Stratigraphical Dictionary of Mongolia

НУТГИЙН СТРАТИГРАФИЙН НЭГЖҮҮД
КОМПЛЕКС, СЕРИ, СВИТ, ЗУЗААЛГУУД

1. "АВДАРЫН СВИТ" "Доод Девон" "Баян-Өлгийн Цагааннуур сумын нутагт, Кызыл-таугийн
мульдэд тархсан цагааннуурын свитийг тасалдалтай хучиж, бураат голын свитээр тасалдалтай
хучигддаг, 1400 м базальт, андезит тэдгээрийн туфээс тогтох хурдсыг кызыл-таугийн серийн доторхи
нэг свит болгон А.Н.Демин нар (1990ф) ялгасан байна. Энэ свитийг судлах шаардлагатай. "
"Ф.Тунгалаг"
2. "АВЗАГЫН СВИТ (Авзогская свита)" "Дунд-дээд Триас"

"Архангай, Булган аймгуудын нутаг Туул голын зүүн эргээр Авзагахайрханы орчимд (тулгуур зүсэлт)
доод палеозой, доод-дунд карбоны хурдас, пермийн хануй голын сери, өгийнуурын свитийг үл нийцлэг
хучиж, триас-юрийн могодын свитээр нийцлэг хучигддаг, 230-330-аас 2200 м зузаантай, Tersiella sp.,
Taeniopteris ehsis sp., Pelourdea sp., Thinnfeldia norden skioldii Nath., Neocalamites sp., Czekanowskia
rigida Heer, Leptos frobus laxiflora (В.В.Вахрамеев); Cladophlebis narykensis (Radcz), Cladophlebis sp.,
Prynadaepteris sp., Compsopteris sp., Aipteris mongolica (Halle) (Г.П.Радченко) зэрэг дунд-дээд триасын
ургамлын үлдэгдэлтэй конгломерат, элсэнчулуу, гравелит зонхилсон, ховроор туфоалевролит, дацит,
хүчиллэг эффузив зэргээс тогтсон моласс зузаалгийг О.Төмөртогоо (1972) Авзагахайрханы нэрээр
свит болгон ялгажээ. Цаашид ашиглах боломжтой.
"Л.Уранбилэг"
3. "АГУЙТЫН СВИТ (Агойтинская свита)" "Девон D"

"Ховд аймгийн Баруунхуурайд В.В.Беззубцевийн (1959ф) ялгасан энэ свитийг А.А.Раузер,
А.Б.Цукерник (1986ф) өлгийн свитэд хамааруулсан байна. "
4. "АГУЙТЫН БАГЦ (свит) (Пачка (свита) Агуйт)" "Палеоген, эоцен-доод олигоцен"

"Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумын нутаг Нэмэгтийн хотгорт тархсан 20м зузаантай, сайрга, элс,
улаан ягаан өнгийн янз бүрийн ширхэгтэй, алевритын з¿сэлтийг Д.Бадамгарав, В.Ю.Решетов (1985)
нар агуйтын багц (свит) болгон ялгасан байна. Судлах шаардлагатай."
"Н.Ичинноров"
5. "АГУЙ-УУЛЫН СЕРИ (Агуй улинская серия)" "Дээд карбон-доод пермь"

"Дорнод говийн Далан-уул-Луугийн голын бүсэд тархсан терриген-карбонат найрлагатай, дотроо
рифоген шохойн чулуу, терриген фациудад хуваагддаг 2700 м орчим зузаан, хил зааг нь тодорхойгүй,
Daixina diafana gobi-ensis Sol., D. ex gr. sokonsis (Raus), D.monstrata Sol. зэрэг сүвэрхэг дунтан, дөрвөн
цацрагт шүр агуулдаг хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) Агуй уулын нэрээр сери болгон ялгаад, дээд
карбон-доод пермьд хамааруулж тулгуур зүсэлтийг Агуй уулын орчимд тогтоожээ. Тайлбар: Энэ
хурдсыг анх О.Д.Суетенко, А.С.Перфильев нар (1973) олж тогтоосон байна. Судалгаа хийгдэж
байгаа."
6. "АДУУНЧУЛУУНЫ СВИТ" "Доод-дунд девон D1-2"

"Увс, Хархираа сум, Үүрэг нуурын орчимд тархсан, байримын свит дээр нийцлэгээр байрлаж,
ямаатголын свитээр хучигддаг, 1500м, вулканоген шохойлог-терриген хурдсыг Д.Дагва-Очир нар
(1990ф) адуунчулууны свит болгон ялгажээ. Эндээс доод девоны мөрхөлтөн (Spiriferida, orthida)
олдсон байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
7. "АДУУН ЧУЛУУНЫ СВИТ" "Доод цэрд K1"

"Дорнод аймгийн төвийн орчим Адуунчулууны нүүрсний уурхайн хотгорт тархсан, доод цэрдийн
гурванзагалын свитийг нийцлэг хучиж, неогений хурдсаар хучигдсан, 50-200м зузаан, хясаа-Unio sp.,
Limnocyrena alti-formis (Grab.), эртний ургамал-Birisia ex gr. alata (Pryn.) Samil., Phoenicopsis angustifolia
Heer, Pityophyllum nordenskioldii Heer зэрэг олдвортой цайвар, цагаан элсэн чулуу, шавар хөрзөн,
бараан хар алевролит нүүрслэг занар, нүүрсний зузаалгийг Т.Биндэрьяа, П.Хосбаяр нар (1994ф)
судалж Адуунчулууны нүүрсний уурхайн нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгаж, өвдөгхудагийн
свиттэй дүйцүүлжээ. Нарийвчилан судлах шаардлагатай."
"П.Хосбаяр"
1
8. "АКБАШИЙН СВИТ (Акбашинская свита)" "Доод Кембри Е1" "М.Н.Коробов
Хар -Ус нуурын дунд байдаг Агбаш арлыг үүсгэж буй туфоген-карбонат зузаалгийг судалж, тэдгээрийг
нийтэд нь уг арлын нэрээр свит болгон ялгажээ. Найрлагын хувьд фаун агуулсан 5 үеэс тогтоно. Доод
үе нь фаунаар тодорхойлогдоогүй доод кембрийн доод хэсэгт хамаарагдах туфоген хурдсаас тогтох
бөгөөд дээд 4 үе нь голдуу доод кембрийн атдабаны ярусын дээд хэсэг-ботом, тойоны ярусын
трилобит, археоциат, замгийн үлдэгдэл бүхий элсэн чулуу, алевролит, аргиллитийн нарийн үе бүхий
хар, бараан, саарал өнгийн шохойн чулуунаас тогтоно. М.Н.Коробовын (1989) судалгаагаар акбашийн
свитийн зузаан 800-900 м бөгөөд дотор нь мярас, ухаатолгой, ужгийн голын горизонтуудтай дүйцэх
доод, дунд, дээд хэмээх 3 дэд свитэд ялгасан. Доод дэд свитийн зузаан нь 400-450 м бөгөөд
Sajanaspis pokrovskaye-Judoma-Uktaspis (Prouktaspis)-Tolodoja-Egyngolia regina- тай үетэй дүйнэ. Дунд
дэд свит дотроо Aldonaia-Miranella convexa- Shirelicus parvus-Neocobboldia guadrata-Inouyina-тай ба
Binodaspis prima-Bagradia-Laticephalus-Limbadiscus simplexus-тай гэсэн 2 үед хуваагдана. Энэ 2 үе
ухаатолгойн горизонттой дүйнэ. Хамгийн дээд талын 150-170 м зузаан, Kooteniella ventricosa-
Chilometopus Solontzella- тай үеийг ужгийн голын горизонттой дүйлгэжээ. Урьд нь ялгасан свитүүдтэй
харьцааг тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Бямба "
9. "АЛАГБАЯНГИЙН СВИТ (Алагбаянская свита)" "Дээд девон-доод карбон D3-C1"

"Өмнөговийн Ханбогд сумаас зүүн хойш Сүхбаатарын бүсэд Алагбаян-Овоо, Алагбаянхудаг, Халзан-
Овоо, Шавагтай ууланд тархсан, доод карбоны цагаансуваргын свитээр нийцлэг хучигддаг, 3300 м
зузаантай, девоны цагаан суваргын комплексийг үл нийцлэг хучдаг терриген, вулканоген-терриген
найрлагтай зузаалгийг В.И.Гольденберг нар (1977ф) Алагбаянхудгийн нэрээр свитэд ялгажээ. Энэ
свит нь олигомикт, полимикт элсэн чулуу, алевролит, полимкт гравелит, конгломерат, аргиллитаас
тогтсон терриген-доод (975 м): андезит-базальт, базальт, андезит, туф, лав, туфоконгломерат,
туфэлсэн чулуу, алевролитоос бүрдсэн вулканоген-терриген-дунд (330 м), тахидацит, игнимбрит,
андезит, андезит-дацит, андезит-базальт, элсэн чулуу алевролит, туф, туффитийн вулканоген-
терриген дээд (1500-1600 м) гэсэн 3 дэд свитээс тогтоно. Тулгуур зүсэлтийг Ханбогд сумаас зүүн хойш
орших Алагбаянхудгаас зүүн хойш 3-4 км-т ялгасан. Энэ свитээс М.В.Дуранте Ursodendrom sp.,
Tomiodendrom sp., Knorria ex gr. imbrirata Stern. зэрэг ургамлын үлдэгдлийг тодорхойлж хожуу девон,
С.С. Лазарев, Ш.Суурьсүрэн нар Dengalosia sp., Voiseyella lata Suur. мөр хөлтөнг тодорхойлж доод
карбоны визейн ярусын түвшинд хамааруулсан. Цаашид геологийн насыг нарийвчилан тодорхойлох
шаардлагатай. "
"Ш.Суурьсүрэн "
10. "АЛАГБООМЫН СВИТ" "Дунд ордовик, карадок О2" "Говь-Алтайн Тонхил сумын нутаг
Алаг-уул, Ховдын Цэцэг сумын Хажингийн нуруунд тархсан, Алаг ууланд алаг-уулын свитийг үл
нийцлэгээр хучиж, Хажингид зүүн нурууны свитээр нийцлэг хучигддаг, мөр хөлтний үлдэгдэл агуулсан,
300-400 м зузаан, бор ногоон, хар саaрал, саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролитоос
тогтсон байримын үеийг (Х.С. Розман, 1981), Д.Тогтох, Д Гансүх нар алагбоомын свит болгон ялгах
санал дэвшүүлж байна. "
"Ч.Минжин "
11. "АЛТАН-ОВООГИЙН СВИТ (Алтанобинская свита)" "Доод-дунд карбон C1-2"

"И.Б.Филлиппова (М.B.Дуранте нар, 1980) анх ялгасан. Туул голын хөндий Тэрэлж, Хэрлэн голуудын
эхээр өргөн тархалттай. Тулгуур зүсэлт нь Туул голын баруун эрэгт, Алтан-Овоо сумаас урагш
оршдог. Девоны горхийн свитийг нийцлэг хучиж, дунд-дээд карбоны оргочин уулын свитээр
нийцлэг хучигдана.Элсэн чулуу-алевролит-аргиллитын найрлагтай, флиш маягийн бүтэцтэй. Ул
сууриндаа (20-80 м) гравелит-конгломерат, пудинг маягийн элсэн чулуу голлоно. Свитийн зузаан нь
2500-3000 м. Свитийн доод хэсгээс В.А.Амантов, Г.П.Радченко нар ургамал-Asterocalamites sp.,
Zalesskyodendron sp., Abacodendron sp., Angarodendron sp., Chacasspoteris sp., Caulopteris sp.,
түүнчилэн Улиастайн голын сав газраас мөрхөлтөн Spiri fer dublicicostus Mart., хөвд биетэн Fenestella
intugata Shishova, Lirocladia marial Shishova, Sulcoretepora mergensis Nekh. зэргийг олж илрүүлжээ.
Дээрхи тодорхойлолтуудад үндэслэн свитийн насыг доод карбон-дунд карбоны доод хэсэг гэж үздэг. "
"Ш.Суурьсүрэн"
12. "АЛТАЙН СВИТ (Алтайская свита)" "Ордовик О"

"В.А. Амантов нар (1957ф) Баян-Өлгийн Алтай, Цэнгэл сумын нутагт ялгасан алтайн свитийг
дараагийн судлаачид уулын алтайн сери хэмээн ялгадаг болсон тул цаашид ашиглахгүй."
"Ч.Минжин"
13. "АЛТАНТЭЭЛИЙН СВИТ (Свита Алтан-тээли)" "Неоген, доод, дунд плиоцен"

"Ховдын Зэрэг сумын Бумбатхайрханы өвөр бэлд миоцений өөшийн свитийг өнцгийн үл нийцлэг,
хурдас хуримтлалын тасалдалтай хучиж, доод дөрөвдөгчийн хошуугийн свитийн хурдсаар
2
тасалдалтай хучигддаг, 60-150 м зузаан, Samotherium mongoliensis God., Hipparion platyodus Sevfe., H.
cf. parvus., H. sp., Pararhizomys hipparionum Teilhard et Joung., Chilotherium (?) sp., Corvaritus sp ?,
Gazella sp., Sinotherium sp., Tragocerus sp. зэрэг хөхтний үлдвэртэй, ташуу үешилтэй, элс, хайрга, бул
чулуу, алевролитын зузаалгийг У.М.Девяткин, И.Г.Лискун (1966) Алтантээл гэдэг газрын нэрээр доод,
дунд плиоцений настай свит ялгасан байна. Энэ свитийн хурдас Их нуурын хотгор, Шаргын говь,
Бэгэр нуурын хотгорт тархжээ."
"Д.Бадамгарав"
14. "АМАРХИЙДИЙН СВИТ (Амархидская свита)" "Дунд триас Т2"

"Булганы Хангал, Сэлэнгийн Орхоны сумдын нутагт (Орхон-Сэлэнгийн савд) тархсан, пермийн
хурдсыг тасалдалтай хучиж, дээд триас-доод юрийн могой булагийн свитээр нийцлэг хучигддаг,
Eguisetites sp., Cladophlebis cf. nebbensis (Hath.) Taenopteris ensis (Oldh.) Zell., T. spathulata Mс Clell.
зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй дундлаг эффүзив, пирокласт материал, андезит зэргээс тогтсон
зузаалгийг Д.Товуудорж нар (1972ф) Амарбаясгалант хийдийн нэрээр свит ялгасан байна. Тулгуур
зүсэлтийг энэ хийдийн дэргэд тогтоожээ. Судлах шаардлагатай. "
15. "Амансайрын свит (Амансайринская свита)" "Доод девон D1 "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутагт Амансайр худаг, Цагаанбулаг, Дарбагай худаг, Жинст уулын
орчимд тархсан, силурийн цагаанбулагийн свитийг үл нийцлэгээр? хучиж, цахирийн свитээр нийцлэг
хучигддаг, 250-300 м зузаан, табулят шүр-Favosites similis Sok., F.Favositiformis (Holt.),
Squameofavosites tomensis Mir., брахиопод-Shovdolella Shovdolensis Rorm-г агуулсан, ногоон саарал
өнгийн алевролит, элсэн чулуу, үеллэг шохойн чулуу, шохойлог конгломератын зузаалгийг
Л.В.Заботкин нар (1988 ф) Амансайр худгийн нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Амансайр
худгийн орчимд байрлана. Анх Л.М.Улитина (1976) уг свитийг цагаанбулагийн свитийн дээд хэсэгт,
Т.Т.Шаркова (1981) улаанхан уулын свитэд хамааруулж байв. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ф.Тунгалаг "
16. "АМНЫ СВИТ (Аманская свита)" "Доод девон D1 " "Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын
Баянхошуу бригадын нутагт О.Д.Суетенко нарын (1977) ялгасан амны (амайнская) свитийг бие даасан
дүнгэнээ, орголын гэсэн 2 свитэд (И.Дорлигжав, 1993ф) хуваагдаж байгаа тул ашиглах шаардлагагүй."
17. "Ангиртын свит (Ангиртуинская свита)" "Доод-дунд девон D1-2" "Дорнодын Эрээнцав,
Ангирт нуур, Дашбалбар сумын нутаг, Улз голын урд талаар тархсан, сүүл-өндөрийн свитээр нийцлэг
хучигддаг, 2000-3000 м (заримдаа 5400 м) зузаантай, ногоон саарал, саарал, хар саарал, хар өнгийн
альбитижсан, карбонатжсан, кварц-гялтгануурт, гялтгануурт занар, шохойн чулууны зузаалгийг Ц.
Махбадар нар (1988ф) Ангирт нуурын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Ангирт нуурын дэргэд
оршино. Муу хадгалагдсан криноидын үлдэгдлээр доод-дунд девоны настай гэж урьдчилан тогтоов.
Тодруулах шаардлагатай. "
18. "АНДАЙ САЙРЫН СВИТ(Андхудукская, Андухудукская свит-Оndai Sair formation)"

"Доод цэрд, готерив-баррем K1"
"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан, Хайрхандулаан сумын хил залгаа Өшгөгийн их залаа уулын өмнөд
төгсгөл, Бумбат. Андай худгийн орчимд тархсан, мезозойн өмнөх үеийн хурдас дээр үл нийцлэгээр,
өндөр-ухаагийн свитийг нийцлэг буюу заримдаа үл нийцлэгээр хучиж, хулсын голын свитээр үл
нийцлэгээр хучигдсан, 150-700 м зузаан, хясаа-Limnocyrena Submarginata Martins., Zabtychius Lacustris
Martins., ocтракад-Cypridea aff. koskulensis Mand., Darwinula cf. barabinskiesis Mand., D.contracta Mand.,
ургамал-Nilssoniopteris cf.ovalis Sam., филлипод-Estheria (Bairdestheria) middendorfii Jones.,
Ephemeropsis trisetali Eich. зэрэг олдвортой саарал, бүдэг саарал конгломерат, элсэн чулуу, шаварлаг
занар, мергель, цаасан занар, алевролит, аргиллитын зузаалгийг К.Беркей, Ф.К.Моррис (C.P.Berkey,
F.K.Моrris, 1927) судалж доод цэрдийн (вельд) настай Андай сайрын (Ondai Sair) формац гэж ялгажээ.
Хожим В.Ф.Шувалов (1975) уг хурдсыг андхудагийн свит (готерив-баррем) свит гэж нэрлэжээ. Энэ
свитийн хурдас Монгол орны өмнөд нутгаар өргөн тархалттай юм. Нарийвчлан судалж стратиграфийн
ярусын түвшинд ангиллах шаардлагатай."
"Ж.Содов "
19. "АРГАЛАНТЫН СВИТ (Аргалантинская свита)" "Доод перм P1"

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын нутаг Аргалантын нуруу, Их шанхай уул орчимд дунд-дээд карбоны
дөшийн овоогийн свитийг хучиж, доод пермийн цогтцэцийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1800-1900 м
зузаан, Paracalamites sp., Rufloria aff. theodorii (Tsch. et Zal.)., R.ex gr. kerulenica Durante, R. cf. meyeni
Gluch., E.ex. gr. poryvaica Gluch, Cordaites sp., Zamiopteris sp. зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэл
3
агуулсан риолит, трахириолит, базальт, туфоген-тунамал чулуулаг, игнимбрит, дацит, андезит-дацит,
андезит, туф-элсэн чулуу, туф-алевролит зэргээс тогтсон зузаалгийг А.А.Храпов (1964ф) Аргалантын
нурууны нэрээр свит болгон ялгасан юм. Тулгуур зүсэлтийг Аргалантын нуруунд ялгав. Цаашид свит
ялгах үндэслэлийг улам тодруулах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа "
20. "АРХАНГАЙН СВИТ (Архангайская свита)" "Доод цэрд K1"

"Архангайн Хотонт сум, Улаанхужир, Баяндуурхи, Баянцагаан, Хотонтын хотгорт тархсан дээд юрийн
жарантайн свитийг нийцлэг хучиж, батцэнгэлийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 250-300 м зузаан, шавьж-
Ephemeropsis, Coptoclava, Hemerobcopus, эртний ургамал-Phoenicopsis angustifolia Heer, Pityophyllum
sp., Todites sp. зэрэг олдвортой цагаавтар саарал элсэн чулуу, цайвар саарал алевролит, аргиллитын
нүүрслэг занар, нүүрсний давхарга бүхий зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1987ф) судлаад доод неокомын
настай цэрдийн свит ялгажээ. Свитийн бие даасан байдлыг нарийвчилан тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
21. "АРЫН ШАНДЫН СВИТ (Арыншандинская свита)" "Дээд девон D3" "Өмнөговийн
Мандал-Овоо сумын Баянхошуу бригадын орчимд З.Е.Алексеева нар ялгахаар санал дэвшүүлсэн энэ
свит талын свитийн доод хэсэгт хамаарагдах юм."
22. "АРТЭЭЛ ГОЛЫН СВИТ (Аратэлигольская свита)" "Доод - дунд карбон C1-2"
"Булганы Хишиг-Өндөр сумын нутаг Орхоны хотгорт тархсан, доод карбоны өрмөгтэй уулын свитийг
нийцлэг хучиж, дээд карбоны өгийнуурын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1000 м хүртэл зузаантай,
терриген хурдсыг О.Төмөртогоо (1967) Артээл голын нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свит нь элсэн чулуу,
когломерат, гравелит, алевролитоос тогтоно. Тулгуур зүсэлтийг нь Орхон, Туулын бэлчирт, Артээл
голын сав газарт ялгасан. Asterocalamites sp., Koretrophyllites(?) sp., Ch acassopteris concinna Radcz.,
Cardiopteridium sp. зэрэг ургамлын үлдэгдэл олддог. Свитийн насыг доод карбоны намюрийн ярус-
дунд карбоны доод хэсэгт хамааруулжээ. "
23. "АРСАЙН СВИТ (Арасанская свита)" "Венд V"

