we Naw PY wo See ee ee eo FPSe&arpIAaRESH=ES ' Pérkataan2 Bérganda .. ISI-NYA [4 %& Contents Mukasurat Awalan “Mé? dan “P& 20.02... esos yaaa ceiecaaae 1 Jénis2 Pérkataan . 2.2.2.2. cee ce eee 3 Seid Nitta: ecpamenmsstvwermemertoctinencadiens 5 Pénjodoh Bilangan - adiew 5 Akhiran "Kan": seca rercaaes seer oe spemnenetas 7 BUBBA OT Gisesteers die degceraccantntale inarescren “9 Awalan “Mé” Awalan “Bér” Awalan “Tér” Awalan “Pér” Awalan “Ké” Awalan “Sa” Akhiran “Aa” Tambahan Pér Tambahan Ké —2 ali .....0..eeeersee see ve tienen eee 21 Bangun Mémbuat Bangun Kéna Buat ............0005 22 Latehan VaWapal: ss.cqeceanguaennane neigh 31 Simpulan Bahasa ...... 0.0.0. ccc seseee eter eeee eee 32 RetbahiS sciences we aang Be TN 38ALUALUAN Naskah Ang Koon Tin méngénai “Panduan Nahu Mélayu” ini télah saya bacha dan saya dapati ia méngandongi bébérapa pétunjok téntang pénggunaan awalan2 dan akhiran2 bagi bahasa Mélayu déngan sokongan kétérangan dalam bahasa Inggéris dan Tionghoa. Kétérangan ringkas bérgambarajah téntang péng- golongan jéniskata2 mélayu juga di-bérikan déngan chontoh2 sa-kadar-nya bagaimana ménggunakan séndinama2, Di-samping itu di-sélitkan pula satu daftar méngandongi 65 kataulang (* pér- kataan bérganda) yang biasa térpakai dalam bahasa sa-hari2. Pada himmat saya, naskah ini dapat ménolong pélajar2 Inggéris dan/atau Tionghoa yang sédang bélajar bahasa Kébang- saan pada péringkat pérmulaan sékali. Bila pélajar2 télah faham- kan pétunjok2 ini, saya rasa pérlu-lah méreka ménéliti péngajian Nahu yang agak méndalam lagi, untok méléngkapi péngétahuan- nya téntang sélok-bélok Nahu Mélayu. Pénchubaan Saudara Ang méngémukakan pétunjok bélajar Nahu déngan chara-nya séndici ini patut-lah di-hargai dan patut- lah méndapat pérhatian yang ménggalakkan. Saya yakin, déngan mémbérikan pérhatian yang wajar térhadap pénulis2 bukan- Mélayu sapérti Saudara Ang ini, masharakat akan dapat mém- pélajari bétapa pérhatian orang? bukan-Mélayu térhadap bahasa Mélayu (Kébangsaan). Mudah-mudahan harapan saya ini méndapat pérhatian, dan déngan démikian Saudara Ang akan galak lagi ménulis dalam béntok yang lébeh bérnilai dan méngémukakan sa-suatu déngan lébeh bér-sunggoh2 lagi. Muhammad Ariff Ahmad. 16, Nemesu Avenue, Singapura 20. 1 hb. Jun, 1965. wee R Koleksi Yang Quee YeeSA-PATAH KATA Gélora mémpélajari Bahasa Kébangsaan hari ini sangat hangat. Kébénaran ini térbukti déngan mélihat reaksi orang? yang bukan Mélayu térhadap Bahasa Kébangsaan, Walau pun Bahasa Kébangsaan di-anggap sa-bagai satu bahasa yang mudah di-pélajari; tétapi bagi orang? yang bukan Mélayu maseh sélalu térdapat bébérapa késulitan térutama yang bérkénaan déngan pénggunaan awalan dan akhiran. Déngan dorongan guru2 dan kawan2, timbul-lah kébéranian saya untok mémbukukan “Panduan Nahu Mélayu” in, Buku ini ada-lah chabutan daripada nota2 yang saya ajarkan di-kélas? dewasa. Tujuan saya ményusun buku ini ia-lah untok mémbantu orang2 mémpélajari Bahasa Kébangsaan supaya méreka méndapat satu gambaran yang jélas téntang awalan dan akhiran, Di-sam- ping itu saya sisipkan juga pérkataan2 bérganda, simpulan bahasa dan péribahasa yang di-gunakan sa-ha' Pényusun buku ini di-sélésaikan dalam masa yang sangat sengkat. Oleh yang démikian jikalau pémbacha2 méndapati kéchachatan atau késalahan di-dalam-nya, ada-lah di-harap su- paya mémbérikan pétunjok2 dan nasihat2 yang boleh ménjadi pédoman saya untok mémbaiki-nya pada masa yang akan datang. Di-sini, saya tidak lupa ménguchapkan ribuan térimakaseh kapada Che’ Mohd. Yusof Lana, Che’'gu Mahmud Ahmad, guru2 dan kawan2 yang mémbéri bantuan dan pétunjok2, pénsharah Muhammad Ariff Ahmad (Mas) yang ménuliskan alu2an sérta méngémukakan péndapat-nya yang bérnilai, juga kapada Kémén- térian Pélajaran yang mémbérikan kébénaran untok ménérbitkan buku ini. ANG KOON TIN Singapura. 