GAJENJE VINOVE LOZE NA OKUĆNICI U SJEVERNOJ BOSNI

GROWING GRAPES IN THE HOME GARDEN IN NORTH BOSNIA

Agan Kojić1, Mersija Delić1

Naučni rad – Scientific paper

Rezime

Vinova loza (Vitis vinifera) je jedna od najstarijih kultivisanih biljaka u svijetu.Grožđe se

može koristiti za upotrebu u sviježem stanju (stono grožđe), za proizvodnju : džemova,
sokova, želea i vina. Pored toga, vinova loza se koristi kao dekorativna biljka i za
formiranje hladovine u ljetnim mjesecima. U Sjevernoj Bosni se vinova loza može
uspiješno gajiti u okućnici, a glavni zahtijevi uključuju odabir otpornih sorti na niske
zimske temperature, jer se stablo formira na visini od 2m i odgovarajućeg sadnog mjesta.
Vinovu lozu treba zasaditi na sunčanom mjestu , a najbolje vrijeme za sadnju je proljeće
(tokom marta i aprila), kao i pri podizanju plantažnih zasada.Uzgojni oblik koji najbolje
odgovara za uzgoj vinove loze u okućnici je pergola. Vinova loza zahtijeva postavljanje
naslona i najbolje vrijeme za njegovo postavljanje je u toku prve vegetacije.Rezidba je
obavezna kako bi imali kvalitetno grožđe i regulisali vegetativni porast. Rezidbu je u
našim uslovima najbolje obavljati u rano proljeće (uglavnom mart i početak aprila).

Preporučene sorte vinove loze za uzgoj u Sjevernoj Bosni su:

1. Bijele sorte: Rizling italijanski, Rizling rajnski, Sovinjon, Semijon, Rkaciteli,
Burgundac bijeli, Burgundac sivi, Burgundac šardone;
2. Crne sorte: Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Game, Merlo, Burgundac crni.

Ključne riječi:
Vinova loza, okućnica, temperatura, uzgojni oblik, rezidba, sorte

Summary

The grapevine is one of the oldest cultivated plants in the world. Grapes can be eaten
fresh (table grapes) or processed into jam, juice, jelly or wine.Besides, grapevine can
be used as topiary plant and for shady place in the summertime.Home gardeners can
successfully grow grapes in Bosnia. Basic requirementts include hardy varieties
(cultivars) on the low winter temperatures, because trunk establish on 2m above the
ground and a good planting site. Select a site that receives full sun for grapevine, and
the best time to plant is spring (during March and April), as plants grapevine in the
plantation.The most suitable training system for home gardeners is pergola.The best
time to construct the grape trellis is during the first growing season, because the
grapevine need that.Grapevine must be pruned annually to obtain maximum yields of
1
Poljoprivredno – prehrambeni fakultet Sarajevo, Faculty of Agricultural and Food Sciencies, University of Sarajevo
high quality grapes and allow adequate vegetative growth for the following year. The
best time to prune grapevines is in early spring, typically March and early April in
Bosnia.
Suggested grape varieties for plant in Bosnia are:
1. white: Rizling italiajanski, Rizling rajnski, Sovinjon, semijon, Rkaciteli,
Burgundac white, Burgundac gray, Burgundac shardone;
2. black :Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Game, Merlo.

Key words:
Grapevine, home garden, temperature, training system, pruning, varieties

