6.

FUNKCJA WYMIERNA

Zad.6.1. Wykres funkcji f przesuń o wektor u . Podaj wzór otrzymanej funkcji, określ jej dziedzinę oraz
podaj jej przedziały monotoniczności.

, u = [0,−2]
1
a) f ( x) =
x
f ( x) = − , u = [0,3]
1
b)
x
f ( x) = , u = [− 3,0]
3
c)
x
f ( x) = , u = [− 2,−1]
2
d)
x
−2
e) f ( x) = , u = [2,−4]
x
f ( x) = − , u = [− 1,3]
1
f)
x
Zad.6.2. Narysuj wykres funkcji. Podaj równania asymptot .
4 −1 4
a) y= +1 b) y= c) y= −3
x x+3 x −1
Zad.6.3. Które z przedstawionych funkcji są funkcjami wymiernymi?

x+5
a) y= 7 b) y = 5x2 − 4 x + 5x c) y= x−3 d) y=
4
4 x+3 x −1 x2
e) y= f) y= g) y= h) y=
x+3 x−4 2x + 6 x−3

− q jest monotoniczna w przedziałach (− ∞,0), (0,+∞ ). Zbiór R \ {3} jest

a
Zad.6.4. Funkcja y=
x− p
zbiorem wartości tej funkcji, a wartość 5 funkcja ta przyjmuje dla argumentu 3. Znajdź wzór tej funkcji.

x+b
Zad.6.5. Dziedziną funkcji f ( x) =jest zbiór R | {2} . Funkcja ta ma miejsce zerowe równe 4.
x+d
Wyznacz współczynniki b i d .

Zad.6.6. Oblicz wartość wyraŜenia dla x = 3

x2 − 9 − x2 x
a) b) c)
2x 2x − 6 x−2
Zad.6.7. Podaj dziedzinę i uprość wyraŜenie.
x6 − 7 x4 x2 − x − 2 2 x 4 + 4 x3 + 2 x 2
a) b) c)
3
x 2x + 2 x3 + x 2
x2 − 4 x4 − 1 2 x 2 + 12 x + 18
d) e) f)
x2 − 4 x + 4 x4 + 2 x2 + 1 x 2 + 5x + 6
Zad.6.8. Wykonaj mnoŜenie, odpowiedź podaj w najprostszej postaci
x − 1 x3 + x 2 x 2 + 6 x + 9 x3 − 2 x 2
a) ⋅ b) ⋅
x +1 4
x −1 2
2x − 8 x + 3x
2

x −4
2
x4 − 9x2 x − 16 x + 3x 2 + 3x + 1
2 3
c) ⋅ d) ⋅
x3 + 3x 2 x2 + 2 x x +1 x+4

Zad.6.9. Przedstaw iloraz w postaci nieskracalnej.

x2 + 2 x + 1 x + 1 x3 + 2 x 2 − 4 x − 8 x2 − 4
a) : b) :
x−3 2
x −9 4x + 8 2
2
x + 8 x + 16 4x2 − 1
c) 6x − 9 d) x2 + 4 x + 4
x3 − 16 x 4 x2 − 4 x + 1
6x − 4x2 x2 − 4
Zad.6.10. Wykonaj działanie. Wynik przedstaw w najprostszej
postaci.
3 4 3x − 1 x − 7 3 x x − 6 2x − 6
a) + b) − c) + d) +
x+2 x−3 x 2x x 2+ x x − 1 x2 − 1
2− x x 2 + 3x + 4 x −1 x +1 1 3
e) − f) + g) − +6
x+2 x2 + 4x + 4 x2 + x x2 − x 2 x + 2 3x + 3

Zad.6.11. Wykonaj działanie.