25hb. Jun, 1965.ne Awalan “mé" dan “pe” #RGHER “me” Fa “pe” Prefix “me” and “ps” Pérkataan2 di-eja mulai déngan huruf |, m, n, ng, r, w, ¥ di-tambah déngan awalan “‘mé” dan “pé” (mé or pé is added to any word whose first letter is 1, m, n, ng, ny, r, w. y) mé BR pé MEETS SASL |, m, n, ng, ny, r, w, y. lompat mélompat pélompat minum méminum péminum nanti ménanti pénanti nganga ménganga pénganga nyanyi ményanyi pényanyi rampas. mérampas pérampas wangi méwangikan péwangi yakin méyakinkan péyakin Pérkataan2 di-eja mulai déngan huruf b, (f, p) di-tambah déngan “mém” dan “pém” tétapi huruf f atau p di-gugor (mém or pém is added to any word whose first letter is b, f, p but the letter f or p is omitted) mém 2% pém JotEE AFH (FHS bf, p (Hf, p tetMeae bacha mémbacha pémbacha fikir mémikir pémikir pimpin mémimpin pémimpin Pérkataan2 di-eja mulai déngan huruf (t) d, ch, j, sh, z di- tambah déngan “mén” dan “pén tétapi huruf t di-gugor (mén or pén is added to any word whose first letter is (t) d, ch, j, sh, z but the letter t is omitted) mén at pén neEEAIFL— FH (0 d, ch, j sh, z 1 t BeAEBA > : eatulis ménulis pénulis dapat méndapat péndapat churi ménchuri pénchuri jual ménjual pénjual sharah ménsharah pénsharah ziarah ménziarah pénziarah Pérkataan2 di-eja mulai déngan huruf a, ¢, i, u, o, & g, b (k) di-tambah déngan awalan “méng” dan “‘péng” tétapi huruf k di-gugor. (M&éng or péng is added to any word whose first letter is a, e, i, u, 0, & g, h, (k) but the letter k is omitted) Méng % peng MEMFHA—-BERS a, , i, u, 0, & g, h, (k) 48 Kk GREIRA © ajar méngajar péngajar ekor méngekor péngekor ikut méngikut péngikut ulang méngulang péngulang orak méngorak péngorak éram méngéram péngéram gosok ménggosok pénggosok halau ménghalau pénghalau karang méngarang péngarang Pérkataan2 di-eja mulai déngan huruf (s) di-tambah déngan awalan “mény” dan “pény” tétapi huruf s di-gugor. (Mény or pény is added to any word whose first letter is s but the letter s is omitted. Mény 3% pény SPER Ea sis HME 2 sapu ményapu pényapu =2-=Parts .of Speech i o> Tisiis2 pérkataan y Nama (1, Nama khas— Ahmad, 4% 9 (2. Nama ‘am — budak, Noun €3, Nama térbitan— pérjalanan. fl. gantinama diri (1. péetama — saya, kita, (2. kédua —kainu, awak, éngkau, (3. kétiga —dia, méreka, Gantinama | 2 gintinama umum— apa, siapa, mana, bila, bagainiana # 4% MI 43. gantinama pértanyaan— apa, sinpa, mana, bila, mana, Pronoun bagaimana, 4. gantinama pénunjok —- ini, itu, ia-ita, sini, situ, sana, bagitu, bagini, démikian. (5. guntinama séndi— yang, in-itu. Pérbuatan (1, pérbuatan mélampau. Verb itd (2. pérbuatan ta’ mélampau. Tupanama jati — méerah, puteh, Rupanama * ‘ ® iF (Sifainama) | 2. rupanama kadar — satu, so-puloh, bébérapa Bem os Adiective rupanama pénchérai — tiap2, masing2, hanya \4, tupanema pénunjok -— ini, ita, bagitu, bagini, sapérti. rl, rupakata gaya — bagini, bagitu, démikian. I, 2. rupakata masa — sékarang, bila, télah, akan, maseh, Rupakata bélum. (sifatkata) | 3, am j Advert | 4. supakata sébab — méngapa, sébab-apa, fasal-apa . rupakata darjah — lébeh, kurang, sSkali (6. rupakata pénéntu -— bukan, tidak, jangan, suriggoh, 3. rupakata témpat — jauh, hampir, dékat, dahulu, ee kémudian Séndinama ) ge WW) di. ka, dari, daripada, kapada, déngan Preposition ) Séndikata ) 32 MH) dan. tetapi, kérana, atau, lalu, jikalau, Conjunction ) Séruan ) KM) wah, amboi, cheh, ob. ‘Exclamation )Séndi-Nama jy i] Prepositions di, ka, dari — Pényambut-nya témpat (its object is to denote places EM BBA aH o a) Saya tinggal di-Singapura. b) Kita héndak pérgi ka-Kuala Lumpur. c) Dia datang dari laut. 2. pada, kapada, daripada — Pényambut-nya (a) orang (b) barang =" BAIA RASRIEY its object # to denote people or things a) Surat itu ada pada Che’ Ali. b) Buku itu di-bérikan-nya kapada Abang-nya. c) Daripada dia-lah saya dapat khabar. d) Lémbu itu di-ikatkan kapada sa-pohon kayu. e) Parang di-pérbuat daripada bési. 3. ka, dari, pada, kapada, daripada — pényambut-nya masa/ waktu (its object is to denote time ‘Gi y#iTE LIE aEAS © a) Dari bulan ini hingga ka-tahun hadapan. b) Buku ini di-térbitkan pada tahun lépas. c) Mulai daripada sékarang. d) Dari séménjak itu hingga kapada zaman kita ini. Pénjodoh bilangan (Numeral coefficients 2H Wikia. ) I. orang —— untok manusia (for human beings A. ) sapérti: budak, pérémpuan. 