pa pidi mas tempu pa entreg esaki. ekstensivo en efekto bo mester di mas ku un dia pa papia ampliamente tokante e lei. Den e kurso ta splika den 3 ora di tempu den lia general kiko e lei aki ta stipul. Den e kursonan ta indik ki ora tin impuesto riba entrada, kua fuente di entrada ta kai bou di e stipulashonnan fiskal, ta splika kon ta kalkul esaki, e tarifanan aplikabel, e dedukshonnan ku ta aplikabel, si ta empresa propio kua ta e gastunan ku ta dedusibel, ta wak si gastunan di telefon ta dedusibel, gastunan di transporte, etc. pa e empresa sa ku tin e posibilidatnan i komprond e lei. Cristina de Freitas Bras ta hasi e parti teortiko i awor a kumins ku e parti di kalkulashonnan den forma di prktika den un kurso separ. El a bira awor un kurso di 2 en bes di 1 seshon. Meskos ta konta pa ku e kurso di OB; ta sia e empresario ki ora tin OB, kua kondishon tin di kumpli kun i ki ora tin eksonerashon aplikabel f no, i kon ta reten esaki. Tambe tin kurso di impuesto di ganashi ku ta aplikabel pa un N.V. f un B.V. ku ta duna generalmente, kiko e N.V. f B.V. tin di tene kuenta kun. Cristina de Freitas Bras a ripar ku e kursonan ta di gosa di un interes grandi. Den su kursonan mayoria biaha tin riba 10 hende ta partisip i e tin vrios empresario ku ta partisip na prktikamente tur kurso ku e a duna. E kursistanan ta reakshon entusiasm i nan ta indik ku nan ta haa e kursonan hopi bon.

Den e kuadro di SEI tin diferente kurso di impuesto. Tin esun di impuesto riba entrada pa personanan ku empresa propio f esnan ku ta haa salario. Komo e lei ta asina

Kursonan den kuadro di SEI

CM

MY

CY

CMY

20

aprel 2011
pgina

GRATIS
Rekurso humano ta krusial IT hrmnt pa negoshi desaroy Bon komunikad ta sali gan
Plan di negoshi pa finansiamentu

Un publikashon mensual di Kmara di Komrsio

pgina

9
13
pgina

pgina

14
pgina

Impuestonan pa 19/20 tene kuenta kun

Yudansa profeshonal
pgina 7

Kon empresa chik por yega na

Tim Kordinad di Marshe pa Empresario 2011

pginanan

5-15

Respaldo pa traha website


www.empresachiki.com

pgina 15

Empresa Chik ta gana premio MCB

Empresa Chik
ta un publikashon di Kmara di Komrsio i

Ban sigui traha riba futuro empresarial


Pa di sinku aa konsekutivo Kmara di Komrsio huntu ku ICC i Banko Maduro i e otro partnernan por wak bk riba un gran trabou na e Marshe pa Empresario e di sinku ku a haa bon akohida di e pbliko, i sigur tambe di e gruponan di meta. Tabata masha remarkabel pa mira kuantu hende hben a haa kaminda pa e evento aki. Mientrastantu esnan envolv ta evaluando kaba kon kada parti di e evento aki a kana. Por ehmpel, sierto ora di dia, spesialmente mainta, tabatin mnos pbliko i konsekuentemente e charlanan tabata mnos bon bishit. E organisadnan lo deliber nan ku nan, kon pa traha riba e puntonan aki pa otro aa hinka un evento nobo den otro kaminda ta tene mas tantu posibel kuenta ku e aspektonan aki. Tema sentral di e evento aki tabata kapital humano e balor di hende pa kualke negoshi, sea ku e ta toka e kliente, e suministrad, e kumprad, pero tambe e bended, e empleado, e gerente, e doo. Nan tur ta hunga e papel importante den e kapital humano di e empresa ku semper mester tene masha bon kuenta kun pa por logra ksito. Diferente orador na Marshe pa Empresario for di nan mes eksperensia a mustra ku esaki ta sigur mes importante ku otro faktor, manera kapital finansiero, etc. Den e proseso ku ta sigui e aspekto aki lo bini bk na sierto forma atrobe den entrevistanan den e edishon nobo aki di Empresa Chik, pasobra esei ta algu ku ta keda konta bou di tur sirkunstansia. Di mes manera lo mester keda mustra riba importansia pa prepar un plan slido di negoshi (business plan) prom ku ta estables un empresa nobo. Den un otro artkulo den e edishon aki lo mustra ku un plan asina no ta importante solamente pa e empresario mes, pero tambe pa su staf i pa forsanan eksterno, manera institutonan finansiero ora e empresario mester di un fiansa pa por lanta f ekspand su negoshi. Ku masha orguyo nos a tuma nota ku e forma ku e revista aki durante ltimo dies aa di un forma konsistente a inform di e rekisitonan primordial pa kualke empresa, a haa rekonosementu di Banko Maduro ora ku a duna su prom premio Komersiante Briante na esnan ku a dedik tempu, plaka, kreatividat i esfuerso nan e publikashon mensual aki. Na e Marshe pa Empresario a result un biaha mas ku e fluho di informashon riba loke e (futuro) empresario mester sa i loke ta reker di dje, nunka no por ta sufisiente. Sea ku ta riba tereno di (protekshon di) medio ambiente, asuntu di impuesto, riba nesesidatnan riba tereno di infrastruktura i di teknologia avans, riba formanan struktural pa yuda baha gastu operashonal di empresa, etc. Mundu ta dinmiko i bida di un empresario no mnos. Ke men, tur aa dinobo tin desaroyo nobo i pesei ta asina importante tambe pa e empresario eksistente tambe pone su mes na altura di loke ta pasando rond di dje pa e aplik tur loke bini nobo riba merkado ku por benefisi e empresa i asina alarg su bida ku Dios sa kuantu aa mas. Base di esei ta pa e kompania tin un fundeshi sano kaminda por balans e gastunan i e entradanan i kaminda lo ta mih pa e balansa kai poko mas na e banda di entrada di moda ku por invert bk pa sigui drecha i aktualis e forma di oper di e empresa. Na eventonan manera Marshe pa Empresario ta manda e mensahe bon kla pa komunidat: ban sigui traha pa krea empresario hben i nobo di moda ku ta refors e gremio empresarial di Krsou, ku ta esun mas produktivo den ekonomia di Krsou. Un sektor priv fuerte, sigur si e ta konsist di un parti supstansial di empresario lokal, ta e mih garantia pa un ekonomia ku futuro. Kmara di Komrsio ta sinti ku un di su tareanan ta pa promov mas hende lokal tuma e kurashi, pero alabes di un bon forma prepar, pa popularmente bis lanta un pida kos di su mes; no di un forma parotin, pero kompletamente legal i legtimo i tambe na un manera sano i responsabel den tur sentido di palabra. Esei lo kumbin e doo, e empresario, e gerente, e empleado, e kliente i henter komunidat di Krsou.

Industria di Krsou Su meta ta pa inform i eduk empresario chik pa e por sigui kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou.

Redakshon: Un tim di Kmara di Komrsio huntu ku diferente kolaborador Aviso: Spotlite Productions Farley Lourens Telefon: 767-0907 Telefon: 560-8284 E-mail: info@spotlite-productions.com Kompaginashon i imprenta: Drukkerij Amigoe Kordinashon: Intermediate N.V. Telefon: 737-1070 Tur derecho reserv Empresa Chik - Tambe riba Facebook!

Anlisis na kaminda pa papia di kontinuidat

Riba e anochi di apertura tabatin diskurso di minister Jorge Jamaloodin di Finansa, Ivan Moreno komo vise presidente di Kmara di Komrsio, direktor suplente Javier Samson di ICC i Michael de Sola, direktor di MCB. Na final di e parti ofisial aki tabatin un charla na enkargo di e ord internashonal Ramfis Kolfin. E oradornan a dirig nan mes na un p-bliko di mas f mnos 150 persona, entre nan tambe Minister Presidnt Gerrit Schotte. E Marshe pa Empresario pa aa 2011 tabatin diferente sekshon, inovashon i highlight entre kua nos por menshon un seri di tayer di Maduro & Curiels Bank i tambe diferente tayer dun pa un skala amplio di profeshonal den diferente ramo ku a trata materia di importansia i interesante pa empresarionan eksistente

Apertura

Eksitoso di sinku edishon di Marshe pa Empresario

ianan 6 te i ku 9 di aprel ltimo Kmara di Komrsio huntu ku InnovatieCenter Curaao (ICC, Sentro di Inovashon Krsou) i Maduro & Curiels Bank (MCB) a organis e di sinku edishon di Marshe pa Empresario den salanan di World Trade Center. Tabata kuater dia yen ku informashon, inovashon, diskurso, charla, tayer, posibilidat pa risib konseho, pa ntwrk, hasi negoshi riba base B2B, keda al tantu di desaroyonan nobo tantu lokal komo mundial, amplia konosementu i diskut riba diferente materia di importansia pa tur empresario eksistente i futuro empresario. Tema prinsipal pa e aa aki tabata Human Capital & Entrepreneurship.
Skirb pa Farley I. Lourens

di e Programa di Supsidio di Kmara di Komrsio ku kua empresarionan por haa konseho i guia serka un profeshonal pa un sierto rea ku nan tin mester di asistensia pa desaroy nan mes i nan negoshi. Foro di diskushon Tambe tabatin un seshon durante kua un pnel, konsistiendo di Gilbert Cijntje, Richard Martina, Sidney Justiana i Monique Raphaela, i ku komo moderador Javier Samson di ICC, a diskut tokante e importansha di Knowledge Economy na i pa Krsou. A trata

i futuro empresarionan. Banda di esakinan tabatin charla di oradornan ku a kubri temanan interesante ku enfoke riba balor di kapital humano i entrepreneurship. Di e sekshon i servisio ku tabatin na Marshe pa Empresario 2011 por hasi menshon di:

Durante di e MpE empresarionan tabatin posibilidat pa a haa konseho grtis pa 30 mint, riba un base 1 on 1, serka konseheronan

Advisory Service

profeshonal riba diferente rea; por ehmpel Rekurso Humano, Plan di Negoshi, Plan di Merkadeo, Finansa, etc. Tambe empresarionan a risib informashon

pgina 4 >>>>

Anlisis na kaminda pa papia di kontinuidat

<<<< pgina 3
entre otro kiko ta e kompetensianan ku un hende mester tin pa por oper di un forma eksitoso den un Knowledge Economy.

Whats on your mind?

