Мат сау - 220908 - 122916

1
Ақтолқын Қойшыбекова | AQ BOOK

Сәлем, жас түлек!
Менің аты – жөнім – Ақтолқын Қойшыбекова.
2017 жылы Ұлттық бірыңғай тестті тапсырып, одан 130
балл алып шықтым. Қазіргі таңда Әл-Фараби атындағы
Қазақ ұлттық университетінің 4 курс студентімін.
Бұл кітапты алған болсаң, сені ҚҰТТЫҚТАЙМЫН!

Сені алда ГРАНТ күтіп тұрғанына сенімдімін.
Бүгіннен бастап, мен саған математикалық сауаттылықты оңай тілде

түсіндіріп беремін. Барлық есептің тез шығару жолдарын көрсетемін. Бірақ,
бәрін мұқият оқып, дәптеріңе жазып отыруды ұмытпа!
Бұл кітап сенің ГРАНТ-қа түсуіңе үлкен септігін тигізетініне сенімдімін.

Ал, кеттік, олай болса ... СӘТТІЛІК!
Кітапты қалай оқу керек?

- Кітапта математикалық сауаттылықтың 23 тақырыбы бар.
- Әр тақырыпта өзінің теориясы және практикасы болады.
- Ең алдымен, тоериясын жақсылап түсініп ал.
- Кейіннен есептерін шығарасың.
- Егер шығара алмасаң, әр есептін астында шығару жолдары бар. Соны
мұқият қарап, дәптеріңе жазып ал.
2
МАЗМҰНЫ
МОДА ................................................................................................................... 5
МЕДИАНА .......................................................................................................... 9
ӨЗГЕРІС АУҚЫМЫ ....................................................................................... 13
АРИФМЕТИКАЛЫҚ ОРТА........................................................................... 18
ЗАҢДЫЛЫҚ ..................................................................................................... 23
ЖАҢА ЛОГИКАЛЫҚ АМАЛ ........................................................................ 31
КӨП САНДАРДЫ КӨБЕЙТУ ........................................................................ 35
ЛОГИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕР ............................................................................... 38
ЕКІ – ЕКІДЕН ӨЛШЕГЕНДЕ ... .................................................................... 42
ПРОЦЕНТ ......................................................................................................... 48
ҚОСПА .............................................................................................................. 58
АДАМНЫҢ ЖАСЫ ......................................................................................... 63
КЕСТЕ................................................................................................................ 68
ЫҚТИМАЛДЫЛЫҚ ....................................................................................... 76
ШЕҢБЕР ........................................................................................................... 87
ПЕРИМЕТР ....................................................................................................... 94
ФАКТОРИАЛ ................................................................................................. 100
ТЕРУ ФОРМУЛАСЫ .................................................................................... 103
ПАРАЛЛЕЛЕПИПЕД .................................................................................... 107
ЦИФР ............................................................................................................... 111
3
МОДА
4
МОДА
Мода – ең көп кездесетін сан.

Қазір қыздардың қолынан «Louis Vuitton», «Prada», «Michael Kors» сияқты
сумкаларды көп көздестіруге болады. Неліктен? Себебі, олар модные сумки.
Математикада да дәл солай. Егер сан көп кездессе, ол сол сандық
қатардың модасы болып табылады.
Сандардың модасын табыңыз: 2,2; 3,6; 5,6; 3,6; 4,2.

А) 3,6
В) 4,2
С) 5,2
D) 5,6
Е) 2,2
Шығарылу жолы:
3,6 саны – 2 рет кездеседі. Ал қалған сандар тек бір рет кездеседі.
Жауабы: A) 3,6
1,3; 1,4; 1,5; 1,6; 1,6; 2,0; 2,6; 3,2; 3,8 сандарының модасын табыңыз.
A) 2,4
B) 1,6
C) 2,2
D) 2,3
E) 2.0
1,6 саны – 2 рет кездеседі. Ал қалған сандар тек бір рет кездеседі.
Жауабы: B) 1,6
Нұрбектің екі ай ішінде апта сайын (8 рет) тапсырған байқау

сынағында математикадан алған ұпайлары: «21», «24», «22», «23»,
«24», «24», «23», «25». Нұрбектің екі ай ішінде алған ұпайларының
модасы.
A) 21
B) 22
C) 25
D) 23
E) 24
5
24 саны – 3 рет кездеседі. Ал қалған сандар тек бір рет кездеседі.
Жауабы: E) 24
Шағын маркетте бірнеше сатып алушылардың сатып алған

тауарларының саны тіркелді, яғни 11; 11; 18; 13; 17; 13; 14; 14; 13; 18;
17; 18; 13. Тіркелген мәліметтердегі сандардың модасын табыңыз.
А) 11
В) 17
С) 14
D) 18
Е) 13
13 саны – 4 рет кездеседі.
Ал қалған сандар тек бір рет кездеседі.
Сонда ең көп кездесетін сан – 13 саны.
Жауабы: E) 13
Кестеде 10 «А» сынып оқушыларының 10 күндегі сабаққа

қатыспағандығы туралы мәлімет берілген.
Күндер 2 5 7 12 13 15 17 19 23 29
Сабаққа 3 2 0 1 2 1 0 2 4 3
келмегендер
саны
Мәлімет бойынша сабаққа келмеген оқушылар санының сәйкесінше

модасын табыңыз.
А) 0
В) 1
С) 3
D) 4
Е) 2
6
Күндер 2 5 7 12 13 15 17 19 23 29
Сабаққа 3 2 0 1 2 1 0 2 4 3
келмегендер
саны
2 деген сан үш рет кездесті. Яғни, модасы – 2.
Жауабы: Е) 2
Дүкеншінің бір күнде сатқан тауарлары кестеде көрсетілген.
Ертегілер Әдеби Оқулықтар Географиялық Пән бойынша тест

кітабы кітаптар карталар жинақтары
35 12 100 10 25
Сатып алушылар үшін тауарлардың қайсысы мода екенін анықтаңыз.

А) әдеби кітаптар
В) ертегілер кітабы
С) географиялық карталар
D) тест жинақтары
Е) оқулықтар
Ертегілер кітабы – 35 кітап сатылған.
Әдеби кітаптар – 12 кітап сатылған.
Оқулықтар – 100 кітап сатылған.
Географиялық карталар – 10 кітап сатылған.
Пән бойынша тест жинақтары - 25 кітап сатылған.
Сонда ең көп кездесетін сатылған кітап – оқулықтар (100 кітап).
Жауабы: Е) оқулықтар
7
МЕДИАНА
8
МЕДИАНА
Медиана – тура ортасындағы сан.
Медиананы табу үшін:
№1. Бүкіл санды өсу ретімен жазу;
№2. Тура ортасындағы санды табу.
Ескерту. Егер ортасында екі сан тұрса, онда екеуін қосып, екіге бөлесіңдер.
Сәуір айының алғашқы аптасында орташа ауа температурасы 15°С,

16°С, 17°С, 18°С, 18°С, 19°С, 20°С -ты көрсеткен. Апта бойынша
температураның медианасын табыңыз.
A) 20°С
B) 17°С
C) 18°С
D) 16°С
E) 19°С
№1. Бүкіл сан өсу ретімен жазылып тұр.
15°С, 16°С, 17°С, 18°С, 18°С, 19°С, 20°С

№2. Тура ортасындағы сан - 18°С
Яғни, медианасы – 18°С.
Жауабы: C) 18°С
1,3; 1,5; 1,7; 0,5; 0,9; 3,2; 2,7; 1,8 сан қатарының медианасын табыңыз:
A) 1,8
B) 1,9
C) 1,7
D) 1,6
E) 1,5
№1. Бүкіл санды өсу ретімен жазамыз.
0,5; 0,9; 1,3; 1,5; 1,7; 1,8; 2,7; 3,2.

№2. Тура ортасындағы санды табамыз.
Тура ортасында екі сан тұр: 1,5 пен 1,7.
Егер ортасында екі сан тұрса, онда екеуін қосып, екіге бөлесіңдер.
1,5+1,7
= 1,6
2
Яғни, медианасы – 1,6.
Жауабы: D) 1,6
9
Кестеде оқушылардың байқау тестінде математикадан жинаған
ұпайлары көрсетілген.
Оқушылардың алған ұпайларының медианасын анықтаңыз.

А) 30
В) 26
С) 34
D) 27
Е) 28
20; 24; 25; 26; 28; 30; 30; 34.
Тура ортасында екі сан тұр: 26 мен 28.
26 + 28
= 27
2
Яғни, медианасы –27.
Жауабы: D) 27
Кестеде бастауыш сынып оқушыларының бір минутта оқыған

сөздерінің санына қатысты мәлімет берілген.
Қай оқушының оқыған сөздерінің санын барлық оқушылардың 1 минутта

оқыған сөздері сандарының медианасы ретінде қабылдауға болатынын
табыңыз.
А) Әлішер, Толғанай
В) Ерлан
С) Ұлан
D) Сәуле, Арай
Е) Нұрлан
60; 70; 70; 80; 90; 100; 100.
Ол – 80 саны. Яғни, 80 сөзді ҰЛАН оқыған.
Жауабы: С) Ұлан
10
Кестеде 7 ақпан күнгі Астана қаласының ауа райы болжамы
көрсетілген. Осы күнгі ауа райы температурасының медианасын
анықтаңыз.
A) -20°С
B) -23°С
C) -22°C
D) -21°С
E) -19°С
-16°С; -16°С; -18°С; -20°С; -22°С; -24°С; -25°С; -27°С;
Тура ортасында екі сан тұр: -20°С пен -22°С;
20 + 22
= −𝟐𝟏°С
2
Жауабы: D) -21°С
Натурал саннан құралған сандық қатар алты саннан тұрады. Сандық

қатардың үшінші мүшесі 10-ға, ал төртінші мүшесі 62-ге тең. Осы
сандық қатардың медианасын табыңыз.
A) 36
B) 38
C) 50
D) 52
E) 42
№1. Бізге тек үшінші және төртінші сан берілген. Сондықтан қалған
сандарды х деп белгілейміз.
х; х; 10; 62; х; х.
№2. Тура ортасында екі сан тұр: 10 мен 62.
10+62
= 36
2
Жауабы: A) 36
11
ӨЗГЕРІС
АУҚЫМЫ
12
ӨЗГЕРІС АУҚЫМЫ
Өзгеріс ауқымы – ең үлкен саннан ең кіші санды азайту.

ӨЗГЕРІС АУҚЫМЫ = ЕҢ ҮЛКЕН САН – ЕҢ КІШІ САН.
Оқушының ІІ тоқсанда химия пәнінен алған бағалары 3; 4; 5; 4; 3; 5; 4;
5; 5; 5 берілген. Бағалардың өзгеріс ауқымын табыңыз.
A) 4
B) 3
C) 5
D) 2
E) 1
№1. Ең үлкен сан - 5.
№2. Ең кіші сан – 3.
№3. Өзгеріс ауқымын табу үшін бір-бірінен азайтамыз.
𝟓−𝟑 =𝟐
Яғни, өзгеріс ауқымы – 2.
Жауабы: D) 2
Кестеде байқау тест нәтижелерінде алған ұпайлары берілген. Осы

оқушылардың ұпайларының өзгеріс ауқымын табыңыз.
А) 36
В) 120
С) 54
Д) 42
Е) 128
𝟏𝟑𝟐 − 𝟗𝟔 = 𝟑𝟔
Яғни, өзгеріс ауқымы – 36. Жауабы: А) 36
13
Кестеде хауыздағы судың температурасының тәулік барысындағы
өзгерісі берілген.
Таңертеңнен кешке дейінгі судың температурасының өзгеріс ауқымын

табыңыз.
A) 250С
B) 260С
C) 60С
D) 120С
E) 220С
𝟐𝟖 − 𝟐𝟐 = 𝟔
Жауабы: С) 60С
Төмендегі графикте жүргізушінің Астана қаласынан Көкшетау

қаласына көлікпен жүріп өткен жылдамдығы берілген. Графикке қарап
жылдамдықтың өзгеріс ауқымын табыңыз.
14
A) 65
B) 80
C) 45
D) 70
E) 50
Ең үлкен сан – 120.
Ең кіші сан – 40.
Өзгеріс ауқымын табу үшін екеуін бір-бірінен азайтамыз.