2. ekor —— binatang (animals #4 ) sapérti: anjing, kuching. =5=10. lt. buah biji batang hélai képing puchok bilah béntok bidang kuntum untok bénda yang bésar (for large things RPS AHIERS ) sapérti: buku, meja, rumah, sékolah. untok bénda yang kéchil dan bulat (for small and round things “iil ) sapérti: télor, chawan, buah2an, untok bénda yang kéras dan panjang (for rod-like things #ik#7 ) sapérti: tiang, tongkat, pensel. untok bénda yang lémbut panjang atau lém- but lebar (for things in thin layers or sheets + ) sapérti: baju, kértas, saputangan. untok bénda yang lebar dan kébanyakan- nya kéras (pieces 4) sapérti: papan, gétah, roti. untok surat dan sénapang (for letters and firearms {8 + 328 ) bénda2 daripada bési yang tajam (sharp things made from iron 2ifigtayekes ) sapérti: pisau, kéris, parang, mata kail dan chinchin (for rings and hooks. SUR ) untok tikar (for mats. 7 ) untok bunga (for flowers 7 ) =6=14. 15. 16. 17. 18. kaki urat patah potong utas ulas untok bunga yang bértangkai, payong (for long stemmed flowers and umbrella teats) untok bénang dan rambut (for thread and hair eeRGRSE ) untok pérkataan (for words = ) untok roti (for bread #42RAr ) rantai dan tali (like fishing nets #4 ) untok isi buah (for flesh of fruits 3 ) sapérti: nangka, durian, limau, nanggis, dl. Akhiran “kan” #2238 “kan” suffix “kan” Ménunjokkan masa akan datang (denoting the future tense BRAIN ) a) Ta’ kan Ahmad datang hari esok? b) Di-manakan dapat kita béli buku ini? Pérbuatan tak mélampau jadi pérbuatan mélampau (Intransi- live verbs become transitive verbs RRMVMMREMw ) a) Saya masok ka-dalam bilek itu. (pérbuatan ta’ mélampau) Saya masokkan barang2 ka-dalam kéreta api. (pérbuatan mélampau) b) Dia gila. (pérbuatan ta’ mélampau) Dia gilakan wang. (pérbuatan mélampau) c) Béndera itu turun-lah déngan Jambat-nya. (pérbuatan ta’ mélampau) Turunkan-lah béndera itu. (pérbuatan mélampau) Pérbuatan di-tambah kan di-gunakan sa-bagai bagi atau untok (verb with kan used as for RRRGVEBMABTTS ) =b) Bérikan dia surat itu. a) Pétekkan saya buah kélapa itu. Pérbwatan ta’ térang jadi pérbuatan térang (make the meaning of the verbs more clearly @B)iaA EYRE ) a) Sékolah kita méngadakan satu kénduri bésar. (ada) b) Minah héndakkan baju baru. (héndak) ¢) Dia ményudahkan pékérjaan-nya. (sudah)} Pérbuatan di-tambah kan di-gunakan sa-bagai jadikan atau ményébabkan (causative (2x > Mi] ) a) Saya ménjalankan kéreta itu. b) Kérajaan kita télah ménjadikan bahasa Mélayu sa-bagai Bahasa Kébangsaan. Ménguatkan kata pérbuatan (emphasize the verbs n#88034 > a) Aku sangsi dia akan datang. (tiada kuat) Aku sangsikan dia akan datang (kuat) b) Saya buat kérja ini. (tiada kuat) Saya buatkan kérja ini. (kuat) Ménunjokkan surohan (imperative #4 ) a) Buangkan sampah itu, b) Tidorkan budak itu. Katanama atau rupanama di-tambah kan jadi sa-bagai pér- buatan (nouns or adjectives added with kan used as verbs MRE Amb kan Meg ) a) Buku itu télah di-Mélayukan. b) =Ahmad bésarkan rumah-nya. -8=Akhiran “i” #2RB2R “i” Suffix “i” Ménunjokkan arah (show the direction iF ) a) b) °) Téntéra ménembaki benteng. (Téntéra ménembak ka- benteng) Ali méndudoki kérusi. (Ali dudok di-kérusi) Ahmad méngirimi Minah surat. (Ahmad bérkirim surat kapada Minah) Pérbuatan tak mélampau jadi pérbuatan mélampau (Intransi- tive verbs become transitive FRGnMiaa RR eI a) Ali tidor di-atas tilam ini, (pérbuatan tak mélampau) Ali ménidori tilam ini. (pérbuatan mélampau) b) Lim naik ka-atas tangga rumah, (pérbuatan tak mélam- pau) Lim ménaiki tangga rumah. (pérbuatan mélampau) c) Tan masok ka-dalam bilek. (pérbuatan tak mélampau) Tan mémasoki bilek. (pérbuatan mélampau) Pérbuatan mélampau + i —— lébeh tépat méngénai pényam- but-nya. (euphony 174% ) a) Ayah ajar Ali tiap2 hari. Ayah ajari Ali tiap2 hari. b) Saya turut nasihat dia. Saya turati nasihat dia. ¢) Tukang kayu ubah béntok meja ini. Tukang kayu ubahi béntok meja ini. Kata nama atau rupanama di-tambah i di-gunakan sa-bagai pérbuatan (Nouns or adjectives added with i used as verbs AMR Asin i VRB ) =9 =a. Dia makan ubat. Doktor. ubati orang sakit. b) Saya jadi kétua. Saya kétuai sidang. c) Saleh bérsifat kéras. Saleh kérasi saya méngaku. Awalan “mé” $9488 “‘mé” Prefix “me” mé + pérbuatan — Pémbuat yang di-bératkan (emphasize the doer Gig ) a) Saya (yang) ménulis surat itu. b) Dia-lah (yang) ménchuri barang saya. Pérbuatan tak térang bértambah térang (to make the meaning of the verbs more clearly @Hj7MB@EH GR ) a) Ali ménangis. b) (Minah mérajok. Pérbuatan bérlaku sa-bagai pérbuatan nama (Verb used as a noun By 24a ) a) Méngarang itu suatu kérja yang sulit. b) Mémbacha itu anak kunchi péngétahuan. Pérbuatan itu bérlaku sa-bagai rupa kata (Verb used as an adverb BMRA alh ) a) Méndéngar chakap-nya yang angkoh itu bénchi-lah orang kapada dia. b) Mélihat kélakuan-nya yang baik itu, suka-lah orang akan dia.. Mé + kata bérganda — ménunjokkan pérbuatan itu di-laku- kan térus-ménérus (show the continuous action 4#%—fE DERE SHE ) a) Méreka ménchari-chari dia. b) Dia mélompat-lompat kégémbiraan. Mé + pérbuatan — ménghadapi témpat itu (moving towards a direction RARE ) a) Saya ményébérang ka-pantai sungai itu. b) Bila kapal-nya masok ka-pélabohan dia pun méndarat. Mé + pérbuatan — ménunjokkan gérak-géri (to show the action 2aR eae ) a) Pérémpuan itu bérjalan mélenggang di-hadapan orang ramai. b) Saya tanya kapada dia, tétapi dia ménggeleng sahaja. Mé + katanama — jadi sapérti (become similar BRM (@ NE #) a) Sawah Ali mélaut luas-nya. (luas-nya saperti laut) b) Jangan mémbabi-buta dan méngekor sahaja. (buat sapérti babi). Mé + katanama — mélakukan pérbuatan bérhubongan dé- ngan kata asal-nya (the import of actions being in the root words Rar RET-ABE ) a) Ali mérokok. b) Abmad mémbukukan gubahan?-nya. aa Ll]Mé + rupanama — bérbuat sapérti (make similar aR (=) THR) a) Si-Minah ményombong bétul. b) Ta’ usah-lah méngarat, ‘Mé + rupanama — ménunjokkan kéadaan atau rupa asal kata itu (to show the situation or to act like its root word LPR ARRAM eR a) Padang rumput mémateh di-liputi thalji. b) Orang itu suka mémanjang pérchakapan-nya. Awalan “bér” #25935 “bér” Prefix “bér” I. Tambah awalan “bér” kapada katanama (adding prefix “bér” to a noun 443i j0 Pegg “bér”) Ménunjokkan “ada” atau “képunyaan” (denoting having or possession AARHEA BUA ) a) Bapa saya bérwang boleh béli rumah bésar. b) Gadis chantek itu bérambut panjang. c) Ahmad maseh muda sudah béristéri. Bérérti “‘mémakai” atau “ménggunakan” (meaning to wear or to use Sake ARE ) a) Orang hutan tidak bérbaju. b) Anak itu tidak bérkasut. c) ‘Murid itu bérbasikal ka-sékolah. d) Entah apa orang pérémpuan bérbédak tiap2 hari? Ménunjokkan kérja di-témpat itu (working in that place RARE BME D =12=IL, a) Yusof hidup bérsawah di-kampong itu. b) Ramai orang bérkédai di-bandar. c) Orang China pandai bérkébun sayor di-témpat ini. Ménunjokkan dapat bantuan (getting help from RaSH #4) a) Saya bélajar Bahasa Kébangsaan bérguru kapada sa-orang Mélayu. b) Badan saya sémboh bila bérdukun kapada Che’ Lim. Ménunjokkan mémbuat atau ménghasilkan (to make or to produce Bae ) a) Ali bérdusta. b) Ayam jantan bérkokok. Panggilan (calling ™} ) a) Lim bérabang kapada saya. b) Ali bértuan kapada Ahmad. Bérérti kéna (meaning affected #AWIAM RH ) a) Budak itu démam kérana ia bérhujan sémalam. Mélalui masa itu (to pass the time #3a20KFfi8 ) a) Kawan saya datang dari Johore dan bérmalam di-rumah saya. Tambah awalan “bér” kapada katasifat:-— Bérérti dalam kéadaan. (denoting a situation #R—TMiHM ) a) Adek saya bérsukachita kérana Iulus pépéreksaan-nya. Ménunjokkan sa-kumpulan (denoting a group #7%—223 ) a) Kita datang bértiga. b) Bérpuloh-puloh askar mati di-medan pépérangan. =13=IL. a) Yusof hidup bérsawah di-kampong itu. b) Ramai orang bérkédai di-bandar. c) Orang China pandai bérkébun sayor di-témpat ini. Ménunjokkan dapat bantuan (getting help from #ari9 2/7384) a) Saya bélajar Bahasa Kébangsaan bérguru kapada sa-orang Mélayu. b) Badan saya sémboh bila bérdukun kapada Che’ Lim. Ménunjokkan mémbuat atau ménghasilkan (to make or to produce #5k#R4e ) a) Ali bérdusta. b) Ayam