Pa prom biaha a tene un seshon yam Whats On Your Mind? ku ta un seshon interaktivo kaminda, a base di e prinsipio di Facebook, un hende por trese dilanti algu ku e tin na kachete, anto otronan por reakshon ariba. Tur esaki teniendo na kuenta e tema di Marshe ku ta Human Capital. Moderad Nathaly Cabrera di AVODAH a guia e diskushonnan pa asina yega na konklushonnan relashon ku e loke a diskut den e seshon. Banda di esaki tabatin Masterclasses ku ta seshonnan durante kua empresarionan lokal eksitoso por a konta di nan karera i eksperensia komo empresario. Un di e empresarionan aki tabata Robbin Martina. Tambe bishitantenan por a tuma informashon na diferente mesa di kompania i instanshanan ku tabata presente ku nan personal manera: Ministerio di Finansa, Stichting Belasting Accountantsbureau (BAB), Inspekshon di Belasting, Duana, Ministerio pa Desaroyo Ekonmiko, Korpodeko, Fundashon Negoshi Pikia, Kennis voor Curaao, Tusotra Uitzendbureau, Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, Communication with Intelligence, Customize Fire & Safety Solutions, Kadanz, Adeck, Ministerie Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn, Avodah, Smitcoms, SVB, CHATA, CTB i Academy Hotel Curaao. Mas ku klaro ku United Telecommunication Services (UTS) i MCB tambe tabata presente, manera tabata e kaso tur e ltimo aanan pa present nan servisio i produktonan dirig riba sektor empresarial.

forma bunita, ku un presentashon di powerpoint ku un kontenido inspirativo, i un video metaphore yama Life is like a cup of coffee. Esaki sigur tabata un bon klousura di nos Marshe pa Empresario, dunando un mensahe positivo pa esnan presente. Finalmente seor Ivan Moreno, vise presidente di Kmara di Komrsio, a tene un diskurso krtiku, pidiendo pa tur hende presente duna nan e feedback pa otro aa e Marshe pa Empresario por ta ainda

Eksitoso di sinku edishon di Marshe pa Empresario


mas eksitoso. Aktualmente trahando riba anlisis mas detay di e Marsh pa Empresario riba kua lo inform den futuro edishonnan di Empresa Chik. Pa mas detaye por tuma kontakto ku Sentro di Informashon di Kmara di Komrsio na 461-3918. Riba e kombinashon di potrt por haa un idea di Marshe pa Empresario 2011.

Anlisis

Masterclass

Table Tops

Finalmente Hans van Dinther di BAB a klousur di un

Klousura i petishon pa feedback

Nataly Cabrera i Earl Balborda di Avoda:

Maneho di rekurso humano ta krusial pa kada empresa


Si ta un bended di outo, tin e salesman ku ta para einan pa bende e outo pa e empresario. I si e salesman no ta kontentu di un ke otro forma, ku ki smak e ta bai para einan pa bende e outo? E ta importante pasobra ta e trahad ta yuda e empresario krese ku su kompania. Tin trahad ku ta saboti su mes empresa sin realis e konekshon ku loke e empresa ta hasi i nan salario na final di dia. Tin trahad ta hasi konsientemente i tin ku ta hasi esei inkonsientemente.

aneho di rekurso humano ta enser tur kos. Nathaly Cabrera i Earl Balborda di Avodah ta splika ku for di ora ku bo tin e nesesidat di buska un hende pa bo empresa, for di e momentu ei mester analis e diferente kosnan pa yega na e hende ideal pa fit den bo kompania. For di momentu ku e hende drenta te sali ta kai bou di rekurso humano. Evaluashon, wisio, formashon, relashon entre e empresario i su empleadonan, e aspektonan di relashon humano. E ta importante pasobra bo empleado ta e kapital (humano) pa traha kun. Ta nan ta e instrumento pa bo logra i ta nan ta hasi sierto tarea.
tur tipo di empresa. For di momentu ku ta traha ku hende, e rekurso humano ta importante. For di momentu ku tin 50 trahad por mira e rl di e hende ku ta hasi e human resources. Rekurso humano ta pa tur empresa, pero tin biaha e empresa no tin e grandura pa karga un departamentu di rekurso humano. Pa esei tin un empresa manera Avodah ku ta hasi e trabou ei di forma profeshonal pa e empresa, sin ku e empresa tin di ekip su mes pa hasi e trabou ei. Nathaly Cabrera a bisa ku ltimamente por mira hopi kompania ta buska hende pa hasi trabou

Un di e kosnan ku ta hopi importante pa tene kuenta kun ora ta atra e empleado ta ku hopi hende ta buska e empleado ideal, pero mester mas importante ta pa wak pa bo haa e empleado ideal pa bo kompania. Bo por tin hende ku ta fit tur loke e empresario ta buska riba papel, pero mester wak si e ta klp tambe pa e kompania ei. Bo por asta haa un hende bon, pero pa e kompania aki algun aa. E hende por ta bon, pero no pa e kompania spesfiko ei. Ta importante, segun seora Cabrera i seor Balborda, pa e empresario komprond su nesesidat. E buskamentu di personal ta kumins paden. Mester analis kiko bo ta ferwaktu di e posishon ei, kiko e hende ta bai hasi, ken ta e persona ideal. E persona ideal no ta eksist. pero ta importante pa busk si. Hopi empresario ta pidi e mih salesman, por ehmpel, pero kada hende su nivel di desaroyo ta trese un nivel di espektativa i pesei mester buska e mih hende pa kaminda bo ta na e momentu ei. Loke ta stroba e empresario na Krsou ta ku e

E kos mas importante ora atra personal

di human resources. E kos mas importante sea paden f paf ta pa bo tin hende pa hasi e parti di rekurso humano. Mal maneho di rekurso humano ta pone un kompania prd sn. Esei ta loke e empresarionan a kumins realis mas i mas i pesei awendia nan ta poniendo mas atenshon na e rekurso humano. Merkado laboral a bira hopi prt i si falta personal, no mester stroba e kompania di sigui drei, ta kos pa tene kuenta kun. Pesei ta kumbin e empresario pa hasi e evaluashon pa yega na un trahad bon. Pasobra tuma e hende robes na trabou tambe ta kosta e kompania sn. Awendia e hende por skohe si e ke traha un kaminda f no. Nataly Cabrera Telefon: 737-2025 / 511-6585 E-mail: info@hrmavodah.com Earl Balborda Direktor Avodah Telefon: 7372025

Demanda pa HR

Nathaly Cabrera di Avodah & Earl Balborda

ta kere den e employment for life. Esei no ta pasa mas. Bo por haa un hende pa hasi e trabou ei pa 3 aa pa sigui ku otro hende. Kompania ta desaroy, hende ta krese i mester sigui padilanti. No konsentr riba e hende pa yega na posishon pa semper. Awendia un hende ta keda 3 pa 5 aa den un funshon i ta e move pa algu otro, kisas den e mesun empresa ei. Pero 10 aa na mesun kaminda ta nifik ku tin algu robes ku e empresa i ku bo mes komo trahad. Rekurso humano ta pa

Earl Balborda durante su charla.

JCI IOBA Curaao ta buska Creative Young Entrepreneur


JCI IOBA Curaao ta organis pa di tres aa e Creative Young Entrepreneur Award huntu ku Banco di Caribe. JCI IOBA ke enkurash nos empresarionan hben pa inskrib pa e kompetensha aki. Lo rekompens e ganad pa su esfuerso kreativo ku un premio prestigioso. Junior Chamber International (JCI) ta un organisashon internashonal ku pa aanan ta desaroy siudadanonan aktivo den komunidatnan di mas ku 100 nashon. Pa e proyekto aki, JCI ta buskando empresarionan ku ta maneh nan negoshi na un manera kreativo i ku tin solushonnan inovativo pa e problemanan ku nan konfront. Tur hende entre 18-40 aa, ku ta direktor of mnedjer di un negoshi priv i ta bib na Krsou por partisip na e kompetensha aki. E ganad apsoluto lo risibi 10.000 florin ku ta di spnser pa Banco di Caribe. Na final di aa e ganad lo bai kompet na nivel internashonal pa e ttulo di Creative Young Entrepreneur di JCI International ku lo tuma lug na Blgika. E ganadnan lokal di aanan anterior ta Ruvette Dirksz di Grate Group i Eugne Maduro di Living Green. Te 13 mei 2011 por aplik of keda nomin pa e kompetensha aki. Pa mas informashon f registrashon, por fabor manda JCI un mail na cyea.curacao@gmail.com. JCI ke invit pa un seshon di informashon ku ta tuma lug djarason 27 aprel na Kmara di Komrsio kuminsando 7or di anochi. Na e okashon aki partisipantenan lo risib tur informashon tokante e prosedimentu di partisipashon. JCI: empresario hben i kreativo, no laga e chns aki bai laga bo, i inskrib awor!

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform


Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011
WIPO (World Intellectual Property Organization), e organisashon internashonal pa propiedat intelektual a indik dia 26 di aprel, dia mundial pa Propiedat Intelektual. Tur aa di nobo WIPO ta skohe un tema relashon ku e dia aki. E tema di e aa aki ta: Diseando futuro Diseo ta toka tur aspekto di kreatividat humano. Diseo ta duna forma na kosnan ku nos ta apresi, for di obra di man tradishonal te artkulo elektrniko pa konsumid; for di edifisio i baiskel te moda i mobilario. Nan ta yama diseo inteligensia ku nan a hasi visibel. Diseo ta kaminda forma i funshon ta topa. Diseo ta determin apariensia i e sensashon ku bo ta haa di e produktonan ku nos ta usa tur dia for di artkulo di tur dia pa maneho di kas te ku e kmpiuter tablet mas resien. Diseo ta un matrimonio di lo prktko ku lo plasentero. E ta pone ku inovashon tin stail. Dia Mundial di Propiedat Intelektual di e aa aki ta selebr e papel ku diseo tin riba merkado, den sosiedat i den dunamentu di forma na inovashonnan di futuro. Diseo industrial, ku orginalmente nan tabata yama arte den industria, ta duna e maneranan pa diferensi entre ophetonan produs masalmente, hasiendo nos mas peg na un produkto ku na un otro i hasiendo un marka mas eksitoso ku otro. Tras di kada diseo nobo tin un deseo pa abri kaminda nobo, pa drecha i engrandes eksperensia di konsumid. Bon diseo ta hasi produkto mas fsil, mas kmodo i mas sigur pa usa. Ku e nfasis kresiente di awendia riba bibamentu ekolgikamente sal, dise pa krea mnos material residual a bira un aspirashon ku hopi hende ku ta krea algu, ta kompart. Prosesonan di diseo sostenibel por yuda baha gastu di produkshon i redus e impakto riba medio ambiente. E diseonan di futuro nesesariamente lo ta brd, i e sistema di propiedat intelektual lo anim diseadnan pa produs nan, yudando pa proteh diseonan original kontra kopiamentu i imitashon sin outorisashon.

