Warsztaty prawnicze PRAWO RZYMSKIE tablice chronologiczne tacinskie maksymy prawnicze, rozbudowane 0 odniesienia do wspotczesnosci kazusy z komentarzami Wojciech Dajczak Tomasz Giaro Franciszek Longchamps de Bérier Ce wii OD.NOWADA YLep /9941% Projekt uktadu typograficznego: Parastudio wonw.parastudio.pt Projekt oktad! Porastudio wwaw.parastudio.pL Redakeja: Agnieszka Duda ‘Sktad i tamanie: MIG Piotr Hrehorowice Matgorzata Punzet Inter Line SC : © Copyright by Wydawnictwo Od.Nowa Spétkajawma 2012 ISBN 978-83-63425-04-3 Wydawnictwo Od.Nowa Spétka jawna Krakowskie Centrum Biurowe. Etiuda ul Pilotow 2 e-mail biuro@od.nowa-s}.pl {nternet: w.od.nowa-sj pl Druk’ oprawa: DimograffBielsko-Biata Druk ukoficzono w kvetniv 2012OY (ESE 8 asc = SPIS TRESCI Wstep 5 Wykaz skrotow i, Rozdriat 1. Historia i tradycja prawa rzymskiego 9 “UL Tale synoptyane (Tomas Gio) 9 12.kaciskie malsyy prance (Wojdech Dojczot) 6 Rozdziat 2. Ksztattowanie i ochrona praw prywatnych 37 2. Kataltonane raw pryatnych ~ ezynnate prawn (Tomas Gar) 7 211. Gynnotl abstrakeye 7 21.2 Motyw a warunekpolecenie 3 2.13. Wladnia ayn prawnyeh ry 2.4, Wady zymes prawnych 8 2.15. Konwaldaca i konwersa a 2.16, Zastepsto prey ceynoscachprownych 50 2.2. Ocrona pra pryatnych (Francie Longchomps de Beri) 5 2.21, Octvona praw prywatnych~schemat 55 2.22. Tray formy proces reymskiego 55 223 Rdaaje ponodat procesulegsakynego 56 224 Proces formulary: py slr prayadyformut 3 2.214), Formulyw kvestich ejudylnyeh 5 2242. Stare\ eine 38 22243 Skaretpretorstie 8 Rozdziat 3. Osoby i rodzina 7 ‘31. Prawoosobowe (Tonos: Garo) 6 311, Zdolnoeprawna ob eyeanych 6 3112 Zdolnos do eynnosl prawnych n 313, Caynnoléprawa klejaca B $314 Zdointe do nabycia posidania ™ 315, Osoby prawn korpocayjne B 31.6. Osby prawn fundayine %6 3.2.Rodeina (Foncizek Longchamp de Beer) 7 321. Wadzaojeonska 7 3.22 Matefstwo 8 3.221, Poe 2 32.2.2. Stuth maathowe matefstwa a 3423, Piece prawna:opeka i huatela eu 3.231, Opietaahuratla Bu 3.232 Typyhuatel 84 Rozdziat 4. Spadki (Foncizek Longchomps de Bere) 85 {4 Ghéwne zasady rowa spadkoweso 85 42. Te testamentu 85, 421. Ustanowieniediedica 85 42.2 Substytucaposplita 90 423, Substytuce pupa 3 42.4, Wieden 98 425. Legaty 100 426. Fudetomis 108 422. Kodyeyle 10 428. Klaunla kodyeyarna m 429, Wyewolenia mm 4.210. Paytady roxradzeh 14Rozdziat 5. Posiadanie i prawa rzeczowe (Tones2 Gioro) 51. Postadanie 511. Nabe utrataposiaania 51.2 Ochronaposiadania 5.2. Masnose 5521 Pochodne nabyeie wlasnogel 5.22. Zasedzenie 5.23, Pieratnenabycie wlasnosei 5.24, Ocha wlaenott 53.Prawa na zecay cuz) 531, Sludebnoscgruntowe 5.32, Shutebnotctoeobiste 5.33. Emfiteura superficie 534, Zastaw Rozdziat 6. Zobowiazania Wojciech Doak) {61 Poacezbowiazania 62. 2b historyeny rex ystematyka zbowizah 6.21 Za zobowigzan 6:22 2obowigzaniaexcontractu 6.23. Nominaizm kntratony 63. Konkurenastrg in persona 64 Poszereaniezalesu ochrony praune (eto wutits) 65. Ekonomieana raconalnost ako caynikrozvoju prava zobowizah 651 Uatwianie bot dbrami majthowyn {6511}, Umoreniezbowiazaniaprekaz 65112 Preelew wierytelnos\ 16513, Realy’ charaterkonratu poiyzk {65.14 Ogoine warunki uméw 6515, Swiadenenie na rec soby tee} 651.6. Spredat recy neste w chil zawaria kontakt 65.2. Poszukvanie rorsadnego ekonomicaie rca eyykakotrahent6u 65.21. Wposeukiwanis éwnowagi poriday ryzvkam i koreycam ston kontraktu 652.2. Otrelenie ste eva ston kontratu 66, Zasadasprawedwotc ako yom ozwoju pana zbowiazah ‘661, Wia jako prestanka edpowiedilnoicedsodowaveze) 6.5.11. Budowanie weorcwstarannosi kotrahenta 66112. Precyzowaniepojgca winy alas} 66.2. Zasady ustalaniaodsskosowanie 6.6.3, Rozseerzanie powriedealnosc poz sranicewiny 6.61 Lkwidacapreypadtow bexpodstaunego wzbogeenia 6.65, Susmot¢azalres suobody ilerretaci ms 15 15 1 126 126 BI 136 B9 16 6 183 "7 159 165 165 166 166 167 168 v0 1. 74 m4 74 5. ta v8 19 180 181 181 18 186 186 186 188, 1 133, 136 199Wstep Odddawane do ak caytelnika Warsztaty prawnicze —prawo reymskie"zaplanowalismy nie tyko jako pomoc ‘w wyktadzie, prowadzonym na podstavie uydanego przez PWN podrecznika ,Prano raymsie. U podsta prawa prywatnego". Nie chcielismy, aby study wylacanie jako zsaytéwviczen w dydaktyce, provadzone) na pieruszych latach wydeiaw prava i administraci.Opracowalismy go jako autonomicany praewodnik dla zainteresowanych proponowana w nim tematyka. Wobec licnych, docerajacych do nas opinii mamy uza- sadniona nadzej, Ze siegna po .Warsztaty prawnicze"aplikanci i praktcy, wspomingjacy z prayjemnoscia ‘ zumnaniem prawo rymskie ze sch studenckich lat, Ufamy, te proporyca zawarta whksiace bedzie urnana 2a praystgpng prez nie-prawnikéu,ktéray chceliby poznaé jedna2treech podstaw europejskie}cyuilizay Na wydzialach prama i administragi .Warstaty prawnicze” praydadza sig w prowadzeniu zajeé 2 dnéch preedmiot6w objtych programami studiw prawniczych prawo rymskieitaciskaterminologia pravnicza ‘Wedydaktyceprawa raymskiego ma poméc w animacj éviczf 2 tego preedmiot jako dyskursu 0 spoteczne} funkgji prawa prywatnego, 0 ledacychu jego podstaw wartosciach, o sensei granicach kontynuaciprawa, Prawo raymskie stanowi jeden z najbogatseych w drejach ludskosciobszar6w doswiadczenia, porwalaja- cych a tego rodzaju dyskuse, a preedstawione w .Warsztatach prawmiczych’ kazusy nie zostaly wymyslone \wspakezeénie ina potrzeby nauczania na | roku prawa. Pochodza 2 wystarcajaco ‘dla nas bogate) skarbni- cy, jake stanowig rzymskietrédla prawnice, a zwtaszcza .Digesta’justyniafske.Précz typowo stkolnych praykladow, udywanych przez jurystow glownie jako iustracja{ komentarz,daje sie znalede wiele bardzo alotonych kontrowersj. Szeroka dyskusjarymskie}juysprudenci nad nimi nie poawala oczekinat, fe ist- nee tam tylko jedno wlasciwe romwiazanie,ktOre moina by nastepnie egzekwowa¢ od student6w. .Warsz tatow pranmnicaych” nie zbudowalismy wszelako jako zbiorytekstou, kt mialyby dat petny obraz preva antycanego Reymu. Ze wskazanego doswiadcrenia wybaliSmy praypadki kt6re ~naszym zdaniem —ulatwia studentom zrozumienie podstawowych pojeéprava prywatnego i kwesti Kluczowych w ramach wskazanego dyskursu, Tak zorientowany wyb6rkazusow opera signa cytelnych osach, Dostepne czytetnikom w wielu biorach preedstawienie laciskich maksym pravmicaych rozbudowatismy 0 adhiesienia do wspélczesnosci. Staralismy sig tet zaznaczye, Ze sa stosunkowo crgsto wykorzystywane \w argumentaci prawnicze, a wlascive im treSciniejednokrotnie2najduja kontynuacje w kodyfkacjach cy- vwilych. Wskazane ujecie prezentacitacisskich maksym wydaja sie cayni ,Warsetaty prawmicze” seczegsl- nie uéytecenym w dydaktycezzakresu preedmiotu tacitskaterminologiaprawnicza, KtGrego podstawowym celem jst praedstawienie jj obecnosci i uiytecanosci w dzsiejseym jeryku prawniceym. Prawo spadkowe zkolei pokazujemy 2 perspektyuy wykladniostatniej wali zmartego wobec zmiany oko- Uicanoéc, do jakich dosato jut po smierci testatora: praewidywanych praez niego i nieprzewidywanych, Natomiast w kazusach ze zobowiazaf powinno byé widat nawet klka osi. Po pierwsze, rozw6} zakresu ‘ochrony prawnej w raymskich zobowiazaniach mimo dogmatycenych ogranicze,jakie wynikajaz nom nalizmu kontraktowego i deliktowego oraz taczenia uprawnies 2 prayenaniem odpowiedniejskargi. Po ‘drug, preekonanie, Ze zasada sprawiedliwosci wymienne}, formutowana te? w stowach suum cuique tribuere, est fundamentem i jednym zpodstawowych drogowskaz6wrozwoju preva prywatnego w nasze| tradi prawne}. Prawo zobowiazas, ale ted pravo raeczowe daje plastycane prayklady takie} ewolucji Po treecie poglad, 2 prawo prywatne ~ aw szczeg6lnosci prawo obligacyjne ~ ma za cel pomagat w po- readkowaniu i rozwigzywantu spraw Zycia codziennego, Dlatego dogmatyczny ksztalt zobowtazaftaczy sie 2 poszukiwaniem efektywnych ekonomicznie,ueytecenych w praktyce rozwiaraf. Po crwarte myst 1 jednym z odwiecanych problemén prawa prywatnego, znajdujacym szereg czytelnych prayktadéw na ‘bszarzezobowiazan jest poszukiwanie réunowagi migdzy zasada sprawiedliwosc a ekonomicena racjo- nalnoscia oraz preewidywalnosca prawe. ‘Autonomicana jurysprudencja znana jest tylko prawu reymskiemu, w ktGrym wykadnia stanowitakolek tyne det rozciagnietejw czas wspélnoty praviké. Tote jednym z gléwrych celow nasze) ksigakt jest pokazanie pracy prawnika. W Reymie plegata ona na wyktadn istniejacej wykladni, paddawane) state ‘altvalizagi prez nowe generaje prawnikéu. Ich driet stanaly sie tédlem pra, jednak o charakterte ‘aces perswazyjnym nis imperatywnym. Metody pracy jurysprudenci udaje sig pozna€ tylko na przyktadzie konkretnych rozwiazas, a wigc wspominanych wydej kazus6w, Dlatego wasnie ich omowienie oraz wska Zanie antycenych, a przede wszystkim wspélcresnych odniesie, stanowi podstang konstrukcynanowych -Wearsztatow pravmiceych", Mamy nadzieje, 2 cytelnik tatwo dostrzeze, dlaczego jurysprudencja stata sig Ziorowym ustawadavca, kt wszelako zamiastrozkazya ~ dyskutowa. Poniewai za traktujemy prawo rnymskie preede wszystkim jako dorobek myst prawmnice, s2czegdtowe rozwazenie preynaie| wybrarych kontrowersji przesledzenie niektdxych debatjurysprudenci pozwoli —jaksadzimy — pokaza,ojakie war- ‘oc w pravve mate choc jak pram study ich realizacCCheemy, aby wykorzstanie ,Warsatat6w prawniczych” w ramach éwiczef 2 prawa rzymskiego pomagalo w formonaniu takiego mySlenia 0 prawie prywatnym, jakie 2daje sig nieodzovne wspétcesnie, to znacry w czasach gwattownych przemian kulturonych, technologicanych i spotecenych, ktdrym towarzysza prace, _ierzajace do zbudowania ponadnarodowych zasad i zbioréw prawa prywatnego. Praygcu taki) perspek- tywy spojrenia na prawo reymskie ma wlasnie poméc powiazanie problemdw podjetych niegdys w prawie reymskim ich ozwiazaniamiw wybranych kodyfikcjach cyiinych gy za6 to moive rbctowo ~ Gwmiez w Common Frame of Reference, xi najnowseym projekce harmonizacprawa prywatnego w Europie. Dla ulatwienia lektury wszedzie zamieseczono pararazy tekst6w oryinalnych kazus6w, dyskutowanych przez raymskch jurystén. stot tych paafraz polega na oddaniu sensu raymskiego teksty w formiejeny- owe} najblitszej wspétcesnemu jezykow prawniczemu. W tym zakesie zawarte w ,Warstatach prawni- caych”parafrany laciskch teksto wspomagaja dostepne thumaczeniareymskichtrédetprawnych na jek polski. Ocaywisce,szersze signiecie do dorobku w zakresiethumaczeniareymskich tekst6w prawnych mate uzbogaciéprace2ninejseym zbiorem. Jego uktad jst nastepujacy. towne trédto praytaczamy wsrodkowe} kolumnie. Po lewej stronie okestamy problem pravny, 2 pontie wskazujemy inne staraiytne fr, nazy- wane pokrewnymi. W prawe) kolumnie jst miejsce na komentarz po ktGrym moga nastapiéodniesienia do uspokczesnych regulacji kodeksomych, Bardzo deighujemy 2a uwagi i komentarze,ktdre pomosty nam praygotowa¢ ,Warstaty prawnicze — prawo ‘eymskie’. Pochodztyglownie od doktorantéu i student6w Uniwersytetu im. Adama Mickiewicz Uniwer- sytetu Jagielloskiego oraz Universytetu Warszawskiego. Za seczeg6lnie wniking lekture wabigczi jeste- Smy doktor Pauline Swicickie. Wojciech Dajczok Tomasz Giro Franciszek Longchamps de BérierFr a aan Wykaz skrétow Allgemeines BirgerlichesGestzbuch astiackodekscyiny 21811) RENEE Azo Pocus, Broarl Neapols 1568 (eprint: Torino 1967) Birgerliches Gesetzbuch (niemiecki kodeks cywilny 2 1896 r) ERIREMORMEI - Bartols de Sevterrate, Commentaria cum adtonbus Thomae Diplovatati atirumaue excelletssimorum doctor. M, Venetis 516-1529, |—W. Blackstone, Commentaries on the Laws of England, lI, wd. 15, ed. E. Christian, London 1809 [EIEEIRENIRSI — 2. Bunnemann, Const sve responso academic in quibus materia ravissnae in ‘principe pariter ac privatos in forsillustritus ventilatae,Francofortum Oder 1678 [B- Coder ustnianus [Eo Code cit (rancustkodekscyuny 2 1804 r) Code cv belge— Belgisch Burgrlik Wetboek (bel kodekscyuiiny 21804 r) Catgo civil espanol (hisepasiKodetscyny 21889 ) [GG)- Codice civile (vtosk kodeks cywilny 2 1942 r) francusk kodekspostepowania cyineso EEE cicero, Pro. Balbo oratio EMER — cicero, Pro A. Cocina oato EERIE — cicero, De oratore (EMT — Cicero, De legious RRR cicero, De ofcis ME cicero, Topica [BE Corpus iscritionum Latinarum [EIU osacarum t Romanarum lum Colltio Europejsla KonwencaPraw aowiek 211950 Fn, Bs ca tum En ech siete Le 21 (Licaby oanaczaja numery stron) European Patent Office (Europejski Urzad Patentony) | Europesh TeybunatPraw Catoweka Europesk Trybunat Sprawiedivosc SN PORP TNE — N. Everard Loci argumentorum legates Lugduni 1552 — Fragments quae dcuntur Vatcana Gaiinsttutiones [Ed (ots) kodekskarny 21997 TG Karta Narodéw Zjednoczonyeh (polski) kodets postgpowania eywilnego 2 1964 (polski) kodeks postepowania karnego 2 1997 r. Kode Prawa Kanonicenego 21983. (polski) kodeks rozinny i opiekuriczy 2 1964 r S[bess Naczelny Sad Administracyjny Obligationenrecht (sewajcarski kodeks zobowiazah z 1911.) Publius Ovidius Naso, Ars amatoria Pouszechna Dellaraj Paw Calowika2 10121906 raed Chiystusem FEET — 0 Chrystuse FEBS— porycja ~ Pauli sntentise ecepte [Bi)— Reeczpospolita Polska [Bh Pala ist do Reynin Bi-stiona = Sad Apelacyny Senats consultum BENE — Seneca, De beneicis EERE -Senecs, fistulae Strafgestezbuch (niemiecki kodeks karny) | — Strafprozessordnung (niemiecki kodeks postepowania karnego) ETS syenatua BIR —TrybunatKonstytueyjny = Upon tome ~ Title corporeUlpan Liber Sextus Decretaliam Decretales Gregori Papae Zuilgesetzbuch sewajcarstkodeks yeiny 21907 r) Zivilprazessordeung (niemieckodeks postepowania cywitego 218771)eee eres erga rere en ern eer vres retest ere doe Ee een Tevet eee ee PTT tae eee en ees ett trace ae Rozoziat 1. Historia i tradycja prawa rzymskiego 1. Tablice synoptyczne A Wezesne paristwo patrycjuszowskie (753-367 praed Chr.) data historia pafistwo prawo prawoznawstwo ‘ot 1000 ‘ajstarsen ona siedonagara(eptimantm) 158 Ucgendara data aloienia mots Ray 753510 raekony oes kde tev legesreioe 10%-600_| _panovanie Etruskéw | _zalaienie masta Ryu 509 legendary perwsytraktatz Karting 1,500 | wygnanie Etuskin etananienie republid S49 decrat cata Xabi anos jurysprdenca ase kaplassta (pontytalna) wo powolni bun plebis_| lige VolrioeHorotie HS Europes Ung Patentony est eganem wykonawceym Europe OreeizacPatentoue. slaty donee ocana unos patent europe ich pezanawaie skutki preypadku ponosi wloscciel Cessante ratione legis, cessat lex ipsa © (0d 35,726) — gy ustaje pryceyo, dl tre} wydonoustowe traci mac soma ustowa Consuetudo est optima legum interpres® 10 fa0113.37)— awyceaj jest nojlepszym interpretatorem ustawy Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis (ad C. 4,10,5) ~ raworcie umouy jest dobrowolne, ole nastepstwas9 praymusowe Rondviat 1 Historia trade rama eyskiego Takeo do zsady at 548 § 1KC:Z cng ‘ydania recy spredane)prechodea na kupu- Jcego korayc itary nwigzane 2 r2eca oraz nibezpiecestwo peypadowe utraty lub usakodzenia recy Podobne: § 1311 ABGB; W opin recaika generalnego 221101999. (eran. 348/98) wslazano, ze wszystkie yste- ny prawn prayjmuja 7a punk wyicazasade osu sentit dominus, to jest obciaenia 2y- em utraty lub uszkodzenia 20 te osoby, tora dana rec vtreymuje, Payisanie odpo- wiedzialnasl 2a take zdazenie ing osoble \aymaga bowiem wystapieniapraewideinych prawem przestanekodpowiedzialnosc W orecreni2 24.06.1987 r.ba Odwolaweza Europejstiego Urzedu Patentoweso® (EPO 10, 5.185% n)opatta signa regule cessant ratione legis essot ipsa lx pray, esl nie jest rmottiua ochona pewnascipatentu, to w6w- ‘as maine dopusi uty terminpreyaréce nia do stanu popreediego; Nasa uaa wry common om (@xtur 1S Hall & Co v Simons [2002] AC 61S HL. anes} uanaje sg dri jenn krytriw ‘suvania watpivose co do tres zynnos prawn at 56 KC: Caynnotéprauna wyaouje ie yk skuth w nie) wyratone, lec wie te, ktce wyniaja 2 ustany,2238ad wpa spolecanego i 2 ustalonych 2wycajou, Podobne: art. 135 CC; § 157 BB ‘at. 353 § KC: Zobowizanie poega na tym, se wieryeil mote #gdat od utitaSviadcre- nia, a dtuirik poinin Swiadaenie peti Podobne: art. OCC; § 241 ust. 1868. warsztaty prawnicze 17, D ~ Zable novit curio Da mihi factum, dabo tii ius (2,16)? ~ podo) mifaty a ja dom ci prawo B. Damnum sine iniuria esse potest © moitiwe jest uyreqdzenie sakody ber popetnienia czynu bezprawnego Ww Bom (Justymian do Menny prefekta pre Dies interpellat pro hominé” ‘eriandw).Z urag na will niesnotédawmnych Lo (aq ¢, termin weywa zamiost oon ane a (od 83712) - te reiagania proces pstanaviamy ey Kos calowioka(wiereyciela) oil przez ton wokeany temiie cof ux alba da abo age eee sty pulled el nniespti wae sia wolrsoryn termine, to prays ke ‘oa lara pein, nie mai w ori rd lara preina pono sin, rieaatl wervany do ala. Kara pienigina jest naling tae py rie bo wexnani dozapay,2 op ra te stypulc wre ostala