සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

සාපේක්ෂ ත්වරණය
පසුගිය විභාග ගැටළු

1) රූපපයහි ABC සමපාද ත්‍රිප ෝණය, AB = BC = AC = 6a ද වන, BC

අඩංගු මුහුණත සුමට තිරස් පගබිමක් මත තබන ලද

ස් න්ධය 3m වන සුමට ඒ ා ාර කුඥ්ඥය ගුරුත්ව

පක්න්රය තුළින් වූ සිරස් හරස් ඩ පේ. AB හා AC පේඛා, ඒවා

අඩංගු මුහුණත්වල උපරිම බෑවුම් පේඛා පේ. D ලක්ෂයය AD

තිරස් වන පරිදි ABC තලපයහි කුඥ්ඥපයහි B ලක්ෂයපයහි සිට

a දුරකින් වූ සිරස් බිත්තිය මත වූ අචල ලක්ෂයයකි. A හි සවි ර

ඇති කුඩා සුමට ේියක් මතින් යන දිග 5a වූ සැහැල්ලු

අවිතනය තන්තුව එක් ප ළවරක් AC මත තැබූ ස් න්ධය

2m වූ P අංශුව ට ඈඳා ඇති අතර අපනක් ප ළවර බිත්තිය

මත වූ අචල D ලක්ෂයයට සවි ර ඇත. ස් න්ධය m වූ Q

අංශුවක් AB මත අල්ලවා තබා ඇත. රූපපේ දැක්පවන පරිදි AP =

AQ = a පලස ඇතිව පද්ධතිය නිශ්චලතාවපයන් මුදා හරිනු

ලැපබයි. කුඥ්ඥය බිත්තිපයහි ගැපටන පමාපහාපත්දී

කුඥ්ඥයට සාපේක්ෂව Q හි ප්‍රපේගය නිේණය කිරීමට

ප්‍රමාණවත් සමී රණ ලබාගන්න. (2021 A/L)

1|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

𝜋
2) රූපපයහි ABC ත්‍රිප ෝණය, 𝐴𝐶̂ 𝐵 = 𝛼, 𝐴𝐵̂ 𝐶 = 2 හා AB = 2a වූ BC

අඩංගු මුහුණත සුමට තිරස් පගබිමක් මත තබන ලද

ස් න්ධය 3m වන සුමට ඒ ා ාර කුඥ්ඥය ගුරුත්ව

පක්න්රය තුළින් වූ සිරස් හරස් ඩ පේ. AC පේඛාව, එය අඩංගු

මුහුණපතහි උපරිම බෑවුම් පේඛාවක් පේ. D ලක්ෂයය AD තිරස්

වන පරිදි ABC තලපයහි වූ අචල ලක්ෂයයකි. A හා D සවි ර

ඇති සුමට කුඩා ේි පද ක් මතින් යන දිග 2a වූ සැහැල්ලු

අවිතනය තන්තුව පදප ළවරට ිළිපවලින් ස් න්ධය m හා

2m වූ P හා Q අංශු පද ඈඳා ඇත. රූපපේ දැක්පවන පරිදි P

අංශුව AC මත අල්ලවා තබා AP = AD = DQ = a වන පරිදි Q අංශුව

නිදහපස් එල්ලපලමින් පද්ධතිය නිශ්චලතාවපයන් මුදා හරිනු

ලැපබයි. Q අංශුව පගබිමට ළඟාවීමට ගන්නා ාලය නිේණය

කිරීමට ප්‍රමාණවත් සමී රණ ලබා ගන්න. (2020 A/L)

3) රූපපයහි ABC හා LMN ත්‍රිප ̂ 𝑀 = 𝜋 හා 𝐴𝐵̂ 𝐶 =

ෝණ 𝐴𝐶̂ 𝐵 = 𝐿𝑁 3

̂ 𝑁 = 𝜋 වූ BC හා MN අඩංගු මුහුණත් සුමට තිරස් පගබිමක්

𝐿𝑀 2

මත තබන ලද ිළිපවලින් X හා Y සේවසම සුමට ඒ ා ාර

කුඥ්ඥ පද ගුරුත්ව පක්න්ර තුළින් වූ සිරස් හරස් ඩ පේ.