"Хөвсгөл нуурын баруун эргийн дүүрэгт өргөн тархсан терриген голдуу найрлагатай хурдсыг
анх 1958 онд С.А.Киселев Арсайн голын нэрээр свит болгон ялгаж хожуу кембри-түрүү ордовикт
хамааруулжээ. Сүүлд З.А.Журавлева (1974) арсайн свитийг доод кембрийн алданы яруст,
Д.Доржнамжаа (1957), М.Н.Коробов (1980) вендэд тус тус хамааруулжээ. Ж.Бямба (1972) Ильин
(1973), В.А.Влагонравов нар (1973) уг терриген зузаалгийн хэсээний свитийг уллаж байгаа, вендийн
онколиттой доломит голдуу найрлагатай дээд хэсгийг вендэд оруулж, түүнээс доошхи терриген
хурдсыг бүхэлд нь дээд рифейн настай дархадын сери хэмээн үзэх болжээ. Арсайн свитийн
найрлагад голдуу доломит зонхилох бөгөөд хааяа ногоон, хүрэн өнгийн элсэн чулуу, алевролитийн
мэшил, үе ажиглагдана. Зузаан 1300-1400 м. Ambigolamelatus horridus Z.Zhur., Vorvatella radosa
Z.Zhur., Vesicularites sp. зэрэг микрофитолит дайралдана. Бүрэнхааны ордын дүүрэгт арсайн свиттэй
хархадатын свит дүйцнэ. "
"Ж. Бямба, Ч.Минжин"
24. "АРЦБОГДЫН СВИТ (Арцбогдинская свита)" "Дунд карбон C2" "Өвөрхангайн Богд
сумын нутагт тархсан, девоны хурдсыг угаагдлын гадаргуугаар хучдаг, дээд хил нь тогтоогдоогүй,
2800 м зузаантай вулканоген-терриген зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) Арцбогдын нурууны
нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свитийн хурдас нь нүүрсэрхэг элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, базальт,
туф-элсэн чулууаас тогтоно. Цаашид судлах шаардлагатай."
25. "АРЦБОГДЫН СВИТ (Арцбогдинская свита)" "Дээд перм P2" "Өмнөговь, Өвөрхангайн
хил залгаа Арцбогд ууланд, тектоник блокт тархсан, дээд, доод хил зааг нь тодорхойгүй, 1500-1700 м
зузаан, Cordaites ex gr.gracilentus (Gorel.) S.Meyen, Cordaites sp., Rufloria sp. зэрэг ургамлын
үлдэгдэлтэй элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, алевроэлсэн чулуу, конгломерат, занар ба шохойлог
элсэн чулууны нарийн үетэй зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) арцбогдын свит болгон ялгасан байна.
Свит ялгах үндэслэл хангалтгүй, судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа "
26. "АРЫН БУЛАГИЙН СВИТ (Араинбулакская свита)" "Венд V"

"Говь-Алтайн Халиун, Тайшир сумын нутаг Хантайширын нурууны орой ба өврөөр тархсан, доод
кембрийн нарангийн свитээр хучигддаг, 1250 м зузаан, ногоон, ягаан өнгийн нарийн ширхэгтэй туф,
туф-элсэн чулуу, туф-занар, бүдүүн ширхэгтэй чулуулгийн үе бүхий зузаалгийг Н.Г.Маркова (1975)
4
арын булагийн нэрээр свитэд ялгаж борооголын серид хамааруулсан байдаг. Тулгуур зүсэлтийг Арын
булгаас урагш 5км-т ялгажээ. Геологийн насыг доод кембрийн атадабаны ярусын фаун бүхий
хантайширын свит дээр нийцлэг хучдаг болохоор лений ярусын гэж үзжээ. Сүүлийн үед явагдсан
геологийн талбайн зураглал, сэдэвчилсэн судалгааны дүнд арын булагийн свитэд голдуу толеотыг
эгнээнд хамаарагдах спилит, диабазын лаав, тэдгээрийн туфийг ялган насыг вендийн доод хэсэгт
оруулжээ. Арын булагийн свит нь зэрэгцээ эгнээ үүсгэх дэл судлын бүрдэл дээр байрлах бөгөөд уг
свит дээр хантайширын свит хас, шохойн чулуу, грауваккийн үетэй шаварлаг ба цахиурлаг занараар
хучигдана."
"Ж.Бямба, Ч.Минжин"
27. "АТАРЫН СВИТ" "Палеоген, дунд-дэд олигоцен "

"Архангайн Өгий нуур сумын нутагт Орхоны хөндийд тахилтын свитийг хучиж, неоген-дөрөвдөгчийн
хурдсаар өнцгийн үл нийцлэгээр хучигддаг, 70 м зузаантай, Cricetops dormitor M. and Gr., Selenomys
mimicus М ang Gr. зэрэг хөхтөн амьтны олдвор агуулсан улаан өнгийн алевролит, шавар, элсэн чулуу,
баргилт бүхий зузаалгийг Хосбаяр нар (1987ф) атарын свит болгон ялгасан байна. "
"Н.Ичинноров "
28. "АХАРЫН СВИТ (Ахарынская свита)" "Дээд юра-доод цэрд J3- K1"
"Өмнөговь, Дундговь, Өвөрхангай аймгуудын хил залгаа нутаг Ахарын уулын орчимд тархсан, рифейн
үйзэн- уулын свит, пермийн гүний чулуулгийг үл нийцлэгээр хучиж, залуу хурдсаар хучигдсан, 1800-
2000 м зузаан, Equisetites sp. ургамлын олдвортой саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
шохойжсон аргиллит, доломит, шохойн чулуу, нүүрслэг алевролит, андезит-базальт, андезит, дацит,
тэдгээрийн туф, туф брекчийн зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Ахар уулын нэрээр стратиграфийн
байршил, чулуулгийн найрлагаар нь доод цэрдийн настай свит ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг Ахар
уулаас зүүн урагш 10 км-т тогтоожээ. Геологийн харьцангуй насны үндэслэл, бие даасан свит ялгах
шаардлагыг тодруулах нь зүйтэй."
"Ж.Содов"
29. "АЧИТНУУРЫН КОМПЛЕКС (Ачитнурский осадочный комплекс)" "Ордовик-силур O-S"

"Баян-Өлгий Увсын хил залгаа Байрамын нурууны орчимд Ж.Самбуу (1982ф) Ачитнуурын нэрээр
комплекс ялгав. Шаардлага хангахгүй тул ашиглахгүй."
"Ч.Минжин "
30. "АЧИТНУУРЫН СВИТ (Ачитнурская свита)" "Дунд-дээд ордовик O2-3"

"Увсын Бөхмөрөн сумын нутаг Улиастайн голын эхээр, Гашгуртаы ууланд тархсан, доод хил нь сайн
тогтоогдоогүй, захчины свиттэй хагарлаар хиллэж, карбоны хурдсаар хучигддаг, 800 м зузаантай,
терриген зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар Ачит нуурын нэртэй свит болгох саналыг үндэслэн
1990 онд А.Н.Демин (1990ф), Л.В.Чистоедов (1991ф), В.П.Филаненко (1991) нар энэ свитийг ялгав.
Энэ свит биостратиграфийн 3 үед хуваагдана. Үүнд: Бургастайн үе- конгломерат, алевролит, элсэн
чудуу 250 м. Ачитнуурын үе-Rectograptus amplexicaulis зэрэг граптолит, Orthacea, Enteletacea зэрэг
мөрхөлтөн, Procatenipore sp. зэрэг табулят агуулсан 500 м, элсэн чулуу, алевролит, мергель зэрэг
болно. Тулгуур зүсэлтийг Гашгуртайн хар ууланд ялгав. Геологийн нас дунд ордовик (карадок)-дээд
ордовик (ашгилл). Энэ свитийн давхардал нь хонгоголын свит юм. "
"Ч.Минжин "
31. "АЧИТНУУРЫН СВИТ (Ачитнуринская свита)" "Доод девон D1"

"Увсын Ачит нуурын хотгор орчимд П.С.Матросовын (1976) ялгасан энэ свит нь ямаатголын свитийн
(Волочкович, 1961) давхардал (синоним) болсон байна."
32. "БААРАНГИЙН СВИТ" "Девон" "Хойд Баруунхуурайн бүсэд Ө.Даваа нар шинээр
ялгаж байна. "
33. "БААСТ-УУЛЫН СВИТ (Баст-ульская свита)" "Доод-дунд девон D1-2" "Баян-Өлгийн

Улаанхус сумын нутаг Сагсайн голын баруун эрэг, Талнуур орчим тархсан отугийн свитийг
тасалдалтай хучиж, дунд девоны бардамголын свитээр нийцлэг хучигддаг, 250-500 м зузаан, риолит,
игнимбрит, тэдгээрийн туфээс тогтдог хурдсыг А.Н.Демин нар (1990ф) бааст-уулын свит нэрээр
ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
5
34. "БАГАЗОСНУУРЫН СВИТ (Багазоснурская свита)" "Доод цэрд К1" "Дорнодын
Сэргэлэн сум, Чойбалсан, Сүмнуур, Багануур, Тамсагийн хотгорт тархсан доод цэрдийн уллаж буй
хурдсаа үл нийцлэгээрээ хучиж, неогений хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 150-200 м зузаан, дун-
Campeloma cf. clavilithiformis, Campeloma sp., Viviparus sp. остракодын үлдэгдэлтэй элсэнчулуу,
алевролит, заримдаа гравелит, конгломерат, дээд хэсэгтээ базальтын нимгэн үетэй зузаалгийг
В.Ф.Шувалов (1982) Бага зос нуурын нэрээр доод цэрдийн (апт-альб) настай свит ялгах санал
дэвшүүлжээ.Бие даасан свит ялгах үндэслэлийг судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
35. "БАГАТОЛЬБУЛАГИЙН СВИТ (Багатолибулакская свита)" "Доод перм Р1 "

"Баянхонгорын Баян-Өндөр сумаас урагш Эдрэнгийн нурууны бүсэд Суман хайрханы нуруу, Өлгийн
нурууны хойд хажуу, Цагаантолгой булаг, Шинэжинстийн бүсэд тархсан, доод карбоны
ихтольбулагийн ба хатанхайрханы свитийг үл нийцлэгээр хучдаг, 600 м зузаантай, терриген хурдсыг
И.Б.Филипова нар (1985ф) Багатольбулагийн нэрээр свит ялгажээ. Свитийг саарал, хар саарал,
ногоон саарал өнгийн конгломерат, шохойн чулуу, шохойлог элсэн чулуу, жижиг ширхэгт элсэн чулуу,
гравелитын найрлагатай хурдас бүрдүүлнэ. Тулгуур зүсэлтийг Багатольбулагаас зүүн урагш ялгажээ.
Jakutella sp., Kutorginella sp., Domochotia sp., Neospirifer aff. cameratus (Morton), Verchojania sp., зэрэг
мөрхөлтөн, Abacanidium ex gr. neiburgi Dur., A.cf. chacassicum Radcz., A.cf. legulaeformis (Such) Dur.,
Qdiantites sp. зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй. Мөрхөлтний цогцолбор нь дунд карбоноос доошгүй
түвшинг зааж, ургамлын үлдэгдэл нь дунд карбоны доод хэсгээс олддог зэрэгт тулгуурлан свитийн
геологийн насыг дунд карбон хэмээн үздэг. Цаашид судлах шаардлагатай."
36. "БАГАНАТ-УУЛЫН СВИТ (Баганиульская свита)" "Доод перм Р1"

"Өвөрхангайн Хайрхандулаан, Баянхонгорын Шинэжинст, Жинст сумдын нутагт Ушгийн нуруу,
Баганат уул зэрэг газар дунд-дээд карбоны дөшийн овоогийн свитийг тасалдалтай хучиж, (байдрагийн
голын), дээд пермийн жинстийн итээр өнцгийн үл нийцлэгээр хучигддаг, 2430 м зузаан, Cordaites aff.
latifoli (И.) S. Meyen, Cressinervia ex gr. kuznetskiana N., Neph ropsis ex gr. rhomboidea И. зэрэг доод
пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, конгломерат туф-элсэн чулуу, элсэн чулуу, алевролит, аргиллит,
риолит, зэргээс тогтсон зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) баганат уулын свит болгон ялгасан
байна. Бие даасан свит байх эсэхийг судалж тодруулах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг "
37. "БАГАБАЯН-УУЛЫН СВИТ (Багабаянульская свита)" "Доод-дунд карбон С1-2"

"Баянхонгорын Баянлэг сумаас урагш тархсан, 1555 м зузаан, терриген-вулканоген хурдсыг
Л.В.Заботкин нар (1988ф) Багабаян уулын нэрээр свитэд ялгасан. Свитийн хурдас нь элсэн чулуу,
алевролит, шаварлаг занар, шохойлог элсэн чулуу, алевролитийн доод; туф, андезит, андезит-
базальт, риолитийн гэсэн 2 хэсгээс бүрдэнэ. Эндээс мөрхөлтөн- Marginatia sp., Punctospirifer
concentricus (Janishu)., Ectochoristites sp., Rotaja sp. зэргийг илрүүлжээ. Свитийн доод хэсэг нь насны
хувьд баянсайрын свиттэй аналог байж болох юм. Цаашид амьтны үлдэгдлийг нь сайтар цуглуулж
насыг нь тодотгох хэрэгтэй."
38. "БАДАРЫН ГОЛЫН СВИТ (Бадарыйнгольская свита)" "Доод кембри Е1"

"Хөвсгөл аймгийн Эгийн голын цутгал Бадар, Бүүргэлт, Үүр, Чичин голуудын савд тархсан, 3200-3400
м зузаан хувирсан туф, порфирит, туф брекчи, андезит, диабаз, кварцит, туф, шохойн чулуу, элсэн
чулуу, гравелит, конгломерат зэргээс тогтсон зузаалгийг И.И.Волчек, Н.Т.Рягузов нар (1961ф),
Ж.Бямба, Н.Т.Рягузов нар (1970) бадарын голын свитэд ялгасан байна. Бадарын голын свит 2 үндсэн
зузаалгаас бүрдэнэ. Доод зузаалаг нь үүрголын свитийн вулканит дээр аажим шилжилттэйгээр
байрлах бөгөөд голдуу ялгарсан вулканитаас тогтоно. Зузаан нь 1000-1500 м. Дээд зузаалаг нь
туфоген, терриген, карбонат найрлагатай бүргэлтийн свитэд аажим шилжих граувакк зонхилсон
найрлагатай. Зузаан нь 1000 м. Уг свит доод кембрийн дээд хэсэгт хамаарагдах бүргэлтийн свитээр
хучигдаж, вендийн настай үүрголын свитээр уллах учир түүний насыг венд-доод кембри гэж
тодорхойлжээ. (Ж.Бямба, 1991). Цаашид судлах шаардлагагтай."
39. "БАЙДРАГИЙН КОМПЛЕКС (Байдарагинский комлекс)" "Дунд архей АR2" "Баянхонгорын

Бөмбөгөр, Жаргалант сумын нутагт (Байдрагийн цулдал) тархсан, 1000-1500 м зузаан, 2650+- 30 сая
жилийн настай, тоналит-гнейс, мигматит, хоёр пироксент амфиболитжсон талст занар, амфиболит
зэргээс тогтсон, хувирмал чулуулгийн зузаалгийг Ф.П.Митрофанов (1981) байдрагийн комплексод
ялгажээ. "
"Я.Бат-ирээдүй"
6
40. "БАЙДРАГИЙН СВИТ (Байдрагинская свита)" "Дунд-дээд карбон С2-3"
"Хангайн бүсийн төв хэсэгт, Байдраг, Чулуут, Түйн голын сав газруудаар тархдаг, доод карбоны
жаргалантын свитийг нийцлэгээр хучиж, доод пермийн ургамлын үлдэгдэл бүхий хошогтын свитээр үл
нийцлэг хучигддаг, 4250-5350 м зузаантай, терриген хурдсыг И.Б.Филиппова нар (1969ф) Байдрагийн
голын нэрээр свит ялгасан. Свитийн доод хэсэгт алевролит, аргиллит, элсэн чулуу зонхилсон хаш,
цахиурлаг аргиллит, дунд нь элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, дээд хэсэгт нь цахиурлаг аргиллит,
туффит, элсэн чулуу, конгломерат тохиолдоно. Дунд хэсгээс нь И.Б.Филиппова кринойд-Pteriocrinites
sp., хөвд биетэн-Fenestella sp.nov., Sulcoretepora sp. цуглуулж түрүү пермийн настай гэж үзэж байсныг
хожим М.В.Дуранте нар (1980), Ц.Баярсайхан нар (1990ф), Ф.Махбадар нар (1990ф) дунд-дээд карбон
гэж үзсэн байна."
41. "БАЙРИМЫН СВИТ (Байримская свита)" "Дунд-дээд кембри"

"Увс, Баян-Өлгийн хил залгаа Байримын нуруунд тархсан, 6000-7000 м ногоон, ногоон саарал
граувакк элсэн чулуу, туф-элсэн чулуу, гравелит, туф-конгломератын зузаалгийг Ж.Самбуу (1980ф)
байримын свит гэж япгасан юм. Цаашид хэрэглэх шаардлагагүй."
"Ч.Минжин"
42. "БАЙРИМЫН СВИТ (Байримская свита)" "Доод девон D1"

"Увсын Бөхмөрөн сумын Байримын нуруунд тархсан, ангилагдаагүй девоны хурдсыг үл нийцлэгээр
хучиж, адуунчулууны свитээр нийцлэг хучигддаг 1050 м зузаан, мөрхөлтөн Levena cf. taenilata (Khalf.)
Leptostropea cf. speransky; криноид-Hexacrinites aff. humiei carinatus (Yelt.), трилобит-Odontochilla aff.
uirichi D., Phacops ex gr. oristata Hall, шүр-Parastriatopora ex gr. rzonsniskjae Dubat. зэрэг фаунтай
шохойн чулуу, элсэн чулуу, алевролит, дундлаг, хүчиллэг эффузивийн зузаалгийг К.А.Волочкович
(1961ф) байримын свит болгон ялгав. Судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин, Ф.Тунгалаг"
43. "БАЙРИМ-ОВООГИЙН СВИТ (Байримобинская свита)" "Доод перм Р1"

"Дорноговийн Эрдэнэ сумын нутаг Байрим-Овоогийн хотгорт дээд карбоны вулканоген зузаалгийг
хучиж, дээд пермийн далайн свитээр хучигддаг, 2500 м зузаан, Pseudoschwagerina ex gr. uddeni
(Dunbar et Kniker), P.aff. lutuginiformis var. pointell, P.aff. ferganensis, Quasifusulina sp. фораминифер,
Fenestella aff. subvirgosa Sol., F.aff. cyclotriangulata Sol., F.aff. tribifurcata Sol. зэрэг хөвд биетэн
амьтдын үлдэгдэл агуулсан элсэн чулуу, шохойлог элсэн чулуу, андезит, түүний туф зэргээс тогтсон
зузаалгийг О.Д.Суетенко, Ю.А.Борзаковский нар (1970) байрим-овоогийн свит ялгах саналыг
дэвшүүлсэн байна. Тулгуур зүсэлт нь Замын-Үүд өртөөнөөс баруун урагш 30 км-т оршино. Цаашид
судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
44. "БАЙТАГИЙН СВИТ (Байтакская свита)" "Доод-дунд девон D1-2"

"Ховдын Булган сумаас баруун урагш Байтагбогд, Хавтагабогд, Баарангийн хар, Нарийн хар, Ажбогд,
Сээрийн нуруу, Сэртэнг уул, Тахийн шар нуруунд тархсан, доод хил нь тодорхойгүй, хавтагын свитээр
нийцлэг хучигддаг, 1900-2400 м зузаан, доод-вулканоген, дээд-эффүзив-терриген гэсэн 2 дэд свиттэй,
мөрхөлтөн-Paraspirifer ex gr cultrijugatus Roem., Schirophoria aff. striatula cf. geometria Nekh., F. sp.,
Reteporina ex gr. ubensis Nekh, Semicoschinium cf. ubensis, Polypora sp. Nekh-г агуулсан базальт,
андезитбазальт, андезит, риолит, цахиурлаг туффит, элсэн чулуу, хаш, гравелит, шохойн чулуунаас
тогтдог хурдсыг П.С.Матрасов (1966) Байтагбогд уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт
нь Байтагбогдын нурууны хойд хажуу Ичкесу булагийн орчимд байрлана. Анх уг свитийг П.С.Матрасов
эйфелийн яруст хамааруулж байсан бөгөөд Ү.Д.Суетенко эйфелийн настай ургамлын үлдэгдэл, доод
девоны кринойд, эмсийн мөрхөлтөн олсноор доод девон гэж насыг нь тогтоосон байна."
45. "БАЙЦАТ-УУЛЫН СВИТ (Байцатулинская свита)" "Доод кембри Е1"