120 – 40 = 80
Жауабы:B) 80
Төмендегі фигурада берілген сандардың өзгеріс ауқымының

цифрларының қосындысын табыңыз.
A) 13
B) 11
C) 12
D) 15
E) 16
15
𝟗𝟒 − 𝟗 = 𝟖𝟓
Цифрлары: 8 және 5
Цифрларының қосындысы: 𝟖 + 𝟓 = 𝟏𝟑
Жауабы: A) 13
Дене шынықтыру сабағында бір топ оқушылардың 100 м қашықтықты

жүгірген уақыт кестесі берілген. Оқушылардың жүгірген
уақыттарының өзгеріс ауқымын табыңыз.
A) 4,7 с
B) 4,3 с
C) 4,6 с
D) 4,5 с
E) 4,4 с
№1. Ең үлкен сан – 18,4.
№2. Ең кіші сан – 14,1.
𝟏𝟖, 𝟒 − 𝟏𝟒, 𝟏 = 𝟒, 𝟑
Яғни, өзгеріс ауқымы – 4,3 с.
Жауабы: В) 4,3 с
16
АРИФМЕТИКАЛЫҚ
ОРТА
17
АРИФМЕТИКАЛЫҚ ОРТА
Арифметикалық орта, орташа ұпай, сандардың орташасы деген – барлығы БІР НӘРСЕ.
Арифметикалық ортаны табу үшін:

№1. Берілген сандардың барлығын қосамыз.
№2. Неше санды қостық, сонша санға бөлеміз.
Төмендегі графикте Асанның бір аптада шығарған есептерінің саны

көрсетілген. Графикке қарай Асанның осы апта ішінде күніне
шығарған есебінің арифметикалық ортасын табыңыз.
A) 50
B) 70
C) 60
D) 40
E) 30
Барлық есептердің санын қосамыз да, 6 күнге бөлеміз.
10+40+20+70+90+70
= 50
6
Жауабы: А) 50
18
10 «А» сыныбының 11 оқушысының бойларын өлшеген кезде мына
нәтижелерді алдық: 151; 152; 160; 163; 167; 172; 172; 173; 174; 175; 176
(см). Олардың бойларының арифметикалық ортасын табыңыз.
А) 165,9
В) 167,8
С) 165,7
D) 166,8
Е) 165,5
Барлық оқушылардың бойларын қосамыз да, 11-ге бөлеміз.
Себебі, 11 санды қосып жатырмыз.
151+152+160+163+167+172+172+173+174+175+176 1835
= = 166,8
11 11
Кестеде 11-сынып оқушысы Рахаттың қыркүйек айынан бастап

тапсырған байқау тест нәтижелері берілген. Рахаттың орташа ұпайын
табыңыз.
А) 114
В) 120
С) 120
D) 120
Е) 118
Барлық тест нәтижелерін қосамыз да, 7-ге бөлеміз.
Себебі, жеті санды қосып жатырмыз.
125+96+115+130+128+132+114 840
= = 120
7 7
Жауабы: D) 120
19
Кестеде оқушылардың байқау тестінде математикадан жинаған
ұпайлары көрсетілген.
Оқушының Әлия Гаухар Әсия Ажар
аты
Жинаған ? 24 30 28
ұпайы
Оқушылардың жинаған ұпайларының арифметикалық ортасы 26 ұпай болса,
Әлияның алған ұпайын анықтаңыз.
А) 20
В) 22
С) 24
D) 26
Е) 21
Төрт қыздың баллдарын қосып, 4-ке бөлеміз. Сонда, 26 шығу керек.
(Әлияның ұпайын х деп аламыз)
х+24+30+28
= 26
4
х + 24 + 30 + 28 = 4×26
х + 82 = 104
х = 104 – 82
х = 22
Жауабы: В) 22
Футбол ойыншыларының футбол алаңында бір ойын уақытында

жүгірген қашықтықтары берілген: Роналдо – 14,2 км, Месси – 12,5 км,
Рамос – 10,7 км, Пике – 13,6 км, Бензема – 8,3 км. Ойыншылар
жүгірген қашықтықтарының арифметикалық ортасы мен өзгеріс
ауқымының айырмасын табыңыз.
А) 5,88
В) 5,96
С) 5,84
D) 6,36
Е) 6,18
20
№1. Арифметикалық ортасын табайық.
Барлық ойыншының қашықтықтарын қосып, 5 ойыншыға бөлеміз.
14,2 + 12,5 + 10,7+13,6+8,3 км
= 11,86 км
5
№2. Өзгеріс ауқымын табайық.

Ең үлкен сан – 14,2 км.
Ең кіші сан – 8,3 км.
Өзгеріс ауқымын табу үшін бір-бірінен азайтамыз.
𝟏𝟒, 𝟐 − 𝟖, 𝟑 = 𝟓, 𝟗 км
№3. Арифметикалық ортасы мен өзгеріс ауқымының айырмасын
табайық.
11,86 – 5,9 = 5,96 км
Жауабы: В) 5,96
Футбол командасындағы 11 ойыншының орта жасы 22-де. Ойын
кезінде 1 ойыншы ойыннан шығып қалғаннан кейін, қалған
ойыншылардың орта жасы 21 болды. Ойыннан шыққан ойыншының
жасы нешеде екендігін анықтаңыз
A) 34
B) 30
C) 26
D) 28
E) 32
№1. Арифметикалық ортасы 22-ге тең.
11 ойыншының жастарының қосындысы
= 22
11
Осы теңдеуден көретініміз:

11 ойыншының жастарының қосындысы = 22×11=242
№2. Ойыннан шығып қалған ойыншының жасын «х» деп белгілейік.
1 ойыншы кетсе, 10 ойыншы қалады.
11 ойыншының жастарының қосындысы − х
= 21
10
242−х
= 21
10
242 – х = 210
х = 242 – 210
х = 32
Жауабы: E) 32
21
ЗАҢДЫЛЫҚ
22
ЗАҢДЫЛЫҚ
1, 4, 9, 16, ... тізбегінің жетінші мүшесін табыңыз.
A) 25
B) 64
C) 49
D) 81
E) 36
№1. Бізге тізбектің жетінші мүшесін табу керек.
12 = 1 - бірінші мүшесі
22 = 4 - екінші мүшесі
32 = 9 - үшінші мүшесі
42 = 16 - төртінші мүшесі
52 = 25 - бесінші мүшесі
62 = 36 - алтыншы мүшесі
72 = 49 - жетінші мүшесі
Жауабы:C) 49
2, 3, 5, 8, 13, 21, ... сан тізбегінің келесі санын анықтаңыз.

A) 28
B) 34
C) 42
D) 35
E) 37
№1. Бұл жердегі заңдылық: санға алдыңғы санды қосып отырасың.
2, 3, 5, 8, 13, 21, 34
+1 +2 +3 +5 +8 +13
Жауабы:B) 34
1, 10, 3, 9, 5, 8, 7, 7, ... сан тізбегінің келесі мүшесін анықтаңыз

A) 6
B) 9
C) 7
D) 10
E) 8
23
№1. Мұндағы заңдылық: қызылдарға +2 қосасың;
көктерден -1 азайтасың.
1, 10, 3, 9, 5, 8, 7, 7, 9
+2 -1
№2. Келесі сан қызыл, яғни 2-ні қосасың: 7+2=9
Жауабы:B) 9
32, 37, 47, 58, 71, 79, 95, ... сан тізбегінің келесі санын анықтаңыз.
A) 117
B) 111
C) 109
D) 112
E) 115
№1. Бұл жердегі заңдылық: алдыңғы санның цифрларының қосындысын
қосасын.
32, 37, 47, 58, 71, 79, 95, 109
(3+2) (3+7) (4+7) (5+8) (7+1) (7+9) (9+5)
+5 +10 +11 +13 +8 +16 +14

Жауабы:C) 109
Сұрақ белгісінің орнындағы санды табыңыз.

3; 4; 5; 7; 9; 12; 15; ?
А) 20
В) 22
С) 19
Д) 18
Е) 21
№1. Бұл жердегі заңдылық: +1, +1, +2, +2, +3, +3, +4
3, 4, 5, 7, 9, 12, 15 , 19
+1 +1 +2 +2 +3 +3 +4
Жауабы: С) 19
24
3; 6; 4; 8; 6; 12; ... сан тізбегінің заңдылығын анықтап, келесі санын
табыңыз
A) 14
B) 16
C) 12
D) 11
E) 10
№1. Бұл жердегі заңдылық: 2-ге көбейтесің, 2-ні азайтасың.
3, 6, 4, 8, 6, 12, 10
×2 -2 ×2 -2 ×2 -2
Жауабы: E) 10
Заңдылықты бұзып тұрған санды табыңыз: 2; 4; 6; 8; 10; 13; 14.

А) 10
В) 8
С) 14
D) 2
Е) 13
№1. Бұл жердегі заңдылық: 2-ні қосасың.
2, 4, 6, 8, 10, 13, 14
+2 +2 +2 +2 +2 +2
10-ға 2-ні қосқанда 13 емес, 12 шығады. Сондықтан, 13 саны заңдылықты
бұзып тұр.
Жауабы: Е) 13
Тізбек 1; 5; 9; х; у; 21 белгілі бір заңдылық бойынша құрастырылған.

(х·у) және (х+у) мәнін табыңыз.
А) 234; 38
В) 221; 38
С) 234; 30
D) 221; 30
Е) 230; 48
25
№1. Бұл жердегі заңдылық: 4-ті қосу.
1, 5, 9, 13, 17, 21, 23
+4 +4 +4 +4 +4 +4
Яғни, бізде х = 13, y=17.

х·у = 13·17=221
х+у=13+17=30
Жауабы: D) 221; 30
Кестенің құрылу заңдылығын анықтап, сұрақ белгісінің орнындағы

санды табыңыз.
11 17 14
15 19 17
13 29 ?
A) 20
B) 18
C) 22
D) 19
E) 21
№1. Бұл жердегі заңдылық: алғашқы екі санды қосасың және екіге
бөлесің.
11 17 14
15 19 17
13 29 21
(11+17):2=14
(15+19):2=17
(13+29):2=21
Жауабы: E) 21
26
Кестеде сандар белгілі бір заңдылықпен орналасқан. Сұрақ белгісінің
орнындағы санды табыңыз.
20 18 76
43 2 90
50 4 ?
А) 102
В) 108
С) 104
Д) 106
Е) 110
№1. Бұл жердегі заңдылық: алғашқы екі санды қосасың және екіге
көбейтесің.
20 18 76
43 2 90
50 4 108
(20+18) · 2= 76
(43+2) · 2=90
(50+4) · 2=108
Кестеде сандар белгілі бір заңдылықпен орналасқан. Кестені

пайдаланып, А-В айырмасын табыңыз.
А) 4
В) 18
С) 6
Д) 10
Е) 8
27
Заңдылықты анықтап, сұрақ белгісінің орнына сәйкес келетін санды
табыңыз.
А) 22
В) 31
С) 32
Д) 14
Е) 19
Заңдылықты анықтап, сұрақ белгісіне сәйкес келетін жауапты

көрсетіңіз.
А) 6,6,4
В) 6,5,1
С) 6,3,1
Д) 6,4,1
Е) 6,6,1
28
Суреттегі ұяшықтар белгілі бір заңдылықпен орналасқан. Бос
ұяшықтағы санды табыңыз.
A) 5
B) 9
C) 3
D) 11
E) 4
Сандар қандай да бір заңдылық негізінде берілген. Сұрақ белгісінің
орнына сәйкес келетін санды табыңыз.
A) 304
B) 125
C) 266
D) 186
E) 120
Сандар мен фигуралар белгілі бір заңдылықпен орналасса, онда сұрақ

белгісінің орнында қандай сан тұрады?
A) 343
B) 512
C) 256
D) 289
E) 484
29
ЖАҢА ЛОГИКАЛЫҚ
АМАЛ
30
ЖАҢА ЛОГИКАЛЫҚ АМАЛ
Бұл тақырып өте оңай. Бізге бір өрнек беріледі. Соған сандарды қойып,
өрнекті шығара саламыз.
(a−b)+11
Мысалы: 𝑎 ∗ 𝑏 = түрінде жаңа логикалық амал берілген болса,
b
5∗2 өрнегінің мәнін табыңыз.
Шешуі: а-ның орнына 5-ті, ал b-ның орнына 2-ні қойып, шығарамыз.
(a − b) + 11
𝑎∗𝑏 =
b
(5 − 2) + 11
5∗2 = =7
2
Жаңа логикалық амал ♣ келесі түрде анықталған a♣b=2(5𝑎 + 2𝑏 )