Riba Dia Mundial di Propiedat Intelektual 2011, WIPO ta uni su mes na gobirnunan, organisashonnan, skolnan i empresanan rnt mundu den selebrashon di diseadnan awe, kendenan ta diseando nos futuro. Ofisina pa Propiedat Intelektual di Krsou ta uni su mes ku e pensamentu aki.
edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual Krsou

pa proteh bo patnt pa proba ku ta B kreashon

pa registr bo marka

Berg Carmelweg 10 Telefn: 465-7800 Email: bipantil@curinfo.an Web: www.bip.an

Premio di Banko Maduro pa stimul e gremio

Empresa Chik ta gana e prom premio Komersiante Briante


Ta trata di un premio ku Banko Maduro ke otorg tur aa na un individuo f instansia lokal ku a logra algu ekstraordinario na benefisio di e sektor di empresa chik na Krsou. E premio ta un smbolo den forma di un ppchi ku tin un pera di lus riba su kabes i ta ilustr e empresario chik ku ta aserk e Banko ku su idea briante pa su negoshi. Ku mil amor Maduro & Curiels Bank su departamentu di empresa chik ta bai e extra mile pa yuda ideanan kristalis. Meta di e premio Komersiante Briante di Banko ta trata na stimul i konsientis otronan pa sigui hasi esfuerso pa e sektor di empresa chik ku ta asina importante pa ekonomia. Kada be un komishon interno ta hasi investigashon i ta determin e nominadonan for di kua despues ta saka un ganad apsoluto. E seis nominadonan pa premio Komersiante Briante pa e prom biaha aki tabata: Junior Chamber International Dutch Caribbean Fundashon Negoshi Pikia Hoyer in Business Korant Empresa Chik Business-2-Business TV Seor Chris van Grieken (Carensol) Tur e kandidatonan aki ta hasi algu ekstraordinario pa yuda eduk, guia f sosten e sektor di empresa chik. E ganad apsoluto di premio Komersiante Briante 2011 a result e korant Empresa Chik ku Kmara di Komrsio i Industria a saka riba merkado dies aa pas i ku el a manten bibu tur luna for di yni 2001 te dia djawe. Esnan den e hurado a husga

a kuminsamentu di e aa aki e sekshon Small Business Unit di Maduro & Curiels Bank a disid pa introdus un premio pa un individuo, organisashon f instituto ku a destak na fabor di e ramo di empresa chik o mediano. Esaki a haa e nmber Komersiante Briante. Komo sorpresa ta e revista ku abo, lesad, tin den bo man, a bai ku e prom premio aki.

sario. Riba esaki nos lo bini bk den un di nos prksimo edishonnan. Kmara di Komrsio, komo e instansia ku ta esun ku a tuma e inisiativa i a manten e revista riba pia, huntu ku tur e kolaboradornan di e revista aki ta gradis gerensia di Maduro & Curiels Bank i Small Business Unit en partikular pa e bunita premio aki ku ta nifik un rekonosementu di e trabou i e produkto final, kada luna dinobo. Banko Maduro pa hopi aa kaba ta un di e empresanan lokal ku ta sosten kontinuidat di e revista ku su avisonan, ku den hopi kaso ta enser mensahenan kla pa e gremio di empresario en general i esnan chik en partikular. Gustosamente nos ke inklu den e rekonosementu aki tambe tur esnan ku den e dies aanan di eksistensia a duna nan kontribushon na produkshon di e revista aki mayoria di nan den anonimidat.

Gradisimentu

Kandidatonan

Direktor John Jacobs i presidente Billy Jonckheer di Kmara di Komrsio ta tuma premio for di man di Valerie Rhuggenaath Maduro & Curiel's Bank.

Di-10 aniversario

e revista mensual komo ganad, tambe mirando e variedat di informashon relevante ku e ta ofres tur luna, ya pa 10 aa largu sin interupshon, pa tantu futuro empresario komo komersiante eksistente. Banko Maduro ta husga ademas ku e revista aki sigur tin un balor agreg pa e sektor di empresa chik mirando ku el a bira un medio popular pa komunik ku e gremio di empresario (chik). E korant Empresa Chik (grtis!) tin un ret di distribushon amplio, loke ta hasi e efekto informativo ku e tin ainda mas grandi. E revista aki ketu bai siguiendo e opinion di e Banko a demostr su derechi di eksistensia mirando ku pronto ta alkans su di-10 aniver-

Tur e nominadonan pa e prom premio Komersiante Briante huntu ku e tim di Small Business Unit di MCB enkabes pa Cherety Kirindongo (meimei).

Programa pa garantis kontinuidat di empresanan chik i mediano

a un echo ku empresanan chik ta wesi lomba di ekonomia. InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na empresanan chik dor di stimul kompetensia internashonal i inovashon den empresa nan. Pa e echo aki InnovatieCentrum ta organis kada aa di nobo e premio di inovashon (InnovatiePrijs) pa buta empresa nan ku ta inovativo den un lus positivo i tambe e Business 2 Business TV ku ta un programa di televishon ku ta pasa na kanal 8. Inovashon ta krusial pa kompanianan ku ke desaroy i banda di esei, e ta garantis kontinuidat di un ekonomia slido i stabil. Esei ta e motibu tambe pa kua InnovatieCentrum Curaao ta duna su kontribushon na organisashon di Marshe pa Empresario pa motibu ku e Marshe aki ta duna empresarionan chik i mediano e oportunidat di amplia nan konosementu riba diferente aspekto di negoshi i nan ta haa e oportunidat tambe di ekspon nan mes na pbliko

i potensial klientenan.

Premio di inovashon
Tur aa dinobo na novmber ta organis e kompetensia pa premio di inovashon. Aki e empresa ku partisip ta duna di konos te kon leu e produkto f servisio ku nan ta brinda ta inovativo a base di un deskripshon di kiko ta produkto f servisio inovativo ta ku nan ke ekspon, kiko ta e resultadonan positivo ku e inovashon aki tin pa e kompania mes, kua ta e resultadonan ku e inovashon a trese kun (kresementu den benta, redukshon di gastu, kantidat di kliente), kiko ta e efektonan positivo di e inovashon aki den un konteksto mas amplio (ekonomia di Krsou, posibilidat di trabou, diversifikashon di ekonomia, i/f ampliamentu di eksportashon) i tambe bo mester duna di konos kiko ta e invershon ku bo a hasi pa bo inovashon. Tur esaki, e grupo di hurado lo hasi uzo di dje pa evalu i saka e mih premio pa e mih inovashon.

Na novmber 2011 e edishon nobo di Business 2 Business TV ta kumins ku hopi tep i konseho di ekspertonan. Kada dia dinobo tin negoshi ta lanta. Unabes bo dal e stap ei, ta masha normal ku bo ta haa bo konfront ku diferente problema prktiko ku ta buta bo pensa pa kontrat un eksperto pa duna konseho. Business 2 Business TV ta brinda un empresario chik f mediano e oportunidat pa habri su kushina pa e eksperto duna konseho ria kon pa saka kabes riba awa, ora bo haa bo konfront ku sierto problema. Pues, e meta di e programa aki ta pa apoy empresarionan ku tep i konseho balioso i tambe pa promov esnan partisipante. Si bo ke partisip na e premio di inovashon f e Business 2 Business TV f bo ke mas informashon tokante un di nan, por tuma kontakto ku InnovatieCentrum Curaao na 7371360 f e-mail na shooi@icc.an.

Business 2 Business TV

Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems (AIS):

Negoshi grandi i chik mester di IT pa nan por desaroy


Tur negoshi mester IT Djis krda ku kasi pa tur forma di komunikashon entre e empresa i e suministrad i klientenan mester di IT. Nos komunidat i mundu kompleto no por mas sin e forma adishonal di komunikashonnan ku a bini aserka manera e-mail. Komunikashon tradishonal, manera telefon, awendia ta bai kompa pa esnan mas moderno manera SMS, E-mail,asina seor Stewart a kumins splika. Si IT no ta un empresario su core business, e ora ei IT lo por asisti den e bida diario den un negoshi. Por ehmpel, e por yud komunik ku su kliente i suministradnan (via website i e-mail) f e por yud manten atministrashon di su negoshi. Un kos ku hopi biaha nos ta no paga tinu ne ta ku e potensial ku tin pa duna konosementu na nos negoshi via e medio elektrniko (e-mail, website). El a sigui splika ku, aparte ku e gastunan pa hasi esaki ta muchu mas abou kompar ku otro forma di komunikashon, e ta duna bo tambe e posibilidat pa bo tin un komunikashon interaktivo ku bo kliente. Un aviso den korant f na radio no ta brinda e posibilidat ei. Si bo wak hoy en dia ku henter mundu ta envolv den IT i ta kasi imposibel pensa un tipo di negoshi grandi f chik ku por funshon sin usa ningun tipo di IT. Sea ta usa IT pa e empresa su proseso primaria f ta usa IT pa e sobr prosesonan ku ta sosten e proseso primaria. Ademas ta konseh pa usa IT kaminda por, pasobra esaki ta simplifik, alivi i spar tempu den un empresa si e ta bon implement.

nformashon Teknolgiko (IT) ta e maneho di tur kos ku ta produs data, informashon f konosementu di ki forma ku ta, via kualke medio di distribushon elektrniko. Hopi biaha esaki ta un kmpiuter pero e no ta limit na e aparato nan aki so. Awendia ta kasi imposibel pa maneh un negoshi sin tin kualke tipo di IT den bo negoshi ku ta yuda rn e negoshi. Yurin Stewart di Artificial Intelligence Systems ta splika importansha di IT den negoshinan grandi i chik:

determin nan strategia pa loke ta nan forma di hasi negoshi (business intelligence). Asina tin hopi otro aspekto den negoshi ku nos ta kubri i via nos website por haa un idea di e tipo di solushonnan ku nos lo por brinda. AIS ta konsiente di empresanan chik lo por bon yud si nan outomatis kaminda mester. Por ehmpel, sru pa un kmpiuter, printer, aparato pa kopia i ntwrk si mester i duna servisio di sosten den e ramonan aki, pa manten e sistemanan den forma ptimo pa medio di limpiesa, asina seor Stewart a bisa na final di e entrevista. Tin mas rea den kua nos por duna servisio. AIS por yuda traha website asina ku e empresa por present su mes na su (potensial) klientenan lokal i internashonal. Yurin Stewart Artificial Intelligence Systems (AIS) Dr. M.J. Hugenholtzweg 40 Curacao Telefon: 461-1195 Faks: 461-4303 Selular: 527-0407 IT Consultancy: www.ais-cur.com Disaster Preparedness: www.b-preparedtoday. com

AIS su servisio

Ofisina di AIS na Hugenholtsweg

Tur kos ku ta simplifik, alivi i spar tempu na final ta spar sn pa e empresa, asina seor Stewart a sigui bisa. AIS ta den merkado pa empresanan ku ta hasi uso di sistemanan ku ta usa database grandi i ku ta eksig siguridat mksimo, manera Oracle, empresanan ku mester warda hopi dato i tambe sigur, empresanan ku ta analis nan datonan i for di nan historia pa por

Pa Manual Empresa Chik, literatura di kalidat i tur otro informashon komersial general, akudi serka nos
Kamar di Komrso i Industra di Krsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an Internet: www.curacao-chamber.an