"Их нууруудын хотгорт Цул уул, Баруун уул зэрэг газар тархсан, ичээтийн свитийг үл нийцлэг хучдаг,
700-900м зузаан, ногоон, шар саарал алевролит, үелэг шохойн чулууны зузаалгийг В.А.Амантов
(1963) Байцат уулын нэрээр свитэд ялгаж, багцаагаар доод кембрийн настай гэж үзсэн байна. Цаашид
"Ч.Минжин"
46. "БАЙЦЫН-ОВООГИЙН (Бээсийн-овоогийн) СВИТ"

"Доод-дээд силур S1-3" "Хэнтийн Жаргалтхаан сум Байцын-овоогийн ард С.М.Калимулин,
И.Б.Филиппова нарын силурын настай гэж ялгасан (Геология МНР, т.1, 1973, 152) венд-доод
кембрийн хурдас дээр үл нийцлэг хучдаг, 1.5 м алевролитын үе агуулсан саарал элсэн чулуу, 200 м
шохойн чулуу, элсэн чулуу, занар, шохойлог элсэн чулууны зузаалгийг Төв, Дорнод Монголын 1:500
7
000-ын масштабтай геологийн зурагт (1990ф) анх бээсийн овоогийн свит гэж ялгасан юм.Эндээс
Eospirifer tuvaensis Tchern., Tuvaell gigantea Tchern., Tannuspirifer cf. pedas chenkoi Tchern. зэрэг
венлок-доод лудловын настай мөрхөлтөнийг У.А.Владиморьская тодорхойлов. Нийт зузаан нь 1800 м.
Цаашид судалж тулгуур зүсэлт ялгах, насыг нь нарийвчилах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
47. "БАЛЖИЙН СВИТ (Балджийская свита)" "Доод-дунд юра J1-2" "Хэнтийн Дадал, Баян-Овоо
сум, Онон, Балж голын сав нутагт тархсан палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд юра-доод
цэрдийн цагаанцавын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 200-300 м зузаан, андезит, андезит-базальт
саарал, ногоон саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу зэрэг бялхмал-тунамал хурдасын
зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1982) судалж Балж голын нэрээр доод-дунд юрийн настай свит ялгах санал
дэвшүүлжээ. Балж голын зүүн эргийн бялхмал чулуулагт кали-аргоны аргаар шинжилгээ хйиж 167-
184, 169 сая жил хэмээн тодорхойлсон байна. Свит ялгах үндэслэл, стратиграфийн байршлыг
тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
48. "БАЛУГАРТОЛГОЙН СВИТ" "Доод карбон, турней "

"Увсын Сагил сум, Увс нуурын хойд хэсгээр Дунд тэрмис уул, Уст санчур уул, Тэрмисийн мульдэд
тархалттай, 550 м зузаан, алевролит, элсэн чулуу, шохойн чулуу, аргиллит, гравелитын зузаалгийг
Я.Дагва-Очир нар (1990ф) свитэд ялгасан. Хармодголын свитийг үл нийцлэг хучиж, хүдэнгийн свитээр
үл нийцлэг хурдас хуримтлалын тасалдалтайгаар хучигдана."
"Г.Сэрсмаа"
49. "БАРГЫН-ОВООНЫ СВИТ (Баргинобонская серия)"

"Рифей R " "Дорноговийн Өргөн сумын орчимд Баргилт овоогийн антиклиналь структурын төв хэсэгт
тархсан, 1200 м зузаан хурдсыг О.Д.Суетенко (1970) баргын овоогийн сери болгон ялгасан бөгөөд
хожим Д.Доржнамжаа (1987) ургамлын олдвор, чулуулгийн бүтцийг үндэслэн дороос дээш вулканоген-
терриген, кварцит-карбонат, терриген гэсэн 3 зузаалагт хувааж доод зузаалгийг нь баргын овооны
свит болгон ялгажээ. Свитийн хурдас нь янз бүрийн өнгийн полимикт элсэн чулуу, хар, саарал, ногоон
туф-элсэн чулуу, гравелит, алевролит, апоэффүзив, занар, шохойлог элсэн чулуунаас тогтоно. Энэ
хурдас нь сүүжхудагийн свитээр хучигддаг. Бусад свитүүдтэй харьцуулсны үндсэн дээр
(Д.Доржнамжаа, 1991) рифейн настай гэж үзсэн байна. Ж.Бямба 1989-1990 онд уг свитийг судлан
дотор нь норовзээг, өргөний гэсэн 2 свитэд ялгасан. (Бямба, 1991). Энэ свитүүдийн бичлэгийг үз."
"Я.Бат-Ирээдүй, Ж.Бямба"
50. "БАРДАМГОЛЫН СВИТ" "Дунд девон D2"

"Баян-Өлгийн Алтай сумаас хойш Шар говь уул, Ямаат өндөр уул, Хойд Бардам голын орчим тархсан,
800-900 м зузаан, тунамал-вулканоген чулуулаг, тэдгээрийн туфээс тогтох хурдсыг А.Н.Демин нар
(1990ф) бардамголын свитэд ялгасан. Насыг нь ургамлын үлдэгдлээр тогтоосон ба уулын алтайн сери
дээр үл нийцлэг байрладаг. Цаашид судлах шаардлагатай."
51. "БАРЛАГГОЛЫН СВИТ (Барлагинская свита)"

"Доод карбон, турней " "Ховдын Алтай сум, Баруунхурайн хотгорын өмнөд хэсэг, Барлагийн голын
зүүн талд, Улаанхайрхан уул, Сухайтын өвгөр нуруу, Говь-Алтайн Цогт сумаас урагш Эдрэнгийн
нурууны районд тархсан, дунд девоны баарангийн свитийг үл нийцлэг хучиж, таннайн свитээр
хучигддаг, 2100-2200 м зузаан, лаав брекчи, ногоон саарал, хар саарал, ногоон өнгийн эффүзивтэй
үелсэн талстлаг туф-туфогений; тод алагласан өнгийн туф, алаг өнгийн хурдын; талстлаг үнстэй туф,
андезит порфир, туф-конгломерат, туф-элсэн чулуу, туф-алевролитын гэсэн 3 дэд свитээс бүрдэх
зузаалгийг В.А.Федоровский нар (1960) Барлаг голын нэрээр дунд-дээд девоны настай свит ялгасан
байсныг Ө.Даваа нар (1994) насыг нь дээш татаж доод карбон, турнейн настай болгожээ. Зүсэлтийг нь
Барлаг голын хөндийд Талын булгийн районд хийсэн. С.В.Руженцев, N.N.Поспелов, Г.Бадарч нар
\"Тектоника Баруунхурайской котловины Монголий\" өгүүлэлдээ (1992) мөрхөлтөн-Schizophoria sp.,
Orthotetes sp. indet., Rhipidomella sp., Syringotheris sp., Unispirifer sp., Spirifer bukhtarmensis Grerch.
зэргээр насыг доод карбоны гэж тогтоожээ. Дараа нь Ф.Тунгалаг кринойд Tschironocrinus sp. (Col)
Stukalina., Kasachstanocrinus sp. Ш.Суурьсүрэн мөрхөлтөн-Syringothyris hannibalensi (Swallow).,
Schuchertella cf. globosa Tolm., Torynifer sp. Ч.Минжин хясаа-Pernopecten sp. зэргээр доод карбоны
настай гэж баталжээ."
"Ч.Минжин"
8
52. "БАРУУНБАЯНГИЙН СВИТ (Барунбаянская свита)"
"Дээд цэрд К2 (альб-сеноман)" "Сайншандын свитийн геологийн харьцангуй нас удаа дараа
өөрчилөгдсөн геологийн нас тогтоохдоо алдаа гаргасан, зузаалаг болон эзэлхүүнд нь нэг биш удаа
өөрчилөлт орж байсан гэж үзээд В.Ф.Шувалов (1982) сайншандын свитийн нэрийг өөрчилж,
баруунбаян хэмээн нэрлэх санал дэвшүүлсэнийг дараагийн зарим судлаачид ямар ч дүгнэлт
хийлгүйгээр ашиглах болсон юм. Өмнөговийн Цогт-Овоо сумаас баруун хойхно орших Баруунбаян
уулын орчимд тархсан улаан өнгийн хурдас свит ялгах шаардлага хангаагүй тул баруунбаян гэсэн
нэрийг цаашид ашиглах үндэслэлгүй гэж үзэж байна."
"Ж.Содов"
53. "БАРУУНГОЁОТЫН СВИТ (Барунгоитская свита)" "Дээд цэрд К2"

"Баянхонгор, Өмнөговь, Дорноговь аймгуудын нутгаар тархсан, Алтайн чанадах говьд стратиграфийн
доод хил тодорхойгүй, дээд цэрдийн нэмэгтийн свитээр нийцлэг, Өмнөговьд дээд цэрдийн баянзагийн
свитийг нийцлэг хучиж, палеогений наранбулагийн свитээр тасалдалтай, Дорноговьд дээд цэрдийг
баянширээгийн свитийг үл нийцлэгээр хучиж, залуу хурдсаар тасалдалтай хучигдсан, 100-н0 м зузаан,
динозавр-Bagaceratops rozhdest vensky, Protoceratops andrewsi Gran. et Veloceraptor mongoliensis
Osborn., Oviraptor philoceratops Osp., матар-Shamosushus djadochtaensis Mokk., хөхтөн-
Djadochtatherium matthewi Simpson, яст мэлхий-Zangerlia Testudinimorpha Mlyn., Z. dzamynchondii Sukh.
et Narm., Gravemys barsdoldi Sukh. et Narm., остракод-Limnocythere barungoiotensis Khand., Talicypridea
abdarantica Khand., зөөлөн биетэн-Pseudohyria barungoiotica Mart., зэрэг олдвортой улаан алевролит,
алеврит, элсэн чулуу, шавар, гравелит, конгломератын зузаалгийг Р.Барсболд (1969) Нэмэгт уулын
өвөр бэлийн зүүн хэсэгт Баруунгоёот хийдийн нэрээр дээд цэрдийн (кампан) настай свит ялгажээ. Энэ
свитийн дүйц хурдас нь цогт-овоогийн свит юм. Газар зүйн тархалтыг тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
54. "БАРУУНТУРУУНЫ КОМПЛЕКС (Барунтурунская комплекс)""Доод архей AR1"

"Ханхөхийн нурууны хойд хэсэг, Баруунтурууны нуруу, Хангилцагийн бэлчир нутгаар өргөн тархсан,
2000 м зузаан, хөнгөн цагааны өндөр агуулгатай гнейс, мигматит, анар-силлиманиттай гнейс, боржин-
гнейс анар-биотиттой гнейс, анар-хоёр пироксентэй гнейс, кордиерит-силлиманиттай гнейс зэргээс
тогтсон хурдсыг Д.Доржнамжаа нар (1985) олон жилийн судалгааны ажлын явцаданх ялгасан байна.
Оросын нутагт байгаа болон бусад ижил төстэй комплексуудтай (Ф.П.Митрафанов нар, 1977,
Д.Доржнамжаа 1984, 1989, 1991) харьцуулалт хийсний үр дүнд доод архейн настай гэж үзжээ. Цаашид
нарийвчилан судлах шаардлагагтай."
"Я.Бат-Ирээдүй"
55. "БАРУУНТЭРМИСИЙН СВИТ" "Доод карбон, турней C1"

"Увсын Сагил сум, Увс нуурын нэртэй уулын баруун хойд хажуу, Баруунтэрмис уул, Дундтэрмис уул,
Аараг уул, Уст Санчур уул, Хоройн орой уул, Хар нуурын районд тархсан, хүрэн, бор саарал өнгийн
дотроо конгломерат, гравелит, доломитжсон шохойн чулуу, алевролитын мэшил агуулсан полимикт
элсэн чулууны зузаалгийг Я.Дагва-Очир нар (1989ф) Баруунтэрмис уулын нэрээр свитэд ялгасан. Уг
свитийн хурдас дунд-дээд девоны боршинголын свит, дээд девоны зүүнтэрмисийн свитийг үл нийцлэг
хучиж, доод карбоны хармодголын свитээр үл нийцлэг, зарим газраа нийцлэг хучигдана. Дотроо
бүдүүн хэмхэдэст элсэн чулууны-доод (525 м зузаан), карбонат элсэн чулууны-дээд (150-190 м) гэсэн
2 дэд свитэд ангиллагдана. "
"Г.Сэрсмаа"
56. "БАРУУН-УРТЫН СВИТ (Барунуртская свита)" "Доод-дээд силур S1-2"

"Сүхбаатарын Асгат сумын Шовдол-Овоогийн орчимд дээд ордовикийн шовдол-овоогийн свит дээр үр
нийцлэг? хучиж, доод-девоны шар-овоогийн свитээр нийцлэг хучигддаг, саарал, цул биогермийн
шохойн чулуу, үелэг шохойн чулуу, цагаан өнгөтэй рифийн шохойн чулуу ба ногоон алевролитын 600-
700 м зузаалгийг О.Д.Суетенко, Т.Т.Шаркова, Г.Ээнжин нар (1975) Баруун-Урт хотын нэрээр свит
болгон ялгаад дээд силурын настай гэж тогтоов. Тайлбар : тэд анх барунуртская гэхийг бурунуртская
гэж алдаатай бичсэн байдаг. Эндээс шүр, мөрхөлтөн, хөвд биетэн, криноид зэрэг бентос амьтдын
үлдэгдэл элбэг олдоно. Л.М.Улитина, Л.Н.Большакова, О.Б.Бондаренко, Г.В.Копаевич (1975),
Х.С.Розман, Ч.Минжин, Л.Н.Попенко (1991) нар баруун-уртын свитийг салхитын, баруун-уртын,
сүхбаатарын зэрэг биостратиграфийн үеүдэд ялгаад доод-дээд силурийн настай гэж батлав.
Салхитын үеийн тулгуур зүсэлт Шовдол-Овоогийн баруун хойд бэлд, баруун-уртын ба сүхбаатарын
үеүдийн тулгуур зүсэлтийг нь Шовдол-Овоогоос зүүн урагш 3 км-т ялгасан байна."
"Ч.Минжин"
9
57. "БАРУУНХУРАЙН СВИТ (Барунхурайская свита)" "Дунд-дээд девон D2-3"
"Ховдын Булганы Баарангийн хар нуруу, Нарийн хар нуруу, Хүрэндөш, Майхан харын нуруу, Байтаг
ууланд тархсан, байтагийн свитийг нийцлэг ба угаагдлын гадаргуугаар хучиж, нүхний нурууны свитээр
үл нийцлэг хучигддаг, 1400-2000 м зузаан, мөрхөлтөн-Aulacella sp. indet., Sehirophoria sp., Leptaena
rhomboidalis, Lamellispirifer ex gr. mucronatus Cour., Spirifer cf. mucronatus Hall зэргийг агуулсан дацит,
андезид-дацит, андезит, тэдгээрийн туф, цахиурлаг туффит, туф-элсэн чулуу, туф-алевролит, туф-
конгломератын зузаалгийг П.С.Матрасов (1960) Баруунхурайн хотгорын нэрээр свитэд ялгасан.
Свитийн бүрэн зүсэлтийг Баарангийн хар нуруунд ялгав. П.С.Матрасов (1976) свитийг живетийн яруст
хамааруулж байсныг Н.С.Маркова (1975), Е.Е.Головченко, О.Д.Суетенко нар мөрхөлтөн, хөвд биетэн,
шүр, ругоз олж, мөн Р.Е.Алексеева, С.С.Лазерев, Г.М.Афанасьева, Л.М.Улитина, Р.В.Горюнова нар
живетийн дээд хэсэг фран, фамены яруст хамааруулжээ."
58. "БАТНОРОВЫН СВИТ (Батноровская свита)" "Дээд цэрд К2 "

"Хэнтийн Батноров сумын төвөөс зүүн хойш Бурхантын овоо уулын өмнө, зүүн талаар тархсан ул
суурийн чулуулгийг тасалдалтай хучиж, залуу хурдсаар хучигдсан 55-100 м зузаан, Р.А.Хасин,
Ф.К.Шипулин нар (1973) цэрд-гуравдагч, В.В.Дельнов, Н.А.Маринов (1973)-гуравдагч, А.Грохольски,
Г.Грим нар дээд цэрдэд хамааруулж байсан саарал конгломерат, элсэн чулуу, элс, шаврын зузаалгийг
П.В.Чумаченко нар (1980) судалж Батноров сумын нэрээр дээд цэрдийн свит ялгаж, сайншандын
свиттэй дүйцүүлжээ. Бие даасан байдал, бусад асуудлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
59. "БАТХААНЫ СВИТ" "Доод-дунд карбон C1-2"

"Төв аймгийн Эрдэнсант сумын нутагт Батхаан уулын орчимд Жаргалантын голын сав газарт тархсан,
дотроо 3 дэд свитэд ангиллагддаг хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) Батхаан уулын нэрээр свитэд
ялгасан. Доод-дэд свит-полимикт элсэн чулуу, алевролит зонхилж шаварлаг занар хасын үеүд
агуулна. Зузаан нь 2000-2500 м. Дунд дэд свит-элсэн чулуу, занар зонхилж бага хэмжээгээр
алевролит, конгломерат, гравелит тохиолдоно. Зузаан нь 2500 м. Дээд дэд свит-конгломерат,
гравелит, том ширхэгт элсэн чулуу зонхилох ба алевролит, жижиг ширхэгт элсэн чулуу багаар
тохиолдоно. Зузаан нь 1500 м. Уг свитийг өмнөх судлаачид доод, доод-дунд карбоны алтан-овоо,
өрмөгтэйн свитүүдэд хамааруулж байжээ."
60. "БАТЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Батценгельская свита)" "Доод-дунд триас Т1-2"

"Архангайн Батцэнгэл сумын нутагт тархсан, трахириолит, шүлтлэг трахит, риолит, комендит,
трахидацит, гол төлөв андезит, андезитбазальт, трахириодацит, игнимбрит лаав, хүчиллэг-шүлтлэг
туф лаав, агломерат лаав (доод дэд свит) ; нүх сүвэрхэг миндалин чулуут, афирлаг зэрэг
трахибазальт, трахиандезит, голчлон трахириолит (дээд дэд свит) зэргээс тогтсон, 2510-3080 м
зузаан, хил зааг нь тодорхойгүй зузаалгийг А.К.Уфлянд, И.Б.Филиппова нар (1966ф) Батцэнгэлийн
хотгорын нэрээр свит болгон ялгаад, чулуулгийн шинж, стратиграфийн байрлалаар нь дээд триас-
доод юрад хамааруулсныг нь С.Гүрцоо нар (1990ф) доод-дунд триаст хамааруулсан байна. Тулгуур
зүсэлтийг Бумбат уулын орчимд тогтоов. Судлах шаардлагатай."
61. "БАТЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Батценгельская свита)" "Доод цэрд К1"

"Архангайн Батцэнгэл сум, Баянцагааны гол, Хавчиг уул, Тойром нуур, Цац нуур, Хотонтын хотгорт
тархсан, доод цэрдийн архангайн свитийг нийцлэгээр хучиж, залуу хурдсаар тасалдалтай хучигдсан,
150-200 м зузаан, бялхмал чулуулгийн найрлагад нь тулгуурлан батцэнгэл, могод бүүр хануй хэмээх
нэрийн дор дунд девон, перм, дээд триас, доод-дунд юрийн трахибазальт, трахиандезит зэрэг
хурдсын зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1987ф) судалж, стратиграфийн байршлаар нь Батцэнгэл сумын
нэрээр доод цэрдийн (хожуу неоком) настай свит ялгажээ. Харин С.Гүрцоо нар (1990) геологийн
зураглалын ажлын явцад энэхүү эффүзив чулуулгийг триасын галавд хамааруулжээ. Нарийвчлан
судалж стратиграфийн байршил, геологийн харьцангуй насны асуудлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
62. "БАХАРЫН СВИТ (Бахарская свит)" "Доод-дунд юра J1-2"

"Баянхонгорын Баацагаан сум, Баянцагааны нуруу, Бахар уулын хооронд, Орцог уулын баруун,
баруун хойд бэл. Хулангийн шандын орчимд тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэгээр хучиж, дунд
юрийн нурачийн? свитийн бялхмал чулуулгаар нийцлэг хучигдсан, 2000-2500 м зузаан, хясаа-
Ferganoconcha cf. anodotiodes Tsch., F.cf. subcentralis Tsch. эртний ургамал-Neocalamites pinitoides
(Chachl.) Pryn., Cladohlebis whitbiensis Brick, C. haiburnensis L. et. H., Klukia exilis (Rhill.) Rasib.,
Coniopteris hymenophylloides (Br.) Sew., Ginkgo digitata Brongn., Pityophyllum nordenskioldii Heer зэрэг
10
олдвортой саарал, бараан саарал, конгломератбрекчи гравелит янз бүрийн ширхэгт элсэн
чулууалевролит аргиллит нүүрс агуулсан зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1970) судалж Бахар уулын нэрээр
доод-дунд юрийн настай свит ялгажээ. Тулгуур зүсэлтээс цуглуулсан олон зүйл шавьжийн
судалгаагаар (С.М.Синица, ам мэдээ, 1990) агуулагч хурдсын нас өөрчлөгджээ. С.М.Синицагийн эл
дүгнэлтийг эртний ургамлын судалгаа баталж байгаа юм. Нарийвчлан судалж асуудлыг нэг мөр
шийдвэрлэх шаардлагатай."
"Ж.Содов"
63. "БАХЛАГИЙН СВИТ (Бахлюкская свита)" "Дунд-дээд ордовик О2-3"