pray. ‘Samlutnk powsien to cachomwat panied nie maga. aby nny rsp dies pro domino interpelat (3,184) ~ termin way zamiast wlaeiciela 8 = Dolo fac qu petit quod resttuereoportet Dolo faci, qui petit, quod redditurus® Se asa ase est (0.50,7173 3) dita podstepie te, OR Saree to ada tego, co bedsie musiat wrécié ~doloogt, qu pet, quod stotim eddturs cst —mystepue 2 skrgapodstgpni ten, kto ‘ada tego, co zara bee zaracat nize Prawo rymshie Maksyma sformutowana w sredniowiecanym prawiekanonicanym,uwcglgdnia vznawane jut pra reynskim roaanenie quaestiones fact quoestiones iris zuigzane 2 tym rozwi- Janie moaiwosc poszukiwania poe sqdziego wlascinege prawa; ‘SN wyroke 25.04.2003 (yg. VCKN TI5/O) wos 59d mote praye nna od vskazane| prac strony podstawe prawna ro2- strayenieca.gdyw spos6b niekwestionowany eat w procesiecylrymzasada da mi factum abo ti us. Naksyma ueywanaw Jezyk common aw (Mayor of Bradford v Pickles [1895] ACS87 HL) da wslarania, e posakodowany nie mae sku- tecznie domagaé sg odsrkodowania od sprawcy -sthody, jest ten nie drill bezpraunie. ‘nt. 76 KC: Dink dopuszeza sig 2udoi ey rie pela Swadceniaw termini, a eel ter ‘minnie jestoznaczony, ey ni spetnia Sia caenia niezwocenie po wezwaniy pree wieray= ciela. Niedotycy to wypadhu, edyopétnienie w spelnienia Swiadcreia jest eastepstwem kolicnosc, za kre dlunikodpowiedtilno- Sci ne pono Podobne: § 286 ust. 28GB. Wsetoku 2 24.04.2004 .(5ygn.C199)01 5 C-200)01) ETS wskaza jako edn 2 podstaw westionowaniaorzecreia naruszeniezasady dol eit, qui petit, quodstatim rediturus et, ‘SNworzceniu 216023934 powobaa5nd— bolo enin petit qui petit quo statin rekturs et aia pow nie mote stecnie ‘dat sprostovais ric eg wdeyste, je na ‘mooy wane umowy bly zobowigzany do rot. ‘ego rseresienaasnotc na poranego.16. = Dolus semper proestatur- dilani w bn zamiarte zusze obowiazuje do Sviadcenia v. ~D4#0,9121(Ulpian w ksigdze 6 « CO cudztsstie). Sta jest zakazane, by kobieta, tra sig rozwodei myzwotta lub aba sokoliekze suych niewoaikdw. Gay stova stay takto obesaa 2ekobeta nie maze uyzwolé ub bye niewolnika,ktry byt doe) stu, cy tow poly, cy tt na prowing. To Jest wpraudiebardo twarde, ec tak napi- sano ustafie (quod quidem perquom durum ct, seta lee script est) ~ durum est seit lex scriptoest~jest to tarde ale tak zstaa napisanaustawa 18. ~ Actor incumbit onus proboniai gtr dowo- du obcata powada probetio incumbite gui dc Everard Loot ‘xgumentorum legals, 6,]) cigar dowody spocaywa na tym Ko twierdsi et qu offmat, none qui nego, incumbit probato(frma maksymy utyana w common Tow) ~ gta dowodu spocaywa na tym to ‘wierd tena tym kt praecey = reus in exceptioneoctor est (0 4) — pozwany w zalzsiepodniesionego zarzutu procesowego jst powoder. Oznaczat, Zena pozwanym cay obowigzek udowodnienie pod niesionego prez rego zarzutu procesowego ». —Eimptr rl locatoe potest expellereconducto- ‘rem ante tempus, nis aliudconveit inter eum ‘et venitorem — kupujgy mote pozbawiéna- Jem 2eczyoddane] w naj praed upywem terminu nam ey nic nego nie uagniono rmigday im, a sprazdacs Dolus omnimodo puniatur (0. 44,114) ~deitoniew lym zamiorz zawsze musi bye vbacone Dura lex, sed lex ° | —oaeon40,9i12) — twarde prawo, lez prawo Ei incumbit probatio, qui dicit, nore qui negat (0. 2232) - cieéer dowodu spaceywa na tym kt twerde, nie na tym to zopreca Emptio tollit Locatum (D.19,2.25,))° =kupno uty najem Rondviat 1 Historia trade rawa reymshiego ‘rt. TS § 2KC:Niewadne est astrezenie, it dani ne yd odpouredzialny a sxkod, kara mate wadzie wierycielwn unystrie Podobne: § 276 ust. 3 BGB. | W opin raecanitagenraineg 12.03.2002 (yen. C-379/00)pytanieo cbowigzywanie reguly dua lx sed lex stat sig punktem wyca ronwadas nad dopuszcalsci lagodzenis od- powedsalnae za naruszene preps celaych Dede nastgpste bed yok NSA: 2708.2005 (yn. N6SK HOS) interagency} regula rein endo asorornia ‘ron sich dooce yi} 20 wig pronaW pool kyo nig cfg terol na spd rapojon Alkane ave w prapdks ednrazone to sre adh spony ‘Art. 6 KC: Cigiarudowodnienia faktu spo ‘eaywa na osobe, Kea 2 faktu tego wywodzi skuthi pranne Pdobnie at. 74 § 15175 KPK; Raecanik goneralny w opin 1042008 r (sen. C-468/06 C-478/06) oxwatalac rawne aspekty prowadzeniapostepowania preypomnial, 2 katdy 2 ucestikou debaty przedstawia dowody tosowne do pyc jake) bron, zzodnie ze stary acfiskim prestowiem ef incumbitprobatio qui dit, non qui negat W slagodzonej forme: art. 678 § KC: W raze ya recy najgte|w czasie trvania naj rnabyuca ustepuje w tosunek aj na mig sce aoyacy, mate jena wyponiedrie€ jem 2 2achowaniem ustawonych termin6w wypo widen Zgodae 2 maksymg art. 1743 CC; art. 261 ust. 20R Ocimiennie: § 566 BCE.1 omne quod cet honestum et a. In malls promisss idem non expeditobsera- 11 (V15,13,68)- nie ocekue sig, eniegodzive reyizeczenia bed dochowane ~ ex nuria non ort 2 bezpraia le powstajeprawo ex tui cousa non ontur cto (fra ‘maksymy ubyara w common la) ~ 2 negodzine prayzyny nie powstae skarga 2la, 22, ~ Praesent corpristliterorem nominis = materiaina obecnos, powoduie, fe bad woznacenia jest neistotny aa Fur semper n mora fcere videtur (0.13181) alos} jest ausze unatany 1a bedacego w avloce 24, ~C.837(38)8(Dickeran dodo Psion) Pry rece Sviadcaniaresmietelneg niewolnika _est peayraceniem lemetliego. Gy jecraty- palowano niewolika po jeg smi to susie maina domagaé sg wykonani zobowganie 20. warsztaty prawn Executio juris non habet iniurian (0.4710,13,1) - wykonywanie prawa nie jest bezpraviem Ex maleficio non oritur contractus® (0. 18,35,2;D. 46,1705) ~z bezprawne- 0 deiotania nie powstaje zobowigzanie Expressio unius est exclusio alterius wigczene jednego jest wyklucreniem zeg06 innego F Falsa demonstratio non noce (0. 35,1 7pr) —fotseywe oznaczenie (pred. imiotu eynnosc) nie sckodei Fur semper in mora facere videtu (0.13120) lee jest ows foe Genus perire non potest \—«|(GiG18,37188)8)!— gatunek nie mote preepase Prowo rymskie Wspolcesnie w sposobogdlny zakellasie tance dazvolonego wytony wants uncawnie: art. SKC: Nie mana cayni 2 swego rawa yh, try by by sprzecany 2 spotecno- sospodarcaym preznaceriem tego praua lub ‘asadami wspéleyciaspokecnego, Take diatonic lub zaniechaneuprawnionego nie jst uvatane Za wykonyianie rava ne korystazocner. dobre: at 134 ad. 3 CC: § 242 8G; art. 2768, rt $8 § KC: Ceynnosépravma spreecena 2 ustangalbo majca na eel abeicewstawy Jest niewaina, chyba te wakciwy preps prac idle nny shutek,w saczeglnosc ten, ina Im)sceniewainych postanowie caynnosct pravne] wchodg adpowiednie preepisyustam Podobne: art 108 CC; § 1341138 868, Maksyma wyratalca jg 2 2asad interpreta usta (statut6w)w pri angielskim. Np uananie daz stawavo welnyod pray wy ca traktonanie oko dni powsednigo Reecnik generlny w opin z dis 06.2009 {syan. €S36/07)preypomniat omawiana _maksymg prey oka vane, ites ume ny decyde o je proune}kvlifiac W uzasadnieniu wyoku 25.05.2009 (syen.P 6407) TK pantry poslad 32, weu- ‘opejske kulture prawnejugruntomana est asada ols demonstetio non nocet, w mys. tre decydjaceznacenie ma isttasprawy aie jj aznacrenie’ Podobne: § 848 868 iw interpreta at 481 '§1KCitry stanow eel dirk opénia sig 2 splnienie Sviadceeniapieigineg,we- ‘ayciel mate zat odsetek za cas opsnien'a, chociaay nie pons tae) sthodyichacatby copsinienie bylonastepstwem okolcznosci a te dudnik edpowiedriainosc nie panos. Pode art. 1096 CCE.— genera non perunt—zecrygatunkowe nie rzepadaa = genus numquam pert ~gatunek niga nie preepada 25. = Bonorum iit possssionem ta recte definiemus is persequend retinendque pat ‘moni sive re, qucecuusque cum mortar fut (0. 37,13,2)— jako dobra spadkowe stuszrie jn universum ius, quod defunctus habuerit (0. 50,16,24;D. 50,1762) -spadkobranie to nic innego, jk sukcesja w calos¢ prowo, jokie mmiotzmarty Hominum causa omn ‘sit (D. 15,2) - wszelkie prowo ustanawia sie ze wagledu na catowieko jus constitutum’ Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti> non nocet (0. 226,9pr) -nieznajomose prawa stkodei, nieznajomos¢ foktu nie szkods! Impossibitium nulla obligatio est® (0.50,17185) -zobowiqzonie do (Swiodcze- nia) niemaztiwego jest niewazne In contractibus tacite insunt, quae sunt< smoris et consuetudinis (0. 