ස් න්ධය 3m වූ X කුඥ්ඥය පගබිම මත චලනය වීමට

නිදහස්වන අතර Y කුඥ්ඥය අචලව තබා ඇත. AC හා LN පේඛා

අදාළ මුහුණත්වල උපරිම බෑවුම් පේඛා පේ. A හා L හි සවි ර

ඇති සුමට කුඩා ේි පද ක් මතින් යන සැහැල්ලු අවිතනය

තන්තුව පදප ළවර ස් න්ධ ිළිපවලින් m හා 2m වූ P හා Q

අංශු පද ට ඈඳා ඇත. රූපපේ පරිදි ආරම්භ ිහිටිපම්දී,

2|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

තන්තුව පනාබුරුල්ලව හා AP = AL = LQ = a වන පලස P හා Q අංශු

ිළිපවලින් AC හා LN මත අල්ලවා තබා ඇත. පද්ධතිය

නිශ්චලතාවපයන් මුදාහරිනු ලැපේ. Y පවත යාමට X ගනු ගනු

ලබන ාලය a හා g ඇසුපරන් නිේණය කිරීමට ප්‍රමාණවත්

සමී රණ ලබාගන්න. (2019 A/L)

𝜋
4) AB = a හා 𝐵𝐴̂𝐷 = වන පරිදි වූ රූපපේ දැක්පවන ABCD
2

ත්‍රිපීසියම, ස් න්ධය 2m වූ සුමට ඒ ා ාර කුට්ටටිය ගුරුත්ව

පක්න්රය තුළින් වූ සිරස් හරස් ඩකි. AD හා BC පේඛා

සමාන්තර වන අතර AB පේඛාව එය අඩංගු මුහුණපතහි

උපරිම බෑවුම පේඛාවකි. AD අයත් මුහුණත සුමට තිරස්

පගබිමක් මත ඇතිව කුට්ටටිය තබනු ලබයි. රූපපේ දැක්පවන

පරිදි ස් න්ධය m වූ P අංශුවක් A ලක්ෂයපයහි තබා, එයට ⃗⃗⃗⃗⃗

𝐴𝐵
7𝑔𝑎
දිපේ u ප්‍රපේගයක් පදනු ලබයි; පමහි 𝑢2 = පේ. කුට්ටටිය
3
2𝑔
සාපේක්ෂව P හි මන්දනය බව පපන්වා, P අංශුව B රා ලඟා
3

වන විට කුට්ටටිය සාපේක්ෂව P අංශුපවහි ප්‍රපේගය පසායන්න.

√3𝑎
තවද, 𝐵𝐸 = වන පරිදි කුට්ටටිපයහි උඩත් මුහුණපතහි BC
2

මත වූ E ලක්ෂයපේ කුඩා සිදුරක් ඇත. කුට්ටටියට සාපේක්ෂව

චලිතය සැලකීපමන්, P අංශුව E හි ඇති සිදුරට වැපටන බව

පපන්වන්න. (2018 A/L)

3|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

5) රූපපයහි දැක්පවන ABCD ත්‍රපීසියම, ස් න්ධය 2m වූ සුමට

ඒ ා ාර කුට්ටටිය ගුරුත්ව පක්න්රය ඔස්පස් යන සිරස්

හරස් ඩකි. AD හා BC පේඛා සමාන්තර වන අතර AB

පේඛාවට එය අඩංගු මුහුණපතහි උපරිම බෑවුම් පේඛාවක් පේ.

𝜋 3
තවද AB = 2a ද 𝐵𝐴̂𝐷 = 𝛼 ද පේ; පමහි 0 < 𝛼 < 2 හා cos 𝛼 = 5 පේ.

AD අයත් මුහුණත සුමට තිරස් පගබිමක් මත ඇතිව කුට්ටටිය

තබනු ලබයි. දිග 𝑙(> 2𝑎) වූ සැහැල්ලු අවිතනය තන්තුවක් B හි

ිහිටි කුඩා ේියක් උඩින් යන අතර එහි එක් ප ළවර ට

ස් න්ධය m වූ P අංශුවක්ද අපනක් ප ළවරට එම m

ස් න්ධයම සහිත පවනත් Q අංශුවක්ද ඈඳා ඇත. රූපපේ

දැක්පවන පරිදි P අංශුව AB හි මධය ලක්ෂයපේද Q අංශුව BC

මතද තබන තන්තුව තදව ඇතිව පද්ධතිය නිශ්චලතාවපේ

සිට මුදා හරිනු ලැපේ.
4
පගබිමට සාපේක්ෂව කුට්ටටිපේ ත්වරණය 𝑔 බව පපන්වා,
17

කුට්ටටියට සාපේක්ෂව P හි ත්වරණය පසායන්න.

