«eÁÕ£À

¥Àj«r
1. «eÁÕ£À ¥ÀwæPÉ 1 ªÀÄvÀÄÛ 2gÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ
2. DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ
3. ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
4. ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ

5. ¥Àj¸ÀgÀ
6. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
7. PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ

8. ¥sÉqÁUÁVPÀ¯ï E¸ÀÆå¸ï
9. eÉÊ«PÀ ¥Àæ¥ÀAZÀ
10. £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ

11. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
12. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
13. §® ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£É
14. n.E.n. 2014 gÀ ¥Àæ±ÉߥÀwæPÉ GvÀÛgÀ ¸À»vÀ
15. n.E.n. 2015 gÀ ¥Àæ±ÉߥÀwæPÉ GvÀÛgÀ ¸À»vÀ

1
 «eÁÕ£À ¥ÀwæPÉAiÀÄ 1 gÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ «eÁÕ£À ¥ÀwæPÉAiÀÄ 2 gÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ

(1 jAzÀ 5£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ªÀgÉUÉ) (6 jAzÀ 8£Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ)

n.E.n. ¥ÀwæPÉ 1gÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ
* DºÁgÀ
1. DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁUÀ - J - PÀmÉAmï 2. DºÁgÀzÀ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ
* PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ UɼÉAiÀÄgÀÄ 3. DºÁgÀ ¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀÄ«PÉ
* PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ Dl * ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
* ¸ÀA§zÀUÀ¼ÀÄ 1. £ÁªÀÅ ¢£À¤vÀå §¼À¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
* ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ * eÉÊ«PÀ ¥Àæ¥ÀAZÀ
* ¸À¸ÉåUÀ¼ÀÄ * §®, ZÀ®£É ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ
* DºÁgÀ D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
* DªÁ¸À * ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À
* ¤ÃgÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
* ¸ÁjUÉ 1. «zÀÄåvÀàçªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄå£ÀäAqÀ®UÀ¼ÀÄ
2. PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁUÀ- © ¥ÉqÁUÁVPÀ¯ï E¸ÀÆå¸ï * £ÉʸÀVðPÀ QæÃAiÉÄUÀ¼ÀÄ
* £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ

2
 2. DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ
DºÁgÀ :
fëUÀ¼ÀÄ ZÀlĪÀnPɬÄA¢gÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä ±ÀQÛ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ. fëUÀ¼ÀÄ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß DºÁgÀ¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÉ ±ÀQÛ.
* fëUÀ¼À ±ÀjÃgÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÆö¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ
DºÁgÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ:-
J¯Áè fëUÀ ¼À Ä fêÀ P ÉÆ Ã±À JA§ ªÀ ÄÆ®
WÀ lPÀ¢ AzÁVzÉ . fêÀP ÉÆ Ã±À ª À Å C£É ÃPÀ ¸ÁªÀAiÀÄ ªÀ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, F J¯Áè ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ
ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖªÉ. F ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄߪÀgÀÄ.
¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À°è JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ:-
1) §ÈºÀvï ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ :- £ÀªÀÄä zÉúÀPÉÌ ºÉaÑ£À
¥ÀæªÀiÁtzÀ°è CªÀ±ÀåPÀ«gÀĪÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- PÁ§ð£ï, ºÉ ÊqÉÆæÃd£ï, £É ÊmÉÆæÃd£ï, DQì d£ï,
PÁå°ìAiÀĪÀiï, ¥ÉÆÃmÁå¹AiÀĪÀiï, gÀAdPÀ,
UÀAzsÀPÀ
2) ¸ÀÆPÀëöä (QgÀÄ) ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ:- £ÀªÀÄä zÉúÀPÉÌ
PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è CªÀ±Àå EgÀĪÀ ¥ÉÆæõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- PÀ©ât, ¸ÀvÀÄ, PÉÆèÃj£ï, ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï, vÁªÀÄæ,
¨ÉÆÃgÁ£ï
* DgÉÆÃUÀå JAzÀgÉ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ £ÉÆêÀÅ ¨sÁzÉÀUÀ½®èzÀ
zÉúÀ ¹Üw (qÀ§Æè.JZï.N)
DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ:-
DºÁgÀ WÀ lPÀU À¼ À£ ÀÄ ß CªÀÅ UÀ ¼À PÁAiÀ ÄðUÀ ½UÉ
C£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀÄÆgÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÁÝgÉ.
C) ±ÀQÛ GvÁàzÀPÀUÀ¼ÀÄ :- PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉÆæÃmïUÀ¼ÀÄ &
°¦qïUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRå ±ÀQÛ GvÁàzÀPÀUÀ¼ÀÄ
§) zÉúÀ ¤ªÀiÁðtPÁgÀPÀUÀ¼ÀÄ:- ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ,
R¤dUÀ¼ÀÄ & ¤ÃgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
PÀ) ¤AiÀÄAvÀæPÀUÀ¼ÀÄ :- fêÀ¸ÀvÀé (Vitamins) &
R¤dUÀ¼ÀÄ EªÀÅ fëAiÀÄ eÉÊ«PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀĸÀAWÀnvÀªÁV ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀŪÀÅ.
3
* ¨ÁºÁåPÁ±À AiÀiÁwæUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É EgÀĪÁUÀ
¨ÉÃPÁUÀĪÀ ±ÀQÛVAvÀ ¨ÁºÁåPÁ±ÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ ±ÀQÛ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
CªÀjUÉ ¥Àæw¢£À 12,500 PÁå®j ±ÀQÛ DºÁgÀzÉÆA¢UÉ
zÉÆgÉAiÀÄĪÀzÀÄ CUÀvÀå.
zÉúÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ (DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ)
1) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ¼ÀÄ
2) °¦qïUÀ¼ÀÄ
3) ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ
4) fêÀ¸ÀvÀéUÀ¼ÀÄ
5) R¤dUÀ¼ÀÄ
6) ¤ÃgÀÄ
7) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
* DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼ÁzÀ PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïì, ¥ÉÆæÃn£ï,
PÉƧÄâ ºÁUÀÆ «l«Ä£ïUÀ¼ÀÄ, ®ªÀtUÀ¼ÀÄ, £ÁgÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀÛ
¥ÀæªÀiÁtzÀ°ègÀĪÀ DºÁgÀªÉà ¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ
PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï (CARBOHYDRATES)
* PÁ¨ÉÆÃðºÉ ÊqÉæÃmïUÀ¼À£ÀÄß ±À PÀðgÀ ¦µÀÖUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ EªÀÅ
DºÁgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÀUÀ¼ÁVªÉ.
* PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ¼ÀÄ EAUÁ®, d®d£ÀPÀ ºÁUÀÆ
DªÀÄèd£ÀPÀUÀ¼ÉA§ ªÀ ÄÆgÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÀÄÝ,
ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ïUÀ¼À£ÀÄß 2:1gÀ ¥Àæ ªÀiÁtzÀ°è
ºÉÆA¢gÀĪÀ DUÁð¤Pï ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ. DzÀÄzÀÝjAzÀ
EªÀÅ CHo UÀÄA¥À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
* EªÀÅ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ §ÈºÀvï
¥É ÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À Ä EªÀÅ M§â ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄzsÀ åªÀ ÄAiÀ Ä¹ì £À
ªÀåQÛAiÀÄ ±Éà 70% jAzÀ 80% gÀµÀÄÖ ±ÀQÛAiÀÄ
CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀÄvÀÛzÉ.
* ¸ÁªÀiÁ£Àå CtĸÀÆvÀæ : Cn (H2O)n
n = PÁ§ð£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À ¸ÀASÉå
* £ÀªÀÄä ±ÀjÃgÀzÀ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ ºÉaÑ£À
¥ÀæªÀiÁt PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ¼À GvÀ̵ÀðuÉ
QæAiÉÄUÀ½AzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ: 1 gm £ÀµÀÄÖPÁ¨ÉÆúÉÊqÉæÃmï1.7 KJ UÀ¼ÀµÀÄÖ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
GvÀàwÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
* £ÁªÀÅ ¸Éë¸ÀĪÀ DºÁgÀzÀ°è JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ
PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
 1) ¸ÀgÀ¼À PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï * ºÀÈzÀAiÀÄPÉÆÃVUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ±ÀQÛ MzÀV¹ ºÀÈzÀAiÀÄ
2) ¸ÀAQÃtð PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
* gÉʨÉÆøïUÀ¼ÀÄ RNA & DNA ¨É£É߮ħÄUÀ¼ÁVªÉ.
1) ¸ÀgÀ¼À PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï:- EªÀÅUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£À JgÀqÀÄ * EzÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄWÁvÀ vÀ¦à¸ÀÄwÛzÉ.
«zsÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ
1) KPÀ±ÀPÀðgÀUÀ¼ÀÄ (Monosaccharides) EªÀÅUÀ¼ÀÄ 2) N°UÉÆøÁPÀgÉÊqÀUÀ¼ÀÄ (disaccharides):-
¹»gÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¤Ãj£À°è * EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¹»gÀÄa ºÉÆA¢zÀÄÝ ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀÄwÛªÉ.
PÀgÀUÀÄvÀÛªÉ. * PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï£ÀÄß d®«¨sÀd£É ªÀiÁrzÁUÀ
GzÁ: 1) UÀÄèPÉÆøï JgÀqÀÄ KPÁA±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÀÆrzÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛªÉÃ
2) ¥sÀæPÉÆÖøï qÉʸÁPÀgÉÊqï J£ÀÄߪÀgÀÄ.
3) UÁå®PÉÆÖøï * EzÀgÀ°è JgÀqÀÄ ¸ÀPÉÌgÉ PÀtUÀ¼ÀÄ ªÉÆ£ÉÆøÁPÀgÉÊqï
4) gÉʨÉÆÃ¸ï ¤AzÀ ¸ÉÃjgÀÄvÀÛzÉ.
* JgÀqÀÄ ªÉÆ£ÉƪÀÄgÀ (KPÁA±À CxÀªÁ ¸ÀPÀÌgÉ)
1) ªÉÆ£ÉÆøÁRgÉÊqïUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼ÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ PÀtUÀ¼À ¸ÉÃj¸ÀĪÀ §AzsÀ UÉèöÊPÉÆøÁAiÀiïrPï
PÁ§ð£ïUÀ¼À ¸À ASÉåUÀ½UÉ C£À ÄUÀÄtªÁV F PɼÀV£À AvÉ §AzsÀªÁVzÉ.
«AUÀr¸À¯ÁVzÉ. * UÀÄèPÉÆÃ¸ï £ÀqÀÄ«£À §AzsÀªÀ£ÀÄß QtéUÀ¼À
Triose - C3 ( H 2O )3 ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ d®«¨sÀd£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- ¸ÀÄPÉÆæøï (¸ÀPÀÌgÉ), ªÉƯÉÆÖøï, ¯ÁåPÉÆÖøï
Tetrose - C4 ( H 2 O ) 4 ¸ÀÄPÉÆæøï - Glucose + Fructose
Pentose - C5 ( H 2O )5 ¯ÁåPÉÆÖøï - Glucose + Galactose
ªÉƯÉÆÖøï - Glucose + Glucose
Hexose - C6 ( H 2O )6
Heptose - C7 ( H 2 O)7 3) ¸ÀÄPÉÆæøï (Sucrose = Glucose + Fructose)
* EzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV Table Sugar J£ÀÄߪÀgÀÄ.
Ex:- Glyceraldehyde, dihydroxy acetone, Threose, * EzÉÆAzÀÄ qÉʸÁPÀgÉÊqï DVzÀÄÝ UÀÄèPÉÆÃ¸ï ºÁUÀÆ
Erythrose, Ribose, arabinose, lyxose, xylose, ¥sÀæPÉÆÖÃ¸ï ¤AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ.
Glucose, Mannose, Galactose, fructose,
* EzÀgÀ CtĸÀÆvÀæ
Gulcoheptose, sedoheptulose
* EzÀÄ ¸À¸Àå¢AzÀ vÀAiÀiÁgÁUÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ PÀ©â£À°è
ºÁUÀÆ UÉt¹£À°è PÀAqÀĪÀgÀÄwÛzÉ.
* UÀÄèPÉÆøï :- EzÀ£ÀÄß Grape sugal, Blood Sugar
* PÀ§Äâ ºÁUÀÆ UÉt¸À£ÀÄß ¸ÀÄPÉÆæøï vÀAiÀiÁj¸À®Ä
or corn sugar J£ÀߪÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß fêÀAvÀ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁV §¼À¸ÀÄvÉ ÛªÉ. EzÀÄ zÀÄåw¸ÀA±ÉèõÀuÉ
* ¥ÁætÂUÀ¼À°è ¸ÀÄPÉÆæøï doÀgÀzÀ°è fÃtðªÁUÀÄvÀÛzÉ,
QæAiÉĬÄAzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
EzÀ Ä D«ÄèÃAiÀÄ d®«¨sÀd£ÉAiÀiÁV UÀÄèPÉÆÃ¸ï ºÁUÀÆ
¸ÀÆvÀæ EzÀÄ UÉèöÊPÉÆ°¹¸ï QæAiÉĬÄAzÀ UÀÄèPÉÆøï
¥sÀæPÉÆÖøï DV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄwÛzÉ.
¥ÉÊgɪÉÄÃmï DV ¥ÀjªÀvÀð£É DUÀÄvÀÛzÉ.
* EzÀgÀ ¸ÉêÀ£É ºÉZÁÑzÀgÉ gÀPÀÛzÀ°è UÀÄèPÉÆÃ¸ï ¥ÀæªÀiÁt
ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
* ¥sÀæPÉÆÖøï (Fructose) EzÀ£ÀÄß Fruit Sugar J£ÀÄߪÀgÀÄ
* ¸ÀÄPÉÆæøÀ£ÀÄß UÀÄèPÉÆøï DV ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À UÀæAyUÀ¼ÀÄ
EzÀÄ ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ, vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ, ºÁUÀÆ eÉãÀÄvÀ¥ÀàzÀ°è
¥ÀjªÀvÀð£É ªÀiÁqÀÄwÛªÉ.
zÉÆgÉAiÀÄÄwÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ¯É«¯ÉƸï JAzÀÄ PÀÆqÀ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EªÀÅ ¹»gÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ
4) ªÀiÁ¯ÉÆÖøï (Maltose = Glucose + Glucose)
zÁæQë ºÀtÂÚ£À°è ºÉZÁÑV PÀAqÀÄ §gÀÄwÛzÉ. EzÀ£ÀÄß
EzÀÄ JgÀqÀÄ UÀÄèPÉÆøï¤AzÀ ªÀiÁqÀ®àlÖ qÉʸÁPÀgÉÊqï
¨ÁåQÖÃjAiÀ Ä CxÀ ªÁ F¸ïÖUÀ½AzÀ ¥s ÀªÀÄðmÉ ÃPÀ ¸ï ªÀ iÁr
DVzÉ. EzÀgÀ UÀÄèPÉÆøïUÀ¼À Ä d®«¨sÀd£É¬ÄAzÀ MqÉAiÀ ÄÄwÛ ªÉ.
JxÀ£Á¯ï (JxÉʯï C¯ÉÆÌúÁ¯ï, ªÀÄzsÀå
ªÀiÁ¯ÉÆÖÃ¸ï ºÉZÁÑV ªÉƼÀPÉ PÀnÖzÀ PÁ¼ÀÄUÀ¼À°è PÀAqÀĪÀgÀÄvÀÛzÉ
vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
ºÁUÀÆ ¨Á°ðAiÀÄ°è ºÉZÁÑV PÀAqÀĪÀgÀÄvÀÛzÉ. ¨Á°ðAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄƯÉÖ¸ï ªÀiÁr ªÀÄzsÀå vÀAiÀiÁj¸ÀÄwÛgÉ. EzÀjAzÀ FxÉʯï
* gÉʨÉÆøï (Ribose) :-
C¯ÉÆÌúÁ¯ï vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ. ©ÃgÀÄ ¨ÁæArAiÀÄAvÀºÀ
* EzÀÄ ªÉÆ£ÉÆøÁPÀgÉÊqï DVzÉ.
ªÀ ÄzsÀ åzÀ°è ªÀ iÁ¯É ÆÖøï EgÀÄvÀ ÛzÉ. EzÀ Ä UÀ ÄèPÉÆøï£À CzsÀðzÀµÀÄÖ
* EzÀ Ä ¸ÁßAiÀ ÄÄUÀ ½UÉ DAiÀ iÁ¸À ªÁUÀ zÀ AvÉ ªÀ iÁqÀ ĪÀÅzÀ Ä.
4
¹»ºÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¥sÀæPÉÆÖøï£À DgÀ£Éà MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ
¹»AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. JgÀqÀÄ ©¹ÌmïUÀ¼À ªÀÄzsÀå ªÉƯÉÆÖøï
¸ÉÃj¹ PÁæ±Àgï ©¹Ìmï vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ. ¦µÀÖªÀÅ d®«¨sÀd£É
ºÉÆA¢zÁUÀ ªÀiÁ¯ÉÆÖøï GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀiÁ¯ÉÆÖøï£ÀÄß ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À UÀæAyUÀ¼ÀÄ UÀÄèPÉÆøï
DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ.
1) ¯ÁåPÉÆÖøï (Lactose = Glucose + Glucose)
* EzÀ£ÀÄß Milk Sugar J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* EzÀÄ ºÁ°£À°ègÀÄvÀÛzÉ.
* EzÀÄ ºÁ°£À°è ±Éà 2% jAzÀ 8% gÀªÀgÉUÉ EgÀÄvÀÛzÉ.
* EzÉÆAzÀÄ N°UÉÆøÁPÀgÉÊqÀ DVzÀÄÝ, EzÀÄ
UÁå¯ÉÆPÉÆÖÃ¸ï ºÁUÀÆ UÀÄèPÉÆøï¤AzÀ ªÀiÁqÀ®ànzÉ.
* ¯ÁåPÉÆÖøï£ÀÄß ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À UÀæAyUÀ¼ÀÄ UÀÄèPÉÆøï
DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ.
2) ¸ÀAQÃtð PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï :-
¥Á° ¸ÁPÀgÉÊqïì (Polysaccharide):- EzÉÆAzÀÄ
¸ÀAQÃtð ¥Á°¸ÁåPÀgÉÊqï EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
PÁgÀt ªÀÄÆgÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÉ Æ£ÉÆøÁPÁgÉÊqïUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ
zÉÆqÀØ ¸ÀgÀ¥À½ DVzÉ. PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï d®«¨sÀd£É
ºÉÆA¢zÁUÀ JgÀqÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ KPÁA±ÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ
WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀÄ Polysaccharide
GzÁ:- ¸É®Æå¯ÉÆøï CªÉÄʯÉÆøï, UÀAf
* EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQÃtð PÁ¨ÉÆðºÉÊqïæmïUÀ¼À£ÀÄߪÀgÀÄ
* £ÉʸÀVðPÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* UÀAfAiÀÄ (Starch) ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
±ÉÃRgÀuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* UÀAfAiÀÄÄ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ.
C) CªÉÄʯÉÆøï (¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ ¨sÁUÀ)
D) DªÉÄʯÉÆÃ¥ÉQÖ£ï (¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ ¨sÁUÀ)
* ¥ÁætÂUÀ¼À°è UÉèöÊPÉÆÃd£ï PÀrªÉÄ CªÀ¢ü DºÁgÀ
±ÉÃRgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
1) ¦µÀÖ UÀAfAiÀÄ (Starch)
* ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ¢®è, EªÀÅUÀ½UÉ gÀÄa E®è
* EzÉÆAzÀÄ UÀÄèPÉÆøïUÀ½AzÀ ªÀiÁrzÀ zÉÆqÀØ
¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ ¥Á°¸ÉPÀgÉÊqÀ EzÉÆAzÀÄ £ÉʸÀVðPÀ
¥Á°ªÀiÁgï
* EzÀÄ ¸À¸ÀåfêÀPÉÆñÀzÀ°è ±ÉÃRgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* D®ÆUÀqÉØAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¦µÀÖ DqÀVgÀÄvÀÛzÉ.
* PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ, UÉÆâü, ¨Á°ð, ªÀÄĸÀQ£À eÉÆüÀzÀ°è
PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* ¸À¸ÀåUÀ¼À°è CqÀVgÀĪÀ ±ÀQÛgÀÆ¥ÀªÉà ¦µÀÖ
5
* ¦µÀÖªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä “DAiÉÆÃr£ï ¥ÀjPÉë”
£ÀqɸÀÄvÁÛgÉ.
* ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV ¹UÀĪÀ ¦µÀÖzÀ°è ±Éà 10 jAzÀ 20
gÀµÀÄÖ CªÉÄʯÉÆøï EgÀÄvÀÛzÉ. ±Éà 80 jAzÀ 90
gÀµÀÄÖ CªÉÄʯÉÆÃ¥ÉQé£ï EgÀÄvÀÛzÉ.
2) ¸É®Æå¯ÉÆøï (Cellouse)
* EzÀÄ ¥Á°¸ÁåPÀgÉÊqï DVzÉ. EzÉÆAzÀÄ ¥Á°ªÀiÁgÀ
DVzÉ.
* EzÀÄ ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåPÉÆñÀ ©üwÛAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ.
* ªÉ Ä®ÄPÀÄ ºÁPÀ ĪÀ ºÁUÀÆ UÀzÀ Ý®ÄUÀ¼À Ä ¸É ®Æå¯ÉÆøÀ£ÀÄß
fÃtðªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ½°ègÀĪÀ ¸ÀÆPÀë fêÀUÀ½AzÀ
fÃtð¸ÀÄvÀÛzÉ.
* ¸À¸ÀåzÀ ±Éà 33 gÀµÀÄÖ ¨sÁUÀ ¸É®Äå¯ÉÆÃ¸ï ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ.
* GZÀѸÀ¸ÀåUÀ¼À°è ¸É®Äå¯ÉÆÃ¸ï ªÀÄÄRågÀZÀ£Á
¥Á°¸ÁåPÀgÉÊqï EzÀĸÀ¸Àå fêÀPÉÆñÀzÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À°è
ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
* ±ÉÃPÀqÁ 50 gÀµÀÄÖ eÉÊ«PÀ PÁ§ð¤PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
¸É®Äå¯ÉÆøÀUÀ¼À£ÉÆßUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- ªÀÄgÀ, ºÀwÛ EvÁå¢
* ªÀÄ£ÀĵÀågÀ°è ¸É®Äå¯Éøï fÃtðªÁUÀĪÀÅ¢®è.
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁgÀÄUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* ¸É®Äå¯ÉÆøÀ£ÉÆA¢UÉ gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV ªÀwð¹zÁUÀ
C£ÉÃPÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
( ¸É®Äå¯ÁAiÀÄÆØ, gÉAiÀiÁ£ï, ¸É®Äå¯ÉÆøï C¹mÉÃmï (¥Áè¹ÖPï
¸ÀÄvÀÄÛªÀ ºÁ¼ÉUÀ¼ÀÄ (¦¯ïä), GUÀÄjUÉ ºÀZÀÄѪÀ §tÚ, «ÄxÁå¯ï
¸É®Äå¯ÉÆøï (§mÉÖUÀ¼À°è ¸ËAzÀAiÀÄð ªÀzsÀðPÀUÀ¼À°è ¥É¸ïÖUÀ¼ÀÄ,
FxÉ¯ï ¸É®Äå¯ÉÆøï (¥Áè¹ÖPÀ UË£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ (¦®äA)
UÀAf eÉÆvÉ C£ÉÃPÀ ¥Á°¸ÉPÀgÉqï)
GzÁ:- UÉÆAzÀÄ (CAlÄ)
3) UÉèöÊPÉÆÃd£ï (Glycogen)
* EzÉÆAzÀÄ ¥Á° ¸ÁPÀgÉÊqï EzÉÆAzÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À°è
PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ¥Á°ªÀiÁgÀ
* EzÀÄ C£ÉÃPÀ UÀÄèPÉÆøïUÀ½AzÀ PÀÆqÀ §AzsÀªÁVzÉ.
* EzÀÄ AiÀÄPÀÈvÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À°è UÀÄèPÉÆøï
UÉèöÊPÉÆÃf£ï DV ¸ÀAUÀæºÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* EzÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À PÉÆñÀUÀ¼À°è ¢éwÃAiÀÄ ±ÀQÛAiÀiÁV
±ÉÃRgÀuÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* UÀÄèPÉÆøï¤AzÀ UÉèöÊPÉÆÃf£À GvÀàwÛªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ
UÉèöÊPÉÆÃd¤¹¸ï (Glycogenesis)
* ¸ÁåQæãï- ¸ÁåQæãï JA§ÄzÀÄ PÀÈvÀPÀ ¹»AiÀiÁVzÀÄÝ,
EzÀ£ÀÄß ¸ÀPÀÌgÉ §zÀ¯ÁV §¼ÀĸÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ°ègÀĪÀ
¸ÀÄPÉÆæøÀVAvÀ 500 ¥ÀlÄÖ ºÉZÀÄÑ ¸À»AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÉÆAzÀÄ
PÀÈvÀPÀªÁV vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀª ÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß
gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV ¨ÉAeÉƬÄPï ¸À¯ÉáöÊqï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
¤ÃªÀÅ ºÉÆÃl°£À°è PÀÄrAiÀÄĪÀ PÁ¦ü, nà £À°è EwÛÃZÉUÉ
¸ÁåQæÃ£ï §¼À¹gÀÄvÁÛgÉ.
* ¸À¸ÀåUÀ¼À°è PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃlUÀ¼ÀÄ:-
PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃlUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÁ QæAiÉĬÄAzÀ UÀÄèPÉÆøï, UÀAf UÉèöÊPÉÆÃf£ï,
UÉÆAzÀÄ, ¸À¸Àå¢AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃlUÀ¼ÀÄ
¸À¸ÀåzÀ ±Éà 70gÀµÀÄÖ ¨sÁUÀ PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃl¤AzÀ PÀÆrzÉ.
* ¸À¸ÀåUÀ¼À°è PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï PÁAiÀÄðªÉAzÀgÉ.
) ¸À¸ÀåzÀ DPÀÈw DzsÁgÀ¸ÀÛA¨sÀªÁVzÉ. (¸É®Äå¯ÉÆøï)
2) ¸À¸ÀåzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ±ÀQÛ ±ÉÃRgÀuÉ (¸ÀPÀÌgÉ ºÁUÀÆ
¦µÀÖ)
PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmïìUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ :-
* EzÀÄ ªÀÄ£ÀĵÀå¤UÉ Cw ºÉZÀÄÑ ±ÀQÛ PÉÆqÀĪÀ
ªÀÄÆ®ªÁVzÉ.
* EzÀjAzÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£ÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É. EzÀÄ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ºÁUÀÆ zÉúÀPÉÌ ±ÀQÛ MzÀV¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR
DºÁgÀzÀ WÀlPÀªÁVzÉ.
* EzÀÄ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀPÀÌgÉ ºÁUÀÆ ¥Á° ¸ÁPÀgÉÊqÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅ ¥ÀZÀ£À QæAiÉĬÄAzÀ ±ÀQÛAiÀiÁV
¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁV zÉúÀPÉÌ ±ÁSÁ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.
* PÁ¨É ÆðºÉÊqÉ æÃmï PÉ ÆgÀvɬÄAzÀ §gÀĪÀ gÉ ÆÃUÀUÀ¼ÀÄ:-
ªÀÄPÀ̼À°è PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï PÉÆgÀvÉAiÀiÁzÀgÉ
¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÀÄApvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤±ÀåQÛ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. DºÁgÀzÀ°è
EªÀÅ ºÉZÁÑzÁUÀ zÉúÀz À vÀÆPÀ «Äw«ÄÃj ¸ÀÆÜ®vÉ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄzsÀå ªÀAiÀĹì£À ªÀåQÛUÀ¼À°è vÀÆPÀ ºÉZÁÑzÀgÉ
1) ªÀÄzsÀåªÉÄúÀ 2) gÀPÀÛzÀ Cw MvÀÛqÀ 3) ºÀÈzÀAiÀÄ gÉÆÃUÀPÉÌ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ¥ÉÆæÃnãï (PROTEINS)
* EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ DºÁgÀ WÀlPÀªÁVzÉ.
* EzÀÄ CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèUÀ½AzÀ PÀÆr ¥Á° CªÉÄÊqï
DVzÉ.
* ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥ÉÆæÃnãï CtĪÀÅ £ÀÆgÁgÀÄ
CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ zÉÆqÀØ ¸ÀgÀ¥À½,
¥ÉÆæÃnãÀ CtÄ«£À°ègÀĪÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
»r¢gÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ §AzsÀUÀ½UÉ ¥É¥ÉÖöÊqï §AzsÀ
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* £ÉʸÀVðPÀªÁV 20 §UÉAiÀÄ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ½ªÉ.
EªÀÅUÀ¼À°è JgÀqÀÄ §UÉAiÀÄ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ½ªÉ.
6
1) CªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄè (Essenbial Amino acids)
CªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼ÉAzÀgÉ zÉúÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ CªÉÄÊ£ÉÆ
DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. EAvÀºÀ
CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß CªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
GzÁ: L¸ÉƮƹ£ï, Cfð¤, ¯Éʹ£ï, «ÄyAiÉƤ£ï,
wæAiÉÆä£ï, næµÉÆÖ¥sÁ£ï, ªÁ°£ï, »¹Ör£ï
(ªÀÄPÀ̽UÉ CUÀvÀå CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄè) mÉæöÊAiÉƹ£ï
2) C£ÁªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄè (Non Essenbial Amino
acids) C£ÁªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ
¨ÉÃPÁzÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß zÉúÀªÉà vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.
EAvÀºÀ CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß C£ÁªÀ±ÀåPÀ CªÉÄÊ£ÉÆÃ
DªÀÄèUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀªÀÅ ºÀvÀÄÛ CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄè
vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀå ºÉÆA¢zÉ.
GzÁ:- C¯Á¤£ï, C¸ÁàlgÉmï, ¸ÉÊmÁ¹Ö£ï, UÉèöʹ£ï,
¥ÉÆæð£ï, ¸Éj£ï, C¸ÀàgÀfãï, ¥ÉÊgÉƯÉʹ£ï.
* ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ ¥ÉÆæÃnãï KPÉ ¨ÉÃPÀÄ?
¥ÉÆæÃnãïUÀ¼À°è gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¥ÉÆæÃn£ï(Struc-
tural Protiens) UÀ¼À£ÀÄß zÉúÀzÀ Building Blocks JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. PÁgÀt EzÀÄ zÉúÀzÀ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ PÀlÄÖªÀ
ºÁUÀÆ zÀÄgÀ¹Û ªÀiÁqÀĪÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- PÉƯÁåf£ï (Collagen) EzÀÄ zÉúÀzÀ
¥ÉÆæÃnä£ï ±Éà 25 jAzÀ 35 EgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ CAUÁA±ÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
* ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ zÉúÀzÀ°è gÀPÀëuÉ ¤ÃqÀĪÀ gÉÆÃUÀ
¤PÉÆÃzsÀPÀUÀ¼ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ
¥ÉÆæÃnãïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæwPÁAiÀÄ ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
* ¥ÉÆæÃnãï QtéUÀ¼À£ÀÄß GvÀàwÛ¸ÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- ¥É¦ì£ï, næöì£ï
* ¥ÉÆæÃmÉÆãÀUÀ¼ÀÄ ºÁªÀÄÆð£ÀUÀ¼À£ÀÄß GvÀàwÛ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- E£ÀÄì°£ï & CqÀæ°£ï
* EzÀÄ PÀÆzÀ®Ä ZÀªÀÄð ºÁUÀÆ GUÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
DgÉÆÃUÀåªÁVqÀ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
* ¸ÁßAiÀÄÄ ¥ÉÆæÃnãÀ (Contract Proteins)
UÀ¼ÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À AiÀiÁAwæPÀ ZÀ®£ÉUÉ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
GzÁ:- ªÀÄAiÉÆù£ï & DQÖãï
* ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ ¸ÁUÁtÂPÉAiÀÄ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- ªÉÆmÉÖAiÀÄ ©½ ¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ C®Äâ«Ä£ï
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ PÉÆýªÀÄjUÉ ¸ÀºÀPÁjUÀAiÀiÁVzÉ. CzÉÃ
jÃw ºÁ°£À°ègÀĪÀ PÉù£ï J¼ÉAiÀÄÄ ¸À¸ÀÛ¤UÉ
¥sÉÆõÀuÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
* PÉ®ªÀÅ ¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼ÀÄ ZÀªÀÄðzÀ ªÀtðPÀªÁzÀ
ªÉÄ®¤£ï GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
* PÉ®ªÀÅ ¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼ÀÄ £ÀÆåQègï DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ
£ÀÆåQègï DªÀÄèUÀ¼ÁzÀ r.J£ï.J & Dgï.J£ï.J.
UÀ¼À°ègÀĪÀ ¥ÀÆåj£À ªÀÄvÀÄÛ ¦gÀ«Är£ÀUÀ¼À£ÀÄß
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ°è ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ
¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁUÁtÂPÀ ¥ÉÆæÃnãï (Carrier
Proteins) UÀ¼É£ÀߪÀgÀÄ ¥ÉÆõÀPÁA±À ¸ÁUÁtÂPÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- »ªÉÆÃUÉÆèé£ï
* PÉ®ªÀÅ ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ DºÁgÀªÀ£ÀÄß PÁ¬ÄÝlÄÖ
PÉÆArgÀÄvÀÛªÉ.
* DºÁgÀzÀ°è ¥ÉÆæÃnÃ£ï ¥ÀjÃPÉë (Protein Test)
¨ÉÊAiÀÄÄgÉÃmï ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ DºÁgÀzÀ°è ¥ÉÆæÃnãï CA±À
EgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀjÃPÉë F ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è
¥ÀjÃQë¸ÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðPÉÌ vÁªÀÄæzÀ ¸À¯ÉáÃl£ÀÄß
¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï ¸ÉÃjzÁUÀ
GzÁ:- §tÚ (Lilac) §gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÉÆæÃnãÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ DºÁgÀ ¥ÀzÀxÀðUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁA¸À, ªÉÆmÉÖ, ©ÃdUÀ¼ÀÄ, ©Ã£ïì, PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ, ºÁ®Ä,
ºÁ°£À GvÀà£ÀßUÀ¼À°è ¢é.zÀ.¼À zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ
* ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ (Types of Proteins)
1) ¸ÀgÀ¼À ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ (Simple Proteins) CªÉÄÊ£ÉÆÃ
DªÀÄèUÀ½AzÀ ªÀiÁvÀæ ªÀiÁqÀ®àlÖ ¥ÉÆæÃn£ÀUÀ¼ÀÄ.
GzÁ:- ªÉÆmÉÖAiÀÄ°è£À C®ÄÓ«Ä£ï, ©ÃdzÀ°è£À
UÁè§Ä°£ï
2) ¸ÀAQÃgÀtð ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ (Conjugote Proteins)
CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼À eÉÆvÉUÉ CªÉÄÊ£ÉÃvÀgÀ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ. CªÉÄÊ£ÉÃvÀgÀ DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
¥ÉÆæøÉÜlPï (Prosthetic) UÀÄA¥ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
GzÁ:- 1) UÉèöÊPÉÆà ¥ÉÆæÃn£ï EzÀgÀ°è PÁ¨ÉÆðºÉÊqÀ æmï
JA§ÄzÀÄ (Prosthetic) UÀÄA¥ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) ¥Á¸ÉÆáÃÃ¥ÉÆæÃn£ï EzÀgÀ°è ¥Á¸ÉáÃmï
JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ (Prosthetic)
UÀÄA¥ÁUÀÄvÀÛzÉ.
3) ¯ÉÊ¥ÉÆà ¥ÉÆæÃn£ï EzÀgÀ°è °¦qï
JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ (Prosthetic)
UÀÄA¥ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* (Shapes of proteins) ¥ÉÆæÃn£ï£À DPÁgÀUÀ¼ÀÄ :-
EªÀÅUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV f«zÀæªÀ DPÁgÀUÀ¼À
£ÉÆß®UÉÆArªÉ
1) £ÁgÀÆ ¥ÉÆæÃn£ÀÄUÀ¼ÀÄ,
2) UÉÆüÁPÁgÀzÀ ¥ÉÆæÃn£ÀUÀ¼ÀÄ
7
1) £ÁgÀÆ ¥ÉÆæÃn£ÀÄUÀ¼ÀÄ :- £Áj£À jÃw vɼÀîUÉ
GzÀÞªÁzÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÉÆæÃn£ÀÄUÀ¼ÀÄ
GuÉÚ, gÉõÉä, ZÀªÀÄð GUÀÄgÀÄ
2) UÉÆüÁPÁgÀzÀ ¥ÉÆæÃn£ÀUÀ¼ÀÄ :- UÉÆüÁPÁgÀªÁVzÀÄÝ
gÀPÀÛ, ºÁ®Ä, ªÉÆmÉÖ ºÁUÀÆ zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ zÀæªÀUÀ¼À®è
PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* ¥ÉÆæÃn£ï ¥ÀZÀ£ÀQæAiÉÄ (Digestion of protein)
¥ÉÆæÃn£ï£À ¥ÀZÀ£À QæAiÉÄ doÀgÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
doÀgÀzÀ°ègÀĪÀ ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄèªÀÅ ¥ÀZÀ£À QæAiÉÄAiÀÄ
ªÀÄÄAZÉ ¥ÉÆæÃn£ï ¸Àé¨sÁªÀ PÉr¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀAvÀgÀ doÀgÀzÀ°è
GvÀàwÛAiÀiÁzÀ ¥ÉÆæÃnAiÉĸÀ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦ÖqÉʹ¸ï JA§ JgÀqÀÄ
QtéUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆæÃn£ï ¥ÀZÀ£À QæAiÉÄ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ.
* ¥ÉÆæÃnAiÉĸïUÀ¼ÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÉÆæÃn£ï CtÄUÀ¼À£ÀÄß
aPÀÌzÁV MqÉzÀgÉ, ¥É¥ÉÖqÉøïUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ.
* doÀgÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ ¥ÀZÀ£ÀQæAiÉÄ
PÀgÀĽ£À°è ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. ªÉÄÃzÉÆÃfgÀPÀ
¸À櫸ÀĪÀ næ¦ì£ï ºÁUÀÆ QªÉÇnæ¦ì£ï
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ F QæAiÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀUÀÄvÀÛªÉ.
* DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÉÆæÃn£ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀZÀ£À ºÉÆA¢
CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèªÁV ¥ÀjªÀvÀð£É ºÉÆA¢
¸ÀtÚPÀgÀĽ£À UÉÆÃqÉAiÀÄ°ègÀĪÀ J¯ÉÊUÀ¼À°è
ºÉÃgÀ®àqÀÄvÀÛªÉ.
DºÁgÀzÀ°è ¥ÉÆæÃn£ï PÉÆgÀvɬÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
1) ªÀiÁgÀ¸Àä¸ï
2) PÁé¹AiÉÆgÀPÉÆgï
1) ªÀiÁgÀ¸Àä¸ï
* MAzÀ Ä ªÀµÀðzÉƼÀ V£À ²¸ÀÄUÀ ¼À°è PÀAqÀ ħgÀĪÀ gÉ ÆÃUÀ
* ²±À ÄUÀ¼À DºÁgÀ zÀ°è ¥ÉÆæÃn£ï ªÀ ÄvÀÄÛ PÁ¨ÉÆðºÉÊqÀ æmï
PÀrªÉÄ EzÀÝ°è F PÁ¬Ä¯É GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* JzÉ ºÁ°£À ¥ÉÆõÀuÉ E®èzÀ ²±ÀÄUÀ¼À°è
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀÄ §gÀĪÀ PÁ¬Ä¯É
®PÀëtUÀ¼ÀÄ:-
* ªÀiÁA¸À RAqÀUÀ¼À E½ ©Ã¼ÀÄ«PÉ
* PÀÄApvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
* ªÀiÁ£À¹PÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÀÄApvÀ
* MtVzÀ ZÀªÀÄð
* §qÀPÁzÀ PÉÊ-PÁ®ÄUÀ¼ÀÄ
* ¤±ÀQÛ
¥ÀjºÁgÀ :-
* ¥ÉÆæÃn£ï ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVgÀĪÀ ºÁ®Ä, ¨ÉìĹzÀ
 zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ ¨Á¼ÉºÀtÄÚ PÀqÀ¯ÉPÁ¬Ä EvÁå¢.
2) PÁé¹AiÉÆgÀPÉÆgï
* EzÀÄ ¥ÉÆæÃn£ï PÉÆgÀvɬÄAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* F gÉÆÃUÀzÀ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß dªÀÄð¤AiÀÄ ªÉÄÊzÀågÁzÀ
¹¹¯É r- «°AiÀĪÀiï ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ.
®PÀëtUÀ¼ÀÄ :-
* ºÉÆmÉÖ, PÁ®Ä, PÉÊ¬Ä H¢PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
* ZÀªÀÄð ºÁUÀÆ PÀÆzÀ®ÄUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁUÀÄ«PÉ.
* ªÀiËA¸À RAqÀUÀ¼ÀÄ eÉÃvÀÄ ©Ã®Ä«PÉ
* §Ä¢ÞªÀiÁAzÀåvÉ
¥ÀjºÁgÀ:-
* ¥ÉÆæÃn£ï EgÀĪÀ DºÁgÀ PÉÆqÀĪÀzÀÄ.
°¦qïìUÀ¼ÀÄ (PÉƧÄâ ªÀÄvÀÄÛ JuÉÚUÀ¼ÀÄ)
* PÁ§ð£À, DQìeÉ£ï, ºÉÊqÉÆæÃd£ïUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®àlÖ
ªÉÆvÀÛAzÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛªÉ PÉƧÄâ.
* °¦qïìUÀ¼ÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ, DzÀÄzÀjAzÀ
°¦qïUÀ¼À£ÀÄß ±ÀQÛ GvÁàzÀPÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* °¦qïUÀ ¼ÀÄ PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmïUÀ½VAvÀ ºÉ aÑ£À ¥À æªÀiÁt
±ÀQÛ MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ.
* 1 UÁæA PÉ Æ§Äâ 3.7 Q¯ÉÆà eË¯ï ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
* ¥Àæw¢£À £ÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁ£Àå DºÁgÀzÀ°è 75 UÁæA £ÀµÀÄÖ
PÉÆ§Ä EgÀ¨ÉÃPÀÄ
* PÉƧÄâ ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ¢®è DzÀgÉ ¸ÁªÀAiÀĪÀ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÁzÀ D¯ÉÆÌúÁ¯ï, ¨ÉAfãï,
FxÀgïUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ PÀgÀUÀÄvÀÛzÉ.
* °¦qïUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À°è JuÉÚAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ®Æè,
¥ÁætÂUÀ¼À°è PÉÆ©â£À gÀÆ¥ÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* °¦qïUÀ¼ÀÄ zÉúÀªÀ£ÀÄß ¨ÉZÀÑVlÄÖ ZÀ½¬ÄAzÀ
gÀQë¸ÀÄvÀÛªÉ.
PÉÆ©â£À «zsÀUÀ¼ÀÄ
JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ:- 1) ¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ PÉƧâ
2) C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ PÉƧâ
* PÉÆ©â£À ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ :-
* ¸À¸Àåf£Àå °¦qïUÀ½UÉ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ:- ««zsÀ
©ÃdUÀ¼ÀÄ, PÀqÉèPÁ¬Ä JuÉÚ, PÉƧâj JuÉÚ,
¸ÀÆAiÀÄðPÁAw JuÉÚ
* ¥ÁætÂd£Àå °¦qïUÀ½UÉ GzÁºÁgÀuÉ:- ºÁ®Ä,
ªÉÆmÉÖAiÀÄAiÉÆÃPï, ªÀiËA¸À, VtÄÚ, ¨ÉuÉÚ, vÀÄ¥Àà.
* °¦qïUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ:-
CªÀ±ÀåPÀ PÉÆ©â£À DªÀÄèUÀ¼ÀÄ GzÁ:-
8
°£ÉÆïɬÄPï ªÀÄvÀÄÛ °£ÉÆïɤPï DªÀÄèUÀ¼ÀÄ
* C£ÁªÀ±ÀåPÀ PÉÆ©â£À DªÀÄèUÀ¼ÀÄ GzÁ:- UÉèöʹãï
* °¦qïUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ :-
CªÀÅUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉUÉ CtÄUÀÄtªÁV JgÀqÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ
1) ¸ÀgÀ¼À °¦qïUÀ¼ÀÄ (Simple Lipids) PÉêÀ®
PÉÆ©â£ÁªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ºÉÆA¢gÀĪÀ °¦qïUÀ¼ÀÄ
2) ¸ÀAQÃtð °¦qïUÀ¼ÀÄ (Conjugated Lipids)
°¦qï eÉÆvÉUÉ °¦qï C®èzÀ ¨ÉÃgÉÆAzÀÄ
WÀlPÀªÀÅ ¸ÉÃj DVgÀĪÀ °¦qïUÀ¼ÀÄ.
* ¥Á¸ÉÆáð¦qï :- °¹y£ï, ¸É¥Á°£ï
¥Áè¸ÉÆäÃeÉ£ï, L¸ÉÆùmÉÊqïì
* UÉèöÊPÉÆð¦qïUÀ¼ÀÄ :- ¸ÉgɨÉÆøÉÊqïì,
UÁåAVèAiÉÆøÉÊqïì
* ¹àAUÉÆð¦qïUÀ¼ÀÄ :- ¹àAUÉÆêÀÄAiÀÄ°£ï
°¦qïUÀ¼À ¥ÉÆõÀuÁ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ:-
* zÉúÀPÉÌ ¸ÀªÀÄÈzÀÞ ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÁVªÉ.
* zÉúÀzÀ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁVgÀĪÀ PÉƧÄâ G¥ÀªÁ¸ÀzÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
* fêÀ¸ÀvÀé J.r.E.PÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁågÉÆÃn£ÁAiÀiïØUÀ¼À£ÀÄß
»ÃjPÉƼÀî®Ä
* ¹ÖÃgÁAiÀÄØUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ zÉúÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÀzsÀð£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛªÉ.
°¦qï £ÀÆå£ÀvÁ PÁ¬Ä¯É :-
1) ¥sÉÊ£ÉÆÃqÀªÀÄð
2) CxÀgÉÆùÌ÷ègÉÆù¸ï
PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï ¥ÀjÃPÉë :
1) DAiÉÆr£ï ¥ÀjÃPÉë :-
¦µÀÖ CA±À EgÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
CzÀ£ÀÄß ¤ÃjgÀĪÀ ¥Áæ£Á¼ÀPÉÌ ºÁQ DAiÉÆÃr£ï
zÁæªÀtªÀ£ÀÄß ºÀ¤ ºÀ¤AiÀiÁV ºÁQzÁUÀ zÀæªÀtzÀ
§tÚ PÀ¥ÀÄà «Ä²æÃvÀ ¤Ã° §tÚPÉ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
2) ±ÀPÀðgÀ ¨É¤rPïÖ zÁæªÀt ¥ÀjÃPÉë:-
vÁªÀÄæzÀ ¸À¯ÉáÃl, ¸ÉÆÃrAiÀÄA¹mÉæÃmï ªÀÄvÀÄÛ
¸É ÆÃrAiÀĪÀiï PÁ¨ÉÆð£É ÃmïUÀ¼À «Ä±À ætzÀ zÁæªÀ tªÉÃ
(¨É¤rPïÖzÁæªÀt)
* ¸ÀPÀÌgÉ+¨É¤rPÉÖ zÁæªÀt - §tÚ, §tÚ MvÀÛgÉUÀ¼ÀÄ
* ¨Á¼ÉºÀtÄÚ+¨É¤rPÉÖ zÁæªÀt- ºÀ¹gÀÄ MvÀÛgÉ
* D®ÆUÀqÉØ+¨É¤rPÉÖ zÁæªÀt- £À¸ÀĺÀ¼À¢ /QvÀÛ ¯É MvÀÛgÀ
¥ÉÆæÃnÃ£ï ¥ÀjÃPÉë:-
¥ÉÆæÃnãï EgÀ§ºÀÄzÁzÀ MAzÀÄ DºÁgÀ ªÀ¸ÀÛªÀ£ÀÄß
vÉ UÉzÀ ÄPÉÆAqÀÄ CzÀ PÉÌ PÉ ®ªÀÅ ºÀ¤UÀ ¼À µÀÄÖ £ÉÊnæ Pï DªÀ Äè ºÁQzÁUÀ
§tÚgÀ»vÀ ¢AzÀ £À¸ÀĺÀ¼À¢ §tPÉÌ wgÀÄUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ
PÉ®ªÀ Å ºÀ¤ CªÉ ÆäAiÀĪÀiï ºÉÊqÁæPÉìöÊqï ºÁQzÁUÀ §tÚQvÀÛ¯É
PÉA¥ÀÄ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.

£ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ:-
* £Áj£À ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ fÃuÁðAUÀªÀÇåºÀªÀÅ PÀæªÀÄ
§zÀݪÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* £ÀªÀÄä ±ÀjÃgÀzÀ°è EªÀÅ fÃtðªÁUÀĪÀ¢®è. EAvÀºÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ½UÉ £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.

£Áj£À ¥ÀzÁxÀðUÀ½UÉ GzÁ:-

ºÀÄgÀĽPÁ¬Ä, PÁågÉÃmï, ¨Á¼ÉAiÀÄ¢AqÀÄ, §mÁtÂ,
l¤ð¥ï UÀqÉØ, J¯ÉPÉøÀÄ, ¹¥Éà ¸ÀªÉÄÃvÀ w£ÀߪÀAvÀºÀ
ºÀtÄÚUÀ¼ÁzÀ ¸ÉçÄ, ªÀÄgÀ¸ÉçÄ, ¹Ã¨É, zÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ
PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ

fêÀ¸ÀvÀéUÀ¼ÀÄ («l«Ä£ï)
* zÉúÀPÉÌ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¨ÉÃPÁUÀĪÀAvÀºÀ
PÁ¨Áð¤Pï ¸À AAiÀ ÄÄPÀ Û ªÀ ¸À ÄÛUÀ¼À £ÀÄß fêÀ¸ÀvÀéUÀ¼É £ÀÄߪÀ gÀÄ.
* EªÀÅ zÉúÀzÀ GvÀÛªÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ«PÀ
QæAiÉÄUÀ½UÉ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀªÀÅ EªÀÅUÀ¼À PÉÆgÀvɬÄAzÀ
C£ÉÃPÀgÉÆÃUÀ GAmÁUÀÄvÀÛªÉ.
* ¥ÀæªÀÄÄR fêÀ¸ÀvÀéUÀ¼ÉAzÀgÉ A D E K B C

9
10
 DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ DºÁgÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀÄ §gÀĪÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ

* ¸ÀÆPÁëtÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ PÁgÀtUÀ½AzÀ DºÁgÀªÀÅ

PÉqÀzÀAvÉ vÉqÀAiÀÄĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß DºÁgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ DºÁgÀ ¸ÁªÀÄVæU À¼ÀÄ PÀ® ¨ÉgÀP É ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄßvÁÛgÉ.
zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²¯ÉZÀÆ gÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ gÀ¼ÀÄ , PÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ,
* DºÁgÀ PÉqÀÄ«PÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄRåªÁV 2 «zÀUÀ½ªÉ. 1
PÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ §¼À¥Àz ÀPÀ®Äè, ªÀÄ tÂÚ£À ºÉAmÉUÀ¼ÀÄ
1) DAvÀjPÀ CA±À 2) ¨ÁºÀå CA±À
2 ¨Éà ¼ÉUÀ¼ÀÄ §tÚUÀ¼ ÀÄ , PÉà ¸Àj ¨Éà ¼É
3 Cj²£À ¥ÀÄr ªÉÄ mÁ°£ï ºÀ¼À¢
1) DAvÀjPÀ CA±À :- DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ vÉêÁA±À ºÁUÀÆ
4 ªÉÄ t¸ÀÄ MtVzÀ ¥ÀgÀAV ©ÃdUÀ¼ÀÄ
QtézÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ.
¸ÁgÀ vÉUÉzÀ §tÚ PÀmÉÖzÀ nà J¯ÉUÀ¼ÀÄ,
2) ¨ÁåºÀå CA±À :- GµÁÚA±À, vÉ ÃªÁA±À, ¸À ÆPÀ ëöäfëUÀ ¼À Ä, 5 nÃ
PÀ©âtzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ
¸À AUÀ æºÀuÁzÉÆõÀ , QÃlUÀ¼ÀÄ, zsÀéA±À PÀ ªÀ ÄvÀ ÄÛ ºÀQÌUÀ½AzÀ 6 eÉà £ÀÄ vÀÄ ¥Àà ¨É®è, ¸ÀPÀÌgÉ (¥ÁPÀ)
DºÁgÀªÀÅ PÉqÀÄvÀÛzÉ. UÉÆâ »lÄÖ,
7 mÁ®ÌªÀi ï¥ÀÄ r ¸ÀÄtÚzÀ ¥ÀÄr
ªÉÄ ÊzÁ
DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ:- 8 ¹» wArUÀ¼ÀÄ C£ÀÄ ªÀÄw E®è §tÚUÀ¼ÀÄ, ¸ÁåPÀÌj£ï
* MtV¸ÀÄ«PÉ PÉA¥ÀÄ
* ²xÀ°PÀgÀt 9 ªÉÄ t¹£ÀPÁ¬Ä §tÚ PÀn ÖzÀ ªÀÄ gÀzÀ ºÉÆlÄÖ
¥ÀÄ r
* gÁ¸ÁAiÀĤPÀ «zsÁ£À
10 ¨ÉuÉÚ vÀÄ¥Àà ªÀ£À¸Àà w, zÀvÉÆÛj JuÉÚ
* ¯ÉÆúÀzÀ qÀ§âUÀ¼À°è ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ.
12 ºÁ®Ä ¤ÃgÀÄ
* «QgÀtPÉÌ MqÀÄتÀÅzÀÄ.
13 PÁ¦ü ¥ÀÄ r ºÀt¸Éà ©ÃdzÀ ¥ÀÄr

* ¥Á±ÀÑjÃPÀgÀt¥sÀ:- DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ 14 gÀªÉ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀÄ à ªÀÄ gÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ°£À ¥ÀÄ r
¤UÀ¢üvÀ GµÁÚA±ÀzÀ°è PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ. 15 gÀªÉ PÀ©âtzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ
* ¥sÁæ£ïì zÉñÀzÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À «eÁÕ¤ ºÁUÀÆ 16 PÀqÀ¯ É »lÄÖ eÉÆüÀzÀ »lÄÖ
¸ÀÆPÀëöä±Á¸ÀÛçdÕ ®Æ¬Ä¥Á±ÀÑgÀ gÀªÀgÀÄ 1869 K¦üæïï 17 ¥ÀÄ r ¸ÀP ÀÌgÉ ªÁ¶Auï ¸ÉÆÃqÁ
10 gÀAzÀÄ dUÀwÛUÉ F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ. ¤Ã®Vj vÉÆUÀmÉ CxÀªÁ
18 zÁ°Ñ¤ ZÀPÉÌ
* ¸ÀÆPÀëöäfëUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ AiÀÄPÁå°¥Àl¸ï ªÀÄgÀ
GµÁÚA±ÀªÉAzÀgÉ 20-35 rVæ.

DºÁgÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ
* DºÁgÀ ¥À zÁxÀ ðPÉÌ PÀrªÉ Ä UÀ ÄtªÀ ÄlÖzÀ ¥À zÁxÀ ðUÀ ¼À£ÀÄß
¨ÉgÀ¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀzÀ°è£À ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀzÀÝwUÉ DºÁgÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ
* DºÁgÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ «zsÀUÀ¼ÀÄ
1) DPÀ¹äPÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ 2) GzÉÝñÀ ¥ÀƪÀðPÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ

11
 DºÁgÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ PÀAqÀÄ »rAiÀÄƪÀ «zsÁ£À
DºÁgÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ PÀ®¨ÉgÀPÉ ¥ÀzÁxÀð PÀAqÀÄ »rAiÀÄĪÀ «zsÁ£À
PÀ®Äè, ªÀÄtÂÚ£À ºÉAmÉ
1 CQÌ , ¨ÉüÉ, UÉÆâ Dj¸ÀĪÀÅzÀÄ , PÉÃgÀĪÀÅzÀÄ, vÉƼÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
PÀrØUÀ¼ÀÄ
PÁAwÃAiÀÄ «zsÁ£À :- gÀªÉ CxÀªÁ nà ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ
PÁUÀzÀzÀ ºÁ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÀgÀr CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ
2 gÉªÉ ªÀÄvÀÄÛ nà ¥ÀÄr PÀ©â tzÀ zÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ
DAiÀĸÁÌAvÀªÀ£ÀÄ ß ºÁ¬Ä¹, PÀ©âtzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ DAiÀĸÁÌ AvÀPÉÌ
CAnÖPÉƼÀÄî vÀÛªÉ.

PÀgÀUÀÄ«PÉ «zÁ£À:- G¥Àà£ÀÄß ¸Àé ®à vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ UÁf£À

3 ¥ÀÄr G¥ÀÄà PÀ°£À ¥ÀÄr ¯ÉÆÃlzÀ°è ¤ÃgÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÁQzÁUÀ G¥ÀÄà PÀgÀUÀÄvÀÛ zÉ
PÀ°è£À ¥ÀÄr vÀ¼ÀzÀ°è G½AiÀÄÄvÀÛzÉ.

vÉîīPÉ «zsÁ£À:- PÁ¦ü ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß ¸Àé®à vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ UÁf£À

4 PÀÁ ¦ü ¥ÀÄr ºÀÄuɸÉà ©ÃdzÀ ¥ÀÄr ¯ÉÆÃlzÀ°ègÀĪÀ ¤ÃjUÉ ¤zsÀ£ÀªÁV ºÁQzÀgÉ PÁ¦ü ¥ÀÄr ªÉÄïÉ
vÉîÄvÀÛzÉ. ºÀÄt¸Éà ©ÃdzÀ ¥ÀÄr vÀ¼ÀzÀ°è ¸ÀAUÀæºÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

zÀÄUÀÞ ªÀi Á¥ÀPÀ §¼ÀPÉ :- ºÁ°£À°è zÀÄUÀÞ ªÀi Á¥ÀPÀªÀ£ÀÄß vÉð©mÁÖUÀ

5 ºÁ®Ä ¤ÃgÀÄ 1.026 ¸ÁAzÀævÉ CAQAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀgÉ CzÀÄ PÀ®¨ÉgÀP É AiÀiÁUÀzÀ
ºÁ®Ä

MAzÀÄ ¥Áæ£Á¼ÀzÀ°è 5JA.J¯ï £ÀµÀÄÖ JuÉÚ vÉU ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀPÉÌ

CµÉÖà ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¥À槮 £ÉÊ mÉæPï DªÀÄèªÀ£ÀÄß ºÁQ UÁ f£À
6 CrUÉ JuÉÚ zÀvÀÆÛj JuÉÚ
PÀrجÄAzÀ ZÀ£ÁßV PÀ®Q §tÚ PÁt¹zÀgÉ CzÀPÉÌ zÀvÀÆÛj JuÉÚ
«Ä±ÀætªÁVzÉ JAzÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ.

MAzÀÄ ¥ÁæuÁ¼ÀzÀ°è ¸Àé®à PÀgÀVzÀ ¨ÉuÉÚ CxÀªÁ vÀÄ¥Àà vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ

CzÀPÉÌ CµÉÖà ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¥À槮 ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ
7 ¨ÉuÉÚ vÀÄ¥Àà ªÀ£À¸Ààw alQ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹ UÁ f£À PÀrجÄAzÀ a£ÁßV PÀ®Q 5
¤«ÄµÀ ©qÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀ£À¸Ààw ¨ÉgÀPÉAiÀi ÁVzÀÝgÉ ¥Àæ£Á¼ÀzÀ PɼÀ¥ÀzÀgÀzÀ°è
PÀqÀÄUÉA ¥ÀÄ §tÚ PÁtÄvÀÛzÉ.

PÀ®¨ÉgÀPÉ ¥ÀzÁxÀðUÀ½AzÀ DgÉÆÃUÀåPÉÌ GAmÁUÀĪÀ ºÁ¤:-

1) d¯ÉÆÃzÀgÀ (Dropsy) 3) PÀgÀ¼ÀÄ ¨ÉÃ£É (Intestinal Disordens)
* EzÀÄ zÀvÀÆÛj JuÉÚ ¸ÉêÀ£É¬ÄAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. * EzÀÄ ¥ÀÄr ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ°è ¨ÉgɹgÀĪÀ ªÁ¶AUï
®PÀëtUÀ¼ÀÄ :- ¸ÉÆÃqÁ¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ vÉÆAzÀgÉ
* zÉúÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ ±ÉÃRgÀuÉ
AiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ PÀ®¨ÉgÀPÉ ¤ªÁgÀt PÁ£ÀÆ£ÀÄ:-
* ±ÀjÃgÀzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¤§ðA¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ. * EzÀ£ÀÄß 1954gÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ eÁjUÉ vÀA¢vÀÄ.
* PÉÊ-PÁ®ÄUÀ¼ÀÄ QæAiÀiÁ»Ã£À ªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÉÝñÀ :-
* DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À PÀ®¨ÉgÀPÉ vÀqÉUÀlÖ®Ä
2) PÁå£Àìgï (Cancer) * DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À PÀ¤µÀ× UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß
* EzÀÄ ªÉÄmÁ¤¯ï ºÀ¼À¢ ¸ÉêÀ £É¬ÄAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤zsÀðj¸À®Ä
* EzÀ £ÀÄß ¨ÉüÉPÁUÀ ÄUÀ¼À Ä, Cj¹£À¥À Är, ¸À» wArUÀ¼À°è * ªÀiÁgÀlPÉÌ PÀlÄÖ ¤nÖ£À DgÉÆÃUÀå ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß
¨ÉgɸÀÄvÁÛgÉ. ¤gÀƦ¹zÉ.
* ªÉÄmÁ¤¯ï ºÀ¼À¢ J£ÀߪÀÅzÀÄ PÉÆïïmÁgï §tÚªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ MAzÀÄ «µÀPÁj gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
12
¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ :- ¨ÉÊPÁ¨ÉÆð£ÉÃmï ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è PÀgÀVgÀÄvÀÛªÉ.
* ¸ÀA¸ÀÌj¹zÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©gÀĪÀ
qÀ©âUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÉÆlÖtUÀ¼À ªÉÄÃ¯É vÀAiÀiÁj¹zÀ * UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀÄ£À «zsÀUÀ¼ÀÄ
vÁjÃRÄ CªÀ¢ü ªÀÄÄVAiÀÄÄ ¢£ÁAPÀ £ÀªÉÆâ¸À¨É ÃPÀ Ä. 1) vÁvÁÌ°PÀ UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀÄ
* G¥ÀAiÉÆÃV¹gÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß 2) ±Á±ÀévÀ UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀÄ
ªÀÄÄ¢æ¸À ¨ÉÃPÀÄ
* vÀÆPÀªÀ£ÀÄß £ÀªÉÆ¢¹gÀ¨ÉÃPÀÄ 1) vÁvÁÌ°PÀ UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀÄ:- PÁå°ìAiÀĪÀiï
¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄVßùAiÀĪÀiï
DºÁgÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°èqÀĪÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉmïUÀ½AzÀ ¤Ãj£À vÁvÁÌ°PÀ
* ISI - Indian Standerd Institution UÀqÀ¸ÀÄvÀ£À GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* Agmark - Directrate of Marketing and
Inspection 2) ±Á±ÀévÀ UÀqÀ¸ÀÄvÀ£À:- PÁå°ìAiÀĪÀiï PÉÆèÃgÉÊqÀ ªÀÄvÀÄÛ
* FPO - Food Processing Organisation ªÀiÁåVßùAiÀĪÀiï PÉÆègÉÊqï ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÄVßùAiÀĪÀiïUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è PÀgÀVgÀĪÀzÀjAzÀ
±Á±ÀévÀ UÀqÀ¸ÀÄvÀ£À GAmÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¤ÃgÀÄ
* ¤ÃgÀÄ MAzÀÄ CvÀåªÀÄÆ®å £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ. * ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï C®Æå«Ä¤AiÀĪÀÄ ¹°PÉÃmï£ÀÄß
* ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ J¯Áè fëUÀ¼ÀÄ ¤ÃgÀÄ£ÀÄß fAiÉÆïÉÊmï C£ÀÄߪÀgÀÄ
CªÀ®A©¹ªÉ. * ¸ÀA±ÉèövÀ fAiÉÆïÉÊl£ÀÄß ¥ÀªÀÄÄðnmï
* ¤Ãj£À°è ºÉÊqÉÆæd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ïUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt J£ÀÄߪÀgÀÄ.
2:1 DVzÉ.
* ±ÀÄzÀÞ¤ÃgÀÄ GµÀÚ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvï CªÁºÀPÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
* C£ÉÃPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃgÀÄ vÀ£Àß°è
PÀgÀV¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ. CzÀÝjAzÀ ¸ÁªÀðwæPÀ zÁæªÀPÀ 1) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ §ÈºÀvï ¥ÉÆõÀPÁA±ÀªÁVzÉ.
J£ÀÄߪÀgÀÄ J) PÁ§ð£ï ©) PÀ©ât
* ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ¤ÃgÀÄ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¹) PÉÆèÃj£ï r) ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï
±ÁR¢AzÀ D«PÀgÀtUÉÆAqÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉÆÃV,
¸ÁA¢æÃPÀgÀt¢AzÀ ªÉÆÃqÀªÁX ¥ÀÄ£ÀB ªÀÄ¼É 2) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ QgÀÄ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀªÁVzÉ.
CxÀªÁ »ªÀÄzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß J) ¥ÉÆåmÁ¹AiÀÄA ©) £ÉÊmÉÆæÃd£ï
¸ÉÃgÀĪÀÅzÉà d®ZÀPÀæ ¹) DQìd£ï r) ¸ÀvÀÄ
* 0.005 ¥Àæw±ÀvÀ ªÀiÁvÀæ ¤ÃgÀÄ d®ZÀPÀæzÀ°è
¥ÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. 3) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉÃlÄUÀ¼À°è ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ÀUÀ¼À
* ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ®¨sÀå«gÀĪÀ ¤Ãj£À°è 97% gÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁt.
G¥ÀÄà ¤ÃgÁzÀgÉ PÉêÀ® 3% gÀµÀÄÖ ªÀiÁvÀæ ¹» J) 2:1 ©) 1:2
¤ÃgÀÄ. ¹) 3:1 r) 1:3

¤Ãj£À ¨sËwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ:- 4) MAzÀÄ UÁæA£ÀµÀÄÖ PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï ¸ÀA¥ÀÆtð zÀ»¹

* ±ÀÄzÀÞ ¤ÃjUÉ §tÚ E®è gÀÄa E®è ªÁ¸À£É E®è. ©qÀÄUÀqÉ DUÀĪÀ ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt.
* ¤Ãj£À PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ 100 rVæ ¸É°¹AiÀiïì J) 1.7 PÉf ©) 4 PÉf
* ¤ÃgÀÄ 4 rVæ ¸É°¹AiÀiïì £À°è C¢üPÀ ¸ÁAzÀævÉ ¹) 4.2 PÉf r) 2 PÉf
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
¤Ãj£À «zsÀUÀ¼ÀÄ :- 5) 6 EAUÁ®zÀ ¥À g À ª À i ÁtÄUÀ ¼ À £ À Ä ß ºÉ Æ A¢gÀ Ä ªÀ
1) UÀqÀĸÀÄ ¤ÃgÀÄ 2) ªÉÄzÀÄ ¤ÃgÀÄ PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃl£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
J) UÀÆèPÉÆÃ¸ï ©) gÉʨÉÆøï
1) UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀÄ :- UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃjUÉ PÁgÀt ¤Ãj£À°è ¹) JjxÉÆæøï r) ºÉ¥ÀÖ¯ÉÆøï
ªÉÄVßùAiÀĪÀiï PÉÆèÃgÉÊqïUÀ¼ÀÄ, PÁå°ìAiÀĪÀiï
PÉÆèÃgÉÊqïUÀ¼ÀÄ, ¸À¯ÉáÃlUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ

13
6) ¯ÁåPÉÆÖøï F PɼÀV£À ¢é ±ÀPÀðjUÀ½AzÁVzÉ. 16) »ªÉÆÃUÉÆèé£À£À ªÀÄÆ® WÀlPÀªÁVgÀĪÀ R¤d
J) UÀÄèPÉÆøï+¥sÀæPÉÆÖøï J) PÀ©ât ©) gÀAdPÀ
©) UÀÄèPÉÆøï+UÁå¯ÁPÉÆÖÃ¸ï ¹) DAiÉÆÃr£ï r) PÁå°ìAiÀÄA
¹) UÀÄèPÉÆøï+UÀÄèPÉÆøï
r) UÀÄèPÉÆøï+ªÀiÁå¯ÉÆÖøï 17) UÀ¼ÀUÀAqÀ gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀtªÁVgÀĪÀ R¤dªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹
J) PÁå°ìAiÀÄA ©) gÀAdPÀ
7) ¨É£ÉrPïÖ zÁæªÀtªÀÅ DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ F CA±ÀªÀ£ÀÄß ¹) DAiÉÆÃr£ï r) PÀ©ât
PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
J) ¦¸ÀÖ ©) ±ÀPÀðgÀ 18) ºÀÈzÀAiÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁVgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄè,
¹) PÉƧÄâ r) ¥ÉÆæÃn£ï ¥À æ v ÁåªÀ Ä è U À ¼ À ¸À A vÀ Ä ®vÉ A iÀ Ä £À Ä ß ¤AiÀ Ä Awæ ¸ À ® Ä
CªÀ±ÀåPÀªÁVgÀĪÀ R¤d.
8) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°ègÀĪÀ CªÀ±ÀåPÀ PÉÆ©â£ÁªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß J) gÀAdPÀ ©) PÁå°ìAiÀÄA
UÀÄgÀÄw¹. ¹) PÀ©ât r) ¸ÉÆÃrAiÀÄA
J) °£ÉÆïɬÄPïì DªÀÄè ©) UÉèöʹ£ï
¹) ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃj£ï DªÀÄè r) ¹ÖÃjPï DªÀÄè 19) £ÀªÀÄä ±ÀjÃgÀzÀ vÀÆPÀzÀ 60% jAzÀ 70% ¨sÁUÀ
EzÀjAzÁVzÉ.
9) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°ègÀĪÀ C£ÁªÀ±ÀåPÀ PÉÆ©â£ÁªÀÄè UÀÄgÀÄw¹. J) ¤ÃgÀÄ ©) PÉƧÄâ
J) °£ÉÆð¤Pï DªÀÄè ©) ¥ÁªÉÄÃnPï DªÀÄè ¹) R¤dUÀ¼ÀÄ r) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀð.
¹) N°Pï DªÀÄè r) UÉèöʹ£ï

10) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¸ÀAQÃtð °¦qï £ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. 20) DºÁgÀ ¸ÁUÁtÂPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÁåd嫸Àdð£ÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ
J) ¥sÁè¸ÉÆÖð¦qï ©) ¹àUÉÆäð¦qï ªÁVgÀĪÀ DºÁgÀzÀ WÀlPÀ.
¹) °PÉÆÃ¥ÉÆæÃn£ï r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ J) ¤ÃgÀÄ ©) R¤d
¹) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀð r) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï
11) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ «mÁ«Ä£ïUÀ¼ÀÄ .
J) J, ¹, r. ©) ©, ¹
¹) PÉ, E, r r) J, r, E, PÉ 21) Cj²t ¥ÀÄrAiÀÄ°è PÀAqÀħgÀĪÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ ªÀ¸ÀÄÛ
J) mÁ®ÌªÀiï ¥ÀÄr
12) ¤±ÁAzsÀvÀé gÉÆÃUÀ EzÀgÀ PÉÆgÀvÉ EAzÀ §gÀÄvÀÛzÉ. ©) §tÚ PÀnÖzÀ ªÀÄgÀzÀ ºÉÆlÄÖ
J) «mÁ«Ä£ï -J ©) «mÁ«Ä£ï-¹ ¹) ªÉÄmÁ¤¯ï ºÀ¼À¢
¹) «mÁ«Ä£ï-E r) «mÁ«Ä£ï-r r) ªÁ¶ÃAUï ¸ÉÆÃqÁ
13) «mÁ«Ä£ï -r PÉÆgÀvɬÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀ. 22) gÀªÉ ªÀÄvÀÄÛ nà ¥ÀÄrAiÀÄ°ègÀĪÀ PÀ©âtzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
J) jPÉlì ©) QëgÁ¥ÀÛ°«ÄAiÀiÁ ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀĪÀ «zsÁ£À EzÁVzÉ.
¹) §AeÉvÀ£À r) ¨Éj ¨Éj J) PÀgÀUÀÄ«PÉ «zsÁ£À ©) vɮīPÉ «zsÁ£À
¹) zÀÄUÀݪÀiÁ¥ÀPÀ §¼ÀPÉ r) PÁAwÃAiÀÄ «zsÁ£À
14) F «mÁ«Ä£ï PÉÆgÀvɬÄAzÀ gÀPÀÛ¸ÁæªÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. 23) ±ÀÄzÀÞ ºÁ°£À ¸ÁAzÀævÉ.
J) «mÁ«Ä£ï-J ©) «mÁ«Ä£ï-¹ J) 1.026 ©) 1.028
¹) «mÁ«Ä£ï-E r) «mÁ«Ä£ï-PÉ ¹) 1.029 r) 1.027

15) «mÁ«Ä£ï-¹ PÉÆgÀvɬÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀ. 24) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è PÁå£Àìgï gÉÆÃUÀ GAlĪÀiÁqÀĪÀ
J) gÀPÀۻãÀvÉ «µÀPÁj gÁ¸ÁAiÀĤPÀ.
©) EgÀļÀÄUÀtÄÚ J) ªÁ¶AUÀ ¸ÉÆÃqÁ ©) ¨ÉÃQAUï ¸ÉÆÃqÁ
¹) zÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄƼÉUÀ¼À £ÀÆå£À gÀZÀ£É ¹) ªÉÄmÁ¤¯ï ºÀ¼À¢ r) mÁ®ÌªÀiï ¥ÀÄr
r) ¸ÀÌ«ð
25) PɼÀV£À DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼À°è zÉúÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ

14
 gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. 33) DºÁgÀ z À ° è ¸À Æ PÁë ö ätÄfëUÀ ¼ À ¨É ¼ À ª À t  U É U É
J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃlì ©) ¥ÉÆæÃn£ïì C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ GµÁÚA±À.
¹) «mÁ«Ä£ïì r) R¤dUÀ¼ÀÄ J) 10-20 rVæ ¸É°ìAiÀĸï©) 20-35 rVæ ¸É°ìAiÀĸï
¹) 35-45 rVæ ¸É°ìAiÀĸï r) 0-10 rVæ¸É°A ì iÀĸï
26) fÃtðªÁUÀzÀ DºÁgÀ WÀlPÀ UÀÄgÀÄw¹.
J) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀð ©) R¤dUÀ¼ÀÄ 34) DºÁgÀ PÉqÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ DAvÀjPÀ CA±À.
¹) «mÁ«Ä£ïUÀ¼ÀÄ r) PÉƧÄâ J) ¸ÀAUÁæºÀt zÉÆõÀ ©) ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼ÀÄ
¹) ºÀQÌUÀ½AzÀ r) QtéUÀ¼ÀÄ
27) F PɼÀV£À DºÁgÀ WÀlPÀªÀÅ ºÉaÑ£À ±ÀQÛ ©qÀÄUÀqÉ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. 35) ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÀÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ GUÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
J) ¸É®Äå¯ÉÆÃ¸ï ©) ¥ÉÆÃæ n£ï WÀmPÀ.
¹) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉÃmï r) CªÉÄÊ£ÉÆÃD¹qï J) PÁå°ìAiÀÄA ©) PÉÆèÃj£ï
¹) ¥sÁ¸ÀágÀ¸ï r) ¥ÉÆæÃn£ï
28) ¥ÉÆæÃn£ï F WÀlPÀUÀ½AzÁVzÉ.
J) °¦qï 36) ¤ÃgÀÄ PÀÄ¢AiÀÄ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÁUÀ CzÀgÀ ±ÁR
©) PÁ§ð£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï K£ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¹) DªÉÄÊ£ÉÆÃDªÀÄè J) eÁ¹ÛAiÀiÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ
r) PÁ§ð£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£À ©) PÀrAiÀiÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ
¹) EzÀݵÉÖà EgÀÄvÀÛzÉ
r) ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ
29) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ PÉÆ©â£À WÀlPÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. 37 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É »ªÀÄUÀqÉØAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt
J) JuÉÚ, vÀÄ¥Àà, ¨ÉuÉÚ ©) ªÉÆmÉÖ J) 2.15% ©) 2%
¹) CQÌ, UÉÆâ, D®Æ r) PÀ©ât ªÀ ÄvÀ ÄÛ PÁå°ìAiÀ ÄA. ¹) 0.62% r) 0.017%

30) F PɼÀV£À DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ QtéUÀ¼À£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ. 38 ¤ÃgÀ£ÀÄß _________ J£ÀÄßvÉÛêÉ.

J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï ©) °¦qï J) zÁæªÀPÀ ©) zÁæªÀt
¹) £ÀgÀ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ r) ¥ÉÆæÃn£ï ¹) ¸ÁªÀðwæPÀ zÁæªÀPÀ r) ¸ÁªÀðwæPÀ zÁæªÀt

31) gÉÆÃUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PɼÀV£À ºÉýPÉUÀ¼À£ÀÄß N¢. 39 ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖzÀ°è ¤Ãj£À PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ
1) EªÀÅ ¸ÀÆPÁëöätÄfëUÀ½AzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛªÉ. J) 00 C ©) 4 00 C
2) DºÁgÀzÀ°è£À ¥ÉÆõÀPÁA±ÀzÀ PÉÆgÀvÉ.
¹) 10 00 C r) 1 00 C
3) EªÀÅ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÁVªÉ.
4) EªÀ Å UÀ ¼ À £ À Ä ß ¸À ª À Ä vÉ Æ Ã°vÀ DºÁgÀ ª À £ À Ä ß
¸Éë¸ÀĪÀzÀjAzÀ ¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ. 40 ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁt
J) 70% ©) 60% ¹) 72%
F ªÉÄð£À ºÉýPÉUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ eÉÆÃrAiÀÄÄ £ÀÆå£ÀvÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
PÁ¬Ä¯ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÁVzÉ.
J) 1 & 2 41 ¤Ãj®èzÉ §ºÀÄ¢£ÀUÀ¼À ªÀgÉUÉ §zÀÄPÀ§®è ¥ÁætÂ
©) 2 & 3 J) D£É ©) MAmÉ ¹) DPÀ¼ÀÄ
¹) 2 & 4 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
r) 1 & 4
42 EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ EAzÀ£ÀªÁVzÉ.
32) ¸ÀÆAiÀÄð gÀ²ä JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ «mÁ«Ä£ï J) ¥ÀÄæPÉÆÖÃ¸ï ©) UÀÆèPÉÆøï
J) «mÁ«Ä£ï-J ©) «mÁ«Ä£ï-© ¹) ¯ÁåPÉÆÖøï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
¹) «mÁ«Ä£ï-¹ r) «mÁ«Ä£ï-r
43 EzÀÄ ¤Ãj£À°è PÀgÀUÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛ

15
 J) PÉA¥ÀÄ gÀAdPÀ ©) ©½ gÀAdPÀ 54. °¦qïUÀ¼À°è ºÉÊqÉÆæÃd£ï ºÁUÀÆ DQìd£ÀUÀ¼À
¹) PÀ¥ÄÀ à gÀAdPÀ r) J®èªÀÇ C£ÀÄ¥ÁvÀ
J) 2:1 ©) 3:1
44 Cw ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÁå®jAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ WÀlPÀ ¹) 4:1 r) 5:4
J) fêÀ ¸ÀvÀé ©) PÉƧÄâ
¹) PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï r) ¸À¸ÁgÀd£ÀPÀ 55. ¤ÃgÀÄ MAzÀÄ
J) zsÁvÀÄ ©) C±ÀÄzÀÞ ªÀ¸ÀÄÛ
45 ¹» ¤ÃgÀ£ÀÄß ±ÀÄ¢ÞÃPÀj¸ÀĪÀ ¸ÀÄ®¨sÀ «zsÁ£À ¹) ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ r) «Ä±Àæt
J) PÉÆèÃj£ÉñÀ£ï ©) ¥ÉÆèj£ÉñÀ£ï
¹) CPÀégÉñÀ£ï r) ¦ü®ÖgÉñÀ£ï 56. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤Ãj£À ºÀAaPÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄÄzÀæ
¸ÁUÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt
46 UÉÆâü EzÀÄ J) 70% ©) 80%
J) ¥Ë¶ÖPÀ ¥ÉÆõÀPÀ ©) ¸ÀÆPÀëöä ¥ÉÆõÀPÀ ¹) 97.2% r) 50%
¹) ¸ÀÆÜ®¥ÉÆõÀPÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
57. £ÀªÀÄä zÉúÀzÀ°è ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄÆ®
47 PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃlUÀ¼À°è PÁ§ð£À, ºÉÊqÉÆæÃd£ï ºÁUÀÆ J) UÀÆèPÉÆÃ¸ï ©) ªÀiÁ¯ÉÆÖøï
DQìd£ïUÀ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ ¹) ¦¸ïÖ r) UÉèöÊPÉÆÃd£ï
J) 1:2:1 ©) 2:1:1
¹) 1: 1: 2 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
58. MAzÀÄ D°UÉÆà ¸ÁPÀgÉÊqÀ£À°è EgÀĪÀ ¸ÀgÀ¼À
¸ÀPÀÌgÉUÀ¼À CtÄUÀ¼À ¸ÀASÉå
48 EzÀÄ DºÁgÀzÀ°è zÉúÀªÀzsÀðPÀ WÀlPÀªÁVzÉ. J) ªÀÄÆgÀÄ ©) JgÀqÀjAzÀ £Á®ÄÌ
J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï ©) °¦qï ¹) ºÀvÀÛQÌAvÀ eÁ¹Û r) JgÀqÀÄ
¹) ¥ÉÆæÃnãï r) J®èªÀÇ
59. F DºÁgÀzÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ vÁ¥À ¤AiÀÄAvÀæPÀUÀ¼ÁV
49 ¥ÁætÂUÀ¼À°è PÉÆ©â£ï gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ WÀlPÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
J) °¦qï ©) ¥ÉÆæÃnãï J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉælUÀ¼ÀÄ ©) ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ
¹) «l«Ä£ï r) J®èªÀÇ ¹) PÉƧÄâUÀ¼ÀÄ r) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ

50 zÉúÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀUÀ¼ÁV PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀÄvÀÛªÉ. 60. ¤Ãj£À vÁvÁÌ°PÀ UÀqÀĸÀÄvÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CtÄ
J) «l«Ä£ï ©) °¦qï J) C acl 2 ©) CaSO4
¹) ¥ÉÆæÃnãÀ r) J®èªÀÇ
¹) Ca( HCO3 )2 r) MgSo4
51 ¨sÁgÀvÀzÀ ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ d£ÀPÀ
J) JA.J¸ï.¸Áé«Ä£ÁxÀ£ï ©) J¸ï.«.¸Áé«Ä£ÁxÀ£ï 61. UÀqÀĸÀÄvÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁVgÀÄ ¤Ãj£À°è EgÀĪÀ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ
¹) ¸Áé«Ä£ÁxÀ£ï r) AiÀiÁgÀÄ C®è J) C acl 2 ©) CaSO4

52. ¤Ãj£À°è ºÉÊqÉÆæÃd£ï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ïUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¹) Ca( HCO3 )2 r) J¯ÁèªÀÅ

C£ÀÄ¥ÁvÀ
C) 2:1 §) 1:2 62. ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖzÀ°è ¤Ãj£À PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ
PÀ) 1:1 qÀ) 2:2 J) 990 C ©) 900 C
¹) 40 C r) 1000 C
53. ¤ÃgÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄzÀ°è vÀAiÀiÁj¹zÀ ªÉÆzÀ®
«eÁÕ¤
C) ¯ÉªÁ¹AiÉÆà §) ºÉ¤æ PÁåªÉAr¸ï 63. ªÀÄAdÄUÀqÉØ ¤Ãj£À°è vÉ®ÄvÀÛzÉ.
PÀ) ¨Édð°AiÀĸï qÀ) UÀæºÁA¨É¯ï J) ªÀÄAdÄUÀqÉØAiÀÄ ¸ÁAzÀævÉ ¤ÃjVAvÀ ºÉZÀÄÑ
©) ªÀÄAdÄUÀqÉØAiÀÄ ¸ÁAzÀævÉ ¤ÃjVAvÀ PÀrªÉÄ

16
 ¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
74. ¥ÉÆõÀuÁ ªÀÄgÁ¸Àä¸ï F PɼÀV£À ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À
64. zÉúÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÁgÀtªÁzÀ ¥ÉÆõÀPÁA±À PÉÆgÀvɬÄAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
J) PÁ¨ÉÆæúÉÊqÉæöÊl ©) °¦qÀ J) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ CAiÉÆÃr£ï
¹) ¥ÉÆæÃn£ï r) R¤d ©) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæöÊmïUÀ¼ÀÄ
¹) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ
65 .¥ÉÆæÃn£À£À°ègÀĪÀ ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ r) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ «l«Ä£ïUÀ¼ÀÄ
J) CHO ©) CNO
75. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è DºÁgÀ PÉqÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ DAvÀjPÀ
¹) CHON r) CNO CA±À
J) ¸ÀAUÀæºÁUÁgÀzÀ°è zÉÆõÀ¥ÀÆjvÀ gÀZÀ£É
66. PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæmïUÀ¼À fÃtðQæAiÉĬÄAzÀ §gÀĪÀzÀÄ ©) QtéUÀ¼À ZÀlĪÀnPÉ
J) UÀÄèPÉÆÃ¸ï ©) PÉÆ©â£ÁªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¹) ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼ÀÄ
¹) CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼ÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è r) vÉêÁA±À

67. ¥ÉÆæÃn£ï£À°ègÀĪÀ UÀÄA¥ÀÄ

76. ªÀÄPÀ̼À°è ªÉÊzÀågÀÄ PÀÄApvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, GzÀgÀ ºÁUÀÆ
J) COOH ©)  NH 2 ¥ÁzÀUÀ¼À ¨ÁªÀÅ, ªÀiÁA¸ÀRAqÀUÀ¼À eÉÆÃvÀÄ ©Ã¼ÀÄ«PÉ
¹) CHO r) OH ªÀ ÄvÀÄ Û PÀ ÆzÀ® Ä, ZÀª ÀÄ ð «ªÀt ðªÁUÀÄ ªÀ ÅzÀ£ ÀÄ ß
68. EgÀ¼ÀÄ PÀÄgÀÄqÀvÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ fêÀ¸ÀvÀé UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÁÛgÉ ºÁUÁzÀgÉ D ªÀÄUÀÄ F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ
J) fêÀ¸ÀvÀé A ©) fêÀ¸ÀvÀé B ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvɬÄAzÀ §¼À®ÄwÛgÀÄvÀÛzÉ
¹) fêÀ¸ÀvÀé C r) fêÀ¸ÀvÀé E J) PÉƧÄâ ©) «l«Ä£ï-¹
¹) «l«Ä£ï-r r) ¥ÉÆæÃnãï
69. LAiÉÆÃr£ï PÉÆgÀvɬÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀ
J) UÀ¼ÀUÀAqÀ ©) PÁ®gÀ 77. zɺÀzÀ gÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀĪÀ DºÁgÀzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀUÀ¼ÀÄ
¹) ªÀįÉÃjAiÀiÁ r) jPÉÃmïì J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ©â£À ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
©) ¥ÉÆæÃnãïUÀ¼ÀÄ
70. gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀnÖ¸ÀĪÀ fêÀ¸ÀvÀé ¹) «mÁ«Ä£ï ªÀÄvÀÄÛ R¤d ®ªÀuÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
J) fêÀ¸ÀvÀé - A ©) fêÀ¸ÀvÀé - B r) ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
¹) fêÀ¸ÀvÀé - K r) fêÀ¸vÀ Àé - D
78. DºÁgÀzÀ eÉÆvÉAiÀ Ä°è ¤ÃgÀ £ÀÄß ¸À ºÀ ¸É ë¸À¨ÉÃPÀÄ KPÉAzÀ gÉ
71. ±ÀÄzÀÝ ¤ÃgÀÄ MAzÀÄ J) ¤ÃgÀÄ fÃtðQæAiÉÄUÉ ¸ÀºÀPÁj
J) vÀl¸ÀÜ zÀæªÀ ©) D«ÄèÃAiÀÄ zÀæªÀ ©) fêÀzÀæªÀåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÀ
¹) ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ zÀæªÀ r) PÀëµÁjÃAiÀÄ zÀæªÀ ¹) zÉúÀ¢AzÀ fÃtðªÁzÀ vÁådåUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀºÁPÀĪÀÅzÀÄ
72. NlUÁgÀ g À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û Qæ à qÁ¼À Ä UÀ ¼ À Ä vÀ ª À Ä ä wêÀ æ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸Àé®à UÀÆèPÉÆøï£ÀÄß ¸Éë¸ÀÄvÁÛgÉ
J) ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÉÃUÀ ºÉaѸÀ®Ä 79. £ÀªÀÄä C£ÀĪÀA²ÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ r.J£ï.J.AiÀÄ°è EgÀĪÀ
©) ¨ÁAiÀiÁjPÉ vÀt¸À®Ä ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ WÀlPÀ
¹) ±ÀQÛ ¥ÀÄ£À±ÉÑÃvÀ£ÀUÉƽ¸À®Ä J) ¢é ±ÀPÀðgÀ ©) ¥ÉAmÉÆÃ¸ï ±ÀPÀðgÀ
r) ¨Á» ¹» ªÀiÁqÀ®Ä ¹) ºÉPÉÆìÃ¸ï ±ÀPÀðgÀ r) KPÀ ±ÀPÀðgÀ

73. MtºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðtÂÃðPÀj¸À®Ä (rPÀ®gÉʸÉñÀ£ï) 80. ¸Á¹ªÉ JuÉÚAiÀÄ°è zÀvÀÆÛj JuÉÚ PÀ®¨ÉgÀPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀÄ
...............................G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀgÀÄ F PÉ ¼ À V £À AiÀ i ÁªÀ §tÚ GAmÁUÀÄ ªÀ Å zÀ j AzÀ
J) PÁ§ð£À qÉÊ DPÉìöÊqï ¤zsÀðjvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
©) ¸À®ágï qÉÊ DPÉìöÊqï J) PÀAzÀÄ «Ä²ævÀ PÉA¥ÀÄ §tÚ
¹) PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï ©) PÀAzÀÄ §tÚzÀ GAUÀÄgÀ

17
 ¹) PÉA¥ÀÄ §tÚ
r) ºÀ¼À¢ §tÚzÀ GAUÀÄgÀ 90. ±ÀÄzÀÞ ¤Ãj£À PH  7 ºÁUÁzÀgÉ CzÀÄ.........zÁæªÀPÀ
J) C«ÄèÃAiÀÄ ©) ¥ÀævÁå«ÄèÃAiÀÄ
81. ºÀtÂÚ£À GvÀà£ÀßUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖzÀ GvÁàzÀ£É, ¥ÉÆlÖt ¹) vÀl¸ÀÜ r) ¥ÀævÁåªÀÄè/vÀl¸ÀÜ
PÀ lÄÖ « PÉ, CªÀ Å UÀ ¼À ¥À j«ÃPÀ ëu É , ªÉ Ä Ã®Ä¸À Ä Ûª Áj
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜ 91. ¥Àæw¢£À £ÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁ£Àå DºÁgÀzÀ°è JµÀÄÖ UÁæA £ÀµÀÄÖ
J) J.J¸ï.L ©) J.f.JA.J.Dgï.PÉ PÉƧÄâ EgÀ¨ÉÃPÀÄ ?
¹) J¥sï.¦.N r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ J) 100 ©) 50
¹) 75 r) 25
82. G¦à£À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÉ¸ÀgÀÄ...................
J) ®ªÀt ©) PÉÆèÃj£ï 92. ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ ¸À¸Àå CAUÁA±À
¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï r) EAUÁ® J) ¥sÁågÀAPÉʪÀÄ ©) PÉìöÊ®A
¹) ¥ÉÆèÃAiÀÄA r) PÉÆïÉAPÉʪÀÄ
83 DºÁgÀ ¨ÉÃUÀ PÉqÀzÀAvÉ EqÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀAiÀÄAvÀæ............
J) ±ÉÊvÁåUÁgÀ ©) ²Ãy®AiÀÄAvÀæ
¹) UÀtPÀ AiÀÄAvÀæ r) ªÀÄÄzÀæt AiÀÄAvÀæ
84. zÉúÀzÀ°è ¤Ãj£À CA±À PÀrªÉÄ AiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ 93. DªÀÄè ªÀļÉAiÀÄ°è ªÀļÉAiÀÄ PH E¶ÖgÀÄvÀÛzÉ.
J) ®ªÀtÂÃPÀgÀt ©) ¤®ðªÀtÂÃPÀgÀt J) 5.6 QÌAvÀ PÀrªÉÄ ©) CAzÁdÄ 7.0
¹) d°ÃPÀgÀt r) ¤dð°ÃPÀgÀt ¹) 6.0 jAzÀ ºÉZÀÄÑ r) 7.0 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ

85. ¸ÉÌ«ð, jPÉ mïì , ¨Éj ¨É j, EgÀļÀ ÄUÀ tÄÚ , EªÀ Å C£À ÄPÀæ ªÀĪÁV 94. ¸ÀÄPÉÆæøï£À CtĸÀÆvÀæ
F fêÀ¸ÀvÀé PÉÆgÀvɬÄAzÀ §gÀÄvÀÛzÉ
J) C12 H 22O11 ©) C6 H12 O6
J) A, B, C , D ©) C , D, B, A
¹) C6 H12O11 r) C6 H 22O11
¹) C , B, D, A r) B, C , A, D

95. ±ÀÄzÀÞªÁzÀ ¤Ãj£À PH ªÀiË®åªÀÅ

86. ¸ÀPÁðj D¸ÀàvÉæAiÀÄ°è PÁ®gÁ gÉÆÃUÀ ¦ÃrvÀªÀåQÛUÉ
J) <7 ©) >7
N.Dgï.J¸ï. ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÁzÀgÉ N.Dgï.J¸ï
¹) 7 r) AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è
«¸ÀÛj¹
J) NgÀ¯ï jà ºÉÊqÉæñÀ£ï ¸À®ÆµÀ£ï
96. DºÁgÀ¢AzÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß »ÃjPÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
©) NgÀ¯ï jøÉÆøÀð ¸À®ÆµÀ£ï
ªÀiÁqÀĪÀ WÀlPÀ
¹) NgÀ¯ï jà ¦°èAUï ¸À®ÆµÀ£ï
J) fêÀ¸ÀvÀé ©) ¤ÃgÀÄ
r) NgÀ¯ï jà ºÉÊqÉæñÀ£ï ¸À¨ï¸ÉÖ£ïì
¹) £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀð r) R¤d
87. §¦üð£À «²µÉÆÖõÀÚ
97. ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÁV UÀ©üðt ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ
J) 4200JKgc 1 ©) 1980JKg 1c 1 ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¸Éë¸À¨ÉPÁzÀ DºÁgÀzÀ WÀlPÀ
¹) 2100JKg 1 r) 00 C J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃlUÀ¼ÀÄ
©) ¥ÉÆæÃn£ï
¹) °¦qï
88. ¤ÃjUÉ F PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÁUÀ WÀ¤ÃPÀgÀt
r) «l«Ä£ï ªÀÄvÀÄÛ R¤d
©AzÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
J) ¤ÃgÀÄ ©) ¸ÁªÀiÁ£Àå G¥ÀÄà
98. M§â gÉÆÃVAiÀÄ zÀħð®vÉ, gÀPÀÛ ¸ÀÄjAiÀÄĪÀ ªÀ¸ÀqÀÄUÀ¼ÀÄ
¹) J¥ÀìªÀiï ®ªÀt r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
ªÀÄvÀÄÛ H¢zÀ PÁ®ÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ gÀPÀۻãÀvɬÄAzÀ
§¼À®ÄwÛzÁÝgÉ. EzÀÄ F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ gÉÆÃUÀzÀ
89. ¤Ãj£À ¸ÁAzÀævÉAiÀÄÄ UÀjµÀתÁVgÀĪÀÅzÀÄ
®PÀët
J) 00 C £À°è ©) 100 C £À°è J) ¸ÀÌ«ð ©) jPÉmïì
¹) 40 C £À°è r) 40 C £À°è ¹) ¥É¯ÁUÀæ r) ¨Éj ¨Éj

18
 108) DºÁgÀ eÁ® ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ
99. MAzÀÄ ¥ÁvÉæAiÀÄ°è UÀqÀ¸ÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÁ¬Ä¸À¯ÁVzÉ. J) GvÁàzÀPÀgÀÄ ©) ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ
¥ÁvÉæAiÀÄ M¼ÀUÉÆÃqÉAiÀÄ°è PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆãÉÃmï ¹) ªÀiÁA¸ÀºÁjUÀ¼ÀÄ r) «Ä±ÀæºÁjUÀ¼ÀÄ
CAnPÉÆAqÀ ZÀPÉÌ GAmÁUÀÄvÀÛz É. EzÀPÉÌ PÁgÀt
¤Ãj£À°ègÀĪÀ 109) JPÉƯÉÆf J£ÀÄߪÀzÀÄ ¥ÀzÀ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀªÀgÀÄ
J) PÁå°ìAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï J) ºÉPÉ¯ï ©) NqÀªÀiï
©) PÁå°ìAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï ¹) mÁå£Àì° r) gɪÉÄrAiÉÆà «Ä±Áæ
¹) ªÉÄV߶ÃAiÀÄA
r) PÁå°ìAiÀÄA ¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï 110) UÁ½AiÀÄ°ègÀĪÀ CwºÉaÑ£À C¤® AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
J) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ©) DQì d£ï
100 ‘¨ÉÊAiÀÄÄgÉmï ¥ÀjÃPÉë¬ÄAzÀ’ DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ AiÀiÁªÀ ¹) NeÉÆãï r) «ÄxÉãï
¥ÉÆõÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ
J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï 111) ªÀ£ÀªÀÄºÉ ÆÃvÀìªÀªÀ £ÀÄß zÉñÀzÀ J¯Áè PÀ qÉ AiÀ iÁªÀ wAUÀ¼À °è
©) ¥ÉÆæÃnãï DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ
¹) °¦qï J) dįÉÊ ©) CUÀµÀÖ
r) ¦µïÖ ¹) ¸É¥ÉÖA§gï r) r¸ÉA§gÀ
101) PÁ®gÁ, mÉÊ¥sÁ¬Äqï ªÀÄvÀÄÛ PÁªÀiÁ¯É gÉÆÃUÀ AiÀiÁªÀ 112) AiÀiÁªÀ ¸ÀÆPÁëöätÄfë UÀAUÁ£À¢AiÀÄ ¤Ãj£À°è PÀAqÀÄ
ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. §A¢zÉ
J) UÁ½ ©) ¤ÃgÀÄ J) ¯ÁåPÉÆÖ ¨É¹®¸ï ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
¹) «QgÀt r) ªÀÄtÄÚ ©) C«Ä¨Á
¹) PÉÆ°¥sÁgÀA ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
102) EªÀÅUÀ¼À°è ¸ÀÆPÀëöä¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¹j ¹) ªÀÄÄPÁgÀ ¸ÉÆàgÀì.
J) vÁªÀÄæ ©) PÁ§ð£ï 113) ºÁ°£À°ègÀĪÀ ¥Ë¶×PÀ ¥ÀzÁxÀð AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
¹) ºÉÊqÉÆæà r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï J) «l«Ä£À ¹ ©) PÁå°¹AiÀÄA
¹) PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï r) ¸ÀvÀÄ
103) EªÀÅUÀ¼À°è N°UÉÆøÁåPï gÉÊqï UÀÄgÀÄw¹
J) UÀÄèPÉÆÃ¸ï ©) gÉʨÉÆøï 114) ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ ¹UÀĪÀ KPÉÊPÀ «l«Ä£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
¹) ¥sÀæPÉÆÖøï r) ¸ÀÄPÉÆæøï J) «l«Ä£À J ©) «l«Ä£À r
¹) «l«Ä£À PÉ r) «l«Ä£À ¹
104) 1 UÁæA PÉƧÄâ JµÀÄÖ eË® ±ÀQÛ ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ 115) UÀ¼ÀUÀAqÀ gÉÆÃUÀ §gÀ®Ä PÁgÀt.
J) 3.7PÉf ©) 1.7PÉf J) PÀ ©ât ©) ¥ÉÆmÁ¹AiÀÄA
¹) 2.7PÉf r) 4.7PÉf ¹) ¥sÁ¥ÀìgÀ¸À r) CAiÉÆÃr£ï

105) EªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ PÉÆ©â£À DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀð 116) PÀÆzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ GUÀÄj£À°ègÀĪÀÅzÀÄ
w½¹j J) PÉgÁn£À ©) PÁå°¹AiÀÄA
J) vÀÄ¥Àà ©) PÀqÉèPÁ¬Ä JuÉÚ ¹) PÉÆèÃj£À r) ¥sÁ¸ÀàgÀ¸À
¹) vÉAV£À JuÉÚ r) ºÀgÀ¼ÉuÉÚ 117) AiÀiÁªÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß gÀPÀëuÁvÀäPÀ DºÁgÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ºÁ®Ä
106) ±ÀjÃgÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄgÀ¹ÛUÉ (j¥ÉÃj)UÉ ©) JuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ PÉƧÄâUÀ¼ÀÄ
PÁgÀtªÁzÀ ¥ÉÆõÀPÁA±À ¹) ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ
J) ¥ÉÆæÃn£À ©) PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæÃmï r) zsÁ£ÀåUÀ¼ÀÄ
¹) PÉƧÄâ r) fêÀ¸v À Àé
118) UÀqÀ¸ÀÄ ¤Ãj£À°è EzÀgÀ ¥ÀæªÀiÁt UÀjµÀÖªÁVzÉ
107) gÉʨÉÆøÀ£À CtĸÀÆvÀæ w½¹ J) ¹Ã¸À ©) ¸ÉÆÃrAiÀÄA
J) ¹5 ºÉZï10 N5 ©) ¹0 ºÉZï12 N6 ¹) PÁå°ìAiÀÄA r) ¹°PÁ£ï
¹) ¹5 ºÉZï12 N6 r) ¹6 ºÉZï10 N6
119) NgÉhÆãï CtÄ ¸ÀÆvÀæ
J) N3 ©) N2
19
 ¹) N4 r) N 127) F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ DºÁgÀ WÀlPÀªÀ£ÀÄß zÉúÀ
¤ªÀiÁðtPÁgÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ
120) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ºÉaÑ£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ ¤Ãj£À ¸ÀAUÀæºÀ
J) ¥ÉÆæÃn£À ©) «mÁ«Ä£À ¹
ªÀÄÆ®«zÉ.
¹) PÁå°ìAiÀÄA r) «mÁ«Ä£À r
J) ªÁvÁªÀgÀt ©) fêÀUÉÆüÀ
¹) CAvÀdð® 128) F PÉ ¼ À V £À AiÀ i ÁªÀ ¥É ÆñÀ P ÁA±À ºÁ°£À ° è
r) £À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀĪÀÅ¢®è
J) ¥ÉÆæÃn£À ©) «mÁ«Ä£À ¹
121) PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ºÉýPÉ ¨ÁåPÉÖjAiÀiÁ PÀÄjvÀÄ ¸ÀjAiÀiÁVzÉ. ¹) PÁå°ìAiÀÄA r) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï
J) ¨ÉåPÉÖjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ¨ÉZÀÑV£À ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è ¨ÉÃUÀ
¸ÀAvÀw ºÉaÑUÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. 129) F PɼÀV£À DºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼À zÉúÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀzÀ
©) ¨ÉåPÉÖjAiÀiÁ §zÀPÀ®Ä UÁ½AiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ PÁAiÀÄðzÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
¹) J¯Áè jÃwAiÀÄ ¨ÉåPÉÖjAiÀiÁ DºÁgÀªÀ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄ J) ºÁ®Ä
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ©) JuÉÚ ªÀÄvÀÄÛ PÉƧÄâ
r)DºÁgÀªÀ£ÀÄß vÀA¥ÀÄUÉƽ¸ÀĪÀzÀjAzÀ ¨ÉåPÉÖjÃAiÀÄ£ÀÄß ¹) ºÀtÄÚUÀ¼ÀÄ
PÉƮ觺ÀÄzÀÄ r) ¨É¼ÉPÁ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ
122) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¨ÉåPÉÖjÃAiÀiÁ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ 130) ¤Ãj£À WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ J) ºÉÊqÉÆæÃd£À ªÀÄvÀÄÛ PÉÆèÃj£ï
J) ¤ÃgÀÄ ©) DºÁgÀ ©) ºÉÊqÉÆæÃd£À ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
¹) ¨ÉZÀÑV£À vÁ¥À r) F ªÉÄð£À J®èªÀÅ ¹) DQìd£À ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊmÉÆæÃd£ï
r) PÁ§ð£À ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊqÉÆæÃd£ï
123) ¸ÀÆPÁëöätÄfëUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁzÀ
ªÁvÁªÀgÀtzÀ vÁ¥À 131) ¤ÃgÀÄ D«AiÀiÁV ¥ÀjªÀwð£É DUÀĪÀ QæÃAiÉÄ
J) 100¹ ©) 350¹ J) WÀ¤PÀj¸ÀÄ«PÉ ©) D«PÀgÀt
¹) 550¹ r) 900¹ ¹) ªÀÄAdÄ DUÀÄ«PÉ ¹) PÀAqÀ£À²¸À£ï

124) ¥Áå±ÀÑjPÀgÀt JAzÀgÉ 132) ¤Ãj£À D«AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃgÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ QæÃAiÉÄ

J) PÀrªÉÄ vÁ¥ÀzÀ°è PÁ¬Ä¸ÀĪÀzÀÄ J) D«PÀgÀt ©) WÀ¤PÀj¸ÀÄ«PÉ
©) ¤ÃgÁ«AiÀÄ£ÀÄß ºÁ¬Ä¸ÀĪÀzÀÄ ¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
¹) ºÉaÑ£À vÁ¥ÀzÀ°è PÁ¬Ä¸ÀĪÀzÀÄ
r) PÀrªÉÄ &ºÉaÑ£À vÁ¥ÀzÀ°è PÁ¬Ä¸ÀĪÀzÀÄ 133) F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ¤ÃgÀÄ PÀÄrAiÀÄ®Ä AiÉÆUÀåªÁzÀ
¤ÃgÀÄ
125) ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV DºÁgÀªÀ£ÀÄß «µÀPÁjAiÀÄ£ÁßV ªÀiÁqÀĪÀ J) ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ¤ÃgÀÄ
¨ÉåPÉÖjÃAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ©) ¥ÉÆègÉÊqÀAiÀÄÄPÀÛ ¤ÃgÀÄ
J) PÀè¸ÉÆÖjrAiÀÄA ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆ®ªÀÄ£À¯Áè ¹) ¨ÉÆgÀªÉ¯ï¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ ¤ÃgÀÄÀ
©) PÀè¸ÉÆÖjrAiÀÄA & F PÉƯÉÊ r) £À¢ ¤ÃgÀÄ.
¹) F PÉÆïÉÊ & ¸ÀÆ®ªÀÄ£À¯Áè
r) PÀè¸ÉÆÖjrAiÀÄA & ¸ÉÖ¥ÀÆàPÀÆgÀ¸ï 134) ªÀÄAdÄUÀqÉØAiÀÄ ZÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ UÁf£À
¥ÁvÉæAiÀÄ ºÉÆgÀUÉ J£À£ÀÄß PÁtÄvÉÛêÉ
126) DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉAiÀÄ ¥ÀæQæÃAiÉÄAiÀÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß J) zÀƽ£À PÀt ©) ¤ÃgÁ«
M¼ÀUÉÆArzÉ ¹) ¤Ãj£À ºÀ¤UÀ¼ÀÄ r) ªÀÄAdÄ
J) DºÁgÀ z À fëvÀ PÁ®ªÀ £ À Ä ß ºÉa Ñ ¸ À Ä ªÀÅ zÀ Ä
(¸É®á¯ÉÊ¥sï) 135) ªÁvÀªÀgÀtzÀ°è F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ CA±À ºÉaÑ£À
©) ªÀiÁ£ÀªÀjUÉ DºÁgÀ¢AzÀ vÉÆAzÀgÉ DUÀzÀAvÉ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ
£ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀzÀÄ J) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ©) DQì d£ï
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © ¹) NeÉÆãï r) «ÄxÉãï
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
136) vÁd ªÀĺÀ®ªÀÅ ªÀiÁ§ð® PÁå£Àìgï ¤AzÀ §¼À®ÄwÛzÉ
20
 E°è ªÀiÁ§ð¯ï PÁå£Àìgï JAzÀgÉ
J) DªÀÄè ªÀļÉAiÀÄÄ vÁdªÀĺÀ¯ï ºÉƼÀ¥À£ÀÄß PÀ ÄVθÀ ÄwÛ zÉ
©) ¥sÀAUÀ®£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ vÁdªÀĺÀ®zÀ ªÉÄÃ¯É DUÀÄwÛzÉ
¹) ªÀiÁ§ð®UÀ¼À ºÀ¼À¢ §tÚPÉÌ wgÀÄUÀÄwÛzÉ
r) CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À PÉÊUÁjPɬÄAzÀ §AzÀ
ºÉÆUÉAiÀÄÄ CzÀ£ÀÄß DªÀj¸ÀÄwÛzÉ

137) F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ gÁdåªÀÅ ªÀļɤÃgÀÄ PÀÆAiÀÄè®Ä£ÀÄß

PÀqÁØAiÀĪÁV ªÀiÁrªÉ
J) PÉÃgÀ¼À
©) gÁd¸ÁÜ£À
¹) vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
r) ºÀjAiÀiÁt

138) PÀȵÀÚ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃzÁªÀj £À¢UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ

©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ F gÁdåUÀ¼À ªÀÄzÉå EzÉ
J) PÀ£ÁðlPÀ & DAzsÀæ ¥ÀæzÉñÀ
©) PÀ£ÁðlPÀ &vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
¹) PÀ£ÁðlPÀ & ªÀĺÁgÁµÀÖç
r) PÉÃgÀ¼À & PÀ£ÁðlPÀ

139) CvÀåAvÀ ºÉaÑ£À ¥ÉÆæÃn£ÀAiÀÄÄPÀÛ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀð

J) ¸ÉÆÃAiÀiÁ©Ã£ï ©) CªÀgÉPÁ¬Ä
r) §mÁt r) ºÀÄgÀ½PÁ¬Ä

140) ¤ÃgÀÄ MAzÀÄ ------DVzÉ

J) £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®
©) £À«PÀj¸À¯ÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®
¹) zÀħ𮠪ÀiÁzsÀåªÀÄ
r) ¸ÁªÀwæPÀ zÁæªÀPÀªÀ®è

21
 DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
1 J 26 J 51 J 76 r 101 © 126 ¹
2 r 27 ¹ 52 J 77 ¹ 102 r 127 J
3 J 28 ¹ 53 © 78 J 103 r 128 ©
4 J 29 J 54 J 79 © 104 J 129 ¹
5 J 30 r 55 ¹ 80 © 105 J 130 ©
6 © 31 ¹ 56 ¹ 81 ¹ 106 J 131 ©
7 © 32 r 57 J 82 ¹ 107 J 132 ©
8 J 33 © 58 © 83 J 108 J 133 r
9 r 34 r 59 ¹ 84 r 109 J 134 ¹
10 © 35 r 60 ¹ 85 © 110 J 135 J
11 © 36 ¹ 61 r 86 J 111 J 136 J
12 J 37 J 62 r 87 J 112 ¹ 137 ¹
13 J 38 ¹ 63 © 88 © 113 © 138 J
14 r 39 ¹ 64 ¹ 89 ¹ 114 © 139 J
15 r 40 J 65 ¹ 90 ¹ 115 r 140 J
16 J 41 © 66 J 91 © 116 J
17 ¹ 42 © 67 © 92 © 117 ¹
18 r 43 © 68 J 93 J 118 ¹
19 J 44 © 69 J 94 J 119 J
20 J 45 J 70 ¹ 95 ¹ 120 ¹
21 ¹ 46 J 71 J 96 J 121 J
22 r 47 J 72 ¹ 97 © 122 r
23 J 48 J 73 © 98 J 123 r
24 ¹ 49 J 74 © 99 r 124 ¹
25 © 50 J 75 © 100 © 125 J
22
 ±ÉʪÀ®UÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ :-
3. ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ (PLANTS) * ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¥ÀvÀæ
ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. (GvÁàzÀPÀ fë ¸ÀªÀÄƺÀªÁV)
«eÁÕ¤UÀ¼ÀÄ MlÄÖ 360000 ¥Àæ¨sÉÃzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À¸Àå * D°Ó£ï PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ EzÀ£ÀÄß
¸ÁªÀiÁdåzÀr AiÀÄ°è UÀÄ gÀÄw¹zÁÝgÉ. C£ÉÃPÀ ¸À¸ ÀåUÀ ¼ÀÄ L¸ïQæêÀiï ZÁPÀ¯ÉÃlUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À ĪÀgÀÄ.
MAzÀ£ÉÆAzÀÄ UÁvÀæ, DPÁgÀ, gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ªÉÊ«zsÀåvɬÄAzÀ * f°rAiÀÄA JA§ PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®¢AzÀ CUÀgÀ JA§
PÀÆrªÉ. ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄzÀ°è
* ªÁºÀPÀ£Á¼ÀgÀ»vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ:- PÉì Ê®A & ¥ÉÆèÃAiÀÄA ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ªÀiÁzÀåªÀĪÁV
CAUÁA±ÀgÀ»vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
1) §ºÀÄPÉÆòAiÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ * ¥ÉÆÃ¥ÉÊðgÁ JA§ PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®ªÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ SÁzÀå
* PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ® ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀgÀÄ.
* PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ® * ¯Áå«Ä£ÉÃjAiÀiÁ JA§ §ÈºÀvÀ ±ÉʪÀ®ªÀ£ÀÄß
* ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ® ¥ÉÆmÁ¹AiÀÄA, CAiÉÆÃr¸ï GvÁÛzÀ£ÉAiÀÄ°è
2) ªÁºÀPÀ£Á¼À ¸À»vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- PÉÊ®A ¥sÉÆèÃAiÀÄA §¼À¹PÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
CAUÁA¼À ¸À»vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ * ºÁªÀ¸É ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ (BRYOPHYTA) ªÀļÉUÁ®zÀ°è
* dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÀzÀ PÁAqÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É MzÉÝAiÀiÁzÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À
* C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÉÄïÉ, PÀ®ÄèUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÀ¹gÀÄ §tÚzÀ mÉÊ®ì £ÀAvÀºÀ
* DªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¢ gÀĪÀÅzÀÄ UÀª ÀĤ¹gÀ§ºÀÄzÀÄ
EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀëöäUÁvÀæzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÁV PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
1) ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ:- ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ CvÁåAvÀ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ EªÀÅUÀ ¼À £ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀ iÁ¸ï JA§ ºÉ¸Àj¤AzÀ
KPÀPÉÆòAiÀÄ fëUÀ½AzÀ ¥ÁægÀA©ü¹ CvÀåAvÀ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¸ÀAQÃtðªÁzÀ §ºÀÄPÉÆòAiÀÄ fëUÀ¼ÀªÀgÉUÉ * gÉÊeÁAiÀÄØUÀ¼ÀÄ :- KPÀPÉÆòAiÀÄ ¨ÉÃj£ÀAvÀºÀ gÀZÀ£ÉUÉ
ªÁ妹gÀĪÀ ¸Àé¥ÉƵÀPÀ fëUÀ¼À MAzÀÄ gÉÊeÁAiÀÄØUÀ¼À£ÀÄßvÁÛgÉ.
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀiÁªÁzÀ UÀÄA¥ÀÄ * °ªÀgÀ ªÀlìð :- j¹ìAiÀiÁ, ªÀiÁPÁåð¤ìAiÀiÁ
¥sÀÄ£ÉÃjAiÀiÁ (£É®¢AzÀ ªÉÄîPÉÌ £ÉÃgÀªÁV
* F UÀÄA¦£À §ºÀÄvÉÃPÀ §ºÀÄPÉÆòAiÀĪÁVªÉ. ¨É¼ÉAiÀÄÄvÉÛ).
(PÉÆèÃgɯÁè, PÁè«ÄqÉÆêÉÆ£À¸ï JA§ ºÀ¹gÀÄ * fêÀ£À ZÀPÀæ :- KPÀ UÀÄtÂvÀ °AUÁtÄd£ÀPÀ &
±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ EzÀPÉÌ C¥ÀªÁzÀ) ¢éUÀÄtÂvÀ ©ÃeÁtÄ d£ÀPÀ JA§ 2 ¸ÀAvÀwUÀ½ªÉ
* G£ÀßvÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÀÄvÀÛªÉ * UÀAqÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉtÄÚ °AUÁtÄUÀ¼ÀÄ PÀæªÀĪÁV
¸À ¸À å zÉ ÃºÀªÀÅ ZÀ¥Àà mÉAiÀiÁVzÀ ÄÝ CzÀ PÉÌ xÁ宸À J£À ÄßvÁÛgÉ. DAyjrAiÀÄA & DQðUÉƤAiÀÄA JA§ gÀZÀ£ÉUÀ¼À°è
GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
PɯïáUÀ¼ÀÄ:- CvÀåAvÀ §ÈºÀvÀ UÁvÀæzÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ * ¸ÀAvÀw ¥ÀæAiÀÄðAiÀÄ£À :- °AUÁtÄd£ÀPÀ ºÁUÀÆ
60 «ÄÃlgÀ GzÀÝPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ©ÃeÁtÄd£ÀPÀ ¸ÀAvÀwUÀ¼ÀÄ fêÀ£À ZÀPÀæzÀ°è
GzÁ:- ªÉÄÊPÉÆæù¸ïÖ¸ï ¥ÁAiÀÄðAiÀĪÁV GAmÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ¸ÀAvÀw
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ£À JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
ºÀ¹gÀıÉʪÀ®:- ºÀ¹gÀÄ §tÚzÀ PÉÆèÃgÉÆæü¯ï (¥ÀvÀæºÀjvÀ) G¥ÀAiÉÆÃUÀ:-
JA§ ªÀtÂðPÉ EzÉ. 1) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ.
GzÁ:- ¸ÉÖöÊgÉÆÃUÉÊgÁ ºÁUÀÆ AiÀįÉÆÃyæPïì 2) ºÀÆPÀÄAqÀUÀ¼À°è vÉêÁA±À »r¢gÀ®Ä ªÀiÁ¸ï
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ£ÀÄß §¼ÀĸÀÄvÁÛgÉ.
PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®:- ¥ÀvÀæºÀjwÛ£À eÉÆvÉUÉ ¥sÉÊPÉÆÃJjyæ£À JA§ 3) ºÀÆUÀ¼À ºÁUÀÆ PÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß «¨sÀf¹ ªÀÄtÄÚ
PÉA¥ÀÄ ªÀtÂðPÉ EgÀÄvÀÛzÉ. UÀnÖUÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ
GzÁ:- ¨ÉlæPÉÆøÀÖªÀÄðªÀiï ¥Á°¸ÉÊ¥sÉÆäAiÀiÁ
d® ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ (Pteridophytes)
PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®:- ¥ÀvÀæ ºÀjwÛ£À eÉÆvÉUÉ PÁåxÉÆæü¯ï * dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ vÉêÀ§jvÀ ªÀÄtÂÚ£À°è UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄïÉ
ªÀtÂðPÉUÀ½ªÉ ºÁUÀ Æ vÀA¥ÁzÀ £ÉgÀ½gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¨É¼É AiÀÄÄvÀ ÛªÉ.
GzÁ:- ¸ÀUÁåð¸ÀA & JPÉÆÖÃPÁ¥Àð¸ï ¸À¸ÀåPÁAiÀÄzÀ°è ¤¢ðµÀÖªÁzÀ ¨ÉÃgÀÄ PÁAqÀ ºÁUÀÆ
J¯ÉUÀ½ªÉ.

23
 GzÁ:- £É¥ÉÆæð¦ü ¸ï ¹¯Áf£É ïÁè CrAiÀiÁAlªÀ iï
¯ÉÊPÉÆÃ¥ÉÆrAiÀÄA
* dj ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¥ËæqsÀ ¸À¸ÀåªÀÅ ©ÃeÁtÄ d£ÀPÀªÁVzÉ
EzÀÄ KPÀUÀÄtÂvÀ ( n ) ©eÁUÀÄtUÀ¼À£ÀÄß
GvÀàwÛªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ C¯ÉÊAVPÀªÁV
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
* ©ÃeÁtÄUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆæÃxÁ宸À JA§ JPÀUÀÄtÂvÀ
°AUÁtÄd£ÀPÀ ¸À¸ÀåªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ¸ÀAvÀw ¥ÀAiÀÄðAiÀÄÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
DyðPÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ:-
* ¸ËAzÀAiÀ ÄðzÀ ªÀÄÆ®PÁÌV dj ¸À¸ÀåUÀ¼À £ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÁÛgÉ.
* dj ¸À¸ÀåUÀ¼À J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀÆUÀÄZÀÑ & ºÀÆUÀ¼À
eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ°è ¨É¼É¸ÀÄvÁÛgÉ.
* PÉ®ªÀÅ dj ¸À¸ÀåUÀ½UÉ OµÀ¢üÃAiÀÄ ªÀĺÀvÀé«zÉ.
* ºÁ¸ÀðmÉî & PÀè¨ï ªÀiÁ¸ï eÁwAiÀÄ dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
PÀ°èzÀÝ®Ä & ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA EAzÀ£ÀUÀ¼ÀÄ GAmÁUÀ®Ä
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
ºÀtÂÚ£À PÀªÀZÀ«®èzÀ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß GvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀĪÀ
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
* C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ UÀÄqÀØ ¨ÉlÖUÀ¼À ªÉÄïÉ
ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ vÁ¥ÀzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. §ºÀÄ
ªÀµÀð §zÀÄPÀĪÀ F ¸À¸ÀåUÀ¼À°è C£ÉÃPÀ
¤vÁåºÀjzÀétðzÀ ªÀÄAUÀ½ªÉ PÉ®ªÀÅ ¥ÉÆÃzÉUÀ¼À
gÀÆ¥ÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- ¸ÉÊPÁ¸ï & ¥ÉÊ£À¸ï
* ¥ËæqsÀ ¸À¸ÀåªÀÅ ©ÃeÁtÄ d£ÀPÀªÁVzÉ. EªÀÅ ±ÀAPÀÄ
«£ÁPÁgÀzÀ C£ÉÃPÀ JzÀÄÝ PÁtĪÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
EªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁV UÀAqÀÄ ±ÀAPÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
ºÉtÄÚ ±ÀAPÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.
* UÀAqÀÄ ±ÀAPÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀëöä ©ÃeÁtÄ ¥ÀvÀæPÀ ºÉtÄÚ
PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆÜ®©ÃeÁtÄ ¥ÀvÀæPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
* °AUÁtÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃUÀ ¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ AiÀÄUÀäd
©ÃdªÁV ¥ÀjªÀvÀð£É AiÀiÁUÀ ÄvÀÛ zÉ. DzÀ gÉ CzÀPÉÌ ºÀtÂÚ £À
ºÉÆ¢PÉ EgÀĪÀÅ¢®è.
* ±ÀAPÀÄzsÁj ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÀÄgÀUÀ¼À¯Éè¯Áè
CwzÉÆqÀØ Cw JvÀÛgÀzÀ & ¥Áæa£À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
* ¥ÉÊ£ï ªÀÄgÀ zÀ fëvÁªÀ¢ü ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5000 ªÀµÀðPÀÆÌ
«ÄÃjzÉ JAzÀÄ £ÀA§¯ÁVzÉ.
* ¹PÉÆÃAiÀiÁ ªÀÈPÀëªÀÅ 125 «Äà JvÀÛgÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ
ªÀÄgÀ EzÀgÀ ªÀÄÄRåPÁAqÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 10
«ÄÃ. DVzÉ.
DªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ:-
24
F ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ©ÃdUÀ¼ÀÄ ºÀtÄÚ JA§ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è
CqÀPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. DªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ
ºÉZÀÄÑ «PÁ¸ÀUÉÆAqÀ UÀÄA¥ÀÄ
* ¥ËæqsÀ ¸À¸ÀåªÀÅ ©ÃeÁtÄd£ÀPÀ ªÁVzÉ. EzÀgÀ°è
¤¢ðµÀÖªÁzÀ ¨ÉÃgÀÄ, PÁAqÀ & J¯ÉUÀ½ªÉ. DªÀÈvÀ
©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtªÉAzÀgÉ °AUÁtÄ
d£ÀPÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ºÀƪÀÅ JA§ gÀZÀ£É JzÀÄ
¸À¸Àåz¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ¨sÁUÀ ºÀƪÀÅ KPÁAVAiÀiÁ
VgÀ§ºÀÄzÀÄ J®èªÉà µÀĵÀàªÀÄAdj JA§
UÀÄZÀÑzÀ°ègÀ§ºÀÄzÀÄ.
* DªÀÈvÀ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß JPÀzÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¢ézÀ¼À
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ JA§ JgÀqÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
JPÀzÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- MAzÉà MAzÀÄ ©ÃdzÀ¼À EzÉ.
ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉAiÀÄĪÁUÀ §ºÀÄvÉÃPÀ JPÀzÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ¼À°è
©ÃdzÀ¼ÀªÀÅ ªÀÄtÂÚ£À M¼ÀUÀqÉAiÉÄà EgÀÄvÀÛzÉ. J¯ÉUÀ¼À°è
¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ £Á¼À «£Áå¸À EzÉ.
¢ézÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- §ºÀÄvÉÃPÀ ¢ézÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ©ÃdzÀ¼ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀ ÄtÂÚ£À ºÉÆgÀ UÉ PÁt¹PÉ Æ¼À ÄîvÀÛ ªÉ . eÁ® §AzÀ «£Áå¸À
PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÀÆ vÁ¬Ä ¨ÉÃj£À ªÀåªÀ¸ÉÜ
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
ºÀÆ«£À ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ :-
¸À¸ÀåUÀ¼À ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ¨sÁUÀªÉà ºÀƪÀÅ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV J¯ÉAiÀÄ PÀAPÀļÀzÀ°è ¨ÁæåPïÖ JA§
¨sÁUÀ¢AzÀ ºÀƪÀÅ ºÀÄlÄÖvÀÛzÉ. ºÀƪÀÅ vÀ£ÀßzÉà DzÀ
vÉÆnÖ£À ªÉÄÃ¯É (¥ÀĵÀà) ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¤AwgÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀĵÀà ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ :- J¯ÉAiÀiÁPÁgÀzÀ ºÀ¹gÀÄ §tÚzÀ gÀZÀ£É
ªÉÆVΣÀ ¹ÜwAiÀÄ°è M¼À¨sÁUÀ gÀPÀëuÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀĵÀàzÀ¼À :- ¥ÀĵÀàzÀ¼ÀªÀÅ ºÉÆgÀ V¤AzÀ JgÀqÀ£Éà DªÀÈvÀªÁVzÉ.
EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV DPÀµÀðPÀ §tÚUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀÄAPÉøÀgÀ :- PÉøÀgÀ ªÀÄAqÀ®ªÀÅ ºÉÆgÀV¤AzÀ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
DªÀÈvÀð EzÀgÀ°è ¥ÀĵÀà ¥Àæd£À£À gÀZÀ£ÉUÀ¼ÁzÀ
¥ÀÄAPÉøÀgÀUÀ½ªÉ CªÀÅ ¥ÀgÁUÀªÀ£ÀÄß GvÀàwÛªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
¥ÀgÁUÀUÀ¼À°è ¥ÀÄgÀĵÁtÄUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
±Á®PÉ:- EªÀÅ ºÉtÄÚ ¥Àæd£À£À gÀZÀ£ÉUÀ¼ÁzÀ PÁ¥Éð¯ïUÀ¼À
£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ
CAqÁ±ÀAiÀÄ:- CAqÁ±ÀAiÀÄzÀ M¼ÀUÉ CAqÀPÀUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ
CAqÀPÀUÀ¼À M¼ÀUÉ ºÉtÄÚ °AUÁtÄUÀ¼ÁzÀ CAqÁtÄ
 GvÀàwÛUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ. ¤Ã¼ÀªÁzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀ£ÀÄß ±À¯ÁPÁ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
£À½PÉ JAzÀÄ vÀÄ¢AiÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ±À¯ÁPÁUÀæ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¢é£ÁªÀÄPÀgÀt :- ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ fëAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀ
ºÉ¸Àj¤AzÀ ¸ÀÆa¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¢é£ÁªÀÄPÀgÀt
¥ÀgÁUÀ¸Àë±Àð :- MAzÀÄ ºÀÆ«£À §°vÀ ¥ÀgÁUÀ PÉÆñÀ¢AzÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¥Àæw ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß
CzÉà ºÀÆ«£À CxÀªÁ ¨ÉÃgÉÆÃAzÀÄ ºÀÆ«£À ºÉÆA¢ªÉ ªÉ ÆzÀ ®£É AiÀÄ ¥À zÀ eÁwAiÀ Ä£À Äß ¸À Æa¹zÀ gÉ.
±À¯ÁPÁUÀæPÉÌ ¥ÀgÁUÀgÉÃtÄUÀ¼ÀÄ ªÀUÁðªÀuÉ DUÀĪÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÀÄ ¥Àæ¨sÉÃzsÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÉ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. JgÀqÀÄ «zsÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ VæÃPÀ & ¯Áån£ï ¨sÁµÉUÀ¼À°èªÉ
¸ÀéQÃAiÀÄ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀQÃAiÀÄ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À°è F ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ EmÁ°PÀì£À°è
ªÀÄÄ¢æ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤±ÉÃZÀ£À:- ¥ÀgÁUÀ¸Àà±ÀðzÀ £ÀAvÀgÀ £ÀqÉAiÀÄĪÀ QæAiÉÄAiÉÄÃ
¤±ÉÃZÀ£À ¤±ÉÃZÀ£À QæAiÉÄ£ÀqÉzÀÄ ¢éUÀÄtÂvÀ AiÀÄÄUÀäd ªÀV ÃðPÀg Àt 7 ªÀÄd®ÄUÀ¼ÀÄ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. 1 ¸ÁªÀi Ádå ¥Áæt Â
2 ªÀA ±À PÁqÉÃðm Á
* EzÀĪÀgÉUÀÆ 2 ®PÀë ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀµÀÄÖ ¢ézÀ¼À ¸À¸ÀåªÀ£ÀÄß
ºÁUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 55000 ¥À¨sÉÃzÀUÀ¼ÀµÀÄÖ KPÀzÀ¼À 3 ªÀU Àð ¸À¸ ÀÛ¤
¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ. 4 UÀt ¥Éæö ʪÉÄ Ãm ï
5 PÀÄ lÄA§ ºÉÆ Ã«Ä¤qÉ
* DQðqÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À ©ÃdUÀ¼À UÁvÀæ CvÁåAvÀ ¸ÀÆPÀëöä 6 eÁw ºÉÆ ÃªÉÆ Ã
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1 «Ä°AiÀÄ£ï ©ÃdUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj PÉêÀ®
7 ¥Àæ¨ sÉÃzÀ ¸Àɦ AiÀÄ £ïì
0.3 UÁæA £ÀµÀÄÖ vÀÆPÀ ºÉÆA¢ªÉ.

¨ÉÆãÁì¬Ä :- PÀÄAqÀUÀ¼À°è PÀÄ§Ó ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ

d¥Á¤Ã ¥ÀzÀÞwUÉ ¨ÉÆãÁì¬Ä J£ÀÄߪÀgÀÄ.

£ÁgÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- ºÀwÛ, ¸Ét§Ä, vÉAUÀÄ

¢é£ ÁªÀÄ PÀg Àt
¥Á¤ÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- PÁ¦üÃ. nÃ. PÉÆÃPÉÆà ¥ÀÁ æt ¢é£ÁªÀÄ £ÁªÀÄ PÀg Àt
1 PÀÄzÀgÉ FPÀé¸ ï PÁå¨ Á®¸ï
OµÀ¢üAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- ¸À¥ÀðUÀAzsÀ, vÀÄA¨É, vÀļÀ¹, ¨ÉêÀÅ 2 PÀvÉÛ FPÀé¸ ï J¹£À¸ ï
¤Ã®UÉÃj
3 D® ¦üÃPÀ¸ ï ¨ÉAUÁ®¤ì¸ï

fëUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt :- 4 CgÀ½ ¦üÃPÀ¸ ï j°f AiÉÆøÁ

fëUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ºÉÆ°PÉ & 5 ªÀiÁ£Àª À ºÉÆêÉÆ ¸É¦ AiÀÄ£Àì
ªÀåvÁå¸ÀUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV «AUÀr¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÝwAiÉÄà 6 JAl«ÄèÁ JAl«ÄèÁ »¸ÉÆÖð nPÀ
ªÀVÃðPÀgÀt fëUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀtzÀ §UÉÎ w½¸ÀĪÀ 7 PÀ¥Éà gÁ£À ºÉP Áìq ÉP ÀÖ¯ ï
fêÀ±Á¸ÀÛçzÀ ±ÁSÉAiÉÄà ªÀVÃðPÀgÀt ±Á¸ÀÛç
8 ¨ÉP ÀÄ Ì ¥sÉ° ¸ï qÉƪÉÄ ¹ÖPÀ
ZÀgÀPÀ:-DAiÀÄĪÉÃðzÀ ¦vÁªÀĺÀ 9 ºÀÄ° ¥sÉ° ¸ï mÉÊ Væ¸ ï
10 ¹AºÀ ¥sÉ° ¸ï °AiÉÆÃ
Cj¸ÁÖl¯ï :- fêÀ±Á¸ÀÛç ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ 11 QvÁÛ¼ É ¹mÁæ¸ ï jnPÀÆ å¯ÉÃÉmï
d£À¦æAiÀÄ£ÁVzÁÝ£É. 12 PÀÄA§¼À PÀÄ PÀgï ©mï ¥É¥ ÉÆ Ã
13 PÁ¦üà PÀÁ ¦üà AiÀÄ CgÉà ©Pï
¥ÀgÁ±ÀgÀ :- ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæaãÀPÁ®zÀ ªÀVÃðPÀgÀt ±Á¸ÀÛçzÀ
¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 14 FgÀÄ ½î K°AiÀÄA ¹¥ï

PÀgÉÆî¸ï °£ÉÃAiÀĸï :- DzsÀĤPÀ ªÀVÃðPÀgÀt ±Á¸ÀÛçzÀ

25
fëvÁªÀ¢ü:-fëUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁ®zÀªÀgÉUÉ
fë¸ÀÄvÀÛªÉ EzÀ£ÀÄß fëvÁªÀ¢ü J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¥ÁætÂUÀ½UÉ ºÉÆð¹zÀgÉ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑPÁ®
§zÀÄPÀÄvÀÛªÉ. fêÀPÉÆñÀz À PÁtzÀA UÀU À¼ÀÄ & CªÀÅUÀ¼ À QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ

G¥ ÀAiÀÄ ÄPÀÛ ªÀ¸ ÀÄ ÛUÀ¼ À£ ÀÄß Dj¹,

¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ fëvÁªÀ¢ü 1 ¥Áè¸ Áä ¥ÉÆgÉ PÉÆñÀzÉƼÀUÉ ºÁUÀÆ ºÉÆgÀU É
D®zÀ ªÀÄgÀ 400 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ ºÉÆ UÀ®Ä ©qÀÄ vÀÛz É.
NPï ªÀÄgÀ 500 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ
zÉÊvÀå ¹PÉÆÖÃAiÀiÁ 3500 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ gÀ¸ ÁAiÀÄ ¤PÀ ¥Àæw QæAiÉÄ UÀ½UÉ
©æf¯ï PÉÆãÉáö¥sÉÃgÁ 4000-45000 ªÀµÀðUÀ¼ÀÄ 2 M¼ÀfêÀg À¸ À eÁ® ¸ÀÆPÀëöäª Áz À ªÉÄ Ã¯ÉäöÊ &
CAvÀP ÉÆÃð±À ¸ÁUÀtÂP ÁªÀåº À
fêÀPÉÆñÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À :-
fà « U À ¼ É ® è ª À Ç fà ª À P É Æ Ã ±À U À ¼ É A § a P À Ì PÉÆòAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ
WÀ l PÀ U À ½ AzÁVªÉ . §ºÀ Ä PÉ Æ Ã²ÃAiÀ Ä fëUÀ ¼ À ° è 3 UÁ° Î ¸ÀAQÃtð £Ég ÀªÁUÀĪ À gÁ¸ÁAiÀÄ ¤PÀUÀ¼À£ ÀÄß
fêÀ P É Æ Ã±À U À ¼ À Ä PÉ ® ªÀ Å £À Æ gÀ Ä UÀ ½ AzÀ ºÀ ® ªÀ Å ¸À櫸ÀÄ vÀÛzÉ.
©°AiÀÄ£ïUÀ¼ÀªÀgÉUÀÆ EgÀ§ºÀÄzÀÄ.
PÉÆñÀzÀ G¹gÁlzÀ PÉà AzÀæ
fêÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ, fëAiÀÄ MmÁÖgÉ C©üª ÀÈ¢ÞUÉ 4 ªÉÄ ÊÃmÉÆÃPÁAræA iÀiÁ ±ÀQÛA iÀÄ £ÀÄ ß ©qÀÄ UÀqÉ ªÀÄ ÆqÀÄ ªÀ
¸ À ºÀ P À j ¸ À Ä ª À A v À º À ¥ É Æ Ã µ À u É , G ¹ g Ál & ¤ÃªÉñÀ£À
PÉÆñÀ«¨sÀd£ÉUÀ¼ÀAvÀºÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ Àå UÀ¼ À° è zÀÄ åw
5 PÉÆ èÃgÉÆÃ¥ Áè¸ ïÖ
¸ÀA±Éèõ ÀuÉAiÀÄ PÉà AzÀæ
fêÀPÉÆñÀªÀÅ fëAiÀÄ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðvÀäPÀ ªÀÄÆ®
WÀlPÀ C£ÀÄ ¥ÀA iÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ ÀÄÛUÀ¼ ÀÄ &
6 ¯ÉʸÉÆÃeÉÆ ÃªÀiï
ªÀÄ Ä¢PÉÆ Ã±ÀU À¼À £Á±À
* ¸É¯ïì JAzÀÄ PÀgÉzÀ «dÕ¤ :- gÁ§lð ºÀÄPï
* fêÀPÉÆñÀ ¹zÁÞAvÀ ªÀÄAr¹zÀªÀgÀÄ ²èÃqÀ£ï & ¸À¸ ÁgÀd £ÀPÀ vÀAiÀi ÁgÁUÀÄ ªÀ
7 gÉÊèÉÆøÉƪÀiï
µÁà£ï - 1839 ¤ªÉà ±À£ À
* fêÀPÉÆñÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀÆPÀëöäzÀ±ÀðPÀzÀ°è PÉÆñÀ « ¨sÀd£ÉA iÀÄ °è
«ÃQë¹zÁUÀ 3 ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ PÁt¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅ 8 PÉà Az Àæ ©AzÀÄ
¥Á¯ÉÆÎüÀÄ îv ÀÛzÉ.
PÉÆñÀ¥ÉÆgÉ PÉÆñÀzÀæªÀå, PÉÆñÀPÉÃAzÀæ
9 gÀ¸Àz Á¤UÀ¼ ÀÄ ªÀ¸ÀÄ ÛU À¼À ¸ÀAUÁæº Àu É

fêÀPÉÆñÀzÀ PÀtzÀAUÀUÀ¼ÀÄ & CªÀÅUÀ¼À QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ¸À¸ ÁgÀd £ÀPÀ vÀAiÀi ÁjPÉU É ¨ÉÃPÁzÀ
10 QgÀÄ PÉÆ Ã±À©Ãd
ªÀ¸ÀÄ ÛU À¼À£ ÀÄß ¸ÀdÄÓU Éƽ¸ÀÄ vÀÛªÉ

11 ªÀt ðUÁæºÀP À e Á® C£ÀÄ ªÀA ²PÀ ¸ÀAzÉà ±À ªÁºÀP À

PÉÆñÀ©Ãd:-

PÉÆñÀz À PÉÃAzÀæ ¨sÁUÀ z À°ègÀĪÀ EzÀgÀ M¼ÀUÉ

¯ÉƼÉAiÀÄAwgÀĪÀ w½ ªÀÄÆ®ªÀ¸ÀÄÛ EgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ©Ãd
gÀ¸À F ©ÃdgÀ¸ÀzÀ°è r DQìgÉʨÉÆ¸ï £ÀÆQèPï DªÀÄè
(r.J£ï.J) ºÁUÀÆ ¸À¸ÁgÀd£ÀPÀ¢AzÀ ªÀÄÆqÀ®àl ªÀtð
UÁæºÀPÀUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ. ºÁUÉAiÉÄà QgÀÄPÉÆñÀ ©ÃdUÀ¼ÀÆ
E°è EgÀÄvÀÛªÉ. QgÀÄPÉÆñÀ ©Ãd gÉʨÉÆ¸ï £ÀÆåQè¬ÄPï
DªÀÄè (Dgï.J£ï.J) ºÁUÀÆ ¸À¸ÁgÀd£ÀPÀ¢AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖªÉ
ªÀtðUÁæºÀPÀªÀÅ eÁ®zÀ gÀÆ¥ÀzÀ°èzÀÄÝ PÉÆñÀ«¨sÀd£ÉAiÀÄ
26
¸ÀªÀ ÄAiÀÄzÀ°è ¸À tÚ ¸ÀtÚ vÀAvÀÄUÀ¼ÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ½UÉ ªÀÄÈzÀĪÁzÀ CAUÁA±ÀzÀ DªÀj¸À®ànÖgÀĪÀ vÀÆUÁqÀĪÀ
ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀtðgÉÃSÉUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ ªÁvÁªÀgÀt¢AzÀ vÉêÁAªÀ£ÀÄß »ÃjPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
GzÁ : DQðqÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¸Àé¥ÉÆõÀuÉ :- ¸ÀgÀ¼À PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä
DºÁgÀª À£ÀÄß vÁªÉà vÀAiÀiÁj¹PÉÆüÀÄîªÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ :
¸Àé¥ÉÆõÀuÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 1. F ªÀUÀðzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß G¨sÀAiÀÄ fëUÀ¼ÀÄ K£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ºÁªÀ¸É ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ©) dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¤gÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ PÁ§ð£À ¹) eɪÉÆßøÀàªÀÄð r) JAfAiÉÆà ¸ÀàªÀÄð
qÉÊDPÉìöÊqï & ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ¹j£À
¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÁßV ¸ÀA±Éèö¸ÀĪÀ 2. jQìAiÀiÁ AiÀiÁªÀ ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ¸À¸ÀåªÁVzÉ
QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ‘zÀÆåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. J) ºÁªÀ¸É¸À¸Àå ©) dj¸À¸Àå
¹) £ÀUÀß ©Ãd ¸À¸Àå r) ºÀÆ ©qÀĪÀ ¸À¸Àå
¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ
6CO2  12 H 2O -------------> 3. CrAiÀiÁlÄ AiÀiÁªÀ ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÉ
J) dj¸À¸Àå ©) ºÁªÀ¸É ¸À¸Àå
¥ÀvÀæ ºÀjvÀÄ
¹) £ÀUÀß ©Ãd ¸À¸Àå r) ºÀÆ ©qÀĪÀ ¸À¸Àå
C6 H 12 O 6  6 H 2 O  6O2 
4. ¸À¸ÀåzÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆvÀàwÛAiÀÄ ¨sÁUÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
zÀÆåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉ QæAiÉÄAiÀÄ ¨É¼ÀQ£À ¥ÀæwQæAiÉÄ & J) ºÀÆ ©) PÁ¬Ä
EgÀļÀÄ ¥Àæw QæAiÉÄ JAzÀÄ 2 ºÀAvÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¹) ºÀtÄÚ r) ªÉÆUÀÄÎ

¨É ¼À Q£À ¥Àæ w QæA iÉ Ä:- EzÀ Ä ¨É ¼ À Q£À ¸À º ÁAiÀ Ä ¢AzÀ 5. CvÀåAvÀ aPÀÌ ºÀÆ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
PÉÆèÃgÉÆ¥Áè¸ïÖ£À°ègÀĪÀ UÁæ£ÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß zÀÆåw J) gÁå¥ÉÆöAiÀiÁ ©) ZÉAqÀÆ ºÀÆ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¥Àæw QæAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ. F ºÀAvÀzÀ°è ¤ÃgÀÄ ¹) H°áÃAiÀiÁ r) qsÀ¥sÉÆÃr¯ïì
ºÉÊqÁæQì¯ï& ºÉÊqÉÆæÃd£ï DAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÁV «¨sÀf¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
6. CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ºÀÆ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
EgÀ Ä ¼ÀÄ ¥À æ w Qæ A iÉÄ :- EzÀ Ä ¨É ¼ À Q £À ¸À º ÁAiÀ Ä «®è z À J) gÁå¥sÉÆöAiÀiÁ ©) DjÌÃðqÀ
PÉÆèÃgÉÆ¥Áè¸ÀÖ£ï ¸ÉÆÖêÀiÁzÀ°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß PÉ°é£ï ¹) °°è r) ªÀÄ°èUÉ
ZÀPÀæªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F ºÀAvÀzÀ°è ¨É¼ÀQ£À ¥ÀæwQæAiÀÄAiÀÄ°è
GvÀàwÛAiÀiÁzÀ ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï 7. ªÀiÁ«£À VqÀzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÉãÀÄ ?
PÁ¨ÉÆÃð ºÉÊqÉæÃlUÀ¼ÁV C¥ÀPÀ¶ð¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. J) ¦üPÀ¸À ¨ÉAUÁ¯É¤ì¸ï
©) ªÀÄÆåAf¥sÉÃgÁ EArPÁ
* ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQ£À PÉÆgÀvÉAiÀiÁzÁUÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¹) gÀªÀ®¦üãÁ ¸ÀgÀqÉAn£Á
F nAiÉÆïÉõÀ£ï JA§ ¥Àæw QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß r) PÁå¹AiÀiÁ vÀÄgÁ
vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛªÉ. CAzÀgÉ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ PÉÆñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ
¥À vÀæ ºÀ jvÀÛ £ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉ ÆAqÀÄ ºÀ¼À¢ §tÚ PÉÌ wgÀ ÄUÀÄvÀ ÛªÉ. 8. ±ÀAPÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀUÀð
ºÁUÉà ºÉaÑ£À ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ¸À¸ÀåPÉÆñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ J) ºÁªÀ¸É ©) dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¥ÀvÀæºÀjvÀÛ£ÀÄß £Á±À ªÀiÁqÀ§®èzÀÄ ¹) £ÀUÀß ©Ãd ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¹) ºÀÆ ©qÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ

QÃmÁºÁjUÀ¼ÀÄ:- eËUÀÄ ¥ÀæzÉñÀ zÀ°è ¨É ¼É AiÀ ÄĪÀ PÉ ®ªÀÅ ¸À¸À åUÀ¼ÀÄ 9. PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ® PÉA¥ÁVgÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ªÀtðPÀ
EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÁgÀd£ÀPÀzÀ PÉÆgÀvÉ vÀÄA§®Ä QÃlUÀ¼À£ÀÄß J) ¥sÉÊPÉƸÉʤ£À ©) ¥sÉÊPÉÆà PÉìy£ï
»rAiÀÄÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß QÃlºÁj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ¹) ¥sÉÊPÉÆ Jjyæ£À r) PÁåxÉÆæüïï
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
10. PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ® PÀAzÁVgÀ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ªÀtðPÀ
C¥ÀÄà ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- DzsÁgÀPÁÌV EvÀgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À gÉA¨ÉUÀ¼À J) ¥sÉÊPÉÆ Jjyæ£À ©) PÁìAxÉÆæüïï
ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß C¥ÀĸÀ¸ÀåUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¹) ¥sÉPÉÆøÉʤ£ï r) PÉÆÃè gÉÆö£ï
EªÀÅ ºÀ¹gÀÄ J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ ªÉ¯Á«Ä£À JA§

27
11. EªÀÅUÀ¼À°è OµÀ¢üÃAiÀÄ ¸À¸ÀåªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹ 22. ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ G¥ÀPÀgÀt
J) ªÀiÁªÀÅ ©) ¸À¥ÀðUÀA¢ü J) PÉæ¸ÀÆÌUÁæ¥sï ©) ¹¸ÉÆäÃUÁæ¥sï
¹) vÁ¼É r) vÉAUÀÄ ¹) jPÉÆÖÃUÁæ¥sï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
12. PÀÄAqÀUÀ¼À°è PÀÄ§Ó ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¥ÀzÀÞwUÉ 23. zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉAiÀÄ ªÉÃUÀ G¹gÁlzÀ ªÉÃUÀQÌAvÀ
»UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ J) eÁ¹Û ©) PÀrªÉÄ
J) §rAUÀ ©) ¨ÉÆ£Áì¬Ä ¹) ¸ÀªÀÄ r) ºÉZÀÄÑ - PÀrªÉÄ
¹) ºÉÊqÉÆæÃ¥ÉÆäPÀì r) vÁgÀ¹ «zsÁ£À
24. J¯ÉAiÀÄ F jÃwAiÀÄ ¹Ã½PɬÄAzÀ ¥ÀvÀægÀAzsÀæUÀ¼À£ÀÄß
13. ºÀÆ«£À UÀAqÀÄ ¨sÁUÀ w½¹j £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
J) ±À¯ÁPÁUÀæ ©) CAqÁ±ÀAiÀÄ J) CqÀØ ©) GzÀÝ
¹) ±À¯ÁPÀ £À½PÉ r) ¥ÀgÁUÀPÉÆñÀ ¹) £ÉÃgÀ r) ªÀPÀæ

14. EªÀÅUÀ¼À°è ¸ÁA§gÀ ¸À¸ÀåªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ 25. CzÀgÀzÉà PÀtÄÚUÀ¼ÀļÀî vÀÄAqÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ
J) PÀjªÉÄt¸ÀÄ ©) gÁV ºÉÆAzÀĪÀ ¸À¸Àå
¹) J¼ÀÄî r) PÉÆÃPÉÆà J) ¥À¥ÁAiÀÄ ©) eÉÆüÀ
¹) PÀ§Äâ r) ¨ÉêÀÅ
15. DAiÀÄĪÉðzÀ ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 26 DyðPÀ ¨É ¼É JA§ D£À éxÀð£ÁªÀ Ä¢AzÀ ®Æ PÀ gÉAiÀįÁUÀĪÀ
J) ZÀgÀPÀ ©) Cj¸ÁÖl¯ï ¨É¼É
¹) ±ÀıÀÈvÀ ¹) PÀgÉƯÉƸÀ°£ÉAiÀĸï J) eÉÆüÀ ©) ºÀwÛ
¹) gÁV r) PÀ§Äâ
16. ZÁPÀ¯ÉÃl vÀAiÀiÁj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ¥Á¤ÃAiÀÄ
¸À¸Àå 27 Cw ªÉÃUÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄgÀ
J) PÁ¦ü ©) J¼ÀÄî J) ¤Ã®Vj ©) C±ÉÆÃPÀ
¹) PÉÆÃPÉÆà r) ºÉAqï ¹) ªÀiÁªÀÅ r) ¨ÉêÀÅ
17. ªÀÈPÁëAiÀÄĪÉÃðzÀ UÀæAxÀ §gÉzÀ «eÁÕ¤ 28 ºÀ¹gÀÄ PÁæAwUÉ PÁgÀtPÀvÀðªÁVzÀÄÝ ¸À¸Àå ¨É¼É
J) ZÀgÀPÀ ©) Cj¸ÁÖl¯ï J) PÀ§Äâ ©) UÉÆâü
¹) ±ÀıÀÆævÀ r) PÉgÉÆ®¸ï°£ÉAiÀÄ£ï ¹) eÉÆüÀ r) ¨sÀvÀÛ
18. D°Ó£ï J£ÀÄߪÀ ªÀ¸ÀÄÛ EzÀjAzÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ. 29 zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÁ QæAiÉÄAiÀÄ ªÉüÉAiÀÄ°è ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁzÀ
J) ±ÉʪÀ®¸À¸Àå ©) dj ¸À¸Àå C¤®
¹) DªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸Àå r) C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸Àå J) EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï ©) ¸À®ágï DPÉìöÊqï
¹) DªÀÄèd£ÀPÀ r) UÀAzsÀPÀzÀ DªÀÄè
19. ¸À¸ÀåUÀ½UÉ fêÀ«zÉ JAzÀÄ PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤
J) eÉ.¹. ¨ÉÆøÀ ©) Cj¸ÁÖl¯ï 30 ©Ãd ¥Àæ¸ÀgÀtzÀ' CxÀð
¹) gÁ. «mÉPÀgï r) eÉ.eÉ. xÁªÀÄì£ï J) ºÀgÀqÀĪÀÅzÀÄ ©) ¸ÀAgÀPÀëuÉ
¹) ¨sÀPÀëuÉ r)J®èªÀÇ
20. EªÀÅUÀ¼À°è §AiÉÆr¸À¯ï ¸À¸Àå UÀÄgÀÄw¹
J) ¥ÉÆÃAUÀ«ÄAiÀiÁ ¦£ÀßmÁ 31. ¤vÀåºÀjzÀétðPÁqÀÄUÀ¼À°è §ºÀÄJvÀÛgÀz À ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ
©) PÁå¹AiÀiÁ vÀÄgÁ PÀAqÀħgÀ®Ä PÁgÀt
¹) CdræPÁ EArPÁ J) DQìd£ÀUÁV£À ¥ÉÊ¥ÉÆn
r) ªÀÄÆåAf¥sÉgÁ EArPÁ ©) ¤ÃjUÁV£À ¥ÉÊ¥ÉÆn
¹) ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQUÁV ¥ÉÊ¥ÉÆn
21. ¸À¸ÀåUÀ¼À fëvÁªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß F jÃwAiÀiÁV «AUÀr¹®è r) eÁUÀPÁÌV£À ¥ÉÊ¥ÉÆn
J) §ºÀĪÁ¶ðPÀ ©) vÉæöʪÁ¶ðPÀ
¹) zÉéöʪÁ¶ðPÀ r) KPÀªÁ¶ðPÀ 32. ¸À¸ÀåªÀÇåºÀzÀ°è PÁAqÀzÀ §ºÀĪÀÄÄRå PÁAiÀÄð
J) ¸À¸ÀåPÉÌ DzsÁgÀ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ
28
 ©) ¤Ãj£À ¸ÁUÁtÂPÉ ¹) a & b r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) J¯ÉUÀ¼À£ÀÄß JvÀÛj¹ »rAiÀÄĪÀÅzÀÄ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
33. 1) ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ DºÁgÀ vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÀÛªÉ. 43. DAiÀÄĪÉÃðzÀ ¦vÁªÀĺÀ
2) ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÀjvÀÛ£ÀÄß ºÀÆA¢zÉ. J) ZÀgÀPÀ ©) ¥ÀgÁ±ÀgÀ
J) 1 ªÀiÁvÀæ ¸Àj ¹) Cj¸ÁÖl¯ï r) ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
©) 2 ªÀiÁvÀæ ¸Àj
¹) 1 &2 ¸Àj 44. KPÀzÀ¼À ¸À¸ÀåzÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ
r) 1 &2 vÀ¥ÀÄà J) vÀAvÀÄ ¨ÉÃgÀÄ ©) vÁ¬Ä¨ÉÃgÀÄ
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
34. EzÀÄ vÀAvÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À¸ÀåªÁVzÉ.
J) ºÀwÛ ©) §mÁt 45. ¢ézÀ¼À ¸À¸ÀåzÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À°è
¹) ºÀÄ®Äè r) ±ÉÃAUÁ J) vÀAvÀÄ ¨ÉÃgÀÄ ©) vÁ¬Ä ¨ÉÃgÀÄ
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
35. QÃlUÀ¼À£ÀÄß DPÀð¸ÀĪÀ ºÀÆ«£À ¨sÁUÀ
J) ¥ÀĵÀà zÀ¼ÀUÀ¼ÀÄ ©) ¥ÀµÀà ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ 46. eÉÆüÀ, gÁV
¹) ±À¯ÁPÉ r) PÉøÀgÀ J) KPÀzÀ¼À ©) ¢ézÀ¼À
¹) wæÃzÀ¼À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
36. ¸À¸ÀåzÀ°è ºÀtÄÚ EzÀjAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
J) ±À¯ÁPÉ ©) CAlPï 47. ¢ézÀ¼À zsÁ£ÀåUÀ¼À ¨ÉÃj£À°ègÀĪÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
¹) CAqÁ±ÀAiÀÄ r) ±À¯ÁPÁUÀæ J) ¯ÁåPÉÆÖèÁåQÖÃjAiÀiÁ ©) gÉÊeÉÆéAiÀÄA
¹) ¸ÉàöÊgÉÆèÁåQÖjAiÀiÁ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
37. ¸À¸ÀåzÀ J¯É ºÀ¹gÁVgÀ®Ä PÁgÀt
J) »ªÉÆÃUÉÆèé£ï ©) UÉÆèPÉÆøï 48. AiÀÄÆjAiÀiÁzÀ°ègÀĪÀ £ÉÊmÉÆæÃd£À ¥ÀæªÀiÁt
¹) ¥ÀvÀæ ºÀjvÀÄÛ r) DQì d£ï J) 47% ©) 27%
¹) 25% r) 50%
38. UÁæ£À ¨sÁUÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ QæAiÉÄ
J) ¨É¼ÀQ£À ¥ÀæwQæAiÉÄ ©) EgÀļÀÄ QæAiÉÄ 49. M§â gÉÊvÀ£ÀÄ vÀ£Àß ºÉÆ®zÀ°è ¨É¼ÉzÀ D®ÆUÀqÉØAiÀÄ°è
¹) J. ªÀÄvÀÄÛ © r) J.©.¹. E®è ¥Àæw ªÀµÀð ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹gÀÄvÁÛ£É DzÀgÉ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ
ªÀµÀðzÀ°è CªÀ£ÀÄ ¨É¼ÉzÀ ¨É¼ÉAiÀÄ J¯ÉUÀ¼ÀÄ §ÆzÀħtÚPÉÌ
39. £É¥sÉAy¸ï (ºÀÄAfVqÀ)ªÀÅ QÃmÁUÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ wgÀÄV ¨É¼ÉAiÀÄÄ ¸ÉÆgÀVºÉÆÃVgÀÄvÀÛzÉ PÁgÀt
ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛ J) CwAiÀiÁzÀ ªÀÄ¼É ©) PÀrªÉÄ ªÀļÉ
J) PÁå¹èAiÀÄA ©) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ¹) R¤eÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉ r) ¥sÀAUÀ¸ï ºÁªÀ½
¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA r) DQì d£ï
50. ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è PÉA¥ÀÄ §tÚPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ªÀtðPÀ
40. ºÀÆ«£À §tÚPÉÌ PÁgÀt J) PÁåAxÉÆæü¯ï ©) ¥sÉÊPÉÆà Jjyæ£ï
J) ®ÆåPÉÆÃ¥Áè¸ïÖ ©) PÉÆèÃgÉÆÃ¥Áè¸ÀÖ ¹) ¥sÉÊPÉÆà ¸ÉÊAiÀĤ£ï r) PÉÆèÃgÉÆæü¯ï
¹) ¥ÀvÀæ ºÀjvÀÄÛ r) PÉÆÃæ ªÉÆÃ¥Áè¸ÀÖ
51. ±ÉʪÀ® ªÀÄvÀÄÛ ²°ÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¯Á¨sÀPÁÌV eÉÆvÉ
41. §mÁuÉ VqÀzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ fêÀ £ÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀÄvÀÛ ªÉ . EªÀ ÅUÀ¼À £ÀÄß J£ÉAzÀ Ä PÀgÉAiÀÄÄvÁÛ gÉ
J) ¥ÉʸÀªÀiï ¸ÀmÉʪÀªÀiï J) ºÁªÀ¸À ¸À¸Àå ©) PÀ®Äè ºÀÆ
©) ªÀiÁåAf¥sÉgÀ EArPÀ ¹) C£ÁªÀÈvÀ ©üÃd¸À¸Àå r) fêÀgÉÆÃzÀP
¹) ºÉÆêÉÆà ¸É¦AiÀÄ£ïì
r) PÁå¤¸ï ¥sÉ«Ä°AiÀiÁj¸ï À52. ¸À¸Àå ±Á¸ÀÛçzÀ d£ÀPÀ............................
J) PÁ®ð®Æ¬Ä¸ï ©)PÁ£ÀðªÁ°Ã¸ï
42. ºÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtÄÚUÀ¼À §tÚPÉÌ PÁgÀt ¹) PÀgÉÆî¸ï °¤AiÀĸï r) PÁ®ðªÀiÁPïìð
J) ®ÆåPÉÆÃ¥Áè¸ïÖ ©) PÉÆæêÉÆÃ¥Áè¸ïÖ

29
 J) »ÃgÀÄ ¨ÉÃgÀÄ ©) ªÁAiÀÄ«PÀ ¨ÉÃgÀÄ
¹) vÀAvÀÄ ¨ÉÃgÀÄ r) vÁAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄ

53. ‘¸À¸ÀåUÀ½UÉ fêÀ«zÉ’ JAzÀ Ä ºÉýzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ¤ 63. F ¸À¸ÀåzÀ ©ÃdªÀÅ ¸À¸Àå ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ Cw zÉÆqÀØ ©Ãd
J) ¸ÀĨsÁµÀ ZÀAzÀæ¨ÉÆøï J) ªÀiÁªÀÅ ©) gÉ¥Éè¹ÃAiÀiÁ
©) dUÀ¢Ã±À ZÀAzÀæ¨ÉÆÃ¸ï ¹) PÉÆPÉÆÃrªÉÄÃgï r) ªÀÅ°áAiÀiÁ
¹) ºÉÆÃ«Ä ¨Á¨Á
r) ZÁ¯ïìð qÁ«ð£ï 64. MAzÀÄ ºÀÆ«£À PÉøÀgÀ¢ AzÀ ±À¯ÁUÀæPÉÌ ¥ÀgÁUÀªÀÅ
ªÀUÁðªÀuÉAiÀiÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ
54. EzÀÄ MAzÀÄ ¨ÉÃgÀÄ J) ¤±ÉÃZÀ£À ©) ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð
J) ±ÀÄAn ©) D®ÆUÀqÉØ ¹) ¸Àà±Àð r) C¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð
¹) ªÀÄÆ®AV r) Cj²£À
65. ¸ÉàöÊgÉÆÃUÉÊgÀ fëAiÀÄ°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ «zsÀ
55. ºÀÆUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À¸Àå J) «zÀ¼À£À ©) ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÀàwÛ
J) §æAiÉÆÃ¥sÉÊmÁ ©) JAfAiÉÆøÀàªÀÄð ¹) ©ÃeÁtÄ GvÀàwÛ r) vÀÄAqÁUÀÄ«PÉ
¹) fªÀÄ£ÉÆøÀàªÀÄð r) ±ÉʪÀ¯ï
66. ªÀiÁA¸À® ¨ÉÃgÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À¸Àå
56. vÀªÀÄä DºÁgÀªÀ£ÀÄß vÁªÉà vÀAiÀiÁåj¹PÉƼÀÄîªÀ ºÀ¹gÀÄ J) D®ÆUÀqÉØ ©) UÉt¸ÀÄ
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¹) ±ÀÄAp r) ±ÉÃAUÁ
J) ¸Àé¥ÉÆõÀPÀUÀ¼ÀÄ ©) ¥ÀgÀ¥ÉÆõÀPÀUÀ¼ÀÄ
¹) §½îUÀ¼ÀÄ r) ªÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ 67. ¸À¸ÀåzÀ°è ºÀtÄÚ EzÀjAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
J) ±À¯ÁPÉ ©) CAqÀPÀ
57. MAzÀÄ d«Ää£À°è MAzÉà IÄvÀÄ«£À°è 2 CxÀªÁ ¹) CAqÁ±ÀAiÀÄ r) ±À¯ÁPÁUÀæ
ºÉZÀÄÑ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ¸ÀgÀ¢ ¨É¼É ©) «Ä±Àæ ¨É¼É 68. ¥ÀPÀéªÁzÀ CAqÁ±ÀAiÀÄ EzÀ£ÀÄß GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
¹) PÉÆAiÀÄÄè ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ r) H¼ÀĪÀÅzÀÄ J) ©Ãd ©) PÉøÀgÀ
¹) ±À¯ÁPÉ r) ºÀtÄÚ
58. ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä DªÁ¸ÀzÀ°è£À ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ªÀµÀðPÉÌ
J) ªÀµÀðPÉÌ 30 jAzÀ 75 ¸ÉA.«Ä 69. Qæ¸ÉÖUÀ¼ÀÄ E°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ
©) ªÀµÀðPÉÌ 40 jAzÀ 80 ¸ÉA.«Ä J) ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀiÁ ©) ¯ÉʸÉÆøÉÆêÀÄÄ
¹) ªÀµÀðPÉÌ 30 jAzÀ 60 ¸ÉA.«Ä ¹) UÁ°Î ¸ÀAQÃtð r) gÉʨÉÆøÉÆêÀÄÄ
r) ªÀµÀðPÉÌ 25 jAzÀ 75 ¸ÉA.«Ä
70. ¥Áè¹ÖqïUÀ¼ÀÄ E°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ
59. FgÀÄ½î ¸À¸ÀåzÀ°è DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ ¨sÁUÀ J) ¥Áæt fêÀPÉÆñÀzÀ°è
J) J¯É ©) ¨ÉÃgÀÄ ©) ¸À¸Àå fêÀPÉÆñÀzÀ°è
¹) PÁAqÀ r) ºÀÆ ¹) ¥ÀQë fêÀPÉÆñÀzÀ°è
r) ¸ÀÆPÁëöätÄ fêÀPÉÆñÀzÀ°è
60. ºÀÆ«£À ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ ºÉtÄÚ ¨sÁUÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
J) PÉøÀgÀ ©) CAqÁ±ÀAiÀÄ 71. §tÚ PÉÆqÀzÀ ªÀtðPÀUÀ½®èzÀ ¥Áè¹ÖqïUÀ¼ÀÄ
¹) CAqÀPÀUÀ¼ÀÄ r) ±À¯ÁPÉ J) PÉÆèÃgÉÆÃ¥Áè¸ÀÖUÀ¼ÀÄ
©) PÉÆæêÉÆÃ¥Áè¸ÀÖUÀ¼ÀÄ
61. F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ¸À¸ÀåªÀÅ DªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸ÀåPÉÌ ¸ÉÃj®è ¹) AiÀÄÆPÉÆÃ¥Àè¸ÀÖUÀ¼ÀÄ
J) ªÀiÁªÀÅ ©) zÁ½A¨É r) J®èªÀÅ
¹) zÁæQë r) ¸ÉÊPÁ¸À
72 PÁågÀmï, UÉ t¸À Ä, ©ÃmïgÀÆmï ¸À ¸ÀåzÀ EzÀgÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÁVªÉ.
62. ªÉ®¸À¤gÉAiÀiÁ ¸À¸ÀåzÀ G¹gÁlPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ J) J¯ÉUÀ¼ÀÄ ©) PÁAqÀUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃgÀÄ ¹) ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ r) PÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ

30
73. ¹àÃ¦Ã¸ï ¥ÁèAmÉÃgÀA ¥ÀĸÀÛPÀzÀ PÀvÀÈð
J) ¥ÀgÁ±ÀgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
©) Cj¸ÁÖl¯ï
¹) PÀgÉÆî¸ï °Ã¤AiÀĸï
r) ZÁ®ìð qÁ«ð£ï 1 J 26 © 51 ©
2 J 27 J 52 ¹
74. J¯Áè ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼À«tÂUÉUÉ CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁV ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ
zsÁvÀÄUÀ¼À ¸ÀAPÉÃvÁPÀëgÀUÀ¼ÀÄ 3 J 28 r 53 ©
J) N , P, K ©) S , Pb, K
4 J 29 ¹ 54 r
¹) K , Cu, F r) P, Ca, Pt
5 ¹ 30 J 55 ©
75. £ÉÊmÉÆæÃd£À¸ï UÉƧâgÀPÉÌ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
J) ¸ÀÄ¥ÀgÀ ¥sÁ¸ÉáÃmï 6 J 31 ¹ 56 J
©) AiÀÄÆjAiÀiÁ
¹) ¥sÉÆmÁå¹A ¸À¯ÉáÃmï
7 © 32 r 57 ©
r) ¥ÉÆmÁå²AiÀĪÀÄ PÉÆèÃgÉÊqï 8 ¹ 33 ¹ 58 r
9 ¹ 34 ¹ 59 J
10 © 35 J 60 ©
11 © 36 ¹ 61 r
12 © 37 ¹ 62 ©
13 r 38 J 63 ¹
14 J 39 © 64 ©
15 J 40 r 65 J
16 ¹ 41 J 66 ©
17 J 42 © 67 ¹
18 J 43 J 68 J
19 J 44 J 69 J
20 J 45 © 70 ©
21 © 46 J 71 ©
22 J 47 © 72 ©
23 J 48 J 73 ¹
24 J 49 r 74 J
25 ¹ 50 © 75 ©

31
 2) PÀÄlÄPÀÄ PÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ:-
4. ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ (ANIMALS) ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ gÀQë¹PÉƼÀî®Ä & DºÁgÀ fëUÀ¼À£ÀÄß
PÉÆ®è®Ä PÀÄlÄPÀÄ PÀtªÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
E°èAiÀĪÀgÉUÉ MlÄÖ 1.2 «Ä°AiÀÄ£ï ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¥Áæ tÂUÀ¼À£ÀÄß PÀ ÄlÄPÀ Ä PÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀ gÉAiÀ iÁVzÉ .
¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¥Áæt ¸ÁªÀiÁdåzÀrAiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ.
¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß CPÀ±ÉÃgÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ * PÀ ÄlÄPÀÄ PÀtªÀ AvÀUÀ½UÉ zÉ ÃºÀzÉƼÀ UÉ fÃtðQæ AiÉÄAiÀÄ°è
ªÀVðPÀj¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀºÀPÀj¸ÀĪÀ doÀgÁªÁPÁ±À ( ¸ÉïÉAlgÁ£ï)ªÀ£ÀÄß
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ :- ¨É£ÀÄß ªÀÄÄ¼É ºÉÆA¢®èzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß
CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ * d®ªÁ¹UÀ¼ÀÄ EzÀgÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- C«ÄèÁ, §¸ÀªÀ£ÀºÀļÀÄ £ÀPÀëvÀæ «ÄãÀÄ
* £ÉªÀiÁåmÉÆù¸ÀÖ ºÉ¸Àj£À «²µÀÖ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
PÀ±ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ :- ¨É£ÀÄß ªÀÄÄ¼É ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ vÀ¦à¹PÉƼÀî®Ä £ÉÃgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
GzÁ:- «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ, G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼ÀÄ * ºÀªÀ¼ÀUÀ¼ÀÄ PÀÄlÄPÀÄ PÀtªÀAvÀUÀ¼À ªÀ±ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
CPÀ±ÉÃgÀÄPÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÀVÃðPÀgÀt
1) ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ 3) ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ:-
2) PÀÄlÄPÀÄ PÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ
3) ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ * ¤Ã¼ÀªÁzÀ ZÀ¥ÀàmÉAiÀiÁzÀ ºÁUÀÆ RAqÀ«®èzÀ zÉúÀ
4) zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀªÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¥ÀàmÉ
5) ªÀ®AiÀÄ ªÀAvÀUÀ¼ÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
6) ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ
7) PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ * ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è & vÉêÁA±À«gÀªÀ
ªÀÄtÂÚ£À°è ªÁ¹¸ÀÄvÀÛªÉ.
1) ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ :-
* PÉ®ªÀÅ ¸ÀévÀAvÀæ fëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ
* ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÀA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÆÃj¥sÉgÀ JAzÀÄ ¥ÀgÁªÀ®A©UÀ¼ÁVªÉ.
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* DºÁgÀ & D±ÀæAiÀÄPÁÌV EvÀgÉà fëUÀ¼À£ÀÄß
* D¹ÖçÃAiÀiÁ JA§ C¸ÀASÁåvÀ gÀAzsÀæUÀ½AzÁV D±Àæ¬Ä¸ÀĪÀ ¥ÀgÁªÀ®A© fëUÀ¼ÀÄ
¥sÉÆÃj¥sÉgï JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢zÉ.
* ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¢é°AUÁUÀ¼ÁVªÉ.
* ¹éÃPÀƯïUÀ¼ÀÄ ¹°PÁ£À CxÀªÁ ¸ÀéAf£À vÀAvÀÄUÀ½AzÀ
CxÀªÁ PÁå°ìAiÀ ÄA PÁ¨ÉÆÃð£Émï ¤AzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛªÉ. 4) zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ:-
* RAqÀ «¨sÀd£É¬Ä®èzÀ ¤Ã¼ÀªÁzÀ
* ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ £Áj£À°ègÀĪÀ C¹Ü¥ÀAdgÀªÀ£ÀÄß zÉúÀªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
¸ÁߣÀPÉÌ ºÁUÀÆ ±ÀÄaUÉƽ¸ÀĪÀ PÉ ®¸À PÉÌ §¼À¸À¯ÁUÀ ÄvÀ ÛzÉ. * zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÄÚ ¤ÃgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀqÉAiÀÄ°è
ºÁUÀÆ «Ã£À¸À ºÀƧÆnÖUÉ d¥Á£À£À°è ¨sÁj EgÀÄvÀÛªÉ.
¨ÉÃrPÉ EzÉ ªÀÄzÀÄªÉ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀUÀ¼À°è * zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼À zÉúÀªÀÅ zÀ¥ÀàªÁzÀ PÀÆn¯ï
GqÀÄUÉÆgÉAiÀiÁV PÉÆÃqÀÄvÁÛgÉ. ºÉÆ¢PɬÄAzÀ DªÀj¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀÅ ªÀÄÄ¥ÀàzÀgÀ
fëUÀ¼ÁVªÉ.
* ¥ËæqsÀ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂAiÀÄ fëAiÉÄà DVzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ * zÉúÁAvÀgÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ fÃtð£Á¼À
MAzÀÄ eÁUÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ eÁUÀPÉÌ ZÀ°¸ÀĪÀÅ¢®è & zÉúÀ©üwÛUÀ¼À £ÀqÀĪÀt ¸ÀܼÁªÀPÁ±ÀPÉÌ
& ªÀÄÄnÖzÀgÀÆ ¥ÀæwQæ¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è. ¸ÉÆqÉƹïï JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
* zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ KPÀ°AUÀUÀ¼ÀÄ

32
* zÉúÀªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀvÀÄð¯ÁPÁgÀzÀ RAqÀUÀ¼À
eÉÆÃqÀuɬÄAzÀ gÀÆ¥ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀjAzÀ
EªÀÅUÀ½UÉ ªÀ®AiÀĪÀAvÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
5) ªÀ®AiÀĪÀAvÀUÀ¼ÀÄ:-
* §ºÀÄvÉÃPÀ d®ªÁ¹UÀ¼ÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ PÉ®ªÀÅ
ªÀÄtÂÚ£À°è ªÁ¹¸ÀÄvÀÛªÉ.
* ªÀ®AiÀÄ ªÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÀévÀAvÀæ ¥Áæt JgɺÀļÀÄ
¥ÀgÁªÀ®A©
* zÉúÀ©wÛUÀÆ & fÃtð£Á¼ÀzÀ ©üwÛUÀÆ £ÀqÀĪÉ
EgÀĪÀ zÉúÁAvÀgÁªÀPÁ±ÀPÉÌ ¹Ã¯ÉÆêÀiï JAzÀÄ
ºÉ¸ÀgÀÄ
* JgɺÀļÀÄ MAzÀÄ ¢é°AUÀ ¥Áæt CzÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ
eÉÊ«PÀ PÁSÁð£É JAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
6) ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ :-
* F ¥ÁætÂUÀ¼À°è QîÄPÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ
ZÀ®£ÁAUÀ«gÀĪÀÅ¢gÀAzÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼À ªÀA±ÀªÀÅ ¥ÁætÂUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°èAiÉÄ
CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ
* J¯Áè ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À°è ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ ªÁ¹¸ÀĪÀ
¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼À «²µÀÖ ®PÀët
* ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄ¥ÀàzÀgÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÊn£ï JA§ ªÀ¸ÀÄÛ«¤AzÁzÀ
PÀªÀZÀ«gÀÄvÀÛzÉ.
* ¸ÀA¢¥À¢UÀ¼À zÉúÁAvÀgÀªÁzÀUÀ¼À°è gÀPÀÛ
vÀÄA©gÀĪÀzÀjAzÀ EªÀPÉÌ »ªÉƹïï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
7) ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ:-
* F ªÀA±ÀzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À zÉúÀªÀÅ §ºÀ¼À ªÀÄÈzÀÄ
* ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄ¥ÀàzÀzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* zÉúÀªÀ£ÀÄß DªÀj¹gÀĪÀ ªÀÄÈzÀĪÁzÀ PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß
ªÀiÁåAl¯ï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ ¨Á¬ÄAiÀÄ°ègÀĪÀ «²µÀÖªÁzÀ gÁåqÀįï
33
JA§ CAUÀªÀÅ CAUÀUÀ½UÉ DºÁgÀªÀ£ÀÄß CVAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀÀªÁVªÉ.
* G¹gÁl QæAiÉÄAiÀÄ närAiÀÄÆUÀ¼ÉA§ G¹gÁl
CAUÁUÀ½AzÀ & ªÀiÁAl°£ï ºÉÆgÀZÀªÀÄð¢AzÀ
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄwÛ£À¥Áæt ¥À®ðD¬Ä¸ÀÖgïJAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ:-
* ZÀªÀÄðzÀ°è ªÀÄļÀÄîUÀ½gÀĪÀzÀjAzÀ F ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß
PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ¹Ã¯ÉƪÀiï£À ¨sÁUÀªÀÅ d®¥ÀjZÀ®£Á ªÀÄAqÀ® ªÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀĪÀzÀÄ PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼À ªÉʲµÀÖ
* PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ KPÀ°AUÀUÀ¼ÁVªÉ C®èzÉà PÉ®ªÀÅ
¥Áæ tÂUÀ¼À Ä ¤°ðAUÀ jÃwAiÀÄ°è zÉúÀ«¨sÀ d£É ºÉ ÆA¢
¸ÀAvÁ£ÉÆvÀàwÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÆ GAlÄ.
* PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼À ªÉÆmÉÖAiÀÄÄ DºÁgÀªÁV
G¥ÀAiÉÆUÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ:-
* PÀ±ÉÃgÀÄPÀ ¸ÀÛA¨sÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ½UÉ
PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ
* VæÃPïÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è £ÉÆÃmÁ£À JAzÀgÉ ¨É£ÀÄß
* ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ°è PÁqÀð JAzÀgÉ ºÀÄj
* PÁqÉðmÁ ªÀA±ÀzÀ°è CzsÀð CAUÀÄ®QÌAvÀ aPÀ̪ÁzÀ
«ÄãÀÄUÀ½AzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 30 «ÄÃ.
GzÀݪÁVgÀĪÀ ºÁUÀÆ 150 l£ï vÀÆPÀ«gÀĪÀ
w«ÄAUÀ®UÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼ÀÄ:-
* ¤ÃgÀÄ & £É® JgÀqÀgÀ®Äè fë¸À§®è ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* VÃPï ¨sÁµÉAiÀÄ°è AiÀiÁåA¦ JAzÀgÉ ¢é & G¨sÀAiÀÄ
JAzÀxÀð §AiÀiÁ¸À JAzÀgÉ fêÀ£À
* G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼Àè°è ZÀªÀÄðªÀÅ vÉêÀªÁVgÀ®Ä ¯ÉƼÉ
 JA§ ¸Àæ«PÉAiÉÄÃPÁgÀt £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.

* ªÀÄÈzÀªÁzÀ PÀªÀZÀ«®èzÀ ªÉÆmÉÖUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. * ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤ JQqÀß ¥Áèn¥À¸ï

* rA¨sÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è Q«gÀÄUÀ¼ÀÄ G¹gÁlzÀ ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ :-

CAUÀUÀ¼ÁVªÉ ¥ËæqÀªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ ZÀªÀÄðªÀÅ G¹gÁlzÀ°è * £É® & ¤ÃgÀÄ, CªÁ¸ÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
£ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ°è K«¸À JAzÀgÉ ºÀQÌ JAzÀxÀð
* gÀÆ¥À¥ÀjªÀvÀð£É PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* CvÀåAvÀ aPÀÌ ºÀQÌ gÉhÄAPÁgÀzÀ ºÀQÌ (ºÀ«ÄäAUÀ §ºÀ£À)
¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ :- 3 PÉ.f vÀÆPÀ«gÀÄvÀÛzÉ.

* ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV £É®zÀ ªÉÄïÉ
ªÁ¹¸ÀÄvÉÆqÀVzÀ ªÉÆzÀ¯É PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ
* ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÉ¥ÁÖ å¯ï JAzÀgÉ vɪÀ¼ÀªÀ
JAzÀxÀð
* ¥Àj¸ÀgÀzÀ GµÀÚvÉUÉ zÉúÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢¹PÉƼÀÄîªÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ²ÃvÀgÀPÀÛ
¥ÁætÂUÀ¼É£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ KPÀ°AUÀUÀ¼ÁVªÉ.
* zÉúÀ zÀ°è ²gÀ ªÀPÉëÆzÀgÀ & ¨Á® JA§ 3 ¨sÁUÀ UÀ½ªÉ
* EªÀÅ CAqÀdUÀ ¼ÀÄ ¤±ÉÃZÀ£ÉÀ ºÁUÀÆ ¨É¼À ªÀtÂUÉ JgÀqÀÄ
zÉúÀzÀ ºÉÆgÀUÉ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ
¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ:-
* CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ºÀQÌ GµÀÚ¥ÀQë & D¹ÖçÃZï UÀAqÀÄ
ºÀQÌAiÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2.4 «ÄÃlgÀ JvÀÛgÀ«zÀÄÝ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
140 PÉ.f. vÀÆPÀ«gÀÄvÀ ÛzÉ . ¸ÀĪÀiÁgÀ 2.4 «ÄÃ. ªÉ ÃUÀzÀ °è
NqÀ§®èzÀÄ
* ©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ ªÀåvÁå¸ÀPÉÌ
ºÉÆA¢PÉƼÀîzÉà ¹ÜgÀªÁzÀ zÉúÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
* CvÀåAvÀ zÀÆgÀ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ ¥ÀQë DQÖðnPï
l£Àð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 18000 Q.«Ä. zÀÆgÀzÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ
vÀqÉgÀ»vÀªÁV ºÁgÀÄvÀÛ ªÀ®¸É ºÉÆUÀÄvÀÛzÉ.
* ºÀQÌUÀ¼ÀÄ KPÀ°AUÀUÀ¼ÁVªÉ
* ªÉÆmÉÖUÀ¼ÀÄ PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£Émï a¦à¤AzÀ
DªÀÈvÀªÁVªÉ.

* ¸ÀÛ£ÀUÀæAyUÀ½AzÀ ªÀÄjUÀ½UÉ ºÁ®Ät¹ ¨É¼É¸ÀĪÀ UÉÆwÛg ÀĪÀ PÀ± ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ À ¸ÀASÉå

¥ÁætÂUÀ½UÉ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. «ÄãÀÄUÀ¼ ÀÄ 23000
G¨sÀA iÀĪÁ¹UÀ¼ ÀÄ 3000
* ¸À ¸ÀÛ ¤UÀ¼À°è CvÀåAvÀ aPÀÌzÁzÀ gÀÄ GzÀÝ ¨Á®zÀ ¦Vä±ÀÆæ
¸Àj ¸ÀߥÀU À¼ ÀÄ 6000
EzÀÄ PÉêÀ® 2.5 PÉ.f. vÀÆPÀ«gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀQ ëUÀ¼ÀÄ 8600
* ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼µÉÖ C®èzÉà ¥Áæt ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ¯Éèà CvÀåAvÀ ¸À¸ ÀÛ¤ UÀ¼ ÀÄ 4200
zÉÆvÀæ ¥Áæt ¤Ã° w«ÄAUÀ®

* ©ÃªÀgï JA§ ¸À¸ÀÛ¤ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÁ¸ÀÄÛ²°á JA§

ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß UÀ½¹zÉ

* ¨ÁªÀ°AiÀÄ ºÁgÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤ ¥ÁætÂAiÀiÁVzÉ.

* ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼À G¹gÁlªÀÅ ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ

34
 6. UÀAqÀÄ zÀÄA©UÉ K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ
J) qÉÆæÃ£ï ©) PÀtd
¥Áæt  ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸Àܼ À
¹) ªÀÄzsÀÄPÀj r) gÁtÂzÀÄA©
1 e ÉãÀÄ £ ÉÆ Ãt ºÉÊ £ À (e Éã ÀÄ UÀÆ q À)
2 ¥ ÀQ ë UÀÆ q ÀÄ 7. «Ää£À G¹gÁl CAUÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
3 ¹AºÀ qÉ£ ï (UÀÄ ºÉ) J) Q«gÀÄ ©) FdÄgÉPÉÌ
4 ºÀA ¢ ¥É£ ï ¹) gÉPÉÌ r) Q«
5 e ÉÃqÀg À ºÀÄ ¼ÀÄ §¯É
8. KrUÀ½UÉ JµÀÄÖ PÁ®ÄUÀ½ªÉ
6 ºÀÄ ° ¯ÉÃgï J) 8 ©) 10
7 PÀÄ zÀg É ¥ÁUÀ ¹) 6 r) 7
8 £ Á¬ Ä PÉ£ ɯ ï (±Áé£ À UÀȺÀ)
9 vÉÆ Ã¼À qÉ£ ï 9. CvÀåAvÀ zÀÆgÀ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ ¥ÀQë AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
J) ¹é¥ÀÖ ©) DjÖPÀ l£Àð
10 PÀÉÆ Ã½ UÀÆ q ÀÄ
¹) ¸ÁÖgÀ°AUï r) ªÀÄÆgÀºÉ£ï

10. CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¥ÀQë AiÀiÁªÀÅzÀÄ

ªÀ£ÀåfëUÀ¼ÀÄ:- ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¸ÁPÀzÀ ºÁUÀÆ PÀȶUÉ M¼À¥Àr¸ÀzÀ J) ªÀÄÆgÀºÉ£ï ©) ¥ÀgÀnæeïØ
¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ªÀ£ÀåfëUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¹) GµÀÖç ¥ÀQë r) ¹é¥ïÖ
GzÁ: ºÀÄ°, ¹AºÀ, vÉÆüÀ
11. vÀ¯ÉPɼÀUÁV ¤¢æ¸ÀĪÀ ¥Áæt AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ:- ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀÄ£ÉÆÃgÀAd£ÉUÁV ºÁUÀÆ J) PÀgÀr ©) ¸ÁèxÀ
DyðPÀ ¯Á¨s À P ÁÌ V ¸À ® ºÀ Ä ªÀ ¥Áæ t  U À ¼ À £ À Ä ß ¸ÁPÀ Ä ¹) C¥ÉÆøÀªÀiï r) PÁæAZÀ
¥ÁætÂUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ
GzÁ:- PÉÆý, PÀÄj, ºÀ¸ÀÄ 12. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¥Áæt AiÀiÁªÀÅzÀÄ
J) D¦üæÃPÁ D£É ©) ¤Ã° w«ÄAUÀ®
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ ¹) ºÀÄ° r) ¤ÃgÀÄ D£É
1. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¸À¸ÀÛ¤ AiÀiÁªÀÅzÀÄ
J) DªÉÄ ©) PÀ¥Éà 13. CvÀåAvÀ ¢ÃWÀð DAiÀÄĵÀå ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂ
¹) ¤ÃgÀÄ £Á¬Ä r) ¸À¯ÉÆäÃ£ï «ÄãÀÄ J) ªÉÆ® ©) DªÉÄ
¹) ¤ÃgÀÄ £Á¬Ä r) ¥Áèn¥À¸ï
2. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è G¨sÀAiÀĪÁ¹ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
J) DªÉÄ ©) PÁAUÀgÉÆà 14. AiÀiÁªÀ ¥Áæt eÉÆÃUÀļÀ aî ºÉÆA¢zÉ
¹) £ÀÆål r) CgÉÌÃnPï ¥ÀQë J) PÁAUÀgÀÄ ©) Q«
¹) ¤ÃgÁ£É r) ¸ÁèxÀ
3. F PɼÀV£À ¥ÁætÂUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀPÉÌ ¨É£Éß®Ä§Ä E®è
J) PÁ¥Àð«ÄãÀÄ ©) ªÉÆ® 15. ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤
¹) PÁUÉ r) JgɺÀļÀÄ J) PÁAUÀgÀÄ ©) Q«
¹) ¤ÃgÁ£É r) ¥Áèn¥À¸ï
4. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ QÃlªÀ®è
J) amÉÖ ©) PÀtfUÀ 16. F PɼÀV£À ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ºÀÆ«®èzÀÄÝ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
¹) ZÉüÀÄ r) ¢Ã¥ÀzÀ ºÀļÀ J) gÉÆÃeÁ ©) PÁqÀÄ ¸ÉêÀAwUÉ
¹) ZÉAqÀÄ ºÀƪÀÅ r) £Á¬Ä PÉÆqÉ
5. F PɼÀV£À ¥ÁætÂUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀÄÈzÀéAV C®è
J) PÉ®Ö «ÄãÀÄ ©) Kr 17. £ÁUÀgÀ ºÁ«£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
¹) PÀ¥Éà a¥ÀÄà r) DPÉÆÖÃ¥À¸ï J) ¨Á¸À mËgÀ¸ï ©) £ÁeÁ £ÁeÁ
¹) ¦ü°¸À °AiÉÆà r) PÁå¤¸ï ¥s É«Ä°AiÀiÁj¸À

35
18. «Ää£À°ègÀĪÀ ºÀÈzÀAiÀÄ PÉÆÃuÉUÀ¼À ¸ÀASÉå 29. ºÉ°ä£ïAxÁ®f JAzÀgÉãÀÄ ?
J) 2 ©) 4 J) ¥ÀQëUÀ¼À PÉÆQÌ£À CzsÀåAiÀÄ£À
¹) 3 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ E®è ©) ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼À ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ «eÁÕ£À
¹) ¥ÀgÁªÀ®A© Qæ«ÄUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
19. PÀÄzÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆîĪÀ «ÄãÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ? r) QlUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
J) PÀqÀè «ÄãÀÄ ©) ¯É©AiÉÆà gÉÆûvÁ
¹) »¥ÉÆÃPÁåA¥À¸ï r) JPÉÆìùmÁ¸ï 30. PÀgÀrUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄ
J) zÀ馅 ©) ªÁ¸À£É
20. CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ºÀ°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¹) ¸Àà±Àð r) eÁÕ£À
J) ªÉgÀ£Á¸ï (GqÀ) ©) UÉÆÃqÉ ºÀ°è
¹) H¸ÀgÀªÀ½î r) qÁæöåPÉÆÃjà 31. AiÀiÁªÀ ¥ÀQëAiÀÄÄ vÀ£Àß vÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÄ §¢UÀÆ 180
rVæ wgÀÄV¸À§®èzÀÄ
21. ºÁgÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ? J) UÀÆ¨É ©) gÉÆîgï
J) ¥ÀQë ©) ¨ÁªÀ° ¹) £ÉÊleÁgÀ r) ºÀzÀÄÝ
¹) ¥ÉèëÄAUÉÆà r) UÀƨÉ
32. gÁål¯ï ºÁ«£À §qÀ§r¸ÀĪÀ ±À§ÝªÀÅ J°èAzÀ §gÀÄvÀÛzÉ.
22. ºÁgÀ¯ÁgÀzÀ d®ªÁ¹ ºÀQÌ J) CzÀgÀ ¨Á®zÀ vÀÄ¢¬ÄAzÀ
J) PÁUÉ ©) ¥Éè«ÄAUÀ ©) CzÀgÀ ¨Á¬Ä ªÀÄÆ®PÀ
¹) ¥ÉAVé£ï r) QAUÀ¦üõÀgï ¹) CzÀgÀ ºÉqÉAiÀÄ ªÉÄðAzÀ
r) CzÀgÀ GzÀgÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ
23. gÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀÛ£À UÀæAyUÀ¼À£ÉƼÀUÉÆAqÀ
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ 33. ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ AiÀiÁªÀ ºÁªÀÅ ªÀiÁvÀæ UÀÆqÀ£ÀÄß PÀlÄÖvÀÛzÉ
J) ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ©) «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ J) eÁªÀ°£ï ¸ÁåAqï eÉÆÃD
¹) ¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ r) ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ ©) VæÃ£ï ªÉÊ£À ¸ÉßÃPÀ
¹) QAUÀ PÉÆèÁæ
24. ¤ÃgÀÄ ºÁUÀÆ £É® DªÁ¸ÀzÀ°ègÀĪÀ ²ÃvÀ gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ r) PÁål¯ï ¸ÉßÃPÀ
J) ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ©) G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼ÀÄ
¹) ¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ r) ¥Àj¥ÀÈvÀUÀ¼ÀÄ 34. ªÀÄ£ÉAiÀÄ £ÉÆtzÀ ¸ÀgÁ¸Àj DAiÀÄĵÀå JµÀÄÖ
J) 17 ¢£À ©) 45 ¢£À
25. C¥ÁAiÀÄzÀ CAa£À°ègÀĪÀ ¥Áæt ¹) 10 wAUÀ¼ÀÄ r) 7 ¢£À
J) agÀvÉ ©) ºÀÄ°
¹) RqÀΪÀÄÈUÀ r) vÉÆüÀ 35. £ÉÆt¢AzÀ ºÀgÀqÀĪÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå gÉÆÃUÀ
J) AiÀiÁ¸ï ©) mÉÊ¥sÁAiÀiïØ
26. ¨ÁªÀ°UÀ¼À CªÁ¸À ¸ÁÜ£À w½¹j ¹) PÁ®gÁ r) PÀëAiÀÄ gÉÆÃUÀ
J) §¯É ©) UÀÆqÀÄ
¹) UÀÄºÉ r) PÉÆnÖUÉ 36. CµÀÖ¥À¢UÉ JµÀÄÖ vÉÆüÀÄUÀ½ªÉ
J) DgÀÄ ©) £Á®ÄÌ
27. qÉÊ£ÉƸÁgÀ JA§ ¥ÀzÀzÀ CxÀðªÉãÀÄ ? ¹) JAlÄ r) ºÀvÀÄÛ
J) C½zÀÄ ºÉÆÃzÀ ¥Áæt /¸À¸ÀåªÀUÀð
©) zÉÆqÀØ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ 37. ºÀ¸ÀÄ«£À ºÉÆmÉÖAiÀÄ°è JµÀÄÖ PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ
¹) ¨sÀAiÀÄAPÀgÀªÁzÀ ºÀ°è J) MAzÀÄ ©) £Á®ÄÌ
r) CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¸À¸ÀÛ¤ ¹) DgÀÄ r) JAlÄ

28. AiÀiÁªÀ ¥ÁætÂAiÀÄ ªÁ¸À¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß qÉæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 38. CvÀåAvÀ aPÀÌ ¸À¸ÀÛ¤ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
J) £Àj ©) §§Æ£À J) ¦Vä±ÀÆæ ©) §§Æ£À
¹) ªÀĪÀiÁðl r) C½®Ä ¹) JrqÁß r) PÁAUÀgÀĪÀÄj

36
 50 ªÀAiÀĸÀÌ ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄƼÉUÀ¼À ¸ÀASÉå
39. ZÀªÀÄjªÀÄÈUÀªÀÅ J°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. J) 206 ©) 350
J) ¨sÁgÀvÀzÀ ®qÀR ©) n¨Émï ¹) 300 r) 208
¹) ¸ÉÊ©jAiÀiÁ r) ¥ÉgÀÄ«£À DArøï
51 §tÚªÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
40. ¹AºÀUÀ¼À UÀÄA¥À£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ ¥ÁætÂ
J) ¥ÉæöÊr ©) gÉfªÉÄAmï J) ºÀ°è ©) H¸ÀgÀªÀ½î
¹) gÉÆÃgï r) lÆæ¥ï ¹) GqÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

41. ¥ÁætÂUÀ¼À £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqɸÀĪÀ «eÁÕ£À 52 ªÀÄ£ÀĵÀå£À ºÀÈzÀAiÀĪÀÅ ¤«ÄµÀPÉÌ ¸ÀgÁ¸Àj JµÀÄÖ ¸Áj
J) J¦UÀæ¦ü ©) JvÉÆßîf §rzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.
¹) fAiÉÆçAiÉÆîf r) JxÉÆîf J) 72 ¨Áj ©) 75 ¨Áj
¹) 80 ¨Áj r) 71 ¨Áj
42. DªÉÄAiÀÄ f«vÁªÀ¢ü ______
J) 10 - 100 ªÀµÀð ©) 150 - 200 ªÀµÀð 53 »ªÀÄÄäRªÁVAiÀÄÆ, ªÀÄĪÀÄÄäRªÁVAiÀÄÆ ºÁgÁqÀ§®è
¹) 90 - 120 ªÀµÀðÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ E®è KPÀ ªÀiÁvÀæ ºÀQÌ
J) PÉÆÃV¯É ©) ºÀ«ÄäAUï
43. ¤Ãj£À°è ZÀ°¸À¯ÁgÀzÀ ¥Áæt ¹) ªÀÄgÀPÀlUÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) ¥ÁågÁ«Ä¹AiÀÄA ¹) ¸ÀàAeï
¹) AiÀÄÆVèãÁ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C® 54 D£ÉUÀ¼ÀAvÉ zÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂ
J) PÁqÉJªÉÄä ©) ¸ÀªÀÄÄzÀæ ºÀA¢
¹) PÁqÀºÀA¢ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
44 gÉPÉÌ EgÀ¯ÁgÀzÀ ºÀQÌ 55 ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV NqÀĪÀ ¥ÁætÂ.
J) Q« ©) GµÀÖç ¥ÀQë J) ºÀÄ° ©) ªÉÆ®
¹) PÉÆý r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) agÀvÉ r) PÀgÀr

45 PÀqÀ¯É PÁ¬ÄAiÀÄ£ÀÄß zÁ½ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR QÃl 56 EgÀĪÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀ§®è vÀÆPÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt
J) PÀA§½ ºÀļÀ ©) PÀj PÀA§½ J) vÀ£Àß zÉúÀQÌAvÀ 10 ¥ÀlÄÖ eÁ¹Û
¹) PÉA¥ÀÄ PÀA§½ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ©) vÀ£Àß zÉúÀQÌAvÀ 30 ¥ÀlÄÖ eÁ¹Û
¹) vÀ£Àß zÉúÀQÌAvÀ 50 ¥ÀlÄÖ eÁ¹Û
46 ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è ¨ÉªÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀ¸ÀƸÀzÀ ¨sÁUÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) vÀÄnUÀ¼ÀÄ ©) ªÀÄÆUÀÄ
¹) Q« r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 57 ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ MlÄÖ ¥ÀPÉ̮ħÄUÀ¼ÀÄ
J) 34 ©) 44
47 ¨ÉªÀj£À UÀæAyUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢®èzÀ ¥Áæt ¹) 24 r) 14
J) D£É ©) PÀgÀr
¹) MAmÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 58 JgÉUÉƧâgÀ GAmÁUÀÄ«PÉ
J) ªÀļɺÀļÀÄUÀ½AzÀ ©) JgɺÀļÀÄUÀ½AzÀ
48 ªÀiÁ£ÀªÀ£À £Á°UÉAiÀÄ°ègÀĪÀ gÀÄa ©AzÀÄUÀ¼ÀÄ ¹) QÃlUÀ½AzÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) 4 ©) 3
¹) 2 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 59 qÉÊ£ÉÆøÁgï ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ fêÀAvÀ«gÀĪÀ KPÀªÀiÁvÀæ
¥ÁætÂ
49 ¨É£É߮ħ£ÀÄß £É®PÉÌÉ vÁV¹PÉÆAqÀÄ ªÀÄ®UÀĪÀ KPÉÊPÀ J) qÉÊ£ÉÆøÁgï ©) ªÉƸÀ¼É
¥Áæt ¹) C°UÉÃlgï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) ªÀiÁ£ÀªÀ ©) £Á¬Ä
¹) ºÀ¸ÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 60 §ÈºÀvï ªÉÆmÉÖUÀ¼À£ÀÄß EqÀĪÀ ¥ÁætÂ
J) ±ÁPÀð ©) w«ÄAUÀ®Ä

37
 ¹) PÀ¥Éà r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è J) £Á¬ÄPÉÆqÉ ©) ±ÉʪÀ®
¹) AiÀÄÆVè£Á r) ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ

61. UÀÆqÀÄ PÀlÄÖªÀ ºÀQÌ 70. FPÀé¸ï PÁå¨Á®¸ï

J) PÉÆÃV¯É ©) £À«®Ä J) PÀvÉÛ ©) PÀÄzÀÄgÉ
¹) PÉÆý r) VÃdUÀ ¹) £Á¬Ä r) ¨ÉPÀÄÌ

62. d®DªÁ¸ÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀ 71. FPÀé¸ï K¹£À¸ï

J) w«ÄAV®Ä ©) qÁ°á£ï J) PÀvÉÛ ©) PÀÄzÀÄgÉ
¹) «ÄãÀÄ r) DPÉÆÖÃ¥À¸ï ¹) £Á¬Ä r) ¨ÉPÀÄÌ

63.«Ää£À zÉ Ã ºÀ z À £ÁªÉ A iÀ Ä DPÁgÀ ª À Å EzÀ P É Ì 72. ªÀiÁåAf¥sÉgï EArPÀ

¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. J) ªÀiÁ«£À ºÀtÄÚ ©) ¨Á¼ÉºÀtÄÚ
C) Fd®Ä ¹) ¤A¨ÉºÀtÄÚ r) zÁæQë
§) ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉĪÀiÁqÀ®Ä
PÀ) ªÀÄļÀÄUÀ®Ä 73. PÀ±ÁAUÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ fë
qÀ) ªÀÄÄAzÀPÉÌ £ÀÆPÀ®Ä J) ¥ÁågÁ«ÄùAiÀÄA ©) £Á¬ÄPÉÆqÉ
¹) AiÀÄÆVè£Á r) D«ÄèÁ
64. Q«gÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ G¹gÁqÀĪÀ d®ZÀgÀ EzÁVzÉ
C) ªÉƸÀ¼É §) «ÄãÀÄ 74. F ¥ÁætÂAiÀÄ°è PÀwÛ£À ¨sÁUÀ EgÀĪÀÅ¢®è
PÀ) w«ÄAV® qÀ) qÁ°à£ï J) MAmÉ ©) «ÄãÀÄ
¹) D£É r) ¹AºÀ
65. F d®ZÀgÀªÀÅ MAzÀÄ eÁt ¸À¸ÀÛ¤AiÀiÁVzÉ. 75. EzÉÆAzÀÄ zÉÆqÀØ d®ZÀgÀ.......................
C) qÁ°à£ï §) ªÉƸÀ¼É J) ºÀ¹gÀÄ w«ÄAUÀ® ©) PÉA¥ÀÄ w«ÄAUÀ®
PÀ) «ÄãÀÄ qÀ)À w«ÄAUÀ® ¹) ªÉƸÀ¼É r) ¤Ã° w«ÄAUÀ®

66. ºÉÆA¢¹ §gɬÄj. 76. J¼É ©¢gÀ£ÀÄß vÀÄA¨Á EµÀÖ¥ÀqÀĪÀ ¥Áæt EzÀÄ.............
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉUÀ¼ÀÄ J) PÀÄzÀÄgÉ ©) ºÀ¸ÀÄ
C) ¨ÁªÀ° D) »rzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¨Á® ¹) ºÀA¢ r) D£É
§) MAmÉ G) §è§gï
PÀ) w«ÄAV® K) UÉÆgÀ¸ÀÄ 77. EzÉÆAzÀÄ G¨sÀAiÀĪÁ¹ C®è..........................
qÀ) H¸ÀgÀªÀ½î M) ¥ÉmÁfAiÀĪÀiï J) PÀ¥Éà ©) Kr
C § PÀ qÀ ¹) ªÉƸÀ¼É r) «ÄãÀÄ
J) D G K M
©) G K D M 78. ºÁgÀ¯ÁUÀzÀ zÉÆqÀØ ¥ÀQë EzÀÄ............................
¹) K M D G J) £À«®Ä ©) ¨ÁªÀ°
r) M K G D ¹) ºÀ«ÄäAUï §qÀð r) GµÀÖç¥ÀQë

67. EzÀÄ w«ÄAUÀ®UÀ¼À G¹gÁlzÀ ¨sÁUÀ 79. ¤¸ÀUÀðzÀ CzÀÄãvÀ £ÉÃPÁgÀ...................

J) Q«gÀÄ ©) ZÀªÀÄð J) PÉÆÃV¯É ©) PÉÆý
¹) ±Áé¸ÀPÉÆñÀ r) ¨Á¬Ä ¹) V½ r) VÃdUÀ

68. ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è ªÀtðvÀAvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå 80. PÀtÂÚ£À DgÉÆÃUÀåPÉÌ EzÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÁj...................

J) 22 ©) 46 J) Ct¨É ©) ¥À¥Áà¬Ä
¹) 44 r) 48 ¹) ªÀÄÆ®AV r) ¸ÉÆ¥ÀÄà

69. AiÀÄÆPÁåjAiÉÆÃmï C®èzÀ fë 81. £Á°UɬÄAzÀ ªÁ¸À£É UÀ滸ÀĪÀ PÀ±ÉÃgÀPÀ......................

38
 J) ºÁªÀÅ ©) £Á¬Ä
¹) «ÄãÀÄ r) ºÀ°è 92. ªÀÄƼÉUÀ¼À°ègÀĪÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛzÀ°è F zsÁvÀÄ«zÉ.
82. d® DªÁ¸ÀzÀ §ºÀĪÀÄÄRå CeÉÊ«PÀ CA±À J) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ©) PÀ ©ât
J) ªÀÄgÀ¼ÀÄ ©) PÀ®Äè ¹) PÁå°ìAiÀÄA r) gÀAdPÀ
¹) «ÄãÀÄ r) ®ªÀuÁA±À
93. C«ÄèÁzÀ ZÀ®£Á gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
83. w«ÄAV®zÀ ZÀªÀÄðzÀ PɼÀVgÀĪÀ zÀ¥ÀàªÁzÀ PÉÆ©â£À J) ¯ÉÆêÀiÁAUÀ ©) PÀ±ÁAUÀ
¥ÀzÀgÀÄ ¹) «ÄxÀå¥ÁzÀ r) mÉAlPÀ¯ï
J) gÀ§âgï ©) §è§gï
¹) J¦qÀ«Äð¸ï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 94. «ÄzÀĽ£À CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¨sÁUÀ
J) qÉÊ£À¸É¥sÀ¯Á£À ©) ªÀiÁºÀªÀĹ۸ÀÌ
84. EzÀÄ w«ÄAV®UÀ¼À G¹gÁlzÀ CAUÀ ¹) C£ÀĪÀĹ۸ÀÌ r) «ÄqÀ¯ÁèA§èUÉÃl
J) Q«gÀÄ ©) ±Áé¸ÀPÉÆñÀ
¹) ¨Á¬Ä r) ZÀªÀÄð 95. £À¢ ¤Ãj£À°è §zÀÄPÀĪÀ «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ F ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß
JzÀÄj¸ÀÄvÀÛªÉ.
85. gÀPÀÛ ¨sÉâUÉ PÁgÀtªÁUÀªÀ ¥ÀgÁªÀ®A© fë J) ±ÀjÃgÀ zÀæªÀ¢AzÀ ¤ÃgÀÄ ºÉÆgÀ§gÀĪÀÅzÀÄ
J) dAvÀÄ ºÀļÀÄ ©) ºÉÆgÀV£À ¤ÃgÀÄ ±ÀjÃgÀ zÀæªÀzÀ°è ¸ÉÃjPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
©) ¥Áè¸ÉÆäÃrAiÀÄA ¹) ±ÀjÃgÀ zÀæªÀzÉƼÀPÉÌ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
¹) JAl«ÄèÁ »¸ÉÆÖðnPÁ r) ºÉÆgÀV£À ¤ÃgÀÄ M¼À¸ÉÃj ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀPÉÌ
r) PÉÆPÉ̺ÀļÀÄ §gÀĪÀÅzÀÄ

86. UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃgÀzÀ ¥ÀzÀ UÀÄwð¹

J) PÁgÀ®Ä ºÀļÀÄ ©) JgɺÀļÀÄ
¹) ¯Ár ºÀļÀÄ r) dAvÀÄ ºÀļÀÄ

87. F AiÀÄÄUÀªÀ£ÀÄß ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼À PÁ® J£ÀÄßvÁÛgÉ

J) ¥ÉÆæmÉgÉÆÃeÉƬÄPï ©) «Ä¸ÉÆeÉƬÄPï
¹) ¥ÉðAiÉÆÃeÉƬÄPï r) ¹£ÉÆÃeÉƬÄPï

88. PÉÆÃwAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀtð vÀAvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå

J) 34 ©) 64
¹) 54 r) 44

89. ¥Áèn¥À ¸ï AiÀiÁªÀ zÉñÀzÀ°è PÀ AqÀÄ §gÀĪÀ ªÉÆmÉÖ¬ÄqÀĪÀ

¸À¸ÀÛ¤
J) CAmÁPÀðnPï ©) ¨sÁgÀvÀ
¹) D¸ÉÖçðAiÀiÁ r) D¦üæPÁ

90. ²²gÀ ¤zÉæAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀ ¥ÁætÂ

J) UÀÆ¨É ©) ¨ÁªÀ°
¹) PÁUÉ r) ºÀ°è

91 GµÀÚvÁªÀiÁ¥ÀPÀzÀAvÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀĪÀ £ÀªÀÄä zÉúÀzÀ

CAUÀ
J) ZÀªÀÄð ©) PÉÊ
¹) gÀPÀÛ r) PÀtÄÚ

39
 ¥ÁætÂUÀ¼À GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
1 ¹ 26 ¹ 51 © 76 r
2 ¹ 27 ¹ 52 J 77 r
3 r 28 © 53 © 78 r
4 ¹ 29 ¹ 54 ¹ 79 r
5 © 30 © 55 ¹ 80 ©
6 J 31 J 56 © 81 r
7 J 32 J 57 ¹ 82 r
8 © 33 ¹ 58 © 83 ©
9 © 34 © 59 ¹ 84 ©
10 ¹ 35 ¹ 60 J 85 ¹
11 © 36 ¹ 61 r 86 ©
12 © 37 © 62 r 87 ©
13 © 38 J 63 © 88 ¹
14 J 39 © 64 © 89 ¹
15 r 40 J 65 J 90 ©
16 r 41 r 66 r 91 J
17 © 42 © 67 ¹ 92 ¹
18 J 43 © 68 © 93 ¹
19 ¹ 44 © 69 r 94 ©
20 J 45 J 70 © 95 ©
21 © 46 J 71 J
22 ¹ 47 ¹ 72 J
23 ¹ 48 J 73 ¹
24 © 49 J 74 ©
25 ¹ 50 J 75 r
40
 F ¦æAiÉÆAzÀÄ §AiÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ §AiÉÆêÀÄ
5. ¥Àj¸ÀgÀ UÀ¼ÁVzÀÝgÀÆ PÀÆqÀ ¥Áæt ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ¼À°è ªÉÊ«zÀåvÉ EzÉ
* £ÀªÀÄä ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 4 UÉÆüÀUÀ½AzÀ d® ªÀAiÉÆêÀÄ:-
PÀÆrzÉ.
1) ªÁAiÀÄÄUÉÆüÀ * d®gÁ²AiÀÄ°ègÀĪÀ fêÀªÉÊ«zsÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ
2) d®UÉÆüÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß MmÁÖgÉAiÀiÁV ¥ÉÃj¹
3) ²¯ÁUÉÆüÀ d®§AiÉÆêÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
4) fêÀUÉÆüÀ
* d®§AiÉÆêÀÄ PÀÆqÀ vÁ£ÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è
* fêÀUÉÆüÀªÀÅ eÉÊ«PÀ ªÀÄvÀÄÛ CeÉÊ«PÀ CA±ÀUÀ¼À «©ü£ÀßvÉAiÀiÁVzÀÄÝ. d®§AiÉÆêÀiï£À°è ¥ÁætÂ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÉÆAzÁtÂPɬÄAzÀ fêÀUÀ¼À ªÁ¸ÀPÉÌ ªÁ¸À ªÀiÁqÀĪÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CAvÀºÀ
AiÉÆÃUÀåªÁVzÉ. EzÀ£Éà £ÁªÀÅ fêÀUÀ¼À JAzÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ «¨sÁV¸ÀÀ¯ÁVzÉ.
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛªÉ
1) ¥ÀèªÀPÀ£ÀUÀ¼ÀÄ:- ¤Ãj£À ªÉÄÃ¯É vÉïÁqÀÄwÛgÀĪÀ
* fêÀUÉÆüÀ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® ¸ÀÆPÁëtÄUÀ¼ÀÄ
¨ÁjUÉ 1875gÀ°è JqÀÄAiÀiÁgïØ ¸ÀƬĸï JA§
©æl£ÀߣÀ ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛçdÕ §¼À£ÉzÀgÀÄ 2) £ÉPÁÖ£ÀUÀ¼ÀÄ:- ¤Ãj£À°è FeÁqÀÄvÁÛ
ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ EgÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* fêÀUÉÆüÀªÀ£ÀÄß F PɼÀPÀAqÀAvÉ
«¨sÁV¸À§ºÀÄzÀÄ. 3) ¨ÉAzsÁ¸ÀUÀ¼ÀÄ:- ¤Ãj£À vÀ¼À¨sÁUÀzÀ°è
§AiÉÆêÀÄ-¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ-fêÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ- vÉïÁqÀÄwÛgÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ d® §AiÉÆêÀÄ£Àß
fë ¸ÀAzÀtÂ-fë ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQ£À ¥ÀæªÉñÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
JgÀqÀÄ §AiÉÆêÀiïUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
§AiÉÆêÀiï:-
J) zsÀÄåwÃAiÀÄ ªÀ®AiÀÄ:- F ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À
* MAzÉà jÃwAiÀÄ ºÀªÁªÀiÁ£À ¥Àj¹Üw ºÉÆA¢gÀĪÀ ¨É¼ÀPÀÄ d®gÁ²UÉ vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛzÉ.
«±Á®ªÁzÀ ¨sËUÉÆýPÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ¥Àj¸ÀgÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ §AiÉÆêÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ ©) C©Ã¸ï:- F ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ
vÀ®Ä¥ÀĪÀÅ¢®è.
* §AiÉÆêÀÄUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ «¨sÁUÀ¼ÁV
«AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
1) ¨sÀÆ §AiÉÆêÀÄ 2) d® §AiÉÆêÀÄ * ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ «©ü£ÀߪÁzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆÃArzÉ.
1) ¨sÀÆ §AiÉÆêÀÄ:- ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è£À F ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRåªÁV JgÀqÀÄ
ºÀªÁªÀiÁ£ÀzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ fêÀªÉÊ«zsÀåvÉ «¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À®§ºÀÄzÀÄ.
ºÉÆA¢gÀĪÀAvÀºÀzÀÞ£É ¨sÀÆ §AiÉÆêÀÄ JAzÀÄ 1) eÉÊ«PÀ WÀlPÀ 2) CeÉÊ«PÀ WÀlPÀ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* CeÉÊ«PÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ:- EªÀÅ eÉÊ«PÀ WÀlPÀUÀ½UÉ
* ¨sÀÆ §AiÉÆêÀiï£À°è fëUÀ¼À ªÉÊ«zsÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ ºÁUÀÆ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢ªÉ
ºÀªÁªÀiÁ£ÀPÉÌ ªÀåvÁå¸ÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV F CeÉÊ«PÀ WÀlPÀUÀ¼À£ÀߪÀ®A©¹ C£ÉÃPÀ fëUÀ¼ÀÄ
PɼÀPÀAqÀAvÉ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. fë¸ÀÄvÀÛªÉ.
1) GµÀÚªÀ®AiÀÄzÀ ¤vÀå ºÀjzÀétðzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ
2) ¸ÀªÀIJÃvÉÆõÀÚªÀ®AiÀÄzÀ PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ * eÉÊ«PÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ:- EªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°ègÀĪÀ
3) ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä §AiÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ fëUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è
4) ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä §AiÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ «©ü£ÀßvÉEzÀÄÝ MAzÀÄ fëAiÀÄ, ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
5) lAqÁæ §AiÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ fëAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹ªÉ. eÉÊ«PÀ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß 3

41
 «¨sÁUÀUÀ¼ÁV ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. * DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ£ÀÄß 3 «zsÀUÀ¼ÁV
«AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
1) GvÁàzÀPÀgÀÄ:- EªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°ègÀĪÀ CeÉÊ«PÀ
WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä DºÁgÀªÀ£ÀÄß 1) ¸À¸ÀåºÁj DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ :- ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ½AzÀ
vÁªÉà vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÄîªÀ fëAiÀiÁVzÉ. EªÀÅ PÀÆrzÀ ¸ÀgÀ¥À½ EzÀÄ ¨sÀPÀëPÀ ¥ÁætÂUÀ½UÉ
J¯Áè fëUÀÆ DºÁgÀ MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. vÀ®Ä¥ÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- ¸À¸Àå
2) ¥ÀgÁªÀ®A© DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ :- ¥ÀgÁªÀ®A©
2) ¨sÀPÀëPÀgÀÄ (G¥ÀAiÉÆÃVUÀ¼ÀÄ) :- EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
GvÁàzÀPÀgÀ£ÀÄß DºÁgÀPÁÌV CªÀ®A©ü¹gÀĪÀªÀÅ.
EªÀÅUÀ½UÉ DºÁgÀ vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. EªÀÅ 3) PÉƼÉw¤ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½:- PÉƼÉvÀ
¥ÀgÁªÀ®A©UÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼ÀÄ DºÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ PÁ¨Áð¤Pï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹ F PɼÀPÀAqÀAvÉ DºÁgÀªÁV ¸Éë¸ÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
«¨sÁV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÛgÀzÀ°èzÀÞgÉ. EAvÀºÀ DºÁ ¸ÀgÀ¥À½UÉ PÉƼÉw¤
DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
1) ¥ÀæxÀªÀÄ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ :- (Primary Consumers) PÀ¸À-JgɺÀļÀÄ-ºÀQÌUÀ¼ÀÄ
GvÁàzÀPÀgÀ£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¨sÀQë¸ÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ,
EªÀÅ ¸À¸ÀåºÁj ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ DºÁgÀ eÁ®:- ¥Àj¸ÀgÀzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ fëUÉ ºÀvÁÛgÀÄ
GzÁ:- ºÀ¸ÀÄ, ªÉÆ®, fAPÉ, D£É fëUÀ¼ÀÄ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÀÄÝ C£ÉÃPÀ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½UÀ¼ÀÄ
GAmÁUÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½UÀ¼À£ÀÄß MmÁÖV
2) ¢éÃwAiÀÄ (Seconday Consumers) DºÁgÀeÁ® JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
EªÀgÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¨sÀPÀëPÀgÀ£ÀÄß wAzÀÄ §zÀÄPÀĪÀ
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀiËA¸ÀºÁjUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¦gÀ«ÄqïUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- ºÀÄ°, ¹AºÀ, agÀvÉ, PÉÆüÀ, PÀ¥Éà * ¥Àj¸ÀgÀzÀ fëUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ E£ÉÆßAzÀ£ÀÄß
CªÀ®A©¹ªÉ.
3) vÀÈwÃAiÀÄ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ (Tertiary Consumers) * PɼÀºÀAvÀ¢AzÀ ªÉÄð£À ºÀAvÀPÉÌ ¥ÁætÂUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ
¢éÃwAiÀÄ ¨sPÀ ÀëPÀgÀ£ÀÄß w£ÀÄߪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀAvÀºÀ
GzÁ:- ºÁªÀÅ, PÀ¥ÉàAiÀÄ£ÀÄß w£ÀÄßvÀÛzÉ. avÀæªÀ£Éßà ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¦gÀ«ÄqïUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ F ¥Àj¸ÀgÀzÀ
¦gÀ«ÄqïUÀ¼À°è DgÀA¨sÀz À°è GvÁàzÀPÀjzÀÞgÉ vÀÄ¢AiÀÄ°è
4) ZÀvÀÄyð ¨sÀPÀëPÀgÀÄ (Quartunary Consumers) ªÀiËA¸ÀºÁjUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
vÀÈwÃAiÀÄ ¨sPÀ ÀëPÀgÀ£ÀÄß w£ÀÄߪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
vÀÈwÃAiÀÄ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ
3) «WÀlPÀgÀÄ (Decomposers) ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¸ÀvÀÛ ¢éÃwAiÀÄ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ
£ÀAvÀgÀ CªÀÅUÀ¼À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ PÁ¨Áð¤PÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß «¨sÀf¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ DºÁgÀ ¨sÀPÀëPÀgÀÄ
¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ fëUÀ½UÉ «WÀlPÀgÀÄ GvÁàzÀ
J£ÀÄߪÀgÀÄ. PÀgÀÄ
GzÁ:- ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ²°AzsÀæUÀ¼ÀÄ,
EªÀÅUÀ¼À «WÀl£É¬ÄAzÀ ¨sÀÆ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
ZÀPÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀȶÖAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¦gÀ«ÄqïUÀ¼À£ÀÄß 3 «¨sÁUÀUÀ¼ÁV
«AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ (Food Chain) 1) ¸ÀASÁå¦gÀ«Äqï
* ¥Àj¸ÀgÀzÀ°ègÀĪÀAvÀºÀ fëUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ DºÁgÀªÀ£ÀÄß 2) fêÀgÁ² ¦gÀ«Äqï
vÀAiÀiÁj¹zÀgÉ, PÉ®ªÀÅ F fëAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹ªÉ. 3) ±ÀQÛ ¥Àj«Äqï
¥À æPÀÈwAiÀ Ä°è MAzÀÄ fë ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ fëAiÀ Ä£À Äß CªÀ®A©¹ 1) ¸ÀASÁå¦gÀ«Äqï :- ¥Àj¸ÀgÀ ¦gÀ«Äqï£À°è
fë¸ÀÄwÛzÉ. EzÉà DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ §gÀĪÀAvÀºÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀASÉåUÀ¼À jÃwAiÀÄ°è
¥Àæw¤¢ü¸ÀĪÀ ¥Àj«ÄqÀ£ÀÄß ¸ÀASÁå¦gÀ«Äqï

42
 J£ÀÄßvÁÛgÉ. EzÀgÀ°è JgÀqÀÄ «zsÀ
J) £ÉÃgÀ ¦gÀ«Äqï:- EzÀÄ GvÁàzÀPÀjAzÀ ¨sÀPÀëPÀgÀ
PÀqÉUÉ CAzÀgÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀASÉå¬ÄAzÀ PÀrªÉÄ
¸ÀASÉåUÉ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ.
©) vÀ¯ÉPɼÀUÁzÀ ¦gÀ«Äqï:- EzÀÄ ¨sÀPÀëPÀgÀ PÀqɬÄAzÀ
GvÁàzÀPÀgÀ PÀqÉUÉ CAzÀgÉ PÀrªÉĬÄAzÀ ºÉZÀÄÑ
¸ÀASÉåAiÉÄ PÀqÉUÉ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) fêÀgÁ² ¦gÀ«Äqï:- EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀÛgÀzÀ°è
PÀAqÀÄ §gÀĪÀ fëUÀ¼À MlÄÖ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ gÀa¹gÀĪÀ ¦gÀ«Äqï
3) ±ÀQÛ ¦gÀ«Äqï:- ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀÛgÀzÀ°è fëUÀ½UÉ
MzÀV¸ÀĪÀ DºÁgÀ ±ÀQÛ ¥ÀæªÀiÁt DzsÀj¹
gÀa¸À¯ÁVgÀĪÀ ¦gÀ«Äqï
fëUÀ¼À ¥Àj¸ÀgÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ
* MAmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄ ºÀqÀUÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ
* MAmÉAiÀÄ zÀ¥ÀàªÁzÀ PÉÆ©â¤AzÀ PÀÆrzÀ ¢§â
ºÉÆA¢zÀÄÝ, CzÀgÀ°ègÀĪÀ PÉƧÄâ PÀgÀUÀĪÀÅzÀjAzÀ
zÁºÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¨ÉªÀgÀ¯ÁgÀzÀÄ.
* ªÀÄgÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄ®Ä GzÀÞªÁzÀ PÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄÈzÀĪÁzÀ CUÀ®ªÁzÀ ¥ÁzÀUÀ½ªÉ.
* ¥Á¥À¸ÀPÀ½î, RdÆðgÀ, PÀÄgÀÄZÀ®Ä VqÀUÀ¼ÀÄ,
dqÉPÀ½îUÀ¼À PÁAqÀUÀ¼ÀÄ zÀ¥ÁàVzÀÄÞ, ªÀÄĽî¤AzÀ
PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ½UÉ ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ
¸ÁªÀÄxÀåð EgÀÄvÀÛzÉ.
ªÁAiÀÄÄ fêÀ£ÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ
* ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¨ÁªÀ°UÀ½UÉ UÁ½AiÀÄ°è ºÁgÀ®Ä
gÉPÉÌUÀ½ªÉ.
* ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ mÉƼÁîzÀ ªÀÄƼÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ
EAvÀºÀ ªÀÄƼÉUÀ½UÉ ªÁAiÀÄÄ«PÀ
ªÀÄƼÉUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
* UÁ½AiÀÄ£ÀÄß ¹Ã½ ZÀ°¸ÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®«zÉ.
* §®ªÁzÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀļÉî gÉPÉÌUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸Á«gÁgÀÄ ªÉÄÊ° ªÀ®¸É
ºÉÆÃUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀtÄÚ:- zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÛUÀ¼À «ÃPÀëuÉUÁV wÃPÀëtªÁzÀ
PÀtÄÚ zÀ馅 EgÀÄvÀÛzÉ.
UÀj:- ZÀ½, ªÀļÉ, ©¹°¤AzÀ gÀPÀëuÉ ºÉÆAzÀ®Ä
vÉÊ®AiÀÄPÀÛªÁzÀ UÀjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
PÁ®Ä:- ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §®ªÁV »rAiÀÄ®Ä
C£ÀÄPÀÄ®ªÁUÀĪÀ ¥ÀAZÉAiÀÄļÀî PÁ®ÄUÀ½ªÉ.
43
¨sÀÆ fêÀ£ÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ:-
* ©®UÀ¼À°è ªÁ¹¸À®Ä ºÁªÀÅ ºÀ°èUÀ½UÉ GzÀÞªÁzÀ
QjzÁzÀ zÉúÀ«gÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÀÆ PÉ®ªÀÅ fëUÀ½UÉ
PÁ®Ä EgÀĪÀÅ¢®è.
* ªÉÆ®ªÀÅ CUÀ®ªÁzÀ Q«AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÞ, F
ªÀÄÆ®PÀ zÉúÀzÀ ºÉaÑ£À GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆgÀºÁPÀÄvÀÛzÉ.
»ªÀÄ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ:-
* »ªÀÄPÀgÀr, »ªÀĸÁgÀAUÀ, »ªÀÄ£Á¬ÄUÀ¼ÀÄ
»ªÀÄ¥ÀæzÉñÀzÀ ²ÃvÀªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä zÀ¥Àà ZÀªÀÄð
& zÀlÖ PÀÆzÀ®£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
d® fêÀ£ÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ :-
* ¤Ãj£À°è ªÁ¹¸À®Ä «ÄãÀÄ & w«ÄAUÀ®UÀ½UÉ
zÉÆÃtÂAiÀiÁPÀgÁgÀzÀ zÉúÀ«zÉ.
* «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è ZÀ°¸À®Ä FdÄ gÉPÉÌUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. zÉúÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀÄgÀÄ¥ÀÄUÀ½ªÉ.
¤ÃgÀ£ÀÄß ¨Á¬Ä¬ÄAzÀ »ÃjPÉÆAqÀÄ Q«A£À
ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀºÁPÀĪÁUÀ ¤Ãj£À°ègÀĪÀ
DªÀÄèd£ÀPÀªÀ£ÀÄß »ÃjPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. DzÀÄzÀÞjªÀÄzÀ
Q«gÀÄUÀ¼ÀÄ «Ää£À G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÁVªÉ.
* PÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ, ¨ÁvÀÄPÉÆýUÀ¼ÀÄ Fd®Ä eÁ®¥ÁzÀ
ºÉÆA¢ªÉ.
* ¨ÁvÀÄPÉÆýUÀ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è DºÁgÀ »rAiÀÄ®Ä
GzÀÞ£ÉAiÀÄ PÉÆPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
* PÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ DºÁgÀªÀ£ÀÄß »rAiÀÄ®Ä £Á°UÉAiÀÄ°è
CAl£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
±ÀvÀæUÀ½AzÀ gÀPÀëuÉUÁV ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ºÉÆAzÁtÂPÉ:-
* fAPÉ ºÁUÀÆ ªÉÆ®UÀ¼ÀÄ ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ
vÀ¦à¹PÉƼÀî®Ä ªÉÃUÀªÁV NqÀÄvÀÛªÉ.
* DªÉÄUÀ¼ÀÄ UÀnÖAiÀiÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀ¥Àà PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÄÝ ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ gÀQë¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
* PÉ«Ä°AiÀÄ£ï, PÀl¯ï «ÄãÀÄ & CPÉÆÖÃ¥À¸À£À°è
DUÀĪÀ §tÚ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ gÀPÀëuÉ
¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.
* ¹ÖPï E£ï¸ÉPïÖ ªÀÄvÀÄÛ °Ã¥ï E£ï¸ÉPÀÖUÀ¼ÀÄ
PÁåªÉÆ¥Éèeï JA§ ºÉÆAzÁtÂPÉ ºÉÆA¢zÀÄÞ,
EªÀÅ vÁªÀÅ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¸À¤ßªÉñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆîĪÀ
§tÚ ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ.
* PÉ®ªÀÅ QÃlUÀ¼ÀÄ zÀÄUÀAzsÀ ªÁ¸À£É¬ÄAzÀ
gÀQë¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
* ¨ÉÆA¨ÁrgÀAiÀÄgï eÉãÀÄ £ÉÆÃtUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä
DvÀägÀPÀëuÉUÁV ±ÀvÀÄæ«£À ªÉÄÃ¯É & ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀ®Ä
30 ¸ÉA.«Äà zÀÆgÀzÀªÀgÉUÀÆ JgÀÄZÀĪÀ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀºÁPÀÄvÀÛªÉ.
zÀæªÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ:- DzsÁjvÀªÁV »ÃUÉ UÀÄwð¸À®ànÖzÁÝgÉ.
J) ¥À±ÀÄ¥Á®PÀ C¯ÉªÀiÁjUÀ¼ÀÄ
* ¥ÉAVé£ï ¥ÀQëAiÀÄ ZÀªÀÄðzÀr PÉÆ©â£À ¥ÀzÀgÀ«zÀÄÝ ©) ¨ÉÃmÉUÁjPÁ C¯ÉªÀiÁjUÀ¼ÀÄ
EzÀÄ ZÀ½AiÀÄ£ÀÄß vÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¸ÁªÀiÁxÀåð ¹) PÀȶ ªÀ®¸ÉUÁgÀgÀÄ
ºÉÆA¢zÉ. r) IÄvÀÄPÁ°PÀ ªÀ®¸ÉUÁgÀgÀÄ
9 ¸ÀªÀiÁdzÀ GUÀªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CA±À AiÀiÁªÀzÀÄ?
¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ:- J) ¸Áé®A§£É ©) MAnvÀ£À
* AiÀiÁPï & ¯ÁªÀiÁ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¹) vÀ§â°vÀ£À
ªÁ¹¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀĪÀAvÉ zÀlÖªÁzÀ r) CAvÀgÀ CªÀ®A§£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀfêÀ£À
PÀÆzÀ°£À zÉúÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
10 EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸Àj
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ : J) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁéªÀ®A©
©) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀAWÀfë
1 ¥ÁæaãÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ “UÁAiÀÄwæ” ªÀÄAvÀæzÀ°è ¥ÀæzsÁ£ÀåvÉ ¹) ªÀiÁ£ÀªÀ MAn fë
¤ÃrgÀĪÀgÀÄ r) ¹¤ªÀiÁ ªÀÄA¢gÀ
J) w¼ÀĪÀ½PÉUÉ ©) §Ä¢ÞUÉ
¹) ±ÀQÛUÉ ¹) zÉêÀjUÉ 11 DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀŪÀÅ ?
J) £ÀUÀjÃPÀgÀt DzsÀĤPÀ vÀAvÀæeÁÕ£À
2 ¥ÁætÂUÀ½UÀÆ ªÀÄ£ÀĵÀåjUÀÆ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÉÃzÀ ©) PÉÊUÁjÃPÀgÀt
J) AiÉÆÃZÀ£É ©) DºÁgÀ ¹) ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ D¯ÉÆÃZÀ£É
¹) ¤ÃgÀÄ r) ¯ÉÊAVPÀ QæAiÉÄ r) ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ fêÀ£À ±ÉÊ°

3 “ªÀ iÁ£À ªÀ£ÀÄ §Ä¢Þfë” JAzÀÄ ºÉ ýzÀ Væù£À vÀ vÀéeÁÕ¤ 12 MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è gÁdQÃAiÀĪÁV
J) ¥ÉèÃmÉÆà ©) Cj¸ÁÖl® ¸ÀAWÀnvÀgÁVgÀĪÀ d£À¸ÀªÀÄÄzÁAiÀĪÀ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ
¹) PÁ®ðªÀiÁPïìð r) ºÉgÉÆÃqÉÆÃmïì PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
J) gÁdå ©) ¸ÀªÀiÁd
4 ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¥sÀ®PÁjAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀ°è EzÀÄ ¹) ¸ÀPÁðgÀ r) LaÒPÀ ¸ÀA¸ÉÜ
CªÀ±ÀåPÀ
J) ¸ÀPÁðgÀ ©) ²PÀët 13 gÁdåªÀ £ÀÄß EvÀgÀ ¸À A¸ÉÜUÀ½AzÀ ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀĪÀ ªÀÄƯÁA±À
¹) PÀÄlÄA§ r) ¸ÀªÀiÁd AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
J) ¤¢ðµÀÖ ¨sÀÆ ¥ÀæzÉñÀ ©) ¸ÀPÁðgÀ
5 «±Àé¨sÁgÀw «±Àé«zÁå®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀgÀÄ ¹) ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀ r) d£À¸ÀASÉå
J) ¨ÉÃAzÉæ
©) gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ oÁUÉÆÃgÀ 14 gÁdåzÀ EZÉÒAiÀ Ä£À Äß ¥À æPÀn¸ÀĪÀ ªÀ ÄvÀÄÛ C£ÀĵÁÖ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ
¹) PÀĪÉA¥ÀÄ AiÀÄAvÀæ/¤AiÉÆÃV AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
r) £ÉúÀgÀÄ J) ¸ÀªÀiÁd ©) PÀÄlÄA§
¹) ¸ÀPÁðgÀ r) ±Á¯É
6 ºÀ½îAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÆåÃUÀ
J) ªÁå¥ÁgÀ ©) PÀÄA¨ÁjPÉ
15 gÀºÀ¸Àå ¨sÁµÉ ºÁUÀÆ §gÀºÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ «eÁÕ£ÀPÉÌ
¹) MPÀÌ®ÄvÀ£À r) §qÀVvÀ£À
K£É£ÀÄߪÀgÀÄ ?
7 £ÀªÀÄä ¨sÁgÀvÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV J) Qæ¥sÉÆÖîf ©) SÉÆÃgÉÆîf
J) ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À gÁµÀÖç ¹) fAiÉÆÃqɹ r) »¸ÁÖ®f
©) PÉÊUÁjPÀgÀt gÁµÀÖç
¹) £ËPÀgÀ±Á» gÁµÀÖç 16 ¨sÀƫĬÄAzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÆÃzÀAvɯÁè ªÁAiÀÄÄ«£À MvÀÛqÀ
r) vÀAvÀæeÁÕ£À gÁµÀÖç K£ÁVgÀÄvÀÛzÉ ?
J) eÁ¹ÛAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ ©) PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ
8 ¸ÀºÀgÁzÀ ©qÉÆÃ¬Ä£ï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ ¹) ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀÄvÀÛzÉ r) ºÉüÀ §gÀĪÀÅ¢®è

44
 J) 22% ©) 217%
17 ¸ÉøÉÆäîf K£À£ÀÄß ®¨sÀ幸ÀÄvÀÛzÉ ? ¹) 21.1% r) 22.2%
J) ªÀÄtÂÚ£À UÀÄtªÀ£ÀÄß
©) eÁé¯ÁªÀÄÄTAiÀÄ PÀÄjvÀAvÉ 28 ¸À°ÃªÀiï C°AiÀĪÀgÀÄ
¹) ¨sÀÆPÀA¥À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß J) ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
r) R¤dUÀ¼À §UÉUÉ. ©) ¥ÀQëUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
¹) ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
18 ¨Ágï EzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀgÀ C¼ÀvÉAiÀÄ ªÀiÁ£À r) ¸ÀÆPÀëöä fÃ"UÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À
J) ªÁvÁªÀgÀtzÀ MvÀÛqÀ ©) ±ÁR
¹) «zÀÄåvï r) ±ÀQÛ
19 £Ámï JA§ÄªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÀgÀ ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀzÀgÀ 29. EzÀ£ÀÄß PÀÄ§Ó UÀæºÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀiÁ£ÀªÁVzÉ ? J) UÀÄgÀÄ ©) §ÄzsÀ
J) ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ©) «ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¹) ±À¤ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
¹) ºÀq ÀUÀÄUÀ¼ÀÄ r) Që¥ÀtÂUÀ¼ÀÄ
30. ±ÀĵÀÌ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÀæºÀ
20 yAiÉÆîf AiÀiÁªÀ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ C¨sÀ幸ÀÄvÀÛzÉ J) ¨sÀÄzsÀ ©) UÀÄgÀÄ
J) zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ©) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÁgÀ ¹) ±ÀÄPÀæ r) ¨sÀÆ«Ä
¹) R¤dUÀ¼ÀÄ r) gÉÆÃUÀ¥ÀvÉÛ
31. GAUÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÀæºÀ
21 ºÁ°£À ¸ÁAzsÀævÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ J) ¨sÀÆ«Ä ©) ±ÀÄPÀæ
G¥ÀPÀgÀt AiÀiÁªÀÅzÀÄ? ¹) ±À¤À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) ªÀiÁ£ÉÆëÄÃlgï ©) ¯ÁåPÉÆÖëÄÃlgï
¹) ªÉÄÊPÉÆæëÄÃlgï r) ºÉÊqÉÆæëÄÃlgï 32. DPÁ±À¢AzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀ
zÀæªÀåzÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ
22 ¸ÉÆ£ÉßAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀASÉåAiÉÄAzÀÄ vÉÆÃj¹ CzÀgÀ J) UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ©) £ÀPÀëvÀæUÀ¼ÀÄ
UÀtÂvÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀªÀgÁgÀÄ? ¹) G¯ÉÌUÀ¼ÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
J) DAiÀÄð¨sÀl ©) ZÁtPÀå
¹) §æºÀäUÀÄ¥ÀÛ r) Cj¸ÁÖl¯ï 33. 76 ªÀµÀðUÀ½UÉƪÉÄä PÁt¹PÉƼÀÄîªÀ zsÀƪÀÄPÉÃvÀÄ
J) ºÁå° r) ºÉÆð
23 «±Àé ¥Àj¸ÀgÀ ¢£ÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸ÀĪÀ ¢£À ¹) ºÁ° r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
J) dįÉÊ 5 ©) DUÀ¸ïÖ 5
¹) dÆ£ï 5 r) AiÀiÁªÀÅzÀ C®è. 34. 1986 gÀ°è PÁt¹PÉÆAqÀ ºÁå° zsÀƪÀÄPÉÃvÀÄ ¥ÀÄ£ÀB
UÉÆÃZÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
24 '¸ÀAeÉAiÀÄ £ÀPÀëvÀæ' JA§ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥Àz À¢AzÀ J) 2076 ©) 2035
PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ UÀæºÀ ¹) 2062 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
J) ªÀÄAUÀ¼À ©) UÀÄgÀÄ
¹) ±ÀÄPÀæ r) ±À¤ 35. '¨sÁgÀvÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀzÀ vÉÆnÖ®Ä' JAzÀªÀgÀÄ?
J) ªÀiÁPïðmÉéöÊ£ï ©) ªÀiÁPÀð
25 §Ar¥ÀÆgÀ ªÀ£Àåfë C¨sÀAiÀiÁgÀtåªÀÅ EgÀĪÀ gÁdå ¹) PÁ¯ïðªÀiÁPÀìð r) AiÀiÁgÀÆ C®è
J) PÀ£ÁðlPÀ ©) PÉÃgÀ¼À
¹) zɺÀ° r) ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ 36. ¸ÁéªÀ®A¨sÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛUËgÀªÀzÀ ¸ÀAzÉñÀ ¸ÁjzÀªÀgÀÄ.
J) £ÉºÀgÀÄ ©) ªÀÄzÀgÀxÉgɸÁ
26 UÀæºÀUÀ¼À°è CwªÉÃUÀªÁV ¥Àj¨sÀæ«Ä¸ÀĪÀ UÀæºÀ ¹) UÁA¢üÃf r) J®ègÀÆ
J) §ÄzsÀ ©) ±À¤
¹) UÀÄgÀÄ r) ±ÀÄPÀæ 37. £ÀªÀÄä gÁ¶ÖçAiÀÄ QæÃqÉ
J) QæPÉÃmï ©) PÀ§rØ
27 UÁ½AiÀÄ°ègÀĪÀ DªÀÄèd£ÀPÀ ¥ÀæªÀiÁt. ¹) SÉÆà SÉÆà r) ºÁQ

45
 J) ±ÉÃ. 95 ©) ±ÉÃ. 98
38. Cwà ²ÃvÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ ¹) ±ÉÃ. 97.2 r) ±Éà 90
J) EUÀÆè ©) PÀZÁÑ
¹) ¥ÀPÁÌ r) AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è 48. ¸ÁPïð C¹ÜvÀéPÉÌ §AzÀ ªÀµÀð
J) 1985 ©) 1986
39. ZÀAzÀæ£À ¨sÀæªÀÄuÉAiÀÄ ªÉÃUÀ ¹) 1987 r) 1988
J) 15 km / h ©) 16.7 km / h 49. ¥Àj¸ÀgÀzÀ §UÉÎ eÁUÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸À®Ä «±Àé¥Àj¸ÀgÀ
¹) 18 km / h r) 20 km / h ¢£ÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ
J) d£ÀªÀj 5 gÀAzÀÄ ©) dÆ£ï 5 gÀAzÀÄ
40. ZÀAzÀæ£À zÀæªÀågÁ² ¹) ¸É¥ÉÖA§gï 5 gÀAzÀÄ r) r¸ÉA§gï 5 gÀAzÀÄ
50. ²PÀëPÀgÀÄ ¸ÀÆavÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ªÉÆzÀ®Ä
J) 7.35  10 22 kg ©) 8  1023 kg
J) PÉëÃvÀæ ¨sÉÃn ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
¹) 7.53  10 21 kg r) 8  1020 kg ©) ªÁ¶ðPÀªÁV MªÉÄä ¸À¨sÉ PÀgÉAiÀĨÉÃPÀÄ
¹) ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÝ¥Àr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ
r) vÁAwæPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÝ¥Àr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ
41. O3 NgÉhÆãï
J) CtÄ ©) ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ 51. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀ AvÀzÀ°è ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀ Ä£ÀªÀ£ÀÄß ¨ÉÆâü ¸ÀĪÀ
¹) zsÁvÀÄ r) CtÄ ªÀÄvÀÄÛ zsÁvÀÄ GzÉÝñÀ
42. ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£ÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ C¤® J) ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß £ÉÊd dUÀwÛUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ
J) CO2 ©) CO ©) £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ CjªÀ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀ®Ä
¹) ¸ÁªÀiÁfPÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄUÉ M¼À¥Àr¸À®Ä
¹) H 2 O r) SO2 r) zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀ®Ä

43. ¤¸ÀUÀðzÀ DAiÉÄÌAiÀÄ ¹zÁÞAvÀ ªÀÄAr¹zÀ «eÁÕ¤ 52. 1986gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ²PÀët ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ
J) ZÁ¯ïì ð qÁ«ð£À ©) ¥Á±ÀÑgï ²PÀëtªÀÅ
¹) M¥Áj£ï r) ºÁ¯ÉØãï J) ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ
©) «zÁåyðUÀ¼À°è ¥Àj¸ÀgÀ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
44. ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ°è CvÀåAvÀ ºÉƼÉAiÀÄĪÀ UÀæºÀ ¹) ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ
J) ¨sÀÆ«Ä ©) ±ÀÄPÀæ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
¹) §ÄzsÀ r) ±À¤
53. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ
45. GAUÀÄgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ UÀæºÀUÀ¼ÀÄ J) ²±ÀÄ PÉÃA¢ævÀªÁVzÉ
J) ±ÀÄPÀæ-±À¤ ©) ¨sÀÆ«Ä-±ÀÄPÀæ ©) ¨ÉÆÃzsÀ£Á DzsÁjvÀªÁVzÉ
¹) ±À¤-AiÀÄgÉãÀ¸ï r) ±À¤-¥ÉÆèÃmÉÆà ¹) C£ÀĨsÀªÀ DzsÁjvÀªÁVzÉ
r) ªÉÄð£À J®èªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ
46. CAiÉÆÃr£ï CªÉÆäAiÀĪÀiï PÉÆèÃgÉÊqï £ÀAvÀgÀ
WÀ£ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ GµÀÚ¢ AzÀ zÀæª À¹ÜwUÉ §zÀ¯ÁUÀzÉà 54. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä EgÀĪÀ GvÀÛªÀÄ
£É ÃgÀªÁV C¤® ¹ÜwUÉ §zÀ¯ÁUÀ ÄvÀÛªÉ EAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À £ÀÄß «zsÁ£À
»ÃUÉ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛÃªÉ J) avÀæ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
J) GvÀàvÀ£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ ©) £ÀÈvÀå ªÀiÁqÀÄ«PÉ
©) ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¹Üw §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ ¹) G¥À£Áå¸À ¤ÃqÀÄ«PÉ
¹) PÁ¬Ä¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ r) ¥Àj¸ÀgÀzÀ¯Éèà ¨ÉÆâü¸ÀÄ«PÉ
r) vÀA¥ÀÄ ªÀiÁrzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ
55. ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ²PÀëPÀgÀÄ vÀgÀUÀwAiÀ Ä°è
47. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ¹UÀĪÀ ¤ÃgÀÄ JµÀÄÖ ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¨ÉÆâü¸À®Ä CvÀÄåvÀÛªÀÄ «zsÁ£À
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁUÀgÀzÀ°è EzÉ J) PÀ¥ÀÄàºÀ®UÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É avÀæ ©r¹ «ªÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) «ªÀgÀªÁzÀ «ªÀgÀuÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
46
 ¹) ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß avÀæ¥ÀlzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¹) PÁgÉ£Éì
vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ r) ZÉgɪiÀ ÁPïð
r) ªÀÄPÀ̼ÀÄ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß ©wÛ CªÀÅ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀÄ
¸À¹AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ 64. «PÁ¸À ºÀAvÀzÀ ªÉÆzÀ® ªÀiÁ£ÀªÀ
J) qÀæAiÉÆæyPÀ£ï
56. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ §ºÀÄ DPÀgÀ PÀ°PÉAiÀÄ ªÀÄÄRå ©) D¹Ö¯ÉÆæy£ï
DPÀgÀ ¹) ºÉÆêÉÆøɦAiÀÄ£ïì
J) UÀtPÀAiÀÄAvÀæ ©) zÀÆgÀzÀ±Àð£À r) PÉÆæêÀiÁåUÁß£ï ªÀiÁ£ÀªÀ
¹) DªÁ¸À r) ¨Á£ÀÄ°

57. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÄRå ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ CzsÀåAiÀÄ£À 65. ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ JvÀÛgÀªÁzÀ DuÉPÀlÄÖ EzÀÄ...............
PÉëÃvÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ J) »gÁPÀÄqï ©) ¨sÁPÁæ£ÀAUÀ¯ï
J) ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ï-¨sÁµÉ ¹) ªÉÄlÆÖgÀÄ r) D®ªÀÄnÖ
©) ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ï-UÀtÂvÀ 66. C¦àPÉÆà ZÀ¼ÀĪÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð
¹) ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ï-«eÁÕ£ï J) 1970 ©) 1971
r) ¸ÀªÀiÁd «eÁÕ£ï-¥ËgÀ¤Ãw ¹) 1974 r) 1900
58. ¸ÀAzÀ¨sÉÆÃðavÀ PÀ°PÉAiÀÄÄ ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄÄ 67. ‘VÃgï CgÀtåªÀÅ’ F gÁdåzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ
J) ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ J) D¸ÁìA ©) UÀÄdgÁvï
©) C£ÉéõÀuÁvÀäPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ ¹) PÉÃgÀ¼À r) ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ
¹) ¸ÁA¸ÀÌçwPÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ
r) gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ 68. ¥ÀæPÀÈwAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß FqÉÃj¸ÀÄvÀÛzÉ «£À:
zÀÄgÁ¸ÉAiÀÄ£Àß®è JAzÀÄ ºÉýzÀªÀgÀÄ
59. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀĪÀ ªÀiË®åªÉà J) ªÀĺÁvÀäUÁA¢üf ©) §ºÀÄUÀÄt
J) £ÉÊwPÀ ªÀiË®å ¹) ªÉÄÃzsÁ ¥ÁlÌgï r) ªÉÄãÀPÁUÁA¢ü
©) ¸ËAzÀAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀiË®å
¹) zsÁ«ÄðPÀ ªÀiË®å 69. EwÛ Ãa£À ‘¥À ²ÑªÀ Ä WÀ lÖUÀ¼À ¸ÀAgÀ PÀëuÉ §UÉÎ ªÀgÀ¢ vÀAiÀ iÁåj¹
r) DyðPÀ ªÀiË®å «ªÁzÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀ ªÀåQÛ......................
J) PÀ¸ÀÆÛj gÀAUÀ£ï ©) AiÀÄÄ.Dgï.gÁªÀ
60. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß GvÀÌøµÀÖUÉƽ¸À®Ä F PɼÀV£À ¹) ¹.J£ï.Dgï.gÁªÀ r) ¸ÀÄgÉñÀ ºÉ¨ÉîPÀgïæ
AiÀiÁªÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ
J) PÀ°PÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ 70. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÀ°PÉ EzÀjAzÀ
©) ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsÀå
¹) ªÀÄÆvÀðgÀÆ¥ÀzÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ J) ¥Àj¸ÀgÀAiÀiÁ£À ©) ²PÀëPÀgÀ M®ªÀÅ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ ¹) ¥ÀoÀå r) EA¢æAiÀiUÀ½AzÀ

61. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À PÀÄjvÀÄ vÉæöʪÀiÁ¹PÀ ¥ÀwæPÉ 71. §ArÃ¥ÀÄgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£À F f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ............
J) ºÁ£ïð ©mï ©) qÉãï lÄ CvÀð J) ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ©) ªÉÄʸÀÆgÀÄ
¹) VæÃ£ï ¥sÉʯï r) EArAiÀiÁ PÁél°ð ¹) PÉÆïÁgÀ r) zÀQë£À PÀ£ÀßqÀ

62. AiÀiÁªÀ UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¤Ãj£À°è ºÁQzÁUÀ vÉîÄvÀÛzÉ 72. ºÀªÁªÀiÁ£À JAzÀgÉ........................