болса, онда 5♣2 өрнегінің мәнін есептеңіз.
А) 62
В) 60
С) 46
D) 58
E) 38
№1.Формулаға a-ның орнына 5-ті, b-ның орнына 2-ні қоямыз.
a♣b=2(5𝑎 + 2𝑏 )
5♣2=2(5·5 + 2·2) = 58
Жауабы: D) 58
3𝑎−𝑏
Жаңа логикалық амал Ω келесі өрнекпен анықталған aΩb= болса,
2𝑏−𝑎
онда 3Ω1 өрнегінің мәнін табыңыз.
А) 1
В) -8
С) 4
D) -1
E) 5
№1.Формулаға а-ның орнына 3-ті, b-ның орнына 1-ді қоямыз.
3𝑎−𝑏
aΩb = 2𝑏−𝑎
3∗3−1 8
3Ω1= 2∗1−3 = −1 = −8
Жауабы:B) -8
31
𝑎2 +𝑏2
Жаңа логикалық амал ◙ келесі өрнекпен анықталған a◙b= болса,
𝑎−𝑏
онда 4◙2=? өрнегінің мәнін табыңыз.
А) 10
В) 12
С) 11
D) 8
E) 9
№1.Формулаға а-ның орнына 4-ті, b-ның орнына 2-ні қоямыз.
𝑎2 +𝑏2
a◙b= 𝑎−𝑏
42 +22 20
4◙2= = = 10
4−2 2
Жауабы:А) 10
4𝑎+4𝑏
Жаңа логикалық амал 𝑎𝜈𝑏 = 4𝑎2 +8𝑎𝑏+4𝑏2 түрінде берілген болса, онда
8𝜈5 мәнін есептеңіз.
А) 12
1
В) 13
1
С) 10
Д) 5
Е) 11
№1.Формулаға а-ның орнына 8-ді, b-ның орнына 5-ті қоямыз.
4𝑎 + 4𝑏
𝑎𝜈𝑏 = 2
4𝑎 + 8𝑎𝑏 + 4𝑏 2
4∗8+4∗5 32 + 20 52 1
8𝜈5 = = = =
4 ∗ 82 + 8 ∗ 8 ∗ 5 + 4 ∗ 52 256 + 320 + 100 676 13
𝟏
Жауабы:B) 𝟏𝟑
32
Жаңа логикалық амал ۩ келесі өрнекпен анықталған c۩d=(2𝑐 + 3𝑑 ): 4
болса, онда 2۩8 өрнегінің мәнін табыңыз.
А) 6
В) 7
С) 24
D) 8
E) 9
№1.Формулаға c-ның орнына 2-ні, d-ның орнына 8-ді қоямыз.
c۩d=(2𝑐 + 3𝑑 ): 4
2۩8=(2·2 + 3·8): 4 = 7
Жауабы: В) 7
2𝑚+3𝑛
Жаңа логикалық амал ☼ келесі өрнекпен анықталған m☼n=3𝑚−2𝑛
болса, онда 6☼3 өрнегінің мәнін табыңыз.
2
А) 17
В) 2,4
5
С) 111
D) 1,75
1
E) 29
№1.Формулаға m-ның орнына 6-ны, n-ның орнына 3-ті қоямыз.
2𝑚+3𝑛
m☼n=3𝑚−2𝑛
2·6+3·3 21
6☼3=3·6−2·3 = 12 = 1,75
33
КӨП САНДАРДЫ
КӨБЕЙТУ
34
КӨП САНДАРДЫ КӨБЕЙТУ
Егер тек қана тақ сандарды көбейтетін болсаңдар, онда 5-пен аяқталынады.
Егер тақ сандарды да, жұп сандарды да көбейтетін болсаңдар, онда 0-мен
аяқталынады.
P.S. Тақ сан – 2-ге бөлінбейтін сандар
Жұп сан – 2-ге бөлінетін сандар.
Мысалы: 1∙3∙5∙7∙9∙11∙13 = .... 5
осы сандардың көбейтіндісі 5 цифрымен аяқталынады.
Себебі, мұнда тек тақ сандар.
Ал, 1∙2∙3∙4∙5∙6∙7 = .... 0

осы сандардың көбейтіндісі 0 цифрымен аяқталынады.
Себебі, мұнда тақ сандар да, жұп сандар да бар.
91 ∙ 92 ∙ … 98 ∙ 99 көбейтіндісі қандай цифрмен аяқталатынын
анықтаңыз
A) 7
B) 4
C) 0
D) 1
E) 5
№1. Егер тақ сандарды да, жұп сандарды да көбейтетін болсаңдар, онда 0-
мен аяқталынады.
91 ∙ 92 ∙ … 98 ∙ 99 = .... 0
Жауабы: C) 0
81∙ 82∙ 83∙ 84∙ ...∙ 89 көбейтінді қандай цифрмен аяқталатынын

анықтаңыз.
A) 0
B) 6
C) 5
D) 2
E) 8
№1. Егер тақ сандарды да, жұп сандарды да көбейтетін болсаңдар, онда 0-
81∙ 82∙ 83∙ 84∙ ...∙ 89 = .... 0
Жауабы: A) 0
35
53∙ 55∙ 57∙ 59∙ ...∙ 123 көбейтінді қандай цифрмен аяқталатынын
анықтаңыз.
A) 0
B) 6
C) 5
D) 2
E) 8
№1. Егер тек қана тақ сандарды көбейтетін болсаңдар, онда 5-пен
аяқталынады.
53∙ 55∙ 57∙ 59∙ ...∙ 123 = .... 5
Жауабы: C) 5
1-ден 2010-ға дейінгі барлық тақ сандардың көбейтіндісі қандай

цифрмен аяқталатынын табыңыз:
A) 1
B) 8
C) 0
D) 5
E) 6
№1. Бізге барлық тақ сандардың көбейтіндісі керек. Ал тақ сандарды
көбейтетін болсаңдар, онда 5-пен аяқталынады.
1∙ 3∙ 5∙ 7∙ ...∙ 2009 = .... 5
Жауабы: D) 5
1-ден 2019-ға дейінгі барлық натурал сандардың көбейтіндісін 5-ке
бөлгендегі қалдық
A) 4
B) 3
C) 0
D) 2
E) 1
№1. Бізге барлық натурал сандардың көбейтіндісі керек. Натурал сандарға
тақ сандар да, жұп сандар да жатады.
Егер тақ сандарды да, жұп сандарды да көбейтетін болсаңдар, онда 0-
1∙ 2∙ 3∙ 4∙ ...∙ 2019 = .... 0
0-мен аяқталатын сандарды 5-ке бөлгенде 0 қалдық (қалдықсыз)

шығады. Мысалы: 800:5=160
Жауабы: C) 0
36
ЛОГИКАЛЫҚ
ЕСЕПТЕР
37
ЛОГИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕР
Берілген сандар ішінен өзгеше санды табыңыз.
А) 1817
В) 9697
С) 1213
Д) 4142
Е) 2728
18→17 (17 емес, 19 деген сан болу керек) осы вариант өзгеше болып тұр.
96→97
12→13
41→42
27→28
Қандай да бір санға 10·11·12 көбейтіндісін қосқанда 2000 шықты. Осы

санды табыңыз.
А) 2680
В) 680
С) 1680
Д) 780
Е) 880
Қандай да бір санды х деп алайық.
х + 10·11·12 = 2000
х + 1320 = 2000
х = 2000 – 1320
х = 680
Сонда, 680-ге 1320-ны қосқанда 2000 шығады.
6; 3; 4; 5; 7 сандарынан төменде көрсетілген әр торға бір саннан
жазып құрастырғанда бір сан артық қалды. Сол санды табыңыз.
А) 4
В) 3
С) 6
Д) 5
Е) 7
38
Бос торларға дұрыс теңдік шығатындай сандарды қойып шығу керек.
3 4 5 7
6 деген санды қолданбадық, сол үшін ол артық қалады.

Жауабы: С) 6
5...4+6...3 өрнегінде көп нүктенің орнына «қосу» немесе «көбейту»

таңбаларын қоюға болады. Берілген өрнектің нәтижесі бола алмайтын
санды көрсетіңіз.
А) 29
В) 18
С) 27
D) 25
Е) 38
Көп нүктелердің орнына · немесе + қою керек.
1-жағдай: 5·4+6·3 = 38
2-жағдай: 5·4+6+3 = 29
3-жағдай: 5+4+6·3 = 27
4-жағдай: 5+4+6+3 = 18
25 деген сан өрнектің нәтижесі бола алмайды. Ал басқа сандар өрнектің

мәніне сәйкес келіп тұр.
Жауабы: D) 25
Мұғалім оқушыға 20 санына дейінгі жай сандардың қосындысын

табуды тапсырды. Қосындының мәнін табыңыз.
А) 78
В) 77
С) 87
D) 86
Е) 100
Жай сан – тек қана өзіне және 1-ге ғана бөлінетін сандар.
№1. 20-ға дейінгі жай сандар: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19
№2. Осы сандардың қосындысын табу керек:
2+3+5+7+11+13+17+19=77
39
Сейсенбі күні сағат 07:00-де үйінен шығып Рақым осы аптаның жұма
күні сағат 18:00-де үйіне оралды. Рақым үйіне неше сағаттан соң
оралғанын анықтаңыз.
А) 82
В) 84
С) 83
Д) 80
Е) 81
Сейсенбі 07:00-ден бастап сәрсенбі 07:00-ге дейін 24 сағат өтеді.
сейсенбі 07:00 – сәрсенбі 07:00 → 24 сағат өтеді
сәрсенбі 07:00 – бейсенбі 07:00 → 24 сағат өтеді
бейсенбі 07:00 – жұма 07:00 → 24 сағат өтеді
жұма 07:00 – сәрсенбі 18:00→ 11 сағат өтеді
Енді бүкіл сағаттарды қосамыз:

24+24+24+11 = 83 сағат
Төмендегі суретке қарап АВ кесіндінің ұзындығын табыңыз.
А) 33
В) 25
С) 30
Д) 32
Е) 35
№1. Бізде бұл кесінді 8 бөлікке бөлінген. Сонда әр бөлік 3-ке тең.
3 3 3 3 3 3 3 3
№2. АВ кесіндісі сонда 6 см-ге артық: 24+6=30
40
ЕКІ – ЕКІДЕН
ӨЛШЕГЕНДЕ ...
41
ЕКІ – ЕКІДЕН ӨЛШЕГЕНДЕ ...
Төрт мысықты барлық мүмкін әдістермен екі-екіден өлшегенде
салмақтары 7 кг, 9 кг, 11 кг, 6 кг, 8 кг және 10 кг болды. Төрт
мысықтың салмақтарының қосындысын табыңыз.
A) 20 кг
B) 17 кг
C) 16 кг
D) 18 кг
E) 19 кг
x y z t
№1. Бізге 4 мысық берілген. Олардың аттары: x, y, z, t.

№2. Енді оларды екі-екіден өлшейміз:
x + y=7 кг
x + z=9 кг
x + t=11 кг
y + z=6 кг
y + t=8 кг
z + t=10 кг
№3. Жоғарыдағы 6 теңдеуді бір-біріне қосамыз:
x + y=7 кг
x + z=9 кг
x + t=11 кг
y + z=6 кг
y + t=8 кг
z + t=10 кг
---------------------------------------------
3х + 3у + 3z +3t = 51 кг
3 (x + y + z +t) =51
x + y + z +t =17
Төрт мысықтың салмақтарының қосындысы 17-ге тең.
Жауабы: B) 17 кг
42
Төрт балықты екі-екіден өлшегенде массалары 4 кг, 6 кг, 7 кг, 8 кг, 9
кг және 11 кг болды. Барлық балықтың массасы неше килограмм?
A) 9
B) 20
C) 12
D) 15
E) 16
x y z t
№1. Бізге 4 балық берілген. Олардың аттары: x, y, z, t.