Supsidio pa training, guia i konseho profeshonal pa empresario

Programa di entrenamentu pa garantis kontinuidat di empresa chik i mediano


Training i edukashon di (futuro) empresarionan riba base regular ta determinante pa ksito di negoshi. E programa pa garantis kontinuidat di empresanan chik i mediano tin komo meta: Hasi e periodo di bida di futuro empresanan i esnan eksistente mas largu posibel; Kontribu na desaroyo ekonmiko di Krsou kreando mas puesto di trabou i manten esnan eksistente; Amplia posibilidatnan pa empresanan chik i mediano por haa finansiamentu; Insentiv aktividatnan relashon ku eksportashon di produkto i servisio. E programa ta konsist di vrios aktividat den forma di training, guia i konseho

or di 2009 Kmara di Komersio ta maneh un programa di supsidio ku kua empresarionan por haa konseho i guia den reanan spesfiko pa mehor i desaroy nan abilidat i konosementu riba sierto tereno. Estudionan ta indik ku den ltimo 10 aa un porsentahe haltu di empresanan na Krsou a sera. Esaki ta deb na algun faktor determinante ku ta entre otro falta di preparashon i konosementu den reanan di sumo importansia pa por maneh un empresa di un forma efisiente i profeshonal. Un nivel abou di edukashon di empleadonan tambe ta hunga un rl. E dos faktornan aki ta ingredientenan nesesario pa un empresa tin ksito i ta viabel.
Skirb pa Farley I. Lourens

royo personal, maneho di eksportashon i otro reanan. Empresarionan ta risib guia i konseho dirig pa mehor nan abilidatnan empresarial. Kmara di Komrsio tin akuerdo ku vrios konsehero profeshonal ku ta traha riba un base freelance pa duna konseho i guia via e programa. Empresanan chik i mediano lokal estables kaba, esun ku a kaba di kumins i esun ku ta bai kumins un negoshi den trmino di tempu krtiku i ku ke risib konseho i guia riba reanan spesfiko ku nan tin mester di yudansa riba dje i/f pa haa i buska solushon pa sierto problema i opstkulo ku nan ta eksperensi den nan kompania. Tambe e

Ken por aplik?

profeshonal, enkuentronan empresarial i diferente aktividatnan dirig riba empresarionan chik i mediano i tambe riba futuro empresarionan. Ta duna training spesfiko segun e demanda di e sektor empresa chik i

mediano. Nan ta bas riba nesesidatnan ku tin riba por ehmpel, desaroyo di abilidatnan empresarial, konosementu di maneho empresarial, etc.

Training

Servisio di guia i konseho


Ta brinda oportunidat pa empresario chik i mediano

risib konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. Empresarionan e.o. por haa guia riba tereno di merkadeo, maneho di finansa, atministrashon i organisashon, aspektonan legal, diseo grfiko, website, belasting, rekurso humano, komunikashon, inovashon, desa-

Een Excellente ondernemer verdient ANG 10.000,- met 1 dag werken. De Fatum Best in Business Award is weer begonnen. Kijk voor meer informatie op www.fatum.com.

ONDERSTEUNT DE FATUM BEST IN BUSINESS AWARD 2011

10

Supsidio pa training, guia i konseho profeshonal pa empresario

Programa di entrenamentu pa garantis kontinuidat di empresa chik i mediano


risib guia i konseho riba un base 1 on 1, e empresario por desaroy i amplia su konosementu riba diferente rea pa medio di tayernan ku Kmara di Komrsio ta organis ku regularidat. Wak den prksimo edishonnan di empresa chik i korant lokal pa mas informashon tokante e tema i fechanan ku lo bai tin tayer prksimamente. Pa mas informashon yama Kmara di Komrsio na 461-3918 f manda un mail na: businessinfo@curacaochamber.an f pasa hasi nos un bishita na Kaya Junior Salas na Punda.

Kursonan ku Kmara di Komrsio ta organis ta hala interes di empresarionan.

programa ta brinda posibilidat pa empresarionan profeshonalis i optimalis nan empresa.

Ken ta kualifik komo empresario chik i mediano?


Pa kualifik komo empresario chik e empresa mester tin un mksimo di 10 empleado (ku ta traha por lo mnos 20 ora pa siman). Benta di e empresa no ta surpas 500 mil florin pa aa. Pa kualifik komo empresario mediano, e empresa mester tin entre 10 ku 50 empleado (ku ta traha por lo mnos 20 ora pa siman). Benta di e empresa no ta surpas 1 mion florin pa aa. Yama f pasa na Kmara di Komrsio pa traha un sita pa un entrevista personal. Si durante e entrevista personal result ku e empresario tin mester di yudansa den un rea spesfiko riba kua e mester di mas konseho i guia, Kmara di Komrsio por tres den kontakto ku un profeshonal den e ramo ku e mester di konseho i guia pa un tempu (kantidat di ora) defin di antemano. E profeshonal i e empresario ta firma un akuerdo den kua ta defin kontenido

Empresario chik

i durashon di e servisio. E servisio aki lo kosta e empresario 40 florin pa ora. E tarifa aki ta un tarifa supsidi komo ku e programa ta kubri e sobr 60%. Na momentu ku e firma e akuerdo e empresario mester paga 40% di e suma total di e akuerdo ku ta bas riba e kantidat di ora ku e profeshonal lo konseh i guia e empresario.

Benefisio di e servisio di konseho i guia


E servisio aki ta hopi faborabel pa empresarionan chik i mediano (tambe futuro empresarionan), ya ku di e forma aki nan ta haa asistensia riba e tereno ku nan tin nesesidat pe riba un base personal (1 on 1). Ademas 60% di e gastunan pa konseho i guia profeshonal ta supsidi pa e Programa pa Garantis Kontinuidat pa Empresario Chik i Mediano. Pues, e kliente ta paga solamente 40% di e gastunan. Ku e servisio aki Kmara di Komrsio i su sosionan ta yuda empresario chik i mediano i futuro empresarionan pa maneh nan negoshi di un forma mas profeshonal, efisiente, i tambe pa haa solushon pa opstkulonan ku ta stroba nan di tin ksito ku nan empresa. Banda di e posibilidat di

SAVE
with the

NEW Digicel
EXTRA
Minutes
minutes

Empresario mediano

Postpaid Plans
Minutes
minutes

Minutes 60 min 120 min 240 min 420 min 660 min 1200 min

TOTAL

SMS 25 SMS 50 SMS 75 SMS 75 SMS 100 SMS 100 SMS

Monthly Plan Naf. 30,Naf. 50,Naf. 85,Naf. 130.Naf. 200,Naf. 360,-

60

120 240 480 840

minutes minutes

120 240 420 660

minutes minutes

Kon pa aplik?

minutes minutes

minutes

1320 minutes 2400


minutes

1200
minutes

Tayer

11

Empresario, Kmara di Komrsio tei pa yuda abo riba e kaminda pa ksito. Partisip na un f mas di nos workshopnan i realis e kambionan positivo ku bo empresa mester pa prosper!
Fecha Tpiko Deskripshon Mei Bo tin idea pa kumins un negoshi pero no sa unda kumins? Durante e kurso aki lo sia bo tur loke bo mester tene kuenta kun, manera e formanan hurdiko, karakterstikanan personal i abilidatnan di abo komo empresario. Kua tipo di prmit bo mester? Na final di e kurso tin e oportunidat pa deliber ku e dosente pa e kontest tur bo preguntanan segun e konosido prinsipio Whats on your mind? di Facebook. Un bon komienso ta garantis ksito sigur! Tiene usted idea para empezar un negocio? Durante este curso le ensearemos los pasos que tiene que tomar en cuenta para establecer un negocio exitoso. Le ensearemos las formas jurdicas, las caractersticas personales i habilidades de un empresario. Cules son los permisos que se necesitan para abrir un negocio? I al final del curso usted tiene oportunidad de preguntar al docente lo que usted quiera segn el principio Whats on your mind de Facebook. Un buen comienzo es xito garantizado.
Tur dia bo ta drenta ofisina, papel aki papel aya. Luna di aprel a pasa i bo no tin bo atministrashon na rdu? Awl! no bira nervioso. Durante e kurso aki lo bo sia kon pa organis un atministrashon i kon pa maneh esaki hasiendo uzo di un software. Tambe lo duna informashon tokante e tiponan di impuesto ku tin na Krsou. Un plan di negoshi no ta solamente pa atker finansiamentu, pero ta sirbi tambe pa dirig rumbo di e negoshi. Durante e kurso aki lo haa sa e prinsipionan di un business plan, kiko mester pone aden, kon ta yega na e informashon, etc. Paso a paso ta para ketu na tur e aspektonan di un plan di negoshi. Durante e kurso aki e empresario ta risib oportunidat di pone tur loke el a sia den prktika. Bo ta risib un buki di trabou kaminda bo mes por praktik den dje. Durante e kurso aki lo para ketu na e siguiente puntonan pa yuda abo, empresario. Finansiamentu Invershon Krdito Supsidio Tambe lo bo sia komprond i domin e idioma finansiero na un manera prktiko i fsil. Despues ku bo a sia kon skibi un plan di negoshi, laga nos sia bo kon pa pone esaki den prktika. Usa bo Business Plan pa traha mas dirig riba resultado i tambe pa un forma di komunik den bo empresa, pasobra esfuerso ta importante pero resultado ta konta! Entrando a su oficina, se ve diariamente papeles tirado? No se preocupe porque tenemos un curso que le enseara como atender su administracin i los tipos de sofware que usted pueda usar. Tambin le informaremos sobre los tipos de impuestos que usted tiene que tomar en cuenta.

Idioma

Preis (ANG.) 80,=

9 + 11

Kumins bo mes negoshi! Un bon komienso ta garantis ksito sigur!

Papiamentu

10 + 12

Empezar un negocio exitoso. Un buen comienzo es xito garantizado.

Espaol

80,=

16 + 18

Atministrashon i software pa atministr

Papiamentu

80,=

17 + 19 + 26

Plan di negoshi (Business Plan)

Papiamentu

100,=

23 + 25

Manera nan pa FIKS bo negoshi

Papiamentu

80,=

24

Esfuerso ta importante! Pero resultado ta konta!

Papiamentu

40,=

30 de mayo + 1 de junio

Administracin i software para la administracin

Espaol

80,=

Atenshon: skema di kurso por kambia. Pa sa kua ta e ltimo vershon tuma kontakto ku nos na tel.: 461-3918 Tur kurso ta tuma lug di 6 or di atardi pa 9 or di anochi den ouditorio di Kmara di Komrsio na Pietermaai. Registrashon i pago adelant ta obligatorio!

