ODSJEK ZA ENERGETSKO, PROCESNO I OKOLINSKO INŽENJERSTVO

ENERGE-
TIKA KGH

ODSJEK ZA
ENERGETSKO,
PROCESNO I
OKOLINSKO
INŽINJERSTVO

PROCESNO OKOLINSKO
INŽINJERSTVO INŽINJERSTVO

nastavnici
šta je to ? i asistenti ?

mogućnost laboratorije
zapoš- i učila ?
ljavanja ?

SMJER ENERGETSKO INŽINJERSTVO

Šta obuhvata?
transformacija energije u termo-, hidro- i vjetroelektranama; energija bio mase i sunca; uređaji za
konverziju energije (kotlovi, turbine, ložišta ...); malozagađujuće sagorijevanje fosilnih goriva,
projektovanje, eksploatacija, održavanje; upravljanje energetskim sistemima države i preduzeća,
matematsko modeliranje i kompjutersko simuliranje energijskih procesa. Istraživanje i razvoj u
oblasti unaprijeđenja realnih ciklusa i opreme

Gdje se zapošljava?
u termo-, hidro-, industrijskim elektranama i elektranama na obnovljive izvore energije,
preduzećima procesne industrije, državnoj upravi, projektantskim i inžinjering organizacijama,
naučno-istraživačkim ustanovama

SMJER KGH – KLIMATIZACIJA, GRIJANJE I HLAĐENJE

Šta obuhvata?
stvaranje ambijenta ugodnog življenja i boravka u zatvorenom prostoru; projektovanje sistema
grijanja, hlađenja i kondicioniranja zraka u stambenom i poslovnom prostoru saglasno važećim
propisima i korištenjem novih tehnologija; snabdjevanje energijom proizvodnih pogona;
kompjuterski pomognuto projektovanje sistema putem najnovijih software-a; projektovanje
sistema obnovljivih energija i hibridnih sistema (sunce, vjetar, geotermalna energija...),

Gdje se zapošljava?
u svakom preduzeću koje koristi energiju, u projektanstkim i istraživačkim organizacijama, u
načno-istraživačkim i obrazovnim ustanovama, u predstavništvima inostranih firmi-proizvođača
KGH opreme koja se distribuira na području BiH
SMJER PROCESNO INŽINJERSTVO

Šta obuhvata?
mehaničke operacije: miješanje, razdvajanje, usitnjavanje, aglomeracija, uslkadištenje, doziranje,
pneumatski transpotr, fluidizacija, centrifugiranje.
toplotne operacije: destilacija i rektifikacija, absorpcija i desorbcija, adsorpcija, ekstrakcija
tečnost–tečnost, ekstrakcija čvrsta faza–tečnost, jonska izmjena, membranska separacija, dijaliza,
elektrodijaliza, ultrafiltracija, reverzna osmoza, gasna difuzija, isparavanje, kristalizacija, sušenje,
odvlaživanje vazduha hlađenjem.
tehnika hlađenja.

Gdje se zapošljava?
hemijska procesna industrija: pertohemija, industrijski gasovi, farmacija, eksplozivi i goriva,
masti i ulja, đubriva i hemikalije za agrikulturu, prehrana i pića, prerada kože, kreč i cement,
tekstilna industrija, metalurgija i metalni proizvodi (elektrometalurgija, primarna prerada čelika,
aluminija, bakra), boje, pigmenti, premazi, proizvodi nafte i uglja (koks), plastični materijali,
proizvodi od gume, sapun, glicerin, proizvodi za čišćenje (deterženti), glina, staklo, keramila,
tehnologija drveta, pulpe, papira, i drugi proizvodi hemijske industrije; energetska postrojenja,
termoelektarne, solarna energija, bio masa, i sve oblasti istraživanja vezane za navedene
proizvode, prečišćavanje industrijskih gasova i voda. Razvoj i proizvodnja opreme kao što su
pumpe, kompresori i ventilatori, malozagađujuće i efikasne tehnologije, matematsko modeliranje
i kompjutersko simuliranje industrijskih procesa.