"Баян-Өлгийн Алтанцөгц сумын нутагт Ховд голын (Бахлагийн) хавцал орчимд тархсан, кембри-
ордовикийн уулын алтайн серийг үл нийцлэг хучиж силурын мухарын свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
2200 м зузаан, кварц-хээрийн жоншит элсэн чулуу, шохойлог алевролит, туф-алевролит, туф-элсэн
чулуу, риолит, андезит, тэдгээрийн туф, конгломерат зэргээс тогтсон зузаалгийг А.Н.Демин (1990ф)
бахлагийн свит болгон ялгаад, найрлагаар нь 3 дэд свитэд хуваасан байна. Тулгуур зүсэлтийг
Бахлагийн хавцалд ялгав. Организмын үлдэгдэл олдоогүй тул геологийн байрлалаар нь багцаалж
дунд-дээд ордовикийн настай гэж үзэв. Цаашид доторхи ангилал насыг гүйцээж судлах
шаардлагатай."
"Ч.Минжин "
64. "БАЯНБУЛАГИЙН ЗУЗААЛАГ (Баинбулакская толща)" "Дээд цэрд К2"

"Өмнөговь, Гурвансайханы нуруу, Дундсайханы өмнө бэл, Хонгор-Овоо, Байшинтын хөндийн өмнө
талаар тархсан, 10-15 м зузаан, улаанбулагийн зузаалгийг хучиж, хонгор-овоогийн зузаалгаар
угаагдлаар хучигдсан, янз бүрийн ширхэгт сэвсгэр элсэн чулуу, элсэрхэг шавар, элс, шохойлог
конкрецтой зузаалгийг З.А.Лебедева (1934) судалж Баянбулагийн нэрээр Гурвансайханы нуруунаас
хойш 45 км-т америкчуудын (1927) ялгасан задгайтын свиттэй дүйцүүлэн дээд цэрдийн настай энэхүү
зузаалгийг ялгажээ. Баянзагийн свитэд хамаарна. Геологийн судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй
байна."
"Ж.Содов"
65. "БАЯНГОВИЙН СВИТ (Баянговьская свита)" "Дээд ордовик-доод силур"

"Н.Г.Маркова, Т.Т.Шаркова нар (1977) Баянхонгорын Баянговь, Баянлэг, Шинэжинст сумын нутагт
тархсан туйлын нийлмэл тогтоцтой терриген-карбонат-эффүзив зузаалгийг Баянговь сумын нэрээр
свит болгон ялгасан. Цаашдын судалгаагаар энэ свит нь өөр өөр нас, найрлагатай хурдсын нийлбэр
болох нь тогтоогдсон тул ашиглах шаардлагагүй."
" Ч.Минжин"
66. "БАЯНГОЛЫН СВИТ (Баянгольская свита)" "Доод кембри Е1"

"Завхан аймгийн Цагаанчулуут, Говь-Алтай аймгийн Тайшир, Жаргалан сумын нутагт тархсан, цагаан-
оломын свитийг хучдаг, 600 гаруй м зузаан, доод кембрийн алданы ярусын археоциат агуулсан
шохойн чулууны үе бүхий тод эрээн, улаан өнгөтэй, ташуу үетэй элсэн чулуу, алевролит,
конгломератын зузаалгыг В.В.Беззубцев (1959ф, 1963) Баянголын нэрээр свитэд ялгасан байна.
Тулгуур зүсэлтийг Хасагтхайрханы ард Салааны голын хөндийд Н.Г.Маркова (1975) ялгасан байна.
1982 онд явуулсан судалгааны үр дүнд баянголын свитийг томмотын ярус- атадабаны ярусын доод
хэсгийг зааж байгаа дорхи хиолит, хиолительмент нялцгай биетэн ба микрофитолитын үлдэгдлийн
үндсэн дээр доод кембрийн доод хэсэгт хамааруулжээ. (Воронин, Воронова нар1982). Ovalitheca
mongolica Suss., O. aplicata Suss., Salanytheca papillaris Miss., Bemella sp., B. Jacutica Miss., Latouchella
korobkovi (Vost.), L. sibirica (Vost.), L.Lata (Cobb.), Аnabarella plana Vost., Tiksitheca licis Miss.,
Maikhanella multa H.Zheg., Ilsanella compressa H.Zheg., Gemma maculosa Voron et Drosd., Renalcis
gelotinosis Korde, Latouchella gobiica H.Zheg., Stenothecoides sp., Kundatella sp. Харин археоциатын
үлдэгдэл бүхий зүсэлтийн дээд хэсгийг салааны гол, хайрхан зэрэг атдабаны ярусын дээд хэсэг ба
ботомын ярусад хамааруулжээ. Дээрхи свитүүдийг үз."
67. "БАЯНГОЛЫН СВИТ (Баянгольская свита)" " Дээд девон D3"

"Их нууруудын хотгорын өмнөд хэсэгт В.А.Федоровскийн (1959ф) ялгасан энэ свит нь
цагааншороотын свитийн нэг хэсэг болно."
68. "БАЯНДУНГИЙН СВИТ (Баяндунская свита)" "Доод-дунд девон D1-2"

"Дорнодын Баяндун сумаас баруун урагш Их газар, Бага газар, Бүрэнхаан-Овоо, Ац-Овоо, орчимд
тархсан, доод хил тодорхойгүй, бүрэнгийн свитээр хучигддаг, 1000 м зузаантай, хөвд биетэн-
Fenestella murengolensis, табулят-Pachyfavosites sp., Gephuropora sp., мөрхөлтөн-Leveneo sp.,
11
Schirophoria striotulla-г агуулсан шохойлог элсэн чулуу, цахиурлаг алевролит, шаварлаг занар, дундлаг
эффүзив, шохойн чулууны зузаалгийг В.А.Благонравов (1968ф) судалсан. Төв ба Дорнод Монголын
геологийн зурагт Баяндун сумын нэрээр свитэд ялгасан.Энэ свитийг Маринов, Благонравов,
Зоненшайн нар судалж шохойлог-терриген-доод дунд девонд, цахиурлаг-терриген-дунд-дээд девонд
оруулж 2 хэсэгт хувааж байсныг хожим дунд девон харзаны серийн бүрэнгийн свитэд хамааруулжээ."
" Ф.Тунгалаг"
69. "БАЯНЗАГИЙН СВИТ ( Баянзакская свита)" "Дээд цэрд К2"

"Өмнөговийн Булган, Мандалговь, Цогт-Овоо сумдын нутагт тархсан, стратиграфийн доод хил нь
тодорхойгүй, дээд цэрдийн баруунгоёотын болон палеогений хурдсаар хучигдсан, 60 м зузаан,
динозавр-Protoceratops andrewsi Grand. Veloceraptor mongoliensis, хөхтөн- Gobibaatar parvus
Djadochtatherium mattewi, остракод-Gobicypris tugrigensis Khand, Limnocythere bul ganehsis Khand, яст
мэлхий- Hogilemys kurzanovi Sukh et Narm. Bulganemys Jaganchobili Sukh. et Narm. Trionyx sp. зэрэг
олдвортой улаан алевролит, элс, гравелит, конгломератын зузаалгийг Р.Барсболд (1969) судалж
Баянзаг хэмээх газрын нэрээр дээд цэрдийн (коньяк-сантон) настай свит ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг
Булган сумын төвөөс зүүн, зүүн хойш Баянзагийн хотгорт Ширээ шаварын эрэгт тогтоожээ. Джадохтын
формац (Berkey, Morris, 1927), жавхлант(Mартинсон, 1969), джадохтын (Заботкин нар, 1983ф) зэрэг
свитүүд нь энэхүү свитийн давхардал (синоним) нэрүүд болно."
"Ж.Содов"
70. "БАЯНЛЭГИЙН СВИТ (Баянлэгская свита)" "Дээд силур S3"

"Н.Г.Маркова, M.M.Шаркова нар (1977) Баянхонгор аймгийн Баянлэг сумын нэрээр ялгасан энэ
свитийн хурдсын ангилал ба насны үндэслэл шаардлага хангахгүй болсон тул цаашид ашиглахгүй."
"Ч.Минжин"
71. "БАЯН-ОВООГИЙН СВИТ (Баянобинская свита)" "Дунд-дээд юра J1-2"

"Дундговийн Баян-Овоо уул, Хашаат худгийн хавь нутагт тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг
хучиж, дээд юрийн өлгийн свитээр хучигддаг, 300 м зузаан, алаг, ногоон, улаан конгломерат,
гравелит, шавар, аргиллитын хурдсыг В.М.Лопатин нар (1983ф) Баян-Овоо уулын нэрээр дунд-дээд
юрийн настай свит болгон ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг Баян-Овоо уулаас баруун урагш 8 км-т
тогтоожээ. Бие даасан байдлыг шалган судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
72. "БАЯН-ӨЛЗИЙТИЙН СВИТ (Баильзитская свита)" "Доод Силур S1 "

"Хэнтийн Баян-Адрага сумын нутаг Шуусын голын сав газар Баян-Өлзийт ууланд протерозойн хурдас
дээр үл нийцлэг хучиж, доод хэсэгтээ 290-600 м цайвар, саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
порфирит ; дээд хэсэгтээ 100-1200 м ногоон алевролит, элсэн чулуунаас тогтсон зузаалгийг
мөрхөлтөний үлдэгдлээр В.А.Амантов, дараа нь Л.П.Зоненшайн, И.Б.Филиппова нар силурт
хамааруулав. Төв, Дорнод Монголын 1:500 000-ын масштабтай геологийн зурагт Баян-Өлзийт уулын
нэрээр бие даасан свит ялгав. Эндээс Х.С.Розман Tuvaella plana Rozm., Isorthis angaciensis,
Lenatoechia nalivkini, Stegerhynshus angaciensis зэрэг мөрхөлтөний үлдэгдлээр энэ свитийг доод
силурийн настай гэж тогтоов. Цаашид энэ свитийн тулгуур зүсэлтийг нарийвчлан судлах
"Ч.Минжин"
73. "БАЯНСАЙРЫН СВИТ (Баянсайринская свита)" "Доод карбон С1"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын зүүн урд Шинэжинстийн бүсэд Цагаан хаалгын цахир уул, Баянсайр
орчимд тархсан, дээд девоны цагаанхаалгын свитийг үл нийцлэг хучиж, доод-дунд карбоны тогоон
хар уулын свитээр нийцлэг хучигддаг, 2700 м зузаантай, терриген хурдсыг Г.М.Добров, Л.В.Заботкин
нар (1988ф) Баянсайрын нэрээр свитэд ялгасан. Свитийн хурдас нь нарийн ширхэгт шаварлаг хурдас-
аргиллит ихтэй, суурь хэсэгтээ зузаавтар шохойн чулуунаас тогтдог, конгломерат, элсэн чулуу,
алевролит харьцангуй багатай, дээд хэсэгтээ олон тооны дацит, боржиндиорит порфиритын дэл
судал агуулсан байна. Тулгуур зүсэлт нь Шинэжинст сумаас урагш орших Баянсайрын орчимд
байрладаг. Хурдсаас мөрхөлтөн-Ovatia sp., Absenticosta uldzejtuensis Laz. et Suur., Impiacus
dzinsetuensis Laz. et Suur., Lanipustula baikalensis (Masl.), Eolissochonetes sp., толгой хөлтөн- Goniatites
purus Bogosl., мөн олон тооны хөвд биетэн, фораминифер, конодонт зэргийг илрүүлж судалснаар
свитийн насыг турней-визейн түвшинтэй харьцуулж болохыг зааж байна."
74. "БАЯНСАНТЫН СВИТ" "Кембрийн өмнөх"

"Энэ свитийг геологийн судалгаанд хэрэглэхгүй болсон байна."
" Ч.Минжин "
12
75. "БАЯНТҮМЭНГИЙН СВИТ" "Доод цэрд К1"
"Дорнодын Гурванзагал сум, Сүмийн нуурын орчимд тархсан, доод цэрдийн очирхүрээтийн свитийг
нийцлэг хучиж, сүмийн нуурын свитээр нийцлэг хучигдсан, 500-2000 м зузаан, зөөлөн биетэн-
Limnocyrena elongata Marts, L. Sublana (Reis), Campolema conica Marts., Arguniella sp, конхострак-
Bairdestheria huzitai Kob. et Kus., B. sinensis (Chi), Brachugrapta sibirica (Kras.), загас-Lycoptera fralis,
шавьж-Тerrindusia reisi Suk зэрэг олдвортой янз бүрийн найрлагатай бялхмал чулуулаг-трахириолит,
риолит, риодацит, трахибазальт, игнимбрит, фельзит, перлит, андезитбазальт, андезит, тэдгээрийн
туф, туф элсэн чулуу, туф конгломерат, алевролит, шаварлаг занарын зузаалгийг Т.Биндэръяа нар
(1994ф) судалж Баянтүмэн хэмээх Чойбалсан хотын хуучин нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгаж
дотор нь 3 зузаалагт хуваажээ. Судалж нарийвчлан тогтоох шаардлагатай. "
" П.Хосбаяр"
76. "БАЯНТЭРЭМИЙН СВИТ (Баянтэрэмская свита)" "Доод протерозой РR1"

"Сүхбаатар аймгийн нутаг Баянтэрэм уулын өвөр, Хашаатын худаг, Амсарын булаг, Өвдөг толгой,
зэрэг газарт өргөн тархсан, боржин-гнейсэн бүнхэр үүсгэдэг биотитот, биотит-амфиболт боржин-гнейс,
амфиболит, гантиг, мигматитаас тогтсон зузаалгийг Ж.Бямба нар (1990ф) баянтэрэмийн свитэд
хамааруулсан. Уг зузаалгийн ул суурь нь тодорхойгүй бөгөөд дунд-дээд рифейн настай хар, ногоон
өнгийн занарын голдуу найрлагатай метатунамал хурдсаар хучигдана. Судлах шаардлагатай."
" Ж.Бямба"
77. "БАЯНТЭЭГИЙН СВИТ (Баянтэгская свита)" " Дунд юра, бат J2"
"Өвөрхангай, Нарийнтээл сум, Баянтээгийн нүүрсний уурхайн орчимд тархсан, палеозойн хурдсыг
тасалдалтай хучиж, доод цэрдийн андайхудагийн свит болон залуу хурдсаар хучигдсан, 450-500 м
зузаан, эртний ургамал-Cladophlebis ex gr. haiburnensis (L.et H) Sew., Raphaelia diamensis Sew.,
Raphaelia sp., Nilssonia bajanteegiensis Sodov, N. mongolensis Sodov, Gingo ex gr. sibirica Heer.,
Sphenobaiera ex gr. altaica Sodov, Pseudotorellia sp., Czekanowskia mongolica Samyl. et Sodov, Cz.
tubensis Kiritch. et Samyl., Cz. batjaeva Kiritch. et Samyl., Phoenicopsis angustifolia Heer, P.sp. nov (маш
богинохон навчтай), Podozamites Lanceolatus (L.et H), Pityospermum sp., Samaropsis sp. зэрэг
олдвортой бүдэг саарал янз бүрийн ширхэгт элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, гравелит, нүүрсний
зузаалгийг дээрхи ургамлын цогцолборт үндэслэн Ж.Содов (1990) дунд юрийн (бат) настай свит
ангилах санал дэвшүүлжээ. Эл хурдсыг В.Ф.Черефовский дунд-дээд юра, Т.В.Николаева нар (1966)
доод-дунд юрийн настай гэж үзэж байв. "
"Ж.Содов"
78. "БАЯН-УЛААНЫ СВИТ (Баянуланская свита)" " Доод перм Р1"

"Өвөрхангайн Зүүнбаян-Улаан сумын нутаг Онгийн голын сав гаар, Баян-Улаан уулын өмнөд, баруун
өмнөд хэсэгт хангайн серийг үл нийцлэг хучиж дээд пермийн хар-овоогийн свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 400-420 м зузаан, хүчиллэг найрлагатай вулканит-риолит, трахириолит, дацит, фельзит,
лавобрекчи, туф-конгломерат, туф-элсэн чулууны зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) баян-улааны свит
болгон ялгаж, геологийн байрлал, литологийн шинжээр нь доод пермийн настай гэж тогтоов.
Организмын олдвор байхгүй. Тулгуур зүсэлтийг Зүүнбаян-Улаан сумаас зүүн урагш 5.5-6 км-т ялгасан
байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
79. "БАЯН-УУЛЫН СВИТ (Баянулинская свита)" "Доод кембри Е1"

"Говь-Алтайн Баян-Уул сумын нутагт тархсан, доод кембрийн баянголын свитийг нийцлэг хучдаг, 350
гаруй м зузаан, доод кембрийн археоциатын үлдэгдэлтэй шохойн чулуу, элсэн чулууны үелэл бүхий
зузаалгийг Ю.А.Самозванцев нар (1981ф) баян-уулын свит болгон ялгасан байна.Тулгуур зүсэлтийг
Майхан уулаас баруун тийш 12 км-т ялгажээ. Судлах шаардлагатай."
" Ч.Минжин"
80. "БАЯНХААНЫ СВИТ" "Доод цэрд, апт-альб К1"

"Хэнтийн Батширээт, Галттай, Цагаан нуурын хотгорт тархсан, заанширээгийн свитийг нийцлэгээр
хучиж, залуу хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, ногоон саарал, саарал өнгийн конгломерат, элсэн чулуу,
алевролит, аргиллит, шатдаг ба цаасан занар, 200-400 м зузаан чулуулгийг Б.Бямба нар (1991)
судлаад Баянхааны нэрээр доод цэрдийн свит ялгажээ."
"Ж.Содов"
81. "БАЯНХОНГОРЫН СВИТ (Баянхонгорская свита)" "Венд-доод кембри V-Е1"

"Байдраг, Түйн голын хооронд, Өлзийт, Аргын голын сав газар, Өлзийт сумын өмнө, баруун өмнөд
хэсэг, Бөмбөгөр, Баян-Овоо сумын зарим нутгаар тархсан, гучийн свитийг үл нийцлэгээр, ул суурийн
конгломераттайгаар хучдаг, 3000 м зузаан, сууриллаг найрлагатай эффүзив, тэдгээрийн туф, хар
ногоон занар, шохойн чулуу, судаллаг кварцит, кварцит, актинолит, филлитийн занар, гялгануурт
13
занараас тогтсон зузаалгийг А.Ф.Бойшенко (1978) Баянхонгор аймгийн нэрээр сивтэд ялгасан.
Стратотип зүсэлт нь Түйн голын дунд хэсэгт оршино. Сүүлийн үеийн судалгаагаар (Д.Доржнамжаа,
Ёндонжамц, 1987; Д.Доржнамжаа нар, 1991) Ambigolamellatus horridue Z. Zhur, Volvatella zonalis Nar.,
Osagia nimia Z. Zhur. зэрэг организмын үлдэгдэлд үндэслэн вендийн настай болохыг тогтоосон.
А.Ф.Бойшенко свитийн дээд хэсгээс доод кембрийн ногоон замгийн үлдэгдлийг илрүүлснээр свитийн
дээд хэсгийг доод кембрид хамааруулжээ."
82. "БАЯНХОНГОРЫН СЕРИ (Баянхонгорская серия)" " Дээд рифей-доод кембри R3-Е1
""Баянхонгорын Заг, Бөмбөгөр, Жаргалант, Баацагаан Өлзийт сумдын нутагт тархсан, гучийн свитийг
ул суурийн конгломератаар хучдаг, 5500 м зузаан 3 зузаалагт хуваагддаг боржин-гнейс, талст занар,
анарт гнейс, кварцит, бал чулуутай гантиг, амфиболит, базальт-андезит-порфирит, туф, шохойн чулуу
зэргээс тогтсон хурдсыг А.А.Храпов нар (1963) анх ялгажээ. Цаашид хэрэглэх шаардлагагүй."
" Я.Бат-Ирээдүй"
83. "БАЯНХУШУУГИЙН СВИТ (Баянхушуская свита)" "Дунд-дээд юра J2-3"