12

Pa registrashon f mas informashon tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial na telefn 461-3918, subi www.empresachiki.com f manda un e-mail na businessinfo@curacao-chamber.an

Tur kos ta drai rond di komunikashon

Merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih!

he World Belongs To The Best Communicator ta kredo di Burson-Marsteller, un di e kompanianan di Komunikashon i Public Relations di mas grandi i renombre di mundu, kaminda mi a yega di traha. Si nos adapt e kredo aki pa un empresa e lo bira: Merkado ta pertenes na e kompanianan ku por komunik mih! Na palabra ta seor Clifton Wall di e kompania Infinitum.
uso korekto di palabra 7%. Awendia den un mundu ku bo kompetidnan ta ofres hopi biaha mesun f kasi mesun produkto f servisionan ku bo empresa, e faktor hende ta loke ta hasi e diferensia. Mas bon prepar bo trahadnan ta na nivel di konosementu i sigur den komunikashon i PR, pues kon ta anda di forma korekto i konforme espektativanan di e pbliko mas grandi e probabilidat ta ku bo empresa lo ta eksitoso. Dikon? Pas aparte di invert den promov f merkade bo empresa, su produkto i servisionan, e mih merkadeo pa bo empresa ta ora bo klientenan ku a eksperensi un trato ekselente na bo empre-

Clifton Wall di Infinitum Komunikashon ta indespensabel pa ksito di kualke persona i pa eksistensia di kualke empresa f organisashon. Nos ta forma parti di un mundu den kua nos ta interdependiente di otro. Esun ta depend di e otro pa su eksistensia. Interdependiente ta enser, pues, un nesesidat di komunik i manten un bon relashon pbliko ku otronan. Tur empresa tin di haber ku dos rea prinsipal di komunikashon: interno i eksterno.

depend di su klientenan. Ta djei e ekspreshon kliente ta rei ta origin. Esaki ta sufisiente pa indik ku ta krusial pa un empresa komunik na un manera dirig manten un bon relashon - ku su diferente pblikonan. E pblikonan aki ta enser entre otro klientenan, otro empresanan ku e empresa ta depend di dje, finansiadnan, esnan ku biba f oper den su besindario direkto. Komunikashon eksterno por tuma lug na diferente forma. Di forma direkto o sea personal. Of indirekto atraves di otro medionan manera avisonan (popularmente bis propaganda), korespondensia, etc. E komunikashon f relashon pbliko aki ta determinante pa eksistensia i ksito di bo empresa. E ta parti integral di e imgen ku e empresa ke proyekt na su kliente i otro relashonnan. I un bon imgen, ta bal oro! Dikon un bon imgen ta importante? Imgen ta e totalidat di impreshonnan ku otronan tin di bo empresa f persona. Ta esei ta determin si e kliente ke kumpra un produkto f servisio serka bo f si nan ke traha f hasi negoshi ku bo (empresa). Si komo empresario f gerensia bo ke proyekt por ehmpel un imgen di ta tp den servisio, di ke brinda un eksperensia inolvidabel na bo klientela, e pregunta ta surgi mesora: bo empresa ta refleh esei? E ta refleh esei den su komunikashon ku klientenan i otro relashonnan? Bo personal tin f a risib e preparashon nesesario pa na tur okashon duna kontenido, biba f refleh e imgen ei serka e diferente pblikonan? Si esei no ta kaso ta bon pa aserka profeshonal riba e tereno aki pa yuda bo empresa yega asina leu di ta pose e kompetensianan ei. Paso un bon imgen ta bal oro pa kualke empresa sea chik, mediano f grandi.

sa kumins papia i rekomend nan grupo di influensia pa kumpra f hasi uso di servisionan di bo empresa. Pues, no solamente tur kos ta drai rnt di komunikashon, pero ta un realidat ku merkado ta pertenes na esnan ku por komunik mih! INFINITUM BV su core business ta pa sosten gerensia i doonan di empresa pa logra realis nan metanan korporativo. INFINITUM BV su meta ta pa added value i yuda e empresa make a difference den su rea di negoshi. Por komunik ku e direktor/ empresario di INFINITUM BV, Clifton Wall MBA atraves di e-mail: cwalle@infinitummm. com f telefn 738-2575 f via 514-8248.

Tur empresa ta reker pa tin bon komunikashon interno pa asina tur hende tur ora bai ta na altura kiko mester sosod, dikon, dor di ken, ki ora, na unda i kon e mester sosod. Esei ta komunikashon formal o sea operashonal. Kualke empresa ku no ta kumpli ku e ltimo aki pa definishon ta oper ku waist, inefisiensia i den hopi okashon por ta motibu ku ta reina malkontentu. Esakinan tur ta motibunan ku ta stroba un empresa di logra su metanan pa kua el a keda estables. Pesei e komunikashon mester ta alkaso, na tempu i mester tuma lug na e forma i tono korekto. Aparte di e komunikashon formal tin tambe komunikashon informal ku komunikashon di ndole sosial. Esaki ta e komunikashon ku no ta direktamente relashon ku trabou f e empresa su funshonamentu. Ta importante pa realis ku tur komunikashon di un empresa ku e mundu paf di e empresa tin su orgen den komunikashon interno. Por lo general e regla no skirb ta bisa: No por tin un komunikashon eksterno eksitoso si esun interno no ta optimal.

Komunikashon Interno

Imgen

Un empresa por eksist solamente si e tin kliente. Ku otro palabra: E empresa ta

Komunikashon eksterno

Komunikashon no ta enser uso di palabra sea skib f papi so. Ta sientfikamente prob ku e lenguahe korporal (body language) ta pisa 55% den e totalidat di komunikashon entre personanan (pues mas ku mitar), mintras tono di bos ta bon pa 38% i

Komunikashon en general

13

Plan di negoshi:

Medio importante pa bo empresa na momentu di buska finansiamentu


El a splika ku un plan di negoshi ta yuda e empresario konsentr riba futuro di su empresa. Por ehmpel: kiko e empresario ke logra ku su empresa? Unda e ke bai? Kon e empresa mester ta par aki 3 pa 5 aa? Un plan di negoshi ta hopi esensial ora ta aserk un banko/institushon finansiero pa un fiansa pa e empresa. E banko ta mira e seriedat di e empresario i si su metanan ta fiho. Na momentu ku un empresario aserk un banko/institushon finansiero ku su plan di negoshi kla trah, esaki ya ta duna un prom impreshon positivo di e empresario, asina seora Pinedoe a splika.

lan di negoshi ta importante pa e empresario mes i pa ora e ta buska finansiamentu pa su negoshi. Seora Jacqueline Pinedoe, business advisor di Alliance Business & Financial Consultants B.V., ta splika kiko ta un plan di negoshi. Seora Pinedoe ta kere ku un plan di negoshi ta determinante pa un negoshi su eksistensia. Seora Pinedoe tin 23 aa trahando ku empresa chik i mediano, asesorando e.o. empresarionan ku ke lanta nan mes negoshi i tambe empresarionan ku tin nan mes negoshi kaba. E ta asesor riba tereno di maneho, atministrashon finansiero, fiskal, ekonmiko i finansiero.
Si bo plan di negoshi no ta bon prepar, e banko/instansia finansiero lo no bai di akuerdo pa fia bo e kapital ku bo ta pidi. 3. Otro motibunan ku bo por usa un plan di negoshi ta pa e.o. partidonan ku lo ta interes den partisipashon den e negoshi p.e. un persona ku bo ta aserk pa bira sosio ku bo den e negoshi f un spnser ku bo ke haa pa invert den e negoshi.
Jacky Pinedoe

Un plan di negoshi ta enser na prom lug e idea di un negoshi. Den e plan mester formul kiko ta interes di e negoshi. Kiko e negoshi ta ofres. Ki produkto i/f servisio. Na ken e negoshi ta ofres e produkto i/f servisio. Kon e negoshi ta bai diferensi su mes den e merkado eksistente. Kon ta pensa pa kumins ku e negoshi. Kon grandi e invershon ta pa lanta e negoshi i tambe mester demostr kuantu e negoshi mester gener pa e ta un negoshi eksitoso.

Kiko ta un plan di negoshi

Un plan di negoshi bo por usa pa diferente motibu. E motibunan prinsipal ta e.o: 1. Pa bo mes komo futuro empresario. E plan mester duna e persona un bon bista kiko e faktibilidat di su idea ta. E mester mustra e persona kiko e retonan ta ku e ta bai tin den su propio empresa i kiko e mester hasi pa bira un empresario eksitoso. E plan ta enser e.o.

Pa kiko bo por usa un plan di negoshi

tambe e servisionan i/f produkto(nan), nan kalidat, preis (kompetitivo). E plan di negoshi tambe ta importante pa e empresario ku ke ekspand su negoshi ku mas produkto i/o mas servisio. 2. Pa un banko/instansha finansiero na momentu ku ta buska finansiamentu pa e negoshi, sea pa kumins f pa ekspand e negoshi. Banko/ instansia finansiero lo ke mira e kapital ku nan ta bai fia bo en relashon ku loke bo mes ta bai hinka den e negoshi komo kapital propio. Mester tin un bon bista riba kon lo bo bai invert e kapital den e negoshi i kon bo ta pens pa hasi e kapital invert rende pa bo. E plan di negoshi mester por konvens e banko/ instansia finansiero ku e ta un bon plan.

Un plan di negoshi por evit f minimalis e riesgonan ku un negoshi ta kore. Tambe un plan di negoshi ta nesesario na momentu ku ta bai un banko/ instansia finansiero pa hasi un fiansa. Un plan di negoshi mester evit ku un negoshi ta fia un kapital i despues no por paga esaki bk, pasobra e negoshi no a bai bon.