UVOD

Vinova loza (Vitis vinifera) se prvenstveno gaji radi proizvodnje grožđa, a može se
koristiti kao dekorativna biljka i za formiranje hladovine ljeti na okućnici. Svaka
pojedinačna biljka vinove loze naziva se čokot ili trs.Najveća masa korijenovog
sistema se nalazi na dubini od 25-70 cm(a pojedine žile prodiru i do 2 m), što zavisi od
zemljišta, agrotehničkih mjera, podloge, podzemnih voda, i sl. Obzirom na visinu,
stablo vinove loze se kreće od nekoliko centimetara do 2 m, zavisno od uzgojnog
oblika čokota.
Klima je odlučujući faktor za uzgoj vinove loze na nekom području, a najvažniji
faktor klime nekog područja je temperatura, jer se sve životne funkcije i faze rasta i
razvoja vinove loze odvijaju samo pri određenim temperaturama. Pošto se vinova loza
gaji na otvorenom, potrebno je gajiti odgovarajući sortiment kako bi postigli željeni
prinos i kvalitet grožđa. Odlučujući faktor kod odabira sortimenta je izbor sorti koje su
otporne na niske zimske temperature kada se gaje u hladnijim područjima kao što je
kod nas rejon Sjeverna Bosna. Pored toga, da bi se zaštitila vinova loza od
izmrzavanja, gdje se javljaju prizemni mrazevi, potrebno je i slijedeće:
o lastari moraju biti dobro sazreli,
o primjenjivati uzgojne oblike sa visokim stablom (pergole),
o zalijevanje vinove loze mora se prekinuti krajem augusta,
o azotna đubriva unositi u prvoj polovini ljeta,
o treba birati sorte koje daju rod i na zapercima u slučaju povreda osnovnih
lastara (rizling italijanski, smederevka),
o rezidbu treba obaviti što kasnije, kada prođe opasnost od kasnih proljetnih
mrazeva, ali prije kretanja vegetacije,

IZBOR POLOŽAJA ZA SADNJU VINOVE LOZE

Pogodnost nekog položaja za sadnju vinove loze zavisi od kompleksa spoljnih faktora:
klimatskih, mikroklimatskih, zemljišnih(geografska širina, nadmorska visina, blizina
vodenih površina, reljef, ekspozicija terena, blizina šume).
Vinova loza je biljka koja zahtijeva svijetlost, a kod loze koja raste u sjeni rod je mali,
bobice su sitne i kisele. Zbog toga, lozi najbolje odgovaraju brežuljkasti tereni jer na
njima ima više sunčeve svijetlosti tako da grožđe i lastari blagovremeno sazrijevaju, a
grožđe ima odgovarajući kvalitet. U pogledu zemljišnih zahtijeva, vinova loza je
pokazala velike sposobnosti prilagođavanja raznim zemljišnim uslovima, tako da se
gaji i na zemljištima na kojima se mnoge druge kulture ne mogu gajiti, kao što su
veoma pjeskovita, šljunkovita i kamenita zemljišta.

IZBOR SORTI I PODLOGA

Pri izboru sorti vinove loze na okućnici teži se da imamo sviježe grožđe tokom tri-
četiri mjeseca. Vinova loza prorodi u trećoj godini nakon sadnje, a prinos grožđa po
čokotu je 30-100 kg, što zavisi od sorte, uslova gajenja, agrotehnike i dr. Za gajenje
vinove loze na okućnici u Sjevernoj Bosni treba odabrati bijele vinske sorte jer one
zahtijevaju manje svijetlosti i niže temperature, kao što su: rizling italijanski, rizling
rajnski, sovinjon, burgundac bijeli, burgundac šardone.Ako želimo zasaditi i neku crnu
sortu vinove loze, to mogu biti: kaberne frank, merlo, game, burgundac crni.

Lozne podloge utiču na biološke, tehnološke i druge osobenosti nakalemljenih sorti

domaće vinove loze.Od lozne podloge zavisi u velikoj mjeri porast i razvoj loze,
prinos i kvalitet grožđa,otpornost prema uslovima spoljne sredine i dugovječnost
čokota.Kako se jedna ista lozna podloga različito ponaša u različitim uslovima
sredine, za pravilan izbor podloge prema sorti neophodno je poznavanje, pored
specifičnih svojstava sorte domaće vinove loze i lozne podloge, i uslova sredine.Za
vinogradarski rejon Sjeverne Bosne preporučuju se slijedeće lozne
podloge:Berlandieri x Riparia SO4, Berlandieri x Riparia Kober 5 BB i Šasla x
Berlandieri 41 B.