x + y=4 кг
x + z=6 кг
x + t=7 кг
y + z=8 кг
y + t=9 кг
z + t=11 кг

x + y=4 кг
x + z=6 кг
x + t=7 кг
y + z=8 кг
y + t=9 кг
z + t=11 кг
---------------------------------------------
3х + 3у + 3z +3t = 45 кг
3 (x + y + z +t) =45
x + y + z +t = 15
Төрт балықтың салмақтарының қосындысы 15-ге тең.
Жауабы: D) 15
43
Төрт қауынды екі-екіден өлшегенде массалары 11 кг, 9 кг, 13 кг, 14 кг,
18 кг және 16 кг болды. Барлық қауындардың массасын табыңыз.
A) 28 кг
B) 18 кг
C) 27 кг
D) 26 кг
E) 22 кг
№1. Бізге 4 қауын берілген. Олардың аттары: x, y, z, t.
x + y=11 кг
x + z=9 кг
x + t=13 кг
y + z=14 кг
y + t=18 кг
z + t=16 кг

x + y=11 кг
x + z=9 кг
x + t=13 кг
y + z=14 кг
y + t=18 кг
z + t=16 кг
---------------------------------------------
3х + 3у + 3z +3t = 81 кг
3 (x + y + z +t) =81
x + y + z +t = 27
Төрт қауынның салмақтарының қосындысы 27-ге тең.
Жауабы: C) 27 кг
44
Әке төрт елдің маркасын сатып алды: француз, неміс, болгар және
польша. Француз маркасын қоспағанда басқа маркалардың жалпы
құны 40 теңге, неміс маркасынсыз – 45 теңге, болгар маркасынсыз – 44
теңге және польша маркасынсыз – 27 теңге. Польша маркасының
құны:
A) 25 тг
B) 30 тг
C) 8 тг
D) 7 тг
E) 12 тг
№1. Француз маркасын қоспағанда басқа маркалардың жалпы құны 40 теңге.
Сонда, французды қоспаса, қалған үшеуін (Н-неміс, Б-болгар, П-польша)
қосамыз. Сол – 40 теңге:
Н + Б + П = 40
№2. Неміс маркасын қоспаса, қалған үшеуінің қосындысы – 45 теңге:
Ф + Б + П = 45
№3. Болгар маркасын қоспаса, қалған үшеуінің қосындысы – 44 теңге:
Ф + Н + П = 44
№4. Польша маркасын қоспаса, қалған үшеуінің қосындысы – 27 теңге:
Ф + Н + Б = 27

Н + Б + П = 40
Ф + Б + П = 45
Ф + Н + П = 44
Ф + Н + Б = 27
---------------------------------------------
3Ф + 3Н + 3Б +3П = 156 кг
3 (Ф + Н + Б +П) =156
Ф + Н + Б +П = 52
Төрт марканың қосындысы 52-ге тең.
№6. Польша маркасын табу керек. 27 теңгені ні соңғы теңдеуге қоямыз.
Ф + Н + Б = 27
Яғни,
Ф + Н + Б +П = 52
П = 52 – 27
П = 25 теңге.
Жауабы: A) 25 тг
45
Марат пен Санаттың салмағын қосқанда 150 кг, Санат пен Қанаттың
салмағын қосқанда 165 кг, Марат пен Қанаттың салмағын қосқанда
155 кг болатыны белгілі. Санаттың салмағы қанша килограмм?
A) 65 кг
B) 70 кг
C) 90 кг
D) 85 кг
E) 80 кг
№1. Аттарын қысқартып алайық: Марат – М; Санат – С; Қанат – Қ.
М + С = 150 кг
С + Қ = 165 кг
М + Қ= 155 кг

2М + 2С + 2Қ = 470 кг
2 (М + С + Қ) =470 кг
М + С + Қ = 235
Марат, Санат және Қанат үшеуінің салмақтарының қосындысы – 235 кг.
№3. Санаттың салмағын табу керек.
Ол үшін 235 кг-нан (үшеуінің салмағы) 155 кг-ды (М+Қ) азайтып тастаймыз.
М + Қ= 155 кг
Яғни,
М + Қ + С = 235
С = 80 кг
Санаттың салмағы 80 килограмм.
Жауабы: E) 80 кг
46
ПРОЦЕНТ
47
ПРОЦЕНТ
Процентті санға айналдыру.
Процентті санға айналдыру үшін оны 100-ге бөлу керек.
Мысалы, 100% = 1
50% =0,5
75% =0,75
200% =2
25% =0,25
Санның процентін табу.

Санның процентін табу үшін 2 әдіс бар:
№1 әдіс. Кез-келген санның процентін табу үшін оны сандық мәніне көбейте
саласыңдар.
Мысалы, 20 кг картошканың 75%-ін табу керек.
75% = 0,75
20×0,75= 15 кг
№2 әдіс. Пропорция арқылы шығару.
Алдыңғы есепті пропорциямен шығарайық: 20 кг картошканың 75%-ін табу.
20 кг ол барлық картошка, сондықтан оны 100% деп аламыз. Ал 75%-ін х деп
аламыз. Пропорция құрайық.
20 - 100%
х - 75%
х-ті табу үшін:

𝟐𝟎×𝟕𝟓%
х= = 𝟏𝟓 кг
𝟏𝟎𝟎%
Ескерту. Пропорцияда проценттің астына процентті жазу керек. Орнын

ауыстыруға болмайды.
Қосымша ақпарат.
Бастапқыда кез-келген зат 100% болады.

Егер ол 40%-ға артса, онда 140% болады (100%+40%=140%)
Егер ол 75%-ға артса, онда 175% болады (100%+75%=175%)
Егер ол 30%-ға кемісе, онда 70% болады (100%-30%=70%)
Егер артса, қосасыңдар.

Егер кемісе, азайтасыңдар.
48
Мектепте барлығы 1280 оқушы бар, олардың 15%-ы үздік оқиды.
Мектепте неше оқушы үздік оқитындығын анықтаңыз.
A) 180
B) 204
C) 178
D) 196
E) 192
№1.15% -ды сан түрінде жазып аламыз.
15% = 0,15
№2. 1280 оқушыны 0,15-ке көбейтеміз.
1280 × 0,15 = 192
Жауабы:Е) 192
A және B сандары қосындысының 20%-ы 60-қа тең болса, A + B

сандарының қосындысын табыңыз.
A) 300
B) 360
C) 250
D) 400
E) 200
№1. Пропорция құрамыз.
60 - 20%
А+В – 100%
60× 100%
А+В = = 300
20
Жауабы: A) 300
Пойыздың билетінің бағасы 2080 тг. Оқушыларға арналған билетке

50% жеңілдік жасалса, 3 ересек адам мен 10 оқушы билетке қанша
теңге төледі?
A) 18040 тг
B) 20620 тг
C) 25140 тг
D) 16640 тг
E) 27040 тг
49
№1.3 ересек адамға кететін ақша:
2080 × 3 = 6240
№2. Оқушыларға 50% жеңілдік жасалса, әр оқушыға кететін
билеттің құны:
2080 × 0,5 = 1040
№3.10 оқушыға кететін ақша:
1040 × 10 = 10400
№4. Сонда жалпы кететін ақша:
6240 + 10400 = 16640
Жауабы:D) 16640
Ерлан банкке депозитке 160000 теңгені жылдық 12% үстемемен
салды. Бір жылдан кейін депозитте Ерланның қанша ақшасы
болатындығын табыңыз.
A) 163400 теңге
B) 179200 теңге
C) 156700 теңге
D) 147500 теңге
E) 182600 теңге
№1. Депозитке ақша салғанда ол саған +12% қосып береді. Сонда
100%+12%=112%.
№2. Енді 160000 тг-нің 112%-ін пропорциямен табамыз.
160 - 100%
х – 112%
160× 112%
А+В = = 179200 тг
100
Жауабы: B) 179200 теңге
1 литр бензиннің бағасы 140 тг. 20%-ке қымбаттағаннан кейінгі 1 литр

бензиннің бағасы қанша болғанын анықтаңыз.
А) 154 тг
В) 160 тг
С) 172 тг
D) 168 тг
Е) 164 тг
50
№1. Бастапқы бағасы 140 тг болса, оны 100% деп аламыз.
№2. Егер 20%-ке қымбаттаса, онда қосамыз:
100%+20%=120%.
№3.Пропорция арқылы 140 санының 120% тауып алу керек:
140 - 100%
х – 120%
140× 120%
А+В = = 168 тг
100
Жауабы: D) 168 тг
2017 жылы АИ-92 маркалы жанармай бағасы 125 тг-ден 138 тг-ге
қымбаттады. Жанармай бағасы неше пайызға қымбаттады?
A) 10%
B) 10,4%
C) 11%
D) 10,2%
E) 10,6%
№1. Бастапқы бағасы 125 тг болса, оны 100% деп аламыз.
№2.Пропорция арқылы 138 санының х%-ін тауып алу керек:

125 - 100%
138 – х%
138× 100%
х= = 110,4%
125
Басында 100% болды, кейін 110,4% болды. Сонда 10,4% − ке қымбаттады.

Жауабы: B) 10,4%
Бағасы 80000 теңге болатын SAMSUNG планшеты 20%-ке

арзандатылып сатылды. Егер екі SAMSUNG планшетын сатып алса,
неше теңге үнемдеуге болатынын анықтаңыз.
А) 32000 тг
В) 16000 тг
С) 48000 тг
Д) 30000тг
Е) 12800 тг
51
№1. Егер 20%-ке арзандатылса, онда 100%-20%=80%-пен сатылды.
80000 × 0,8 = 64000
№2. Сонда екі SAMSUNG планшетын сатып алу үшін:
64000 × 2 = 128000 тг
№3.Ал жеңілдіксз сатып алсаң:
80000 × 2 = 160000
№4. Сонда үнемдейтін ақшаң:
160000 - 128000 = 32000 тг
Жауабы: А) 32000 тг
Тауарды 25%-ке қымбаттатқан. Енді бұрынғы бағасына түсіру үшін

неше процентке арзандату керек?
A) 10%
B) 15%
C) 20%
D) 25%
E) 40%
№1. Кез-келген тауардың бағасын алайық. Мысалы: 100 тг.
№2. Ол басында 100% болады. 25%-ке қымбаттатсаң, 100%+25%=125%
болады. 100 санының 125%-ін тауып аламыз:
100 × 1,25 = 125 тг
№3. Бұрынғы бағасы – 100 тг. Қазіргі бағасы – 125 тг. Пропорция құрамыз.
125 тг - 100%
100 тг – х%
100 × 100%
х= = 80%
125
Сонда, 100% - 80% = 20%-ға түсіру керек.
Жауабы:C) 20%
52
Назеркенің алқасында 49 көк және1 қызыл моншақ бар. Алқадағы көк
моншақтардың саны 80% құрау үшін, олардың нешеуін алқадан алып
тастау керек екенін табыңыз.
А) 45
В) 20
С) 25
Д) 35
Е) 40
№1. Көк моншақтардың саны 80%-ін құраса, онда қызыл моншақтардың
саны 20%-ін құрайды деген сөз.
(100%-80%=20%)
қызыл моншақ
20%
көк моншақ
80%
№2.Енді пропорция құрамыз. Бізде қызыл моншақ 1-еу, сондықтан оны 20%
деп аламыз. Неше көк моншақ керектігін тауып аламыз.
1 - 20%
көк моншақ – 80%
1× 80%
көк моншақ = 20% = 4
№3. Сонда бізге тек 4 көк моншақ керек. Барлығы 49 көк моншақ болса, 49-
4=45 көк моншақты алып тастау керек.
53
Назеркенің алқасында 23 көк және 2 қызыл моншақ бар. Алқадағы көк
моншақтардың саны 80% құрау үшін, олардың нешеуін алқадан алып
тастау керек екенін табыңыз.
A) 10
B) 16
C) 12
D) 18
E) 15
№1. Көк моншақтардың саны 80%-ін құраса, онда қызыл моншақтардың
саны 20%-ін құрайды деген сөз.
(100%-80%=20%)
қызыл моншақ
20%
көк моншақ
80%
№2.Енді пропорция құрамыз. Бізде қызыл моншақ 2-еу, сондықтан оны 20%
деп аламыз. Неше көк моншақ керектігін тауып аламыз.
2 - 20%
көк моншақ – 80%
2× 80%
көк моншақ = 20% = 8
№3. Сонда бізге тек 8 көк моншақ керек. Барлығы 23 көк моншақ болса,
23-8=15 көк моншақты алып тастау керек.
Жауабы: E) 15
54
Сыныптағы қыздар саны ұлдардың 50%-ына тең. Ұлдардың саны
қыздардың неше пайызын құрайды?
A) 150%
B) 120%
C) 50%
D) 250%
E) 200%
№1. Қыздар ұлдардың 50%-ына тең. Теңдеу ретінде жазсақ:
қыздар = 0.5 × ұлдар
№2. Енді осы теңдеуден «ұлдарды» табатын болсақ:
қыздар
ұлдар = 0,5 = 2 × қыздар
Сонда қыздар ұлдардан 2 есе көп. Ал 2 дегенді процентке айналдырсақ,
2=200%
Жауабы: E) 200%
Су қоймасында қаздар мен үйректер жүзіп жүр. Ондағы қаздар

үйректердің 50%-іне тең. Су қоймасында жүзіп жүрген үйректер
қаздардың неше проценті?
A) 250%
B) 20%
C) 25%
D) 200%
E) 220%
№1. Қаздар үйректердің 50%-ына тең. Теңдеу ретінде жазсақ:
қаздар = 0.5 × үйректер
№2. Енді осы теңдеуден «үйректерді» табатын болсақ:
қаздар
үйректер = 0,5 = 2 × қаздар
Сонда қаздар үйректерден 2 есе көп. Ал 2 дегенді процентке
айналдырсақ, 2=200%
Жауабы: D) 200%
Бірінші көбейткішті 30%-ке арттырып, екінші көбейткішті 30%-ке