jantan bérkokok. Panggilan (calling ™} ) a) Lim bérabang kapada saya. b) Ali bértuan kapada Ahmad. Bérérti kéna (meaning affected RAWAM ) a) Budak itu démam kérana ia bérhujan sémalam, Mélalui masa itu (to pass the time #Ga75hVf0 ) a) Kawan saya datang dari Johore dan bérmalam di-rumah saya. Tambah awalan “bér” kapada katasifat:— Bérérti dalam kéadaan. (denoting a situation RAR—M{AM ) a) Adek saya bérsukachita kérana Iulus pépéreksaan-nya. Ménunjokkan sa-kumpulan (denoting a group 28—Stit ) a) Kita datang bértiga. b) Bérpuloh-puloh askar mati di-medan pépérangan. =13=VI a) Ramai orang bértukar-tukaran fikiran bérkénaan déngan pérkara itu. b) Apabila orang tua itu méninggal dunia sémua anak2-nya bértangis-tangisan. Q) Bér — an — ménunjokkan pérbuatan itu di-lakukan banyak kali (denoting an action done many times SKAGIE ) a) Pénchuri bérlarian. b) Burong bétérbangan. Bér — kan — Pérbuatan tak mélampau mémpunyai pénchu- kup (An intransitive verb having a compliment 7 gibi wate ) 1. Négara itu bérdasarkan demokrasi. 2. Parti itu bérpanjikan kéadaan sosial. 3. Pérémpuan itu bérsuamikan orang Mélayu. Awalan “tér” #85AER “tér” Prefix “‘tér” Tiada séngaja (Accidentally @t/}Hh ) a) Buku itu térjatoh dari atas meja. b) Basikal-nya térlanggar tiang di-tépi jalan. c) Sédang bérjalan2 térsepak batu. d) Kéreta saya térhénti di-hadapan lampu merah. Ada upaya (Possible @™¥H#8 ) : a) Térlawan-kah éngkau budak kuat itu? b) Saya tiada térangkat bési itu. c) Térchabut-kah saya pokok bésar ini? d) Saya tak térbéli sa-buah rumah, kérana saya orang miskin. =15=‘Télah sédia atau akan sémpurna (has been/will be completed) Bsc maie sc a) Undang? ini térpakai dalam négéri ini. b) Buku itu térkarang 30 tahun dahulu. c) Gambar ini sudah dua minggu térlékat di-sini. d) Buku ini tértulis pada tahun lalu. Déngan rupa-nama yang bérma’ana térlalu (Superlative #75 “SR WE ) a) Rumah Tan yang térbésar di-kampong ini. b) Pélabohan Singapura térmashhor di-Asia Ténggara. ce) Aminah-lah yang térpandai di-darjah-nya. d) Gunong apa yang tértinggi sa-kali dalam Tanah Mélayu? Ménunjokkan kéadaan (pertaining to situation #ARtHiR) 1, Gadis itu térstmyum simpul. 2. (Méndéngar khabar itu térkéjut-lah dia. 3. Meéreka pérgi térgopoh2, 4. Murid itu sédang dudok térménong. Awalan “pér” $t5gg “per” Prefix “pér” Ménguatkan ma’ana pérbuatan itu (to emphasize the verb PRET ) a) Saya pun di-pérjamu-nya. b) Pérbuat-lah sapérti kéhéndak séndiri. Ménjadikan pérbuatan daripada nama atau rupanama (verb formed from noun or adjective Aid aie Bid RT) =16=a) Pérémpuan itu pun di-péristéri-nya. b) Dia sudah di-pérhambakan. c) Jangan-lah éngkau pérmudahkan kérja itu. 4) Bilek itu di-pérbésarkan-nya. Pér + bilangan — ménunjokkan angka péchahan (denoting fractions FART RAI ) a) dua pértiga. b) tiga pérlima. c) lima pérlapan. d) sa-ratus pératus. Awalan “ke” #£p938 ké Prefix “ke” Ménunjokkan ma‘ana di-jadikan (denoting a derived mean- ing APE RHA ) a) Ahmad di-lantek sa-bagai kéfua méshuarat itu. Ménunjokkan ma’ana sémua (denoting all RAH ) a) Kétiga2 orang itu ia-lah kawan baik saya. b) Késémua-nya sudah méninggalkan padang itu. Ménunjokkan bilangan bérator (denoting orderly number 728i) a) Saya méndapat hadiah yang kétiga. b) Méreka télah habis mémbacha pélajaran yang kétujoh. Awalan “sa” EGGS “sa” Prefix “sa” Ménunjokkan ma’ana satu (denoting one RR—MHH > a) Emak saya béri saya sa-ringgit sa-hari. b) Ada sa-ekor burong térbang di-langit. =17=Ménunjokkan ma’ana sama (denoting similarity Ra #GRVA9 #) a) Dia dudok sa-rumah déngan bapa-nya. b) Saya bukan orang yang sa-macham itu. c) Dia sa-bangsa dan sa-tanah ayer déngan saya. d) Kita sémua hidup dalam sa-négéri ini. Ménunjokkan ma’ana sémua (denoting one whole #723) a) Sa-panjang jalan itu pénoh déngan batu bésar. b) Heéndak-lah bérjuang pada sa-umor hidup. Ménunjokkan ma’ana pénghabisan darjah sifat (denoting the superlative form RRM ) a) Barang itu sa-kurang2-nya bérharga dua ringgit. b) Sa-bénar-nya dia sa-orang yang jujor. MGénunjokkan tiada téntu (denoting the indefinite RRO ) a) Sa-sa-orang