AGROTEHNIKA U PODIZANJU VINOGRADA

Sadnja vinove loze u Sjevernoj Bosni se obavlja u periodu mart – april i to ranije na
lakšim zemljištima, a kasnije na težim.Dubina sadnje zavisi od zemljišnih i klimatskih
uslova, bujnosti sadnog materijala.Na lakšim i pjeskovitim zemljištima loza se sadi na
dubini od 40-55 cm, a na teškim i zbijenim zemljištima od 25-35 cm. Kopanje jamića
za sadnju se obavlja neposredno pred sadnju, a jamići mogu biti u obliku trougla,
kvadrata ili kruga. Sade se samo kalemovi I klase i oni se neposredno pred sadnju
potapaju u bazen sa vodom, a zatim se utvrđuje da li su kalemovi potpuno zdravi, da li
je spojno mjesto potpuno sraslo, da li kalem ima dobro razvijen korjenov sistem i
lastare. Nakon toga se krjenov sistem kalema skrati na 8-12 cm i jedan jači lastar se
skrati na 1-2 okca, a ostali lastari se uklone.Ovako pripremljen kalem je poželjno
umočiti u rastvor ilovače ili osoke, a zatim obaviti njegovu sadnju. Na dno iskopanog
jamića se stavlja rastresita zemlja u obliku humke, na koju se postavlja kalem sa
ravnomjerno raspoređenim žilama.Visinom humke se reguliše i dubina sadnje kalema,
spojno mjesto treba da bude 2-3 cm iznad površine zemlje.Nakon toga se na korjenov
sistem nabacuje vlažna površinska zemlja, debljine 10-15 cm i malo se nagazi nogom.
U preostali dio jame se ubacuje zgorjeli stajnjak u količini od 3-5 kg, sumporfosfata
100g i 50 g kalijum sulfata.Ostatak jame do površine se popuni sa zemljom uz stalno
gaženje nogom, a ako je suha zemlja treba izvršiti zalijevanje. Pored svakog kalema se
pobada kolac.
Njega mladih zasada u prve tri godine po podizanju vinograda je jako važna kako bi se
vinova loza što brže razvila i stupila u plodonošenje. U prvoj godini odmah nakon
sadnje potrebno je obaviti: površinsku obradu zemljišta ( 4-8 puta u toku vegetacije
na dubini od 10-15 cm), uništavanje korova, razbijanje pokorice na humkama (ako su
formirane) i uklanjanje brandusa, lačenje lastara, vezivanje lastara, u jesen
popunjavanje praznih mjesta i zagrtanje čokota. Radovi u drugoj godini su: odgrtanje
čokota, popunjavanje praznih mjesta (ako nije obavljeno u jesen), rezidba na zrelo i
zeleno, obrada zemljišta , zaštita vinove loze od bolesti i štetočina.U trećoj godini u
mladom zasadu vinove loze potrebno je obaviti slijedeće: formiranje uzgojnog oblika
čokota, obrada zemljišta, zaštita od bolesti i štetočina i đubrenje.
Vinova loza je lijana i u toku rasta se oslanja na naslon i potporne predmete za koje se
vezuje i prihvata rašljikama. Na taj način se lastari učvrste i održe u uspravnom
položaju čime se omogućava njihov bolji porast.Naslon se postavlja odmah nakon
sadnje ili godinu dana kasnije.Osnovni elementi uzgojnog oblika čokota su:stablo,
krakovi i rodni čvorovi čiji se lastari orezuju na kondire i lukove. Uzgojni oblik se
počinje formirati u drugoj ili trećoj godini, a njegovo formiranje traje od 3-6 godina.
Za ovo vrijeme se obavlja rezidba za formiranje uzgojnog oblika. Izbor uzgojnog
oblika zavisi od: ekoloških uslova, rastojanja sadnje, sorte, agrotehničkih mjera. U
klimatskim uslovima Sjeverne Bosne gdje se javljaju u toku zime niske zimske
temperature, treba primjenjivati uzgojne oblike sa niskim stablom ili visokim stablom
tako da im se jedan dio može zagrtati zemljom. Iako postavljanje naslona iziskuje
velika ulaganja, ista su opravdana jer je povećan prinos i kvalitet grožđa, lakša obrada
zemljišta, lakša zaštita od bolesti i štetočina, čuvanje lastara od lomljenja, bolji porast
lastara, bolja osvjetljenost listova, bolje provjetravanje u vinogradu. Za naslon se
najčešće koristi: drvo, beton, željzo i plastika i on treba da je dovoljno čvrst da bi
izdržao opterećenje zelene mase u toku vegetacije, a da mu je dužina trajanja saglasna
sa dužinom trajanja ekspoatacionog perioda zasada.
Na okućnicama se primjenjuju sljedeći sistemi uzgoja: pergola – kosa i horizontalna,
gajenje vinove loze u obliku tunela sa konstrukcijom lučnog oblika, tunelska pergola
sa ravnim krovom, vertikalni špalir i špalir u obliku jasli. Visina stabla kod pergola je
iznad 1,5 m, rastojanje između čokota je od 3-4 m , zavisno od tipa pergole, a rodni
čvorovi su različito raspoređeni na stablu i na njima se primjenjuje mješovita rezidba.