кеміткенде көбейтінді неше пайызға өзгеретінін табыңыз.
A) 9,1%-ке кемиді
B) өзгермейді
C) 9%-ке артады
D) 9,1%-ке артады
E) 9%-ке кемиді
55
№1. Бірінші көбейткіш басында 100% болып тұрады, егер оны 30%-ке
арттырса, онда қосамыз:
100% + 30% = 130% = 1,3
№2. Екінші көбейткіш басында 100% болып тұрады, егер оны 30%-ке
кемітсе, онда азайтамыз:
100% - 30% = 70% = 0,7
№3. Енді бір-біріне көбейтеміз:
1,3 × 0,7 = 0,91 = 91%
№4. Көбейтінді басында 100% болды, кейін 91% болды. Сонда 9%-ке кемиді.
Жауабы: E) 9%-ке кемиді
Картоптың қабығы оның тазаланбаған массасының 20%-ін құрайды.
Егер 4 адамнан тұратын отбасының әр мүшесі түскі асқа орташа
есеппен 0,2 кг картоп жейтін болса, түскі асқа қанша килограмм
тазаланбаған картоп қажет болады.
A) 0,9 кг
B) 1 кг
C) 0,8 кг
D) 1,5 кг
E) 1,6 кг
№1.Картоптың қабығы 20%-ін құраса, онда жейтін бөлігі 80%-ті құрайды
деген сөз.
(100%-20%=80%)
жейтін бөлігі
80%
картоптың қабығы
20%
№2. Әр адам 0,2 кг картоп жейтін болса, онда 4 адам:

0,2 × 4 = 0,8 кг картоп жейді.
№3.Қанша килограмм тазаланбаған картоп керектігін табу үшін
пропорция құрамыз.
0,8 кг - 80%
х кг – 100%
0,8 × 100%
х= 80%
= 1 кг
Жауабы:В) 1 кг
56
ҚОСПА
57
ҚОСПА
3 л ананасовый сокты
2 л яблочный сокты
1 л грейпфрутовый сокты бір-біріне құятын
болсаң, онда сен 6 л қоспа сок шығады.
3+2+1 = 6 л
Яғни, қоспа дегеніміз – екі немесе одан да көп заттың қосындысы.

Ескерту. Пайда болған қоспаның массасы = екі немесе одан көп
қоспаның массаларының қосындысы тең.
Қоспа есептерін қалай шығарамыз?

№1. Кесте сызамыз.
Бірінші қатарға – массаларын, екінші қатарға – проценттерін
жазамыз.
№2. Теңдеу құрамыз.
Масса мен процентті көбейтеміз.
№3. Белгісіз затты табамыз.
Мысал ретінде есеппен көрсетейін.

25%-дық 400 г тұз ерітіндісімен 10%-дық 200 г тұз ерітінділерін
қосқанда жаңа ерітіндіде тұздың мөлшері қандай болады?
№1. Кесте құрамыз.

Бірінші қатарға – массаларын, екінші қатарға – проценттерін жазамыз.
Бірінші қоспа Екінші қоспа Үшінші қоспа
массасы 400 г + 200 г = 400 + 200 = 600
проценті 25% 10% х%

Масса мен процентті көбейтеміз. Бірінші мен екінші қоспаны
қосып, пайда болған қоспаға теңестіреміз.
400г×25% + 200г×10% = 600х
10000 + 2000 = 600х
12000 = 600х
600х = 12000
х = 20%
Жауабы: 20%
58
Күмістің екі қоспасынан үшінші қоспа дайындалды. Бірінші қоспаның
массасы 150 г, оның 60%-і таза күміс, ал екінші қоспаның 40%-і таза
күміс. Олардан дайындалған үшінші қоспаның 50%-і таза күміс.
Екінші қоспаның массасын табыңыз.
A) 150 г
B) 160 г
C) 130 г
D) 180 г
E) 140 г
массасы 150 г х 150 + х
проценті 60% 40% 50%

150×60 + 40х = (150+х)50
9000 + 40х = 7500 + 50х
50х – 40х = 9000 – 7500
10х = 1500
х = 150
Жауабы: A) 150 г
Күмістің екі қоспасынан үшінші қоспа дайындалды. Бірінші қоспаның

массасы 50 г, оның 60%-і таза күміс, ал екінші қоспаның 80%-і таза
күміс. Олардан дайындалған үшінші қоспаның 64%-і таза күміс болса,
екінші қоспаның массасын анықтаңыз.
A) 25 г
B) 125 г
C) 2,5 г
D) 1,25 г
E) 12,5 г
59
массасы 50 г х 50 + х

50×60 + 80х = (50+х)64
3000 + 80х = 3200 + 64х
80х – 64х = 3200 – 3000
16х = 200
х = 12,5
Жауабы: E) 12,5 г
80%-дық 200 г тұз ерітіндісімен 5%-дық 800 г тұз ерітінділерін
қосқанда жаңа ерітіндіде тұздың мөлшері қандай болады?
A) 10%
B) 12%
C) 15%
D) 20%
E) 24%
массасы 200 г 800 г 200 + 800 = 1000

200×80 + 800×5 = 1000х
16000 + 4000 = 1000х
20000 = 1000х
1000х = 20000
х = 20%
Жауабы: D) 20%
Тұзды судың екі ерітіндісінен қоспа даярланды. Бірінші ерітіндінің
массасы 400 г, ондағы тұз 25%, ал екінші ерітіндінің массасы 200 г,
ондағы тұз 10%. Қоспа ерітіндінің неше проценті тұз?
A) 20%
B) 40%
C) 60%
D) 70%
E) 80%
60
массасы 400 г 200 г 400+200=600

400×25 + 200×10 = 600х
10000 + 2000 = 600х
12000 = 600х
600х = 12000
х = 20%
Жауабы: A) 20%
Тортқа крем әзірлеу үшін 45% какаосы бар шоколад қажет болды.
Дүкенде 25% және 70%-қ екі түрлі шоколад бар екен. Осы
шоколадтарды қандай қатынаста араластырғанда кремге қажетті какао
мөлшері бар шоколад алуға болатынын есептеңіз.
A) 5:4
B) 3:2
C) 9:5
D) 4:3
E) 9:7
массасы х у х+у

25х + 70у = 45(х+у)
25х + 70у = 45х + 45у
70у – 45у = 45х – 25х
25у = 20х
5у = 4х
5:4
Жауабы: A) 5:4
61
АДАМНЫҢ
ЖАСЫ
62
АДАМНЫҢ ЖАСЫ
Егер мен қазір 20 жаста болсам, онда үш жыл 17 жаста болдым.

Егер менің інім 8 жаста болса, онда үш жыл бұрын 5 жаста болды.
Қазір екеуміздің жастарымыздың қосындысы 20+8=28 жасқа тең.

Осыдан үш жыл бұрын екеуміздің жастарымыздың қосындысы
17+5=22 жасқа тең болды.
Сонда, екі рет үшті азайтамын. Өйткені мен де 3 жасқа кішкентай

болдым. Ол да 3 жасқа кішкентай болды.
28-3-3=22
Осыдан үш жыл бұрын ағасы мен қарындасының жастарының

қосындысы 12 жас болды. Жеті жылдан кейін олардың жастарының
қосындысы неше жас болады?
A) 30
B) 22
C) 32
D) 27
E) 25
№1. Қазіргі жастарының қосындысын анықтап аламыз.
Егер үш жыл бұрын олардың жастарының қосындысы 12 жас болса, онда
ағасына да, қарындасына да 3 жастан қосылады. Сонда 12+3+3=18 жас
Қазір ағасы мен қарындасының жастарының қосындысы – 18 жас.
№2. Жеті жылдан кейінгі жастарының қосындысын анықтаймыз.
7 жыл өтсе, ағасына да, қарындасына да 7 жастан қосылады. Сонда
18+7+7=32 жас
Жауабы: C) 32
Осыдан бес жыл бұрын Азат пен Азаматтың жастарының қосындысы

37 жас болды. Тоғыз жылдан кейін олардың жастарының қосындысы
неше жас болатындығын табыңыз.
A) 43
B) 65
C) 84
D) 57
E) 72
63
Егер бес жыл бұрын олардың жастарының қосындысы 37 жас болса, онда
№2. Тоғыз жылдан кейінгі жастарының қосындысын анықтаймыз.
47+9+9=65 жас
Жауабы: B) 65
Төрт жыл бұрын ағасы мен қарындасының жастарының қосындысы

12-ге тең болды. 8 жылдан соң олардың жастарының қосындысы
қанша болатынын анықтаңыз.
A) 28
B) 34
C) 39
D) 36
E) 35
Егер төрт жыл бұрын олардың жастарының қосындысы 12 жас болса, онда
№2. 8 жылдан кейінгі жастарының қосындысын анықтаймыз.
20+8+8=36 жас
Жауабы: D) 36
64
ӨЗІНДІК ЖҰМЫС
Көрші үйлердегі 4 баланың жастарының қосындысы 50 жас. 4 жылдан

соң олардың жастарының қосындысы неше жас болатынын табыңыз.
A) 58
B) 66
C) 62
D) 70
E) 54
Жауабы: B) 66
Амина 4 жаста, оның апасы Назеркенің жасы одан 3 есе үлкен.
Назеркенің жасы Аминадан 2 есе үлкен болған кезде, Амина қанша
жасқа толады.
A) 12
B) 9
C) 10
D) 8
E) 16
Жауабы: C) 10
Атасы 56 жаста. ал немересі 14 жаста. Неше жылдан кейін атасының

жасы немересінің жасынан 2 есе артық болатынын табыңыз.
A) 30
B) 22
C) 28
D) 25
E) 24
Жауабы: C) 28
Әкесінің жасы ұлы мен қызының жастарының қосындысына тең.

Ағасы қарындасынан екі есе үлкен және әкесінен 25 жас кіші болса,
үшеуінің жастарының қосындысын табыңыз.
A) 75
B) 150
C) 50
D) 125
E) 100
Жауабы: B) 150
65
Осыдан үш жыл бұрын ағасы мен қарындасының жастарының
қосындысы 12 жас болды. Жеті жылдан кейін олардың жастарының
қосындысы неше жас болады?
A) 30
B) 22
C) 32
D) 27
E) 25
Жауабы: C) 32
Толқын және оның ата-анасы, бәрі бір күнде, 1 қаңтар күні туылған.
2015 жылдың қаңтарында Толқын анасынан 6 есе кіші болды, ал 2016
жылдың қаңтарында әкесінен 6 есе кіші болды. Әкесі анасынан неше
жас үлкен екенін анықтаңыз.
A) 5
B) 3
C) 6
D) 4
E) 2
Жауабы: C) 6
2017 жылы Жаннұрдың жасы оның туылған жылының цифрларының

қосындысына тең болды. Жаннұр қай жылы туылды?
A) 1994 ж
B) 1995 ж
C) 1993 ж
D) 1991 ж
E) 1992 ж
Жауабы: A) 1994 ж
66
КЕСТЕ
67
КЕСТЕ
Диаграммада «Өрлеу» сауда компаниясының төрт жыл ішіндегі сауда

нәтижесі көрсетілген.
«Өрлеу» сауда компаниясының шығынға ұшыраған жылын және

қанша миллион теңге шығын шыққанын анықтаңыз.
A) анықтау мүмкін емес
B) 2014 жыл, 5 млн тг
C) 2016 жыл, 10 млн тг
D) 2015 жыл, 1 млн тг
E) 2017 жыл, 15 млн тг
№1. Шығыны үлкен болған жыл – 2014, себебі екіншісі ұзынырақ болып
тұр.
Яғни, кіріс – 20 млн
Шығыс -25 млн
25-20=5 млн
Жауабы: В) 2014 жыл, 5 млн тг
68
Абзал 12 тортқа тапсырыс беруді ұйғарды. Кестеде кондитер
цехтарындағы тортты дайындауға және оны безендіруге кететін
бағалар көрсетілген.
Бір торттың массасы 0,9 кг болса, кестені пайдаланып, Абзалдың ең

арзан тортты таңдаған кездегі төлейтін ақшасын табыңыз.
A) 85000 тг
B) 81400 тг
C) 85800 тг
D) 76800 тг
E) 82000 тг
№1. А кондитерін қарастырайық.
Бір торттың массасы – 0,9 кг = 900 г.
Торттың бағасы 100 г үшін = 650 тг. Бізге 900 г алу керек. Сондықтан
650 тг-ні 9-ға көбейтеміз:
650 × 9 = 5850 тг
Безендіру үшін +950 тг кетеді. Сонда:
5850 + 950 = 6800 тг (бір тортың толық бағасы)
12 торт алу үшін: 6800 × 12 = 81600 тг

№2. В кондитерін қарастырайық.
600 × 9 = 5400 тг
12 торт алу үшін: 6400 × 12 = 76800 тг

№3. С кондитерін қарастырайық.
700 × 9 = 6300 тг
69
12 торт алу үшін: 7150 × 12 = 85800 тг
Ең арзан торт – 76800 тг.