J) ±ÀÄPÀæ UÀæºÀ ©) ±À¤ UÀºæ À J) MªÀÄzÀÄ ªÀµÀðzÀ¯ÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
¹) ¨sÀÆ«Ä r) UÀÄgÀÄUÀº
æ À ©) ªÀļÉUÁUÀ®zÀ¯ÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
¹) ªÁ¶ðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
63. DzsÀĤPÀ vÀ½«eÁÕ£ÀzÀ ¦vÁªÀĺÀ r) MAzÀÄ ¢£ÀzÀ¯ÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
J) UÉæUÉÆÃgÉ eÉÆúÁ£É ªÉÄÃAqÀ¯ï
©) ºÀÆåUÉÆÃr¤¸É 73. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è Cwà ºÉZÀÄÑ ªÀÄ¼É ©Ã¼ÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀ

47
 J) zÀQët PÀ£ÀßqÀ ©) GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ
¹) aPÀÌ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ r) ²ªÀªÆÉ UÀÎ 83. ¸ÀAUÉÆýîgÁAiÀÄtÚ UÀ°è ²PÉëUÉ M¼ÀUÁzÀ ¢£À
J) 1831 d£ÀªÀj 26 ©) 1843 d£ÀªÀj 21
74. EzÉÆAzÀÄ EAzsÀ£À gÀ»vÀªÁºÀºÀ£À ¥Àj¸ÀgÀzÀ «ÄvÀæ ¹) 1867 d£ÀªÀj 16 r) 1834 d£ÀªÀj 06
DgÉÆÃUÀåªÀzsÀðPÀ PÀÆqÀ......................
J) GV§Ar ©) wæZÀPÀæªÁºÀ£À WÀlPÀ 84. PËn®å£ÀÄ gÀa¹zÀ PÀÈw
¹) ¨ÉʹPÀ¯ï r) ºÀqÀUÀÄ J) EArPÁ ©) ¸À¸Àå±Á¸ÀÛç
75. ¥Áæt ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è EªÀÅUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉZÀÄÑ ¹) ZÀgÀPÀ ¸ÀA»vÉ r) CxÀð±Á¸ÀÛç
J) QÃlUÀ¼ÀÄ ©) ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ
¹) ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ r) ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ
76. C¦àPÉÆà ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ ªÀÄÄRå GzÉÝñÀ 85. ¥À j ¸À g À Czs À å AiÀ Ä £À PÀ ° PÉ A iÀ Ä ¥À æ ª À Ä ÄR PÀ ° PÁ
J) ¨sÀæµÁÖZÁgÀ ¤ªÀÄÆ®£É ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ F PɼÀPÀAqÀAwzÉ
©) J¯Áè ªÀÄPÀ̽UÀÆ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²PÀët ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ J) ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀæªÁzÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) PÁqÀ£ÀÄß G½¹ ¨É¼É¹ªÀÅzÀÄ ©) ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌçwPÀ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À
r) PÀȶ GvÀà£Àß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) ªÉÊ«zsÀåvÉ, ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, £ÁåAiÀÄ, WÀ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAvÀ
77. ±Á¯ÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀé AiÉÆÃZÀ£É EAvÀºÀ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß
J) ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è GwÛÃtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) GzÉÆåÃUÀ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ r) ±À§Ý ¨sÀAqÁgÀ ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ
¹) GvÀÛªÀÄ £ÁUÀjÃPÀ ¥ÀæeÉAiÀiÁV gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ J) J & © ©) ©
r) ªÉÄð£À J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸Àj ¹) J,©&¹ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
86. “¥À j¸ÀgÀ” JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß “J£ï«gÁ£Àgï” JA§...........
78. ¹ÃªÉ Ä JuÉ Ú C¥À Æ tðªÁV zÀ º À £ À ª ÁzÁUÀ ¨sÁµÉ¬ÄAzÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀî¯ÁVzÉ
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀĪÀ C¥ÁAiÀÄPÁj C¤® J) ¥sÉæAZï ©) ¥À¶ðAiÀÄ£ï
J) PÁ§ð¤ß£À PÀt ©) ¤ÃgÁ« ¹) EAVèõï r) ¯Áån£ï
¹) PÁ§ð£À ªÉÆ£ÁPÉìöÊqï r) PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
87. ¸ÀÛjPÀÈvÀ dUÀvÀÄÛUÀ¼À ¸ÀgÀtÂUÀ¼À°è MAzÁzÀ UÀtÂvÀ dUÀvÀÄÛ
79. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ°è ¹.¹.E. C¼ÀªÀrPɬÄAzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¨sËwPÀ dUÀvÀÄÛ, ªÀÄvÉÆÛAzÀ LwºÁ¹PÀ
J) ¤RgÀªÁzÀ CAPÀ¢AzÀ GwÛÃtð ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀ ÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À £ÀÄß £ÁªÀÅ ºÉ ÆA¢®è J¯Áè Czs ÀåAiÀÄ£À UÀ¼ÀÄ
©) ¥ÀjÃPÉëUÉ vÀAiÀiÁågÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ® MAzÀÄ ªÀĺÁ£À ¸ÁªÀiÁ£Àå «±ÀézÀ°è ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À
¹) PÀAoÀ¥ÁoÀPÉÌ C£ÀÄPÀÆ® ºÉ ÆgÀ vÁVªÉ JAzÀ Ä ¥À æ ¹zÀ Þ ²PÀ ë t vÀ vÀéeÁÕ¤..................gÀ ªÀgÀÄ
r) PÀ°PÉAiÉÆA¢UÉ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À £ÀqɸÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ® vÉÆÃj¹PÉÆnÖzÁÝgÉ
J) gÀÄqÁ®á ¹ÖãÀgï ©) eÁ£ï qÀÆå¬Ä
80. NlUÁgÀ g À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û Qæ à qÁ¼À Ä UÀ ¼ À Ä vÀ ª À Ä ä wêÀ æ ¹) ²æà CgÀ«AzÉÆà r) fÃ£ï ¦AiÀiÁeÉ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸Àé®à UÀÆèPÉÆøï£ÀÄß ¸Éë¸ÀÄvÁÛgÉ
J) ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ ªÉÃUÀ ºÉaѸÀ®Ä 88. ¸ÀªÀÄUÀ æ ²PÀ ë tªÀ Å MAzÀ Ä ªÀÄUÀÄ«£À .................¨É¼ÀªÀ tÂUÉAiÉ ÄqÉ
©) ¨ÁAiÀiÁjPÉ vÀt¸À®Ä UÀÄj EnÖzÉ
¹) ±ÀQÛ ¥ÀÄ£À±ÉÑÃvÀ£ÀUÉƽ¸À®Ä J) ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÁzsÀ£É
r) ¨Á¬Ä ¹» ªÀiÁqÀ®Ä ©) ¸ÀAªÉÃzÀ£ÁvÀäPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¹) P˱À®å ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
81. ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ d£Àä ¸ÀܼÀ r) ¸ÀªÁðAVt ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
J) UÀAiÀiÁ ©) ®ÄA©tÂ
¹) ¥ÁdPÀ r) PÁ®n 89. Që¥Àt ¦vÁªÀĺÀ JAzÀÄ ¥ÀæSÁåw DzÀªÀgÀÄ
J) ¸Àgï.¹.«.gÁªÀÄ£ï
82. ¥ÀQëzsÁªÀÄ E°èzÉ ©) UÉ°°AiÉÆà UÉ°°
J) ªÉÄʸÀÆgÀÄ ©) ªÀÄAqÀUÀzÉÝ ¹) J.¦.eÉ.C§Äݯï PÀ¯ÁA
¹) ªÀÄAqÀå r) wÃxÀðºÀ½î r) ªÀi˯Á£À C§Ä¯ï PÀ¯ÁA CeÁzï

48
90. «µÀAiÀÄ ¸ÀÆa ªÀÄÄRå ¸ÀÆa ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÁA±ÀUÀ½gÀĪÀ ©) ZÀAzÀæ, ¸ÀÆAiÀÄð, ¨sÀÆ«Ä
¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ¥Àj¸ÀjÃAiÀÄ vÀÄtÄPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ¹) ¨sÀÆ«Ä, ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæ
ªÀiÁ¹PÀ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÉ..................... r) ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæ, ¨sÀÆ«Ä
J) VæÃ£ï ¥ÉÃ¥Àgï ©) VæÃ£ï §ÄPï
¹) VæÃ£ï ¥Éʯï r) VæÃ£ï ¥ÀªÀgï 99. ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ°è PÀëÄzÀæUÀæºÀUÀ¼ÀÄ F JgÀqÀÄ UÀæºÀUÀ¼À PÀPÉëUÀ¼À
ªÀÄzsÀåzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
91. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£Àª ÀÅ ²PÀëPÀjAzÀ ¨ÉÆâü¸ÀĪÀÅzÀgÀ J) £É¥ÀÆÑ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆèmÉÆÃ
§zÀ¯ÁV...................C£ÀĨsÀªÀ zÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æPÀÈvÀªÁVzÉ ©) ªÀÄAUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄ
J) ªÀÄPÀ̼À ©) ²PÀëPÀgÀ ¹) UÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆ«Ä
¹) ±Á¯ÉAiÀÄ r) ¥ÉÆõÀPÀgÀ r) ªÀÄAUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ±À¤
92. ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ UÀæºÀ 100. ºÁ¤PÁgÀPÀ CxÀªÁ ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÁgÀvÉAiÀÄÄ
J) ªÀÄAUÀ¼À ©) ±À¤ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ MAzÉÆAzÀÄ PÉÆArAiÀÄ°è ªÉÄïÉ
¹) UÀÄgÀÄUÀæºÀ r) £É¥ÀÆÑ£ï ¸ÁUÀÄwÛzÀÝAvÉ PÀæªÉÄÃt ºÉZÀÄÑvÁÛ ºÉÆÃUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ
»ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
93. £ÉgÀ¼ÀÄ GAmÁUÀ®Ä ¨É¼ÀQ£À F Pɼ ÀV£À ®PÀët J) eÉÊ«PÀ «WÀl£É ©) eÉÊ«PÀ ¸ÀAªÀzsÀð£É
PÁgÀtªÁVzÉ ¹) «WÀl£É r) ¸ÀAªÀzsÀð£É
J) ªÀQæèsÀªÀ£À ©) ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÁUÀvÀ ZÀ®£É
¹) «¨sÀd£É r) ¥Àæw¥sÀ®£À 101.eÉÊ«PÀ ¸ÀAªÀz sÀð£ÉAiÀÄ DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥ À½AiÀÄ°ègÀĪÀ
¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß
94. ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ËgÀ UÀæºÀtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀiÁvÀæ J) ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ ©) ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
UÉÆÃZÀj¸ÀĪÀ ¸ËgÀªÁvÁªÀgÀt ªÀ®AiÀÄ ¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) ¸ËgÀPÉÃAzÀæ ©) ¥Àæ¨sÁ ªÀÄAqÀ®
¹) ªÀtðªÀÄAqÀ® r) PÀgÉÆãÁ 102. ¸ÁªÀiÁfPÀ CgÀtÂåÃPÀgÀt PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀÅ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ
AiÀiÁªÀ gÁdåzÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÉ.
95. ZÀAzÀæUÀæºÀtzÀ CªÀ¢üAiÀÄÄ J) PÀ£ÁðlPÀ ©) PÉÃgÀ¼À
J) ¸ÀÆAiÀÄðUÀæºÀtQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¹) ©ºÁgÀ r) UÀÄdgÁvÀ
©) ¸ÀÆAiÀÄðUÀæºÀtQÌAvÀ
¹) ¸ÀÆAiÀÄðUÀæºÀtzÀ CªÀ¢üAiÀĵÉÖ 103. ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ G¥ÀUÀæºÀ..........
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸Àj E®è J) mÉÊmÁ£ï ©) ZÀAzÀæ
¹) LAiÉÆà r) ¹ÃgÀ¸ï
96. ZÀAzÀæUÀæºÀtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è PÁt¸ÀĪÀ PÉA¥ÀÄ §tÚPÉÌ
PÁgÀt 104. vÀÄPÀÄÌ GAmÁUÀ®Ä PÀ©âtzÀ ¥ÀzÁxÀðªÀ£ÀÄß
J) ZÀAzÀæ£À ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è£À zsÀƼÀÄ J) ±ÀĵÀÌ UÁ½UÉ vÉgÉzÀÄ EqÀ¨ÉÃPÀÄ
©) ¨sÀÆ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è£À zsÀƼÀÄ ©) vÉêÁA±ÀªÀżÀî UÁ½UÉ vÉgÉzÀÄ EqÀ¨ÉÃPÀÄ
¹) DPÁgÀzÀ°è£À zsÀƼÀÄ ¹) ¤Ãj£ÉƼÀUÉ ªÀÄļÀÄV¸À¨ÉÃPÀÄ
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è r) ¨É¼ÀQUÉ MqÀبÉÃPÀÄ

97. ¸ÀÆAiÀÄðUÀæºÀtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¨sÀÆ«Ä, ¸ÀÆAiÀÄð, 105. NgÉhÆãï EgÀĪÀ ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ ¥ÀzÀgÀ ¨sÁUÀ
ZÀAzÀægÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ eÉÆÃqÀuÁ PÀæªÀÄ J) ºÀªÁUÉÆî ©) CAiÀiÁ£ÀÄUÉÆüÀ
J) ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæ, ¨sÀÆ«Ä ¹) §»gÀUÉÆî r) ¸ÀÛgÀUÉÆî
©) ZÀAzÀæ, ¸ÀÆAiÀÄð, ¨sÀÆ«Ä
¹) ¨sÀÆ«Ä, ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀæ
r) ¸ÀÆAiÀÄð, ¨sÀÆ«Ä, ZÀAzÀæ 106.¸ÉÆøÀĪÀ PÁUÀzÀzÀ ªÉÄÃ¯É G½AiÀÄĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ«UÉ.....
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
98. ZÀAzÀæUÀæºÀtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¨sÀÆ«Ä, ¸ÀÆAiÀÄð, ZÀAzÀægÀ J) C¸ÀªÀ£À ©) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄ
¸ÀjAiÀiÁzÀ eÉÆÃqÀuÁ PÀæªÀÄ ¹) vÀådåªÀ¸ÀÄÛ r) ±ÉµÀªÀ¸ÀÄÛ
J) ¸ÀÆAiÀÄð, ¨sÀÆ«Ä, ¸ÀÆAiÀÄð
107.¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄðgÀĪÀ UÁ½ MvÀÛqÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß

49
 ªÉÆzÀ®Ä ¤zsÀðj¹zÀ «eÁÕ¤ AiÀiÁgÀÄ ? À ©) EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï
J) mÁj¸ÉìÃ°è ©) ¥sÁågÀqÉ ¹) ¸À®àgï DPÉìöÊqï
¹) £ÀÆål£ï r) L£À¹Öãï r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï DPÉìöÊqï

108.‘dÆ£ï 21’ F ¢£ÁZÀgÀuÉ 115. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀÄgÀUÀ¼À°è ªÉÊzÀåQÃAiÀĪÁV CvÀåAvÀ

J) «±Àé d®¢£À ©) «±Àé AiÉÆÃUÀ¢£À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀÄzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
¹) «±Àé ¨sÀÆ¢£À r) «±Àé ¥Àj¸ÀgÀ ¢£À J) ¤°Vj ªÀÄgÀ ©) ªÀiÁ«£À ªÀÄgÀ
¹) ¨Éë£À ªÀÄgÀ r) D®zÀ ªÀÄgÀ

109. JvÀÛgÀzÀ PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÁ¸ÀÄÛ²®àUÀ¼À §½ zÉÆqÀØ 116. E°èAiÀĪÀgÉUÉ AiÀiÁªÀ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ ¤ªÀiÁðt CvÀåAvÀ
¯ÉÆúÀzÀ ¸ÀgÀ¼À£ÀÄß PÀlÖqÀQÌAvÀ JvÀÛgÀzÀ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÁÜ£À ¥À®èlUÉƽ¹zÉ ?
vÀ£ÀPÀ §gÀĪÀAvÉ £ÉqÀ®Ä PÁgÀt J) aãÁzÀ°è ¤«Äð¸À¯ÁzÀ qÁåA
J) ªÀļɬÄAzÀ gÀQë¸À®Ä ©) ZËPÁ£ÀAUÀ¯ï qÁåA
©) «zÀÄåvÀ CªÀWÀqÀ¢AzÀ gÀQë¸À®Ä ¹) D¸ÀÖ£À ºÉÊqÁåªÀÄ Ff¥ÀÖ
¹) «ÄAZÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄqÀÄV¤AzÀ gÀQë¸À®Ä r) £ÉÊfjAiÀiÁ ¥sÁ¯ïì
r) «ÄAZÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹r°¤ªÀÄzÀ gÀQë¸À®Ä
117) »ªÀÄ£À¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »ªÀĪÀÄÄPÀÄlUÀ¼À°è §A¢üvÀªÁV
110..²PÀëPÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÉêÁ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¢£À¤vÀå vÀgÀUÀw ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¤Ãj£À ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ JµÀÄÖ ?
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV¸À®Ä ¤ªÀð»¸ÀĪÀ J) 50% ©) 40%
zÁR¯É ¹) 70% r) 80%
J) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É
©) ¢£ÀZÀj 118) ¸À A¸À ÌøwPÀ ªÀ iÁ°£À åzÉ ÆA¢UÉ ¤ªÀÄä £ÉgÉ AiÀ ÄgÀÄ
¹) aAvÀ£Á²Ã® d£Àð¯ï zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀzÀ zsÀé¤AiÀÄ£ÀÄß UÀjµÀ× ªÀÄlÖPÉÌ wgÀÄV¸ÀĪÀ
r) ªÀgÀ¢ ªÀÄÆ®PÀ AiÀiÁªÀ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtªÁVzÁÝgÉ.
J) ªÁAiÀÄĪÀiÁ°£Àå ©) ±À§Ý ªÀiÁ°£Àå
¹) d® ªÀiÁ°£Àå r) «QgÀt ªÀiÁ°£Àå
111 ¨sÁgÀvÀzÀ AiÀiÁªÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À MAzÀÄ
¸ÀgÉÆêÀgÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°èzÉ 119) UÀȺÀ§¼ÀPÉAiÀÄ PÉƼÀZÉ ¤Ãj£À°è AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ZÀgÀArUÉ
J) PÁfgÀAUÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£À «¸Àfð¸À¨ÁgÀzÀÄ
©) ªÀÄzsÀÄ¥ÀÄgÀ £ÁåµÀ£À® ¥ÁPÀð J) PÉƼÉvÀ DºÁgÀ ©) ¥Áè¹ÖPï ¥ÀzÁxÀð
¹) gÀAUÀ£ÀwlÄÖ ¥ÀQëzsÁªÀÄ ¹) JuÉÚAiÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ©â£À ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
r) QëÃgÀ ªÀ£ÀåzsÁªÀÄ r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ

112. gÀÄqÀ AiÀiÁqÀð Q¦èAUÀ£À PÁr£À PÀxÉUÀ¼À°è ¸ÀܼÀ AiÀiÁªÀ ÅzÀÄ 120) PɼÀV£À eÉÊ«PÀ ²y°AiÀÄ ¥ÀzÁxÀðªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹j
J) PÉ£ÀqÁ ©) ªÀÄzÀĪÀįÉÊ J) ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ ©) ¹Ã¸À
¹) ®UÁAqÁ r) £ÉÊfjAiÀiÁ ¹) ¥Áè¹ÖPï r) PÉƼÉvÀ DºÁgÀzÀ
¥ÀzÁxÀð
113 AiÀiÁªÀ zÉñÀ 1984 jAzÀ £ÀÆèQAiÀÄgÀ ªÀÄÄPÀÛ ªÀ®AiÀĪÀ£ÀÄß 121) PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è eÉÊ«PÀ ²y®ªÀ®èzÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
ºÉÆA¢zÉ J) ¸À®àgï qÉÊ DPÉìöÊqï ©) ¸À¸ÀåªÀÄÆ®zÀ vÁådå
J) ¨sÁgÀvÀ ©) ¥ÁQ¸ÁÛ£À ¹) ¥ÁætªÀÄÆ®zÀ vÁådå r) ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ
¹) CªÉÄÃjPÁ r) £ÀÆåf¯ÉAqÀ
122) ªÀ ®ØðªÉÊqï ¥s ÀAqÀ ¥Ágï £ÉÃZÀ gÀ vÀ£Àß ±ÀĨsÀ aºÉßAiÀÄ£ÁßV
114 ZÀ ½UÁ®zÀ° è ªÀÄ ®UÀÄ ªÀ PÉ Æ ÃuÉA iÀÄ °è Ej¹zÀ AiÀiÁªÀ ¥ÁætÂAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÉ ?
Hj AiÀ Ä ÄªÀ E¢ Ý°£À ¸É Æ Ö Ã ª À U À ¼ À Ä DUÁUÀ J) £À«®Ä ©) ºÀÄ°
PÉÆÃuÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß PÉÆ®ÄèvÀÛªÉ ºÉÃUÉ ¹) ¹AºÀ r) ¥ÁAqÁ
J) EAUÁ®zÀ ªÉÆ£ÁPÉìöÊqÀ

50
123) AiÀiÁªÀ ¨É¼É¬ÄAzÀ ºÀ¹gÀÄ PÁæAw ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ? J) CO2 ©) NO2
J) CQÌ ©) UÉÆâü ¹) SO2 r) PBO
¹) ªÉÄPÉÌeÉÆüÀ r) gÁV
132) UÁ½ ¤ÃgÀÄ ªÀÄtÄÚ F ªÀiÁ°£ÀåUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀjAzÀ
124) ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀiÁªÁUÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ? ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ ºÉaÑ£À gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ ?
J) 1925 ©) 1940 J) ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁ°£Àå ©) d®ªÀiÁ°£Àå
¹) 1966 r) 1965 ¹) £É® ªÀiÁ°£Àå r) «QgÀt ªÀiÁ°£Àå

125) ¥Àj¸ÀgÀ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀĪÀ ¥ÀĸÀÛPÀ EzÁVzÉ 133) ¥ÉmÉÆæïï zÀºÀ£À¢AzÀ ºÉÆgÀ§gÀĪÀ ¯ÉÆúÀ EzÁVzÉ
J) ¸ÉʯÉAmï ¹àçAUï J) PÁ§ð£À ©) ¯Éqï
©) ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ ¹) ºÉÊqÉÆæÃd£ï r) ¹Ã¸À
¹) ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀiÁ°£Àå
r) ¢ lÆæxï 134) ¸ÉÖçAeï ®ªï N¶Ã£ï AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ?
J) ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß
126) vÁ¬ÄAiÀ Ä JzÉ ºÁ°£À°è PÁt¹PÉÆArgÀĪÀ gÀ ¸ÁAiÀ ĤPÀ ©) PÉA¥ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß
ªÀ¸ÀÄÛ ¹) £ÀÆåQèAiÀÄgÀ ¸ÉÆàÃl¢AzÀ G½PÀ ¤fÃðªÀ ¸ÁUÀgÀ
J) ¯Éqï DPÉìöÊqï ©) ¸À®àgÀ DPÉìöÊqï r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
¹) r.r.n r) PÁ§ð£À ªÉÆ£ÁPÉìöÊqï
135) ¨ÉøÁAiÀÄzÀ°è ªÁå¥ÀPÀ r. r. n AiÀÄ §¼ÀPÉ ¥ÀQëUÀ½UÉ
127) WÀ£ÀvÁådå (¸Á°qï ªÉøïÖ) JAzÀgÉãÀÄ? J£À£ÀÄß GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ?
J) ¸À¸Àå ªÀÄÆ®¢AzÀ §AzÀ vÁådå J) ¨ÉÃUÀ ªÉÆmÉÖAiÀÄ£ÀÄß EqÀÄvÀÛzÉ
©) ¥Áæt ªÀÄÆ®¢AzÀ §AzÀ vÁådå ©) ªÉÆmÉÖAiÀÄ UÁvÀæ zÉÆqÀØzÀÄ
¹) UÀÄdjUÉ ºÁQzÀ G¥ÀPÀgÀt & ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ¹) ªÉÆmÉÖAiÀÄ ¥ÀzÀgÀÄ vɼÀĪÁVzÉ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ r) ªÉÆmÉÖAiÀÄ ¥ÀzÀgÀÄ zÀ¥ÀàªÁVzÉ

128) PÉÆæëÄAiÀÄA §¼À¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ M¼ÉîAiÀÄ 136) ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ ¸ÀºÀ¤ÃAiÀÄ «ÄwAiÀÄ£ÀÄß
C¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ®è JPÉ? zÁnzÀgÉ K£ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ?
J) zÀĨsÁjAiÀiÁVªÉ J) ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É GµÀÚvÉ ºÉZÁÑUÀĪÀzÀÄ
©) ºÉZÀÄÑ ºÉƼÀ¥À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ ©) ¸ÀgÁ¸Àj GµÀÚvÉ ºÉZÁÑUÀĪÀzÀÄ
¹) PÁå£ÀìgÀ vÀgÀĪÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ ¹) »ªÀÄ PÀgÀUÀĪÀzÀÄ
r) ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ PÁgÀtªÁVªÉ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ

129) F PÉ ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À °è AiÀ iÁªÀÅzÀÄ ªÀÄƼÀAiÀ Ä°è ¸É ÃjPÉÆAqÀÄ 137) ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ AiÀiÁªÀ ¨sÁUÀ eÉÊ«PÀ «QgÀtPÉÌ
©½gÀPÀÛ PÀtUÀ¼À GvÀàwÛAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ CvÀåAvÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV vÀÄvÁÛUÀÄvÀÛzÉ
J) PÁ§ð£À 12 ©) ¥ÉÆèmÉƤAiÀÄA-239 J) ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ ©) ºÀÈzÀAiÀÄ
¹) AiÀÄÄgɤAiÀÄA-235 r) CªÀÄgɹAiÀÄA ¹) ªÀÄÆ¼É r) gÀPÀÛ

130) ªÀiÁ°£Àå ¤AiÀÄAvÀæt §gÀĪÀÅzÀQÌAvÀ ªÀÄÄAZÉ 138) AiÀiÁªÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÁvÁªÀgÀtzÀ ªÀiÁ°£Àå ¥ÀjÃPÁë
AiÀÄÄgÉÆæ£À AiÀiÁªÀ £À¢ ZÀgÀArAiÀiÁVvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£ÀªÀ£ÁßV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
J) gÉÊ£ï ©) xÉêÀÄì J) ²Ã°AzsÀæ ©) ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ
¹) £ÀªÀÄðzÁ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ ¹) ¯ÉÊQ£Àì r) ºÁªÀ¸É ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ

131) ºÀ ¹gÀ Ä ªÀÄ £É ¥À juÁªÀ ÄPÉ Ì C£É ÃPÀ C¤®UÀ¼ ÀÄ 139) gÉÊvÀ «ÄvÀæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀ
PÁgÀtªÁVªÉ CzÀgÀ°è CvÀåAvÀ ºÉaÑ£À PÁtÂPÉ ¤ÃqÀĪÀ J) dAvÀÄ ºÀļÀUÀ¼ÀÄ ©) ¯Ár ºÀļÀUÀ¼ÀÄ
C¤® ¹) JgÉ ºÀļÀUÀ¼ÀÄ r) PÉÆPÀÌgÉ ºÀļÀ

51
140) AiÀiÁªÀ zÉñÀ 2010 gÀ ªÀgÉUÉ ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV 147) PɼÀV£Àª ÀÅUÀ¼À°è£À AiÀiÁªÀ C¤®ªÀÅ ºÀ¹gÀĪÀÄ£É
£ÀÆQèAiÀÄgï ±ÀQÛ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄZÀÑ®Ä ¤zsÁðgÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁV®è?
ªÀiÁrzÉ? J) CO2 ©) CO
J) d¥Á£À ©) ¹éqÀ£ï ¹) N2O r) CH4
¹) ¨sÁgÀvÀ r) CªÉÄjPÁ
148) NeÉÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀÄ QëÃt¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀ C¤®UÀ¼ÀÄ
J) £ÉÊlæ¸À CPÉìöÊqÀ ©) PÁ§ð£À ªÉÆ£ÁPÉìöÊqï
¹) ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ÀUÀ¼ÀÄ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ

141) £ÀÆåQèAiÀÄgÀ «ÄÃlgï JAzÀgÉãÀÄ? 149) ªÀÄÄAzÀªÀgÉzÀ zÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÁvÁªÀgÀtPÉÌ ©qÀÄwÛgÀĪÀ

J) «zÀ ¼ À £ À z À ° è GAmÁUÀ Ä ªÀ £À Æ ål£À U À ¼ À £ À Ä ß CO2 ¥ÀæªÀiÁt EzÁVzÉ
C¼ÉAiÀÄĪÀzÀÄ J) 25% ©) 50%
©) «zÀ ¼ À £ À z À ° è GAmÁUÀ Ä ªÀ GµÀ Ú v É A iÀ Ä £À Ä ß ¹) 75% r) 100%
C¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
¹) ¨sÉÊfPÀ «¸ÉÆàÃlzÀ £ÀAvÀgÀ vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è DUÀĪÀ 150) eÁUÀwPÀ vÁ¥ÀzÀ JjPɬÄAzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÉ
DUÀzÀ PÀĹvÀ ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è DzÀ ºÉZÀѼÀ
r) «zÀ¼À£ÀzÀ°è£À ±ÀQÛ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀzÀÄ J) 10 m jAzÀ 25 m

142) KPÀ¯ÁfPÀ¯ï «dqÀª Àiï (¥Àj¸ÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£É) ©) 10 cm jAzÀ 25cm

JAzÀgÉãÀÄ? ¹) 100cm jAzÀ 250cm
J) ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ MqÉAiÀÄ r) 100cm jAzÀ 250cm
©) ªÀiÁ£ÀªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÉêÀPÀ
¹) ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀ 151)PÁ§ð£À ªÀiÁ£ÀPÉìöÊqÉUÉ ¸ÀA§¢¹zÀAvÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
r) ªÀiÁ£ÀªÀ¤AzÀ¯Éà ¥Àj¸ÀgÀ ºÉ½PÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹j
143) ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ J) DªÀÄè ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÉ
ªÀåQÛUÀ¼À£ÁßV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ «¨sÁUÀ ©) PÁå£ÀìgÀ gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ
J) JPÀ¯ÉÆÃf ©) C¥ÀPÁ®f ¹) ªÁºÀ£ÀUÀ¼À EAf£ÀUÀ¼À zÀºÀ£À QæÃAiÉĬÄAzÀ
¹) ¥É°AiÀÄÄmÁ¯ÉÆÃf r) ¥sÁ¹®¸À C¦AiÀÄ£ï GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
r) ªÉÄð£ÀªÀÅ J®èªÀÅ
144) ¤Ãj£À°è ¥sÁ¸ÉàÃl ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
»ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ 152) ¸À¸ÀåUÀ½UÀÆ fêÀ«zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ
J) ¸É¯ÉÊ£ÉUÀ£ï ©) AiÀÄÄmÉÆææPɱÀ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåQÛAiÀiÁgÀÄ?
¹) §AiÉÆêÉÄì¤ß ¦PÉÆñÀ¸ï J) ¹.«. gÁªÀÄ£À
r) UÉÆèç¯ï ªÁ«ÄðAUï ©) dUÀ¢Ã±À ZÀAzÀæ ¨ÉÆøÀ
¹) gÁªÀiÁ£ÀÄ f£ï
r) C§Äݯï PÀ¯ÁA
145) ©.N.r ºÉZÁÑzÁUÀ EzÀÄ EzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
J) ¤ÃgÀÄ ±ÀÄzÀݪÁVzÉ 153) ªÀÄgÀ¨sÀÆ«ÄUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä
©) ¤Ãj£À°è ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼À E®è CvÀÄåvÀªÀĪÁzÀ PÀæªÀÄAiÀiÁªÀÅzÀÄ?
¹) ¤Ãj£À°è ¸ÀÆPÁëöätÄ fëUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉZÀÄÑ J) PÁ®Ä ªÉUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉAiÀÄĪÀzÀÄ
r) ¤Ãj£À°è ¸ÀÆPÀëöätÄ fëUÀ¼À ¸ÀASÉå PÀrªÉÄ ©) PÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ
¹) PÀÈvÀPÀ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgɸÀĪÀÅzÀÄ
146) 1960 jAzÀ FZÉUÉ PÁ§ð£À qÉÊ DPÉìöÊqÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è r) d¯ÁµÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀÄ
DzÀ KjPÉ
J) 25% ©) 20% 154) ºÉÊqÉÆæÃ¥sÉÊmï JA§ÄzÀÄ
¹) 14% r) 30% J) ¤ÃgÀÄ ¥ÁætÂ

52
 ©) ¤Ãj£À°è ¨É¼ÉAiÀÄÄ ¸À¸Àå 163) ¨sÁgÀzÀ°è AiÀiÁªÀ JgÀqÀÄ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ ªÀµÀðPÉÌ 1080
¹) ¸À¸ÀåUÀ½UÉ §ÄgÀªÀ MAzÀÄ gÉÆÃUÀ ¸É.«ÄÃ.VAvÀ ºÉaÑUÉ ªÀļÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
r) ¨ÉÃgÀÄ gÀ»vÀ ¸À¸Àå J) agÁ¥ÀÄAf ªÀÄvÀÄÛ UÉÆïï WÁmï
©) agÁ¥ÀÄAf ªÀÄvÀÄÛ ªÀi˹£ï gÁªÀiï
155) ªÁvÁªÀgÀtzÀ°ègÀĪÀ eÉÊ«PÀ ªÀÄvÀÄÛ CeÉÊ«PÀ ¹) DUÀÄA¨É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆ¥Á
WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ? r) DUÀÄA¨É ªÀÄvÀÄÛ PɪÀÄätÄÚUÀÄAr
J) fêÀ ªÀÄAqÀ® ©) ¥Àj¸ÀgÀ
¹) fêÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ r) §AiÉÆêÀiï 164) «±Àé ¥Àj¸ÀgÀ ¢£À AiÀiÁªÁUÀ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ
J) ªÉÄÃ-31 ©) dįÉÊ-4
156) ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÀiÁªÀ IÄvÀÄ«£À°è zsÀé¤ ªÉÃUÀ ¹) dÆ£ï-5 r) dÆ£ï-4
ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
J) ZÀ½UÁ® ©) ªÀļÉUÁ® 165) «±Àé d® ¢£À AiÀiÁªÁUÀ
¹) ¨ÉùUÉ PÁ® r) J¯Áè IÄvÀÄ«£À°è J) £ÀªÉíA§gï-14 ©) ªÀiÁZÀð-22
¹) ªÀiÁZÀð-21 r) r¸ÉA§gï-20
157) J¯ï ¤£ÉÆà PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
J) ªÀiÁ£ÀÆì£ïUÀ¼ÀÄ ©) eÁé¯ÁªÀÄÄTUÀ¼ÀÄ 166) ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÉÆzÀ® gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
¹) ¨sÀÆPÀA¥ÀUÀ¼ÀÄ r) ¸ÀÄ£Á«ÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ.
158) ¨sÀƪÁvÁªÀgÀtPÉÌ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ C¤®ªÀ£ÀÄß J) ªÀÄ£ÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
PÉÆqÀÄvÀÛªÉ. ©) ºÀ¼À¢AiÀÄ PÀ°£À gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
J) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ©) d®d£ÀPÀ ¹) gÉ£ÀgÉhÆÃj gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
¹) DªÀÄèd£ÀPÀ r) EAUÁ®zÀ qÉÊDPÉìöÊqÀ r) AiÉÆùªÉÄʯï gÁ¶ÖÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À

159) MAmÉAiÀÄ qÀħâzÀ°è K¤gÀÄvÀÛzÉ.

J) ¤ÃgÀÄ EgÀĪÀÅ¢®è
©) PÉƧÄâ EgÀÄvÀÛzÉ.
¹) 2 °Ãlgï ¤ÃgÀÄvÀÛzÉ
r) 4 °Ãlgï ¤ÃjgÀÄvÀÛzÉ

160) ¨sÁgÀzÀ°è ºÀ¹gÀÄ PÁæAwUÉ PÁgÀtªÁzÀ ¥Àæ¹zÀÞ

¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåQÛ AiÀiÁgÀÄ?
J) £ÁªÀÄð£À ¨ÉÆïÁðUï
©) ¸À°ÃªÀiï C°
¹) JA.J¸ï ¸Áé«Ä£ÁxÀ£ï
r) JA.J¸ï. ªÉÊzÀå£ÁxÀ£ï

161) PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ AiÀiÁªÀ ¨É¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ºÉZÀÄÑ

AiÉÆÃUÀåªÁVzÉ.
J) ¨sÀvÀÛ ©) ºÀwÛ
¹) UÉÆâü r) D®ÆUÀqÉØ

162) PɼÀUÉ PÉÆnÖgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀÄtÂÚ£À

C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¨sÁzÀPÀ GAlÄ ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è.
J) ªÁAiÀÄÄUÀÄt
©) ¨sÀƸÀégÀÆ¥À
¹) ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
r) CAvÀdð®zÀ UÀÄtªÀÄlÖ

53
 ¥Àj¸ÀgÀ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ

1 © 26 ¹ 51 J 76 ¹ 101 © 126 ¹ 151 ¹

2 J 27 ¹ 52 J 77 r 102 © 127 ¹ 152 ©
3 © 28 © 53 r 78 ¹ 103 J 128 ¹ 153 ©
4 ¹ 29 J 54 r 79 r 104 © 129 © 154 ©
5 © 30 r 55 r 80 ¹ 105 r 130 J 155 ©
6 ¹ 31 ¹ 56 ¹ 81 r 106 r 131 J 156 ©
7 J 32 ¹ 57 ¹ 82 © 107 J 132 © 157 J
8 J 33 J 58 r 83 J 108 © 133 r 158 ¹
9 r 34 ¹ 59 © 84 r 109 r 134 ¹ 159 ©
10 © 35 ¹ 60 r 85 ¹ 110 ¹ 135 ¹ 160 ¹
11 J 36 ¹ 61 J 86 J 111 © 136 r 161 ©
12 © 37 r 62 © 87 © 112 J 137 ¹ 162 r
13 ¹ 38 J 63 J 88 r 113 r 138 ¹ 163 ©
14 ¹ 39 © 64 © 89 ¹ 114 J 139 ¹ 164 ¹
15 J 40 J 65 © 90 ¹ 115 ¹ 140 © 165 ¹
16 © 41 r 66 ¹ 91 J 116 ¹ 141 ¹ 166 ©
17 ¹ 42 J 67 © 92 ¹ 117 ¹ 142 ¹
18 J 43 J 68 J 93 © 118 © 143 ©
19 ¹ 44 © 69 r 94 r 119 ¹ 144 ©
20 J 45 ¹ 70 J 95 J 120 r 145 ¹
21 © 46 J 71 © 96 © 121 r 146 ¹
22 ¹ 47 ¹ 72 r 97 J 122 r 147 r
23 ¹ 48 J 73 r 98 ¹ 123 © 148 r
24 ¹ 49 © 74 ¹ 99 © 124 ¹ 149 ¹
25 J 50 ¹ 75 J 100 © 125 J 150 ©

54
 6. £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
* ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è zÉÆgÀPÀĪÀ £ÀªÀÄUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀĪÀ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
* £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀè
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀîzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ 2 UÀA¥ÀÄUÀ¼ÁV
ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ.
* vÀéjvÀ £ÉʸÀVðPÀ ZÀPÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ
£ÀUÉƼÀÄîªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀè
¸À¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
* vÀ éjvÀ £ÉʸÀVðPÀ ZÀPÀæUÀ¼À ªÀ ÄÆ®PÀ ¥À Ä£À gÀÄfÓêÀ £ÀUÉƼÀî zÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀîzÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
GzÁ: ¥sÁ¹¯ï EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ & R¤dUÀ¼ÀÄ
* £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß «ªÉÃZÀ£É¬ÄAzÀ
§¼À¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÀAgÀPÀëuÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* PÁqÀÄUÀ¼À £Á±ÀªÀ£ÀÄß CgÀtå £Á±ÀªÉ£ÀÄßvÁÛgÉ.
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°zÀÄÝ ªÀÄÆ® CgÀtå ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉêÀ®
±Éà 20% gÀµÀÄÖ ªÀiÁvÀæ EAzÀÄ AiÀÄxÁ¹ÜwAiÀÄ°è
ºÁ¤UÉƼÀUÁUÀzÉ G½¢zÉ JAzÀÄ CAzÁf¸À ¯ÁVzÉ.
* £À²¹zÀ PÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀB ¨É¼É¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀPÉÌ ¥ÀÄ£ÀgÀ
ªÀ¤ÃPÀgÀt JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
* CgÀtå £Á±À¢AzÀ ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄPÀgÀt GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* PÀȶUÉƼÀ¥Àr¹zÀ J¯Áè ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ & ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è
¸ÁQzÀ J¯Áè ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ªÀ£ÀåfëUÀ¼ÉAzÀÄ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
* ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀzÀ CªÀå¹ÜvÀ §¼ÀPɬÄAzÀ CxÀªÁ
ªÁAiÀÄÄUÀÄtzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½AzÀ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ £É®ªÀÅ
ªÀÄgÀƨsÀÆ«ÄAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀĪÀ «zsÁ£ÀªÉÃ
ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄÃPÀgÀt ªÁVzÉ.
* PÀȶ ªÀ¤PÀgÀtªÀÅ DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ¼À eÉÆvÉUÉ ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸ÀĪÀ MAzÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÁVzÉ.
* ¥ÀæwªÀµÀð ªÀiÁZÀð 22 gÀAzÀÄ «±ÀézÁzÀåAvÀ d®¢£À
JAzÀÄ DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
* ¥Àæw ªÀµÀð ªÀiÁZÀð 21 gÀAzÀÄ «±ÀézÁzÀåAvÀ «±Àé
CgÀt墣À DZÀj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
* ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ & ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸ÀASÉå Cw PÀrªÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ
CªÀÅ ²ÃWÀæzÀ¯Éèà £À²¹ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ EgÀĪÀ
¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ½UÉ C½«£ÀAa£À°ègÀĪÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄßvÁÛgÉ.
C½zÀÄ ºÉÆzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ:-
PÉ ® ªÀ Å fë ¥À æ ¨ s É Ã zÀ U À ¼ À Ä ¨s À Æ «Ä¬ÄAzÀ
¸À A¥ÀÆtðªÁV C½zÀ Ä ºÉÆVªÉ CAvÀºÀ fë ¥Àæ ¨sÉ ÃzÀUÀ¼À £ÀÄß
C½zÀÄ ºÉÆzÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
55
GzÁ:- JuÉÚAiÀÄ ªÀĺÁUÀd, qÉÊ£ÉÆøÁgï, UÀįÁ©
vÀ¯ÉAiÀÄ ¨ÁvÀÄPÉƽ
J) ¸Àé£É¯É fë ¸ÀAgÀPÀëuÉ:- ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
CªÀÅUÀ¼À ¸Áé¨sÁ«PÀ DªÁ¸ÀUÀ¼À°è CxÀªÁ gÀQëvÀ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ.
«Ä¸À°lÖ ¨sÀÆ«Ä CxÀªÁ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀQëvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
©) C£Àå £É¯É fë ¸ÀAgÀPÀëuÉ :- ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¸Áé¨sÁ«PÀ DªÁ¸ÀUÀ¼À ºÉÆgÀUÉ
¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß EzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸À¸ÉÆåÃzÁ£À,
ªÀÄÈUÁ®AiÀÄ, fÃ£ï ¨ÁåAPï, ©Ãd ¨ÁåAPï
¥ÀgÁUÀgÉÃtÄ ¨ÁåAPï ªÉÆzÀ¯ÁzÀĪÀÅUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ.
ªÀ£ÀåfëUÀ¼À ¸ÀAgÀ PÀëuÉ AiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆArgÀĪÀ ¸ÀAWÀ l£ÉUÀ¼ÀÄ
1) L.©.qÀ§Æè.J¯ï:- EArAiÀÄ£ï ¨ÉÆÃqÀð D¥sï ªÉʯïØ
¯ÉÊ¥sï
2) ©.J£ï.ºÉZï.J¸ï:- ¨ÁA¨É £ÁåZÀÄgÀ¯ï »¸ÀÖj ¸ÀƸÉÊn
3) qÀ§Æè.¦.J¸ï.L:- ªÉʯïØ ¯ÉÊ¥sï ¦æ¸ÀgÀªÉñÀ£À ¸ÀƸÉÊn
D¥sï EArAiÀiÁ
4) J¸ï.©.qÀ§Æè.J¯ï:- ªÀ¯ïØ ªÉʯïØ ¯ÉÊ¥sï ¥sÀAqï
5) J£ï.qÀ§Æè.J.¦:- £ÁåµÀ£À¯ï ªÉʯïØ ¯ÉÊ¥sï DPÀë£À ¥Áè£ï
6) L.AiÀÄÄ.¹.J£ï:- EAlgï £ÁåµÀ£À¯ï AiÀÄƤAiÀÄ£ï
¥sÁgï PÁ£ÀÓgïªÉõÀ£ï D¥sÀ£ÉÃZÀgï
7) qÀ§Æè.qÀ§Æè.J¥sï:- ªÀ®ØðªÉʯïØ. ¯ÉÊ¥sï ¥sÀAqï
8) qÀ§Æè.¹AiÀÄÄ:- ªÀ®Øð PÀ£ÀÓgïªÉõÀ£ï AiÀÄƤAiÀÄ£ï
9) ¹.L.n.E.J¸ï:- PÀ£ÀÓgïªÉõÀ£ï D¥sï EAlgï £ÁåµÀ£À¯ï
mÉæÃqï E£ï JAqÉÃdgÀØ ¸Éàö¸ï
¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ:-
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼À CªÀ±ÉõÀUÀ¼ÀÄ ®PÁëAvÀgÀ
ªÀµÀðUÀ¼À £ÀAvÀgÀ PÀ°èzÀÝ®Ä, ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA, GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ C¤®UÀ¼ÁV gÀÆ¥ÁAvÀgÀUÉƼÀÄîvÀÛª É.
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ £ÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
PÀ°èz ÀÝ®Ä ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ
EAzsÀ£À EzÀ£ÀÄß PÉÊUÁjPÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è zÀºÀ£À QæAiÉÄUÁV
ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ°è¢Ý°£À ««zsÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÁzÀ
PÀ°èzÀÝ®Ä C¤®, PÀ°èzÀ®Äè mÁgï, ¨ÉAfãï, mÁ°Ã£ï
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ GzÉÝñÀUÀ½UÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
F EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀUÉƼÀî®Ä ¸ÀÄ¢üÃWÀð CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛªÉ. & £À«ÃPÀj¸À¯ÁUÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÁzÀ
PÁgÀt EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «ªÉÃZÀ£É¬ÄAzÀ §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ §ºÀ¼À
ªÀÄÄRå
* ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÀAiÀ iÁðAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁzÀ ¸ËgÀ±ÀQÛ, ¥À ªÀ£À±ÀQÛ,
±ÁSÉÆÃvÀà£Àß ±ÀQÛ, ¨sÀgÀvÀ±ÀQÛ, ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ±ÀQÛ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄ
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥À½AiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀQë¸ÀĪÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ:-
* ¸ÁªÀ ðd¤PÀ ¸ÁjUÉAiÀÄ£À Äß §¼À¹ ¤ªÀÄä UÀªÀÄå¸ÁÜ£ÀªÀ £ÀÄß
¸ÉÊPÀ¯ï ¸ÀªÁj CxÀªÁ PÁ®ßrUÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
vÀ®Ä¥À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹
* ¸ËgÀ ¥sÀ®PÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹
* ¥Áè¹ÖPï C£ÀÄß ºÉZÁÑV §¼À¸À¢gÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹
* 3Dgï «ÄvÀUÉƽ¸ÀÄ«PÉ, ¥ÀÄ£À§ð¼ÀPÉ, ªÀÄgÀÄZÀQæPÀ
UÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¹
* CªÀ±Àå«®è¢zÁÝUÀ «zÀåvï ¢Ã¥ÀUÀ¼À£ÀÄß Dj¹
* ¥Àj¸ÀgÀ ¸Éßû fêÀ£À ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À®Ä
EvÀgÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgɦ¹
¤ÃgÀÄ.
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É zÉÆgÀPÀĪÀ MlÄÖ ¤Ãj£À ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
±Éà 99% gÀµÀÖ ¤ÃgÀÄ ®ªÀtAiÀÄÄPÀÛªÁVzÀÄÝ CxÀªÁ ªÀÄAdÄUÀqÉØ
gÀÆ¥ÀzÀ°èzÀÄÝ ªÀiÁ£ÀªÀ£À G¥ÀAiÉÆÃUÀPÉÌ ®¨sÀå«gÀĪÀÅ¢®è.
* 1 l£ï PÁUÀzÀªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä 55,000 °Ãlgï
¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
* 97% ¸ÁUÀgÀ, ¸ÀªÀÄÄzÀæ, 0.001 ¤ÃgÁ«, 2.4%
ªÀÄAdÄUÀqÉØ gÀÆ¥ÀzÀ°è G½¢zÉ. £À¢UÀ¼ÀÄ,
¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼À PɼÀUÉ 1 l£ï GPÀÌ£ÀÄß GvÁࢸÀ®Ä
400000 °Ãlgï ¤ÃgÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.
* M§â ªÀåQÛUÉ MAzÀÄ ¢ªÀ¸ÀPÉÌ ¸ÁߣÀ ªÀiÁqÀ®Ä, CrUÉ
ªÀiÁqÀ®Ä, ªÀåxÀ𠧼ÀPÉAiÀÄÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
200 °Ãlgï ¤ÃgÀÄ ¨ÉÃPÀÄ.
* ©zÀÝ ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ ºÀ jzÀ Ä ªÀåxÀðªÁUÀzÀ AvÉ ¸À AUÀ滸ÀĪÀ
¥ÀzÀÞwUÉ ªÀļɤÃgÀÄ PÉÆAiÀÄÄè J£ÀÄßvÁÛgÉ.
PÀ°èzÀÝ°£À G¥À GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ:-
PÀ °èzÀÝ°£À C¤®zÀ GvÁà zÀ£ÉAiÀÄ ¸À AzÀ ¨s ÀðzÀ°è PÉÆÃPï
PÀ°è¢Ý°£À qÁA§gÀÄ, UÀAzsÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÉÆäAiÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ
G¥À GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉ AiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÀÄvÀÄÛ F J®èªÀÅ G¥ÀAiÀ ÄÄPÀÛ
GvÀà£ÀßUÀ¼ÁVªÉ. ªÀtðUÀ¼ÀÄ ¸À¯Áá OµÀ¢üUÀ¼ÀÄ, ¸ÁåPÀj£ï
¸ÀPÉÌgÉ, ªÀÄÆ®PÀ ¸ÉÆÃqÁ ¥Á¤ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÀd£ïUÀlÖ¯É
¸ÁªÀ AiÀÄ ªÀ ¸ÀA AiÀ ÄÄPÀ ÛU À¼ À£ ÀÄ ß PÀ° è¢ Ý° £À C¤®¢AzÀ
vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* PÀ°è¢Ý®Ä Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÁ§ð£À EgÀĪÀ
£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 3 §UÉAiÀÄ PÀ°è¢Ý°£À
¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DAxÀæ¸ÉÊmï ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 80%
PÁ§ð£À EzÀÝ°è, E£ÉÆßAzÀÄ §UÉAiÀiÁzÀ °UÉßöÊmï£À°è 50%
jAzÀ 65% PÁ§ð£À EzÉ. ©lÄ«£À¸ï PÀ°è¢°è£À°è 40%
56
VAvÀ PÀrªÉÄ PÁ§ð£À EzÉ.
* ¥ÉmÉÆæïï, røɯï, ¹ÃªÉÄ JuÉÚ, QïÉuÉÚ, £Á¥sÁÛ,
EªÀÅ PÉ®ªÀÅ ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è
§¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀ EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ±Éà 40% gÀµÀÄÖ ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ.
C¸ÀA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛ DPÁgÀUÀ¼ÀÄ:-
¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ, UÁ½¬ÄAzÀ C¯ÉUÀ½AzÀ, ¨sÀÆUÀ¨sÀð
GµÀÚ¢AzÀ, fêÀgÁ²¬ÄAzÀ ºÁUÀÆ vÁådåUÀ½AzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ EzÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ EAxÀ ±ÀQÛAiÀÄ
DPÁgÀUÀ¼ÀÄ ºÉÃgÀ¼ÀªÁVzÀÄÝ £À«ÃPÀj¸À¯ÁUÀĪÀAxÀªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀ
ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ zÀÆgÀ ºÁUÀÆ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÉßûAiÀiÁVªÉ.
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÀUÀgÀ ºÀ½î ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀµÀÄÖ C®è CvÀåAvÀ zÀÆgÀzÀ
¥ÀæzÉñÀUÀ½UÀÆ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ
¸ËgÀ±ÀQÛ:-
¸ËgÀ QgÀtUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è £ÀªÀÄUÉ ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ
CUÁzs À ¥À æ ª À i ÁtzÀ ±À Q Û MzÀ U À Ä vÀ Û z É . F ±À Q Û A iÀ Ä
¥sÉÆÃmÁ£ïUÀ¼ÉA§ ¸ÀtÚ ¥ÁåPÉlUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
150 «Ä°AiÀÄ£ï zÀÆgÀ¢AzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄwÛzÉ.
EzÀÄ ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ GµÀÚ
£ÀÆåQèAiÀÄgï ¸À«Ää¼À£À QæAiÉÄAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ
¸ËgÀ ¸ÀAUÀæºÀPÀ:- ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É vÀ®Ä¥ÀĪÀ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
GµÀÚ ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV gÀÆ¥ÁAvÀgÀUÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ »ÃUÉ
GvÀàwÛAiÀiÁzÀ ±ÁRªÀ£ÀÄß ¸ËgÀ ¸ÀAUÁæºÀPÀUÀ¼À°è ¸ÀAUÀ滹
EqÀ§ºÀÄzÀÄ.
DºÁgÀ zsÁ£ÀåUÀ¼À£ÀÄß & vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß MtV¸À®Ä
ªÀÄgÀª À£ÀÄß ºÀzÀUÉƽ¸À®Ä ºÁUÀÆ ¸Àª ÀÄÄzÀæzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß
¤®ðªÀ t  à PÀ g À t UÉ Æ ½¸À ® Ä ¸ËgÀ »ÃlgïUÀ ¼ À £ À Ä ß
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* UÀÄdgÁvÀ£À ¨sÀÄd£À°è ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ¸Áܦ¹gÀĪÀ
¸ËgÀPÉÆüÀ KµÁåzÀ¯Éèà ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ EzÀÄ ¥Àæw ªÀµÀð
220 ®PÀë UÀ¼ÀµÀÄÖ GµÀÚ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
1) ¥sÉÆÃmÉÆà ªÉÇïÉÖöÊPï ¥ÀjuÁªÀÄ :- ¸ËgÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
«zÀåvï ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸À®Ä PÉ®ªÀÅ RavÀ ªÀ¸ÀÛUÀ¼À
CUÀvÀå«zÉ F ¥ÀjªÀ vÀð£É ¥É ÆÃmÉÆà ªÉÇïÉÖöÊPï ¥ÀjuÁªÀÄzÀ
vÀvÀéªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ.
gÀ ¸ÉÛ §¢AiÀÄ ¢Ã¥À UÀ¼À £ÀÄß Gj¸À®Ä ºÁUÀÆ
¥ÀA¦¤AzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ªÉÄïÉvÄÀ Û®Ä ¸ÀºÀ ¸ËgÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
§¼À¹PÉƼÀÀÄzÀÄ.
2) eÉÊ«PÀ ±ÀQÛ :- ¸À¸Àå ºÁUÀÆ ¸À¸ÉÆÃvÀà£ÀßUÀ¼À eÉÊ«PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀªÁV ºÁUÀÆ CzÀgÀ gÀÆ¥ÁAvÀgÀPÉÌ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß eÉÊ«PÀ ±ÀQÛAiÀÄÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸À¸Àå ªÀÄÆ®zÀ 3. Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÁ§ð£À EgÀĪÀ £ÉʸÀVðPÀ
¸À ªÁAiÀ ĪÀ ªÀ¸À ÄÛ EAzs À£ÀzÀ DPÀgÀªÁV MzÀUÀÄvÀÛ zÉ . ¥Àj¸ÀgÀªÀ £ÀÄß ¸ÀA¥À£ÀÆä®
±ÀÄzÀÞªÁVqÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, ªÁvÁªÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß J) DAxÀæ¸ÉÊmï ©) ¦mï
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ. ¹) °UÉßöÊl r) ©lÆå«Ä£À¸À

* dmÉÆæÃ¥À, ¥ÉÆAUÉ«ÄAiÀiÁ ¦£Áßl (ºÉÆAUÉ ªÀÄgÀ) 4. AiÀiÁªÀ ¢£ÀzÀAzÀÄ «±ÀézÁzÀåAvÀ «±Àéd® ¢£ÀªÀ£ÁßV
røï¯ïUÉ eÉÊ«PÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ EAzsÀ£ÀªÁVªÉ. EAzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
mÁæ£ïì J¸ÀÖj¦üPɵÀ£ï JA§ «zsÁ£À¢AzÀ ¥ÀjªÀwð¹ J) ªÀiÁZÀð-21 ©) ªÀiÁZÀð-22
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ¹) r¸ÉA§gï-1 r) ¥sɧÄæªÀj-14

UÁ½ ±ÀQÛ 5. C½«£ÀAa£À°ègÀĪÀ ¥Àæ¨sÉÃzÀ

¨sÁj ¥ÀæªÀiÁtzÀ UÁ½ ZÀ®£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J) ¨Éë£À ªÀÄgÀ ©) UÀįÁ©
ZÀ®£Á±ÀQÛUÉ UÁ½ ±ÀQÛ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ¹) ¸À¥ÀðUÀA¢ü r) eÁ°ªÀÄgÀ

* UÁ½AiÀÄ ªÉÃUÀªÀÅ ¸ÉPÉArUÉ 8 jAzÀ 22 £À¶ÖgÀ¨ÉÃPÀÄ 6. C£Àå£É¯É fë ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ GzÁºÀgÀuÉ

UÁ½ ±ÀQÛAiÀÄ£À Äß ¥À qÉAiÀ Ä®Ä UÁ½AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛ zÉ. J) ©Ãd ¨ÁåAPï
©) gÁ¶ÖÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À
* £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ Cw zÉÆqÀØ UÁ½AiÀÄAvÀæUÀ¼À WÀlPÀ ¹) C¨sÀAiÀiÁgÀtå
vÀ«Ä¼À£Ár£À PÀ£ÁåPÀĪÀiÁjAiÀÄ°èªÉ r) ¸ÁPÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ

7. EzÀÄ PÀ°è¢Ý°£À MAzÀÄ G¥À GvÀà£Àß

C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛ J) ¸ÁgÀd£ÀPÀ ©) PÉÆÃPÀ
* ¸ÀªÀÄÄzÀæ ºÁUÀÆ ¸ÁUÀgÀUÀ¼À°è GAmÁUÀĪÀ G§âgÀzÀ ¹) UÁæ¥sÉÊl ¹) ªÀdæ
¥ÀjuÁªÀĪÁV GAmÁUÀĪÀ C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ
* C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀiÁV ºÁUÀÆ 8. £À²¹ ºÉÆÃUÀÄwÛgÀĪÀ ¥ÁætÂ
«zÀÄåvï ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¸À§ºÀÄzÀÄ J) ºÀÄ° ©) PÁqɪÉÄä
¹) GuÉÚAiÀÄ ªÀĺÁUÀd r) ªÀÄAUÀĹ
¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ±ÀQÛ
9. a¥ÉÆÌà ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ
* ¨s ÀÆ«ÄAiÀ Ä ªÉÄïÉäöʬÄAzÀ 10 Q.«ÄÃ. D¼À zÀªÀgÉVgÀĪÀ J) ¸Á®ÄªÀÄgÀzÀ wªÀÄäPÀÌ
GµÀÚPÉÌ F ºÉ¸ÀjzÉ. EzÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ±ÀQÛAiÀÄ DPÁgÀªÁV ©) ¸ÀÄAzÀgÀ¯Á® §ºÀÄUÀÄt
§¼À¸À§ºÀÄzÀÄ ¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ ±ÀQÛAiÀÄ vÁ¥À ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¹) ªÉÆÃzsÁ vÁlÌgÀ
13000¹ £À¶ÖgÀĪÀ°èAzÀ GµÀÚ ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. r) ¸ÀÄgÉñÀ ºÉ©îÃPÀgï

* ¥À ÆåUÀ, ªÀÄtÂPÀgÀuï, mÁmÁ¥Á£À, ¨sÀPÉßøÀÖgï ªÀÄÄAvÁzÀ 10. a¥ÉÆÌà ZÀ¼ÀĪÀ½ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ

¥Àæz ÉñÀUÀ¼À°è ¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ J) CgÀtå ¸ÀAgÀPÀëuÉ ©) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¹) ¤Ãj£À ¸ÀAgÀPÀëuÉ r) eÁUÀÄ£É¯É ¸ÀAgÀPÀëuÉ
11. CgÀtå£Á±À¢AzÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ : J) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½ ©) ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ
¹) ¨ÉlÖ¢uÉÚUÀ¼ÀÄ r) ªÀÄ¼É ©¼ÀÄ«PÉ
1. EªÀÅUÀ¼À°è eÉÊ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß w½¹
J) UÁ½ ©) ªÀÄtÄÚ 12. CgÀtåUÀ¼À §AdgÁUÀĪÀÅzÀÄ PɼÀV£ÀªÀÅUÀ½AzÀ
¹) ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ r) R¤dUÀ¼ÀÄ vÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ
J) ªÀÄtÂÚ£À ¸ÀªÀPÀ½ vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
2. EªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ F UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃgÀĪÀÅ¢®è ©) DQìd£À ºÉaѸÀĪÀÅzÀjAzÀ
J) ¤ÃgÀÄ ©) PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ¹) ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è vÉêÁA±À ºÁUÀÄ ªÀÄ¼É ©¼ÀÄ«PÉ
¹) ¥ÉmÉÆæïï r) ªÀÄtÄÚ
57
 r) ZÀAqÀªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ 22. Vgï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£À EgÀĪÀ gÁdå
J) gÁd¸ÁÜ£À ©) »ªÀiÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ
13. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¹» ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁt ¹) UÀÄdgÁvÀ r) eÁRðAqÀ
J) 97.5% ©) 0.01%
¹) 2.5% r) 1.97% 23. £ÀªÀÄðzÁ §ZÁªÉÇà DAzÉÆî£ï JA§ ZÀ¼ÀªÀ½
¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀgÀÄ.
14. NgÉhÆãÀ ¥ÀzÀgÀ AiÀiÁªÀ UÉƼÀzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. J) ¸Á®Ä ªÀÄgÀzÀ wªÀÄäPÀÌ
J) ªÁAiÀÄUÉÆüÀ ©) ¸ÀÛgÀUÉÆüÀ ©) vÉ»æ ºÀ½îAiÀÄ ªÀÄ»¼É
¹) DAiÀiÁ£ÀÄUÉÆüÀ r) §»ÃUÉÆüÀ ¹) ªÉÄÃzsÁ ¥ÁlÌgï
r) ¸ÀÄAzÀgï ¯Á¯ï §ºÀÄUÀÄt
15. gÁ¶ÖÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ PÁAiÀÄð
J) MlÄÖ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ 24. ¸ÀAdAiÀÄ UÁA¢ü ªÀ£Àåfë C¨sÀAiÀiÁgÀtå EgÀĪÀ gÁdå
©) ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ J) UÀÄdgÁvÀ
¹) ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ©) PÀ£ÁðlPÀ
r) ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¹) ªÀĺÁgÁµÀÖç
r) vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ
16. IUCN stands for
a) Indian Union of Chemical Nomen- 25. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CgÀtå PÁAiÉÄÝ eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð
clature J) 1926 ©) 1927
b) Indian Union of Conservation of ¹) 1929 r) 1930
Nature
c) International Union for conservation 26. PÀ °èzÀ Ý°£À C¤®¢AzÀ vÀAiÀiÁj¸À ĪÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¸À AAiÀÄÄPÀÛ
of Nature J) UÀAzsÀPÀ ©) PÉÆÃPï
d) International Union for conservation ¹) CªÉÆäAiÀiÁ r) ¸ÁåPÀj£ï
of nutrients.
27. ªÀiÁUÉßøÉÊmï vÀAiÀiÁåjPÉAiÀ Ä°è ªÀÄAZÀÆtÂAiÀ Ä°ègÀĪÀ gÁdå
17. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ £ÉʸÀVðPÀ PÁAvÀ J) PÀ£ÁðlPÀ ©) DAzÀæ¥ÀæzÉñÀ
J) ªÀiÁUÀßmÉÊmï ©) ºÉªÉÄmÉÊmï ¹) vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ r) Nr¸Áì
¹) °ªÉÆãÉÊl r) ¸ÉqÀgÉÊmï
28. ªÀ iÁåAUÀ¤Ã¸ï vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è ªÀÄAZÀÆtÂAiÀ Ä°è gÀĪÀ gÁdå
18. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæZÀÑ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹? J) Nr¸Áì ©) DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ
J) ºÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ¤ÃgÀÄ ¹) PÀ£ÁðlPÀ r) ªÀĺÁgÁµÀÖç
©) ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ UÁ½
¹) UÀrAiÀiÁgÀzÀ ¹àçAV£À Qà 29. ¨ÁºÀågÉÃSÉ PÀȶ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è E½eÁgÀÄ ¥Àæz ÉñÀPÉÌ
r) vÀÆUÀÄwÛgÀĪÀ GAiÀiÁå¯É .................ªÁV G¼ÀĪÉÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
J) ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀ
19. ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£À Äß «zÀÄåvÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ¥À jªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ £À ©) ®A§PÉÆãÀ
J) ¸ËgÀPÉÆñÀ ©) qÉæ£ÀªÉÆà ¹) PÀ tð
¹) ªÉÆÃmÁgï r) ªÉÄÊPÉÆæÃ¥sÉÆãï r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
20. ªÀÄtÂÚUÉ ¤Ãj£À ªÀÄÄRå ªÀÄÆ® 30. AiÀ i ÁªÀ £É Ê ¸À V ðPÀ Qæ A iÉ Ä AiÀ Ä ªÀ Ä Æ®PÀ ªÀ Ä tÄÚ
J) ªÀÄ¼É ©) £À¢ gÀÆ¥ÀÄUÉƼÀÄîvÀÛzÉ
¹) PÁ®ÄªÉ r) ¸ÀgÉÆêÀgÀ J) ²yðÃPÀgÀt ©) §AqÉUÀ¼À ²yðPÀgÀt
¹) ±ÉÊwPÀgÀt r) ±ÀÄ¢ÞPÀgÀt
21. ¹» ¤Ãj£À UÀjµÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀ
J) PÀȶ ©) PÁSÁð£É 31. UÀAzsÀPÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt PÀrªÉÄ EgÀĪÀ EAzsÀ£À
¹) «ÄãÀÄ ¸ÁPÁtÂPÉ r) UÀȺÀ §¼ÀPÉ J) ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ©) £Á¥sÁÛ
¹) ¥ÁågÁ¦üãï r) £ÉʸÀVðPÀ C¤®

58
32. AiÀ iÁªÀ ÅzÉà DuÉ PÀlÄÖ ¸À ºÁAiÀ Ä«®è zÉ £À¢UÀ ½AzÀ £ÉÃgÀ ªÁV 40. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ±ÀQÛAiÀÄ DPÀgÀªÀ£ÀÄß
¤ÃgÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ UÀÄgÀÄw¹
J) ¸ÁªÀðPÁ°PÀ PÁ®ÄªÉ J) ¸ËgÀ±ÀQÛ ©) C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛ
©) ¸ÁªÀðPÁ°PÀªÀ®èzÀ PÁ®ÄªÉ ¹) £ÉʸÀVðPÀ C¤® r) eÉÊ«PÀ ±ÀQÛ
¹) ¥ÀæªÁºÀ PÁ®ÄªÉ
r) £ÀAUÀ¯ï PÁ®ÄªÉ 41. F PɼÀV£À MAzÀÄ ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ ¥ÀgÉÆÃPÀë gÀÆ¥À
J) C¯ÉUÀ¼À ±ÀQÛ ©)vÁådåUÀ½AzÀ §gÀĪÀ ±ÀQÛ
33. ºÀwÛ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä PÀ¥ÀÄà ªÀÄtÄÚ ¸ÀÆPÀÛªÁVgÀĪÀÅzÀÄ KPÉAzÀgÉ ¹) ¨sÀÆUÀ¨sÀð GµÀÚ ±ÀQÛ r) «zÀÄåvÀ ±ÀQÛ
CzÀÄ
J) ¥ÉÆmÁµï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁgÀd£ÀPÀ
©) PÀ©âtzÀ CA±À ºÉÃgÀ¼ÀªÁVzÉ 42. £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ°è CwzÉÆqÀØ UÁ½ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ E°è
¹) vÉêÁA±À »r¢qÀ®Ä ¸ÁzsÀå«gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ
r) ²¯ÉUÀ¼À ²y°ÃPÀgÀt¢AzÀ gÀavÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ J) ®qÁSï ©) UÀÄdgÁvï
¹) PÀ£ÁåPÀĪÀiÁj r) ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉñÀ
34. PɼÀPÀAqÀªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ ªÀÄÄVAiÀÄĪÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À®è
J) ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ©) PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ 43. PÀįÁAvÀj ¸À¸ÀåUÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®vÉ
¹) £ÉʸÀVðPÀ C¤® r) UÁ½ J) QÃlUÀ¼À ºÁªÀ½ vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
©) ©ÃdUÀ¼À §AeÉvÀ£À
35. DªÀÄè ªÀļÉAiÀÄ°è ºÉZÁÑV PÀAqÀħgÀĪÀ DªÀÄè ¹) QÃlUÀ¼À DPÀµÀðuÉ
J) ¸À®¥sÀÆåjPï DªÀÄè ©) ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèjPÀ DªÀÄè r) ¸À¸ÀåUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¹) £ÉÊnæPÀ DªÀÄè r) PÁ¨ÉÆÃð¤PÀ DªÀÄè 44 CtĨÁA§£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤ AiÀiÁgÀÄ?
J) gÀÄzÀgï ¥ÉÆÃqïð ©) MmÉÆÖúÁ£ï
36. ¨sÁgÀvÀzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ¤ÃgÁªÀj ¥ÀæzÉñÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¹) PÁ¯ïð¨ÉAeï r) ªÀiÁåPÀ«Ä®£ï
gÁdå
J) ¥ÀAeÁ¨ï ©) ©ºÁgÀ 45 ¨sÀ«µÀåzÀ EAzsÀ£ÀªÁV ©A©¸ÀĪÀ C¤®
¹) DAzsÀæ¥ÀæzÉñÀ r) GvÀÛgÀ ¥ÀæzÉñÀ J) DQìd£ï ©) ºÉÊqÉÆæÃd£ï
¹) £ÉÊmÉÆæÃd£ï r) ¨ÉÆÃæ «Ä£ï
37. “¥Àj¸ÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ d£ÀgÀÄ” JA§ÄzÀPÉÌ PɼÀV£À AiÀiÁgÀÄ
GzÁºÀgÀuÉ 46 PÁ§ð£ï E®èzÀ KPÉÊPÀ C¤® gÀÆ¥ÀzÀ EAzsÀ£À«zÀ.
J) wêÀæ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄzÀ°è ¤gÀvÀgÁzÀ gÉÊvÀgÀÄ J) DªÀÄäd£ÀPÀ ©) d®d£ÀPÀ
©) gÀ¥sÀÄÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌV eÉÊ«PÀ ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ªÀÈwÛ ¹) ¥ÁzÀgÀ¸À r) ¨ÉÆæëģï
¹) CgÀtå¢AzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ
§ÄqÀPÀnÖ£ÀªÀgÀÄ 47 C N G AiÀÄ «¸ÀÆÛvÀgÀÆ¥À
r) ¨sÁj GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀĪÀ eÁ£ÀĪÁgÀÄ J) Compound Nature
PÉëÃvÀæ EnÖgÀĪÀªÀgÀÄ. ©) Complet Natural Gal
¹) Compressed Natural Gas
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
38. §AiÀiÁ¯ÁfPÀ¯ï ºÁl¸Áàl JAzÀgÉ 48 MAzÀÄ PÁ§ð£ï ªÀÄvÀÄÛ £Á®ÄÌ ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄ
J) eÉÊ«PÀªÁV §ºÀ¼À ªÀÄÄRå ¥ÀæzÉñÀ ºÉÆA¢zÉ.
©) ¥Àj¸ÀgÀ DvÀAPÀPÁj ºÀAvÀ vÀ®Ä¦gÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀ J) «ÄÃxÉÃ£ï ©) FxÉãï
¹) §ºÀ¼À ©¹AiÀiÁzÀ ¸ÀܼÀ ¹) ¥ÉAmÉãï r) ¨ÉÆæëÄãï
r) fêÀ ªÉÊ«zÀå ¸ÀÄgÀQëvÀ vÁt
49 PÀ¥ÀÄà §AUÁgÀªÉAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
39. ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV NeÉÆãï£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ «zsÁ£À J) ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ©) PÀ°èzÀÝ®Ä
J) 0 ©) 02 ¹) ¥ÉmÉÆæðAiÀĪÀiï r) AiÀiÁªÀÅzÀ C®è.
¹) 03 r) 04

59
50 DPÁ±À £ËPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ EAzsÀ£À 61. «±Àé d® ¢£À
J) zÀæªÀgÀÆ¥ÀzÀ ºÉÊqÉÆæÃd£ï J) ªÉÄÃ-22 ©) ªÀiÁZÀð-21
©) WÀ£ÀgÀÆ¥ÀzÀ ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¹) ªÀiÁZÀð-22 r) K¦æïï-08
¹) C¤®gÀÆ¥ÀzÀ ºÉÊqÉÆæÃd£ï
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 62. «±Àé CgÀtå ¢£À
J) ªÀiÁZÀð-21 ©) dÆ£ï-05
51 ¤PÀÌ¯ï ¤PÉëÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ¨sÁgÀvÀzÀ KPÉÊPÀ gÁdå ¹) ªÀiÁZÀð-22 r) dÆ£ï-06
J) ªÀĺÁgÁµÀÖç ©) PÀ£ÁðlPÀ
¹) DAzÀæ¥ÀæzÉñÀ r) Nr¸Áì 63. J¯Áè ±ÀQÛUÀ½UÉ ªÀÄÆ® ±ÀQÛ
J) ¸ËgÀ±ÀQÛ ©) d®±ÀQÛ
52 ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è Cw vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ CAUÀ ¹) «zÀÄåvï±ÀQÛ r) ªÁAiÀÄıÀQÛ
J) ªÉÄzÀļÀÄ ©) AiÀÄPÀÈvÀ
¹) ºÀÈzÀAiÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 64. eÉÊ«PÀ «WÀl£ÉAiÀiÁUÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛ
J) G¥ÀÄà ©) °¦qï
53 ºÀ¸ÀÄ«£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ fÃtðaîUÀ¼ÀÄ ¹) ¦µÀÖ r) r.r.n.
J) 2 ©) 3
¹) 4 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è. 65. EªÀÅUÀ¼À°è CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß GAlÄ
54 UÁå¸ÉÆð£ï EzÀÄ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
J) WÀ£À EAzsÀ£À ©) zÀæªÀ EAzs£ À À J) ¥ÉmÉÆæÃ¯ï ©) ¹A¥ÀrvÀ £ÉʸÀVðPÀ C¤®
¹) C¤® EAzsÀ£À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) røɯï r) PÀ°èzÀÝ®Ä

55 ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV '©½ E¢Ý®Ä' JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ 66. ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ.............

J) AiÀÄÄgÉäAiÀĪÀiï ©) °UÉßöÊmï J) UÁ½ ªÀÄvÀÄÛ ªÁvÁªÀgÀt
¹) °yAiÀĪÀiï r)xÉÆÃjAiÀĪÀiï ©) ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
¹) ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À½AiÀÄĽPÉ EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
56 ¸ÀÆAiÀÄð ¸ËgÀ±ÀQÛ :: ZÀ°¸ÀĪÀ UÁ½ : r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
J) «zÀÄåvï ±ÀQÛ ©) ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ
¹) ¸ÁßAiÀÄÄ ±ÀQÛ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 67. PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ £À«ÃPÀj¸À¯ÁUÀzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪ÁVzÉ.
J) ¸ËgÀ ±ÀQÛ ©) £ÉʸÀVðPÀ C¤®
57 GµÀÚ «zÀÄåvï ¸ÁܪÀgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ F f¯ÉèAiÀÄ°èzÉ. ¹) ¥ÀªÀ£À ±ÀQÛ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) PÉÆ¥Àà¼À ©) §¼Áîj
¹) gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ r) ©ÃzÀgï 68. ±ÀQÛAiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
J) PÁå¯ÉÆÃj ©) e˯ï
58 ¸ËgÀd®vÁ¥ÀPÀzÀ §¼ÀPÉ ¹) ªÁåmï r) £ÀÆål£ï
J) ¤ÃgÀÄ PÁ¬Ä¸À®Ä ©) CqÀÄUÉ vÀAiÀiÁjPÉ
¹) «zÀÄåvï vÀAiÀiÁjPÉ r) J®èªÇÀ

59. ºÀÆåªÀÄ¸ï ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ F ªÀÄtÂÚ£À°è CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ

J) gÁå« ªÀÄtÄÚ ©) ªÉÄPÀÌ®Ä ªÀÄtÄÚ
¹) ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄtÄÚ r) JgÉ ªÀÄtÄÚ

60. £À«ÃPÀgÀtUÉƼÀÄîªÀ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®

J) R¤dUÀ¼ÀÄ ©) ¸ËgÀ±ÀQÛ
¹) PÀ°èzÀÝ®Ä r) ¥À¼ÉAiÀÄĽPÉ EAzsÀ£À
±ÀQÛ

60
£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
1 ¹ 26 r 51 r
2 ¹ 27 ¹ 52 ¹
3 J 28 J 53 ¹
4 © 29 © 54 ©
5 ¹ 30 © 55 J
6 J 31 r 56 ©
7 © 32 ¹ 57 ¹
8 ¹ 33 ¹ 58 J
9 © 34 ¹ 59 ¹
10 J 35 J 60 ©
11 r 36 J 61 ¹
12 ¹ 37 ¹ 62 J
13 ¹ 38 © 63 J
14 © 39 ¹ 64 r
15 J 40 ¹ 65 ©
16 ¹ 41 r 66 r
17 J 42 ¹ 67 ©
18 ¹ 43 J 68 ©
19 J 44 © 69
20 J 45 © 70
21 J 46 © 71
22 ¹ 47 ¹ 72
23 ¹ 48 J 73

24 ¹ 49 © 74
25 © 50 J 75

61
 7. PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ ¸ÁªÀðwæPÀªÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ J¯Áè
PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀÆ PÉÃAzÀæªÁVzÉ PÀÄlÄA§UÀ½AzÀ¯Éà £ÉgÉ ºÉÆgÉ,
1. CxÀð UÁæªÀÄ, £ÀUÀgÀ, gÁµÀÖç ¤ªÀiÁðtUÉÆArzÉ. ¸ÁªÀiÁfPÀ
2. PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀºÀPÁgÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
3. PÀÄlÄA§zÀ ºÀÄlÄÖ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀiÁdzÀ £ÉÊwPÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß
4. ¨É¼ÀªÀtÂUÉ PÀÄlÄA§ªÀÅ AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. «zsÀUÀ¼ÀÄ PÀÄlÄA§ªÀÅ ¸ÀªÀðªÁå¦, ±Á±ÀévÀ ºÁUÀÆ ¥ÀgÀA¥ÀgÁUÀvÀ
6. ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ WÀlPÀªÁVzÉ.

PÀÄlÄA§zÀ ºÀÄlÄÖ
PÀÄlÄA§
* ¸ÀªÀiÁdzÀ Cw aPÀÌ ºÁUÀÆ C¤ªÁAiÀÄðªÁzÀ WÀlPÀ ªÀÄ£ÀĵÀå DºÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀuÉ, ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀÄvÀÄÛ
JAzÀgÉ, PÀÄlÄA§ ¸À A¸ÀÌgÀuÉ PÀ°vÀ £ÀAvÀgÀ PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞw ºÀÄnÖPÉÆArgÀ §ºÀ ÄzÀÄ
* ¸ÁªÀ i Á£À å ªÁV PÀ Ä lÄA§ªÀ £ À Ä ß ¸À A ¸ÁgÀ ª É A zÉ Ã JA§ÄzÀÄ MAzÀĪÁzÀ ¥ÀƪÀðzÀ°è ªÀÄ£ÀĵÀå DºÁgÀ
PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ ¨ÉÃPÁzÁUÀ ªÀiÁvÀæ ºÀÄqÀÄQ CxÀªÁ ¨sÉÃmÉAiÀiÁr w£ÀÄßwÛzÀÝ.
* ªÀiÁ£ÀªÀ £ÀÄ vÀ£Àß fêÀ £ÀªÀ £ÀÄß ¸ÀÄUÀªÀĪÁV¸À¯ÉAzÀÄ PÀÄlÄA§ J¯É èAzÀgÀ°è ªÀ Ä®UÀ ÄwÛ zÀ Ý, CvÀ åAvÀ ¸À ºÀdªÁV ¯É ÊAVPÀ QæAiÉÄAiÀ Ä°è
¤«Äð¹PÉÆArzÁÝ£É. vÉÆqÀUÀÄwÛzÀÝ, DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹, ¸ÀAgÀQë¸À®Ä PÀ°vÀ
* PÀÄlÄA§ªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ Cw aPÀÌ WÀlPÀ ªÉÄÃ¯É §ºÀıÀ: MAzÀÄ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
* PÀÄlÄA§UÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀªÉà ¸ÀªÀiÁdPÉÌ DzsÁgÀ CªÀ±ÀåPÀªÁ¬ÄvÀÄ. »ÃUÉ MAzÀÄ eÁUÀªÀ£ÀÄß ‘ªÀģɒ JAzÀÄ
* PÀÄlÄA§ ¸ÀªÀÄƺÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CAUÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. UÀÄgÀÄw¹PÉÆAqÀ ªÉÄïÉ, ¯ÉÊAVPÀ vÀȦÛUÁV ¸ÀAUÁwAiÀÄ£ÀÄß
* PÀÄlÄA§ §ºÀÄ¥ÀÄgÁvÀ£À ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ ¸ÀA¸ÉÜ. CgÀ¸ÀĪÀÅzÀgÀ §zÀ®Ä ¸ÀAUÁwAiÉÆqÀ£É M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀ.
»ÃUÉ PÀÄlÄA§zÀ ªÉÆzÀ® PÀ®à£É ºÀÄnÖvÉÛ£ÀߧºÀÄzÀÄ.
PÀÄlÄA§zÀ CxÀð
PÀÄlÄA§ (¥Áå«Ä°) JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¯Áån£À ¨sÁµÉAiÀÄ PÀÄlÄA§UÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¥sÁåªÀÄÄ®¹ßAzÀ GUÀªÀĪÁVzÉ.
vÁ¬Ä-vÀAzÉAiÀÄgÀ £Àq ÀÄªÉ GAmÁUÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À »ÃVgÀĪÀ MAzÀÄ PÀÄlÄA§zÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ UÀAqÀÄ-
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÀÄlÄA§ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ºÉtÄÚ MnÖUÉ EgÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ºÀÄlÄÖ ªÀÄPÀ̽UÉ vÁ¬ÄAiÀiÁgÉAzÀÄ
PÀÄlÄA§ªÉAzÀgÉ, ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è gÀPÀÛ ¸ÀA§AzsÀ w½¢zÀÝgÀÆ vÀAzÉAiÀÄ §UÉÎ ¤RgÀ ªÀiÁ»w¬ÄgÀ°®è. PÀæªÉÄÃt
ºÉÆAzÁtÂPÉ CxÀªÁ ¸ÀºÀªÁ¸À¢AzÀ MmÁÖVgÀĪÀ MAzÀÄ F UÀÄA¦£À ¸ÀASÉå ¨É¼ÉzÀ ºÁUÉ ºÀ®ªÀÅ UÀAqÀÄ ºÀ®ªÀÅ
UÀÄA¥ÀÄ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÉtÄÚ, ºÀ®ªÀÅ UÀAqÀÄ - MAzÀÄ ºÉtÄÚ, MAzÀÄ UÀAqÀÄ-
ºÀ®ªÀÅ ºÉtÄÚ, »ÃUÉ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ ¸ÀȶÖAiÀiÁzÀªÀÅ. EªÀÅUÀ¼À°è
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ªÀÄPÀ̼ÀÄ d£ÀgÉÆA¢UÉ ¨ÉgÉvÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ §UÉAiÀĪÀÅ ¹ÜgÀUÉÆAqÀªÀÅ. §ºÀıÀ: ºÉtÂÚ£À
¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ¸ÀªÀÄxÀðgÁUÀ®Ä PÀÄlÄA§ MAzÀÄ CUÀvÀå §¹gÀÄ-¨ÁtAvÀ£ÀzÀ C¸ÀºÁAiÀÄPÀvÉ F jÃwAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV ¤®ÄèvÀÛzÉ. ¥À ÆgÀPÀªÁVgÀ §ºÀ ÄzÀ Ä. EwÛÃaUÉ §ºÀÄ¥ÀwßvÀéªÀÅ £À ²¹ FVgÀĪÀ
PÀÄlÄA§ ¸Àȶ×AiÀiÁVzÉ.
PÀÄlÄA§zÀ DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁvÀÈ¥ÉæêÀÄ PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ
¦vÀȪÁvÀì®å
¥Àw ¥ÀwßAiÀÄgÀ C£ÀÄgÁUÀ ªÀiÁvÀÈ ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§, vÁ¬ÄAiÉÄà PÀÄlÄA§zÀ
ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ ¥Á®£É, ¥ÉÆõÀuÉ AiÀÄdªÀiÁ¤, CªÀ¼À £ÀAvÀgÀ »jAiÀĪÀÄUÀ¼Éà AiÀÄdªÀiÁ¤,
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉA§ C©ü¯ÁµÉ D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÄÌ, ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀAZÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ, ¥ÀÄgÁvÀ£À
F J¯Áè ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼Éà PÀÄlÄA§PÉÌ PÁ®zÀ°è eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ, ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÃgÀ¼À gÁdå zÀªÀÄ®¨ÁgÀ£À
DzsÁgÀUÀ¼ÀÄ £ÁAiÀ ĺÁðUÉÆ F±Á£À å gÁdåUÀ¼À D¢ªÁ¹ ¸À ªÀÄÄzÁAiÀ ÄUÀ¼À °è
zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ PÉ®ªÀÅ PÀqÉUÀ¼À°è D¹ÛvÀézÀ°èzÉ.
PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

62
¦vÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§ C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ J£ÀÄߪÀgÀÄ
»jAiÀÄ ¥ÉÆõÀPÀgÀÄ (Grand parents) MAzÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄ
vÀ AzÉ AiÉ Äà PÀÄlÄA§zÀ AiÀÄdªÀ iÁ£À, vÀAzÉAiÀÄ £À AvÀ gÀ ¥ÉÆõÀPÀgÀÄ (Parents) JgÀqÀ£Éà vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄ
»jAiÀÄ ªÀÄUÀ£Éà AiÀÄdªÀiÁ£À D¹ÛAiÀÄÄ UÀAqÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ ªÀÄPÀ̼ÀÄ-ªÀÄÆgÀ£Éà vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄ
ºÀAZÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. UÀAqÀ¸ÀgÀÄ zÀÄrzÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀĪÀgÀ£ÀÄß ¸ÁQ MAzÉà PÀqÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ zÀA¥ÀwUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀAvÀºÀ PÀÄlÄA§
¸À AgÀQ ë¸ÀÄ vÁÛ gÉ. ¥Áæa ãÀ ¨sÁ gÀvÀ , aãÁ, gÉÆ ÃªÀi ï, ¸ Á ª À i Á £ À å ª ÁV » j A i À Äg É Æ §â g À Ä E z ÀP ÉÌ
Ff¥ÀÖzÀ¯ÁèzÀ zÉñÀUÀ¼À°è »A¢¤AzÀ®Æ C¹ÛvÀézÀ®èzÀÄÝ AiÀÄdªÀiÁ£ÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ.
FUÀ®Æ ªÀÄÄAzÀĪÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ §gÀÄwÛzÉ. MAzÉà ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ,
MAzÉà PÀqÉ ªÀiÁrzÀ CqÀÄUÉAiÀÄÄß Hl ªÀiÁqÀĪÀ
«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
¤¢üðµÀÖ gÀPÀÛ ¸ÀA§A¢üUÀ½AzÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÁVgÀĪÀ
PÀÄlÄA§zÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀ UÀÄA¥Éà C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
¦Ã½UÉUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÁßzsÀj¹ PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛøvÀ PÀÄlÄA§
JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. OzÉÆåÃVPÀ PÁæAw¬ÄAzÁV C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
d£À g À ªÀ ® ¸É ºÉ Z ÁÑ z À A vÉ ® è zÉ Æ qÀ Ø PÀ Ä lÄA§UÀ ¼ À Ä
MqÉAiÀįÁgÀA©ü¹zÀªÀÅ. DUÀ zÀA¥Àw ªÀÄPÀ̼À «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ zÉÆqÀØUÁvÀæ
ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ. vÀAzÉ, vÁ¬Ä CªÀgÀ C«ªÁ»vÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÄÌ
ªÀiÁvÀæ ¸ÀzÀ¸ÀågÁVgÀĪÀ PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§ ªÁ¸À¸ÀܼÀ
J£ÀÄßvÉÛ ÃªÉ. PÉÃAzÀæ PÀ ÄlÄA§ªÀ£ÀÄß ªÀÄÆ® PÀÄlÄA§, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CqÀÄUɪÀÄ£É
PÀÄlÄA§, DzsÀĤPÀ PÀÄlÄA§ «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ JAzÀÄ zsÀªÀÄð
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀéAiÀÄA¥ÀÆtðvÉ
C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉ
«¨sÀPÀÛ / PÉÃAzÀæ PÀÄlÄA§zÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ KPÀ¥ÉÆõÀPÀ PÀÄlÄA§
DzsÀ ĤPÀ vÉ, ¸ÀAQÃtðvÉ, aPÀÌUÁvÀ æ, ¸À r® ¸ÀªÀiÁfPÀ, ¤AiÀ ÄAvÀ æt «zÉò ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ, ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ «ZÉÒÃzÀ£ÀUÀ½AzÁV
¸ÀzÀ¸ÀågÀ ºÉaÑ£À ¸ÁévÀAvÀæöå, «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑUÀ®Ä KPÀ ¥ÉÆõÀPÀ PÀÄlÄA§UÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉƼÀÄîwÛªÉ.
PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è vÁ¬Ä ªÀÄUÀÄ«£À PÀÄlÄA§ªÉÃ
¤ªÀiÁðtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÊAiÀÄQÛPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀÄR
PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀéAiÀÄAvÀÈ¦Û ªÉÆzÀ°UÉ vÁ¬Ä-ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÉÇAzÉà ªÀÄÆrvÀÄÛ.
D¹ÛAiÀÄ ºÀPÀÄÌ PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀjPÀ®à£É §gÀĪÀ ªÀgÉUÀÆ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀ
§zÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÆ EgÀ°®è.
¨sËUÉÆýPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀAgÀZÀ£É ¯ÉÊAVPÀ QæAiÉÄ ¸ÀºÀdªÁVzÀÝjAzÀ vÀAzÉ C¥Àæ¸ÀÄÛvÀ£ÁVzÀÝ.
«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ PÀÄlÄA§zÀ ¤ªÀiÁðtzÉÆA¢UÉ UÀAqÀ-ºÉAqÀw ¸ÀA§AzsÀ
vÀAzÉ, vÁ¬Ä, ªÀÄPÀ̼À ¸ÀA§AzsÀªÁ¬ÄvÀÄ
ªÀÄÄAzÉ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ£À ¸ÀA§AzsÀªÁ¬ÄvÀÄ.
F vÀAzÉ-vÁ¬Ä-¸ÀºÉÆÃzÀgÀ(j) ¸ÀA§AzsÀªÉà ªÀÄÆ®
PÉÊUÁjQÃPÀgÀt ¸ÀA§AzsÀ
G½zÀ J¯Áè ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ F ªÀÄÆ® ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÉÄïÉ
£ÀUÀjÃPÀgÀt AiÉÄÃn¹¯ÉÆqÉzÀªÀÅ.
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ «ªÁºÀ ¸À A ¸É Ü AiÀ Ä GUÀ ª À Ä zÉ Æ A¢UÉ ¸À A §AzsÀ U À ¼ À Ä
zsÁ«ÄðPÀ ¥Àæ¨sÁªÀzÀ PÀÄUÀÄΫPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯ËQPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀzÀ ¸ÀAQÃtðªÁUÀ vÉÆqÀVzÀªÀÅ.
ªÁå¥ÀPÀ ¥Àæ¸ÁgÀ Relationship ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ
¹ÛçøÁévÀAvÀæöå

C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
PÀÄlÄA§zÀ°è PÀ¤µÀ× ªÀÄÆgÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁj£À d£ÀjgÀĪÀÅzÀPÉÌ

63
¸ÁjUÉ
PÁjqÁgÀ ºÉzÁÝjUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ ¨sÀÆ ¸ÁjUÉ
gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉAiÀÄ vÉÆqÀPÀÄUÀ¼ÀÄ
* UÁæ«ÄÃt ºÁUÀ Æ f¯Áè gÀ¸É ÛU À¼À Ä ªÀÄ ¼É UÁ®zÀ °è
ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÁUÀjPÀvÉ ¨É¼ÉzÀAvÉ ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ
ºÁ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛ §A¢zÉ. 20£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ®èAvÀÆ «eÁÕ£À
* ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£Àå, C¥ÀWÁvÀ ºÁUÀÆ ªÁºÀ£ÀzÀlÖuÉUÉUÉ
vÁAwæPÀvÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUɬÄAzÁV ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ CvÀåAvÀ
PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
vÀéjvÀUÀwAiÀÄ PÁæAwAiÀÄÄAmÁVzÉ. ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ zÉúÀzÀ°è£À
* ªÀļÉ, ZÀAqÀª ÀiÁgÀÄvÀ, ¥Àæª ÁºÀUÀ½AzÀ ¥Àæw ªÀµÀð
£ÀgÀªÀÄAqÀ®zÀAwzÀÄÝ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥ÀæªÀ ÄÄR
ºÁ¼ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
* gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÀ¼À¥É ªÀÄlÖzÁÝVzÉ.
* gÀ¸ÉÛ §¢AiÀÄ°è, ¥ÁzÀZÁjUÀ½UÁUÀ°Ã ¤¯ÁÝtUÀ¼ÁUÀ°Ã
¸ÁjUÉ
¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV®è.
¸ÁjUÉAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢vÀ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÁ¼ÁVgÀĪÀ gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃrPɬÄgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä
2. PÉÆgÀvɬÄgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêɸÁV¸À®Ä
d®ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ
3. PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ PÀZÁÒ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸À®Ä
* d® ¸ÀAZÁgÀªÀÅ ¸ÁUÀgÀ-¸ÀªÀÄÄzÀæ ¸ÀgÉÆêÀgÀ, £À¢UÀ¼ÀÄ
4. GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¸ÁV¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄªÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁUÀÄvÀÛzÉ.
5. PÀȶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæ
* ¨sÁgÀvÀªÀ Å d®ªÀ iÁUÀðUÀ¼À ¸ÀAZÁgÀ PÉÌ ¥À ÄgÁvÀ£À PÁ®¢AzÀ ®Ä
ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉ¢zÉ.
* ¨sÁgÀvÀªÀÅ 7515.5Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀwÃgÀ ¥ÀæzÉñÀ ºÉÆA¢zÉ.
¸ÁjUÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ
* ¨sÁgÀvÀªÀÅ 14000 Q.«ÄÃ. M¼À£Ár£À £ËPÁ ¸ÀAZÁgÀPÉÌ
AiÉÆÃUÀåªÁzÀ d®ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ
12 ¥ÀæªÀÄÄR, 226 QjAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzsÀåªÀÄ §AzÀgÀÄUÀ½ªÉ.
gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼ÀÄ:-
85 gÀµÀÄÖ «zÉòAiÀÄ ªÁå¥ÁgÀ ºÀqÀÄUÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
1. gÉÊvÀgÀÄ vÁªÀÅ ¨É¼ÉzÀ GvÀàd£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ MAiÀÄå®Ä
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
2. ºÀ½îUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁzÀ CªÀ±ÀåPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʹPÉƼÀî®Ä
3. ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ PÀqɬÄAzÀ
d®ªÀiÁUÀðzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ
E£ÉÆßAzÀÄ PÀqÉUÉ ¸ÁV¸À®Ä
1. M¼À£Ár£À d®ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ
4. gÉ樀 ¸ÁjUÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ d®¸ÁjUÉUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÉ.
2. wÃgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ d®¸ÁjUÉ
3. ¸ÁUÀgÀ/¸ÀªÀÄÄzÀæ ¸ÁjUÉ.
gÀ¸ÉÛ¸ÁjUÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝjUÀ¼À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
d® ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ (ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ ¨sÁUÀ)
1. gÁdåzÀ gÁdzsÁ¤UÀ¼ÀÄ, ¥ÀæzsÁ£À §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR §AzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ
PÉÊUÁjPÁ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ.
1. PÁAqÁè
2. ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß £ÉgÉAiÀÄ gÁµÀÖçUÀ¼À gÁdzsÁ¤AiÉÆqÀ£É
2. ªÀÄÄA¨Á¬Ä
¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. £ÀªÀ¸ÉãÁ
3. zÉñÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÁ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. UÉÆêÁ
5. £ÀªÀªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ
¸ÀĪÀtð ZÀvÀĵÉÆÌãÀ
6. PÉÆaÑ
7. vÀÄvÀPÀÄr
F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß 1999gÀ°è DgÀA©ü¹zÀÄÝ, EzÀgÀªÉZÀÑ
8. ZÀ£ÉåöÊ
54,000 PÉÆÃn gÀÆ.UÀ¼ÁVªÀÅzÀÄ.
9. «±ÁR¥ÀlÖt
10. ¥ÁgÀ¢Ã¥À
¸ÀĪÀtð ZÀvÀĵÉÆÌãÀ ºÉzÁÝjUÀ¼ÀÄ ZÀvÀĸÀàzÀ CxÀªÁ µÀlÖxÀ
11. ºÁ°ÝAiÀiÁ
gÀ¸ÉÛUÀ¼ÁVzÀÄÝ zÉñÀzÀ ªÀĺÁ£ÀßUÀgÀUÀ¼ÁzÀ zɺÀ°, ªÀÄÄA§¬Ä,
12. PÉÆ®ÌvÁÛ
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ZÉ£ÉåöÊ, PÉÆîÌvÁÛ £ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀĪÀ
gÀ¸ÉÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
64
F §AzÀgÀÄ zÀQët KµÁåzÀ°èAiÉÄà zÉÆqÀØ §AzÀgÁVzÉ. ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1) ¸ÀªÀiÁdzÀ Cw aPÀÌ WÀlPÀ
ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ J) ±Á¯É ©) ªÀÄ£É
EzÀÄ CvÀåAvÀ vÀéjvÀUÀwAiÀÄ ¸ÁjUÉ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. ¹) PÀÄlÄA§ r) ¸ÀA¸ÉÜ
¨sÁgÀvÀzÀAvÀºÀ «±Á® zÉ Ã±ÀPÉÌ vÀÄvÀÄð ¥Àj¹ÜwUÀ½UÁV ªÁAiÀÄÄ 2) ºÀ®ªÁgÀÄ PÀÄlÄA§UÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀªÉ........ DzsÁgÀªÁVzÉ
¸ÁjUÉ vÀÄA¨Á CªÀ±ÀåPÀ J) gÁdåPÉÌ ©) gÁµÀÖçPÉÌ
¹) f¯ÉèUÉ r) ¸ÀªÀiÁdPÉÌ
¸ÁªÀ ðd¤PÀ PÉ ëÃvÀæzÀ ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉAiÀ ÄÄ JgÀ qÀ Ä ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉAzÀgÉ,
1. EArAiÀÄ£ï Kgï¯ÉÊ£ïì 3) ¥ÀÄgÁvÀ£À PÁ®zÀ°è AiÀiÁªÀ PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞwAiÉÄÃ
2. KgÀ EArAiÀiÁ eÁjAiÀÄ°èvÉÛAzÉà ºÀ®ªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ
J) ¦vÀÈ ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀ 1955 gÀ°è ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ©) ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
¸Áܦ¹zÉ. EzÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¹) C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
r) «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
¨sÁgÀvÀzÀ°è 11 CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ½ªÉ 4) ªÀ iÁvÀÈ ¥À æzsÁ£À PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞwAiÀ Ä°è vÁ¬ÄAiÉÄà ªÀ Ä£ÉAiÀÄ
AiÀÄdªÀiÁ£À CªÀ¼À £ÀAvÀgÀ
1. zÉúÀ° - EA¢gÁUÁA¢ü «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt J) vÀAzÉ ©) »jAiÀÄ CtÚ
2. ªÀÄÄA§¬Ä - ¸ÀºÀgÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁAvÁæPÀÆæd «ªÀiÁ£À ¹) »jAiÀÄ ªÀÄUÀ¼ÀÄ r) ¸ÀtÚ ªÀÄUÀÄ
¤¯ÁÝt
3. PÉÆ®ÌvÁÛ - ¸ÀĨsÁµÀZÀAzÀæ ¨sÉÆøÀ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt 5) ªÀÄUÀÄ«UÉ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ¥ÁoÀ±Á¯É
4. ZÉ£ÉßöÊ - CuÁÚ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt J) PÀÄlÄA§ ©) ±Á¯É
5. wgÀĪÀ£ÀAvÀ¥ÀÄgÀ- wæªÉAzÀæªÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¹) ¸ÀªÀiÁd r) D±ÀæªÀÄ
¤¯ÁÝt 6) ªÀÄUÀÄ«£À ªÉÆzÀ® UÀÄgÀÄ
6. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ - £ÁqÀ ¥Àæ¨sÀÄ PÉA¥ÉUËqÀ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt J) vÀAzÉ ©) vÁ¬Ä
7. ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ - gÁfêÀUÁA¢ü CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¹) UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ r) ªÀÄoÁ¢üñÀgÀÄ
¤¯ÁÝt
7) ºÉAUÀ¸ÀgÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÉÄà EzÀÄÝ ªÀÄ£ÉUÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
8. CºÀ ª À Ä zÁ¨ÁzÀ - ¸À z ÁðgÀ ªÀ ® è ¨ Á¬Ä ¥À m É Ã ®
£ÉÆÃrPÉƼÀÄîvÁÛgÉ.
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt
J) ¦vÀÈ ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
9. ¥Àtf- UÉÆêÁ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt
©) C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
10. CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ- ²æà UÀÄgÀÄ gÁªÀÄzÁ¸Àf CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¹) ªÀiÁvÀÈ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
«ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt
r) «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
11. UÀĪÁºÀn- ¯ÉÆÃPÀ¦æÃAiÀÄ UÉÆæ£ÁxÀ §gÀqÉÆð
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt 8) EAzÀÄ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ AiÀiÁªÀ
PÀÄlÄA§ ªÀiÁAiÀĪÁUÀÄwÛzÉ.
CªÀÄÈvÀ¸ÀgÀ gÁeÁ ¸Á¤ì «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt FUÀ J) C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtªÁV C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÉ. ©) «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§
¹) ¦vÀÈ ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
¨sÁgÀvÀzÀ°è 115 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è «ªÀiÁ£À r) ªÀiÁvÀÈ ¥ÀæzsÁ£À PÀÄlÄA§
¤¯ÁÝtUÀ½ªÉ gÀPÀëuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ AiÀÄÄzÀÝ, ¥ÀæªÁºÀ, §gÀUÁ®, 9) £À«Ã£À ªÀiÁzÀjAiÀÄ PÀÄlÄA§ ®PÀët
ZÀAqÀªÀiÁgÀÄvÀUÀ¼À°è Që¥ÀæªÁV CUÀvÀå ¸ÉêÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä J) vÁ¬Ä, vÀAzÉ, CPÀÌ, vÀAV
Cw ªÀÄÄRåªÁVªÉ. ©) UÀAqÀ, ºÉAqÀw, ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ
¹) vÁ¬Ä, vÀAzÉ, ªÀÄUÀ, ¸ÉƸÉ
r) PÁPï, vÀªÀÄä, CtÚ, ¨Á¨ï

10) §Ä¢ÞAiÀÄ «PÁ¸ÀPÉÌ C¤ªÁAiÀÄð

J) «zÉå ©) ºÀt
¹) vÀAzÉ r) vÁ¬Ä

65
11) ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¥sÀ®PÁjAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀ°è 18) £Á®ÄÌ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉzÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä vÀ¼À¥ÁAiÀÄ
J) ¸ÀPÁðgÀ ©) ²PÀët ºÁQzÀªÀgÀÄ
¹) PÀÄlÄA§ r) ¸ÀªÀiÁd J) PÁ£ÀðªÁ°¸ï ©) ªÉ®è¹è
¹) qÁ¯ï ºË¹ r) «°AiÀÄA ¨ÉAnPï
12) ªÀåQÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ PÉÃAzÀæ ©AzÀÄ- F PÉÃAzÀæ ©AzÀÄ«£À
¸ÀÄvÀÛ®Æ EgÀĪÀzÀÄ 19) ¨sÁgÀvÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ CvÀåCªÀ±ÀåPÀ
J) ±Á¯É ©) ¸ÀA¸ÉÜ J) gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ ©) ¸ÀPÁðgÀ
¹) PÀÄlÄA§ r) ¸ÀªÀiÁd ¹) ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ r) ²PÀët

13) C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ºÉýPÉ 20) ¨sÁgÀvÀzÀ gÀ¸É ÛUÀ¼À£ÀÄß JµÀÄÖ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ J) 3 ©) 2
J) ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ PÀÄlÄA§zÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¹) 4 r) 5
PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ¥Á¯ÉÆÎüÀÄîvÁÛgÉ
©) J®ègÀÆ KPÀ jÃwAiÀiÁzÀAvÀºÀ ²PÀëtªÀ£Éßà 21) UÁæ«ÄÃt ¸ÀqÀPï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ UÀÄj
¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ J) ¨sÁgÀvÀ zÉñÀzÀ°è gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðt
¹) ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ PÀÄlÄA§zÀ D¹ÛAiÀÄ ªÉÄ¯É ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ ©) PÁéræ¯ÁålgÀ¯ï gÀ¸ÉÛ ªÀiÁUÀ𠤪ÀiÁðt
MqÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ ¹) PÀZÁÒgÀ¸ÉÛUÀ¼À £ÀÄß ¥ÀPÁÌgÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÁßV ªÀiÁ¥Àðr¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ r) ºÀ½îUÀ¼À gÀ¸ÉÛ ¤ªÀiÁðt

14). «¨sÀ P À Û PÀ Ä lÄA§PÉ Ì F PÉ ¼À V £À AiÀ i ÁªÀ ºÉ ýPÉ 22) f¯Áè gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðtzÀ ¤ªÀðºÀuÉ
C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è J) gÁdå ¸ÀPÁðgÀ ©) f¯Áè ¥ÀAZÁAiÀÄvÀ
J) UÀAqÀ ºÉAqÀw vÀªÀÄä C«ªÁ»vÀ ªÀÄPÀ̼ÉÆA¢UÉ ¹) vÁ®ÆèPÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvÀ r) PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀ
ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ
©) ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÀªÀÄä «ªÁºÀ DUÀĪÀªÀgÉUÀUÉ vÀªÀÄä 23) UÀr gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðt dªÁ¨ÁÝj
vÁ¬ÄvÀAzÉAiÉÆA¢UÉ ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ J) PÉÃAzÀæ¸ÀPÁðgÀ ©) UÀr gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¥Áæ¢üPÁgÀ
¹) ªÀÄPÀ̼ÀÄ «ªÁºÀ DzÀ£ÀAvÀgÀªÀÇ PÀÄlÄA§zÀ°èAiÉÄà ¹) gÁdå ¸ÀPÁðgÀ r) gÁµÀÖç¥Àw
ªÁ¹¸ÀÄvÁÛgÉ
r) EAvÀºÀ PÀÄlÄA§UÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV £ÀUÀgÀUÀ¼À°è 24) ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® gÉ樀 ªÀiÁUÀð
PÁt§ºÀÄzÀÄ J) PÀ®ÌvÀÛ¢AzÀ xÁuÁ
©) ªÀÄÄA§¬Ä¬ÄAzÀ-¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
15) ¸ÁjUÉ JAzÀgÉ ¹) xÁuÁ-¢AzÀ-¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
J) MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀܼÀPÉÌ ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀÄ r) ªÀÄÄA§¬Ä¬ÄAzÀ-xÁuÁ
©) MAzÀÄ ¸ÀܼÀ¢AzÀ ºÉÆÃUÀĪÀ §¹ì£À ªÀåªÀ¸ÉÜ
¹) gÀ¸ÉÛ 25) KµÀå RAqÀzÀ¯Éè Cw zÉÆqÀØ gÉ樀 eÁ® ºÉÆA¢zÀ
r) MAzÀÄ gÁµÀÖçPÉÌ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ gÁµÀÖç
J) ¨sÁgÀvÀ ©) ¥ÁQ¸ÁÛ£À
16) MAzÀÄ zÉñÀzÀ CxÀð ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß zÉúÀPÉÌ ºÉÆð¸ÀzÀgÉ ¹) ²æîAPÁ r) £ÉÃ¥Á¼À
¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀðªÀÅ
J) ¨É£ÀÄß ªÀÄÆ¼É 26) ¨sÁgÀvÀ gÉ樀 ¸ÁjUÉAiÀÄ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è JµÀÖ£É ¸ÁÜ£À
©) £ÀgÀªÀÄAqÀ® ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ.
¹) fÃtð QæÃAiÉÄ J) 2£Éà ¸ÁÜ£À ©) 3£Éà ¸ÁÜ£À
r) ±Áé¸À PÉÆñÀ ¹) 4£Éà ¸ÁÜ£À r) LzÀ£Éà ¸ÁÜ£À

17) ©ænµÀgÀ PÁ®zÀ°è gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðt §ºÀĪÀÄnÖUÉ 27) ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ UÉÃeï KQÃPÀgÀt AiÉÆÃd£É eÁjUÉ
J) gÀPÀëuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜ ©) ¸ÀAZÁgÀPÉÌ vÀAzÀ ªÀµÀð
¹) ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¸ÁV¸À®Ä r) zÉñÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ J) 1991 ©) 1990

66
 ¹) 1993 r) 1992 ¹) ZÉ£ÉßöÊ r) «±ÁR¥ÀlÖt

28) PÉƼÀªÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ 37) ¨sÁgÀvÀzÀ ZÀºÀzÀ §AzÀgÀÄ

J) MAzÀÄ ªÁºÀ£À¢AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ªÁºÀ£ÀPÉÌ ¸ÀgÀPÀÄ J) ºÁ°ÝAiÀiÁ ©) PÉÆ®ÌvÁÛ §AzÀgÀÄ
¸ÁV¸À®Ä ¹) ¥ÁgÁ¢Ã¥À r) PÉÆaÑ
©) §ÈºÀvÀ UÁvÀæzÀ vÉÊ® ¸ÁV¸À®Ä
¹) Cw ªÉÃUÀªÁV vÉÊ® ¸ÁV¸À®Ä 38) CuÁÚ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ
r) vÉÊ® ¸ÀÄzsÁgÀuÉ J) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ©) DUÁæ
¹) ZÉ£ÉßöÊ r) eÉÊ¥ÀÆgÀ
29) £ÀªÀÄä «zÉñÀ ªÁå¥ÁgÀ ªÀ Å ±É ÃPÀqÁ 85 gÀµÀÄÖ F ªÀ iÁUÀ ðUÀ¼À
ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¸ÁUÀĪÀzÀÄ 39) ¦£ï PÉÆÃqÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð
J) ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ J) 1972 ©) 1976
©) d® ¸ÁjUÉ ¹) 1973 r) 1974
¹) ¨sÀÆ ¸ÁjUÉ
r) gÉ樀 ¸ÁjUÉ 40) ²ÃWÀæ CAZÉ ¸ÉÃªÉ eÁjUÉ §AzÀ ªÀµÀð
J) 1975 ©) 1977
30) M¼À £Ár£À d®¸ÁjUÉ ¥Áæ¢üPÁgÀ ¸Áܦ¹zÀ ªÀµÀð ¹) 1978 r) 1979
J) 1985 ©) 1986
¹) 1988 r) 1989 41) ¨sÁgÀvÀzÀ°è DPÁ±ÀªÁtÂAiÀÄÄ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ°UÉ AiÀiÁªÁUÀ
¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
31) PÁAqÁè §AzÀgÀÄ ºÉÆA¢gÀĪÀ gÁdå J) 1931 ©) 1932
J) PÀ£ÁðlPÀ ©) gÁd¸ÁÜ£À ¹) 1930 ¹) 1934
¹) PÉÃgÀ¼À r) UÀÄdgÁvÀ
42) zɺÀ° §½AiÀÄ ¦vÀA¥ÀÄgÀzÀ°è AiÀiÁgÀ eÁÕ¥ÀPÁxÀðªÁV
32) dªÀºÀgÀ¯Á¯ï £ÉúÀgÀÄ JA§ ºÉ¸Àj¤AzÀ PÀgÉAiÀÄĪÀ zÀÆgÀzÀ±Àð£À UÉÆÃ¥ÀÄgÀ ¸Áܦ¸À¯ÁVzÉ.
§AzÀgÀÄ J) £ÉºÀgÀÄ
J) vÀÄvÀPÀÄn ©) ºÁ°ÝAiÀiÁ ©) UÁA¢üÃf
¹) ZÉ£ÉßöÊ r) £ÀªÁ±ÉêÁ ¹) EA¢gÁUÁA¢ü
r) qÁ. ©.Dgï.CA¨ÉÃqÀÌgÀ
33) ¥ÀæxÀªÀÄ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ
§AzÀgÀÄ 43) Cw PÀrªÉÄ ªÉZÀÑ ¸ÁjUÉ ªÀiÁzsÀåªÀÄ
J) ªÀÄÄA§¬Ä ©) ªÀĪÀÄðUÉÆêÁ J) d®¸ÁjUÉ ©) ªÁAiÀÄĸÁjUÉ
¹) PÁAqÀè r) ¥ÁgÁ¢Ã¥À ¹) gÀ¸ÉÛ ¸ÁjUÉ r) gÉʯÉé ¸ÁjUÉ

34) ¨sÁgÀvÀzÀ ºÉ¨ÁâV®Ä JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀ §AzÀgÀÄ 44) UÁæ«ÄÃt gÀ¸ÉÛUÀ¼À ¤ªÀiÁðtzÀ GzÉÝñÀzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ
J) ªÀÄÄA§¬Ä ©) PÉÆaÑ J) ¸ÀªÀÄUÀæ UÁæ«ÄÃt C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ
¹) ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ r) «±ÁR¥ÀlÖt ©) ¥ÀæzsÁ£À ªÀÄAwæAiÀĪÀgÀ UÁæªÀÄ ¸ÀqÀPï AiÉÆÃd£É
¹) gÉÆÃdUÁgÀ AiÉÆÃd£É
35) PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÉ¨ÁâV®Ä §AzÀgÀÄ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
J) ªÀÄÄgÀÄqÉñÀégÀ ©) ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ
¹) ªÀįÉà r) PÀ®§ÄgÀV 45. ±ÉÃ.80gÀµÀÄÖ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃ.70gÀµÀÄÖ d£ÀgÀ£ÀÄß
F ªÀiÁUÀð ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁUÀuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ
J) ªÁAiÀÄÄ ªÀiÁUÀð ©) gÀ¸ÉÛ ªÀiÁUÀð
¹) d® ªÀiÁUÀð r) gÉ樀 ªÀiÁUÀð

36) ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ PÀÈvÀPÀ §AzÀgÀÄ 46 ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV ZÀ°¸ÀĪÀ gÉÊ®Ä
J) vÀÄvÀÄPÀÄr ©) PÉÆa J) J.R.ªÀiÁUÉèÃªï ©) J.R.ªÁåUÉèêï

67
 ¹) J.R.UÁåUÉÆêï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
PÀÄlÄA§ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁjUÉ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
47 zÉêÀ£ÀºÀ½î CAvÀgÁÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝt«gÀĪÀÅzÀÄ.
J)£ÀªÀzɺÀ° ©)ZÉ£ÉßöÊ
¹) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ r)ªÀÄÄA¨ÉÊ
1 ¹ 26 ¹
2 r 27 r
48 ZÀPÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀQð¸À®ànÖgÀĪÀ zÀAqÀ
J) PÀZÀÄÑ ©) CZÀÄÑ ¹) PÉZÀÄÑ 3 r 28 J
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
4 ¹ 29 ©
49 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÉïÉéAiÀÄ CZÀÄÑ ªÀÄvÀÄÛ UÁ° PÁSÁð£É 5 J 30 J
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À
J) §£À±ÀAPÀj ©) AiÀÄ®ºÀAPÀ 6 © 31 r
¹) ªÀirªÁ¼À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
7 J 32 r
8 © 33 ¹
9 © 34 J
10 J 35 ©
11 © 36 ¹
12 ¹ 37 ©
13 J 38 ¹
14 ¹ 39 J
15 J 40 J
16 J 41 J
17 J 42 r
18 ¹ 43 r
19 J 44 r
20 © 45 r
21 ¹ 46 ©
22 © 47 ¹
23 © 48 ©
24 r 49 ©
25 J 50

68

8. ¥ÉqÀUÁVPÀ¯ï E¸ÀÆå¸ï
(¨ÉÆÃzsÀ£Á ±Á¸ÀÛç)
1. «eÁÕ£ÀzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦Û :
«eÁÕ£À JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ eÁÕ£ÀªÁVzÀÄÝ F ¥ÀzÀªÀÅ
DAUÀè¨sÁµÉAiÀÄ “Science” JA§ ¥ÀzÀPÌÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁVzÉ.
“Science” JA§ ¥ÀzÀªÀÅ “Scientia” JA§ ¯Áån£ï
¨sÁµÉ¬ÄAzÀ §A¢zÀÄÝ EzÀgÀ CxÀð “w½” J£ÀÄߪÀÅzÁVzÉ
(¸ÁªÀiÁ£Àå CxÀðzÀ°è ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ fëUÀ¼À
PÀæªÀħzÀÞªÁzÀ ºÁUÀÆ ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ CzsÀåAiÀÄ£À JAzÀÄ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
“ L£À¹ÖãÀgÀ ¥ÀæPÁ±À eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ
¥ÀqÉzÀ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðµÀÖªÁzÀ vÀPÀðzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
PÀæªÀħzÀÞvÉUÉ M¼À¥Àr¸ÀÄAvÀºÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ¥sÀ®ªÉà «eÁÕ£À.
PÉÆ®A©AiÀiÁ «±ÀéPÉÆñÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ «eÁÕ£À JA§ ¥ÀzÀªÀÅ
¥Àj¸ÀgÀzÀ DUÀÄ ºÉÆÃUÀÄUÀ½UÉ ¹«ÄÃvÀªÁzÀ PÉÆæÃrüPÀÈvÀ
ºÁUÀÆ ªÀåªÀ¹ÜvÀ PÀ°PÉAiÀiÁVzÉ.
F ªÉÄð£À ªÁåSÉUÀ¼À£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÁUÀ «eÁÕ£ÀªÀÅ
ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ eÁÕ£ÀªÁVzÀÄÝ ¸ÀvÀå ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß PÉÆæÃrüPÀj¹
¥ÀjPÀ®à£É ºÁUÀÆ ªÁzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀPÉÌ
C¼ÀªÀn¹ ªÉ ÊeÁÕ¤PÀ ¨s ÁªÀ£ÉAiÉ ÆA¢UÉ ¸ÀvÀå£ÉéõÀ uÉ ªÀiÁqÀĪÀ ÅzÉÃ
«eÁÕ£ÀªÁVzÉ.
«eÁÕ£ÀzÀ ªÁå¦Û :
EzÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ AiÀÄÄUÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ «eÁÕ£ÀªÀÅ
ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄð PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ºÀgÀrPÉÆArzÉ.
C®èzÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÁµÀÖçzÀ ¥ÀæUÀwUÉ «eÁÕ£À gÀAUÀzÀ°èAiÀiÁzÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼Éà PÁgÀtªÁVzÉ.
«eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß CxÀð¥ÀÆtðªÁV CzsÀåAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä
F PɼÀPÀAqÀ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÁßV ªÀVðPÀj¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ.
GzÁ:
1. vÀ½±Á¸ÀÛç : C£ÀªÀA²AiÀÄvÉ ºÁUÀÆ UÀÄtªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
C¨sÁå¸À ªÀiÁqÀĪÀ ±Á¸ÀÛçªÁVzÉ.
2. fêÀ±Á¸ÀÛç : fëUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
«eÁÕ£À eÁÕ£ÀzÀ MAzÀÄ CAUÀªÁVzÉ :
ªÀ Ä £À Ä µÀ å £À Ä vÀ £ À ß zÉ Ê £À A ¢£À CªÀ ± À å PÀ v É U À ¼ À £ À Ä ß
¥ÀÆgÉʹPÉƼÀî®Ä CUÀvÀåªÁzÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥Á¢¹PÉƼÀî®Ä
69
vÀ v À é ± Á¸À Û ç , ¸À ª À i Ád±Á¸À Û ç , CxÀ ð ±Á¸À Û ç , UÀ t  v À ± Á¸À Û ç ,
fêÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀAxÀºÀ C£ÉÃPÀ eÁÕ£À PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß
ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV ªÀiÁqÀ®Ä «eÁÕ£À ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ «eÁÕ£ÀªÀÅ eÁÕ£ÀzÀ MAzÀÄ CAUÀ JAzÀ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
«eÁÕ£ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À :
«eÁÕ£ÀªÀÅ PÉ ¼ÀPÀAqÀ vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¸À égÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
1. EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ eÁÕ£À §AqÁgÀªÁVzÉ
2. wêÀiÁð£À vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÁUÀ ¥ÀƪÀUÀæºÀ ¦ÃqÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è.
3. EzÀÄ vÀ£Àß ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ vÀvÀéUÀ¼À
¥À æAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ M¼À¥À r¸À ®Ä ¹zÀ Þ«gÀÄvÀÛzÉ.
4. ºÉƸÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ
ªÀiÁ»w E®èzÉ ¹éÃPÀj¸ÀĪÀÅ¢®è.
5. JZÀÑjPÉAiÀÄ ºÁUÀÆ ¤RgÀªÁzÀ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À EzÀgÀ
vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
6. AiÀiÁªÀÅzÉà «ZÁgÀ CxÀªÁ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀæªÀħzÀÞªÁV
CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
7. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁPÀÄvÀÛzÉ.
8. CUÀvÀå ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹ vÀ¥ÀÄàUÀ¼À£ÀÄß wzÀÄݪÀÅzÀÄ
ªÀiÁ£ÀªÀ ºÁUÀÆ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É «eÁÕ£ÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¢£ÀUÀ¼À°è «eÁÕ£ÀªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ£À
ªÉÄÃ¯É ªÀĺÀvÀÛgÀªÁzÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß ©jzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À
zÉ Ê £À A¢£À CªÀ ± À å PÀv É U À ¼ À £ À Ä ß ¤V¹PÉ Æ ¼À î ® Ä vÀ Ä A¨Á
C£ÀÄPÀÄ®ªÁVzÉ. vÀ£Àß CUÀvÀåªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÀët ªÀiÁvÀæzÀ°è
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¨sÁUÀzÀ°èzÀÝgÀÄ zÉÆgÀQ¹PÉƼÀÄîªÀ ¹ÜwUÉ
vÀ®Ä¦zÁÝ£É, §æºÀvÀ PÀlÖqÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ¸Áé¨sÁ«PÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÀÈvÀPÀ «zsÁ£À¢AzÀ ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ, PÀÈvÀPÀªÀÄ¼É PÁ¬Ä¯ÉUÀ½UÉ
CUÀvÀå OµÀzÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ
ªÀåªÀ¸ÉÜ E£ÀÆß ºÀ®ªÁgÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÉÄÃ¯É «eÁÕ£À vÀ£Àß
¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÉ.
£ÀªÀÄä ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è DUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ
ªÀÄ£ÀĵÀå£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ Cw ªÀÄÄRåªÁzÀ PÁgÀtªÁVzÉ.
¨sÀÆ d® ªÁAiÀÄÄ ¸ÁjUÉ PÉÊUÁjQÃgÀt d£À¸ÀASÉå ¸ÉÖÃl
CgÀtå£Á±À ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ¸Éë¸ÀĪÀ UÁ½ CªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ
§¼ÀPɬÄAzÀ ªÀÄ°£ÀUÉÆAqÀ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¸À j ¥À r ¸À ® Ä CUÀ v À å ªÁzÀ ¥À j ºÁgÉ Æ Ã¥À A iÀ Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß
PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀ°è «eÁÕ£ÀªÀÅ ¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃqÀÄwÛzÉ.
¸ÀªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°è «eÁÕ£ÀzÀ ¥ÁvÀæ
«eÁÕ£ÀªÀÅ ¸ÀªÀiÁdzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è vÀ£ÀßzÉà DzÀ
¥Àæ ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©Ãj ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀ uÉAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀ iÁrzÉ .
CAvÀºÀ ºÀ®ªÀÅ PÉëÃvÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. AiÀÄAvÀæUÀ¼À ¸À ºÁAiÀÄ¢AzÀ PÉÊUÁjPÀ PÉëÃvÀæ ¥À æUÀw ¥ÀxÀzÀ°èzÉ
2. ¸ÁjUÉ ¸ÀA¥ÀPÀð GºÉUÀÆ «ÄÃj ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ
3. ªÁå¥ÁgÀ ªÁtÂeÉÆåÃzÀåªÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ ¥Àj¹Üw
GvÀÛªÀĪÁUÀ®Ä ¸ÁºÀAiÀÄPÀªÁVzÉ.
4. PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¨ÁºÀåPÁ²PÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹ ¸ÀAªÀºÀ£À
PÉëÃvÀæzÀ°è PÁæAwAiÀÄ£ÀÄßAlĪÀiÁrzÉ.
5. UÀtPÀ AiÀÄAvÀæzÀ ªÉÊ«zÀåªÀÄAiÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ¢AzÀ £Á£Á
vÀAvÁæA±ÀUÀ¼ÀÆ C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É JAzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ
¸À¤ßêÉñÀ, ªÀåQÛ ªÀ¸ÀÄÛ«£À PÀqÉUÉ M§â ªÀåQÛ «eÁÕ£ÀzÀ
vÀ¼ÀºÀ¢¬ÄAzÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ ¤ÃqÀĪÀ MAzÀÄ ªÀÄ£À¹ì£À ¥ÀƪÀð
¹zÀÞvÁ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É J£ÀÄßvÁÛgÉ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ :
1. RavÀvÉ
2. ¸ÀvÀå±ÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ°è CwAiÀiÁzÀ ±Àæ¶× ºÁUÀÆ vÁ¼Éä
3. «£ÀAiÀIJîvÉ
4. ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¥ÁæªÀÄtÂPÀgÀtzÀ EZÉÒ
5. ¸ÀªÀĸÉå ©r¸ÀĪÀ ««zsÀ ¸Á»vÀåUÀ¼À §UÉÎ £ÀA©PÉ
6. ºÉƸÀ eÁÕ£ÀzÀ «ÄwAiÀÄ°è C©ü¥ÁæAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ M¦àUÉ
¸ÀÆa¸À§ºÀÄzÀÄ
7. HºÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀzÀ £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀ
8. ¸ÁzÀåvÉUÀ½UÉ UËgÀªÀ
9. ¤µÀàPÀëªÁVzÀÄÝ CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀÅzÀÄ
«eÁÕ£À «µÀAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ
ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ:
1. G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀiË®å : «eÁÕ£ÀzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀ¢AzÁV EzÀÄ
¥ÀæPÀÈwAiÀÄ ¥ÀæPÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÁzÀ CwªÀȶÖ, C£ÁªÀȶÖ, ¨sÀÆPÀA¥ÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÁºÀUÀ¼ÀÄ eÁ鮪ÀÄÄRUÀ¼ÀÄ PÁëª ÀÄ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è
GµÁÚA±ÀzÀ ºÉZÀѼÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ
»rAiÀÄĪÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
2. ²¹Û£À ªÀiË®å : PÀæªÀħzÀÞªÁzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÉà «eÁÕ£À
CzÀÄzÀjAzÀ «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ
fêÀ£ÀzÀ°è ²¸ÀÄÛ ¥Á°¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀiË®å : «eÁÕ£ÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À fêÀ£ÀzÀ
¢±ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹zÉ. DZÁgÀ,
£ÀqÉ, £ÀÄr, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ¯É £ÉÃgÀ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjzÉ.
70
4. ¨Ë¢ÝPÀ ªÀiË®å : «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
«zÁåyðUÀ¼À°è §Ä¢Þ±ÀQÛ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À¹PÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß
¨É ¼É ¹ «zÁåyðAiÀ Ä ¨Ë¢ÝPÀ «PÁ¸ÀPÉÌ «eÁÕ£ÀªÀ Å ¥ÀÆgÀ PÀªÁVzÉ.
5. ªÀÈw ªÀiË®å : EA¢£À AiÀÄÄUÀzÀ°è ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ® GzÉÝñÀ
J¯Áè ªÀÄUÀĪÀ£ÀÄß GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß Dj¹PÉƼÀî®Ä ¨ÉÃPÁzÀ
¨Ë¢ÞPÀ vÁAwæPÀ ºÁUÀÆ GvÁàzÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ
vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
2. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ ªÁåSÁå£ï
3. ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ «±ÉèõÀuÉ
4. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ
5. zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À CxÉÊð¸ÀÄ«PÉ
6. ¥ÀæPÀ®è£É CxÀªÁ HºÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
7. ¸ÀÆPÀÛªÀ®èzÀ ¥ÁæPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÀÄÄÝPÉƼÀÄî«PÉ
8. vÀvÀé ¤gÀÆ¥ÀuÉ
9. ¤gÀƦ¹zÀ vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉ PÉëÃvÀæPÉÌ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÉÊeÁÕ ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß «zÁåyðUÀ ¼À°è §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ
ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ :
* ¨ÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ°è PÁgÀt ¥ÀjuÁªÀÄUÀ½UÉ ªÉÊeÁÕ¤PÀ
PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr ¨ÉÆÃzÀ£É PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ
* ªÉ ÊeÁÕ¤PÀ ¥À ĸÀ ÛPÀUÀ¼À Ä, «eÁÕ£À ¢£À ¥ÀwæPÉUÀ¼À Ä ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ¤
fêÀ£À ZÀjvÉæAiÀÄ ¥ÀĸÀÛPÀ NzÀ®Ä ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
* «zÁåyðUÀ½UÉ ªÀÄÆqÀ£ÀA©PÉUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¹ ªÉÊeÁÕ¤
PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
* «eÁÕ £ À P É Ì ¸À A §A¢ü ¹ zÀ A vÀ ªÀ Ä £É Æ ÃgÀ A d£Á
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DlUÀ¼À£ÀÄß Dr¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
* ªÀÄPÀ̼À C©ügÀÄaUÉ vÀPÀÌAvÉ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ
* «eÁÕ£À ¸ÀAWÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÀ ¥ÀoÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ
«eÁÕ£À gÀ¸À¥Àæ±Éß PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ PÉëÃvÀæ ¨sÉÃn¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
* ±Á¯ÉAiÀÄ°è «eÁÕ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ
* EAlgÀ £ É Ã l ªÀ Ä Æ®PÀ ºÉ Æ ¸À «ZÁgÀ U À ¼ À £ À Ä ß
¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ
* ªÀÄPÀ̼À°è vÁ¼Éä, ¥Àæ²ßøÀÄ«PÉ, «ªÀıÀðvÀäPÀ, zÀȶÖPÉÆãÀ,
Qæ à AiÀ i Á²Ã®vÉ , ¸À È d£ÁvÀ ä P À v É ªÀ Ä ÄAvÁzÀ ª À Å UÀ ¼ À £ À Ä ß * «zÁåyðUÀ¼À ªÀvÀð£ÉAiÀÄ°è C¥ÉÃQëvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀgÀ®Ä
C©üªÀåQÛUÉƽ¸À®Ä CUÀ vÀåªÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ¸À ºÁAiÀĪÁUÀĪÀAvÉ eÁÕ£À ¥ÀqÉ AiÀÄĪÀ «±Á® w¼À ĪÀ½PÉAiÀÄ£À Äß
¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¨sËwPÀ P˱À®åªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ §UÉÎ
¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥Á±ÀA² ºÉ ÆAzÀ®Ä ¸Ázs ÀåªÁUÀ ĪÀAvÉ ªÀåªÀ¹ÜvÀª ÁzÀ
1. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ¸ÀàµÀÖ w¼ÀĪÀ½PÉ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼À
ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÀÆa¸ÀĪÀÅzÀÄ F PɼÀV£ÀAwªÉ.
2. ªÀÄPÀ̼À°è GvÀÛªÀÄ ªÉÊQÛPÀ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ
3. §zÀ¯ÁzÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£É * ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À °è J¯Áè ªÀ ÄPÀ̼À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ AvÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ
CªÀ±ÀåPÀ * « zÁåyð U À ¼ À ª À Ä P À Ì ¼ À P À ° P É A i À Ä C j ªÀ £ À Ä ß
4. ¸ÀÈd£À ²Ã®vÉ ¸ÁªÀÄxÀå ¨É¼É¸À®Ä ºÉaѸÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
5. «PÀëuÁ P˱À®, avÀæ©r¸ÀĪÀ P˱À®å, ¸ÀªÀĸÉå ©r¸ÀĪÀ * PÀ°PÁ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À «zÁåyðUÀ¼À £ÉÊd fêÀ£ÀPÉÌ ºÀwÛgÀzÀ
P˱À®å, ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀĪÀ P˱À®å ªÀÄÄAvÁzÀ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ
¨É¼É¸À®Ä * ¥ À A ZÉ Ã A ¢ æ U À ¼ À ª À Ä Æ ®P À C £ À Ä ¨s À ª À U À ¼ À £ À Ä ß
¥ÀqÉAiÀÄĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀåQÛAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR * ªÀÄPÀ̼À D¹Û ªÀÄvÀÄÛ PÀÆvÀºÀ®UÀ¼À£ÀÄß PÉgÀ½¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
®PÀëtUÀ¼ÀÄ * PÀ °PÁ C£À ĨsÀ ªÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀܽAiÀÄ ¸ÀA¥À £ÀÆä®UÀ ¼À §¼ÀPɬÄAzÀ
£ÀqÉAiÀÄĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
1. vÉgÉzÀ ªÀÄ£À¸ÀÄ
2. PÀÄvÀƺÀ® «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ :
3. ªÉÊeÁÕ¤PÀ WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß DzÀj¹ ¤tðAiÀÄ * «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ fë¸ÀĪÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ eÉÆvÉUÉ
4. ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀvÀå±ÉÆÃzÀ£ÉUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ GvÀÛªÀĪÁzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ «eÁÕ£ÀzÀ
5. PÁAiÀÄðPÁgÀt ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À°è «±Áé¸À«qÀĪÀÅzÀÄ. §UÉÎ ¸ÀàµÀÖ w¼ÀĪÀ½PÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ
* ªÀÄPÀ̼À GvÀÛªÀÄ ªÀåQÛPÀ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼À¹PÉƼÀî®Ä
* GvÀÛªÀÄ ¨Ë¢ÞPÀ P˱À®åUÀ½AzÀ D¯ÉÆÃZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ PÁgÀt¥Àr¸ÀĪÀ P˱À®åUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÁV
* «zÁåyðUÀ¼À °è ¸ÀªÀĸÉå ¥À jºÁgÀ P˱À®åªÀ £ÀÄß ¨É¼À¸À ĪÀÅzÀÄ
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ AiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ * ªÀ ÄPÀ̼À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥ÀzÀ ÞwAiÀ Ä §UÉÎ ¸ÀàµÀÖ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄßAlÄ
ªÀiÁqÀ®Ä
1. eÁÕ£À 2. w¼ÀĪÀ½PÉ * vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉAiÀÄ §UÉÎ CjªÀÅ ªÀÄÆr¸À®Ä
3. C£ÀéAiÀÄ 4. PÁ±À®å * ¸ÀªÀiÁdzÀ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä
5. D¸ÀQÛ 6. ¥Àæ±ÀA¸É * ªÀÄPÀ̼À°è ¸ÀÈd£À²®vÉ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¨ÉøÀ®Ä
7. ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ * PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
w½AiÀÄ®Ä ªÀÄPÀ̼À°è «ÃPÀëuÁ P˱À®å avÀæ ©r¸ÀĪÀ P˱À®
* §ÆèªÀÄgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß 3 ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÁV ¸ÀªÀĸÉå ©r¸À®Ä P˱À® ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀĪÀ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß
«AUÀr¹zÁÝgÉ ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ

1. eÁÕ£À ªÀ®AiÀÄ
2. ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ªÀ®AiÀÄ «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÀUÀ¼ÀÄ
3. ªÀÄ£ÉÆÃd£Àå ªÀ®AiÀÄ 1. ²PÀëPÀgÀ PÉÃA¢ævÀ «zsÁ£À
1. ²PÀëPÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
* gÁ§lð ªÉÄÃdgïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ 2 F ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, G¥À£Éå¸À «zsÁ£À,
1962 gÀ °è gÁ§lð ªÉ Ä ÃdgïªÀ g ÀÄ ¨É Æ Ãzs À£ Á ¥ÀæzÀ±Àð£À «zsÁ£À CxÀªÁ ¥ÁævÀåQëPÀ «zsÁ£À, ªÉÄðéZÁgÀuÁ
GzÉÝñÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ 3 CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤rzÁÝgÉ «zsÁ£ÀUÀ¼ÁVªÉ
1. «µÀAiÀÄ 2 GvÀð£É 3 ¸ÀégÀÆ¥À 3. «zÁåyðAiÀÄ ¤¶ÌçÃAiÀĪÁV D°¸ÀĪÀªÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É.
4. «µÀAiÀÄPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄRåvÉ ºÉZÀÄÑ
¥Áæ xÀ«ÄPÀ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄPÉ Ì PÀ °PÁ£ÀĨs ÀªÀUÀ¼À DAiÉ ÄÌ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÁUÀ 5. ¥ÀgÉÆÃPÀë C£ÀĨsÀªÀUÀ½AzÀ PÀ°PÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ 6. «zÁåyð ¥Àæ AiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¸À éAvÀ wêÀiÁð£À ¤zsÁðgÀ

71
vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
2. «zÁåyð PÉÃA¢æÃvÀ «zsÁ£À
1. «zÁåyð PÀ°PÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÀÄÑ
2. «zÁåyð PÉÃA¢æ vÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ : ¸ÀA±É ÆÃzsÀ£É «zsÀ£À
G¥À£Áå¸À ¥ÀæzÀ±Àð£À «zsÁ£À, ZÀZÁð«zsÁ£À C£ÉéõÀuÁ
«zÁ£À, ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀ «zsÁ£À, ¸ÀéAiÀÄA CzsÀåAiÀÄ£À
3. «zÁåyðUÀ¼À ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ PÀÆrgÀÄvÁÛgÉ
4. «µÀAiÀÄ PÀ°PÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄRåvÉ ºÉZÀÄÑ
5. £ÉÃgÀ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀ°PÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
6. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ²PÀëPÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀ
ªÀ iÁqÀ ®Ä ºÁUÀÆ ¸ÀéAvÀ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉƼÀ î®Ä CªÀPÁ±À«zÉ.
3. ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀzÀÞw :
MAzÀÄ ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁzÀ
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 ºÁUÉ ¸ÀAUÀ滹zÀ zÀvÁÛA±ÀUÀ½AzÀ
¸Àª ÀĸÉåAiÀÄ£ÀÄß ©r¸À§®è vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¹ CªÀÅUÀ¼À
¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¸ÀªÀĸÉåUÉ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rAiÀÄĪÀÅzÉÃ
¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀzÀÞw J£ÀÄߪÀgÀÄ
4. ¥ÀæzÀ±Àð£À «zsÁ£À ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¥ÀzÀÞw :
¥ÀæzÀ±Àð£À JAzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ PÉ®¸À ªÀiÁr
vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
GzÁ : ²PÀëPÀ£ÀÄ DªÀÄèd£ÀPÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ
ªÉÆzÀ®Ä D ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ §UÉÎ J¯Áè ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÁÛ£É
£ÀAvÀgÀ ªÀÄPÀ̼À JzÀÄj£À°è ªÀiÁr vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄPÀ̼À
PÀ°AiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀëªÁV «ÃQë¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀ°PÉAiÀÄÄ
¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ C£ÀÄPÀÄ®UÀ¼ÀÄ
1. ¥Àæz À±Àð£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß D¸ÀQÛ¥ÀÆtð ªÀÄPÀ̼À°è
D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÉgÀ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÀÄPÀ̼À vÀªÀÄä C£ÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ¥ÀÄà C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
w¢ÝPÉƼÀî®Ä CªÀPÁ±À zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
3. ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄPÀ̼À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
4. ²PÀ ë P À g À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û ¨É Æ Ãzs À P À g À ¸À A §Azs À ª À £ À Ä ß
DwäAiÀĪÀ£ÁßV¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. AiÉÆÃd£Á ¥ÀzÀÞw ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£À :
EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀªÀĸÉå DzsÁjvÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÀÄÝ
EzÀ £ÀÄß MAzÀ Ä ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è PÉÊUÉ Æ¼ÀÄîªÀ
MAzÀÄ PÀ°PÁ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÉ.
F «zsÁ£ÀªÀÅ 3 ¥ÀæªÀÄÄR ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ
1. AiÉÆÃd£É 2. ¤ªÀðºÀuÉ 3. ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
72
6. ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ «zsÁ£À
«zÁåyðUÀ¼Éà ¸ÀévÀAvÀæªÁV ¥ÀæAiÉÆÃUÀ £Àqɹ ºÀ®ªÀÅ
PÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°vÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÁVzÉ.
«eÁÕ£À vÀvÀé ¹zÁÝAvÀUÀ¼À£ÀÄß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV ¨ÉÆâ¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj±ÉÆâ¹ vÁ¼É £ÉÆqªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
«eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß «zÁåyðUÀ¼À°è ªÀÄÆr¸À®Ä EzÀÄ
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ EzÀÄ ªÀiÁr PÀ° vÀvÀézÀ ªÉÄÃ¯É ¤AwzÉ.
7. PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£À :
«µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ GzÉÝñÀzÉÆA¢UÉ aPÀÌ aPÀÌ
vÀÄtPÁV ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ D vÀÄtPÀUÀ¼À ¤¢ðµÀÖ ¨ÉÆÃzsÀ£Á
¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄnÖºÁPÀĪÀAvÉ «zÁåyð ¸ÀévÀ: PÀ°AiÀÄĪÀ
¸Àé ªÀiË®åPÀj¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ ¸ÀévÀ: vÁ£Éà GvÀÛgÀª À£ÀÄß
zÀÈqÀ¥Àr¹PÉƼÀÀÄzÁzÀ ¨ÉÆÃzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄà PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ
¨ÉÆÃzÀ£ÉAiÀiÁVzÉ.
8. ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzÀ£É :
WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ°PÉAiÀÄ°è
£ÀÆå£ÀvÉ EgÀĪÀ CxÀªÁ PÀ°PÉAiÀÄ°è »AzÀĽzÀ «zÁåyðUÀ¼À
²PÀëPÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¹ EAvÀºÀ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ°è£À
¸ÀªÀĸÉåUÀ½UÉ «±ÉõÀªÁzÀ ¨ÉÆÃzÀ£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ
¨ÉÆâ¸ÀĪÀ «zÁ£ÀªÉà ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀªÁVzÉ.
«eÁÕ£ÀzÀ°è ¥ÁoÀAiÉÆÃd£É
* ¥ÁoÀAiÉÆÃd£É :- ²PÀëPÀ ¤¢ðµÀÖ «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ
WÀ lPÀ zÀ°è MAzÀÄ CªÀ¢ü AiÀ Ä°è C¥É ÃQë vÀ GzÉ ÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¹
vÉÆÃj¸À®Ä ¥ÀƪÀðAiÉÆÃfvÀªÁV GzÉÝò¸À®àlÖ PÀ°PÁ
ZÀl ĪÀn PÉU À¼ À ¸ÀA WÀ l£Á gÀÆ ¥À ª Éà «eÁÕ £À ¥ÁoÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ.
* WÀlPÀ AiÉÆÃd£É :- MAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß CxÀªÁ
WÀl PÀª À£ À Äß ¨É Æâü¸ À ®Ä vÀ AiÀ iÁj¸À ĪÀ AiÉÆ Ãd£ÉU É
WÀlPÀAiÉÆÃd£É J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¸ÀĪÀåªÀ¹ÜvÀUÉƽ¸À®àlÖAvÀºÀ PÀ°PÁ ¥Àj¸ÀgÀzÀ CxÀð
UÀ©ðvÀ ¥ÀæªÀÄÄR £ÉÆÃlªÉà WÀlPÀ AiÉÆÃd£É
WÀlPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ :
1. MAzÀÄ WÀlPÀªÀ£ÀÄß G¥ÀWÀlPÀUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ
2. ¨ÉÆÃzsÀ£ÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
3. PÀ°PÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ
4. PÀ°PÉAiÀÄ ¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
* ¥ÁoÀAiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
¥ÁoÀAiÉÆÃd£É WÀlPÀ AiÉÆÃd£É
1. EzÀgÀ UÁvÀæ aPÀÌzÀÄ 1) EzÀgÀ UÁvÀæ zÉÆqÀØzÀÄ
2. ¨ÉÆÃzÀ£ÀA±ÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ 2) ¨ÉÆÃzÀ£ÀA±ÀUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ
¨ÉÆÃzÀ£Á G¥ÀgÀtUÀ¼À ¨ÉÆÃzÀ£Á G¥ÀgÀtUÀ¼À * ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
PÀrªÉÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ°ègÀÄvÀÛªÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀASÉåAiÀÄ°ègÀÄvÀÛªÉ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
3. ¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ 3. EzÀÄ ªÁå¥ÀPÀ ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä £Á®ÄÌ
CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀUÉ PÁtªÀºÀÄzÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ.
CªÀPÁ±À«zÉ 1) «zÁåyðUÀ ¼À CªÀzsÁ£ÀªÀ £ÀÄß ºÉ ZÀÄÑ ºÉÆvÀÄÛ »r¢qÀĪÀ
4. ¨ÉÆÃzÀ£ÁA±ÀUÀ¼À 4. G¥À WÀlPÀUÀ¼À PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
«AUÀqÀuÉ EgÀÄvÀÛzÉ «AUÀqÀuÉ EgÀÄvÀÛzÉ. 2) ¢£À¤vÀåzÀ vÀgÀUÀw CªÀzsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ºÉÆvÀÄÛ
»r¢gÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
3) ¥Àæw ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ
*. “¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÁvÀæ PÀ rUÉ PÉ ÆAqÉÆAiÀÄåªÀ AvÀ ºÀ ¨ÉÆÃzsÀ £Á ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À£ÀÄß
G:- ²PÀëPÀ£ÀÄ AiÉÆÃf¹zÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É¬ÄAzÀ ºÉZÀÄÑ PÀ°PÉ ¸ÀëµÀÖªÁV gÀƦ¸À®àngÀ¨ÉÃPÀÄ.
CUÀvÀå«zÀÝ ºÉaÑ£À PÀ°PÉUÉ ¥ÀÆgÀPÀ PÀ°PÉAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. 4) «ÃrAiÉÆà PÁå¸ÉmïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zsÀ餸ÀÄgÀ½UÀ½AzÀ
F ¥ÀÆgÀPÀ PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀ®Ä C£ÉÃPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¨ÉÆâü¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀªÀÄƺÀ ªÀiÁzsÀåªÀĪÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. E°è ¸ÀªÀÄƺÀ 5) ªÀÄÄzÀæwªÁVgÀĪÀ «rAiÉÆà ¥ÁoÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀ i Ázs À å ªÀ Ä UÀ ¼ É A zÀ g É ¢£À ¥À w æ P É U À ¼ À Ä , gÉ Ã rAiÉ Æ Ã, G¥ÀAiÉÆÃV¹ «eÁÕ£ÀzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
zÀÆgÀzÀ±ÀðPÀUÀ¼ÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ²PÀëPÀ ¨ÉÆâ¹zÀ «µÀAiÀÄPÉÌ ¨ÉÆâü¸À§ºÀÄzÀÄ.
¥ÀÆgÀPÀªÁV ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸ÀĪÀzÀjAzÀ 6) zsÀé¤ ¸ÀÄgÀĽUÀ¼ÀÄ, zÀÈPÀ±ÀæªÀt G¥ÀPÀgÀtUÀ½AzÀ C£ÉÃPÀ
ªÀÄPÀ̼À°è PÀ°PÉ E£ÀÄß ºÉZÁÑUÀĪÀÅzÀPÉÌ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ UÀtPÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉzÀÄ PÉƼÀÄîªÀ eÁÕ£ÀzÀ ªÀÄlÖªÀÅ PÀÆqÀ ªÁå¥ÀPÀªÁUÀ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¨ÉÆâü¹zÁUÀ ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ ¸ÀªÀÄƺÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjUÀAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. E£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ
ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É AiÀıÀ¹éAiÀiÁUÀ®Ä
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
*. ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É¬ÄAzÀ «eÁÕ£ÀzÀ°è ªÀÄPÀ̽UÉ ¹UÀĪÀ
C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ * «eÁÕ£ÀzÀ°è PÉÊUÉƼÀÀÄzÁzÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ
¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ :- ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
1) «zÁåyðUÀ ¼À CªÀ zs Á£À ªÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ DPÀ µÀðPÀªÁVgÀ ÄvÀ Û zÉ . 1) JgÀqÀÄ zÀAqÀ PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ PÁAvÀUÀ¼À
2) ¢£À ¤vÀå vÀgÀUÀw ¨ÉÆÃzsÀ£ÉVAzÀ ºÉZÀÄÑ UÀÄtzÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ.
DPÀµÀðPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. 2) °lä¸ï PÁUÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï
3) ¥Àæw ¸ÀDªÀÄxÀåðzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ zÁæªÀt¢AzÀ ¤Ã° °lä¸ï PÉA¥ÀÄ §tÚPÉ ºÁUÀÆ
PÀrUÉ PÉÆAqÉÆAiÀÄåªÀAvÀºÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÀzÀ¨sÀðUÀ¼À£ÀÄß °lä¸ï ¤Ã° §tÚPÉÌ ¥ÀjªÀwð¹AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
¸ÀàµÀÖªÁV gÀƦ¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4) §ºÀÄ«zsÀ ªÀ iÁzsÀåªÀÄUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¨É Æâü¸À ®Ä 3) ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ ¨É¼ÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ CªÀ±ÀåPÀ
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ.
5) §ºÀÄ«zsÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄPÀ̼À D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѹ 4) ¨É¼ÀQ£À ªÀQæèsÀªÀ£ÀzÀ w½AiÀÄ®Ä ¤ÃgÀÄ, UÁdÄ ««zsÀ
C©ü¥ÉæÃgÀuÉ ªÀÄÆr¸ÀÄvÀÛzÉ. zÀæªÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ.
6) ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁævÀåQëPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÀPÀ 5) ¯ÉÆúÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬Ä¹zÁUÀ »UÀÄÎvÀÛªÉ. ªÀÄvÀÄÛ vÀA¥ÀÄ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. ªÀiÁrzÁUÀ PÀÄUÀÄÎvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀĪÀÅzÀÄ.
7) zsÀ餸ÀÄgÀĽUÀ¼ÀÄ, zÀÈPï-±ÀæªÀt G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ & 6) EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï C£ÀÄß ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è
UÀtPÀAiÀÄAvÀæzÀAvÀºÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. 7) KPÀ fêÀPÉÆñÀ ºÁUÀÆ §ºÀÄ fêÀPÉÆñÀUÀ¼À
8) «rAiÉ Æà PÁå¸É mïUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ C£ÉÃPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
¨ÉÆâü¸À§ºÀÄzÀÄ. 8) ªÀÄAdÄUÀqÉØ vÀA¥ÀÄ ºÁUÀÆ PÉƧâj JuÉÚ PÁ¬Ä¹zÀgÉ
9) «rAiÉ Æà PÁå¸É mïUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ C£ÉÃPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß zÀæªÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ vÀA¥ÀÄ ªÀiÁrzÀgÉ WÀ£ÀgÀÆ¥ÀPÉÌ
¨ÉÆâü¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀjªÀvÀð£É ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ.
10) «eÁÕ£ÀzÀ DzsÀĤPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä ¥ÀÆgÀPÀ 9) ±À§Ý ¥Àæ¸ÁgÀªÁUÀ®Ä ªÀiÁzsÀåªÀÄ CªÀ±ÀåPÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß
¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¥ÉæÃgÉæ¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ.