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын төвөөс урагш 30-35 км-т орших Баянхушуу уулын (хийдийн) орчимд
тархсан, палеозойн боржин, шохойлог чулуулгийг үл нийцлэгээр хучиж, дээд юрийн? хонгорын
свитээр нийцлэг хучигдсан, 50-250 м зузаан, зөөлөн биетэн- Tutuell Selecta Kol., T. rotunda Rag.,
Utschamiella elliptica Kol., Ocribella turgaica Kol., Valvata sp., Mussuliopsis cf. angarensis Kol. зэрэг
олдвортой, алевролит, аргиллит, цахиурлаг занар, шохойн чулууны зузалгийг 1981 онд П.Хосбаяр
Баянхушуу уулын нэрээр дунд-дээд юрийн (бат-оксфорд) настай свит ялгах санал дэвшүүлжээ.
Монгол Алтайд дарвийн свиттэй дүйцүүлжээ. Тулгуур зүсэлт хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн
харьцангуй насны үндэслэл бүрэн бус, дараагийн геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй учир цаашид
ашиглах шаардлагагүй."
" Ж.Содов"
84. "БАЯНЦАГААНЫ СВИТ (Баянцаганская свита) " " Доод-дунд ордовик О1-2 "
"Говь-Алтайн Эрдэнэ, Чандмань сумын нутаг Гичгэний нуруу, Баянхонгорын Баянцагаан сумын
Баянцагааны нурууны өврөөр тархсан, төгрөгийн свитийг үл нийцлэг? хучиж, силурийн хутагнуурын
свитээр тасалдалтай хучигддаг, 1500 м зузаан, ногоон саарал, саарал, ягаан өнгөтэй шаварлаг занар,
алевролит, жижиг ширхэгт элсэн чулуу, туффит, гравелит, шохойн чулууны үе бүхий зузаалгийг
А.А.Раузер нар (1987ф) Баянцагааны нурууны нэрээр свит болгон ялгаад Orthidiella ex gr. extensum.,
Productorthis ex gr. emiensis., Tuvinia ex gr. radiata зэрэг мөрхөлтөний үлдэгдлээр (Х.С.Розман
тодорхойлсон) доод-дунд ордовикийн настай гэж тогтоов. Тулгуур зүсэлтийг Цахир хаалгын нурууны
баруун хажууд, Тахилтын голын зүүн гар талын эрэгт ялгав."
" Ч.Минжин"
85. "БАЯНЦАГААНХУДАГИЙН СВИТ (Баянцаган худукская свита)" "Доод-дээд силур S1-2"

"Дундговийн Өлзийт сумын Хавтгай уул, Баянцагаан худагийн орчимд доод-дунд рифейн чулуулаг
дээр үл нийцлэг хучиж, дээд силурийн жаргалантхудагийн свитээр тасалдалтай хучигддаг,
конгломерат гравелит том дунд ширхэгт элсэн чулууны 1300 м зузаалгийг Г.М Добров (Заботкин нар,
1983ф) Баянцагаан худагийн нэрээр свит ялгав. Эндээс Favosites gothlandicus Lam., F. burkhanensis
Schark., F. kennihoensis minus Schark., Catenipora minuta Stas. зэрэг табулятыг Т.Т.Шаркова
тодорхойлж доод силурийн настай гэж тогтоов. Тулгуур зүсэлтийг Баянцагаан худгаас хойш 2 км-т
ялгав. Розман, Минжин нар Хавтгай ууланд энэ свитийн дотор хавтгайн үе ялгав. Төв, Дорнод
Монголын геологийн зурагт (1975ф) доод силурийн? дэнхудгийн свитэд хамаарагдаж байв."
"Ч.Минжин"
86. "БАЯНШИРЭЭГИЙН СВИТ (Баинширэнская свита)" "Дээд цэрд К2"

"Өвөрхангай, Өмнөговь, Дорноговь аймгуудын нутагт (Өөш, Цогт-Овоо, Хархөтөл, Байшин цав,
Багатариач) өргөн тархсан, палеозой, түрүү мезозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн
баянзаг, баруунгоёотын свитээр тасалдалтай хучигддаг, 60-70 м зузаан, динозавр-Srgnosaurus
halbiensis, Erlicosourus andrewsi, зөөөлөн биетэн- Pseudohyria tuberculates Martins, P. turistschewi
Martins., Plicatotrigonioides gobiensis Martins., матар-Shineusemys plana Sukh. et Narm., Cavemys errata
Sukh. et Narm., Kizylkumemys schultzi mirabilis Ness., остракод-Talicypridea longiscula Stank
Lycopterocypris bagatarachensis Stank. et Khand, L. baishintsavica Khand et Stank, зөөлөн биетэн-
Sainshandia unegetensis (Martins. et Kolesn), S. bainshirensis Martins., Pseudohyra unegetensis Martins.
Sainshandia robusta Martins. зэрэг олдвортой алаг элсэнцэр, алевролит, гравелит, конгломерат, цагаан
саарал элс, элсэн чулуу, улаан элсэрхэг шаврын зузаалгийг Е.И Трущев (1954, 1956) Баянширээ
хэмээх газрын нэрээр дээд цэрдийн настай (сеноман-сантон) свит ялгажээ. Дараачийн
судалгаануудаар геологийн нь сеноман-турон болжээ. Одоогийн судалгааны түвшинд тохирч байна."
" Ж.Содов"
14
87. "БАЯН-ЭРХЭТИЙН СВИТ (Баян-эрхэтинская свита) " "Доод цэрд К1"
"Төв аймгийн Баянжаргалан сум, Хэрлэн голын их тохой, Баян-Эрхэт уулын орчимд тархсан, дээд
юра-доод цэрдийн вулканоген-тунамал хурдсыг үл нийцлэг хучиж, тэвшийн говийн свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 700 м зузаан шохойлог алевролит, занар, шавар, бага хэмжээгээр битумжсан хурдсыг
Л.Мөнхтогоо (1987ф) судлаад доод цэрдийн настай энэ свитийг ялгаж дотор нь 3 багцад хуваасан
байна. Судлах шаардлагатай."
" Ж.Содов"
88. " БИЖИЙН СВИТ (Бичинская свита)" "Ордовик-силур?"

"Говь-Алтай, Ховд аймгийн нутаг Монгол Алтайн өвөр дагаж Бижийн голын сав газар тархсан, 4000-
5000 м зузаан, биотит-эвэр хуурмагт, биотитот, анар-биотитот занар, гнейс, амфиболит зэргээс
тогтсон хувирмал чулуулгийн В.А.Федоровский нар (1959ф) кембрийн өмнөх үеийн настай бижийн
свит болгон ялгасан юм. Н.Г.Маркова (1975) энэ свитийг хувиралд орсон ордовик-силурийн хурдас гэж
үзэв. Судлах шаардлагатай."
" Ч.Минжин"
89. " БИЛҮҮГИЙН СВИТ (Билюгинская свита)" "Дээд рифей R3"

"Ханхөхийн нуруу, Цагаан уулын районд, Билүү голын орчмоор тархсан, 3000 м зузаан, метаэлсэн
чулуу, хлоритот занар, занаржсан амфиболит, эпидот-хлоритот занар, гялтгануурт кварцитаас тогтсон
хурдсыг В.А.Амантов (1963) Билүү голын нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип зүсэлт нь Билүү голын
орчимд оршино. Б.В.Тимофеева, Т.Н.Герман нар Protosphaeridium sp. Favososphaeridium sp.,
Cloeocapsomorpha sp., Trematosphaeridium sp. зэрэг организмын үлдэгдлийг тодорхойлж доод-дунд
рифейн настай гэж тэр үедээ үзэж байсан боловч эдгээр мисрофоссилийн үлдэгдлийн ихэнх нь дээд
рифейг заах учир (Митрофанов нар, 1981) Ж.Бямба (1991) дээд рифейд хамааруулан бургасголын
свиттэй адилтгажээ."
90. "БИЛҮҮТИЙН СВИТ(Билютинская свита)" " Дунд- дээд девон D2-3"

"Архангайн Өгийнуур, Хоёр-Овоот Билүүт уулын районд тархсан, яшил, мөнгөнцээжийн свитүүдийг үл
нийцлэг хучиж, доод карбоны өрмөгтэйн свитээр таслдалтай хучигддаг, 1680 м зузаан, гравелит,
элсэн чулуу, алевролит, андезит, андезит-дацит, тэдгээрийн туф, конгломерат, хаш-кварцитаас
тогтох, вулканоген-терриген хурдсыг П.Хосбаяр нар (1988ф) Билүүт уулын нэрээр свитэд ялгасан.
Зүсэлт нь Хоёр-Овоот Билүүт уулын орчимд хийгдсэн. Цаашид судлах шаардлагатай."
" Ф.Тунгалаг "
91. "БИЛҮҮХУДГИЙН СВИТ (Билюхудукская свита)" " Дунд-дээд девон D2-3"

"Дундговийн Өлзийт сумын Хавтгай уулын орчимд О.Д.Суетенко нарын (1975) ялгасан энэ свитийн
доод хэсгийг ихэр-улааны, дээд хэсгийг доод карбоны талын свитэд Ф.Тунгалаг нар (1990ф) тус тус
хамааруулах саналтай байна."
92. "БИТҮҮГОЛЫН СВИТ (Битугольская песчаниково-сланцевая свита)"

"Дээд палеозой PZ3" "Хэнтийн нуруу, Онон голын эхэнд Н.Е.Луненок нар (1943ф) конгломерат,
аркоз, шохойлог элсэн чулуу, филлит зузаалгийг Битүү голын нэрээр свит ялгасан байна. Нас нь
тодорхойгүй. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
93. "БОКСОНЫ СВИТ (Боксонская свита)" "Венд-доод кембри V-Е1"

"Дархадын хотгорын эргэн тойронд тархсан, вендийн онколит, доод кембрийн археоциаттай шохойн
чулууны үеүд, доломит, элсэн чулуу, алевролит зэргээс тогтсон, 5000-5500 м зузаан хурдсыг
В.А.Амантов нар (1970) урьд нь Буриадын нутагт ялгасан боксоны свитэд хамааруулсан юм. Одоо энэ
нэрийг хэрэглэхгүй болсон байна. Энэ свитэд хамаарагдаж байгаа хурдсыг одоо хөвсгөлийн сери гэж
ялгадаг.(Геология МНР, 1973, т.1, 64) болсон юм."
" Ч.Минжин"
94. "БОМБООХОЙ СВИТ (Бомбохойская свита)" "Дээд цэрд К2"

"Өвөрхангай, Өмнөговь, Нууруудын хөндий, Бомбоохой уул, Угалзын нуруу, Өөшийн нуруу, Арцбогдын
нурууны урд бэл, Гурвансайханы нурууны орчимд тархсан, дээд цэрдийн баянширээгийн свитийг үл
нийцлэг хучиж, баруунгоёотын свитээр угаагдлын гадаргуугаар хучигдсан, 200-250 м зузаан, улаан,
алаг элс, элсэн чулуу, шавар, аргиллит, алевролит, гравелит, конгломерат, конглобрекчийн
зузаалгийн Д.Тогтох нар (1986ф) Бомбоохой уулын нэрээр стратиграфийн байршилд нь тулгуурлан
дээд цэрдийн настай свит ялгажээ. Урьд өмнө нь энэ хурдсыг судлаачид баянширээгийн свит эсвэл
15
палеогений настай гэж үзэж байв. Энэ свит нь баянзагийн свитийн дүйц байх магадгүй юм. Судалж
асуудлыг шийдэх ёстой."
" Ж.Содов"
95. "БОРГОЧИНЫ СЕРИ (Боргочинская серия)"

"П.Хосбаяр нар (1986) Архангай аймгийн нутагт тархсан мезозойн хурдсыг энэ серид багтаан ялгаж
дотор нь жарантай, архангай, батцэнгэлийн свит гэж 3 ангилжээ. Свитүүдийг үз."
"Ж.Содов"
96. "БОРНОЙН ШИНЭ УСНЫ СВИТ (Борнэшинэская свит)" "Доод карбон"

"Дорноговийн Мандах, Дундговийн Өлзийт сумын зааг, Хавтгайн массивын өмнө хэсэг, Дэл харын
нуруунд тархсан, дээд девон-доод карбоны талын свитийг өнцгийн үл нийцлэг хучдаг, дээд хил нь
тодорхойгүй, 410 м зузаан, Еctochoristites kolymaensis Afan., Tolmatchoftia sp. зэрэг мөрхөлтөн
агуулсан, терриген хурдсыг В.И.Гольденберг нар (1977ф) Борнойн шинэ усны худгийн нэрээр свитэд
ялгасан. Энэ свит нь шохойлог алевролиттой үелсэн шохойн чулуу, жижиг ширхэгт элсэн чулуу, цул
шохойн чулуу, цахиурлаг чулуулагтай үелсэн алевролит, алевро-элсэн чулуу зэрэг хурдсаас бүрдэнэ.
Тулгуур зүсэлтийг Борнойн шинэ усны худгаас баруун урагш 2.5 км-т хийжээ. Мөрхөлтөнийг нь судалж
насыг нь доод карбоны визейн яруст хамааруулсан. Энэ свит Мандал-Овоогийн бүсийн
баянхушуугийн свиттэй синоним байж магадгүй. Цаашид баянхушуугийн свиттэй харьцуулж судлах
" Ш.Суурьсүрэн"
97. "БОРОЙН СҮҮЛИЙН СВИТ (Бороинсульская свита) " "Дунд карбон-доод перм С2-Р1"
"Дорноговийн Хатанбулаг сумаас урагш тархсан, 1400-1800 м зузаантай фораминифер-Profusulinella
ex gr, nuratavensis Sodov-г агуулсан ногоовтор саарал, хар ногоон, цайвар ногоон вулканомикт элсэн
чулуу, алевролит, цахиурлаг элсэнчулуу, хаш, гравелит, гантигжсан шохойн чулууны хэдэн арван км
урт давхаргууд агуулсан, карбонат вулканоген-терриген хурдсыг Ю.А.Борзаковский нар (1970ф)
Боройн сүүл худгийн свит нэртэйгээр ялгажээ. Доод карбоны ханга-овоогийн свитийг үл нийцлэг
хучиж, доод-дээд пермийн таванхарын свитээр үл нийцлэг хучигдана."
98. "БОРООГИЙН СВИТ " " Дунд кембри-доод ордовик Е2-О1"

"Уг свитийг анх Ж.Бямба 1987, 1988 онд хээрийн судалгааны явцад ялгасан бөгөөд энэ нь хараагийн
серийн дороосоо гурав дахь флиш маягийн зузаалагтай дүйж байгаа юм. Хучиж байгаа ба уллаж
байгаа свитийн зузаалагтай аажим шилжилттэй энэ свитийн хурдас Бороо голын сав, Борнуурын
сангийн аж ахуйн районд өргөн тархсан. Түүний зүсэлт Тарни тосгоноос доош Хараа голын зүүн
хажуугаар тод илэрнэ. Уг свитийн найрлагад саарал, бараан саарал өнгийн элсэн чулуу, алевролит,
аргиллит, хааяа гравелитын конгломерат, шаварлаг занар ээлжилсэн элсэн чулуу-алевролитын
зузаалаг зонхилно. Зузаан нь1200 м. Судлах шардлагатай."
" Ж.Бямба"
99. "БОРООГОЛЫН СВИТ (сери) (Борогольская серия) " "Венд-доод кембри V-Е1"
"Говь-Алтайн Хантайширын нуруунд тархсан, 6400-6900 м зузаан, шохойн чулууны үетэй суурилаг
бялхмал чулуулгийн зузаалгийг В.В.Беззубцев (1959ф) Бороо голын нэрээр свитэд ялгасан.
Н.Г.Маркова (1975) энэ свитийг борооголын сери болгоод улааншандын, хантайширийн,
арынбулагийн, нарангийн гэсэн свитүүдэд хуваасан байна. Уг свитүүдийн бичлэгийг үз. Одоо уг
серийн нэрийг хэрэглэхгүй болсон."
"Ч.Минжин"
100. "БОРООНУРУУНЫ СВИТ (Боронурская свита)" "Доод девон D1"

"Завханы Завханмандал сум, Тэлмэн нуурын хойд, баруун хэсэг, Их хужиртын булгийн районд Соно
уул, Суль өндөр уул, Шанаа уул, Бороо, Үнэгтэйн нуруунд тархсан, доод кембрийн шохойн чулуу
болон боржинг үл нийцлэг хучиж, харнуурын свитийн конгломератаар хучигддаг, 600-1500 м зузаан,
холимог найрлагатай жижиг-дунд хэмхэдэст туф, полимикт элсэн чулуу, пипаритын порфиртой туф,
трахилипариттай туф, андезит порфирит, хүчиллэг туф, дацит порфиритоос тогтох хурдсыг
В.В.Беззубцев (1959ф) Бороо нурууны нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип нь Хүнгүй голын сав газар,
Харын худгийн районд тогтоогдсон. В.А.Амантов (1953ф) Завхан голын баруун эрэгт эдгээр хурдас нь
амьтны үлдэгдэлтэй силурийн хурдас дээр үл нийцлэг байрлаж, эйфелээр хучигддаг, мөн харнуурын
свитийн конгломерат дотроос бороонурууны свитийг урдаг боржингийн хайргууд тохиолддог гэснийг
үндэслэн Беззубцев доод девонд оруулсан. Судлах шаардлагатай."
16
101. "БОР-ӨНДӨР ОВООГИЙН СВИТ" "Дунд-дээдкарбон С2-3"
"Төв аймгийн Баянцагаан сум Баянцагааны хотгорын зүүн хэсэгт Бор-Өндөр овоо, Хөвөөшандын
худаг, Улаан худаг, Баянцагаан сумын орчимд тархсан, рифей-вендийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж,
пермийн эффүзивээр хучигддаг, 1400-1800 м зузаан, элсэн чулуу, алевролитын багц үеүд, цахиурлаг
алевролитын нарийн үе, шохойн чулууны мэшлүүдээс бүрдсэн хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) Бор-
Өндөр овоогийн нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свитийн хурдсаас Levipustula aff. mergensis (Masl.),
Neospirifer aff. holodnensis Tschern., Jakutoprodustus cf. cheraskovi Kasch., Taimyrella sf., Levipustula
baicalensis (Masl.) зэрэг мөрхөлтөн, Angaropteridium cf. chacassicum Radcz. зэрэг ургамлын үлдэгдэл
илрүүлэн судалж дунд-дээд карбоны настай гэж тодорхойлжээ. М.В.Дуранте нар (1980) дээд перм гэж
үзэж байсан хурдсаас анх ялгасан, А.А.Моссаковский нар (1976) нэмж судалж байсан байна. Цаашид
стратиграфийн байршил, амьтны үлдэгдлийг нарийн судалж тогтоох хэрэгтэй."
" Ш.Суурьсүрэн"
102. "БОРХАВЦАЛЫН СВИТ " " Доод карбон, турней С1"

"Монгол Алтай, Байтаг, Богдын нуруу, Баарангийн нуруу, Бор хавцлын районд тархсан, хүчиллэг,
дундлаг найрлагатай бялхмал чулуулаг, тэдгээрийн туф, багаар цахиурлаг алевролит, элсэн чулуу,
гравелит, алевро-элсэн чулуу, шохойн чулуу зэргээс тогтох 1500-2500 м зузаантай хурдсыг анх
Н.Г.Маркова, В.В.Ярмолюк нар тогтоосон байсныг Ө.Даваа нар свит болгосон (1994). Уг свитийн
хурдас нь цахирийн нурууны свитээр нийцлэг хучигддаг, дээд девоны самнуур уулын свитийг хурдас
хуримтлалын тасалдалтай үл нийцлэг хучдаг. Шохойн чулуунаас олддог Chonetidae indeterm.,
Megachonetes zimmermanni (Paesk.), Productidae indeterm., Avonia sp., Talmatchoffia sp.,
Rhynchonellidae indeterm., Spiriferidae indeterm., Sycingothyris of. hannifalensis-аар дунд-дээд турней,
Dictyoclostus sp., Tomilia sp., Eumetria sp., Tomiopsis sp. зэргээр визейн доод хэсгийн настай гэж
тогтоосон."
"Г.Сэрсмаа"
103. "БОРШООНГОЛЫН СВИТ (Боршонгольская свита)" "Дунд-дээд девон D2-3"

"Увсын Сагил сумын нутаг, Боршоо голын сав газарт тархсан, хөшөөт уулын свитийг нийцлэгээр
хучиж, баруун, зүүн тэрмисийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1860-2000 м зузаан, ургамал-Psilopymon
sp., мөрхөлтөн-Acrospirifer gregarius clapp, Atrupa cf. aspera Scholth-г агуулсан элсэн чулуу, алевролит,
гравелит, шаварлаг занар, туффит, шохойн чулууны зузаалгийг К.Л.Волочкович (1961ф) Боршоо
голын нэрээр свитэд ялгасан. Свит нь элсэн чулууны-доод, туф элсэн чулууны-дунд, алевролитын-
дээд гэсэн 3 дэд свитэд ангилагддаг ба тулгуур зүсэлт нь Боршоо голын зүүн эрэгт орших Хөшөөт
уулын баруун урд энгэрт оршино. К.Л.Волочкович (1961ф) свитийг живетийн ярусын, Р.Е.Алексеева
(1988ф) мөрхөлтөнөөр эйфелийн ярусын настай гэж байсныг Я.Дагва-Очир нар (1990ф), Н.А.Демин
(1990ф) дунд-дээд девонд хамааруулав."
104. "БОСХОТЫН СВИТ (Босхатская свита) " "Венд V"