Жауабы: D) 76800 тг
Кестеде соңғы 5 жылдағы №5, №15, №20 мектептердің түлектер саны

көрсетілген. Кестені пайдаланып мектеп бітірушілердің саны ең көп
болған жылды көрсетіңіз.
A) 2015 жыл
B) 2014 жыл
C) 2016 жыл
D) 2017 жыл
E) 2018 жыл
№1. Барлық жылдағы түлектер санын қосып шығамыз.
2014 жыл→45+30+25=100
2015 жыл→25+20+30=75
2016 жыл→35+15+40=90
2017 жыл→40+10+15=65
2018 жыл→25+38+35=98
Ең көп түлек саны – 2014 жыл

Жауабы: В) 2014 жыл
70
Айдар өз үйінің ауласының ұзындығы 15 м, ені 12 м болатын жеріне
тас тақтайшаларды төсеу үшін кестеде көрсетілген фирмалардың
біреуін таңдады. Егер ол фирманы ең аз ақша төлейтіндей етіп
таңдаса, қандай фирманы таңдағанын анықтаңыз. {*1512=}
A) E
B) A
C) B
D) C
E) D
Кестеде хауыздағы судың температурасының тәулік барысындағы

өзгерісі берілген.
Таңертеңнен кешке дейінгі судың температурасының өзгеріс ауқымын

табыңыз.
A) 250С
B) 260С
C) 60С
D) 120С
E) 220С
71
Ажардың жатын бөлмесінің температурасын төмендегі
кестеден көруге болады.
00С-150С аралығында жылуды ұстап тұру уақыт мөлшерін анықтаңыз.

A) 5 сағат 05 минут
B) 3 сағат 25 минут
C) 6 сағат 50 минут
D) 4 сағат 55 минут
E) 4 сағат 35 минут
Шебер жұмыс күнінің алғашқы төрт сағатында даярлаған

тетіктердің санын кестеге толтырып отырады. Шебердің бірінші
сағатта даярлаған тетіктерінің саны кестеде берілді.
Шебер әрбір келесі сағатта алдыңғыға қарағанда 2 есе аз дайындаған

болса, төртінші сағатта неше тетік дайындағанын табыңыз.
A) 12
B) 16
C) 8
D) 10
E) 4
3к+2 (мұндағы к-теріс емес бүтін сан) өрнегінің бүтін мәндері

үшбұрышты кестеде төмендегідей орналасқан:
Бұл бүтін сандардың біреуінің координаталары (х; у) жұбы, мұндағы х-нүкте

орналасқан қатар нөмірі, ал у-әр қатардағы сол жақтан санағандағы нүкте
нөмірі, ал у-әр қатардағы сол жақтан санағандағы нүкте нөмірі. Мысалы,
72
23-тің координатасы (3; 4). 50 санының координатасы неге тең болатынын
анықтаңыз.
A) (5;1)
B) (5;8)
C) (5;9)
D) (6;1)
E) (6;12)
Ыдыстағы суды қыздырғанда қыздыру уақытының өзгеруіне

сәйкес су температурасының өзгеру кестесі жасалған.
Су тез қызған уақытты табыңыз.

A) 2-ші минутта
B) 3-ші минутта
C) 4-ші минутта
D) 1-ші минутта
E) 8-ші минутта
Кестеде A, B, C, D, E және F ауылдарының арасындағы

жолдардың ұзындықтары километр есебімен көрсетілген. А ауылынан
F ауылына баратын ең қысқа жолдың ұзындығын табыңыз. (А мен В-
нің арасы 15 км, В мен Е-нің арасы 60 км т.с.с)
A) 59км
B) 67км
C) 90км
D) 79км
E) 63 км
73
Дүкенге 3 литрлік және 5 литрлік барлығы 107 л май әкелінді.
Берілгендердің пайдаланып, төмендегі кестеде жазылмаған мәндерді
табыңыз.
A) 9 дана; 13 дана
B) 11 дана; 12 дана
C) 8 дана; 13 дана
D) 10 дана; 11 дана
E) 7 дана; 14 дана
74
ЫҚТИМАЛДЫЛЫҚ
75
ЫҚТИМАЛДЫЛЫҚ
Ықтималдылықтың ең негізгі формуласы:
𝒎
P= 𝒏
мұндағы, m – сұрап тұрғанның саны.
n – барлық саны.
Мысалы: Сыныпта 21 оқушы бар. Соның 14-і қыз. Қыздардың

ықтималдылығын табыңыз.
Шешуі: n = 21 деп аламыз. Себебі, сыныпта барлығы 21 оқушы.
m = 14 деп аламыз. Себебі, бізге қыздардың ықтималдылығын табу
керек. Сол үшін қыздардың санын аламыз.
Енді формулаға қояйық:
𝑚 14
P = 𝑛 = 21 = 0, 667
Жауабы: қыздардың ықтималдылығы 0,667-ге тең.
Екі қарама-қарсы оқиғаның ықтималдықтарының қосындысы 1-ге тең.
Мысалы: Қыздардың ықтималдылығы 0,667 болса, онда ұлдардың

ықтималдылығы:
1 – 0,667 = 0,333
Екеуінің қосындысы 1-ге тең: 0,667 + 0,333 =1
Күннің ашық болу ықтималдығы 0,65. Күннің бұлтты болу

ықтималдығын табыңыз.
A) 0,5
B) 0,65
C) 1
D) 0,25
E) 0,35
№1. Ашық болу мен бұлтты болу – бір-біріне қарама қарсы оқиғалар.
Сондықтан олардың ықтималдылықтарының қосындысы 1-ге тең болу
керек.
ашық болу + бұлтты болу = 1
№2. Бұлтты болу ықтималдылығын табу үшін:
1 – 0,65 = 0,35
Жауабы: Е) 0,35
76
Шаруа қожалығындағы тракторлардың 25%-ы Павлодар трактор
зауытынан шығарылған. Кездейсоқ таңдалынған трактордың Павлодар
зауытынан шықпағандығының ықтималдылығын табыңыз.
A) 0,75
B) 0,35
C) 0,45
D) 0,25
E) 0,65
№1. Павлодар зауытында трактордың 25%-ы шығарылады.
Пайызды санға айналдырсақ, 100- ге бөлмеміз.
25% = 0,25
№2. Шығарылғаны 0,25 болса, шықпағандығын табу үшін 1-ден азайтамыз.
1 – 0,25 = 0,75
Жауабы: A) 0,75
Бақта 3 көбелек, 2 ара ұшып жүр. Гүлге бірінші болып араның

қону ықтималдылығын табыңыз.
3
A)
5
2
B) 5
2
C) 3
1
D) 2
1
E) 3
№1. Бақта барлығы 5 көбелек пен ара ұшып жүр. Яғни, n = 5.
№2. m – араның саны. Яғни, m = 2.
№3. Формулаға қоямыз:
𝑚 2
P= =
𝑛 5
𝟐
Жауабы: B) 𝟓
77
Карточкаларға 20-ға дейінгі (20-ны қоса алғанда) натурал сандар
жазылды. Мұғалімнің қарамай алған карточкадағы санның тақ сан
болу ықтималдығын табыңыз.
A) 0,3
B) 0,2
C) 0,4
D) 0,1
E) 0,5
№1. Бізде барлығы 20 сан бар. Яғни, n = 20.
№2. m – тақ сандардың саны.
1-ден бастап 20-ға дейінгі тақ сандар: 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19
Сонда 10 тақ сан бар. Яғни, m = 10.
𝑚 10
P = 𝑛 = 20 = 0, 5
Жауабы: Е) 0,5
1-ден бастап 50-ге дейінгі (50-ді қоса есептегенде) натурал

сандардың ішінен кездейсоқ таңдап алынған бір санның жай сан болу
1
A)
2
2
B)
5
7
C)
25
3
D)
10
13
E)
50
№1. Бізде барлығы 50 сан бар. Яғни, n = 50.
№2. m – жай сандардың саны.
1-ден бастап 50-ге дейінгі жай сандар: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37,
41, 43, 47.
Сонда 15 жай сан бар. Яғни, m = 15.
𝑚 15 3
P = 𝑛 = 50 = 10
𝟑
Жауабы:D)
𝟏𝟎
78
Қапта 1-ден 40-қа дейін нөмірленген жетондар бар. Қарамай
алынған жетонның бір ғана 3 цифры кездесетін санмен нөмірленген
болу ықтималдығын табыңыз.
A) 1/4
B) 3/10
C) 1/12
D) 1/10
E) 5/12
№1. Бізде барлығы қапта 40 сан бар. Яғни, n = 40.
№2. m – бір ғана 3 цифры кездесетін сан.
1-ден бастап 40-ға дейінгі бір ғана 3 цифры кездесетін сандар: 3, 13, 23, 30,
31, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 39.
Сонда 12 сан бар. Яғни, m = 12.
𝑚 12 3
P= = =
𝑛 40 10
3
Жауабы: B) 10
Қорапта 5 көк, 4 ақ және 6 сары түсті шар бар. Оларды

араластырып, бір шар алынды. Алынған шардың көк болмау
A) 2/5
B) 2/3
C) 1/3
D) 1/2
E) 1/10
№1. Бізде барлығы қорапта 15 шар бар. Яғни, n = 15.
5 + 4 + 6 = 15
№2. m – көк түсті БОЛМАЙТЫН шарлар саны.
Яғни, көктен басқа болса, онда ақ мен сары түсті шарлардың санын
аламыз.
4 + 6 = 10
Сонда 10 шар бар. Яғни, m = 10.

𝑚 10 2
P = 𝑛 = 15 = 3
𝟐
Жауабы: B) 𝟑
79
Жәшікте 3 ақ, 4 қара, 5 қызыл шар бар. Қарамай бір шар
алынды. Алынған шардың ақ шар болмау ықтималдығын табыңыз.
5
A)
12
1
B)
12
7
C)
12
1
D)
3
3
E)
4
№1. Бізде барлығы жәшікте 12 шар бар. Яғни, n = 12.
3 + 4 + 5 = 12
№2. m – ақ түсті БОЛМАЙТЫН шарлар саны.
Яғни, ақ түстен басқа шарларды сұраса, онда қара мен қызыл түсті
шарлардың санын аламыз.
4+5=9
Сонда 9 шар бар. Яғни, m = 9.