RADOVI U TOKU PLODONOŠENJA

Vinova loza u svom životnom ciklusu zahtijeva redovnu rezidbu, od sadnje pa do

uvenuća.Rezidbom oblikujemo i održavamo uzgojni oblik čokota, regulišemo
vegetativni i rodni potencijal, utičemo na veličinu i kvalitet prinosa, vrši se
regeneracija stabla i zaustavlja njegovo brzo starenje i odbacuju se stari, bolesni i
nepotrebni dijelovi čokota.Rezidbu vinove loze možemo izvoditi u toku mirovanja
(zrela rezidba) i u toku vegetacije (zelena rezidba). Zrela rezidba se u uslovima
Sjeverne Bosne obavlja krajem marta i početkom aprila.Treba je obaviti
blagovremeno, prije kretanja vegetacije.Pri orezivanju lastara rez treba da je što uži,
kako bi napravljene rane što brže zarasle.Da bi se spriječilo prodiranje vode u lastar
rez se obavlja pod kosinom i to sa suprotne strane okca, kako tečnost ne bi padala na
okce i došlo do njegovog truljenja. Kod rezidbe u proljeće , rez se pravi preko
internodija 1-2 cm iznad okca. Na čokotu vinove loze razlikujemo višegodišnje staro
drvo(stablo, krakovi i ogranci), dvogodišnje drvo (kondiri i lukovi) i jednogodišnje
drvo. Jednogodišnje drvo može biti rodno i nerodno i zovemo ga lastar. Rodno je
samo jednogodišnje drvo koje se razvilo iz dvogodišnjeg drveta.Dužina orezivanja
lastara zavisi od klime, zemljišta i rodnosti sorte, a mogu se orezivati na različite
dužine: kratak kondir(1-3 okca), dugi kondir(4-5 okaca), kratak luk (6-8 okaca) i dugi
luk(8-14 okaca). Ukoliko se rezidba obavlja samo na kondire onda se ona naziva
kratka, ukoliko se na čokotu ostavljaju samo lukovi, onda je to duga rezidba, a ukoliko
se rezidba vrši i na kondire i na lukove, onda se radi o mješovitoj rezidbi. Kod većine
uzgojnih oblika čokota primjenjuje se mješovita rezidba, lukovi služe za osiguranje
roda, a kondiri obezbijeđuju određen broj lastara za rezidbu naredne godine.

Zelena rezidba se obavlja u toku vegetacije vinove loze i podrazumijeva intervencije

na zelenim dijelovima čokota. To su ampelotehnički zahvati: očenje, lačenje
(uklanjanje suvišnih lastara), prikraćivanje zelenih lastara, zakidanje zaperaka,
prstenovanje lastara, prorjeđivanje grozdova, prorjeđivanje bobica i defolijacija.
Provođenje pojedinih mjera zelene rezidbe zavisi od potreba i cilja koji se želi postići,
te se iste mogu izvesti u potpunosti ili djelimično.

Obrada zemljišta je neophodna agrotehnička mjera kojom ostavrujemo povoljnije

uslove za rast i razvoj kojenovog sistema, a time i cijelog čokota. Obradom
razrahljujemo i prozračujemo zemljište, regulišemo vlagu u zemljištu, uništavamo
korove i istovremeno se mnogi štetnici izlažu nepovoljnim uslovima za njihov rast i
time uništavaju. Zatim, obradom unosimo organska i mineralna đubriva u zemljište i
zagrtanjem čokota štitimo ga od izmrzavanja. Obrada vremenski može da bude
jesensko-zimska ili duboka, proljetna i ljetna. Danas postoje tri osnovna načina
održavanja zemljišta u vinogradu: redovna obrada zemljišta, mulčiranje i
zatravljivanje.