73
10) ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è CPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
PÁAwÃAiÀÄ UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
* «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
1) ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£É ÆèsÁªÀ £ÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀ tÂUÉ
vÀ¼ÀºÀ¢AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) «eÁÕ£ÀzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀjPÀ®à£É, vÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄ
CxÀªÁ ¹zÁÝAvÀUÀ½UÉ ¥Áæ AiÉ ÆÃVPÀ DzsÁgÀ «zÉ. JA§
CjªÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3) C£ÉéõÀuÉ, gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄAvÀºÀ GvÀÛªÀÄ
UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆö¹ ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ.
4) ªÉÊeÁÕ¤PÀ «ZÁgÀUÀ¼À°è D¸ÀQÛ §Ær¸ÀĪÀªÀÅ.
5) «eÁÕ£À ¥ÀæzÀ±Àð£À ºÁUÀÆ ªÉÄüÀUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä
¥ÉÆæÃvÁ컸ÀÄvÀÛzÉ.
* WÀlPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß (£ÀªÀÄÆ£ÉAiÀÄ£ÀÄß)
vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1) MAzÀÄ WÀlPÀªÀ£ÀÄß G¥ÀWÀlPÀUÀ¼À£ÁßV «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ
MAzÀÄ WÀlPÀªÀ£ÀÄß G¥ÀWÀlPÀUÀ¼À£ÁßV
«±Éèö¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ¥ÁoÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß
PÁAiÀÄÝPÉƼÀÀÄzÀÄ. «±ÉèövÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÁoÀzÀ
«µÀAiÀÄzÀ ¸ÀÆPÀëöävÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ§®èzÀÄ. EªÀÅ PÀ°PÉ
¥s À®UÀ ¼À£ÀÄß H»¸ÀĪÀ °è ¤¢ðµÀÖvÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¸ÀĪÀ °è
«±ÉèõÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) ¨ÉÆÃzsÀ£ÁA±ÀUÀ¼À ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
WÀlPÀªÀ£ÀÄß «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁrzÀ £ÀAvÀgÀ ¥Àæw G¥À
WÀlPÀzÀ°ègÀĪÀ J¯Áè ¨ÉÆÃzsÀ£ÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ
¸ÀgÀtÂAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è §gÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
3) ¨ÉÆÃzsÀ£Á GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¨ÉÆÃzsÀ£Á vÀvÀéªÀ£ÀÄß DzÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ
GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß F ºÀAvÀUÀ¼À° §gÉ¢qÀĨÉÃPÀÄ, eÁÕ£À,
CjªÀÅ ªÀ ÄvÀÄÛ P˱À®UÀ¼À ªÀ®AiÀÄzÀ°è£À ¤¢ðµÀ ÖUÀ¼À£ÀÄß
UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆÃqÀÄ ¨ÉÆzsÀ£ÉÆÃzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß
gÀÆr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
4) PÀ°PÉAiÀÄ ¥sÀ®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¤¢ðµÀÖªÀ£ÀÄß MAzÀÄ PÀ°PÉAiÀÄ
¥sÀ®ªÀ£ÁßV £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¥Àæw ¤¢ðµÀÖªÀÅ ¸ÀÆa¸ÀĪÀ
¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀĨÉÃPÁzÀgÉ ¤zÁåyðAiÀÄÄ AiÀiÁªÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁzÀå? F
ZÀlĪÀnPÉ UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr¸À®Ä ²PÀëPÀgÀÄ AiÀiÁªÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß gÀƦ¸À¨ÉÃPÀÄ? JA§ÄzÀ £ÀÄß AiÉÆÃf¹
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ.
5) PÀ°PÉAiÀÄ ¥sÀ®UÀ¼À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
74
¨ÉÆÃzsÀ£É ºÁUÀÆ PÀ°PÉAiÀÄ ¥sÀ®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä
ºÁUÀÆ ¤¢ðµÀÖªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß
gÀƦ¹PÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ MAzÀÄ
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ gÀÆ¥ÀzÀ¯ÁèUÀ° CxÀªÁ MAzÀÄ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÁ¯ÁèUÀ°è AiÉÆÃf¹PÉƼÀî§
ºÀÄzÀÄ.
* ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£É ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ
ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£É ¥ÁæªÀÄÄRåUÉ JAzÁUÀ
¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ J¯Áè DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ
MAzÀ Ä ±Á¯É AiÀ Ä ¨É ÃgÉ ¨É ÃgÉ «µÀ AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨É Æâü¹ ªÀÄUÀ Ä«£À
¸Àª ÁðAVÃt ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ vÉÆqÀUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ ±Á¯ÉAiÀÄ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀªÀÅ vÀªÀÄä dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀƦ¹ PÁAiÀÄðUÀvÀªÀ£ÁßV
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ JAzÁUÀ :- ±Á¯ÉAiÀÄ ªÀµÀðzÀ
PÁAiÀ Ä ðPÀ æ ª À ª À Å vÀ A iÀ i ÁgÁUÀ ¨ É Ã PÁzÀ g É ¥À æ w AiÉ Æ AzÀ Ä
«µÀAiÀÄzÀ®Æè ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ MAzÀÄ
ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É vÀAiÀiÁj¸À¨ÉÃPÀÄ.
* J¯Áè «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ¨ÉÆâü¸À®àqÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
* PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ EgÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀÄUÀÄ«£À ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁV
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ®Ä .
* ¨ÉÆÃzsÀ£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¤ªÀðºÀuÉUÉƼÀî®Ä F
ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£É ¥ÀæªÀÄÄRåªÀVzÉ.
* ªÀµÀðzÀ PÁAiÀÄðPÀ¯Á¥ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà UÉÆAzÀ®½UÉ
FqÀÄ ªÀiÁqÀzÀAvÉ F ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£É
vÀ£Àß ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÉ.
* MmÁÖgÉ MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ ¤eÁÕ£ÀzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ vÀgÀUÀwUÀÆ C£ÀéAiÀĪÁUÀĪÀAvÉ
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß F ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð
AiÉÆÃd£É ªÀÄÄVzÀ F ªÉÄîÌAqÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqÉ¢zÉ FªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£É
* ¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ «eÁÕ£À ²PÀëPÀjUÉ
DUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ
¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ «eÁÕ£À ²PÀëPÀjUÉ
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ JAzÁUÀ.
* «eÁÕ£À ²PÀëPÀ£À CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀĪÀ MAzÀÄ
¤¢ü F ¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ AiÉÆÃd£É.
* ²PÀëPÀ¤UÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀ¸ÀÄÛ«£À «ZÁgÀzÀ CxÀªÁ
ªÀiÁ»wAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÉÄà EgÀ° ¸ÀA¥À£ÀªÀÄÆ®
¸ÀºÁAiÀÄPÉÌ §ÄgÀĪÀÅzÀÄ.
* WÀlPÀzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹
 £ÀAvÀgÀ ¥ÁoÀ ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀĪÀÅzÀjAzÀ ²PÀëPÀjUÉ
DvÀävÀÈ¦Û GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀÄPÀ̽UÉ ¨ÉÆâü¸À®Ä vÁ£ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀA¥À£ÀÆä®AiÀÄvÀ
«µÀAiÀÄ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÁj.
* ¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ ²PÀëPÀ£À ¨ÉÆÃzsÀ£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ
J¯Áè DAiÀiÁªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ MAzÀÄ
DPÁgÀªÁVzÉ.
* ²PÀëPÀ ºÉZÀÄÑ C£ÀĨsÀªÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä F ¸ÀA¥À£ÀÆä®
WÀlPÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀj.
* ºÉZÀÄÑ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è
gÀƦ¸ÀĪÀ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£Á vÀAvÀæ
±ÉÃRj¹PÉÆAqÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀĪÀ MAzÀÄ zÁR¯É.
* ²PÀëPÀgÀÄ ¸ÀÈd£À ²Ã®gÁUÀ®Ä, ¥Àæw¨sÁªÀAvÀgÁUÀ®Ä
»AzÀ ĽzÀªÀ jUÀÆ «±ÉõÀ PÁAiÀÄð¸ÀÆa¸ÀĪÀ ºÉÆwÛUÉ
F jÃwAiÀiÁV ¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ AiÉÆÃd£É «eÁÕ£À
²PÀëPÀ¤UÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ.
* ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
M§â ²PÀëPÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ ¥ÀƪÀðzÀ°è
±Á¯ÉAiÀÄ ««zsÀ vÀgÀUÀwUÀ½UÉ vÀ£ÀUÉ M¦à¹zÀ «µÀAiÀÄzÀ°è
PÉ Ê UÉ Æ ¼À î ¨ É Ã PÁzÀ ¥Áæ A iÉ Æ ÃVPÀ ºÁUÀ Æ ¨É Æ Ãzs À £ Á
ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À £ À Ä ß ºÀ A aPÉ ªÀ i ÁrPÉ Æ ¼À Ä î ª À MAzÀ Ä
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£É JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
1) ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀé:-
ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ
MAzÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ wAUÀ½¤AzÀ
»rzÀÄ ªÀµÀðzÀ CAwªÀ Ä wAUÀ ½£À ªÀgÉUÉ ¸ÀªÀiÁ£ÀåªÁV
«µÀAiÀÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀzÉÃ
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀé
2) ¸Àr®vÉAiÀÄ vÀvÀé:-
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ ±Á¯ÉAiÀÄ CxÀªÁ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ zÉÊ£ÀA¢£À°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ C¤ÃjQëvÀ
WÀlPÀUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è
§zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁrPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ
gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ
3) dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ vÀvÀé:-
F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ ²PÀëPÀ£ÀÄ
ºÁQPÉÆAqÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À AiÉÆÃd£ÉUÉ vÀPÀÌAvÉ
PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ ºÁUÀÆ ²PÀëPÀ
vÀ£Àß PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß ZÁZÀÄ vÀ¥ÀàzÉ ¥Á°¸À®Ä
¸ÁzÀåªÁUÀĪÀAvÉ ªÁ¶ðPÀ PÁgÀå AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
4) ªÁ¸ÀÛ«PÀvÉAiÀÄ vÀvÀé:-
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ ²PÀëPÀ£ÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ
75
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÁ¸ÀÛ«PÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀĪÀAvÉ
ºÁUÀÆ C£ÀĸÀj¸À®Ä ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀĪÀAvÉ gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
5) PÀæªÀħzÀÞvÉAiÀÄ vÀvÀé:-
ªÁ¶ðPÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è ºÁQPÉÆAqÀAvÉ
vÀgÀUÀwAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV ¤ªÀð»¸À®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀAvÉ gÀa¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
* «eÁÕ£À ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É
²PÀëPÀ£ÀÄ ¤¢ðµÀÖ «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ WÀlPÀzÀ°è MAzÀÄ
CªÀ¢AiÀÄ°è D¥ÉÃQëvÀ GzÉÝò¸À®àlÖ PÀ°PÁ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¸ÀAWÀl£Á gÀÆ¥ÀªÉà «eÁÕ£À ¥ÁoÀ
AiÉÆÃd£É J£ÀߧºÀÄzÀÄ.
1. «eÁÕ£À ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
«eÁÕ£À ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ JAzÁUÀ
²±ÀÄPÉÃA¢ævÀ vÀvÀé :
1 98 0 g À g Á ¶ Ö ç Ã A i À Ä ² P À ë t ¤ Ã w A i À Ä ° è
¥Àæw¥Á¢vÀªÁVgÀĪÀAvÉ ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀÅ ²±ÀÄPÉÃA¢ævÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
ªÀÄPÀ̼À eÁÕ£À ªÀÄlÖPÉÌ vÀPÀÄÌzÁzÀ «eÁÕ£À «eÁÕ£À ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß
gÀa¸À¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ PÉÃA¢ævÀ vÀvÀé :
±Á¯ÉAiÀÄ°è PÀ°AiÀÄĪÀ ªÀÄUÀĪÀÅ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ MAzÀÄ
C«¨sÁd CAUÀ CzÀÄ KPÁAVAiÀÄ°è D ªÀÄUÀÄ«£À ¨ÉÃrPÉUÀ¼À
¸À ªÀ ÄÄzÁAiÀ ÄzÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À °è ¥À æw©A©vÀ ªÁVgÀÄvÀÛ zÉ . ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛªÀÅ
¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ zÉåÃAiÉÆÃzÉÝñÀUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ vÀvÀé :
«zÁåyðAiÀÄÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ
«eÁÕ £À z À PÀ°PÉ ¨É ÃgÉ «µÀ AiÀÄ UÀ ¼À PÀ°PÉU À¼ ÉÆ A¢UÉ
¨É¸ÉAiÀÄĪÀAvÉ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄ vÀvÀé :
AiÀiÁªÀÅzÉ Ã gÁµÀÖç z À £ÁUÀj ÃPÀv ÉAiÀ Ä ªÀ Äd°£Àß
UÀÄgÀÄw¹PÉƼÀÄîªÀzÀPÉÌ D gÁµÀÖçzÀ°è EgÀĪÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ,
PÉvÀÛ£ÉUÀ¼ÀÄ, PÀÄgÀ ĺÀÄUÀ¼ÀÄ Cw ªÀÄÄRå EAvÀºÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀ Äw¹
¸ À A g À Q ë ¸ À ¨ É Ã P Áz À z À Ä ª À Ä ÄA § g À Ä ª À ¦ Ã ½U É U À ¼ À
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀÈd£ÁvÀäPÀvÉAiÀÄ vÀvÀé :
¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ ªÀåQÛUÀvÀªÁzÀzÀ ÄÝ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯Á ªÀÄPÀ̼À°è
¸ÀÈd£À ²Ã®vÉ ºÉZÁÑVzÀÄÝ CªÀPÁ±ÀPÁÌV PÁAiÀÄÄwÛgÀÄvÁÛgÉ.
¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À°è F vÀvÀé CªÀ¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀÈd£À
²Ã® ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À £ À Ä ß «eÁÕ £ À ¨É Æ Ãzs À £ É A iÀ Ä °è
C¼ÀªÀr¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ZÀlĪÀnPÁ PÉÃA¢ævÀ vÀvÀé :
QjAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »jAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è PÀ°AiÀÄĪÀ
ªÀÄPÀ̼ÀÄ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è D¸ÀQÛ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ, CªÀgÀ
D¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ CUÀvÀå F ¤nÖ£À°è
¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄ PÉëÃvÀæ, ¨sÉÃn, ZÀZÁð¸Àáz sÉð, gÀ¸À¥ Àæ±Éß
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.
ªÉÊ«zÀåvÉ ºÁUÀÆ ¹Üw ¸ÁÜ¥ÀPÀ vÀvÀé :
«dÕ£À «²µÀ× eÁÕ£ÀzÀ DPÀgÀªÉA§ÄzÀÄ w½¢zÉ fêÀ
¸ÀAPÀ Ä®zÀ °è£À ªÉÊ«zÀ å £É Ê¸ÀVðPÀ ¸À A¥À £ÀÆä®UÀ¼À ªÉ Ê«zÀ å
¥ÀæPÀÈwAiÀÄ «zÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼À°è£À ªÉÊ«zÀå «eÁÕ£À
¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À°è ºÁ¸ÀºÉÆPÁÌVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
±Á¯Á C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À MlÄÖ ªÉÆvÀÛ :
«eÁÕ£À ¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ°è ±Á¯ÉAiÀÄ MlÄÖ C£ÀĨsÀªÀ
ºÉ ÆgÀº ÉƪÀÄ Ää ª ÀA wgÀ¨ ÉÃPÀÄ . F jÃwAiÀi ÁV «eÁÕ £À
¥ÀoÀåPÀæªÀÄzÀ°è F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ gÀa¸À¯ÁVzÉ.
* «eÁÕ£ÀzÀ°è ¸ÀºÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
«eÁÕ£Àz À°è ¸ÀºÀ ¥ÀoÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¸ÀºÀ¥ ÀoÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ WÀ£ÀvÀgÀªÁzÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. «eÁÕ£À PÀ°PÉ ºÁUÀÆ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ
D¸ÀQÛAiÀÄÄvÀªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
* ª À ÄP À Ì ¼ À £ À Äß ¸ À º À È z À A i À Äg À £ Áß V ¸ À º À P Á g À
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀżÀîªÀgÀ£ÁßVAiÀÄÆ ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ.
* F ¸ÀºÀ¥ÀoÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À°è ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀvÉ
* ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÀÛzÉ.
* ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ GvÀÛªÀÄ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
¨É¼À¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
* EªÉ®èªÀÅ «eÁÕ£ÀzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ C©ü¥ÉæÃgÀuÉUÀ¼ÁVªÉ
* «zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV CjvÀÄPÉƼÀî®Ä ²PÀëPÀjUÉ
£ÉgÀªÁUÀĪÀªÀÅ.
* ¸À A zÀ ¨ s É Æ ÃðavÀ ¸À º À ¥ À o À å ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À £ À Ä ß
gÀƦ¸À ĪÀÅzÀjAzÀ GvÀÛª ÀÄ ±ÉÊPÀ ëtÂPÀ UÀÄjUÀ ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
*. GvÀÛªÀÄ «eÁÕ£À ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
76
1. ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀzÀ ºÉÆgÀPÀªÀZÀ DPÀµÀðtÂÃAiÀĪÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
2. ªÀ Ä ÄzÀ æ t PÉ Ì §¼À ¸ À ¯ ÁzÀ PÁUÀ z À GvÀ Û ª À Ä
ªÀÄlÖzÁÝVgÀ¨ÉÃPÀÄ
3. GvÀÛªÀÄ C£ÀĨsÀ«Ã ¯ÉÃRPÀjAzÀ gÀa¹gÀ¨ÉÃPÀÄ
4. ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ°è §¼À¸ÀĪÀ ¨sÁµÉ ¸ÀgÀ¼ÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
5. ¥ÀoÀå «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ªÀiÁ£À¹PÀ «PÁ¸ÀPÉÌ
§Ä£Á¢AiÀÄAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. ªÀÄÄ¢ævÀ CPÀëgÀUÀ¼ÀÄ, §¼À¹zÀ avÀæUÀ¼À UÁvÀæ,
«zÁåyðUÀ¼À ªÀAiÀĹìUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
7. §¼À¹zÀ ¨sÁµÉAiÀÄÄ ªÀÄPÀ̼À ªÀiÁ£À¹PÀ ªÀÄlÖPÉÌ
ºÉÆA¢PÉÆAqÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
*. PÉ ë ÃvÀ æ ¥À æ ª Á¸À ª À £ À Ä ß AiÉ Æ Ãf¸À Ä ªÁUÀ ²PÀ ë PÀ g À Ä
UÀªÀÄ£ÀzÀ°èj¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è PÉëÃvÀæ ¥ÀæªÁ¸ÀªÀ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀĪÁUÀ
UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. PÉëÃvÀæ ¥ÀæªÁ¸ÀªÀ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß ¸ÁPÀµÀÄÖ
ªÉÆzÀ¯Éà AiÉÆÃa¹gÀ¨ÉÃPÀÄ
2. ¨sÉ Ãn ¤ÃqÀĪÀ AvÀºÀ ¸À ܼÀzÀ C¢üPÁjUÀ ½AzÀ C£À ĪÀÄw
¥ÀvÀæ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ
3. ªÁºÀ£À ¸ËPÀAiÀÄð, ªÀ¸ Àw ºÁUÀ Æ HlzÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁV AiÉÆÃf¸À¨ÉÃPÀÄ
4. ¥ÀæwAiÉƧ⠫zÁåyðAiÀÄÄ ¨sÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß
ªÀÄÄAavÀªÁV AiÉÆÃf¸À¨ÉÃPÀÄ
5. ¥ÀæªÁ¸ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
§UÉÎ ªÀÄÄAavÀªÁVAiÉÄà ¸ÀÆZÀ£É ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ
6. ¥ÀæªÁ¸ÀzÀ ªÉüÁ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß «eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ ªÀÄÄRå
²PÀëPÀgÉÆA¢UÉ ZÀað¹ vÀAiÀiÁj¸À¨ÉÃPÀÄ
7. ¥ÀæªÁ¸ÀzÀ°è «zÁåyðUÀ¼ÀÄ CªÀ¯ÉÆÃQ¸À¨ÉÃPÁzÀ
CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁV w½AiÀÄ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ
8. ¥À æ ª Á¸À z À GzÉ Ý Ã±À U À ¼ À £ À Ä ß «zÁåyðUÀ ½ UÉ
w½AiÀÄ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ.
* ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ
¥ÀoÀåPÀæªÀÄ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ fêÀ£ÀªÁVzÀÄÝ «zÁåyðAiÀÄÄ
K£À£ÀÄß C¨sÀ幸À¨É ÃPÀÄ ºÁUÀÆ K£À£ÀÄß PÀ°AiÀĨÉÃPÀ Ä JA§ÄzÀ gÀ
MAzÀÄ ¸ÀĪÀåªÀ¹ÜvÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ PÁAiÀÄðPÀæª ÀÄUÀ¼À MAzÀÄ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛêÉ.
* «eÁÕ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¥ÀæzÀ±Àð£ÀzÀ DgÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¨É ¼ÀªÀtÂUÉ ªÀiÁqÀ §ºÀ ÄzÀ Ä.
2. ±Á¯É ¸À ª À iÁdzÀ £À q À Ä ªÉ Dwäà AiÀÄ £ÀA lÄ
¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ²PÀëPÀgÀÄ vÁªÀÅ vÀAiÀiÁj¹zÀ
 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸À®Ä ¸ÁzsÀå ¸À Ä vÀ Û ª À Ä ÄvÀ Û ° £À ¥À j ¸À g À z À §UÉ Î ¥À j ZÀ A iÀ Ä
4. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ²PÀëPÀgÀÄ vÁªÀÅ vÀAiÀiÁj¹zÀ ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÁÛgÉ.
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸À®Ä ¸ÁzsÀå 2. ¸ÀÄvÀ ÛªÀÄÄvÀ Û°£À ¥À j¸ÀgÀPÉÌ ¸À A§A¢ü¹zÀ AvÉ , ¥À æ²ß¸À ÄvÁÛ gÉ.
5. ªÀÄPÀ̼À°è gÀZÀ£ÁvÀPÀÌAvÉ ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåPÀgÀ 3. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß «ÃQë¹ CzÀgÀ §UÉÎ «µÀAiÀÄ
ªÁvÁªÀgÀt K¥ÀðqÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁr ºÉýPÉ §gÀªÀuÉUÉ CxÀªÁ
6. «zÁåyðUÀ¼À §Ä¢Þ «PÁ¸ÀzÀ eÉÆvÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ avÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ 4. ¥À j ¸À g À z À ° è PÀ A qÀ Ä «µÀ A iÀ Ä WÀ l £É U À ¼ À £ À Ä ß
*. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è «eÁÕ£À ¸ÀAWÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ ªÀVÃðPÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
5. ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è GAmÁUÀĪÀ WÀl£ÉUÀ½UÉ PÁAiÀÄð
1. «eÁÕ £ À ¸À A WÀ ª À Å «zÁåyðUÀ ¼ À ° è vÀ ª À Ä ä PÁgÀt ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄÑvÁÛgÉ.
C©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼À¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ 6. PÉ®ªÀÅ UÉÆvÀvÁzÀ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁr.
¸ÀܼÀªÁVzÉ. ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀƪÀð ¨sÁ«AiÀiÁV ¤zsÀðj¹,
2. ªÀ U À ð PÉ Æ ÃuÉ A iÀ Ä ¸É Ê zÁÞAwPÀ «ZÁgÀ U À ¼ À £ À Ä ß ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀjºÁgÀPÁÌV ¸ÀÄ®¨sÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁæAiÉÆÃVPÀªÁV ¸ÀȶÖÃPÀj¹ CxÉÊð¹PÉƼÀÄîªÀ gÀƦ¸ÀÄvÁÛgÉ.
vÁtªÉà «eÁÕ£À ¸ÀAWÀ 7. AiÀiÁªÀÅzÉà ªÉÊdÕ¤PÀ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
3. ªÉÊeÁÕ¤PÀ D¸À QÛ, C©ügÀÄaUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀåQÛUÉƽ¸À®Ä, CjAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁr w½AiÀÄĪÀÅzÉà CAwªÀÄ
¥ÉÆö¸À®Ä, ¨É¼É¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ¥ÀqɸÀ®Ä JAzÀÄ wêÀiÁð¤¸ÀÄvÁÛgÉ.
£ÉgÀªÁUÀ§®è MAzÀÄ ¸ÀĪÀåªÀ¹ÜvÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÄà 8. «eÁÕ£À PÉ ëÃvÀæ PÉÌ ¨sÁgÀ wÃAiÀ Ä «eÁÕ¤UÀ¼À PÉ ÆqÀ ÄUÉAiÀÄ£À Äß
«eÁÕ£À ¸ÀAWÀ ±ÁèX¸ÀÄvÁÛgÉ.
4. vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÉüÀ¯ÁUÀzÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß 9. ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¥ÀæPÀÈw ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
«zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¸Àé-¥ÀæAiÀÄvÀߢAzÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä CªÀÅUÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀ§®è ¸ÀܼÀªÉà «eÁÕ£À ¸ÀAWÀ ºÀZÀÄÑvÁÛgÉ.
10. ¥ÀæPÀÈw ¸ÀA¥À£ÀÆ䮪À£ÀÄß £Á¸À ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÉAzÀÆ
* «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀĺÀvÀé ¥À j ¸À g À ªÀ i Á°£À å ªÀ £ À Ä ß vÀ q É U À l Ö ¨ É Ã PÉ A zÀ Ä
wêÀiÁð¤¸ÀÄvÁÛgÉ.
1. «eÁÕ£À ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°vÀ 11. gÁµÀÖçzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ°è «eÁÕ£À
CªÀÄÆvÀð «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀÄÆvÀð jÃwAiÀÄ°è & vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ vÉÆÃj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÁÛgÉ.
2. ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀ°AiÀÄĪÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ PÀ°vÀ «µÀAiÀĪÀÅ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄ£À¹ì£À°è * «eÁÕ£À ¸ÀAWÀzÀ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
G½zÀÄPÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. 1. «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ «zÁåyðUÀ¼À°è D¸ÀQÛ
3. ¥À æ A iÉ Æ ÃUÀ ª À £ À Ä ß ¤ªÀ𠻸À Ä ªÀ Å zÀ g À ªÀ Ä Æ®PÀ ªÀÄÆr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
G¥À P À g À t UÀ ¼ À £ À Ä ß §¼À ¸ À Ä ªÀ P˱À ® åUÀ ¼ À £ À Ä ß 2. ªÀÄPÀ ̼À°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀ Ä£ÉÆès ÁªÀ£ÉAiÀ Ä£À Äß ¨É¼É¸À ĪÀÅzÀ Ä
¨É¼É¹PÉƼÀÀÄzÀÄ 3. «eÁÕ£ÀzÀ §UÉÎ ¸ÀázsÁðvÀäPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
4. ¥À æAiÉÆÃUÀU À¼À £ÀÄ ß ¤ªÀ ð»¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀ ÄÆ®PÀ ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
G¥À P À g À t UÀ ¼ À £ À Ä ß §¼À ¸ À Ä ªÀ P˱À ® åUÀ ¼ À £ À Ä ß 4. «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ GvÀÛªÀÄ C©ügÀÄaUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¹PÉƼÀÀÄzÀÄ ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
5. «zÁåyðAiÀÄÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ¤ªÀð»¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ 5. «eÁÕ£À PÉëÃvÀæzÀ°è DUÀÄwÛgÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À §UÉÎ
RavÀvÉ ¸ÀéAwPÉUÀ¼ÉA§ CA±ÀUÀ¼ÀÄ «PÁ¸ÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁ»w ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
6. «eÁÕ£ÀzÀ PÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
* ¥Áæx À«ÄPÀ ºÀAvÀz À°è «eÁÕ£Àz À°è ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À 7. «eÁÕ£À PÀÄjvÀÄ D¯ÉÆÃa¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
«±ÉèõÀuɬÄAzÀ w½zÀÄ §gÀĪÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ 8. ¥Àæ AiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀĪÀ ««zsÀ ªÀiÁzÀ jUÀ¼À£ ÀÄß
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ P˱À®å ªÀÄPÀ̼À°è ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÀ°è «eÁÕ£ÀzÀ°è ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À 9. «ÃPÀëuÁ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À°è ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
«±É è à µÀ u É ¬ÄAzÀ w½zÀ Ä ªÀ g À Ä ªÀ ¸À A UÀ w UÀ ¼ À Ä 10. «eÁÕ£ÀzÀ ««zsÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ gÀ¸À¥Àæ±Éß ªÀ¸ÀÄÛ
(GzÉÝñÀUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV) AiÀiÁªÀŪÉAzÀgÉ. ¸ À A U À æ ºÁ® A i À Ä « e Á Õ £ À ª É Ä Ã ¼ À z À A vÀ º À
1. ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÀªÀÄä eÁÕ£ÉÃAzÀæAiÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄä PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ ¼À °è ¨s ÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ AvÉ ¥Éæ ÃgÉæ¸À ĪÀÅzÀ Ä.

77
 1. ²PÀëPÀgÀ°è ¥ÁævÀåQëPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
* «eÁÕ£ÀzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è PÉÊUÉƼÀÀÄzÁzÀ ¸ÀºÀ eÁÕ£À E®è¢gÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÀoÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀĺÀvÀé 2. ¥ÁævÀåQëPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî®Ä vÀgÀUÀwAiÀÄ «£Áå¸À
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è PÉÊUÉƼÀÀÄzÁzÀ ¸ÀºÀ¥ÀoÀå ºÉÆAzÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ.
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ 3. ¥Áæ v À å Që P À v É A iÀ Ä £À Ä ß PÉ Ê UÉ Æ ¼À Ä î ª ÁUÀ J¯Áè
1. «eÁÕ£À ¥Àæ±Éß ¥ÀnÖUÉ 2. gÀ¸À ¥Àæ±Éß «zÁåyðUÀ ½ UÀ Æ CxÀ ð «gÀ Ä ªÀ jÃwAiÀ Ä °è
3. ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ 4. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ PÉÊUÉƼÀî¢gÀĪÀÅzÀÄ.
5. ºÀª Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ 6. «eÁÕ£À ¸ÀàzsÉð * ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸À ¥ÀwæPÉUÀ½gÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
7. G¥À£Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ 8. ¥ÁævÀåQëÃPÉUÀ¼ÀÄ
¸ÀºÀ ¥ÀoÀå ZÀÄlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
J) «eÁÕ£À ¥Àæ±Éß ¥ÉnÖUÉ : ¥Ào ÀåªÀ¸ ÀÄÛ C¨sÁå¸À ¥ÀwæPÉ
1. vÀgÀUÀwAiÀÄ ªÀÄzsÀåzÀ°è C¸ÁAzÀ©üðPÀªÁV PÉüÀĪÀ «±Á¯ÁxÀðªÀ£ÀÄß
¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ§ºÀÄzÀÄ. 1 ¸ÀAPÀÄavÀ CxÀð ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
ºÉÆA¢zÉ.
2. ºÉ aÑ£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ «ZÁgÀ uÁ PÀæªÀ ĪÀ£ÀÄß MgÉUÉ ºÀ ZÀÄѪÀ
¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀ®Ä GvÉÛÃf¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀoÀå ¸ÀºÀ¥ ÀoÀå ºÁUÀÆ
3. «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß «ZÁgÀ ²Ã®gÀ£ÁßV¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀoÉåà vÀgÀ ¥Ào ÀåZÀl ĪÀnPÉU À¼À£ÀÄß
2
4. ²PÀ ë P À g À Ä vÀ ª À Ä ä AiÀ i ÁAwæ P À È vÀ PÉ ® ¸À ¢ AzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
ºÉÆgÀ§gÀ§ºÀÄzÀÄ. M¼ÀU ÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
5. PÀæªÀħzÀÞªÁV «±ÉèõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÉ JAvÀºÀ
ªÀÄUÀÄ«£À
¥Àæ±ÉßUÀÆ ¸ÀàµÀÖ GvÀÛgÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzÀå JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÀªÀð vÉÆêÀÄÄR
¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR
ªÀÄ£ÀUÁt§ºÀzÀÄzÀÄ 3 ¨É¼ÀªÀtÂU ÉU É ¸Àº ÁAiÀÄPÀ
¨É¼ÀªÀtÂU ÉU É
©) gÀ¸À ¥Àæ±Éß : ªÁUÀĪÀÅ¢®è.
¸Àº ÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
1. PÀÄvÀƺÀ®ªÀ£ÀÄß PÉgÀ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. aAvÀ£À ²Ã®gÀ£ÁßV¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄt¸ÀÄvÀÛzÉ. «zÁåyðAiÀÄÄ MAzÀÄ
4. vÁ¼ÉäAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ. ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ° è
¤¢ðµÀÖ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ
5. ¸ÀPÁgÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. 4 PÀ°AiÀĨÉà PÁzÀ J¯Áè
M¼ÀU ÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
6. «µÀAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÉæÃgÉæ¸ÀÄvÀÛzÉ. «µÀA iÀÄUÀ¼À£ÀÄß
7. £É£À¦£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ. M¼ÀU ÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
8. ¸ÉÆð£À°è UÉ®«zÉ JA§ ªÀiË®å ªÀȢݸÀÄvÀÛzÉ.
9. ªÀÄPÀ̼À ¸ÁªÀiÁ£Àå eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
10. ¥À æ Z À ° vÀ «zÀ å ªÀ i Á£À U À ¼ À PÀ Ä jvÀ Ä eÁUÀ È w
ªÀÄÆr¸À§ºÀÄzÀÄ. * ¢ §ÄPï D¥sï EArAiÀ Ä£ï §qïì ðJA§ ¥ÀĸÀ Û PÀªÀ£ÀÄß
§gÉzÀª ÀgÀÄ?
* ¥Áæ v À å QëPÀ ¥À z À Ý w AiÀ Ä C£À Ä PÀ Æ ®UÀ ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û “¸À°ÃA C°”
C£Á£ÀÆPÀÆ®UÀ¼ÀÄ
«zÁåyðUÀ½UÉ ¥ÁævÀåQëPÀ ¸ÀàzsÉð F PɼÀPÀAqÀvÉ * «eÁÕ £À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß ¥Áæ xÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼À°è
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVzÉ. ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ
1. «zÁåyðAiÀÄÄ «eÁÕ¤AiÀÄAvÉ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄAiÀÄ «eÁÕ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀAWÀl£É.
ªÀwð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. 1. ¥ÀƪÀð¨sÁ«AiÀiÁV ²PÀëPÀgÀ ºÁUÀÆ «zÁåyðUÀ¼À
2. «zÁåyðUÉ ªÀÄ£ÉÆÃzsÉÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß vÀÄA§ÄvÀÛzÉ. ¸À¨sÉ PÀgÉAiÀĨÉÃPÀÄ
3. «zÁåyðUÉ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ P˱À®åzÀ 2. ¸À¨sÉAiÀÄ°è MAzÀÄ MªÀÄävÀzÀ C£ÀĸÁgÀªÁV ªÀ¸ÀÄÛ
eÉÆvÉUÉ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ PÀıÀ®vÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄzÀ GzÉÝñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
4. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ zÀvÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß 3. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÀAUÀæºÀuÉ : ±Á¯ÉAiÀÄ°è ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀ
¥ÀæzÀ²ð¸À¨ÉÃPÁVgÀĪÀzÀjAzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄPÉÌ ¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
ªÀÄÆr¸ÀÄvÀÛzÉ. §UÉ Î «zÁåyðUÀ ½ UÉ ºÁUÀ Æ ¥É Æ ÃµÀ P À j UÉ
C£Á£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ: ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀåQÛUÀ½UÉ ªÀÄ£À«AiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¸À¨ÉÃPÀÄ

78
 EzÀPÁÌV MAzÀÄ «±Á®ªÁzÀ PÉÆoÀr AiÀÄ£ÀÄß
«ÄøÀ°nÖgÀ¨ÉÃPÀÄ. §AzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À CAzÁdÄ
ªÀiË®åzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸À¨ÉÃPÀÄ.
4. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¥ÀæzÀ±Àð£À : ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸À®Ä
¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¸ÀܼÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À UÁvÀæ ºÁUÀÆ
PÁAiÀ Ä ð¤ªÀ𠻸À Ä «PÉ A iÀ Ä Dzs Á gÀ z À ªÉÄ Ã¯É
DAiÀÄÝPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ vÀPÀ ²gÉÆãÁªÉÄAiÀÄ£ÀÄß
PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðzÀ
§UÉÎ ªÀiÁ»w EgÀ¨ÉÃPÀÄ ¥ÀæzÀ±Àð£ÀPÉÌ EnÖgÀĪÀ J¯Áè
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÆ «PÀëPÀjUÉ PÁtĪÀAvÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. M¥ÀàAzÀ ªÀiÁqÀÄ«PÉ ; ¥ÀæzÀ²ð¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
ºÁ¼ÁUÀzÀAvÉ eÁUÀgÀÆPÀvÉ ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀPÁÌV
DVAzÁUÉÎ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéZÀÑUÉƽ¹, zÀÄgÀ¹ÛUÉƽ¹
EqÀÄwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ±ÀðQÌlÄÖ ªÉÄïÉ
¸À A UÀ æ º Á®AiÀ Ä zÀ ° è g À Ä ªÀ MlÄÖ ªÀ ¸ À Ä Û U À ¼ À
zÁR¯ÉAiÀÄ£ÀÄß EnÖgÀ¨ÉÃPÀÄ.
* ¥ Áæ x À « ÄPÀ ± Á ¯ É U À ¼ À ° è G v À Û ª À Ä « e Á Õ £ À
PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÁUÀ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
GvÀÛªÀÄ «eÁÕ£À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÁUÀ
C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ.
1. «eÁÕ£À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ
GvÀÛªÀĪÁzÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
2. ¥À j PÀ ® à £ É U À ¼ À £ À Ä ß ºÀ A vÀ ºÀ A vÀ ª ÁV ««zs À
vÀgÀUÀwUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ ¨ÉÆâü¸À®Ä £ÉgÀªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. «zÁåyðUÀ¼À zÉ Ê»PÀ, ªÀiÁ£À ¹PÀ ªÀÄvÀ ÄÛ ¸À AªÉÃzÀ£ÁvÀäPÀ
CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀàA¢¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. DAiÉÆÃf¸ÀĪÀ «eÁÕ£À PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¥ÀoÀå ªÀ¸ÀÄÛ«UÉ
¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. DAiÉ ÆÃf¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ «zÁåyðUÀ ¼À ªÀiÁ£À¹PÀ
ªÀÄlÖPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
6. J¯Á è « z Áå y ð U À ¼ À P ÁA i À Ä ð P À æ ª À Ä z À ° è
¥Á¯ÉÆμÀÄîªÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
* «eÁÕ£À ¥ÀæzÀ±Àð£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÁUÀ §¼À¸ÀĪÀ
«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
1. «eÁÕ£À ¥À æzÀ±Àð£ÀzÀ ¢£À , ¸ÀܼÀ , GzÉ ÝñÀ UÀ¼ÀÄ, ¨ÉÃPÁzÀ
¦ÃoÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À «ªÀgÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
ªÉÆzÀ¯Éà «zÁåyðUÀ½UÉ w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
2. ¥À æzÀ²ð¸ÀĪÀ ¥Àæ wAiÉÆAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«UÀÆ vÀ¯É§gÀ ºÀªÀ £ÀÄß
PÉÆnÖgÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ¥À æ w AiÉ Æ AzÀ Ä ªÀ ¸ À Ä Û « £À £À q À Ä ªÉ ¤¢ðµÀ Ö
CAvÀgÀ«gÀ¨ÉÃPÀÄ
4. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß zsÀƽ¤AzÀ gÀQë¸À¨ÉÃPÀÄ.
5. ªÀ ¸ÀÄ Û«£À gÀZ À£É PÁAiÀ ÄðUÀ¼À £ÀÄ ß «ªÀ j¸À ®Ä
«zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ.
79
6. ¥ÀæzÀ±Àð£ÀzÀ°è CvÀåvÀÛªÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ, ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ½UÉ
§ºÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ
7. ¨sÁUÀªÀ»¹zÀ «zÁåyðUÀ½UÉ ¥Àæ±À¹Û ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
* «eÁÕ£À ¥ÀæzÀ±Àð£ÀUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉ
1. ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄPÉÌ ±Á¯ÉAiÀÄÄ PÉÊUÉÆArgÀĪÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®Ä ºÁUÀÆ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
PÉëÃvÀæzÀ°è ±Á¯É ªÀiÁrgÀĪÀ C©üªÀÈ¢Ý §UÉÎ UÀªÀÄ£À
¸É¼ÉAiÀÄ®Ä ¥ÀÆgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÀÄPÀ̼À°è ¸ÀàzÁð ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ªÀÄPÀ̼À°è CqÀPÀªÁVgÀĪÀ ¥Àæw¨ÉÃAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
ºÁUÀÆ ¥ÉÆö¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
4. ªÉÊeÁÕ¤PÀ GvÁìºÀ, zsÉÊAiÀÄð ºÁUÀÆ ¸ÀªÀÄAiÀÄ
¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃd¸À§ºÀÄzÀÄ.
5. «zÁåyðUÀ¼À°è ¸ÀºÁPÀgÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀªÀ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁPÀ§ºÀÄzÀzÀÄ.
6. ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ
UÉƽ¸À§ºÀÄzÀÄ.
7. «zÁåyðUÀ¼ À °è ¸À A UÀ æº À uÁ ¸ÁªÀÄ xÀå ðªÀ £ ÀÄ ß
ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ.
8. ¥À æ z À ² ð¸À Ä ªÀ ªÀ ¸ À Ä Û U À ¼ À £ À Ä ß §¼À ¹ GvÀ Û
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ²PÀëPÀ PÉÊUÉƼÀÀÄzÀÄ.
* ¥ÀæPÀÈw «ÃPÀëuÁ¨sÁå¸ÀzÀ JgÀqÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
1. ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ, ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ, £À¢ ¸ÀgÉÆêÀgÀUÀ¼ÀÄ, UÀÄqÀØ
PÁqÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä, CgÀtå ¥ÀæzÉñÀ, ¸ÁUÀgÀ
PÀlÄPÀ ªÀÄÄAvÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV
«±Éèö¸À§ºÀÄzÀÄ.
2. ±Á¯ÉAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ®Æ CxÀª Á ±Á¯É¬ÄgÀĪÀ
Hj£À ¸À Ä vÀ Û ª À Ä ÄvÀ Û ® Æ EgÀ Ä ªÀ ¸À Ü ¼À U À ¼ À Ä
« z Áå y ð U À ½ U É ¢ £ À¤ vÀå vÀgÀzÀ
¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
3. ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ «zÁåªÀ iÁ£À C¨sÀ幸ÀĪÀÅzÀjAzÀ «zÁåyð
UÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁxÀåð ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. «zÁåyðUÀ¼ À ¥À æP ÀÈ w ¸ËAzÀA iÀ Äð ªÀÄ Ær¹
¸ËAzÀAiÉÆÃð¥Á±À£ÉAiÀÄ ªÀiË®å ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
5. «zÁåyðUÀ¼À°è «ÃPÀëuÁ P˱À®åªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸À§ºÀzÀÄ.
* «eÁÕ£À ¸ÀAWÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉUÀ¼À°è CzÀgÀ
CªÀ±ÀåPÀvÉ
qÉë¸ï gÀª ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “¨sÁgÀvÀz À ¨sÀ«µÀåªÀÅ
¤dªÁVAiÀÄÆ AiÀÄĪÀ d£ÀvÉUÉ ºÁUÀÆ «eÁÕ£ÀPÉÌ
¸ÉÃgÀĪÀzÉà DVzÀÝgÉ, «eÁÕ£À ¸ÀAWÀUÀ½UÉ ±Á¯ÉAiÀÄ°è
ªÀÄÄPÀÛ CªÀPÁ±À«gÀ¨ÉÃPÀÄ” JA§ F ªÁåSÁå£ÀªÀÅ
«eÁÕ£À ¸ÀAWÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
«eÁÕ£À ¸ÀAWÀzÀ CxÀð
“ «eÁÕ £ À ¸À A WÀ ª À Å «zÁåyðUÀ ¼À ° è vÀª À Ä ä
C©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ
¸ÀܼÀªÁVzÉ.”
“ ¥Áæ x À « ÄPÀ ±Á¯É U À ¼ À ° è «eÁÕ£ À ¸À A WÀ z À
CªÀ±À åPÀvÉ AiÀ Ä£ÀÄß F PÉ ¼ÀP ÀAqÀ CA±ÀUÀ ½AzÀ
w½AiÀħºÀÄzÀÄ”.
1. ¸ÀÈd£À ²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.
2. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼À C©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
CªÀ±ÀåPÀ.
3. ¤vÀå fêÀ£Àz À°è «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ°è PÀ°vÀ
CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸ÀPÉƼÀî®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ.
4. «eÁÕ£ÀzÀ ««zsÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÁzÀ ¨sËvÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ,
fêÀ±Á¸ÀÛç ºÁUÀÆ RUÉÆüÀ, ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£ÀzÀ
§UÉÎ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ.
5. « z Á åy ð U À ¼ À °è D g É Æ Ã U À å P À g À ¸ À à z s Á ð
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.
6. «eÁÕ£À ¨É¼ÀªÀtÂUɬÄAzÁUÀĪÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉ ºÁUÀÆ
C£Á£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß CjvÀÄPÉƼÀî®Ä
7. ªÉÊeÁÕ¤PÀ PÀæªÀÄzÀ°è vÀgÀ¨ÉÃw ¤Ãr ªÉÊeÁÕ¤PÀ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀĪÁVzÉ.
«eÁÕ£ÀzÀ°è ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÁªÀÄVæ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀ
* «eÁÕ£À ¨sÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¨ÉÆÃzsÀ£Á ªÀiÁzÀjUÀ½AzÁUÀĪÀ
C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ
¨ÉÆÃzsÀ£Á ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ, PÀ°PÁ ªÀiÁzÀjUÀ¼Éà DVªÉ.
²PÀëPÀgÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ ªÀÄPÀ̼À PÀ°PÉAiÀÄ ªÉÄïÉ
¥ÀÆtð ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁzÀjÃPÀj¹zÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ ¨sÁgÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. «eÁÕ£À
¨É Æ Ãzs À £ É A iÀÄ °è ¨É ÆÃzs À £ Á ªÀ i ÁzÀ j UÀ ½ AzÀ DUÀ Ä ªÀ
C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. ¥Àæ w ªÀ ÄUÀĪÀÅ ¸ÀéAvÀ ª ÁV vÁ£É à PÀ° AiÀÄ ÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
2. MUÀ lÄ (¸À ª À Ä ¸É åAiÀ Ä) ¸À AzÀ¨ sÀ ðPÉ Ì MrØz ÁUÀ
PÀ° AiÀÄ ÄªÀ ª À gÀ Ä vÁªÉà C£Éé à µÀ uÉ AiÀ Ä D¸ÀQ Û
vÉÆÃgÀĪÀgÀÄ.
3. C£É éõÀ uÉAiÀ Ä ¥À æQæAiÉ Ä¬ÄAzÀ «µÀ AiÀ ÄzÉ ÆA¢UÉ «eÁÕ£À
¸ÁªÀÄxÀåðªÀÇ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
4. vÀªÀÄä PÀ°PÉAiÀÄ vÀAvÀæªÀ£ÀÄß «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÁªÉÃ
gÀÆr¸À§®ègÀÄ
5. ºÉƸÀ PÀ°AiÀÄÄ«PÉ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁzÀjUÀ½AzÀ
PÀ°¸À®Ä ¸ÁzsÀå
6. «zÁåyðUÀ ¼ À ° è AiÉ Æ Ãa¸À Ä ªÀ ¸ÁªÀ Ä xÀ å ð
ªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
80
7. ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV AiÉÆÃa¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̽UÉ
PÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
8. ²PÀëPÀjUÉ ¨ÉÆÃzsÀ£Á vÀAvÀæªÀ£ÀÄß ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
«zs Á £À ª À £ À Ä ß DAiÉ Ä Ì ªÀ i ÁqÀ ® Ä ¨É Æ Ãzs À £ Á
ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
* zÀ È Pï - ±À æ ª À t PÀ ° PÁ ¸ÁªÀ Ä Væ U À ¼ À £ À Ä ß «eÁÕ £ À
¨É Æ Ãzs À £ É A iÀ Ä £À Ä ß ¥À j uÁªÀ Ä PÁjAiÀ i ÁV ªÀ i ÁqÀ ® Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è «µÀAiÀÄPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁV Q«¬ÄAzÀ PÉý,
PÀtÂÚ¤AzÀ £ÉÆÃr «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ
¨ÉÆÃzsÀ£Á PÀ°PÁ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß zÀÈPï - ±ÀæªÀuÉÆÃ¥À PÀ°PÁ
¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. GzÁºÀgÀtUÉ zÀÆgÀzÀ±Àð£À.
EªÀÅ «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀĺÀvÀÛgÀªÁzÀ ¥ÁvÀæ
ªÀ » ¸À Ä vÀ Û ª É . ºÉ à UÉ A zÀ g É «eÁÕ £ À ¨É Æ Ãzs À £ É A iÀ Ä °è
zÀÆgÀzÀ±ÀðPÀªÀ£ÀÄß §¼À¹ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¨ÉÆâ¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ
«zÁåyðAiÀÄÄ PÀtÂÚ¤AzÀ avÀæª À£ÀÄß £ÉÆÃqÀĪÀÅzÀjAzÀ,
Q«¬ÄAzÀ «µÀ A iÀ Ä ªÀ £ À Ä ß PÉ Ã ¼À Ä ªÀ Å zÀ j AzÀ PÀ ° PÉ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ zÀÈPï-±ÀæªÀuÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀjAzÀ PÀ°vÀ «µÀAiÀĪÀÅ
ªÀ Ä UÀ Ä «£À ªÀ Ä £À ¹ ì £ À ° è ºÉ Z À Ä Ñ ¸À ª À Ä AiÀ Ä G½AiÀ Ä ®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ C£ÀĨsÀªÀªÀ£ÀÄß PÀ°PÁyðAiÀÄÄ
¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀvÁUÀÄvÀÛzÉ. zÀÈPï ±ÀæªÀuÉÆÃ¥ÀPÀgÀtzÀ ªÀÄÆ®PÀ
¨ÉÆÃzsÀ£É PÉÊUÉƼÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
* ¨É Æ Ãzs À £ É Æ Ã¥À P À g À t UÀ ¼ À £ À Ä ß DAiÉ Ä Ì ªÀ i ÁqÀ Ä ªÁUÀ
UÀªÀÄ£ÀzÀ°èqÀ¨ÉÃPÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÁUÀ F PɼÀPÀAqÀ
CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß DzsÁj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
1. ¨É Æ Ã£É Æ Ã¥À P À g À t ªÀ Å ¸À Ü ½ÃAiÀ Ä ªÁV zÉ Æ gÀ P À Ä ªÀ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ¸ÀÆPÀÛªÁV gÀa¹zÀAvÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ
2. EzÀÄ ªÀÄ£ÉÆêÉÊeÁÕ¤PÀ vÀ¼ÀºÀ¢¬ÄAzÀ «zÁåyðAiÀÄ
ªÀÄlÖPÉÌ vÀPÀÌAvÉ gÀa¹zÀAvÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. vÀgÀUÀwAiÀÄ J¯Áè «zÁåyðUÀ¼ÀÄ £ÉÆÃqÀ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ
UÁvÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. EzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV
¤gÀƦ¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
5. ««zsÀ ¨ s Á U À U À ¼ À £ À Äß ¤¢ðµÀÖªÁV
ªÀåvÁå¹ÃPÀj¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
6. EªÀ Å «zÁåyðUÀ ¼ À ° è PÀ °PÉ A iÀ i ÁUÀ Ä ªÀ A vÉ D¸À Q Û
ªÀÄÆr¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ
7. ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¤d ¸ÀégÀÆ¥À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉÆÃ¥ÀPÀgÀtªÁV
¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ.

* «eÁÕ£À ²PÀëPÀjUÉ ¸ÉêÁAvÀUÀðvÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ CUÀvÀåvÉ.
¥ À Æ ª À ð ¨ Á« ²P À ë P À g À vÀ g À ¨ É Ã w JµÉ Ö Ã 1.
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ «eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ
ºÉÆA¢gÀ¨É ÃPÁzÀ eÁÕ£À ¸ÁªÀ iÁxÀåð C©ügÀÄa C©üPÀëªÀÄvÉ 2.
ºÁUÀÆ P˱À ®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥À ÆtðªÁV ¨É ¼À ¸À ®Ä ¸Ázs Àå«®è
DzÀÝjAzÀ 1986gÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ²PÀët ¤ÃwAiÀÄ «eÁÕ£À
²PÀëPÀjUÉ F ¸ÉêÁ ¤gÀvÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
* «eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀÄ F ¸ÉêÁAvÀUÀðvÀ vÀgÀ¨ÉÃw¬ÄAzÀ 3.
ºÀ®ªÁgÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀzÀÄ.
* vÀgÀUÀwAiÀÄ ²PÀëPÀ£ÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀĪÀ
zÀȶ֬ÄzÀ ««zsÀ C¯ÁáªÀ¢ ü PÁAiÀiÁðUÁgÀUÀ¼À°è
¨ s Á UÀ ª À » ¹ vÀ £ À ß ªÀ È wÛ ¨É ¼ À ª À t  U É A i À Ä £ À Ä ß 4.
ºÉaѹPÉƼÀÀÄzÀÄ.
* «eÁÕ£ÀPÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ QæAiÀiÁ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß 5.
PÉÊUÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaѹPÉƼÀÀÄzÀÄ. 6.
* DzsÁå¥ÀPÀ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ªÀiÁ¹PÀ ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß £Àqɹ
vÀdÕ¤AzÀ «²µÀÖ G¥À£Áå¸ÀªÀ£ÀÄß K¥Àðr¹ CzsÁå¥ÀPÀgÀ 7.
ªÀÈvÀÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ. 8.
* «eÁÕ£À ²PÀëPÀgÀzÀ°è DvÀä «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¹ CªÀgÀ
ªÀÈvÀÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀiÁUÀzÉ. 9.
* DzsÀĤPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÁzÀ PÀA¥ÀÆålgï,
gÉÃrAiÉÆÃ, N.ºÉZï.¦ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸À®Ä 10.
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
* «eÁÕ£ À ¨É ÆÃzsÀ £É AiÀÄ °è ¸À ÄzÁjvÀ G¥ÀP Àg Àt UÀ ¼À Ä * ªÀÄ°ÖëÄÃrAiÀiÁ «eÁÕ£ÀzÀ°è EzÀgÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ.
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁjvÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ JAzÁUÀ.
1. ¸ÀÄzsÁjvÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¹QÌ ¸ÀÄ®¨sÀ
¨É¯ÉUÉ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉæÃgÉæ¸À®Ä «zÁåyðUÀ¼ÀÄ
£ÉÃgÀ C£ÀĨsÀªÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
2. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ªÀiÁr PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß
±Á±ÀévÀªÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀÄzsÁjvÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀߣÀÄ
ºÉZÀÄÑ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
3. ¸ À A z À ¨ s À ð P À Ì £ À ĸ Á g À ª Á V vÀ A i À i Á j ¸ À ® Ä 1.
C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀÄPÀ̼À D¸ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ CªÀzsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä. 2.
5. EAvÀºÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ½AzÀ PÀ°wzÀÄÝ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄ
ªÀÄPÀ̼À ªÀ£À¹ì£À°è G½AiÀÄÄvÀÛzÉ. 3.
6. G¥ÀPÀgÀt vÀAiÀiÁjPÁ P˱À®åªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸À§ºÀÄzÀ.
7. ªÀ ÄPÀ̼À°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀ Ä£É ÆèsÁªÀ ªÀ ÄvÀ ÄÛ ªÀ ÈwÛ P˱À ®åUÀ¼À £ÀÄß 4.
ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ.
8. ªÀÄPÀ̼À°è ¸ÀéAiÀÄA D¸ÀQÛ ºÁUÀÆ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉUÀ¼À£ÀÄß 5.
«PÁ¹¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ ¨ÉÆÃzsÀ£Á ªÀiÁzÀjUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
81
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ ¨ÉÆÃzsÀ£Á ªÀiÁzÀjUÀ¼ÀÄ
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ JAzÁUÀ
«eÁÕ£À ¥ÁoÀ zÀ °è «eÁÕ£À ¥ÁoÀªÀ£ÀÄß ¥À juÁªÀ ÄPÁjAiÀ iÁV
¨ÉÆâü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
«eÁÕ£À ¥ÁoÀzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¥À jPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ,
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¹zÁÝAvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼ÀÄ
« zÁåy ðU É ªÀ Ä £ À z À m ÁÖ UÀ Ä ª À A vÉ « ªÀ j ¸ À ® Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
CªÀ ÄÆvÀð ¨É ÆÃzsÀ £ÁA±À ªÀ£Éßà ªÀiÁzÀ jAiÀÄ ¸À ºÁAiÀ Ä«®èzÉ
¨ÉÆ Ã¢ü¹ zÁUÀ ¨É Æ Ãzs À £É A iÀÄ Ä ¤gÀ Ä¥À A iÀ Ä ÄPÀ Û ª ÁV
gÀĪÀÅzÀ®èzÉ «zÁåyðUÉ ªÀÄ£ÀzÀmÁÖUÀĪÀAvÉ «ªÀj¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀð¥ÀÆtð ªÀÄvÀÄÛ ±Á±ÀévÀ ªÀiÁqÀ®Ä
£ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
DªÀ Ä ÆvÀ ð «µÀ A iÀ Ä UÀ¼ À £ ÀÄ ß ¸À g À ½ÃPÀ ÈvÀ U ÉÆ ½¸À® Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀ.
ªÁ¸ÀÜ«PÀ ¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV CxÀðªÁUÀĪÀAvÉ
ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
«zÁåyðUÀ¼ÀÄ £ÉÃgÀ C£ÀĨsÀªÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ.
EªÀÅ ªÀ¸ÀÄÛ«£À £ÉÊd DPÀÈw. UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
w½¸ÀĪÀªÀÅ.
²PÀ ëPÀ£ÀÄ DvÀä «±Áé¸À ¢AzÀ ¥ÁoÀ ªÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀ ÄPÁjAiÀ iÁV
¨ÉÆâü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À DAvÀjPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀ
PÀ A¥À Æålgï£À °è MAzÀ Ä ¤¢ðµÀÖ «µÀA iÀÄ zÀ
avÀætUÀÆ CzÀPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀ ¸Àé¨sÁ«PÀ jÃwAiÀÄ ±À§ÝªÀ£ÀÄß
¸À ȶֹ ¨ÉÆÃzsÀ £ÉAiÀÄ°è §¼À ¹PÉƼÀî §ºÀ ÄzÀ Ä E°è £ÉÆÃqÀ ®Ä
ªÀÄvÀÄÛ PÉüÀ®Ä MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
EzÀPÉÌ §ºÀĪÀiÁzsÀåªÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
GzÁ:- ¸ÀÆAiÀÄðUÀæºÀt ZÀAzÀæUÀæºÀt ªÀÄvÀÄÛ PÀtÂÚ£À
gÀZÀ£É ºÁUÀÆ PÁAiÀÄð
«eÁÕ£ÀzÀ°è ªÀÄ°ÖëÄÃrAiÀiÁzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ.
«zÁåyðUÀ ½ °è §¼À P É EgÀ Ä ªÀ z À j AzÀ PÀ ° PÉ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
§ºÀ ĪÀ iÁzs Àå ªÀÄ UÀ ¼ À §¼À PÉ EgÀÄ ªÀ ÅzÀ jAzÀ PÀ °PÉ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
QèµÀÖPÀgÀªÁzsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸À gÀ½PÀÈvÀUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ UÀæ»PÉ GvÀÛªÀĪÁVgÀÄvÀÛzÉ.
PÀ°PÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£Àg燐UÉƽ¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀ°PÉ
±Á¸ÀévÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
MªÉÄä ¹zÀÝ¥Àr¹zÀ ¹.r. UÀ¼À£ÀÄß ºÀ®ªÁgÀÄ ¨Áj
G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀªÀ§ºÀÄzÀÄ.
«eÁÕ£ÀzÀ°è ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
1. ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À & ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À JAzÀgÉ ¨É¯É ¤zsÀðj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
²PÀët zÀ° è ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ À ²PÀ ëPÀ £ÀÄ vÀ gÀU ÀwAiÀÄ °è
ºÁQPÉ ÆAqÀ ¨É Æ Ãzs À£ Á GzÉ Ý Ã±À UÀ ¼ À Ä PÀ °PÉ A iÀ Ä
C£ÀĨsÀªÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄUÀÄ«£À
eÁÕ£ÀzÀ ªÀÄlÖªÀ £ÀÄß ºÉ aѸÀ ®Ä JµÀÖgÀ ªÀ ÄnÖUÉ ¥ÀjuÁªÀ ÄPÁj
AiÀiÁVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀ iË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀ
QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
ªÀiÁ®åªÀiÁ¥À£ÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ:-
1. ²PÀëPÀ ºÁUÀÆ «zÁåyðUÀ½UÉ vÀªÀÄä ¨ÉÆÃzsÀ£É ºÁUÀÆ
PÀ°PÉAiÀÄ Ew«ÄwAiÀÄ£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ²PÀëPÀ ºÁUÀÆ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. «zÁåyðUÀ½UÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
4. «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀVÃðPÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
5. «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÁ ZÉÆÃóUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄÑvÀÛzÉ.
6. «zÁåwðUÀ¼ÀÄ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉʸÀ®Ä ¸ÀÆPÀÛ PÀ°PÁ
C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀoÀåªÀ¸ÀÄÛ«£À°è ¸ÉÃj¸À®Ä DzsÁgÀ
MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
7. «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À vÀgÀUÀwUÉ §rÛ ¤ÃqÀ®Ä
CxÀªÁ CzÉà vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÀ°AiÀÄ®Ä ªÀiÁ»w
MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ.
8. ²PÀëPÀ vÀ£Àß ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÁªÀiÁxÀåðªÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî§
ºÀÄzÀÄ.
9. «zÁåyðUÀ¼À D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ²PÀëPÀ CjvÀÄPÉƼÀ觺ÀÄzÀÄ.
10. «zÁåyðUÀ½UÉ ²PÀëPÀ£ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV »ªÀiÁä»w
MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ.
»ÃUÉ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ ²PÀëPÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÁåyð
UÀ½UÉ ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉ GvÀÛªÀÄ¥Àr¹PÉƼÀî®Ä
£ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. «eÁÕ£À PÀ°PÉAiÀÄ°è ªÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ªÀĺÀvÀé
«eÁÕ£À PÀ°PÉAiÀÄ°è £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ
£ÉgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ. JA§ÄzÀ£ÀÄß PɼÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ w½¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ°è£À zÉÆõÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ
ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
2. PÀ°PÁ z˧ð®åvÉUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ²PÀëPÀgÀÄ
w½AiÀħºÀÄzÀÄ.
3. AiÀiÁªÀ PÉëÃvÀæzÀ°è «zÁåyð »AzÀĽ¢zÁÝ£É
JA§ºÀÄzÀ£ÀÄß ²PÀëPÀgÀÄ CjvÀÄ PÉƼÀÀÄzÀÄ.
4. PÀ°PÉAiÀÄ £ÀÆå£ÀåvÉUÀ½UÉ PÁgÀt PÀAqÀÄPÉƼÀî®Ä
²PÀëPÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
82
5. PÀ°PÉAiÀÄ £ÀÆå£ÀåvÉUÀ½UÉ PÁgÀt ºÀÄqÀÄPÀĪÀAvÉ
²PÀëPÀjUÉ ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
6. «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ°è£À PÀÄAzÀÄ PÉÆgÀvÉUÀ¼À
¸ÀA¥ÀÆtð avÀæt ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
7. ªÀÄÄA¢£À PÀ°PÉ «zÁåyðUÀ½UÉ ¸ÀÄUÀªÀĪÁUÀ¨ÉÃPÁ
zÀgÉ £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ CªÀ±ÀåPÀ
8. «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÁ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À £ÀÆå£ÀåvÉUÀ½UÉ
¥ÀjºÁgÀ PÀAqÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.
9. PÀ°PÉAiÀÄ ¤¢ðµÀÖUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
¥ÀjÃPÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À§ºÀÄzÀÄ.
3. ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ. PÀ°PÉAiÀÄ°è £ÀÆå£ÀåvÉEgÀĪÀ CxÀªÁ PÀ°PÉAiÀÄ°è
»AzÀĽzÀ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ°è£À ¸ÀªÀĸÀåUÀ½UÉ
«±ÉõÀªÁzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀĪÀ£ÀÄß ²PÀëPÀgÀÄ
ºÀ«ÄäPÉƼÀÄîªÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
4. £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉë & £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉë¬ÄAzÀ ªÀÄPÀ̼À°è
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀvÉÛªÀiÁqÀ§®è ««zsÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀnÖ
«µÀ AiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ £É PÀ°PÉ AiÀÄ ¸ÀzÀ ¨sÀðzÀ°è «zÀ åyðAiÀÄ
PÀ°PÉAiÀÄ°è JzÀÄgÀ¸À§ºÀÄzÁzÀ ¸ÀªÀĸÀåzsÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀvÉÛºÀZÀÑ®Ä §¼À¸À®àqÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÉÄà £ÉÊzÁ¤PÀ
¥ÀjÃPÉëAiÀiÁVzÉ. F ¥ÀjÃPÀëAiÉÄ ªÀÄÆ®PÀ F PɼÀPÀAqÀ
ªÀÄÆ®PÀ F PɼÀPÀAqÀ ªÀÄPÀ̼À ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. £ÉÆÃlzÀ ¥ÀævÀåPÁë£ÀĨsÀªÀzÀ PÉÆgÀvÉ.
2. PÉƼÀÄ«PÉAiÀÄ°è ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ PÉÆgÀvÉ.
3. PÀtÄÚUÀ¼À ZÀ®£ÉAiÀÄ ¥Àj¥ÀPÀëvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ.
4. ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ C©üPÀëªÀÄvÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ.
5. D¸ÀQÛAiÀÄ PÉÆgÀvÉ.
6. avÀæUÀ¼À ¨sÁUÀUÀ¼À UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ°è ¸ÀªÀĸÉå
7. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀ°è C¸ÀªÀÄxÀðvÉ
8. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àz ÀU À¼À£ÀÄß NzÀĪÀ °è£À
PÀptvÉUÀ¼ÀÄ.
5. ¥ÀæªÀiÁtÂPÀÈvÀ ¸ÁzsÀ£Á ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄt ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
1. «±Áé¸À¤ÃAiÀ ÄvÉ : £À A©PÉUÉ CºÀ ðªÁzÀ zÀÝ£ÀÄß «±Áé¸À¤ÃAiÀÄvÉ
J£ÀÄßvÉÛêÉ. AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß
AiÀiÁgÉà JµÀÄÖ ¨Áj ¥ÀjÃQë¹zÀgÀÆ PÀÆqÀ MAzÉÃ
GvÀÛgÀ zÉÆgÉAiÀĨÉÃPÀÄ.
2. ¸ÀªÀÄAd¸ÀvÉ : AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀ
GzÉÝñÀ¢AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÉAiÉÆà D GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß D
 ¸ÁzsÀ£À C¼ÉAiÀħºÀ ÄzÁzÀ gÉ CzÀPÉÌ ¸ÀªÀÄAd¸ÀvÉ JAzÀÄG
PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
3. ªÀ¸ ÀÄÛ¤µÀ ×vÉ : AiÀi ÁªÀÅzÉ Ã ¥Àj ÃPÉëA iÀÄ£ÀÄ ß JµÉ ÆÖÃ
«zÁåyðUÀ½UÉ C¼ÀªÀr¹zÀgÀÆ ¸ÀºÀ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
¥ÀjÃPÉë ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
jÃwAiÀ Ä °è g À ¨É à PÀ Ä ºÉ Æ gÀ v À Ä . «zÁåyðUÀ ¼ À ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀªÁzÀzÀÄÝ. UÀÄuÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀÌPÀ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀvɬÄAzÀ ¨ÉÃgÉAiÀiÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ. §ºÀÄ DAiÉÄÌAiÀÄ 1
¥ÀjPÀëtUÀ¼ÀÄ EvÀgÀ ¥ÀjÃPÀëtUÀ½VAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀ¸ÀÄÛ ¤²ÑvÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è
¤µÀתÁVgÀÄvÀÛzÉ. 2 ¤ÃgÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
£ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
4. G¥ÀAiÉÆÃUÁºÀðvÉ: AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß J°è
¨ÉÃPÁzÀgÀÆ §¼À¹ PÉƼÀÄîªÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ 3 ¸ÀAPÀÄavÀªÁzÀzÀÄÝ «±Á® zÀȶ×PÉÆãÀ ºÉÆA¢zÉ.
vÀgÀUÀwAiÀÄ°è §¼À¹PÉÆAqÀÄ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÁ
¸ÁzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀAwgÀĨÉÃPÀÄ.
ª«zÁåyðUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ §UÉÎ
«zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ
6. gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ¸ÀAUÀ滹zÀ DzsÁgÀzÀ
4 §UÉÎ ¸ÁPÁëöåzÁgÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ »rAiÀÄĪÀ
¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ «zsÁ£À
gÀZÁ£ÁvÀäPÀ ªÀiË®å ªÀiÁ¥À£À «zsÁ£À.
MAzÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀµÀð
«rà «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ¸ÀgÀ¼À
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À J£ÀÄßvÉÛêÉ. ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ ¸ÀAQÃtð
5 ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
GzÁºÀgÀuÉUÉ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉë ªÀiÁ¹PÀ ¥ÀjÃPÉë EvÁå¢UÀ¼À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛ zÉ.
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛ zÉ.
ªÀÄÆ®PÀ ²PÀëPÀ£ÀÄ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉ ¨ÉÆÃzsÀ£Á QæAiÉÄ
¸ÀAzÀ¨sÀð¼À£ÀÄß ªÀiË®åªÀÄ V¥À£À ªÀiÁqÀªÀÅzÀjªÀÄzÀ PÀ°PÁ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ «zÁåyðUÀ® ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ ¥ÀæUÀwAiÀÄ
zÉÆõÀªÀ£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ
6 ¥ÀæUÀwAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀàµÀÖ PÀ®à£É ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
vÀªÀÄä ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ §UÉÎ ¤gÀAvÀgÀ »ªÀiÁä»wAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁgÀzÀÄ w½¸ÀÄvÀÛz.É
MzÀV¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.

¸ÀPÀ®à£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À :
±Á¯É AiÀÄ °è ²PÀ ëP Àg ÀÄ vÀª ÀÄ ä ¨É ÆÃzs À£ Á PÀ °PÉA iÀ Ä
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ªÀÄÄV¹zÀ MAzÀÄ
±ÉÊPÀë tÂPÀ ªÀµÀðzÀ CvÀåAzÀ °è «zÁåyðUÀ ¼À PÀ °PÁ ªÀ ÄlÖªÀ £ÀÄß
w½AiÀÄ®Ä PÉÊUÉƼÀ ÄîªÀ ªÀiË®åªÀ iÁ¥À £ÀPÁÌV F «zsÁ£À ªÀ £ÀÄß
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ¢ÃWÁðªÀ¢ü ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæª ÁV ªÀµÀðzÀ CAvÀåzÀ°è
UÀÄgÀÄwÛ¸À¯ÁUÀªÀÅzÀÄ. GzÁºÀtgÉUÉ ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉë
¥À©èPï ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
7. ¤Ã° £ÀPÁ±É
²PÀëPÀgÀÄ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉƼÀÄîªÀ ªÀÄÄAavÀªÁV
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀoÀå «µÀAiÀÄ ºÁUÀÆ ««zsÀ
¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ gÀa¸À®àq ÀĪÀ wæªÀÄÄR
£ÀPÁ±ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤Ã° £ÀPÁ±É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
8. ¥ÀjÃPÉë ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼ÁVgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
9. ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À «zsÀUÀ¼ÀÄ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ
1. gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À :- F ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À MAzÀÄ
±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¹ CªÀgÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀ zÀȶ֬ÄAzÀ
ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV ªÀiÁqÀĪÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
GzÁ: ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥ÀjÃPÀëAiÀÄ £ÀAvÀgÀ «zÁåyðUÀ¼À
¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß zÁR°¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¸À A PÀ ® £ÁvÀ ä PÀ ªÀ i Ë®åªÀ i Á¥À £ À :- F jÃwAiÀ Ä
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀ Erà ªÀµÀðzÀ°è
«zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀ£É JµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ DVzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV w½AiÀÄĪÀzÀÄ. CzsÁå¥ÀPÀgÀ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ «zÁåyðUÀ¼À°è MmÁÖgÉ JµÀÖgÀ
ªÀÄnÖUÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ.
3. ¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À:- MAzÀÄ WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ
£À A vÀ g À ªÉ Æ vÉ Æ Û A zÀ Ä WÀ l PÀ ¥À j ÃPÉ ë A iÀ Ä £À Ä ß
¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀÄÄ£Àß «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß £ÉÊzÁ¤PÀ
ºÁUÀÆ ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ GvÀÛª ÀÄ
¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ F jÃw «zÁåyðUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß

83
 ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ «zsÁ£ÀPÉÌ
¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À J£ÀÄߪÀgÀÄ.
4. ªÁå¥ÀPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À:- ªÁå¥ÀPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ
«zÁåyðUÀ¼À ¥ÀoÀå «µÀAiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÁUÀÆ
¥ÀoÉåÃvÀgÀ «µÀAiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝzÁVzÉ ¥ÀoÉåÃvÀgÀ
«µÀAiÀĪÀÅ «zÁåyðUÀ¼À ªÀåQÛvÀéPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
10. £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
£ÉÊzsÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
1. EzÀÄ «zÁåyðAiÀÄÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
«zÁåyðAiÀÄÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á PÀ°PÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
«zÁåyðAiÀÄ JzÀÄj¸ÀÄgÀĪÀ PÀptvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀÄÑvÀÛzÉ.
2. ²PÀëPÀ£ÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀiÁrzÀ vÀ¥ÀÄàUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄÑvÀÛzÉ.
3. EzÀÄ «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÁ z˧ð®åUÀ¼À £ÀÄß ¥ÀvÉÛúÀ ZÀÄÑvÀÛzÉ.
4. F ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸À¯ÁVgÀĪÀÅzÀÄ®è.
5. F ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ «zÁåyðAiÀÄ PÀ°PÁ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ºÉZÀÄÑ
MvÀÄÛ ¤ÃrzÉ PÀ°PÉAiÀÄ £ÀÆå£ÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥À vÉÛ ºÉ ZÀÄѪÀÅzÁVzÉ.
6. EzÀÄ «zÁåyðAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÀ°PÉ z˧ð®åªÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄ»rzÀÄPÉƼÀî®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
11. ¥ÀjºÁgÁvÀäPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ UÀÄtUÀ¼ÀÄ
1. EzÀÄ «zÁåyðAiÀÄ ¸ÁªÀiÁxÀåðPÉÌ vÀPÀÌAvÉ «±ÉõÀ
¨ÉÆÃzÀ£Á «zÁªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉ ÆAqÀ Ä PÀ °PÁyðAiÀ Ä°è
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÁVzÉ.
2. «zÁåyðAiÀÄ°è EgÀĪÀ PÀ°PÉAiÀÄ°è£À UÉÆAzÀ®ªÀ£ÀÄß
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀÅzÁVzÉ.
3. «zÁåyðAiÀÄ vÀgÀUÀwAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
PÀ°AiÀi¯ÁUÀzÀÝ£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä F ¨ÉÆÃzsÀ£É¬ÄAzÀ
PÀ°AiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥À jºÁgÀ ¨ÉÆzsÀ £É ªÀiÁr CªÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¥À æUÀwAiÀÄ£À Äß
RavÀ¥Àr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ.
3. F jÃwAiÀiÁV ²PÀ ëPÀ gÀ Ä vÀª À Ää ¨É ÆÃzsÀ £ÉA iÀÄ £À Äß
ªÉÊ«zÀåªÀÄAiÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀÄ£ÁßV¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
4. «eÁÕ£ÀPÉÌ ¸À A§A¢ü¹zÀ AvÉ «zÁåyðUÀ¼À C©ügÀÄa NzÀĪÀ
ºÀªÁå¸À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå
eÁÕ£À ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.
5. MmÁÖgÉAiÀiÁV «zÁåyðUÀ¼À ¸ÁzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀgÀ ¥ÀæUÀw
¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÄ£ÀßqÉ ¤ÃqÀĪÀ°è ¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
F ªÉÄîÌAqÀ jÃwAiÀÄ°è «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¥À juÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiÁqÀĪÀ°è ¤gÀAvÀ gÀ ªÀ iË®åªÀ iÁ¥À £À
¥ÀvÁæ CªÉÆÃWÀªÁzÀzÀÄ.
12. ªÀiË®å ªÀiÁ¥À£ÀzÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ
1. EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
2. ¨ÉÆÃzs£ À Á GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ, PÀ°PÉAiÀÄ C£ÀĨsÀªÀ ºÁUÀÆ
PÀ°PÉAiÀÄ ¥sÀ°AvÁA±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
3. EzÀÄ UÀÄuÁvÀäPÀ ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀiÁvÀäPÀ
4. EzÀÄ «zÁåyðAiÀÄ MAzÀÄ ºÀAvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀzÉ,
§¼ÀªÀtÂUÉUÉ MvÀÄÛ PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
5. ²PÀëPÀ ºÁUÀÆ «zÁåyðUÀ½UÉ vÀªÀÄä ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
P À ° P É A i À Ä E w« Ä wA i À Ä £ À Ä ß w½z À Ä P É Æ ¼ À î ® Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
6. «zÁåyðUÀ½UÉ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
7. «zÁåyðUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
8. «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ªÀVÃðPÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

12. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀÄV ªÀiÁqÀĪÀ°è

¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀzÀ ¥ÁvÀæ
«eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV
ªÀÄÆqÀĪÀ°è ¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ¥ÁvÀæ JAzÁUÀ
¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À JAzÀgÉ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß MAzÁzÀ
ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÉÆÛAzÀgÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è MAzÀÄ WÀlPÀ
¥À j ÃPÉ ë A iÀ Ä £ÀA vÀ g À ªÀÄ vÉ Æ Û A zÀ Ä WÀ l PÀ ¥Àj ÃPÉ ë
¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀzÀPÉÌ ªÀÄÄ£Àß «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
£ÉÊzÁ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
GvÀÛªÀÄ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. F jÃwAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À
¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉaѸÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀĪÀ
«zsÁ£ÀPÉÌ ¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÉ£ÀߧºÀÄzÀÄ.
1. F jÃwAiÀÄ ªÀ iË®åªÀiÁ¥À£À «zÁåyðUÀ¼À ¥ÀæUÀw ZÁlÄð
vÀAiÀiÁj¸À®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è PÀrªÉÄ CAPÀUÀ½¹gÀĪÀ «zÁåyðUÉ

84
 ¹) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
8. F PɼÀV£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ «eÁÕ¤UÀ¼À£ÀÄß w½¹
1. ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÀå ¸ÀAUÀwUÀ¼À ¸ÀAUÀ滹zÀ
1) dUÀ¢Ã±À ZÀAzÀæ ¨ÉÆøï
¥ÀjPÀ®à£ÉUÉ »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
2) UÉæÃUÀgï ªÉÄAqÀ¯ï
J) «eÁÕ£À ©) EwºÁ¸À
3) £ÀÆål£ï
¹) ¥ËgÀ¤Ãw r) C£Ál«Ä
4) ¹.«. gÁªÀÄ£ï
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4 ©) 1 ªÀÄvÀÄÛ 3
2. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ «eÁÕ£ÀzÀ ªÁå¦ÛUÉ ¸ÉÃjgÀÄvÀÛzÉ.
¹) 2 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) 3 ªÀÄvÀÄÛ 4
J) ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À ©) ¸ÁjPÉ ¸ÀA¥ÀPÀð
¹) DºÁgÀ ¥ÀÆgÉÊPÉ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
9. P˱À®åPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ JgÀ qÀÄ ¤¢ðµÀÖUÀ¼À £ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
1) ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ 2) ¸Àäj¸ÀĪÀÅzÀÄ
3. £ÀPÀëvÀæUÀ¼À gÀZÀ£É ºÁUÀÆ UÀæºÀUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À §UÉÎ w½AiÀÄĪÀ
3) CAzÀªÁzÀ avÀæ §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
«eÁÕ£ÀzÀ ±ÁSÉ
4) UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ
J) ¨sÀÆUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛç ©) gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 1 ªÀÄvÀÄÛ 3
¹) RUÉÆüÀ ±Á¸ÀÛç r) ¨sËvÀ ±Á¸ÀÛç
¹) 3 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4
4. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è «eÁÕ£ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ
10. w¼ÀĪÀ½PÉUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ ¤¢ðµÀÖUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹
ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹
J) GzÁºÀgÀuÉ PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ
1) EzÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ eÁÕ£À ¨sÀAqÁgÀ
©) ªÀVðPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ
2) ¥ÀƪÁðUÁæºÀ ¦ÃqÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è
¹) ¥ÀvÉÛºÀZÀÄѪÀÅzÀÄ
3) ºÉƸÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛ ªÀiÁ»w E®èzÉ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
¹éPÀj¸ÀĪÀÅ¢®è
4) EzÀ Ä ªÉ Ê eÁÕ ¤ PÀ ªÀ Ä £É Æ Ã¨s Á ªÀ £ É A iÀ Ä £À Ä ß 11. gÁ§lð ªÉÄÃdgïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á GzÉÝñÀUÀ¼ÀÄ
ºÀÄlÄÖºÁPÀĪÀÅzÁVzÉ. F ªÀÄÆgÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3 J) «µÀAiÀÄ, ªÀvÀð£É, ¸ÀégÀÆ¥À
¹) 3 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) 1, 2, 3 ªÀÄvÀÄÛ 4 ©) eÁÕ£À, D¸ÀQÛ, ¥Àæ±ÀA±É
¹) «µÀAiÀÄ, eÁÕ£À, D¸ÀQÛ
5. ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°è «eÁÕ£ÀzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß r) ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ, ¸ÀégÀÆ¥À, C£ÀéAiÀÄ
«ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
J) AiÀÄAvÀæUÀ½AzÀ PÉÊUÁjPÉÆÃzÀåªÀÄ ¥ÀæUÀw ¥ÀxÀzÀ°èzÉ 12. eÁÕ£À ªÀ®AiÀÄzÀ GzÉ ÝñÀ UÀ¼À£ÀÄß ªÀVðPÀj¹zÀªÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ
©) ¸ÁjUÉ ¸À A¥ÀPÀð HºÉ UÀÆ «ÄÃj «¸ÁÛgÀUÉƼÀ ÄîvÀÛ zÉ. J) qÉëqï PÀÈxÁ¯ï
¹) ¸ÁA¥Àæz ÁAiÀÄ §zÀÞ ¸À ª ÀiÁdªÀ£ÀÄß DzsÀÄ ¤PÀ ©) C¤vÀ n. ºÀgÉÆÃgÉ
¸ÀªÀiÁdªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ. ¹) ºÀ¨Áðmð
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ r) ¨ÉAd«Äãï J¸ï.§ÆèªÀiï
13. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ vÀgÀUÀwAiÀÄ°è «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
6. ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀ «eÁÕ£ÀzÀ F UÀÄgÀÄw¹
«¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÁÝVzÉ. 1) ªÀÄUÀÄ«£À°è ¸ÀÈd£À ²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ
J) «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£É 2) vÀ£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀzÀ DgÉÆÃUÀå PÁ¥ÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
©) ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£À 3) ªÀÄ PÀ̼ À°è GvÀÛª ÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÀª Áå¸ÀU À¼À£ ÀÄß
¹) ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) J ªÀÄvÀÄÛ © 4) ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ «eÁÕ£Àz À¯ÁèVgÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ
7. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzs À£É ªÀÄÆ®PÀ ¨ÉüɸÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3
1) G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÁ ªÀiË®å 2) ²¹Û£À ªÀiË®å ¹) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
3) ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀiË®å 4) ªÀÈwÛ ªÀiË®å
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3 14. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ F CA±ÀUÀ¼ÀÄ

85
 PÁgÀtªÁVªÉ. J) ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
J) «µÀAiÀÄ ¥Àæ¨sÀÄvÀé ©) P˱À®åUÀ¼ÀÄ ©) ªÉÃUÀ ªÀzsÀðPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
¹) C£ÀéAiÀÄUÀ¼ÀÄ r) eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å ¹) PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
r) ²±ÀÄ PÉÃA¢ævÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
15. ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üAiÀÄ°è PÀ°PÉAiÀÄ ZËPÀnÖ£À°è ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ 22. ¥ÁoÀ AiÉ Æ Ãd£É ªÀ Ä vÀ Ä Û WÀ l PÀ AiÉ Æ Ãd£É U É
ªÀ Ä UÀ Ä ªÀ Å ¸Á¢ü ¸ À ¯ É Ã ¨É à PÁzÀ ¸ÁªÀ Ä xÀ å ðUÀ ¼ À £ À Ä ß ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖAvÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
»ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ J) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É zÉÆqÀØzÀÄ WÀlPÀ AiÉÆÃd£É aPÀÌzÀÄ
J) PÀ°PÁ ªÀÄlÖ ©) PÀ¤µÀ× PÀ°PÁ ªÀÄlÖ ©) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É «±Á® ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ
¹) UÀjµÀÖ PÀ°PÁ ªÀÄlÖ r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ WÀlPÀ AiÉÆÃd£É ¸ÀAPÀÄavÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ
¹) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É ¤gÀAvÀgÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ
16. ªÉÊeÁÕ¤PÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ºÉƸÀvÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ WÀlPÀ AiÉÆÃd£É ªÁå¥ÀPÀ
¨É¼É¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß gÀƦ¸À®Ä F PÀæªÀÄ¢AzÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀĪÁVzÉ.
¸ÁzsÀå. r) ªÉÄð£À J¯Áè
J) G¥À£Áå¸À ¥ÀzÀÞw ©) ¥ÀæAiÉÆÃVPÀ «eÁÕ£À
¹) ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀzÀÞw 23. ªÀµÀð«r Er ¥ÀoÀå «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¨ÉÆâü¸À®Ä
r) ¥ÁævÀåQëPÀ ¥ÀzÀÞw vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É ©) ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£É
17. ¥ÁævÀåQëPÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ 2 C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¹) WÀlPÀ AiÉÆÃd£É r) ªÀiÁ¹PÀ AiÉÆÃd£É
UÀÄgÀÄw¹
J) «zÁåyðUÀ ½UÉ ¥Àæ AiÉ ÆÃUÀ UÀ¼À£ÀÄß ªÀ iÁqÀĪÀ P˱À ®åUÀ¼À 24. ªÀÄPÀ ̼ÀÄ ¤Ãj£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß GzÁºÀgÀuÉAiÉ ÆA¢UÉ
eÉÆvÉUÉ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ PÀıÀ®vÉAiÀÄÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ «ªÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ, EzÀÄ PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á
©) zÀvÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸À GzÉÝñÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¨ÉÃPÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¥ÀæeÉÕ ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ. J) eÁÕ£À ©) w¼ÀĪÀ½PÉ
¹) ¸ÀªÀĸÉå ©r¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¹) C£ÀéAiÀÄ r) P˱À®å
r) J ªÀÄvÀÄÛ ©
25. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¤ÃgÀ£ÀÄß ±À Ä¢ÞPÀj¸À®Ä ¨ÉÃPÁUÀ ĪÀ ¸À®PÀ gÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
18. F PɼÀV£À ºÉ½PÉUÀ¼À°è G¥À£Áå¸À ¥ÀzÀÞw PÀÄjvÀÄ ªÀå ªÀ ¸É Ü ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀg À Ä EzÀ Ä AiÀi ÁªÀ ¨É ÆÃzs À£ Á
¸ÀjAiÀiÁzÀ ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ GzÉÝñÀªÀAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ
1) EzÀÄ ²PÀëPÀ PÉÃA¢æPÀÈvÀ J) eÁÕ£À ©) w¼ÀĪÀ½PÉ
2) EzÀÄ «µÀAiÀÄ PÉÃA¢æPÀÈvÀ ¹) C£ÀéAiÀÄ r) P˱À®å
3) EzÀÄ KPÀªÀÄÄR ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£À
4) ªÀÄPÀ̼À ¥Á¯ÉÆÎüÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ 26. «eÁÕ£À Qmï£À°ègÀĪÀ ¸ÁªÀÄVæAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
J) 1, 2 ªÀÄvÀÄÛ 4 ©) 3, 4 ªÀÄvÀÄÛ 2 J) ¹àjÃl ¢Ã¥À ©) qÀA¨É¯ïì
¹) 1, 2 ªÀÄvÀÄÛ 3 r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ ¹) ¨É¯ïì r) ¯ÉfªÀiïì

19. GzÁºÀgÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÁægÀA©ü¹ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸ÀĪÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ «zsÁ£À ©) ²±ÀÄ PÉÃA¢ævÀ «zsÁ£À
¹) AiÉÆÃd£Á «zsÁ£À r) ¥ÀjPÀ®à£Á ¨ÉÆÃzsÀ£É
20. PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀvÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹zÀ «eÁÕ¤ AiÀiÁgÀÄ
J) ©.J¥sï ¹Ì£Àgï ©) ¥ÁªÀ¯ÉÆêÀ
¹) ºÀ¨Áðmï r) ¨ÉAf«Ä£À §ÆèªÀiï
21. PÀ°PÉAiÀÄ°è »AzÀĽzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ CªÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¹ «±ÉõÀª ÁzÀ ¨É ÆÃzsÀ£ Á PÁAiÀÄðªÀ£ ÀÄß
£ÀqɸÀĪÀÅzÀPÉÌ »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
27. F PɼÀV£À ºÉýPÉAiÀÄ°è «eÁÕ£À ºÀªÁå¸ÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ
¥ÀnÖzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
J) «eÁÕ£À G¥ÀPÀgÀt ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ
©) «eÁÕ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ©r¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) PÀÄvÀĺÀ® PÉgÀ½¸ÀĪÀ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
28. £ÀªÉÇÃzÀAiÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ F PÁgÀtPÉÌ ºÀÄnÖPÉÆArªÉ
J) UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀzÀ°è ±Á¯ÉUÀ¼À ºÉZÀѼÀPÉÌ
©) UÁæ«ÄÃt ¨sÁUÀzÀ°è M¼ÉîAiÀÄ ²PÀët PÉÆqÀĪÀÅzÀPÉÌ
¹) ¸ÀªÀð ²PÀëtzÀ ¨sÁUÀªÁV
r) UÁæ «ÄÃt ¨sÁUÀ zÀ°è ²PÀ ë tzÀ C¥À ªÀåAiÀ Ä vÀqÉAiÀÄĪÀ ÅzÀ PÉÌ

86
29. ²PÀëtªÀÅ PÀ°¸ÀÄ«PɬÄAzÀ F PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅ ºÀAvÀªÀÅ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVzÉ.
J) EzÀÄ ªÀÄUÀÄ PÉÃA¢ævÀ ²PÀëtPÉÌ MvÀÄÛ PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. J) PÀ®à£ÉUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w
©) EzÀÄ ²PÀëtzÀ CªÀįÁUÀæ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ PÁgÀt ©) ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ CjªÀÅ
¹) EzÀÄ ¥ÀjÃPÁë ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ PÀqÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ¹) ¸ÀA¥ÀÆtð ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀæºÀt
r) ²PÀëPÀ£À PÀqÉUÉ UÀªÀÄ£À PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. r) «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀÅzÀÄ
30. ¸ÀA¥ÀÆtð ²PÀët ¥ÀæQæÃAiÉÄ EzÀPÉÌ MvÀÄÛ PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. 37. ªÀÄUÀÄ “¥sÉïÁVzÉ” JAzÀgÉ EzÀgÀ CxÀð
J) vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ªÉÊ«zsÀåvÉUÉ ¥ÀæzÀ£ÉåvÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. J) ªÀÄUÀÄ«UÉ GvÀÛgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¼À®Ä §gÀĪÀÅ¢®è
©) EzÀÄ vÀgÀUÀwUÉ PÀgÉÆÃgÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ©) ªÀÄUÀÄ«UÉ NzÀ®Ä §gÀĪÀÅ¢®è
¹) PÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß MvÁÛAiÀÄ ¥ÀƪÀðPÀªÁV ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¹) ªÀÄUÀÄ«UÉ NzÀ®Ä D¸ÀQÛ E®è
r) vÀgÀUÀwAiÀÄ°è PÉ®ªÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ªÀĺÀvÀé ¤ÃqÀĪÀzÀÄ r) ²PÀët ªÀåªÀ¸ÉÜ ¥sÉïÁVzÉ

31. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ªÀ¸ÀÄÛ ¤µÀÖ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÁVªÉ 38. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ UÀÄj EzÁVzÉ
J) QgÀÄ GvÀÛgÀUÀ¼À J) «µÀAiÀÄzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) ªÀÄÆgÀÄ £Á®ÄÌ ªÁPÀåzÀ°è §gÉAiÀÄĪÀ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ ©) ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß PÀ°PÉAiÀÄ°è ¥Á¯ÉÆÎüÀÄîªÀ AvÉ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
¹) ¸Àj CxÀªÁ vÀ¥ÀÄà ¹) eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
r) avÀæ §gÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ r) ªÀÄUÀÄ«£À°è C¥ÉÃQëvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀÅzÀÄ
32. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁfPÀgÀtªÉAzÀgÉ EzÀgÀ
39. SOIO ªÀVÃðPÀgÀtªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀªÀgÀÄ
CxÀð
J) ¨sÀÆèªÀÄ ©) ªÉÇîgÀ
J) vÀ£ Àz É DzÀ ¸ÁªÀi ÁfPÀ ¸ÁÜ£ À ªÀ i Á£Àª À£ ÀÄ ß
¹) ¹A¥À¸À£ï r) ©ÃUÀì ªÀÄvÀÄÛ PÀÆ°¸À
ºÉÆAzÀĪÀzÀÄ
©) ¸ÀªÀiÁdzÀ°è zÉÆqÀتÀjUÉ UËgÀªÀ PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ
40. »gÉƹÖPï EzÀgÀ CxÀð
¹) ¸ÀªÀiÁdPÉÌ vÀPÀÌjÃw ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
J) ¸ÀA±ÉÆâü¸ÀÄ ©) vÉÆÃj¸ÀÄ
¸ÀªÀiÁdzÀ M½wUÁV PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
¹) ªÀiÁqÀÄ r) £Àn¸ÀÄ
r) AiÀiÁªÁUÀ®Ä ¸ÀªÀiÁdzÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
33. «eÁÕ£À ²PÀëPÀ£ÀÄ vÀ£Àß vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ªÀÄPÀ̽UÉ £ÉÃgÀªÁV 41. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ J£À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ
¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀ PÉÆqÀzÉ CªÀgÀ°èAiÀÄ UÀÄA¦£À°è ZÀað¹ J) zÉʬÄPÀ ²PÀët
wªÀiÁð£ÀPÉÌ §gÀ®Ä ¸ÀÆa¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀÅ ©) ªÀiÁ£À¹PÀ ²PÀët
J) ªÀÄPÀ̼À°è M¼ÉîAiÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ ¹) ªÀÄ£ÉÆëeÁÕ£À
©) ²PÀëPÀ¤UÉ GvÀÛgÀzÀ ªÀiÁ»w ºÉÆAzÀzÀ PÁgÀt r) zsÉÊ»PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ ²PÀët
¹) ªÀÄPÀ̼À ªÀÄÄPÀÛ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ
r) PÀ°PÉAiÀÄ ªÉÃUÀ ºÉZÀÑ®Ä 42. J£ï¹J¥sï 2005gÀ ¥ÀæPÁgÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ ²PÀëtzÀ DzsÁgÀ
vÀvÀé
34. «eÁÕ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è PɼÀV£À AiÀiÁªÀ CA±À ²PÀëPÀ£À J) eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÈvÀÛ fêÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ
PÀÄjvÁVzÉ ©) eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ±Á¯ÉAiÀÄ ºÉÆgÀV£À fêÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ
J) ªÀåªÀ¹ÜvÀ PÀÄqÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) M¼ÉîAiÀÄ ¥ÀoÀå ¥ÀĸÀÛPÀ ¹) eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß OzÉÆåÃVPÀ fêÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ
¹) ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ ¸ÀA¥ÀÆtð »rvÀ r) eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃPÉëUÉ ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ

35. «zÁåyðAiÀÄ ªÀåQÛvÀéªÀÅ EzÀgÀ ¥sÀ°vÁA±ÀªÁVzÉ

43. ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ²PÀëPÀgÀÄ vÀgÀUÀwAiÀ Ä°è
J) CªÀ£ÀÄ ¥ÀqÉzÀ ²PÀët¢AzÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¨ÉÆâü¸À®Ä CvÀÄåvÀÛªÀÄ «zsÁ£À
©) CªÀ£À ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ
J) PÀ¥ÀÄàºÀ®UÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É avÀæ ©r¹ «ªÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) CªÀ£ÀÄ C£ÀªÀA²AiÀÄ UÀÄt¢AzÀ
©) «ªÀgÀªÁzÀ «ªÀgÀuÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
r) CªÀ£À ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĪÀA²AiÀÄ UÀÄt¢AzÀ
¹) ¸À¸ÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß avÀæ¥ÀlzÀ ªÀÄÆ®PÀ
vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ
36. «eÁÕ£ÀzÀ «µÀAiÀÄzÀ°è ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è
r) ªÀÄPÀ̼ÀÄ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß ©wÛ CªÀÅ ªÉƼÀPÉAiÉÆqÉzÀÄ

87
 ¸À¹AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀzÀ CrAiÀÄ°è §gÀÄvÀÛzÉ
J) AiÉÆÃd£Á «zsÁ£À
44. ¸ÀAzÀ¨sÉÆÃðavÀ PÀ°PÉAiÀÄÄ ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄÄ ©) ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀ «zsÁ£À
J) ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ ¹) ZÀZÁð «zsÁ£À
©) C£ÉéõÀuÁvÀäPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ r) ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ «zsÁ£À
¹) ¸ÁA¸ÀÌçwPÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ
r) gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¹zÁÝAvÀªÀ£ÀÄß DzsÀj¹zÉ 52. M§â GvÀÛª ÀÄ «eÁÕ£À ²PÀëPÀ£ÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ
¥ÁægÀA¨sÀzÀ°èAiÉÄ ¹zÀÝ¥Àr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ
45. ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀĪÀ ªÀiË®åªÉà J) ªÁ¶ðPÀ ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É
J) £ÉÊwPÀ ªÀiË®å ©) ¸ÀA¥À£ÀÆä® WÀlPÀ AiÉÆÃd£É
©) ¸ËAzÀAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀiË®å ¹) WÀlPÀ AiÉÆÃd£É
¹) zsÁ«ÄðPÀ ªÀiË®å r) QæAiÀiÁAiÉÆÃd£É
r) DyðPÀ ªÀiË®å J) C) ©) r) ©) ©) ¹) r)
¹) C) ¹) r) r) C) ©) ¹)
46. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ°è ªÀÄPÀ̼À ªÀÄ£ÉÆÃzsÉÆÃgÀuÉUÀ¼ÀÄ 53. ¨É¼ÀQ£À°è K¼ÀÄ §tÚUÀ½ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥ÁæAiÉÆÃVPÀªÁV
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÀÆPÀÛ w½¸À®Ä §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¨ÉÆÃzsÀ£Á
«zsÁ£À PÀ°PÉÆÃ¥ÀPÀgÀt
J) gÀÆ¥ÀuÁvÀäPÀ «zsÁ£À J) UÁf£À ¥ÀlÖPÀ
©) ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ «zsÁ£À ©) PÁªÀÄ£À ©®Äè
¹) gÀÆ¥ÀuÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ «zsÁ£À ¹) ¤Ãj£À ªÉÄÃ¯É ©zÀÝ ¨É¼ÀQ£À QgÀtUÀ¼ÀÄ
r) ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ «zsÁ£À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
47. «eÁÕ£À «µÀAiÀĪÀÅ ¢£À¤vÀåzÀ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹ 54. «eÁÕ£ÀzÀ°è P˱À ® JAzÀgÉ F ªÀ ÄÆgÀÄ QæAiÉÄUÀ¼À ¸ÀAUÀªÀÄ
«±Éèö¸ÀĪÀ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀ Ä JAzÀÄ............w½¸À ÄvÀÛ zÉ J) eÁÕ£À+¸ÁªÀÄxÀåð+C¨sÁå¸ï
J) J£ï ¹ n E ©) Dgï n L-2005 ©) eÁÕ£ï+¸ÁªÀÄxÀåð+w¼ÀĪÀ½PÉ
¹) J£ï ¹ J¥sï-2005 r) Dgï.n.L-2009 ¹) eÁÕ£ï+w¼ÀĪÀ½PÉ+D¸ÀQÛ
r) eÁÕ£ï+¸ÁªÀÄxÀåð+¥Àæ±ÀA¸É
48. M§â «zÁåyðAiÀÄÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä ¸ÀÆPÀÛ
¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ£ÀÄ, 55. ¸ÀªÉÄäüÀ£À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ªÀåQÛUÀ¼ÉÆqÀ£É PÀĽvÀ°èAzÀ¯ÉÃ
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢¸ÀĪÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ£ÀÄ ªÀÄÄRvÀ: ¸ÀAªÁzÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ
J) w¼ÀĪÀ½PÉ ©) C£ÀéAiÀÄ J) «ÃrAiÉÆà PÁ£ï¥sÀgÉ£ïì
¹) P˱À®å r) D¸ÀQÛ ©) mÉ°PÁ£ï ¥sÀgÉ£ïì
¹) mÉ°«µÀ£ï PÁ£ï¥sÀgÉ£ïì
49. gÀZÀ£ÁªÁzÀzÀ ‘5 E’UÀ¼À°è PɼÀV£À AiÀiÁªÀ E EzÀPÉÌ r) «ÃrAiÉÆà gÉPÁrðAUï PÁ£ï¥sÀgÉ£ïì
¸ÀA§A¢ü¹gÀĪÀÅ¢®è
J) JAUÉÃeï ©) JPïì ¥sÉÆèÃgï 56. M§â «zÁåyðAiÀÄÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä ¸ÀÆPÀÛ
¹) JPïì ¥Éæ¸ï r) JªÉÆõÀ£À¯ï ¥ÀæAiÉÆÃUÀzÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀĪÀ£ÀÄ,
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢¸ÀĪÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀĪÀ£ÀÄ
50. 10£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðAiÀÄÄ ªÉÄzÀĽ£À avÀæ §gÉzÀÄ EzÀ Ä........................
¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À ĪÀ°è ¸ÀªÀ ĸÉåAiÀÄ£À Äß JzÀÄj¸À ÄwÛzÁÝ£É J) w¼ÀĪÀ½PÉ ©) C£ÀéAiÀÄ
F ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄ ¹) P˱À®å r) D¸ÀQÛ
J) ªÀÄgÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£É ©) ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
¹) ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É r) QæAiÀiÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É 57. ©ü£Àß ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀî «zÁåyðUÀ½UÁV ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ CUÀvÀå KPÉAzÀgÉ
51. ««zsÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À J¯É UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 CªÀÅUÀ¼À gÀ ZÀ£ÉAiÀ Ä£À Äß J) ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ¸ÀÄ®¨sÀ
C¨sÀå¹¹ ¥ÀnÖ ªÀiÁr ªÀgÀ¢ vÀAiÀiÁåj¸À®Ä ²PÀëPÀgÀÄ ©) ªÀåQÛ ©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀÅzÀÄ
ªÀÄPÀ̽UÉ ZÀlĪÀnPÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ EzÀÄ AiÀiÁªÀ MAzÀÄ ¹) J®ègÀ£ÀÆß vÉÃUÀðqÉ ªÀiÁqÀ®Ä
88
 r) ¸ÁzsÁgÀt ªÀÄPÀ̼À ªÉÃUÀzÀ°è CªÀgÀÄ GvÀÛj¸À¯ÁgÀgÀÄ ©) «ªÀgÀuÉ, «¸ÀÛgÀuÉ, ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À,
vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
58. ²PÀëPÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÉêÁ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¢£À¤vÀå vÀgÀUÀw ¹) C£ÉéõÀuÉ, «¸ÀÛgÀuÉ, «ªÀgÀuÉ, vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ,
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV¸À®Ä ¤ªÀð»¸ÀĪÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
zÁR¯É r) vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, «ªÀgÀuÉ, «¸ÀÛgÀuÉ, C£ÉéõÀuÉ,
J) ¥ÁoÀ AiÉÆÃd£É ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
©) ¢£ÀZÀj
¹) aAvÀ£Á²Ã® d£Àð¯ï 65. F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ F ¦Ã½UÉAiÀĪÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ªÀ®è, ªÀ ÄÄA¢£À
r) ªÀgÀ¢ ¦Ã½UÉAiÀĪÀjUÀÆ ¸ÉÃjzÉ. F w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄÄ.................
ªÀiË®åªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ
59. 4£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ «zÁåyðAiÀÄÄ ¸À¸ÀåzÀ avÀæ §gÉzÀÄ J) ¸À£ÀßqÀvÉAiÀÄ ©) £ÉÊwPÀ
¨s ÁUÀ UÀ¼À£ÀÄß UÀ ÄgÀ Äw¸ÀĪÀ°è ¸ÀªÀĸÉåAiÀÄ£À Äß JzÀ Äj¸ÀÄwÛzÁÝ£É. ¹) ªÀÄwÃAiÀÄ r) ¸ËAzÀAiÀiÁðvÀäPÀ
F ¸ÀªÀĸÉå ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄ
J) ªÀÄgÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£É ©) ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É 66 .¤gÀAvÀgÀ ªÀ ÄvÀÄÛ ¸ÀªÀ ÄUÀæ ªÀ iË®åªÀiÁ¥À £ÀªÀÅ.......................£À Äß
¹) ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É r) QæAiÀiÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É M¼ÀUÉÆArzÉ
J) gÀÆ¥ÀuÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
60. ««zsÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À J¯É UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 CªÀÅUÀ¼À gÀ ZÀ£ÉAiÀ Ä£À Äß ©) ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
C¨sÀå¹¹ ¥ÀnÖ ªÀiÁr ªÀgÀ¢ vÀAiÀiÁåj¸À®Ä ²PÀëPÀgÀÄ ¹) gÀÆ¥ÀuÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ºÁUÀÆ ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ
ªÀÄPÀ̽UÉ ZÀlĪÀnPÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ EzÀÄ AiÀiÁªÀ MAzÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀzÀ CrAiÀÄ°è §gÀÄvÀÛzÉ. r) ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
J) AiÉÆÃd£Á «zsÁ£À
©) ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀ «zsÁ£À 67 zÀQ ët PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ UÉÆ ÃqÀA© vÉÆÃlUÀ¼À°è
¹) ZÀZÁð «zsÁ£À JAqÉÆøÀ ¯Áá£ï JA§ gÀ ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛ ¹A¥À rPÉ ¬ÄAzÀ
r) ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ «zsÁ£À C°è£À d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁj zÀĵÀàjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ EzÀPÉÌ
PÁgÀt
61. "5E " ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀªÀÅ..............vÀvÀézÀ J) ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÉÄ¯É GAmÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ
ªÉÄÃ¯É gÀƦvÀUÉÆArªÉ zÀĵÀàjuÁªÀÄUÀ¼À §UÉÎ «eÁÕ¤UÀ½AzÀ C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ
J) gÀZÀ£ÁªÁzÀ ©) ¥ÀævÀåPÀë «zsÁ£À «±ÉèõÀuÉ
¹) «µÀAiÀÄzsÁjvÀ «zsÁ£À r) ¸ÀAªÀºÀ£À «zsÁ£À ©) gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¹A¥Àr¹zÀ d£ÀgÀ
CeÁUÀgÀÆPÀvÉ
62. "5E " ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «zsÁ£ÀzÀ°è ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¹) d£ÀgÀ CeÁÕ£À
¥Àj±ÉÆâü¹zÀ GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAqÀ£É ªÀiÁqÀ®Ä CªÀPÁ±À r) C¢üPÁjUÀ¼À ¨sÀæµÁÖZÁgÀ
¤ÃqÀĪÀ ºÀAvÀ....................
J) vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄî«PÉ ©) «ªÀgÀuÁ 68. «zÁåyðUÀ¼À MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ‘¸ËgÀ±ÀQÛ’ QæAiÀiÁ ªÀiÁzÀj
¹) «¸ÀÛj¸ÀÄ r) ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À vÀAiÀiÁåj¹zÉ. EzÀÄ ¥ÀjµÀÌçvÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ GzÉÝñÀUÀ¼À
ªÀVÃðPÀgÀtzÀ AiÀiÁªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
63. ¸ÀAzÀ¨sÉÆÃðavÀ PÀ°PÉAiÀÄÄ ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄ J) UÀæ»PÉ ©) «±Éèö¸ÀĪÀÅzÀÄ
gÀZÀ£ÁvÀ äPÀ ¹zÁÝAvÀ ªÀ £ÀÄß Dzs À j¹zÉ ²PÀë PÀgÀÄ «zÁåyðUÀ ½UÉ ¹) ¸ÀȶָÀÄ«PÉ r) ¸Àäj¸ÀÄ«PÉ
v À ª À Ä ä C £ À Ĩ s À ª À / ¥ À j ¸ À g À z À ¸ À ª À ĸ É å U À ¼ À
§UÉÎ............¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ 69. ‘LwºÁ¹PÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞzÁAiÀÄPÀ zÀȶÖPÉÆãÀzÀ°è
J) «ÃPÀëuÉ ©) «ªÀgÀuÉ «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß
¹) eÁUÀÈw r) C£ÀĨsÀªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÀåªÀĪÁV £ÉÆÃqÀĪÀAvÉ CªÀgÀ£ÀÄß
¸ÀªÀÄxÀðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ AiÀiÁªÀ DAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ
¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝñÀªÁVzÉ.
64. "5E " UÀ¼À £ÀÄß PÀæ ªÀħzÀÞªÁV eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀÄ..................
J) PÉÆoÁj DAiÉÆÃUÀ -1964-66
J) vÉÆqÀV¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ, C£ÉéõÀuÉ, «ªÀgÀuÉ, «¸ÀÛgÀuÉ, ©) vÁgÁzÉë DAiÉÆÃUÀ -1956
ªÀiË®åAiÀĪÀiÁ¥À£À ¹) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ²PÀët ¤Ãw -1986

89
 r) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖ -2005 77. «eÁÕ£À PÀ °PÉ AiÀ Ä°è ‘«ÃQë¸ÀÄ«PÉ ’ ¥À æ QæAiÀ iÁ P˱À® ¨É ¼É¸À ĪÀ°è
UÀªÀĤ¸À¨ÉPÁzÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ
70. «eÁÕ£À PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄPÀÆ°¸ÀĪÀªÀjUÉ EzÀÄ CªÀ±ÀåPÀ J) ªÀiÁ»wUÀ½AzÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀÄѪÀÅzÀÄ
J) «eÁÕ£À «µÀAiÀÄ eÁÕ£À ©) ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滸À®Ä eÁÕ£ÉÃA¢æÃAiÀÄUÀ¼À §¼ÀPÉ
©) vÀgÀUÀw ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ ¹zÀÞvÉ ¹) ªÀiÁ»wUÁV ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉüÀĪÀÅzÀÄ
¹) «eÁÕ£À ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ r) ªÀiÁ»w ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
«zÁåyðUÀ½AzÀ ªÀiÁr¸ÀĪÀ P˱À®
r) «eÁÕ¤UÀ¼À PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄZÀÄѪÀ ¸Àé¨sÁªÀ 78. MAzÀ Ä vÀ gÀUÀwAiÀÄ ¥Àæ zÀ±Àð£À ¥ÁoÀ zÀ «rÃAiÉÆà PÀªÀgÉÃeï
ªÀiÁr KPÀPÁ®zÀ °è CzÀ£ÀÄß EvÀgÀ vÀ gÀUÀwAiÀ Ä°è PÀ ĽwgÀ ĪÀ
71. ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C£ÀÄPÀÆ°¸ÀĪÀ ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ F ªÀÄÆ®PÀ «ÃPÀ붸À§ºÀÄzÀÄ
J) «eÁÕ£À ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄ J) n.« ©) «.¹.Dgï
©) ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á PÉÃAzÀæ ¹) J¯ï.¹.r r) ¹.¹.n.«
¹) «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
r) EªÀÅUÀ¼É®èªÀÅ 79. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä EgÀĪÀ GvÀÛªÀÄ
«zsÁ£À
72. «eÁÕ£À ²PÀ ëPÀgÀÄ vÀ£Àß vÀ gÀUÀwAiÀÄ°è GzÀ 㫸ÀĪÀ ¸À ªÀ ĸÉåUÀ½UÉ J) avÀæ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
¸ÀévÀ: vÁ£Éà ¥ÀjºÁgÀ PÀAqÀÄPÉƼÀî®Ä PÉÊUÉƼÀÄîª À ©) £ÀÈvÀå ªÀiÁqÀÄ«PÉ
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ¹) G¥À£Áå¸À ¤ÃqÀÄ«PÉ
J) ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É r) ¥Àj¸ÀgÀzÀ¯Éèà ¨ÉÆâü¸ÀÄ«PÉ
©) QæAiÀiÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
¹) vÁAwæPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
r) ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É

73. M§â «zÁåyð CxÀªÁ «zÁåyUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄ £ÉÊd

ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è ¥ÀƪÀð¨Á«AiÀiÁV AiÉÆÃf¹gÀĪÀ
¤AiÀÄ«ÄvÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÀªÀĸÉåUÉ ¥ÀjºÁgÀ ºÀÄqÀÄPÀĪÀÅzÉÃ
J) AiÉÆÃd£Á «zsÁ£À
©) ¸ÀªÀĸÁå ¥ÀjºÁgÀ «zsÁ£À
¹) ¥ÀæAiÉÆÃUÀ±Á¯Á «zsÁ£À
r) QæÃqÁ «zsÁ£À

74. £Àª ÀÄä «zÁåyðUÀ½UÉ £Á£ÀÄ PÀ°¸ÀĪÀÅ¢®è CªÀgÀ

PÀÄvÀƺÀ®ªÀ£ÀÄß PÉgÀ½¸ÀÄvÉÛÃ£É JAzÀÄ ºÉýzÀ «eÁÕ¤
J) L£À¹ÖÃ£ï ©) Jr¸À£ï
¹) £ÀÆål£ï r) ¹.«.gÁªÀÄ£ï

75. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÁªÀÅ ¥Àq ÉzÀÄPÉÆAqÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ

P˱À®ªÀ £ÀÄß ¤d fêÀ £ÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ ½UÉ C£Àé¬Ä¸À ÄvÁÛgÉ.
F «zÁåyðUÀ ¼ÀÄ 5E gÀ°è PɼÀ V£À AiÀiÁªÀ ºÀAvÀzÀ °èzÁÝgÉ
J) ¥Àj±ÉÆâü¸ÀĪÀÅzÀÄ ©) «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ r) vÉÆqÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ

76. “UÁ½AiÀ Ä Ä vÀ Æ PÀ ºÉ Æ A¢zÉ ªÀ Ä vÀ Ä Û ¸À Ü ¼À ª À £ À Ä ß

DPÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ” EzÀÄ
J) ªÁ¸ÀÛªÁA±À ©) ¥ÀjPÀ®à£É
¹) ¤AiÀĪÀÄ r) ¹zÁÞAvÀ

90
 ¥ÉqÀUÁV GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
1 J 26 J 51 J 76 J
2 r 27 r 52 ¹ 77 ©
3 r 28 r 53 J 78 r
4 r 29 J 54 J 79 r
5 r 30 J 55 J 80
6 ¹ 31 J 56 ¹ 81

7 r 32 ¹ 57 © 82
8 J 33 ¹ 58 ¹ 83
9 © 34 r 59 r 84
10 r 35 r 60 J 85
11 J 36 © 61 J 86

12 r 37 r 62 ¹ 87
13 r 38 r 63 ¹ 88
14 r 39 r 64 J 89
15 © 40 J 65 © 90
16 ¹ 41 r 66 ¹ 91
17 r 42 © 67 J 92

18 ¹ 43 r 68 J 93
19 r 44 r 69 r 94
20 J 45 © 70 ¹ 95
21 J 46 ¹ 71 r 96
22 ¹ 47 ¹ 72 © 97

23 © 48 ¹ 73 © 98
24 © 49 r 74 J 99
25 r 50 © 75 © 100
91
 9. eÉÊ«PÀ ¥Àæ¥ÀAZÀ
PÉ®ªÀÅ ¥Áæt ªÀÄ vÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ¼À fëvÁªÀ¢ü
¸ÁgÀA±À :- F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À J¯Áè ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
1 £Á¬Ä 15 ªÀµÀð
¸ÀfêÀ ªÀ ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ & ¤fðªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV
2 ºÀÄ° 25 ªÀµÀð
«AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀfëUÀ¼ÀÄ vÀª ÀÄäz É DzÀ ¤¢ðµÀÖ
UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 3 PÀÄzÀgÉ 30 ªÀµÀð
4 w«ÄAUÀ® 60 ªÀµÀð
¸ÀfëUÀ¼À UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ:- 5 D£É 60-70 ªÀµÀð
J¯Áè ¸ÀfëUÀ¼ÀÄ G¹gÁqÀÄvÀÛªÉ. 6 ªÀiÁ£ÀªÀ 100 ªÀµÀð
««zsÀ fëUÀ¼À G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ
7 DªÉÄ 157 ªÀµÀð
QÃlUÀ¼ÀÄ mÉæÃQAiÀiÁ
«ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ Q«gÀÄ 8 D®zÀ ªÀÄgÀ 400 ªÀµÀð
PÀ¥Éà ZÀªÀÄð & ±Áé¸ÀPÉÆñÀ 9 ©½ NPï 500 ªÀµÀð
ªÀiÁ£ÀªÀ ±Áé¸ÀPÉÆñÀ 10 zÉÊvÀå ¹PÉÆéÃAiÀiÁ 3500 ªÀµÀð
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀvÀæ gÀAzsÀæUÀ¼ÀÄ 11 ¨Éæf¯ï PÉÆÃ£ï ¥ÉÊ£ï 4000-4500 ªÀµÀð
KgɺÀļÀÄ ZÀªÀÄð
ªÀÄÈzÀéAV n¤ÃrAiÀiÁ
PÀAlPÀ ZÀ«Äð £Á½PÁ¥ÁzÀ * ¸ÀfëUÀ¼À ªÀVðPÀgÀt:- fëUÀ¼À£ÀÄß PÀæª ÀĪÁV
UÀÄA¥ÀÄgÀÆr¹ CzsÀ åAiÀ Ä£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÉÌ ªÀVðPÀgÀt J£À ÄߪÀ gÀÄ
* J¯Áè fëUÀ¼ÀÄ fêÀPÉÆñÀUÀ¼ÉA§ Cw ¸ÀÆPÀëöä PÀgÉÆð¸ï °¤AiÀĸï DzsÀĤPÀ ªÀVðPÀgÀt ±Á¸ÀÛçzÀ ¦vÁªÀĺÀ
ªÀÄÆ® WÀlPÀUÀ½AzÁVªÉ. J£ÀÄߪÀgÀÄ. EªÀgÀÄ ¢é£ÁAiÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀtªÉA§ ºÉƸÀ
* J¯Áè fëUÀ½UÉ ±ÀQÛ ©qÀÄUÀqÉUÉ DºÁgÀzÀ ¥À z À Ý wAiÀ Ä £À Ä ß eÁjUÉ vÀ A zÀ g À Ä EªÀ g À Ä fëUÀ ¼ À
CUÀvÀå«zÉ. ªÀVðPÀgÀtªÀ£ÀÄß 07 ªÀÄd®ÄUÀ¼À°è ªÀiÁrzÀgÀÄ fëUÀ¼À
* fëUÀ¼ÀÄ vÀªÀĵÀÖPÉÌ vÁªÉà ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÀVðPÀgÀt 07 ªÀÄd®ÄUÀ¼ÉAzÀgÉ ¥Àæ¨s ÉÃzÀ - eÁw - PÀÄlÄA§
* fëUÀ½UÉ ¤¢ðµÀתÁzÀ UÁvÀæ & DPÁgÀ «zÉ. - UÀt - ªÀUÀð - ªÀA±À - ¸ÁªÀiÁædå. ªÀVðPÀgÀtzÀ
* ¸ÀfëUÀ¼À°è ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ PÀqɬÄAzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀªÉà ¥Àæ¨sÉÃzÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉUÉ ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
¢é£ÁªÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt:- fëUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV ºÉ¸Àj¸ÀĪÀ
PÉ®ªÀÅ ¥ÁætÂU À¼À ZÀ®£ÁAUÀUÀ¼ÀÄ «zsÁ£ÀªÉà ¢é£ÁªÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ¥Àæw ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
1 C«Äç «ÄxÀå ¥ÁzÀ (¹qÉÆÃ¥ÉÆÃrAiÀiÁ) JgÀ qÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÆzÀ ®£ÉAiÀÄ ¥ÀzÀ eÁwAiÀÄ£ÀÄß
2 AiÀÄÆVè£À ¯ÉÆêÀiÁAUÀ (¹Ã°AiÀi Á) ¸ÀÆa¹zÀgÉ. JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ¥ÀzÀªÀÅ ¥Àæ¨sÉÃzÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
3 ¥Áåg À«ÄùAiÀÄA PÀ±ÁAUÀ (¥sÁ èf¯Áè)
4 ºÉÊqÁæ PÀgÀ§½î (mÉAlPÀ¯ïì)
««zsÀ ¥ÁætÂUÀ¼À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
5 «ÄãÀÄ FdÄgÉÀPÉÌ
6 ¥ÀQë gÉPÉÌ 1 ªÀiÁ£ÀªÀ ºÉÆêÉÆà ¸ÉæAiÀÄ£ïì
7 ºÀ¸ÀÄ PÁ®Ä 2 PÀÄzÀgÉ FPÀé¸ ï PÁ姮¸ï
8 ¤ÃjÃ¸ï ¥Á±Àéð¥ÁzÀUÀ¼ÀÄ (¥ÁågÁ¥ÉÆÃrAiÀÄ ) 3 PÀvÉÛ FPÀÀé¸ ï K¹£À¸ï
9 JgɺÀļÀÄ ©gÀÄUÀÆzÀ®Ä 4 ºÀÄ° ¥sÉ°¸ï mÉÊVæøï
10 PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ £À½PÁ¥ÁzÀ
5 ¹AºÀ ¥sÉ°¸ï °AiÉÆÃ
6 ¨ÉPÀÄÌ ¥sÉ°¸ï qÉƪÀiÁå¹ÖPÁ
* ¸ÀfëUÀ¼ÀÄ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉUÉ vÀPÀÌ ¥ÀæwQæAiÉÄ ¤qÀÄvÀÛªÉ. 7 £Á¬Ä PÁå¤¸ï ¥sÉ«Ä°AiÀi Áj¸ï
* ¸ÀfëUÀ½UÉ ¤¢ðµÀתÁzÀ fëvÁªÀ¢ü EzÉ. 8 ºÀ¸ÀÄ ¨Á¸ï mÁgÀ¸ ï
9 ªÉÄÃPÉ PÀ¥ÀÄ
10 PÀÄj N«¸ï
11 D£É (K¶AiÀi Á) J°¥sÀ¸ï ªÀiÁågÉìªÀĸï