𝑚 9 3
P= = 12 = 4
𝑛
𝟑
Жауабы: E) 𝟒
80
Диаграммада қораптағы түрлі-түсті шарлардың саны
көрсетілген. Қорапқа қарамастан жасыл түсті шар алу ықтималдығын
табыңыз.
A) 7/43
B) 17/88
C) 7/44
D) 14/85
E) 5/36
№1. Диаграммаға қарасақ, бізде барлығы қорапта 88 шар бар. Яғни, n = 88.
22 + 15 + 14 + 18 + 19 = 88
№2. m – жасыл түсті шарлар саны.
Сонда 14 жасыл түсті шар бар. Яғни, m = 14.
𝑚 14 7
P = 𝑛 = 88 = 44
𝟕
Жауабы: C)𝟒𝟒
Жүз карточканың әрқайсысында 1-ден 100-ге дейін қоса

алғандағы сан жазылған. Кездейсоқ алынған кез келген карточкада 5-
ке еселі болатын сан шығуының ықтималдығын табыңыз.
A) 0,5
B) 0,2
C) 0,1
D) 0,03
E) 0,16
81
№1. Бізде барлығы 100 карточка бар. Яғни, n = 100.
№2. m – 5-ке еселі болатын сандар.
1-ден бастап 100-ге дейінгі 5-ке еселі болатын сандар: 5, 10, 15, 20, 25, 30,
35, 40, 45, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 85, 90, 95, 100.
𝑚 20
P = 𝑛 = 100 = 0,2
Жауабы:B) 0,2
Кітапта 120 бет бар. Осы кітаптың кездейсоқ ашылған бетінің

реттік нөмірі 2 санына аяқталу ықтималдығын табыңыз.
A) 0,4
B) 0,2
C) 0,3
D) 0,5
E) 0,1
№1. Бізде барлығы 120 бет бар. Яғни, n = 120.
№2. m – реттік нөмірі 2 санына аяқталатын беттердің саны.
Олар: 2, 12, 22, 32, 42, 52, 62, 72, 82, 92, 102, 112.
Сонда 12 бет бар. Яғни, m = 12.
𝑚 12 1
P = 𝑛 = 120 = 10 = 0,1
Жауабы: E) 0,1
Еркін ойдан үш таңбалы санды жазды. Осы санның 1 цифрынан

басталып 6 цифрымен аяқталатын сан болатындығының
11
A) 90
𝟏
B) 𝟗𝟎
9
C) 10
1
D) 9
13
E) 90
82
№1. Бізде барлығы 900 үш таңбалы сан бар (100-999). Яғни, n = 900.
№2. m – 1 цифрынан басталып 6 цифрымен аяқталатын сандар.
1 цифрынан басталып 6 цифрымен аяқталатын сандар: 106, 116, 126, 136,
146, 156, 166, 176, 186, 196.
𝑚 10 1
P = 𝑛 = 900 = 90
𝟏
Жауабы: 𝑩) 𝟗𝟎
Қорапта 250 бірдей бұйым салынған. Алынған кезде кез келген

бұйымның жарамсыз болу ықтималдығы 0,04-ке тең. Қорапта неше
жарамсыз бұйым бар екенін анықтаңыз.
A) 12
B) 10
C) 18
D) 11
E) 13
№1. Қорапта барлығы 250 бұйым бар. Яғни, n = 250.
№2. Ықтималдылығы 0,04-ке тең. Яғни, P = 0,04.
Бізге m-ді табу керек.
№3. Негізгі формулаға қарасақ:
𝑚
P= 𝑛
Осы жерден m-ді табу үшін:

m=P×n
m = 250 × 0,04 = 10
Жауабы: B) 10
83
Қорапта 180 әртүрлі түсті шар бар. Қораптан қарамастан ақ
түсті шар алу ықтималдығы 0,05-ке тең. Қорапта қанша ақ щар бар
екенін табыңыз.
A) 12
B) 18
C) 10
D) 24
E) 9
№1. Қорапта барлығы 180 шар бар. Яғни, n = 180.
№2. Ықтималдылығы 0,05-ке тең. Яғни, P = 0,05.
Бізге m-ді табу керек.
№3. Негізгі формулаға қарасақ:
𝑚
P=
𝑛
Осы жерден m-ді табу үшін:

m=P×n
m = 180 × 0,05 = 9
Жауабы: E) 9
84
Сыныпта 18 қыз, 12 ұл бала бар. Мұғалім кездейсоқ түрде
тақтаға бір оқушыны шақырды. Ол оқушының қыз болып шығу
A) 0,4
B) 0,6
C) 0,05
D) 0,8
E) 0,5
Зауыттан шығарылатын әрбір 150 детальдің 25-і жасырын

ақаумен шығарылады. Зауыт өнімінің бір данасын сатып алсақ, бұл
өнімнің ақаусыз болып шығуының ықтималдылығын анықтаңыз.
A) 5/6
B) 1/6
C) 5/7
D) 3/5
E) 1/7
Жәшікте 2 көк, 3 ақ, 4 қызыл шарлар бар. Кездейсоқ алынған

шардың көк шар болу ықтималдылығын табыңыз.
A) 11/15
B) 4/15
C) 1/3
D) 1/15
E) ½
20-дан аспайтын кез-келген натурал санның жай сан болу

A) 0,4
B) 0,3
C) 0,55
D) 0,25
E) 0,2
{1, 2, 3, ..., 150} жиыны ішінен бір сан алынды. Алынған

санның 3-ке де, 5-ке де қалдықсыз бөліну ықтималдылығын табыңыз:
A) 5/6
B) 1/6
C) 5/7
D) 3/5
E) 1/7
85
ШЕҢБЕР
86
ШЕҢБЕР
Шеңбердің радиусы - r
r
𝒅
Радиус диаметрдің жартысына тең: 𝒓 =
𝟐
Шеңбердің диаметрі - d
d
Диаметр радиустан 2 есе ұзын: d = 2r
Шеңбердің ұзындығы:
𝑪 = 𝟐𝝅𝒓
Шеңбердің ауданы:
𝑺 = 𝝅𝒓𝟐
Марат диаметрі 50 см пицца сатып алды да, оны суреттегідей
бірдей бөліктерге бөлді. Ол үш бөлігін жеді. Пиццаның қалған
бөлігінің ауданын табыңыз. (π=3)
A) 1212,5 см2
B) 1310,5 см2
C) 1211,6 см2
D) 1312,5 см2
E) 1311,7 см2
87
№1. Егер пиццаның диаметрі 50 см болса, онда радиусы оның жартысына
тең:
𝐝 𝟓𝟎
𝐫= = = 𝟐𝟓 см
𝟐 𝟐
№2. Толық пицца – ол шеңбер. Сондықтан, пиццаның ауданын табу үшін
шеңбердің ауданының формуласын қолданамыз: (π=3)
𝑺 = 𝝅𝒓𝟐 = 𝟑 × 𝟐𝟓 × 𝟐𝟓 = 𝟏𝟖𝟕𝟓
№3. Суретке қарасақ, пицца 10 кусокқа бөлінген. Әр кусоктың ауданын

табу үшін толық ауданды (1875-ті) 10-ға бөлеміз.
1875
= 187,5 (бір кусоктың ауданы)
10
№4. Марат 3 кусок пиццаны жеп қойса, 7 кусок пицца қалды. Соның
ауданын табу керек:
187,5 × 7 = 1312,5 см2
Жауабы: D) 1312,5 см2
Суреттегі фигураның штрихталған бөлігінің ауданын табыңыз.

(1 торкөздің ауданын 1 кв.бірлікке тең.)
A) (9π-4)
B) (9π-16)
C) (2π-4)
D) (4π-3)
E) (3π-4)
88
Не істеу керек? Бірінші, шеңбердің ауданын табамыз. Екінші, шаршының
ауданын табамыз да, бір-бірінен азайтамыз.
Шеңбердің радиусы – 3 см, себебі суретте 3 клетка тұр (қызыл түзу).

Ал шаршының қабырғасы – 4 см, себебі суретте 4 клетка тұр (көк түзу).
№1. Шеңбердің ауданын табайық:

𝑺 = 𝝅𝒓𝟐 = 𝝅 × 𝟑 × 𝟑 = 𝟗𝝅
№2. Шаршының ауданын табайық:
𝑺 = 𝒂𝟐 = 𝟒𝟐 = 𝟏𝟔
№3. Штрихталған бөлігін табу үшін шеңбердің ауданынан шаршының
ауданын азайтамыз:
𝟗𝛑 - 16
Жауабы: В) (9π-16)
89
Суретте центрі C нүктесінде үлкен жарты шеңбер берілген,
центрлері B және D нүктелерінде болатын жарты шеңберлер берілген.
CD=7 см болса, онда боялған бөліктің ауданын табыңыз (π = 3 деп
алыңыз)
A) 98 см2
B) 196 см2
C) 198 см2
D) 294 см2
E) 232 см2
Суретке қарасақ, бізге Инь-Ян берілген. Яғни, бұл сурет – шеңбердің
жартысы. Сонда бізге толық шеңбердің ауданын тауып, оны екіге бөле салу
керек.
90
№1. Шеңбердің радиусын анықтайық:
Шеңбердің радиусы – СЕ.

CD - 7 см болса, онда DE-да 7 см. Сонда шеңбердің радиусы: 7+7=14 см
№2. Толық шеңбердің ауданын табайық:
𝑺 = 𝝅𝒓𝟐 = 𝟑 × 𝟏𝟒𝟐 = 𝟓𝟖𝟖
№3. Бізге сол шеңбердің жартысы ғана керек. Сондықтан, екіге бөлеміз.
𝟓𝟖𝟖
= 𝟐𝟗𝟒 см2
𝟐
Жауабы: D) 294 см2
91
Велосипед доңғалағының диаметрі 60 см. Велосипед доңғалағы
5 айналым жасағанда қандай қашықтыққа барады? (𝜋 = 3,14)
A) 8,42 м
B) 9,42 м
C) 94,2 м
D) 19,42 м
E) 9,52 м
Автомашинаның доңғалағының радиусы 37,5 см. Тас жолда
жүріп бара жатқан автомашинаның доңғалағы 1 минутта 400 айналым
жасайды. Автомашина қандай жылдамдықпен жүріп барады?
(𝜋 = 3,14)
A) 58,52 км/сағ
B) 66,52 км/сағ
C) 46,52 км/сағ
D) 56,52 км/сағ
E) 56,62 км/сағ
ABCD шаршысының периметрі 64 болса, оған іштей сызылған
шеңбердің радиусын табыңыз.
A) 8
B) 12
C) 32
D) 16
E) 10
Оқушы компьютерлік графика арқылы сурет салды. Сурет
бойынша іштей сызылған кіші шардың радиусы О1О2=3 болса, үлкен
шардың көлемін табыңыз.
А) 296π
В) 268π
С) 288π
Д) 256π
Е) 250π
92
ПЕРИМЕТР
93
ПЕРИМЕТР
Периметр – тек берілген фигураның сырты.

Фигураның контуры деп айтсақ та болады.
Егер бізге төртбұрыш берілсе, онда төрт қабырғасын қосамыз. Сонда,

тіктөртбұрыштың периметрі:
P = a+b+a+b = 2(a+b)
Шаршының төрт қабырғасы да тең. Шаршының периметрі:

P = 4a
Периметрі 36 см болатын шаршыны екіге бөліп, бөліктерден

тіктөртбұрыш құрастырды. Пайда болған тіктөртбұрыштың
периметрін табыңыз.
A) 30 см
B) 45 см
C) 48 см
D) 24 см
E) 72 см
94
9 см
№1. Бұл шаршының периметрі – 36 см.
Шаршының қабырғасын табу үшін периметрін
4-ке бөлеміз:
9 см
9 см
𝐏 𝟑𝟔
𝐚= = = 𝟗 см
𝟒 𝟒
9 см
№2. Төмендегі фигураның ұзындығы мен енін табу керек:

9 см 9 см
4,5 см
4,5 см
9 см 9 см
а = 18 см деп аламыз, себебі 9+9 =18 см.

b = 4.5 см деп аламыз, себебі шаршының қабырғасы екіге бөлінген:
9:2=4,5 см
№3. Фигураның периметрін табайық:

P = 2(a+b) = 2(18+4,5) = 45 см
Жауабы: В) 45 см
K, L, M және N фигуралар – шаршылар. К шаршының периметрі

4 см, L шаршының периметрі 16 см болса, N шаршының периметрін
табыңыз.
95
A) 30 см
B) 25 см
C) 55 см
D) 36 см
E) 60 см
4 см
№1. К шаршының периметрі – 4 см.
К шаршының қабырғасын табу үшін периметрін
1 см
4-ке бөлеміз:
9 см
𝐏 𝟒
𝐚= = = 𝟏 см
𝟒 𝟒
№2. L шаршының периметрі – 16 см.
L шаршының қабырғасын табу үшін периметрін 4-ке бөлеміз:
𝐏 𝟏𝟔
𝐚= = = 𝟒 см
𝟒 𝟒
№3. М= K+L=1 + 4 = 5 см (көк түзу)
Сонда М қабырғасы 5 см-ге тең.
№4. Ал N = L+M = 4+5=9 см (қызыл сызық).