Đubrenje predstavlja jednu od najvažnijih agrotehničkih mjera kako bi se vinova loza

uspješno gajila i postigli visoki prinosi grožđa. Đubrenjem se mora održavati određeni
nivo neophodnih elemenata u zemljištu, jer čokot preko grožđa i odbačene loze , svake
godine iz zemljišta iznosi veliku količinu mineralnih materija. Ono takođe, omogućuje
veći vegetativni razvoj i time se stvaraju povoljni uslovi za veće opterećenje čokota
rodnim okcima, pa se time postižu i veći prinosi grožđa. Zemljište predviđeno za
gajenje vinove loze smatra se plodnim ukoliko sadrži 3-5% humusa, 120-150 mg
azota na 100 g suhog zemljišta, 15-25 mg P 2 O5 na 100 g suhog zemljišta i 25-40 mg
K2O na 100 g suhog zemljišta. Ovakvo stanje zemljišta u vinogradu potrebno je
održavati, od momenta sadnje , pa tokom čitavog perioda plodonošenja vinove loze.

Za postizanje visokih i redovnih prinosa vinove loze neophodno je vršiti

navodnjavanje, iako loza spada u biljke koje imaju relativno male zahtijeve prema
vodi. Korijen vinove loze je razgranat i duboko prodire u zemljište, što omogućuje
obezbijeđivanje vodom iz dubljih slojeva zemljišta, gdje se voda duže zadržava nego
na površinskom sloju zemljišta.Međutim, na pjeskovitim i šnjunkovitim zemljištima,
kao i u područjima u kojima se javljaju duži sušni periodi, gajenje vinove loze ne bi
bilo ekonomski opravdano bez navodnjavanja.U našim klimatskim uslovima
navodnjavanje se obično obavlja u tri navrata, i to: u početku faze porasta lastara,
odmah poslije cvijetanja i u početku šarka.
Zaštita domaće vinove loze od bolesti i štetočina u Sjevernoj Bosni se uglavnom
provodi protiv pepelnice i plamenjače na vinovoj lozi.

SORTE KOJE SE PREPORUČUJU ZA GAJENJE U REJONU SJEVERNA

BOSNA

BIJELE SORTE

BURGUNDAC ŠARDONE – potiče iz Francuske, čokot je srednje bujan, cvijet je

hermafroditan.Grozd je mali, kupast, zbijen, mase 80-135 g. Bobica je mala, okrugla,
žutozelene i žutobjeličaste boje.Slabo do srednje prinosna sorta.Grožđe sazrijeva u II
epohi (nešto ranije od burgundca bijelog).Jedna je od najotpornijih sorti na niske
zimske temperature( okca izmrzavaju na -24°C).Primjenjuje se duga ili mješovita
rezidba.Sadržaj šećera u širi je 21-25%, a ukupnih kiselina 7-10g/l.

BUGUNDAC BIJELI- potiče iz Francuske, čokot je srednje bujan, cvijet je

hermafroditan. Grozd je sitan do srednje krupan, zbijen ili vrlo zbijen, cilindričan i
nekada sa krilcem.Bobica je sitna do srednje krupna, okrugla,a kod zbijenih grozdova
nešto izdužena, žuto-zelene boje, sa dosta pepeljka. Sazrijeva u II epohi.Oplodnja je
normalna i redovna, daje redovne prinose, srednje je prinosna sorta. Odgovara joj
duga ili mješovita rezidba i duboka , plodna, propusna i umjereno vlažna
zemljišta.Veoma je otporna na niske zimske temperature. Sadržaj šećerau širi je 20-
22%, a ukupnih kiselina 7-9g/l.

RIZLING RAJNSKI – smatra se da potiče iz Njemačke, čokot je bujan, cvijet je

hermafroditan.Grozd je najčešće mali, kupast, često s nešto razvijenijim bočnim
ograncima na osnovi grozda, rijetko s krilcem, vrlo zbijen i zbijen, mase 60-
130g.Bobica je mala, okrugla ili neznatno izduženo okrugla, zelenožute ili žutozelene
boje.Malo je ili do srednje prinosna sorta.Sazrijeva u III epohi.Primjenjuje se duga ili
mješovita rezidba.Veoma je otporna prema niskim zimskim temperaturama.Sadržaj
šećera u širi je 19-24%, a ukupnih kiselina 7-10g/l.