21,31,20) — uznoje sig za wlgczone w sposdb milceacy do umowy, to co jest obyczajem i zuyczojem Rondviat Historia tradyeja prawa eymskiego ‘at. 922 § 1KC: Prova i obowizk majathowe _matego praechod x hola ego smierc na jen Lb ila oséb stosownie do przepi- 6m sig ninijse Podobne: art. 721 C;§ 1922 BGB, W preamble EKPCzsporadzone]w Reymie ‘AT950 uskazan w sazeglnoic funds ‘mentem sprouted pokoju na aie jest 2 edhe) strony zeczyice demekratyzy ust6j polityczny’ 2 dri .jedholitepojmowanie ‘spline postnowani pra cowie’ W wyeoku 2 23051997 r. NSA powtéry my 4 2asadaiformowania strony prez organ adiinistrac) pastwome) opranizazasade ignorantia urs nactw postgpowaniu admint strain. ‘Art 387 § 1KC: Umowa o Swiadzenieniemeai- Line est ewaina Podobne: § 878 ABGB; art, 20 OR, ko reguleracjonalnosc wykorystat maksyme ‘Tkw postanewieni 213.05:2008 r. stir zac 2 prawo nie mde, zg 2 zasada impossblum nulla obligate, naltada na ‘obynateliobowignkw niemottinych do spel- siento jednaczsnieabwarowanych sankejami dotyczgeymi podstawonych prow i walnag\ onstytucyinych ednosth Art. 56 KC: Cynnose prawn uywolue nie tyl- ko skutkiw nie) myazone, lez rounie te, kre wynilaa 2ustamy, 2 asad wspéliyca spor: nego 2 ustalonych zuyczajou Podobne: rt. 135 CC: § 157 BB, rarsttaty prawnicze 21"|": 30. ~ Pls actum quam srptum voet (C. 422.4) = ‘aco zstato robione ma wighsze znacrenie od tego cozosalanapiane ~incontractibu re veritespotius quam Scriptura prospc debet (C. 22, -w kontrak- tach malety bari brat pod wage prowdzivy stan rea, nto, co zostao napsane 31 In dubio pro reo (ad D. 42,1 3801; D. W477; .48,19.5p.;D.50,17125)—w stuacjdwu- ‘nacan(nalety prayaé posta) bard ko rnystny dla porwanego 32, ~Zobs mello est condicio posidentis 3. ~Zob. Do mihi foctum,dobo tb ius 22 warsttaty prawnicr {In conventionibus contrahentium. voluntatem potius quom verba spectariplacuit (0. 50,16,219)~ wurmowach barrie) unaglednia sig zemior stron nit dostoune bamienie In dubiis benigniora (0.50,1755)> = stuorach dnunacenych roles ry {9€ paglad) bordziejkoreystny (dla stron) In pari delicto, potior est condicio possidentis —w pypodku nn} ny, o- aystniejse jest olan tego, ko posiodo ura novit curia sad zna prow Prawo rye ‘at 65 § 2 KC: W umawach nalety race) bad Jak byt agodnyzamiar stron cel ume, anil ‘oplerat se na ej dstounym bezmienia Podobne: art. 1156 CC; § 133 BGB, ‘At. ust. 3 Konstytug RP: Katdego wats sig za niewinnego, op6k\ ego wina nie zostanie stwrierdzonaprawomacnym wyrokiem sad Podobne: ar. 5§ 2 KPK. Co do zara rozstray sania watplivesci np art. 948 § 2 KC Jee te- Stament mote by umaczonyrezmatce, nay raya taka wykladig kta pornala utreymaé rozporzadzentaspadkodancy w mocy i nada im rorsadng test Podobie:§ 2084 B68; W wyroku ETS 2 2709.2006 r. (ogn.T43}02) Trybunatpreynot maksyme in dubio ror, spodarzy przeznaczeniem tego pravia lub 222- sadam wspiyi spolecnego Take draanie Lub zaniechaneuprannionego nie est uvatane 2 wykonyuanie prawa ne korstazochrany Podobne: § 226 BGB; at. 2 268 [Art 62 § 1KRO: Jeti diecko urd sg vw czasi trwania maiafstwaalbopraed upkywem tryst dio jego ustani Lub unie- aera, domniemyw sig, Ze pochodz od ‘mela mats, Domniemani tego nie stosuje i, jetelidiecko wrodeil sig po upywietrastu di od zero separa Podobne: art. 312 CC; § 15911592 B68 ‘Art 341 KC: Domniemya sie posiadanie Jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie te dotyzyr6uniet posadania prez poprzed- nego posiadacra. Podobne: art. 2230 CC; § 858 BGB. warsztaty prawnicze 2548. De minimis non curt lex ustana ne trose- Minima non curat praetor (0.4.14) ey sg odrobnoths ~ uagd junysdykeyny ie trosery sig 0 debnostki 49, N Bugz Paduna Richins <——o Natu pro fam nat abet qo. ukiolach mjelonye tre bea obca pee aayrecinaatiace pay tens de commodis eius agitur (ad. 0115.7) Jet cronene pb nora ce py — deecko poceete uwata si za jut narodzo- hod o eee hore (qin utr est pence ne ier chodei ego korysé tc nrabus hur ese estou qutens eee de conmods pss parts quer), hacoy ego uroeena mkt inny ne ma horas ~ concepts pa iam oto habetur— driecko page unas 2 uradone 50. obs bis de eadem re og on potest Ne bis in idem contestetur-ten son? proces nie bedeerorpoczyrany dhukrotnie 5h. 52,20818lonsy 2 hse Lin). <—Ne et fdex tre petita a prowadeacy pstepawani elspa Papier ails etl ie artium (ad 0. 10,3,18) fii eee eee ~niechsedzia ne wykraczo ponad zqdonia wegledem grunt ie naleaceg do sath. oe Wade sedsego nie mote bower race ponad to, 0cowzcagt pstepowanie ~sententia debe esse conforms ibello— ‘yok musi odpowiadt skardze 26 warsstaty prawnicze Prawo reynstie Podobne art. V.—6:102 DCFR De minimise asada stosowana w europskim prawie ocho ny konkurenci Weyl 2 23.05.2002 «oy. V CN 1076/00) SN wytyczajaczakres ochrony prawne) be osbityeh twirl, ie mina nad yu intrumentow prawnych wasineh te cchronie da praypadkon dobnyc,ncydental- ych dotyzaych wae subieltynych pra Zyésamego pone, (bo pronadzoby todo deprecnonania peasdmiat chron narusziae sama zasad minima non cut pret. ‘nt 927 § 2KC: Jednakte dreckow cht otwarciaspadku ju pocgte mate byt spadko- bie, jel urd sie 2yme Podobne: § 22 ABGB; art. 32d. 22GB; at.) 1462242. CC; § 191211923 B68, Maksymasformulowana w sredowiecane) rnauce prawa kanoniconego; Worecmictl ETS omaiana maksyma jst stosunkowe csto wykorzystywana do wyra- Zena say zlazu welokotnego nakadania Sanna ten sam posit ato samo ber- rane zachowanie (np: wyok 2209.2006 syen.T-59/02} TK wiloletni pores e zasda ne bis inidem jk fundarentalnazasadaprana amego jest jen zelementéw zasady de- molratycnego pata prawnego” (9p: wok 271501,2008 r, yen P 26406) ‘rt 321 KPC: Sad nie mate wyrokowae co do przedmioty Ky nie by objet adaniem, ani zasqdzat ponad ada. Podobne: art. 5 CCP; § 308 ust. 1ZPO.82. x ~€.24,30(Dioklsjon Antonius). Wseagce <0 Nemo audiatur propriam ‘ra nowopostqponaria zakosconeg przez ‘godly bare pastepe oe sto- ni zestrny tego reco lam beret ‘soe pmo, Sokal jst wan posteo- wane eye to take tobe aca = turpitudinem suam allegans non est ouden- cds nik, Ko powoluje sig na subj wysteek riejest wstuchivany 53. turpitudinem allegans (od C. 2430; © 785;)-powljey sn wiosny step / ie bedi wystuchany = C.355] Walens, Gagan Walentynian do. <——o Nemo est judex in propria Grakchusa peefekta masta) Postanawiamy poprzer te ogdlna ustawg ert nie pointe by sedi dla seb abo sobieustala¢ pra Byloby bowiem niegodziym, gdyby komus prayanano uprawnienie do wydaia wyroku we lasne|srawie — remo jude insu couso~ nik nie jest sez w sno) sprawie memo simul actor et udex~rikt ni jest ed noczenie powoder i sedrig 54, ~ ob. : nemo sib se causam possessions rmutare potest — nn plus bere potest quam hobet, ue ‘onus dd ie mana dost asta wc} rma dic) 5s. ‘causa (od C. 3,5)) ~ niet nie jest sedrig we wlasne] sprawie Nemo plas uri lium transfer potest, quam ipse haberet (0 50,1754) nik ne mote praenesé na dugiego wigce) prow, nt sam posieda 0, ~ 1.2147 Rozpatramy ake jest pravo, jell sae Nemo pro parte testatus, pro parte ~\ ‘ae poste ie bt roxporsadzenen, edna rit nie osta ustanowiony spadhabierey bez wymieniania ceca pra jest tree 2ostaoustanowionch padkoberam cra tych aiiach. Jest zac jag, epoostala ai prarasta zmocy srmego rava propor {onan do posazegslnych cic spadkonyeh ‘go shut jest tl jay zostal ustanowrert Spadkobieramiw tach cpcich. Odo Jeli cxpscach jest wie nt os,2 macy samego rawaposrzeglnym spackobiercom nia Se praypadajace im ac w ten spss jel, owiedemy, estat ustanonionjch eterech spad- ebro w ranch cancac, cng ste jest ‘al jak hy kay ich asta stanoniony weawarte) csc intestatus decedere potest (od. | 2147) = mit nie mote umzeé pozostawiojac cdiedrica do cgécispadku,czes¢ 205 berte- stamentowo Ronda Historia trade prewa rymskigo Works ETS2 11031999 (syn. T-1SYS4) om wana maksyma estas praywolana joka wyar23- ‘sad atone do angosase oly estoppel Naksymastosunkowo casto wykoraystyana ‘wargumentac dow polsich. W wok 2T1.04.2004 (sgn. SK 57/04 TK ster, ‘ae srpuodzac sig jestze z raw raymstego Jedoa 2 Kasyeanych asad moralych i praw- rych: ner trptudnem suom alegorsaudio- tur zachomuje aktualnse taki wspélczesnie’. rt. § 1 pl. 1KPC: Sei jst wyaczony 2 moc same ustany w prawach, wKtceh est strona lub pozostajez cng ze stan taki stosunku pram, wk sprewy odio ago prawa ub obowiz Pde: § i re. 12PO:§ 22. 