92
¥ÉÆæÃPÁåjAiÉÆmï & AiÀÄÆPÁåjAiÉÆÃmïUÀ¼ÀÄ:-
* ¨s ÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄð£À ¸ÀPÀ® ¥Áæ tÂUÀ¼ÀÄ F ¸ÁªÀiÁædåzÀ °è
¤¢ ðµÀ × ª Áz À £ À Æ åQè A iÀ Ä ¸ ï ¥ É Æ gÉ ¬ ÄA zÀ ¸ÉÃjªÉ ¨É£ÀÄߪÀÄÆ¼É EgÀÄ«PÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
CªÀÈvÀªÁV®èzÀ fëUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæPÁåjAiÉÆmïUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. JgÀqÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ. ¨É£ÀÄߪÀÄƼÉAiÀÄ£ÀÄß
EªÀÅUÀ¼À°è MAzÉà MAzÀÄ PÉÆæªÉÆøÉƪÀÄ EzÀÄÝ ¥ÉÆæÃn£ï ºÉ Æ A¢gÀ Ä ªÀ fëUÀ ¼ À £ À Ä ß PÀ ± É Ã gÀ P À U À ¼ À Ä J£À Ä ßªÀ g À Ä
gÀ»vÀªÁVzÀÄÝ ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ°èzÉ. EªÀÅUÀ½°è £ÀÆåQèAiÉĸï & ¨É£ÀÄߪÀÄƼÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢®èzÀ fëUÀ¼À£ÀÄß CPÀ±ÉÃgÀPÀUÀ¼ÀÄ
ªÉÄÊmÉÆÃPÁræAiÀiÁ E®è. J£ÀÄߪÀgÀÄ. £ÀAvÀgÀ CPÀ±ÉÃgÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 8
ªÀA±ÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
GzÁ- ¨ÁåPÉÖÃjAiÀiÁ & ¤Ã° ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®
CPÀ±ÉÃgÀPÀUÀ¼ÀÄ :- EªÀÅ ¨É£ÀÄß ªÀÄƼÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢®èzÀ
AiÀÄ ÆPÁåjAiÉ ÆÃmïUÀ¼ À ° è £À Æ Qè A iÀ ĸï MAzÀ Ä ¥Áæt ¸ÁªÀiÁædåzÀ PɼÀ ªÀÄlÖzÀ fëUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ
¤¢ðµÀתÁzÀ £ÀÆåQèAiÀiÁ ¥ÉÆgɬÄAzÀ DªÀÈvÀÛªÁVzÉ. §ºÀÄvÉÃPÀ J®èªÀÇ §ºÀÄPÉÆòAiÀÄ fëUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÄ£ÀB JAlÄ ªÀA±ÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
GzÁ: C«ÄèÁ, ¸À¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁætÂPÉÆñÀ
PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ:- ¨É£ÀÄß ªÀÄļÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ 5
fëUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁªÀiÁædåUÀ¼ÀÄ:- ¥ÀæªÀÄÄR ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ
1) «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ
1) ªÉƤgÁ ¸ÁªÀiÁædå :- EzÀÄ ¥É ÆæÃPÁåjAiÉÆmï fëUÀ¼À£ÀÄß GzÁ:- ±ÁPÀðUÀ¼ÀÄ,
M¼ÀUÉÆArªÉ. 2) G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼ÀÄ
GzÁ:- PÀ¥Éà, ¸Á®ªÀiÁåAqÀgï £ÀÆåmï
GzÁ:- ¤°ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ® & ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ 3) ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- ºÀ°èUÀ¼ÀÄ, ºÁªÀÅUÀ¼ÀÄ, ªÉƸÀ¼É, DªÉÄUÀ¼ÀÄ
2) ¥ÉÆæÃn¸ÀÖ ¸ÁªÀiÁædå :- ¥ÉÆæÃmÉÆÃeÉƪÁ (KPÀPÉÆñÀ 4) ºÀQÌUÀ¼ÀÄ
fëUÀ¼ÀÄ C¢fëUÀ¼ÀÄ) KPÀPÉÆñÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ GzÁ:- ¥ÁjªÁ¼À, VqÀÄUÀ, ºÀzÀÄÝ, PÁUÉ, PÉÆý
5) ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ
3) ªÉ Ä ÊPÉ Æ ÃmÁ ¸ÁªÀ i Áæ d å :- EzÀ Ä ²°ÃAzÀ æ U À ¼ À GzÁ:- ªÀiÁ£ÀªÀ, ºÀ¸ÀÄ
¸ÁªÀiÁædåªÁVzÉ.
GzÁ:- §Æ¸ïÖ £Á¬ÄPÉÆqÉ, Ct¨É ¬Ä¸ïÖ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ:- ¨É£ÀÄß ªÀÄÆ¼É E®èzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À 9 ¥ÀæªÀÄÄR
ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ
4) ¸À¸Àå¸ÁªÀiÁædå :- J¯Áè ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ EzÀgÀ 1) D¢ fëUÀ¼ÀÄ / KPÀPÉÆñÀ fëUÀ¼ÀÄ
¸ÀzÀ¸ÀågÀÄUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ªÁºÀPÀ CAUÁA±À gÀ»vÀ & CAUÁA±À GzÁ:- C«ÄèÁ, JAl«Ä¨Á, ¥ÁågÀ«Ä¹AiÀÄA
¸À»vÀ JA§ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ. AiÀÄÆVè£Á
2) ¸ÀéAdÄ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
5) ¥Áæt ¸ÁªÀiÁædå :- EªÀÅ EgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß GzÁ:- PÁå®PÉÃjAiÀiÁ JPÀì¤Ö°qï ¸ÉÊPÁ£À
M¼ÀUÉÆArzÉ PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ & CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ ºÀAiÀįÉÆäªÀiÁ AiÀÄƸÁÖAfAiÀÄ AiÀÄÆ¥ÉèPïì
3) ¹®AljmÁ (PÀÄlÄPÀÄ PÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ)
ªÉ ÊgÀ ¸ïUÀ¼ÀÄ :-MAzÀÄ ªÀ ¸À ÄÛªÀ£ÀÄß ¸Àfë JAzÀÄ PÀ gÉAiÀÄ¨É ÃPÀ zÀgÉ GzÁ:- ºÉÊqÁæ ºÀªÀ¼À ¥Áæt PÀqÀ® vÁªÀgÉ ¯ÉÆüÉ
CzÀgÀ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄR ®PÀëtªÉAzÀgÉ fêÀPÉÆñÀªÀ£ÀÄß «ÄãÀÄ.
ºÉÆA¢gÀĪÀzÀÄ, fêÀPÉÆñÀªÉAzÀgÉ PÉÆñÀ¥ÉÆgÉ PÉÆñÀzÀæªÀå 4) ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ
& £ÀÆåQèAiÀĸï JA§ 03 ¥ÀæªÀÄÄR gÀZÀ£ÉUÀ½AzÀ DVgÀÄvÀÛzÉ. GzÁB- ¥Àè£ÉÃjAiÀiÁ ¯ÁrºÀļÀÄ PÁgÀ®ÄºÀ¼ÀÄ
DzÀgÉ ªÉÊgÀ¸ï£À°è fêÀPÉÆñÀ«®è EzÀÄ PÉêÀ® Dgï.J£ï.J 5) ¤ªÀÄmÉÆÃqÀ zÀÄAqÀĺÀļÀUÀ¼ÀÄ
JA§ £ÀÆåQèPï DªÀÄèªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥ÉÆæÃn£ï PÀªÀZÀ¢AzÀ GzÁ:- PÉÆPÉ̺ÀļÀ zÀÄAqÀĺÀļÀÄ (dAvÀĺÀļÀÄ
DªÀÈvÀÛªÁVzÉ. fëUÀ¼À ºÉÆgÀUÀqÉ ªÉÊgÀ¸ïUÀ¼ÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ ¥sÉʯÉÃjAiÀÄ ºÀļÀÄ
ªÀiÁqÀ¯ÁgÀªÀÅ. DzÀgÉ ¥ÉÆõÀPÀ fëUÀ¼ÀÄ fêÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ 6) C¤®qÁ (ªÀ®AiÀĪÀAvÀ)
M¼ÀUÀqÉ eÉÊ«PÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÉÆ¥Àðr¸ÀĪÀªÀÅ CzÀPÁÌV GzÁ:- JgÉ ºÀļÀÄ fUÀtÂ
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß fë & ¤fð«UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À PÉÆAr JAzÀÄ 7) ªÉÆ®¸ÀÌ(ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ)
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ:- ±ÀARĺÀļÀÄ a¥ÀÄàºÀļÀÄ PÀ¥Éàa¥Éà£ÀºÀļÀÄ,

93
 §¸ÀªÀ£ÀºÀļÀÄ
8) CxÉÆÃð¥ÉÆÃqÁ (¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ)
GzÁ:- ¸ÉƼÉî, £ÉÆÃuÁ, ±ÀvÀ¥À¢, eÉÃqÀÄ, ZÉüÀÄ
9) PÀAlPÀZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- £ÀPÀëvÀæ «ÄãÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ¸ËvÉ. ¥ÉqÀ¸ÀÄ £ÀPÀëvÀæ
PÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ:-
* «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ
* EªÀÅ d®ªÁ¹UÀ¼ÁVªÉ
* ¨Á¬ÄAiÀÄ ±ÀjÃgÀzÀ vÀÄ¢AiÀÄ°èzÉ. EªÀÅ zÀªÀqÉ ªÀÄÄPÀÛ
²ÃvÀ gÀPÀÛ ¥Áæt¼ÀUÁVªÉ. zÉúÀªÀÅ
zsÁgÀgÉÃSÁPÀÈwAiÀÄ°èzÉ.
* ZÀªÀÄðzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀÄgÀĦ¤AzÀ PÀÆrzÀ ±À®ÌUÀ½ªÉ
ºÁUÀÆ ±ÉèõÀÖ UÀæAyüUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ
ZÀªÀÄðzÀ gÀPÀëuÉUÉ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
* «Ää£À ¨Á®zÀ ¨sÁUÀ «±ÉõÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À zÀ PÀÆrzÀÄÝ
CªÀÅ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¹½PÉÆAqÀÄ ºÉÆUÀ®Ä
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ. «Ää£À zÉúÀªÀÅ
zÉÆÃuÉAiÀiÁPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ JgÀqÀÄ PÉÆÃuÉAiÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄ
ºÉÆA¢zÉ.
* «ÄãÀÄUÀ¼À°è PÁ®ÄUÀ½gÀĪÀÅ¢®è. EªÀÅUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ
eÉÆvÉ ¥ÉPÉÆÖÃgÀ¯ï MAzÀÄ eÉÆvÉ ¥É°éPï gÉÃSÉUÀ¼ÀÄ
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. FdÄ gÉPÉÌUÀ¼ÀÄ FeÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
zÉúÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À PÁ¥ÁqÀ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
* «ÄãÀUÀ¼ÀÄ LzÀÄ eÉÆvÉ Q«gÀÄ ¹½PÉ EgÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅ
G¹gÁlzÀ CAUÁUÀ¼ÁVªÉ.
«ÄãÀÄUÀ¼À §UÉÎ «±ÉõÀ ªÀiÁ»w:-
* «ÄãÀÄUÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀUÀ¼À£ÁßV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ «Ää£À°è
¸ÉÃ¥sÁ°£ï JA§ ¥ÉÆæÃn£ï EgÀĪÀÅzÀjAzÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è eÁÕ£À ¥ÀPÀ±ÀQÛAiÀÄzÀ ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
* CªÉÄÃeÁ£À £À¢§¼ EgÀĪÀ »¯ï «ÄãÀÄ 200
ªÉǯÉÖ «zÀÄåvÀ£ÀÄß GvÀàwÛ ªÀiÁqÀ§®èzÁVzÉ.
* «zÀÄåvï QgÀtUÀ½gÀĪÀ «ÄãÀÄUÀ¼À°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁV
«zÀÄvï GvÁࢸÀĪÀAvÀºÀ CAUÀUÀ½ªÉ.
* J¯ÉQÖçPï gÉà JA§ «ÄãÀÄ 8 ªÉǮ֤AzÀ 220
ªÉǯïÖ «zÀÄåvÀ£ÀÄß GvÀàwÛ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F «zÀÄåvÀ£ï
¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ F «ÄãÀÄ gÀPÀëuÉ ºÁUÀÆ DºÁgÀ
¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* »¥ÉÆPÁåA¥À¸ï JA§ «Ää£À vÀ¯ÉAiÀÄ PÀÄzÀgÉ
94
AiÀiÁPÁgÀ ºÉÆA¢gÀĪÀzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄß PÀqÀ® PÀÄzÀgÉ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* D¸ÉÖçòAiÀÄ£ï JA§ «ÄäUÉ vÀ¯ÉAiÀÄ ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è
PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÉ MAzÀÄ eÉÆvÉ PÉÆA§ÄUÀ½ªÉ
»ÃUÁV F «Ä£À£ÀÄß ºÀ¸ÀÄ PÉÆA§ÄUÀ ½ªÉ F «ÄãÀ£ÀÄß
ºÀ¸ÀÄ «ÄãÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ
* ±ÁPÀð ªÀÄvÀÄÛ PÁqï JA§ eÁwAiÀÄ «ÄãÀÄUÀ¼ÀÄ
AiÀÄPÀÈvÀ¤AzÀ Jt vÉUÉAiÀÄÄvÁÛgÉ EzÀgÀ°è J&r
fêÀ¸ÀvÀé-«gÀÄvÀÛzÉ.
G¨sÀAiÀÄ-ªÁ¹UÀ¼ÀÄ:-
* ¤ÃgÀÄ & ¨sÀÆ«Ä JgÀqÀÆ PÀqɪÁ¸À ªÀiÁqÀĪÀ
¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ G¨sÀAiÀĪÁ¹ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* ¨Á¬Ä ¸ÁªÀ iÁ£ÀåªÁV zÉÆqÀØ zÁVzÀ ÄÝ ºÉÆgÀ ZÁZÀ§®è
£Á°UÉ & ¸ÀtÚ ºÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
* PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ ZÀ®£À²Ã® PÀtÄÚ gÉ¥Éà ºÉÆA¢zÉ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ 3 PÉÆÃuÉAiÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄ ºÉÆA¢zÉ 2 ºÀÈvÀÌt
1 ºÀÈvÀÌQë ºÉ ÆA¢zÉ EªÀÅ ¢égÀÄPÀÛ ¥ÀjZÀ®£É ºÉÆA¢zÉ.
* EªÀÅ £ÀAiÀ ĪÁzÀ vÉ ÃªÀ ¨sÀjÃvÀ UÀæAzsÀ «gÀĪÀ ZÀªÀÄð«zÀ ÄÝ
EzÀÄ G¹gÁlPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
* EªÀÅ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ KPÀ °AUÀ fëUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À°è ¯ÉÊAVPÀ
jÃwAiÀÄ°è ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ ¨ÁºÀåUÀ¨sÀð
zsÁgÀuÉ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ ¤AvÀ ¤Ãj£À°è ªÉÆmÉÖ EqÀÄvÀÛªÉ.
* G¨sÀAiÀĪÁ¹UÀ¼ÀÄ fêÀ£À ZÀjvÉæAiÀÄ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
gÀÆ¥ÁAvÀgÀ ¥ÀjªÀvÀð£É PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* G¨s ÀAiÀ iÁªÁ¹UÀ¼ÀÄ ¯ÁªÁæ CªÀ¸ÉܬÄAzÀ ¥Áæ gÀA¨sÀ ªÁV
¥ËæqsÁªÀ¸ÉܪÀgÉV£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß MmÁÖgÉAiÀiÁV
gÀÆ¥À ¥ÀjªÀvÀð£É J£ÀÄߪÀgÀÄ
* ªÀÄj PÀ¥ÉàAiÀÄ£ÀÄß mÁåqï ¥ÉÆïï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* EªÀÅ ZÀvÀĵÁà¢UÀ¼ÀÄ »AUÁ°£À°è LzÀÄ
¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
* ¨Á¬ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É vÉgÉAiÀÄĪÀ 2 §»gï £Á¹PÀUÀ½ªÉ.
* F ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÆzÀ® ºÀAvÀzÀ°è
Q«gÀÄ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ ¥ËæqsÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ±Áé¸ÀPÉÆøÀ
¨É¼ÉzÀ Ä ¨sÀ Æ«ÄAiÀ Ä ªÉÄÃ¯É ªÁ¸À ªÀ iÁqÀ®Ä ¸Ázs ÀåªÁVzÉ .
G¨sÀAiÀÄ ªÁ¹UÀ¼À «±ÉõÀvÉ:-
* G¨sÀAiÀÄ ªÁ¹AiÀÄUÀ¼À ®è ¯ÉÆÃ¼É ¸Àæ«PɬÄAzÀ ZÀ ªÀÄðzÀ
vÉêÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* CªÉÄÃjPÁzÀ ¥ÉÊ¥Á JA§ PÀ¥ÉàUÉ £Á°UÉ E®è
CzÀÄ ¨É¤ß£À ªÉÄÃ¯É PÀĽUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ
CzÀgÀ°è ªÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÄÛ PÉÆAqÀÄ wgÀÄUÀÄvÀÛzÉ.
* C¯ÉÊn¸ï JA§ AiÉÆgÉÆæ£À £É®UÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ UÀAqÀÄ
PÀ¥Éà ªÉÆmÉÖUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß PÁ°UÉ ¸ÀÄwÛPÉÆAqÀÄ ºÉÆvÀÄÛ
 NqÁqÀ ÄvÀ ÛªÉ. DzÀÄzÀ ÝjAzÀ C¯É Ên¸ï eÁwAiÀÄ PÀ¥ÉàªÀ£ÀÄß
¸ÀÆ®VwÛ PÀ¥Éà JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* »vÀÛ® ªÀÄAqÀ® d®ªÁ¹ G¨sÀAiÀĪÁ¹AiÀiÁVzÀÄÝ
EzÀ Ä PÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. EzÀgÀ ZÀªÀÄðªÀÅ
£ÀÄt¥ÁVzÀÄÝ & CqÀØzÁV ¸ÀÄPÀÄÌUÀnÖzÀ
ºÉÆâPɬÄAzÁVzÉ.
* »vÀÛ® ªÀÄAqÀ® ºÉtÄÚ ¥ÁætÂAiÀÄÄ ªÀÄtÂÚ£À°è ªÉÆmÉÖ
EªÀÅ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛ zÉúÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄgÀ½AiÀiÁV
¸ÀÄwÛPÉÆAqÀÄ ªÉÆmÉÖ MqÉzÀÄ ºÉÆgÀ §gÀĪÀgÉUÀÆ
PÁAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ.
* Cw²ÃvÀ ºÀªÁªÀiÁ£ÀzÀ°è GµÀÚ ºÀªÁªÀiÁ£ÀzÀ°è
PÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ£À°è ºÉÆA¢PÉƼÀÄîvÀÛªÉ. F PÁ®zÀ°è
PÀ¥ÉàUÀ¼ÀÄ ZÀlĪÀnPÉ gÀ»vÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. DºÁgÀªÀ£ÀÄß
w£ÀĪÀÅ¢®è zÉúÀzÀ°è ±ÉÃRgÀªÁVgÀĪÀ PÉƧâ£ÉÃ
PÀgÀV¹PÉÆAqÀÄ fë¸ÀÄvÀÛªÉÃ. G¹gÁl QæÃAiÉĪÀ£ÀÄß
vÀªÀÄä zÉúÀzÀ ZÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ®PÀªÉà ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F
«zÀåªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ²²gÀ ¤zÉæ & ¨É¹UÉ ¤zÉæ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* ¥ÉèvÉÆqÁAmÉ ¨ÉAQ ªÉƸÀļÉUÀ¼ÀÄ ±Áé¸ÀPÉÆñÀ &
Q«gÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢®è.
¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ:-
* ºÀjzÁqÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀjzÁqÀĪÀ
¥ÁætÂUÀ¼ÁzÀÄÝzÀjAzÀ ¸Àj¸ÀÈ¥À JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ.
* EªÀÅ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
* ªÉÆzÀ®Ä £É®ªÁ¹ PÀ±ÉÃgÀÄPÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ EªÁVªÉ.
* ZÀªÀÄðzÀ°è UÀæAy E®è¢gÀĪÀzÀjAzÀ CzÀÄ
MtVzÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ.
* EªÀÅUÀ¼À°è G¹gÁlzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ ±Áé¸ÀPÉÆñÀ ¸ÁPÀµÀÄÖ
¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÉ.
* ¨Á¬Ä zÉÆqÀØzÁVzÀÄÝ JgÀqÀ Ä zÀªÀqÉUÀ¼À°è ºÀ®ÄèUÀ½ªÉ
¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ «±ÉõÀvÉ :-
* PÀªÀiÁqÉÆ qÁæUÀ£ï JA§ ºÀ°è eÁwAiÀÄ ¥ÁætÂAiÀÄ
CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ CªÀ¢ü §zÀÄPÀĪÀ ¸Àj¸ÀÈ¥ÀªÁVzÉ.
* ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ Cw zÉÆqÀØ ºÁªÀÅ - D£ÁPÉÆAqÀ
* ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ Cw GzÀÝzÀ ºÁªÀÅ - ºÉ¨ÁâªÀÅ (¥ÉÊxÁ£À)
* UÀÆqÀÄ PÀlÄÖªÀ ºÁªÀÅ - PÁ½AUÀ ¸À¥Àð
* ºÁªÀ£Éßà DºÁgÀªÁV w£ÀÄߪÀ ºÁªÀÅ- PÁ½AUÀ ¸À¥Àð
* ºÁªÀ Å £Á°UÉ AiÀÄ ªÀ ÄÆ®PÀ ¸ÀÄvÀ Û°£À ªÁ¸À£É UÀ 滸ÀÄvÀ ÛzÉ.
* ¸Àj¸ÀߥÀUÀ¼ÀÄ £É®zÀ°è ªÉÆmÉÖ¬ÄqÀÄvÀÛªÉ. DzÀÄÝzÀjAzÀ
ªÉÆmÉÖAiÉƼÀV£À ¨sÀÆætªÀÅ MtUÀzÀAvÉ ©½AiÀÄ
PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ G¨sÀAiÀÄ
ªÁ¹UÀ½VAvÀ ºÀÈzÀAiÀĪÀÅ ºÉZÀÄÑ «PÁ¸ÀUÉÆArzÉ.
* £ÀgÀªÀÇåºÀªÀÅ ªÉÄzÀ¼ÀÄ ªÉÄzÀ¼ÀÄ ¨É½î &
£ÀgÀUÀ¼À£ÉÆßUÉÆAqÀ «PÁ¸ÀªÁVzÉ. 12 eÉÆvÉ ªÉÄzÀ¼ÀÄ
95
£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ KPÀ°AUÀUÀ¼ÁVªÉ.
* ¯ÉÊAVPÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÀAvÁ£ÉÆvÀàwÛ £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ. J¯Áè
¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ.
* ¨ÁèPï ªÀiÁåAªÀĨÁ JA§ ºÁªÀÅ Cw ºÉZÀÄÑ
«µÀ¥ÀÆjvÀªÁzÀ ºÁªÁVzÉ.
* H¸ÀgÀªÀ½î JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ ºÀ°è eÁwAiÀÄ
¥ÁætÂAiÀÄ ¸Àj¸ÀÈ¥ÀªÁVzÀÄÝ vÀ£Àß zÉúÀzÀ §tÚªÀ£ÀÄß
§zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢zÉ ºÁUÀÆ
KPÀPÁ®zÀ °è «gÀÄzÀ Ý ¢QÌ£ÀPÀqÉ UÉ zÀ 馅 ºÁ¬Ä¸À§ºÀ ÄzÀ Ä
PÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ZÀ°¸À§®è ¸ÁªÀiÁxÀåð ºÉÆA¢zÉ.
* qÉÊ£ÉƸÁgÁ¸ï & mÉæöÊ£ÉÆøÁgÀ¸ïUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ
ªÉÄð£À CvÀåAvÀ zÉÊvÀå ºÁUÀÆ §°µÀ× ¥ÁætÂAiÀiÁV
fë¹ C½zÀÄ ºÉÆzÀ §ÈºÀvÀ ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼ÁVªÉ.
* CAmÁnðPÀ RAqÀªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ ¥Àr¹ G½zÀ
RAqÀUÀ¼À®Æè ¸Àj¸ÀÈ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ.
* ªÉƸÀ¼ÉAiÀÄ £Á®UÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀ ZÁZÀĪÀÅzÉ E®è.
ºÀQÌUÀ¼ÀÄ (Birds):-
* ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ.
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀªÀÅ ZÀªÀÄðzÀ UÀjUÀ½AzÀ PÀÆrzÀÄÝ
EzÀjAzÀ ¥ÀQëUÀ½UÉ gÀPÀëuÉ ±ÀjÃgÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀªÀÄvÉÆÃV¸À«PÉUÉ ºÁUÀÆ ¤ÃgÀÄ ±ÀjÃgÀ¢AzÀ
£ÀµÀתÁUÀÄvÀÛzÉ. zÉúÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉÃ
UÀjUÀ¼ÀÄ ¥ÀQëUÀ½UÉ ¯ÉÊAVPÀ DPÀµÀðuÉAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸ÀªÀ°è ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
* ºÀQÌUÀ¼À°è ªÀiËA¸ÀºÁj & ¸À¸ÀåºÁj JgÀqÀÄ EªÉ.
* ºÀQÌUÀ¼À C¹Ü¥ÀAdgÀ UÀnÖ & ºÀUÀÄgÀ & ºÀQÌUÀ¼À
ªÀÄƼÉUÀ¼ÀÄ mÉƼÁîVzÀÄÝ UÁ½ vÀÄA©PÉÆAqÀÄ
ºÀUÀÄgÀªÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÁAiÀÄÄ«£À ªÀÄƼÉUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* EªÀÅ ±Á¸Àé£Á¼ÀzÀ vÀ¼À¨sÁUÀzÀ°è ¹jPïì JA§ zsÀé¤
¥É nÖUÉ EzÉ. EAvÀºÀ ¥ÉnÖUÉUÀ½AzÀ zs Àé¤ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄ 4 PÉÆÃuÉUÀ½AzÁVzÉ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ QæÃAiÀiÁ
²Ã® ©¹gÀPÀÛzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ. ºÀÈzÀAiÀÄ §rvÀªÀÅ
¨ÉÃgÉ ¥ÁætÂUÀ½VAvÀ ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
* ºÀQÌUÀ¼À°è ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ ªÁAiÀÄÄaîªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ UÁvÀæ & ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀªÀÅ ¥ÀQëAiÀÄ
UÁvÀæ CzÀgÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÁj¹zÉ.
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀzÀ GµÀÚvÉ ªÀiÁ£ÀªÀ¤VAvÀ®Æ ºÉZÀÄÑ
* J¯Áè ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ªÉÆmÉÖ¬ÄqÀvÀÛªÉ ºÀQÌUÀ¼ÀÄ d®¥ÁzÀ
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ ªÀÄÄAUÁgÀÄ gÉPÉÌUÀ¼ÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖªÉ.
ºÀQÌUÀ¼À «±ÉõÀvÉ:-
dUÀwÛ£À Cw aPÀÌ ¥ÀQë ºÀ«ÄäAUÀ §qÀð :- ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
ºÉÆA¢zÀ F ºÀQÌAiÀÄ PÉêÀ® 3 UÁæA vÉÆUÀÄvÀÛzÉ. F
ºÀQÌAiÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄ §rvÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. E£ÀÄß ºÉZÀÄÑ
ºÀÈzÀAiÀÄ §rvÀ 1 ¤«ÄµÀPÉÌ 1260 ¨ÁjAiÀiÁVzÉ. DzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ §zÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è.
* Cw aPÀÌ ªÉÆmÉÖ ºÀ«ÄäAUÀ §qÀð ºÀQÌAiÀÄ * ¤±ÁZÁgÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ :- gÁwæ ªÉÃ¼É ZÀlĪÀnPÉ
ªÉÆmÉÖAiÀiÁVzÀÄÝ EzÀÄ 0.365 UÁæA vÀÆPÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¤±ÁZÁgÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÉAzÀÄ
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* GµÀÚ ºÀQÌ Cw ªÉÃUÀªÁV ºÁgÀĪÀ ¥ÀQëAiÀiÁVzÉ. * ¤±ÁZÁgÀ ¥Áæ tÂUÀ½UÉ GvÀÛªÀÄ GzÁ:- UÀƨÉ, ªÀÄļÀÄî
* C¹ÖçÃZï (GµÀÚ ¥ÀQë)AiÀÄÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 24 «Äà JvÀÛgÀ ºÀA¢ ¨ÁªÀ° ¥ÀAUÉÆ°AiÀÄ£ï
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ºÁUÀÆ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 140 PÉ.f vÀÆUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÄÝzÀjAzÀ EzÀ£ÀÄ Cw zÉÆqÀØ ¥ÀQë ºÁUÀÆ Cw
zÉÆqÀØ ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¥ÀQëAiÀiÁVzÉ. ¥Áæt ÂUÀ¼ÀÄ fëvÁªÀ¢ü
* C¹ÖÃmï ¥ÀQëAiÀÄÄ UÀAmÉUÉ 60 Q.«ÄÃ. ªÉÃUÀzÀ°è DªÉÄ 150-200 ªÀµ Àð £Á¬Ä 20-25
NqÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðºÉÆA¢zÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ 70-100 ¨ÉPÀÄÌ 20-25
* C¹ÖçÃZï ¥ÀQëAiÀÄÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÁ¸À ªÀiÁqÀĪÀ
¥ÁætÂUÀ¼À°èAiÉÄà Cw zÉÆqÀØ PÀtÚ£ÀÄ ºÉÆA¢zÉ. D£É 60-80 £ÉÆt 15-30 ¢£À
* ºÁgÀ¯ÁUÀzÀ ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ :- D¹ÖçÃZÀ, ¥ÉAVé£ï GµÀÚ ¥ÀQ ë 60-70 ªÉƸÀ¼É 40-45
* CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV FdĪÀ ¥ÀQëJAzÀgÉ CAmÁnðPÀ w«ÄAV® 60-70 ¨ÁªÀ° 25-30
RAqÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÉAVé£ï PÀÄ zÀg É 25-30 ¹AºÀ 20-25
* Cw zÀÆgÀ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀĪÀ ¥ÀQë JAzÀgÉ DPÉÃðnPï
DPÀ¼ÀÄ 25-30 E° 5-7
l£Àð EzÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV 18000 Q.«Äà zÀÆgÀ
PÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
* zÀQët zÀÄæªÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÀQë -¥ÉAVé£À ¥ÁætÂUÀ¼À «±ÉõÀvÉ :-
* UÀjUÀ½gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ -UÀÄ©â, £À«®Ä, PÁV, UÀÆ¨É * aî ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ PÁAUÁgÀÄ,
* ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ªÉ ÆmÉÖAiÀÄÄ PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï JA§ PÉÆAiÀiÁ¨Á JA§ ¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ ºÉtÄÚ ¥Áæt zÉúÀzÀ°è
a¦à¤AzÀ CªÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. aî ºÉÆA¢zÀÄÝ aîzÉƼÀUÉ ªÀÄjAiÉÆAzÀÄ
ElÄÖPÉÆAqÀÄ gÀQë¸ÀÄvÀÛªÉ.
¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ :-
* EªÀÅ ¸ÀÛ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¸ÀÛ£ÀzÀ * PÀgÀ¼Àħ½î ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ:- ªÀiÁ£ÀªÀ D£É
ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄjUÉ ºÁ®Ä Gt¸ÀÄvÀÛzÉ. gÉÊ£ÉÆøÁgÀ¸ï UÉÆj¯Áè EªÀÅ PÀgÀ¼À§½î ºÉÆA¢gÀĪÀ
* EªÀÅ ©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ EªÀÅ zÉúÀzÉƼÀUÉ ªÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛªÉ.
* ZÀªÀÄðzÀ ¸ÉéÃzÀUÀæAy (¨ÉªÀj£À UÀæAy & vÉʯï
UÀæAyUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. ZÀ°¸ÀĪÀ PÀtÄÚ gÉ¥ÉàUÀ½ªÉ. * ªÉÆmÉÖ EqÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ:-
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ°è 4 PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ, ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ 1) ¥Áèn¥À¸ï
£ÀgÀªÀÄAqÀ®«zÀÄÝ, «PÁ¸À ºÉÆA¢zÀ ¥ÁætÂAiÀiÁUÀ®Ä 2) AiÀÄQqÁß
¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ. 3) ¸Éàöʤ CAmï Flgï (UÉ£À®Ä w£ÀÄߪÀ ªÀÄĽî£À
* «©ü£Àß jÃwAiÀÄ°è ºÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ EªÀÅ ¥ÁætÂ)
PÀĽUÀ¼À°è ºÀÄzÀVªÉ & 2 ¨Áj ºÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ. * ªÀÄļÀÄîUÀ½gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ:- ªÀÄļÀÄî ºÀA¢
* zÉúÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀÆzÀ®Ä ºÉÆ¢PÉ EzÉ. gÉÆêÀÄ¢AzÀ PÀÆrzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ £Á¬Ä, ºÀ¸ÀÄ,
* ªÉÄïÉÆßÃlzÀ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼À°è vÁ¬ÄAiÀÄ zÉúÀPÀÆÌ & PÀgÀr, PÀÄj, ªÉÄÃPÉ ¨ÉPÀÄÌ.
¨sÀÆætPÀÆÌ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¥Áè¸ÉAmï JA§ CAUÀªÀÅ * ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ:- AiÀiÁPï
K¥Àðr¸ÀÄvÀÛªÉ. ¯ÁªÀÄ, ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÁætÂ
- MAmÉ, E° zsÀÄæªÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥Áæt -
²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ:- »ªÀÄ ¸ÁgÀAUÀ »ªÀÄ£Á¬Ä »ªÀÄPÀgÀr
* J¯Áè CPÀ±ÉgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ * ºÁgÁqÀĪÀ ¸À¸ÀÛ¤ - ¨ÁªÀ°
* UÉÆïïØ ¦ü±ï, PÀ¥Éà ºÁªÀÅ ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ * dUÀwÛ£À CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¸À¸ÀÛ¤ - ¤° w«ÄAV®
* ²ÃvÀgÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼À°è zÉúÀzÀ GµÁÚA±À §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ 30 GzÀÝ 200 ªÉ Änæ Pï l£ï vÀ ÆPÀ ºÉÆA¢zÉ.
* d®ZÀgÀ ¸À¸ÀÛ¤ -qÁ°á£ï & w«ÄAV®
©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ :- ºÀQÌUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼ÀÄ ©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ, * ¥ÁAqÀUÀ¼ÀÄ fêÀAvÀ CªÀ±ÉõÀUÀ¼ÁVªÉ.
©¹gÀPÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼À°è zÉúÀzÀ GµÁÚA±ÀªÀÅ ªÁvÀªÀgÀtzÀ°è * ¸ÁèvÀ JA§ ¸À¸ÀÛ¤AiÀÄ vÀ¯ÉPɼÀUÁV £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ &

96
 vɯÉPɼÀUÁV ¤¢æ¸ÀÄvÀÛªÉ.
* ¤ÃUÀÄðzÀÄgÉ (»¥ÁlªÀÄ¸ï ºÀUÀ°£À°è ¤ÃgÀÄ/
ªÀÄtÂÚ£À°è EgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ & ¥Àæ¸ÀªÀ£ÀUÀ¼ÉgÀqÀÄ
¤Ãj£À°è ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ »¥ÁlªÀÄ¸ï ¨sÀÆ«Ä ªÉÄïÉ
ªÁ¹¸ÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼À¯Éèà 3£Éà zÉÆqÀØ ¥ÁætÂ
* ¨sÀÆ«Ä ªÉÄÃ¯É ªÁ¹¸ÀĪÀ Cw zÉÆqÀØ ¥ÁætÂUÀ¼ÉAzÀgÉ
D£É, UÉAqÁªÀÄÈUÀ
* ©ÃªÀgï JA§ ¸À¸ÀÛ¤AiÀÄzÀ ¥Áæt ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ ªÁ¸ÀÄÛ
²°à JA§ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ CuÉPÀlÄÖ
¤«Äð¸ÀĪÁUÀ PÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÀzÀ gÉA¨ÉUÀ¼À£ÀÄß
§¼À¹PÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä ªÀ¸Àw §½ EgÀĪÀ ºÀ¼ÀîUÀ¼ÀUÉ
CqÀدÁzÀ CuÉPÀlÄÖ gÀa¹ ¨ÁVgÀĪÀ ¨ÁV°gÀĪÀ
d¯Á±ÀAiÀÄ ¤«Äð¸ÀÄvÀÛªÉ.
CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼ÀÄ:-
* D¢ fëUÀ¼ÀÄ :- EªÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÉÆzÀ®
¨ÁjUÉ ºÀÄnÖzÀ fëUÀ¼ÀÄ
* EªÀÅ KPÀPÉÆñÀ fëUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À zÉúÀªÀÅ MAzÉ
§AzÀÄ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁqÀ®ànzÉ.
* EªÀÅ UÁ½, ¤ÃgÀÄ, ªÀÄtÄÚ, ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ zÉúÀzÀ°èAiÀÄÆ
PÀÆqÀ ªÁ¹¸ÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÀÅ ¥ÀgÁªÀ®A©üUÀ¼ÁVzÀÄÝ
ªÀįÉÃjAiÀiÁ (¥ÁèªÉÆÃrAiÀÄA) CªÀıÀAPÉ
JAlC«Ä¨Á ¤¢æ¸ÀĪÀ ¨ÉÃ£É mÉæÃ¥À£ÉÆøÀªÀiï
CAvÀºÀ C£ÉÃPÀ gÉÆÃUÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁVzÉ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉúÀ AiÀiÁªÀÅzÉà CAUÀ CAUÀªÀÇåºÀ
ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è. EªÀÅ ¸ÀgÀ¼À fëUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ
PÉÆñÀzÀ°è J¯Áè eÉÊ«PÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* F ªÀUÀðzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ «ÄxÀå¥ÁzÀ (C«ÄèÁ)
PÀ±ÁAUÀ (AiÀÄÄVèãÁ mÉæöÊ¥À£ÉÆøÉƪÀÄ ¹°AiÀiÁ
¥ÁågÀ«Ä¹AiÀÄAUÀ¼À£ÀÄß ZÀ®£ÁAUÀUÀ¼ÁV §¼À¸ÀÄvÀÛªÉ.
¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ:-
* ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆÃj¥sÉgï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ §ºÀÄPÉÆñÀ fëUÀ¼ÁVªÉ DzÀgÉ CAUÁA±À
& CAUÀUÀ¼À gÀZÀ£É EgÀĪÀÅ¢®è.
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀªÀÅ gÀAzsÀæ¢AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÀÄÝ gÀAzsÀæzÀ
ªÀÄÆ®PÀ DªÀÄèd£ÀPÀ & ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉ
¥ÀæªÉò¸ÀÄvÀÛªÉ & C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀUÀqÉ
§gÀÄvÀÛzÉ. F gÀAzsÀæUÀ½UÉ D¸ÀÄÌ®ªÀiï J£ÀߪÀÅgÀÄ.
97
* ¸ÀéAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ £Áj £ÀAwgÀĪÀ C¹Ü ¥ÀAdgÀªÀ£ÀÄß
¸ÁߣÀPÉÌ ºÁUÀÆ ±À ÄaUÉƽ¸ÀĪÀ PÉ ®¸À PÉÌ §¼¸À¯ÁUÀ ÄvÀ ÛzÉ.
ºÁUÀÆ Mt C¹Ü¥ÀAdgÀªÀ£ÀÄß C®APÁgÀPÁV
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. DyðPÀªÁV ºÉZÀÄÑ ¨É¯É ºÉÆA¢zÉ.
* EªÀÅ §ºÀÄvÉÃPÀ d®ªÁ¹UÀ ¼ÁVzÀÄÝ, PÉ®ªÀÅ ¹»¤Ãj£À
ªÁ¹UÀ¼ÁVªÉ.
* QèAiÉÆ£Á JA§ eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀéAdÄ ºÀqÀUÀÄUÀ½UÉ
CAnPÉÆAqÀÄ fë¸ÀÄvÀÛ gÀAzsÀæ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÄzÀÝjAzÀ EzÀ£ÀÄß PÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀéAdÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* AiÀÄÄ¥ÉPÉÖ¯Áè JA§ ¸ÀéÀAdÄ ¥ÁætÂAiÀÄ£ÀÄß «Ã£À¸ï
ºÀÆ«£À §ÄnÖ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¹°AiÀÄ£ïlgÉÃl (PÀÄlÄPÀÄPÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ)
* F ¥ÁætÂUÀ¼À zÉúÀzÀ M¼ÀUÉ fÃtðQæAiÉÄAiÀÄ°è
¸ÀºÀPÀj¸ÀĪÀ doÁgÀªÀPÁ±À (¹¯ÉAlgÁ£À, ªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀÅUÀ½UÉ ¹¯ÉAlgÉÃmÁ
J£ÀÄߪÀgÀÄ C®èzÉà ±ÀvÀÄæUÀ½AzÀ gÀQë¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ
DºÁgÀ fëUÀ¼À£ÀÄß PÉÆ®è®Ä PÀÄlÄPÀÄPÀtUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVgÀÄzÀjAzÀÝ F ¥ÁætÂUÀ½UÉ
PÀÄlÄPÀÄPÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* zÉúÀPÉÌ CªÀ±ÀåPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¨Á¬ÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
¥À æªÉò¹ ªÀÄvÀÄÛ «¸Àfð¸À ¨ÉÃPÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À Ä ¨Á¬ÄAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀªÉà ºÉÆgÀ§gÀÄvÀÛªÉ.
* ¥sÉʹ°AiÀĪÀ£ÀÄß ¥ÉÆÃZÀðV¸ï ¸ÀªÀÄgÀ £ËPÉ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ PÁgÀt EªÀÅ zÉúÀzÀ°ègÀĪÀAvÀºÀ
UÁ½ aîUÀ½AzÀ EzÀÝQÌzÀÝAvÉ PÁt¹PÉÆAqÀÄ vÀ£Àß
DºÁgÀ & ±ÀvÀÄæUÀ¼À£ÀÄß PÀÄlÄPÀÄwÛzÀݪÀÅ F fëAiÀÄ
«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉÆÃZÀðVÃ¸ï ¸ÉʤPÀgÀÄ §¼À¹zÀgÀÄ.
* PÀÄlÄPÀtªÀAvÀUÀ¼ÀÄ ªÀA±ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ
UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ «¸ÁÛgÀªÁV UÀnÖAiÀiÁzÀ PÁå°ìAiÀÄA
PÁ¨É Æ Ãð£É m ï ¤AzÀ PÀ Æ rzÀ ºÀ ª À ¼ À z À ¢uÉ Ú U À ¼ À Ä
gÀÆ¥ÀUÉƼÀÄîvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ««zsÀ §tÚzÀ°èzÀÄÝ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
PÀıÀ® PÀ¯ÉUÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- D¸ÉÖçðAiÀiÁzÀ UÉæÃmï ¨ÁåjAiÀÄgï jÃ¥sï
¥Àæ¥ÀAzÀ¯Éèà CwzÉÆqÀØ ¯ÉÆÃ¼É «ÄãÀÄ ¸ÀAiÀiÁ¤AiÀÄ
ZÀ¥ÀàmɺÀļÀÄUÀ¼ÀÄ
* F ªÀ A±À zÀ ¥ÁætÂUÀ¼À Ä ¤Ã¼ÀªÁzÀ ZÀ¥À àmÉAiÀiÁzÀ ºÁUÀÆ
RAqÀ«®èzÀ zÉúÀgÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ ¸ÀévÀAvÀæ fëUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¤Ãj£À°è
CxÀªÁ vÉêÁA±À«gÀĪÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ªÁ¹¸ÀÄvÀÛªÉ.
E£ÀÄß½zÀ ZÀ¥ÀàmɺÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀªÀ®A©UÀ¼ÀÄ
* ZÀ¥ÀàmɺÀļÀÄUÀ¼ÁzÀ ¯ÁrUÀ¼ÀÄ & PÁgÀ®Ä ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ
¥ÀgÁªÀ®A©UÀ¼ÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ vÀªÀÄä ¥ÉÆõÀPÀ
fëUÀ¼À°è ºÁ¤PÁgÀPÀ gÉÆUÀUÀ¼À£ÀÄß GAlÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
* ¤ªÀiÁåmÉÆÃqï (zÀÄAqÀĺÀļÀÄUÀ¼ÀÄ)
RAqÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄ®èzÀ ¤Ã¼ÀªÁzÀ zÉúÀªÀ£ÉƼÀ
UÉÆAqÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVgÀĪÀ PÁgÀt¢AzÀ F ªÀA±ÀzÀ
¥ÁætÂUÀ½UÉ zÀÄAqÁPÁgÀªÁVzÀÄÝ 2 vÀÄ¢UÀ¼ÀÄ
ZÀÆ¥ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉúÀ zÀÄAqÁPÀgÀªÁVzÀÄÝ 2 vÀÄ¢ ªÀÄtÄÚ
£À¢ ¤ÃgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀqÉAiÀÄ°è EgÀÄvÀÛzÉ EªÀÅUÀ¼À
PÉ®ªÀÅ ¸ÀévÀAvÀæ & §ºÀÄvÉÃPÀ ¥ÀgÁªÀA©
fëUÀ¼ÁVAiÉÄà §zÀPÀÄvÀÛªÉ.
C¤°qÀ (ªÀ®AiÀĪÀAvÀ)
F ªÀA±ÀzÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ zÉúÀªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ
ªÀvÀÄð¯ÁPÁgÀzÀ RAqÀUÀ¼À eÉÆÃqÀuɬÄAzÀ gÀÆ¥ÀUÉÆAr
gÀĪÀzÀjAzÀ EªÀÅUÀ½UÉ ªÀ®AiÀÄ ªÀAvÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ
* F ¥ÁætÂUÀ¼À §ºÀÄvÉÃPÀ d®ªÁ¹UÀ¼ÁVªÉ. E£ÀÄß
PÉ®ªÀÅ vÉêÀªÁzÀ ªÀÄtÂÚ£À°è ªÁ¹¸ÀÄvÀÛªÉ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉúÀzÀ ºÉÆgÀ ¨sÁUÀzÀ°è MAzÀÄ vɼÀªÁzÀ
PÀÆånPÀ¯ï JA§ PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
* JgɺÀļÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÀ®AiÀĪÀAvÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÁVªÉ.
* fUÀtÂAiÀÄ ¥ÀgÁªÀ®A©ü ªÀ®AiÀĪÀAvÀ ¥ÁætÂAiÀiÁVzÉ.
* ªÀ®AiÀĪÀAvÀ fëAiÀiÁzÀ JgɺÀļÀĪÀ£ÀÄß eÉÊ«PÀ
PÁSÁð£É gÉÊvÀ£À «ÄvÀæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ EzÀÄ
ªÀÄtÂÚ£À°è ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
* G¹gÁlzÀ°è ZÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ PÉ®ªÀÅ
d®ZÀgÀUÀ¼ÀÄ Q«gÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
CxÉÆð¥ÉÆÃqÁ (¸ÀA¢ü ¥À¢UÀ¼ÀÄ)
¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°èAiÉÄ CvÀåAvÀ
zÉÆqÀØ ªÀA±ÀªÁVzÉ. EªÀÅ QÃ®Ä PÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ
ZÀ®£ÁAUÀ«gÀĪÀzÀjAzÀ ¸ÀA¢¥À¢UÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉúÀzÀ zÉúÀzÀ ºÉÆgÀ ¨sÁUÀªÀÅ PÉÊn£ï
98
JA§ PÀptªÁzÀ MAzÀÄ ºÉÆgÀPÀªÀZÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
* F PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß DVzÁUÉÎ PÀ¼Àw ºÉƸÀzÁV
¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F QæAiÉÄUÉ ¥ÉÆgÉ PÀ¼ÀZÀÄ«PÉ
J£ÀÄߪÀgÀÄ
* ¸ÀA¢ü¥À¢ ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃgÀĪÀ gÉõÉä ºÀļÀÄ«¤AzÀ
¨É ¯É¨Á¼À ĪÀ gÉÃµÉ ä ¥À qÉ AiÀħºÀ ÄzÀÄ EªÀ ÅUÀ ½AzÀ zÉñÀ zÀ
ªÁtÂdå ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
* eÉãÀÄ £ÉÆÃtUÀ½AzÀ eÉãÀÄvÀ¥Àà zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. eÉ£ÀÄ
£ÉÆÃtUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀQÃAiÀÄ ¥ÀgÁUÀ¸Àà±Àð ªÀiÁr ¨É¼ÉUÀ¼ÀÄ
GvÀàwÛ ºÉaѸÀÄvÀÛªÉ.
* ¹ÃUÀr, Jr, £À½¤ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ
DºÁgÀªÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
ªÉÆ®¸ïÌ (ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ)
* ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ 2£Éà zÉÆqÀØ
ªÀA±ÀªÁVzÉ. F ªÀUÀðzÀ ¥ÁætÂUÀ¼À zÉúÀªÀÅ §ºÀ¼À
ªÀÄÈzÀĪÁVgÀĪÀzÀjAzÀ¯Éà EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄßvÁgÉ. EªÀÅ d® & ¨s ÀÆ«ÄAiÀÄ°è PÀ AqÀ Ä §gÀ ÄvÀ ÛªÉ.
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀªÀÅ JPÉÆìÃPÉÊn£À JA§ gÀPÀëPÀ
ºÉÆ¢PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. CzÀÄ UÀnÖAiÀiÁVAiÀÄÆ
¨sÁgÀªÁVAiÀÄÆ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¤zsÁ£ÀªÁV
ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
* PÉ®ªÀÅ ªÀÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ zÉúÀªÀÅ ªÀiÁåAl¯ï JA§
PÀªÀZÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ EzÀgÀ°ègÀĪÀ UÀæAyUÀ¼ÀÄ
¸À櫸ÀĪÀ ¸ÀÄtÚzÀ jÃwAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«¤AzÀ a¥ÀÄàUÀ¼À
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¥ÁætÂUÉ gÀPÁëPÀªÀZÀzÀAw
gÀĪÀÅzÀ¯ÉèzÉ. ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ.
* ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ a¥ÀÄàUÀ½UÉ §ºÀ¼À
¨ÉÃrPÉ EzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C®APÁjPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
* ªÀÄÄwÛ£À ¥ÁætÂ/ ¥À®ð D¬Ä¸ÀÖgï JA§ ªÀÄÈzÀéAV¬Ä
AzÀ¯Éà ºÉZÀÄÑ CªÀÄÆ®åªÁzÀ ªÀÄÄvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* DlPÉÌ §¼À¸ÀĪÀ PÀªÀqÉAiÀÄÄ ªÀÄÈzÀéAVUÀ¼ÀÄ a¥ÁàVzÉ.
* zÉ ÊvÁåPÁgÀ zÀ PÀl¯ï «ÄãÀÄ CPÀ±ÉÃgÀ ÄPÀUÀ¼À¯Éè CwzÉÆqÀØ
ªÀÄÊzÀéAVAiÀiÁVzÉ.
* PÀl¯ï «Ää£À°è a¥ÀÄà zÉúÀzÉƼÀUÉ EzÀÄÝ, ¸ÀÄtÚzÀ
 DA±À¢AzÀ PÀÆrzÀÄÝ EzÀ£ÀÄß UÁd£ÀÄß ºÉÆgÀ¸À®Ä
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ :-
* ZÀªÀÄðzÀ°è ªÀÄļÀÄîUÀ½gÀĪÀzÀjAzÀ F ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß
PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ. EªÀÅ ¸ÀªÀÄÄzÀæªÁ¹UÀ¼ÀÄ
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀªÀÅ zÀÄAqÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
PÉƼÀªÉAiÀiÁPÁgÀªÁVgÀħºÀÄzÀÄ CxÀªÁ £ÀPÉëvÀæ
DPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ EªÀÅ §ºÀÄvÉÃPÀ
PÀqÀ®ªÁ¹UÀ¼ÀÄ
* EªÀÅUÀ¼À ºÉÆgÀ PÀªÀZÀ PÁå°ìAiÀÄA¤AzÀ PÀÆrzÀ
ªÀÄļÀÄîUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖgÀÄvÀÛzÉ.
* °AUÀ ªÀÄvÀÛ ¤°ðAUÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwAiÀÄ£ÀÄß
PÁt§ºÀÄzÀÄ
* PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼À ªÉÆmÉÖAiÀÄ£ÀÄß DºÁgÀªÁV ºÁUÀÆ
fêÀ±Á¸ÀÛçzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÁÌV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ.
¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt
¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀ PÀAqÀAvÀ ªÀVðPÀj¸À¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À
gÀZÀ£É, ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÀܼÀª À£ÀÄß DzsÀj¹ 4 ªÀUÀðUÀ¼ÁV
ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ.
1) xÁå¯ÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (ZÀ¥ÀàmÉ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
2) §æAiÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (G¨sÀAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
3) mÉjqÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (dj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
4) ¸ÀägÀmÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ ( ©ÃeÁ£ÉÆvÀàwÛ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
1) Thallophytes (ZÀ¥À àmÉ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ):-EªÀÅ ¥Áæ aãÀ
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ gÀZÀ£É AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉúÀPÉÌ xÁ宸ï JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ
* ZÀ¥ÀàmÉ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV £Á®ÄÌ jÃwAiÀÄ°è
«AUÀr¸À®§ºÀÄzÀÄ.
J) C¯ÉÎUÀ¼ÀÄ (±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ)
©) ¥sÀAUÉÊUÀ¼ÀÄ (²°ÃAzsÀæUÀ¼ÀÄ
¹) ¯ÉÊPÉ£ÀìUÀ¼ÀÄ (²¯ÁªÀ®ÌUÀ¼ÀÄ)
r) ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ
J) C¯ÉÎUÀ¼ÀÄ (±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ)
* ºÀ ¹gÀ Ä §tÚªÀżÀî ¸ÀtÚ ¸À¸À åUÀ¼ÀÄ EªÀ Å vÀªÀ Ää DºÁgÀªÀ£ÀÄß
vÁªÉà vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
* ¤Ã° ºÀ¹gÀÄ, PÉA¥ÀÄ, PÀAzÀÄ, ¸ÀĪÀtðPÀAzÀÄ §tÚzÀ
99
±ÉʪÀ®UÀ½ªÉ.
GzÁ:- PÁè«ÄqÉƪÉÆ£À¸ï, ªÁ¯ÁÖPÀì PÉ®á
¸ÉéöÊgÉÆÃUÉÊgÁ.
* ¸À¸ÀåUÀ¼À°è CvÀåAvÀ PɼÀªÀÄlÖzÀ ¸À¸Àå JAzÀgÉ D¯ÉèUÀ¼ÀÄ
* ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è PÉÆñÀ©üÃwÛAiÀÄ ¸É®å¯ÉÆ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉQÖ£ï
ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ.
* ¤Ã° ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ KPÀPÉÆñÀªÁVzÀÄÝ, ªÉÆ£ÉgÁ
UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ.
* qÉÊAiÀÄlAUÀ¼ÀÄ KPÉPÉÆñÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ
* §ºÀÄvÉÃPÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ §ºÀÄPÉÆòAiÀÄUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
* §ºÀÄPÉÆòAiÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆgÀÄ
¨sÁUÀªÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
§ºÀÄPÉÆñÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ
PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ® PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ® ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®
* PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è PÉÆÃgÉÆæü¯ï J&© UÀ¼ÉA§
JgÀqÀÄ ªÀtðPÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¥sÉÊPÉÆà Jjyæ£ï JA§
PÉA¥ÀÄ ªÀtðPÀ«zÉ.
* PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ® ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀtðPÀªÀ£ÀÄß
gÉÆÃqÉÆæü¯ï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è PÉÆèÃgÉÆæü¯ï J & © JA§
ªÀtðPÀUÀ¼À eÉÆvÉ PÁåAxÉÆæü¯ï ªÀtðPÀ JA§
ªÀtðPÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀÅzÀjAzÀ
PÀAzÀÄ §tÚzÀ°èzÉ.
* ¥sÉÊPÉÆøÀAiÀiÁ¤£ï JA§ ¤Ã°ªÀtðPÀªÀÅ ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è
PÉA¥ÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
* PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ªÉÄïÁãUÀzÀ°è C£ÉÃPÀ
Q.«Äà UÀ¼ÀªÀgÉUÉ ¨É¼À¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæ PÉA¥ÁV
PÁtĪÀÅzÀÄ. DzÀÄÝzÀjAzÀ CzÀ£ÀÄß PÉA¥ÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀæ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* ¸ÀªÀÄÄzÀæ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ EvÀgÉ ¸ÀvÀÛ ¥ÁætÂUÀ¼À zÉúÀzÀ
eÉÆvÉ ¸ÉÃj PÉƽvÀÄ «ÄxÉãï C¤®ªÁV
¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉƼÀÄîvÀÛzÉ.
* ±ÉʪÀ®UÀ¼À fêÀPÉÆñÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ
PÉÆñÀ PÉÃAzÀæ«gÀÄvÀÛzÉ.
* Pɯïá JA§ ±ÉʪÀ®ªÀÅ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 60 «ÄÃ. GzÀÞ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. °AUÀ & ¤Ã°ðAUÀ jÃwAiÀÄ
¸ÀAvÁ£ÉÆvÀàwÛ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ°è ±ÉʪÀ®UÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÁÑzÀgÉ CªÀÅUÀ½UÉ
¸ÀªÀÄÄzÀæPÀ¼É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ
ªÉÄïÁãUÀzÀ°è ««zsÀ DPÁgÀzÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ
vÉîÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ ««zsÀ DPÁgÀzÀ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ
vÉîÄwÛgÀÄvÀÛªÉ EªÀÅUÀ¼ÀÄ qÀAiÀiÁlAUÀ¼ÁVzÀÄÝ.
EªÀÅUÀ½UÉ ¥ÁèAPÁÖ£ïUÀ¼É£ÀÄßvÁÛgÉ.
* PÉA¥ÀÄ ºÁUÀÆ PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¸ÁUÀgÀUÀ¼À°è£À
§AqÉ ºÀªÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ CAnPÉÆAqÀÄ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è §ºÀÄvÉÃPÀ ¹»¤ÃgÀĪÁ¹AiÀiÁ
VgÀÄvÀÛªÉ. ºÁUÀÆ £À¢ & PÉƼÀUÀ¼À°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.
* ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼À°è PÉÆèÃgÉƦü¯ï ªÀtðPÀUÀ¼ÀÄ EzÀÄÝ
ºÀ¹gÀÄ zÀÄåw¸ÀA±ÉèõÀuÉ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀÄvÀÛªÉ.
* ¸ÁUÉÆÃð¸ÉÆ JA§ PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ® CmÁèAnPï
¸ÁUÀgÀzÀ°è 64 ¸Á«gÀ ZÀ.Q.«Äà ªÁ妹zÀÄÝ, F
¸ÁUÀgÀzÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÁUÉÆÃð¸ÉÆ ¸ÀªÀÄÄzÀæ J£ÀÄߪÀgÀÄ
GzÁ:-
1) PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ ¥Á°¸ÉÊ¥sÉÆäAiÀiÁ
¨ÉnæPÉƸÀàªÀÄð
2) ºÀ¹gÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ : AiÀÄįÉÆÃyæPïì ¸ÉàöÊgÉÆÃUÉÊgÁ
3) PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ : ¸ÀgïUÁå¸ïA, JPÉÆÖÃPÁ¥Àð¸ï
* Cw vÀÆPÀzÀ ©Ãd :- ¹Ã±É®ì£À°ègÀĪÀ PÉÆÃPÀÄrªÉÄgï
¸À¸ÀåzÀ ©Ãd ¸À¸Àå ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è Cw zÉÆqÀØzÀÄ EzÀÄ
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 18 PÉ.f vÀÆUÀÄvÀÛzÉ.
±ÉʪÀ®UÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
* ¯Áå«Ä£ÉÃjAiÀiÁ JA§ zÉ ÊvÀ å PÀ¼É AiÀ Ä£À Äᝐ ÆÃmÁå¹AiÀ ÄA
PÉÆèÃgÉqï & CAiÉÆÃr£ï vÀAiÀÄjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
* L¸ï QæÃA ZÁPÉ ÆïÉmï vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è & d¥Á¤AiÀÄ
DºÁgÀªÁzÀ PÉÆA§Ä vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è C¯Éf£À
¨É¼É¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. C®f£ï JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAzÀÄ
±ÉʪÀ®UÀ½AzÀ ¥ÀqÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
* f°rAiÀÄA JA§ PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®¢AzÀ CUÀgïUÀ¼À°è
ºÁUÀÆ ªÉÆA¸À ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ¥Á¥sÉÊðgÁ JA§ PÉA¥ÀÄ ±ÉʪÀ®ªÀ£ÀÄß ªÀĸÁ®
¥ÀzÁxÀðªÀ£ÁßV ºÁUÀÆ ¸ÀÆ¥ïUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* eÉÊ«PÀ £ÉÊmÉÆæÃd£ï ¹ÜÃjPÀgÀt QæAiÉÄAiÀÄ°è CeÉÆïÁ
£Á¸ÀÖPÀUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁVªÉ.
* qÀAiÀÄÆlA PÉÆñÀ©ü wÛ EgÀĪÀ ¹°PÁ£À UÀ½AzÀ «±É õÀ
§UÉAiÀÄ UÁdÄUÀ¼À£ÀÄß & UÁf£À ¥ÁvÉæUÀ¼À£ÀÄß
vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ.
* PÀAzÀÄ ±ÉʪÀ®UÀ½AzÀ OµÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß & ¸ËAzÀAiÀÄð
ªÀzsÀðPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ & UÉƧâgÀ
vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ®Æè §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
* PÉ ®ªÀÅ ¥Àæ ¨s ÉÃzÀ zÀ ±ÉʪÀ ® ¸ÀA¸À Ìj¹ ªÉ ÄêÀ Å & PÉ ÆýUÀ¼ÀÄ
DºÁgÀ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ªÉÄð£À ¤Ãj£À ºÉÆAqÀUÀ¼À°è ±ÉʪÀ®UÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹zÀgÉ
CªÀ ÅUÀ½AzÀ ©qÀÄUÀqÉ AiÀiÁUÀĪÀ DªÀÄèd£ÀPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀ ëöä
fëUÀ¼ÀÄ §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤Ãj£À PÀ®ä±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉƼɹ
±ÀÄzÀÞUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ.
100
¥sÀAUÉÊUÀ¼ÀÄ (²°AzsÀæUÀ¼ÀÄ)
* EªÀÅ ºÀ¹gÀÄ §tÚ«®èzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
PÉƼÉw¤UÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ Ct¨É ¬ÄøïÖ §Æ¸ÀÆÖUÀ¼ÀÄ
²Ã°ÃAzsÀæPÉÌ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ¥ÀgÀ¥ÉÆövÀ fëUÀ¼ÀÄ
* ¥É¤ß°AiÀÄA £ÉÆÃllA JA§ ²°ÃAzsÀæ¬ÄAzÀ
¥É¤á°£ï OµÀ¢ü vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ.
* ²Ã°ÃAzsÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛUÁV ¸ÉÆÖÃgï JA§
«±ÉõÀªÁzÀ fêÀPÉÆñÀUÀ¼À£ÀÄß C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è
GvÀàw ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÉÆÖÃPÀUÀ¼ÀÄ ªÉƼÀPÉ ºÉÆqÉzÁUÀ
ºÉƸÀ ²Ã°AzsÀæUÀ¼ÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* EªÀÅUÀ¼À zÉúÀzÀ°è ¸ÀtÚzÁgÀzÀAwgÀĪÀ J¥É JA§
J¼ÉUÀ½gÀÄvÀÛªÉ EªÀÅUÀ½AzÀ QtéUÀ¼ÀÄ GvÀàwAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
F QtéUÀ¼ÀÄ CºÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß fÃtÂð¸ÀÄvÀÛªÉ.
¯ÉÊPÉ£ïìUÀ¼ÀÄ (²¯ÁªÀ®ÌUÀ¼ÀÄ)
* §AqÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É & ªÀÄgÀUÀ¼À vÉÆUÀmÉUÀ¼À ªÉÄïÉ
¨É¼ÉAiÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¯ÉÊPÉ£ïìUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ EªÀÅ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ±ÉʪÀ® & ²°ÃAzsÀæ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃjªÉ.
GzÁ:- PÀ®ÄèºÀÆUÀ¼ÀÄ
¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ :-
* EªÀÅ KPÀ PÉÆòAiÀÄ fëUÀ¼ÀÄ
* EªÀÅUÀ¼ÀÄ ««zsÀ DPÁgÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛªÉ.
* UÉÆüÁPÁgÀzÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß PÁPÉÊUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
* PÀA§zÁPÁgÀzÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß ¨Á幯ÉÊ
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
* ¸ÀÄgÀĽAiÀiÁPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉáöÊgÀ¯ï
¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* PÉ®ªÀÅ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÉÆÃ¥À fëUÀ¼ÀÄ
§æAiÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (G¨sÀAiÀĪÁ¹ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
ºÁªÀ¸É ªÀÄvÀÄÛ °ªÀgÀ ªÀlìð ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
EªÀÅ ªÀļÉUÁ®zÀ°è UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄgÀzÀ ªÉÄïÉ
¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- ºÁªÀ¸É, ¸À¸Àå ¥sÀÆå£ÉÆÃjAiÀiÁ
¸À¸Àå jQìAiÀiÁ, ªÀiÁ¸ï ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
mÉjqÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (MjÃ/¥sÀ£Àð/ ¥ÀÄZÀÑ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ)
EªÀÅ PÉì®A & ¥sÉÆèÃAiÀÄA ºÉÆA¢gÀĪÀAvÀºÀ £Á¼À
¸À»vÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
GzÁ:- C®APÁjPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸É¯Áf£É®è
£É¥ÉÆæð¦¸ï CrAiÀÄÆAlA
 ¯ÉÊPÉÆÃ¥ÉÆÃrAiÀÄA GzÁ:- ¸ÉçÄ, ºÀÄt¸É, ºÀ®¸ÀÄ, vÉAUÀÄ

¸ÀàgÉämÉÆÃ¥sÉÊmïUÀ¼ÀÄ (©ÃeÉÆÃvÀàwÛ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ) KPÀzÀ¼À & ¢ézÀ¼À ¸À¸ÀåUÀ½gÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

EªÀÅ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼À°è 02 «zsÀ
1) C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸Àå (Gymnasperms) KPÀzÀ¼À ¢ézÀ¼À
2) DªÀÈvÀ ©ÃdUÀ¼ÀÄ ¸À¸Àå (Angiosperms) ©ÃdªÀÅ MAzÀÄ zÀ¼À
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. ©ÃdªÀÅ ¢ézÀ¼À ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
1) C£ÁªÀÈvÀ ©Ãd ¸À¸Àå :- ©ÃdUÀ½UÉ PÀªÀZÀ«gÀÄ¢®è
GzÁ:- ¥ÉÊ£À¸ï & ¸ÉÊPÀ¸ï zÉêÀzÁgÀÄ ªÀÈPÀë vÀAvÀĨÉÃgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ vÁ¬Ä ¨ÉÃgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ
2) DªÀÈvÀ ©ÃdUÀ¼ÀÄ :- ©ÃdUÀ¼À PÀªÀZÀ¢AzÀ PÀÆrzÉ.
PÀÁAqÀªÀÅ UÉtÄÚ & CAvÀgÀ UÉtÄÚ PÁAqÀªÀÅ PÉÆA¨ÉUÀ¼À£ÀÄß
GzÁ:- vÉAUÀÄ, ªÀiÁªÀÅ, ºÀ®¸ÀÄ, CrPÉ
ºÉÆA¢zÉ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- ¨sÀvÀÛ, gÁV, eÉÆüÀ GzÁ:- ¸Á¸Àª,É vÉÆUÀj, PÀqÀ¯É
* dUÀwÛ£À°è CªÀÈvÀ ©Ãd¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑVªÉ. DªÀÈvÀ
©Ãd¸À¸ÀåUÀ¼À°è KPÀzÀ¼À & ¢ézÀ¼À JA§ 2 «zsÀUÀ½ªÉ
QÃmÁºÁj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ (Insectivorous Plants)
¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt
PÉ®ªÀÅ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀAvÉ QÃlUÀ¼À£ÀÄß »rzÀÄ
( PÁAqÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt)
w£ÀÄßvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß QÃmÁºÁj ¸À¸ÀåUÀ¼É£ÀÄßvÁÛgÉ.
Cj¸ÁÖl¯ï JA§ VæÃPï vÀvÀé±Á¸ÀÛçdÕ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß
PÁgÀt ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ £ÉÊmÉÆæÃd£ï ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À PÉÆgÀvɬÄAzÀ
CªÀÅUÀ¼À JvÀÛgÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀÄÆ°PÉUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆzÀgÀÄUÀ¼ÀÄ
eËUÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¹zÀÝgÀÄ
¤ÃV¸À®Ä vÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉÆæÃn£À£ÀÄß »ÃjPÉƼÀî®Ä PÉîªÀÅ
1) ªÀÄÆ°PÉUÀ¼ÀÄ :- ªÀÄÈzÀĪÁzsÀ PÁAqÀ ºÉÆA¢ªÉ. EªÀÅ
QÃlUÀ¼À£ÀÄß »rzÀÄ w£ÀÄßvÀÛªÉ.
ºÀÄ°è£À eÁwUÉ ¸ÉÃgÀzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¨sÀvÀÛ,
* «PÁ¸ÀzÀ ¦vÁªÀĺÀ ZÁ¯ïìð qÁ«ð£ï£ÀÄ 1857gÀ°è
gÁV, UÉÆâü, eÉÆüÀ, ©¢gÀÄ PÀÆqÀ ºÀÄ°è£À eÁwUÉ
ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ QÃlºÁj ¸À¸ÀåUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÀn¹zÀÞgÀÄ
¸ÉÃjzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
GzÁ:-
2) ¥ÉÆzÀgÀÄ :- ªÀiÁzsÀåªÀÄ JvÀÛgÀzÀ ¸ÁzsÁgÀt zÀ¥Àà£ÉAiÀÄ
1) ºÀÆfVqÀ
PÁAqÀ EªÀÅ ªÀÄÆ°PÉUÀ¼ÀVAvÀ JvÀÛgÀ ªÀÄvÀÄÛ
2) £ÉÆtzÀ eÉãÀÄ («Ã£À¸ï ¥ÉèöÊmÁæ¥sÀ)
ªÀÄgÀUÀ½VAvÀ VqÁØVgÀÄvÀÛªÉ.
3) qÁæ¸ÉgÁ
GzÁ:- zÁ¸ÀªÁ¼À, UÀįÁ©, ¯ÁAl£À, ªÀÄ°èUÉ
4) £É¥ÀAy¸ï
3) ªÀÄgÀUÀ¼ÀÄ :- JvÀÛgÀªÁVzÀÄÝ, zÀ¥ÀàzÁzÀ UÀqÀĸÁzÀ
5) AiÀÄÄnæPÀÆå¯ÉjAiÀiÁ
PÁAqÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
6) ºÉ°£ÉÆÃ¥sÉgÁ
GzÁ:- ªÀiÁªÀÅ, ¤Ã®Vj, vÉAUÀÄ, ºÀ®¹£À ªÀÄgÀ
QÃl£Á±ÀPÀ UÀÄtºÉÆA¢gÀĪÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ ¸À¸ÀåªÀUÀð
4) §½îUÀ¼ÀÄ:- ªÀÄgÀ ¨Éð UÉÆÃqÉ ªÉÄÃ¯É ¨É¼É¢gÀĪÀ
ºÉÆAUÉ, DqÀĸÉÆÃV, ¤Ã®Vj, PÀgÀ«ÃgÀ, eÁ¥Á¼À,
¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ F ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ PÀÄrUÀ¼À£ÀÄß & GAUÀÄgÀzÀAvÀºÀ
vÀļÀ¹, ¨ÉêÀÅ, ªÉÄt¸ÀÄ, CgÀ¹£À, ¨É¼ÀÄî½, ªÉÄAvÀå
¸ÀÄgÀĽUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
GzÁ:- zÁæQë, ºÁUÀ® PÀÄA§¼À
* ªÀÄgÀĨsÀÆ«ÄAiÀÄ°è ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¸À¸ÀåUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt (PÁ¯ÁªÀ¢ü DzsÁgÀzÀ ªÉįÉ)
RdÆðgÀ, dqÉPÀ½î, ¥Á¥À¸ÀPÀ½î, PÀÄgÀÄZÀ®Ä VqÀUÀ¼ÀÄ
1) KPÀªÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ªÀµÀðzÀªÀgÉUÉ ªÀiÁvÀæ
§zÀÄQzÀÄÝ ¥sÀ®PÉÆlÄÖ £ÀAvÀgÀ MtV ºÉÆÃUÀÄvÀÛªÉ.
PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :-
GzÁ:- gÁV, ¨sÀvÀÛ, eÉÆüÀ, ºÀÄgÀĽ, mÉƪÀiÁmÉÆ
* vÀgPÀ Áj ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- §zÀ£É, ¨ÉAqÉ, D®ÆUÀqÉØ,
FgÀĽî, ¤A¨É, £É°è, ¸ÉÆ¥ÀÄà EvÁå¢UÀ¼ÀÄ
2) ¢éêÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ:- JgÀqÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À PÁ®
* JuÉÚPÁ½£À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- ºÀÄgÀļÀÄ, ±ÉÃAUÁ, PÀĸÀĨÉ,
§zÀÄQzÀÄÝ ¥sÀ® PÉÆlÄÖ £ÀAvÀgÀ MtV ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.
ºÀÄZÉѼÀÄî, J¼ÀÄî, ¸ÀÆAiÀiÁðPÁAw
GzÁ:- ±ÀÄAp, CgÀ²t, ©mïgÀÆmï, PÁågÉmï
* £Áj£À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- ºÀwÛ, ¸Ét§Ä, ¥ÀÄAr
* ¸ÁA¨ÁgÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ:- PÉÆvÀÛ§Aj, ªÉÄAvÀå, fÃjUÉ,
3) §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- C£ÉÃPÀ ªÀµÀðUÀ¼À PÁ®
¸Á¹ªÉ, ªÉÄt¸ÀÄ, K®QÌ, ®ªÀAUÀ, CgÀ²t
§zÀÄQzÀÄÝ, ¥sÀ® PÉÆlÄÖ £ÀAvÀgÀ MtV ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ.

101
* ºÀtÂÚ£À VqÀUÀ¼ÀÄ :- ¨Á¼É, zÁæQë, QvÁÛ¼É, zÁ½A¨É, J) £À¼ÀPÁ¥ÁzÀ ©) ZÀªÀÄð
¸ÉçÄ, ªÀiÁªÀÅ, ¥ÉÃgÀ®, PÀ®èAUÀr ¹) n¤ÃrAiÀiÁ r)mÉæÃPÉAiÀiÁ
* ªÉÄë£À ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- ªÀÄĸÀQ£À eÉÆüÀ, eÉÆüÀ,
gÁV, ¨sÀvÀÛ, ºÀÄ®Äè 10) C«ÄèÁzÀ ZÀ®£ÁAUÀ.
* OµÀ¢üAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ :- vÀÄA¨É, ±ÀÄAp, ¤Ã®Vj, J) «ÄxÁå¥ÁzÀ ©) PÀA§½î
vÀļÀ¹, ¨ÉêÀÅ ¹) FdÄgÉPÉÌ r) £À¼ÀPÀ¥ÁzÀ
* ¥Á¤ÃAiÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ:- nÃ, PÁ¦ü, PÉÆÃPÉÆ 11. PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
J) FPÀæ¸ï K¹£À¸ï
©) ¥sÉ°¸ï mÉƪÉĹÖPÁ
1) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è §mÉÖ GvÁàzÀ£ÉUÉ ¨É¼À¸ÀĪÀ ¸À¸Àå ¹) PÁå¤¸ï ¥sÉ«Ä°AiÀiÁj¸À
J) ºÀwÛ ©) D®ÆUÀqÉØ r) FPÁéöå¸ï PɨÁ®¸ï
¹) PÁågÉmï r) vÉAV£ÀPÁ¬Ä
12. ªÀVÃðPÀgÀtzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀ
2) «mÁ«Ä£À ‘J’ ¥ÀÆjvÀ PÀįÁAvÀj ¸Às¸Àå J) eÁw ©) PÀÄlÄA§
J) ºÉÆUɸÉÆ¥ÀÄ ¹) ¥Àæ¨sÉÃzÀ r) ªÀUÀð
à ©) ¥ÉÆêÀgï ¸ÉªÀgÀ mÉƪÀiÁåmÉÆÃ
¹) a£ÀßzÀ §tÚzÀ CQÌ 13. DzsÀĤPÀ ªÀVðPÀgÀt ±Á¸ÀÛçzÀ ¦vÁªÀĺÀ
r) ©.n.ºÀwÛ J) Cj¸ÁÖl¯ï
©) PÀgÉÆî¸ï °¤ÃAiÀĸï
3) ¥ÉÆõÀPÀ ®ªÀtUÀ¼À zÀæªÀUÀ¼À°è ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ¹) ZÀgÀPÀ
«zsÁ£À. r) ±ÀıÀÄævÀ
J) d®PÀȶ ©) ªÁAiÀÄÄ PÀȶ
14. ºÀ¸ÀÄ«£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
¹) ºÀ¤ ¤ÃgÁªÀj r) ¹AZÀ£À PÀȶ.
J) ¨Á¸ï EArPÀ¸ï
©) ¨Á¸ï mÁgÀ¸À
4) EzÀÄ MAzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ «Ä±ÀæPÀ.
¹) ¥sÉ°¸À °AiÉÆÃ
J) PÉøÀj ©) ©ÃlgÀÆl
r) ºÉ«¯ÉÆà ¸ÉæAiÀÄ£ïì
¹) CgÀ²£À r) ¸ÁåPÀj£ï
15. £Á¬ÄPÉÆqÉ ¸ÉÃjgÀĪÀ ¸ÁªÀiÁædå
5) EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAPÀgÀt vÀ½
J) ªÉÆ£ÉgÁ ¸ÁªÀiÁædå
J) d¹ð ©) ¹Azsï
©) ªÉÄÊPÉÆÃmÁ ¸ÁªÀiÁædå
¹) ºÀ½îPÁgÀ r) PÀgÀuï ¹à¸ï
¹) ¸À¸Àå ¸ÁªÀiÁædå
r) ¥ÉÆÃn¸ÀÖ ¸ÁªÀiÁædå
6) gÉõÉä ºÀļÀÄ ¸ÁPÁtÂPÉAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
J) J¯ÉPÀ®Ögï ©) ºÁnðPÀ®Ögï
16. fë ªÀÄvÀÄÛ ¤fÃð«UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À PÉÆAr
¹) ¸ÉjPÀ®Ögï r) ¦¹PÀ®Ögï
J) ¨ÁåQÖjAiÀiÁ ©) ªÉÊgÀ¸À
¹) C«Ä¨Á r) ²°AzÀæ
7) MAzÀÄ fêÀPÉÆñÀz À°è ªÀtðvÀAvÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀÈvÀPÀªÁV ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. 17. N¹ÖAiÀiÁ JA§ gÀAzsÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ CPÀ±ÉÃgÀÄPÀUÀ¼À
J) mÉÆÃn ¥ÉÆmÉ¤ì ©) Jr¥ÉÆn¤ì ªÀA±À
¹) CAUÁA±À PÀȶ r) ¨sÀÆæt PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ J) ZÀ¥ÀàmÉ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ©) zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ
¹) ¸ÀàAdÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ r) ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ
8) EzÀjAzÀ fêÀPÉÆñÀzÀ°è ªÀtðvÀAvÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À 18. £ÀPÀëvÀæ «ÄãÀÄ F ªÀA±ÀPÉÌ ¸ÉÃjgÀĪÀ fë
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß PÀÈvÀPÀªÁV ºÉaѸÀ§ºÀÄzÀÄ. J) zÀÄAqÀÄ ºÀļÀÄUÀ¼ÀÄ ©) ¸ÀA¢ü¥À¢UÀ¼ÀÄ
J) ¸ÁåPÀj£À ©) ¥ÁågÁ¶£ï ¹) ªÀÄÈAzÀéAVUÀ¼ÀÄ r) PÀAlPÀ ZÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ
¹) PÉÆðѹ£ï r) ªÀtðPÀ
19. ²°ÃAzÀæUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À
9) QÃlUÀ¼À G¹gÁlzÀ CAUÀ. J) ªÉÊgÁ®f ©) ªÉÄÊPÁ®f
102
 ¹) ¥ÉqÁ®f r) ªÉÄÃjPÀ®Ñgï ¹) AiÀÄÄgÁ¹¯ï r) UÁé¤Ã£À

20. ºÀtÂÚ£À ¸À¸ÀåUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À 31. ¥ÉÆæÃnÃ£ï ¥ÉÆæÃqÀPÀÖ BE toxin fãÀ Cry IAC
J) ¥sÉÊPÁ®f ©) ¥ÉƪÉÆïÁf ªÀÄvÀÄÛ Cry II Ab EªÀÅUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.
¹) ¥ÁèAl ©æÃrAUï r) ¹°àPÀ®Ñgï J) ¨ÉÆ¯ï ªÀªÀÄð ©) PÁAqÀ ªÀªÀÄð
¹) ªÉÆxÀ r) ¥ÉÆæÃmï ¥sÉÊ
21. vÀ½±Á¸ÀÛçzÀ ¦vÁªÀĺÀ 32. CPÉÆæêÉÄUÁ° EzÀgÀ C¤AiÀÄAwæ vÀ ¸À æ«PɬÄAzÀ §gÀ ÄvÀ ÛzÉ.
J) eÁ£ï UÉæUÀgÀ ªÉÄAqÀ¯ï J) ¦lÄålj ©) Cræ£À¯ï
©) ZÁ®ìð qÁ«ð£À ¹) xÉÊgÁAiÀÄØ r) ¥Áå£ï QæAiÀiÁ¸ï
¹) Cj¸ÁÖl¯ï
r) yAiÉÆÃ¥Áæ¸ÀÖ¸ï 33. DNA gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæxÀªÀĪÁV «ªÀj¹zÀªÀgÀÄ
J) PÁåZɸÉÊqï ©) £ÉgÉ£ï §UÀð
22. ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀĪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤ ¹) ¯ÉqÀgÀ §UÀð r) ªÁålì£ï ªÀÄvÀÄÛ QæPï
J) ®Æ¬Ä ¥Á±ÀÑgï ©) Qæ²ÑAiÀÄ£ï rqÀĪÉ
¹) PÉÆðPÀgï r) ¥É¯ÁqÉ 34. ªÉÄqÀįÁè C¨ÁèAUÉmÁ ªÀiÁ£ÀªÀ£À EzÀgÀ ¨sÁUÀ
J) ºÀÈzÀAiÀÄ ©) «ÄzÀ¼ÀÄ
23. ¸Àà±ÀðeÁÕ£À«®èzÀ ªÀÄZÉÑUÀ¼ÀÄ F gÉÆÃUÀzÀ ®PÀët ¹) ¥ÀvÀÛ d£ÀPÁAUÀ r) ¯ÉÊAVPÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ
J) PÀëAiÀÄ gÉÆÃUÀ ©) ªÀÄÆbÉð gÉÆÃUÀ
¹) PÀĵÀÖ r) qÉAUÀÆå 35. »ªÉÆUÉÆèé£ï£À PÁAiÀÄð
J) DQìd£ï ¸ÀgÀ§gÁdÄ
24. CUÁgÀ ªÀ Ä vÀ Ä Û C®f£ïUÀ ¼ À £ À Ä ß EªÀ Å UÀ ½ AzÀ ©) ¨ÁåQÖjAiÀiÁ ¨sÀPÀëuÉ
vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ. ¹) C£É«ÄAiÀiÁ ¤AiÀÄAvÀæt
J) ¨ÁåPÉÖÃjAiÀiÁ ©) ªÉÊgÀ¸ï r) ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀzÀã¼ÀPÉ
¹) ±ÉʪÀ® r) ¥ÉÆÃæ mÉÆÃeÉÆêÁ
36. ¨ÉÃj£À UÀAlÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV F ¸À¸ÀåUÀ¼À°è PÀAqÀÄ
25. r.J£ï.J. M¼ÀUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.
J) ªÀtðvÀAvÀUÀ¼ÀÄ ©) ¥Áè¹ÖqÀUÀ¼ÀÄ J) ¯ÉÃUÀÄ«Ä£ÉƸÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¹) ±ÉʪÀ® r) ¥ÉÆÃæ mÉÆÃeÉêÁ ©) ¥ÁågÁ¸ÉÊnPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
¹) L¦¥ÉÊnPï ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
26. fãï JA§ ¥ÀzÀ ¥Àja¹zÀªÀgÀÄ r) CPÁÖ°PÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
J) ªÉÆÃUÀð£ï ©) qÉÃqÀĪÉ
¹) PÉÆðèPÀgï r) eÁå£Àì£ï 37. C°Ó«ÄAiÀÄgÀì gÉÆÃUÀ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ
J) ¦vÀæd£ÀPÁAUÀ
27. R.N.A zÀ°è EgÀ¯ÁgÀzÀ £ÉÊmÉÆæÃd£ï PÁëgÀ ©) ªÀÄÆvÀæ¦AqÀ
J) Cr¤£ï ©) ¸ÉÊmÉÆù£ï ¹) ªÀiÁ£ÀªÀ gÀPÀëuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜ
¹) UÁé¤Ã£À r) xÉÊAiÀiÁ«Ä£ï r) «ÄzÀļÀÄ

28. PÀ ÈvÀ PÀªÁV ¨ÁåQÖjAiÀiÁ¢AzÀ ¥À qÉzÀ ªÉÆzÀ® ºÁªÉ ÆÃð£À 38. ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À ºÁUÀÆ PÁAqÀUÀ¼À vÀÄ¢UÀ¼À°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
J) E£À¸ÀÄ°£ï ©) xÉÊgÁQì£ï ºÁªÉÆð£À
¹) Cræ£Á°£ï r) mÉ¸Æ É Ã¹ÖgÁ£ï J) DQìÃ£ï ©) f§âgï °£ï
¹) ExÀ°£À r) ¸ÉÊmÉÆÃPɤð
29. EzÀÄ eÉ£ÉnPï EAf¤AiÀÄjAUÀUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀnÖzÉ
J) ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀÄ ©) UÁ°Î ¸ÀAQÃtð 39. PÀÈvÀPÀªÁV ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁV¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀgÀÄ
¹) ¯ÉʸÉÆøÉƪÀÄ r) ¥Áè¹äqï J) DQìÃ£ï ©) f§âgÀ °£ï
¹) ExÀ°£À r) ¸ÉÊmÉÆÃPÉ餣ï
30. EzÀÄ PÉêÀ® RNA zÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
J) ¸ÉÊmÉÆù£ï ©) Cr¤£ï 40. ¸ÀÆPÀëöäzÀ±ÀðPÀªÀ£ÀÄß gÀƦ¸ÀĪÀ°è ªÉÆz°UÀgÀÄ EªÀgÀÄ

103
 J) gÁ§lðºÀÄPï ©) °ÃªÀ£ï ºÁPï ªÀÄvÀÄÛ J°è ¥ÀvÉÛ ºÀZÀѯÁ¬ÄvÀÄ
¹) eÁ£ïrêï r) AiÀiÁgÀÄC®è. J) ZÉÊ£ÉÊ 1987 ©) ªÀÄÄA¨Á¬Ä 2000
¹) zɺÀ° 1987 r) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ 1987
41 'PÀëAiÀÄ gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß' F jÃwAiÀiÁV PÀgÉAiÀįÁVzÉ.
J) PÀjªÀiÁj ©) ©½ªÀiÁj
¹) ªÀiÁºÀªÀiÁj r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è .
42 r.¦.n ®¹PÉAiÀ ÄÄ AiÀiÁªÀ gÉ ÆÃUÀPÉÌ ¥Àæ AiÉÆÃf£À PÁjAiÀ Ä®è 52 .PÁ®gÀ gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ fë.
J) zsÀ£ÀĪÁðvÀ ©) r¦üÛÃjAiÀiÁ J) «©æAiÉÆà ©) ¥Áè¸ÉÆäÃrAiÀĪÀiï
¹) ¥ÀgïlŸï r) PÀëAiÀÄgÀÆ¯ï ¹) ¯ÁåPÉÆÖèÉʹøï r) C«ÄèÁ

43 »ªÉÆUÉÆèé£À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ gÀPÀÛ PÀtUÀ¼ÀÄ 53. ¥Áè¸ÉÆäÃrAiÀĪÀiï ªÉʪÁPïì F gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀt

J) PÉA¥ÀÄ ©) ©½ J) PÁ®gÀ ©) ¨sÉâ
¹) ¥ÉèmÉÃmïì r) J®èªÀÇ ¹) Kqïì r) ªÀįÉÃjAiÀiÁ

44 ªÀįÉÃjAiÀiÁ gÉÆÃUÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ¸ÉƼÉî 54. DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀgÀ zÉúÀzÀ vÁ¥À

J) C£Á¦ü°¸ï¸ÉƼÉî J) 400 C ©) 350 C
©) C£Á¦ü°¸ï ºÉtÄÚ ¸ÉƼÉî
¹) 37 0 C r) 200 C
¹) ¸ÉƼÉî
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
55. MAzÉà jÃwAiÀÄ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀĪÀ
45. fêÀPÉÆñÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀªÀgÀÄ fêÀPÉÆñÀUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄ EzÁVzÉ
J) °«£ï ºÁPï ©) gÁ§lð ¨Ëæ£ï J) CAUÁA±À ©) CAUÀ
¹) gÁ§lð ºÀÄPï r) ¥ÀgÁ±ÀgÀ ¹) CAUÀªÀÇåºÀ r) fë

46. PÉA¥ÀÄ EgÀÄªÉ CxÀªÁ eÉãÀÄ ºÀļÀÄ PÀaÑzÁUÀ ªÀåQÛAiÀÄ 56. ¥ÉÆæÃPÁåjAiÉÆÃnPï fëUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ
zÉúÀzÀ M¼ÀUÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀ DªÀÄè ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ
J) ¯ÁåQèPï DªÀÄè ©) DPÁì°Pï DªÀÄè J) ªÉÆ£ÉgÁ ©) ¥ÉÆæn¸ÁÖ
¹) D¹nPï DªÀÄè r) ¥sÁ«ÄðPï DªÀÄè ¹) ªÉÄÊPÉÆÃlj r) ¸À¸Àå ¸ÁªÀiÁædå

47. ºÁ°£À°ègÀĪÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ 57. F ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼À£ÀÄß gÉÊvÀgÀ £ÉʸÀVðPÀ ªÉÊjUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ

J) «©æÃAiÉÆà PÁPÉå ©) ¯ÁåPÉÆÖ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ
¹) ¨ÁåQÖÃjAiÉÆÃ¥sÉeï r) ¸ÉàöÊgÀ¯ÊÉ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ J) CªÉÆäPÀgÀt ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
©) £ÉÊmÉÆæøÉÆêÉÆãÁ¸ï
48. ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁzÀ ªÉÊgÀ¸ï ¸ÉÆÃAPÀÄ ¹) ¸ÀÆåqÉÆêÉÆãÁ¸É
J) ¨ÁåQÖÃjAiÉÆÃ¥sÉÃeï r) £ÉÊmÉÆæèÁåPÀÖgï
©) ¸ÉàöÊgÀ¯ÉÊ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
¹) ¸ÉÖçöÊ¥ÉÆÖÃPÁPÉÊ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ 58. ªÀ įÉÃjAiÀiÁPÉÌ PÁgÀ tªÁUÀ ĪÀ ¥Áè¸É ÆäÃrAiÀ ÄA ªÉʪÁPïì £ÀÄß
r) ¯ÁåPÉÆÖà ¨ÁåQÖÃAiÀiÁ fëUÀ¼À AiÀiÁªÀ UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃj¸À¯ÁVzÉ
J) D¢fë ©) ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
49. ºÉZï.L.« ¬ÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀ ¹) KPÀPÉÆòAiÀÄ ±ÉʪÀ® r) ªÀÈgÁtÄ
J) PÁ®gÀ ©) PÀëAiÀÄ
¹) Kqïì r) ¥ÉèÃUï 59. M¸Àr¤AzÀ ºÉÆgÀ§gÀĪÀ ºÀ°è£À ºÉÆgÀ¨ÁUÀ
50. ¸É¯ïì JAzÀÄ ªÉÆzÀ°UÉ PÀgÉzÀ «eÁÕ¤ J) J£ÁªÀÄ¯ï ©) qÉAmÉÊ£ï
J) gÁ§lð ºÀÄPï ©) gÁ§lð ºÀÄqï ¹) PËæ£ï r) ¨ÉÃgÀÄ
¹) QèÃqÀ£ï r) £ÀÆåmÁ£ï
60. M§â ªÀåQÛUÉ ¸ÀvÀvÀªÁV PɪÀÄÄä gÁwæAiÀÄ ªÉüÉAiÀÄ°è dégÀ
51. ¨sÁgÀvÀzÀ°è Kqïì gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß C¢üPÀÈvÀªÁV JµÀÖgÀ°è PÁt ¹ PÉ Æ ¼À Ä î ª À Å zÀ Ä , ºÀ ¹ ªÁUÀ ¢ gÀ Ä ªÀ Å zÀ Ä , Hl

104
 ¸ÉÃgÀ¢gÀĪÀÅzÀÄ, §¼À°PÉ EzÀÄÝ, D ªÀåQÛ AiÀiÁªÀ ©) PÉÆñÀ «¨sÀd£É
gÉÆÃUÀ¢AzÀ §¼À®ÄwÛzÁÝ£É. ¹) gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À櫸ÀĪÀÅzÀÄ
J) PÁ®gÁ ©) ªÀÄzÀĪÉÄúÀ r) ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À fÃtÂð¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) CftðvÉ r) PÀëAiÀÄgÉÆÃUÀ

61. M§â gÉÊvÀ£ÀÄ vÀ£Àß ºÉÆ®zÀ°è ¨É¼ÉzÀ D®ÆUÀqÉØAiÀÄ°è 69. EzÀgÀ°è ªÉÆUÀÄΫPɬÄAzÀ ¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwÛ £ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
¥Àæwà ªÀµÀð ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹gÀÄvÁÛ£É. DzÀgÉ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ J) ¨ÉrØ£ï ²°ÃAzsÀæ ©) ¬ÄøÀÖ
ªÀµÀðzÀ°è CªÀ£ÀÄ ¨É¼ÉzÀ ¨É¼ÉAiÀÄ J¯ÉUÀ¼ÀÄ §ÆzÀħtÚPÉÌ ¹) ¸ÉàöÊgÉÆÃUÉÊgÀ r) C«ÄèÁ
wgÀÄV ¨É¼ÉAiÀÄÄ ¸ÉÆgÀVºÉÆÃVgÀÄvÀÛzÉ PÁgÀt
J) CwAiÀiÁzÀ ªÀÄ¼É ©) PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É 70. EªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ «WÀlPÀ fë
¹) R¤eÁA±ÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉ r) ¥sÀAUÀ¸ï ºÁªÀ½ J) ²°ÃAzÀæ ©) KPÀPÉÆñÀ fë
¹) ±ÉʪÀ® r) QÃl
62. ªÉ®¸À¤gÉAiÀiÁ ¸À¸ÀåzÀ G¹gÁlPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ
¨ÉÃgÀÄ 71. PÉÆñÀPÉÃAzÀæ«gÀzÀ fêÀPÉÆñÀzÀ°è EzÀÄ EgÀĪÀÅ¢®è
J) »ÃgÀÄ ¨ÉÃgÀÄ ©) ªÁAiÀÄzsÀgÀ ¨ÉÃgÀÄ J) ¥Áè¸Áä¥ÉÆgÉ ©) ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀiÁ
¹) vÀAvÀÄ ¨ÉÃgÀÄ r) vÁAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄ ¹) gÀ¸ÀzÁ¤ r) ªÀtðvÀAvÀÄ

63. fêÀPÉÆñÀzÀ°è ¸ÉAnæAiÉÆÃ¯ï £À PÁAiÀÄð EzÁVzÉ. 72. fêÀPÉÆñÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAr¹zÀªÀgÀÄ

J) gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À櫸ÀÄvÀÛzÉ J) ²èÃqÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ µÁé£ï
©) ¥ÉÆæÃn£ï ¸ÀA±ÉèõÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ©) ²èÃqÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ gÁ§lð ºÀÄPï
¹) PÉÆñÀ «¨sÀd£ÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ¹) µÁé£ï ªÀÄvÀÄÛ gÁ§lð ºÀÄPï
r) PÉÆñÀzÀ°è£À ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß fÃtÂð¸À®Ä r) ²éÃqÀ£ï, µÁé£ï ªÀÄvÀÄÛ gÁ§lð ºÀÄPï
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
73. C¯ÉPÁìAqÀgï ¥Éè«ÄAUï gÀªÀjUÉ 1947gÀ°è AiÀiÁªÀ
64. MAzÉà vÉgÀ£ÁzÀ gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ D«µÁÌgÀPÁÌV £ÉÆÃ¨É¯ï ¥Àæ±À¹Û zÉÆgɬÄvÀÄ
fêÀPÉÆñÀUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄ J) ¥ÉÆðAiÉÆà ®¹PÉ
J) CAUÀ ©) CAUÀªÀÇåºÀ ©) ¥É¤ì°£ï ZÀÄZÀÄѪÀÄzÀÄÝ
¹) CAUÁA±À r) fêÀPÉÆñÀ ¹) ¹qÀÄ§Ä gÉÆÃUÀPÉÌ ®¹PÉ
r) gÉé¸ï gÉÆÃUÀPÉÌ ®¹PÉ
65. fêÀPÉÆñÀzÀ°è gÉʨÉÆøÉÆêÀÄÄUÀ¼À PÁAiÀÄð EzÁVzÉ
J) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ¸ÀA±ÉèõÀuÉ
©) PÉÆñÀ «¨sÀd£É 74. DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è EgÀ¨ÉÃPÁzÀ gÀPÀÛzÀ
¹) gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À櫸ÀĪÀÅzÀÄ ¥ÀæªÀiÁt JµÀÄÖ
r) ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À fÃtÂð¸ÀĪÀÅzÀÄ J) 3.5 jAzÀ 4.50 °Ãlgï
©) 5 jAzÀ 6 °Ãlgï
66. ¥ÉÆæÃPÁåjAiÉÆÃnPï fêÀPÉÆñÀzÀ ªÀA±ÀªÁ» ªÀ¸ÀÄÛ ¹) 4.5 jAzÀ 5.5 °Ãlgï
J) PÉÆæêÉƸÉÆêÀiï ©) r.J£ï.J r) 3 jAzÀ 4 °Ãlgï
¹) Dgï.J£ï.J r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ

67. £ÉÊd PÉÆñÀ PÉÃAzÀæªÀÅ F fêÀPÉÆñÀzÀ°è PÀAqÀÄ

§gÀÄvÀÛzÉ.
J) ªÉÊgÀ¸ï ©) ¥ÉÆæÃPÁåjAiÉÆÃnPï
¹) AiÀÄÆPÁåjAiÉÆÃnPï r) ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ

68. fêÀPÉÆñÀzÀ°è gÉʨÉÆøÉÆêÀÄÄUÀ¼À PÁAiÀÄð EzÁVzÉ

J) ¥ÉÆæÃnÃ£ï ¸ÀA±ÉèõÀuÉ

105
 eÉÊ«PÀ ¥Àæ¥ÀAZÀ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ

1 J 26 r 51 J
2 ¹ 27 r 52 J
3 J 28 J 53 r
4 r 29 r 54 ¹
5 r 30 ¹ 55 J
6 ¹ 31 J 56 J
7 J 32 J 57 ¹
8 ¹ 33 r 58 J
9 r 34 © 59 r
10 J 35 J 60 r
11 r 36 J 61 r
12 ¹ 37 r 62 ©
13 © 38 J 63 ¹
14 © 39 ¹ 64 ¹
15 © 40 © 65 J
16 © 41 © 66 ©
17 ¹ 42 ¹ 67 ¹
18 r 43 J 68 J
19 © 44 © 69 ©
20 © 45 ¹ 70 J
21 J 46 r 71 r
22 ¹ 47 © 72 J
23 ¹ 48 J 73 ©
24 ¹ 49 ¹ 74 ¹
25 J 50 J 75

106

10. £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ
fêÀ£À QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉãÉAzÀgÉ, ¸ÀfëUÀ¼À PÁAiÀÄð-
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ PÉ®ªÀÅ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæªÉà £ÀqÉAiÀÄĪÀÅ¢®è.
DzÁUÀÆå £ÁªÀÅ zÉÊ»PÀªÁV ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ E®èzÀ
¸À A zÀ ¨ s À ð UÀ ¼ ÁzÀ ¸À Ä ªÀ Ä ä£É PÀ Ä ½wgÀ Ä ªÁUÀ , ªÀ Ä ®V
¤¢æ¸ÀĪÁUÀ®Æ F ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÉ®¸ÀªÀÅ fêÀPÉÆñÀUÀ¼À
PÁAiÀÄð¸ÀA§AzsÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛ¯ÉÃ
EgÀÄvÀÛzÉ. fêÀ£À QæAiÉÄAiÀÄÄ zÉúÀzÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ CAUÀ
PÁAiÀÄð ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ fëAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ.
¸ÀfëUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ PÉ®ªÀÅ fêÀ£À QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß F
PɼÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ.
¥ÉÆõÀuÉ ( Nutrition) : DºÁgÀ ¸ÉêÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. fëAiÀÄÄ DºÁgÀªÀ£ÀÄß
¸É ë¹ fÃtÂð¹ CzÀ£ÀÄß zÉúÀUÀvÀ ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉ ÄUÉ ¥ÉÆõÀ uÉ
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
G¹gÁl  Re spiration  : G¹g Ál ªÀ Ä Æ ®P À
DªÀÄèd£ÀPÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CzÀ£ÀÄß fêÀPÉÆñÀUÀ½UÉ
PÉ ÆAqÉ ÆåAiÀÄÄÝ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À £ÀÄß GvÀ ̶ð¹ CªÀÅUÀ ¼À£ÀÄß
¸ÀgÀ¼À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛPÀUÀ¼ÁV ªÀiÁr DºÁgÀ¢AzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
©qÀÄUÀqÉUÉƽ¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß G¹gÁl J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¸ÁUÁtÂPÉ  Transportation  : ¸ÁUÁtÂPÁ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ°è
zÉúÀzÀ°è DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄèd£ÀPÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ CAUÀ¢AzÀ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ CAUÀPÉÌ ¸ÁV¸ÀĪÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
«¸Àd ð£É  Excretion  : PÉ Æ Ã±À U À ¼ À ° è £À q É A iÀ Ä ÄªÀ
ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ QæAiÉÄUÀ½AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁzÀ G¥À GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß
zÉúÀ¢AzÀ ºÉÆgÀºÁPÀĪÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
¥ÉÆõÀuÉAiÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
¸Àé¥ÉÆõÀuÉ ¥ÀgÀ¥ÉÆõÀuÉ
¥ÀgÁªÀ®A© PÉƼÉw¤
¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¥ÉÆõÀuÉ
¤ªÀÄUÉ UÉÆvÀÄÛ ¤ªÀÄä J¯Áè ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÀÆ ±ÀQÛAiÀÄÄ
CUÀvÀåªÁV ¨ÉÃPÀÄ ?
107
£ÁªÀÅ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁªÁUÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛêÉ, ±ÀQÛAiÀÄ
ªÀ ÄÆ® DºÁgÀ, CzÀ £À Äß £ÁªÀ Å ¸É ë¸À ĪÀÅ zÀ jAzÀ
¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
¥ÉÆõÀuÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ
¸Àé¥ÉÆõÀuÉ  AutoTrophic Nutrition 
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ºÀ¹gÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À Ä ¸ÁéªÀ®A©UÀ¼ÁVªÉ. KPÉAzÀgÉ
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉ QæAiÉĬÄAzÀ vÀªÀÄUÉ ¨ÉÃPÁzÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß
vÁªÉà vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ. F jÃwAiÀÄ ¥ÉÆõÀuÁ
«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¸Àé¥ÉÆõÀuÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
EzÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ EzÀjAzÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¨ÁºÀå
ªÀÄÆ®¢AzÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß »ÃjPÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
±ÀQÛAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ±ÉÃRj¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ. EAUÁ®zÀ qÉÊDPÉìöÊqÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀQ£À G¥À¹ÜwAiÀÄ°è ºÁUÀÆ
¥ÀvÀæ ºÀjwÛ£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï DV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ. PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæmï£ÀÄß ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä J¯Áè
ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ½ UÉ ±À Q Û A iÀ Ä §ÈºÀ v ï ªÀ Ä Æ ®ªÁV
G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß fêÀ gÀ¸ÁAiÀĤPÀ
QæAiÉÄAiÀÄÄ ¸À «ÄÃPÀgÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è F PɼÀUÉ vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
¥ÀvÀæ ºÀjvÀÄÛ
6Co2  12 H 2 o  C6 H12 o6  6o2  6 H 2 o
¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ (UÉÆèPÉÆøï)
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉUÉ ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃgÉ CªÀ±ÀåPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀgÉ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ, ¤ÃgÀÄ,
Co2 ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀvÀæºÀjvÀÄÛ
¸ÀÆAiÀÄð£À ±ÀQÛ : ¸ÀÆAiÀÄð¤AzÀ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ±ÀQÛ
¤ÃgÀÄ : ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄtÂÚ¤AzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
»ÃjPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
Co2 :- ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä J¯ÉUÀ¼À vÀ¼À¨sÁUÀzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ
¸ÀtÚ gÀAzsÀæªÁzÀ ¥ÀvÀægÀAzsÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è
EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqÀ »ÃjPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.
¥ÀvÀæ ºÀjvÀÄÛ : ¸À¸Àå fêÀPÉÆñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ PÉÆègÉÆÃ¥Áè¸ÀÖ
(ºÀ A vÀ ) JA§ PÀ t zÀ Ä UÀ z À ° è g À Ä ªÀ ºÀ ¹ gÀ Ä §tÚ z À
ªÀtðºÀªÁVzÉ.
¥ÀgÀ¥ÉÆõÀuÉ ( Heterotrophic Nutrition )
²Ã°AzÀæUÀ¼À fêÀPÉÆñÀªÀÅ ¥ÀvÀæ ºÀjvÀÛ£ÀÄß ºÉÆA¢®è
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÉw¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÁªÀ®A©UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
«¨sÁV¸À¯ÁVzÉ. CzÉà jÃw J¯Áè fëUÀ¼ÀÄ (ºÀ¹gÀÄ,
¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ) ¥ÀvÀæ ºÀjvÀÛ£ÀÄß ºÉÆA¢®èzÉà EgÀĪÀÅzÀjAzÀ
zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀÅ¢®è.
CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CxÀªÁ E¤ßvÀgÀ fëUÀ¼À
ªÉÄÃ¯É vÀªÀÄä ¥ÉÆõÀuÉUÁV (DºÁgÀ) CªÀ®A§£ÉUÉÆArªÉ.
DºÁgÀPÁÌV ¸À¸ÀåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A§£ÉUÉÆArgÀĪÀ fëUÀ¼À
¥É Æ ÃµÀ u Á «zs Á £À ª À £ À Ä ß ¥À g À ¥ É Æ ÃµÀ u É JAzÀ Ä
PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÀgÁªÀ®A©UÀ¼ÀÄ ( Parasites )
PÉ® ªÀÅ fëUÀ ¼À Ä E£ÉÆ ßAzÀÄ fëAiÀ Ä ªÉ Ä Ã¯É
¥ÉÆõÀuÉUÁV D±Àæ¬Ä¹gÀÄvÀÛªÉ EAvÀºÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÁªÀ®A©
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ ¸À¸Àå CxÀªÁ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆõÀuÉUÁV
D±ÀæAiÀÄÄ ¤ÃqÀĪÀ fëAiÀÄ£ÀÄß CwxÉÃAiÀÄ fë JAzÀÄ
PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀgÁªÀ®A© ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ «±ÉõÀªÁzÀ
¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ Cwy ¸À¸ÀåªÀÅ
ºÁzÀÄ ºÉÆÃV D±ÀæAiÀÄ fëAiÀÄ fëAiÀÄ PÉìöÊ®A ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÆèÃAiÀÄA¤AzÀ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀªÀ£ÀÄß »ÃjPÉƼÀîvÀÛªÉ.
F jÃwAiÀ Ä ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄ ß “ºÁ¸ÉÆÖÃjAiÀi Á” JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉ : PÀ¸ÀÄÌöåmÁ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÌA
PÉƼÉw¤UÀ¼ÀÄ ( Saprophytes )
PÉ®ªÀÅ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¸ÀwÛgÀĪÀ CxÀªÁ PÉƼÉwgÀĪÀ ¸ÁªÀAiÀĪÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ªÉ ÄÃ¯É ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ CxÀªÁ CªÀÅUÀ½AzÀ DºÁgÀ
¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ EAvÀºÀ fëUÀ¼À£ÀÄß PÉƼÉw¤UÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
PÀ g É A iÀ Ä ¯ÁUÀ ĪÀ Å zÀ Ä . §ºÀ ¼ À µ À Ä Ö ²°ÃAzÀ æU À ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û
¨ÁåPÉÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ PÉƼÉw¤UÀ¼ÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è fÃtðQæAiÉÄ
( Digestion in Human beings )
¸ÀAQÃtð DºÁgÀ ¥Àz ÁxÀðªÀÅ ºÉÆqÉz ÀÄ ¸ÀgÀ¼À
gÀ ¸ÁAiÀ Ä ¤PÀ ªÀ ¸À Ä Û U À¼ ÁV ¥Àj ªÀ v Àð £É U É ÆAqÀ Ä CzÀ Ä
fêÀPÉÆñÀUÀ½AzÀ »ÃgÀ®àlÄÖ zÉúÀUÀvÀª ÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
fÃtðQæAiÉÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀĪÀÅzÀÄ.
doÀgÀ, PÀgÀĽ£À gÀZÀ£É, PÁAiÀÄð ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ½UÉ
GAmÁUÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄѪÀ «zsÁ£À, ºÁUÀÆ
aQvÉìAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸Ë®¨sÀåzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß
108
UÁå¸ÉÆÖçà JAnæAiÀiÁ®f JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
fÃtð QæAiÉÄAiÀÄÄ JgÀqÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
1. AiÀiÁAwæPÀ fÃtðQæAiÉÄ ( Mechanical digestion) :
DºÁgÀzÀ zÉÆqÀØ PÀtUÀ¼ÀÄ £Á°UÉ, ºÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ doÀgÀzÀ
§°µÀ Ö ¸ÁßAiÀ Ä ÄUÀ ½ AzÀ ªÀ Ä ÈzÀ Ä ªÁzÀ ªÀ Ä ÄzÉ Ý AiÀ Ä AvÉ
¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄ.
2. gÀ¸ÁAiÀĤPÀ fÃtðQæAiÉÄ (Chemical digestion) :
DºÁgÀzÀ QtéUÀ¼À QæAiÉĬÄAzÀ d® «±ÉèõÀuÉ ºÉÆA¢
CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀëöä PÀtUÀ¼ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀ£À fÃuÁðAUÀªÀÇåºÀªÀÅ fÃtð£Á¼À ºÁUÀÆ
fÃtð UÀæAyUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À fÃtð£Á¼ÀªÀÅ
¨Á¬Ä¬ÄAzÀ UÀÄzÀzÁégÀzÀªÀgÉUÀÆ «¸ÀÛj¹zÀÄÝ UÀAl®Ä,
C£À ß £Á¼À , doÀ g À , ¸À t Ú PÀ g À Ä ¼À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û zÉ Æ qÀ Ø
PÀgÀļÀÄUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
¨Á¬ÄAiÀÄÄ ¨Á¬ÄAiÀÄ PÀĺÀgÀPÉÌ vÉgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è
ºÀ ®Äè UÀ¼ÀÄ, £Á°UÉ ªÀ ÄvÀ ÄÛ ªÀÄÆgÀÄ eÉÆvÉ ¯Á¯ÁgÀ ¸À UÀæ AyUÀ½ªÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀgÀ°è ºÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ zÀªÀqÉAiÀÄÄ ªÀÄƼÉUÀ¼À°è ºÀÄzÀÄVªÉ.
F DºÁgÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è PɼÀPÀAqÀ LzÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.
1) ¸ÉêÀ£É ( Ingesion) : F ºÀAvÀzÀ°è ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ WÀ£À
DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß zÉúÀzÀ M¼ÀUÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀîvÀÛªÉ.
2) ¥À ZÀ£À QæA iÉÄ ( Digestion) : ¸Éà «¹zÀ ¸ÀA QÃtð
DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼À ºÁUÀÆ «¸ÀgÀt ¹ÜwUÉ ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ
QæAiÉÄ.
3) »ÃjPÉ ( Absorption) : ¥ÀjªÀwð¸À®àlÖ DºÁgÀ zÀ°ègÀĪÀ
¥ÉÆõÀPÁA±ÀªÀ£ÀÄß zÉúÀzÀ fêÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ »ÃjPÉƼÀÄîªÀ
QæAiÉÄ.
4) ¸ÁéAVÃPÀgÀt ( Assimilation) : fêÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
»ÃjPÉÆAqÀ ¥ÉÆõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ±ÀQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁV ºÁUÀÆ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀÄîªÀ QæAiÉÄ
5) «¸Àdð£É ( Egestion) : ¥ÀZÀ£ÀUÉƼÀîzÀ ºÁUÀÆ CgÀUÀzÀ
DºÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀºÁPÀĪÀ QæAiÉÄ.
¨Á¬Ä : £Á°UÉ ªÀÄvÀÄÛ 3 eÉÆvÉ ¯Á¯ÁgÀ¸À UÀæAyUÀ½ªÉ.
ºÀ ® Äè : ºÀ ® Äè qÉ A n£ï JA§ Cw UÀ n Ö A iÀ i ÁzÀ
ªÀ¸ÀÄÛ«¤AzÁVzÉ. ºÀ°£ è À ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÄRå¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
1) ²gÉÆèsÁUÀ (PËæ£ï)
2) PÀAoÀ¨sÁUÀ (£ÉPï)
3) ¨ÉÃgÀÄ (gÀÆl)
ªÀ¸Àr£À ªÉÄïÁãUÀzÀ ºÉÆgÀPÁt¸ÀĪÀ ºÀ°è£À ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß
qÉAn£ÀVAvÀ®Æ UÀnÖAiÀiÁzÀ J£ÁªÀįï JA§ ªÀ¸ÀÄÛ
DªÀj¹zÉ.
¨Áa ºÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ : DºÁgÀªÀ£ÀÄß PÀvÀÛj¸À®Ä
PÉÆÃgÉ ºÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ : DºÁgÀªÀ£ÀÄß ¹VAiÀÄ®Ä
ªÀÄÄAzÀªÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀªÀqÉ ºÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ : DºÁgÀ ªÀ£ÀÄß CgÉ AiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÀAvÀ ¸ÀÆvÀæ
2 ¨Á, 1 PÉÆÃ, 2 ªÀÄÄA. zÀ.ºÀ, 3 zÀ.ºÀ 2=32
2 ¨Á, 1 PÉÆÃ, 2 ªÀÄÄA. zÀ.ºÀ, 3 zÀ.ºÀ
£Á°UÉ : EzÉÆAzÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄPÀ CAUÀ EzÀÄ DºÁgÀªÀ£ÀÄß
CVAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ £ÀÄAUÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. £Á°UÉAiÀÄ°è
gÀÄaAiÀÄ£ÀÄß UÀ滸ÀĪÀ C£ÉÃPÀ gÀ¸ÁAPÀÄgÀUÀ¼ÀÄ EªÉ.
¯Á¯Á UÀæAyUÀ¼ÀÄ : ¨Á¬ÄAiÀÄ PÀĺÀgÀzÀ UÉÆÃqÉAiÀÄ°ègÀĪÀ 3
eÉÆvÉ ¯Á¯ÁgÀ¸À UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ¸À櫹zÀ ¯Á¯ÁgÀ¸À DºÁgÀzÀ
eÉÆvÉ ¸ÉÃj fÃtðQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
¯Á¯ÁgÀ¸ÀzÀ CªÉÄʯÉøï JA§ QÃté DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¦µÀàzÀ
ªÉÄÃ¯É QæAiÉÄ £Àqɹ CzÀ£ÀÄß ªÀiÁ¯É ÆÖøï DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
doÀgÀ : aîzÀAwgÀĪÀ ¸ÁßAiÀÄÄPÀ CAUÀ
doÀgÀzÀ°è ¥Énì£ï ªÀÄvÀÄÛ gɤ£ï JA§ JgÀqÀÄ QtéUÀ½ªÉ
1) ¥É¦ì£À : DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÉÆæÃn£À£ÀÄß ¥É¥ÉÖöÊqÀÄUÀ¼ÁV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
2) gɤ£ï : ºÁ°£À PÀgÀUÀĪÀ ¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼À£ÀÄß PÀgÀUÀzÀ
ªÉƸÀgÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
doÀgÀzÀ gÀ¸ÀzÀ°è ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPï DªÀÄèªÀÅ ¸ÀºÀ EzÀÄÝ,
DºÁgÀzÉÆqÀ£É doÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¸À§ºÀÄzÁzÀ ¸ÀÆPÁëöätÄ
fëUÀ¼À£ÀÄß £Á±À¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
* DºÁgÀªÀÅ FUÀ PÀqÉAiÀÄ®à lÄÖ ‘PÉʪÀ iï’ JA§ UÀnÖ UÀ AfgÀ Æ¥ÀPÉÌ
§A¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ doÀgÀ¢AzÀ ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ
¨sÁUÀªÁzÀ rAiÉÆÃr£ÀªÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¸ÀÄvÀÛzÉ.
* AiÀÄPÀ ÈwÛ£À ¦vÀÛ PÉÆñÀzÀ°è ±É ÃRj¸À®àlÖ ¦vÀ ÛgÀ¸À, ªÉÄÃzÉÆÃfgÀ PÀ
UÀæAy ¸À櫹zÀ ªÉÄÃzÉÆÃfgÀPÀ gÀ¸À, PÀgÀĽ£À UÉÆÃqÉAiÀÄ°ègÀĪÀ
109
PÀgÀĽ£À gÀ¸À UÀæAyUÀ¼ÀÄ ¸À櫹zÀ PÀgÀĽ£À gÀ¸ÀªÀÇ ‘PÉʪÀiï£ÀÄß’
¸ÉÃgÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄÃzÉÆÃfÃgÀPÀ gÀ¸ÀzÀ°è F PɼÀV£À QtéUÀ½ªÉ.
1. CªÉÄʯÉøï : ¦µÀÖªÀ£ÀÄß ªÀiÁ¯ÉÆÖøï DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÉÄÃzÉÆÃfÃgÀPÀ °¥Éøï : ¸ÀAQÃtð ªÉÄÃzÀ¸Àì£ÀÄß ¸ÀgÀ¼À
ªÉÄÃzÀ¸Àì£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ
PÀgÀĽ£À gÀ¸ÀzÀ°ègÀĪÀ QtéUÀ¼ÀÄ
1. ªÀiÁ¯ÉÆÖøÀ : ªÀiÁ¯ÉÆÖøï C£ÀÄß UÀÆèPÉÆøï DV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀÄPÉæøï : PÀ©â£À ¸ÀPÀ ÌgÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÆèPÉÆøÀ, DV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. ¯ÁåPÉÆÖøï : ºÁ°£À ¯ÁPÉÆÖÃ¸ï ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄèPÉÆøï
DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. ¥É¥ÉÖöÊqÉøï : ¥É¥ÀÖqïUÀ¼À£ÀÄß C«Ä£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼ÁV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. PÀgÀĽ£À °¥Éøï : ¸ÀgÀ¼À ªÉÄÃzÀ¸Àì£ÀÄß ªÉÄÃzÉÆà DªÀÄè
ªÀÄvÀÄÛ Vè¸ÀgÁ¯ï DV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
* fÃtðªÁzÀ DºÁgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À »ÃjPÉ ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À
UÉÆÃqÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ¨ÉgÀ½£ÀAvÀºÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÁzÀ «¯ÉèöÊUÀ½AzÀ
DUÀÄvÀÛzÉ. »ÃgÀ®àlÖ DºÁgÀ gÀPÀÛzÀ ªÀÄÆ®PÀ zÉúÀzÀ ««zsÀ
¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÁV¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
* £ÀAvÀgÀ ‘PÉʪÀiï’ DºÁgÀzÀ »ÃjPÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀ fÃtðªÁUÀzÀ
DºÁgÀªÀÅ zÉÆqÀØPÀgÀļÀ£ÀÄß ¥ÀæªÉò¸ÀÄvÀÛzÉ. zÉÆqÀØ PÀgÀ½£À°è
¤ÃgÀÄ ªÀÄgÀÄ »ÃjPÉAiÀiÁV UÀÄzÀzÁégÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ®
«¸Àdð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* eÁAr¸ï, C®ìgï, D«ÄèAiÀÄvÉ, ¸ÀÆÜ®vÉ, CfÃtð,
ªÀÄ®§zÀÞvÉ, EªÀÅ fÃuÁðAUÀ ªÀÇåºÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
* C¥ÉArPïì EzÀ PÉÌ ¸ÉÆÃAPÀÄ vÀUÀ°zÁUÀ GjAiÀ ÄÄvÀ GAmÁV
C¥ÉAr¸ÉÊn¸ï JA§ gÉÆÃUÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
±Áé¸À QæAiÉÄ
DºÁgÀªÀ£ÀÄß GvÀ̶𹠱ÀQÛAiÀÄ ©qÀÄUÀqÉAiÉÆqÀ£É
PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀ ºÁPÀĪÀ
QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ±Áé¸ÀQæAiÉÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ±Áé¸ÀQæAiÉÄAiÀÄ°è JgÀqÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ
1. DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ
2. DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ
DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ (ªÁAiÀÄÄ«PÀ)
DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ ±Áé¸À QæAiÉÄAiÀÄ°è DªÀÄèd£ÀPÀ¢AzÀ
¸ÁªÀAiÀĪÀ ¸ÀAAiÀÄPÀÛUÀ¼ÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀiÁV ±ÀQÛ Co2 ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃgÀÄ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
C2 H12 o6  6o2  6co2  6 H 2o  ±ÀQÛ (673) Q.ªÁå
DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ ±Áé¸À QæAiÉÄ (CªÁAiÀÄÄPÀ) : DªÀÄèd£ÀPÀ
gÀ»vÀ ±Áé¸À QæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ DªÀÄèd£ÀPÀzÀ
¸ÀºÁAiÀÄ«®èzÉ «¨sÀd£ÉAiÀiÁV D¯ÉÆÌúÁ¯ï, Co2 ¸Àé®à
¥ÀæªÀiÁtzÀ ±ÀQÛ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. F jÃwAiÀÄ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ
PɼÀªÀÄlÖzÀ fëUÀ¼ÁzÀ ¨ÁåPÉÖÃjAiÀiÁ ºÁUÀÆ ¬ÄøÀÖUÀ¼À°è
PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
C2 H12 o6  2C2 H 5OH  2Co2  ±ÀQÛ
* ªÀiÁ£ÀªÀ£À ±Áé¸ÁAUÀªÀÇåºÀªÀÅ ªÀÄÆUÀÄ, UÀAl®Ä, zsÀé¤
¥ÉnÖUÉ, ±Áé¸À£Á¼À, ¨ÁæAPÉÊ, ¨ÁæAQAiÉÆïïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±Áé¸À
PÉÆñÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
* fgÀ¼ÉAiÀÄ ±Áé¸ÁAUÀªÀÇåºÀªÀÅ F ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
J) ±Áé¸À gÀAzsÀæUÀ¼ÀÄ ( Spiracles )
©) ±Áé¸À£Á¼À (Trachea)
¹) ±Áé¸À£Á¼ÀzÀ PÀªÀ®ÄUÀ¼ÀÄ (Tracheoles )
* ±Áé¸À PÉÆñÀzÀ PÁå£Àìgï, C¸À ÛªÀÄ, PÀë AiÀÄgÉÆÃUÀ, ±Áé¸ÁAUÀªÀ ÇåºÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
* ªÀ iÁ£ÀªÀ£ÀÄ ¸É ÃjzÀAvÉ ¥ÁætÂUÀ¼À°è ±Áé¸À QæAiÉ Ä ¨ÁºÀå ±Áé¸ÀQæAiÉÄ
ªÀÄvÀÄÛ CAvÀjPÀ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ JAzÀÄ 2 ºÀAvÀUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* gÀPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ (¨sÀÆ fëUÀ¼À°è UÁ½ ªÀÄvÀÄÛ
d® fëUÀ¼À°è ¤ÃgÀÄ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉAiÀÄĪÀ C¤®UÀ¼À
«¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ‘¨ÁºÀå ±Áé¸ÀQæAiÉÄ’ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* gÀPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ fêÀPÉÆñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉAiÀÄĪÀ C¤®UÀ¼À
«¤ªÀÄAiÀĪÀ£ÀÄß ‘CAvÀjPÀ ±Áé¸ÀQæAiÉÄ’ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ±Áé¸À£Á¼ÀªÀÅ ¨ÁæAPÉÊUÀ¼ÉA§ JgÀqÀÄ PÀªÀ®ÄUÀ¼ÁV JqÀ
ªÀÄvÀÄÛ §® ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ¥ÀæªÉò¸ÀÄvÀÛzÉ.
* ¨Áæ A PÉ Ê ±Áé ¸ À P É Æ Ã±À ª À £ À Ä ß ¥À æ ª É Ã ²¹zÀ £À A vÀ g À
¨Áæ A QAiÉ Æ ®UÀ ¼ ÁV MqÉ z ÀÄ ¸ÀÆ PÀ ëö ä ª ÁzÀ £À ½ PÉ U À ¼À Ä
ªÁAiÀÄÄPÉÆñÀ ( Alveoli ) UÀ¼ÉA§ aîzÀAvÀºÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼À°è
110
PÉÆ£ÉUÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
* ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀàAf£ÀAvÀºÀ ¹Üw ¸ÁÜ¥ÀPÀ ±ÀQÛ¬ÄgÀĪÀ
CAUÁA±À¢AzÀ DVªÉ.
* ±Áé¸ÀQæAiÉÄAiÀÄÄ GZÁÒ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¤±Áé¸À JA§ JgÀqÀÄ
ºÀAvÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
* ªÁvÁªÀ g À t zÀ UÁ½AiÀ Ä £À Ä ß ªÀ Ä ÆV£À ªÀ Ä Æ®PÀ
±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ½UÉ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß ‘GZÁé¸À’ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
* ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼À°ègÀĪÀ UÁ½AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆV£À ªÀÄÆ®PÀ
ºÉÆgÀºÁPÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤±Áé¸À J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¸À¸ÀåUÀ¼À°è ¸ÁUÁtÂPÉ
¸À¸Àå zÉúÀzÀ §ºÀĨsÁUÀ C , H ªÀÄvÀÄÛ O2 UÀ½AzÀ
ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ C®èzÉ N 2 ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ¸À¸ÀåUÀ½UÉ
CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
* ¨ÉÃgÀÄ »ÃjzÀ ¤gÀªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ PÉÊ®A CAUÁA±ÀzÀ
PÉƼÀªÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÉÄîÄäRªÁV ¸ÁV¸ÀĪÀÅzÀ£ÀÄß VqÀgÀ¸ÀzÀ
ªÉÄïÉÃjPÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ. F ¸ÁUÁtÂPÉ MAzÉà ¢QÌ£À°è DUÀvÀÛzÉ.
* J¯É vÀAiÀiÁj¹zÀ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÃRgÀuÉAiÀiÁzÀ DºÁgÀ
¥ÉÆèÃAiÀÄA CAUÁA±ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸À¸ÀåzÀ EvÀgÉ ¨sÁUÀUÀ½UÉ
¸ÁV¸À®àqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¸ÁUÁtÂPÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è ¸ÁUÁtÂPÁ ªÀÇåºÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÁUÁtÂPÀ ªÀÇåºÀªÀÅ gÀPÀÛ, gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀÈzÀAiÀĪÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
gÀPÀÛ
ªÀÄ£ÀĵÀå£À zÉúÀzÀ°è ±Éà 8% gÀµÀÄÖ vÀÆPÀzÀ gÀPÀÛ«gÀÄvÀÛzÉ.
* gÀPÀÛªÀÅ MAzÀÄ zÀæªÀgÀÆ¥ÀzÀ ¸ÀAAiÉÆÃdPÀ CAUÁA±À EzÀÄ
¥Áè¸Áä JA§ zÀæªÀgÀÆ¥ÀzÀ ªÀiÁvÀÈPɬÄAzÀ, RBC , WBC
ºÁUÀÆ QgÀÄ vÀmÉÖUÀ¼ÉA§ WÀ£À WÀlPÀUÀ½AzÁVzÉ.
* C¹ÜªÀÄeÉÓAiÀÄ°è MAzÀÄ ¸ÉPÉArUÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ. 1.5 jAzÀ 2
«Ä°AiÀÄ£ÀUÀ¼ÀµÀÄÖ PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛ PÀtUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛ PÀtUÀ¼À ¸ÀASÉå 3 «Ä°AiÀÄ£ïUÀ½VAvÀ
PÀrªÉÄAiÀiÁzÁUÀ gÀPÀÛ »£ÀvÉ JA§ gÉÆÃUÀ §gÀÄvÀÛzÉ.

* PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À DAiÀÄĵÀå ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 120 ¢£ÀUÀ¼ÀÄ.
¥Áè¸Áä
¥Áè¸ÁäzÀ°è ±Éà 90 gÀµÀÄÖ ¤ÃgÀÄ, ±É à 8 gÀµÀÄÖ ¥ÉÆæÃn£À UÀ¼ÀÄ
G½zÀ ±Éà 2 gÀµÀÄÖ ºÁªÉÆÃð£ÀUÀ¼ÀÄ, DºÁgÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ
UÀÄèPÉÆøÀ, CªÉÄÊ£ÉÆ DªÀÄèUÀ¼ÀÄ PÉÆ©â£À DªÀÄè Vè¸ÀgÁ¯ïUÀ¼ÀÄ,
fêÀ¸ Àv Àé UÀ ¼À Ä, ®ªÀ tUÀ¼ ÀÄ ªÀ ÄvÀÄ Û AiÀÄ ÆjAiÀi ÁªÀ£ ÀÄ ß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
* ¥Áè¸Áä w½ºÀ¼À¢ §tÚzÀ zÀæªÀ
* ¥Áè¸ÁäzÀ°ègÀĪÀ ¥ÉÊ©æ£ÉÆeÉ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæÃxÉÆæA©£ï JA§
¥ÉÆæÃn£ÀUÀ¼ÀÄ gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀlÖ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ
* PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ zÀÄAqÁVgÀÄvÀÛªÉ EªÀÅUÀ¼À°è PÉÆñÀ
PÉÃAzÀæ EgÀĪÀÅ¢®è
* EªÀÅ D¹Û ªÀÄeÉÓAiÀÄ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ£ÁzÀ
ªÀÄ£ÀĵÀå£À°è MAzÀÄ PÀÆå.«ÄÃ.«Ä. gÀPÀÛzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5.4
«Ä°AiÀÄ£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
* PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À°è »ªÉÆUÉÆèé£ï JA§ PÀ©âtzÀ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛ«zÉ
©½AiÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ : EªÀÅUÀ¼À°è JgÀqÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ.
1. ºÁ¯ÉUÀ½gÀĪÀ PÉÆñÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ©½AiÀÄ
gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ D¹ÜªÀÄeÉÓAiÀÄ°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ºÁ¯ÉUÀ½gÀ ĪÀ PÉÆñÀPÉÃAzÀæ ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ ĪÀ zÀÄAqÀ VgÀĪÀ
©½AiÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À£ÀÄß °A¥sÀ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ EªÀÅ
°A¥sÀ UÀæAyUÀ¼À°è GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
MAzÀÄ PÀÆå.«Ä.«Ä. gÀPÀÛzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 7 ¸Á«gÀzÀµÀÄÖ
©½AiÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ.
* ©½AiÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À ¸ÀASÉå Cw ºÉZÁÑzÁUÀ CAzÀgÉ
MAzÀÄ PÀÆå.«ÄÃ.«ÄÃ. gÀPÀÛzÀ°è ºÀvÀÄÛ ¸Á«gÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
©½AiÀÄ gÀPÀÛ PÀ tUÀ½zÀÝgÉ gÀPÀÛ PÁå£Àìgï CxÀªÁ °ªïPÉÆëÄAiÀiÁ
JA§ gÉÆÃUÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
©½AiÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À DAiÀÄĵÀå 12 UÀAmÉUÀ½AzÀ 300
¢£ÀUÀ¼ÀÄ
RBC WBC Platlets
* gÀPÀÛPÀtUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt
500 : 1 : 25
* ªÀÄ£ÀĵÀå£À zÉúÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 90,000 ªÉÄÊ°UÀ¼ÀµÀÄÖ
111
zÀÆgÀ ºÀgÀqÀĪÀ gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ½ªÉ.
QgÀÄvÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ( Platets )
EªÀÅ C¹èªÀÄeÉÓ PÉÆñÀUÀ¼À ¸ÀªÉÃvÀ¢AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁzÀ
¤¢ðµÀ Ö DPÁgÀ«®èzÀ gÀ ZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ PÀÆå.«ÄÃ.«ÄÃ. gÀPÀÛzÀ °è
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2,50,000 ¢AzÀ 5,00,000 QgÀÄvÀmÉÖUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è 3 «zsÀªÁzÀ gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ½ªÉ
1) C¥ÀzsÀªÀĤUÀ¼ÀÄ
2) C©üzsÀªÀĤUÀ¼ÀÄ
3) ¯ÉÆêÀÄ£Á¼ÀUÀ¼ÀÄ
1) C¥ÀzsÀªÀĤUÀ¼ÀÄ :-ºÀÈvÀÄÌQëAiÀÄ ¸ÀAPÉÆÃZÀ£À¢AzÀ GAmÁzÀ
MvÀ ÛqÀ¢AzÀ gÀPÀÛ £Á¼ÀUÀ½AzÀ ºÀÈzÀAiÀ Ä¢AzÀ zÉúÀzÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ
ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
2) C©üzsÀªÀĤUÀ¼ÀÄ :- EªÀÅ zÉúÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ½AzÀ
gÀPÀÛªÀ£ÀÄß ºÀÈzÀAiÀÄPÉÌ MAiÀÄÄåvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À°ègÀĪÀ PÀªÁlUÀ¼ÀÄ
gÀPÀÛªÀÅ »AzÀPÉÌ ºÀjAiÀÄĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
3) ¯É Æ ÃªÀ Ä £Á¼À U À ¼ À Ä :- C¥À z s À ª À Ä ¤UÀ ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û
C©üzsÀªÀĤUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀÄvÀÛªÉ, EªÀÅUÀ¼À°è PÀªÁlUÀ½gÀĪÀÅ¢®è
EªÀÅ gÀPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ zÉúÀzÀ PÉÆñÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
«¤ªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ ¯ÉÆêÀÄ£Á¼ÀUÀ¼À MAzÀÄ vÀÄ¢UÉ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ vÀÄ¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÀgÉ ¨sÀÆ«ÄUÉ MAzÀƪÀgÉ
¸ÀÄvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÁPÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ
(¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁå¸À - 12680 Q«Ä)
ºÀÈzÀAiÀÄ :
* ªÀÄ£ÀĵÀå£À ºÀÈzÀAiÀÄ ±ÀASÁPÀÈwAiÀÄ MAzÀÄ ¸Á߬ÄPÀ CAUÀ
EzÀÄ CªÀgÀªÀgÀ ªÀÄĶÖUÁvÀæ«gÀÄvÀÛzÉ. ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
PÀAqÀÄ §AzÀÄ ¸Àé®à JqÀ ¨sÁUÀPÉÌ NgÉAiÀiÁVzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀĪÀÅ ºÀÈzÀAiÀiÁªÀgÀt CxÀªÁ ¥ÉjPÁrðAiÀÄA JA§
E¥ÀàzÀgÀ ¥ÀÆgɬÄAzÀ DªÀj¸À®ànÖzÉ
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ°è 4 PÉÆÃuÉUÀ½ªÉ ªÉÄð£À JgÀqÀÄ PÉÆÃuÉUÀ¼ÀÄ
ºÀÈvÀÌtðUÀ¼ÀÄ PɼÀV£À JgÀqÀÄ PÉÆÃuÉUÀ¼ÀÄ ºÀÈvÀåQëUÀ¼ÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
* §® ºÀÈvÀ Ìtð ªÀÄvÀÄÛ §®ºÀÈvÀÌQëUÀ¼À £À qÀÄªÉ wæ zÀ¼À PÀ ªÁl«zÉ
F PÀ ªÁlUÀ¼ÀÄ gÀPÀÛªÀ Å ºÀÈvÀåQëUÀ½AzÀ ºÀÈvÀÌtðUÀ½UÉ ºÀjªÀÅzÀ £ÀÄß
vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* JqÀ ºÀÈvÀÌtð ªÀÄvÀÄÛ JqÀ ºÀÈvÀÌQëUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¢ézÀ¼À
PÀªÁl«zÉ F PÀªÁlUÀ¼À gÀPÀÛªÀÅ ºÀÈvÀÄÌQëUÀ½AzÀ ºÀÈvÀÌtðUÀ½UÉ
ºÀjªÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* zÉúÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ½AzÀ DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß
vÀgÀĪÀ HzsÀéð ªÀÄvÀÄÛ CzsÉÆà C©üzÀªÀĤUÀ¼ÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄzÀ
§® ºÀÈvÀÌtðPÉÌ vÉgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ½AzÀ DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß vÀgÀĪÀ
JgÀqÀÄ ¥ÀÄ¥ÀÄà¸ÀPÀ C©üzÀ ªÀĤUÀ¼ÀÄ JqÀ ºÀ ÈvÀÌtðPÉÌ vÉgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ½UÉ DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß MAiÀÄÄåªÀ
¥ÀĸÀÛPÀ C¥ÀzsÀªÀĤ §®ºÀÈvÀÄÌQë¬ÄAzÀ ºÉÆgÀqÀÄvÀÛzÉ.
* zÉúÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀ½UÀÆ DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß
MAiÀÄÄåªÀ ªÀĺÁ C¥ÀzsÀªÀĤ JqÀ ºÀÈvÀÄÌQë¬ÄAzÀ ºÉÆgÀqÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀ ĺÁ C¥Àz sÀ ª ÀÄ ¤¬ÄAzÀ ºÉÆ gÀq ÀÄ ªÀ PÀ gÉÆ Ã£Àj
C¥ÀzsÀªÀĤAiÀÄ §® ªÀÄvÀÄÛ JqÀ PÀªÀ®ÄUÀ¼À DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ
gÀPÀÛªÀ£ÀÄß ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
* PÀgÉÆãÀj ¸ÉÊ£À¸ï JA§ C©üzÀªÀĤ DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ
gÀPÀÛªÀ£ÀÄß §® ºÀÈvÀÌtðPÉÌ MAiÀÄÄåvÀÛzÉ.
ºÀÈzÀAiÀĪÀÅ §°µÀתÁzÀ ºÀÈzÀAiÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½AzÁVzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ ºÀÈvÀÌtð ªÀÄvÀÄÛ ºÀÈvÀÌQëUÀ¼ÀÄ KPÀ PÁ®zÀ°è
¸ÀAPÉÆÃZÀ£À ªÀÄvÀÄÛ «PÀ¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ.
* ºÀÈvÀÌtðUÀ¼ÀÄ «PÀ¸À£ÀªÁzÁUÀ C©üzsÀªÀĤUÀ½AzÀ CªÀÄèd£ÀPÀ
gÀ»vÀ gÀPÀÛªÀÅ §® ºÀÈvÀÌtðªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ¥ÀĸÀPÀ C©üzÀªÀĤUÀ½AzÀ
DªÀÄèd£ÀPÀ ¸À»vÀ gÀPÀÛªÀÅ JqÀ ºÀÈvÀÌtðªÀ£ÀÄß vÀÄA§ÄvÀÛzÉ.
* ºÀÈvÀÌtðUÀ¼ÀÄ ¸ÀAPÉÆÃa¹zÁUÀ §® ºÀÈvÀÌtð¢AzÀ
DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ»vÀ gÀPÀÛªÀÅ wæzÀ¼À PÀªÁlzÀ ªÀÄÆ®PÀ §®
ºÀÈvÀPÀÄQëUÉ ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ JqÀ ºÀÈvÀÌtð¢AzÀ DªÀÄèd£ÀPÀ
¸À»vÀ gÀPÀÛªÀÅ ¢ézÀ¼À PÀªÁlzÀ ªÀÄÆ®PÀ JqÀ ºÀÈvÀÌQëUÉ
ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ºÀÈvÀÄÌQëUÀ¼ÀÄ ¸ÀAPÀÄa¹zÁUÀ wæzÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¢ézÀ¼À PÀªÁlUÀ¼ÀÄ
ªÀÄÄZÀÄÑvÀÛªÉ §® ºÀÈvÀÄåQë¬ÄAzÀ DªÀÄèd£ÀPÀ gÀ »vÀ gÀ PÀÛ ¥À Ä¥ÀÄà¸ÀPÀ
C©üzÀªÀĤUÉ ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ JqÀ ºÀÈvÀÄÌQë¬ÄAzÀ DªÀÄèd£ÀPÀ
¸À»vÀ gÀPÀÛªÀÅ ªÀĺÁ C¥ÀzsÀªÀĤUÉ ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
* ºÀÈzÀAiÀÄ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À ¸ÀAPÉÆÃZÀ£À QæAiÉÄUÉ “¹¸ÉÆÖïï”
112
JAzÀÆ «PÀ¸À£À QæAiÉÄUÉ ‘qÀAiÀiÁ¸ÉÆÖÃ¯ï’ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
MAzÀÄ ¹¸ÉÆÖÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ qÀAiÀiÁ¸ÉÆÖÃ¯ï ¸ÉÃj
MAzÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀ ¤«ÄµÀPÉÌ 72
¸À®
* gÀ P À Û ª À Å MvÀ Û q À ª À £ À Ä ß C¼É A iÀ Ä ÄªÀ G¥À P À g À t ªÀ £ À Ä ß
“¹àUÉÆäªÉÆ£ÉÆà «ÄÃlgÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß 1819 gÀ°è
¥sÁæ£ïì zÉñÀzÀ gÉÃ£É ¯ÉãÀPï J£ÀÄߪÀgÀÄ PÀAqÀÄ »rzÀgÀÄ.
* DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀAiÀĸÀÌ£À°è gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀ 120/80MmHg
* ºÀÈzÀAiÀÄzÀ «ÄrvÀzÀµÉÖ £Ár §rvÀ«gÀÄvÀÛzÉ.
gÀPÀÛ ¥ÀjZÀ®£É :- zÉúÀzÀ°è MAzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÀjZÀ®£ÉUÉ
gÀPÀÛªÀÅ JgÀqÀÄ ¸À® ºÀÈzÀAiÀĪÀ£ÀÄß ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ. F
jÃwAiÀÄ ¥ÀjZÀ®£ÉUÉ EªÀÄär ¥ÀjZÀ®£É J£ÀÄßvÁÛgÉ.
1) ¥ÀÄ¥ÀÄà¸ÀPÀ ¥ÀjZÀ®£É
2) zÉÊ»PÀ ¥ÀjZÀ®£É
* ªÉÆlÖªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
¥ÀæAiÀÄwß¹zÀªÀgÀÄ ¹ÖÃ¥sÀ£À ºÁ¯ïì (1732)
ªÀiÁ£À ªÀ £À zÉ ÃºÀzÀ°è gÀPÀÛ ¥À jZÀ ®£É AiÀÄ£À Äß PÀ qÀÄ »rzÀ ªÀ £ÀÄ
«°AiÀÄA ºÁªÉÃð.
«¸Àdð£É :
ª ÀiÁ£ Àª À£ À z ÉúÀz À°è Gv À à wÛ A i À i Á U À Ä ª À
vÁådåªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁªÀŪÉAzÀgÉ, Co2 ¤ÃgÀÄ, ®ªÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸À¸ÁgÀd£ÀPÀ AiÀÄÄPÀÛªÁzÀ CªÉÆäAiÀiÁ PÉæl£ÉÊ£ï, AiÀÄÆjAiÀiÁ
ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆjPÁªÀÄèUÀ¼ÀÄ.
* PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ C«Ä£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîvÀÛ ªÉ, ºÉZÁÑzÀ
C«Ä£É Æ Ã DªÀ Ä è U À ¼ À Ä PÉ Æ Ã±À U À ¼ À ° è ±É Ã RgÀ ª ÁzÀ g É
«µÀAiÀĪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ CªÀÅ gÀPÀÛzÀ
ªÀÄÆ®PÀ AiÀÄPÀÈwUÉ ¸ÁV¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. C°èAiÀÄ PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ
PÉ®ªÀÅ QtéUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
CªÉÆäAiÀiÁªÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅ vÀPÀët PÁ§ð£À
qÉÊ DPÉìöÊqÀ£ÉÆA¢UÉ ¸ÉÃj AiÀÄÆjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àé®à ¥ÀæªÀiÁtzÀ
AiÀÄÆjPÁªÀÄèªÁVgÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ GvÀàwÛAiÀiÁzÀ AiÀÄÆjAiÀiÁ
ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆjPÁªÀÄèUÀ¼ÀÄ gÀPÀÛ¢AzÀ ªÀÄÆvÀæ d£ÀPÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀªÀÄðPÉÌ ¸ÁV¸À®àlÄÖ «¸Àfð¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
* ªÀÄÆvÀæ d£ÀPÁAUÀªÀÅ PÀqÀÄ PÀAzÀÄ §tÚzÀ ºÀÄgÀĽ ©ÃdzÀ
DPÁgÀzÀ CAUÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅ GzÀgÁªÀPÁ±ÀzÀ »A§¢AiÀÄ°è
¨É£ÀÄß ªÀÄƼÉAiÀÄ CPÀÌ¥ÀPÀÌzÀ°èªÉ.
* ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÄÆvÀæ d£ÀPÁAUÀzÀ°è 10,00,000 UÀ¼ÀµÀÄÖ
‘£É¥Áæ£ï’ UÀ¼ÉA§ ¸ÀÆPÀëöä£À½PÉUÀ½ªÉ.
* £É¥sÁæ£ï ªÀÄÆvÀæ d£ÀPÁAUÀzÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð
¤ªÁðºÀPÀ WÀlPÀªÁVzÉ.
* MAzÀÄ ¢£ÀzÀ°è ªÀÄ£ÀĵÀå£À zÉúÀzÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1.5 °Ã.
UÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀÄÆvÀæzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
* PÁå°ìAiÀÄA DPÀì¯ÉÊl ®ªÀtUÀ¼À ±ÉÃRgÀuɬÄAzÀ ªÀÄÆvÀæ
d£ÀPÁAUÀzÀ°è PÀ®Äè GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
* EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è ªÀÄÆvÀæ PÉÆñÀzÀ°è£À PÀ®è£ÀÄß vÉUÉAiÀÄ®Ä
°xÉÆÃnæ¦ì JA§ ±À¸ÀÛç QæAiÉÄAiÀÄ°è °xÉÆÃnæ¥Àgï JA§
G¥ÀPÀgÀt¢AzÀ PÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀtÚ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÁV MqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.

* £É¥sÁ椣À ªÀÄÄA¨sÁUÀªÀÅ §lÖ°£À DPÁgÀªÁVzÉ EzÀ£ÀÄß * ªÀÄÆvÀæd£ÀPÁAUÀzÀ vÉÆAzÀgÉUÀ¼À£ÀÄß ‘qÀAiÀiÁ°¹¸ï’ JA§

¨Ë«Ä¤ß£À ºÉÆ¢PÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. aQvÁì «zsÁ£À¢AzÀ ¸Àj¥Àr¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ.

¨Ë«Ä¤ß£À ºÉÆ¢PɬÄAzÀ ªÀÄÄAzÉ £ÉÃ¥sÁ椣À £Á¼ÀªÀÅ £ÀgÀªÀÇåºÀ (Nervous System)

£ÀÄ°aPÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. £ÀAvÀgÀ U DPÁgÀªÁVzÉ EzÀ£ÀÄß
ºÉ£ÉèAiÀÄ PÀÄtÂPÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ. £ÀAvÀgÀ £Á¼À ªÀÄvÉÛ £ÀÄ®aPÉÆAqÀÄ
£É gÉAiÀ Ä £É¥s Áæ£ÀUÀ½AzÀ §gÀĪÀ UÁæ ºÀPÀ £Á¼ÀPÉÌ ¸ÉÃj ¦gÀ«ÄqÀUÀ¼À
vÀÄ¢AiÀÄ°ègÀĪÀ jãÀ¯ï ¥À¯ÁårUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥É°Ö¸ïUÉ
vÉgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
£ÀgÀªÀÇåºÀ fëUÀ¼À J¯Áè ZÀlĪÀmÉPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀºÀ
¨sÁVvÀé & ¤AiÀÄAvÀæt¢AzÀ ¥Àj¸ÀgÀz À §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ
ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ fëUÀ¼ÀÄ
¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉUÉ ¥ÀæwQæ¬Ä¸À®Ä ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.

* ¨Ë«Ä¤ß£ÀÀ ºÉÆ¢PÉ PÁmÉðPÀì£À°èzÉ. £ÀgÀªÀÇåºÀzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ

* zÉúÀzÀ ««zsÀ CAUÀ & CAUÀªÀÇåºÀUÀ¼À
* ªÀÄÆvÀæzÀ GvÁàzÀ£É :- ªÀÄÆvÀæzÀ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ F PɼÀV£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¹ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. * zÉúÀzÀ LaÑPÀ ºÁUÀÆ C£ÉÊaÑPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
1. UÁèªÀÄÄgÀÄ®¸ï£À ¸ÉÆøÀÄ«PÉ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÀåvÀÛ¸ÀÜ ªÀÄgÀÄ»gÀÄ«PÉ * ¥Àj¸ÀgÀ & ¸ÀAzÀ¨sÀðPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV £ÁªÀÅ
3. £À½PÁ ¸Àæ«PÉ ºÉÆA¢PÉƼÀî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
* £ÁªÀÅ DAiÉÆÃa¹ «ªÉÃa¹ £É£À¦lÄÖPÉƼÀÄîªÀAvÉ
* gÀPÀÛªÀÅ £É¥sÁæ£ïUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ MvÀÛqÀ¢AzÀ ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
UÁè ª À Ä gÀ Ä ®¸À £ À ° è gÀ P À Û ª À Å ¸É Æ Ã¸À ® à q À Ä vÀ Û z É . EzÀ £ À Ä ß * zÉúÀzÀ J¯Áè ¥ÀgÁªÀwðvÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß
UÁèªÀÄÄgÀÄ®¸ï£À ¸ÉÆøÀÄ«PÉ CxÀªÁ ¸ÀÆPÀëöä ¸ÉÆøÀÄ«PÉ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
J£ÀÄßvÁÛgÉ.
£ÀgÀªÀÇåºÀzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀ £ÀgÀPÉÆñÀ CxÀªÁ £ÀÆågÁ£ï
* ±ÉÆâüvÀ zÀæªÀzÀ°ègÀĪÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¤ÃgÀÄ, * £ÀÆågÁ£ÀUÀ¼À°è 3 «zsÀUÀ½ªÉ eÁÕ£ÀªÁ» £ÀÆågÁ£ï,
UÀÄèPÉÆøÀ, CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄè, Vè¸ÀgÁ¯ïUÀ¼ÀÄ, ¸ÉÆÃrAiÀÄA, QæAiÀiÁªÁ» £ÀÆågÁ£ï & «Ä±ÀæªÁ»£ÀÆågÁ£ï
¥É Æ ÃmÁ¹AiÀ Ä A, ®ªÀ t UÀ ¼ À Ä , «l«Ä£À U À ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û
ºÁªÉÆÃð£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄvÀÛ°£À ¯ÉÆêÀÄ£Á¼ÀUÀ½AzÀ »ÃgÀ®àqÀÄvÀÛzÉ. * £ÀgÀªÀÇåºÀ 3 WÀlPÀUÀ½AzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
F QæAiÉÄUÉ ªÀåvÀå¸ÀÜ ªÀÄgÀÄ »ÃjPÉ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. 1) UÁæºÀPÀUÀ¼ÀÄ
2) PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ¼ÀÄ
* gÀPÀÛ¢AzÀ »ÃjzÀ C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ CªÉÆäAiÀÄA, 3) ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ
ºÉÊqÉÆæÃd£À DAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆjPÁªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß
¸À櫸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß £À½PÁ ¸Àæ«PÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ. 1) UÁæºÀPÀUÀ¼ÀÄ :- ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹éPÀj¸ÀĪÀ CAUÀªÉÃ
UÁæºÀPÀ
F ºÀAvÀzÀ £ÀAvÀgÀ £Á¼ÀzÀ°ègÀĪÀ zÀæªÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆvÀæ 2) PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ¼ÀÄ :- ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ ªÀÄÆvÀæzÀ°è ¤ÃgÀÄ, AiÀÄÆjAiÀiÁ, ¥Àr¸ÀĪÀ CAUÀUÀ¼Éà PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ¼ÀÄ GzÁ-
AiÀÄÆjPÁªÀÄè Cw PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ CªÉÆäAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁßAiÀÄÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀæAyUÀ¼ÀÄ
¤Ãj£À°è PÀgÀUÀĪÀ «l«Ä£ÀUÀ¼ÀÆ EgÀÄvÀÛzÉ. 3) ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ :- UÁæºÀPÀ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀUÀ½UÉ

113
 £ÀgÀªÀÇåºÀ


PÉÃAzÀæ £ÀgÀªÀÇåºÀ

¥ÀgÀ¢ü£ÀgÀªÀÇåºÀ

¸Àé¤AiÀÄAwæPÀ £ÀgÀªÀÇåºÀ
 
    
 
«ÄzÀļÀÄ «ÄzÀļÀÄ §½î «ÄzÀļÀÄ£ÀgÀ «ÄzÀļÀÄ §½î C£ÀĪÉÃzÀ£ÁªÀÇåºÀ ¥ÁågÁ C£ÀĪÉÃzÀ£ÁªÀÇåºÀ

  
ªÀÄĪÉÄÊzÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀåªÉÄzÀ¼ÀÄ »ªÉÄäzÀļÀÄ
 
   

ªÀĺÁ ªÀĹ۵ÀÌ qÉÊJ£ï¸É¥sÀ¯Á£ï C£ÀĪÀĹ۵ÀÌ ¥sÁ£ïì ªÉÄqÀįÁè D¨ÁèAUÉmï

ªÀÄÆ®PÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß «ÃQë¸À®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ.

¸ÀA¥ÀPÀðªÉÃ¥Àðr¹ DªÉÃUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ
CAUÁA±ÀªÉà ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ
* PÉÃAzÀæzÀ CPÀëzÀ°gÀĪÀ «ÄzÀļÀÄ & «ÄzÀļÀ§½î -
EzÀÄ £ÀgÀªÀÇåºÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* ¥Àj¢üAiÀÄ°è PÀAqÀÄ §gÀĪÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ- CAzÀgÉ
£ÀgÀUÀ¼ÀÄ «ÄzÀĽ£À £ÀgÀUÀ¼ÀÄ & «ÄzÀļÀÄ §½î¬ÄAzÀ
ºÉÆgÀqÀĪÀ «ÄzÀĽ£À §½î£ÀgÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ¥ÀgÀ¢ü
£ÀgÀªÀÇåºÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
* EªÀÅUÀ¼À eÉÆvÉUÉ C£ÉÊaÒPÀ CAUÀUÀ¼À eÉÆvÉ
¸ÀA¥ÀPÀðºÉÆA¢ ¸ÀºÀ¨sÁVvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ £ÀgÀUÀ¼À
eÁ®ªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ EzÀÄ ¸Àé¤AiÀÄAvÀæ PÀ £ÀgÀªÀÇåºÀ
* ªÀĺÁªÀĹ۵ÀÌ eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ
ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹lÄÖPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. & ¨ÉÃPÁzÁUÀ
CzÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆùPÉƼÀÀÄzÁVzÉ. eÁÕ¥ÀPÀ ±ÀQÛ
EzÀÄ §Ä¢Þ±ÀQÛAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVzÉ.
qÉÊJ£ï¸É¥sɯÁ£ï:- EzÀ£ÀÄß ªÉįÁâUÀz À J¦xÀ¯ÁªÀĸï
ªÀÄzÀå¨sÁUÀzÀ xÀ¯ÁªÀĸÀ & PɼÀ¨sÁUÀzÀ ºÉÊ¥ÉÆxɯÁªÀĸï
JAzÀÄ «¨sÁV¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÉÊ¥ÉÆxÀ¯ÁªÀĸï zÉúÀzÀ GµÀÚvÉ,
¤Ãj£À, ¸ÀªÀÄvÉÆ®£À DºÁgÀ, C¥ÉÃPÉë ¤zÉæ ªÀÄÄAvÁzÀ
QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉà ¸Àé¤AiÀÄAvÀæPÀ £ÀgÀªÀÇåºÀ
& ¦lÆålj UÀæAyAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.

PÉÃAzÀæ £ÀgÀªÀÇåºÀ :- ªÀÄzsÀå«ÄzÀļÀÄ:- EzÀÄ £ÀgÀvÀAvÀÄUÀ½AzÀ PÀÆrzÀ «ÄzÀĽ£À

* «ÄzÀļÀÄ & «ÄzÀļÀÄ §½î¬ÄAzÀ PÀÆrzÉ.
* «ÄzÀļÀÄ & «ÄzÀļÀÄ §½îAiÀÄÄ 3 ºÉÆ¢PÉUÀ½AzÀ
DªÀj¸À®ànÖzÉ . F ºÉÆ¢PÉUÀ½UÉ ªÉÄ£É Af¸ï J£À ÄߪÀgÀÄ
* qÀÆågÀªÉÄlgï, CgÀPÀ£ÉÆÃAiÀiïØ, ¥ÀAiÀiÁªÉÄÃlgï
F ºÉÆ¢PÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÉÃj¨ÉÆæøÉàöÊ£À¯ï zÀæªÀ«zÉ
F zÀæªÀªÀÅ «ÄzÀĽ¤AzÀ «ÄzÀļÀħ½îUÀÆ
ZÀ°¸ÀÄwÛgÀÄvÀÛzÉ.
* ªÉĤAf¸ÀUÉ ¸ÉÆAPÀÄ vÀUÀÄ°zÁUÀ ªÉĤeÉÊnøï
(ªÉÄzÀ¼ÀÄ dégÀ) GAmÁUÀĪÀÅzÀÄ.
* ªÀÄĪÉÄäzÀļÀÄ :- EzÀgÀ°è ªÀĺÁªÀĹÛPÀ &
qÉÊJ£ï¸É¥sÀ¯Á£ï JA§ ¨sÁUÀUÀ½ªÉ ªÀĺÁªÀĹ۵ÀÌ
«ÄzÀĽ£À CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÁzÀ ¨sÁUÀ
* ªÀĺÁªÀĹÛPªÀÅ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVzÉ. EzÀÄ
eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄ¢AzÀ ¸ÀAzÉñÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ CªÀÅUÀ¼À
114
MAzÀÄ aPĄ̀sÁUÀ EzÀÄ ªÀÄĪÉÄäzÀ¼ÀÄ & »ªÉÄäzÀĽUÉ ¸ÀA§AzsÀ
PÀ° à¸ÀÄvÀ Ûz É. eÉÆvÉU É ¸ÀAzÉñÀUÀ ¼À£ÀÄ ß »ªÉÄ äz ÀĽ¤AzÀ
ªÀÄĪÉÄäzÀĽUÉ ¸ÁV¸ÀÄvÀÛzÉ zÀæ±Àå ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
eÉÆqÀ£ÉUÀ½UÀÄtĪÁV vÀ¯É & PÀwÛ£À ¥ÀjªÀwðvÀ ZÀ®£ÉUÉ
EzÀÄ PÁgÀt
»ªÉÄäzÀļÀÄ :- EzÀgÀ°è C£ÀĪÀĹÛPÀ ¥Áå£ïì & ªÉÄqÀįÁè
C¨ÁèAUÉÃl JA§ 03 ¨sÁUÀ½ªÉ
C£ÀªÀĹ۵ÀÌ:- EzÀÄ «ÄzÀĽ£À JgÀqÀ£É zÉÆqÀبsÁUÀ EzÀÄ
zÉúÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆ®£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄvÀÛzÉ.
¥Á£ïì :- EzÀÄ C£ÀĪÀĹ۵ÀÌzÀ ªÀÄÄAzÉ ªÀÄzsÀå«ÄzÀĽ£À
PɼÀUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄqÀįÁè C¨ÁèAUÉÃl ªÉÄïÉ
EzÉ EzÀÄ DºÁgÀ CVAiÀĪÀÅzÀÄ, ªÀÄÄRzÀ
 ºÁªÀ¨sÁªÀ & G¹gÁl QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß 3. ¨sÁµÀ૸Àdð£É vÉÆUÀmÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉzÀgÉ
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ. J) ¯ÉAnPÀÆå¯ÁgÀ ¨sÁµÀ૸Àdð£É
ªÉÄqÀįÁè C¨ÁèAUÉÃl:- EzÀÄ «ÄzÀĽ£À Cw »A¢£À ©) PÀÆånPÀÆå¯ÁgÀ ¨sÁµÀ૸Àdð£É
¨sÁUÀUÀªÁVzÉ. ªÀÄÄAqÀzÀ ¨sÁUÀzÀ°è ªÉÄzÀļÀÄ §½îAiÀiÁV ¹) ¥ÀvÀægÀAzsÀzÀ ¨sÁµÀ૸Àdð£É
ªÀÄÄAzÀĪÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀÄ C£ÉÊaÑPÀ QæAiÉÄUÀ¼ÁzÀ G¹gÁl, r) zÀÄåw ¸ÀA±ÉèõÀt QæAiÉÄ
ºÀÈzÀAiÀÄzÀ §rvÀ, fÃtð£Á¼ÀzÀ ZÀ®£É (£ÀÄAUÀĪÀÅzÀÄ,
PÉ ªÀ ÄÄäªÀzÀÄ, ªÁAw ªÀiÁqÀ ĪÀÅzÀ Ä)UÀ ¼À £ÀÄß ¤AiÀ ÄAw¸ÀÄvÀ ÛzÉ C®èzÉ, 4. ªÉ Æ ¸À ¼É A iÀ Ä ºÀ È zÀA iÀ Ä zÀ ° è JµÀÄ Ö PÉ Æ ÃuÉ U À¼ À £ À Ä ß
QtéUÀ¼À ¸Àæ«PÉ & gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀzÀ ¤AiÀÄAvÀæuÁ ªÀÄÄAvÁzÀ PÁt§ºÀÄzÀÄ
QæAiÉÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ. J) 3 ©) 2
¹) 4 r) 4 C¥ÀÆtð
«ÄzÀĽ£À §½î;- «ÄzÀļÀÄ §½îAiÀÄ ¹°AqÀgÀ£À DPÁgÀzÀ°èzÀÄ
PÀ±ÉÃgÀÄ ¸ÀÛA¨sÀzÀ°è ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ 31 eÉÆvÉ 5. M§â DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀåQÛAiÀÄ gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
£ÀgÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀlÄ zÉúÀzÀ £Á£Á ¨sÁUÀUÀ¼ÁzÀ ºÀÈzÀAiÀÄ, 120 125
±Áé¸À PÉÆñÀUÀ¼ÀÄ, doÀgÀ, ªÉÄzÉÆÃfÃoÀgÀ UÀæAy, PÀgÀ¼ÀÄ, J) mm Hg ©) mm Hg
80 80
ªÀÄÆvÀæd£ÁUÀAUÀ¼ÀÄ & eÁÕ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼À°è PÀªÀ¯ÉÆqÉzÀÄ
ºÀgÀrPÉÆArzÉ. «ÄzÀļÀÄ §½îAiÀÄ eÁÕ£ÀªÁ» & QæAiÀiÁªÁ» 80 110
¹) mmHg r) mmHg
JA§ 2 §UÉAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ 125 80

¸À é A iÀ Ä A ¤AiÀ Ä AvÀ æ P À £À g À ª À Ç åºÀ : - £À ª À Ä ä ºÀ È zÀ A iÀ Ä ªÀ Å 6. fgÀ¼ÉAiÀÄ°è gÀPÀÛzÀ §tÚ

±Áé¸ÀPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ, fÃtð£Á¼À ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ M¼À CAUÀUÀ¼ÀÄ J) ºÀ¹gÀÄ ©) ©½
«±ÉõÀ ªÁzÀ ¥À gÀ¢ü £À gÀUÀ¼À MAzÀ Ä UÀÄA¦£À ¸À A¥ÀPÀðºÉÆA¢ªÉ ¹) PÉA¥ÀÄ r) §tÚgÀ»vÀ
F £ÀgÀUÀ½UÉ MmÁÖV ¸ÀéAiÀÄA ¤AiÀÄAwæPÀ £ÀgÀªÀÇåºÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
EzÀgÀ°è C£ÀĪÉÃzÀ£À ªÀÇåºÀ F ¥ÁågÁ C£ÀĪÉÃzÀ£À ªÀÇåºÀ 7. fgÀ¼ÉAiÀÄ°è JµÀÄÖ PÉÆÃuÉUÀ¼À ºÀÈzÀAiÀÄ«zÉ
JA§ 2 ¨sÁUÀUÀ½ªÉ. J) 4 ©) 12
¹) 13 r) 15
eÁÕ£ÉÃA¢æUÀ¼ÀÄ ;- PÀtÄÚ, Q«, ªÀÄÆUÀÄ, £Á°UÉ & ZÀªÀÄð
EªÀÅ LzÀÄ eÁÕ£ÉÃA¢æUÀ¼ÀÄ 8. DQìd£ïAiÀÄÄPÀÛ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀĪÀ ªÀiÁ£ÀªÀ£À ºÀÈzÀAiÀÄzÀ
PÉÆÃuÉ
ªÀiÁ£ÀªÀ£À «ÄzÀļÀÄ J) JqÀ ºÀÈvÀÌtð ©) §® ºÀÈvÀÌtð
CªÀ¸ÉÜ ¸ÀgÁ¸Àj vÀÆPÀ ¹) §® ºÀÈvÀÌQë r) JqÀ ºÀÈvÀÄÌQë
1) DUÀvÁ£É d¤¹zÀ ªÀÄUÀÄ 350 UÁæAUÀ¼ÀÄ
2) 1 ªÀµÀðzÀ ªÀÄUÀÄ 1000 UÁæAUÀ¼ÀÄ 9. gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀ gÀPÀÛzÀ WÀlPÀ
3) ¥ÁæAiÀÄzÀ UÀAqÀ¸ÀÄ 1400 UÁæAUÀ¼ÀÄ J) ©½ gÀPÀÛ PÀt ©) ¥Áè¸Áä
4) ¥ÁæAiÀÄzÀ ªÀÄ»¼É 1260 UÁæAUÀ¼ÀÄ ¹) PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀt r) QgÀÄvÀmÉÖUÀ¼ÀÄ

¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ : 10. C«ÄèÁzÀ ° è ¥À z ÁxÀ ð UÀ ¼ À ¸ÁUÀ u É EzÀ j AzÀ

GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
1. ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀ ¸À¸Àå CAUÁA±À J) CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ©) C©ü¸ÀgÀuÉ
J) ¥ÁågÀAPÉʪÀiï ©) PÉìöÊ®A ¹) «¸ÀgÀuÉ
¹) ¥sÉÆèÃAiÀÄA r) PÉÆîAPÉʪÀiï r) «¸ÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©ü¸ÀgÀuÉ

2. DºÁgÀ ªÁºÀPÀ CAUÁA±À JAzÀÄ PÀjAiÀÄĪÀ ¸À¸Àå 11. fgÀ¼ÉAiÀÄ°è C¤®UÀ¼À «¤ªÀÄAiÀĪÁUÀĪÀÅzÀÄ
CAUÁA±À J) «¸ÀgÀuÉ ©) C©ü¸ÀgÀuÉ
J) ¥ÁågÀAPÉʪÀÄ ©) PÉìöÊ®A ¹) CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
¹) ¥sÉÆèÃAiÀÄA r) PÉÆîAPÉʪÀÄ r) «¸ÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C©ü¸ÀgÀuÉ

12. gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤

115
 J) «°AiÀÄA ºÁªÉð J) ºÀÈzÀAiÀÄ ©) ±Áé¸ÀPÉÆñÀ
©) eÉÆøɥsÀ °¸ÀÖgï ¹) J¥É r) PÁ®ÄUÀ¼ÀÄ
¹) PÁ®ð ®ÆåAqï ¹à£Àgï
r) C¯ÉPÁìAqÀgï ¥ÉèëÄAUï 23. £ÀgÀUÀ¼À CzsÁåAiÀÄ£ÀPÉÌ K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
J) CAPÁ®f ©) fgÀAmÁ®f
13. QgÀÄvÀmÉÖUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR QæAiÉÄ ¹) £ÀÆågÁ®f r) ªÁ¯ÉÆÃf
J) DQìd£À ¸ÁUÁtÂPÉ
©) C£ÀªÀ±ÀåPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¤ªÀÄÆð®£É 24. PÁåmÁæPïÖ EzÀÄ AiÀiÁªÀ CAUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁ¬Ä¯É?
¹) gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀlÄÖªÀ QæAiÉÄ J) Q« ©) PÀtÄÚ
r) ¥Àæw PÁAiÀÄUÀ¼À GvÁàzÀ£É ¹) ºÀÈzÀAiÀÄ r) ªÉÄzÀ¼ÀÄ

14. ¸ÁªÀæwðPÀ zÁ¤ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ 25. ZÀªÀÄðzÀ §tÚPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛ
J) A ©) B J) PÉgÁn£ï ©) »ªÉÆUÉÆè©£ï
¹) AB r) O ¹) ªÉįÁ¤£ï r) ¥sÉÊPÉÆJAræ£ï

15. ¸ÁªÀæwðPÀ ¹éÃPÁj JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀĪÀ gÀPÀÛzÀ UÀÄA¥ÀÄ 26. PÀëAiÀÄ AiÀiÁªÀ CAUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁ¬Ä¯É
J) A ©) B J) ±Áé¸À PÉÆñÀ ©) dlgÀ
r) ªÀÄÆvÀæ¦AqÀ r) ZÀªÀÄð
¹) AB r) O
27. £ÀªÀÄä doÀgÀzÀ°è GvÁàzÀ£ÉUÉƼÀÄîªÀ DªÀÄè AiÀiÁªÀÅzÀÄ
16. gÀPÀÛ PÉA¥ÁVgÀ®Ä PÁgÀt
J) ºÉÊqÉÆæÃPÉÆèÃjPÀ DªÀÄè
J) PÉgÁn£ï ©) »ªÉÆUÉÆè©£ï
©) ºÉÊqÉÆæà ¥ÉÆèÃjPÀ DªÀÄè
¹) ¥Áè¸Áä r) zÀÄUÀÞgÀ¸À
¹) ¹næÃPï DªÀÄè
r) mÁlðjPÀ DªÀÄè
17. PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À fëvÁªÀ¢
J) 100-120 ¢£À ©) 80-100 ¢£À
28. ªÀÄ£ÀĵÀå£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ Cw zÉÆqÀØ UÀæAy AiÀiÁªÀÅzÀÄ
¹) 120-140 ¢£À r) 30-50 ¢£À
J) C±ÀÄæ UÀæAy ©) ¤£Áð¼À UÀæAy
¹) ¦vÀÛPÉÆñÀ r) ¯Á¯ÁgÀ¸À
18. PÉA¥ÀÄ gÀPÀÛPÀtUÀ¼ÀÄ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ ¸ÁÜ£À
J) C¹Ü ªÀÄZÉÑ ©) ¦üªÀÄgï
29. zÉúÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀĪÀ «ÄzÀĽ£À ¨sÁUÀ
¹) ªÀÄÆ¼É r) ºÁªÀ¶ðAiÀÄ£ï £Á¼À
J) ¥Á£ïì ©) C£ÀĪÀå¹ÛvÀÌ
¹) ªÀĺÁªÀĹÛPÀ r) ªÀÄzsåÀ ªÉÄzÀ¼ÀÄ
19. £ÀªÀÄä zÉúÀzÀ CvÀåAvÀ ¸ÀtÚ ªÀÄƼÉ
J) n©AiÀiÁ ©) ¸ÉÖ¦¸ï
¹) ¦üªÀÄgÀ r) EAPÀ¸ï
20. gÀPÀÛªÀ£ÀÄß F CAUÁA±À JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À¯ÁVzÉ.
30. ªÀ Ä ÆvÀ æ d £À P ÁAUÀ ¼ À ° è ¤Ãj£À «¸À d ð£É A iÀ Ä £À Ä ß
J) ¸ÀAAiÉÆÃdPÀ CAUÁA±À
¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ºÁªÉÆð£ÀÄ
©) £ÀgÀ CAUÁA±À
J) ¥ÉÆæïÁåQÖ£ï ©) ªÁå¸ÉÆÃ¥Éæ¹£ï
¹) ¸ÁßAiÀÄÄ CAUÁA±À
¹) DQìmÉƹ¸ï r) Dræ£Á°£ï
r) C£ÀįÉÃ¥ÀPÀ CAUÁA±À
31. UÉgÉÆAmÉÆïÁf F CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ
21. £ÀgÀ CAUÁA±ÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄðzÀ ªÀÄÆ®
J) ªÀAiÀĸÁìUÀÄ«PÉ
WÀlPÀ
©) fêÀPÉÆñÀUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
J) £É¥Áæ£ï ©) £ÀÆågÁ£ï
¹) ¥ÀQëUÀ¼ÀÄ
¹) ¸ÉÊmÁ£À r) DPÁì£ï
r) vÀgÀPÁjUÀ¼ÀÄ
22. LaÒPÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ GzÁºÀgÀuÉ
32. ©½ gÀPÀÛPÀtUÀ¼À PÁAiÀÄð

116
 J) gÀPÀÛ ºÉ¥ÀÄàUÀlÄÖªÀÅzÀÄ 41. QÃmÁºÁj ¸À ¸ À å UÀ ¼ À Ä QÃlUÀ ½ AzÀ ¥À q É A iÀ Ä ÄªÀ
©) ZÀAiÀiÁ¥ÀZÀAiÀÄ QæAiÉÄ ¥ÉÆõÀPÁA±À
¹) DªÀÄèd£ÀPÀ ¸ÁUÀuÉ J) d®d£ÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
r) ¥ÀæwPÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀÅzÀÄ ©) EAUÁ®AiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
¹) DQìd£ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
33. gÀPÀÛzÀ MvÀÛqÀ PÀAqÀÄ »rAiÀÄĪÀ ¸ÁzsÀ£À r) ¸ÁgÀd£ÀPÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
J) ¯ÁåPÉÆÖëÄÃlgÀ
©) ¥sÁxÉÆëÄÃlgÀ 42. C¥ÀÄà ¸À¸ÀåUÀ¼À°ègÀĪÀ vÀÆUÁqÀĪÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼À°ègÀĪÀ
¹) ¸ÉÖÃxɸÉÆÌÃ¥À CAUÁA±À
r) ¹àUÉÆäêÀiÁå£ÉÆ «ÄÃlgÀ J) ªÉ¯ÁªÉÄ£ï CAUÁA±À
©)PÁ¯ÉAPÉʪÀiÁ CAUÁA±À
34. EgÀļÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¹) ¥ÁågÀAPÉʪÀiÁ CAUÁA±À
J) PÁå°é£À ZÀPÀæ ©) D¤ðy£ï ZÀPÀæ r) gÀPÀëPÀ CAUÁA±À
¹) EAUÁ® ZÀPÀæ r) eÉÊ«PÀ ZÀPÀæ
43. PÀ®Äè ºÀÆ«£À°è PÀÆqÀÄ fë¸ÀĪÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
35. EgÀļÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¨sÁUÀ J) ²Ã°AzÀæ QÃlºÁgÀ¸À¸Àå
J) UÁæ£Á ©) ¸ÉÆÖçêÀiÁ ©) ²Ã°AzÀæ qÀAiÀiÁlªÀiï
¹) ºÀjzÉæÃtÄ r) «ÄøÉƦü¯ï ¹) ¥Áa ²Ã°AzÀæ
r) ¥Áa ªÀiÁ¸À ¸À¸Àå
36. ºÀÆ«£À UÀAqÀÄ ¥Àæd£À£ÁAUÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀ
J) PÉøÀgÀ ©) ±À¯ÁPÁUÀæ 44. ºÀ®è£ÀÄß DzsÀj¹gÀĪÀ UÀnÖ ªÀ¸ÀÄÛ
¹) CAqÁ±ÀAiÀÄ ©) CAqÀQ J) qÉAn£ï ©) ¹ªÉÄAl
¹) J£ÁªÀįï r) ªÀÄƼÉ
37. ºÀÆ«£À ºÉtÄÚ ¥Àæd£À£ÁAUÀUÀ¼À ¸ÀªÀÄƺÀ
J) PÁ¥Éð¯ï ©) PÉøÀgÀ 45. ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è Cw vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ CAUÀ
¹) ¥ÀĵÀà¥ÀvÀæ ©) ¥ÀĵÀ¦ à ÃoÀ J) ªÉÄzÀļÀÄ ©) AiÀÄPÀÈvÀ
¹) ºÀÈzÀAiÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
38. zÀÄåw¸ÀA±ÉèõÀuÉAiÀÄ°è ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀĪÀ C¤®
J) DªÀÄèd£ÀPÀ ©) ºÉÊqÉÆæÃd£À 46 ºÀ¸ÀÄ«£À zÉúÀzÀ°ègÀĪÀ fÃtðaîUÀ¼ÀÄ
¹) PÁ§ð£ÀqÉÊDPÉìöÊqï r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï J) 2 ©) 3
¹) 4 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
39. ²°ÃAzsÀæUÀ½UÉ DºÁgÀªÀ£ÀÄß »ÃgÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVgÀĪÀ
¨sÁUÀ 47 gÀPÀÛ£Á¼ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÀ ZÀªÀÄðzÀ ªÉÄîàzÀjUÉ
J) ºÁ¸ÉÆÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ ©) ºÉÊ¥sÁUÀ¼ÀÄ J) J¦q«Äð¸ï ©) JAqï«Äð¸ï
¹) ªÉ¯ÁªÉÄ£ï r) gÉÆêÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ ¹) PÉÆPÁ§UÀæ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
40. ªÀiÁ£ÀªÀ£À ºÀ°è£À zÀAvÀ ¸ÀÆvÀæ 48. ¯Á¯ÁgÀ¸ÀzÀ°ègÀĪÀ Qté
J) DªÉÄʯÉÃ¸ï ©) °¥Éøï
 2123  ¹) ¸ÀÄPÉæøï r) ªÀiÁ¯ÉÖøï
J)   2  32
 2123 
49. ¸ÀtÚ PÀgÀĽ£À°ègÀĪÀ ¨ÉgÀ½£ÁPÁgÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
 2223 
©)   2  32 J) Q¶Ö ©) «¯ÉèöÊUÀ¼ÀÄ
 2223  ¹) ªÉÄÃzÉÆÃfgÀPÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
 2223 
¹)   2  32 50. »ÃªÉÆÃqÀAiÀiÁ°¸ï£À QæAiÉÄ
 1223 
J) «¸ÀgÀuÉ ©) C©ü¸ÀgÀuÉ
 2113  ¹) a & b r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ E®è
r)   2  32
 2123 

117
51. fêÀPÉÆñÀzÀ ±ÀQÛ GvÁàzÀ£É PÉÃAzÀæ 60. r.J£ï.J AiÀÄ eÉÆÃrwgÀĪÀÅ ¸ÀÄgÀĽ ¥ÀrgÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß
J) ¯ÉʸÉÆøÉÆêÀiï ©) UÁ°Î ¸ÀAQÃtð ¥Àæw¥Á¢¹zÀ «eÁÕ¤ AiÀiÁgÀÄ
¹) ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀÄ r) gÉʨÉÆøÉÆêÀiï J) ºÁrð ªÀÄvÀÄÛ ªÉ£ï §UÀð
©) ªÁålì£ï ªÀÄvÀÄÛ QæPï
52. fêÀPÉÆñÀzÀ DvÀäºÀvÁå ¸ÀAaPÉUÀ¼ÀÄ ¹) ¨ÉAxÀªÀiï ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄPÀÌgÉ
J) ¯ÉʸÉÆøÉÆêÀiï ©) UÁ°Î ¸ÀAQÃtð r) AiÀÄÆgÉà ªÀÄvÀÄÛ «Ä®ègï
¹) ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀÄ r) gÉʨÉÆøÉÆêÀiï
61. ªÀÄ ÆvÀæ d£ÀP ÁAUÀ UÀ½AzÀ ¤Ãj£À «¸Àd ð£ÉA iÀÄ£ÀÄß
53. fêÀPÉÆñÀzÀ ¥ÉÆæÃn£ï PÁSÁð£É ¤AiÀÄAwæ¸ÀĪÀ ºÁªÉÆÃð£ÀÄ
J) gÉʨÉÆøÉÆêÀiï ©) ¯ÉʸÀ¸ÉÆêÀiï J) ªÁ¸ÉÆÃ¥Éæ¹ì£ï
¹) ªÀÄmÉÆÃPÁAræAiÀÄ r) UÁ°Î¸A À QÃtð ©) DQìmÉÆù¸ï
¹) Cræ£ÉÆÃPÁnPÉÆà mÉÆææüPï ºÁªÉÆÃð£ï
54. ªÀAiÀĸÀÌ DgÉÆÃUÀåªÀÀAvÀ ªÀiÁ£ÀªÀgÀ «ÄzÀĽ£À vÀÆPÀ r) ®Æån£ÉÊfAUï ºÁªÉÆÃð£ï
J) 200g ©) 1400g 62. ¥ÀjªÀwðvÀ ZÁ¥ÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀĪÁV ¸ÀAzÉñÀ
¹) 500g r) 1250g ºÁzÀĺÉÆÃUÀĪÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
J) eÁÕ£ÀªÁ» £ÀgÀPÉÆñÀ, QæAiÀiÁªÁ» £ÀgÀ, ¸ÀA§AzsÀ
55. ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è PÉƯɸÁÖç¯ï ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ £ÀgÀPÉÆñÀ, UÁæºÀPÀ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
ªÀiÁqÀĪÀ ¯ÉÆúÀ ©) UÁæºÀPÀ, ¸ÀA§AzsÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, eÁÕ£À»£ÀgÀPÉÆñÀ
J) PÀ ©ât ©) ¸ÀvÀÄ QæAiÀiÁªÁ»£ÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
¹) ¨É½î r) ªÉÄVßòAiÀÄA ¹) UÁæºÀPÀ eÁÕ£ÀªÁºÀ»£ÀgÀPÉÆñÀ, ¸ÀA§Azs À £ÀgÀPÉÆñÀ,
QæAiÀiÁªÁ»£ÀgÀ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
56. M§â ªÀåQÛUÉ ¸ÀvÀvÀªÁV PɪÀÄÄä gÁwæAiÀÄ ªÉüÉAiÀÄ°è dégÀ r) QæAiÀiÁªÁ»£ÀgÀ, UÁæºÀPÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ,
PÁt ¹ PÉ Æ ¼À Ä î ª À Å zÀ Ä ºÀ ¹ ªÁUÀ ¢ gÀ Ä ªÀ Å zÀ Ä , Hl ¸ÀA§AzsÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
¸ÉÃgÀ¢ gÀĪÀÅzÀÄ §¼À°PÉ EzÀÄÝ, D ªÀåQÛ AiÀiÁªÀ
63. C£É ÃPÀ PÁ£À Æ£ÀÄ §zÀ Ý «ªÁzÀU À¼ À£ ÀÄ ß CvÀå AvÀ
gÉÆÃUÀ¢AzÀ §¼À®ÄwÛzÁÝ£É
¸Àª ÀÄ¥ÀðPÀªÁV ¥ÀjºÀj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ
J) PÁ®gÁ ©) ªÀÄzÀĪÉÄúÀ
vÀAvÀæeÁÕ£ï
¹) CftðvÉ r) PÀëAiÀÄgÉÆÃUÀ
J) ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ r.J£ï.J vÀAvÀæeÁÕ£ï
©) r.J£ï.J ¨ÉgÀ¼ÀZÀÄÑ vÀAvÀæeÁÕ£À
57. CwAiÀiÁzÀ UÀtÂUÁjPÉ £Àq ɸÀĪÀAvÀºÀ ¥Àæz ÉñÀz À°è
¹) eɯï E¯ÉPÉÆÖÃ¥sÉÆgÉƹ¸ï
ªÁ¹¸ÀĪÀ d£ÀgÀÄ F PÁ¬Ä¯É¬ÄAzÀ £ÀgÀ¼ÀÄwÛzÁÝgÉ
r) ¹.J£ï.Dgï.gÁªï
J) ¹°PÁ¹¸ï ©) D¸ï ¨É¸ÁÖ¹¸ï
¹) ¸ÉÊPÁ¹¸ï r) CxÉÊðgÉÊn¸ï
64 G¹gÁl MAzÀÄ
J) ¸ÉÆàÃlPÀ zÀºÀ£À ©) wêÀæ zÀºÀ£À
¹) vÀAvÁ£É zÀºÀ£À r) ¤zsÁ£À zÀºÀ£À
58. PÁå£ÀìgÀ gÉÆÃUÀ aQvÉìAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ «QgÀt ¸ÀªÀĸÁܤ
65. fêÀPÉÆñÀzÀ°è ¸ÉAnæAiÉÆÃ¯ï £À PÁAiÀÄð EzÁVzÉ.
J) «QgÀt ¸ÉÆÃrAiÀÄA-24
J) gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß ¸À櫸ÀÄvÀÛzÉ
©) «QgÀt ¥Á¸ÀÖgÀ¸ï-30
©) ¥ÉÆæÃn£ï ¸ÀA±ÉèõÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
¹) «QgÀt PÉÆèÁ¯ïÖ-60
¹) PÉÆñÀ «¨sÀd£ÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
r) AiÀÄÄgÉäAiÀÄA-235
r) PÉÆñÀzÀ°è£À ¸ÁªÀAiÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß fÃtÂð¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
59. C£ÀߣÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ zÉúÀzÀ ºÉÆgÀ ©üwÛAiÀÄ £ÀqÀĪÉ
«ÄxÁå¸ÀܼÁªÀPÁ±À JA§ zÀæªÀ vÀÄA©zÀ PÀĺÀgÀªÀ£ÀÄß
66. zÉúÀzÀ°è DºÁgÀªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
ºÉÆA¢gÀĪÀ fë
J) DºÁgÀ ¸ÉêÀ£É ©) ¥ÉÆõÀuÉ
J) ¸ÉÊPÁ£ï ©) ºÉÊqÁæ
¹) «¸Àdð£É r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
¹) ¥Àè£ÉÃjAiÀiÁ r) fUÀtÂ
67. ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉÆqÀØ PÀgÀĽ£À°è PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï£ÀÄß

118
 fÃtÂð¸ÀĪÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ
J) ¥Áè¸ÉÆäÃrAiÀÄA ©) £ÉÃgÀ¼É ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ £ÉʸÀVðPÀ ¥ÀæQæÃAiÉÄUÀ¼ÀÄ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
¹) E¹ÖjòAiÉÆà PÉƯÉÊ r) JAl«ÄèÁ
1 © 26 J 51 ¹
68. ªÀiÁ£ÀªÀ£À AiÀiÁªÀ CAUÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ DQìd£ï CªÀ±ÀåPÀvÉ
EzÉ 2 ¹ 27 J 52 J
J) ±Áé¸ÀPÉÆñÀ ©) ºÀÈzÀAiÀÄ
¹) AiÀÄPÀÈvï r) «ÄzÀļÀÄ 3 J 28 ¹ 53 J
4 r 29 © 54 ©
5 J 30 © 55 ©
6 r 31 J 56 r
7 ¹ 32 r 57 J
8 r 33 r 58 ¹
9 J 34 J 59 ©
10 ¹ 35 © 60 ©
11 J 36 J 61 J
12 ¹ 37 J 62 ¹
13 ¹ 38 ¹ 63 ©
14 r 39 © 64 ©
15 ¹ 40 J 65 ¹
16 © 41 r 66 ©
17 J 42 J 67 ¹
18 J 43 ¹ 68 r
19 © 44 J 69

20 J 45 ¹ 70

21 © 46 ¹ 71

22 r 47 J 72
23 ¹ 48 J 73

24 © 49 © 74

25 ¹ 50 © 75

119
 11. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ * ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ:-
£ÉʸÀVðPÀ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ ¤¸ÀUÀðzÀ°è ®¨sÀå«gÀĪÀ
* zÉÊ£ÀA¢£À §¼ÀPÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ:- ¹AxÉnPï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß £ÉʸÀVðPÀ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
(¸À A±Éè övÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ) £ÉʸÀ VðªÁV zÉÆgÀPÀzÀ CzÀ gÀ £É ʸÀVðPÀ
PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁrzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ ¹AxÉnPï GzÁ:- ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ, PÉƧÄâUÀ¼ÀÄ,
(¸À A±Éè övÀ) ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ EªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæmïUÀ¼ÀÄ EvÁå¢
PÀÈvÀPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ.
£ÉʸÀVðPÀ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ & CªÀÅUÀ¼À ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgïUÀ¼ÀÄ
¥Áæa£À ¢£ÀUÀ¼À ªÀiÁ£Àª À£À J¯Áè CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ
¸ Áé ¨ s Á « P À ª Á V z É Æ g É A i À Ä ÄwÛ z À Ä ª À ¸ À Ä Û U À ¼ À £ À Ä ß
FqÉÃj¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. DzÀgÉ «Äw«ÄÃj ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ ¥Á°ªÀiÁgïUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgïUÀ¼ÀÄ
d£À¸ÀASÉå £ÉʸÀVðPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ®¨sÀåvÉAiÀÄ°è «Äw & CªÀÅUÀ¼ÀÄ
GvÁàzÀ£ÉUÉ ¨ÉÃPÁVgÀĪÀ ¢üÃWÁðªÀ¢ü¬ÄAzÁV ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÁ¨ÉÆðºÉÊqÉæmïUÀ¼ÀÄ UÉÆèÃPÉƸï
CUÀvÀ åvÉUÀ ¼À£ ÀÄ ß F £É ʸÀVðPÀ ªÀ ¸ÀÄ ÛUÀ ¼À Ä FqÉj ¸À ®Ä ¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼ÀÄ CªÉÄÊ£ÉÆà DªÀÄèUÀ¼ÀÄ
PÀµÀתÁUÀÄwÛzÉ. DzÀÝjAzÀ EªÀÅUÀ¼À ¸ÀÜ£ÁzÀ°è ¥ÀAiÀiÁðAiÀĪÁV PÉƧâUÀ¼ÀÄ (°¦qÀUÀ¼ÀÄ) PÉÆ©â£À DªÀÄèUÀ¼ÀÄ
DPÀæ«Ä¹PÉÆAqÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼É ªÀiÁ£Àª À¤«ÄðvÀ ¸ÀA±ÉèövÀ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ. 2) ¹AxÉnPï ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ (¸ÀA±ÉèövÀ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ)
¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀÄzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ
* ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ:- ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß ¹AxÉnPï ¥Á°UÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ

¥Á°ªÀ Ä gï ¥À z À ª À Å ¥Á° JAzÀ g É ºÀ ® ªÀ Å GzÁ:- £ÉʯÁ£À, ¥Á°y£À, mÉ°°Ã£À, gÉAiÉÆ£ï

(Poly=many) ªÉÆgÉƸï JAzÀgÉ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅUÀ¼ÀÄ
PÉ ®ªÀ Å ªÉʸÀVðPÀª ÁV ®¨s Àå«gÀÄ ªÀ ªÀ¸ ÀÄÛ UÀ¼ ÀÄ ¨É¼ À¹
vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀgÀ¼À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛzÀ Cw ºÉZÀÄÑ ¸ÀASÉåAiÀÄ
CtÄUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃUÀ¢AzÀ CxÀªÁ ¸ÀgÀ¼À ¸ÀAAiÉÆPÀÛUÀ¼ÀÄ
¥ÀÄ£ÁgÁªÀwðvÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÉjPÉÆArgÀĪÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À£ÀÄß
¥Á°ªÀÄgïUÀ¼É£ÀÄßvÉÛêÉ.
* ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgïUÀ¼ÀÄ :-
MAzÀÄ ¥Á°ªÀÄgï C£ÉÃPÀ ¸ÀgÀ¼À CtĽAzÁVzÉ.
¥Á°ªÀÄgï CtÄUÀ¼À£ÀÄßAlĪÀiÁqÀĪÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀgÀ¼À
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛPÉÌ ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgï JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
GzÁ: ¥Á°xÀ£À J£ÀĪÀÅzÉÆAzÀÄ ¥Á°ªÀÄgï EzÀÄ
Fy£À JA§ C£ÉÃPÀ CtÄUÀ½AzÀ GAmÁVªÉ ¥Á°y£À£ÀÄß
¥Á°ªÀÄgï J£ÀĪÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß GAlĪÀiÁrzÀ Fy£À£ÀÄß
ªÀiÁ£ÉƪÀÄgïUÀ¼É£ÀĪÀgÀÄ.
* ¥Á°ªÀÄjÃPÀgÀt:-
¸ÀgÀ¼À ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛzÀ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ CtÄUÀ¼ÀÄ
MnÖUÉ ¸ÉÃj ºÉƸÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛª ÁUÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¥Á°ªÀÄjÃPÀgÀt JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ.
* ¹AxÉnPï ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À «zsÀUÀ¼ÀÄ
1) ¸À APÀ®£À ¥Á°ªÀ ÄgïUÀ ¼ÀÄ:- ºÀ ®ªÁgÀ Ä ¸ÀgÀ¼À CtÄUÀ¼ÀÄ
MnÖUÉ ¸ÉÃj MAzÀÄ §ÈºÀvÀ CtĪÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄ
¸À APÀ®£À ¥Á°ªÀiÁjÃPÀ gÀt J£À ÄߪÀgÀÄ F CtĪÀ £ÀÄß ¸À APÀ®£À
¥Á°ªÀÄgï J£ÀÄߪÀgÀÄ F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉà CtÄ«£À
ªÀdð£É E®è EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ ªÀÄ£ÉÆêÀÄgÀUÀ½AzÀ
vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ: ¥Á°yãï, ¥Á° «ÄãÉʯï PÉÆèÃgÉÊqï
2) ¸ ÁA ¢ æ P À g À t ¥ Á°ª À i Ág ï UÀ ¼ À Ä : - C£ É Ã P À
ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgïUÀ¼ÀÄ MUÀÆÎr §ÈºÀvÀ CtÄ gÀÆ¥ÀUÉƼÀÄîªÁUÀ
¸ÀtÚ CtÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀUÉƼÀÄîªÀ ¸ÁA¢æPÀgÀt QæAiÉÄ GAmÁzÀgÉ
CzÀ £ À Ä ¸ÁA¢æ P À g À t ¥Á°ªÀ Ä jÃPÀ g À t J£À Ä vÁÛ g É .
ªÀiÁ£ÉƪÀÄgïUÀ¼ÀÄ £ÀqÀÄªÉ ¸ÁA¢æPÀgÀt QæAiÉĬÄAzÀ ¥ÀqÉzÀ
¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ ¸ÁA¢æPÀgÀt ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼É£ÀÄvÉÛªÉ
¸ÁA¢æPÀgÀt ¥Á°ªÀÄjÃPÀgÀt QæAiÉÄAiÀÄÄ £ÀqÉzÁUÀ ¤ÃgÀÄ
«ÄxÉãïAvÀºÀ CtÄUÀ¼ÀÄ ªÀdð£ÉAiÀÄ£ÀÄ M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- £ÉʯÁ£À, mÉjnãï

120

* ¥Áè¹ÖPÀUÀ¼ÀÄ:- ¥ÀæQæAiÀiÁ ºÀAvÀUÀ¼À°è ªÀÄzÀåvÀéª À£ÀÄß
ºÉÆAzÀĪÀ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼À£ÀÄß ¥Áè¹ÖPÀUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ vÀAiÀiÁgÀÄ
ªÀiÁqÀĪÁUÀ ±ÁR PÉÆlÖgÉ ªÀÄÈzÀĪÁV £ÀAvÀgÀ vÀA¥ÀÄ
ªÀiÁrzÁUÀ UÀnÖAiÀiÁV ¤²ÑvÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀĪÀzÀÄ
¥Áè¹ÖPÀUÀ¼À «±ÉõÀ UÀÄt
* «zsÀUÀ¼ÀÄ:-
1) xÀª É ÆÃð¥Áè¹ Ö PïUÀ¼ ÀÄ :- PÉ ® ªÀ Å ¥Áè ¹ Ö P ïUÀ ¼ À Ä
PÁ¬Ä¹zÁUÀ ªÉÄzÀĪÁUÀÄvÀÛªÉ. £ÀAvÀgÀ vÀA¥ÀÄ ªÀiÁrzÁUÀ
UÀnÖAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁ¬Ä¹ ªÀÄzÀĪÀiÁr ¥ÀÄ£ÀB
¥ÀÄ£ÀB JgÀPÀ ºÉÆAiÀÄ姺ÀÄzÀ Ä EªÀ ÅUÀ¼À Ä JµÀ ÄÖ ¨Áj ¨É ÃPÁzÀ gÀÄ
PÁ¬Ä¹ JgÀ PÀ ºÉÆ AiÀÄ å§ºÀ ÄzÀ Ä EªÀÅ ªÀÄgÀħ¼ÀPÉ UÉ
¸ÀÆPÀÛªÁVªÉ.
GzÁ:- ¦.AiÀÄÄ.¹ ¥Á°¸ÀÖjãï
2) xÀªÉÆÃð¸ÀnÖAUï ¥Áè¹ÖPÀUÀ¼ÀÄ:- PÁ¬Ä¹zÁUÀ ¤²ÑvÀ
DPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ vÀt¹zÁUÀ ±Á¸ÀévÀ UÀqÀĸÀvÀ£Àª À£À
ºÉÆAzÀĪÀ ¥Áè¹ÖPïUÀ¼ÀÄ xÀªÉÆÃð¸ÉnÖAUï ¥Áè¹ÖPïUÀ¼É£ÀĪÀgÀÄ
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀzÉà ¥ÀzÉà PÁ¬Ä¹ ªÀÄgÀÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ®Ä
¸ÁzsÀå«®è. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MªÉÄä ªÀiÁvÀæ §¼À¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
GzÁ:- ¨ÉÃPï®Ö£ï, ¹°PÉÆãïUÀ ¼À Ä J¥Ágïì PÁ¼É UÀ¼À Ä
¨ÉÃPï¯ÉÊmïUÀ¼ÀÄ EAzÀÄ ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀ
¥Áè¹ÖPïUÀ¼ÁVªÉ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «zÀåwÛ£À ¹éZÀUÀ¼ÀÄ, ¹éZï
¨ÉÆÃqÀðUÀ¼ÀÄ r.¦. ¨ÁPïìUÀ¼ÀÄ PÀA¥ÀÆålgï£À QèÉÆÃqÀð,
ªÀ i Á¤lgï£À ºÉ Æ gÀ V £À PÀ ª À Z À , §®Äâ ºÉ Æ ®Ø g ï
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼ÀĸÀÄvÁÛgÉ.
¹°PÉÆãïUÀ¼ÀÄ «zÀÄåvï ¤gÉÆÃzÀPÀUÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅ
vÀªÀÄä ªÀÄÆ®PÀ «zÀÄåvÀ ºÀjAiÀÄ®Ä ©qÀĪÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «zÀÄåvÀ ªÉÆlgï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ «zÀÄåvï
¸À®PÀgÀuÉUÀ½UÉ E£ÀÄì¯ÉÃlgïUÀ¼ÁV §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
¥Áè¹ÖPïUÀ¼À ¥ÀÄ£Àgï §¼ÀPÉ :-
¥Áè¹ÖPïUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ Cw CªÀ±ÀåPÀªÁVzÀÝgÀÆ,
ªÀÄvÉÆÛAzÀqÉ, EªÀÅ ¸ÀªÀĸÀåAiÀiÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ. KPÉAzÀgÉ
EªÀÅ fêÀ ²xÀ°ÃAiÀĪÀ®è. JAzÀgÉ ¥Áè¹ÖPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀëöätÄ
fëUÀ½AzÀ «WÀl£ÉAiÀiÁV ¸ÀgÀ¼À gÀÆ¥ÀPÉÌ §gÀĪÀÅ¢®è.
EªÀ Å UÀ ¼ À £ À Ä ß ¸À Ä lÖ g É ©qÀ Ä UÀ q É A iÀ i ÁUÀ Ä ªÀ ºÉ Æ UÉ A iÀ Ä
«µÀ¥ À ÆjvÀª ÁVzÀ ÄÝ ªÁAiÀÄÄ ªÀ iÁ°£Àå ªÀ£ ÀÄß GAlÄ
ªÀiÁqÀÄvÀ ÛzÉ. DzÀ ÝjAzÀ EªÀÅUÀ ¼À ¥Àæ ªÀ iÁtªÀ£ÀÄß PÀ rªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä
¥ÀÄ£Àg識ÀPÉ Cw CªÀ±ÀåPÀ.
¥Áè¹ÖPÀ ¥ÀÄ£ÀgÀ §¼ÀPÉAiÀÄ°è M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ:-
121
* C£ÀÄAiÀÄ¥ÀÄPÀÛ ¥Áè¹ÖPï ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀÅzÀÄ.
* xÀªÉÆÃð¥Áè¹ÖPï & xÀªÉÆÃð¸ÉnÖAUï ¥Áè¹ÖPïUÀ¼À£ÀÄß
«AUÀr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
* xÀªÉÆÃð¥Áè¹ÖPï C£ÀÄß ªÀÄzÀÄUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
* ¸ÀA¸ÀÌuɬÄAzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ.
* ¥ÀÄ£ÀB JgÀPÀ ºÉÆAiÀÄ姺ÀÄzÀÄ.
¹ªÉÄAmï:-
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÉ¸ÀgÀÄ :- PÁå°ìAiÀÄA ¹°PÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ
PÁå°ìAiÀÄA C®Æå«Ä¹Ãmï
¸ÀA±ÉÆÃzsÀPÀgÀÄ:- eÉ. D¸ÀÖr£ï 1824gÀ°è
PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ:-
1) eÉÃrªÀÄtÄÚ-C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¹°PÉÃmï
2) ¸ÀÄtÚPÀ®Äè-PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆð£ÉÃmï
3) f¥ÀìA-PÁå°ìAiÀÄA ¸À¯ÉáÃmï
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ «zsÁ£À :- eÉÃr ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄtÚ PÀ®è£ÀÄ
£ÀAiÀĪÁV CgÉzÀÄ ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ ¸ÉÃj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À
C£ÀÄgÀÆ¥À «Ä±ÀætPÉÌ ¸Éèj JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß GgÀļÀÄ
PÀĮĪÉÄUÉ PÀ¼ÀÄ»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ®ÄªÉÄAiÀÄ PɼÀ vÀÄ¢¬ÄAzÀ
¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1873PÉ (1600 rVæ ¸É°ìAiÀĸï) vÁ¥ÀzÀ°è UÁ½AiÀÄÄß
HzÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F ºÉaÑ£À vÁ¥À¢AzÁV ¸ÀèjAiÀÄ°ègÀĪÀ
¤ÃgÀÄ D«AiÀiÁV ¹ªÉÄAl£À GAqÉUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ. f¥ÀìA
¹ªÉÄAmï ¨ÉÃUÀ UÀqÀĸÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
U À nÖ Ã P À g À t : - ¹ ª É Ä A m ï ¤ Ã j £ É Æ A ¢ U É ¸ É Ã j
UÀnÖgÁ¹AiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀnÖÃPÀgÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ
ªÀÄgÀļÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹ªÉÄAmï «Ä±ÀætªÀÅ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀAQÃt
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ M¼À¥ÀqÀÄvÀÛªÉ. ¹ªÉÄAmïUÉ ¤ÃgÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÀ
24 UÀAmÉAiÉƼÀUÉ ªÉÆzÀ® ºÀAvÀzÀ UÀnÖÃPÀgÀt £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀzÀ UÀnÖÃPÀgÀt ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2 ªÁgÀUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ.
d®¸ÀvÁÌgÀ:- ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ ¸ÀvÀÌj¹ ¹ªÉÄAl£À Äß UÀ nÖ ªÀiÁqÀĪÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÉ d®¸ÀvÁÌgÀ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ, ¹ªÉÄAl£ÀÄß ªÀÄgÀļÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ ¸ÉÃj¹zÁUÀ ¹ªÉÄAl£À°ègÀĪÀ PÁå°ìAiÀÄA
¹°PÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ PÁå°ìAiÀÄA C®Æå«Ä£ÉÃlUÀ¼À £ÀqÀĪÉ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄ £ÀqÉzÀÄ ±ÁSÉ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÉÛ. F
±ÁR ºÀ MgÀ§gÀ®Ä ¥À æAiÀÄwß¹zÁUÀ ¹ªÉÄAmï ©gÀPÀÄ ©qÀÄvÀÛzÉ.
¹ªÉ Ä AmïUÉ ¤ÃgÀ Ä ºÁQzÁUÀ D±ÁRªÀ £ À Ä ß ¤ÃgÀ Ä
»ÃjPÉƼÀÄîvÀÛzÉ. DzÀ ÝjAzÀ ¯Éà ¹ªÉÄAl ¸À ĪÀiÁgÀÄ 02 ªÁgÀUÀ¼À
PÁ® d®¸ÀvÁÌgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÀ ¹ªÉÄAl ©gÀPÀÄ
©qÀĪÀÅ¢®è.
¹ªÉÄAmï PÁAQæÃmï:- ¹ªÉÄAmï, ªÀÄgÀļÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d°èAiÀÄ
1:2:4 CxÀªÁ 1:3:6 C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°è£À «Ä±ÀætPÉÌ PÁAQæÃmï
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ PÁAQæÃmï£À M¼À¨sÁUÀzÀ°è ºÁPÀĪÀ PÀ©âtzÀ
ºÀtzÀ gÀªÀÅ gÀ ZÀ£ÉUÉ E£À Äß ºÉaÑ£À AiÀ iÁAwæ PÀ ±ÀQÛAiÀÄ£À Äß ¤ÃqÀÄvÀÛ zÉ . MvÀÛqÀ ©zÀÝgÀÆ CzÀÄ ©gÀÄPÀÄ ©qÀÄvÀÛzÉ.

UÁdÄ:- £ÁªÀÅ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¹AxÉnPï UÁf£À UÀÄtUÀ¼ÀÄ:-

ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è UÁdÄ MAzÀÄ * §®ªÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀ ªÀ¸ÀÄÛ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÉ¸ÀgÀÄ:- ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ¹°PÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ * CzÀÄ PÀgÀUÀÄ«PÉUÉ ¥ÀæwgÉÆÃzÀ ºÉÆA¢zÉ.
PÁå°ìAiÀÄA ¹°PÉÃmï * ¸ÁªÀiÁ£Àå vÁ¥ÀzÀ°è EzÀÄ EvÀgÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
UÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÀwð¸ÀĪÀÅzÀÄ
¸ÀÆvÀæ:- * PÁ¬Ä¹zÁUÀ PÀæªÉ ÄÃt ªÉÄzÀĪÁV £À AvÀgÀ ¤zsÁ£À ªÁV
ºÀjAiÀÄ®Ä ¥ÁægÀA©üvÀÛzÉ.
PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :-
1) ªÀÄgÀ¼ÀÄ -¹°PÁ£ï qÉÊ DPÉìöÊqï (¹°PÁ) UÁfUÉ §tÚ PÉÆqÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼ ÀÄ
2) ¸ÀÄtÚPÀ®Äè-PÁå°ìAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï PÀæ. ¸ÀA §tÚ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
3) ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÁ-¸ÉÆÃrAiÀÄA PÁ¨ÉÆÃð£Émï 1 ºÀ¼À¢ PÁårAiÀÄA ¸À¯ÉáöÊqï
¹°PÁ£ï DPÉì öÊqï
UÁf£À GvÁàzÀ£É:-
PÀ©âtzÀ ®ªÀtUÀ¼ÀÄ
£À AiÀĪÁV ¥ÀÄr ªÀiÁrzÀ PÀZÁÑ ªÀ ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÀĮĪÉÄUÉ
¸ÉÃj¹ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1973PÉ (1700) vÁ¥ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ, 2 ºÀ¹gÀÄ PÀÉÆæëÄPï DPÉìöÊqï
DUÀ PÀZÁѪÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ PÀgÀV gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁV ¸ÉÃj UÁdÄ ¥sÀgɸï DPÉìöÊqï
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. 3 ¤Ã° PÉÆèÁ¯ïÖ DPÉì öÊqï
PÀÆå¥ÀÄ Pï DPÉìöÊqï
F jÃw GAmÁzÀ Cw vÀA¦vÀ zÀæªÀzÀ UÁd£ÀÄß
4 PÉA¥ÀÄ PÀÆå¥ÀÄ ¸ï DPÉìöÊqï
««zsÀ DPÁgÀUÀ½UÉ CZÀÄÑUÀ¼À°è JgÀPÀ ºÀÄAiÀÄå¯ÁUÀÄvÀÛzÉ . CxÀªÁ
HzÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. UÁf£À°è£À UÁ½AiÀÄ UÀļÉîAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉAiÀÄ®Ä a£ÀßzÀ ¸Á¯ï
CzÀPÉÌ ¨ÉÆgÁPïÖ CxÀªÁ C®Äå«Ä¤AiÀÄA ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹ 5 ©½ n£ï (vÀªÀgÉ) DPÉìö Êqï
PÁ¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è UÁ½AiÀÄ UÀļÉîUÀ¼ÀÄ 6 PÀ¥ÀÄ à ªÀiÁåAUÀ¤ øï qÉÊ DPÉìöÊqï
UÁf¤AzÀ vÀ¦à¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ. ¥sÀÉjPï DPÉìöÊqï

HzÀĪÀ «zsÁ£À :- PÉ®ªÀÅ ¥Á°ªÀÄgïUÀ¼ÀÄ & CªÀÅUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ

UÁd£ÀÄß JgÀPÀ ºÉÆAiÀÄåªÀ CxÀªÁ HzÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀæ.¸À ªÀiÁ£ÉÆêÀÄgïUÀ¼ÀÄ ¥Á°ªÀÄ gïUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
««zsÀ DPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ. HzÀĪÀ «zsÁ£ÀzÀ°è 1 FyÃ£ï ¥Á°yãï PÀÉÊ a®Ä
¸À é®à ¥Àæ ªÀiÁtzÀ UÁd£À Äß HzÀ ÝzÀ HzÀÄ PÉ Æ¼À ªÉAiÀ Ä vÀÄ¢AiÀÄ°è ¦ü® äUÀ¼ÀÄ
¸ÉÃj¹ PÁ¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ, £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ vÀÄ¢¬ÄAzÀ 2 PÀÁ¨ÉÆð¯ÁåPÀÖªÀiï £ÉʯÁ£ï £ÀÆ®UÀ¼ÀÄ
UÁ½AiÀÄ£ÀÄß H¢zÁUÀ aPÀÌ §ÄgÀÄqÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. §æµÀUÀ¼ÀÄ
PÉƼÀªÉAiÀÄ£ÀÄß wgÀÄV¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ UÁfUÉ ¨ÉÃPÁzÀ DPÁgÀ ºÀUÀÎUÀ¼ÀÄ
¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß CaÑ£À°èlÄ ¥ÀÄ£ÀB H¢ ¤²ÑvÀ DPÁgÀ 3 JµÀÖgïì ¥Á°¸ÀÖgïì ¸ÀA±ÉèövÀ
¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
£ÀÆ®UÀ¼ÀÄ
¥Á° «£Éʯï
C¤®£À:- 4 «£Éʯï PÉÆèÃgÉÊqï ¦.AiÀÄ Ä.¹ PÉÆüÀªÉUÀ¼ÀÄ
PÉÆèÃgÉÊqï
UÁd£À Äß ¤zs Á£À ªÁV vÀ A¥À ĪÀiÁqÀ ĪÀ ¥Àæ QæAiÉÄUÉ C¤®£À
5 PÀÉÆèÃgÉʦüæ£ï ¤AiÉÆæü£ï £ÀÉʸÀVðPÀ gÀ§â gÀ ºÀwÛ
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ EzÀjAzÀ UÁdÄ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀĪÀ
UÀȺÀ G¥ÀA iÉÆÃV
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ ©zÀÄvÀgÉAiÀÄ£ÀÄß
G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ
QéAaAUï:- G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
UÁd£ÀÄß vÀPÀët vÀA¥ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ PÀëAaAUï mÉm Áæ¥sÉÆèÃgÉÆ «zÀÄ åvÀ G¥ÀPÀgÀt
6 mÉÃ¥Áè £ï
JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ EzÀjAzÀ UÁdÄ vÀA¨Á UÀnÖ ªÀÄvÀÄÛ FyãÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
©zÀÄgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ EAvÀºÀ UÁf£À ªÉÄÃ¯É ¸Àé®à mÉÃ¥Áè £ï ¯ÉævÀ
¥ÁvÉæUÀ¼ÀÄ
122
123
¹gÁ«ÄPïì (PÀÄA¨ÁjPÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ)
¹gÁ«ÄPïì JA§ ¥ÀzÀªÀÅ ¹jªÉÆøï JA§ VæÃPï
¥ÀzÀ¢AzÀ §A¢zÉ. EzÀgÀ CxÀð ªÀÄtÂÚ£À ªÀÄqÀPÉ, aãÁ
¥ÁvÉæ, ¦AUÁtÂ, EnÖUÉAiÀÄAvÀºÀ eÉÃr ªÀÄtÂÚ£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
MmÁÖgÉ ¹gÁ«ÄPïìUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
¦AUÁt :-
eÉÃr ªÀÄtÄÚ C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¹°PÉÃl£ÉÆA¢UÉ
EvÀgÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼À «Ä±Àæt EzÀÄ UÁ½, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CO2 UÀ¼À ªÀvÀð£É¬ÄAzÁV ¹°PÉÃmï§AqÉUÀ¼À ¸ÀªÉvÀ¢AzÀ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :-
* ©½ eÉÃrªÀÄtÄÚ
* ªÀÄgÀļÀÄ
* ¥sɯïØ ¸ÁÌgï ( K 2 OAl2O3 .6 siO2 )
¦AUÁt vÀAiÀiÁjPÉ :-
PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß £ÀAiÀĪÁV ¥ÀÄrªÀiÁr ¤ÃgÀÄ
¸ÉÃj¹ F «PÀgÀÆ¥À «Ä±ÀætPÉÌ ¹è¥ï JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ E£À£ÉÃ
¸ÉƸÀĪÀ PÁUÀ¢AzÀ §wÛ ºÉZÀÄѪÀj ¤ÃgÀ£ÀÄß vÉUÉzÀ £ÀAvÀgÀ
¨ÉÃPÁzÀ DPÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÆlÄÖ MtV¹ PÀ®ÄªÉÄAiÀÄ°è 1837PÉ
(1600)UÉ PÁ¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ
* ºÉÆüÀ¥ÀÄà ¤qÀÄ«PÉ:-
¦AUÀ t  A iÀ Ä Ä £É Æ ÃqÀ ® Ä DPÀ µ À ð PÀ ª ÁVgÀ Ä ªÀ
gÀAzsÀæª ÀÄÄPÀÛªÁVgÀÄvÀÛz É. EzÀ£ÀÄ ¥Àq ÉAiÀÄ®Ä ºÉÆüÀ¥ÀÄ
¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ
ºÉÆüÀ¥ÀÄ ¤ÃqÀÄ«PÉAiÀÄ C£ÀPÀÆ®UÀ¼ÀÄ
* gÀAzsÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄZÀѧºÀÄzÀÄ
* DPÀµÀðPÀ £ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
ºÉÆüÀ¥ÀÄ ¤ÃqÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
* ¨ÉÆÃgÁ£ï
* C®Æå«Ä£ï
* ªÀÄÈzÀĪÁzÀ ¹°PÁ
* PÀgÀUÀzÀ ¸À¯ÉáÃmïUÀ¼ÀÄ
* ¯ÉÆúÀzÀ DPÉìöÊqïUÀ¼ÀÄ (§tÚ PÀMqÀ®Ä)
¦AUÁtÂAiÀÄ G¥ÀAiÉÆÃUÀ¼ÀÄ
* UÀȺÀ§¼ÀPÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ (PÀ¥ï, ¥ÉèÃmï)
* ¸Á¸Àgï, G¦à£ÀPÁ¬Ä eÁr
* C®APÁjPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è
* «zÀÄåvÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À®è
* ¸Áå¤lj ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
* ¥ÀæAiÉÆÃUÁ®AiÀÄUÀ¼À G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
124
¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼ÀÄ:- ¸ÉʸÀVðPÀ PÉÆ©â¤AzÀ ¸À A±É èæ¹zÀ ¯É ÆûAiÀÄ
®ªÀtUÀ½UÉ ¸Á§Ä£ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¸Á§Æ£ÀÄ JA§ÄzÀÄ GzÀÝ
¸ÀgÀ¥ À½ ªÉÄzÁªÀÄèUÀ¼À (PÉÆ©â£ÁªÀÄèUÀ¼ÀÄ) ¸ÉÆÃrAiÀÄA
®ªÀtUÀ¼ÀÄ E®èªÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÉÆÃmÁå¹AiÀÄA£ï ®ªÀtUÀ¼ÀÄ
GzÁ:-
* ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¹éAiÀÄgÉÃmï c17 H 35COONA
* ¸ÉÆÃrAiÀÄA N°AiÉÆmï c17 H 33COONA
* ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥Á«Ä¯ÉÆmï c17 H 31COONA
¹éAiÀÄjPï DªÀÄè JA§ÄzÀÄ GzÀÝ ¸ÀgÀ¥À½ PÉÆ©â£À
DªÀÄè EzÀgÀ CtĸÀÆvÀæ EzÀÄ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï
£ÉÆA¢UÉ ªÀwð¹ ¸ÉÆÃrAiÀÄ ¹éAiÀÄjPï DUÀÄvÀÛzÉ.
EzÉ ¸Á§Æ£ÀÄ CzÉà jÃw ¸ÉÆÃrAiÀÄA N°AiÉÄmï
& ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥Á°«Ä¯ÉÃmï ¸ÀºÀ vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼ÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ:-
* ¸ÁߣÀ z À ¸Á§Æ£À Ä UÀ ¼ À Ä :- ¸ÁߣÀ P É Ì §¼À ¸ À Ä ªÀ
¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁߣÀzÀ ¸Á§Æ£ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ
vÀAiÀiÁj¸À®Ä PÉƧÄâ JuÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ ¥ÉÆÃmÁ¶AiÀÄA
ºÉÊqÁæPÉìöÊqï (KOH) ¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ. vÀAiÀiÁgÁzÀ ¸Á§Æ¤UÉ
¨ÉÃPÁzÀ §tÚ & ªÁ¸À£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ®Ä gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ.
GzÁ: ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¸ÁåAqÀ¯ï ¸ÉƦUÉ ªÁ¸À£ÉUÁV ²æÃUÀAzsÀ
JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ. °j¯ï ¸ÉƦUÉ ªÁ¸À£ÉUÁV ¤A¨É
gÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ.
§mÉÖ vÉƼÉAiÀÄĪÀ ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼ÀÄ:-
¸ÁߣÀ z À ¸Á§Ä£À Ä UÀ ¼ À Ä & §mÉ Ö MUÉ A iÀ Ä ÄªÀ
¸Á§Æ£ÀÄUÀ½UÀÆ EgÀĪÀ MAzÀÄ ªÀåvÁå¸ÀªÉAzÀgÉ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ (KOH) §¼À¹zÀgÉ ¸ÁߣÀzÀ ¸Á§Æ£ÀÄ
(NaoH) §¼À ¹ zÀ g É §mÉ Ö MUÉ A iÀ Ä ÄªÀ ¸Á§Æ£À Ä
vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸Á§Æ¤ PÀgÀt:-
¸Á§Æ£ÀÄ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ «zsÀªÀ£ÀÄß ¸Á§Ä¤PÀgÀt
J£ÀÄߪÀgÀÄ JuÉÚ CxÀªÁ ¥ÁætÂUÀ®Ä PÉƧÄâ MAzÀÄ zÉÆqÀÄØ
PÀ©âtÝ ºÀÄAqÉAiÀÄ°è vÉUÉzÀÄ PÉƽî CzÀPÉÌ JuÉÚAiÀÄ JgÀqÀÄgÀµÀÄÖ
¥À槮 ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï£ÀÄß ¸ÉÃj¹ ¤zsÁ£ÀªÁV
PÁ¬Ä¹ F «Ä±Àæt PÀÄ¢AiÀÄĪÀªÀgÉUÀÆ ZÉ£ÁßV PÁ¬Ä¹
zÁæªÀtzÀ ªÉÄïÁâUÀzÀ°è ¸Á§Æ£ÀÄ vÀAiÀiÁgÁV PÉãÉAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ° vÉ®ÄwÛgÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ¨É¥Àðr¸À®Ä zÁæªÀtPÉÌ
CqÀÄUÉ G¥ÀÄà ¸ÉÃj¹ EzÀÄ ¸Á§Ä£ÀÄ Vè¸ÀgÁ¯ï£À°è
«Ä®£ÀªÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄ vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¸Á§Ä£À£ÀÄ ¨É¥Àðr¹ MvÀÄÛ
PÁUÀzÀ¢AzÀ MwÛ ¤¢ðµÀ× DPÁgÀzÀ ©¯ÉèUÀ¼ÁV ªÀiÁqÀÀªÀgÀÄ
EzÀPÉ §tÚ & ªÁ¸À£É PÉÆqÀ®Ä ¤¢üðµÀ× gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÉÃj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ . »UÉ vÀAiÀiÁgÁzÀ ¸Á§Æ£ÀÄ §mÉÖ vÉÆ¼É AiÀÄĪÀ
¸Á§Ä£ÀÄ
ªÉÄÃ¯É «ªÀj¹zÀ «zsÁ£Àz À jÃwAiÀÄ ¸ÁߣÀz À
¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ. C£ÉÃPÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA
ºÉ ÊqÁæPÉ ìöÊqïUÉ §zÀ¯ ÁV ¥É ÆmÁ¹AiÀÄA ºÉ ÊqÁæPÉ ìöÊqï
¸ÉÃj¸ÀÄvÁÛgÉ.
PÁ¯ï «¯ï ºÉ¯ïä ¶Ã¯ï:-
EªÀ£ÀÄ ¹éÃqÀ£ï zÉñÀzÀ «eÁÕ¤ EªÀ£ÀÄ 1783gÀ°è
DPÁ¹äPÀªÁV ¸Á§Æ£ÀÄ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ
ªÀi ÁrzÀ£ À Ä CªÀ £ ÀÄ C°ÃªÀ gï JuÉÚ A iÀ Ä £À Ä ß ¹Ã¸Àz À
DPÉìöÊqï£ÉÆA¢UÉ PÁ¹zÀ »ÃUÉ ªÀiÁrzÁUÀ ¹» gÀÄaAiÀļÀî
¥ÀzÁxÀðªÉÇAzÀÄ GvÀàwAiÀiÁ¬ÄvÀÄ EzÀÄ Vè¸ÀgÁ¯ï (Vè¸À j£ï)
s¸Á§Æ£ÀÄ ºÉÃUÉ ¸ÀéZÀÑUÉÆý¸ÀÄvÀÛªÉ.
¸ Á§Æ¤ £À Ct ÄU À ¼ À vÀ Ä ¢ UÀ ½ U É « ©ü £ À ß
UÀÄtUÀ½gÀĪÀzÀjAzÀ EzÀÄ ¤Ãj£À°è «Ä°£Àª ÁUÀÄvÀÛz É.
¸Á§Æ¤£À CtÄ«£À°è GzÀÝ£ÉAiÀÄ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£À ¨sÁUÀ
MAzÀÄ aPÀÌ DAiÉƤPÀ ¨sÁUÀ EgÀÄvÀÛzÉ. CAiÉƤPÀªÀ®èzÀ
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£À vÀÄ¢UÉ ¤ÃgÀ£ÀÄß «PÀ¶ð¸ÀĪÀ UÀÄt«zÉ.
CAiÉƤPÀªÁVgÀĪÀ E£ÉÆAzÀÄ vÀÄ¢UÉ ¤ÃgÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀĪÀ
UÀÄt F vÀÄ¢ ¤ÃjUÉ CAnPÉƼÀÄîvÀÛªÉ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£À
vÀÄ¢ PÉÆ¼É CxÀªÁ frØUÉ CAnPÉÆAqÀÄ «Ä¸É¯ïUÀ¼ÀÄ
JA§ gÀZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
« ĸ É ¯ ï U À ¼ À ° è ¸ Á § Æ ¤ £ À C t Ä U À ¼ À Ä
PÉ Ã AzÁæ © ü ª À Ä ÄRAiÀ i ÁV K¥À ð r¹PÉ Æ ¼ÀÄ î v À Û ª É . ¤ÃjUÉ
CAnPÉÆArgÀĪÀ vÀÄ¢ PÉƼÉAiÀÄ£ÀÄß §mÉÖ¬ÄAzÀ QvÀÄÛ
vÉUÉAiÀÄÄvÀÛªÉ EzÀ£ÀÄ ¤Ãj¤AzÀ vÉƼÉzÀÄ ©qÀ§ºÀÄzÀÄ.
* Vè¸ÀgÀ¯ï (Vè¸Àjãï):- Vè¸Àjãï JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ
ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£À zÀĪÀ EzÀÄ ¸Á§Æ¤PÀgÀt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
¸Á§Æ¤£À eÉÆvÉUÉ G¥À GvÀà£ÀߪÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ EzÀ£ÀÄß
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV Vè¸Àj£ï J£ÀÄßvÁÛgÉ.
EzÀgÀ ¸ÀÆvÀæ :- CH 2OH  CHOH  CH 2OH
UÀÄtUÀ¼ÀÄ:- ¹»gÀÄaAiÉÄ£ï ºÉÆA¢ªÉ.
G¥ÀAiÉÆÃUÀ:-
* ¸ÉÆáÃlPÀUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ (mÉæöÊ£ÉÊmÉÆæà Vè¹j£ï)
* ¥Áè¹ÖPÀUÀ¼ÀÄ vÀAiÀiÁjPÉ
* OµÀzsÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ
* ²ÃvÀ°ÃPÀgÀt vÀqÉAiÀÄ®Ä
125
ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ:-
* ªÀiÁdðPÀ JA§ÄzÀÄ ¯Áån£ï ¥ÀzÀ¢AzÀ ¸ÀȶÖAiÀiÁVzÉ
EzÀgÀ CxÀð ªÉÄïÉäöÊ ¥ÀlÄvÀé G¼ÀîzÀÄ ¸ÀéZÀÒ ªÀiÁqÀ§®è
¥ÀzÁxÀð ªÀiÁdðPÀUÀ¼À ¸Á§Æ£À®èzÀ ¸Á§Ä£ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ
ªÀiÁdðPÀ JA§ÄzÀÄ GzÀÝ ¸ÀgÀ¥À½ ¨ÉAf£ï ¸À¯ÉÆáäPï
DªÀÄèUÀ¼ÀÄ ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÉÆæÃd£ï ¸À¯ÉáÃn£À ¸ÉÆÃrAiÀÄA
®ªÀt
GzÁ:- 1) ¸ÉÆÃrAiÀÄA -qÉÆÃqɸÉÊ¯ï ¨ÉAfãÀ
¸À¯ÉáãÉmï
2) ¸ÉÆÃrAiÀÄA qÉÆÃqɸÉÊ¯ï ¸À¯ÉáöÊqï
ªÀiÁdðPÀzÀ CtÄ«£À°è CAiÉÆäPÀgÀt«®èzÀ MAzÀÄ zÉÆqÀØ
ºÉ Ê qÉ Æ æ à PÁ§ð£ï UÀ Ä A¥À Ä ªÀ Ä vÀ ÄÛ CAiÉÆ Ã¤PÀ gÀ t zÀ
¸À ¯ É Æ á à £É à mï UÀ Ä A¥À Ä CxÀ ª Á ¸À ¯ É á à mï UÀ Ä A¥À Ä
SO4  , Na  EgÀÄvÀÛªÉ.
* vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ «zsÁ£À :- ¥ÉmÉÆæðAiÀÄA¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ
GzÀÝ ¸ÀgÀ¥À½ ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ïUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁjÃPÀÈvÀ UÀAzsÀ
PÁªÀ Ä zÉ Æ A¢UÉ ¸À A ¸À Ì j ¸À Ä vÁÛ g É . F ¥À æ Q æ A iÉ Ä AiÀ Ä °è
GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ PÁ¨Áð¤Pï DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÆÃrAiÀÄA
ºÉÊqÁæPÉìöÊqÀ¤AzÀ vÀl¸ÀÜUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. FUÀ §gÀĪÀ ¸ÉÆÃrAiÀÄA
®ªÀtªÉ ªÀiÁdðPÀ
ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ:-
* UÀqÀ¸ÀÄ ¤Ãj£À°èAiÀÄÆ ZÉ£ÁßV vÉƼÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
* DªÀÄèªÀÅ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ®Æè ¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ.
ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ C£Á£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ:-
* EªÀÅ fêÀ ²xÀ°AiÀĪÀ®è
* EªÀÅ d® & £É® ªÀiÁ°£ÀåªÀ£ÀÄß GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
§tÚUÀ¼ÀÄ :-
zÀ æ ª À ªÀ i ÁzÀ å ªÀ Ä zÀ ° è ««zs À ªÀ t ðPÀ U À ¼ À £ À Ä ß
M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ «Ä±ÀætªÉà §tÚ §tÚzÀ°è ¸ÁªÀAiÀĪÀ
zÁæªÀPÀzÀ°è ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ «Ä°£ÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ.
GvÀÛªÀÄ §tÚzÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ:-
* EªÀÅ vɼÀĪÁzÀ C¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀ ¥ÉÆgÉAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.
* ±ÁR ¨É ¼ÀPÀÄ vÉêÁA±À ªÀÄvÀÄÛ ªÁvÁªÀgÀtzÀ C¤®UÀ ¼À Ä
EzÀgÀ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉà ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀÅ¢®è.
* EzÀÄ GvÀÛªÀĪÁV ºÀgÀqÀĪÀ ±ÀQÛ ºÉÆA¢zÉ.
* EzÀÄ ¥ÉÆgÉUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è JzÀÄ §gÀĪÀÅ¢®è.
* EzÀÄ GvÀÛªÀÄ §tÚªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
§tÚzÀ WÀlPÀUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ:-
J) (Pigments) ªÀtðPÀUÀ¼ÀÄ §tÚ PÉÆÃqÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
ªÀtðPÀUÀ¼É£ÀĪÀgÀÄ.
 ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1) £ÉʸÀVðPÀ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁrzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ
PÉ® ª ÀÅ ¥ Àæª ÀÄ ÄR ª Á z À ª Ài Á d ð PÀU À¼ ÀÄ
»UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ.
P Àæ. ¸ ÀA ª Ài Á d ð P À G z Áº Àg Àu É
J) £ÉʸÀVðPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ©) ¥Á°ªÀiÁgÀUÀ¼ÀÄ
1 ©½ f A P ï D P ÉìÊ q ï
¹) ¸ÀA±ÉèövÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ r) PÉƧÄâUÀ¼ÀÄ
m ÉÊ q Á ¤ AiÀÄ A D P Éìö Êq ï
° x ÉÆ Ã ¥ ÉÆ Ã £ ï
2) ¥Á°y£ï ¥Á°ªÀ i Ágï F ªÉ Æ £É Æ ÃªÀ Ä gï
2 P ÀÉA ¥ ÀÄ g Éq ï ¯ Éq ï
WÀlPÀUÀ½AzÁVzÉ.
¥ sÀÉj P ï D PÉìö Êq ï
J) FyÃ£ï ©) ¥ÉÆæÃn£ï
P ÀÆ å¥ ÀÄ ¸ ï D PÉìö Êq ï
¹) PÉÆèÃgÉƦæ£ï r) J¸ÀÖgï
3 º À¹ g ÀÄ P ÀÉÆ æà « Ä A iÀÄ A D PÉìö Êq ï
¥ Àæv Àå ª Ài Á vÁ ª ÀÄ æz À PÉÆ èà g ÉÊ q ïì 3) EªÀÅUÀ¼À°ègÀĪÀ £ÉʸÀVðPÀ ¥Á°ªÀÄgï EzÁVzÉ.
4 º À¼ À¢ ¯ Éq ï P ÉÆ æà ª ÉÄ Ã l J) PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃlμÀÄ ©) ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ
5 ¤ ð P ÉÆ Ã ¨ Á ¯ ïÖ D PÉìö Êq À ¹) °¦qÀUÀ¼ÀÄ r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
6 P À¥ ÀÄ à PÁrU É
4) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ ¸ÀAPÀ®£À ¥Á°ªÀÄgï UÉ
©) ªÀiÁzsÀåªÀÄ (Medium /Vehicle) GzÁºÀgÀuÉ
EzÀÄ zÀæªÀgÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀiÁdðPÀUÀ¼À£ÀÄ vÀ£Àß°è ¸ÀÄ®¨sÀªÁV J) £ÉʯÁ£ï ©) l°Ãð£ï
PÀgÀV¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ. UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É vɼÀĪÁV ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¹) ¥Á°yãï r) ¥ÉÆæÃn£ï.
ºÀgÀqÀÄ UUÀÄt«zÉ.
GzÁ:- C¥ÀAiÀiÁð¥ÀÛ KuÉÚUÀ¼ÁzÀ -PÀĸÀĪÀÄ- JuÉÚ- 5) UÁå¸ÉÌÃlÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆúÀ gÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ
ºÀgÀ¼ÉuÉÚ ¥Á°ªÀÄgï.
¹) Thinners EªÀÅ zÀæªÀzÀ ¹ÜUÀßvÉ (Viscosity) PÀÄVι J) mÉ¥sÀ¯Á£ï ©) ¤AiÉÆææ£ï
vɼÀĪÁV¸ÀĪÀ UÀÄtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. E¤®è¢zÀÝgÉ §tÚªÀÅ ¹) PÉÆèÃgÉÆà ¦æ£ï r) yAiÉÆÃPÉÆïï
ªÀÄÄzÀĪÁV UÀnÖAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- ¨ÉAf£ï, mÁ°£ï, ¸Àá°£ï, C¹mÉÆãï 6) £ÉʯÁ£ï-6 ¥Á°ªÀÄgï EªÀÅUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è
lgï ¥ÀAmÉÊ£ï §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
J) PÉÊaîUÀ¼ÀÄ
r) Driers EªÀÅ QæAiÀiÁªÀzsÀðPÀUÀ¼ÁV ªÀwð¹ §tÚªÀ£ÀÄß ©) £ÀÆ®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §æ±ÀUÀ¼ÀÄ
UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¯Éæ¹zÀ vÀPÀët vɼÀĪÁzÀ ¥ÉÆgÉAiÀÄÄAmÁV ¹) ¦«¹ PÉƼÀªÉUÀ¼ÀÄ
vÀPÀët §tÚªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. r) «zÀÄåvï G¥ÀPÀgÀt ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
GzÁ: Linodeafes of cobalt, zinc, lead
7) xÀªÉÆÃð¸ÉnAUï ¥Áè¹ÖPï UÉ GzÁºÀgÀuÉ EzÁVzÉ.
E) Plasticizers EªÀÅ §tÚPÉÌ CAlĪÀ UÀÄtªÀ£ÀÄ J) ¦«¹ ©) ¥Á°¸ÀÖjãï
GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛª É §tÚª ÀÅ J¼ÉAiÀÄ ºÁUÉ »UÀÄΪ ÀAvÉ ¹) £ÉʯÁ£ï r) J¥ÁQëgÁ¼ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ:- ºÀgÀ¼ÉuÉÚ mÉæöʦü£ÉÊ¯ï ¥Á¸ÉáÃmï 8) «zÀÄåvï G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À°è Cwà ºÉZÀÄÑ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀĪÀ
xÀªÉÆð¸ÉnAUï ¥Áè¹ÖPï
F) Fillers EªÀÅ §tÚzÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀ J) ¹°PÉÆÃ£ï ©) G¥ÁQëgÁ¼ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀ¸ÀÛUÀ¼ÀÄ ¹) ¨ÉPÀ¯ÉÊmï r) ¦«¹
GzÁ:- aãÁ, eÉÃr. f¥ÀìA, D¸ï¨É¸Áظï
9) ¥Áè¹ÖQ£À ¥ÀÄ£Àgï §¼ÀPÉ F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ
CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
1) EªÀÅUÀ¼À°è zÀºÀ£À¢AzÀ «µÀ¥ÀÆjvÀ C¤®
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) £É®ªÀiÁ°£Àå GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3) ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À PÁ¥ÁqÀÄvÀÛªÉ.

126
 4) EªÀÅ eÉÊ«PÀ ²ÃxÀ°AiÀĪÁVªÉ. 17) UÁd£ÀÄß vÀPÀët vÀA¥ÀĪÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄUÉ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) C¤®£À ©) UÀaÑPÀgÀt
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 3 ¹) QéAaAUï r) ¸ÀàlQÃPÀgÀt
©) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2
¹) 3 ªÀÄvÀÄÛ 2 18) UÁf£À ©½ §tÚPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛ.
r) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4. J) a£ÀßzÀ DPÉìöÊqï ©) ¥sÉjPï DPÉìöÊqï
¹) n£ï DPÉìöÊqï r) PÉÆæëģï DPÉìöÊqï
10) PÁå°ìAiÀÄA ¹°ÃPÉÃmï ªÀÄvÀÄÛ PÁå°ìAiÀÄA C®Ä«Ä£ÉÃmï
«Ä±ÀætPÉÌ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. 19) QlQ UÁdÄUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ
J) UÁdÄ ©) ¹ªÉÄAmï UÁdÄ.
¹) f¥ÀìªÀiï r) PÁAQæÃmï J) ¨ÉÆÃgÉƹ°PÉÃmï UÁdÄ ©) ¸ÀÄgÀPÀë UÁdÄ
¹) §tÚzÀ UÁdÄ r) ¸ÉÆÃqÁUÁdÄ
11) eÉÃr ªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄtÚzÀ PÀ®è£ÀÄß ¤Ãj£ÉÆA¢UÉ
«Ä±Àæt ªÀiÁrzÀ «Ä±ÀætPÉÌ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. 20) ¸ÀÄgÀPÁë UÁd£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä §¼À¸ÀĪÀ gÁ¸Á¬Ä¤PÀ
J) f¥ÀìªÀiï ©) ¸Àèj ªÀ¸ÀÄÛ.
¹) ¸ÀA±ÉèövÀ ªÀ¸ÀÄÛ r) mÉ¥sÀ¯Á£ï J) ¹Ã¸ÀzÀ DPÉìöÊqï
©) ¥ÉÆmÁ¹AiÀĪÀiï PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï
12) ¹ªÉÄAmï vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è f¥ÀªÀiï £À PÁAiÀÄð F ¹) ¸ÀA±ÉèövÀ ¥Áè¹ÖPï ºÁ¼É
jÃwAiÀiÁVzÉ. r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
J) ¹ªÉÄAmï ¨ÉÃUÀ UÀqÀ¸ÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
©) ¹ªÉÄAmï ¨ÉÃUÀ UÀqÀ¸ÁUÀĪÀzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄĪÀzÀÄ. 21) F PɼÀV£À UÁd£ÀÄß CVߤgÉÆÃzsÀPÀ UÁdÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¹) ¹ªÉÄAmï DPÀµÀðuÉAiÀÄÄPÀÛªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ J) ¸ÀÄgÀPÁë UÁdÄ ©) ¨ÉÆÃgÉÆù°PÉÃmï
r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ ¹) ¸ÉÆÃqÁ UÁdÄ r) zÀÄUÁßgÀÄ

13) d®¸ÀvÁÌgÀzÀ ªÀĺÀvÀéªÀÅ F PɼÀV£ÀAwgÀÄvÀÛzÉ. 22) ªÉÆÃmÁgÀÄ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ UÁf£À «zsÀ
J) EzÀjAzÀ ¹ªÉÄAl ©gÀÄPÀÄ ©qÀĪÀzÀÄ J) §tÚzÀ UÁdÄ ©) zÀÈUÁßgÀÄ
©) ¹ªÉÄAmï ©gÀÄPÀÄ ©qÀĪÀ¢®è, ¹) ¸ÀÄgÀPÀë UÁdÄ r) ¸ÉÆÃqÁUÁdÄ
¹) UÀqÀ¸ÁUÀĪÀzÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ. 23) ¹gÁ«ÄPïUÀ¼ÀÄ F gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ½AzÁVªÉ.
J) eÉÃrªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ C®Äå«Ä¤AiÀÄA ¹°PÉÃmï
14) ¹ªÉÄAmï ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d°èAiÀÄ F C£ÀÄ¥ÁvÀPÉÌ ©) eÉÃrªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ f¥ÀìªÀiï
PÁAQÃmï J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¹) eÉÃrªÀÄtÄÚ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃgÁ£ï
J) 1:2:4 ©) 2:3:6 r) C®Äå«Ä¤AiÀĪÀiï ªÀÄvÀÄÛ f¥ÀìªÀiï
¹) 3:6:4 r) 2:4:8
24) £ÉʸÀVðPÀ PÉÆ©â¤AzÀ ¸ÀA±ÉèövÀ ¯ÉÆûAiÀÄ ®ªÀtUÀ½UÉ
15) F PɼÀV£À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛPÉÌ UÁdÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. »UÉ£ÀÄßvÁÛgÉ.
J) CaSio3 ©) CaCo3 J) ªÀiÁdðPÀUÀ¼ÀÄ ©) ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
¹) §tÚUÀ¼ÀÄ r) ±ÁA¥ÀÄ.
¹) Na2 Sio2 , Casio3 , 4 Sio2
r) Caso4 25) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥ÁªÉÄÃn£ï CtĸÀÆvÀæ EzÁVzÉ.
J) C17 H 35COONa ©) C17 H 33COONa
16) UÁd£ÀÄ ¤zsÁ£ÀªÁV vÀA¥ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ QæAiÉÄ. ¹) C17 H 31COONa r) C17 H 36 COONa
J) PÀéAaAUï ©) C¤®£À
¹) UÀnÖPÀgÀt r) d®¸ÀvÁÌgÀ.

127
26) F PÉ ¼À V£À £Á®ÄÌ ºÉ ýPÉUÀ¼À °è ¸ÀjAiÀiÁzÀÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. J) 1 & 2
1) ¸ÁߣÀzÀ ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼À°è KOH §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ©) 2 & 3
2) §mÉ Ö NUÉ A iÀ Ä ÄªÀ ¸Á§Æ£À Ä UÀ ¼ À ° è NaOH ¹) 1, 2, 3.
§¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. r) 3 & 4.
3) ¸ÁߣÀzÀ ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼À°è NaOH §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
4) §mÉÖ NUÉAiÀÄĪÀ ¸Á§Æ£ÀÄUÀ¼À°è KOH §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. 33) EªÀÅ §tÚzÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉƽ¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛªÁVªÉ.
J) y£Àgïì ©) qÉæöÊAiÀÄgïì
J) 1 & 3 ©) 1 & 4
¹) ¥Áè¹ÖøÉÌdgïì r) ¦ü®gïì
¹) 1 & 2 r) 3 & 4.
34) F P ɼ ÀV£ ÀªÀÅUÀ¼ À£ ÀÄß ¦ü®gïì UÀ¼ ÁV
27) ¸Á§Æ£ÀÄ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ¥ÀæQæAiÉÄ PÀAqÀÄ»rzÀ «eÁÕ¤.
G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ.
J) ¥sÉræPï
J) f¥ÀìªÀiï ©) C¸À¨É¸ÁÖ¸ï
©) C¯ÉPÁìAqÀgï ¥sÉè«ÄAUÀzÀ
¹) ZÉÊ£ÁPÉèà r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ
¹) gÁAld£ï
r) PÁ®ð «¯ï ºÉ¯ïä ¶¯ï.
35) ¥sÉÆÃmÉÆPÉÆæëÄPï UÁdÄUÀ¼À®ÄègÀĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ
28) ¸Á§Æ£ÀÄ CtÄ«£À°ègÀĪÀ CAiÀiÁ¤PÀ ¨sÁUÀ UÀÄgÀÄw¹. ªÀ¸ÀÄÛ,
J) ¹®ªÀgï £ÉÊmÉæÃmï ©) ¹®ªÀgï ¨ÉÆæêÉÄÊqÀ
J) CH 3 (CH 2 )16 ©) COONa  ¹) PÀ©âtzÀ DPÉìöÊqï r) D¦üÖPÀ¯ï UÁdÄ.
¹) CH17 H 35 COOH r) CH17 H 36COON
36) GµÁÚA±À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁzÀAvÉ ªÀQæèsÀªÀ£À ¸ÀÆZÀåAPÀ
29) EzÀÄ Vè¸ÀgÁ°£À CtĸÀÆvÀæªÁVzÉ. §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ UÁdÄ.
J) C17 H 36COON J) ¸ÉÆÃqÁUÁdÄ ©) ¥ÉÊgÉPïì UÁdÄ
¹) ¥sÉÆmÉÆÃPÉÆæëÄPï UÁdÄ
©) C17 H 35COOH r) D¦ÖPÀ¯ï UÁdÄ
¹) CH 2OH CHOH CH 2 OH
37) ªÀÄÈzÀÄ gÀ§âgÀ£ÀÄß UÀqÀ¸ÀÄUÉƽ¸ÀĪÀ QæAiÉÄUÉ »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ.
r) CH 3 (CH 2 )16 J) ¸À¥sÉÆä¦üPÉñÀ£ï ©) PÁå°ì¦üPÉñÀ£ï
30) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è£À ªÀiÁdðPÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. ¹) ªÀ®Ì¤ÃPÀgÀt r) C¤°£ï
J) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï n - qÀÄ qÉPÁåAiÀÄ¯ï ¨ÉAf£ï
¸À¯ÉÆáãÉÃmï. 38) zÉúÀzÀ GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀĪÀ e˵ÀzsÀUÀ½UÉ
©) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï - n qÀÄ qÉPÁåAiÀÄ¯ï ¸À¯ÉáÃmï »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ.
¹) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ¥ÁªÉÄÃmï J) JAn §AiÉÆÃnPï ©) JAnr¥Àæ¸ÉAl
r) J ªÀÄvÀÄÛ ©. ¹) JAn ¥ÉÊgÉnPï r) ¸ÉÆAPÀÄ ¤ªÁgÀPï

31) mÉæöÊ£ÉÊmÉÆæÃVè¸Àj£ï F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è 39) F PɼÀV£À ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß PÀ¥ÀÄà ªÀdæ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. J) ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ï
J) ¥Áè¹ÖPï vÀAiÀiÁjPÉ ©) ¥ÉÆmÁ¹AiÀÄA ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ
©) e˵ÀzsÀ GzÀåªÀÄUÀ¼À°è ¹) PÀ°èzÀÝ®Ä
¹) ²ÃvÀ°ÃPÀgÀt vÀqÉAiÀÄ®Ä r) ªÀÄzÀÄUÀAzsÀPÀ
r) ªÉÄð£À J®èªÀÅ.
40) ¥É ¤ ì ¯ï £À ° è ªÀ ÄvÀ ÄÛ £À Æ åQè A iÀ Ä gï ¥À g À ª À i ÁtÄ
32) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ªÀiÁdðPÀzÀ PÀÄjvÁzÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ QæAiÀiÁPÁjAiÀÄ°è ªÀÄAzÀPÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ.
ºÉýPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. J) °UÉßöÊmï ©) PÁrUÉ
1) UÀqÀ¸ÀĤÃj£À°èAiÀÄÆ ZÉ£ÁßV vÉƼÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¹) PÉÆÃPï r) UÁæ¥sÉÊmï
2) D«ÄèÃAiÀÄ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ®Æè ¸ÀéZÀÒUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.
3) EªÀÅ fêÀ ²ÃxÀ°ÃAiÀĪÀ®è.
4) EªÀÅ eÉÊ«PÀ ²Ãy®ªÁVªÉ.

128
41) ¹«r ªÀdæ JAzÀÄ EzÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 48) ªÉAZÀÄj«ÄÃlgÀ£ÀÄß KvÀPÉÌ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ?
J) £ÉʸÀVðPÀªÁV ¹UÀĪÀ ªÀdæ J) ªÀļÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
©) ºÉaÑ£À MvÀÛqÀzÀ°è PÀÈvÀPÀªÁV vÀAiÀiÁj¹zÀ ªÀdæ ©) «zÀÄåwÛ£À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © ¹) zÀæªÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ¥ÀæªÁºÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
r) ¸ÀànPÀgÀÆ¥ÀzÀ EAUÁ® r) GµÁÚA±ÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä

42) ¥Áè¸ÀÖgï D¥sï ¥Áåj¸ï£À gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀÆvÀæ 49) ¥sÀÆå¸À ªÉÊgÀ£À «±ÉõÀvÉ K£ÀÄ ?
1 J) ºÉaÑ£À gÉÆÃzsÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À PÀgÀUÀĪÀ ©AzÀÄ
J) CaSO4 . H 2O ©) PÀrªÉÄ gÉÆÃzsÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À PÀgÀUÀĪÀ ©AzÀÄ
2
¹) PÀrªÉÄ gÉÆÃzsÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ PÀgÀUÀĪÀ ©AzÀÄ
©) CaSO4 .2 H 2O r) ºÉaÑ£À gÉÆÃzsÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ PÀgÀUÀĪÀ ©AzÀÄ
¹) CaSO4 .5H 2O
50) F PÉ ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è CvÀÄåvÀÛªÀÄ GµÀÚ ¤ªÁðºÀPÀ AiÀiÁªÀ ÅzÀÄ
r) CaSO4 .2 H 2O J) ¨É½î ©) PÀ ©ât
¹) C®Æå«Ä¤AiÀÄA ¹) vÁªÀÄæ
43) ¦üæAiÀiÁ£ÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ºÉýPÉ UÀÄgÀÄw¹.
1) EzÀÄ PÁ§ð£ï, PÉÆèÃj£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆèÃj£ï 51) ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀtÚ PÀtUÀ½AzÁVªÉ JAzÀÄ ªÉÆzÀ®Ä
M¼ÀUÉÆArzÉ. w½¹zÀªÀgÀÄ
2) «ÄxÉ Ã£ï ªÀ ÄvÀÄÛ FxÉãï CtÄUÀ ¼À °ègÀĪÀ ºÉ ÊqÉÆæÃd£ï J) qÁ®Ö£ï ©) qɪÉÆPÀæl¸ï
¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¥ÉÆèÃj£ï ªÀÄvÀÄÛ PÉÆèÃj£ï CtÄ ¹) PÀuÁzÀ r) ºÀÄPï
¸ÉÃj¹zÁUÀ.
3) ¥ÉÆæ¥sÀ¯ÉAmï UÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. 52) ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
4) EzÀ£ÀÄß gÉ¥sÀjdgÉÃmgï UÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÀ¸ÀÄÛªÉÃ
J) zÀæªÀå ©) ¥ÀgÀªÀiÁtÄ
J) 1 & 2 ©) 2 & 3 ¹) PÀt r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) 1 3 & 4 r) 1 2 3 4.
53) zÀæªÀåªÀÅ ________ ¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
44) F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è Cw ºÀUÀÄgÀªÁzÀ C¤® AiÀiÁªÀÅzÀÄ J) 3 ©) 4
J) ¸ÁgÀd£ÀPÀ ©) DªÀÄèd£ÀPÀ ¹) 2 r) 5
¹) d®d£ÀPÀ r) ¥sÉÆèÃjãï
54) UÁvÀæzÀ CAvÀgÁ¶ÖÃAiÀÄ ªÀiÁ£À
45) ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è Cw ºÉZÀÄÑ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°ègÀĪÀ C¤® a) m2 b) m4
AiÀiÁªÀÅzÀÄ ? c) m3 d) mg
J) DªÀÄèd£ÀPÀ ©) d®d£ÀPÀ
¹) EAUÁ®zÀ qÉÊDPÉìöÊqï r) ¸ÁgÀd£ÀPÀ 55) ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÉà §zÀ¯ÁªÀuÉUÉƼÀUÁzÀgÀÆ CzÀgÀ
¥À jªÀiÁtzÀ °è AiÀ iÁªÀ ÅzÉà §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀ iÁUÀ ĪÀÅ¢®è EzÀÄ
46) «zÀ ÄåvÀ §®â UÀ ¼À °è G¥À AiÉÆ ÃV¸À ®à q À ĪÀ C¤® J) ªÀ¸ÀÄÛ ¤vÀåvÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÀÄ? ©) ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀvÀåvÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄ
J) »Ã°AiÀÄA ¹) ªÀ¸ÀÄÛ «ÄvÀåvÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄ
©) d®d£ÀPÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) ¤AiÀiÁ£ï ªÀÄvÀÄÛ DUÁð£ï
r) DªÀÄèd£ÀPï 56) zsÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß F jÃwAiÀiÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
J) ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ ©) C¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ
47) «zÀ Ä åvï §¯ïâ £À ¦ü ®ªÉ ÄAl£À Äß AiÀ iÁªÀÅ zÀ j AzÀ ¹) ¯ÉÆúÀ-C¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ r) «Ä±ÀætUÀ¼ÀÄ
vÀAiÀiÁj¸ÀÄvÁÛgÉ?
J) ¥Áèn£ÀA ©) ¨É½î
¹) vÁªÀÄæ r) lAUï¸ÀÖ£ï

129
57) ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¹zÁÝAvÀzÀ d£ÀPÀ 68. F PɼÀV£Àª ÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ QæAiÉÄAiÀÄÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
J) PÀuÁzÀ ©) eÁ£ï qÁ®Ö£ï GAmÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹)¯ÉêÁ¹AiÉÆà r) §fð°AiÀiÁ J) ªÉÄUÉßÃAiÀÄA £ÀÄß UÁ½AiÀÄ°è Gj¹zÁUÀ
©) PÀ°èzÀÝ®£ÀÄß ¤Ãj£À°è ¸ÉÃj¹zÁUÀ
58) ¯ÁåAxÀ£ÉÊqï ±ÉæÃt zsÁvÀÄUÀ¼ÀÄ J°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. ¹) ºÁ°UÉ ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÁUÀ
J) r. ¨ÁèPï ©) ¦. ¨ÁèPï r) ¸ÀPÀÌgÉAiÀÄ£ÀÄß ¤Ãj£À°è PÀgÀV¹zÁUÀ
¹) J¥sï. ¨ÁèPï r) J¸ï. ¨ÁèPï
69. £ÉʸÀVðPÀªÁV ¤¸ÀUÀðzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ zsÁvÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå
59) zÀæªÀ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀĪÀ zsÁvÀÄ EzÁVzÉ. J) 90 ©) 92
J) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ©) ¨ÉÆæÃ«Ä£ï ¹) 108 r) 118
¹) AiÀÄÄgɤAiÀĪÀiï r) DªÀÄäd£ÀPÀ
70. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÁ¥ÀªÀiÁ¥ÀPÀzÀ°è §¼À¸À¯ÁVgÀĪÀ zÀæªÀ
60) PÁå°ìAiÀĪÀiï£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀªÀgÀÄ. J) JuÉÚ ©) ¨ÉÆæëģï
J) ºÉZï. qÉÃªï ©) ªÀiÁPÉÆ𤠹) ¥ÁzÀgÀ¸À r) ªÀÄzÀå¸ÁgÀ
¹) ¥ÉgÀqÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
71. ¥ÉÆÃmÁåAiÀÄA ¥ÀªÀiÁðAUÀ£ÉÃmï CtÄ ¸ÀÆvÀæ
61) zÀºÀ£ÀzÀ ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß ºÀvÉÆÃnAiÀÄ°ègÀĪÀ QæAiÉÄ J) KmnO ©) KMno4
J) C¤AiÀÄAwævÀ zÀºÀ£À ©) ¤AiÀÄAwævÀ zÀºÀ£À ¹) K4Mno r) Kmno4
¹) PÀ¥ÀÄà gÀAdPÀ r) J®èªÀÇ
72. EzÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛ«UÉ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ
62) CqÀÄUÉ ¸ÉÆÃqÁzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÉ¸ÀgÀÄ C)PÁ§ð£ï §)ªÀÄtÄÚ
J) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï PÁ¨ÉÆð£Émï PÀ)UÁ½ qÀ)PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
©) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ¸À¯ï¥ÉÊmï
¹) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ¨ÉÊ PÁ¨ÉÆð£Émï
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 73. zÀæªÀgÀÆ¥ÀzÀ C¯ÉÆúÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ
J) UÁå°AiÀĪÀiï ©) ¥ÁzÀgÀ¸À
63) ¸ÀÆAiÀÄð£À°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁVgÀĪÀ ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛ ¹) ¹°PÁ£ï r) ¨ÉÆæëģï
J) DªÀÄèd£ÀPÀ ©) PÁ§ð£À
¹) d®d£ÀPÀ r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï 74. PÀtUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹, zÀæªÀåUÀ¼À£ÀÄß
............. ¨sËwPÀ ¹ÜwUÀ¼À°è UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÛêÉ.
64) Cw ºÉZÀÄÑ PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀĪÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ zsÁvÀÄ. J) £Á®ÄÌ ©) LzÀÄ
J) PÀ©ât ©) lAUï¸ÀÖç£ï ¹) ªÀÄÆgÀÄ r) JgÀqÀÄ
¹) ªÉÄUÉßòAiÀÄA r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
75. ¸ÀܼÀªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß
65) EzÀÄ PÀÈvÀPÀ gÉõÉäAiÀiÁVzÉ. ºÉÆA¢gÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛªÉÃ
J) £ÉʯÁ£ï ©) gÉÃAiÀiÁ£ï J) C¤® ©) zÀæªÀå
¹) gÉõÉä r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) WÀ£À r) ¥Áè¸Áä

66) CvÀåAvÀ ºÀUÀÄgÀªÁzÀ ¯ÉÆúÀ 76. zÀæªÀågÁ²AiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À

J) ¥ÁzÀgÀ¸À ©)°ÃyAiÀiªÀiï J) UÁæA ©) Q¯ÉÆà UÁæA
¹) ¨ÉÆæëģï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) l£ï r) QéAmÁ¯ï

67) zsÁvÀÄ«£À J¯Áè ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÀÆPÀëöäPÀt. 77. ªÀ¸ÀÄÛ ¤vÀåvÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀn¹zÀ «eÁÕ¤
J) ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ©) CtÄ J) ¯ÉêÉƹAiÀiÁ ©) PÀuÁzÀ
¹) £ÀÆåmÁæ£ï r) ¥ÉÆæÃmÁ£ï ¹) eÁ£À qÁ®Ö£ï r) §fð°AiÀĸï

130
78. CtÄUÀ¼ÀÄ MvÉÆÛvÁÛV §A¢ü¹PÉÆArgÀĪÀ zÀæªÀåzÀ 88. ©ü£Àß CtÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÁ§ð£ï£À
¹Üw §ºÀÄgÀÆ¥À
J) zÀæªÀUÀ¼ÀÄ ©) ¥Áè¸Áä J) ªÀdæ ©) UÁæ¥sÉÊmï
¹) WÀ£ÀªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ r) C¤®UÀ¼ÀÄ ¹) ¥sÀÄ®èj£ï r) PÀ°èzÀÝ®Ä

79. UÁ½ MAzÀÄ 89. DQìd£ï §ºÀÄgÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ

J) ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ©) «Ä±Àæt J) ªÀÄÆgÀÄ ©) JgÀqÀÄ
¹) zsÁvÀÄ r) ±ÀÄzÀÞ ªÀ¸ÀÄÛ ¹) £Á®ÄÌ r) LzÀÄ

80 UÁ½AiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À WÀlPÀ 90. «ªÀiÁ£À ¤¯ÁÝtUÀ¼À°è gÀ£À’ªÉà ¢Ã¥ÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ

J) ºÉÊqÉÆæÃd£ï ©) DQì d£ï C¤®
¹) £ÉÊmÉÆæÃd£ï r) PÁ§ð£ï J) PÉì£Á£ï ©) gÉÃqÁ£ï
¹) Qæ¥ÁÖ£ï r) DUÁð£ï
81. EzÀÄ MAzÀÄ ±ÉæõÀ× C¤®ªÁVzÉ
J) PÉÆèj£ï ©) PÁå°ìAAiÀĪÀiï 91. DQìd£ï vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è QæAiÀiÁ ªÀzsÀðPÀªÁV §¼À¸ÀĪÀ
¹) gÉÃqÁ£ï r) DQì d£ï ªÀ¸ÀÄÛ
J) ªÀiÁåAUÀ¤Ã¸ï qÉÊ DPÉìöÊqï
82. ªÀdæzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ F jÃwAiÀiÁVzÉ. ©) ¥ÉÆÃmÁ¹AiÀÄA PÉÆègÉÃmï
J) µÀqÀÄâeÁPÀÈw ©) ¸ÀànPÀ WÀ£À ¹) ¥ÉÆÃmÁ¹AiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
¹) ¸Á¸Àgï ¨Á¯ï r) C¸ÀànPÀ r) ªÀiÁåVß¹AiÀÄA DPÉìöÊqï

83. ªÀdæzÀ GvÀàvÀ£ÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ GµÀÚ 92. DªÀÄèUÀ¼À£ÀÄß PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀgÀ°è ±ÉÃRj¸ÀÄvÁÛgÉ
J) 35000 c ©) 40000 c J) UÁf£À ¥ÁvÉæ ©) ¯ÉÆúÀzÀ ¥ÁvÉæ
¹) ªÀÄgÀzÀ ¥ÁvÉæ r) ºÁ¼ÉAiÀÄ ¥ÁvÉæ
¹) 45000 c r) 50000 c
93. DªÀÄèUÀ¼À gÁd JAzÀÄ EzÀ£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ
84. UÁæ¥sÉÊmï£À°è PÁ§ð£À£À ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À GAUÀgÀUÀ¼À J) £ÉÊnæPï DªÀÄè ©) ¹næPï DªÀÄè
DPÀÈw ¹) ºÉÊqÉÆæPÉÆèÃjPï DªÀÄè r) ¸À®ÄájPï DªÀÄè
J) ZÀvÀĪÀÄÄðR WÀ£À ©) CµÀÖªÀÄÄR WÀ£À
¹) µÀqÀÄãeÁPÀÈw r) ¸ÀànPï 94. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ«£À M PÀªÀZÀUÀ¼À°è£À UÀjµÀ× E¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼À
¸ÀASÉå J) 8 ©)
85. gÀAdPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀªÀgÀÄ 32
J) ºÉ¤ìUï ¨ÁæAqï ¹) 2 r) 18
©) ¥ÁæAPÉÆìĸï PÁ°ðAiÀÄgÀ
¹) eÁeïð «°AiÀĪÀiï ªÀiÁå£ï© 95. gÀPÀÛzÀ°ègÀĪÀ ¯ÉÆúÀ
r) DA¨ÉÆæøï UÁqï ¥sÉæà J) vÁªÀÄæ ©) PÀ ©ât
¹) PÁå°ìAiÀÄA r) ¤ÃPÀ̯ï
86. «zÀÄåvï §®â£À°ègÀĪÀ lAUÀìl£ï vÀAvÀÄ«£À PÀgÀÄUÀĪÀ
©AzÀÄ 96. F PÉ ¼ÀV£À ¥À gÀªÀiÁtÄ«£À PÀ tUÀ½UÉ «zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼À £ÀÄß
J) 34220 c ©) 33400 c ºÉÆA¢¹
¹) 43000 c r) 53400 c 1. ¥ÉÆæÃmÁ£ï J) vÀl¸ÀÜ
2. £ÀÆåmÁæ£ï ©) IÄt «zÀÄåvï DªÉ ñÀ
87. §ºÀÄgÀÆ¥ÀvÉ GAmÁUÀ®Ä PÁgÀt 3. E¯ÉPÁÖç£ï ¹) zsÀ£À «zÀÄåvï DªÉñÀ
J) E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ r) zsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ IÄt
©) ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ «zÀåvï DªÉñÀ
¹) ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À WÀlPÀUÀ¼ÀÄ
r) £ÀÆåQèAiÀĸï£À WÀlPÀUÀ¼ÀÄ

131
 J) 1  c, 2  a, 3  b, r) 11.2 ªÉÆïï CtÄUÀ¼ÀÄ
©) 1  c, 2  b, 3  a, 105. ªÀiÁåAUÀ¤¸ï qÉÊDPÀìöåqÀ£À CtÄG¸ÀÆvÀæ
¹) 1  c, 2  b, 3  d, J) K 2 Cro4 ©) K 2Cmno4
r) 1  b, 2  c, 3  a, ¹) mno4 r) mno2

97. N PÀPÉëUÀ¼À°ègÀĪÀ UÀjµÀÖ E¯ÉPÁÖç£ï ¸ÀASÉå 106. LPG EAzsÀ£ÀzÀ°ègÀĪÀ C¤® (¥ÀæªÀÄÄR)
J) 8 ©) 16
¹) 18 r) 32 J) CH 4 ©) C2 H 6
¹) C2 H 8 r) C4 H10
98. £ÀÆåmÁæ£ï E®èzÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ 107. QÃl£Á±ÀPÀ
J) ¤AiÀiÁ£ï ©) PÁ§ð£ï
J) CFC ©) PVC
¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA r) ºÉÊqÉÆæÃd£ï
¹) DDT r) TEL
99. JgÀqÀÄ £ÀÆåmÁæ£ï EgÀĪÀ L¸ÉÆÃmÉÆÃ¥ÀÄ
108.CqÀÄUÉ ¸ÉÆÃqÀzÀ gÁ¸Á¤PÀ CtĸÀÆvÀæ
J) 1 H2 ©) 6 C 12
J) Na2 CO3 ©) NaHCO3
3 13
¹) 1H r) 6C ¹) Nacl r) NaoH

100. ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï£À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀASÉå 109.CqÀÄUÉ G¦à£À CtÄ ¸ÀÆvÀæ

J) 12 ©) 11
J) Nacl ©) Na2 co3
¹) 10 r) 13
¹) NaHco3 r) NaoH
101. £ÀÆQèAiÀĸï (©ÃdPÉÃAzÀæ)zÀ°ègÀĪÀ PÀt
J) E¯ÉPÁÖç£ï ©) £ÀÆåmÁæ£ï 110. d® C¤® UÀÄjw¹
¹) ¥ÉÆæÃmÁ£ï
J) CO  H 2 ©) CO2  H 2
r) £ÀÆåmÁæ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆæÃmÁ£ï
¹) CO2  H 2 O r) CO  H 2O
102. 24.31 g ªÉÄUÉßòAiÀĪÀiï £À°ègÀĪÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀASÉå
J) 6.023  1022 111. ¨ÉAQAiÀÄ£ÀÄß Dj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ C¤®
©) 60.23  1023 J) DQì d£ï ©) PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
¹) ºÉÊqÉÆæÃd£ï r) NeÉÆãï
¹) 6.023  1023
r) 602.3  1023 112. ¹ªÉÄÃAmï vÀAiÀ iÁåjPÉAiÀÄ°è f¥ïìA C£ÀÄß KPÉ ¸É Ãj¸À ÄvÁÛ gÉ
J) ºÉZÀÄÑ ¨Á½PÉ §gÀ®Ä
103. PÁ§ð£À£ï ªÉÃ¯É¤ì ©) ¹ªÉÄAmï ¨ÉÃUÀ UÀnÖAiÀiÁUÀĪÀÅzÀ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä
J) 3 ©) 4 ¹) ¹ªÉÄAmï £ÀÄtÄ¥ÁV¸À®Ä
¹) 5 r) 6 r) ¨ÉÃUÀ UÀnÖAiÀiÁUÀ®Ä

104. ±Á¯Á PÉÆoÀrAiÀÄ°è STP £À°è 22.4 °Ãlgï 113 MtºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðtÂÃðPÀj¸À®Ä (rPÀ®gÉʸÉñÀ£ï)
PÁ§ð£ï qÉÊDPÉìöÊqï£ÀÄß ªÀÄPÀ̼ÀÄ ©qÀÄvÁÛgÉ. D ªÀÄPÀ̼ÀÄ ...............................G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀgÀÄ
©lÖ PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊqï£À CtÄUÀ¼À ¸ÀASÉå J) PÁ§ð£À qÉÊ DPÉìöÊqï
©) ¸À®ágï qÉÊ DPÉìöÊqï
J) 6.023  1023 CtÄUÀ¼ÀÄ
¹) PÁ§ð£ï ªÀiÁ£ÁPÉìöÊqï
©) 22.4 r) £ÉÊmÉÆæÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
¹) 6.023  1024

132
114. JuÉÚ ¤Ãj£À ªÉÄÃ¯É vÉîÄvÀÛzÉ, PÁgÀt 123. 2 Na  2 H 2 O...........2 NaOH  C¤®, E°è
J) JuÉÚAiÀÄ ¸ÁAzsÀævÉ ¤Ãj£À ¸ÁAzsÀævÉVAvÀ ºÉZÀÄÑ
©qÀÄUÀqÉAiÀiÁzÀ C¤®
©) ¤Ãj£À ¸ÁAzsÀævÉ JuÉÚAiÀÄ ¸ÁAzsÀævÉVAvÀ ºÉZÄÀ Ñ
J) DªÀÄèd£ÀPÀ ©) d®d£ÀPÀ
¹) ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JuÉÚAiÀÄ ¸ÁAzsÀævÉ ¸ÀªÀÄ
¹) PÉÆèÃj£ï r) EAUÁ®zÀ qÉ Ê DPÉìöÊqÀ
r) JuÉÚ ¤Ãj£À°è «°Ã£ÀªÁUÀĪÀÅ¢®è

115.¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ¼ÀªÁVgÀĪÀ C¤® 124 . Cu  FeSo4 ...............CuSo4  Fe .