"Дархадын хотгор, Дээд ба Доод Сайлаг голын хооронд, Тэнгисийн гол, Шишхэд голын эх, Хоридол
уулын орчим, Ухаа, Босхот голын хөндийд тархсан, хармайн свитийг аажим шилжилттэйгээр хучиж,
хоридол-уулын свитээр хучигддаг, цайвар саарал өнгийн доломит зонхилсон хурдсыг А.В.Ильин
(1973) Босхот голын нэрээр свитэд ялгасан юм. Насыг нь Vesicularites bothrydioformis (Krasnop.) V.
concretus Z. Zhur., Ambigolamellatus horridus Z. Zhur., Tiksitheca sp.-д үндэслэн венд гэж тогтоосон. "
105. "БӨМБӨГӨРИЙН КОМПЛЕКС (Бумбугерская комплекс)" "Дунд архей AR2"

"Баянхонгорын Бөмбөгөр сумын нутагт тархсан, доод-дунд рифейн бүрдийн голын свитээр хучигддаг,
2000 м зузаан, гантиг кварцит төмөрлөг гнейс амфиболит лейкократ гнейсээс бүрдсэн 3 зузаалагт
хуваагддаг хурдсыг Ф.П.Митрофанов нар (1981) Бөмбөгөр сумын нэрээр комплексод ялгасан.
Комплексын доод зузаалгийн гантигт хийсэн үнэмлэхүй насны шинжилгээгээр (Д.Андреас нар, 1974)1,
9-2, 6 миллиард жилийн настай нь тогтоогдсон байна. "
106. "БӨӨРӨЛЖҮҮТИЙН СВИТ (Булулджутинская свита) " " Доод цэрд К1"
"Төв аймаг, төмөр замын өртөө, Бөөрөлжүүтийн хөндий, Баян-Овоо уулын орчимд тархсан, палеозойн
хурдсыг үл нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар хучигдсан, 225-230 м зузаан, зөөлөн биетэн-Viviparus cf.
andravae Ramm., Viviparus sp., Cyrena aff. kweichowensis Grab., конхостраки-Bairdestheria aff. novuri
Truss., Esteriina cf. oleynikovi Truss., Bairdestheria aff. ulannurensis Truss. зэрэг олдвортой саарал,
ногоон саарал, бүдэг саарал аргиллит, элсэн чулуу, нүүрсэрхэг занар, гялтгануурт аргиллит, гравелит-
элсэн чулууны үетэй зузаалгийг Д.Товуудорж, Д.Чулуун нар (1981ф) судалж Бөөрөлжүүтийн хөндийн
17
нэрээр доод цэрдийн (валанжин-готерив) настай свит ялгах санал дэвшүүлжээ. Бие даасан свит ялгах
үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
107. " БӨХМӨРӨНГИЙН СВИТ " " Доод силур S1"

"Увсын Бөхмөрөн сумын нутаг Гашгуртайн хар уулын өврөөр өргөргийн дагуу тектоникийн блокт сунаж
тогтсон, 300 м зузаан, доод силурийн шүр, мөрхөлтөний үлдэгдэл агуулсан гашгуртайн үеийг
(Х.С.Розман, Ч.Минжин, 1988) Бөхмөрөн сумын нэрээр свит болгох санал дэвшүүлж байна."
"Ч.Минжин"
108. " БУГАТЫН СВИТ (Бугутская свита) " "Дунд-дээд триас Т2-3 "
"Архангайн Их тамир, Цэнхэр сумын нутаг Бугатын голын эх, Шатат уулын орчим (Тамир голын
хотгорын төв хэсэг) тархсан, дээд пермийн свитийг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, миоцений базальтаар
хучигддаг, полимект конгломерат, ногоовтор саарал хар саарал дунд том ширхэгтэй элсэн чулуу,
хайрга, хар саарал алевролит, аргиллитын үе бүхий Taeniopteris ensis (Oldh) Zeiller, Sphenosteris sp,
Mongolophyllum amantovii Radcz, Vlad, M, gigantea Radcz, Vlad, , Desmiophyiiumsp, , Taeniopters Linearis
Radcz, , Vlad.зэрэг дунд-дээд триасын ургамлын үлдэгдэлтэй, 825 м зузаан хурдсыг С, Гүрцоо нар
(1990) Бугат голын нэрээр свит ялган дунд-дээд триаст хамааруулсан байна. Тулгуур зүсэлтийг Шатат
ууланд тогтоосон."
109. "БУДНАА ХУДАГИЙН СВИТ (Буднахудакская толша)" "Дээд перм Р2"

"Баянхонгорын Баянцагаан, Баацагаан сумдын нутаг Хар Аргалантын нуруу, Буднаа худгийн орчимд
тархсан, дээд пермийн доод хэсгийн вулканоген хурдас дээр угаагдлаар байрлаж, залуу хурдсаар
хучигддаг, н00 м зузаан, Phyllotheca cf. turnaensis (Gorel.), Paracalamites sp., Callipteris sp., Peltheria
elongata Zal., Noeggerathiopsis sf. insignis (S.Meyen) зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй цагаан саарал өнгийн
вулканомикт элсэн чулуу, конгломерат алевролит аргиллит нүүрслэг алевролит хүрэн нүүрсний үе
бүхий зузаалгийг А.А.Раузер нар (1987ф) Буднаа худгийн свит ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг
Буднаа худгийн дэргэд ялгав. Цаашид судлах шаардлагатай."
" Д.Оролмаа"
110. "БУЛГАНТЫН (ХҮЧИЛЛЭГ ЭФФҮЗИВ) СВИТ (Свита кислых эффузивов Булганту)"

"Доод цэрд"
"Баянхонгорын Богд сум, Говь-Алтайн нуруу Бага Богдын үзүүрт, Булгант уулын орчимд тархсан,
стратиграфийн байршил нь тодорхойгүй, 400-500 м зузаан, хүчиллэг эффүзив чулуулгийн зузаалгийг
Н.А.Логачев нар (1963) Булгант уулын нэрээр свит ялгаж доод цэрдийн настай хэмээн үзсэн байна.
Хожим В.Ф.Шувалов (1975) эл хүчиллэг эффүзив чулуулгийг дунд юрийн настай нурачийн свитэд
хамааруулсан байна. П.Б.Заботкин нар (1988ф) энэ хурдсыг дээд юра-доод цэрдийн настай гэж үзээд
цагаанцавын горизонтод оруулжээ. Нарийвчлан судалж стратиграфийн байршил, геологийн
харьцангуй насыг тодруулах шаардлагатай."
" Ж.Содов "
111. " БУЛАГИЙН СВИТ" " Доод протерозойн дээд хэсэг PR1"
"Бүтээлийн нурууны зүүн урд үзүүр болох Булгын хярын дүүрэг болон Бүтээлийн нурууны төв хэсгээр
өргөн тархсан уг свитийг Ж.Бямба, Я.Бат-Ирээдүй нар 1987 онд хээрийн судалгааны үед Сэлэнгэ
аймгийн Булгийн хяр хэмээх нурууны өвөр Баруун булгийн дүүрэгт ялгасан. Голдуу Боржингнейс
хааяа биотитот ба биотит-амфиболт талст хлоритот занар, амфиболитоос тогтоно. Зузаан 2500-3000
м-ээс багагүй. Насны хувьд баримжаагааар доод протерозой гэж авсан бөгөөд бүтээлийн серийн дээд
хэсэгтэй дүйх юм. Дахин судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба."
112. "БУМБАТТОЛГОЙН СВИТ (Бумбаттолгойская свита)" "Доод девон D1"

"Өвөрхангайн Уянга сумаас зүүн тийш, Цэцэрлэгийн хотгорын зүүн өмнөд хэсэгт Хүрэн-Өндөр уул,
Бумбат толгой, Үйзэн уул орчимд тархсан, хан харын свитийг нийцлэг хучиж, цоройдогийн свитээр
нийцлэг хучигддаг, 2500 м зузаан, табулят- Thamnoporidae, Emmonsia-г агуулсан полимт элсэн чулуу,
алевролит, аргиллит, бага хэмжээний хас, шохойн чулуу, туф конгломерат, дундлаг туф, лаав,
суурилаг эффүзив, филитийн дэд свитээс тогтох зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Бумбат толгой
уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Бумбат толгойгоос баруун урагш 2.2 км-т Цоройдог
уулаас баруун хойш 2.3 км-т байрлана. Судлах шаардлагатай."
18
113. " БУРААТЫН СВИТ (Буратская свита)" "Доод дунд девон D1-2"
"Баян-Өлгийн Ногооннуурын кызыл-таугийн мульдын зүүн жигүүр Хар уул Цоохор уул, Хилэнцэгийн
хөндийд тархсан, авдарын свитийг угаагдлын гадаргуутай хучдаг, дээд хил нь тогтоогдоогүй, 1400 м
зузаан, трахириолит, лавобрекчи, туф, роидацит, зэрэг хүчиллэг эффүзивээс тогтох хурдсыг
В.П.Филоненко нар (1990ф) Бураат уулын нэрээр свитэд ялгасан. Зүсэлт нь кызыл-таугийн мульдын
зүүн жигүүрт оршино.Энэ свит нь кызыл-таугийн серид хамаарагдана. Өмнөх судлаачид энэ хурдсыг
уйгар (ойгор)-ын свитэд ялгаж байсныг А.Н.Демин (1990ф) структурын байрлал, петрохимийн
онцлогоороо дулаанхан уулын свиттэй ижил байсанд үндэслэн доод-дунд девонд хамааруулсан."
114. " БУРГАЛТАЙН СВИТ" "Дунд кембри-доод ордовик Е2-О1"

"Бургалтайн свитийг анх 1987-1988 онд.Ж.Бямба хээрийн судалгааны үед бүдүүн хэмхдэст зузаалаг
гэж ялгаж байсан юм.Уг свит нь хараагийн серийн дороосоо хоёр дахь свит бөгөөд голдуу хавтгай, муу
мөлгөржсөн хайргатай бүдүүн хэмхдэст зузаалагаас тогтоно. Уг зузаалгийн бүрэлдэхүүнд нутгийн
чулуулгийн угаагдлаас үүссэн сийрэг байрлалтай хайрга бүхий үеүдээс гадна ногоон саарал, толболог
ногоон бүдүүн ширхэгт элсэн чулуу, гравелит болон жижиг хайргат конгломерат орсон байна.Цайвар
шаравтар өнгөийн кварц хар өнгийн алевролит элсэн чулуу ногоон өнгийн кварцит 1-3.5 см хэмжээтэй
хайргыг бүрэлдүүлсэн байна. Хайрга нь тодорхой нэгэн чиглэлд байрласан байгаа нь анхаарал татна.
Уг свитийн доод хэсэгт дунд бүдүүн ширхэгт полимикт элсэн чулуу, гравелит, ногоон өнгийн
занаржсан алевролит, алевро-элсэн чулуу салаавчлан байрлана. Чулуунхороотын голын савд
суурилаг вулканитын үе тааралдана. Бургалтайн свитийн чулуулгийн зузаан 1200-1400 м. Хучиж
дэвсэж буй свитийн чулуулагтай аажим шилжилттэй. Түүний доод хилийг уг свитэд онцлог хавтгай
хайргатай сийрэг конгломератын хэдэн арван метр зузаантай анхны үеийн улаар татна. Судлах
" Ж.Бямба"
115. " БУРГАСТАЙН СВИТ (Бургастуйская свита)" "Доод кембри Е1"

"Их нууруудын хотгорт (Нуурын бүсийн баруун хагаст) өргөн тархсан, доод кембрийн цул уулын
свитийг нийцлэг хучиж, дунд кембрийн терриген зузаалгаар хучигддаг, 2500-3000 м зузаан,
археоциатын үлдэгдэлтэй шохойн чулууны 100 м хүртэл зузаан үеүдийг агуулсан туф-конгломерат,
бүдүүн ширхэгт элсэн чулуу агломерат туфобрекчи шаварлаг занар алевролит зэргээс тогтсон
зузаалгийг В.А.Амантов (1963) Бургастайн голын нэрээр свитэд ялгасан. Цаашид судлах
шаардлагатай. Уг свитийг М.Н.Коробов (1989) судалж түүний дээд хэсэгт фаунтай 5 үе бүхий 3 дэд
свитийг ялгажээ. Уг свитийн доод хэсэг органик үлдэгдэл агуулаагүй цахиурлаг зузаалгаас тогтоно.
Доод дэд свит дээрх зузаалаг дээр 300-400 м зузаантай, хар, бараан саарал өнгийн цул тогтоцтой
шохойн чулуу байрлах бөгөөд үүнийг Sajanaspis pokrovskaya- Botomella- Egyngolia-Magrodiscus-
Redlichia regina-тай үе хэмээн ялгасан. Дунд дэд свит нь том ба дунд хавтант хар, бараан саарал
өнгийн шохойн чулуунаас тогтох 130-150 м зузаантай. Энэ дэд свитийг тэнд тааралдах фауны
онцлогоор 2 үе болгон ялгасан. Доод үе нь Erbiella-Inonyina-Neocobboldia guadrata-тай, дээд үе нь
Bonnia Redlichia zharkovi-Limbadiscus simplexus-тай үе гэж тус тус ялгасан. Дээд дэд свит нь бараан,
саарал өнгийн дунд ба нарийн хавтант шохойн чулуунаас тогтоно. Зузаан нь 180-200 м. Энд цахиур,
аргиллитын нарийн үе хааяа тааралдана. Энд дороос дээш нь Laminurus planus-Кootenina-тай,
Edelsteinaspis-Кooteniella ventricosa-тай гэсэн 2 үе ялгажээ. Дээрхи фаунтай үеүдийн бичлэгийг үз."
116. " БУРГАСГОЛЫН СВИТ (Бургасугольская свита) " " Дээд протерозой "
"Хан хөхийн нурууны зүүн хэсэг Бор бургас гол, Билүүгийн гол, Хар цагаан усны овоо уулын дүүрэг,
Бадрахын овоо, Дэлгэрхайрхан овоо уулын баруун өмнөд хэсэг, Их нууруудын хотгор, Тэсийн голын
сав газраар тархсан хангилцагийн свитийг үл нийцлэг хучдаг, 3820-4800 м зузаан, дотроо 2 дэд
свитээс тогтох биотит-анартай гнейс, гялтгануурт-амфиболит, бал чулуут талст занар, гантиг, кварцит,
конгломерат, амфибол, хлорит-серицитэт занарын зузаалгийг Д.Тогтох нар (1975ф) Бургас голын
нэрээр свитэд ялгасан байна. Ж.Бямба (1991) дээд рифейд хамааруулжээ. Энэ свит нь зөвхөн
фондын материалд тусгагдсан, цаашид судлах шаардлагатай."
117. " БУРХАНТЫН СВИТ (Бурхантыйнская свита)" "Дээдюра-доод цэрд J3-K1"

"Хэнтийн Батноров сумаас зүүн, зүүн хойш 6 км-т орших Бурхантын овоон өмнө, зүүн өмнө н км-т
орших Баянхаан овоо уулын орчимд тархсан, (цооногоор) ногоон саарал өнгийн брекчи, андезит-
базальт, саарлаас хүрэн буурал өнгийн алевролит, карбонатжсан аргиллитын хурдсыг П.В.Чумаченко
нар (1980) судлаад Бурхант овоо уулын нэрээр цагаанцавын свиттэй харьцуулан дээд юра-доод
цэрдийн настай свит болгон ялгажээ. Свит ялгасан үндэслэлийг нарийвчлан судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
19
118. " БУТУУЛХУДАГИЙН СВИТ (Баталхудукская свита)" "Дунд девон D2"
"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумаас урагш Ханын харын намхан уулс, Дэлийн хар, Бортээг, Хар ноёны
хийдийн туурь, Тайлаг уул, Хавтгай уул орчимд тархсан дүнгэнээгийн свитийг угаагдлын гадаргуу ба
нийцлэг хучиж, талын свитээр нийцлэг хучигддаг, 130-400 м зузаан, табулят- Pachyfavosites abnormis
Dub., Squameofavosites delicatus Dub., Alveolites levis Tcherm., кринойд-Hexacrinites dentatus
verrocosum Dub., хөвд биетэн-Reteporina cf. gigantea Nekh., Fenestella cf. uniforma Kop-г агуулсан
шохойн чулуу, ногоон чулууны хувиралтай порфирлог базальт, тэдгээрийн туф лаав, бүдүүн хэмхдэст
терриген хурдсаас тогтох зузаалгийг О.Д.Суетенко нар (1977) Бутуулхудагийн нэрээр свитэд
ялгасан.Свит нь терриген шохойлог (тах-уулын үв- доод, тунамал-вулканоген-дээд гэсэн 2 зузаалагт
ангиллагдана. Зүсэлт нь Бутуул худгаас урагш 3 км-т хийгдсэн. И.Дорлигжав нар (1993ф) конодонтын
тодорхойлтод тулгуурлан энэ свитийн насыг дунд-дээд девоны настай гэж үзэв. Цаашид судлах
119. "БУУРАЛГОЛЫН СВИТ (Буралгольскай свита)" "Доод-дунд рифей R1-2 "

"Монгол-Алтайн зүүн хойт хэсэг, Баян-Өлгий аймаг, Увс нуурын район, Түргэн голын дагуу, Буурал
голын районд тархсан, Түргэн голын комплексыг структур хувирлын үл нийцлэг хучиж, завханы
свитээр хучигддаг, 3000 м зузаан, голчилон ногоон занар, багаар кварц, хлорит, альбит, серицит,
эпидот, актинолит бүхий цахиурлаг метаэффүзив, түүний туф, алевролит зэргээс тогтсон хурдсыг
О.А.Безруков (1982ф) Буурал голын нэрээр свитэд ялгасан. Билүүгийн свиттэй харьцуулсны үндсэн
дээр доод-дунд рифейн настай гэж үзэх болжээ. Баруун Монголыг судалсан А.Б.Дергунов (1989),
Ж.Бямба (1991) уг свитийг уулын алтайн серийн метаморфжсон хэсэг хэмээн үздэг учир цаашид
120. " БУУРАЛТАЙН СВИТ (Бурултуйская свита)" "Венд V"

"И.Б.Полищук, В.В.Демидов нар 1960 онд зураглалын ажлын явцад Буурал уулын орчимд анх
ялгажээ. Свит нь Дарханы район, Хараа ба Шарын голын хооронд, Цахирт уул, Ерөө голын дагуу,
Буяны уул, Буурал уулын орчимд тархсан. Стратотип зүсэлт нь Буурал ууланд байдаг. Карбонат
чулуулаг зонхилно. Мөн элсэн чулуу хар саарал өнгийн гравелит саарал ногоон цайвар олигомикт
элсэн чулуу доломит доломитжсон элсэн чулуу зэргээс бүрдэнэ. Сүүлийн үеийн судалгааны үр дүн,
палеонтологийн олдвор зэргийг (Vermiculites irregularis Reitl., Ambigolamellatus horridus Z. Zhur., Osagia
donatella Kor., Osagia mongolica Kor., ) үндэслэн вендийн настай болохыг тогтоосон. Дарханы свитийн
хурдас дээр стратиграфийн тасалдалтайгаар байрлана. Судлах шаардлагатай."
"Я.Бат-Ирээдүй "
121. " БУУРАЛ-УУЛЫН СВИТ" "Доод карбон, турней-визей "

"Орхоны хотгор, Буурал ууланд тархсан элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, алевролитын 220 м
зузаантай, Scissicosta busulaensis Suur., Unispirifer orchonensis Suur.-тай доод, алевролит,
конгломерат, absenticosta sp-тэй элсэн чулууны үеэс бүрдэх дээд гэсэн 2 үеэс тогтох Буурал уулын
свитийг Суурьсүрэн (хэвлэгдээгүй ажилд) ялгасан. Энэ свитийн хурдас дээд рифей-вендийн хурдсыг
үл нийцлэг хучиж, доод карбоны артээлийн свитээр нийцлэг хучигдана."
"Г.Сэрсмаа"
122. "БУУРАЛЫН СВИТ (Буралтуйская свита) " "Венд V"

"И.Б.Полищук, В.В.Демидов нар 1960 онд зураглалын ажлын явцад Буурал уулын орчимд анх
ялгажээ. Свит нь Дарханы район, Хараа ба Шарын голын хооронд, Цахирт уул, Ерөө голын дагуу,
Буяны уул, Буурал уулын орчим тархсан. Стратотип зүсэлт нь Буурал ууланд байдаг. Карбонат
чулуулаг зонхилно. Мөн элсэн чулуу, хар саарал өнгийн гравелит, саарал, ногоон цайвар олигомикт
элсэн чулуу, доломит, доломитжсон шохойн чулуу зэргээс бүрдэнэ. Сүүлийн үеийн судалгааны үр дүн,
палеонтологийн олдвор зэргийг (Vermiculites irregularis Reitl., Ambigolamellatus horridus Z.Zhur., Osagia
donatella Kor., Osagia mongoliea Kor.) үндэслэн вендийн настай болохыг тогтоосон. Дарханы свитийн
хурдас дээр стратиграфийн тасалдалтайгаар байрлана."
123. "БУУЦАГААНЫ СВИТ (Буцаганская свита) " " Доод-дунд карбон, доод хэсэг C1-2"
"Баянхонгорын Хүрээмарал сумаас зүүнурагш Бууцагааны мульд, Нуурын хөндийд тархсан, дунд
хожуу кембрийн боржинг угаагдлаар хучиж, дээд пермийн хүрээмаралын свитээр хучигддаг. 2500 м
зузаантай, вулканоген-терриген зузаалгийг И.Б.Филиппова нар (1985, Баруун монголын 1:500 000-ын
масштабтай геологийн зургийн тайлбар бичиг) Бууцагаан сумын нэрээр свитэд ялгасан.Энэ свит нь
вулканомикт граувактай элсэн чулуу, алевролит, гравелит, конгломерат, жижиг хэмхэдэст туф,
тунамал-туфоген чулуулгийн үеүдтэй эрэг орчмын тэнгисийн молласын хурдсын доод; хүчиллэг,
дундлаг найрлагатай туф, лаав, вулканоген молласаас бүрдсэн вулканоген-дээд гэсэн 2 зузаалгаас
20
тогтоно. Тулгуур зүсэлтийг Гурванбогд уул, Дэлгэрмөрөн худгаас баруун өмнө зүгт ялгасан. Эндээс
Toryniter asiaticus Bessnos., Monropsis aff. mergensis Kotl., lanipustula sp., Neospirifer sp., Streptorynchus
meridionalis Manankov зэрэг мөрхөлтөн, хөвд биетэн илрүүлж насыг нь доод-дунд карбон гэж
тогтоожээ."
124. "БУЯНТГОЛЫН СВИТ (Буянтгольская свита)" " Дунд-дээд ордивик O2-3"