1StPO; at. 40§ Tp. TKPK; W opin 2 1,09.2008 scar gneral- ny stir (Syn. C-308)07), te zasada bezstrnnoscl w postepowaniu jest uanane w porzadkach prawnych kaw clonkowskich a pierce wyrata ja maksyma rawa ry ‘ego nemo debet ese fuer in propria causa Maksyma wystepuje costo w argumentai sadow poskch Praitadowo,w postanoweniy 15.06.2007 (ypn WV KO 35/07) SN praypo ‘moi, respettowanie asad nemo iudexin ‘sua ley, co oczywiste,w dobre rezumianyn ‘interest myiar sprawielivesr Natsyma cst prywokyana w argumentag sd polslch. Charakterystycana jest wypowied? ‘uchale Nz 23.0399. CZP 18/92) ‘Wktore|wskazano i polski ustawodaustie ‘jy oborazje (.)w fori nipisane} ‘ékna zasada, nite moe rani na ‘ing osobe wc praw ania jemu prayslugue, ‘wmv pare nemo pls ursinelium transfer pes, quam ipse habe” Cdimiennie: art. 926 § 3 KC:Z zstrzeteniem wyathow w ustawiepraewndzinych, deiedi- caenieustanowe co do ceil spadkunastepuje weedy, sd spadkodawca mie powolat do te} cae6e spadkobiecy albo py htrakoiiek Zi sob, kre powell do caosc spadhy, nie chce Lub nie mote by spadkobiera, Taktet: art. 913 CC; 5 2088 ust. 18GB, warsataty prawnicre 27us nostrum non potitur eundem in pagans et tesot, et intestato decesisse; earumque rerum naturlter inter se puna et, testtus et intestatus(0.50.777)~ prawonasze nie porws- a aby osoby nie bedacetotnerami axpora- dey exsc sueim majatkiem w testamencie, aac yon driedzizony bertestamento- ‘wo. Jest btvem naturalnaspraecanodemigdy ‘testamentowy i beztestamentowym powola- nem do deiedeerenia 56, — Possessions uae causa nemo mutare potest = swoje|podstawy posiadania nik nie mote 57. = Zob- omnis definition ure ct peiculoso ests porum est enim, ut on subvert psset non est egua,quin flit - nie ma niezawed- oj repuly 58, “Won vdetu vim focere, qui utitur ure suo {0.50,17155,1)— nie jest wwatany za stosujace- ‘Bo preroc ten, kto wykonuje swoje prawo — qu suo ture uttur eminem loedit— a wy onujeswoje prawo, kom nie stkodi 59, 0506731 (Uptanw ksi 3 Komentar <— do stony Ju’ Poppa Jest wil nica tiga rayana (nto), fara (pena). Kara {boen} jes ketene olor a vss prstepsta, Genuna (mil st sacl odzjem kay 8 aie step do yc arania morte sy de pena. ara (pce) bene to snk pei ale takesterowanepacvk bc ec Dale grea (mito js wyierzana weds eceny tp, Ko nll, ara (ere) st sto- soa to wtedy sd stalin prew- deiona za caesione prasepstwo w ust ab Jnnych przepisach pravnyeh (.) 28 warsetaty prawnicze Prawo rymskie Nemo sibijpse causam possessionif) mutare potest (D. 47, 2.3,19) — nikt nie ima sbie amin podstowy posiodonie Non ex regula fus sumatur, sed ex jure quod est regula fiat (0. 50,71) -nie zreguly powstoje prowo, lec requ tworzy signa podstowie prowa Non omne, quod licet, honestum est \? (0.50,17,44pr) ~ nie wszystko, co dozwolo- -© Nulla poena sine lege (dD. 501631); \/ 0. 50,16,244) ~ nie ma kary bez ustowy. Pdobnie: art. 2240 CC; § 319 ABGS; art. TH CO Naksymapeyotyraaw argument Slo fot oy ear dren, Salient Sees 1 spend bemeleny ator pki Ean at eta ‘ku zmiany wolt postadacza” (np. post. SN 707189 ye. 1CKN S049). Maksyma wyratajcawhascva prawn raym- skim obawepraed postugivaniem sie vogst- riniami i definijami wdyshursie prawnicaym. ‘Wty uigcio watek nie potwirdzareguly, lecrjg abla Malsymastanowiaca eden 2 wyrazéw realizma prawnikow rymsich,ktrzy dostrcegal pele urecayistnieniepestlatow maalnych opraez prawa nie jest moive. At. Must. 2POPCz 2 102.1988 r: Nit nie ‘mote byé skazany za praestepstwo zpowodu Arata lb zaniechania ne stanowiacego vw chil ego dokonania prestepstwa wed prawa ksjowego Lub migdzynarodowego. Nie ln tate wynierzt kar wyisze ita, ‘ra bylapraewidetana w chal popetnienia prestepst, Podobne: at 7 EKPC2 4711950 ; art.103, st 2 Ustawyzasadnice| Nemec at, 42 ust. Kostytugi RP.nulls inde causa outiveprosumat in legibus ron Same oxpomna sprany, Ka ie est prac diana w ustauach lex monec,prusquom frat -ustawa obo- wazuje jt czesnie2osata ogoszona Nemini ses sua sit ~ mkt nie mote mice slutebnode na las] reecey o. ‘mort ofectio (0. 3,132.13) ~ bowiem nie wspdiycie coy maisstwo, ale zamiar poz 2, = Zab: nan ex regula ue sumatur sed ex iure ‘quod est regula fiat 6, ~ Zo: consuetudo est optia legum interpres 64, 0.2,1177 (Upian wit ksigtze Komentaza. <—— do edykte). Poatada pretor: bee chron 23 warte umony, tre nie sa podstgpe, nie 53 Spraecae 2 ustawami, uerwalam senate laetamedytamcesarskimi nie owed ia ceca radnego 2 tychpraw ox sewetur pact custodtantu — praestae nie usw sty pokojous ~odmiennie: ex ru porto non our atio 2 gole| uowy ale powstje saves asta ‘maksyma ueywana commen lw powazs nv 2 consideration jako prestanka wamosc zebowiazania umownega Null res sua servt (0.82.26) nie mot na mie€ stdebrose na wlosne}reery uptios non concubits, sed consensus foci (0.50,1730)—melinstwapanstje prez porcini oe five tye ° Omnis definitio in iure civili periculosa® ‘est: porum est enim, ut non subverti posset (0.$0,17,202) - wszelka definigia Jest w prowie cyarnym niebezpteczna, gdyé raadko kiedy nie moina je podwoiye Optima legum interpres consuetudé? (0.1337) ~auyceaj jest nojlepszq wyltasiig stay Pp Pacta sunt servando od 0.20427) V/ ~ uméw nalegy dotreymywoe Roxcsiat Historia rade prawa eymekioga COmawiana maksyma jest stosunkowo czsto taykorysty ara jako okreslenejedn) 2 asad europeskiego prava wspelnotowego np wy rokETS 2 107.2009, syen. 7.2407}; Maksyma cto powokywanawagumentat pk shih adn. TK staal wlakotnie x jednym 2 element esadycemleatyaneso parse jest zaadarullum rmen et nla poena sie lage (pp omecenie2 608.995 sy6. U5), Art 207 KC: Ogranicrone prawe receowe wy 1 etl pride na vlasicela raecy ob {one albo ez ten, kamu prawo take preyst sul, rabedele wasnose recy obcazone! Podobnie: art. 617 705 CC; § 889 11063 ust. 1868, Maksyma wyratacecherymstejkoncepei rmaleista jako zvazku opartego na pryvat- nym, neformalnym porozumienivopozosta- vwaniu w males Maksyma yeatjaa wlaicng praunitom rym skim abaa peed postugivaniem si uogalre iam definijam’ w dysharsiepawmicayn Wspokcednie znyzajumaje sg 2jedno 2 laytriw interpreta cays prawrych, ‘nt 56 KC: Cyne pravma elu ie ty koshuthw nie uyadone (ez rounie te, kre wymilay 2 ustamy x zasid wspéliycaspolece nega 2 ustalonyennayejon Podobne: ar. 1581 160 CC Maksjmformutowana w rednionrecenym pa we kaneniceny (X15) woparcao twsrey swykeachig prawa czymskiego (ad. 0.2.12} Regula casto wykorystyanaw argumentact ETS dla wyrateniazasady nakaujacej wyhone nie zawartych umow op. wyrok x 2710,2007 sven. 12}05} Malaya jst szerokoobecna take w argu rmentac saw polsich, Jak uaat TK jest ona niewstpin' podstavowg zasadgnaszego pra- va charakteryujaapaistno praune, ale nie rma walor absolutnego” (nyrk 217121997, syen. 22/36), warsttaty prawnicre 2965. Qui prior st tempore potor est ure kto Jest perwsay co do casu, ten jest eps co do prawa 66. ~Zobs: us publicum privatorum pots mutarh non potest 67. ~0, 50,712 (Pals Sé6sigdaeKomentaao <— Qui tacet,consentire videtur [ubi ‘do elt). Kto mir, ten zpenofcia nie po- ‘wierdza. Ale est tz pranda, te 0 nie praeay ‘(Qui tacet non utique fatetur; sed tomen verum ‘st, eum non negare) 68. ~ Ab initio nullum semper nullum ~to, cost ‘ed pocathyniewatne, pozostaje iewaénym 68. = Quod universitatis est, non es singlorum ~ to co jest wspolnoty, nies jel calonka 30 _warsztaty prawnicze Prior tempore, potior iure (C.8,17,3)> ~ pierwszy w casi, lepszy w prowie Publicum ius est, quod ad statum rei) Romanae spectat; privatum, quod ad singulorum utiltatem: sunt enim qu- caedam public utiio, quaedam privatim (0.1112)~prawem pubtcany jest to, ltée det sprow prstworymskigo, prywat rym 206, Kéra mona wage korysé |Jednostel 9 bowiem peune cy uytecne Ala og inne to a os6b rywctych Q {oqui potuit et debuit] (od 0.50,7,142; 15,343) — milczenie ozacea 2g0de [ody ktos méotpowinien byt mow] Quod ab initio vitiosum est, non © potest tractu temporis convalescere (0.50,1728) co od pocagtu jest wadiwe, nie mote byé uzdrowione preez uphyw czasu Quod universitati debetur, singulis nor) debetur (0. 