akan bérjaya jikalau dia békérja bérsunggoh?2. b) Sa-siapa pun boleh pérgi déngan kami. Akhiran “an” #26278 “an” Suffix “an” “An” di-tambah kapada pérkataan2 di-hujong-nya maka jadi- lah nama térbitan (become derivative nouns SHES |439 ) 1. Kata pérbuatan di-jadikan kata nama (to form derivative nouns from verbs iyi cubes [ie] ) a) (1) Monyet suka makan pisang. (2) Pisang ia-lah makanan monyet. b) (1) Tiap2 pagi saya minum ayer susu. (2) Ayer susu ia-lah sa-jénis minuman. =18=c) (1) Saya suka pakai baju bérseh. (2) Pakaian saya sélalu bérseh. d) (J) Minah tulis surat kapada adek-nya. (2) Talisan Minah sangat chantek. e) (1) Saya ingat apa yang dia kata kapada saya. (2) Ingatan saya sangat kuat. 2. Katanama di-tambah “an” ménunjokkan “‘bésar” atau “‘ban- yak” (Noun added with “an” is to show the size or guatity Agapok “an” RRARSOMR ) a) Masa saya méninggalkan sékolah saya ménguchapkan ribuan térima kaseh kapada guru saya. (ribu) b) Kapal itu akan bélayar ka-lautan Atlantic. (laut) c) Di-Bawah Alunan Ombak (alun) d) Négéri kita ada bérbagai2 buah2an. (buah) 3. Rupanama di-jadikan nama térbitan (to form derivative nouns from adjectives #2 7;20 mins (Gi ) a) (1) Gula itu sangat manis. (2) Kanak2 suka makan manisan. b) (1) Malam ini bulan bulat. (2) Lukiskan bébérapa bulatan. 4, Ménunjokkan bénda yang ményérupai (pertaining to similar things RAR LE ) a) Si-Salmah sédang bérmain déngan anak2an. (anak2an — patong2 anak) b) Monyet itu rupa-nya sapérti orang2an. {orang2an — ményérupai orang) =19=Tambahan pér — an dan pé -— an Kédua2 tambahan ini térpakai bagi ménjadikan nama térbitan, tétapi chara-nya tiada di-tétapkan-mana héndak di-pakai pér — an dan mana pé — an, hanya méngikut kébiasaan-nya sahaja. Ményatakan témpat (indicate the places ®25HHH% ) a) Kita akan bértému di-pérhéntian kéreta api. b) Kapal2 singgah di-pélabohan Singapura. c) Panaskan-lah daging itu di-atas pérapian. Ményatakan péristiwa atau hasil pérbuatan (indicate the facts or products #205 al wze ) a) Pélantekan-nya sa-bagai kétua négéri itu ménggémbira- kan ramai orang. b) Pérhiasan rumah-nya sangat chantek. c) Dia sangat jujor kapada pérsahabatan-nya. Ménjadikan alat (use as a tool @Hi—MBA ) a) Apa-kah pérmainan yang awak suka? b) Péngangkutan négéri kita sangat maju. Ményatakan sa-jénis pérusahaan (indicate a kind of work - RTE) a) Pérchetakan buku2 Mélayu bélum bagitu méluas. b) Pérusahaan pérkapalan di-négéri Amerika sangat maju. Ményatakan kumpulan (denoting a grouping ARSE) a) Sémua pérbékalan téntéra itu télah rosak. b) Dia jadi sétiausaha Pérsatuan Bangsa2. =—20—Tambahan ké — an Tambahan ké — an bahawa ménjadikan nama térbitan yang kébanyakan bérsifat abstrek (Abstract nouns +hae44? ) Ményatakan témpat (to indicate places f#7RHhat) a) Dia mémpunyai kédudokan yang tinggi. b) Saya sudah dapat témpat kédiaman yang baik, Ménunjokkan kéna (to denote being affected 7RWiRUIB) a) Kématian ibu budak itu télah ményébabkan kés@dchan dalam kéluarga-nya. : b) Kéhilangan wang-nya ta’dapat di-chari. c) Satu kéchurian yang bésar télah bérlaku di-bandar itu. Ményatakan hasil (denoting produce #7 HEE ) a) Kétérangan-nya ta’mémuaskan hati saya. -b) Kérugian-nya bésar juga. Ménunjokkan kéadaan (to show the situation Aasthiz ) a) Dia ményélamatkan sa-orang budak dari bahaya dan kébéranian-nya télah di-puji. b) Kéjahatan mésti di-balas déngan hukuman. Ményatakan kumpulan (denoting a grouping RPRURI Ree) a) Késatuan Guru2 Mélayu Singapura. b) © Képulauan itu sangat elok. Ménunjokkan késarupaan (look alike RAHM RR ) a) Orang ramai ta’ boleh mémakai warna kekuningZan. b) Rambut Ali nampak-nya kehitam2an. c) Kélakuan orang tua itu sa-bagai kébudakZan. =21=Bangun mémbuat bangun kéna buat (Active Voice and Passive Voice Bt an) 1, Gantinama pértama dalam béntok bangun kéna buat (First person pronoun in the Passive Voice #§—AGEHGRaTEDEEY HE) a} Murid itu saya ajar. b) Surat itu saya tulis. c) Ayer itu kami minum. d) Buah itu kita makan. Péringatan: Gantinama pértama dalam béntok bangun kéna buat biasa- nya jarang di-pakai di —— oleh démikian