12c 2c − 3 2c + 3
a) + +
4c 2 − 9 4c + 6 6c − 9
6 2 t
b) − −
4t − t 2 t 2 + 4t t 2 − 16

c) 1 −
 1 −
2   9a − 9a 2 
3a
 ⋅ 1−
  3a + 1 
: 2 1 − 9a 2[( )]

 1 − 2x  1 + 2 x 6 x2 − 1
d)  + 2 x − 1 ⋅ +
 6 x 2 + 3x  1 − 2x 3x
2
9 y + 27  3 y + 9   1 2 1 
e) +   ⋅ + −
3 y 2 − y 3  y − 3   3 y − 9 9 − y 2 y 2 + 3 y 

Zad.6.12. RozwiąŜ równanie.

x2 − 5x + 6 2x − 7 x
a) = 0 b) = −5 c) = x−3
x−2 x x−4
x x +1 8
d) x − 1 = e) =
1+ x 2 x−5
x−2 x−3 x+5 5 1
f) + = 2 x − 5 g) + =
x−5 x−5 x+4 x−2 x+4
2x 1− x 2 3 14
h) − = 0 i) + =
2 2
x − 1 x + 2x + 1 x + 4 x − 4 x − 16
2
ODPOWIEDZI:

− 2 D : x ∈ R \ {0} y ∈ R \ {− 2}
1
Zad.6.1. a) y=
x
f ↓⇔ x ∈ (− ∞,0 ) f ↓⇔ x ∈ (0,+∞ )

D : x ∈ R \ {0} y ∈ R \ {3}
1
b) y = − + 3
x
f ↑⇔ x ∈ (− ∞,0 ) f ↑⇔ x ∈ (0,+∞ )

D : x ∈ R \ {− 3} y ∈ R \ {0}
3
c) y =
x+3
f ↓⇔ x ∈ (− ∞,−3) f ↓⇔ x ∈ (− 3,+∞ )

− 1 D : x ∈ R \ {− 2} y ∈ R \ {− 1}
2
d) y =
x+2
f ↓⇔ x ∈ (− ∞,−2 ) f ↓ dlax ∈ (− 2,+∞ )
−2
e) y = − 4 D : x ∈ R \ {2} y ∈ R \ {− 4}
x−2
f ↑⇔ x ∈ (− ∞,2 ) f ↑⇔ x ∈ (2,+∞ )
−1
f) y = + 3 D : x ∈ R \ {− 1} y ∈ R \ {3}
x +1
f ↑⇔ x ∈ (− ∞,−1) f ↑⇔ x ∈ (− 1,+∞ )

Zad.6.2. a) x = 0; y = 1 b) x = −3; y = 0 c) x = 1; y = −3

Zad.6.3. Funkcja wymierna: a) d) e) f) g) h)

funkcja homograficzna: e) f) g)

6
Zad.6.4. y= +3
x

Zad.6.5. b = −4; d = −2

Zad.6.6. a) 0 b) nie istnieje c) 3

Zad.6.7. a) D : x ∈ R \ {0}; x3 − 7 x
x−2
b) D : x ∈ R \ {− 1};
2
c) D : x ∈ R \ {0,−1};2 x + 2
x+2
d) D : x ∈ R \ {2};
x−2
x −1
2
e) D : x ∈ R;
x2 + 1
2x + 6
f) D : x ∈ R \ {− 3,−2};
x+2
 x2 x 2 + 3x x2 − 5x + 6
Zad.6.8. a) b) c) d) x3 − 2 x 2 − 7 x − 4
x + x + x +1
3 2 2x + 4 x

1 12 x 2 − 13 x − 11 5x2 − 7 x + 4
Zad.6.9. a) x2 + 4x + 3 b) c) d)
2 2x2 − 2 2x2 − 4x

7x −1 5x + 5 x2 + 3x + 6 x 2 − 3 x − 12 − 2 x 2 − 3x
Zad.6.10. a) b) c) d) e)
x2 − x − 6 2x x2 + 2 x x2 − 1 (x + 2)2
2 x2 + 2 x 36 x + 33
f) g)
x( x + 1)( x − 1) 6( x + 1)

5(2c + 3) t+4 −1 3y + 9
Zad.6.11. a) b) c) d) −1 e)
6(2c − 3) t (4 − t ) 2(3a + 1) y2

Zad.6.12. a) x = 3 b) x = 1 c) x = 2, x = 6
1− 5 1+ 5
d) x= ,x = e) x = −3, x = 7
2 2
5
f) x = , x = 6 g) x = −3
2
h) brak rozwiązania i) x = 2