17𝑎
තවද P අංශුව A රා ලඟා වීමට ගන්නා ාලය √ 5𝑔 බව

පපන්වන්න. (2017 A/L)

6) රූපපේ දැක්පවන ABC ත්‍රිප ෝණය, ස් න්ධය 2m වූ ඒ ා ාර

කුඥ්ඥය ගුරුත්ව පක්න්රය හරහා වූ සිරස් හරස් ඩකි. AB

පේඛාව එය අයත් මුහුණපතහි උපරිම බෑවුම් පේඛාවක් වන

𝜋
අතර 𝐴𝐵̂ 𝐶 = 4 පේ. BC අයත් මුහුණත රළු තිරස් පගබිමක් මත

ඇතිව කුඥ්ඥය තබා ඇත. AB අයත් මුහුණත සුමටපේ.

4|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

ස් න්ධය m වූ අංශුවක් රූපපේ දැක්පවන පරිදි AB මත අල්ලවා

තබා පද්ධතිය නිශ්චලතාවපේ සිට මුදා හරිනු ලැපබයි.

කුඥ්ඥය 𝐵𝐶
⃗⃗⃗⃗⃗ හි දිශාවට චලනය වන බවත්, පගබිම මගින්
𝑅
කුඥ්ඥය මත ඇති රන ඝේෂණ බලපයහි විශාලත්වය වන
6

බවත් දී ඇත; පමහි R යනු පගබිම මගින් කුඥ්ඥය මත ඇති

රන අභිලම්බ ප්‍රතික්‍රියාපේ විශාලත්වයයි. m හා g ඇසුරින්, R

නිේණය කිරීමට ප්‍රමාණවත් වන සමී රණ ලබා ගන්න. (2016

A/L)

7) දී ඇති රූපපේ, ABC ත්‍රිප ෝණය ස් න්ධය M වූ ඒ ා ාර සුමට

කුඥ්ඥය ගුරුත්ව පක්න්රය ඔස්පස් යන සිරස් හරස් ඩක්

නිරුපණය රයි. කුඥ්ඥය තුළ BC ට සමාන්තර වූ DE සිහින්

සුමට පීල්ලලක් ඇත. AB හා AC පේඛා, අදාළ මුහුණත්වල උපරිම

𝜋
බෑවුම් පේඛා වන අතර 𝐴𝐵̂ 𝐶 = 𝛼 හා 𝐵𝐴̂𝐶 = 2 පේ. BC අඩංගු

මුහුණත අචල සුමට තිරස් පම්සයක් මත පරිදි කුඥ්ඥය තබා

ඇත. එ එ m වූ P හා Q අංශු පද ක් ිළිපවලින් DE හා DB

මත තබා ඒවා D ලක්ෂයපයහි ිහිටි කුඩා සුමට සැහැල්ලු

ේියක් උඩින් යන සැහැල්ලු අවිතනය තන්තුවකින් ඈඳා

𝑚
ඇත. ස් න්ධය වූ අංශුවක් AC මත ලක්ෂයය තබා P හා Q
2

සම්බන්ධ ප පරන තන්තුව ඇදී තිබියදී පද්ධතිය පමම

ිහිටීපමන් නිශ්චලතාවපේ සිට මුදා හරිනු ලැපබයි.

P අංශුවට ED දිපේ ද Q අංශුවට DB දිපේ ද S අංශුවට AC දිපේ

ද චලිත සමී රණ ලියා දක්වන්න. තවදුරටත් මුළු
පද්ධතියටම BC දිපේ චලිත සමී රණ ලියන්න. එනයින්,

5|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

𝑚𝑔 sin 𝛼
කුඥ්ඥපේ තවරණය 𝐵𝐶
⃗⃗⃗⃗⃗ හි දිශාවට බව
2𝑀+3𝑚−2𝑚 cos 𝛼

පපන්වන්න. (2015 A/L)

8) දී ඇති රූපසටහපනහි ABC ත්‍රිප ෝණය, ස් න්ධය M වූ

ඒ ා ාර සුමට කුඥ්ඥය ගුරුත්ව පක්න්රය හරහා යන

සිරස් හරස් ඩක් නිරුපණය රයි. AB පේඛාව එය අයත්

මුහුණපතහි උපරිම බෑවුම් පේඛාවක් වන අතර 𝐴𝐵̂ 𝐶 =

𝜋
𝛼, 𝐴𝐶̂ 𝐵 = 2 හා 𝐵𝐶 = 𝑎 පේ. සුමට තිරස් පගබිමක් මත BC අයත්

මුහුණත ඇතිව කුඥ්ඥය තබා ඇත. ස් න්ධය m වූ අංශුවක්

AB පේඛාව මත A ලක්ෂයයපයහි සීරුපවන් තබා

නිශ්චලතාවපේ සිට මුදා හරිනු ලැපේ. අංශුව කුඥ්ඥය හැර

𝑚𝑔 sin 𝛼 cos 𝛼
යන පතක්, කුඥ්ඥපේ ත්වරණය බව පපන්වා,
𝑀+𝑚 sin2 𝛼

කුඥ්ඥයට සාපේක්ෂව අංශුපේ තවරණය පසායන්න.