ayat2 di-bawah ini jarang di-pakai dalam béntok bangun kéna buat. a) Murid itu di-ajar oleh aku. b) Surat itu di-tulis oleh kami. ¢) =Ayer itu di-minum oleh kami. d) Buah itu di-makan oleh kita. 2. Gantinama kédua dalam béntok bangun kéna buat (Second person pronoun in the Passive Voice #8 Ai teaa de pellyst > a) Murid itu éngkau ajar. b) Surat itu kamu tulis. c) Ayer itu tuan minum. d) Buah itu saudara makan.Péringatan: Gantinama kédua dalam béntok bangun kéna buat biasa-nya jarang di-pakai di — oleh juga démikian ayat2 di-bawah ini jarang di-pakai dalam béntok bangun kéna buat. a) Murid itu di-ajar oleh éngkau. b) Surat itu di-tulis oleh kamu. c) Ayer itu di-minum oleh tuan. d) Buah itu di-makan oleh saudara. Tuan dan saudara di-sini di-pakai sa-bagai gantinama kédua. 3. Gantinama kétiga dalam béntok bangun kéna buat, héndak- lah di-pakai di — oleh. a) Surat itu di-tulis (oleh) nya. b) Bola itu di-sepak (oleh) méreka. c) Budak itu di-pukul (oleh) tuan itu. d) Ayer itu di-minum (oleh) ayah. Pérkataan tuan ia-lah kata nama (noun 424 ) dan sa- bahagian kata nama boleh di-anggap sa-bagai ganti-nama kétiga sébab dia boleh di-ganti déngan “dia” atau “‘méreka”. Chontoh-nya (1) Saya sédang makan nasi. (Aktip) Nasi sédang saya makan. (Pasip) (2) Pérémpuan itu ménuai padi. (Aktip) Padi di-tuai oleh pérémpuan itu. (Pasip) (3) Dia tulis surat kapada Aminah. (Aktip) Surat kapada Aminah di-tulis oleh-nya. (Pasip) = 23—(4) 65) (6) (7) @) (9) (10) vwaenr Abang Halimah mémbéri dia wang. (Aktip) Halimah di-béri wang oleh abang-nya. (Pasip) Ali pérsilakan saya masok. (Aktip) Saya di-pérsilakan masok oleh Ali. (Pasip) Orang itu mémukul Lim. (Aktip) Lim di-pukul oleh orang itu. (Pasip) Dia mémégang tangan saya lalu mémbawa saya masok ka- bilek-nya. (Aktip) Di-pégang-nya tangan saya alu di-bawa-nya masok ka-bilek- nya. (Pasip) Abang-nya mémbéri dia buku. (Aktip) Dia di-béri buku oleh abang-nya. (Pasip) Saya sudah méngambil duit itu (Aktip) Duit itu sudah saya ambil (Pasip) Ali ményémbunyikan ségala surat? rahasia itu di-dalam péti. (Aktip) Oleh Ali ségala surat2 rahasia itu di-sémbunyikan-nya di- dalam péti. (Pasip) Latehan Béri tambahan kapada pérkataan2 yang bérgaris di-bawah ini:— Sémua raayat mari-lah satu. ‘Wang itu ia-lah untok tiga orang itu. Budak itu télah laku kékachauan. Képutusan pépéreksaan télah di-umum. Rusoh télah bérlaku di-kota térsébut. =24—Arak kampong ményérikan majlis desa, Siaran2 radio di-baik. Runding akan di-mulakan awal bulan dépan. Ada sa-buah kamus akan di-térbit oleh kédai buku itu, Sékarang négéri kita télah ménchapai mérdeka, Dia télah kénal sa-bagai pénchinta pérdamaian. Kéadaan puleh sapérti biasa bila pérentah kurong di-batal- kan. Malam ini kami héndak lihat wayang. Kami akan malam di-Kuala Lumpur esok. Kereta api sédang lala jalan itu. Layar saya ka-Jépun sangat ténang, Saya méngérti dapat-nya kurang. Che’gu suroh saya hati gambar itu. Dia lihat kétakutan. Rupa kéra itu pélek budak2. Saya télah pijak kaki pérémpuan itu. Wang ringgit tabor di-atas Jantai. Hal ini sédang di-timbang. Saya ada pélihara sa-ekor kéra. Lima2 budak itu télah hilang di- REIS} ibe) 6. Ayer sama ayer sam-— bénda yang sama jénis-nya akan pah ka-tépi juga bérkumpul (Birds of a feather flock together #sPIHi113s ) 7. Bagai isi déngan kuku — pérsahabatan yang sangat karib. (very good friends $872) 8. Bagai katak di-bawah— orang yang tidak tabu hal kéadaan témpurong dunia hanya mémikirkan kélébeh- an dan kébolehan diri-nya sahaja. (little knowledge is dangerous Jf HEZuE ) 9. bagai télor di-hujong — sa-suatu kéadaan yang dalam mér- tandok bahaya (a precarious position 7 #—BE) 10. Bagaimana achuan ba- — bagaimana bapa-nya bagitu-lah gilu-lah kueh-nya anak-nya {like father like son 77 HRLAUF ) 11, Batu yang sélalu bér- — orang yang tiada tétap kédudokan- golek tidak akan bér- nya tiada akan bérjaya dalam Tumut satu2 usaha (A rolling stone ga- thers no moss .D7#E AERA RR) =39=12. 15. 