Сонда N шаршысының қабырғасы 9 см-ге тең.
№5. N шаршысының периметрін табайық:
P = 4а=4×9=36 см
Жауабы: D) 36 см
Төрт тең қабырғалы үшбұрыш пен шаршыдан жұлдызша

құрастырылған. Шаршының периметрі 36 см. Жұлдызшаның
периметрін табыңыз.
96
A) 90 см
B) 104 см
C) 120 см
D) 72 см
E) 144 см
№1. Бұл шаршының периметрі – 36 см.
Шаршының қабырғасын табу үшін периметрін 4-ке бөлеміз:
𝐏 𝟑𝟔
𝐚= = = 𝟗 см
𝟒 𝟒
№2. Яғни, жұлдызшаның әр қабырғасы 9 см-ді құрайды.
№3. Периметрін табу керек. Периметр – тек контуры (қызылмен
белгігендерді ғана қосамыз)
P = 9+9+9+9+9+9+9+9= 72 см
Жауабы: D) 72 см
97
Төменде берілген фигураның периметрін табуға арналған

өрнекті көрсетіңіз:
A) dc+ab
B) 2(d+c)+2(a+b)
C) (d+c)-(a+b)
D) 2(c+d+b)
E) 2(c-d+b)
Суреттегі гүлзардың тіктөртбұрыш пішінді бөлігінің ұзындығы

2,6 м, ені 2 м болса, гүлзарды толық (қара сызық бойымен) қоршауға
кеткен материалдың ұзындығын табыңыз. (π=3)
A) 19,4 м
B) 16 м
C) 17,2 м
D) 15,2 м
E) 18,2 м
98
ФАКТОРИАЛ
99
ФАКТОРИАЛ
Факториал (!) – 1-ден бастап сол санға дейінгі барлық сандардың
көбейтіндісі.
Мысалы: 3! = 1×2×3 = 6
4! = 1×2×3×4 = 24
6! = 1×2×3×4×5×6 = 720
5!−4!+6!
Есептеңіз: 3!
A) 169
B) 145
C) 136
D) 124
E) 224
№1. 3!-ды жақша сыртына шығарамыз.
5! − 4! + 6! 3! (4 × 5 − 4 + 4 × 5 × 6)
=
3! 3!
№2. 3!-ды қысқартамыз.
3!(20−4+120)
= = (20 − 4 + 120) =136
3!
Жауабы: C) 136
10!
+ 5 = а теңдігі берілген. а+5 өрнегінің мәнін табыңыз.
9!
A) 59
B) 25
C) 95
D) 15
E) 20
100
№1. а-ның мәнін тауып аламыз.
10!
+5=а
9!
1∗2∗3∗….∗9∗10
+5=а
1∗2∗3∗…∗9
10 + 5 = а
а= 15
№2. а+5 өрнегінің мәнін табамыз.

15 + 5 = 20
Жауабы: E) 20
101
ТЕРУ
ФОРМУЛАСЫ
102
ТЕРУ ФОРМУЛАСЫ
Теру формуласы осылай өрнектеледі:
мұндағы, n - всегда үлкен сан;

k - всегда кіші сан.
Бұл формуланы қандай есептерде қолданамыз?

1. «НЕШЕ ТӘСІЛМЕН» деген сөзі бар есептерде.
2. «Кезекші, сыныпта, оқушыдан, тақтаға» деген сөздері бар есептерде.
Бес оқушыдан екі кезекшіні қанша әдіспен таңдап алуға

болады?
A) 20
B) 50
C) 60
D) 40
E) 10
№1. n=5 (всегда үлкен сан)
k=2 (всегда кіші сан)
№2. Теру формуласына қоямыз.
𝑛!
𝐶𝑛𝑘 =
𝑛!(𝑛−𝑘)!
5! 5! 1×2×3×4×5 4×5 20
𝐶52 = 2!(5−2)! = 2!3!
= 1×2×1×2×3 = 1×2
= 2
= 10
Жауабы: E) 10
103
Жеті оқушыдан екі кезекшіні қанша әдіспен таңдап алуға
болады?
A) 11
B) 21
C) 31
D) 51
E) 41
𝑛!
𝐶𝑛𝑘 = 𝑛!(𝑛−𝑘)!
7! 7! 1×2×3×4×5×6×7 6×7 42
𝐶72 = 2!(7−2)! = = 1×2×1×2×3×4×5 = = = 21
2!5! 1×2 2
Сыныптағы 8 оқушыдан 3 оқушыны неше тәсілмен шығаруға

болатынын анықтаңыз.
A) 56
B) 21
C) 24
D) 48
E) 336
𝑛!
8! 8! 1×2×3×4×5×6×7×8 6×7×8 336

𝐶83 = 3!(8−3)! = = 1×2×3×1×2×3×4×5 = = = 56
3!5! 1×2×3 6
Жауабы: A) 56
104
Сыныптағы 17 оқушыны 2 оқушыдан кезекшілікке неше
жолмен алуға болатынын табыңыз.
A) 138
B) 132
C) 136
D) 130
E) 134
𝑛!
2
17! 17! 16 × 17 272
𝐶17 = = == = = 136
2! (17 − 2)! 2! 15! 1×2 2
Жауабы: C) 136
Кешкі болатын іс-шараға кезекші болу үшін Бейбарыс, Бекзат,

Дәурен, Мақсат және Олжастан тұратын топ құрылды. Осы
оқушылардың ішінен неше әртүрлі тәсілмен үш оқушыны таңдап
алуға болатынын анықтаңыз.
A) 18
B) 10
C) 24
D) 12
E) 9
№1. n=5 (5 ұл: Бейбарыс, Бекзат, Дәурен, Мақсат және Олжас)
𝑛!
5! 5! 1×2×3×4×5 4×5 20
𝐶53 = 3!(5−3)! = 3!2!
= 1×2×3×1×2 = 1×2
= 2
= 10
105
ПАРАЛЛЕЛЕПИПЕД
106
ПАРАЛЛЕЛЕПИПЕД
Параллелепипед деген – ол коробка. Оның үш өлшемі болады:
а – ұзындығы
в – ені
с – биіктігі
Параллелепипедтің көлемі:
𝑉 =а×в×с
Көлемін табу үшін просто үш өлшемін көбейтесіңдер.
Суретте тікбұрышты параллелепипед тәрізді қораптың жазбасы

көрсетілген. Қораптың көлемін табыңыз.
A) 70 м3
B) 48 м3
C) 30 м3
D) 72 м3
E) 56 м3
107
№1. Параллелепипедтің көлемі:
𝑉 = а × в × с=7*2*4=56
Жауабы: E) 56 м3
Ұзындығы 8 м, биіктігі 3 м, ені 1,5 м тікбұрышты

параллелепипед тәрізді ыдысқа қанша литр су сыяды?
A) 360 л
B) 36000 л
C) 36 л
D) 3600 л
E) 3,6 л
№1. Қанша су сыятынын білу үшін параллелепипедтің көлемін табамыз..
𝑉 = а×𝑏×𝑐
𝑉 = 8 м × 3 м × 1,5 м = 36 м3
№2. м3 литрға айналдыру үшін 1000-ға көбейтеміз.

36 м3×1000 = 36000 л
Жауабы: B) 36000 л
Тік бұрышты параллелепипед тәрізді бассейннің табанының

ауданы 40 м2. Биіктігі 4 м. Бассейннің жартысына су құйылған. Судың
көлемін табыңыз.
A) 64 м3
B) 96 м3
C) 60 м3
D) 52 м3
E) 80 м3
108
№1. Параллелепипедтің көлемін табамыз.
𝑉 = а×𝑏×𝑐
𝑉 = 40 × 4 = 160 м3
№2. Жартысына құйылғандықтан, біз оны 2-ге бөлеміз.

160: 2 = 80 м3
Жауабы: E) 80 м3
109
ЦИФР
110
ЦИФР
Цифр мен сан екеуі бірдей нәрсе емес.

435 – сан. Оның цифрлары: 4, 3, 5.
889 – сан. Оның цифрлары: 8, 9.
Цифрлары әртүрлі болатын екі таңбалы сандар: 56, 89, 91, 36, 78, ...
Цифрлары бірдей болатын екі таңбалы сандар: 55, 88, 11, 66, 77, ...
Цифрлары әртүрлі болатын үш таңбалы сандар: 566, 879, 921, 376,
781, ...
Цифрлары бірдей болатын екі таңбалы сандар: 666, 999, 111, 333,
888, ...
111
Цифрлары әртүрлі болатын ең үлкен және ең кіші үш таңбалы
сандар айырмасының модулін табыңыз.
A) 864
B) 660
C) 685
D) 899
E) 885
Үш таңбалы санның алғашқы екі цифрының қосындысы соңғы

цифрына тең. Осы үш таңбалы сан 29-ға қалдықсыз бөлінетін болса,
сол санды табыңыз.
A) 246
B) 123
C) 134
D) 235
E) 145
112
СОҢЫ
113

Мат сау - 220908 - 122916

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Мат сау - 220908 - 122916

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Мат сау - 220908 - 122916

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Ақтолқын Қойшыбекова | AQ BOOK

Бұл кітапты алған болсаң, сені ҚҰТТЫҚТАЙМЫН!

Бүгіннен бастап, мен саған математикалық сауаттылықты оңай тілде

Бұл кітап сенің ГРАНТ-қа түсуіңе үлкен септігін тигізетініне сенімдімін.

Кітапты қалай оқу керек?

Мода – ең көп кездесетін сан.

Сандардың модасын табыңыз: 2,2; 3,6; 5,6; 3,6; 4,2.

Нұрбектің екі ай ішінде апта сайын (8 рет) тапсырған байқау

Шағын маркетте бірнеше сатып алушылардың сатып алған

Кестеде 10 «А» сынып оқушыларының 10 күндегі сабаққа

Мәлімет бойынша сабаққа келмеген оқушылар санының сәйкесінше

Дүкеншінің бір күнде сатқан тауарлары кестеде көрсетілген.

Ертегілер Әдеби Оқулықтар Географиялық Пән бойынша тест

Сатып алушылар үшін тауарлардың қайсысы мода екенін анықтаңыз.

Сәуір айының алғашқы аптасында орташа ауа температурасы 15°С,

15°С, 16°С, 17°С, 18°С, 18°С, 19°С, 20°С

0,5; 0,9; 1,3; 1,5; 1,7; 1,8; 2,7; 3,2.

Оқушылардың алған ұпайларының медианасын анықтаңыз.

Кестеде бастауыш сынып оқушыларының бір минутта оқыған

Қай оқушының оқыған сөздерінің санын барлық оқушылардың 1 минутта

Натурал саннан құралған сандық қатар алты саннан тұрады. Сандық

Өзгеріс ауқымы – ең үлкен саннан ең кіші санды азайту.

Кестеде байқау тест нәтижелерінде алған ұпайлары берілген. Осы

Таңертеңнен кешке дейінгі судың температурасының өзгеріс ауқымын

Төмендегі графикте жүргізушінің Астана қаласынан Көкшетау

Өзгеріс ауқымын табу үшін екеуін бір-бірінен азайтамыз.

Төмендегі фигурада берілген сандардың өзгеріс ауқымының

Дене шынықтыру сабағында бір топ оқушылардың 100 м қашықтықты

Арифметикалық ортаны табу үшін:

Төмендегі графикте Асанның бір аптада шығарған есептерінің саны

Кестеде 11-сынып оқушысы Рахаттың қыркүйек айынан бастап

Футбол ойыншыларының футбол алаңында бір ойын уақытында

№2. Өзгеріс ауқымын табайық.

Осы теңдеуден көретініміз:

2, 3, 5, 8, 13, 21, ... сан тізбегінің келесі санын анықтаңыз.

1, 10, 3, 9, 5, 8, 7, 7, ... сан тізбегінің келесі мүшесін анықтаңыз

+5 +10 +11 +13 +8 +16 +14

Сұрақ белгісінің орнындағы санды табыңыз.

Заңдылықты бұзып тұрған санды табыңыз: 2; 4; 6; 8; 10; 13; 14.

Тізбек 1; 5; 9; х; у; 21 белгілі бір заңдылық бойынша құрастырылған.

Яғни, бізде х = 13, y=17.

Кестенің құрылу заңдылығын анықтап, сұрақ белгісінің орнындағы

Кестеде сандар белгілі бір заңдылықпен орналасқан. Кестені

Заңдылықты анықтап, сұрақ белгісіне сәйкес келетін жауапты

Сандар мен фигуралар белгілі бір заңдылықпен орналасса, онда сұрақ

Жаңа логикалық амал ♣ келесі түрде анықталған a♣b=2(5𝑎 + 2𝑏 )

Ал, 1∙2∙3∙4∙5∙6∙7 = .... 0

81∙ 82∙ 83∙ 84∙ ...∙ 89 көбейтінді қандай цифрмен аяқталатынын

1-ден 2010-ға дейінгі барлық тақ сандардың көбейтіндісі қандай

0-мен аяқталатын сандарды 5-ке бөлгенде 0 қалдық (қалдықсыз)

Қандай да бір санға 10·11·12 көбейтіндісін қосқанда 2000 шықты. Осы

6 деген санды қолданбадық, сол үшін ол артық қалады.

5...4+6...3 өрнегінде көп нүктенің орнына «қосу» немесе «көбейту»

25 деген сан өрнектің нәтижесі бола алмайды. Ал басқа сандар өрнектің

Мұғалім оқушыға 20 санына дейінгі жай сандардың қосындысын

Енді бүкіл сағаттарды қосамыз:

Төмендегі суретке қарап АВ кесіндінің ұзындығын табыңыз.