RIZLING ITALIJANSKI – potiče iz Francuske, čokot je srednje bujan, cvijet je

hermafroditan.Grozd je mali i jedva srednje veličine, valjkast ili kupast, češće
jednostavan, obično s krilcem, zbijen ili veoma zbijen, mase 70-150g.Bobica je mala,
okrugla ili neznatno izduženo okrugla, zelenožute boje, s veoma izraženim pupkom.
Srednje je prinosna ili prinosna sorta.Grožđe sazrijeva na kraju III epohe.Primjenjuje
se duga ili mješovita rezidba.Otporna je prema niskim zimskim temperaturama.
Sadržaj šećera u širi je 18-24%, a ukupnih kiselina 6-9g/l.

SOVINJON – potiče iz Francuske, čokot je bujan, cvijet je hermafroditan.Grozd je

mali, kupast ili valjkasto-kupast, vrlo zbijen, mase 60-110g. Bobica je mala do srednje
veličine, okrugla ili izduženo okrugla zelenožute ili žutozelene boje.Slabo ili srednje
prinosna sorta.Grožđe sazrijeva u II epohi.Primjenjuje se duga ili mješovita rezidba.
Veoma je otporna na niske zimske temperature.Sadržaj šećera u širi je 21-24 %, a
ukupnih kiselina 6,5-9 g/l.

CRNE SORTE

BURGUNDAC CRNI - potiče iz Francuske, čokot je umjereno bujan, cvijet je

hermafroditan.Grozd je mali , valjkastog oblika, zbijen, mase 60-120 g.Bobice su male
do srednje veličine, okruglaste forme, plavo-crne boje sa dosta pepeljka.Sok je
bezbojan. Sazrijeva u I epohi.Oplodnja je normalna i redovna, daje konstantne i visoke
prinose. Odgovara mu duga ili mješovita rezidba i krečna i suha zemljišta. Otporan je
na niske zimske temperature. Sadržaj šećera u širi je 20-24%, a ukupnih kiselina 5-7
g/l.
GAME – potiče iz Francuske, čokot je srednje bujan, cvijet je hermafroditan.Grozd je
mali, kupast, često sa 1-2 jače razvijena ogranka na osnovi grozda, nekada s krilcem,
zbijen do srednje zbijen, mase 90-130g.Bobica je mala, okrugla, plavocrvene do
tamnoplave boje s osrednjim pepeljkom.Rodnost je dobra i redovna.Grožđe sazrijeva
između II i III epohe.Primjenjuje se duga ili mješovita rezidba.Relativno je dobro
otporna prema niskim zimskim temperaturama.Sadržaj šećera u širi je 19-22%, a
ukupnih kiselina 7-9g/l.

KABERNE FRANK – potiče iz Francuske, čokot je bujan, cvijet je

hermafroditan.Grozd je srednje veličine i mali, kupast ili češće valjkasto kupast,
jednostavan ili češće, sa jače razvijenim bočnim ograncima na osnovi grozda, nekada i
sa krilcem, srednje zbijen do rastresit, mase 80-90g.Bobica je mala, okrugla,
tamnoplave do crnoplave boje sa obilnim pepeljkom.Prinosi su osednji.Grožđe
sazrijeva u III epohi.Primjenjuje se duga ili mješovita rezidba.Otporna je na niske
zimske temperature.Sadržaj šećera u širi je 20-24%, a ukupnih kiselina 6-8,5g/l.
MERLO – potiče iz Francuske, čokot je bujan, cvijet je hermafroditan, ali je u nekih
klonova izraženo prekomjerno osipanje cvijetova, pa dolazi do pojave rehuljavih
grozdova.Grozd je mali i srednje veličine, najčešće kupast, a može biti i valjkasto
kupast, ima dosta grozdova sa krilcem i dosta sa jače razvijenim bočnim ograncima na
osnovi;grozdovi su rastresiti do srednje zbijeni, mase 60-140g.Bobica je mala, okrugla
ili neznatno izduženo okrugla, tamnoplave boje sa obilnim pepeljkom.Prinosi zavise
od klona.Grožđe sazrijeva u III epohi.Primjenjuje se duga ili mješovita
rezidba.Otporna je prema niskim zimskim temperaturama.Sadržaj šećera u širi je 20-
24%, a ukupnih kiselina 6-8g/l.