J) DUÁð£ï ©) EAUÁ®zÀ qÉÊDPÉìöÊqï ªÉÄð£À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄÄ AiÀiÁªÀ «zsÀz À
¹) DªÀÄèd£ÀPï r) ¸ÁgÀd£ÀPÀ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
J) ¸ÁÜ£À¥À®èl QæAiÉÄ ©) «zÀÄå¢é¨sÀd£É QæAiÉÄ
116. ªÁ¶AUï ¸ÉÆÃqÁzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀÆvÀæ ¹) ¸ÀAAiÉÆÃUÀ r) ¢é¸ÁÜ£À¥À®èl
J) Na2 Co3 5H 2O ©) Na2 Co3
125.EAUÁ®zÀ°ègÀĪÀ ªÉ¯É¤ì J¯ÉPÁÖç£ïUÀ¼ÉµÀÄÖ ?
¹) Na2Co310 H 2O r) NaHCo3 J) 2 ©) 3
¹) 4 r) 5
117.PɼÀPÀAqÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ «Ä±ÀætPÉÌ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
J) G¦à£À zÁæªÀt ©) ¸ÀPÀÌgÉ 126.PÁå°PÉÆà ¦æAnAUÀ£À°è §¼À¸ÀĪÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
¹) CO2 r) N 2O5 J) ¹°PÁ£À PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï
©) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¹°PÉÃmï
¹) ¹°PÁ£ï qÉÊ DPÉìöÊqï
118. CCI 4 £À°è EAUÁ®zÀ ¸ÀAAiÉÆÃUÀ ¸ÁªÀÄxÀåð r) ¹°PÁ£ï PÁ¨ÉÊðqï
J) 4 ©) 1
¹) 5 r) 3 127.«ÄxÉÃ£ï £À CtĸÀÆvÀæ
J) CH 4 ©) CH 2
119. ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ°è PÉƯɸÁÖç¯ï ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀÄqÀĪÀ ¯ÉÆúÀ ¹) CH 3 r) C2 H 6
J) PÀ ©ât ©) ¸ÀvÀÄ
¹) ¨É½î r) ªÉÄVßòAiÀÄA 128.C¯ÉÌöÊ£ï £À ¸ÁªÀiÁ£Àå CtĸÀÆvÀæ
J) Cn H 2 n  2 ©) Cn H 2 n 2
120. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀªÀgÀÄ
J) £ÀÆål£ï ¹) Cn H 2 n r) Cn H 3 n
©) qÁ®Ö£ï
¹) ºÉÆÃ«Ä dºÁAVÃgï ¨Á§ 129.F PɼÀV£Àª ÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ C¤® ºÉZÀÄÑ ºÉÆÃUÉ
r) ªÉÄAqÀ°¥sï PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
J) C4 H10 ©) C2 H 2
121. F PɼÀV£Àª ÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¯ÉÆúÀªÀ£ÀÄß ¹ÃªÉÄ
JuÉÚAiÀÄ°èqÀ¨ÉÃPÀÄ ¹) CH 4 r) C6 H12
J) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ©) ¤PÀ̯ï
¹) vÀªÀgÀ r) vÀªÀgÀ 130.¸Á§Æ¤UÉ MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
J) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¹ÖAiÀÄgÉÃmï
122.EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀÄÈzÀÄ ¯ÉÆúÀªÁVzÉ ©) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉʸÀ¯ÉáÃmï
J) ¥ÁzÀgÀ¸À ©) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï
¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) ¹Ã¸À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

131. ¥ÁågÀ¦£ï PÀgÀUÀĪÀ zÁæªÀt

J) ¹ÃªÉÄ JuÉÚ ©) ¤ÃgÀÄ

133
 ¹) ¨ÉAf£ï r) FxÉʯï C¯ÉÆÌúÁ¯ï
132.DPÉÖãÀ°è EgÀĪÀ d®d£ÀPÀUÀ¼À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ¸ÀASÉå 141. EAzsÀ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR WÀlPÀ AiÀiÁªÀzÀÄ
J) 18 ©) 16 J) C2 H 6 ©) C4 H 8
¹) 14 r) 12
¹) C3 H 8 r) C4 H10
133.F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ CA±À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄÄ zÀgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ. 142. F C¤®zÀ°è ªÀiÁvÀæ J¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À CµÀÖPÀ eÉÆÃqÀuÉ
J) zÁæªÀt ©) GµÀÚvÉ EgÀĪÀÅ¢®è
¹) QæAiÀiÁªÀzsÀðPÀ r) J®èªÀÇ J) CUÁð£ï ©) NgÉhÆãï
¹) gÉÃqÁ£À r) PÉÆèj£ï
134.F PɼÀV£À gÁ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ «¨sÀd£ÉUÉ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ 143.EªÀÅUÀ¼À°è AiÀĪÀÅzÀÄ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
J) C  O2 ..........Co2 J) ªÀÄAdÄUÀqÉØ PÀgÀUÀĪÀÅzÀÄ
©) ¨ÉuÉÚ-vÀÄ¥Àà DUÀĪÀÅzÀÄ
©) Mg  H 2 So4 ..............MgSo4  H 2 ¹) ¤ÃgÀÄ D«AiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ
¹) 2 H 2o........2 H 2  O2 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

r) BaCl2  MgSo4 ........BaSo4  MgCl2 144. PÁ§ð£ï ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ KPÀ§AzsÀ EgÀĪÀ
135.DªÀÄèd£ÀPÀ PÀAqÀÄ »rzÀªÀgÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ
J) PÀÆlð mÁ«AiÀÄA ©) ¯ÁgɤìAiÀÄA J) C¯ÉÌÃ£ï ©) C°Ìãï
¹) ºÁ¤ìAiÀÄA r) eÉÆøɥsï ¦æøÉè ¹) C¯ÉÌöÊ£ï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

136. EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÉÄmÁ¯ÁAiÀÄØ 145.¨É½î £ÉÊmÉæÃmï+d®d£ÀPÀzÀ PÉÆèÃgÉÊqï......... +......

J) CAnªÀĤ ©) ¤±À̯ï PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
¹) PÉÆèÁ®Ö r) ¥ÁzÀgÀ¸À J) ¨É½îAiÀÄ PÉÆèÃgÉÊqï+£ÉÊnæPï DªÀÄè
©) ¨É½îAiÀÄ PÉÆèÃgÉÊqï+d®d£ÀPÀ PÉÆèÃgÉÊqï
137.vÁªÀÄæzÀ CzÀÄj£À ºÉ¸ÀgÀÄ ¹) ¨É½îAiÀÄ PÉÆèÃgÉÊqï+£ÉÊnæPï DªÀÄè
J) ZÁ¯ÉÆÌ¥ÉÊgÉÊmïì ©) ¨ÁPÉìöÊmï r) ¨É½îAiÀÄ PÉÆèÃgÉÊqï+¤ÃgÀÄ
¹) ºÉªÀÄmÉÊmï r) ¥ÉÊgÉƯÉƸÉÊmï
146.PÀAZÀÄ vÀAiÀiÁj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «Ä±Àæ¯ÉÆúÀ
138. vÁªÀ ÄæzÀ ±À Ä¢ÞPÀgÀtzÀ°è §¼À ¸ÀĪÀ «zÀ Ä嫨s ÁdPÀ AiÀ iÁªÀÅzÀ Ä AiÀiÁªÀÅzÉAzÀgÉ
J) vÁªÀÄæzÀ DPÉìöÊqï ©) vÁªÀÄæzÀ ¥ÉÊgÉÊmï J) vÁªÀÄæ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÀÄ
¹) vÁªÀÄæzÀ ¸À¯ÉáöÊmï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ©) vÁªÀÄæ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀgÀ
¹) vÁªÀÄæ ªÀÄvÀÄÛ ¤PÀ̯ï
139. EAUÁ® ªÀÄvÀÄÛ d®d£ÀPÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛUÀ¼ÀÄ r) vÁªÀÄæ, ¸ÀvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀgÀ
J) ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ÀUÀ¼ÀÄ
©) C¯ÉÆÌúÁ¯ÉÊmï 147.PÀ©âtzÀ ¥ÀgÀªÀiÁtÄ vÀÆPÀ
¹) PÉÆèÃgÉÆÃ¥sÉÆèÃgÉÆà PÁ§ð£À J) 56 ©) 51
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) 28 r) 26

140. ¥ÉAnãï£À CtĸÀÆvÀæ 148.¹°PÁ£ï PÁ¨ÉÊðqï ¸ÀÆvÀæ

J) C6 H14 ©) C5 H 6 J) SiC ©) Sic2
¹) C5 H12 r) C5 H10 ¹) SiO2 r) SiO

134
 r) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ºÉÊqÁæPÉìöÊqï
149.vÁªÀÄæzÀ CtÄ «£Áå¸À 158. HzÀ ÄPÀ ĮĪÉÄAiÀÄ°è PÀ©âtzÀ C¢gÀ Ä ºÉªÀ ÄmÉÊmï, ¸À ÄtÚ zÀ
PÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ PÉÆñÀUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉgɸÀĪÀ ¥ÀæªÀÄt PÀæªÀĪÁV
J)  Ar  4S 3d 10 ©)  Ar  4S 13d 10 J) 8:1:4 ©) 8:4:1
¹)  Ar  4S 2 3d 5 r)  Ar  4S 2 3d 7 ¹) 4:1:8 r) 1:8:4

159. ¨sÀÆvÉÆUÀmÉAiÀÄ°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁV ¹UÀĪÀ ¯ÉÆúÀ...

150. LPG & CNG AiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀÄÄRå WÀlPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ,
J) C®Æå«Ä¤AiÀÄA ©) PÀ ©t
â
C£ÀÄPÀæªÀĪÁV ¹) PÁå°ìAiÀÄA r) ¸ÉÆÃrAiÀÄA
J) §ÄåmÉÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ «ÄÃxÉãÀ
©) ¥ÉÆææ£ï ªÀÄvÀÄÛ «ÄxÉãï 160.¥ÀgÀªÀiÁtÄ«£À°è «zÀÄåvï DªÉñÀ ºÉÆA¢gÀzÀ PÀt
¹) L¸ÉÆÃ¥ÉAnÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ Fyãï J) ¥ÉÆæÃmÁ£ï ©) £ÀÆåmÁæ£ï
r) L¸ÉÆçÆånÃ£ï ªÀÄvÀÄÛ FxÉÊ£ï ¹) E¯ÉPÁÖç£ï r) ¥Á¹mÁæ£ï

151. gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÁzÀ ¸À®ágÀ£À ¨sËvÀ ®PÀëtªÉAzÀgÉ

J) ºÀ¼À¢ ©) ¨É½îÀ
¹) §AUÁgÀ r) PÀ ©ât

152.¥ÉmÉÆæïï MAzÀÄ
J) PÁ§ð£ï EAzsÀ£À
©) ºÉÊqÉÆæÃPÁ§ð£ï EAzsÀ£À
¹) EAzsÀ£À
r) WÀ£ÀgÀÆ¥ÀzÀ EAzsÀ£À

153. xÉÆÃjAiÀÄA ¹UÀĪÀ gÁdå AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?

J) PÀ£ÁðlPÀ ©) ©ºÁgÀ
¹) PÉÃgÀ¼À r) gÁd¸ÁÜ£À

154.Cwà PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¤¸ÀUÀðzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ

zs ÁvÀÄ..................
J) mÉQßòAiÀÄA ©) C®Ä«Ä¤AiÀÄA
¹) vÁªÀÄæ r) ªÀiÁåUÉßùAiÀÄA

155. PÁ§ð£ï qÉÊ DPÉìöÊr£À ¸Á¥ÉÃPÀë CtÄgÁ².........

J) 24 ©) 44
¹) 22 r) 32

156. UÀAzsÀPÀªÀÅ DªÀÄèd£ÀPÀzÀ°è GjzÁUÀ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀĪÀ

C¤®
J) So2 ©) H 2
¹) Cl2 r) O2

157. ¨ÉÃQAUï ¸ÉÆÃqÁzÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ºÉ¸ÀgÀÄ

J) ¸ÉÆÃrAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
©) CªÉÆäAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¨ÉÊPÁ¨ÉÆÃð£ÉÃmï

135
 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
1 ¹ 26 ¹ 51 © 76 © 101 r 126 ¹ 151 J
2 J 27 r 52 ¹ 77 ¹ 102 ¹ 127 J 152 ©
3 r 28 © 53 J 78 ¹ 103 © 128 © 153 ¹
4 ¹ 29 ¹ 54 ¹ 79 © 104 J 129 r 154 J
5 r 30 r 55 J 80 ¹ 105 r 130 J 155 ©
6 © 31 r 56 ¹ 81 ¹ 106 r 131 ¹ 156 J
7 r 32 ¹ 57 © 82 © 107 ¹ 132 J 157 ¹
8 ¹ 33 r 58 J 83 J 108 © 133 r 158 J
9 © 34 r 59 © 84 ¹ 109 J 134 ¹ 159 J
10 © 35 © 60 J 85 J 110 J 135 r 160 ©
11 © 36 r 61 © 86 J 111 © 136 J 161
12 © 37 ¹ 62 ¹ 87 r 112 © 137 J 162
13 © 38 ¹ 63 ¹ 88 ¹ 113 © 138 ¹ 163

14 J 39 ¹ 64 J 89 © 114 J 139 J 164

15 ¹ 40 r 65 J 90 ¹ 115 r 140 r 165
16 © 41 © 66 © 91 J 116 ¹ 141 r 166
17 ¹ 42 J 67 J 92 J 117 J 142 ¹ 167
18 ¹ 43 r 68 J 93 r 118 J 143 © 168
19 r 44 ¹ 69 J 94 r 119 © 144 J 169

20 ¹ 45 r 70 ¹ 95 © 120 ¹ 145 ¹ 170

21 r 46 ¹ 71 r 96 J 121 J 146 J 171
22 ¹ 47 r 72 r 97 r 122 J 147 J 172
23 J 48 ¹ 73 r 98 r 123 © 148 J 173
24 © 49 r 74 J 99 J 124 J 149 © 174

25 ¹ 50 J 75 © 100 © 125 ¹ 150 J 175

136
 12. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ
* «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAqÀ®UÀ¼ÀÄ
* DAiÀĸÁÌAvÀUÀ¼ÀÄ
«zÀÄåvÀÑQÛ (Electricity)
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À vÀªÀÄä ZÀ®£ÉAiÀÄ ¹ÜwAiÉÆAzÁV ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ
±ÀQÛAiÉÄà ZÀ®£À±ÀQÛ «zÀÄåzÁ«ÄµÀÖ PÀtUÀ¼À vÀªÀÄä ZÀ®£ÉAiÀÄ
¹Üw¬ÄAzÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ±ÀQÛAiÀÄ£Éß «zÀÄåZÀÒQÛ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
«zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ JPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ : «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
SI KPÀªÀiÁ£À eÉƯï ( J ) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ
(MAzÀÄ Q¯ÉÆà eÉƯï = 1000 eÉÆîUÀ¼ÀÄ)
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåð (Electrical power)
MAzÀÄ KPÀ ªÀ iÁ£À PÁ®zÀ °è «zÀ ÄåZÀÒQÛ ¬ÄAzÁzÀ PÉ ®¸À ªÀ£ÀÄß
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåð J£ÀÄߪÀgÀÄ
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåð = «zÀÄåZÀÒQÛ¬ÄAzÁzÀ PɸÀ®
PÁ®
= G¥ÀAiÉÆÃUÀªÁzÀ «zÀÄåZÀÑQÛ
PÁ®
E ªÁºÀPÀzÀ MAzÀÄ ©AzÀÄ«¤AzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ©AzÀÄ«UÉ
P P = ¸ÁªÀÄxÀåð
T JPÀ ªÀiÁ£À zsÀ£À DªÉñÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ£À¥À®èn¹zÁUÀ £ÀqÉzÀ
E = «zÀÄåZÀÒQÛ
T = PÁ®
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ JPÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ SI JPÀªÀiÁ£À
w (ªÁål) 1. Q¯ÉÆà ªÁålì = 1000 ªÁålìUÀ¼ÀÄ
«zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÀåªÀºÁjPÀ JPÀªÀiÁ£À ( kwh)
Q¯ÉÆà ªÁål-UÀAmÉ.
AiÀÄĤl :- £ÁªÀÅ ¥Àæw ¸ÉPÉArUÉ 1000J UÀ¼ÀµÀÄÖ «zÀÄåZÀÒQÛ
G¥ÀAiÉÆÃUÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV MAzÀÄ UÀAmÉ §¼À¹zÀgÉ. £ÁªÀÅ
§¼À¹zÀ «zÀÄåZÀÒQÛ MAzÀÄ Q¯ÉÆà ªÁål-CªÀgÀ DUÀÄvÀÛzÉ.
EzÀ£ÀÄß MAzÀÄ AiÀÄĤmï J£ÀÄßvÉÛêÉ.
1kwh  1kw 1h
 1000 w  3600 sec ond
 36000000Js 1
137
«zÀÄåvï «¨sÀªÀ :- MAzÀÄ KPÀªÀiÁ£À zsÀ£À«zÀÄåzÁªÉñÀªÀ£ÀÄß
C£À AvÀzÀ °ègÀĪÀ ©AzÀÄ«¤AzÀ AiÀ iÁªÀÅzÉà ¤UÀ¢vÀ ©AzÀÄ«UÉ
vÀgÀĪÀ°è £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢vÀ ©AzÀÄ«£À «zÀÄåvï
«¨sÀAiÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ
«zÀÄåvï «¨sÀªÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À ªÉÇîÖ
«zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼À°è JgÀqÀÄ «zsÀUÀ½ªÉ : zsÀ£À «zÀÄåvï
DªÉÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ IÄt «zÀÄåvï DªÉñÀUÀ¼ÀÄ
«zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼À CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ JPÀªÀiÁ£À PÀÆ®ªÀiï
ZÁ¯ïì CUÀ¹Ö£ï PÀƯÁªÀiï :- ¥Áæ¤ì£ï ¨sËvÀ «eÁÕ¤AiÀiÁzÀ
EªÀgÀÄ ¥Áæ¤ì£À ¸ÉÊ£ÀìzÀ°è EAd¤AiÀÄgÀ DVzÀÝgÀÄ ¥ÉæAZÀ
PÁæAwAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß ©lÄÖ «zÀÄåZÀÒQÛ ºÁUÀÆ
PÁAvÀvÀéPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ
«zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À §®zÀ §UÉÎ w½¸À¯ÁzÀ PÀÆ®ªÀiï
«zÀ ÄåzÁªÉ ñÀzÀ ¤AiÀ ĪÀĪÀ £ÀÄß gÀƦ¹zÀ, C®èzÉ ¸ÀgÀ¼À AiÀÄAvÀæ
ºÁUÀÆ ªÉÄnæPï ¥ÀzÀÞwAiÀÄ vÀÆPÀ ºÁUÀÆ C¼ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß
C£À Ä µÁÖ £À P ÉÌ vÀ g ÀÄ ªÀ° è EªÀ g À PÉÆ qÀÄ UÉU À ¼À Ä C¥ÁgÀ
«zÀ ÄåzÁªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ JPÀªÀ iÁ£ÀPÉÌ ‘PÀƯÁªÀÄ” JAzÀ
EªÀgÀ ºÉ¸ÀgÀ£Éß EqÀ¯ÁVzÉ.
«¨sÁªÀAvÀgÀ : ( Potentialdifferance) Volt
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß D ©AzÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À «¨sÀªÁAvÀgÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
F DªÉñÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Ä E¯ÉPÁÖç£ï ¸ÀªÀÄÈ¢Þ
¸ÁÜ£À¢AzÀ E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À PÉÆgÀvÉ EgÀĪÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ PÀqÉUÉ
ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ.
«¨sÁªÀAvÀgÀ =
«zÁ墵ÀÖ PÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ£À¥À®èlªÁzÀUÀ £ÀqÉzÀ PÉ®¸À
¸ÁÜ£À ¥À®èlªÁzÀ MlÄÖ «zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼ÀÄ
W
V
Q
V  Voltage
W  Work
Q  Quantity of electric Ch arg es
«¨sÀªÁAvÀgÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ JPÀªÀiÁ£À ªÉÇÃ®Ö (v )
«zÀÄåvÀàçªÁºÀ: ( Electric Current )
 «zÀÄåvÀPÉÆñÀUÀæUÀ½UÉ eÉÆÃr¸À¢zÁÝUÀ CzÀgÀ°èAiÀÄ «¸ÁܤvÀ
MAzÀÄ ¸É PÉAr£À °è MAzÀ Ä ªÁºÀPÀzÀ AiÀiÁªÀ ÅzÉ Ã ©AzÀÄ«£À
ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæªÀ»¸ÀÄwÛgÀĪÀ «zÀÄåzÁªÉñÀzÀ ¥ÀjªÀiÁtªÀ£ÀÄß JwPÀÖç£ÀUÀ½UÉ AiÀiÁªÀzÉà ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è ZÀ®£É EgÀĪÀÅ¢®è.
D ªÁºÀPÀzÀ°ègÀĪÀ «zÀÄåvÀàçªÁºÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ

«zÀÄåvÀàçªÁºÀ= AiÀiÁªÀÅzÉà ©AzÀ Ä«£À ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæ ªÀ»¹zÀ 
    

 
MlÄÖ «zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼ÀÄ /
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ®      


Q DzÀgÉ, CzÉà ªÁºÀPÀzÀ vÀAwAiÀ Ä£ÀÄß «zÀÄåvÀ PÉÆñÀUÀæUÀ½UÉ

I eÉÆÃr¹zÁUÀ E¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è ¥ÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
t
I = «zÀÄåvÀàçªÁºÀ
Q = «zÀÄåzÁªÉñÀUÀ¼À ¥ÀjªÀiÁt      
    
t = PÁ®
     
     
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ JPÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß CA¥ÉÃgÀ
( Amphere) J£ÀÄߪÀgÀÄ «zÀÄåvÀ ZÁ®PÀ §®zÀ JPÀªÀiÁ£À ªÉÇÃ®Ö EzÀ£ÀÄß
C¼ÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÀĪÀ G¥ÀPÀgt
À ªÉÇÃ®Ö «ÄÃlgÀ
«zÀÄå£ÀäAqÀ® : ( Electric Circut )
«zÀÄåvï gÉÆÃzsÀ Electric Re sis tan ce
MAzÀÄ ªÀÄAqÀ®zÀ°è ºÀjAiÀÄÄwÛgÀĪÀ «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ
¸ÀAPÉÃwPÀ ¤gÀÆ¥ÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀAªÀÈvÀÛ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
«zÀÄå£ÀäAqÀ® J£ÀÄߪÀgÀÄ «zÀ ÄåzÁ«ÄµÀ Ö PÀ tUÀ¼À ZÁ®£ÉUÉ CqÀZÀuÉ MqÀÄتÀ ªÀ ¸À ÄÛ«£À
UÀÄtªÀ£ÀÄß «zÀÄåvÀgÉÆÃzsÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ
3
2  «zÀÄåvÀgÉÆÃzsÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ JPÀªÀiÁ£À “NªÀÄ”
4 J£ÀÄߪÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß C¼ÀvÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À jAiÉÆøÁÖöål

1 5 ‘NªÀÄ£ï ¸ÀAPÉÃvÀ 

1. «zÀÄåvï PÉÆñÀ ªÁºÀPÀzÀ «zÀÄåvÀgÉÆÃzÀ CªÀ®A©¸ÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

2. §®â
3. gÉÆÃzsÀPÀ 1. ªÁºÀPÀªÁV §¼À¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ :- lAUÀ¹Ö£ï CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ
4. ªÁºÀPÀ gÉ ÆÃzÀ PÀ ºÉÆA¢gÀ ĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ, ¨É½î, PÀrªÉ Ä, gÉ ÆÃzs À ºÉ ÆA¢gÀĪÀ
5. ¹ÖZï ªÀ¸ÀÄÛ

«zÀÄåvï ZÁ®PÀ §® (Electro Magnetic force)
ªÁºÀPÀzÀ°è JPÀgÀÆ¥ÀzÀ «zÀÄåzÁ¶Ö PÀtUÀ¼À ¥ÀæªÀ»¸À®Ä
vÀAwAiÀÄ vÀÄ¢UÀ¼À «¨sÀªÀAvÀgÀ MAzÉà ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, F
«¨sÀªÀAvÀgÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî®Ä §¼À¸ÀĪÀ ±ÀQÛAiÉÄà «zÀÄåvï
ZÁ®PÀ ©®
«zÀÄåvï ZÁ®PÀ ©®zÀ DPÀgÀUÀ¼ÀÄ : ±ÀĵÀÌPÉÆñÀ, «zÀÄåvï
PÉÆñÀ, qÉÊ£ÀªÉÆÃ, ¸ËgÀPÉÆñÀ EvÁå¢
MAzÀÄ ªÁºÀPÀzÀ vÀAwAiÀÄ vÀÄ¢UÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÉÃ
2. ªÁºÀPÀ vÀAwAiÀÄ GzÀÝ :- ªÁºÀPÀzÀ GzÀÝ ºÉZÁÑzÀAvÉ
gÉÆÃzÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ ªÁºÀPÀzÀ GzÀÝ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀAvÉ ±ÉÆÃzsÀ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ªÁºÀPÀzÀ vÀAwAiÀÄ zÀ¥Àà:- ªÁºÀPÀzÀ vÀAwAiÀÄ zÀ¥ÀàªÁzÀAvÉ
gÉÆÃzÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÁºÀPÀ vÀAwAiÀÄ vɼÀĪÁzÀAvÉ
gÉÆÃzsÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÁºÀPÀzÀ vÁ¥À :- ªÁºÀPÀzÀ vÁ¥À ºÉZÁÑzÀAvÉ gÉÆÃzsÀ
ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ vÁ¥À PÀrªÉ ÄAiÀiÁzÀAvÉ gÉÆÃzÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.

138
C¢üªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ (Super Conductor) C£ÉÃPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è MAzÀÄ ªÁºÀPÀzÀ vÁ¥À MAzÉÃ
* ¸ÉÆ£Éß gÉÆÃzÀ«gÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß C¢üªÁºÀPÀªÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ ªÀÄlÖzÀ°èzÁÝUÀ CzÀgÀ°è£À «zÀÄåvÁàçºÀ CzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ
GzÁºÀgÀuÉ : ¥ÁzÀgÀ¸ÀªÀÅ 4.2PÉ VAvÀ PÀrªÉÄ vÁ¥ÀzÀ°è «¨sÀzÁAvÀgÀPÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
C¢ªÁºÀPÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
«¨sÁªÀAvÀgÀ (v )
gÉÆÃzsÀUÀ¼À eÉÆÃqÀuÉ : «zÀÄåvÀàçªÁºÀ I
«zÀÄå£ÀäAqÀ®zÀ°è gÉÆÃzÀUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉUÉ vÀPÀÌ ºÁUÉ
gÉÆÃzÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ°è
eÉÆÃr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. V
R .... (1)
I
1. gÉÆÃzsÀUÀ¼À ¸ÀgÀt eÉÆÃqÀuÉ V  RI ..... (2)
2. gÉÆÃzsÀUÀ¼À ¸ÀªiÀ ÁAvÀgÉ eÉÆÃqÀuÉ
V
I ...... (3)
R
1. gÉÆÃzsÀUÀ¼À ¸ÀgÀt eÉÆÃqÀuÉ Series Connection
gÉÆÃzsÀUÀ¼À ¸ÀgÀt eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ°è MAzÀÄ gÉÆÃzsÀzÀ
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :
vÀÄ¢UÉ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ gÉÆÃzÀªÀ£ÀÄß eÉÆÃr¸ÀÄvÁÛgÉ.
R1 R2 R3 MAzÀÄ ªÁºÀPÀzÀ°è «zÀÄåvÀ ºÀjAiÀÄĪÁUÀ CzÀÄ ««zsÀ
  
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. PÁAwÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ
2. gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ
R1 , R2 & R3 ªÀÄÆgÀÄ gÉÆÃzsÀUÀ¼ÀÄ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ 3. GµÉÆÚÃvÀà£Àß ¥ÀjuÁªÀÄ
vÀÄ¢UÀ½UÉ eÉÆÃr¸À¯ÁVzÉ EzÀÄ ¸ÀgÀt eÉÆÃqÀuÉAiÀiÁVzÉ.
1. «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ PÁAwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄ:
E°è ªÁºÀPÀzÀ°ègÀĪÀ MlÄÖ gÉÆÃzÀªÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ
¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛêÉ. ªÁºÀPÀz À°è «zÀÄåvÀ ºÀjzÁUÀ ªÁºÀPÀz À ¸ÀÄvÀÛ®Ä
R5 R1  R2  R3 PÁAvÀPÉëÃvÀæªÀÅAmÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ PÁAwÃAiÀÄ
¥ÀjuÁªÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ

2. ¸ÀªÀÄ£ÁAvÀgÀ eÉÆÃqÀuÉ ( parallel connection) EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀvÉÛ ºÀaÑzÀªÀgÀÄ ºÉ¤ß Qæ¹ÖAiÀÄ£ï
E°è C£ÉÃPÀ gÉÆÃzsÀPÀUÀ¼À vÀÄ¢UÀ¼À£ÀÄß JgÀqÀÄ ¸ÁªÀÄ£Éß NAiÀiÁgÀ¸ÉÖqï
©AzÀÄUÀ½UÉ eÉÆÃr¸ÀÄvÁÛgÉ.
F ¥À j uÁªÀ Ä zÀ ªÉ Ä Ã¯É gÀ Æ ¥À U É Æ ArgÀ Ä ªÀ
ªÁºÀPÀzÀ°ègÀĪÀ MlÄÖ gÉÆÃzÀªÀ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÉAzÀgÉ
¸ÀÆa¸ÀÄvÉÛÃªÉ 1. «zÀÄåvÀ ªÉÆÃmÁgÀ
1 1 1 1 2. qÉÊ£ÀªÉÆÃ
   3. UÁå®à£ÉÆëÄÃlgÀ
Rp R1 R2 R3 R
1

R2 §®UÉÊ »rvÀzÀ ¤AiÀĪÀÄ :
A  B
«zÀ Ä åvÀ à ç ª ÁºÀ « gÀ Ä ªÀ vÀ A wAiÀ Ä £À Ä ß §®UÉ Ê ¤AzÀ
R3 »rzÀÄPÉÆArzÉÝêÉAzÀÄ ¨sÁ«¹PÉÆAqÁUÀ §®UÉÊ£À ºÉ§âgÀ¼ÀÄ

«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀgÉ vÀAwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄwÛgÀĪÀ
EvÀgÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ.
NªÀÄ£À ¤AiÀĪÀÄ (ohms law) :-
EzÀÄ «¨s ÁªÀAvÀgÀ ºÁUÀÆ «zÀÄåvÁàçºÀUÀ ½VgÀĪÀ
¸ÀA§AzÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
«zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ GµÉÆÚÃvÁàzÀ£À ¥ÀjuÁªÀÄ :

139
 MAzÀÄ ªÁºÀPÀzÀ°è «zÀÄåvÀºÀjzÁUÀ ¸Àé®à «zÀÄåZÀÒQÛ GµÀÄÚ §®UÉÊ£À ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ, vÉÆÃgÀ¨ÉgÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄ
±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀwðvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ EzÀ£ÀÄß «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ EªÀÅUÀ¼À £ÀÄß ¥À gÀ¸ÀàgÀ ®A¨s ÀªÁVgÀĪÀAvÉ ºÉÆA¢¹zÁUÀ vÉ ÆÃgÀÄ
GµÉÆÚÃvÁࢣÀ ¥ÀjuÁªÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. ¨ÉgÀ¼ÀÄ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ªÀÄzÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄ «zÀÄå¥ÀæªÁºÀzÀ
¢PÀÌ£ÀÄß ¸ÀÆa¹zÀgÉ, ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ ªÁºÀPÀzÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ £ÉÃgÀªÀ£ÀÄß
ªÁºÀPÀzÀ°è «zÀÄåvÀ ºÀjAiÀÄĪÁUÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À PÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
E¯ÉPÀÖç£ÀUÀ¼À ZÀ®£ÉUÉ CrØAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ DUÀ «zÀÄåvï
GµÀÚ±ÀQÛAiÀiÁV ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. §®UÉÊ ¤AiÀĪÀĪÀÅ «zÀÄåvÀÛ¥ÀæªÁºÀzÀ ¢PÀÄÌ, PÁAvÀPÉëÃvÀæ
¢PÀÄÌ ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£ÉAiÀÄ £ÉÃgÀzÀ ¢PÀÄÌ EªÀUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
« zÀ Ä åwÛ £ À GµÉ Æ Ú Ã vÁà z À £ À ¥À j uÁª À Ä ¢ Az À w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
gÀÆ¥ÀUÉÆArgÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, «zÀÄåvï ¥sÀÆå¸ï, «zÀÄåvï
§®Äâ, «zÀÄåvÀ E¹Ûçà ¥ÉnÖUÉ «zÀÄåvï »lgÀ, JqÀUÉÊ ¤AiÀĪÀÄ : vÉÆÃgÀ¨ÉgÀ¼ÀÄ, ªÀÄzsÀåzÀ¨ÉgÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÀ£ÉÆAzÀÄ ®A§ªÁV eÉÆr¹zÁUÀ vÉÆgÀ¨ÉgÀ¼ÀÄ
* «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ : PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß ªÀÄzsÀåzÀ ¨ÉgÀ¼ÀÄ «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ ¢PÀÌ£ÀÄß
zÁæªÀt CxÀªÁ zÁ櫹zÀ ¹ÜwAiÀÄ°è vÀªÀÄä ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¨ÉâgÀ¼ÀÄ ªÁºÀPÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀÄwÛgÀĪÀ
«zÀÄåvÀ£ÀÄß ºÀjAiÀÄ®Ä ©qÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß «zÀÄåzÀé¨sÁdåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁAwæPÀ §®zÀ £ÉÃgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
«zÀÄå¢é¨sÁdåªÉÇAzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÀÄåvÀ ºÁ¬Ä¹zÁUÀ * qÉÊ£ÀªÉÆÃ
CzÀgÀ°ègÀĪÀ zsÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ IÄt DAiÀÄ£ÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ
EzÀ£ÀÄß «zÀÄåvï gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¥ÀjuÁªÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ. AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ
GzÁ : ±ÀĵÀÌPÉÆñÀUÀ¼ÀÄ «zÀÄå¢é¨sÁdUÀ¼ÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀªÉà qÉÊ£ÀªÉÆà EzÀÄ ¥ÉÆèëÄAUÀ£À §®UÉÊ ¤AiÀĪÀÄzÀ
ªÉÄÃ¯É gÀƦvÀªÁVzÉ.
«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ
MAzÀÄ ªÀÄAqÀ®PÉÌ ®UÀvÁÛzÀ PÁAvÀPÉëÃvÀæªÀÅ §zÀ¯ÁzÀgÉ * «zÀÄåvÀ ªÉÆÃmÁgÀ : «zÀÄåvÀ ±ÀQÛAiÀÄ£À Äß AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV
«zÀÄåZÁÒ°PÀ §®ªÀÅ ªÀÄAqÀ®zÀ°è ¥ÉæÃjvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzÀ£ÀªÉà ªÉÆÃmÁgÀ EzÀÄ ¥Éè«ÄAUÀ£À JqÀUÉÊ
¤AiÀĪÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É gÀƦvÀªÁVzÉ.
F «zÀåªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ JAzÀÄ
PÀ gÉAiÀįÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ¥É ÊPÀ¯ï ¥ÁågÀqÉAiÀĪÀ gÀÄ D«µÀÌj¹zÀgÀÄ. J¹ ªÀÄvÀÄÛ r.¹. «zÀÄåvÀÛ¥ÀæªÁºÀPÉÌ EgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
J.¹. «zÀÄåvÀÛ¥ÀæªÁºÀPÀ r.¹. «zÀÄåvÀÛ¥ÀæªÁºÀPÀ
¥ÉæÃjvÀ «zÀÄåZÀÒQÛ §®zÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
¥Àæw CzsÀð¸ÀÄwÛUÉ «zÀÄåvÀ vÀ£Àß ¢PÀÌ£ÀÄß «zÀÄåvÀ ¤gÀAvÀgÀªÁV MAzÉ ¢QÌ£À°è
§zÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ ºÀjAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ.
1. ¸ÀÄgÀ½UÀ¼À ¸ÀÄvÀÛUÀ¼À ¸ÀASÉå : ¸ÀÄgÀ½UÀ¼À ¸ÀÆvÀæUÀ¼À ¸ÀASÉå J.¹. qÉÊ£ÀªÉÆ Ã¢AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ r.¹. qÉÊ£ÀªÉÆ Ã¢AzÀ
ºÉZÁÑzÀAvÉ ¥ÉæÃjvÀ «zÀÄåvÀàçªÁºÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß §ÈºÀvÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è GvÁࢸÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ EzÀ£ÀÄ ß C®à
2. ¸ÀÄgÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉÆArgÀĪÀ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ GvÁࢸÀ§ºÀÄzÁVzÉ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÁVzÉ
zÀgÀ ºÉaÑzÀAvÉ «zÀÄåZÁ®PÀ §® ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
J.¹. ªÀÄvÀÄÛ r.¹. qÉÊ£ÀªÉÆÃUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
¥sÁågÀqÉAiÀÄ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ: J.¹. qÉÊ £ÀªÉÆà r.¹. qÉÊ £ÀªÉÆÃ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ £ÉÃgÀ «zÀÄåvÀ£ÀÄß GvÁࢸÀÄvÀÛzÉ
1. MAzÀ £ÉÃAiÀ Ä ¤AiÀĪÀ Ä : MAzÀÄ ªÁºÀPÀPÉÌ ºÉ ÆA¢PÉÆArgÀ ĪÀ vÁªÀÄÈzÀ ¥ÀÆ tð GAUÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÁªÀÄæzÀ MqÀPÀÄ GAUÀgÀÄUÀ¼À£ÀÄß
ºÁUÀÆ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄ PÁAvÀPÉëÃvÀæªÀÅ ªÁºÀPÀzÀ°è «zÀÄåZÁÒ®PÀ M¼ÀUÉÆ ArzÉ M¼ÀUÉÆArzÉ
§®ªÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. vÁªÀÄæzÀ GAUÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ§ð£À
vÁªÀÄÈzÀ ¥ÀÆ tð GAUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ
§æ±ÀUÀ¼À ¸ÁÜ£À ¥Àæw CzsÀð¸ÀÄwÛUÉƪÀÄä
PÁ§ð£ÀUÀ¼À ¸ÁÜ£À §zÀ¯ÁUÀÄ ªÀÅ¢®è
2. JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ¤ªÀÄAiÀÄ : ¥ÉæÃjvÀ «zÀÄåZÁÒ®PÀ §®ªÀÅ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
ªÁºÀPÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉÆArgÀĪÀ PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ
qÉÊ£ÀªÉÆà ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃmÁgÀUÀ½VgÀĪÀ ªÀåvÁå¸À
zÀgÀPÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.

¥Éè«ÄAUÀ£À §®UÉÊ ¤AiÀĪÀÄ : (qÉÊ£ÉƪÉÆ ¤AiÀĪÀÄ)

140

qÉÊ£ÀªÉÆÃ
AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQ ÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåZÀQÛA iÀÄ£ÁßV
¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
«zÀÄåvÀ GvÁࢸÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
¥Éè«ÄAUÀ£À §®UÉÊ ¤AiÀÄ ªÀÄzÀ ªÉÄïÉ
PÁAiÀÄ ðªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ
* EªÀ Å ¥À æw¥s À ®£À ªÀ Qæ¨s À ªÀ £À, ªÀ åwPÀ gÀt, «ªÀvÀð£É ªÀ ÄÄAvÁzÀ
ªÉÆÃmÁgÀÄ
«zÀÄåv ÀZÀÒQÛAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁAwæPÀ
®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛªÉ.
±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
«zÀÀÄåv À §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁzsÁ £À * EªÀÅUÀ¼À DªÀÈw ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀAUÀ zÀÆgÀªÀ£ÀÄß C  f 
¥ÉèëÄAUÀ£À JqÀUÉÊ ¤AiÀĪÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É JA§ ¸ÀÆvÀæ¢AzÀ ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ
PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀĪÀ ¸Ázs£À ÀªÁVzÉ

ºÉÆgÀ ªÀÄAqÀ®zÀ°è «zÀÄåvÀ §®Äâ ºÉÆgÀªÀÄAqÀ®zÀ°è «zÀÄåvÀ PÉÆñÀªÀ£ÀÄß * EªÀÅ ¤ªÁðvÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ZÀ°¸ÀĪÀAvÀºÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ ºÉÆA¢zÉ
ºÉÆA¢ªÉ.
«zÀÄåvÀ ªÉÆÃmÁgÀ §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ :
«zÀÄåvÀ ©Ã¸ÀtÂPÉ, «zÀÄåvÀZÁ°vÀ gÉÊ®Ä, mÉÃ¥ÀjÃPÁqÀðgÀ, * «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀtUÀ¼À DªÀÈwÛUÀ¼À ©£ÀßvÉAiÀÄ
«ÄPÀìgÀUÉæöÊAqÀgï, «zÀÄåvï PÉæãÀUÀ¼ÀÄ, §mÉÖVgÀtÂUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ ¥ÀjuÁªÀĪÁV CªÀÅUÀ¼À UÀÄtUÀ¼À®Æè ©£ÀßvÉ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.

±ÀĵÀÌPÉÆñÀ :- gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ gÉÆûÃvÀ

¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÉà ±ÀĵÀÌPÉÆñÀ.
“«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ¼À UÀÄA¦UÉ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ
E°è UÁæ¥ÉÊl zÀAqÀªÀÅ zsÀ£À vÀÄ¢AiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÄÛ«£À gÉÆûvÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ”
qÀ©âAiÀÄÄ IÄtvÀÄ¢AiÀiÁV PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀ, ¸ÀÆPÀ ëöä vÀgÀAUÀ, CªÀPÉA¥ÀÄ,
«QgÀt «QgÀtUÀ¼À UÉÆÃZÀgÀ ¨ÉÃPÀÄ £ÉgÀ¼ÁwvÀ «QgÀtUÀ¼ÀÄ PÀë-
ZÀ® £ÉAiÀ Ä°ègÀ ĪÀ ±ÀQÛAiÀ Ä£ÀÄß «QgÀ t J£À ÄߪÀg ÀÄ, QgÀt, UÁåªÀÄQgÀt, EªÉ¯Áè «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ gÉÆûvÀzÀ
«QgÀtUÀ¼ÀÄ C¯ÉUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ EªÀÅ ¨É¼ÀQ£À WÀlPÀUÀ¼ÁVªÉ.
ªÉÃUÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ¤ªÁðvÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÀÆqÁ
ZÀ°¸À§®èªÀÅ. «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ¼À DªÀÈwÛ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀAUÀ zÀÆgÀ :
GzÁ: ¨É¼ÀPÀÄ, £ÉgÀ¼ÁwÃvÀ QgÀtUÀ¼ÀÄ EvÁå¢
vÀgÀAUÀzÀÆgÀ :- MAzÀÄ C¯ÉAiÀÄ JgÀqÀÄ M§â CxÀªÁ
«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀtUÀ¼ÀÄ : JgÀqÀÄ vÀUÀÄÎUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÀ£ÀÄß vÀgÀAUÀ zÀÆgÀ
J£ÀÄßvÁÛgÉ.
PÁAvÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvÀ PÉëÃvÀæ JgÀqÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ
«QgÀtUÀ¼À£ÀÄß «zÀÄåvÁÌAwAiÀÄ «QgÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀ zÀÆgÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ 10-15«Ä
¤AzÀ 100 Q.«ÄÃ.gÀªÀgÉUÉ ºÉÆA¢zÉ.
«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀzÀ°è §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀĪÀ «zÀÄåvÀPÉëÃvÀæ
PÁAvÀ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ CªÀÅ ¥Àæ¸ÀgÀtªÁUÀÄwÛgÀĪÀ vÀgÀAUÀzÀ ¥Àæ¸ÀgÀtzÀ vÀgÀAUÀzÀ DªÀÈwÛ : MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ©AzÀÄ«£À ªÀÄÆ®PÀ
¢QÌUÉ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ ®A§ªÁVªÉ. MAzÀÄ JPÀªÀiÁ£À PÁ®zÀ°è ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ C¯ÉUÀ¼À
¸ÀASÉåUÉ DªÀÈwÛ J£ÀÄߪÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß ºÀqÀìð ªÀÄvÀÄÛ UÀ¼À°è
eÉêÀÄì PÁèPÀð ªÀiÁåPÉìªÉ¯ï gÀªÀgÀÄ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ C¼ÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.
vÀ gÀAUÀUÀ¼ÀÄ CqÀØ vÀgÀAUÀUÀ¼ÁVªÉ C®èzÉ CªÀ Å ¨É ¼ÀQ£À ªÉ ÃUÀzÀ°è
PÀæ.¸ÀA. «PÀgÀt vÀg ÀAUÀzÀÆgÀ vÀg ÀAUÀzÀ DªÀÈwÛ
ZÀ°¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ vÉÆÃj¹PÉÆlÖgÀÄ 9
1. gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀUÀ¼À  0.1m  10 Hz
12 9
ºÉ¤ßPÀ ºÀlìð : EªÀgÀ 1887 gÀ°è ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 10 «Ä. vÀgÀAUÀ 2. ¸ÀÆ PÀëöävÀg ÀAUÀUÀ¼ÀÄ 0.4 mm ¤AzÀ 10 cm 10 jAzÀ 10 HZ

zÀÆgÀª À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ «zÀåvÁÌAwÃAiÀÄ C¯ÉUÀ¼À£ÀÄß 3. CªÀPÉ A¥ÀÄ «QgÀ tUÀ¼À 750 nm ¤AzÀ 0.4 mm 10
14
jAzÀ 10
12
HZ
GvÁࢹzÀgÀÄ. 14
4. zÀæUÉÆèÃZÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ 400 nm ¤AzÀ 750 nm 10 HZ

16 14
«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀzÀ UÀÄt ®PÀëtUÀ¼ÀÄ 5. £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀtUÀ¼ÀÄ 4 nm ¤AzÀ 400 nm 10 jAzÀ 10 HZ

* CqÀØvÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ 6. QgÀt 0
0.1 A ¤AzÀ 100 A
0
10
19
HZ jAzÀ 10 16
HZ

* PÁAvÀPÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄåvÀPÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ EªÀÅ 0 0 20 19

7. QgÀt 0.01 A ¤AzÀ 0.1 A 10 jAzÀ 10 HZ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ ®A§ªÁVªÉ

141
gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀ¼ÀÄ : UÀÄgÀÄw¸À®Ä
3. PÁå£ÀìgÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀªÀÄðgÉÆÃUÀUÀ¼À aQvÉìAiÀÄ°è
gÉÃrAiÉÆà ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀUÀ¼À°è EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 4. ºÀgÀ¼ÀÄUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä
§¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ F vÀgÀAUÀUÀ½UÉ gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄߪÀgÀÄ £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀtUÀ¼ÀÄ :
G¥ÀAiÉÆÃUÀ : £É à gÀ ¼ ÁwÃvÀ «QgÀ t UÀ ¼ À £ À Ä ß ¥s É Æ ÃmÉ Æ ÃUÁæ ¦ ü P À
* ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è QæAiÉĬÄAzÁV eÉ.qÀ§Æè. jlÖgï JA§ «eÁÕ¤ 1801gÀ°è
* G¥ÀUÀæºÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è D«µÀÌj¹zÀ£ÀÄ.
* gÉÃqÁgÀUÀ¼À°è
* n.«. ¥Àæ¸ÁgÀUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
* gÉÃrAiÉÆà ¥Àæ¸ÁgÀ PÁAiÀÄðzÀ°è * gÀ¸ÁAiÀĤPÀ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀlÄUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ
* ¥Àæw ¢Ã¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆâ¸ÀÄvÀÛzÉ
¸ÀÆPÀëöä vÀgÀAUÀUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ * PÀÈvÀPÀ gÀvÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ gÀvÀßUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä
* gÀqÁgÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ.
* ¸ÀÆPÀëöä vÀgÀAUÀ §¯ÉUÀ¼À°è * ¸ÀÄ PÁëöä tÄ fëUÀ¼ À PÉÆ ®è®Ä ªÀÄAzsÀåPÁgÀPÀ ª ÁV
* G¥ÀUÀæºÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¨É¼É¸ÀÄvÁÛgÉ.
* jgÉlì ªÀÄÆ¼É ZÀªÀÄðgÉÆÃUÀUÀ¼À aQvÉìAiÀÄ°è §¼ÀPÉ
CªÀPÉA¥ÀÄ «QgÀtUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ * zÀÄåw «zÀÄåvï JZÀÑjPÉ WÀAmÉUÀ¼À°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
F «QgÀtUÀ¼À£ÀÄß GµÀÚ ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÁV 1800 gÀ°è
ºÀµÀð¯ï ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ UÁªÀiÁ «QgÀtUÀ¼ÀÄ:- «QgÀt ¥ÀlÄvÀé zÁvÀÄ UÀ½AzÀ
GvÀìfðvÀªÁzÀ «QgÀtUÀ¼À°è UÁªÀiÁ«QgÀtUÀ¼ÀÄ ¥ÀæxÀªÀÄ
* ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛ«£À CtÄgÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä ¨ÁjUÉ C«µÀÌj¸À®àlÖªÀÅ.
* zÀÆgÀªÉʦ ©A§UÀæºÀtzÀ°è
* ±ÀvÀæ ²©gÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
* ¥ÀÄgÁvÀ£À ªÀtðavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À * PÁ£ÀìgÀgÉÆÃUÀzÀ aQvÉìAiÀÄ°è
£ÀPÀ®Ä ªÀiÁrzÀÝ°è ¥ÀvÉÛ ªÀiÁqÀ®Ä * gÁ¸ÁAiÀĤPÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉUÉ QæAiÀiÁªÀzÀðPÀUÀ¼ÁV
* ªÉÄïÉäöÊ HvÀ ªÀÄƼÉUÀ¼À ¸ÁÜ£À¥À®èl ªÀÄvÀÄÛ G½Q£À * zÀÄåw-«zÀÄåvÀ ¥ÀjuÁªÀÄzÀ°è
aQvÉì G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ. * gÉÃrAiÉÆà UÁæ¦üÃAiÀÄ°è §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ
* gÀPÀÛ ¥ÀjZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ZÉÆâ¸ÀÄ®Ä
* n.«. jªÉÆÃlUÀ¼À°è §¼ÀPÉ PÁélÖA ¹zÁÞAvÀ :
PÀ¥ÀÄà ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «QgÀtzÀ §UÉÎ «ªÀj¹zÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß
zÀæUÉÆÃZÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ : PÁélÖA ¹zÁÝAvÀ J£ÀÄßvÉÛÃªÉ EzÀ£ÀÄß 1900 gÀ°è ªÀiÁåPÀì
UÉÆÃZÀgÀ ¨É¼ÀQ£À ¸Áé¨sÁ«PÀ ªÀÄÆ® ¸ÀÆAiÀÄð ¥ÁèAPÀ «ªÀj¹zÀgÀÄ.
PÁé lAzÀ ±À QÛ AiÀ Ä£ÀÄ ß E  h JA§ ¸À ÆvÀ æ¢ AzÀ
G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ.
* ¸À ¸Àå UÀ¼ À zÀÄåw ¸ÀA±Éèà µÀ uÉA iÀÄ ªÀ ÄÆ®PÀ DºÁgÀ E = ±ÀQÛ
GvÁࢸÀ®Ä ¥ÉÆÃmÉÆÃUÁæ¦AiÀÄ°è
MAzÀÄ PÁéAlzÀ°ègÀĪÀ ±ÀQÛ ¥ÁèAPÀ£À
* zÀÆgÀzÀ±ÀðPÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ®Ä ¹ÜgÀ ¸ÀASÉå = h 6.626  1034 js
PÀë-QgÀtUÀ¼ÀÄ
EzÀ£ÀÄß 1895gÀ °è dªÀ Äð£À «eÁÕ¤ «°AiÀĪÀ Ä gÁAld£ï  «QgÀtzÀ CªÀvÀð
D«µÁÌgÀ ªÀiÁrzÁÝ£É.
zÀ Äåw «zÀÄåvÀ ¥ÀjuÁªÀÄ : PÉ®ªÀ Å ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ©zÁÝUÀ
CªÀ Å J¯É PÁÖç£ÀUÀ¼À £ÀÄß GvÀ ìfð¸À ÄvÀÛ ªÉ, ¨É ¼À Q£À F ªÀ vÀð£É ¬ÄAzÀ
G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
J¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À GvÀìfð¸ÀĪÀzÀ£ÀÄß zÀÄåw «zÀÄåvÀ ¥ÀjuÁªÀÄ
1. ªÀÄÆ¼É ªÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
2. ªÀiÁ£ÀªÀ£À ±ÀjÃgÀzÀ°ègÀĪÀ ¯ÉÆúÀz À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß

142
 GvÀìfðvÀªÁzÀ J¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼À£ÀÄß zÀÄåw J¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼ÉAzÀÄ
¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¨É¼ÀPÀÄ
PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ.
ZÀzÀgÀĪÀ¢®è MAzÉà ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è
ZÀzÀÄgÀÄ«PÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
ZÀ°¸ÀĪÀÅzÀÄ
J¯ÉPÁÖç£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄ®Ä «QgÀtPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ PÀ¤µÀÖ EzÀÄ JPÀªÀtÂðAiÀÄ §ºÀĪÀtÂðAiÀÄ
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤uÁðAiÀÄPÀ DªÀÈwÛ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ C¢üPÀ wêÀÈvÉAiÀÄ£ÀÄß ¯ÉøÀgÀ£ÀµÀÄÖ wªÀÈ vÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆ A¢gÀÄvÀÛzÉ ºÉÆ A¢gÀĪÀÅ¢®è
zÀÄåwPÉÆñÀ : ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ¸ÀA¸ÀPÀÛªÁVzÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¨É¼ÀPÀÄ C¸ÀA¸ÀPÀÛªÁVzÉ
zÀÄåw «zÀåvÀ ¥ÀjuÁªÀÄzÀ C£ÀéAiÀÄ F ¸ÁzsÀ£ÀªÀÅ PÁAiÀÄð
ªÀiÁqÀ®àqÀÄvÀÛzÉ EzÀÄ ¨É¼ÀQ£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
DAiÀĸÁÌAvÀUÀ¼ÀÄ
zÀÄåwPÉÆñÀzÀ C£ÀéAiÀÄUÀ¼ÀÄ :
* ZÀ®£ÀavÀæUÀ¼À°è ±À§ÝzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀvÀàwÛUÁV PÁAvÀzÀ D«µÁÌgÀ :
* ©Ã¢ ¢Ã¥ÀzÁ¼À°è
* £ÉÆÃl Jt¸ÀĪÀ PÁAiÀÄðzÀ°è J¶AiÀiÁ RAqÀzÀ ªÉÄV߶AiÀiÁ JA§ HgÀ°è ªÀ iÁåUÀ߸ï
* PÀ¼ÀîvÀ£À JZÀÑjPÉ UÀAmÉUÀ¼À°è JA§ PÀÄjPÁAiÀÄĪÀ¤zÀÝ CªÀ£ÀÄ PÀ©âtzÀ ªÀÄƼÉUÀ¼À£ÀÄß
* zÀÆgÀzÀ±Àð£À ¥Àæ¸ÁgÀzÀ°è ºÉÆA¢zÀÝ ¥ÁzÀgÀPÉëUÀ¼À£ÀÄß zsÀj¹zÀÝ£ÀÄ CªÀ£ÀÄ MAzÀÄ ¢£À
DPÀ¹äPÀª ÁV MAzÀÄ PÀ¥ ÀÄà §AqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤AvÁUÀ
¯ÉøÀgÀ : ¥ÁzÀgÀPÉëUÀ¼ÀÄ D PÀ°èUÉ CAnPÉÆAqÀªÀÅ, DUÀ D PÀ°èUÉ
«QgÀtzÀ ZÉÆâvÀ GvÀìdð£É¬ÄAzÀ ¨É¼ÀQ£À ªÀzÀð£ÉUÉ PÀ©âtªÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀĪÀ UÀÄt«zÀÄÝzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁ¬ÄvÀÄ, D
¯É¸ÀgÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ EzÀÄ JPÀªÀtÂðAiÀÄ ¨É¼ÀQ£À Cw wªÀÈ ªÀiÁAwæPÀ PÀ®è£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ªÀiÁåUÀ߸ï JA¨ÁvÀ ªÀÄV߶AiÀiÁ
QgÀt ¥ÀÄAdªÀ£ÀÄß GvÁࢸÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À JA§°è ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀÝjAzÀ CzÀPÉÌ ªÀiÁåUÉßmï JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ
§A¢zÉ.
¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀQ£À ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
* JPÀªÀtÂðAiÀÄ EzÀÄ MAzÉ §tÚ¢AzÀ PÀÆrzÉ PÁAvÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ :
* ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ MAzÉà ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ 1. £ÉʸÀVðPÀ PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
* ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ C¢üPÀ wêÀæÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ 2. PÀÈvÀPÀ PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
* ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ¸ÀA¸ÀPÀÛªÁVgÀÄvÀÛzÉ
1. £ÉʸÀVðPÀ PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
¯ÉøÀgÀ£À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è vÀ¤ßµÀÖPÉÌ vÁ£Éà zÉÆgÉAiÀÄĪÀ PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß
1. ¯ÉøÀgÀ gÉÃAfAUÀ£À°è EzÀjAzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ¤¢ðµÀÖ £ÉʸÀVðPÀ PÁAvÀUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ EªÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ºÉgÀ¼ÀªÁV
zÀÆgÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ zÉÆgÉvÀgÀÄ CªÀÅ §¼ÀPÉUÉ AiÉÆÃUÀåªÀ®è JPÉAzÀgÉ EªÀÅUÀ½UÉ
2. ªÀ¸ÀÄÛ«£À CUÀÄgÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄ®Ä, ¯ÉøÀgÀ gÁªÀÄ£ï ¤AiÀÄvÀ DPÁgÀ«gÀĪÀÅ¢®è C®èz É CªÀÅUÀ¼À PÁAwAiÀÄ
gÉÆûvÀzÀ §¼ÀPÉ UÀÄtzsÀªÀÄð zÀħð®ªÁVzÉ
3. ¯ÉøÀgÀ zÀÄåw±À¸ÀÛç aQvÉìAiÀÄ°è GzÁ: ªÀiÁåUÉßmÉÊqÀ
4. zÀAvÀ QëAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀªÀÄðgÉÆÃUÀUÀ¼À aQvÉìUÁV
5. D¦ÖPÀ¯ï ¥ÉʧgÀ PÉç®UÀ¼À°è 2. PÀÈvÀPÀ PÁAvÀUÀ¼ÀÄ :
6. ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è ªÀiÁ°£ÀåPÁgÀPÀUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ PÀÈvÀPÀªÁV
7. ºÁ¯ÉÆÃUÀæ¦ü ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ C£ÀéAiÀÄzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ vÀAiÀiÁåj¹PÉÆAqÀ PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÈvÀPÀ PÁAvÀUÀ¼ÀÄ
J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¨É½£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ EªÀÅ ««zsÀ DPÁgÀzÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è
¥À qÉ AiÀ Ä®Ä ¸Ázs ÀåªÁUÀĪÀÅzÀjAzÀ EªÀ ÅUÀ ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀ ºÉ ZÁÑV
DUÀÄwÛzÉ.

PÀÈvÀPÀ PÁAvÀzÀ «zsÀUÀ¼ÀÄ :

1. zÀAqÀPÁAvÀ
2. ¯Á¼ÀPÁAvÀ

143
 3. PÁAvÀ¸ÀÆf
PÁAvÀzÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ:
* PÁvÀªÀÅ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛzÉ
* ¸ÀévÀAvÀæªÁV vÀÄA©mÁÖUÀ PÁAvÀªÀÅ GvÀÛgÀ-zÀQët ¢QÌ£À°è
¤®ÄèvÀÛzÉ.
* DPÀ¶ð¸ÀĪÀ UÀÄtªÀÅ PÁAvÀzÀ vÀÄ¢UÀ¼À°è CvÀå¢üPÀªÁVzÉ.
* ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁAvÀPÀÄÌ JgÀqÀÄ zÀÄæªÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. zÀQët
zÀÄæªÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ zÀæªÀ
* ¸ÀeÁwAiÀÄ zÀæªÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «PÀ¶ð¸ÀÄvÀÛª É ªÀÄvÀÄÛ
«eÁwAiÀÄ zÀæªÀUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛªÉ
* PÁAvÀzÀ zÀæªÀUÀ¼À JAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è
* MAzÉà PÁAvÀzÀ JgÀqÀÄ zÀæªÀUÀ¼À CPÀµÀðuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð
MAzÉÃ DVgÀÄvÀÛzÉ.
PÁAvÀPÉëÃvÀæ :
PÁAvÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ PÁAvÀzÀ §® EgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀPÉÌ
PÁAvÀPÉëÃvÀæ J£ÀÄߪÀgÀÄ, PÁAvÀPÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
UÉ g É U À ½ AzÀ ©A©¸À Ä ªÀ g À Ä EªÀ Å UÀ ¼ À £ À Ä ß PÁAwÃAiÀ Ä
§®gÉÃSÉUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ.
MAzÀÄ zÀAqÀPÁAvÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Ä PÀ©âtzÀ ZÀÆgÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÁQzÁUÀ CªÀÅ PÁAwÃAiÀÄ §®QÃUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è
ZÀzÀgÀÄvÀÛªÉ.
CPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :
PÁAvÀ¢AzÀ DPÀ¶ð¸À®àqÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß CPÁAwÃAiÀÄ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
GzÁ:- PÁUÀzÀ, UÁdÄ, G¥ÀÄà, ¥Áè¹ÖPï, gÀ§âgï
PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :
PÁAvÀ¤AzÀ DPÀ¶ ð¸À®àlÖ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÁAwÃAiÀÄ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ
GzÁ :- PÀ©ât, ¤PÀ̯ï, PÉÆé¯ÁÖ, C®ßPÉÆà GPÀÄÌ
PÁAvÀPÉëÃvÀæzÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁzÁUÀ §ºÀÄvÉÃPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÁUÉ AiÉÄà ªÀwð¸ÀÄvÀÛªÉ CªÀÅUÀ¼À ªÀvÀð£É UÉ
DzsÀj¹ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À°è ªÀwð¸ÀÄvÁÛgÉ.
1. qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
2. ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
3. ¥sÉgÉÆÃPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
1. qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :
qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ PÁAwÃAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß
144
vÉÆÃgÀĪÀÅzÉà E®è EªÀÅ ¥À槮 «zÀÄåvÀPÉëÃvÀæzÀ°è QëÃt
PÁAwÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆj¸ÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ : ©¸ÀÌvï, CAnªÀĤ, ¹Ã¸À, a£Àß
2. ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ :
¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀ Ä ªÀ ¸ À Ä Û U À ¼ À Ä PÁAvÀ P É ë à vÀ æ z À ° è
PÁAwÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ : C®Æ«Ä¤AiÀÄA, ¥Áèn£ÀªÀiï, PÁ¥ÀgÀ EvÁå¢
3. ¥sÉgÉÆÃPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ:
¥s ÉgÉÆÃPÁAwÃAiÀ Ä ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ M¼Éî AiÀÄ PÁAwÃAiÀ Ä UÀÄtªÀ £ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå PÁAvÀPÉëÃvÀæ¢AzÀ ¸ÀÄ®¨sÀª ÁV
PÁAwÃAiÀĪÁUÀÄvÀÛªÉ.
GzÁ :- PÀ©ât, ¤PÀ̯ï, PÉÆèÁ®Ö
PÁAvÀUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ
PÀÈvÀPÀ PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£À «zsÁ£ÀUÀ½AzÀ vÀAiÀiÁjPÉ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
1. AiÀiÁAwæPÀ «zsÁ£À
2. «zÀÄåvÀ «zsÁ£À
PÁAvÀUÀ¼À G¥ÀAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ :
J¯ÉPÁÖç¤PÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÁzÀ «zÀ ÄåvÀ PÀ gÉ UÀ AmÉ, mÉ°UÁæ ¥s ï,
zsÀ餪ÀzsÀðPÀ, mÉð¥sÉÆãï, qÉÊ£ÀªÉÆÃ, «zÀÄåvÀ ªÉÆÃmÁgÀ,
PÀA¥ÀÆålgï, mÉÃ¥ÀjÃPÁqÀðUÀ¼À°è PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß §¼ÀPÉ
ªÀiÁqÀĪÀgÀÄ.
* «zÀÄåvÀ PÁAwÃAiÀÄ PÉæãÀÄUÀ¼À°è
* «zÀÄåvÀ PÁAwÃAiÀÄ gÉÊ®ÄUÀ¼À°è
* JA.Dgï.L. vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è §¼À¸ÀĪÀgÀÄ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÁAvÀvÀé :
¸Àé v À AvÀ æ ª ÁV vÀ Æ V©lÖ PÁAvÀ ª ÀÅ GvÀ Û g À- zÀ Që t
¢QÌ£À°èAiÉ Äà ¤®ÄèvÀÛzÉ JPÉ AzÀ gÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀ Ä MAzÀÄ PÁAvÀzÀAvÉ
ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
¨sÀÆ PÁAvÀPÉÌ JgÀqÀÄ zÀæªÀUÀ½ªÉ, ¨sÀÆ PÁAvÀzÀ GvÀÛgÀ
zÀÄæªÀªÀÅ CzÀgÀ ¨sËUÉƽPÀ zÀQët zÀæªÀzÀ ©½ ºÁUÉ ¨sÀÆ
PÁAvÀzÀ zÀQët zÀæªÀ DzÀ ¨sËUÉƽPÀ GvÀÛgÀ zÀÄæªÀzÀ PÀqÉUÉ
EzÉ DzÀÝjAzÀ PÁAvÀªÀÅ GvÀÛgÀ zÀQëtzÀ PÀqÉUÉ ¤®ÄèvÀÛzÉ.
PÁAvÀªÀÅ GvÀÛgÀ zÀQët ¢QÌ£À°è ¤®ÄèªÀ QæÃAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
«°AiÀiÁA V¯ï§lð JA§ «eÁÕ¤ vÀ£Àß ¥ÀæAiÉÆÃUÀ¢AzÀ
«ªÀ g À u É ¤ÃrzÀ £ À Ä ß EzÀ £ À Ä ß ¥À j ÃQë ¸ À ® Ä CªÀ £ À Ä 7. «zÀÄåvÀàçªÁºÀzÀ PÁAwÃAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä
ªÀiÁåUÀßmÉÊqÀ¤AzÀ MAzÀÄ UÉÆî£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹zÀ CzÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀ£ÀÄ
¥ÀÄmÁt ¨sÀÆ«Ä CxÀªÁ mÉgɯÁè JAzÀÄ PÀgÉzÀ CzÀgÀ J) «°AiÀÄA V¯ï§lð
ªÉ ÄÃ¯É PÁAvÀ¸ÀÆfAiÀ Ä£ÀÄß EmÁÖUÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°èAiÉ Äà ©) ªÀiÁåUÀ߸ï
¤®ÄèwÛvÀÄÛ ¹) Qæ¹ÖAiÀÄ£ï NAiÀÄgÀ ¸ÉÖqï
r) ¥sÁågÀqÉÃ
¨sÀÆ PÁAvÀzÀ zÀQët zÀÄæªÀªÀÅ PÉ£ÀqÁzÀ ºÀqÀì£À PÉÆ°èAiÀÄ
¨sÁUÀzÀ°èzÉ 8. ¥sÀÆå¸ï £À «Ä±Àæ ¯ÉÆúÀ
J) vÁªÀÄæ ªÀÄvÀÄÛ ¹Ã¸À
¨sÀÆ PÁAvÀzÀ GvÀÛgÀ zÀæªÀªÀÅ D¸ÉÖçðAiÀiÁ RAqÀzÀ ©) C°ßPÉÆÃ
zÀQët ¨sÁUÀzÀ°èzÉ. ¹) lAUÀ¸ÀÖ£ï
r) ¹Ã¸À ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀgÀ
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ :
9. ±ÀĵÀÌ «zÀÄåvï PÉÆñÀzÀ°è §¼À¹gÀĪÀ C¯ÉÆúÀ
1. PÁAvÀUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ £Á«PÀgÀ J) PÀ ©ât
¢PÀÆìaAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä gÀa¹zÀªÀgÀÄ ©) EAUÁ®
J) d¥Á£ï ©) aãÁ ¹) CªÉÆäAiÀÄA PÉÆèÃgÉÊqï
¹) ¨sÁgÀvÀ r) CªÉÄÃjPÀ r) ¸ÀvÀÄ

2. PÁAvÀ zsÀÆæªÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ 10. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è PÁAwAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ

MAzÀÄ PÁAvÀzÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸Á©ÃvÀÄ J) PÀ¯ÉgÀ»vÀ GPÀÄÌ ©) PÉÆèÁ¯ïÖ
¥Àr¹zÀªÀgÀÄ ¹) a£Àß r) ¨É½î
J) «°AiÀÄAV¯ï §mïð ©) ®Æ¬Ä¥Á±ÀÑgï
¹) L£ï ¹Öãï r) ªÉÄÊPÉ¯ï ¥sÁågÀqÉà 11. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ
J) DAnªÀĤ ©) PÀ ©ât
3. DPÀ¶ ð¸À ĪÀ UÀÄ t PÁAvÀ z À AiÀ iÁªÀ ¨s Á UÀ z À ° è ¹) PÉÆèÁ®Ö r) ¤PÀ̯ï
CvÀå¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
J) PÉÃAzÀæzÀ°è ©) vÀÄ¢UÀ¼À°è 12. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ PÁAwAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ®è
¹) PÉÃAzÀæzÀ CAZÀÄUÀ¼À°è r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è J) ©s¸Àävï ©) ¹Ã¸À
¹) PÀ ©ât r) G¥ÀÄà
4. EzÀÄ ¸Áé¨sÁ«PÀ CAiÀĸÁÌAvÀ
J) ºÉªÀÄ mÉÊmï ©) ªÀiÁåUÀßmÉÊmï 13. ¥À槮 «zÀÄåvï PÉëÃvÀæzÀ°è QëÃt PÁAwÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
¹) ¨ÁPÉìöÊmï r) C®ßPÉÆà vÉÆÃgÀĪÀŪÀÅ.
J) ¥sÉgÉÆÃPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
5. MAzÉà PÁAvÀzÀ JgÀqÀÆ zsÀÄæªÀUÀ¼À DPÀµÀðuÁ ¸ÁªÀÄxÀåð ©) ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
J) MAzÉà DVgÀÄvÀÛzÉ ¹) qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
©) ¨ÉÃgÉ, ¨ÉÃgÉ DVgÀÄvÀÛzÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) K£ÀÆ ªÀåvÁå¸À DUÀĪÀ¢®è
r) ¥ÀÆtð PÀ¼ÉzÀÄ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. 14. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
J) C®Æå«Ä¤AiÀĪÀiï ©) a£Àß
6. ¥ÁågÁPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÁ¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃzÁUÀ ¹) ¤ÃgÀÄ r) CAnªÀĤ
PÁAvÀzÀ UÀÄtªÀÅ F PɼÀV£ÀAvÉ DUÀÄvÀz
Û É.
J) ªÀÈ¢Þ¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. 15. F PÉ ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ÅzÀÄ ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ ®è
©) QëÃt¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ J) ¥Áèn£ÀA ©) PÉÆæëÄAiÀĪÀiï
¹) ¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ ¹) vÁªÀÄæ r) PÀ ©ât
r) §zÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è
16. ¥À槮 «zÀÄÀåvï PÉëÃvÀæzÀ°è PÁAwÃAiÀ ÄvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀĪÀŪÀÅ

145
 J) qÀAiÀÄPÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ J) PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) ¥ÁågÁ PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ©) ¸ÀÄwÛUɬÄAzÀ §rAiÀÄĪÀÅzÀÄ
¹) ¥sÉgÉÆà PÁAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ¹) «gÀÄzÀÞ PÁAvÀ PÉëÃvÀæzÀ°è EqÀĪÀÅzÀÄ
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è r) ªÉÄð£À J¯Áè PÁgÀtUÀ¼ÀÄ

17. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è vÁvÁÌ°PÀ PÁAvÀ 26. «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ¼À ±ÀQÛUÉ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ

J) zÀAqÀPÁAvÀ ©) ¸ÀÆfPÁAvÀ J) «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀt
¹) ¯Á¼ÁPÀÈwAiÀÄ PÁAvÀ r) «zÀÄåvÁÌAvÀ ©) «zÀÄåvï «QgÀt
¹) PÁAwAiÀÄ «QgÀt
18. «zÀÄåvÀàjªÀvÀðPÀzÀ°è CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ r) CqÀØ «QgÀt
ªÀ¸ÀÄÛ
J) GPÀÄÌ ©) ¥Áè¹ÖPï
¹) PÁAvÀ r) a£Àß
19. 40 ªÁåmï §¯ÉÆâAzÀÄ ¥Àæw ¢£À 5 UÀAmÉUÀ¼À PÁ® 27. «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀt ªÉÃUÀ
GjzÁUÀ wAUÀ½UÉ ªÉZÀѪÁUÀĪÀ «zÀÄåvÀÄÛ kwh UÀ¼À°è J) 3  1010 «ÄÃ/¸É ©) 3  1012 «ÄÃ/¸É
J) 5kwh ©) 6kwh ¹) 3  108 «ÄÃ/¸É r) 3  105 «ÄÃ/¸É
¹) 7kwh r) 8kwh
28. ¥ÁèAPÀ£À ¹ÜgÁAPÀ ªÀiË®å
20. vÀl¸ÀÜ ªÁºÀPÀ vÀAwAiÀÄ §tÚ J) 6.626  102 JS ©) 6.626  1034 JS
J) PÀ¥ÀÄà ©) PÉA¥ÀÄ
¹) 6.626  104 JS r) 6.626  105 JS
¹) ©½ r) ºÀ¹gÀÄ

21. «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®zÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ‘D«ÄäÃlgï’£ÀÄß 29. CªÀPÉA¥ÀÄ «QgÀtUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ
eÉÆÃr¸À¨ÉÃPÁzÀ jÃw J) ¥Éè«ÄAUï ©) V¯ï§lð
J) ¸ÀªÀiÁAvÀgÀªÁV ©) ªÁºÀPÀPÉÌ ®A¨sÀªÁV ¹) «°AiÀÄA ºÀµÀð¯ï r) £ÀÆål£ï
¹) ¸Á®Ä eÉÆÃqÀuÉ r) J°è ¨ÉÃPÁzÀgÀÄ
30. n.«.AiÀ Ä £À Ä ß zÀ Æ gÀ ¢ AzÀ ¯ É Ã ¤AiÀ Ä Awæ ¸ À ® Ä
22. 4 NA gÉÆÃzsÀ«gÀĪÀ ªÁºÀPÀªÀ£ÀÄß 20v «¨sÀªÁAvÀgÀzÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ QgÀtUÀ¼ÀÄ
J) CªÀPÉA¥ÀÄ ©) £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ
£ÀqÀÄªÉ eÉÆÃr¹zÁUÀ CzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀjAiÀÄĪÀ
¹) PÀë-QgÀtUÀ¼ÀÄ r) ¸ÀÆPÀëöä QgÀtUÀ¼ÀÄ
«zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀ
J) 4A ©) 5A 31. 1801 gÀ°è £ÉgÀ¼ÁwÃvÀ QgÀtUÀ¼À£ÀÄß D«µÀÌj¹zÀ «eÁÕ¤
¹) 10A r) 20A J) ªÀiÁåPïì ¥ÁèAPï ©) eÉ.qÀ§Æè.jlÖgï
¹) gÁAld£ï r) ¥Éè«ÄAUï
23. «zÀÄåvï «zsÁ£ÀzÀ°è PÁAvÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÁUÀ
¸ÀÄgÀĽAiÀÄ°è£À ¸ÀÄvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀjAzÀ DUÀĪÀ 32. ¸ÀÆPÀëöäfëUÀ¼À£ÀÄß PÉÆ®è®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «QgÀt
G¥ÀAiÉÆÃUÀ J) £ÉgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀtUÀ¼ÀÄ
J) PÁAvÀ ±ÀQÛ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ. ©) CªÀPÉA¥ÀÄ «QgÀt
©) PÁAvÀ ±ÀQÛ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ¹) PÀë-QgÀt
¹) PÁAvÀ ±ÀQÛAiÀÄ°è ªÀåvÁå¸ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ r) UÁªÀiÁ QgÀt
r) PÁAvÀ ±ÀQÛ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀÅ¢®è
33. PÁå£Àìgï aQvÉìAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «QgÀt
24. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ«£À ©ÃdzÀ ¹ÜgÀvÉ PÁ¥ÁqÀĪÀ §® J) PÀë-QgÀt ©) UÁªÀiÁ «QgÀt
J) ¨ÉÊfPÀ §® ©) ¥À槮 ¨ÉÊfPÀ §® ¹) £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀt r) zÀÄåw «QgÀt
¹) zÀħ𮠨ÉÊfPÀ §® r) CtÄ §®
34. gÁqÁgÀUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «QgÀt
25. MAzÀÄ PÁAvÀªÀ£ÀÄß PÁAvÀ«»Ã£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ «zsÁ£À J) ¸ÀÆPÀëöävÀgÀAUÀ ©) «zÀÄåvï

146
 ¹) PÀë-QgÀt r) CqÀØ vÀgÀAUÀ ©) gÁªÀÄ£ï gÉÆûvÀ zÀ±ÀðPÀ
¹) zÀÆgÀzÀ±ÀðPÀ
35. G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁÌV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ «QgÀt r) ¸ÀÆPÀëöäzÀ±ÀðPÀ
J) «zÀåvï vÀgÀAUÀ ©) ¸ÀÆPÀëöävÀgÀAUÀ
¹) ¤Ã¼À vÀgÀAUÀ r) CqÀØ vÀgÀAUÀ 44. ¯ÉøÀgÀ ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ zÀÈUÁßgÀÄUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¸ÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ
36. «QgÀt ±ÀQÛAiÀÄ CzÀgÀ DªÀÈwÛUÉ......zÀ°è EgÀÄvÀÛzÉ vÀAvÀæeÁÕ£À
J) «¯ÉÆêÀÄ C£ÀÄ¥ÁvÀ J) ¸ÀAªÀºÀ£À ©) ZÀ®£É
©) ¸ÀªÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀ ¹) zÀÈPï ¸ÀAªÀºÀ£À r) zÀÈPÀ-±ÀæªÀt
¹) «Ä±Àæ C£ÀÄ¥ÁvÀ
r) £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ 45. «zÀ ÄåvÁÌAwÃAiÀÄ «QgÀtUÀ¼À °è CvÀåAvÀ ±ÀQÛAiÀ ÄÄvÀªÁzÀÄzÀÄ
J) £ÉgÀ¼ÁwÃvÀ QgÀtUÀ¼ÀÄ ©) UÁªÀiÁ QgÀtUÀ¼ÀÄ
¹) CªÀPÉA¥ÀÄ QgÀtUÀ¼ÀÄ r) PÀë-QgÀtUÀ¼ÀÄ
37. ¨É¼ÀQ£ÀAvÀºÀ «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ½AzÀ DVgÀĪÀ 46. vÀgÀAUÀ zÀÆgÀ 400nm ¤AzÀ 750nm ªÀgÉUÉ EgÀĪÀ
¤¢ðµÀ× ±ÀQÛAiÀÄļÀî PÀt «zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄ
J) ¤AiÀiÁ£ï ©) ¥ÉÆÃmÁ£À J) UÉÆÃZÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ ©) CUÉÆÃZÀgÀ ¨É¼ÀPÀÄ
¹) J¯ÉPÁÖç£ï r) £ÀÆåmÁæ£ï ¹) £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ «QgÀt r) PÀë-QgÀt

38. ¥sÉÆÃmÁ£À ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÈwÛUÀ½VgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀ 47. PÀë-QgÀt avÀæªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
J) h  Ev ©) v  hE CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ vÁAwæPÀvÉUÉ »UÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
¹) E  hv r) v  Eh J) PÉÆæªÉÄmÉÆUÀæ¦ü ©) gÉÃrAiÉÆÃUÀæ¦ü
¹) ºÁ¯ÉÆÃUÀæ¦ü r) ¸ÉAnæ¥ÀÆåeï
39. ¯ÉÆúÀ¢ AzÀ ºÉÆgÀ ©Ã¼ÀĪÀ zÀÄåw J¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼À
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀĪÀ CA±À 48. ©ÃmÁ QgÀtUÀ¼À ªÉÃUÀªÀÅ
J) «QgÀtzÀ ¤zsÁ£ÀvÉ J) ¨É¼ÀQ£À ªÉÃUÀPÉÌ ¸ÀªÀÄ
©) «QgÀtzÀ wêÀævÉ ©) ¨É¼ÀQ£À ªÉÃUÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
¹) ¥ÉÆæÃmÁ¤£À DªÀÈwÛ ¹) ¨É¼ÀQ£À ªÉÃUÀQÌAvÀ PÀrªÉÄ
r) «QgÀt ¸ÁAzÀævÉ r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

40. zÀÄåw J¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼À ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ CA±À 49. £ÀPÀ° £ÉÆÃmïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÑ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀzÀ°è
J) ¥ÉÆæÃmÁ¤£À DªÀÈwÛ §¼À¸ÀĪÀ vÀgÀAUÀ
©) «QgÀt wêÀævÉ J) £ÉÃgÁ¼ÀwÃvÀ QgÀt
¹) ¥ÉÆæÃmÁ£ÀPÀtUÀ¼À ¸ÀASÉå ©) PÀë-QgÀt
r) ¥ÉÆæÃmÁ¤£À ±ÀQÛ ¹) CqÀØ vÀgÀAUÀ
r) ¸ÀÆPÀëöä vÀgÀAUÀ
41. ZÀ®£À avÀæUÀ¼À°è ±À§Ý ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀPÁÌV
G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀzÀÄ 50. ªÀÄÆgÀÄ DAiÀĪÀÄAiÀÄļÀî zÀȱÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ vÁAwæPÀvÉ
J) «zÀÄåvï PÉÆñÀ ©) zÀÄåw «zÀÄåvï PÉÆñÀ J) ºÁ¯ÉÆÃUÀæ¦ü ©) PÉÆæªÀiÁmÉÆÃUÀæ¦ü
¹) ¥sÉÆÃmÁ£ï PÀtUÀ¼ÀÄ r) ¯ÉøÀgÀ PÀtUÀ¼ÀÄ ¹) gÉÃrAiÉÆÃUÁæ¦ü r) PÀë-QgÀt

42. JgÀqÀÄ PÁAiÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À zÀÆgÀªÀ£ÀÄß ¤RgÀªÁV 51. ¸ÀºÀd CgɪÁºÀPÀUÀ¼À°è J¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀAzsÀæUÀ¼ÀÄ
C¼ÉAiÀÄ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀÅzÀÄ .............. ¥ÀæªÀiÁtzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.
J) ¯ÉøÀgï ¨É¼ÀPÀÄ ©) PÀë-QgÀt J) ¸ÀªÀÄ ©) C¸ÀªÀÄ
¹) CªÀPÉA¥ÀÄ QgÀt r) £ÉgÀ¼ÁwÃvÀ QgÀt ¹) «¯ÉÆêÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

43. ªÀ¸ÀÄÛ«£À CtÄgÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀħºÀÄzÁzÀ ¸ÁzsÀ£É 52. ¥ÀAZÀªÉ¯É¤ì ¥ÀgÀªÀiÁtÄUÀ½AzÀ qÉÆæAUÀ ªÀiÁr
J) gÉÆûvÀ zÀ±ÀðPÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ ªÁºÀPÀ

147
 J) n  jÃw ©) p  jÃw
¹) np  jÃw r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 62. p  n dAPÀë£ï£À p vÀÄ¢AiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï PÉÆñÀzÀ zsÀ£À
vÀÄ¢UÀÆ vÀÄ¢AiÀÄ£ÀÄß IÄt vÀÄ¢UÀÆ ¸ÀA¥ÀQð¹zÉ. F
53. CgɪÁºÀPÀ qÉÊAiÉÆÃqÀ£ï E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ jÃwAiÀÄ M®ÄªÉÄ ºÉ¸ÀgÀÄ
J) n  dAPÀë£ï ©) p  dAPÀë£À J) »£ÉßqÉ M®ÄªÉÄ ©) ªÀÄÄ£ÀßqÉ M®ÄªÉÄ
¹) p  n dAPÀë£ï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ¹) ªÀåwjPÀÛ M®ÄªÉÄ r) «¨sÀªÀ

54. p  n dAPÀë £ À£ À° è E¯É P ÁÖ ç£ À UÀ ¼ ÀÄ F PÉ ¼À V £À AvÉ 63. p  n dAPÀë£À£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ M®ÄªÉÄUÉƽ¹zÁUÀ CzÀgÀ

¥ÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. gÉÆÃzsÀªÀÅ
J) n ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ p ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. J) 1 ©) 0
©) p ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ n ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. ¹) 2 r) 3
¹) p ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ p ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ.
r) F ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
55. CgɪÁºÀPÀUÀ¼À «zÀÄåzÁéºÀPÀvÉ
64. qÀAiÉÆÃqï M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ CgɪÁºÀPÀ
J) vÁ¥ÀzÉÆA¢UÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ
©) vÁ¥ÀzÉÆA¢UÉ KgÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ J) n ©) p
¹) vÁ¥ÀzÉÆA¢UÉ §zÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è ¹) p  n r) n  p  n
r) vÁ¥ÀzÉÆA¢UÉ Kj½vÁªÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. 65 ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁV ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
J) r ªÀiÁåqÀįÉÃlgÀ ©) ªÀiÁqÀįÉÃlgï
56. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvÀàçªÁºÀªÀ£ÀÄß £ÉÃgÀ «zÀÄåvÀàçªÁºÀªÁV ¹) ¥ÉÆæ¸É¸Àgï r) PÀ£Àélðgï
¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
J) PÀ¯ÉPÀÖgï ©) jAiÀiÁPÀÖgï 66. zÀÆgÀzÀ±Àð£À PÉÃAzÀæUÀ¼À°è ªÁºÀPÀ DªÀÈwÛAiÀÄļÀî «zÀÄåvï
¹) rmÉPÀÖgï r) ¥ÉÆæmÉPÀÖgï DªÉñÀUÀ¼À£ÀÄß GvÀà£Àß ªÀiÁqÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
J) ªÀiÁqÀįÉÃlgï ©) D¹¯ÉÃlgï
57. CgɪÁºÀPÀ dAPÀë£À AiÀiÁªÀÅzÀgÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ ¹) PÀ¯ÉPÀÖgï r) rmÉPÀÖgï
J) CzsÀð vÀgÀAUÀ ¢¶ÖPÁgÀPÀ
©) ¥ÀÆtð vÀgÀAUÀ ¢¶ÖPÁgÀPÀ 67. M§â «eÁÕ¤UÉ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀ®Ä C¥ÉÃQëvÀ «zsÀÄåvï
¹) C¥ÀÆt𠢶ÖPÁgÀPÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁVªÉ. CªÀ£ÀÄ §¼À¸ÀĪÀ G¥ÀPÀgÀt
r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è J) D¹¯ÉÃlgï ©) ªÀiÁqÀįÉÃlgï
¹) jAiÀiÁPÀÖgï r) PÀ£ÉPÀÖgï
58. mÁ椸ÀÖj£À ªÀÄzsÀåzÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
J) dAPÀë£À ©) DzsÁgÀ 68. ¹°PÁ£ï£À dAPÀë£À «¨sÀªÀ
¹) rnPÀÖgï r) PÀ¯ÉPÀÖgï J) 0.6 v ©) 0.3v
¹) 0.9 v r) 0.7 v
59. mÁæ¤ì¸ÀÖj£À°è EgÀĪÀ vÀÄ¢UÀ¼À ¸ÀASÉå
J) 2 ©) 4 69. dªÀÄð¤AiÀÄA, £À dAPÀë£À «¨sÀªÀ
¹) 1 r) 3
J) 0.6 v ©) 0.3v
60. CvÀå®à ªÉÇïÉÖÃd£ÀÄß C¢üPÀ ªÉÇïÉÖÃeÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀÀ ¹) 0.8v r) 0.7 v
¸ÁzsÀ£À
J) mÁæ£Àì¥sÁªÀÄðgÀ ©) mÁæ¤ì¸ÀÖgï 70. n.«. AiÀÄ C£ÉÃPÀ ZÁ®£ïUÀ¼À ªÁºÀPÀ DªÀÈwÛAiÀÄ ªÁå¦Û
¹) PÀ¯ÉPÀÖgï r) ªÀiÁqÀįÉÃlgï J) 400  600Mhz ©) 60  450Mhz
¹) 40  400Mhz r) 30  300Mhz
61. gÉÃrAiÉÆà D«µÀÌj¹zÀ QÃwðUÉ ¥ÁvÀæ£ÁVgÀĪÀ «eÁÕ¤
J) ªÀiÁnð£ï PÀÆ¥Àgï ©) gÉÆãÁ¯ïØ 71. «zÀÄåvÀÛ£ÀÄß MAzÉà £ÉÃgÀzÀ°è ¥Àæ¸Àj¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ
¹) ªÀiÁPÉÆÃð¤ r) gÉÊmï §æzÀ¸Àð ¸ÁzsÀ£É

148
 J) mÁæ£Àì¥sÁªÀÄðgÀ ©) gÉPÉÖ¥ÉÊAiÀÄgÀ v
¹) ¥ÉÆæÃqÀÆå¸Àgï r) mÁæ£ïìqÀÆå¸ÀgÀ ¹) r) mv
m
72. «zÀÄåvï ¥ÀæªÁºÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À
83. ªÁvÁªÀgÀtzÀ §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÁÌV G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ
J) DA¦AiÀÄgï ©) NªÀiï
zÀÆgÀ ¸ÀAªÉÃUÀ gÁPÉmï
¹) ªÁåmï r) eÉƯ
J) ¨sÁ¸ÀÌgï ©) gÉÆût 75
73. «zÀÄåvï gÉÆÃzsÀPzÀÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À ¹) GSAT  1 r) APPLE
J) CA¦AiÀÄgï ©) NªÀÄ
¹) ªÁåmï r) dƯï 84. «±ÁæAw ¹ÜwAiÀÄ°ègÀĪÀ UÀÄAqÀÄ vÀÄA©zÀ §AzÀÆQ£À
¸ÀAªÉÃUÀªÀÅ
74. «zÀÄåvï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À J) ¸ÉÆ£Éß ©) JgÀqÀÄ
J) DA¦AiÀÄgï ©) NªÀiï ¹) ªÀÄÆgÀÄ r) MAzÀÄ
¹) ªÁåmï r) dƯï
75. «zÀÄåZÀÒQÛAiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À
J) DA¦AiÀÄgï ©) NªÀiï
¹) ªÁåmï r) dƯï 85. gÁPÉnÖ£À gÁ² ºÉZÁÑzÀµÀÄÖ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð
76. «zÀÄåzÁªÉñÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À J) ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ ©) PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ
J) PÉƯÁªÀiï ©) dÆ¯ï ¹) §zÀ¯ÁUÀĪÀÅ¢®è r) ªÉÄ°£À AiÀ iÁªÀ ÅzÀ Ä C®è
¹) ªÁåmï r) NªÀiï
86. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÇêÀÄPÁAiÀÄðPÀæªÀÄ DgÀA¨sÀªÁzÀ ªÀµÀð
77. PÁAvÀPÉëÃvÀæ wêÀævÉAiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À J) 1975 ©) 1963
J) PÀƯÁªÀiï ©) D¸ÉÖÃðqï ¹) 1965 r) 1990
¹) ªÁåmï r) DA¦AiÀÄgï
87. DAiÀÄð¨sÀlªÀ£ÀÄß GqÁ¬Ä¹zÀ ªÀµÀð
78. «zÀÄåwÛ£À ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÁzsÀ£À J) 1963 ©) 1975
J) D«Äälgï ©) C°ÖÃ «ÄÃlgï ¹) 1965 r) 1981
¹) ºÉÊqÉÆæëÄÃlgÀ r) UÉ°é£Æ É Ã«ÄÃlgï
88. ªÀiÁ»w G¥ÀUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß »ÃUÉ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
79. ¸ËgÀPÉÆñÀªÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁrgÀÄvÁÛgÉ. J) gÁPÉÃmï ©) ªÉÇêÀiï £ËPÉUÀ¼ÀÄ
J) ¨ÉÆgÁ£ï ©) gÀAdPÀ ¹) ¨sÀƹÜgÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
¹) ¹°PÁ£À r) ¸ÉÆÃrAiÀÄA
89. MAzÀÄ PÁAiÀÄzÀ gÁ² ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃUÀUÀ¼À UÀÄt®§ÞªÀÅ
80. ¸ÀÆ AiÀ Ä ð¸À ÄvÀ Û ¨sÀ Æ «ÄAiÀ Ä ¨s Àæ ª ÀÄ uÉ AiÀ i ÁªÀ ÅzÀ PÉ Ì J) ¸ÀAªÀºÀ£À ©) ¸ÀAªÉÃUÀ
GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ. ¹) ªÀºÀ£À r) ªÁºÀPÀ
J) ªÀÈwÛAiÀÄ ZÀ®£É ©) £ÉgÀ ZÀ®£É
¹) DAzÉÆî£À ZÀ®£É r) «gÀÄzÀÞ ZÀ®£É 90. EAzsÀ£À zÀºÀ£ÀPÉÌ C£ÀÄPÀÆ® ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ
J) DQìqÀPÀ ©) ¥É¯ÉÆÃqÀ
81. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ £ÉʸÀVðPÀ G¥ÀUÀæºÀ ¹) EAf£ï r) ¸ÀAªÉÃUÀ
J) ZÀAzÀæ ©) ±ÀÄPÀæ
¹) ªÀÄAUÀ¼À r) ±À¤ 91. gÁPÉÃmï PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸ÀĪÀ vÀvÀé
J) gÀPÀëuÁ vÀvÀé ©) ¸ÀAªÉ ÃUÀ ¸À AgÀ PÀëuÁ vÀ vÀé
82. G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀ ¸ÀÆvÀæ ¹) ªÉÆÃmÁgÀ vÀvÀé r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
M m
J) ©) 92. ¨s À Æ «ÄAiÀ Ä ªÁAiÀ Ä ªÀ Ä AqÀ ® ¢AzÀ DZÉ U À Æ
m v PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À§®è ªÁºÀ£À
J) «ªÀiÁ£À ©) ªÉÆÃmÁgÀ

149
 ¹) gÁPÉÃl r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è «eÁÕ£ÀPÉÌ K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
J) CPÁ¹ÖPÀ ©) KgÉÆÃqÉÊ£Á«ÄPÀ
93. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðuÉ §®¢AzÀ vÀ¦à¹PÉƼÀî®Ä ¹) KgÉÆîf r) C¸ÉÆÖçæü¹Pïì
¨ÉÃPÁzÀ PÀ¤µÀÖ ªÉÃUÀ
J) 11.2 Q.«Ä./¸ÉA ©) 11.5 Q.«ÄÃ./¸ÉA 103.¸ËgÀAiÀiÁ£ÀzÀ «eÁÕ£ÀPÉÌ K£É£ÀÄߪÀgÀÄ
¹) 11.2 Q.«Ä./UÀA r) 11.5 Q.«ÄÃ/UÀA J) CAvÉÆæÃ¥Á®f ©) D¸ÉÆÖæüÃfPïì
¹) D¸ÉÆÖçãÁnPïì r) D¸ÉÆÖçÃfAiÀiÁ®f
94. ¨sÀƹÛgÀ G¥ÀUÀæºÀzÀ ¥Àj¨sÀæªÀÄuÉ CªÀ¢ü
J) 22 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ ©) 12 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ 104. ¨É¼ÀPÀÄ JµÀÄÖ §tÚUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ ?
¹) 24 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ ¹) 10 UÀAmÉUÀ¼ÀÄ J) 4 ©) 8
¹) 10 r) 7
95. ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆlÖ ªÉÆzÀ® G¥ÀUÀæºÀzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ
J) DAiÀÄð¨sÀmï ©) D¥À¯ï 105. ¸À«ÄÃ¥À zÀȶÖzÉÆõÀ JAzÀgÉÃ
¹) PSLV r) GSLV J) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ ºÀwÛgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
©) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ zÀÆgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
96. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ J¯Áè ¸ÀܼÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð K¥Àðr¸À®Ä PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
PÀ¤µÀÖ JµÀÄÖ ¨sÀƹÜgÀ G¥ÀUÀæºÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÀÄ ¹) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ ºÀwÛgÀzÀ ºÁUÀÆ zÀÆgÀzÀ
J) 2 ©) 3 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
¹) 4 r) 5 r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸Àj¬Ä®è.

97. ISRO ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÄRå PÀbÉÃj EgÀĪÀÅzÀÄ 106. C¤®UÀ¼À MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä G¥ÀAiÉÆV¸ÀĪÀ
J) ªÀÄÄA¨ÉÊ ©) ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ G¥ÀPÀgÀt AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
¹) ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ r) ¥ÀÄuÉ J) ¯ÁåPÉÆÖëÄÃlgï ©) ªÉÄÊPÉÆæëÄÃlgï
¹) ªÉÆ£ÉÆëÄÃlgï r) ¨ÁågÉÆëÄÃlgï
98. EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ G¥ÀUÀæºÀ GqÀØAiÀÄ£À ªÁºÀ£À
107. zÀÆgÀ zÀ馅 zÉÆõÀ JAzÀgÉãÀÄ?
J) APPLE ©) INSAT  1
J) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ ºÀwÛgÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
¹) PSLV r) GSAT  2 PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
©) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ zÀÆgÀz À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
99. EªÀÅUÀ¼À°è UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃgÀ¢gÀĪÀzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
J) ASLV ©) GSLV ¹) F zÉÆõÀ EgÀĪÀªÀjUÉ zÀÆgÀzÀ ºÁUÀÆ ºÀwÛgÀzÀ
¹) PSLV r) GSAT  2 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è.
r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸Àj C®è.
100. ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÁPÉÃmï ºÁj¸ÀĪÀ vÁt J°èzÉ ?
J) UÀÄdgÁvÀ£À-¨sÀÄd 108.ºÀqÀUÉÆAzÀÄ £À¢¬ÄAzÀ ¸ÀªÀÄÄzÀæPÉÌ ¥ÀæªÉò¹zÉÆqÀ£É
©) PÀ£ÁðlPÀ K£ÁUÀÄvÀÛzÉ?
¹) PÉÃgÀ¼ÀzÀ vÀÄA¨Á J) vÉîĪÀÅzÀ£ÀÄß ¤°è¸ÀÄvÀÛzÉ.
r) F ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅ C®è ©) ¸Àé®à ¨sÁUÀ E£ÀÆß ¤Ãj£À°è ªÀÄļÀÄUÀÄvÀÛzÉ.
¹) ¸Àé®à ¨sÁUÀ ¤Ãj¤AzÀ ªÉÄüɼÀÄvÀÛzÉ.
101. PÀrªÉÄ DªÀÈwÛAiÀÄ £ÉÃgÀ¼ÁwÃvÀ QgÀtUÀ¼À £ÉgÀ«¤AzÀ r) K£ÀÆ DUÀĪÀÅ¢®è.
£ÀªÀÄä zÉúÀ ¸ÀA±Éèö¸ÀĪÀ «mÁ«Ä£ï
J) Vit  a ©) Vit  b 109. xÀªÉÆÃð¸ÁÖçl G¥ÀPÀgÀtzÀ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÉãÀÄ?
J) «zÀÄåvÀ G¥ÀPÀgÀtzÀ ±ÁRªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
¹) Vit  c r) Vit  d
©) «zÀÄåvÀ G¥ÀPÀgÀtzÀ ±ÁR£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¹) «zÀÄåvÀ G¥ÀPÀgÀtzÀ ±ÁRªÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ
102. ±À§Ý ªÀÄvÀÄÛ ±À§ÝzÀ §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À £ÀqɸÀĪÀ
rVæAiÀÄ°è ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.

150
 r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è.
118. NjAiÀÄ£ï £ÀPÀëvÀæ ¥ÀÄAdzÀ JgÀqÀ£Éà ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ
110. ¹¯ÉArPÀ¯ï ªÀĸÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ zÀ馅 zÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀPÀëvÀæªÉAzÀgÉ
¸Àj¥Àr¸À®Ä §¼À¸À®àqÀÄvÀÛªÉ. J) ¹jAiÀÄ¸ï ©) jÃUɯï
J) ¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 ©) zÀÆgÀzÀ馅 ¹) ©l¯ï Vøï r) zsÀÄæªÀ
¹) PÁlgÁPÀÖ
r) C¸ÀªÀÄzÀȶÖzÉÆõÀ 119. gÉÃrAiÉÆà ¥Àæ¸ÀgÀtPÉÌ ¸ÀºÀPÀj¸ÀĪÀ ªÁAiÀÄÄUÉƼÀzÀ
MAzÀÄ ¥ÀzÀgÀ
111. ¤ªÀÄß ªÀ ĸÀÆgÀUÀ¼ÀÄ AiÀ iÁªÀ zÀ馅 zÉÆõÀª À£ÀÄß J) ºÀª ÁUÉÆüÀ ©) ¸ÀÛgÀUÉÆüÀ
¸Àj¥Àr¸À®Ä §¼À¸À®àqÀÄvÀÛªÉ ¹) CAiÀiÁ£ÀÄUÉÆüÀ r) ªÀÄzsÀåzÀ UÉÆüÀ
J) ¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 ©) zÀÆgÀzÀȶÖ
¹) PÁlgÁPÀÖ 120. ªÀĸÀÆgÀzÀ ¥ÀæzsÁ£À £Á©ü ©AzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄåw PÉÃAzÀæUÀ¼À
r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ©AzÀÄ«£À zÀÆgÀ
J) ªÀPÀævÁ wædå ©) ¥ÀæzsÁ£À £Á©ü ©AzÀÄ
112. »A¢£À zÀȱÀåªÀ£ÀÄß «ÃQë¸À®Ä ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è §¼À¸ÀĪÀ ¹) £Á©ü zÀÆgÀ r) ¥ÀæzsÁ£À zÀÆgÀ
ªÀĸÀÆgÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ?
J) ¨ÁºÀå ªÀĸÀÆgÀÄ ©) ¤ªÀÄß ªÀĸÀÆgÀ
¹) ¸ÀªÀÄvÀlÄÖ ªÀĸÀÆgÀÄ 121. F PɼÀV£À ¥Àæ±ÉßUÉ ºÉÆA¢¹j
r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 1. E¯ÉPÁÖç£À J) eÉêÀÄì ZÁqï«Pï
2. ¥ÉÆæÃmÁæ£ï ©) UÉÆïïعÖãï
113. F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è ±À§Ýz À ªÉÃUÀ 3. £ÀÆåmÁæ£ï ¹) eÁ£ï qÁ®Ö£ï
eÁ¹ÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. r) eÉ.eÉ. xÁªÀÄì£ï
J) ¤ÃgÀÄ ©) UÁ½
¹) ¤ªÁðvÀ r) GµÀÚ J) 1-r, 2-©, 3-J ©) 1-¹, 2-r, 3-J
¹) 1-©, 2-r, 3-¹ r) 1-¹, 2-J, 3-©
114. ¥Éæà µÀgï PÀÄPÀgÀU À¼À°è DºÁgÀ ¨ÉÃUÀ£É ¨ÉÃAiÀÄ®Ä
PÁgÀtªÉãÀÄ ? 122. ±À§Ý vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
J) ¤Ãj£À PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ J) CqÀØ vÀgÀAUÀ ©) ¤Ã¼À vÀgÀAUÀ
©) ¤Ãj£À PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ©AzÀÄ eÁ¹ÛAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ¹) J ªÀÄvÀÄÛ © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) CzÀÄ ±ÁRªÀ£ÀÄß vÀPÀët »ÃgÀÄvÀÛzÉ
r) CzÀÄ ±ÁRªÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑPÁ® vÀqÉ »rAiÀÄÄvÀÛzÉ. 123. DªÀÈwAiÀÄ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀiÁ£À
J) ºÀlìð ©) qɹ¨É¯ï
115. qÉÊ£ÀªÉÆà AiÀiÁªÀ QæÃAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ? ¹) «ÄlgÀÄ r) ¸ÉÃPÉAqÀÄ
J) AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQ ÛAiÀ Ä£ÀÄ ß «zÀÄåvï ±À QÛAiÀi£ÁßV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ. 124. ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ D¼ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄѪÀ ¸ÁzsÀ£À
©) «zÀÄåvï ±ÀQ ÛAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁAwæP À ±ÀQÛAiÀ Ä£ÁßV J) CªÀÄ«Älgï ©) ¸ÉÆãÁgï
¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ. ¹) Dlè«Älgï r) «Älgï
¹) «zÀÄåZÀÒQÛ ªÀUÁðªÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
r) ¸ËgÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. 125. zÀ¥Àà£É UÁf£À ¯ÉÆÃlPÉÌ PÀÄ¢AiÀÄĪÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÁQzÁUÀ,
CzÀÄ vÀPÀët MqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ PÁgÀt
116. ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ ºÉÆwÛ GjAiÀÄ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ PÀ¤µÀÖ vÁ¥À J) UÁdÄ ªÁºÀPÀ ©) UÁdÄ CªÁºÀPÀ
J) GµÀÚvÉ ©) d鮣À vÁ¥À ¹) UÁdÄ CgɪÁºÀPÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) zÀºÀ£À r) ¤zsÁ£À zÀºÀ£À
126.ºÁ°£À ±ÀÄzÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ ¸ÁzsÀ£À
117. ¹jAiÀÄ¸ï £ÀPÀëvÀæªÀÅ F £ÀPÀëvÀæ ¥ÀÄAdzÀ°èzÉ J) ¯ÁåPÉÆÖëÄlgï ©) CmÉÆèëÄlgï
J) NjAiÀiÁ£ï ©) PÁå¤¸ï ªÉÄÃdgï ¹) CªÀiï «Älgï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¹) UÉæÃmï ©AiÀÄgï r) G¸Áð ªÉÄÊ£Àgï

151
127.vÉÆnÖAiÀÄ vÀ¼ÀzÀ°è ¤Ãj£À°ègÀĪÀ £Átå ¸Àé®à ªÉÄÃ¯É J) PÉ®¸À £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ ©) ZÀ®£É £ÀqÉAiÀÄĪÀÅ¢®è
PÁt®Ä PÁgÀt ¹) ZÀ®£É £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄvÀÛzÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
J) ¨É¼ÀQ£À ¥Àæw¥sÀ®£À ©) ¨É¼ÀQ£À ªÀQæ¨sÀªÀ£À
¹) DAvÀjPÀ ¥Àæw¥sÀ®£À r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è 139. «zÀÄåvï §®âUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÀÄA©gÀĪÀ C¤®
J) £ÉÊmÉÆæÃd£ï ©) ºÉÊqÉÆæÃd£ï
128.¸ÀA¥ÀÆtð DAvÀjPÀ ¥Àæw¥sÀ®£ÀªÁUÀ®Ä ¥ÀvÀ£ÀPÉÆãÀªÀÅ ¹) DUÁð£ï r) ¤AiÀiÁ£ï
J) 450 PÉÆãÀ ©) 900 PÉÆãÀ
140.ªÀÄÄPÀÛ PÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ PÀqÉUÉ DPÀð¸ÀĪÀ §®
¹) 1200 PÉÆãÀ r) 1800 PÉÆãÀ
J) DPÀµÀðt §® ©) £ÉÃgÀ §®
¹) UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §® r) J®èªÀÇ
129.gÁwæAiÀÄ zÀȶÖUÉ PÁgÀt
J) fêÀ¸ÀvÀé A ©) fêÀ¸ÀvÀé B 141. gÀ§âgï¨ÁåAqÀ J¼ÉzÀÄ ©mÁÖUÀ ªÀÄÆ®¹ÜwUÉ §gÀ®Ä
¹) fêÀ¸ÀvÀé C r) fêÀ¸vÀ Àé E J) Ctħ® ©) £ÉÃgÀ §®
¹) UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §® r) J®èªÀÇ
130.gÉÃrAiÉÆÃ PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤
J) eÉ.¹. ¨ÉÆÃ¸ï ©) ªÀiÁPÉÆð¤
¹) V®§qÀð r) ºÀlìð
131. ªÉƨÉʯï PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁФ 142. PÉ®¸ÀzÀ CAvÀgÁÖçÃAiÀÄ «ªÀiÁ£À
J) PÀÆ¥Àgï ©) ªÀiÁPÉÆÃð¤ J) dÆ¯ï ©) PÉf
¹) ¨ÉÆøï eÉ.¹ r) ºÀlìð ¹) PÉf / JA2 r) dƯï/ JA2
132.GµÀÚªÀÅ ªÀ¸ÀÄÛ«£À _______ GAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
J) PÀÄUÀÄΫPÉ ©) »UÀÄΫPÉ 143.«zÀÄåvï ±ÀQÛ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ°UÉ §¼À¹zÀ «eÁÕ¤
¹) PÀÄUÀÄΫPÉ-»UÀÄΫPÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è J) ¸À°ÃA C° ©) «°AiÀÄA V®âlð
¹) «°AiÀÄA C° r) ¥ÁågÀqÉ
133. ¸ÁAzÀævÉAiÀÄ J¸ï.L ªÀiÁ£À
a) kg lm3 b) kg lm2 144. «zÀÄåvï PÉÆñÀ
c) kglm d) kg J) IÄuÁUÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜ ©) zsÀ£ÁUÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜ
¹) IÄuÁUÀæ zsÀ£ÁUÀæ ªÀåªÀ¸ÉÜ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
134.¨sÁgÀvÀªÀÅ ¨ÁºÁåPÁ±ÀPÉÌ PÀÈvÀPÀ G¥ÀUÀæºÀªÀ£ÀÄß gÀªÁ¤¹zÀ
ªÀµÀð 145.MªÉÄä G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ £ÀAvÀgÀ ¥ÀÄ£ÀB G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä
J) 1976 ©) 1977 ¸ÁzsÀå«®èzÀ PÉÆñÀ
¹) 1875 r) 1975 J) ¥ÀæzsÁ£ÀPÉÆñÀ ©) ¤zsÁ£À PÉÆñÀ
¹) C¢üãÀPÉÆñÀ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
135. gÁPÉÃmï PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ §UÉÎ w½¹zÀ «eÁÕ¤
J) ªÁ£ï ¨Áæ£ï ©) ¥sÁæ£ï ¨Áæ£ï 146 «zÀÄåvïPÉÆñÀ PÀAqÀÄ »rzÀªÀgÀÄ
¹) ¨Áæ£ï ªÁ£ï r) gÁ§lð UÉÆÃqÁØqÀð J)ªÉÇïÁÖ ©) C¯ÉèÃPÁÓAqÀgÀªÉÇîÖ
¹)¸ÁåAqÉÆæà r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
136. jPÀÖgï ªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß D«µÀÌj¹zÀªÀgÀÄ.
J) ¥sÁæ¤ì¸ï ZÁ¯ïìð ©) jPÀÖgï ZÁ¯ïìð 147.G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¥ÀÄ£ÀB jZÁdð ªÀiÁr G¥ÀAiÉÆÃV¸À
¹) ZÁ¯ïì ¥sÁæ¤ì¸ï jPÀÖgï r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è §ºÀÄzÁzÀ PÉÆñÀ
J) ¥ÀæzsÁ£À PÉÆñÀ ©) «Ä±Àæt ªÀ¸ÀÄÛ
137. PÁªÀÄ£À©®Äè PÁt¹PÉƼÀî®Ä ªÁvÁªÀgÀtzÀ°è EzÀgÀ ¹) zsÁvÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ.
J) UÁ½ ©) ¸ÁgÀd£ÀPÀ 148.«zÀÄå¢é¨sÁdå EzÀÄ
¹) ¸À®ágï r) ¤ÃgÀÄ J) ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛ ©) «Ä±ÀætªÀ¸ÀÄÛ
¹) zsÁvÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è.
138. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¸ÀÄvÀÛ ¸ÀÄvÀÄÛwÛgÀĪÁUÀ

152
149.UÀÄAr PÉÆñÀUÀ¼À£ÀÄß J°è §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. 158. JgÀqÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ® zÀ¥ÀðtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À PÉÆãÀ 720
J) ¯Áj ©) PÉÊ UÀrAiÀiÁgÀ GAmÁUÀĪÀ ¥Àæw©A§UÀ¼À ¸ÀASÉå ?
¹) PÁgÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è. J) 3 ©) 4
¹ 5 r) 6
150.¸ËgÀ ª À Ç åºÀ z À ¨s À Æ PÉ Ã A¢æ v À ªÀ i ÁzÀ j AiÉ Ä AzÀ Ä
¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀÄ 159. ¸ÀÆfgÀAzÀæ ©A§ UÁæºÀPÀzÀ°è GAmÁUÀĪÀ ©A§
J) DAiÀÄð¨sÀl ©) ¨ÉÆøï J) £ÉÃgÀªÁzÀ ©A§
¹) mÁ¯É«Ä r) AiÀiÁgÀÄ C®è ©) vÀ¯ÉPɼÀUÁUÀĪÀ zÉÆqÀØ ©A§
¹ zÉÆqÀØzÁzÀ ©A§
151. ¸ÀÆAiÀÄð£À M¼ÀUÉ ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀ gÁ¸ÁAiÀĤPÀ r) aPÀÌzÁzÀ ºÁUÀÆ vÀ¯ÉPɼÀUÁzÀ ©A§
QæAiÉÄ
J) «zÀÄåvï QæAiÉÄ ©) ¨ÉÊfPÀ ¸À«Ää® QæAiÉÄ 160.DPÁ±À ºÀUÀ°£À°è ¤Ã°AiÀiÁV PÁt®Ä PÁgÀt ?
¹) ¥ÀgÀªÀiÁtÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è J) ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ©) K¼ÀÄ §tÚUÀ¼ÀÄ
¹ ¨É¼ÀQ£À ZÀzÀÄgÀÄ«PÉ r) ªÀtðZÀPÀæ

152.¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ¨s ÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß vÀ ®Ä¥À®Ä vÉ UÉzÀ ÄPÉ Æ¼ÀÄîªÀ 161. ¤ªÀÄß zÀ¥ÀðtzÀ°è ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß C£ÀAvÀ zÀÆgÀzÀ°è EmÁÖUÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄ ¥Àæw©A§ªÀÅ
J) 8¤ ©) 8 ¤. 19 ¸ÉPÉAqÀÄ J) f ªÀÄvÀÄÛ c £ÀqÀÄ«£À K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ
¹) 7¤.19¸É r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è ©) c ¬ÄAzÀ DZÉ K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ
¹ zÀ¥ÀðtzÀ »A§¢AiÀÄ°è K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ
153. AiÀiÁªÀÅzÀjAzÁV zÀȶÖAiÀÄ C¸ÀàµÀÖvÉAiÀÄ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ ?
r) f £À°è K¥ÀðqÀÄvÀÛzÉ.
J «mÁ«Ä£ï J ©) «mÁ«Ä£ï ©
¹)PÀtÂÚ£À ¥ÀÆgÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
162.PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸ÀvÀå ¥Àæw©A§ªÀ£ÀÄß K¥Àðr¸ÀÄvÀÛzÉ.
154. ZÀAzÀæ£À°è ¨É¼ÀQ£À ªÉÃUÀ JµÀÄÖ ? J) ¤ªÀÄß zÀ¥Àðt ©) ¦Ã£À ªÀĸÀÆgÀ
¹) ¦Ã£À zÀ¥Àðt r) J & ©
J) 3  108 m / s ©) 2  108 m / s
¹ 3  107 m / s r) 3  106 m / s 163. ¸ÀAQÃtð ¨É¼ÀPÀ£ÀÄß C±ÀæUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÁ¬Ä¹zÁUÀ
ºÉÆgÀ§gÀĪÀ §tÚUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ ¨ÁUÀĪÀ §tÚ
155. ¨É¼ÀPÀÄ MAzÀÄ ªÉÄïÉäöÊ£À ªÉÄÃ¯É ©zÀÄÝ »ªÀÄägÀ½ J) PÉA¥ÀÄ ©) ºÀ¹gÀÄ
§gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ ¹) £ÉÃgÀ¼É r) ¤Ã°
J) ¥Àæw¥sÀ®£À ©) ªÀQæèsÀªÀ£À
¹ ¥ÀvÀ£À r) »ÃjPÉ 164.gÉÃSÁ «PÀ¸À£À ( ) , PÉëÃvÀæ «PÀ¸À£À (  ) , UÁvÀæ «PÀ¸À£À
( ) ¸ÀºÀAPÀUÀ½VgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀ
156. ¨É¼ÀPÀÄ PɼÀV£À ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è CvÀåAvÀ ªÉÃUÀªÁV
J) a :  :   2 : 3 :1 ©) a :  :   1: 2 : 3
ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
J) ªÀdæ ©) ¤ÃgÀÄ ¹) a :  :   3 : 2 :1 r) a :  :   1: 3 : 2
¹ UÁdÄ r) UÁ½
165. ¥ÀæAiÉÆÃUÀ±Á¯Á vÁ¥ÀªÀiÁ¥ÀPÀzÀ°è vÁ¥ÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ
157. ¦Ã£À zÀ¥ÀðtPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ zÀ¥Àðt zÀȪÀ ªÀÄvÀÄÛ J) 1200 C ¤AzÀ 1500 C
ªÀPÀævÁ PÉÃAzÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ ¸ÀgÀ¼À ©) 200 C ¤AzÀ 1000 C
gÉÃSÉUÉ »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) ¥ÀæzsÁ£ÁPÀë ©) zÀ¥Àðt zÀȪÀå ¹) 300 C ¤AzÀ 1100 C
¹ ªÀPÀævÁ wædå r) ¥ÀæzsÁ£À ¸ÀAUÀªÀÄ r) 00 C ¤AzÀ 1000 C

153
166. vÁ¥ÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄ£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ? ¸À ª À Ä ªÁVzÉ . ºÁUÁzÀ g É AiÀ i ÁªÀ Å zÀ g À ZÀ ® £À ± À Q Û
J) dÆ¯ï ©) £ÀÆål£ï ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
¹) ¥sÁågÀ»Ãmï r) PÉ°é£ï J) ºÀUÀÄgÀªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛ
©) ¨sÁgÀªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛ
167. vÁ¥À¸Áܦ -¹éZï ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À ¹) JgÀ q À Ä ªÀ ¸ À Ä Û U À ¼ À Ä ¸À ª À Ä ªÁzÀ ZÀ ® £À ± À Q Û
J) gÉÃrAiÉÆà ©) n.« ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ.
¹) E¹Ûç ¥ÉnÖUÉ r) «ÄQì r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è

168. 00 C ªÀÄvÀÄÛ 1000 C UÉ ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥sÁågÀ£ï »Ãmï 175. ±À§ÝªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
C¼ÀvÉ J) eË¯ï ©) zÀæªÀ
¹) qɹ§¯ï r) J®èªÀÇ
J) 32 F & 110 F ©) 33 F & 110 F
¹) 32 F & 212 F r) 33 F & 212 F 176. Pɼ ÀV £À AiÀ iÁªÀ ªÀ i ÁzsÀ å ªÀ ÄzÀ °è ±À §ÝzÀ ªÉ à UÀ ª À Å
UÀjµÀתÁVgÀÄvÀÛzÉ.
J) WÀ£À ©) zÀæªÀ
¹) C¤® r) J®èªÀÇ

169. ºÉZÀÄÑ ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ PÁAiÀÄ 177. ±ÀæªÀå ±À§ÝzÀ DªÀÈwÛAiÀÄ ªÁå¦Û
J) zÀæªÀå gÁ² 3kg ªÉÃUÀ 4 m / s J) 20 Hz  20 KHz
©) zÀæªÀå gÁ² 5kg ªÉÃUÀ 6 m / s ©) 200 Hz  20 KHz
¹) zÀæªÀå gÁ² 8kg ªÉÃUÀ 2 m / s ¹) 220 Hz  1000 KHz
r) zÀæªÀå gÁ² 10kg ªÉÃUÀ 2 m / s r) 1000 Hz  2000 KHz

170.PÁAiÀĪÉÇAzÀgÀ zÀæªÀågÁ² m DVzÀÄÝ, D PÁAiÀĪÀ£ÀÄß 178. ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀªÀÅ PɼÀV£ÀªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ.
£É®ªÀÄlÖ¢AzÀ h JvÀÛgÀPÉÌ JwÛzÁUÀ CzÀgÀ ¥ÀæZÀÒ£Àß ±ÀQÛ J) DªÀÈwÛ ©) vÀgÀAUÀzÀÆgÀ
J) mg ©) mh ¹) ªÀiÁzsÀåªÀÄ r) ¥ÁgÀ
¹) mn r) mgh
179. SONAR £À «¸ÀÛçvÀ gÀÆ¥À
J) SOUND NAVIGATION AND RANGING
171. MwÛ »rzÀ ¹àçAUÀ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉUÉƽ¸ÀĪÀzÀjAzÀ MAzÀÄ
©) SOLAR NIGHT AND RANGING
PÁAiÀĪÀÅ 8m zÀÆgÀ ZÀ°¹, 68 e˯ï PÉ®¸À £ÀqÉzÀgÉ ¹) SATALLITE OF NAVIGATION AND RANGING
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÀ §®zÀ ¥ÀæªÀiÁt r) ªÉÄð£À J¯Áè
J) 6.5 N ©) 8.5 N
¹) 3.5 N r) 6.0 N 180.gÁqÀgï UÀ£ï UÀ¼À°è F vÀgÀAUÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
J) C¯ÁÖç ¸ËAqï ©) gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀ
¹) PÀë-QgÀtUÀ¼ÀÄ r) E£ï ¥sÁæ¸ËAqÀ
172.EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ZÀ®£À±ÀQÛ
J) J¼É¢lÖ gÀ§âgÀ ©) ±ÉÃRj¹zÀ ¤ÃgÀÄ
181. ¸ÀAVÃvÀzÀ PÀA¥À£ÁAPÀ
¹) ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÁgÀÄ r) UÉÆÃqÉ ªÉÄðlÖ PÀ®Äè
J) 300 m ©) 350 m
173. MAzÀÄ PÉ.f. vÀÆPÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß 1m JvÀÛgÀPÉÌ JwÛzÁUÀ ¹) 330 m r) 3800 m
DzÀ PÉ®¸À 182.¸ÀAVÃvÀzÀ PÀA¥À£ÁAPÀ
J) 1 eË¯ï ©) 0 e˯ï J) 20 Hz  20 Khz
¹) 9.8 e˯ï r) 0.1 e˯ï
©) 200 Hz  200 Khz
174.MAzÀÄ ºÀUÀÄgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀªÁzÀ ªÀ¸À ÄÛUÀ¼À ¸ÀAªÉ ÃUÀªÀÅ ¹) 400 Hz  4000 Khz

154
 r) 40 Hz  4000 Khz J) ¸ËgÀ±ÀQÛ ©) ±ÁR±ÀQÛ
¹) «zÀÄåvï ±ÀQÛ r) AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛ
183. MAzÀ Ä ±ÀÄzÀÞ CgɪÁºÀPÀzÀ MAzÀÄ PÀqÉ zÁ¤ ¨É gÉPÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ ¹éÃPÁj ¨ÉgÉPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹zÁUÀ 192. PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ «zÀÄåvï£À ±ÁR ¥ÀjuÁªÀÄzÀ ªÉÄïÉ
GAmÁUÀĪÀÅzÀÄ. PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
J) PN dAPÀë£ï qÀAiÉÆÃqï J) LED ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ ©) zÀÆgÀzÀ±Àð£À
¹) gÉÃrAiÉÆà r) vÁ¥À¢Ã¦Û §®â
©) dAPÀë£À qÀAiÉÆÃqï
¹) CgɪÁºÀPÀ qÀAiÉÆÃqï
193. ªÁºÀ PÀ z À «zÀ Äåvï gÉ ÆÃzs Àª ÀÅ F Pɼ ÀV £À z À PÉ Ì
r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
«¯ÉÆêÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
J) GzÀÝ ©) vÁ¥À
184. 1 ªÁåmïUÉ...1dƯï/¸ÉPÉAqï EzÀgÀ ¸ÀAPÉÃvÀ ¸ÀégÀÆ¥À
¹) zÀ¥Àà r) ªÉÄð£À J®èªÀÇ
J) 1W  1 J / S ©) 1W  J / S
¹) S1 11W r) 1W  S / J 194. 2 , 3 ªÀÄvÀÄÛ 4 UÀ½gÀĪÀ ªÀÄÆgÀÄ gÉÆÃzsÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀgÀtÂAiÀÄ°è eÉÆÃr¹zÀgÉ ºÁUÁzÀgÉ CzÀgÀ MlÄÖ gÉÆÃzsÀ
J) 9 ©) 7
¹) 13 /12 r) 12 /13
185. «zÀåvï ¸ÁªÀÄxÀåð PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀ ¸ÀÆvÀæ
195. MAzÀÄ vÀAwAiÀÄ gÉÆÃzsÀ r DVzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß CzÀgÀ
J) P  E x t ©) P  E / t GzÀÝzÀ JgÀqÀµÁÖUÀĪÀAvÉ J¼ÉzÁUÀ CzÀgÀ gÉÆÃzsÀªÀÅ
¹) E  pt r) t  PE J) r / 2 ©) 4r
¹) 2r r) r / 4
186. «zÀÄå£ÀäAqÀ®zÀ £ÀPÉëAiÀÄ°è ªÉÇî֫ÄÃlgÀ£À ¸ÀAPÉÃvÀ
J) .........v.......... ©) .........C.......... 196. CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ §¼À¸À®àqÀĪÀ CgɪÁºÀPÀ
¹) .........a.......... r) ......... .......... J) ¹°PÁ£ï ©) dªÉÄÃð¤AiÀÄA
¹) UÁå°AiÀÄA r) ¸É¯É¤AiÀĪÀiï
197. GµÀÚvÉ ºÉaÑzÀAvÉ CgɪÁºÀPÀzÀ gÉÆÃzsÀªÀÅ
187. £ÀPÉë¬ÄAzÀ K£À£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀѧºÀÄzÀÄ
J) ¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ ©) ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
J) PÁ®
D ¹) PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
©) zÀÆgÀ
¹) CAvÀgÀ T
198. ¤gÀ¥ ÉÃPÀë vÁ¥Àz À°è Cgɪ ÁºÀPÀª ÀÅ F PɼÀV£ÀAvÉ
r) ¤¢ðµÀÖ zÀÆgÀ ZÀ°¸À®Ä JµÀÄÖ PÁ® ¨ÉÃPÀÄ
ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
188. ±À§ÝzÀ ªÉÃUÀ
J) ªÁºÀPÀ ©) CgɪÁºÀPÀ
J) 1200 Km / hr ©) 1600 Km / hr ¹) CwªÁºÀPÀ r) CªÁºÀPÀ
¹) 300 Km / hr r) 5200 Km / hr
199. 75 gÉÆÃzsÀPÀ«gÀĪÀ ¸ÀÄgÀĽAiÀÄ°è 2 A «zÀåvï£ÀÄß
189. ¸ÀÆAiÀÄð£À QgÀtªÀÅ ¨sÀÆ«ÄUÉ F «zsÁ£À¢AzÀ 2 ¤«ÄµÀU À¼À vÀ£ ÀP À ºÁ¬Ä¹zÁUÀ ¸À ÄgÀ½ AiÀÄ ®è
¥Àæ¸ÁgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ GµÀÚ
J) ªÁºÀ£À ©) «QgÀt J) 3600J ©) 36,000J
¹) ¸ÀAªÀºÀ£À r) ¥Àæ¸ÀgÀt
¹) 360J r) 36J
190.GµÀÚvÁ¦AiÀÄ ¥sÁågÀ£ï »Ãmï C¼ÀvÉ ¥ÀnÖAiÀÄ°è EgÀĪÀ
«¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß 200. PɼÀV£ÀªÀ ÅUÀ¼À °è AiÀiÁªÀ ÅzÀÄ CvÀ åAvÀ ºÉ ZÀÄÑ «ÄvÀåªÀåAiÀ ÄPÁj
J) 100 ©) 32 ¢Ã¥ÀªÁVzÉ.
¹) 180 r) 212 J) CFL ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ ©) LED ¢Ã¥ÀUÀ¼ÀÄ
191. ¸ÀÄ®¨sÀªÁV MAzÀÄ gÀÆ¥À¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ gÀÆ¥ÀPÉÌ ¹) vÁ¥À¢Ã¦Û §®â r) ¥Àæw ¢Ã¦Û £À½PÉ
¥ÀjªÀwð¸À§ºÀÄzÁzÀ ±ÀQÛAiÀÄ gÀÆ¥À

155
201. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï£À «¨sÀªÀ ºÉaѸÀ®Ä CxÀªÁ PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£À
J) ±ÀıÀÌ PÉÆñÀ ©) «zÀÄåvï ¥ÀjªÀvÀðPÀ
¹) «zÀåvï ¥sÀÆå¸ï r) MCB UÀ¼ÀÄ

202. NªÀiï£À ¤AiÀĪÀÄzÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ gÀÆ¥À

J) V  IR ©) R  VI
¹) R  I / V r) I  R / V

203. 1KWH JµÀÄÖ eÁ¯ïUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄ

J) 3.6  105 J ©) 36  104 J
¹) 36  105 J r) 36  106 J

204. GµÀÚzÀ J¸ï. L. ªÀiÁ£À..... 210. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV UÀȺÀUÀ¼À°è LED ªÀÄvÀÄÛ CFL
J) dÆ¯ï ©) PÁå¯ÉÆÃj §®ÄâUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F PɼÀPÀAqÀ AiÀiÁªÀ ºÉýPÉ
¹) ¸É°ìAiÀĸï r) PÉ°é£ï ¸ÀjAiÀiÁVzÉ
205. mÉ°¥sÉÆãï D«µÀÌj¹zÀ «eÁÕ¤ J) J¯ïEr §®âUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ JPÉAzÀgÉ ¹J¥sïJ¯ï
J) C¯ÉPÁìAqÀgï UÀæºÁA ¨É¯ï §¯ïâUÀ¼ÀÄ «µÀªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
©) eÉ.J¯ï. ¨ÉÃgÀqï ©) ¹J¥sïJ¯ï §¯ïâUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ JPÉAzÀgÉ J¯ïEr
¹) ªÀiÁPÉÆÃ𤠧®âUÀ¼ÀÄ «µÀªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ
r) PÀÆ¥ÀgÀ ¹) J¯ïEr ªÀÄvÀÄÛ ¹J¥sïJ¯ï JgÀqÀÄ GvÀÛªÀÄ
r) ¹J¥sïJ¯ï ªÀÄvÀÄÛ J¯ïEr JgÀqÀÄ «µÀªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ.
206. ¤ªÁðvÀzÀ°è«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀUÀ¼À ªÉÃUÀªÀÅ F
PɼÀVzÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ. 211. F PɼÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ PÀÈvÀPÀ CAiÀĸÁÌAvÀzÀ ®PÀëtªÀ®è
J) DªÀÈwÛ J) ¥ÀæAiÉÆÃUÀ±Á¯ÉAiÀÄ°è vÀAiÀiÁj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
©) vÀgÀAUÀzÀÆgÀ ©) ºÉaÑ£À PÁAvÀ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ
¹) PÁAwÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zÀåPÉëÃvÀæ ¹) ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ½UÉ AiÉÆÃUÀåªÁUÀĪÀAvÉ ««zsÀ
r) CzÀÄ MAzÀÄ ¹ÜgÁAPÀ DPÁgÀUÀ¼À°è zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
r) PÀrªÉÄ PÁAvÀ±ÀQÛ ºÉÆA¢zÀÄÝ ¤¢ðµÀÖ DPÁgÀ
207. ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À ºÉÆA¢gÀĪÀÅ¢®è
J) ms 1 ©) ms 2
212. C¤® vÀgÀUÀwAiÀÄ°è NzÀ®Ä PÀµÀÖ¥ÀqÀÄwÛzÀÝ EzÀ£ÀÄß
¹) m / s / s r) m / s 2 UÀª À Ä ¤¹zÀ ²PÀë P À gÀ Ä vÀ P Àë t vÀ ª À Ää PÀ£ À ßqÀ P Àª À £ ÀÄ ß
¥ÀjÃPÁëxÀðªÁV DvÀ¤UÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. vÀPÀët NzÀ®Ä
208. «zÀÄåvï ¸ÁzsÀ£À ¸À®PÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀƸÀA¥ÀPÀð vÀAw ¸ÀºÁAiÀĪÁ¬ÄvÀÄ CªÀj§âjUÀÆ EzÀÝ zÀ馅 zÉÆõÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ eÉÆÃr¸ÀĪÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀå AiÀiÁªÀÅzÀÄ
J) «zÀÄåvï DWÁvÀ¢AzÀ gÀPÀëuÉ J) ¸À«ÄÃ¥À zÀȶÖzÉÆõÀ
©) «zÀÄåvï G½vÁAiÀÄ ©) zÀÆgÀ zÀȶÖzÉÆõÀ
¹) ¸ÀÄgÀPÀëvÁ ªÀÄlÖ ºÉaѸÀĪÀÅzÀÄ ¹) C¸ÀªÀÄ zÀȶÖzÉÆõÀ
r) AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è r) AiÀÄÄgÉäAiÀÄA-235

209. «zÀÄåvï ªÀÄAqÀ®zÀ vÉgÉzÀ ¹éZï WÀlPÀªÀ£ÀÄß PɼÀV£À 213.KPÀPÁ®zÀ°è «zÀÄåvÀ PÉëÃvÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁAvÀPÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß
AiÀiÁªÀ ¸ÀAPÉÃvÀ¢AzÀ UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ GAlĪÀiÁrzÁUÀ GvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ C¯É EzÁVzÉ
J) gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀ ©) ¤Ã¼À vÀgÀAUÀ

156
 ¹) «zÀÄåvÀ vÀgÀAUÀ r) PÁAwÃAiÀÄ vÀgÀAUÀ

214. qÉÊ£ÉƪÉÆÃUÀ¼À°è §¼À¹gÀĪÀ vÀvÀé

J) ¥sÉè«ÄAUï §®UÉÊ ¤AiÀĪÀÄ
©) ¥sÉè«ÄAUï JqÀUÉÊ ¤AiÀĪÀÄ
¹) NªÀÄ£À ¤AiÀĪÀÄ
r) ¥sÁgÀqÉ ¤AiÀĪÀÄ

215.WÀ £ À ¸É Æ ÃrAiÀ Ä A PÉ Æ èà gÉ Ê qï C«zÀ Ä å¢é ¨ s Á dPÀ

ªÀ¸ÀÄÛªÁUÀ®Ä PÁgÀt EzÁVzÉ
J) ¸ÀévÀAvÀæ J¯ÉPÁÖç£ï E®è¢gÀÄ«PÉ
©) CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼À ZÀ®£ÉAiÀÄÄ «zÀÄåzÁUÀæUÀ¼À PÀqÉUÉ
ZÀ°¸ÀĪÀÅzÀÄ
¹) ¸ÉÆÃrAiÀÄA CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆèÃgÉÃqï
CAiÀiÁ£ÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄvÀÄÛªÀgÉ¢gÀĪÀÅzÀÄ
r) CAiÀiÁ¤PÀ §AzsÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉaѹgÀĪÀÅzÀÄ

216.«zÀÄåvÀ ¥sÀÆå¸ï vÀAwAiÀÄ vÀAiÀiÁåjPÉAiÀÄ°è §¼À¸ÀĪÀ

«Ä±Àæ¯ÉÆúÀUÀ¼ÀÄ
J) ¹Ã¸À ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀgÀ
©) ¹Ã¸À ªÀÄvÀÄÛ dªÉÄð¤AiÀÄA
¹) vÀªÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÉÄÃð¤AiÀÄA
r) ¸ÀvÀÄ vÀªÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁªÀÄæ

217.ªÉƨÉʯï£À°è §¼À¸ÀĪÀ SIM «¸ÀÄÛçvÀ gÀÆ¥À

J) SubscriberIndexModule
©) SubscriberIdentityModule
¹) SubscriberInco min gModule
r) SubscriberInterModule

157
 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÉÃUÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉUÀ¼À GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ

1 © 26 J 51 J 76 J 101 r
2 J 27 ¹ 52 J 77 © 102 J
3 © 28 © 53 ¹ 78 J 103 ¹
4 © 29 ¹ 54 J 79 ¹ 104 r
5 © 30 J 55 © 80 J 105 ©
6 © 31 © 56 ¹ 81 J 106 r
7 ¹ 32 J 57 J 82 J 107 J
8 r 33 © 58 © 83 © 108 ©
9 © 34 J 59 r 84 J 109 ¹
10 © 35 © 60 © 85 © 110 r
11 J 36 r 61 ¹ 86 © 111 J
12 r 37 © 62 © 87 © 112 ©
13 ¹ 38 ¹ 63 © 88 ¹ 113 J
14 J 39 © 64 r 89 © 114 J
15 r 40 J 65 J 90 J 115 J
16 © 41 © 66 © 91 © 116 ©
17 r 42 J 67 J 92 ¹ 117 ©
18 ¹ 43 © 68 r 93 J 118 ©
19 © 44 ¹ 69 © 94 ¹ 119 ¹
20 J 45 © 70 J 95 J 120 ¹
21 J 46 J 71 © 96 © 121 J
22 © 47 © 72 J 97 © 122 ©
23 J 48 ¹ 73 © 98 ¹ 123 J
24 © 49 J 74 ¹ 99 r 124 ©
25 © 50 J 75 r 100 ¹ 125 ©
158
126 J 151 © 176 J 201 ©
127 © 152 © 177 J 202 J
128 © 153 ¹ 178 ¹ 203 ¹
129 J 154 J 179 ¹ 204 J
130 © 155 J 180 © 205 J
131 J 156 r 181 ¹ 206 r
132 © 157 J 182 r 207 r
133 J 158 r 183 J 208 J
134 r 159 r 184 J 209 ¹
135 r 160 ¹ 185 © 210 J
136 ¹ 161 r 186 J 211 r
137 r 162 r 187 r 212 ©
138 ¹ 163 ¹ 188 J 213 J
139 ¹ 164 r 189 © 214 J
140 ¹ 165 ¹ 190 © 215 J
141 J 166 r 191 J 216 J
142 J 167 ¹ 192 r 217 J
143 © 168 ¹ 193 ¹
144 ¹ 169 © 194 J
145 ¹ 170 r 195 ¹
146 © 171 © 196 J
147 J 172 ¹ 197 ©
148 J 173 ¹ 198 r
149 © 174 J 199 ©
150 ¹ 175 ¹ 200 ©
159
 13. §® ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£É v u
1) a  or v  u  at
t
1) ZÀ®£É :- 1
ZÀ®£É ¸Á¥ÉÃPÀë, ¨sËwPÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀµÉÖà C®è, zsÀé¤, ¨É¼ÀPÀÄ 2) s  ut  at 2
2
ªÀÄvÀÄÛ gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ C¯ÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è
ZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. 3) v 2  u 2  2as or v 2  u 2  2as

MAzÀÄ PÁAiÀĪÀÅ ZÀ®£ÉAiÀÄ°èzÉ JAzÀgÉ “PÁ®zÉÆA¢UÉ G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÀÄ

CzÀgÀ ¸ÁÜ£À §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ” JAzÀxÀð
¸ÀgÀ¼À ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀ :- GzÁ : ZÀ°¸ÀĪÀ PÁgÀÄ
¨sÀæªÀÄt : UÀrAiÀiÁgÀzÀ ªÀÄļÀÄî, wgÀÄUÀĪÀ §ÄUÀj
DAzÉÆî£À : UÀrAiÀiÁgÀzÀ ¯ÉÆîzÀ ZÀ®£É, ºÀQÌAiÀÄ gÉPÉÌ
§rvÀ
C¢±À ¥ÀjªÀiÁtUÀ½UÉ ¢PÀÌ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ :- zÀæªÀågÁ²,
GµÀÚvÉ, PÁ®, EvÁå¢
¸À¢±À ¥ÀjªÀiÁtUÀ½UÉ ¢QÌgÀĪÀÅ¢®è : ¸ÁÜ£À ¥À®èl, vÀÆPÀ,
ªÉÃUÀ, MvÀq
Û À EvÁå¢
u = DgÀA©üPÀ ªÉÃUÀ
v = CAwªÀÄ ªÉÃUÀ
t = PÁ®
s = ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ
£ÀÆål£À£À ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ
MAzÀ£Éà ¤AiÀĪÀÄ : ªÉÃUÀªÁV ºÉÆgÀngÀĪÀ §¸ÀÄì vÀPÀëtªÉÃ
¤AvÀgÉ ¤ÃªÀÅ ªÀÄÄAzÀPÉÌ ªÀÄÄUÀÎj¸ÀÄwÛÃj. ºÁUÉAiÉÄà ¤AvÀ
§¸ÀÄì vÀPÀëtªÉà ºÉÆgÀlgÉ ¤ÃªÀÅ »AzÀPÉÌ ©Ã¼ÀÄwÛÃj. CAzÀgÉ
§® ¥ÀæAiÉÆÃUÀ DUÀzÀ ºÉÆgÀvÀÄ ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°è CxÀªÁ
ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ D ¹Üw¬ÄAzÀ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è vÀ£Àß
ªÉÄÃ¯É §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀzÀ ºÉÆgÀvÀÄ, ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°è
CxÀªÁ ZÀ®£ÉAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄ°è ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄĪÀ PÁAiÀÄzÀ
¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß dqÀvÀé J£ÀÄßvÉÛêÉ.

dªÀ ( Speed ) :- MAzÀÄ PÁAiÀĪÀÅ KPÀªÀiÁ£À PÁ®zÀ°è ªÀ¸ÀÄÛ«£À zÀæªÀågÁ² ºÉaÑzÀµÀÄÖ CzÀgÀ ‘dqÀvÀé’ ºÉaÑgÀÄvÀÛzÉ.
ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ MAzÀÄ ¥sÀÄl¨Á®£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV MzÉAiÀħºÀÄzÀÄ
ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ . DzÀ gÉ CµÉÖà vÀÆPÀ z À PÀ®è£À Äß MzÀÝgÉ ¤ªÀÄ ä PÁ°UÉ
dªÀ =
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ PÁ® £ÉÆêÁUÀÄvÀÛzÉ.