SMJER OKOLINSKO INŽINJERSTVO

Šta obuhvata?
čiste tehnologije, upravljanje zagađivanjem, tretman otpada, planiranje održivog razvoja
preduzeća i društvenih zajednica, međunarodni okolinski sporazumi i BiH legislativa; upravljanje
preduzećem sa okolinskog aspekta, okolinski monitoring, matematsko modeliranje i
kompjutersko simuliranje uticaja proizvodnih procesa na prirodu

Gdje se zapošljava?
u energetskim preduzećima i u industriji koji po svom karakteru imaju veliki uticaj na okolinu, u
državnoj upravi, u razvoju novih tehnologija i opreme, u institucijama za planiranje razvoja, u
načno-istraživačkim i obrazovnim ustanovama

Osnovni predmeti:
- Zajednički predmeti za sva četiri smjera: Termodinamika, Mehanika fluida, Prenos toplote i
mase, Opšta energetika, Toplotni aparati, Energetsko-procesna mjerenja, Automatska regulacija
- Energetsko inžinjerstvo: Termoenergetska postrojenja, Hidroenergetska postrojenja, Kotlovi i
peći, Toplotne mašine, Hidraulične mašine
- KGH: Klimatizacija, grijanje i ventilacija, Hlađenje, Obnovljive energije, Industrijska
energetika, Daljinski i distribuirani sistemi snabdijevanja energijom
- Procesno inžinjerstvo: Pumpre, Kompresori i ventilatori, Osnovi tehnoloških procesa,
Difuzioni aparati, Tehnika hlađenja, Mehaničke operacije, Projektovanje postrojenja u procesnoj
tehnici
- Okolinsko inžinjerstvo: Zaštita okoline, Sistemi okolinskog upravljanja, Okolinski monitoring,
Upravljanje vodama, Upravljanje otpadom, Upravljanje kvalitetom zraka i drugi

2
Odsjek čine dvije katedre:
• Katedra za enegetiku i KGH tehnike
• Katedra za procesno i okolinsko inžinjerstvo

Odsjek ima kvalitetan nastavni kadar. Sa ovog odsjeka potiču pet članova Akademije nauke i
umjetnosti BiH, te laureati nagrada „Veselin Masleša“, 27-julske nagrade, „Max-Planck“ i
drugih. Neki od nastavnika istovremeno predaju na zapadnoevropskim univerzitetima. Isto tako,
u nastavu se uključuju profesori sa stranih fakulteta. Dobri studenti se upućuju da rade
diplomske radove na stranim univerzitetima.

Saradnja sa istraživačkim centrima – univerzitetima:

• Fachgebiet Strömungslehre und Aerodynamik, Technische Universität Darmstadt
• Lehrstuhl für Strömungsmechanik, Friedrich-Alexander-Universität, Erlangen–Nürnberg
• Technical University Delft, Delft, The Netherlads
• KTH Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden
• National Technical University of Athens (NTUA) Athens, Greece
• Instituto de Engenharia Mecanica Lisbon, Portugal
• University of Stuttgart Stuttgart, Germany
• Faculty of Mechanical Engineering and Naval Architecture, University of
Zagreb Zagreb, Croatia
• Institute for Nuclear Sciences Vinca Belgrade, Serbia and Montenegro

Laboratorije Odsjeka za: (1) toplotne mašine, (2) grijanje, ventilaciju, hlađenje, klimatizaciju i
obnovljive energije, (3) pulzirajuće sagorijevanje, (4) laser-dopler anemometriju, (5) hidrauliku i
hidrotehniku, (6) mjernu tehniku u energetici i procesnoj tehnici, (7) numeričku simulaciju, (8)
toplotnu procesnu tehniku, (9) prenos mase i toplote i dvofazni tok i (10) zaštitu okoline.