3471) —conalety sig wspélno- cle, nie nalety sie je ctorkom Praworymsie ° Maksyma stosunkowo cgsto mykoraystynana ‘Ww argumentacji sadn olskch W postanowie- ni z404,2003 ry. CKN 1302/00) SN _wjkoreystal a ako regu rontraygania kl, sly brak inch eytriwco do perwszestwa premier. Wopublikonane| okt 2006 przez Komisie Koskacyna Prana Cyunego pry Minstrze Sprawiedwoi te. Zelons sige. Opymot 9 wi Kode iinego w Reecaypospalite) Pele mskayn a zostlaprayotans vi po- wigan 8 sterdenir, 2 Atta ig Rscypspolie Pls deity prava «ing powaca do arzuconegow okrsio “demotac Ludoel pela ravapryatne- #0. B-W, SN rozwazaacw wyroku215.11930 (sy, I1Pr 173/30) problem tow. 2g0dy mileace” stwerde, de zsada dawnego prawakanonicz- nego qui tocetconsentievdetur jes, w we} aye) posta powszechnie porucona. Milze- rie te samo praersig ne jst wyrazem 2g0d}, mote bye jednak, stosourie do okliznosi pocrytane 3 objaw zgoy milzacel Nicene raktuje i jako 2gad w okeslonych ustawowo praypadlach, np at. 68° KC: Jee praedsibioraotrzymalodosoby 7 ktrapo- zestajew statych stosunkach gospodarcrych, fete zawarcia umowy w ramach swe dilal- noc bre niezwtocnejodpowiedi pocetuje sie 2 pravieie oferty Podobne: § S16 ust. 2 B68, W wyroku ETPC2 27.06.2000 r. (sen. appl 3282/96) praywotano omawiang mabsyng ‘ powiazaniy 2 ml, 2 upyiceasu nie pom rien uzasadhiag kori z diatana, tore blo bezpranne; NSA w postanowien 2 16.7.2007 «(gn 1FSK 792)07)stwierdi, fe sanowanie ne- konstytucynejrepulagw aie wyhonawcaym (.)staloby w sprzecanosei asada quad ab into es vitisum, non potest tract tempors convolescere Maksyma wyratajca fda 2 fundamentalaych ech orobowoét pra}70. — Res fact legem — kr stanow prow n ~ Rathabitio convlescit ~zatwierdzenie pray- ~rathobitio etvotroitu et mandato compar- tur (VI51210)—zatwierdzeie dala zmocg wstecan Guna sig aleeniy nR. Sen, benef. V.3\:.receyicle macy nigd nie amiena raz powzigte]decyi ote wszystkie oolicanosi porostaja nadal te same, ak chil, Kady podejmowat dere B. Quod principi placuit, legis hobet vigo em (0. 14 Ipr) ~ co podobo sie cesarzowi, 2yskuje moc prow R Ratihabitio mandato comparatur~ (0.46,3124) —ztwierdeenie éwna si aleceniu Rebus sic stantibus [omnis contractus ¢ intellegitue (Batrolus, Conmentario | 13) = kaido umowe obowigaye na worunkach 2 moment jj zaworcia = DA6,1px. (pian w 1ksigdze O opeloiac). <0 Reformatio in peius iudici appellato © Katdemu wiadome jk agsteSkoniacne jest orystanezapelaci. Niespraiedinose ‘niewiedsa sediega mate edak spowodowae, ‘ie wydany wyrok zostaniezmeniony na gorsy Bowiem nie orzeka epi ten, kto wydatwyrok ajnouszy ™ ~ Alter stipular ner potest (0. 45).38,17)— ‘ema aloe preycecenia typulacynego winters osoby ine} weraye ron licet dD. 49,1. pc) ~ sedziemu apelecyinemu nie wolno zmienia¢ (wyroku) na niekorays (odwoluigcego sie) Res inter atios acta nocere non debet cays dokonano migdzy okreslonymi esobom ne powinna sake nay Roxdrat Historia trade prawa aymskiogo ‘asada wstanygca na fro prava w monat= chit absolut) a take w retimach totalitar- nych i autorytarmych ‘at. 756 KC Potierdzeneosoby, Ke sprawa bya prowadzons, nade prowadzeniy spray sat cece Podobne: art. 1338 CC; § 684 BGB. At 357 KC el pomaisnadazaing| _amany ts pte Sada beby polyrone aiemym tudoscion abo go: _oby Jee tron aac strat eg strony epee ry avai ony 59 rate ornate intresoustron adie 23- mini splcaeg, ac spss vakonaniazboxizana sok viadenia Lub navet oe oranviganis uno.) dobre § 313 GB (w braves radanyn 20012); W praktyce ETS omawiana maksyma jest praywotynana jako yea jedne} 273s inter- pretacj umbw migdzynarodowych (p.opt- ‘ia recnilagenealnego 2 10.08.2008 r, ‘yen. 18/07). ‘Art. 384 KPC: Sad nie mote uel Lub zmie- nic ark na niekoraySe strony wnoszacej apelaci, chyba be strona preecvna rniet wos apelacie Podobne: § $59 ust. }ZPO § 331) 358 ust. 2 StPO; act art 34 § TKPK, at 139 KPB: Maksymastosunkowo cagsto mykorystywana w argumentac sad6w polskich,Praytadowo w wok 28012009 x (yen. P 22/07) TK stwierd, ze aazrformations in pelus jest jena zgaranc procesonych stanowig- «yeh rotyeg eliza konstytucynego prawa do obrony Naksyma stosowana w ez common low cla wyratenia mys, popraedzone prayzece- rem zenanieSwiadka tozonew konketnym procesie ne mote byé vykorzystane inne Sprawie pomigde nny stronam (Dimond Levelt [2000] 2 WAR 1121) warsataty prawnicee 31 |7. Solus publica supremo lex - dobro publicane ech bee najyisaym prawem ~utiltas publica privotoe praeferr debet—ko- ‘ys publica powinna mietplewszeistwo przez indywidualnyi 76. ~ Benigniusegesintrpretandee sunt, quo vo- luntaseorum conseretur (D.13,18)—ustamy ‘squtedy interpretowane wascive gy zcho- ‘je sich ducha 7. —0, 28589 (sus Pec site py- <_—o Semel heres, semper heres (od. 28.589) ~ otk). W preypacku obigzoneg dg Spadkodawcy mote wokreSlonych przypadkach sig 2darayé i niewolnkuysta wolnoi i stanie ‘sie spadkobiera, a ponadto jeszcze kos inny mote zsta ustanowiony spadobieca, Na prayad, gy ustanowenie niewolitaspad- kbiera, polaczonozdaniem mu woinoci \esocne dadano: gy Stchus bere moim spadkbieca wowczas take Titus pouinion bye ‘mol spadkobier’ Poniewaé Titus mate bye {uta spadlobirc testamentowpm kfczacym UustanaweneStichusa, on nie baie spadko- bier. Gy miewolrik ostal a spadlobierc, to "prawniene nie mae bye skutecane pryenane komuf nem. Bowie kt raz zstlspadko- bierca jest ostatnimustanowonym diedziem = qu seme est heres non desinit esse heres =Kto ra jest spadkabierca, ne praestaje bye spadkobierca 78. — Nula sents in faciendo, sd inpatiendo vel Jinnonfociendo consist ana stuiebnose ‘ie polaga na dealani,ale na anoseeniy lub ‘na nedzatania 79. 80. ~Indubio interpetatio pro regula contra ini- totionem foienda —w razie watpliaoslinter- prtuje sig gochez regula nie dopusacza sie oj ograniczenia s Salus populi suprema lex esto (Cic, ea 18) ~ dobro ludu niechaj bedie nojyészym rowem Scire leges non hoc est verbo earum® tenere, sed vim ac potestatem (0.37) ~ mot prowa ni aac taymat sie stn ustav, leech ret macy deiatania ~ ko rozzosta spadkobierca, jest nim na Servitus in faciendo consistere nequit© (0.81151) stutebnosnie mote polegoe no deiloniv Servitutibus civititer utendum est ( (0.8,19)— stuzebnosci nalezy wykonywoe oolednie Singularia non sunt extendendaQ (0.405233; . 41.2441) nie nlety rozszerzé wyjatk6we Prawo raymskie {Art 1Konstytuci RP stanowi te Reeczp0spo- {ita Polsa jest dobre wspolnym wsnysthch cbywatel Sed Apelacyny Antti Wali powoltrozaatang ‘maksyme(nyrok2 23071997, Fitzpatrick Selig Housing Association [1997] EUCA CV. 2163) jako eden 2 argumentéw na rzecr dyna rmicane wyklad”prepsow ustanonyeh, tra _daiem spdriego povnna uuaglediat vlc wa dla danego spolecerstwatendence zany wyobrasen stosunké odennych. rt 962 KC: Zastrzeenie waruna lub term ru, ucrynione pray powakaniuspadkabiercy testamentowego, uvazane jest zane iste Ce, Jeli jednakz trecitestarentu lb 2 oko- Uieanotc wil, 20 be takiego zastrzetenia spadkobiercs nie zostatby powolany,powolanie spadkobiercy jest niewaine 1) Podobne: art. 896 CC: agedzenie asady dopuszczon0 w§ 2100 ~ 216 BGB, ‘Ast. 289 § 1KC-W brake odmienne)umoay ‘bouaek utraymyania ueqdeeh potrzebaych do wyhonywaniaeutebnosc gruntoue) bia \wagcicelanieruchomase! wladngc} Podobne: rt. 698 CC; § 1018 1090 868 ‘At 288 KC Sltebnodé gruntowa powinna bye ‘aykonywana w tak sposb, by ak nani uiradeiala orystaniezneruchomosc baton Podobne: art, 702 CC; § 1020 8GB. W opini recnika generalnego 2 29.112007 (cygn. C1407) wykoreystano omawiang ‘maksyme wramach wyasiena, 2 ,w prowie splntowym wath ale interpretonae w spose sisquod contro rationem uri receptum est, non ‘est ducendum ad consequentias (D. 50,17.) to, cozostalo prayjgte wren zasadee prana, nie powinno by urzeceyistniane do chu ‘estapienia with fonselweng a. ~Aoies ur non sunt ur (0.171.238) ror ‘Summum ius, summe iniurio® wigan skiajoe wed prava ni 4 pravami (Gi, off133) - najayszeprowo najuyé- s2ym bezprowiem 82. ~Zobs aces ce principal Superfcies solo cedit (62,73) -to,co® znoje si no powierchn grunt, sae sig us sol sequitur aeficum — bude podaia jen ceiae sae 13 pawem do gunta ~quique plantar so slo cet (Forma ‘may uyana w corimon a) ~caklwiek _estalo posadovine na ganda eo cays sMadon 8. T 2£.42081 anon dona rane, <—— Tesi is et li (2097) Stanly, fw abe 7 wick sprain dopuclatwo zemaniapojedyn- 5 eae eae ee (cogo sada, A teraz otvariezarzdeamy, 2 _arieednego Sada nie be wystuchane, hac cise sie zaszztem toa ar ub numeruststium non adit etiom duo sufficient tam gee licaba Swiadkw nie jest vskazana, wystareey dich ~ unas testimonium non sft od conderna- tionem (X 220,10) jeden svade nie ystar- ca dlacsartenia Raccaik generalny wykorystal omawiang smaksyme w opin z 23.09.2009 (syn. (388/07) w ramach argumentaci, ogélne diene do pews praune) i ,radow prawa™ prey byt matym uwaglgdniano specyfs kon- kretne| sytuac mote prowadsé do nie dace) se zaakeptowadnisprawied vote Maksyme stosunkowo cesto wykoreystywane wargumentagjsadow