EvÀgÀ GzÁºÀgÀuÉ :- PÉÃgÀA ¨ÉÆÃqÀð£À°è ¥Á£ïUÀ¼À£ÀÄß

CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ SI ªÀiÁ£À : m s 1 («ÄÃ/¸É)
ªÉ ÃUÀ (Velosity ) :- KPÀª À i Á£À PÁ®zÀ° è PÁAiÀÄ zÀ
¸ÁÜ£À¥À®èlzÀ¯ÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÉÄà ªÉÃUÀ, dªÀPÉÌ ¤¢ðµÀÖ
¢QÌzÀÝgÉ CzÀÄ ªÉÃUÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ SI ªÀiÁ£À : m s 1 («ÄÃ/¸É)
ªÉ à UÉ Æ ÃvÀ Ì µÀ ð ( Acceleration) :-ªÉ à UÀ z À ¯ Áè U À Ä ªÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ SI ªÀiÁ£À : m s 2 («ÄÃlgÀ ¥ÀgÀ ¸ÉPÉAqÀ
¸ÁÌ÷éAiÀÄgÀ)
MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆÃAzÀgÀAvÉ eÉÆÃr¹, PɼÀV£À ¥Á£ï£ÀÄß
ªÀiÁvÀæ ºÉÆqÉzÁUÀ (¸ÉÖçöÊPÀgï¤AzÀ) PɼÀV£À ¥Á£ï ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
DzÀgÉ EvÀgÀ ¥Á£ïUÀ¼ÀÄ ºÁUÉ PɼÀUÉ §gÀÄvÀÛzÉ.
JgÀqÀ£É ¤AiÀĪÀÄ :- MAzÀÄ PÁAiÀÄPÉÌ CzÀgÀ ªÉÄð£À §®
¥ÀæAiÉÆÃUÀ¢AzÀ ¤ÃrzÀ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀÅ PÁAiÀÄzÀ ªÉÄïÉ
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÀ §®PÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ
§®¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÀ ¢QÌ£À°èAiÀÄÆ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄzÀ gÁ²UÉ
«¯ÉÆêÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°èAiÀÄÆ EgÀÄvÀÛzÉ.
1) ªÉ ÃUÉÆÃvÀ ̵Àð PÁAiÀ ÄzÀ ªÉÄÃ¯É §®¥Àæ AiÉ ÆÃUÀªÁzÀ ¢QÌ£À°è
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÀ §®PÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ.
a  F ......(1)

2) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀÅ PÁAiÀÄzÀ gÁ²UÉ «¯ÉÆêÀiÁ£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°è

ZÀ®£ÉAiÀÄ ¸À«ÄÃPÀgÀtUÀ¼ÀÄ
160
EgÀÄvÀÛzÉ. AiÀ iÁªÀÅzÉà ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÉ ÄÃ¯É ¨ÁºÀå §® ¸ÉÆ£Éß DVzÁÝUÀ
1 D ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ MlÄÖ ¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÀAgÀQëvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
a  ......(2) UÀ Ä AqÀ Ä ºÁj¸À Ä ªÀ ªÉ Æ zÀ ® Ä §AzÀ Æ PÀ Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û
m
UÀÄAqÀÄUÀ¼ÉgÀqÀÆ ¤±ÀÑ®ªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
(1) & (2) jAzÀ DzÀÝjAzÀ CªÀÅUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÉÆ£Éß
CAzÀgÉ UÀÄAqÀÄ ºÁgÀĪÀ ªÉÆzÀ®Ä MlÄÖ ¸ÀAªÉÃUÀ = 0
F F .....(1)
a or a  K ( ¹ÜgÁAPÀ E°è
M M K
UÀÄAqÀÄ ºÁj¸À®àmÁÖUÀ, §AzÀÆQ£À £À½UɬÄAzÀ UÀÄAqÀÄ
a  1m / s2 ºÉÆgÀ ©Ã¼ÀĪÁUÀ CzÀgÀ ¸ÀAªÉÃUÀ ‘ mv ’ DVgÀÄvÀÛzÉ. FUÀ
m  1kg DzÁUÀ §AzÀÆPÀÄ »AzÀPÉÌ v ªÉÃUÀ¢AzÀ aªÀÄÄävÀÛzÉ
 F  Ma  UÀÄAqÀÄ ºÁjzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀAªÉÃUÀ = MV  mv ..... (2)

GzÁºÀgÀuÉ :-MAzÀÄ ªÉÃUÀªÁV ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ QæPÉl ¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÀAgÀPÀëuÁ vÀvÀézÀ ¥ÀæPÁgÀ, CªÀÅUÀ¼À CAwêÀÄ
ZÉArVAvÀ ¤zsÁ£ÀªÁV ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ QæPÉl ZÉAqÀ£ÀÄß ¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÉÆ£Éß DVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
vÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ JA§ÄzÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½¢gÀĪÀ «µÀAiÀÄ
Mv  mv  0
QæPÉl ZÀAr£À gÁ² MAzÉà DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À ªÉÃUÀ «©ü£Àß
Mv  mv
mv
¸ÀAªÉÃUÀ - gÁ² ªÉÃUÀ  M  Mv  §AzÀÆQ£À »AaªÀÄÄä«PÉAiÀÄ ªÉÃUÀPÉÌ ¸ÀÆvÀæ v 
M
¸ÀAªÉÃUÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À  kgms 1
gÁPÉl£À EAzsÀ£ÀªÀÅ GjzÁUÀ, ¤µÁ̸À C¤®ªÀÅ
£ÀÆål£ÀߣÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ JgÀq À£É ¤AiÀĪÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÀÆ ¸ÀƸÀĨÁ¬ÄAiÀÄ ªÀ ÄÆ®PÀ «ªÉÆÃZÀ £ÉUÉÆAqÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÉÄqÉUÉ
gÀƦ¸À§ºÀÄzÀÄ £ÀÄUÀÄΪÀÅzÀjAzÀ EzÀPÉÌ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀiÁV gÁPÉl ®A§ªÁV
ªÉÄîPÉÌ ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
“ ¸ÀAªÉÃUÀzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ zÀgÀªÀÅ, PÁAiÀÄzÀ ªÉÄïÉ
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀzÀ §®PÉÌ £ÉÃgÀ C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆPÀÄ §® : gÁPÉl£À gÁ² ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃUÉÆvÀ̵ÀðUÀ¼À
¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÀ §®zÀ ¢QÌ£À°èAiÀÄÆ EgÀÄvÀÛzÉ. UÀÄt®§ÞªÀ£ÀÄß gÁPÉl ªÉÄð£À £ÀÆPÀÄ §® J£ÀÄßvÁÛgÉ.

£ÀÆål£ÀߣÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÀÄÆgÀ£É ¤AiÀĪÀÄ PÀPÁëªÉÃUÀ (vo ) = ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀxÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ

PÁAiÀÄzÀ ªÉÃUÀPÉÌ PÀPÁëªÉÃUÀ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¥ÀæwAiÉÆÃAzÀÄ QæAiÉÄUÀÆ ¸ÀªÀĪÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ «gÀÄzÀÞªÁzÀ
¥ÀæwQæAiÉÄ EgÀÄvÀÛzÉ.
«ªÉÆÃZÀ£Á ªÉÃUÀ (ve) = MAzÀÄ PÁAiÀĪÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ
GzÁ : UÀÄgÀÄvÀé PÉëÃvÀæ¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÁUÀ®Ä CzÀPÉÌ
¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÀ¤µÀÖ DgÀA©üPÀ ªÉÃUÀPÉÌ «ªÉÆÃZÀ£Á ªÉÃUÀ
(i) PÀÄað ªÉÄÃ¯É PÀĽvÀÄ UÉÆqÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ°¤AzÀ ªÀÄÄAzÀPÉÌ
J£ÀÄßvÁÛgÉ (ve)
vÀ½îzÀgÉ ¤ÃªÀÅ PÀÄað ¸ÀªÉÄÃvÀ »AzÀPÉÌ ©Ã¼ÀÄwÛÃj
(ii) FdĪÁUÀ PÉʬÄAzÀ »AzÀPÉÌ vÀ¼À î®àqÀ ĪÀ ¤ÃgÀÄ ¤ªÀÄä£ÀÄß
ªÀÄÄAzÀPÉÌ vÀ¼ÀÄîvÀÛzÉ. ve  11.2 Kms 1 DVgÀÄvÀÛzÉ.
(iii) EAzsÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄlÄÖ C¥ÁgÀ §®ªÀ£ÀÄß PɼÀPÉÌ MvÀÄÛªÀ
§®
gÁPÉl ªÉÄîPÉÌ ºÁgÀÄvÀÛzÉ.
ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß §zÀ°¸ÀĪÀ QæAiÉÄ EzÀÄ ªÉÃUÀzÀ
¥ÀjªÀiÁtzÀ¯ÁèUÀĪÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ zÀgÀ EzÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ
§®UÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÀAgÀPÀëuÁ vÀvÀé :
UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðuÉAiÀÄ §® :- ªÉÄîPÉÌ J¸ÉAiÀħ®è ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
161
PɼÀUÉ ©Ã¼ÀÄvÀÛªÉ. ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÁ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀ §®zÀ «gÀÄzÀÞ §¼À¸ÀÄvÀÛzÉ.
m ‘zÀæªÀågÁ²AiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ v ªÉÃUÀ¢AzÀ ZÀ°¹zÀgÉ DUÀ
«zÀÄåvÁÌAwÃAiÀÄ §® :- ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ªÀÄvÀ ÄÛ CtÄUÀ¼À
 1 2
§AzsÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀĪÀ §® UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðuÉVAvÀ F DzÀgÀ ZÀ®£À±ÀQÛ  K , E  mv 
§® ±ÀQÛAiÀÄÄvÀ  2 

Ctħ® :- ¥ÉÆæÃmÁ£À ªÀÄvÀÄÛ £ÀÆåmÁæ£ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À »rvÀPÉÌ
PÁgÀtªÁVgÀĪÀ §® EzÀÄ CvÀåAvÀ ±ÀQÛAiÀÄÄvÀ §®
PÉ Ã AzÁæ v ÁåV §® (Centrifugal force) :- §mÉ Ö ,
MUÉAiÀÄĪÀ AiÀÄAvÀæzÀ°è §¼ÀPÉAiÀiÁVgÀĪÀ §® F §®PÉÌ
GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
PÉÃAzÀæ©üªÀÄÄR §® (Centripetal force) :- ¨sÀÆ«Ä
ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÀæ£À ªÀÄzsÉå EgÀĪÀ UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðuÉ §® EzÀPÉÌ
GzÁ: ¨sÀÆ«Ä ºÁUÀÆ ZÀAzÀæ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ C¥ÀླྀÀzÀAvÉ
F §® vÀqÉ »rAiÀÄÄvÀÛzÉ.
¸ÀÆvÀæ -> f  Mv / r 2
WÀµÀðuÉ :- JgÀqÀÄ ªÉÄïÉäöÊUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ZÀ®£ÉUÀ¼À£ÀÄß
«gÉÆâü¸ÀĪÀ §®, WÀµÀðuÉ E®èzÀ dUÀvÀÄÛ HºÉUÀÆ
¤®ÄPÀzÀÄÝ, WÀµÀðuÉ E®èzÉà ºÉÆÃVzÀÝgÉ £ÀÄtÄvÁzÀ ªÉÄïÉäöÊ
ªÉÄÃ¯É ªÀ¸ÀÄÛªÉÇAzÀÄ ¸ÀzÁ ZÀ°¸ÀÄvÀÛ¯Éà EgÀ¨ÉÃPÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
DzÀgÉ WÀµÀðuɬÄAzÀ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃUÀ£É ¸ÀªÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
PÉ®¸À, ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåð
MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÄÃ¯É §®¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁV, CzÀgÀ
ZÀ®£ÉAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ DzÁUÀ CzÀÄ PÉ®¸À, PÉ®¸ÀzÀ
ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À O¯ï
1 O¯ï = 1 £ÀÆål£À  1 «ÄÃlgï
PÉ®¸À MAzÀÄ C¢±À ¥ÀjªÀiÁt
* PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ±ÀQÛ
AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ°è ZÀ®£À±ÀQÛ ( Kinetic energy )
ºÁUÀÆ ¥ÀæZÀÒ£Àß ±ÀQÛ ( Potential energy ) JA§ JgÀqÀÄ
«zsÀUÀ½ªÉ.
ZÀ®£À ±ÀQÛ ( Kinetic energy ) :- vÀ£Àß ZÀ®£É¬ÄAzÀ
ªÀ¸ÀÄÛ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ±ÀQÛAiÉÄà ZÀ®£À ±ÀQÛ
GzÁ : ZÀ°¸ÀĪÀ MAzÀÄ UÀÄAqÀÄ vÀ£Àß ªÉÃUÀ¢ AzÀ
ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛz É. ZÀ°¸ÀĪÀ PÁgÀÄ vÀ£Àß
¥ÀæZÀÑ£Àß ±ÀQÛ :- vÀ£Àß ¸ÁÜ£À§®¢AzÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ
±ÀQÛ
GzÁ :- CuÉPÀmÉÖAiÀÄ°è ¸ÀAUÀæºÀuÉUÉÆAqÀ ¤ÃgÀÄ, »VÎzÀ
¹àçÃAUï, ©®Äè ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁtUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ.
PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀ zÀgÀªÉà ¸ÁªÀÄxÀåð EzÀ£ÀÄß ‘ªÁåmï’
¤AzÀ C¼ÉAiÀ ÄÄvÁÛ £É. MAzÀÄ ¸É PÉAqïUÉ MAzÀ Ä O¯ï ¥ÀæªÀiÁtzÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÉà MAzÀÄ ªÁåmï.
vÀgÀAUÀ :- MAzÀÄ ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è GAmÁzÀ PÉëÆèsÉAiÀÄ£ÀÄß
vÀgÀAUÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
CqÀØ vÀgÀAUÀ :- vÀgÀAUÀ ¥Àæ¸ÁgÀªÁUÀĪÀ ¢QÌUÉ ®A§ªÁzÀ
¢QÌ£À°è ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ PÀtUÀ¼ÀÄ PÀA¦¹zÀgÉ DUÀ CªÀÅ CqÀØ
vÀgÀAVUÀ¼ÀÄ.
GzÁ :- «ÃuÉ, ¦nîÄ, vÀA§ÆjAiÀÄ vÀAwUÀ¼À£ÀÄß
«ÄÃnzÁUÀ CªÀÅ CqÀØ vÀgÀAUÀUÀ¼À£ÀÄß GAmÁUÀÄvÀÛªÉ. ¨É¼ÀQ£À
C¯ÉUÀ¼ÀÄ CqÀØ vÀgÀAUÀUÀ¼ÁVªÉ.
¤Ã¼À vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ :- vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¸ÁgÀªÁUÀĪÀ ¢QÌUÉ
¸Àª À iÁ£ÁAvÀg À ª ÁzÀ ¢QÌ £ À° è ªÀ iÁzsÀ å ªÀ Ä zÀ PÀ t UÀ ¼ ÀÄ ,
PÀA¦¸ÀÄvÀÛ ªÉAiÉÆà DUÀ D vÀgÀAUÀUÀ¼À Ä ¤Ã¼À vÀgÀAUÀUÀ¼É ¤¸ÀÄvÀ ÛªÉ.
ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ (Distance) :- ZÀ°¹gÀĪÀ ¥ÀxÀªÀ£ÀÄß zÀÆgÀ
J£ÀÄßvÉÛêÉ.
1
ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ =   ¥Àj¢ü
2
¸ÁÜ£À¥À®èl ( Displacement ): ¸ÁÜ£À¥À®èl J£ÀÄߪÀÅzÀÄ
zÀvÀÛ ¢QÌ£À°è ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ
¸ÁÜ£À¥À®èl = ªÀåvÁå¸À = 2  wædå
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ :
1. §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀ DzÁUÀ zÀæªÀå ºÉÃUÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀ ±Á¸ÀÛç
J) ¨sËwPÀ «eÁÕ£À ©) §®«eÁÕ£À
¹) AiÀÄAvÀæ «eÁÕ£À r) gÀ¸ÁAiÀÄ£À «eÁÕ£À
2. §® ¥ÀæAiÉ ÆÃUÀªÁzÁUÀ ZÀ®£É AiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄßAlÄ

162
 ªÀiÁqÀ§®è §®zÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ F jÃw PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¹) DAzÉÆî£À ZÀ®£É r) © ªÀÄvÀÄÛ ¹
J) §®«eÁÕ£À ©) UÀw «eÁÕ£À
¹) AiÀÄAvÀæ«eÁÕ£À r) ¨sËvÀ «eÁÕ£À 11. ¥ÁgÀz À ¥À j ªÀ iÁt PÀ r ªÉ Ä EzÁÝUÀ ¯É ÆîPÀz À
DAzÉ Æî£À CªÀ¢ü ¯ÉÆîPÀzÀ GzÀ ÝPÉÌ F C£À Ä¥ÁvÀ zÀ °è
3. PÉà ªÀ® ZÀ®£É AiÀÄ C¼Àv É ¤RgÀ ªÀ tð£ÉA iÀÄ£ÀÄß EgÀÄvÀÛzÉ.
CzsÀåAiÀÄ£ÀªÁV §¼À¸ÀĪÀ «eÁÕ£ÀzÀ ¨sÁUÀ 1
J) §®«eÁÕ£À ©) UÀw «eÁÕ£À J) T  L ©) T 
¹) AiÀÄAvÀæ«eÁÕ£À r) ¨sËvÀ «eÁÕ£À L
1
4. MAzÀÄ ¸ÁÜ£À¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ PÁAiÀÄ ZÀ°¹zÁUÀ ¹) T L r) T 
L
CzÀÄ ZÀ°¹zÀ ¥À xÀzÀ GzÀݪÀ£ÀÄß »ÃUÉAzÀÄ PÀgÀAiÀÄÄvÁÛgÉ.
J) ¸ÁÜ£À ¥À®èl ©) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ 12. vÀ£Àß ªÉÄÃ¯É §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀzÀ ºÉÆgÀvÀÄ ¤±ÀÑ®
¹) dªÀ r) ªÉÃUÀ ¹ÜwAiÀįÉèà EgÀĪÀ ªÀ¸ÄÀ Û«£À ¸Áé¨sÁ«PÀ UÀÄt®PÀëtªÀ£ÀÄß
»ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ
5. PÁAiÀÄ ZÀ°¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ¸ÁÜ£À¢AzÀ, ZÀ°¹zÀ J) §® ©) dqÀvÀé
¸ÁÜ£ÀPÉÌ EgÀĪÀ PÀ¤µÀ× zÀÆgÀPÉÌ ¹) ªÉÃUÀ r) ZÀ®£É
J) ªÉÃUÀ ©) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ
¹) ¸ÁÜ£À ¥À®èl r) dªÀ 13. MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À gÁ² ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃUÀzÀ UÀÄt®§ÝªÉÃ
J) §® ©) ¸ÀAªÉÃUÀ
6. ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£À¥À®èlPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¹) dqÀvÀé r) gÁ²
F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ºÉýPÉ ¸Àj w½¹
1) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ - ¸À¢±À ¥ÀjªÀiÁt 14. §¸ÀÄì ¢rüÃgÀ£É ªÀÄÄAzÀPÉÌ ZÀ°¹zÁUÀ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÀÄ
2) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ - C¢±À ¥ÀjªÀiÁt »AzÀPÀÆÌ §¸ÀÄì ¢rüÃgÀ £É ¤AvÁUÀ ¥À æAiÀiÁt PÀgÀÄ ªÀ ÄÄAzÀPÉÌ
3) ¸ÁÜ£À ¥À®èl- C¢±À ¥ÀjªÀiÁt ªÁ®ÄvÁÛgÉ. F ºÉýPÉ PɼÀV£À ZÀ®£ÉAiÀÄ AiÀiÁªÀ
4) ¸ÁÜ£À ¥À®èl- ¸À¢±À ¥ÀjªÀiÁt ¤AiÀĪÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 4 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 4 J) ZÀ®£É ªÉÆzÀ®£É ¤AiÀĪÀÄ
¹) 1 ªÀÄvÀÄÛ 3 r) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) ZÀ®£ÉAiÀÄ JgÀqÀ£É ¤AiÀĪÀÄ
¹) ZÀ®£É ªÀÄÆgÀ£É ¤AiÀĪÀÄ
7. dªÀzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ KPÀªÀiÁ£À r) ZÀ®£ÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄ C£Àé¬Ä¸ÀĪÀÅ¢®è
J) «ÄÃlgÀ/ Sec 2
©) «ÄÃlgÀ/Sec
¹) £ÀÆål£ï/«ÄÃlgÀ r) £ÀÆål£ï/«ÄÃlgÀ2 15. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ £ÀÆål£À£À ZÀ®£ÉAiÀÄ
ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄPÉÌ ¤zÀð±À£ÀªÁVzÉ.
8. F PÉ ¼ À V £À ª À Å UÀ ¼ À ° è ¸À ¢ ±À ¥À j uÁªÀ Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß 1) ªÀåQÛAiÉƧâ£ÀÄ FdÄwÛgÀĪÁUÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß »AzÀPÉÌ
ºÉÆA¢gÀĪÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. vÀ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ
1) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð 2) ªÉÃUÀ 2) §AzÀÄQ¤AzÀ UÀÄAqÀÄ ºÁjzÁUÀ §AzÀÄPÀÆ
3) ¸ÁÜ£À¥À®èl 4) dªÀ »AzÀPÉÌ vÀ¼Àî®àqÀĪÀzÀÄ
J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3 3) gÁPÉÃl GqÁªÀuÉ vÀvÀé
¹) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3 r) 1, 2, 3, ªÀÄvÀÄÛ 4 4) §¸Àì ¢üÃrgÀ£É ªÀÄÄAzÀPÉÌ ZÀ°¹zÁUÀ §¹ì£À°è
PÀĽvÀªÀgÀÄ »AzÀPÉÌ vÀ¼À®àqÀĪÀgÀÄ
9. v 2  u 2  2as F ¸À« ÄÃPÀgÀtzÀ°è v K£À£ÀÄß J) 1 ªÀÄvÀÄÛ 2 ©) 2 ªÀÄvÀÄÛ 3
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ¹) 3 ªÀÄvÀÄÛ 4 r) 1, 2 ªÀÄvÀÄÛ 3
J) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð ©) DgÀA©üPÀ ªÉÃUÀ
¹) CAwªÀÄ ªÉÃUÀ r) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ 16. KPÀjÃw ZÀ®£ÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄ MAzÀÄ 160 Q.«ÄÃ.
zÀÆgÀªÀ£ÀÄß £Á®ÄÌ UÀAmÉUÀ¼À°è PÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÁzÀgÉ
10. ¸ÀªÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è KPÀ jÃw ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É DUÀĪÀ CzÀgÀ dªÀ JµÀÄÖ ?
ZÀ®£ÉAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉ£ÀÄߪÀgÀÄ J) 50 Q«Ä/UÀA ©) 40 Q«Ä/UÀA
J) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð ZÀ®£É ©) C¥ÀªÀvÀð£À ZÀ®£É ¹) 30 Q«Ä/UÀA r) 20 Q«Ä/UÀA

163
 25. ¤ÃgÀ£À vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
17. 30 PÉ.f. zÀæªÀågÁ²AiÀÄļÀî MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÄÃ¯É J) CqÀØ vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ ©) ¤Ã¼À vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
300 N §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrzÁUÀ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðªÀ£ÀÄß ¹) GzÀÝ vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁr.
J) 20m52 ©) 10m52 26. EªÀÅUÀ ¼À ¥ÉÊQ AiÀ iÁªÀ ¥ÀxÀzÀ°è ZÀ°¸À ĪÀ PÁAiÀ Ä KPÀjÃwAiÀ Ä
ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðzÉÆA¢UÉ ZÀ°¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
¹) 25m52 r) 30m52 J) ªÀÈvÁÛPÀgÀzÀ ¥ÀxÀ ©) CAqÁPÁgÀzÀ ¥ÀxÀ
¹) ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃTAiÀÄ ¥ÀxÀ r) £ÉÃgÀ ¥ÀxÀ
18. ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°ègÀĪÀ 100PÉ.f. zÀæªÀågÁ²AiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ
¤¢ðµÀ ÖªÁzÀ §® ¥Àæ AiÉ ÆÃUÀ¢AzÀ ZÀ°¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. 27. ¥Áæt dUÀwÛ£À°è NlzÀ CUÀæ ¸ÁÜ£À ºÉÆA¢gÀĪÀ ¥ÁætÂ
10 ¸ÉPÉAqÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ CzÀgÀ ªÉÃUÀªÀÅ 6 «ÄÃ/¸ï, J) D£É ©) agÀvÉ
DVzÀÝgÉ §®zÀ ¥ÀjuÁªÀĪÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »r¬Äj. ¹) fAPÉ r) £Á¬Ä
J) 30N ©) 40N
¹) 60N r) 50N 28. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §®¢AzÀ vÀ¦à¹PÉÆAqÀÄ
¨ÁºÀåPÁ±ÀPÉÌ fVAiÀÄ §AiÀĸÀĪÀªÀ¤UÉ PÀ¤µÀ× ¥ÀPÀë ¸ÉPÉArUÉ
19. MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÄÃ¯É 15N §® ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁzÁUÀ J) 10.2 Q.«ÄÃ. ©) 12.2 Q.«ÄÃ
¹) 11.2 Q.«ÄÃ r) 18. Q.«ÄÃ
60 «ÄÃ. ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð GAmÁzÀgÉ, D ªÀ¸ÀÄÛ«£À
zÀæªÀågÁ² JµÀÄÖ ?
29. ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð IÄuÁvÀäªÁVzÀÝgÉ CzÀÄ
J) 0.28 PÉ.f ©) 0.25 PÉ.f
J) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð ©) ªÉÃUÁ¥ÀPÀµÀð
¹) 0.27 PÉ.f. r) 0.29 PÉ.f
¹) ªÉÃUÀ r) dªÀ
20. ªÀ¸ ÀÄÛ vÁ¤gÀ ĪÀ ¸ÁÜ£À¢ AzÀ ºÉÆA¢gÀĪÀ ±ÀQ ÛUÉ
30. ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀxÀzÀ°è ¹ÜgÀ ªÉÃUÀzÀ°è ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÁAiÀÄ
QAUÀ£ÀÄߪÀgÀÄ
J) KPÀgÀÆ¥À ªÀÈwÛAiÀÄ ZÀ®£ÉAiÀÄ°èzÉ
J) ZÀ®£À ±ÀQÛ ©) ¥ÀæZÒÀ £À ±ÀQÛ
©) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR ZÀ®£É
¹) AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛ r) «zÀÄåvï ±ÀQÛ
¹) PÉÃAzÀævÁåV ZÀ®£É
r) ¸ÀzÀgÀ ZÀ®£É
21. AiÀiÁªÁUÀ®Ä ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°ègÀĪÀ PÁAiÀÄzÀ ªÉÃUÀ -
DVgÀÄvÀÛzÉ.
31. PÉ£É ¥ÀævÉåÃQ¸ÀĪÀ ¸ÁzsÀ£ÀzÀ°è ºÁ°¤AzÀ PÉ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
J) + ©) -
¨ÉÃ¥Àðr¸À®Ä £ÉgÀªÁUÀĪÀ §®
¹) 0 r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §® ©) PÉÃAzÀævÁåV §®
¹) PÉÃAzÀæ ¥ÀjªÀvÀð£É §®
22. ¸ÀgÀ¼À ªÉÆîPÀzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß D«µÀÌj¹zÀ «eÁÕ¤
r) «¨sÀªÁAvÀgÀ §®
J) UÉ°°AiÉÆà UÉ°° ©) £ÀÆål£À
¹) qÁ«ð£À r) ºÉÊUÀ£ïì

32. ªÀ È wÃAiÀ Ä ZÀ ® £É A iÀ Ä °è g À Ä ªÀ PÁAiÀ Ä zÀ ªÉ Ä Ã°£À

23. AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ £ÉgÀ«®èzÉ ¥Àæ¸ÁgÀªÁUÀĪÀ
PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §®ªÀÅ
vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
J) wæeÁå©üªÀÄÄRªÁV PÉÃAzÀæzÀ PÀqÉUÉ ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ
J) ±À§Ý vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ ©) ¤Ãj£À vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
©) PÉÃAzÀævÁåV §®ªÁV ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ
¹) gÉÃrAiÉÆà vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄr) ±ÁRzÀ vÀgÀAUÀUÀ¼ÀÄ
¹) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵À𠧮ªÁV ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ
r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
24. ¸ÀÄ¢ÃWÀð PÁ® £ÀqÉAiÀħ®è ¯ÉÆîPÀzÀ UÀrAiÀiÁgÀ
PÀAqÀÄ »rzÀ «eÁÕ¤
J) UÉ°°AiÉÆà UÉ°° ©) £ÀÆål£ï
33. gÁ² m EgÀĪÀ MAzÀÄ PÁAiÀÄ wædå n EgÀĪÀ
¹) Qæ²ÑAiÀÄ£ï ºÉÊUÉ£ïì r) ¥sÁågÀqÉ
ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀxÀzÀ°è ªÉÃUÀ v £É ÆA¢UÉ ZÀ°¸ÀÄwÛ gÀĪÁUÀ

164
 CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ªÀwð¸ÀÄwÛgÀĪÀ PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §®
mv v 41) ¨sÀƹÛÃgÀ G¥ÀUÀæºÀªÀÅ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÉäöʬÄAzÀ JµÀÄÖ
J) ©) JvÀÛgÀzÀ PÀPÉëUÉ EqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
n mn
J) 36,000 Q.«ÄÃ.
mv 2 n ©) 32,000 Q.«ÄÃ.
¹) r) ¹) 40,000 Q.«ÄÃ.
n mv
r) 38,500 Q.«ÄÃ.
34. wgÀĪÀÅUÀ¼À°è gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ gÉ樀 ºÀ½UÀ¼À£ÀÄß ¨ÁåAPï 42) MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ ¨sÁUÀ±À: CxÀªÁ ¥ÀÆtðªÁV §AzÀÄ
ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀÄ ªÁºÀ£ÀUÀ½UÉ CUÀvÀå«gÀĪÀ zÀæªÀzÀ°è ªÀÄļÀÄVzÁUÀ, D ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ ºÉÆgÀºÁQzÀ zÀæªÀzÀ
J) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §®ªÀ£ÀÄß dgÀÄV¸ÀÄvÀÛzÉ. vÀÆPÀPÉÌ ¸Àª ÀÄ£ÁzÀ ªÉÄîÄäR MvÀÛqÀª À£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛª ÀÅ
©) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §® dgÀÄV¸ÀÄvÀÛzÉ. C£ÀĨsÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ AiÀiÁgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ vÀvÀé ?
¹) «zÀåvï §® dgÀÄV¸ÀÄvÀÛzÉ J) £ÀÆål£À ©) DQð«Är¸ï
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è. ¹) dÆå¯ï r) PÀÆåj

35. ¥ÀgÀªÀiÁtÄ ©ÃdzÀ ¸ÀÄvÀÛ ZÀ°¸ÀĪÀ E¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É 43 ªÉÄîÄäR MvÀÄÛ §®ªÉÃ
ªÀwð¸ÀĪÀ PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §® §gÀĪÀÅzÀÄ J) GvÀàvÀ£À ©) ¥ÀèªÀ£ÀvÉ
J) ©Ãd ªÀÄvÀÄÛ E¯ÉPÁÖç£ÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ EgÀĪÀ ¸ÁÜ¬Ä ¹) ¸ÁAzÀævÉ r) MvÀqÛ À
«zÀÄåvï §®¢AzÀ
©) dªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃUÉÆÃvÀ̵ÀðUÀ¼ÀÄ ¹ÜgÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. 44 AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛ
¹) ªÀÈvÁÛPÁgÀzÀ ¥ÀxÀzÀ ¸ÀàµÀðPÀzÀ UÀÄAl¸ÁUÀÄvÀÛzÉ J) ¸ÁßAiÀÄÄ ¥ÀæZÀÒ£ï ±ÀQÛ ªÉÆvÀÛ
r) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §® GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ©) ¥ÀæZÀÒ£Àß ZÀ®£À±ÀQÛ ªÉÆvÀÛ
¹) ZÀ®£À ±ÀQÛ §®±ÀQÛ ªÉÆvÀÛ
36. ZÀAzÀæ£À ªÉÄÃ¯É GAmÁUÀÄwÛgÀĪÀ PÉÃAzÁæ©üª ÀÄÄR r) J®èªÀÇ
ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
J) 28  103 m52 ©) 27  10 3 m52 45 §ÄUÀÄjAiÀÄ wgÀÄUÀÄ«PÉ
¹) 26  103 m52 r) 25  103 m52 J) ªÀPÀæZÀ®£É ©) ¨sÀæªÀÄt ZÀ®£É
¹) DAzÉÆî£À ZÀ®£É r) £ÉÃgÀ ZÀ®£É
37. PÉÃAzÀævÁåV ¤AiÀÄAvÀæPÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ »rzÀzÀÄÝ
46. UÀrAiÀiÁgÀzÀ ¯ÉÆîPÀzÀ ZÀ®£É
J) ¥Éè«ÄAUï ©) £ÀÆål£ï
J) ¨sÀæªÀÄtÂAiÀÄ ©)ªÀÈwÛÃAiÀÄ
¹) eÉêÀÄì ªÁmï r) gÉÆ£Á¯ïØ
¹) DAzsÉÆî£À r) £ÉÃgÀ
38. ¤dªÁV C¹ÛvÀézÀ°ègÀĪÀ §®
47. ZÀ°¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁr PÉÆ£ÉUÉ
J) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR ©) UÀÄgÀÄvÀé
¤®ÄèªÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ §®ªÉÃ
¹) C©üªÀÄÄR r) PÉÃAzÀævÁåV
J) WÀµÀðt §®
©) UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀððt §®
¹) ¹Üw ¸ÁÜ¥ÀPÀ §®
r) ¸ÁÜ¬Ä «zÀÄåvï §®
39. gÀ tºÀzÀÄÝ wgÀĪÀÅ vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÁUÀ vÀ£Àß ºÉÆgÀ gÉPÉÌAiÀÄ£À Äß
48. gÀ§âgÀ ¨ÁåAqÀ£ÀÄß J¼ÉzÀÄ ©lÖgÉ CzÀÄ ¥ÀÄ£À: vÀªÀÄä
JvÀÛj¸À®Ä PÁgÀt EzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
ªÀÄÆ® ¹ÜwUÉ §gÀ®Ä PÁgÀt
J) PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §® ©) PÉÃAzÀævÁåV §®
J) WÀµÀðt §® ©) ¹Üw ¸ÁÜ¥ÀPÀ §®
¹) «zÀÄåvï §® r) «zÀåvÁÌAwÃAiÀÄ §®
¹) ¸ÁÜ¬Ä «zÀÄåvï §® r) UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §®
40. PÁAiÀĪÉÇAzÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀgÉÃSÉAiÀÄ°è ZÀ°¸ÀÄwÛgÀĪÁUÀ CzÀgÀ
49. dªÀzÀ KPÀªÀiÁ£À
ªÉÄÃ¯É ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÁUÀĪÀ ¤ªÀé¼À §®ªÀÅ
J) zsÀ£ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. ©) C¢üPÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. J) ms 1 ©) ms 2
¹) ±ÀÆ£ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. r) ªÉÄð£À AiÀiÁªÀÅzÀ C®è ¹) km / h r) Newton

165
 ¹) a & b r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
50. ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°ègÀĪÀ PÁAiÀĪÀÅ 10 ¸ÉPÉAqÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ
20ms ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ, ºÁUÁzÀgÉ CzÀgÀ 57. 10 £ÀÆål£ï §®ªÀÅ MAzÀÄ PÁAiÀĪÀ£ÀÄß 4 «Äà ¸ÁÜ£À
ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð ¥À®èlUÉƼÀ¹zÀgÉ §®zÀ £ÉÃgÀzÀ°è £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀªÉµÀÄÖ
J) 10ms 2 ©) 2ms 2 J) 40 eË¯ï ©) 10 e˯ï
¹) 20 e˯ï r) 35 e˯ï
¹) 2ms1 r) 4ms1
58. ¸Àg À¼À ¸ÁÜ£ÁAvÀg À ZÀ® £ÉUÉ EzÉÆ AzÀÄ GvÀÛ ª ÀÄ
51. ºÉÆA¢¹j GzÁºÀgÀuÉ
J) ZÀ°¹zÀ zÀÆgÀ 1) ms1 J) §AzÀÆQ¤AzÀ ºÁgÀĪÀ UÀÄAqÀÄ
©) dªÀ 2) meter ©) £ÉÃgÀªÁV ºÀ½AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÁUÀĪÀ gÉÊ®Ä
¹) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð 3) ms 2 ¹) ªÉÄîPÉ̸ÉzÀ ZÉAqÀÄ
r) PÀÄA¨ÁgÀ£À ZÀPÀæ
4) s
J) J-1, ©-3, ¹-4
59. PÁAiÀÄzÀ ¥ÀæZÀÒ£Àß ±ÀQÛ EzÀjAzÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
©) J-3, ©-1, ¹-4
J) PÁAiÀÄzÀ zÀæªÀågÁ² ©) PÁAiÀÄzÀ JvÀÛgÀ
¹) J-2, ©-3, ¹-1
¹) PÁAiÀÄzÀ zÀæªÀågÁ² ªÀÄvÀÄÛ JvÀÛgÀ
r) J-2, ©-1, ¹-3
r) PÁAiÀÄzÀ ªÉÃUÀ

52. 8kg gÁ²AiÀÄ PÁAiÀ ÄzÀ ªÉ ÃUÉ ÆÃvÀ̵ÀðªÀ£ÀÄ10ms

ß 2 ¤AzÀ
60. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
20ms UÉ §zÀ ¯ Á¬Ä¸À ® Ä ¨É à PÁzÀ §®ªÀ£ À Ä ß
2 PÀAqÀÄ »rAiÀÄĪÀ ¸ÀÆvÀæªÁVzÉ.
PÀAqÀÄ»r¬Äj 1 2
J) 80N ©) 8N J) mv ©) 2mv 2
2
¹) 10N r) 20N
1 2 2
¹) mv / 2 r) mv
2
53. gÁPÉÃmï ªÉÄïÁãUÀPÉÌ ZÀ°¸ÀĪÀ vÀvÀé
J) ¸ÀAªÉÃUÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ vÀvÀé
61. MAzÀÄ PÁgÀÄ vÁ£ÀÄ EzÀÝ ¸ÀܼÀ¢AzÀ 3 Q.«Ä. ¥ÀƪÀðPÉÌ
©) ±ÀQÛ ¸ÀAgÀPÀëuÉ vÀvÀé
ZÀ°¹ §½PÀ C°èAzÀ GvÀÛgÀPÉÌ wgÀÄV £ÉÃgÀªÁV 4
¹) dªÀ ¸ÀAgÀPÀëuÉ vÀvÀé
Q.«Ä. ZÀ°¹zÉ ºÁUÁzÀgÉ ¸ÁÜ£À¥À®èl JµÀÄÖ ?
r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) 3 Q.«Ä. ©) 4 Q.«Ä.
¹) 5 Q.«Ä r) 7 Q.«Ä
54. ¤ÃgÀÄ PɼÀPÉÌ ZÀ°¸ÀĪÁUÀ ¥ÀqÉzÀ ±ÀQÛ
J) ¥ÀZÀÑ£À ±ÀQÛ ©) ZÀ®£À ±ÀQÛ
62. PÉÃAzÁæ©üªÀÄÄR §®zÀ ¸ÀÆvÀæ
¹) J & © r) AiÀiÁªÀÅzÀÄ C®è
J) f  mv 2 / r ©) f  r / mv 2
¹) f  rm / v 2 r) f  v 2 / mr

55. MAzÀÄ PÁgÀÄ 20ms1 ¸ÀªÀĪÉÃUÀ¢AzÀ ZÀ°¸ÀÄwÛzÉ. D 63. AiÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß «zÀÄåvï ±ÀQÛAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ
PÁj£À°è PÀĽwzÀÝ 40kg gÁ² EgÀĪÀ ºÀÄqÀÄUÀ£À ZÀ®£À ¸ÁzsÀ£À
±ÀQÛ JµÀÄÖ J) qÉÊ£ÀªÉÆà ©) ªÉÆÃmÁgï
J) 800J ©) 400J ¹) qÀAiÉÆÃqï r) «zÀÄåvï ¥ÀjªÀðPÀ
¹) 8000J r) 200J
64. ‘ºÀ½AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ZÀ°¸ÀĪÀ gÉʮĒ F PɼÀV£À ZÀ®£ÉUÉ
GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ
56. ªÀiÁ«£À ªÀÄgÀzÀ°ègÀĪÀ ºÀtÄÚ AiÀiÁªÀ ±ÀQÛ ºÉÆA¢zÉ
J) ¨sÀæªÀÄt ZÀ®£É
J) ZÀ®£À±ÀQÛ ©) ¥ÀæZÀÑ£À ±ÀQÛ
©) ªÀÈwÛÃAiÀÄ ZÀ®£É

166
 ¹) ¸ÀgÀ® ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀ ZÀ®£É §® ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£ÉAiÀÄ GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
r) DAzÉÆî£À ZÀ®£É
1 ¹ 26 © 51 r
65. £ÀÆål£ÀߣÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÉÆzÀ®£Éà ¤AiÀĪÀĪÀÅ AiÀiÁªÀ
¨sËwPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ 2 J 27 © 52 J
J) §® ©) ªÉÃUÀ
¹) ªÉÃUÉÆÃvÀ̵Àð r) dqÀvÀé 3 © 28 ¹ 53 J
4 © 29 © 54 J
5 ¹ 30 J 55 J
6 © 31 © 56 ©
7 © 32 J 57 J
8 ¹ 33 ¹ 58 ©
9 ¹ 34 J 59 ¹
10 r 35 J 60 J
11 J 36 © 61 ¹
12 © 37 ¹ 62 J
13 © 38 r 63 J
14 J 39 J 64 ¹
15 r 40 ¹ 65 r
16 © 41 J
17 © 42 ©
18 ¹ 43 ©
19 © 44 ©
20 © 45 ©
21 ¹ 46 ¹
22 J 47 J
23 ¹ 48 ©
24 ¹ 49 J
25 J 50 ©

167
 r) «±Àé gÀPÀëuÁ ¢£À
n.E.n. 2014gÀ ¥ÀwæPÉ -1 8. PÁå°ìAiÀÄA ¹°PÉÃmï+PÁå°ìAiÀÄA C®Æå«Ä£ÉÃmï=
J) ¹gÁ«ÄPï ©) UÁè¸ï
¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À ¹) ¹ªÉÄAmï r) ¥Áè¹ÖPï

1 jAzÀ 5£Éà vÀgÀUÀwªÀgÉUÉ 9. ¸ËgÀªÀÄAqÀ®¢AzÀ ¨sÀÆ«ÄUÉ ªÀÄÄPÀÛªÁV ©Ã¼ÀÄwÛgÀĪÀ

PÁAiÀÄzÀ ªÉÃUÀ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ PÁgÀt
1. ²ÃvÀ ® ¸À ªÀ ÄgÀzÀ ¸À AzÀ¨sÀ ðzÀ°è ¨s ÁgÀvÀªÀÅ AiÀ iÁªÀ §tÚ ªÀ £ÀÄß J) ZÀ®£À±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛzÉ
¸ÉÃgÀ°®è. PÁgÀt ©) C¢üPÀ ZÀ®£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¹PÉƼÀÄîvÀÛzÉ
J) zÀħð®ªÁzÀ ¸ÉÃ£É ªÀÄvÀÄÛ ±À¸ÁÛçUÀ¼À PÉÆgÀvÉ ¹) zÀæªÀågÁ² ºÉaѹPÉƼÀÄîvÀÛzÉ
©) C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀ gÁµÀÖçUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄzÀ ¤jÃPÉë r) ºÉZÀÄÑ ºÀUÀÄgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
¹) DyðPÀªÁV ¸ÁPÀµÀÄÖ »AzÀĽ¢gÀÄ«PÉ
r) zÉñÀzÀ «zÉñÁAUÀ ¤Ãw 10. ¸ÁªÀAiÀ ĪÀ UÉƧâg À §¼À¹ GvÁࢠ¹zÀ DºÁgÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀjAzÀ
2. DlUÁgÀ£ÉƧâ¤UÉ EgÀ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À°è J) vÁådåUÀ¼À ªÀÄgÀħ¼ÀPÉ
EzÀÄ MAzÀÄ ©) ¥Àj¸ÀgÀ ªÀiÁ°£ÀåPÉÌ vÀqÉ
J) ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¥ÀæeÉÕ ©) DvÀ䫱Áé¸À ¹) DgÉÆÃUÀåzÀ°è GvÀÛªÀÄvÉ
¹) KPÁUÀævÉ r) QæÃqÁ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ r) DyðPÀ ¹Üw ¸ÀÄzsÁgÀuÉ

3. d®ZÀgÀUÀ¼À G¹gÁlPÉÌ DªÀÄèd£ÀPÀ ¥ÀÆgÉʸÀĪÀÅzÀÄ 11. ORS zÁæªÀt

J) ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÁvÁªÀgÀt MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ J) PÁ¬Ä¹ Dj¹zÀ 1 ¯ÉÆÃl ¤ÃgÀÄ+1ZÀªÀÄZÀ ¸ÀPÀÌgÉ
©) d®ZÀgÀ ¥ÁætÂUÀ¼Éà vÀAiÀiÁj¹PÉƼÀÄîvÀÛªÉ + 1/4 ZÀªÀÄZÀ G¥ÀÄà+4ºÀ¤ ¤A¨ÉgÀ¸À
¹) d®ªÁ¹ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ ©) 1¯ÉÆÃl ¤ÃgÀÄ+1ZÀªÀÄZÀ ¸ÀPÀÌgÉ+1/4ZÀªÀÄZÀ
r) ¨sÀƪÁ¹ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ G¥ÀÄà+4ºÀ¤ ¤A¨ÉgÀ¸À
¹) PÁ¬Ä¹ Dj¹zÀ1¯ÉÆÃl ¤ÃgÀÄ+1ZÀªÀÄZÀ
4. ‘mÉjqÉÆÃ¥ÉÊmÁ’ ªÀUÀðPÉÌ EzÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ ¸ÀPÀÌgÉ+1ZÀªÀÄZÀ G¥ÀÄà+1ZÀªÀÄZÀ ¤A¨ÉgÀ¸À
J) zÉéöʪÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ r) 1¯ÉÆÃl ¤ÃgÀÄ+1ZÀªÀÄZÀ ¸ÀPÀÌgÉ+1/4 ZÀªÀÄZÀ
©) §ºÀĪÁ¶ðPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ G¥ÀÄà+1ZÀªÀÄZÀ ¤A¨ÉgÀ¸ï
¹) C®APÁjPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ
r) d®ªÁ¹ ¸À¸ÀåUÀ¼ÀÄ 12. ºÀÄ°, PÀ¥Éà, ¨ÁvÀÄPÉÆý, ºÁªÀÅ F 4 fëUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄgÀļÀÄUÁr£À°è ©qÀ¯ÁVzÉ. PÀÆqÀ¯Éà ªÁvÁªÀgÀtPÉÌ
5. °¦qïUÀ¼À EgÀ Ä«PÉ AiÀÄ£À Äß ¥À vÉÛ ºÀ ZÀÄÑ«PÉ UÁV §¼À ¸À ®àqÀ ĪÀ ºÉÆA¢PÉƼÀÄîªÀ fë
gÁ¸ÁAiÀĤPÀ J) ºÁªÀÅ ©) ºÀÄ°
J) ¨É£ÉrPÀÖ zÁæªÀt ©) CAiÉÆÃr£ï ¹) ¨ÉPÀÄÌ r) ¥ÁjªÁ¼À
¹) PÁ¥ÀgÀ ¸À¯ÉáÃmï r) ExÉʯï C¯ÉÆÌúÁ¯ï
13. ªÉÄîälÖz À fëUÀ¼À°è doÀgÀz À°è£À ¥ÀZÀ£ÀQæAiÉÄUÉ
6. ªÀÄtÄÚ ¥Àj¸ÀgÀzÀ WÀlPÀUÀ¼À°è MAzÀÄ EzÀÄ ºÉZÁÑV ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVgÀĪÀ Qté
CªÁ¸ÀªÁVgÀĪÀÅzÀÄ J) gɤ£ï ©) °¥Éøï
J) R¤d ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ ¹) ¸ÀÄPÉæãï r) ªÀiÁ¯ÉÆÖøï
©) fëUÀ½UÉ
¹) ªÀÄgÀVqÀUÀ½UÉ 14. ¸ÀºÀgÁzÀ ©qÉÆÃ¬Ä£ï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ
r) d®¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÉ DzsÁjvÀªÁV »ÃUÉ UÀÄwð¸À®ànÖzÁÝgÉ
J) ¥À±ÀÄ¥Á®PÀ C¯ÉªÀiÁjUÀ¼ÀÄ
7. ªÀiÁZÀð 22 F ¢£ÁZÀgÀuÉ ©) ¨ÉÃmÉUÁjPÁ C¯ÉªÀiÁjUÀ¼ÀÄ
J) «±Àé DgÉÆÃUÀå ¢£À ¹) PÀȶ ªÀ®¸ÉUÁgÀgÀÄ
©) «±Àé vÀA¨ÁPÀÄgÀ»vÀ ¢£À r) IÄvÀÄPÁ°PÀ ªÀ®¸ÉUÁgÀgÀÄ
¹) «±Àé d® ¢£À

168
 r) ¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÉÆA¢UÉ »Ã°¹ ªÀåvÁå¸À PÀAqÀÄ PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
15. JzÉAiÉÄÃj¹zÀ ©®Äè ¥ÀæZÀÑ£Àß ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ 22. «zÁåyðUÀ¼À eÁÕ£À ¸ÀAgÀZÀ£ÁªÁzÀzÀ PÀ°PÁvÀvÀézÀ
PÁgÀt CrAiÀÄ°è ²PÀëPÀgÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ PÁgÀåªÉAzÀgÉ,
J) ¸Á¥ÉÃPÀë ¸ÁÜ£À §® J) PÀ°PÉAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) ¸Á¥ÉÃPÀë UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §® ©) ±ÀévÀAvÀæ eÁÕ£À ¸ÀAUÀæºÀuÉºÉ eÉÆvÉAiÀiÁUÀĪÀÅzÀÄ
¹) ¸Á¥ÉÃPÁëPÀµÀðt §® ¹) ¸ÀªÀÄAd¸À PÀ°PÉÆÃ¥À[PÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) ¸Á¥ÉÃPÀë«PÀµÀðt §® r) AiÉÆÃfvÀ UÀȺÀ¥ÁoÀUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÝ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ

16. ¥Ë¶ÖPÀvÉ PÀÄjvÀ AvÉ vÀ gÀUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥À juÁªÀÄPÁjUÉ Æ½¸À ®Ä 23. gÁ¶ÖçAiÀÄ ºÀ§âUÀ¼À DZÀgÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR D±ÀAiÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÁzÀ PÁAiÀÄð J) ªÀiË®åUÀ¼À C¼ÀªÀrPÉ
J) ZÁlð ¥À æzÀ²ð¹ «zÁåyðUÀ¼É ÆqÀ£É ZÀað¸À ĪÀ ÅzÀÄ ©) ªÀÄ£ÀgÀAd£É
©) £ÀÆå£À ¥ÉÆõÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀ «zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß PÀgÉzÀÄ ¹) ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ¥Á¯ÉÆÌüÀÄî«PÉ
zÉúÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀÅzÀÄ r) ¸ÀAWÀl£Á P˱À®
¹) ¸À AUÀ 滹zÀ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀ ÄjvÀÄ «ªÀgÀuÉ
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ 24. ¥Àj¸ÀgÀ ²PÀëtzÀ ¥ÀæzÁ£À PÁ¼ÀfAiÀÄÄ
r) ¥Ë¶ÖPÀAiÀÄÄPÀÛ DºÁgÀ¥ÀzÁxÀðUÀ½UÉ ««zsÀ J) ¥Àæw¢£ÀªÀ£ÀÆß ¥Àj¸ÀgÀ ¢£ÀªÀ£ÁV DZÀj¸ÀĪÀÅzÉÃ
GzÁºÀgÀuÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ DVzÉ.
©) ¥Àj¸ÀgÀzÀ §UÉÎ d£À eÁUÀÈwUÉƽ¸ÀĪÀÅzÉà DVzÉ
17. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À PÀ°PÉAiÀÄ°è ¤gÀAvÀgÀ- ªÁå¥ÀPÀ ¹) ¸ À A g À P À ë u É A i À Ä « ¢ ü « z s Á £ À U À ¼ À £ À Ä ß
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ EzÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÉà DVzÉ.
J) ¥ÀoÀå ¸À»vÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ r) ¸Àª ÀĸÉåUÀ¼À ¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄPÉÌ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß
©) ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀ滹 zÁR°¸ÀĪÀÅzÀÄ C¼ÀªÀr¹PÉƼÀÄîªÀÅzÉà DVzÉ.
¹) AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀÄ ªÀÄAr¸ÀĪÀÅzÀÄ
r) ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß ©r¹ ¸ÀÄ®©üÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ 25. 5 £Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ 10 «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¨sÀÆ¥ÀlzÀ°è
¢PÀ Ä Ì U À ¼ À £ À Ä ß UÀ Ä wð¸À Ä ªÀ Å zÀ g À ° è ¸À ª À Ä ¸É å AiÀ Ä £À Ä ß
18. QjAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À JzÀÄj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ, E°è ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥ÀjºÁgÀ PÀæªÀÄ
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄPÀÆ°¸ÀĪÀªÀjUÉ EzÀÄ CªÀ±ÀåPÀ J) ªÀÄgÀĨÉÆÃzsÀ£É ©) ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É
J) ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À C¨sÁå¸À ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À «£Áå¸À ¹) ¥ÀÆgÀPÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É r) QæAiÀiÁ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É
©) ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À CjªÀÅ
¹) ¥Àj¸ÀgÀ PÀ°PÉAiÀÄ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ 26. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀå£ÀzÀ PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝñÀ
r) ¥Àj¸ÀgÀ PÀ°PÉAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ gÀÆ¥ÀÄgÉÃµÉ J) ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ®£ÀÄß CxÉÊð¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁd«eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß PÀ°¸ÀĪÀÅzÀÄ
19. «zÁåyðAiÀÄÄ vÀ£Àß F ¥Àj¸ÀgÀªÀÅß ¸ÀéZÀÒªÁVj¹PÉƼÀî®Ä ¹) ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄfPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÁæxÀ«ÄPÀ vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¥Àj¸ÀgÀ ²PÀëtzÀ CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÉ. KQÃPÀÈvÀUÉƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ
J) ±Á¯É ©) ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥Àj¸ÀgÀ r) ¸Áé ¨s Á «PÀ ªÀÄ vÀ Ä Û ¸ÁªÀi ÁfPÀ ¥À j ¸À gÀ ª À£ ÀÄ ß
¹) ªÀÄ£É r) ¸ÀªÀiÁd CxÀðªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ

20. ¥Àj¸ÀgÀ CzsÀå£ÀzÀ PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ²±ÀĸÉßûAiÀÄ£ÁßV¸ÀĪÀ 27. ¥Àj ¸Àg À Czs Àå AiÀ Ä £À P ÉÌ ¸ÀA §A¢ü ¹zÀ AvÉ ²PÀ ëP À jUÉ
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ vÀAvÀæ. ¸ÁªÀÄxÀ åðªÀ zs Àð£Á PÁgÀ åvÀAvÀ æUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÉ KPÉAzÀ gÉ,
J) ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæªÁ¸À ©) ¸ÀAzÀ±Àð£À J) ªÀÈwÛ¥ÀgÀ «PÀ¸À£ÀPÉÌ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁUÀ®Ä
¹) UÀÄA¥ÀÄZÀZÉð r) PÉëÃvÀæ¨sÉÃn ©) ªÉÃvÀ£À vÀÄrبsÀvÉåAiÀÄ°è ºÉZÀѼÀªÁUÀ®Ä
¹) ¥ÀjPÀ®à£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃzsÀ£ÁvÀvÀéUÀ¼À°è ¸ÀàµÀÖvÉ
21. £ÁUÀ j ÃPÀ v É U À ½ UÉ ¥À Æ gÀ P À ª ÁzÀ ¥À o ÁåA±À U À ¼ À £ À Ä ß PÁt®Ä
ZÀað¸ÀĪÁUÀ ªÀÄÄRåªÁzÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ, CªÀÅUÀ¼À r) ¹.¹.E. UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ²PÀëPÀgÀÄ ¸ÀQæAiÀÄUÉƼÀî®Ä
J) ªÉʲµÀÖªÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀĪÀÅzÀÄ
©) GUÀªÀÄzÀ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß CjAiÀÄĪÀÅzÀÄ
¹) PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ±ÀA²¸ÀĪÀÅzÀÄ

169
28. ‘¥ÀÈyéAiÀÄ ¨sÀƸÀégÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÄ’ F ¸ÁªÀÄxÀå PÀ°PÀUÉ
¸ÀªÀÄAd¸ÀªÉ¤¸ÀĪÀ PÀ°PÉÆÃ¥ÀPÀgÀt
n.E.n. 2014gÀ ¥ÀwæPÉ -1 gÀ
J) ZÁlìð
©) «ÃrAiÉÆà Qè¦àAUï
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
¹) qÉÆëģÉÆà PÁqïì
r) ¥sÁèöå±ï PÁqÀìð

29. QjAiÀÄ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ vÀgÀUÀwUÀ¼À°è ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR

ªÀ¸ÀÄÛ 1 r 16 ¹
J) PÀ°PÉÆÃ¥ÀPÀgÀt ©) ¸ÁªÀÄxÀåð
¹) ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀ r) ZÀlĪÀnPÉ
2 r 17 ¹
3 ¹ 18 ¹
30. ªÉ Ä Ãzs Á ¥ÁlÌ g ïgÀ ª À g À Ä ªÀ Ä ÄAZÀ Æ t ªÀ » ¹zÀ
ºÉÆÃgÁl«zÀÄ 4 ¹ 19 ©
J) ZÀA¥ÁgÁtå ©) a¥ÉÆÌ
¹) C¦àPÉÆ r) £ÀªÀÄðzÁ §ZÁªï 5 r 20 r
6 © 21 r
7 ¹ 22 ©
8 ¹ 23 J
9 © 24 r
10 ¹ 25 r
11 J 26 ¹
12 J 27 ¹
13 J 28 ©
14 J 29 ©
15 J 30 r

170
 6. ¸À¸Àå ©ÃdUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ PÀZÁÑ JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ
«eÁÕ£À ¥Àæ±ÉߥÀwæPÉ-2 EAzsÀ£ÀªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ QæÃAiÉÄ
6£ÉÃgÀ vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ 8£Éà vÀgÀUÀwªÀgÉUÉ J) mÁæ£Àì J¸ÀÖj«PÉñÀ£ï
1. ¥À æAiÉ ÆÃUÀ ±Á¯ÉAiÀ Ä°è ®ªÀ tUÀ¼À £ÀÄß vÀ AiÀiÁåj¸À ®Ä §¼À¸ÀĪÀ ©) §AiÉÆÃUÁ幫PÉñÀ£ï
«zsÁ£À ¹) §AiÉÆà ¥ÉÊPÉÆð¹¸ï
J) ¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄè r) J¸ÀÖj¦üPÉñÀ£ï
©) DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ PÀëwæAiÀÄ
¹) PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃl ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄè 7. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ®qÁR ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀÆåUÀzÀ°è §¼À¸ÀĪÀ
r) ¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀ ±ÀQÛAiÀÄ «zsÀ
J) UÁ½ ±ÀQÛ ©) CtıÀQÛ
2. ¥ÉÆæ¥ÉãÀ£À ¥ÀÆtðzÀºÀ£À QæÃAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀ ¹) ¸ËgÀ±ÀQÛ r) ¨sÀÆ GµÀÚ ±ÀQÛ
gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¸À«ÄPÀgÀt
8. ªÀÄgÀQÌAvÀgÀ®Ä E¢Ý®ÄG GvÀÛªÀÄ EAzsÀ£À PÁgÀt
J) C3 H 8  902  4CO 2  8 HO  2 HO J) E¢Ý®Ä ¸ÀÄ®§ªÁV zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÀÄ
©) C3 H 8  902  4CO 2  8 HO  2 HO ©) ªÀÄgÀQÌAvÀ®Ä E¢Ý®Ä vÀÄA¨Á CUÀÎ
¹) E¢Ý®Ä ¥ÀÆtðªÁV zÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ§ð£À
¹) C3 H 8  502  3CO2  4 H 2 O qÉÊDPÉìöÊqÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ GvÀàwÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
r) C3 H 8  302  3CO2  4 H 2 O r) ªÀÄgÀQÌAvÀ E¢Ý®Ä ¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ

3. fëUÀ¼À°è ¥ÀgÁªÀwðvÀ ZÁ¥ÀĪÀÅ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ 9. gÀPÀÛzÀ ¥Áè¸ÁäzÀ°ègÀĪÀ §ÈºÀvÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÁvÀÄ
¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀiÁUÀð J) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ©) ªÉÄV߶AiÀĪÀiï
J) UÁæºÀPÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀAPÉÆñÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ¹) PÉÆëÄAiÀÄA r) ¥ÉÆmÁ¶AiÀĪÀiï
Qæ ÃAiÀ iÁªÁ»£ÀAPÉ ÆñÀ ¸À A§AzÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ
©) ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, UÁæºÀPÀ, 10. ¤vÉå fêÀ£ÀzÀ°è ªÉÆÃmÁj£ï C£ÀéAiÀÄ EzÁVzÉ
eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉƸÀ, ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ J) qÉÊ£ÀªÉÆà ©) ¥ÀjªÀvÀðPÀ
¹) ¸ÀA§AzÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ ¹) UÁå¯ÉÆé£ÉÆëÄÃlgï
QæÃAiÀiÁªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ 1) UÁå¯ÉÆé£ÉÆ«ÄÃlgÀ ªÀiÁvÀæ
r) UÁæºÀPÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ, ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ 2) ¥ÀjªÀvÀðPÀ ªÀiÁvÀæ
£À gÀPÉÆñÀ, Qæ ÃAiÀiÁªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ,PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀ PÀ 3) qÉÊ£ÉÆêÉÆ & ¥ÀjªÀvÀðPÀ
4) ¥ÀjªÀvÀðPÀ & UÉÆå¯ÉÆé£ÉÆ«ÄÃlgï
4. ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ GAmÁzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ «zÀåªÀiÁ£ÀzÀ C¥ÁAiÀÄ
J) ¨sÀÆvÁ¥ÀzÀ KjPÉ 11. 75  gÉÆÃzÀ«gÀĪÀ ¸ÀÄgÀ½AiÀÄ°è 2 CA«AiÀÄgï
©) ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À «zÀÄåvÀÛ£ÀÄß 2 ¤«Ä±ÀUÀ¼À vÀ£ÀPÀ ºÁ¬Ä¹zÁUÀ ¸ÀÄgÀ½AiÀÄ°è
¹) ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ GvvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ GµÀÚ
r) ªÀÄgÀÄ ¨sÀÆ«ÄPÀgÀt J) 3600J ©) 36000J
¹) 360J r) 36J
5. LzÀÄ Q¯ÉÆÃUÁæªÀÄ£ÀµÀÄÖ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀ Ä£ÀÄß
¤ªÀÄUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ F MAzÀÄ «zsÁ£À¢AzÀ ±ÀÄzÀÞ 12. DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¦¸ÀÖªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄѪÀ°è §¼À¸ÀĪÀ
PÀ©âtªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛ
J) ¸ÀÄtÚzÀ PÀ°è£ÉÆA¢UÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ J) DAiÉÆÃr£À zÁæªÀt
¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ ©) ¨É£ÀrPÀÖ zÁæªÀt
©) PÉÆÃPÀ£ÉÆA¢UÀUÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß ¹) vÁªÀÄæzÀ ¸À¯ÉàÃl£ï zÁæªÀt
PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ r) ¥ÉgÀ¸ï ¸À¯ÉàÃl£ï zÁæªÀt
¹) UÁ½AiÀÄ°è vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß
ºÀÄjAiÀÄĪÀÅzÀÄ 13. AiÀÄPÀÈvÀ£À £ÀÆå£ÀßvÁ-PÁAiÀÄð¢AzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀ
r) ©¹¤Ãj£ÉÆA¢UÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß gÉÆÃVAiÉƧâ¤UÉ ªÉÊzÀå£ÀÄ PɼÀV£À AiÀiÁªÀ «zsÀzÀ
vÉƼÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ
171
 fêÀ¸ÀvÀé£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ¸À®ºÉ ¤ÃrgÀĪÀgÀÄ ©) eÉÆãï D¥sï ¥Àgï¥sÉPÀë£ï qɪÀ®¥ÀªÉÄAl
J) fêÀ¸ÀvÀé J ©) fêÀ¸ÀvÀé PÉ ¹) eÉÆãï D¥sï ¥Áæ«d£À¯ï qɪÀ®¥ÀªÉÄAmï
¹) fªÀ¸ÀvÀé E r) fêÀ¸ÀvÀé § r) eÉÆãï D¥ï ¥ÉæöʪÀÄj qɪÀ®¥ÀªÉÄAmï

14. UPS «¸ÀÛçvÀ gÀÆ¥À 22. ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À

J) AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¥ÀªÀgÀ ¸À®Æå±À£ï J) QgÀÄ ¥ÀjÃPÉë ©) WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉë
©) D£ï EAlgÀ¥ÉÖqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ ¹) ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉë r) £ÉÊzÁ¤ ¥ÀjÃPÉë
¹) D£ï EAqÀgÀ¥ÉÖqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ
r) AiÀÄ£ÉÊmÉqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ 23. AiÀiÁªÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀ
J) C£ÀgÀPÀë¸ÀÜ ¥ÉÆõÀPÀgÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
15. ¹Ã¸ÀzÀ £ÉÊmÉæÃmï£ÀÄß GµÀÄÚ «¨sÀd£ÉUÉ §¼À¥Àr¹zÁUÀ ©) £ËPÀgÀ°èAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÉÆñÀPÀgÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
zÉÆgÀPÀĪÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ C£ÀÄPÀæªÀÄ ¹) §Ä¢ÞªÀAvÀ ªÀUÀðzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
J) ¹Ã¸ï £ÉÊmÉÆæöåÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï r) PÀ°PÉAiÀÄ°è »AzÀĽzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
©) ¹Ã¸ÀzÀ DPÉìöÊqï £ÉÊnæPï DPÉìöÊqÀ ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
¹) ¹¸ÀzÀ DPÀìqï, £ÉÊnæPï DQìqï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï 24. EzÀÄ ²PÀëPÀ PÉÃA¢ævÀ ¥ÀzÀÞw
r) ¹¸ÀzÀ DPÀìqÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊmÉÆæÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï J) C£ÀÄUÀªÀÄ£À ¥ÀzÀÞw ©) ¤UÀªÀÄ£À ¥ÀzÀÞw
¹) ¸ÀªÀĸÉå ©r¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÞw
16. £ÀªÀÄä ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ°è M¼ÀUÀæºÀzÀ°è CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ r) G¥À£Áå¸À ¥ÀzÀÞw
J) ±ÀÄPÀæ ©) §ÄzsÀ
¹) ªÀÄAUÀ¼À r) ¨sÀÆ«Ä 25. ªÉÊUÁmÁ¹Ì gÀZÀ£ÁªÁzÀªÀÅ
J) ¸ÀªÀiÁfPÀ gÀZÀ£ÁªÁzÀ
17. PÀ©âtªÀÅ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ DAiÀĸÁÌAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ©) ªÉÊQÛPÀ gÀZÀ£ÁªÁzÀ
J) qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ©) ¥ÁågÁPÁAwAiÀÄ ¹) C£ÀĨsÀªÀ vÀvÀé gÀZÀ£ÁªÁzÀ
¹) ¥ÉgÉÆÃPÁAwAiÀÄ r) DPÁAwAiÀÄ r) C£ÉéõÀuÁ gÀZÀ£ÁªÁzÀ

18. MAzÀÄ CªÀvÀð£Àz À°è ¸ÀgÀ¼À ¯ÉÆîPÀz À PÉ®¸ÀªÀÅ 26. ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÉîīPÉ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀzÀÄ CzÀgÀ ¸ÀA±Éèö¹ ¸ÁgÀA±À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ°è EaÒvÀgÁUÀĪÀgÀÄ EzÀÄ
J) ZÀ®£À±ÀQÛUÉ ©) ¥ÁæZÀÒ£Àå ±ÀQÛUÉ eÁÕ£ÀvÀäPÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÀĪÀ F ªÀvÀð£Á «±ÉõÀÄÖ
¹) ±ÀÆ£ÀåPÉÌ r) MlÄÖ ±ÀQÛUÉ J) C£ÀéAiÀÄ ©) «±ÉèõÀuÉ
¹) ¸ÀAQèõÀuÉ r) ªÀiË°èÃPÀgÀt
19. MAzÀÄ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ WÀµÀðuÉ E®èzÀ MAzÀÄ QëÃwfAiÀÄzÀ
ªÉÄÃ¯É ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°èzÉ D ¥ÉnÖUÉ ªÉÄÃ¯É 10 £ÀÆål£ï 27. eÁÕ£ÀvÀäPÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ EzÀPÉÌ ¸ÀA§¢¹zÀÄ DVzÉ.
§®ªÀÅ 3 ¸ÉPÉAqÀUÀ¼À PÁ® ¥ÁæAiÉÆÃV¸À®àlÖgÉ 3£Éà J) eÁÕ£À ©) ¨sÁªÀ£É
¸ÉPÉAqÀ £À PÉ Æ£ÉAiÀÄ CªÀ ¢ü AiÀ Ä°è D ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ¸ÀAAiÉ ÆÃUÀ ªÀ Å ¹) ªÀÄ£ÉÆÃd£Àå PÁ±À® r) ¸ÀägÀuÉ
J) 3.0 Q.UÁæªÀÄ.«Ä/¸É ©) 60 Q.UÁæ.«Ä¸É
¹) 90 Q.UÁæ.«Ä/¸É r) 15 Q.UÁæ.«Ä.¸É 28. ²PÀëPÀjUÉ j¥ÉèPÉñÀ£ï ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
1. C¯É ÆÃZÀ £Á§zÀÞªÁV, D¼ÀªÁV »A¢£À WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß
20. PÁAvÀ PÉëÃvÀæ zÀ S.I ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À ªÀ ÄvÀÄÛ §zÀ° QæAiÀiÁvÀäPÀvÉUÀ¼À £ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉ UÉzÀ ÄPÉ Æ¼ÀÄîªÀzÀÄ
2. PÀ£Àßr¬ÄAzÀ j¥ÉèPÀë£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
J) N Am ©) N A 1m 1 3. EzÀÄ ²PÀëPÀgÀÄ ¥ÁoÀ n¥ÀàuÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀ
¹) N 1 Am r) N 1 A1m ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÁVzÉ.
4. EzÀÄ «eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ «PÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß
§gÉAiÀÄĪÀ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀ

21. ZPD JAzÀgÉ 29. rî ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ

J) eÉÆãï D¥ï ¥ÁæQìªÀįï qɪÀ®¥ÀªÉÄAl J) ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÀzÀ

172
 ©) ºÉ¸Àj£À°è ªÀåvÁ幸ÀÄvÀÛzÉ. «eÁÕ£À ¥Àæ±ÉߥÀwæPÉ-2
¹) ¨sÁUÀ¢AzÀ ¥ÀÆtðzÉqÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄzÁVzÉ 6£ÉÃgÀ vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ 8£Éà vÀgÀUÀwªÀgÉUÉ
r) ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄzÁV®è
1. ¥À æAiÉ ÆÃUÀ ±Á¯ÉAiÀ Ä°è ®ªÀ tUÀ¼À £ÀÄß vÀ AiÀiÁåj¸À ®Ä §¼À¸ÀĪÀ
30. ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ «zsÁ£ÀzÀ°è «zsÁ£À
J) MAzÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ ÉAiÀ Ä ««zsÀ DAiÀ ĪÀÄ UÀ¼À °è J) ¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄè
ZÀað¸À¯ÁVzÉ. ©) DªÀÄè ªÀÄvÀÄÛ PÀëwæAiÀÄ
©) MAzÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ ¥ÁævÉåQ¹ w½¸À¯ÁVzÉ. ¹) PÁ¨ÉÆÃð£ÉÃl ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄè
¹) WÀlPÀzÀ ««zsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆâü¸À¯ÁVzÉ. r) ¯ÉÆúÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ÉÆúÀ
r) ¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄzÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ªÀiÁqÀĪÀ
«zsÁ£ÀªÁVzÉ. 2. ¥ÉÆæ¥ÉãÀ£À ¥ÀÆtðzÀºÀ£À QæÃAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀĪÀ
gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ¸À«ÄPÀgÀt
J) C3 H 8  902  4CO 2  8 HO  2 HO
n.E.n. 2014gÀ ¥ÀwæPÉ -2 gÀ ©) C3 H 8  902  4CO 2  8 HO  2 HO

GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ ¹) C3 H 8  502  3CO2  4 H 2O

r) C3 H 8  302  3CO2  4 H 2O
1 J 16 r
3. fëUÀ¼À°è ¥ÀgÁªÀwðvÀ ZÁ¥ÀĪÀÅ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀ
2 ¹ 17 ¹ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀiÁUÀð
J) UÁæºÀPÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀAPÉÆñÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
3 r 18 ¹ Qæ ÃAiÀ iÁªÁ»£ÀAPÉ ÆñÀ ¸À A§AzÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ
©) ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, UÁæºÀPÀ,
4 ¹ 19 J eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉƸÀ, ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ
¹) ¸ÀA§AzÀ PÀ°à¸ÀĪÀ £ÀgÀPÉÆñÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ
5 © 20 © QæÃAiÀiÁªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ
r) UÁæºÀPÀ, eÁÕ£ÀªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ, ¸ÀA§AzsÀ PÀ°à¸ÀĪÀ
6 J 21 J £À gÀPÉÆñÀ, Qæ ÃAiÀiÁªÁ»£ÀgÀPÉÆñÀ,PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀ PÀ
7 r 22 ¹ 4. ªÀiÁ°£Àå¢AzÀ GAmÁzÀ ¸Áé¨sÁ«PÀ «zÀåªÀiÁ£ÀzÀ C¥ÁAiÀÄ
J) ¨sÀÆvÁ¥ÀzÀ KjPÉ
8 ¹ 23 r ©) ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À
9 © 24 r ¹) ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ
r) ªÀÄgÀÄ ¨sÀÆ«ÄPÀgÀt
10 J 25 J
5. LzÀÄ Q¯ÉÆÃUÁæªÀÄ£ÀµÀÄÖ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀ Ä£ÀÄß
11 © 26 ¹ ¤ªÀÄUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ F MAzÀÄ «zsÁ£À¢AzÀ ±ÀÄzÀÞ
PÀ©âtªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ
12 J 27 J J) ¸ÀÄtÚzÀ PÀ°è£ÉÆA¢UÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ
¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ
13 ¹ 28 J ©) PÉÆÃPÀ£ÉÆA¢UÀUÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß
PÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ
14 © 29 ¹ ¹) UÁ½AiÀÄ°è vÀÄPÀ »rzÀ PÀ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß
ºÀÄjAiÀÄĪÀÅzÀÄ
15 © 30 J r) ©¹¤Ãj£ÉÆA¢UÉ vÀÄPÀ »rzÀ PÀ ©âtzÀ ¥ÀÄrAiÀÄ£ÀÄß
vÉƼÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ

173
6. ¸À¸Àå ©ÃdUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ PÀZÁÑ JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ 13. AiÀÄPÀÈvÀ£À £ÀÆå£ÀßvÁ-PÁAiÀÄð¢AzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀ
EAzsÀ£ÀªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀĪÀ QæÃAiÉÄ gÉÆÃVAiÉƧâ¤UÉ ªÉÊzÀå£ÀÄ PɼÀV£À AiÀiÁªÀ «zsÀzÀ
J) mÁæ£Àì J¸ÀÖj«PÉñÀ£ï fêÀ¸ÀvÀé£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀî®Ä ¸À®ºÉ ¤ÃrgÀĪÀgÀÄ
©) §AiÉÆÃUÁ幫PÉñÀ£ï J) fêÀ¸ÀvÀé J ©) fêÀ¸ÀvÀé PÉ
¹) §AiÉÆà ¥ÉÊPÉÆð¹¸ï ¹) fªÀ¸ÀvÀé E r) fêÀ¸ÀvÀé §
r) J¸ÀÖj¦üPÉñÀ£ï
14. UPS «¸ÀÛçvÀ gÀÆ¥À
7. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ®qÁR ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ¥ÀÆåUÀzÀ°è §¼À¸ÀĪÀ J) AiÀÄÄ£ÉÊmÉqï ¥ÀªÀgÀ ¸À®Æå±À£ï
±ÀQÛAiÀÄ «zsÀ ©) D£ï EAlgÀ¥ÉÖqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ
J) UÁ½ ±ÀQÛ ©) CtıÀQÛ ¹) D£ï EAqÀgÀ¥ÉÖqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ
¹) ¸ËgÀ±ÀQÛ r) ¨sÀÆ GµÀÚ ±ÀQÛ r) AiÀÄ£ÉÊmÉqï ¥ÀªÀgÀ ¸À¥ÉèöÊ

8. ªÀÄgÀQÌAvÀgÀ®Ä E¢Ý®Ä GvÀÛªÀÄ EAzsÀ£À PÁgÀt
J) E¢Ý®Ä ¸ÀÄ®§ªÁV zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÀÄ
©) ªÀÄgÀQÌAvÀ®Ä E¢Ý®Ä vÀÄA¨Á CUÀÎ
¹) E¢Ý®Ä ¥ÀÆtðªÁV zÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ§ð£À
qÉÊDPÉìöÊqÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ GvÀàwÛ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ
r) ªÀÄgÀQÌAvÀ E¢Ý®Ä ¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ
15. ¹Ã¸ÀzÀ £ÉÊmÉæÃmï£ÀÄß GµÀÄÚ «¨sÀd£ÉUÉ §¼À¥Àr¹zÁUÀ
zÉÆgÀPÀĪÀ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ C£ÀÄPÀæªÀÄ
J) ¹Ã¸ï £ÉÊmÉÆæöåÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
©) ¹Ã¸ÀzÀ DPÉìöÊqï £ÉÊnæPï DPÉìöÊqÀ ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
¹) ¹¸ÀzÀ DPÀìqï, £ÉÊnæPï DQìqï ªÀÄvÀÄÛ DQìd£ï
r) ¹¸ÀzÀ DPÀìqÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊmÉÆæÃd£ï qÉÊ DPÉìöÊqï

9. gÀPÀÛzÀ ¥Áè¸ÁäzÀ°ègÀĪÀ §ÈºÀvÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ zÁvÀÄ 16. £ÀªÀÄä ¸ËgÀªÀÇåºÀzÀ°è M¼ÀUÀæºÀzÀ°è CvÀåAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ
J) ¸ÉÆÃrAiÀĪÀiï ©) ªÉÄV߶AiÀĪÀiï J) ±ÀÄPÀæ ©) §ÄzsÀ
¹) PÉÆëÄAiÀÄA r) ¥ÉÆmÁ¶AiÀĪÀiï ¹) ªÀÄAUÀ¼À r) ¨sÀÆ«Ä

10. ¤vÉå fêÀ£ÀzÀ°è ªÉÆÃmÁj£ï C£ÀéAiÀÄ EzÁVzÉ 17. PÀ©âtªÀÅ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ DAiÀĸÁÌAwÃAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ
J) qÉÊ£ÀªÉÆà ©) ¥ÀjªÀvÀðPÀ J) qÀAiÀiÁPÁAwÃAiÀÄ ©) ¥ÁågÁPÁAwAiÀÄ
¹) UÁå¯ÉÆé£ÉÆëÄÃlgï ¹) ¥ÉgÉÆÃPÁAwAiÀÄ r) DPÁAwAiÀÄ
1) UÁå¯ÉÆé£ÉÆ«ÄÃlgÀ ªÀiÁvÀæ
2) ¥ÀjªÀvÀðPÀ ªÀiÁvÀæ 18. MAzÀÄ CªÀvÀð£Àz À°è ¸ÀgÀ¼À ¯ÉÆîPÀz À PÉ®¸ÀªÀÅ
3) qÉÊ£ÉÆêÉÆ & ¥ÀjªÀvÀðPÀ ¸ÀªÀÄ£ÁVgÀĪÀzÀÄ CzÀgÀ
4) ¥ÀjªÀvÀðPÀ & UÉÆå¯ÉÆé£ÉÆ«ÄÃlgï J) ZÀ®£À±ÀQÛUÉ ©) ¥ÁæZÀÒ£Àå ±ÀQÛUÉ
¹) ±ÀÆ£ÀåPÉÌ r) MlÄÖ ±ÀQÛUÉ
11. 75  gÉÆÃzÀ«gÀĪÀ ¸ÀÄgÀ½AiÀÄ°è 2 CA«AiÀÄgï
«zÀÄåvÀÛ£ÀÄß 2 ¤«Ä±ÀUÀ¼À vÀ£ÀPÀ ºÁ¬Ä¹zÁUÀ ¸ÀÄgÀ½AiÀÄ°è 19. MAzÀÄ ¥ÉnÖUÉAiÀÄ WÀµÀðuÉ E®èzÀ MAzÀÄ QëÃwfAiÀÄzÀ
GvvÀàwÛAiÀiÁUÀĪÀ GµÀÚ ªÉÄÃ¯É ¤±ÀÑ® ¹ÜwAiÀÄ°èzÉ D ¥ÉnÖUÉ ªÉÄÃ¯É 10 £ÀÆål£ï
J) 3600J ©) 36000J §®ªÀÅ 3 ¸ÉPÉAqÀUÀ¼À PÁ® ¥ÁæAiÉÆÃV¸À®àlÖgÉ 3£ÉÃ
¹) 360J r) 36J ¸ÉPÉAqÀ £À PÉ Æ£ÉAiÀÄ CªÀ ¢ü AiÀ Ä°è D ¥ÉnÖUÉAiÀÄ ¸ÀAAiÉ ÆÃUÀ ªÀ Å
J) 3.0 Q.UÁæªÀÄ.«Ä/¸É ©) 60 Q.UÁæ.«Ä¸É
¹) 90 Q.UÁæ.«Ä/¸É r) 15 Q.UÁæ.«Ä.¸É
12. DºÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ¦¸ÀÖªÀ£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀÄѪÀ°è §¼À¸ÀĪÀ
gÀ¸ÁAiÀĤPÀ ªÀ¸ÀÄÛ
J) DAiÉÆÃr£À zÁæªÀt 20. PÁAvÀ PÉëÃvÀæ zÀ S.I ªÀÄÆ®ªÀiÁ£À
©) ¨É£ÀrPÀÖ zÁæªÀt J) N Am ©) N A 1m 1
¹) vÁªÀÄæzÀ ¸À¯ÉàÃl£ï zÁæªÀt
¹) N 1 Am r) N 1 A1m
r) ¥ÉgÀ¸ï ¸À¯ÉàÃl£ï zÁæªÀt

174
21. ZPD JAzÀgÉ 29. rî ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
J) eÉÆãï D¥ï ¥ÁæQìªÀįï qɪÀ®¥ÀªÉÄAl J) ¸ÀªÀÄ£ÁzÀ ¥ÀzÀ
©) eÉÆãï D¥sï ¥Àgï¥sÉPÀë£ï qɪÀ®¥ÀªÉÄAl ©) ºÉ¸Àj£À°è ªÀåvÁ幸ÀÄvÀÛzÉ.
¹) eÉÆãï D¥sï ¥Áæ«d£À¯ï qɪÀ®¥ÀªÉÄAmï ¹) ¨sÁUÀ¢AzÀ ¥ÀÆtðzÉqÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄzÁVzÉ
r) eÉÆãï D¥ï ¥ÉæöʪÀÄj qɪÀ®¥ÀªÉÄAmï r) ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄzÁV®è

22. ¸ÀAPÀ®£ÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À 30. ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ «zsÁ£ÀzÀ°è

J) QgÀÄ ¥ÀjÃPÉë ©) WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉë J) MAzÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ ÉAiÀ Ä ««zsÀ DAiÀ ĪÀÄ UÀ¼À °è
¹) ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉë r) £ÉÊzÁ¤ ¥ÀjÃPÉë ZÀað¸À¯ÁVzÉ.
©) MAzÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ ¥ÁævÉåQ¹ w½¸À¯ÁVzÉ.
23. AiÀiÁªÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀ ¹) WÀlPÀzÀ ««zsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆâü¸À¯ÁVzÉ.
J) C£ÀgÀPÀë¸ÀÜ ¥ÉÆõÀPÀgÀ ªÀÄPÀ̽UÉ r) ¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄzÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ªÀiÁqÀĪÀ
©) £ËPÀgÀ°èAiÀÄ°ègÀĪÀ ¥ÉÆñÀPÀgÀ ªÀÄPÀ̽UÉ «zsÁ£ÀªÁVzÉ.
¹) §Ä¢ÞªÀAvÀ ªÀUÀðzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ
r) PÀ°PÉAiÀÄ°è »AzÀĽzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ n.E.n. 2014gÀ ¥ÀwæPÉ -2 gÀ
24. EzÀÄ ²PÀëPÀ PÉÃA¢ævÀ ¥ÀzÀÞw GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
J) C£ÀÄUÀªÀÄ£À ¥ÀzÀÞw ©) ¤UÀªÀÄ£À ¥ÀzÀÞw
¹) ¸ÀªÀĸÉå ©r¸ÀĪÀ ¥ÀzÀÞw
r) G¥À£Áå¸À ¥ÀzÀÞw
1 J 16 r
2 ¹ 17 ¹
25. ªÉÊUÁmÁ¹Ì gÀZÀ£ÁªÁzÀªÀÅ
J) ¸ÀªÀiÁfPÀ gÀZÀ£ÁªÁzÀ 3 r 18 ¹
©) ªÉÊQÛPÀ gÀZÀ£ÁªÁzÀ
¹) C£ÀĨsÀªÀ vÀvÀé gÀZÀ£ÁªÁzÀ 4 ¹ 19 J
r) C£ÉéõÀuÁ gÀZÀ£ÁªÁzÀ
5 © 20 ©
26. ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÉîīPÉ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀA±Éèö¹ ¸ÁgÀA±À ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ°è EaÒvÀgÁUÀĪÀgÀÄ EzÀÄ 6 J 21 J
eÁÕ£ÀvÀäPÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°ègÀĪÀ F ªÀvÀð£Á «±ÉõÀÄÖ
J) C£ÀéAiÀÄ ©) «±ÉèõÀuÉ 7 r 22 ¹
¹) ¸ÀA±ÉèõÀuÉ r) ªÀiË°èÃPÀgÀt
8 ¹ 23 r
27. eÁÕ£ÀvÀäPÀ ªÀ®AiÀĪÀÅ EzÀPÉÌ ¸ÀA§¢¹zÀÄ DVzÉ.
J) eÁÕ£À ©) ¨sÁªÀ£É 9 © 24 r
¹) ªÀÄ£ÉÆÃd£Àå PÁ±À® r) ¸ÀägÀuÉ
10 J 25 J
28. ²PÀëPÀjUÉ j¥ÉèPÉñÀ£ï ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
1. C¯É ÆÃZÀ £Á§zÀÞªÁV, D¼ÀªÁV »A¢£À WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß
11 © 26 ¹
ªÀ ÄvÀÄÛ §zÀ° QæAiÀiÁvÀäPÀvÉUÀ¼À £ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÉ UÉzÀ ÄPÉ Æ¼ÀÄîªÀzÀÄ J J
12 27
2. PÀ£Àßr¬ÄAzÀ j¥ÉèPÀë£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.
3. EzÀÄ ²PÀëPÀgÀÄ ¥ÁoÀ n¥ÀàuÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀ 13 ¹ 28 J
¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÁVzÉ.
4. EzÀÄ «eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ «PÀëuÉUÀ¼À£ÀÄß 14 © 29 ¹
§gÉAiÀÄĪÀ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀ
15 © 30 J

175
 n.E.n. 2015gÀ ¥Àæ±Éß ¥ÀwæPÉ GvÀÛgÀ ¸À»vÀ J © ¹ r
1. iv ii i iii
PAPER-1 2. i iv ii iii
ENVIRONMENTAL SCIENCE 3. i iv iii ii
4. iv i ii iii
1. ¥ÉÆõÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ MAzÉà ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è
ªÁ¹¸ÀÄwÛzÁÝgÉ, D PÀÄlÄA§ªÀ£ÀÄß »ÃUÉ PÀgÉAiÀħºÀÄzÀÄ. 7. zÉúÀzÀ°è ¤ÃgÀ£ÀÄß »r¢qÀªÀÅ°è EzÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ
1. £ÀUÀgÀ PÀÄlÄA§ 2. «¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. MlÄÖ PÀÄlÄA§ 4. C«¨sÀPÀÛ PÀÄlÄA§ 1. R¤dUÀ¼ÀÄ 2. £ÁgÀÄ ¥ÀzÁxÀð
3. ¥ÉÆæÃn£ï 4. «l«Ä£ï
2. fêÀ£À ¤ªÀðºÉUÁV M§â ªÀ åQÛAiÀÄ ¤¢ü ðµÀ Ö P˱À ®zÉ ÆA¢UÉ
¢ÃWÀð PÁ®zÀªÀgÉUÉ ªÀiÁqÀĪÀ PÀ®¸ÀªÉà 8. «l«Ä£ï ªÀÄvÀÄÛ R¤dUÀ¼ÀÄ
1. ºÀªÁå¸À 2. PÉ®¸À 1. zÉúÀ ¤AiÀÄAvÀæPÀUÀ¼ÀÄ 2. ±À QÛ PÉÆqÀ ĪÀ DºÁgÀUÀ¼ÀÄ
3. ¸ÀéAiÀÄA ¸ÉÃªÉ 4. GzÉÆåÃUÀ 3. zÉúÀ ªÀzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ 4. ±ÀQÛ GvÁàzÀPÀUÀ¼ÀÄ

3. ªÉ Ê AiÀ Ä QÛ P Àª ÁV ºÁUÀ Æ UÀ Ä A¥À Ä UÀ ¼É g À q À gÀ ° è A iÀ Ä Æ 9. «±ÁæºÁj UÀÄA¦UÉ ¸ÉÃjgÀĪÀ ¥ÁætÂ

DqÀ§ºÀÄzÁzÀ DlªÉà 1. fAPÉ 2. ¨ÉPÀÄÌ
1. ªÁ°¨Á¯ï 2. ±Àl¯ï 3. ¥ÁjªÁ¼À 4. V½
3. Zɸï 4. PÀ§rØ
10. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢¹ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀÄÄvÀÛgÀªÀ£ÀÄß
4. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢¹ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀÄÄvÀÛgÀªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ DAiÉÄÌ ªÀiÁr.
ªÀiÁr ¥ÀnÖ-J ¥ÀnÖ-©
¥ÀnÖ-J ¥ÀnÖ-© J. D£É i. ºÀÄ®ÄèUÁªÀ®Ä DªÁ¸À
J. UÀUÀ£ÀZÀÄA© i. zsÀæ«ÃAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ ©. ¥ÁåAUÉÆð£ï ii. C½ªÉ DªÁ¸À
©. EUÀÆèUÀ¼ÀÄ ii. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÉÄ£ÀUÀ¼ÀÄ ¹. «qÀvÉ iii. ªÀÄgÀĨsÀÆ«Ä DªÁ¸À
¹. PÀZÁѪÀÄ£É iii. £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ ªÉÄ£ÀUÀ¼ÀÄ r. ¸ÀàAdÄ ¥Áæt iv. CgÀtå DªÁ¸À
r. zÉÆÃt ªÀÄ£É iv. ¸ÀgÉÆêÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¤«ÄðvÀ ªÉÄ£É J © ¹ r
1. iv i iii ii
J © ¹ r 2. iv ii i iii
1. ii iii iv i 3. iv iii i ii
2. iii i ii iv 4. i ii iii iv
3. i iii ii iv
4. iv ii i iii 11. G¨sÀAiÀÄZÀgÀ ¥ÁætÂUÉ GzÁºÀgÀuÉ
1. ¨ÁvÀÄPÉÆý 2. PÀ¥Éà
5. zÉúÀ ªÀzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ EªÁVªÉ. 3. ºÉÊqÁæ 4. ªÉƸÀ¼É
1. PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉÆæÃmïUÀ¼ÀÄ 2. °¦qïUÀ¼ÀÄ
3. ¥ÉÆæÃn£ïUÀ¼ÀÄ 4. «Äl«Ä£ïUÀ¼ÀÄ 12. ªÁAiÀÄĪÀÄAqÀ®zÀ°è PÀAqÀħgÀĪÀ F C¤®UÀ¼ÀÄ ºÀ¹gÀÄ
ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁVªÉ.
6. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢¹ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀÄÄvÀÛgÀªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ 1. ¸ÁgÀd£ÀPÀ, DªÀÄèd£ÀPÀ, EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï
ªÀiÁr 2. «ÄÃxÉãï, UÀAzsÀPÀzÀ qÉÊDPÉìöÊqï, EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï
¥ÀnÖ-J ¥ÀnÖ-© 3. «ÄÃxÉãï, EAUÁ®zÀ qÉÊ DPÉìöÊqï, ¤ÃgÁ«
J. PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmïì i.C«Ä£ÉÆÃDªÀÄèUÀ¼ÀÄ 4. DªÀÄèd£ÀPÀ, £ÉÊlæ¸ï DPÉìöÊqï ¤ÃgÁ«
©. ¥ÉÆæÃnãÀUÀ¼ÀÄ ii. PÉƧÄâ ªÀÄvÀÄÛ JuÉÚ
¹. °¦qïUÀ¼ÀÄ iii. ¯ÁåPÉÆÖøï 13. NgÉhÆãÉÆà ªÀÄAqÀ®ªÀÅ EgÀĪÀ JvÀÛgÀ
r. qÉʸÁPÀgÉÊqï iv. ªÉÆãÉÆøÁPÀgÉÊqïUÀ¼ÀÄ 1. zsÀÄæªÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É 8-10 Q.«ÄÃ.
2. ¨sÀƪÀÄzsÉå gÉÃSÉ ªÉÄÃ¯É 8-10 Q.«ÄÃ
3. ¨sÀÆ ªÉÄïÉä ªÉÄÃ¯É 20-26 Q.«ÄÃ.

176
 4. ¨sÀƪÀÄzsÉå gÉÃSÉ ªÉÄïï 11-16 Q.«Äà 3. iii i ii iv
4. iii ii iv i
14. ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CgÀtåUÀ¼ÀÄ ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ 20. ¤gÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ ªÀiË®å ªÀiÁ¥À£ÀªÀ£ÀÄß ±Á¯ÉUÀ¼À°è
“¥Àj¸ÀgÀ ²PÀët PÉÃAzÀ攪ÀÅ ¸ÁÜ¥À£É UÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ. eÁjUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ KPÉAzÀgÉ,
1. CºÀªÀÄzÁ¨ÁzÀ 2. ºÉÊzÀgÁ¨ÁzÀ 1. PÀ°PÉzÁgÀ£À J¯Áè DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
3. ¢¸ÀÄàgÀ 4. ¨sÉÆÃ¥Á¯ï ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË°åÃPÀj¹ «¸ÀÛøvÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. PÀ°PÉzÁgÀ£À£ÀÄß C£Ë¥ÀZÁjPÀªÁV ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀ
15. PÀ°PÀUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ F ºÉýPÉ ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀzÀÄÝ. CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ²PÀëPÀjUÉ MzÀV¹zÉ.
1. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ vÀ¥ÀÄàUÀ½AzÀ CªÀgÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉà 3. ²PÀëPÀgÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÉZÀÄÑ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀ
PÀ°PÉ DV®èªÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß PÀ°à¹zÉ.
2. ¸ÀPÁgÁvÀäPÀªÁzÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÀgÀ 4. PÀ °PÉ zÁgÀ£À£ÀÄß PÀ µÀÖ¥ÀlÄÖ CzsÀ åAiÀÄ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ
ªÁzsÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è GAmÁUÀĪÀ PÀ°PÉAiÀÄÄ ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
3. ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà ºÀAvÀzÀ°èAiÀÄÆ 21. “NgÉhÆÃ£ï ¢£À” ªÀ£ÀÄß DZÀj¸ÀĪÀ ¢£À
PÀ°PÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀĪÀÅ¢®è. 1. dÆ£ï 5 2. £ÀªÉA§gï 19
4. PÀ°PÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV MAzÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ 3. ¸É¥ÉÖA§gï 16 4. r¸ÉA§gï 31
ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ®è.
22. CªÀ¸Á£À zÀ CAa£À°ègÀĪÀ ¸À¸Àå ªÀÄvÀ ÄÛ ¥Áæt ¸ÀAPÀÄ®UÀ¼À
16. PÀ¥Éà ªÀÄvÀÄÛ QÃlUÀ¼À£ÀÄß »rzÀÄ w£ÀÄߪÀ £É¥ÉAy¸ï ¥ÀgÀ¸ÁÜ£À ¸ÀAgÀPÀëuÉAiÀÄÄ EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁzsÀå
(Nepenthes) ¸À¸ÀåªÀÅ PÀAqÀÄ §gÀĪÀÅzÀÄ......... 1. gÁ¶ÖÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
2. fªÀiïð¥Áè¸Áä ¨ÁåAPïUÀ¼ÀÄ
1. Nr±Á 2. ªÉÄÃWÁ®AiÀÄ 3. ªÀ£Àåfë zsÁªÀÄUÀ¼ÀÄ
3. CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉñÀ 4. D¸ÁìA 4. eÉÊ«PÀ ¸ÀAgÀPÀëuÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ

23. CgÀ t åªÀ Å “d£À j Az”À “d£À j UÁV JA§ÄzÀ Ä

17. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£ÀzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÀA§A¢ü¹gÀĪÀÅzÀÄ.
GzÉÝñÀªÀ®è.
1. gÉõÉä PÀȶ 2. ¸ÁªÀiÁfPÀ CgÀtå
1. ªÀÄÄRå ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÉåUÀ¼À£ÀÄß
3. PÀȶ CgÀtå 4. CgÀtå ¨É¼É¸ÀÄ«PÉ
¥ÀjÃPÉëUÁV ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
2. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ«gÀĪÀ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À §UÉÎ
24. eÉÊ«PÀ CqÀZÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄzsÉå ¥ÀæªÉòPÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àæ²ß¸ÀĪÀÅ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̽UÉ PÀ°à¸ÀĪÀÅzÀÄ.
PÀlÄÖ ¤mÁÖV ¤µÉâü¹gÀĪÀÅzÀÄ.
3. ¸ÀªÀiÁdzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄvÀ ªÀåQÛAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ
1. ªÀiË£À PÀtªÉAiÀÄ°è
¸ÀzÁªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̽UÉ MzÀV¹PÉÆqÀĪÀÅzÀÄ.
2. PÀ£Áí gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è
4. ««zsÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UËgÀ«¸ÀĪÀ
3. ¨sÀgÀvï¥ÀÄgÀ ªÀ£ÀåzsÁªÀÄzÀ°è
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ªÀÄPÀ̼À°è gÀƦ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
4. PÁ¨Éðmï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀzÀ°è
18. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ «eÁÕ£ÀzÀ ¨ÉÆÃzsÀ£Á «eÁÕ£ÀªÀ®è.
25. “¸ÀºÀd ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è £ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÀÄ£ÀB¥ÀƪÀðPÀªÁzÀ
1. G¥À£Áå¸À 2. ZÀZÉð
GzÉÝñÀ¥ÀÆjvÀ ZÀlĪÀnPÉAiÉÄà AiÉÆÃd£É »ÃUÉAzÀÄ
3. PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£É 4. ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É
ªÁåSÁ夹zÀªÀgÀÄ.
1. qÁ|| f.J ¹ÖêÀ£Àì£ï 2. §¯Áèqïð
19. PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢¹ ¸ÀjAiÀÄÄvÀÛgÀªÀ£ÀÄß DAiÉÄ̪ÀiÁr.
2. qÁ|| «°AiÀÄA ºÉZï Q¯ï¥ÁnæPï 4. qɪÉÃ
¥ÀnÖ-J ¥ÀnÖ-©
26. «eÁÕ£À «µÀAiÀÄzÀ ¥Àæ±Éß ¥ÀwæPÉAiÀÄ ¤Ã° £ÀPÉëAiÀÄÄ
J. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiË®å i. MvÀÛqÀ ¤ªÀðºÀuÉ
©. ªÀÄ£ÉÆêÉÊeÁÕ¤PÀ ii. ¸ÀºÀPÁgÀzÀ ¥ÀæeÁÕªÀAwPÉ 1. §ºÀÄ CAiÀiÁªÀÄzÀ vÀBSÉÛ
¹. £ÁUÀjÃPÀ ªÀiË®å iii. £ÉgɺÉÆgÉAiÀĪÀgÉÆA¢UÉ ºÉÆAzÁtÂPÉ 2. ¢é DAiÀiÁªÀÄzÀ vÀBSÉÛ
r. ¸ÁA¸ÀÌøw ªÀiË®å iv. ¥ÀgÀA¥ÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ 3. wæ DAiÀiÁªÀÄzÀ vÀBSÉÛ
J © ¹ r 4. KPÀ DAiÀiÁªÀÄzÀ vÀBSÉÛ
1. i iii ii iv 27. ¸ÀAPÀ®£À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀPÉÌ EzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
2. ii iv iii i 1. £ÉÊzÁ¤PÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ

177
 2. ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¥Àæ²ß¸ÀĪÀÅzÀÄ. n.E.n. 2015
3. WÀlPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ.
4. ªÁ¶ðPÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ «eÁУÀ ¥ÀwæPÉ -2
28. eÁÕ£ÀªÀ®AiÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤¢üðµÀÖªÀÅ. 6£Éà vÀgÀUÀw¬ÄAzÀ 8£Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉUÉ
1. C£ÀÄPÀgÀuÉ 2. ¹éÃPÀj¸ÀÄ«PÉ
3. ¸Áé¨sÁ«PÀvÉ 4. «±ÉèõÀuÉ 1. F PɼÀV£À ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ DªÁ¸À ¥ÁætÂUÀ¼À°è ¤dªÁzÀ
«ÄãÀÄ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
29. ªÉÄzÀÄ ªÀ ÄÆ¼É gÉÆÃUÀ ªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV EzÀgÀ PÉ ÆgÀ vɬÄAzÀ 1. a¥ÀÄà «ÄãÀÄ 2. £ÀPÀëvÀæ «ÄãÀÄ
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. 3. ¸ÀªÀÄÄzÀæ PÀÄzÀgÉ 4. w«ÄAUÀ®
1. «l«Ä£ï- J 2. «l«Ä£ï- r
3. «l«Ä£ï- © 4. «l«Ä£ï- ¹ 2. JgɺÀļÀÄ §¼À¹ UÉƧâgÀ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
30. ªÀÈ¢éAVUÉ GzÁºÀgÀuÉ K£ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ?
1. ZÉüÀÄ 2. fUÀt 1. J¦PÀ®Ñgï 2. ¹jPÀ®Ñgï
3. §¸ÀªÀ£ÀºÀļÀÄ 4. £ÀPÀëvÀæ «ÄãÀÄ 3. DPÁéPÀ®Ñgï 4. ªÀ«ÄðPÀ®Ñgï

n.E.n. 2015gÀ ¥ÀwæPÉ -1 gÀ 3. CaH2PO4)2 gÁ¸ÁAiÀĤPÀ ¸ÀÆvÀæ ºÉÆA¢gÀĪÀ

gÁ¸ÁAiÀĤPÀªÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ 1. AiÀÄÆjAiÀiÁ 2. ¸ÀÆ¥Àgï ¥sÁ¸ÉáÃmï
3. CªÉÆäAiÀÄA ¥sÁ¸ÉáÃl 4. ¸ÉÆÃrAiÀÄA ¥sÁ¸ÉáÃmï
1 4 16 2 4. EªÀÅUÀ¼À°è °ªÀgï ¥sÀÆèPï£À «¸Àdð£ÁAUÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ?
2 4 17 1 1. ªÀÄÆvÀæ¦AqÀ 2. ¥ÉèêÀiï ¸É¯ï
3. £É¦æÃrAiÀÄA 4. ªÀiÁ¯ï¦fAiÀÄ£ï lħå¯ï
3 2 18 1
5. “¨sÁgÀvÀ gÀvÀß” ¥Àæ±À¹Û ¥ÀqÉzÀ PÀ£ÀßqÀzÀ «eÁÕ¤
4 2 19 3 1. qÁ|| J.¦.f C§Äݯï PÀ¯ÁA
2. qÁ|| ¹.J£ï.Dgï. gÁªïÀ
5 2 20 1 3. qÁ|| AiÀÄÄ.Dgï. gÁªï
4. qÁ|| ¸Àgï. JA «±ÉéñÀégÀAiÀÄå
6 4 21 3
6. ICT AiÀÄÄ «¸ÀÛgÀuÁ gÀÆ¥À
7 1 22 2 1. E£ÀàgïªÉõÀ£ï DAqï PÀªÀÄÄå¤PÉõÀ£ï mÉPÁß®f
2. E£ÀàgïªÉÄõÀ£ï DAqï PÀ£ÀàgïªÉõÀ£ï mÉPÁß®f
8 1 23 2 3. EAl£Àð¯ï PÀªÀÄÄåPÉõÀ£ï mÉPÁß®f
4. EAlgï PÀ£ÉPÉÖqï mÉPÁß®føï
9 2 24 4
7. ºÁ°£À ¥ÀÄrAiÀÄ PÀ®¨ÉgÀPÉUÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸ÀĪÀ
10 3 25 3 ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
1. AiÀÄÆjAiÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆÃqÀ
11 2 26 1 2. ¦µÀ× ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÀÌgÉ.
3. ZÁPï ¥ÀÄr ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄtÚ
12 2 27 4 4. ¸ÉÆÃqÁ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀÄà.
13 4 28 2
8. UÀȺÀ §¼ÀPÉUÉ ¸ÀgÀ§gÁeÁUÀĪÀ «zÀÄåvï£À «zsÀ
14 1 29 2 1. £ÉÃgÀ «zÀåvï 2. ±ÀĵÀÌ PÉÆñÀzÀ «zÀåvï
3. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ «zÀÄåvï 4. ¸ËgÀ PÉÆñÀzÀ «zÀÄåvï
15 2 30 3
178
9. ««zsÀ ¥ÉÆõÀuÁ ¸ÀÛgÀUÀ¼À°è ¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ°è ºÉZÁÑUÀĪÀ 3. ¸ÉÆÃrAiÀÄA 4. PÁå°ìAiÀÄA
r.r.n.AiÀÄ ¸ÁAzÀævÉUÉ K£É£ÀÄßvÁÛgÉ.
1. DºÁgÀ «µÀªÁUÀĪÀÅzÀÄ 2. eÉÊ«PÀ UÁvÀæ ªÀÈ¢Þ 19. vÁådå ¤ªÀðºÀuÁ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß PÀxÉ ºÉüÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ
3. DºÁgÀ ¸ÀgÀ¥Àt ªÀÈ¢Þ 4. DºÁgÀ PÀ®¨ÉgÀPÉ «ªÀj¸À®Ä §¼À¸ÀĪÀ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
1. ªÀÄzÀÄªÉ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è MAzÀÄ ¢£À
10. ¥ÁågÁ¦ü£ï PÁUÀz Àª À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV K£ÉAzÀÄ 2. PÁr£À°è ¨ÉÃmÉ DqÀĪÀ gÁdÄ
PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 3. £Àj ªÀÄvÀÄÛ ºÀĽ zÁæQë PÀxÉ
1. nµÀÆå PÁUÀzÀ 2. °lä¸ï PÁUÀzÀ 4. ªÉÆ® ªÀÄvÀÄÛ DªÉÄAiÀÄPÀxÉ
3. ªÁåPïì PÁUÀzÀ 4. ¦ü®Ögï PÁUÀzÀ
20. EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À vÀAvÀæ
11. PÁé¶AiÉÆÃgïPÀgï AiÀiÁªÀ DºÁgÀzÀ ªÀÄÆ® WÀlPÀzÀ 1. ¥ÀjÃPÉë 2. ¥Àæ±ÉߥÀwæPÉ
C¨sÁªÀ¢AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. 3. zÀeÁðªÀiÁ¥À£À 4. vÀ¥À²Ã®Ä ¥ÀnÖ
1. ¥ÉÆæÃn£ï 2. PÁ¨ÉÆÃðºÉÊqÉæÃmï
3. PÉƧÄâ 4. «mÁ«Ä£ï 21. ºÀ¹gÀÄ ªÀÄ£É ¥ÀjuÁªÀÄ¢AzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄïÁUÀĪÀ
¥ÀjuÁªÀÄ
12. «zÁåyðUÀ¼À PÀ°PÉAiÀÄ CAvÀgÀ vÀÄA§®Ä C£ÀĸÀj¸ÀĪÀ 1. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ºÉZÀѼÀ
PÁAiÀÄðvÀæAvÀ 2. ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ vÁ¥ÀªÀiÁ£ÀzÀ°è E½PÉ
1. ºÉaÑ£À ¨ÉÆÃzsÀ£É 2. ¥ÀjºÁgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£É 3. eÁé¯ÁªÀÄÄT ¸ÉÆáÃl ¥ÀæªÀiÁt E½PÉ
3. «±ÉõÀ vÀgÀUÀwUÀ¼ÀÄ 4. Cwy G¥À£Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ 4. ¨sÀÆPÀA¥À ¸ÀA¨sÀ«¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ KjPÉ.

13. eÉÊ«PÀ EAzsÀ£À vÀAiÀiÁj¸À®Ä F PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ¸À¸ÀåzÀ 22. ªÁAiÀÄ ªÀiÁ°£ÀåzÀ eÉÊ«PÀ ¸ÀÆZÀPÀ
©ÃdUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ. 1. ¥Áa 2. ²°ÃAzsÀæUÀ¼ÀÄ
1. ¥ÉÃgÀ® 2. CwÛ 3. PÀ®Äè ºÀÆUÀ¼ÀÄ 4. ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁUÀ¼ÀÄ
3. dmÉÆæÃ¥À 4. ¸ÁUÀĪÁ¤
23. ¨ÉÃQAUï ¸ÉÆÃqÁ (CqÀÄUÉ ¸ÉÆÃqÁ) zÀ°ègÀĪÀ ªÀÄÆ®
14. «±Àéd® ¢£ÁZÀgÀuÉ DZÀj¸À¯ÁUÀĪÀ ¢£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ
1. dÆ£ï - 5 2. K¦æïï - 22 1. ¸ÉÆÃrAiÀÄA, PÁ§ð£ï, £ÉÊmÉÆæÃd£ï, DQìd£ï
3. ªÉÄà - 23 4. ªÀiÁZÀð - 22 2. ¸ÉÆÃrAiÀÄA, PÁ§ð£ï, ºÉÊqÉÆæÃd£ï, DQìd£ï
15. PɼÀV AiÀiÁªÀ §® ZÀ°¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ªÉÃUÀ PÀrªÉÄ 3. ¸ÉÆÃrAiÀÄA, ¸À®ágï, £ÉÊmÉÆæÃd£ï, DQìd£ï
ªÀiÁr ªÀ¸ÀÄÛ ¤®ÄèªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. 4. ¸ÉÆÃrAiÀÄA, ¥ÉÆmÁå¹AiÀÄA, £ÉÊmÉÆæÃd£ï DQìd£ï
1. UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt §® 2. WÀµÀðuÁ §®
3. DAiÀĸÁÌAwAiÀÄ §® 4. ¹Üw ¸ÁÜ¥ÀPÀ §® 24. UÀÄ®âUÁð, «eÁ¥ÀÄgÀ, PÉÆqÀUÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ
²PÀëPÀgÀÄ vÀªÀÄä «zÁåyðUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄÄzÀæ DªÀ¸À
16. fêÀPÉÆñÀzÀ AiÀiÁªÀ PÀtzÀAUÀUÀ¼À£ÀÄß “DvÀäºÀvÁå PÀ°PÉUÁV PÉ ëÃvÀ æ ¨sÉ ÃnAiÀÄ£À Äß AiÉÆÃf¹zÁÝgÉ. EªÀgÀ°è
¸ÀAaUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. AiÀiÁjUÉ F «zsÁ£À ºÉZÀÄÑ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ?
1. gÉʨÉÆøÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ 2. ¯ÉʸÉÆøÉÆêÀÄUÀ¼ÀÄ 1. UÀÄ®âUÁð 2. «eÁ¥ÀÄgÀ
3. ªÉÄÊmÉÆÃPÁAræAiÀiÁUÀ¼ÀÄ 4. UÁ°Î ¸ÀAQÃtðUÀ¼ÀÄ 3. PÉÆqÀUÀÄ 4. ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ

17. DAiÀĸÁÌAvÀ vÀ£Àß PÁAvÀvÀéªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆüÀÄîªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀð 25. F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¥ÀæPÉëÃ¥ÀtªÀ®èzÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄ
1. PÁ¬Ä¹zÁUÀ 1. ²gÉÆãÀßvÀ ¥ÀæPÉëÃ¥À 2. J¦rAiÉÆ ¸ÉÆÌÃ¥ï
2. DAiÀĸÁÌAvÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÀÄåvï ºÀj¹zÁUÀ 3. PÀj ºÀ®UÉ 4. J¯ï.¹.r
3. DAiÀĸÁÌAvÀªÀ£ÀÄß vÀA¥ÀÄ ¤Ãj£À°è ªÀÄļÀV¹zÁUÀ
4. DAiÀĸÁÌAvÀªÀ£ÀÄß ªÀÄtÂÚ£À°è ªÀÄÄaÑzÁUÀ 26. ªÀÄ¼É ¤ÃgÀÄ PÉÆAiÀÄè£À ªÀÄÄRå GzÉÝñÀ
1. CuÉPÀlÖUÀ¼À°è£À ¤Ãj£À ¥ÀæªÀiÁt ºÉZÀѼÀ
18. PɼÀV£À AiÀiÁªÀ ªÀÄÆ® ªÀ¸ÀÄÛ NeÉÆÃ£ï ¥ÀzÀgÀzÀ £Á±ÀPÉÌ 2. ¨sÀÆ«ÄAiÉƼÀV£À d®ªÀÄlÖzÀ ªÀÄgÀÄ¥ÀÆgÀt
PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. 3. ªÀÄgÀÄ CgÀtÂåÃPÀgÀt
1. DªÀÄèd£ÀPÀ 2. PÉÆèÃj£ï 4. ªÀÄtÂÚ£À ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉAiÀÄ°è ºÉZÀѼÀ

179
27. F PɼÀV£À «zsÁ£ÀUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ÅzÀÄ ¤dªÁzÀ
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
1. ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÁðAvÀåzÀ°è ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
2. ±ÉÊPÀëtÂPÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è JgÀqÀÄ ¨Áj ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
£ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ.
3. ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀjÃPÉë £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ. n.E.n. 2015gÀ ¥ÀwæPÉ -2 gÀ
4. gÀÆ¥ÀuÁvÀäPÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À
GvÀÛgÀUÀ¼ÀÄ
28. ¨ÉùUÉAiÀÄ®Æè ¥ÀªÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ vÀA¥ÁVgÀĪÀÅzÀPÉÌ
«zÁåyðUÀ ¼ À Ä PÁgÀ t PÉ Æ qÀ Ä ªÀ g À Ä . EzÀ Ä
PɼÀV£ÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
1. eÁÕ£À 2. CxÉÊð¸ÀÄ«PÉ 1 3 16 2
3. C£ÀéAiÀÄ 4. P˱À®å
2 4 17 1
29. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ GUÀªÀĪÁzÀ AiÀÄÄUÀ
1. ¥ÉÆæmÉgÉÆÃeÉÆìÄPï AiÀÄÄUÀ 3 2 18 2
2. ¥Á°AiÉÆÃeÉÆìÄPï AiÀÄÄUÀ
3. «ÄøÉÆÃeÉÆìÄPï AiÀÄÄUÀ 4 2 19 1
4. ¹Ã£ÉÆÃeÉÆìÄPï AiÀÄÄUÀ
5 2 20 3
30. ¸À¸Àå CAUÁA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæZÉÆÃzÀ£ÉUÉ vÀPÀÌ ¥ÀæwQæAiÉÄ
ªÀåPÀÛ¥Àr ¸ÀÄvÀÛª É JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä eÉ.¹
6 1 21 1
¨ÉÆøïgÀªÀgÀÄ PÀAqÀÄ »rzÀ G¥ÀPÀgÀt 2 3
7 22
1. PÉæ¸ÉÆÌÃUÁæ¥sï 2. ¸É¸ÉÆäÃUÁæ¥sï
3. §AiÉÆÃUÁæ¥sï 4. PÁrðAiÉÆÃUÁæ¥sï 8 3 23 2
9 2 24 4
10 3 25 3
11 2 26 2
12 2 27 4
13 3 28 3
14 4 29 4
15 2 30 1

180