𝜋 5𝑚
දැන්, 𝑎 = හා 𝑀 = යැයි සිතමු. අංශුව කුඥ්ඥය හැර යන
2 2

2𝑎𝑔
පමාපහාපත්දී කුඥ්ඥපේ පේගය √ 21 බව පපන්වන්න. (2014

A/L)

9) ABC ත්‍රිප ෝණය, ස් න්ධය M වූ ඒ ා ාර සුමට කුඥ්ඥය

ගුරුත්ව පක්න්රය ඔස්පස් වූ සිරස් හරස් ඩකි. AC හා BC පේඛා

අදාළ මුහුණත්වල වැඩිතම බෑවුම් පේඛා වන අතර, BA හා AC

𝜋
පේඛා BC සමඟ සමාන 𝛼 (0 < 𝛼 < 4 ) ප ෝණ සාදයි. තිරසට 𝛼

ප ෝණය ආනතියකින් අචල සුමට තලයක් මත BC

අන්තේගත මුහුණත ඇතිවද, AB තිරස්වද කුඥ්ඥය රූපපේ

6|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

දැක්පවන පරිදි තබා ඇත. ස් න්ධය ිළිපවලින් 𝑚1 හා 𝑚2 වන

P හා Q අංශු පද ක්, ිළිපවලින් AB හා AC මත තබා, A

ශීේෂපයහි වූ කුඩා සුමට ේියක් උඩින් යන සැහැල්ලු

අවිතනය තන්තුවකින් සම්බන්ධ ර ඇත. තන්තුව තදව

පද්ධතිය නිශ්චලතාවපයහි සිට මුදා හරිනු ලැපබයි.

එක් එක් අංශුව කුඥ්ඥයට සාපේක්ෂව ත්වරණයත්,

කුඥ්ඥපේ ත්වරණයත් නිේණය කිරීම සඳහා P අංශුවට BA

දිපේද Q අංශුවට AC දිපේද මුළු පද්ධතියට BC දිපේද චලිත

සමී රණ ලියා දක්වන්න.

𝑚1 = 𝑚2 නම් කුඥ්ඥයට සාපේක්ෂව එක් එක් අංශුපේ

තවරණය ශුනය වන බවද කුඥ්ඥපේ ත්වරණපේ විශාලත්වය

𝑔 sin 𝛼 බවද පපන්වන්න. (2013 A/L)

10) O ලක්ෂයය සිට k උසකින් ිහිටි C නම් ලක්ෂයය දී තිරසට

ප ෝණයකින් ආනතව u ප්‍රපේගපයන් අංශුවක් ගුරුත්වය

යටපත් සිරස් තලය ප්‍රක්පේප ප පේ. ප්‍රක්පේපණ තලය මත

O ලක්ෂයය ඔස්පස් තිරස් හා සිරස් පේඛා ිළිපවලින් Ox හා Oy

අක්ෂ පලස ගනිමින්, ඍජුප ෝණාස්‍ර ාටිසීයානු ඛණඩාං

පද්ධතියක් සල මු. t ාලපේදී අංශුව (x,y) ලක්ෂයපේ ිහිටයි

𝑔𝑥 2 sec2 𝜃
නම්, 𝑦 = 𝑘 + 𝑥 tan 𝜃 − බව පපන්වන්න.
2𝑢2

h ධන වන A(0,h) ලක්ෂයපේදී තිරසට ප ෝණයකින් ආනතව v

ප්‍රපේගපයන් P නම් අංශුවක් ගුරුත්වය යටපත් සිරස් තලපේ

ℎ
ප්‍රක්පේප ප පේ. එම පමාපහාපත්දීම 𝐵 (0, 2) ලක්ෂයපේදී

තිරසට 𝛽(< 𝛼) ප ෝණයකින් ආනතව w ප්‍රපේගපයන් Q නම්

7|P a g e
 සාපේක්ෂ ත්වරණය | CHATHURANGA WICKRAMASINGHE

තවත් අංශුවක් ගුරුත්වය යටපත් සිරස් තලපේ ප්‍රක්පේප

ප පේ. තිරස් දුර d වන ලක්ෂයපේදී P හා Q අංශු පද හමුපවයි

නම්, 𝑣 cos 𝛼 = 𝑤 cos 𝛽 හා ℎ = 2𝑑(tan 𝛽 − tan 𝛼) බව

පපන්වන්න.
ℎ
අංශු හමුවීමට ගතවන ාලය 2(𝑤 sin 𝛽−𝑣 sin 𝛼) බවද පපන්වන්න.

(2012 A/L)

8|P a g e