poskch Praktadowo, $v rok 2 "401.2007. an. VCSK 377/06) powolt omaniana regu prezentuiac lade rygorystycnepreestreganie asady, {sad ey oreka na podstawie wskaza- yeh prac stony dowodéw niedopuszzenie mmottiwosc math od preluz dowedowe} _stanowioby pogwalenie elementaraych 2- ‘ad, mogley sora najyéseprawo bykaby ajc aya rt AT § KC: Cpt shtadowa acy nie mote by odrebny przedmiotem wkasnsc nny raw reerowych at. 48 KC: Z zastrezeniem wyatt w ustauie prawideanyc, doce sladowych granu ale w saczegdnodc bu yok inne ureqdenia tale z gruntem20g- 2g, jakOunieddraewa ane rosin od cls ‘sade ub zasiana; art. 19 KC: Masnode niruchomoscrxcigga signa reecruchoms, ra zostalapolgczonazneruchomoigw tak pos, 2 tala sig) capi sada, Pdobie: 552 CC; § 94 ust. 1 946 BGB; Maksyma cagsto wykorystywana w argumenta- «jt ead polskich Prelidono, SN w uchuale 221.04.2005 syn. C2P 9/05) ster, de typowe zaleznosc prawn migday niet chomoseia gruntona 2 pasadowionym nani} buudyokier wyria at. 47 §1KC potwirdzaac ‘asa superficie sol cdi’. asada zachowalaogranicaone maczene w pro cesieKanonicanym (Kan. 1573 KPKar). Wpra- wie pryuatnym Lieb Sviadkow ma znacrenie pry aynnotcachprawnyeh,ktrych forma wy- ‘maga obecnoi Swi akch jak awarce rmaeefistwa Lub sporzadzenietestamentu, 206: art. 71 CG; § 2249 BGB; art. 951952 § 1KC. - Rozdeat 1 Historia i trade prowa reymskiego warsttaty prawniere 33— quod canta rationem juris reeptum est, non ‘st dicendum ad consequentios (0. 50,71) to, cozostalo pryite brew asadzie pans, ‘ie powinno byéurzecryistiane do cet “nystapieni warystiich konselovenc —Apices urs non sunt ur (0. 173129.) ~rox- ‘Summum ius, summa iniuria > eho ensasseaiy wigzaniaskrajne wedkug prava nie sa prawami rmaksyme w opin «(yen : peer rniels Cree gene nae tw (€388/07) wramach srgumentacj, te ogdlne szym bezprawiem dadenie do pewnoscpranme).eadbw prawa” pr byt malym uuglgdnianu specyfi kon- kretne sytuaci mote prowadzé done dace) Si—zakeeptonac niespraviedlinosc Maksyma stosunkowo ceesto yhorystywana w argumentac std polskich, Praytadowo, SN wok 24.01.2007 raven. V SK 377/06} powotakomawiana regue prezentjac poalad, 2 rygorystycane presteganie zasady, {sad cyilnyoreka na podstawiawskana- rych pre strony dowodow i nedopusacenie rmodlivosel wyathow od prez! dowodowe) _stanowlaby pogwalcenieelementarmych 2- Sad, (.) mogtoby spawn, enajysze prawo Irayud booby nave 82. = Zob: ocesio et principal Superfcies solo cet (6. 2,73) to, co® ‘At 47 § 1K: Cai sitadowa recy nie mote _najduje sie na powierchni grunt tae i rca semaine ete eee ia eae raw ezeceoaychy art. WB KC:Z zastraeteniem us sl sequitur cei —budynek poate See cesdasteodon Sale einep oman ae eee eoe ree sHadonych grunts male w sezegalns Bu Ubi ius ibi remedium — tom gdcie jest uprawnienie, jest srodek la jego ureczywistnienia Ubi societas, fbf tus (Cc, off 120-22)° = ote spolecot, tom provo Prawe rye SN uchwale 231103983. (5g PZP 36/83) wyrat poelad, eli przpis ustany ‘maniac clonkach orga ( asteyanym preypadks dy praconice) postage ie techy nog, tsa na aed po- wszehnie unangzasade res focuntcllegium (doje natty wtosekvenc do uniosky, Jestatut (le mote stutecieustliéni- s2eod3 Vay lok rad rocowic. Pdobnieco do 2sady art 108 KC: Peinomoc rik nie mote byé drug strona cynnoécpran- ne tej kanya w imieniu macodav, chyba te, coinnego mnie z tre petnomac- rita albo 22 wg na tres cyano rave) wyacana jest moines narusenia interes6u mocodancy. (ar, 159§ Tp. 2 RO: Opiekun mie mate eprezentowa¢0s6b ozostaacyh pd feo opieka pry czy Scioch prawnych migdy jena tych ob 2 opekunem albo ego matonkem,stgpmym wstepnym lub rodefistem, chyba ie eynnose ranma polege na bezlatnyn przysprzeniu na ‘ez osby pasta) pod oie Ta tet art 450 ad, 3 CC § 181 1755 B68. Raecaik generalny w opin 2 21052002 (yen. 395/00) stierdet e antycrne ‘rymskie przstowie ub lex non dstinguit nec ros ditguere deberus zachowe jk zawsze Tw wyroku7 24.06.2002 «.zakwestionowat _asadnoirozrinienia waskego i szerokiego rozuienia materi ustawowe) taki 7 wag na spreecanai asada lege non distingvente nec rostrum est disingure Malsyma utywona w common low da wyratenia mys etam, gdzie dosato do rnaruszenia uprewnienia,przadeprawny dae ‘moiiwosé cbronyprzed tym lub dochodzenia ‘odszkadowanta (Ashby v White [1703] 4 StTr 695, ER 126) Maya wyrata mS prawo jest nieodacz nym elementem itnienia wapalnoty ld,89. = Utite non debt per inutile vitiari—to,co Jest wascine nie powinno byéobcgéone wad ‘ego, coniewascine 90. = Odmiennie: vox popu vox dei ~ eos lodu slosem Boga 91. Nemo contr factum suum venice potest = rikt nie mote wystepowac w spraecanoic 2 wla- syn caynam 92. Auman metas sumere iva snnt (Ov os 3482) ~ pra posalaa na uy broni pra. ‘inka ubrjonyn vim v defendee omnes eges omniaqu ura permitunt (9,245 4) —wszysthi ustany ' raw pozwalaja aby bron sista wobec praemocy 93. Ute per inutile non vitiatur (0. 32,9pr) ~to,cojest wascwe ne jest obciatone wad teg0, co niewascine v Vanoe voces popu non sunt audiendai® (od. 94712)~nie nlety dwoepostuchy ezym gtosom ludu Verire contra fctum proprium nemini0 licet (D. 43,16,1,27) - nie wolno wystepo- wot prec temuy, co wyna 2 wlasnych cnn Vie vi repellere licet (0.43,16,127° ~ sile wolno odepraeé sit Vis maior cui humana infirmitas resi stere non potest (0. 44,74) ~ sila wyesz0, kre) ludcko skabost nie jst w stanie sie opraet Ronda Historia radyeja prawa zyshiego Cegicowa niewainosecaynosei prawng ie powodujeniewaznosc cle} aynnosc; Podobrie: rt. 58 § 3 KC: Jeli miewanoscig jest dotrigta tylko czeséceynnoscprawne) ‘yao porstaje w mocy co do pezostalych 2g chyba okolianol wynia, ber postanowien dotinitych newaznoscig cayn- node nie ostalaby dokonana Tokteé:§ 878 ABGB; at, 20 ust. 20R dimiennie: § 139 B68. Woreczeiu aby Lordéw 2 2.071947 «(The National Ant-vivsction Society vThe Com ‘misiones of Inland Revenue), wrozwatanach poswiconych temu, hed rozporzadzeie ma charaterchaytatyon, Lord Simons ster wszczegélnec, e,nie mode tym decydowaé ‘ox poput, bo mogtoby to prowadri do kory- ci nieoznacronych sek i dziwnych ob Maksymastosunkowa sto powolyuana ww pratyce ETS, Prayktadowo, w wyroku + 20,03.2001 (syn. 718/99) Trybunat ‘stored te. wyradona ze pomoca maksymy remit venie contra factum poprium zasada mya zzasady dobre) wiary worry asad prawa wspélnotoweg przy pomacy dre legalnosestsowanych przez Wspolnote Srodkiw mote byé oceania preez wspalnotowe sadownictwo™ Podobne co do zasady: art. SI KNZ:Zadne postanowenieninijse Karty ne narusca naturalnego prawa katdegoclonka Organiza Narod6w Zjednoczonych, precio ktremu ddakonano bron} napas, do indywiduale) {ub zbiorowej samoobrony (.) Tak tet: art. § 227 ust. 14859 BGB; § 32 UGB; 2B KC; art. 25§ 1KK W argumentacsad6w polskich stosun- wo esto uiyua sig acfstieolredtenie sity wyisze.Praykladowo, SN w uchwole 224.2000 «(yg CZP 37/00) wy, 4 :pogcu sta wyisza (ris moto) radawane sa rtne znaczeia to jednak powszechnie jest prayjte tr obiaktynepojeie ily wise, Weym upc raz site wyasa rozui sig dareniaocharalterz ktastrofalnych data pryrody albonadzwyczjnych zewnetranych vydare dry zapobiec nie maéna warsttaty prawnicze 3594, ~0.173015 (pian w 56 iigdaeKomentoraa <——© Volenti non fit infuria od 0. 4770,15) Naksye stsunkowo caso wykorzstyana do eh). Notusneie dr oabistyeh naszyeh T choyin ie leg wargumentac sadn polski, O dostizes- dic tak dlece dota nase} cc egy Ho tue) rakyaneg nace ade wy ‘$3 za jeg prayewoleniem sprzedst, to jogo ‘lene SN w nyroku 2 408.2006 r. sygn. I ‘ojcu praystuguje we weasnym imieniu skarga SK 138/05) zgodnie z ktrym ,zasada volenti _rtytulu naruszenia débe osobistych (iniuria). 