"Ховдын Буянт сумын нутаг Ховд хотын зүүн талаар тархсан, ховдын свитийг хучиж, ачитнуур
(хонгогол)-ын свитээр хучигддаг, 3000 м орчим зузаан, ногоон занар, гантиг, шаварлаг занар,
алевролит, элсэн чулуу, конгломерат, шохойн чулуунаас тогтсон зузаалгийг И.С.Варламов нар
(1979ф) ховдын серийн дороосоо хоёр дахь свит болгон ялгаад буянтголын гэдэг нэр өгөв. Тулгуур
зүсэлтийг Ховд хотоос зүүн хойш 10-15 км-т ялгав. Үл тодорхойлогдох мөр хөлтний үлдэгдэл олдсон,
геологийн байрлалаар нь багцаалж дунд-дээд ордовикийн настай гэж тогтоов. Геологийн насыг
тодруулах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин "
125. " БУЯНТЫН СВИТ (Буянтинская свита) " "Доод-дээд силур S1-2"
"Ховд аймгийн Ховд, Буянт сумын нутаг Цагаанхайрхан уулын орчимд тектоник блокт илэрсэн 1000
гаруй метр зузаан, шүртэй шохойн чулууны ховор үе агуулсан туф-алевролит, мөрхөлтөнтэй
алевролит, элсэн чулуу, мөн гравелит, конгломератын зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар Буянт
голын нэрээр свит ялгах санал дэвшүүлэв. Энэ нь Баруун Монголын 1:500 000-ын масштабтай
геологийн зурагт тусгаагдсан. Ч.Минжин Multisolenia tortousa Fr., Х.С.Розман Tuvaella rackovskii,
Isorthis mongolensis, Microsphaeri diorhynchas nucula зэрэг шүр, мөрхөлтөний үлдэгдлээр энэ свитийг
доод силурийн хайрханы үе, доод-дээд силурийн буянтын үед хамааруулж насыг нь тогтоов. Тулгуур
зүсэлтийг Ховд хотоос баруун тийш 20 км-т, Буянтголын хойд эрэг орчимд ялгав."
" Ч.Минжин"
126. " БУЯН-УУЛЫН СВИТ " " Доод-дунд девон D1-2"

"Хэнтийн Баянхутаг сумын нутаг Баян уулын орчимд тархсан, доод хил нь тодорхойгүй, бүрэнцогтын
свит, мезозайн хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, дунд девоны табулят, мөрхөлтөн, хөвд биетэн,
кринойдын үлдэгдэлтэй шохойн чулууны үе агуулсан саарал, ногоон элсэн чулуу, алевролит, түүний
дор нийцлэг улладаг саарал, ногоон, бараан, өнгийн занар, метаэффүзив, туфэффүзив, туф элсэн
чулуунаас тогтсон, 1600 м зузаалгийг Ч.Минжин судалж баян-уулын свит ялгах санал дэвшүүлж,
С.Ганбаатар нар (1993ф) тайланд тусгав. Цаашид газар зүйн тархалтыг тодруулах шаардлагатай."
" Ч.Минжин"
127. "БҮГСЭЙН ГОЛЫН СЕРИ " " Венд-доод кембри V-E1"

"Хөвсгөл аймгийн урд талын сумдын нутаг Бүгсийн, Цагаан-Ус, Урд-Чулуут зэрэг голуудын савд
тархсан, дорхи 3 зузаалгаас бүрэлдэх хурдсыг Ж.Бямба (1991) бүгсийн голын серид хамааруулсан.
Доод зузаалаг нь 1000 м зузаан голдуу спилит, андезитбазальт, базальт, тэдгээрийн туфээс тогтоно.
Дунд зузаалаг нь туф-гравелит, туф-конгломерат, цахиурлаг-туф, элсэн чулуу зэрэг тунамал-туфоген
зузаалгийн үе ээлжилсэн тогтоцтой 300 м зузаан хурдас юм. Дээд зузаалаг нь голдуу ихэвчилэн хар
саарал өнгийн филлит, туф-гравелитээс тогтоно. Зузаан нь 500 м. Насыг нь литологийн үндсэн дээр
Эгийн голын савд өргөн тархсан венд-кембрийн хурдастай харьцуулах замаар тогтоосон. Судлах
" Ж.Бямба "
128. "БҮДҮҮНИЙ СВИТ (Свита будун)" " Доод протерозой PR1"

"Их нууруудын хотгор Завхан хүнгүй голын хооронд (Ургамал сумаас баруун урагш, Бүрхээр хар уул,
Бүдүүн уулын дүүрэг, ) Завханы бүсийн баруун хойд хэсэгт тархсан, 3100 м зузаан, цагаан-оломын
свитээр хучигддаг, дотроо 2 дэд свитээс тогтох, плагиомигматит, плагиоамфиболит, амфиболт, биоти-
амфиболт гнейс, талст занар, плагиогнейс (анар-биотитот)-ын мэшил үеүдтэй, биотитот
плагиогнейсын зузаалгийг В.А.Самозванцев нар (1982ф) Бүдүүн уулын нэрээр свитэд ялгасан. Уг свит
нь эрдэм шинжилгээ, судалгааны бүтээлүүдэд тусгагдаж байгаагүй, насны хувьд тодорхой бус,
цаашид судлах шаардлагатай."
129. "БҮДҮҮН-ОВООГИЙН ЗУЗААЛАГ (Будун-Овоская толща)" "Ордовик? O"

"Увсын Сагил сумын нутаг Үүрэг нуурын хотгорт тархсан, уулын алтайн серийг үл нийцлэг хучиж,
дунд-дээд ордовикийн үүрэгнуурын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1600 м зузаан, кварц хээрийн
жоншит элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, хүчиллэг эффүзивээс тогтсон хурдсыг Х.Ёндонпунцаг нар
(1990ф) Бүдүүн-Овоо толгойн нэртэй зузаалаг болгон ялгаж, геологийн байрлалаар нь ордовикийн
21
настай гэж үзэв. Тулгуур зүсэлтийг Үүрэг нуураас урагш 5 км-т ялгав. Цаашид энэ зузаалгийн
геологийн насыг нарийвчлан тогтоогоод свит болгох шаардлагатай. "
" Ч.Минжин"
130. "БҮРДИЙН ГОЛЫН СВИТ (Буридуингольская свита)" "Доод-дунд рифей R1-2 "
"Баянхонгорын Бөмбөгөр, Жаргалант сумын нутаг Байдраг Түйн голын хооронд, Бүрдийн гол, Дэлийн
гүн худгийн орчимд тархсан, дээд рифейн анарт боржингоор зүсэгдэж, бөмбөгөрийн комплексыг үл
нийцлэг хучдаг, 4000 м зузаан, Conophyton garganicum Kor., Jucatophyton sp., Osagia sp. зэрэг
организмын үлдэгдэлтэй филлит занар, доломит, шохойн чулуу, ховроор элсэн чулуу, гравелитын
зузаалгийг А.Ф.Бойшенко (1978) Бүрдийн голын нэрээр свитэд ялгасан."
131. " БҮРЭНГИЙН СВИТ (Бүренская свита)" "Дунд девон D2 "

"Дорнодын Баян-Уул сумын нутагт Бүрэнгийн хоолой, Арбулгийн районы зүүн хойт хэсэгт тархсан,
энгэрийн свитийг нийцлэг хучиж, нарангийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 830 м зузаантай, ургамал-
Barsosopteris cf. nativstep. Protolepidodendron scharinum Krejci-г агуулсан жижиг нарийн ширхэгт
полимикт элсэн чулуу, цахиурлаг элсэн чулуу, алевролитийн зузаалгийг В.А.Благонравов (1968)
Бүрэнгийн хоолойн нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Баян-Уулаас зүүн урагш 3 км-т Асгатын
амын худаг, Бүрэнгийн хоолойн хооронд хийгдсэн. Цаашид судлах шаардлагатай."
132. "БҮРЭНЦОГТЫН СВИТ (Барунцогтинская свит)" " Пермь Р"

"Сүхбаатарын Бүрэнцогт сумын нутаг, Хэнтий аймгийн өмнөд хэсгээр девоны буян-уулын свитийг
нийцлэг хучиж, триасын хөх-уулын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1500 м зузаан, Cordaites cf. sulcatus
(N.) S.Meyen, Rufloria ex gr. poryvaica (Glach.) Nepropsis cf. rhomboidea Neub., Grassinerria cf.
kuznetskiana Neub. зэрэг доод пермь-дээд пермийн доод хэсгийн ургамлын үлдэгдэлтэй риолит,
риодацит, туф, игнимбрит, андезит порфирит, гравелит, туф-элсэн чулуу, туф-алевролит, хүчиллэг
брекчи, агломерат зэргээс тогтсон вулканоген зузаалгийг Дуранте (1976) бүрэнцогтын свит гэж
ялгасан байна. Г.Бөмбөрөө, Ш.Лхүндэв нар (1990ф) баруунцогтын гэдэг нэрээр уг свитийг бичсэн.
Ургамлын үлдэгдэл нь доод пермь, дээд пермийн доод хэсгийг заадаг тул хурдсын насыг доод перм-
дээд пермийн доод хэсэгт хамааруулах нь зүйтэй. "
"Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг"
133. " БҮҮРГЭЛТИЙН СВИТ (Бургэлтинская свита)" "Доод кембри Е1"

"Эг, Бүүргэлт голын асв газар тархсан, доод кембрийн бадарынголын свитийг нийцлэг хучиж, бүдүүн
хэмхэдэст тэрхийн свитээр хучигддаг, 2100-2150 м зузаан, дотроо ангилагдаагүй элсэн чулуу,
алевролит, гравелит, конгломерат, занар, шохойн чулуу, туф-элсэн чулуу, порфирит, кварцит зэргээс
тогтсон зузаалгийг И.И.Волчек, Н.Т.Рягузов нар (1961ф), Ж.Бямба, Н.Т.Рягузов (1970) бүүргэлтийн
свит болгон ялгасан юм. Уг свитийн насыг доод кембрийн дээд хэсэгт түүнтэй харьцуулж байгаа
зузаалгуудад (Өндөр хөх уулын дүүрэг, Үүрголын адаг газраас) археоциатын үлдэгдэл олдож
байгаагийн үндсэн дээр хамааруулах болжээ."
" Ж.Бямба, Ч.Минжин "
134. "БҮТЭЭЛИЙН НУРУУНЫ КОМПЛЕКС (Бутулиннурунский комплекс)" "Дээд архей-доод

протерозой AR3-PR1"
"Энэ серийг анх И.С.Богуславский, А.Н.Рассказчиков нар (1966) ялгаж дотор нь дороос дээш гнейс-
талст занарын ба гнейс-метазанарын гэж 2 зузаалагт хувааж доод протерозойд хамааруулсан. Сүүлд
Ж.Бямба 1987-1988 онд судалж булагийн, харгистайн гэсэн 2 свит болгож нийтэд нь архей-доод
протерозойн настай гэж багцаалжээ. Ялгасан свитүүдийг үз. 1990 онд О.Төмөртогоо, Ж.Бямба нар
(1990ф) бүтээлийн нурууны сери гэж дотроо 2 хэсэгтэйгээр ялгасан. Судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
135. " БЭГЭРИЙН СВИТ (Свита Бэгэр) " " Палеоген, дунд-дээд олигоцен "
"Говь-Алтайн Бэгэр сумын нутаг Бэгэрийн нуурын хотгорт илэрсэн, доод олигоцений хантайширын
свитийг нийцлэг хучиж, неогений өөшийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 80-115 м зузаан, хөхтөн-
Tsaganomys altaicus M.et Gr., үр тоосонцор-Picea sp., Tsuga sp., Ulmus sp., Gleicheniaceae cf.,
Lygodium, cf. Mohria, Schizeneae, Gingkoales sp., Taxodiaceae-Taxaceae-Cypressaceae, Betula, Quercus,
Alnus зэрэг үлдвэртэй, улаан хүрэн, улаан шаргал элсэрхэг шавар, элсэнцэр, гравелитаас тогтсон
зузаалгийг Е.В.Девяткин, И.Г.Лискун (1966) дунд-дээд олигоцений настай бэгэрийн свит ялгасан
байна. Энэ свитийн хурдас Монгол-Алтайн нурууны ар, өвөр бэл, Ханхөхийн нурууны өвөр, Их
нууруудын хотгор, Увс нуурын хотгор, Шаргын говь, Хүйсийн говь, Баруун хурай зэрэг газарт тархжээ.
Энэ свитийг шандголын свитийн давхардал гэж үздэг тал бий. Цаашид судлах шаардлагатай. "
22
136. " БЭРХ-УУЛЫН СВИТ (Бэрхулинская свита) " "Дээд силур-доод девон S3-D1"
"Өмнөговийн Баяндалай сумын нутагт орших Бэрх уул, Гурвансайханы нуруу, Хадат уул зэрэг газарт
тархсан, меланократ суурийг хучиж, гурвансайханы сериэр хучигддаг, 2000 м орчим зузаантай, хаш
агуулсан вулканомикт элсн чулуу, туф, бөмбөлгөн лаав, серпентинитжсэн занар, офикальцит,
туфсилицит, цахиурлаг туффит зэргээс тогтох хурдсыг С.В.Руженцев, Н.Бадарч нар (1985) бэрх уулын
комплекс нэрээр ялгасныг Төв, Дорнод Монголын 1:500000-ын масштабтай геологийн зурагт свит
болгон ялгасан бөгөөд бэрх-уулын свитэд ялгаж байгаа энэ хурдсыг анх О.Д.Суетенко нар (1973) алаг
өнгийн зузаалаг гэж ялгаж байв. Цаашид судлах шаардлагатай."
137. " БЭРХИЙН ЗУЗААЛАГ (Бэрхэйская свита)" " Девон D"

"Бага Хэнтийн өмнөд хэсэгт В.В.Беззубцевийн (1959ф) ялгасан энэ зузаалгийг Д.Чагнаадорж (1990ф)
горхийн свитэд хамааруулсан байна."
" Ф.Тунгалаг "
138. "ГАЗАРЫН СВИТ (Гадзарская свита)" " Доод-дээд перм Р1-2"

"Дорнод аймгийн Баян-Уул, Баяндун сумын нутаг Их газар, Бага газар уулын орчимд доод пермийн
өндөрхааны свит, триасын хурдсаар хучигддаг, 1500-2000 м зузаан, Rufloria sp., Cordaites cf.
kuznetskianus (G.) Meyen, C. ex gr. gracilentus(G.) S. Meyen, Crassinervia aff. Kuznetskiana(Neub.) зэрэг
доод-дээд пермийн ургамал, Majehella tabaicilica P., Discritella nomokanovi P., Fenestella colymaensis
N., хөвд биетэн-Anidanthus sp, зэрэг мөрхөлтөн агуулсан андезит, андезит-базальт, риолит, риодацит,
тэдгээрийн игнимбрит, туф, элсэн чулуу, алевролит зэрэг вулканоген чулуулаг зонхилсон зузаалгийг
М.В.Дуранте (Благонравов, 1968ф) Их, Бага газар гэдэг уулын нэрээс газар гэдгийг нь авч газарын
свит ялгасан юм. Тулгуур зүсэлтийг Бага газраас баруун урагш 5 км-т ялгав. Хурдсын насыг ургамлын
олдворын судалгаанд үндэслэн доод пермийн дээд-дээд пермийн доод үед хамааруулж, цаашид
судлах шаардлагатай гэж үзлээ. "
" Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг"
139. "ГАЛТТАЙН СВИТ (Свита Галттай)" " Дээд рифей R3"

"Хэнтийн дадал, Биндэр сумын нутаг, Онон-Балжийн сав газар тархсан, доод хил нь тодорхойгүй,
ханхарын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 3000-3500 м зузаан, 2 зузаалгаас тогтох янз бүрийн
найрлагатай занар, шохойн чулууны мэшил, порфиритын судал, кварцит, хаш-кварцит,
микрофитолиттой шохойн чулуу, хувирмал алевролит, элсэн чулууны зузаалгийг П.Хосбаяр нар
(1990ф) свитэд ялгажээ. Уг свитийн хурдсаас Osagia columnata Reitl., O. lamellata Koral.-г илрүүлжээ.
Энэ свит нь зөвхөн фондын тайланд тусгагдсан, насны үндэслэл тааруу, цаашид нарийвчлан судлах
шаарлагатай.
"Я.Бат-Ирээдүй "
140. "ГАРАНГИЙН ЗУЗААЛАГ (Гарангынская толща)" " Ордовик ? "

"Баян-Өлгийн Цэнгэл сумын нутаг Гарангийн хөтөл орчимд тархсан, уулын алтайн серийг нийцлэгээр
хучдаг, терриген хурдсыг А.Н.Демин (1990ф) А.А.Стороженко (1991ф) нар гарангийн зузаалаг гэж
ялгав. Энэ нь Ө.Даваа нарын (1986ф) ялгасан цэнгэлийн свитийн давхардал нэр бололтой. Цаашид
судлах шаардлагатай. Хэрэглэх шардлагагүй."
"Ч.Минжин"
141. "ГАШГУУРТАЙН СВИТ (Гашгуртайская свита)" "Доод девон D1"

"Увс аймгийн Ачит нуурын хотгорт В.Н.Оленева (1990ф) ялгасан энэ свит ямаатголын свитийн
(Волочкович, 1961) давхардал юм. Ашиглах шаардлагагүй."
142. " ГАШУУН-ОВООГИЙН СВИТ (Гашунобинская свита)" "Дээд ордовик О3"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Цагаанбулаг, Шар чулуутын худаг, орчимд тархсан, дунд
ордовикийн даравгайн свитийг нийцлэг хучиж, доод шарчулуутын свитээр нийцлэг хучигддаг, 1060 м
орчим зузаан, гравелит, маш нягт ягаан, саарал кварцат элсэн чулуу, ногоон, хар, саарал, ягаан
занаржсан алевролит, үелэг ба органоген шохойн чулуу, биогермийн шохойн чулуунаас тогтсон
зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар Гашуун-Овоо гэдэг нэртэй свит ялгаж (Розман, Минжин, 1992)
Karagemia altaica, Palaeophyllum virgultum зэрэг шүр, Hesperorthis latecostata, Triplesia mongolica зэрэг
мөрхөлтөн, мөн хөвд биетэн, строматопоратын үлдэгдлээр дээд ордовикийн ашгиллын настай гэж
тогтоов. Тулгуур зүсэлт нь Цагаанбулгаас баруун урагш 3.5 км-т оршино. Тайлбар: сүүлийн үеийн
судалгааны дүнд улааншандын үе гэж ялгаж байсан (Улитина нар, 1976) зузаалгийг энэ свитэд
хамаарагдахыг батлав."
Ч.Минжин "
23
143. " ГИЧИГЭНИЙ СВИТ (Гичигинэйская свита)" "Доод девон"
"Говь-Алтайн Эрдэнэ, Баянхонгорын Баянцагаан, Баян-Өндөр сумдын нутагт Гичигэний нуруу, Хар
чулуутын нуруу, Гашуутголын районд тархсан, доод хил нь тодорхойгүй, дунд девоны хөндлөнгийн
свитээр тасралтай ба үл нийцлэг хучигддаг, 2100-3000 м зузаан, мөрхөлтөн-Reettonia sp., Leptagonia
sp., Leptosthtopia sp. хөвд биетэн-Хallopora cf. clegantuli formis Hodz., Lioclema cf. netshlavense Astr.,
Monotypa styliformis., Ataetotoechus sp-г агуулсан хар, ногоон саарал, их хэмжээний шаварлаг
чулуулагтай элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг занар, шохойн чулуу, базальт, андезит-базальт,
тэдгээрийн туф, дацит, гравелит, конгломератын зузаалгийг А.А.Раузер (1986ф) Гичигэний нурууны
нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Эрдэнэ сумаас урагш 4.5 км-т байрлана. Судлах
шаардлагатай.
144. "ГОВЬ-АЛТАЙН СВИТ (Гобиалтайская свита) " "Протерозой PR"