17. Bérapa panjang lunjor -— mémbuat sa-suatu pérkara héndak- bagitu-lah sélimut . Béri bétis mahu paha ~ ah méngikut kébolehan diri s&ndiri (Cut a coat according to the cloth Ait) — orang. yang séntiasa ta’ puas hati- pada sa-suatu yang di-bérikan ka- pada-nya dia maseh mahu lagi. (wants a yard when given an inch #vER) . Bumi mana ta’ kéna — manusia mana yang ta’ buat silap? hujan (human beings are bound to make mistakes ##fE464) Burong térbang di-pi- — méngharapkan sa-suatu bénda ya- piskan lada ng bélum téntu dapat. (Counting diam ubi bérisi the. chickens before they are hatched AHRNEEBIRIILEE D . Diam bési bérkarat, — tiada. banyak chakap tétapi kérja- - nya bérhasil (still water runs deep RA VRHIA )- Enggang sama énggang — pérjodohan yang sa-taraf, orang pipit sama pipit bésar déngan orang. bésar orang kéchil déngan orang kéchil. (Seek one of your own standard PI FS) =40=18. Héndak sa-ribu daya — sa-suatu pérkara yang di-kéhén- ta’ héndak sa-ribu da- Teh daki walau bagaimana késusahan- nya pun tiada ménjadi halangan sa-balek-nya kalau ta’ mahu me- mang ada sahaja halangan-nya. (If you have the will, however difficult it is you will try to do it; if you do not have the will, however easy it is, you will not trys Re BCE + WT FB + ete eT 19, Ingat sa-bélum kéna, — bérfikir dahulu sa-bélum mémbuat jimat sa-bélum habis 20. Jatoh di-atas tilam = — 21. Kachang lupakan kulit. — sa-suatu hal supaya jangan térsalah langkah, (look before you leap SEMRT ) orang yang bérnasib baik (to be in good luck 323if) orang yang lupakan diri-nya dahu- lu, sa-t@lah méndapat késénangan (ungrateful to those who have helped. HBA ) 22. Kérbau punya susu sa- — kita yang békérja dan orang lain pi punyi nama yang dapat nama (one does the work, another gets the name #21] FEMA ) =41=28. 29. kan nangka lain orang yang kéna gétah-nya kapor . Lésong ménchari antan . Ludah ka-langit timpa batang hidong séndiri 27. Luka boleh hilang pa- Tut tinggal juga Mandi biar-lah basah . Lain orang yang ma- — orang lain yang mémbuat késalah- an, orang lain pula yang méndapat késusahan (to be a scape-goat ( SEAR ) . Laksana kunyit déngan— sa-suatu yang sangat mujarab atau sangat bérsétuju (agreeable ACR, — pérémpuan ménchari laki2. (the girl runs after the boy i455 ) — kita mélakukan sa-suatu pérkara yang ta’ baik dan kita séndiri juga yang ménérima akibat-nya. (one who does bad will receive the punishment Aiftit# ) — sa-suatu pérséngketaan boleh di- ma’afkan tétapi kéjadian yang bér- jaku itu ta’ boleh di-lupakan (one can forgive but cannot forget #2 RRAHE ) — mémbuat sa-suatu biar-lah bér- sungeoh2 (do a thing thoroughly Ala ) ‘Masok kandang kam- — mémbuat sa-suatu pérkara hendak- bing méngémbek, ma- sok kandang kérbau ménguak Jah méngikut kéadaan sa-suatu témpat. (when in Rome, do as the Romans do. A#}R&iG ) =42=31. 32. 33. 34. 35. . Pagar makan padi Sa-ekor kérbau mém- bawa lumpor, sémua- nya térpalit — orang yang di-harapkan untok Mménjaga, tétapi dia yang mérosak- kan. (dishonest guardian 4e(3 ) — Sa-orang yang mémbuat salah, sé- mua orang yang di-dalam kumpul- an-nya dapat nama ta’ baik (black sheep #25 ) Sadikit2 lama2 jadi bu- — sa-suatu usaha walau pun di-kér- kit jakan sadikit2 tétapi*lama kéla- maan akan bérjaya juga. (little drops of sand make a mighty land BMS ) Sapérti ayam kais pagi — orang dalam kémiskinan hidup ia- makan pagi kais pé- tang makan pétang Ségan bértanya sésat jalan itu sa-kadar chukup makan sahaja diving from hand to mouth #6 Wg ) — orang yang tiada suka bértanya akan suatu pérkara kapada orang yang tahu dia séndiri yang mén- dapat késusahan. (A stubborn per- son always loses 2:1) + AUSEEE > > Ta’kan pisang bérbuah — sa-suatu péluang hanya datang sa- dua kali mahu-kah bérgoyang? kali sahaja (opportunity will not come twice fi aritié& ) . Ta’ sébab angin pokok — sa-suatu kéjadian téntu ada sé- bab2-nya. (there are no waves without wind. 48 8URHiR ) =43=37. Takut titek Jalu tum: — takutkan rugi sadikit lalu’ hilang Pah sémua-nya. (penny wise pound foolish Bit me* ) - 38. Ta’ fahu ménari di- — kérana ta’ tahu mémbuat si-suatu katakan tanah lémbah lalu ményalahkan orang lain. (to blame other people HEERIA ) =44=