BURGUNDAC CRNI – potiče iz Francuske, čokot je srednje bujan, cvijet je

hermafroditan. Grozd je mali, valjkastog oblika, a nekada valjkasto-kupast,
jednostavan ili ponekad s jednim, rijeđe sa dva jače razvijena ogranka na osnovi,
nekad i sa krilcem, zbijen, mase 60-135 g. Bobica je mala, okrugla ili izduženo
okrugla, tamnoplave boje. Rodnost je redovna , ali su prinosi mali i srednji. Grožđe
sazrijeva krajem I ili u II epohi.Primjenjuje se duga ili mješovita rezidba. Relativno je
dobro otporna prema niskim zimskim temperaturama. Sadržaj šećera u širi je 20-24 %,
a ukupnih kiselina 7-9 g/l.

ZAKLJUČCI

Na osnovu svega iznijetog o načinu gajenja vinove loze na okućnici u Sjevernoj Bosni
mogu se iznijeti slijedeći zaključci:

- Vinova loza se najviše gaji radi proizvodnje grožđa, ali ima i značaj kao
dekorativna biljka.

- Pošto se na području Sjeverne Bosne često javljaju niske zimske temperature

koje mogu oštetiti pojedine dijelove čokota, treba odabrati otporne sorte.

- Da bi tokom vegetacije blagovremeno i potpuno sazrelo grožđe i lastari, treba

odabrati osunčane položaje.

- Radi brzog razvoja čokota potrebno je u potpunosti primjeniti adekvatnu

agrotehniku pri sadnji kalemova i njihovom održavanju do stupanja u
plodonošenje. Sadnja se obavlja u proljeće na dubini od 30-40 cm, a rastojanje
između čokota zavisi od oblika naslona.

- Da bi se obezbijedio željeni uzgojni oblik potrebno je u prvoj godini postaviti

naslon za vinovu lozu.
 - U prve 3-4 godine rezidbom i ostalim agrotehničkim mjerama treba da se
omogući željena visina stabla i pravilan raspored krakova.

- U punom plodonošenju čokota treba blagovremeno obaviti redovnu rezidbu

koja će omogućiti pravilan raspored lastara.

- U početku vegetacije treba poslije rezidbe okopati zemlju oko čokota i unijeti
đubriva, po mogućnosti stajnjak i određene količine kalijevog i fosfornog
đubriva.

- Tokom vegetacije potrebno je obaviti blagovremeno lačenje lastara, tokom

maja i juna mjeseca. Takođe je neophodno vršiti zaštitu od bolesti – u više
navrata što zavisi od klimatskih uslova u datoj godini.

- Pri gajenju vinove loze na okućnici u Sjevernoj Bosni treba odabrati sorte
otporne na niske zimske temperature, pri čemu se preporučuju slijedeće:
1.bijele sorte:Rizling italijanski, Rizling rajnski, Sovinjon, Semijon, Rkaciteli,
Burgundac bijeli, Burgundac sivi, Burgundac šardone;
2.crne sorte:Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Burgundac crni, Game, Merlo.
Za zemljišta u Sjevernoj Bosni treba koristiti slijedeće lozne podloge:
Berlandieri x Riparia SO4 , Berlandieri x Riparia Kober 5 BB, Šasla x
Berlandieri 41 B.

Na kraju se može konstatovati da na području rejona Sjeverna Bosna postoje

povoljni uslovi za gajenje vinove loze, kako u špalirskim zasadima tako i na
okućnici. Pri sadnji vinove loze potrebno je odabrati povoljan položaj, otporne
sorte na niske zimske temperature i lozne podloge čiji korijen prodire duboko u
zemljište.

LITERATURA

Kojić, A. (2000): Vinogradarstvo, Univerzitetska knjiga, Sarajevo

Mirošević , N. (1996): Vinogradarstvo, Nakladni zavod Globus, Zagreb

Burić, D.P. (1995): Savremeno vinogradarstvo, Nolit, Beograd

Burić, D.P. (1979): Vinogradarstvo II, Radnički univerzitet „Radivoj Ćirpanov“, Novi
Sad
Dilevskij, G.A., Paščenko, V.Z. (1974): Voćke i vinova loza na okućnici,
Nolit - Beograd mir - Moskva