E importansia di un plan di negoshi pa un empresa

di promoshon pa e negoshi, etc. 3. Un plan finansiero ku ta konsist di un plan di invershon, ku ta duna informashon di e presupuesto i kuantu e kosto total di e invershon ta. Un plan di benta, esta riba kuantu ta pronostik e benta di e negoshi pa aa. Si ta un negoshi ku ta bende produkto, mester tin un plan di kompra di produkto ku ta indik e kosto total pa aa di produkto. Un plan di negoshi ta konsist tambe di un plan di fiansa ku ta indik kuantu kapital mester pa finansi e negoshi i kon ta paga bk.

ta bai buska un fiansa, ta traha un sita ku un banko/ instansia pa hasi e petishon. Komo konsehero ta keda den kontakto ku e kliente pa sigui duna konseho pa e negoshi. Espesialmente den komienso di e negoshi, kaminda ku e kliente mester di hopi konseho, ta bon pa e konsehero tei ku regularidat pa yuda e empresario. SEI ta un inisiativa di Gobirnu di Krsou huntu ku Hulanda, kaminda ta finansi 60 porshento di por ehmpel e gastu pa traha un plan di negoshi, un plan di merkadeo, etc. Seora Pinedoe a splika ku e tin un kliente ku nan a yuda atraves di e inisiativa SEI aki. Ta un kliente ku a bini via di IntEnt na Hulanda. Esaki ta un organisashon ku seora Pinedoe ta traha kun na Hulanda pa yuda persona, e.o yunan di Krsou, ku ta biba na Hulanda i ku ta den e proseso pa bini bk Krsou, ku e idea pa lanta nan mes negoshi na Krsou. Ta yuda nan e.o. ku trahamentu di nan plan di negoshi. IntEnt ta para garante serka e banko/instansia finansiero si e kliente ke buska finansiamentu. E kliente a aserk SEI ku su plan pa e parti di merkadeo i SEI a finansi e plan di merkadeo. E kliente a keda hopi kontentu ku porfin el a keda kla ku su plan di negoshi i ku e por bai ku e plan na un banko/instansia finansiero pa haa finansiamentu. Jacqueline Pinedoe, Senior Business Advisor, Alliance Business & Financial Consultants B.V. Pos Cabaai Office Park, Unit 5, Schouwburgweg z/n, Telefon: 737-2025, Faks: 737-2026, Email: info@alliance-business. com

Kliente di SEI

Un bon plan di negoshi mester konten e siguiente puntonan; 1. Informashon personal di e empresario f futuro empresario i e meta(nan) prinsipal di e negoshi. 2. Un plan di merkadeo ku ta duna informashon di e produkto f servisio di e negoshi, deskripshon di e merkado, frmula di e negoshi, plan

Semper mester tin den un plan di negoshi

Seora Pinedoe ta sigui splika ku ora ku un kliente aserk pa traha un plan di negoshi e ta traha un sita ku e kliente pa tende e idea di e negoshi. Ta pidi e kliente tur e datonan nesesario pa por traha e plan di negoshi. Si no tin tur dato, ta inform e kliente di e datonan/ informashon ku mester pa e plan di negoshi. Si ta nesesario mester hasi un enkuesta pa determin si tin merkado pa e idea (produkto/servisio). Ta kumins traha riba e idea i hinka tur e frmulanan den otro. Despues ta saka un konsepto di e plan di negoshi pa trata esaki ku e kliente. Den kaso ku mester, ta ahust e plan pa despues saka un plan di negoshi final pa e kliente. Den kaso ku

Trabou di e konsehero

14

Website ta esensial pa empresa di tur tamao

Programa di supsidio pa empresa chik ta brinda fasilidat pa konseho i guia riba tereno di website
Webpage4You a kumins oper 4 aa pas na Hulanda. Mi a bishit Krsou i a keda enkant ku e isla. Esei a pone ku mi a kumins hasi sondeo pa wak ki posibilidat tin na Krsou pa ofres e servisio i produktonan ku nos ta spesialis aden. E.o. mi tabatin kmbersashon ku Kmara di Komrsio ku a inform mi di e programa di supsidio pa guia i konseh empresarionan. Den mi sondeo mi a nota ku riba e tereno di traha i manten website tin basta trabou ku por hasi na Krsou. Esei a pone ku mi a muda pa Krsou i start un Webpage4You aki nan.

opi biaha kompanianan ku ta pera den sektor di empresa chik ta pensa ku un website ta pa kompania grandi so. Den kmbersashon ku Ted Antrag di e kompania Webpage4You e la splika ku un website no ta un luho mas, pasobra empresanan chik i mediano tambe mester di un website. Seor Antrag ta un di e konseheronan di e programa di supsidio di Kmara di Komrsio pa guia i konseh empresarionan riba reanan mas spesfiko riba kua un empresario chik i mediano mester di asistensia profeshonal. Den kaso di seor Antrag esaki mas spesfiko den ramo di traha i manten website.
Skirb pa: Farley i. Lourens tante pa ora nan ta buska fotgrafo pa kasamentu nan por haa su negoshi di saka potrt via e sistema di buska aki. Mi ta imagin mi ku un fotgrafo mas riba kaya hasiendo su trabou. Pues, via un website e potensial klientenan por haa su kompania tur ora, tambe ora e no ta paden. Awendia hasta via telefon mobil e potensial klientenan por mira informashon ku tin riba bo site. Nan por wak kiko bo kompania ta para pe; kiko bo kompania ta ofres (produkto/ servisio). Ounke esei no ta masha usual na Krsou ainda, bo por bende online tambe. Hasta por inform klientenan kiko bo a yega di hasi f ku ta trahando ariba, kiko bo tin komo oferta, i kambia esaki segun temporada, etc. Mas aleu seor Antrag a splika en breve kiko ta webhosting ku ta un terminologia ku ta usa hopi den e ramo di website: Esaki ta simplemente ku bo ta hr un pida espasio riba un harddisc di un proved di Internt. Banda di esei e proved ta ofres ku bo site ta den laira, ku bo por haa adrsnan di e-mail, tin akseso na sierto dato, etc.. Ora a puntra seor Antrag kon mester relashon e servisio ku nan kompania ta duna riba tereno di web-

site ku e programa di supsidio pa guia i konseho na empresarionan i kon esei ta bai den prktika, el a kontest: Ami lo kumins bisa ku tin dos posibilidat: E empresario mes por bai Kmara di Komrsio i bisa ku e tin mester di yudansa/ asistensia den e rea ku nos ta traha i Kmara di Komrsio lo pone e kontakto entre e empresario i nos; Tin okashon ku klientenan ta aserk nos pa traha website i nos ta inform nan di e programa i ta trese kliente den kontakto ku Kmara di Komrsio. E programa ta enser ku e empresario por haa 60% di supsidio pa e invershon ku e mester hasi pa haa konseho i risib guia. Nos ta brinda un pakete total. Pues, konseho, guia, trahamentu di e website, servisio di foto, eventual servisio pa kontenido di teksto pa e site, i servisio pa e aksesibilidat manera mi a inform anteriormente. Pues, pa por haa bo site fsilmente. E kliente ta keda responsabel pa kontenido di e website semper den konkordansia ku i den akuerdo di Webpage4You i partnernan. Pa finalis seor Antrag a inform ku nan ta focus ta pa despues ku e site ta kla pa e kliente mes por sigui maneh e kontenido i tene esaki al dia. Tambe mi por inform ku empresanan ku ya tin un huisstijl kaba, ku nos por ahust nos trabou na esaki. Alabes kompanianan ku tin un website kaba, nos por yuda ku preparashon pa nan mes por tene esaki al dia i maneh nan website. Pa informashon por yama nos semper f por manda nos un E-mail f aserk Kmara di Komrsio. Webpage4You Tel.: 5170779 e-mail: ted@webpage4you.nl

Mas aleu seor Antrag a inform ku te ainda hopi empresario ta warda trahamentu di un website pa nan kompania te na ltimo. Mi por tin komprenshon pa e loke nan ta trese dilanti komo e motibunan prinsipal. Spesialmente empresanan chik ta hopi limit na fondo pa hasi tur kos ku nan ta dese na hasi pa nan kompania, pero si mi ke bisa den e mesun rosea ku un website ta algu hopi esensial, hustamente pa empresa chik. E ta loke ami lo yama un brchi di propaganda digital riba Internt ku tur hende por mira. Aya riba bo kliente i potensial klientenan por haa tur informashon di bo empresa. Ta importante pa tene kuenta ku e generashon aktual ta buska tur kos via Internt. Hasimentu di negoshi no ta manera ntes i mester bai ku desaroyo di tempu si bo ke keda kompetitivo ku bo negoshi.

Brchi di propaganda digital

Maneho di kontenido

Ted Antrag di Webpage4you.

Tambe seor Antrag a enfatis e punto ku ta importante pa e potensial kliente ku ta buska informashon di e tipo di servisio i produktonan ku bo negoshi ta ofres, real-

Mester haa bo site fsil riba nt

mente i fsilmente por haa bo site. Tin hopi empresario ta laga traha un site masha bunita, pero e hende ku ta buska informashon no ta haa esaki fsilmente. Tambe nan no ta update (aktualis) informashon riba nan site. No ku mi ta bisa ku bo site no mester ta nchi, pero mas efektivo ta ku e mester funshon bon, ta al dia i mas importante ta ku esun ku ta buska informashon den bo ramo di negoshi por haa bo site. Banda di buska un empresa ku por traha bo website, bo mester haa hende ku ekspertisio pa

lokalis bo website ora ta buska informashon den bo ramo di negoshi. Mi por duna un ehmpel: un fotgrafo ku hopi tempu ta saka potrt na Krsou kasi sigur hopi hende konos na Krsou tambe komo ku e isla ta chiki. Ora un hende mester di un fotgrafo, via su nmber lo e haa informashon di dje. Pero si un hende f pareha tin intenshon bini di af pa bin kasa na Krsou nan ta buska riba Internt pa weddingphotograher Curaao f huwelijksfotograaf Curaao nan no ta buska via nmber. Pues, ta impor-

Webhosting

Advisory Program

15

Eventonan internashonal
CAC Fair Bathroom + kitchen Guangzhou, China, 1-30 aprel Lug: The Continental Center Website: www.cacfair.com International Sign Expo Las Vegas, Merka, 28-30 aprel Lug: Mandalay Bay Convention Center Website: www.signexpo.org Media Te c h Hamburgo, Alemania, 3-4 mei Lug: Grand Elyse Website: http://www.mediatech.net/ LABORALIA 2011 Show of Prevention, Protection, Safety and Health at Work Valencia, Spaa, 3-5 mei Lug: Avenida de la ferias Website: http://laboralia.feriavalencia.com/ FOR WASTE 2011 International Trade Fair of Waste Handling, Recycling, Industrial and Municipal Praga, Repblika Cheko, 3-5 mei Lug: PVA Letnany - Prague Exhibition Centre Letnany Website: http://www.forwaste.cz/2011/cz/intercept. asp The international Expo Destination Innovation The Aruba Chamber of Commerce and Industry offers local & international businesses a unique opportunity to showcase innovative initiatives. Oranjestad, Aruba, 27-28 mei Lug: The Renaissance Convention Center Website: http://www.arubachamber.com/events/2011/ Expo2011May27-28.htm AES CHINA 2011 China International Automotive Electronics Products & Technologies Show Shanghai, China, 1- 3 yni Lug: Shanghai Everbright Convention & Exhibition Center Website: http://www.gracefair.com/cn/aes/expomain_ en.asp?m=34 EXPO CARGA 2011 Ciudad de Mexico, Mexico, 7-9 yni

Aprel

Luga: Mexico World Trade Center Website: http://www.expocarga.com/front_content.php WESTERN CANADA FARM SHOW Regina, Canada, 15-17 yni Lug: Evraz Place Website: http://www.myfarmshow.com/ CANADIAN AVIATION ASSOCIATION CONVENTION Air craft Convention, Trade Show & Static Display Calgary, Canada, 6-7 yli Lug: CBAA (Canadian Business Aviation Association) Website: http://www.cbaaacaa.ca/portal/convention SUMMER FANCY FOOD SHOW 2011 International Fancy Food & Confection Show Washington D.C, Merka, 10-12 yli Lug: Walter E. Washington Convention Center Website: http://www.specialtyfood.com/fancy-food-show/ DECORATION + DESIGN MELBOURNE 2011 Trade Fair for the Australian soft Furnishing and Interior Products Industries Melbourne, Oustralia, 21-24 yli Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.decorationdesign.com.au/ JEWELLERY WORLD EXPO 2011 The Leading Trade Show serving Canadas Fine Jewelry Market Toronto, Canada, 7-9 ougsts Lug: Metro Toronto Convention Centre Website: http://www.jewelleryexpo.ca/ SYDNEY INTERNATIONAL SPA & BEAUTY EXPO 2011 Sydney International Spa & Beauty Expo Sydney, Oustralia, 13-14 ougsts Lug: Sydney Convention & Exhibition Centre - Darling Harbour Website: http://www.internationalbeautyexpo.com.au/ FASHION EXPOSED MELBOURNE 2011 An Extensive Range of Women Wear, Menswear,