1non fit iniuria nie maze bye postreegana jako ‘Wimieniu syna ona nie przystuguje, bowiem -dogmat; takiemu postrzeganiu prawa praecry emeana wy ayy 2a gang aby ‘wielorotnepowatyania pre staan ere onadotey ‘ekodesicynnym Maula zzad wapeyca spotecnego, k6ra slut uelastycanieniuprawa sted, gy ono tego wymaga 2 wapledu na ~ scent et consententi nen fit iniuria neque yng ogsnose cy trudy do zaakceptowania dolu (V1 513,27) ne wyraadza sig komus gry raya podstgpu 2 jegowiedz i preyo- leniem Naksyma utywana w common law dla wyrae= nia mys, plnaidobrowolna zgoda na okre- Slone ryzko wytacra modinosedochodzenia ‘odshodenania za sckode wrk bjetego ‘yaykiem 2darenia (Simms v Leigh Football Club Ltd [1969] 2 AIL ER 923). Taka mostvose ‘brony pred rosczeiam odstkodowawczyi Jest ogranicrana prez ustamy np. w zakresie ‘ransportu prywatnego, 95. Sire vendita non odour nid uodite- Voluptotis vel affections aestimatio © tae tn od rest agit hc est quod rem habee intrest non habebitue (0 776.2) prayfemnos asad art. US § 1KC W wypadlach poe tempor hoc autem interdum petiom ered cae ee oe widianychw aryl popraedajacyn sad tur sips interest, quam res vole ve empta ere eee ‘mote zara poszkodovanem odpowiednia est (0219) Ipe)~ sey srzedana reeceniez0- ‘sum tule zadotducyenapenigtnega stoa wydana fo mina skariyéokwote odpo- 1a doang kay at M48 KCW rai na- wiadajgea interes hupuaceg, aby mig te ruszeia dora orbiteg sad mate payne ‘ner Interespaekracza edna dtyehzasona teu, cj dobro osbiste estat narusone, ang cy gy jest ni vata adpouia- cdponiednia sume ytolem zdescocynienia dajaca warts rez ub cei, 23 jaa zstala ‘eniineg 3 doenan rsa ub ma ego - ena hupona, dani asad dpe sug pening na vskazany prze ego cel spolacanyniezaednie Cd innych rodkow potraebrych do usunigia shutkon naruszenia. Podobne: art. 1382 CC § 253 B68. 36 warsetaty prawnicze Prawo raymskieRozoziat 2. Ksztattowanie i ochrona praw prywatnych 2.1. Ksztattowanie praw prywatnych — czynnoéci prawne 2.1.1. Caynnosci abstrakcyjne Problem prawny ayn praune wa pomoca splat” (oer oe: tir) jako cays abt = maneypagj \molnene x digs 2a pomaca spit a (olto pero et iam) Teksty pokrewne 6.1122: Spizu wag uty sig dlatego ie nies (ot) uaywano tytko pened spio- ‘yeh. Awartode ch polegaa nena izbie, aon Sta tet niewolnikow,kt6rym dozwolono na zara spranan penigznymi nazjwano ,odva- “ajacyn (ispenstores) UE. 193-6 Mancypaciaestspsabem poe vlasecena lent) wacinym dla res manc- i. diya sig ona pre uc osslonych tow ‘{certa verbo), wagowego i 5 obecnych Swiadkén. §§4. Mancypace mote by stosowanamigdny Reymianami,LatynamKlonijoyen i Latynam juniariskimi oraz tym cudzaziemcarn (pere- arin try pryenanoprawo urstricrenia woboci andl (commercium). § 5. Cammercium jst to prawo weajennego upowania i spraedanaia §§6.Raecayruchome moa byémancypowane ‘yk w ch obeenose nie mate ich ewe) itd ig ui ret, Natomiast eey ne ruchome moa byé mancypowane w ghz cable nara (lores simul nied wed ed _ajia sig wrinychmiejach divers os), Parafraza tekstu 6.1118: Moneypaia jest pezoespraedata {imaginaria venditio), co stanowi prawo woscineobywotelom rymskim.Odbywo sie ‘ona tak: praybrawszy co najmniej 5 swiadkow dejracech obywate,«ponocto jeszcze jednego tego? ston, eymojacego spidowg wage, zwanego wagouym, trzymajac preedmiot nabynca méwit:,Twier- dee 2 ten niewolnik jest mj wedtug prawa Kwirytéw i niech mi on bedi kupiony 20 ‘pomocg tego spitu i wag’. Nastgpnie ude- aywszy spiéem 0 wage, doje go zbyucy jakby zamiast ceny (quosi preti loco). 6.3,173-14 Jest te inna odmiona pozoregospelnienia dtugu(imoginaria. solutio): za pomoca spit wogi Rodzaj ten prayjeto (receptum est) z okreslo- fych preyzyn, np. gdy cos nolety sez tytutu czynnosc,xdiotane 20 pomoca spiu i wag clbo 2 tytutu wyrok § 174 Preyiera si co nojmie 5 Swiod- 6m i wogowego. Nostepnie wwolniany od -obowiqzania winien powiedeiet: ,Paniewod 2ostalem zosqdzony (lub: skezany) na twa koraySénatyle tye tysigey sestercm, 2 tego tytutu wyrigeyje si uwalniom od ciebie tym spitem i woga spitowa, Ten fant odwatom ci pieruszy i ostatni zgodnie 2 ustawg ludowa". Nostepnie uderza wage spitowym asem i doje go temu, od kogo sig tuwalnia, jokby dla zoplaty (vlutsolvendi causo). Rentle 2. Kectattonante | ochrona prow prywetnych | Komentarz Pierwotna mancypaci (6.119) bya eecyni- sta sprzedaig gotovkowa, cat wymiana toma. ‘ua odwatane w ramach opisaneceremonii awatk mie. Mimo rozpowszechnenta sig ‘a pocata lw. pred Cr. plenigda iczone- 0" (rumerata pecunia) mancypacapozostala wutyciu jako spreedat pozrna(imaginaria vendtc). W reecaywistoci bya ona publicang caynociastwerda}gca praia mabye raw wladcaych nad reczami soba. wo preci blo oderwane od sme preyczyny rave) (caus), ok speeds, darowiana, sta nowieie posagu itp, Wedlug desea term nologii mancypacja, podobnie jak odstapieni raw pred pretorenw drodzepozomego proces windacyjnego (in ire cesso), bla wc caynnosci prawnaabstrakcyna. Charakter abstrakcyjny miato te? (G. 3,173), na- ledgce réwnied do czynnosci pozomnych, tibralne Spanien dig (tio per cee to) Remit ono nst¢pvata pom jhe) tmaety (rime ur) eases wed ey rzaspokojny wire decydwal i tym nem} na vole dunia x Dalszy rozw6j Podobne akinne cynnott tbalne, runic ‘manciptii slit per oes tram wysaly _uiyla7kofiem obresu layeanego,hsty- nian wares telstow Hasycaych wselie vamiank'o nich. warsztaty prawniczeProblem prawny Parafraza tekstu 6.4.6 Copsto se adoro, de ktos wedlug Caynose sown jako ceynote abstakeyne eel 7 ~ sypulaca puto) avolieie x clugy (occeptiati) rana obywotelskieg (us cv jest adpowiedrialry, ee zosadeenie go bytoby riestusene(niguum). Jt np. mjc wypla- Gi pienigeetytuler podycoi(redendh cause) adbirg od cicbie zawczosuformalne preyr2ecenie swiodceoiapieniginego, ano Teksty pokrewne O rartucie podsten (excepto dot 6.419: Wyse zrzaty aera w ru poe «ny do fada pow. bowen pozva iy ted 2 owed cy cos podstgmi mp. domagalc sie aotupleiedey, tye mie vwyplac, cart [excepto dl est formu. ray ta: Jew te sro ni ie abiono stipulat).Leceponiewos jest nieslusene20- Lub ie dee si pre podstep AuluseAge- sade ci 2 tego tytut,prayimuje se (lace), sn’. 4 bedeiesechroniony zrevtem podstepu (excepto dal). stepniepenigdey ne wyplace, jst mimo to penne (certum est), moge sig ich od cbie domogoe.Powinines bower mij da jako obowigeany 2 formalnego prayraeceni ex 1.4.23 (Ulpian wks. 76 Komentarza de edyht’} Kto odebratpeyraeceniestypulacy ne bez podstany sine cause, a pater skazy 7 e typula spotia siz zarzutem podstepu (excepto dot), Oil bower w chu stypulac jeszcze nie zachawa sig podstepnte, nate powriedit, canto pay strerdzeniu spor (is contesttio),nalegalac na sharge2 te) Stypulac.Podobnie gdy pry stypulaci mat stsangprzyzy usta cous), 2 teraz 2) nie ma, Stad gy odebra prayreeceni szamia- ‘em udzelenia pay a jedoak mi udzilit, alo ey byl nna prayezmnastypulaci, dre Jednak abo sig nie tealizowaa, abo usta, Sspotka sion zarzutem, 6.316: Zobonigzanie umarzo sete prez cswiodcenie o adbiorze prayietego Swiadcze ria (oceptitato), kre jet jok gdb pozor- rym uisacreniem {imoginario Solutio). Bo jst chcesz mi opus (remitere) to, co jestem ci winien no podstowie zobowigzania slownego (verborum abigtio), porwolas mi wypo wiedie€ te slowa: Cyto, coc preyzetem, mas sebiejko praite (oceptu)?", 00 co odpowiadas:, Mam" 1.46 ,4,23 (Labeon wks. 5 ,Pithana” stresz czonych preez Paulusa): Gdy umoreytem twe zobowiqconie prez occeptilai, ne canacra Tolsty to, 2e sam zostatem zwolniony wobec ciebie. B rr12epr. (upon ws 7 Dyspta Pass A jedak wed, ay porcamiane sig D. 44,4,4,16 (Utpian w ks. 76 .Komentarza co do najmu czy sprzedazy, lecz kontroktu do edyktu") jeszcze nie wykonano, obie strony wwalniayg sigod zobowigzonia poe acceptilato,nowet yb pod jg tylko edna strona 38 warsztaty prawnicze Prawo rymskie Komentarz Abstrakeyjnos stypulacji omacza niezaetnose Je) shutecanotc od prayenyny (causa) tozena pryreczenia. W tekécie pierwszym (G. 4,116) prayeey sotena rayrrecrenia przez dluzrita Jest koniecanosérarotu posyat (podobnie UtpianD. 462.61 Pomponius D. 46,27}. Jdnak po adebrans abstrakeynego pry: ‘eniazerotu wieryciel nie wypiaci pienigdy, ‘a mimo to 2e wagled na abstrakeyjnose obowazania dina zachowal sa ska 2 ylutu stypulai Zarut podstepu, a pene ojaijay si w henstytuciah cesaskich 2 pretomul ll po Ch. Karakalla C. 4303) konkretniesoy rela w penny zaresezesade astra cjnosestypulag knit 2 tekst drgiego (63,168) accept lotio est aynnoscia umarsajacezabowtarane Cedrot (actus cantears) do stypulac Ponieuaz take aceptilatio est eynnoscig abstateying, mote ona stuiyé rane dobre do skvitowaniaspelnionego Suradereia jk ido -wolnieniazdhugu pod tytukem darmym. Dalszy rozw6j Stypuacj nana bla nadalw Sedniowiecr, dopaki na zasadeie paca sunt servnda nie _nyeigiaostatecanie asada sbody ume Stypulcj ostalavtecy part reer uma rieformalna (pact),2.1.2. Motyw a warunek i polecenie Problem prawny ‘Motyw (caus) a warunek (conic) polecenie (modus) Teksty pokrewne 7 Oks. Responson Unieraa, Meviswyavotla sch nel kw Sacasa, utc Feng warunkowo (ub stanowienachumownych, tach aka, 6102 PECL art 5:2 Zand Undo sart 9 CSG.