Računarske laboratorije su vezane za značajne svjetske informacione baze. Posebno se pojačava

obrazovna infrastruktura zahvaljujući jednom broju međunarodnih projekata koji se realizuju u
okviru odsjeka.

O svih mašinskih fakulteta u BiH

jedino Mašinski fakultet Univerziteta u Sarajevu
ima Odsjek za energetsko, procesno i okolinsko inžinjerstvo,
što daje posebnu vrijednost onima koji završe ovaj smjer

3
Laboratorije na Mašinskom fakultetu u Sarajevu
Procesno inženjerstvo

a b

CCD
camera

Linija za dvofazne tokove: a) napojna jedinica (1000 A, 12 V), b) aparatura.

CCD camera
providna
cijev

nosač
svjetlo camere

Vizualizacija toka u cijevi od Plexiglasa.

4
 Model rashladnog toranja.

Eksperimentalno i numeričko istraživanje interakcije kapljica–zid

t≈0.15 ms t≈0.56 ms t≈1.25 ms

t≈1.95 ms

t≈3.86 ms
Razlijevanje kapljice pri udatu u horizontalnu površinu: eksperiment (snimak CCD kamerom) – lijevo; numerička
simulacija – desno, t vrijeme od udara

63°
b
a
59° 138°

144°
1
u

Ugao kvašenja pri razlijevanju kapljice na a) horizontalnoj površini, b) na kosoj površini.

5
Energergetsko inženjerstvo

Sagorijevanje u poroznoj sredini.

Gasna turbina

Solarni kolektor.

6
Šta rade inženjeri procesnog smjera – definicije pojmova?

Ne postoji univerzalno prihvaćena definicija procesnog inženjetrsva. Skoro svaka radna vještina
koju možete zamisliti se na neki način odnosi na ljude koji su školovani u procesnom
inženjerstvu.

Tipične aktivnosti
Uloga koju ima inženjer procesnog smjera u rješavanju tehničkih problema može biti od
prikupljanja baznih informacija (naučnih) do rukovanja velikim fabrikama (većinom
poslovanje). Ove uloge se zovu funkcijama inženjerskog posla i mogu se klasificirati na
slijedeći način:

• ISTRAŽIVANJE:
Fundamentalni rad u inženjerskim naukama u svrhu proširenja osnovnog znanja.

• RAZVOJ:
Razvoj je međustepen potreban za prelaz sa laboratorijskih uređaja, na ekonomična
komercijalna postrojenja.

• PROJEKTOVANJE:
Detaljno definisanje opreme i materijala da se zadovolje zahtjevane specificirane
karakteristike.

• PROCESNI INŽENJERING:
Specifikacija opreme i režima rada za konverziju sirovog materijala u proizvode.

• GRADNJA:
Faza gradnje je sklapanje svih komponenti u kompletno postrojenje.

• PROIZVODNJA:
Kontrola i rad hemijskih i energetskih postrojenja i rukovođenje tehničkim i ljudskim
problemima koji se javljaju u proizvodnji.

• TEHNIČKE SLUŽBE I PRODAJE:

Rješavanje problema u oblasti kupaca tako da oni bolje koriste proizvode koji su im na
raspolaganju.

• MENADŽERSKI POSAO:
U svim gore navedenim oblastima napredovanje vodi nadzoru nad drugim i veće
mogućnosti ličnih i poslovnih odluka uz tehničke odluke.

Ovih nekoliko primjera pokazuje izazovne probleme sa kojima će se suočiti profesija procesnog
inženjerstva. Ove probleme će rješavati ljudi koji imaju interes i disciplinu da se obrazuju za ove
zadatke. Procesno inženjerstvo nije jednostavno, ali ono daje naučnu komponentu i znanja za
konstruktivnu i korisnu karijeru za rješavanje izazovnih i interesantnih problema.