Children Wear, Sportswear, Intimates and Fashion Accessories Melbourne, Oustralia, 28-30 ougsts Lug: Melbourne Exhibition & Convention Centre Website: http://www.fashionexposed.com/meet-thedesigners.html DISASTER MANAGEMENT 2011 This event aims to attract Disaster Planning Coordinator, Emergency Medical Personal, Fire & rescue emergency management personal, Educational & training

agencies, Communication & Technologies companies, Military Officers, Political leaders. New Delhi, India, 19-21 sptmber Luga: NSIC New Delhi Website: http://www.dmindiaexpo.com NATURAL PRODUCTS EXPO YOUR SOURCE FOR NORTH AMERICAN NATURAL PRODUCTS Baltimore MD, Merka, 21-24 sptmber Lug: Baltimore Convention Center Website: www.expoeast. com

Yli

Sptmber

Mei

AUTOCLSSICO 2011 International Classic and Vintage Automobile and Motorcycle Exhibition Porto, Portugal, 30 sptmber-2 ktober 2011 Exponor Lug: Exponor, 4450-617 Lea da Palmeira Website: http://www.eventosmotor.com

Website ku informashon balioso


http://managementhelp.org/fp_progs/mng_mod/mng_ldr. htm E website aki ta duna abo komo empresario diferente tknika kon pa maneh bo negoshi. http://www.businessworld.in/ E website aki ta duna informashon tokante diferente empresa internashonal. http://coaching-magazine.net/ E website aki ta duna e empresario diferente tep interesante kon anda ku problema sosial na e boka di trabou. http://www.entrepreneur.com/ E website ta duna 7 tep na empresario kon manten su klientela. www.stichtingbab.com Por download e manual pa empresario ku ta konten informashon di belasting. www.logoyes.com Website ku bo por dise bo propio logo di empresa. www.oble.nl Empresa Hulandes spesialis den trahamentu di tarheta di negoshi. http://www.ondernemerworden.nl/ Informashon kon pa bira empresario i ideanan di negoshi. http://www.smbceo.com/ Website ku vrios tep pa hasi merkadeo pa bo negoshi. http://www.svbna.an/ E website ta brinda abo komo empresario informashon tokante seguro sosial.

Ougsts

Yni

16

Oportunidatnan di negoshi
Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pa mas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio na number di telefon 4613918, di faks: 461-5652 f e-mail nos na businessinfo@curacao-chamber.an 125 E-mail: felipe@ zarzuelasa.es Website: www. bodegasvizar.es 3. Ta buska distribuid pa lubrikante i produkto di limpiesa pa outo Justice Brothers Inc. ta buskando distribuid pa nan produktonan di outo. Tel: 626-359-9174 Faks: 626-357-2550 E-mail: roberts@ justicebrothers.com Website: www. justicebrothers.com 4. Ta buska distribuid pa produkto di kabei. Luster Products Inc. ta ofres diferente produkto manera: Pink Oil Moisturizer pa hende muh i Scurl pa hende hmber. Tel: 773-579-1800 Faks: 773-843-7502 E-mail: contactus@ lusterproducts.com Website: www. lusterproducts.com 5. Ta buska Un empresa ku ta bende por mayor den general merchandise na California ta buska un representante pa bende su produktonan den Karibe. E-mail: wenelias@ yahoo.com

1. Eksposishon Di 4 pa 5 di yni awor lo tin un eksposishon di artkulo pa Baby, Kid & Pre-teen na WTC. 2. Ta buska Empresa ku ta bende awa botey ta buska interesadonan pa kumpra e negoshi. 3. Ta bende 2 piso di un edifisio den Punda, 60 m2 kada un. Por hr un parti f henter e edifisio.

Lokal

Hopi interesante pa personanan ku ke hasi negoshi den e rea di Punda. 4. Ta Hr Ta buska un persona o instansia ku por traha ku piedra presioso.

f importad pa nan produktonan di materia prima (plstik, karton, etc.) Tel: 0058-414-0533663 Faks: 0058-2432360474 E-mail: jtsuministro@gmail.com 2. Empresa ta buska representante f importad pa bia Bodega Vizar ta buska representante f importad pa bia Vizar Tel: 0034-983-682-690 Faks: 0034-983-682-

1. Ta buska representante f importad di produktonan pa e sektor industrial JT Suministros ta buska representante

Internashonal

Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial. Resientemente nos a risib e siguiente publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

- Coaching Het vakblad voor managers op Curaao No. 1 2011 - Tijdschrift Recht en Arbeid Maart 2011 - Nederland: Mediaknooppunt van Europa: Perspectieven in kaart gebracht - Expo Visie Beneluxblad voor exposant en beursmanagers no. 607 2011 - The Economist The dangers of rising in China - The Courier The Magazine of Africa caribbean Pacific & European Union cooperation and relation N. 20 N.E. jan/ feb 2011 E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirn di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

17

Motivashon esei no ta algu ku por kultiv pa henter bo personal den un tiru


Ademas, ku regularidat nos por tuma nota den korant i revista di listanan di kiko ta motiv hende mas tantu na trabou. Por ehmpel, 30% di e empleadonan ta haa nan suldo mas importante ku tur kos; 20% ta bai pa e ambiente na trabou; 8% ta skohe pa e posibilidatnan pa hasi karera na e empresa. Si bo lesa algu asina, bo por konklu anto ku basta bo paga hende bon, nan ta produs bon? Esei tg no ta kuadra kompletamente ku realidat. Tur e sifranan aki, hopi be for di resultado di un enkuesta entre bastante mil hende, ta djis un promedio. E no ta tantu apsoluto, manera e artkulo hopi be ta pone nos kere. Esei ta asina pasobra no ta eksist un tipo di hende, sea maskulino f femenino. No ta eksist un tipo di empleado tampoko. Den hende tin hopi variedat, ke men mester tene kuenta ku muchu mas faktor i kada kaso ta un riba su mes. E efekto di publikashonnan ku e sorto di konklushonnan aki si ta ku dunadnan di trabou ta bai hasi uso di e datonan aki pa purba stimul nan hendenan pa alkans un grado di produktividat i envolvimentu muchu mas haltu. A base di loke nos a kaba di menshon komo e variedat grandi den tipo di hende i konsekuentemente tambe di empleado, esei lo no duna resultado den tur kaso i bou di tur sirkunstansia. Ta serka algun hende so e lo por duna e efekto dese.

opi be nos por topa ku aviso kaminda nan ta buska hende profeshonal, i ku nan ta pidi esun ku ta bai aplik pa un funshon pa e motiv tambe pakiko e ke haa e posishon vakante. Pero kiko nan ke men ku esei?
tante. Asina por repart hende den tres grupo. Esaki ta lansa e pregunta: bo no ta stigmatis hende dje forma ei? Tg no, segun seor Beuker, pasobra ora detekt e nesesidatnan, den hopi kaso bo ta saka af loke anteriormente tabata skond. Awor ku e deskubr e nesesidatnan, por bai traha na nan, manera kiko ta pas presis

Su lema

Un promedio

pa tal i tal persona? No ta den tur kaso por duna un hende un posishon ku ta kuadra kompletamente ku su nesesidatnan personal. Den un merkado laboral kaminda tin hende sin trabou, bo mester ta kontentu ora nan invit bo pa un trabou. E ehersisio aki en todo kaso ta krea un situashon ku tantu e dunad di trabou i e (potensial) empleado a evalu bon kiko nan ke i kiko por hasi pa tene kuenta ku tur esei. Finalmente, e lema di seor Beuker ta: duna hende i empresanan konosementu i abilidatnan nobo di moda ku nan mes por sigui desaroy.

Seor Herman Beuker, un profeshonal Hulandes ku ta duna kurso di entrenamentu riba tereno di maneho komunikativo, a skirbi un buki riba e asuntu aki. For di 1994 e ta duna e kursonan aki i den su trabou el a bai investig tambe kiko ta asuntunan ku ta motiv hende, pero tambe tur loke por ta demotiv nan. Su

Maneho di motivashon

idea tras di e investigashon aki tabata pa haa sa si por pensa tambe riba frmulanan pa stimul i motiv hende den nan trabou. Pa esaki e ta usa e terminologia maneho di motivashon. E no tabatin nodi warda hopi pa yega na e konklushon sorpresivo ku no: no ta posibel pa bin ku un frmula sigur pa lanta sufisiente interes di hende pa nan hasi loke abo komo empresario ke pa nan hasi den un freg i wowo. Pa kada hende, esta kada empleado, ta konta ku ta otro asuntu por sirbi komo algu pa motiv nan. No tin un st general di pida hrmnt ku por saka for di kashi pa bai traha riba motivashon di bo staf, bo personal. Kada kaso ta reker atenshon personal i individual. Kada individuo ta otro i niko. No tin dos hende kompletamente igual.

di trabou. E nesesidatnan personal aki por korespond ku e funshon, e koleganan i esnan riba dje, pero nan por ta nt kontrali tambe. Si e ltimo aki ta e kaso, anto e ta reker muchu mas esfuerso pa por konvens e persona pa e tuma un otro aktitut. Un kambio asina no ta bai dimes. E ta reker muchu mas invershon. Ehmpelnan di nesesidatnan individual kontrali ta: Ku regularidat e ke traha e so na lug di traha ku otro hende. E deseo pa mas variedat den e trabou na lug di mas seguridat. E ke ta den kontakto ku hende en bes di ta trahando riba kos. Haa atenshon pa prestashon na lug di atenshon personal. Klaridat ku ta bini di ariba versus eskoho propio. Laga tur kos klp presis aki banda i tene un bista riba tur kos na e otro banda. Algun hende ta ln na e banda aki, otronan ta ln mas pa aya, mintras ku tin otro atrobe ku ta haa tur dos opshon mes impor-

Asina seor Beuker a sigui investig e partikularidat aki i despues di basta pensamentu el a yega na un otro konklushon. Esei ta ku por motiv un hende ora e rekonos su mes nesesidatnan den e situashon

Nesesidatnan kontrali

18

Splikashon di Cristina de Freitas Bras di Ernst & Young:

E diferente tiponan di impuesto ku empresarionan mester tene kun


Mayoria biaha un empresario ta kumins su negoshi den forma di un eenmanszaak i ora e aktividatnan oument, ta pensa di usa un N.V. f B.V. Pa ku e artkulo aki, nos ta asum ku e empresario ta biba na Krsou. Cristina L de Freitas Bras LL.M, senior tax manager na Ernst & Young, ta duna un splikashon di e diferente impuestonan pa e diferente tiponan di negoshi. Seora De Freitas Bras a splika ku den kaso ku ta ehers e negoshi den forma di un N.V. f un B.V., e negoshi mes mester paga impuesto di ganashi riba loke el a hasi na ganashi den un aa. Loke nan ta wak ta e resultado pa aa. Aktualmente nos tarifa pa belasting di ganashi ta 34.5% i si e kambionan di lei pasa (anunsi pa luna di mei) e tarifa riba ganashi lo bira 27.5%. Ta kalkul e ganashi kontando e suma di tur benta, kitando atrobe e gastunan operashonal di e empresa. Pa belasting no por dedus tur gastu 100%. Pesei ta importante pa tuma bon nota di esaki ora ta kalkul e ganashi. Un ehmpel ta gastu di representashon, donashon f kursonan; solamente 80% di esaki por dedus di e ganashi. Banda di esaki, tin sierto fasilidat fiskal ku tambe ta redus e ganashi. Nan ta entre otro depresiashon aseler (1/3 parti) di kapital disponibel (activa) usa den e empresa, dedukshon di 8% f 12% pa invershon den kapital disponibel ku ta surpas 5000 florin den un aa. E porsentahe ta depend di e kapital disponibel ku e empresa a invert. Si a kompra di un edifisio nobo, ta 12% di e suma di kompra por konsider komo dedukshon di invershon den e prom i e di dos aa despues di e

n empresario por ehers su negoshi den e forma di un entidat, por ehmpel un N.V. (naamloze vennootschap) f B.V. (besloten vennootschap) f e por hasi esaki bou di su mes nmber. Den e ltimo kaso aki nos ta papia di empresa propio (eenmanszaak). E forma di negoshi ku ta usa ta importante pa determin e belasting mester aplik pa e ganashi di e negoshi. Den tur kaso e empresario mester registr su mes na Inspekshon der Belasting. Ora e hasi esaki e ta haa un number di CRIB (=number di registrashon) i e lo risib tur e formularionan nesesario.
di negoshi por ta un di e fuentenan. E mtodo di kalkulashon di ganashi ta kasi meskos ku esun di impuesto riba ganashi; e niko diferensia ta den e limitashon di dedukshon aplikabel. Un empresario ku un empresa propio ku ta traha na kas por dedus su gastunan pa loke ta e lug di trabou (werkruimte) si e entrada di e empresario ku e trabounan ta surpas 2/3 parti di su entrada total. Lei no ta indik kon mester kalkul e gastunan relat na e kamber ku e ta usa. Por repart e gastunan por ehmpel a base di meter kuadr ku ta usa di e kas f tambe por kompar e gastunan di prom ku e empresa a kumins i e gastunan kstra ku a result despues. Den tur kaso ta importante pa por defend e kalkulashon. Un empresario ku un empresa propio tambe por disfrut di fasilidat fiskal, manera depresiashon aseler i dedukshon di invershon. Nos tarifa pa impuesto di entrada ta progresivo i ta kumins na 13% i ta bai te i ku 49.4%, pero si nan asept e kambionan di lei manera den tapara, e tarifanan lo kambia i ta kumins na 12% te i ku 49%, dependiendo di e suma total di entrada di e persona. Pa kalkul e haltura di e belasting, tambe por tene kuenta ku sierto dedukshon manera e esun bsiko. Mester deklar e belasting tur aa i e persona mester deklar e belasting ku 1 deklarashon pa aa.

Belasting di ganashi

Despues ku e persona a risib e formulario e tin 2 luna pa yena i entreg e formulario bk na Inspekshon di Belasting. Tur tipo di empresario (empresa propio f NV f BV) tin mesun tantu trabou atministrativo. E diferensia entre un empresa propio i un NV ta e porsentahe ku ta paga na impuesto. Pa un empresario propio (eenmanszaak) ta konta ku mas bo gana, mas belasting bo lo paga. Esaki ta nifik ku kisas den e prom 30 mil na entrada (neto) bo ta paga 13% (ku lo bira 12%), pero den un NV bo lo paga dirkt 34.5% riba bo ganashi, ku lo bai baha bira 27.5%. Si bo tin un pronstiko di kiko bo ganashi lo bai ta den un par di aa, bo por usa esaki pa determin si ta kumbin e empresario kumins komo un empresa propio f ku un NV f BV.

Christina de Freitas Bras senior tax manager di Ernst & Young

kompra. Den kasi tur otro kaso, ta 8% di e suma di invershon. Mester deklar belasting di ganashi tur aa i e empresa tin di hasi dos deklarashon pa aa: un deklarashon preliminario ku mester entreg a base di un kalkulo di e entrada bas riba e ganashi di e aa prom. E deklarashon i e pago di belasting mester sosod prom ku dia 1 aprel di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. E deklarashon final den kua mester deklar e ganashi berdadero, teniendo kuenta ku e belasting ku a paga kaba bas riba e deklarashon preliminario. Mester entreg e deklarashon final i paga e impuesto prom ku dia 1 yli di e aa siguiente di e aa ku a realis e ganashi. Por pidi ekstenshon pa entreg e formulario i paga e impuesto. Pa

kada deklarashon tin un formulario spesial. E ganashi ku sobra por distribu entre e personanan ku ta doo di e akshonnan di e N.V./B.V. Nan na nan turno mester paga impuesto di entrada (Inkomstenbelasting, IB) riba esaki. Den kaso ku e negoshi ta un eenmanszaak, no ta e negoshi pero e persona mes mester deklar su entrada for di e negoshi, huntu ku tur su otro entradanan, manera salario di un trabou fiho. Mester paga impuesto di entrada riba tur e entrada huntu risib durante e aa. E sistema di impuesto riba entrada ta diferente ku esun di impuesto riba ganashi. Den impuesto riba entrada un persona ta paga belasting riba sierto fuente di entrada i entrada

Impuesto di entrada

Generalmente, ora un empresario, eenmanszaak f N.V./B.V. brinda un servisio f hasi un benta, den kuadro di su empresa i e servisio f benta tuma lug na Krsou, e mester tene kuenta ku riba e preis e mester kobra 5% i pronto (kontal ku nan bai di akuerdo ku e kambio di lei) e lo ta 6% di impuesto riba volmen di benta, e asina yam omzetbelasting f OB. Tene na kuenta ku tin sierto servisio ku ta eksoner. Ora kobra e belasting, mester deklar esaki riba un formulario i paga e impuesto. E empresario tin te dia 15 di e siguiente luna kaminda e servisio i benta a tuma lug pa entreg su deklarashon. Pues, benta di febrari por deklar te dia 15 di e siguiente luna, esta mart. Si e empresa no tin benta f no brinda servisio den un luna, e mester entreg un deklarashon

Impuesto riba volmen di benta

pgina 20 >>>>

19

Splikashon di Cristina de Freitas Bras di Ernst & Young:

E diferente tiponan di impuesto ku empresarionan mester tene kun


<<<< pgina 19
nulo (nihil). Pa empresario chik tin un fasilidat ku ta stipul ku si e entrada den Impuesto di suldu, e aa anterior no surpas prima di seguro 30.000 florin, e persona sosial por aplik por eskrito pa e no mester entrega e belas- Ora un hende ta kumins ting. E mester keda hasi e ku su negoshi generaldeklarashon, manera lei ta mente e no ta kumins stipul. Mester pidi e fasi- ku trahad. Den kaso ku lidat aki ofisialmente den tin trahad, mester tene un karta na Inspekshon di kuenta ku riba e salaBelasting. Den e kaso aki e rio ku ta paga e trahad por pidi inspekshon tambe e empresa mester reten pa hasi e deklarashon un tambe impuesto di suldu i prima sosial. E retenshon biaha pa aa. Ta importante pa saka fak- di impuesto riba salario ta tura pa e empresario no a base di e tablnan ku keda sin kobra e OB i inspekshon di belasting ta den e kuadro di esaki BAB publik. E primanan sosial a bini resientemente ku e ta un porsentahe di e salakampaa pa konsientis rio i tambe mester reten tur hende pidiendo nan esaki di e salario. Mester faktura pa asina no tin deklar e impuesto riba LG_half_page.pdf 1 4/19/11 4:43 i transakshon ku ta bai sin salarioPM prima sosial kada kobra e OB empresario damente e gobirnu na i pa asina tur entreg debiloke ta toka plaka di OB. luna atraves di e formulario spesial. Ademas mester entreg e deklarashon aki i paga e suma korespondiente te mas tard dia 15 di e luna ku ta sigui. Banda di esei, si tin pagonan hasi na tersera persona ku no ta trahad, mester deklar esaki ku un deklarashon spesial. Tambe mester entreg e dokumentunan yam verzamelloonstaat i personeelsopgave prom ku 1 mart di e aa siguiente. Ta posibel pa pidi mas tempu pa entreg esaki. ekstensivo en efekto bo mester di mas ku un dia pa papia ampliamente tokante e lei. Den e kurso ta splika den 3 ora di tempu den lia general kiko e lei aki ta stipul. Den e kursonan ta indik ki ora tin impuesto riba entrada, kua fuente di entrada ta kai bou di e stipulashonnan fiskal, ta splika kon ta kalkul esaki, e tarifanan aplikabel, e dedukshonnan ku ta aplikabel, si ta empresa propio kua ta e gastunan ku ta dedusibel, ta wak si gastunan di telefon ta dedusibel, gastunan di transporte, etc. pa e empresa sa ku tin e posibilidatnan i komprond e lei. Cristina de Freitas Bras ta hasi e parti teortiko i awor a kumins ku e parti di kalkulashonnan den forma di prktika den un kurso separ. El a bira awor un kurso di 2 en bes di 1 seshon. Meskos ta konta pa ku e kurso di OB; ta sia e empresario ki ora tin OB, kua kondishon tin di kumpli kun i ki ora tin eksonerashon aplikabel f no, i kon ta reten esaki. Tambe tin kurso di impuesto di ganashi ku ta aplikabel pa un N.V. f un B.V. ku ta duna generalmente, kiko e N.V. f B.V. tin di tene kuenta kun. Cristina de Freitas Bras a ripar ku e kursonan ta di gosa di un interes grandi. Den su kursonan mayoria biaha tin riba 10 hende ta partisip i e tin vrios empresario ku ta partisip na prktikamente tur kurso ku e a duna. E kursistanan ta reakshon entusiasm i nan ta indik ku nan ta haa e kursonan hopi bon.

Den e kuadro di SEI tin diferente kurso di impuesto. Tin esun di impuesto riba entrada pa personanan ku empresa propio f esnan ku ta haa salario. Komo e lei ta asina

Kursonan den kuadro di SEI

CM

MY

CY

CMY

20

You might also like