"Говь-Алтай, Дарвийн нурууны хойд, өмнөд хажуу, Говь-алтайн дүүрэгт тархсан, (15x8 км),
улаантолгойн свитийг нийцлэг хучиж, далан-уулын свитээр нийцлэг хучигддаг, 980-1500 м зузаан, бал
чулуутай гантиг, кварцит, анар-силиманитот, биотитот гнейсээс тогтсон зузаалгийг В.В.Беззубцев
(1963) свитэд ялгасан. Польшийн геологчид 1964 онд уг свитийн хэмжээг томсгон түүний доод талд
байгаа гнейс, кварцитыг нийлүүлэн Говь-Алтайн сери болгон ялгасан бөгөөд Ф.Митрофанов нар
(1981) уг свитийг есөнбулагийн бүрдэлд хамааруулсан. Одоо энэ свитийн нэр ном зохиолд
хэрэглэгдэхээ больсон"
"Ж.Бямба, Я.Батирээдүй"
145. " ГОВЬ-АЛТАЙН СЕРИ (Гобиалтайская серия)" " доод протерозой"

" Ховд, Говь-Алтай аймгийн нутаг Даривийн нуруу, Хасагт хайрханы нурууны баруун урд хэсэг, Их
майхан уулаас баруун тийш, Эрээн нуруу, Даваст нуурын зүүн талд, Цэцэн, Сонгино хайрхан уул,
Завхан голын урд хэсэг зэрэг нутгуудаар тархсан дээд протерозойн хурдасаар өнцгийн үл нийцлэгээр
хучигддаг, 12000 м зузаан, гантиг, кварцит, амфиболит, амфиболт гнейс, талст занар, шохойн чулуу
зэрэгээс тогтсон хурдасыг Польшийн геологчид Дон, Думич (1964), Козловски, Сливински (1964) нар
говь-алтайн серид хамааруулжээ. Уг серид В.В.Беззубцевийн (1963) ялгасан улаан толгойн, говь-
алтайн гэсэн свитүүдийг нэгтгэсэн. Одоо уг бүрдэлийг нийтэд нь есөнбулагийн бүрдэлд багтаах
болсон (Митрафанов нар, 1981) учир уг нэр хэрэглэгдэхээ больсон."
" Ж.Бямба, Я.Бат-Ирээдүй"
146. "ГОРХИЙН СВИТ (Горхинская свита)" " Девон"

"Улаанбаатар хотын өрчимд Горхийн уул, Туул, Тэрэлж, Минж голуудын сав газарт тархсан, доод ба
дээд хил нь тодорхойгүй ихэнхдээ тектоник хагарлаар хиллэдэг 1500-2000 м зузаан радиоляр-
Endaetinosphaera (?) sp., Endacttinidae (Б.В.Назаров, 1988)-г агуулсан доод ба дээд гэсэн 2 зузаалагт
ангилагддаг элсэн чулуу, цахиурлаг алевролит, шаварлаг аргиллит, хаш, дундлаг найрлагатай
эффүзив, тэдгээрийн туф, агломерат, гантигжсан шохойн чулуунаас тогтох хурдсыг В.А.Амантов
(1973ф) Горхийн уулын нэрээр свитэд ялгасан. Зүсэлт нь Туул голын эхэнд хийгдсэн А.М.Тимофеев,
В.А.Варламов нар Туул, Минж голын хоорондох хурдсыг хэнтийн серид хамааруулж доод хэсгийг нь
девонд, дээд хэсгийг нь доод карбонд хамааруулж доод хэсгийг нь үздэг байсан. Үүний доод зузаалаг
нь горхийн свит байж болно. Цаашид судлах шаардлагатай. "
147. " ГУАТЭЭГИЙН СВИТ " "Палеоген, дээд олигоцен "

"Дорноговийн Хатанбулаг, Хөвсгөл сумдын нутагт Эргэлийн зоо, Гүн худгийн орчимд тархсан,
эргэлийн зоогийн свит дээр стратиграфийн үл нийцлэг хучдаг, 10-30 м зузаан, шаравтар бор өнгийн
жишүү үелэлтэй конгломерат, элсэнцэр, шаварлаг хайрга бүхий зузаалгийг П.Хосбаяр (1964) Гуатээг
гэдэг газрын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй байна. Судлах
хэрэгтэй. "
"Н.Ичинноров."
148. " ГУРВАЛЖИНГИЙН СВИТ (Гурбулчжинская свита)" "Девон D"

"Бага Хэнтийд В.В.Беззубцевийн (1959ф) ялгасан энэ свитийг Д.Чагнаадорж (1990ф) горхийн свитэд
хамааруулсан байна. Ашиглах шаардлагагүй. "
149. "ГУРВАНЗАГАЛЫН (ДАВХАРГАДАС) СВИТ " "Доод цэрд, баррем-алт K1"

"Дорнодын Гурванзагал сумын орчимд тархсан, доод цэрдийн сүмийн нуурын свитийг нийцлэг
заримдаа аажмаар шилжин хучиж, доод цэрдийн адуун чулууны свитээр нийцлэг хучигддаг, 100-350 м
зузаан, зөөлөн биетэн-Limnocyrena altiformis (Grab.), L.tani (Grab.), эртний ургамал-Coniopteric setacea
24
(Pryn.) Vachr., Czekanowskia ex gr. rigida Heer, Podozamites sp. зэрэг олдвортой бараан саарал
алевролит, шавар, элсэн чулуу, конгломерат, хайрганцрын зузаалгийг Т.Биндэръяа, П.Хосбаяр нар
(1994ф) судалж Гурванзагал сумын нэрээр доод цэрдийн (барремын дээд хэсэг-алт ?) настай свит
ялгаж, чойрын свиттэй дүйцүүлжээ. Тулгуур зүсэлт нь Сүмийн нуурын баруун хойд эрэгт оршино.
Тодруулан нарийвчлан ангилах шаардлагатай."
"П.Хосбаяр, Ж.Содов"
150. " ГУРВАНСАЙХАНЫ СЕРИ (Гурбансайханская серия)" "Доод-дунд карбон С1-2"

"Өмнөговийн Манлай, Дорноговийн Мандах сумын хооронд, Говийн Тэнгэр уул-Нүхэтдавааны атираат
бүсэд тархсан, вулканоген-терриген комплексийг В.И.Голденберг нар (1977) Гурванхараат уулын
нэрээр сери болгон ялгаж, цагаан суварга, сайншанд, мөрөгцөг, цохиотын гэсэн 4 зузаалагт хуваажээ.
Судлах шаардлагатай."
"Г.Сэрсмаа"
151. "ГУРВАН-ЭРЭЭНИЙ СВИТ (Гурванэрэнская свита) " "Доод цэрд, доод неоком K1"
"Говь-Алтайн Дарви сум Гурван-Эрээний нуруу орчимд тархсан, дээд юрийн ихэснуурын свитийг
нийцлэг хучиж, зэргийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 120-400 м зузаан, цэнгэг усны зөөлөн биет-
Limnocyrena altiformis (Grab.), L.suplana (Reis.), L. Suburgena Martins., Unio cf. elongatus Martins., Physa
erdenica Martins., филлопод-Poleoleptes theria baikalia Kol., P. wolchonini Nov., Pseudoestheria concinna
Nov., Bairdestheria sinensis (Chi.), B. middendorfii Jones, остракод-Cypridea zagustaica Scoble, C. remota
Lub., C. concinna Hou., Mongolianella palmose Mand., үр тоос-Ceratosporis equialis Cooks et Dettm. зэрэг
олдвортой бүдэг саарал занар, алевролит, цэнхэр саарал, шаравтар элсэн чулуу, гравелит, шаврын
зузаалгийг П.Хосбаяр (1972) Гурван-Эрээний нурууны нэрээр доод цэрдийн (доод неоком) настай свит
ялгажээ. Нарийвчлан ангилах шаардлагатай. "
"Ж.Содов "
152. "ГУРЫН ХУДАГИЙН СВИТ (Гуринхудукская свита)" " Доод девон D1"
"Баянхонгорын Баянлэгийн Сэх худаг, Холхи булгийн хоорондох нутагт тархсан, эмсийн яруст
хамаарагдах хөндлөнгийн свитээр хучигддаг, 1600 м зузаан, организмын үлдэгдэлгүй, базальтаас
риолит хүртэлх тасралтгүй эгнээний вулканоген хурдсыг Л.В.Заботкин нар (1988ф) Гурван худгийн
нэрээр свитэд ялгасан. Зүсэлт нь Гурван худгаас баруун хойш 3км-т хийгдсэн. Энэ вулканоген хурдсыг
анх Уфлянд (1966ф) тогтоосныг хожим Л.В.Заботкин нар (1988ф) шохойлог терриген гичигэний
свитийн фаци гэж үзээд прагаас-доод эмсийн яруст хамаарагдана гэжээ. Цаашид судлах
153. " ГУЧИЙН СВИТ (Гучинская свита)" " Дээд рифей R3"
"Баянхонгорын Байдраг, Түйнголын хооронд, дөвөнтийн нуруу, Түйнголын сав газар, Баянхонгор хот
орчимд тархсан, 2000 м зузаан, эпидот-хлоритот, хлоритот, карбонат-хлоритот, кварцат занар,
кварцит, саарал өнгийн доломит, доломитжсон шохойн чулуу зэргээс тогтсон хурдсыг А.Ф.Бойшенко
(1978) Гучийн голын нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип нь Гучийн голын орчимд байдаг. Түүний
Баянхонгор хотоос зүүн урагш Аргуйнгол хүртэл ялгасан терриген-занарын бүрдлийг сүүлчийн
судлаачдын (Бямба, 1991) материалаар загийн серийн доод хэсэгт хамааруулах болжээ. Гучийн
свитийн конгломератын хайрга дахь боржинд К.Б.Кепежинскас нар (1977) үнэмлэхүй насны судалгаа
хийж, 1200+-46 ба 1222+-78 сая жил, Ф.П.Митрофанов нар (1981), мөн А.Ф.Бойшенко нар (1977)
хлоритот занарт үнэмлэхүй насны изотопийн шинжилгээ хийж 840-600 сая жил гэснээс үндэслэн дээд
рифейн настай болохыг тогтоожээ. Уг свитийг литологи, насны хувьд бүрдийн голын свитийн дээд
хэсэгтэй харьцуулж болох юм."
"Ж.Бямба, Я.Бат-Ирээдүй"
154. "ГҮНБАЯНГИЙН СВИТ (Гунбаинская свита) " "Доод карбон С2"

"Өмнөговийн Манлай, Дорноговийн Мандах, Сайхандулаан, Сайншанд сумдын нутаг, Говийн атираат
бүсэд тархсан, доод карбоны зүрхийн нуурын свитийг нийцлэг хучиж, дээд карбоны зхавчхудагийн
свитээр хурдас хуримтлалын тасалдалтай үл нийцлэг хучигддаг, 1000-3000 м зузаан, мөрхөлтөн-
Spirifer missourensis Swall, Chonetes nalirekini Monach., Ch. ex gr. ischimi cus Nal., Torynifer
Pseudolineatus (Hall), Orulgania plena (Hall), ургамал Knorria sp., Angaropterdium ex gr. tyrganicum Zal.,
Tomiodendron ex gr. ostrogianum Zal. бүхий туфобрекчи, туф элсэн чулуу, алевролит, лавобрекчи
порфирит (базальт, диабазын), туф-конгломерат, шохойн чулууны зузаалгийг О.Д.Суетенко нар (1982)
Гүнбаян-Овоо уулын нэрээр доод карбоны (турней-визей) настай свит ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг
Гүнбаян-Овоо уулаас зүүн тийш, Сайншандын хавьд Хар-Уул, Шагар худгийн орчимд ялгасан. Амьтны
үлдэгдлийг судлах шаардлагатай."
25
155. "ГҮН ХУДАГИЙН СВИТ" "Неоген, миоцен-плиоцен N"
"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутаг Гүн худаг гэдэг газар палеогений хурдас дээр тасалдалтай
хучиж тархсан, 40-90 м зузаан, улаан, улаан бор заримдаа саарал өнгийн конгломерат, элсэрхэг
шавар, элсэнцэр, шохойнцор, элсний зузаалгийг П.Хосбаяр (1964) литологийн онцлог, геологийн
байрлалаар нь гүнхудагийн свит ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
156. " ГЭГЭЭТИЙН СВИТ (Гэгэтинская свита) " " Дээд рифей R3"
"Говь-Алтайн Цээл, Цогт сумын нутагт тархсан, жаргалантын свитийг үл нийцлэг, ул суурийн
конгломераттайгаар хучдаг, 2000 м зузаан, дундлаг ба суурилаг найрлагатай вулканит, метабазальт,
метатуффит, метаэлсэн чулуу, филлит, занар зэргээс тогтох хурдсыг Ф.П.Митрофанов нар (1981)
Гэгээт голын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт Гэгээт голын дунд хэсэгт хийгдсэн. Судлах
157. "ГЯЛГАРЫН СВИТ" "Доод перм Р1"

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын нутаг Мушгиа худаг, Гавуу, Тахь уулын орчимд тархаж, карбоны
талын свитийг үл нийцлэг хучиж, өлгийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, конгломерат, андезит андезит-
базальт андезит-дацит дацит риолит туф-элсэн чулуу элсэн чулуу шохойн чулуунаас тогтсон 1200-
1300 м зузаан хурдсыг И.Дорлигжав, Ш.Баасандорж нар (1993ф) свит болгон ялгасан байна. Тулгуур
зүсэлтийг Мушгиа худгаас баруун хойш 3 км-т тогтоон эндээс зүүн хойш 2 км-т конгломератын дунд
орших алевролитын үеэс олдсон Rufloria theodorii (Tsch.et Zal.) S.Meyen, R. ex gr. theodrii (Tsch. et Zal)
S. Meyen, R. ex. gr. tuberculosa Cluch. зэрэг ургамлын үлдэгдлээр (Л.Уранбилэг тодорхойлсон) доод
пермийн настай болохыг тогтоосон байна. Цаашид ашиглах болмжтой."
158. " ДААГАНДЭЛИЙН СВИТ (Дагандэль) " " Венд-доод кембри V-Е1"
"Их нууруудын хотгорын зүүн хэсгээр хойноос урагш 10-30 км өргөн, 200 км урт сунасан, 1900 м
зузаан, вендийн онколит, доод кембрийн археоциаттай шохойн чулуу, доломит, туф-алевролит, туф-
элсэн чулуу, суурилаг бялхмал чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Ю.А.Самозванцев нар (1981ф)
Даагандэл уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
159. "ДАЛАН-УУЛЫН СВИТ (Даланульская свита) " "Протерозой PR "

"Говь-Алтай, Завхан, Хасагтхайрханы нурууны өмнөд хажуу, Алтай хотын орчим Говь-Алтай уулаас
баруун хойш 30-35 км-т тархсан, говьалтайн свитийг нийцлэг хучдаг, 1000 м зузаан, амфиболит,
кварцит, гантигийн үетэй гнейсийн зузаалаг; биотит, биотит-амфиболт гнейс, бал чулуут гнейс,
гялтгануурт кварцитаас тогтсон хурдсыг В.В.Беззубцев (1963) Далан-Уулын нэрээр свит болгон
ялгасан. Сүүлийн үеийн судалгаагаар уг свитэд хамааруулж ирсэн чулуулгийг хавчигийн комплекст
хамааруулах болсон. "
160. " ДАРАВГАЙН СВИТ (Дарбагайская свита) " "Дунд Ордовик О2"
"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутаг Шарчулуутын худгаас зүүн тийш 1-5 км-т стратиграфийн доод
хил нь тогтоогдоогүй, ордовикийн гашуу-овоогийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 500 м гаруй зузаан,
элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, туф-алевролит, туф-аргиллит, органоген шохойн чулууны үеэс
тогтсон зузаалгийг Ч.Минжин, Х.С.Розман нар Даравгай худгийн нэрээр свит ялгаж (Розман, Минжин,
1992), шохойн чулуунаас олдсон шүр-Eocatenipora sp., мөрхөлтөн-Kjerulfina ex gr. polycyma зэргээр
дунд ордовикийн карадокийн настай гэж тогтоов. Тулгуур зүсэлт нь Шарчулуутын худгаас зүүн тийш 4-
5 км-т оршино."
"Ч.Минжин"
161. "ДАРВИЙН КОМПЛЕКС (Дарибский комплекс) " "Доод протерозой PR1"

"Дарвийн нурууны зүүн өмнөд хэсэг, Ямаан усны худаг, Алаг уулын хойд, баруун хойд хэсэгт тархсан,
дээд хэсэг нь доод-дунд рифейн ногоон занарын ул суурийн горизонтоор хучигддаг, 1500-2000 м
зузаан, занар, саарал өнгийн тоналитот гнейс, хөнгөн цагааны агуулгатай гнейс, боржин гнейс,
мигматит, анарт амфиболит, гантиг, кварцит зэргээс тогтсон хурдсыг Д.Доржнамжаа (1984) Дарвийн
нурууны нэрээр комплекст ялгасан. В.И.Казаков (1986) саарал өнгийн тоналитот гнейсээс ялгасан
цирконд термоизохромын шинжилгээ хийж, 1720, 840 ба 600 сая жилийн настай болохыг тогтоосон.
Насны хувьд хангилцагийн комплекстой харьцуулж болох талтай. Цаашид нарийвчлан судлах
26
162. "ДАРВИЙН СВИТ (Дарбиская свита) " "Дунд-дээд юра J2-3"
"Говь-Алтайн Дарви сум, Гурван-Эрээний нуруу, Ихэс нуурын хотгорт тархсан, палеозой, доод-дунд
юрийн жаргалантын свитийг тасалдалтай, заримдаа үл нийцлэг хучиж, дээд юрийн ихэснуурын
свитээр нийцлэг хучигддаг, 150-400 м зузаан, Tutuella globasa Kol.., Arguniella ovalis Kol., A. compacta
Kol., Cypridea sowerbyi Marts. зэрэг цэнгэг усны амьтны олдвортой улаан, улаан хүрэн янз бүрийн
ширхэгт элсэн чулуу, шавар, аргиллит, алевролит, гравелит, шохойн чулуу, мергелийн үетэй
зузаалгийг П.Хосбаяр (1972) судалж, Дарви сумын нэрээр дунд юрийн дээд-дээд юрийн доод хэсгийн
настай (келловей-оксфорд) свит ялгажээ. Бие даасан байдал, стратиграфийн байршлыг тодруулах
"Ж.Содов"
163. "ДАРХАДЫН СЕРИ (Дархатская серия)" "Дээд рифей R3"

"А.В.Ильин (1970) Дархадын хотгорын нэрээр түүний баруун, зүүн жигүүрээр тархсан, Хөгийн свитийг
өнцгийн үл нийцлэг, ул суурийн конгломератаар хучдаг, 3000-3500 м зузаан, терриген-вулканоген
хурдсыг дархадын серид хамааруулсан байна.Тэнгисийн голын савын дунд хэсгээс (зүсэлтийн дээд
хэсгээс) Osagia lamellata Kor., O. undosa Reitl., O. columnata Reitl., O. argillosamilst (Доржнамжаа,
Журавлева, 1977) зэрэг организмын үлдэгдэл олджээ.Уг сери метаэлсэн чулуу, алевролит, гравелит,
шүлтлэгдүү базальт, дацит, риолит, тэдгээрийн туф, шохойн чулуу, доломит, лавобрекчи, туф-
гравелит зэргээс тогтоно. Дархадын серийн литологийн онцлог гэвэл Дархадын хотгорын баруун ба
төвийн хэсгээр зүсэлтийн дунд ба дээд хэсэгт бимодал вулканит зонхилсон байхад уг хотгорын зүүн
хэсэгт зүсэлтийн доод хэсэгт ногоон саарал өнгийн нарийн ширхэгт элсэн чулуунаас үүссэн карбонат-
хлоритот, серицит-хлоритот занар зонхилно. Харин дунд хэсэгт нэгэн төрлийн ногоовтор өнгийн элсэн
чулуу давамгайлах ба дээд хэсэгт алаг өнгийн терриген-карбонат чулуулаг өргөн тархжээ. Энд тод
ногоон шаравтар өнгийн алевролит, шаравтар өнгийн доломитын мэшил үе ажиглагдана. Сүүлийн
үеийн судалгааны ажлын үр дүнд дээд рифейн настай болохыг тогтоосон. "
164. "ДАРХАНЫ СВИТ (Дарханская свита)" "Дээд рифей R3"

"Хараа ба Шарын голын сав газар, Худагцайдам, Дарханыорчим тархсан бууралын свитийг ул суурийн
конгломераттайгаар хучдаг, 1500-1700 м зузаан, Radiosus badius Z.Zhur., Asterosphaeroides Reitl. et
Z.Zhur. палеонтологийн олдвор агуулсан голчлон карбонат чулуулаг, мөн занар, филлит,
метаэффүзив, элсэн чулуунаас бүрдэх зузаалгийг И.Б.Полищук, В.В.Демидов нар (1960) Дархан
хотын нэрээр свитэд ялгасан байна. Уг свитийн насыг палеонтологийн олдворт үндэслэн дээд рифейн
настай гэж тогтоов."
165. "ДАШБАЛБАРЫН СВИТ (Дашбалбарская свита)" " Дунд-дээд триас Т2-3"

"Хэнтийн Дэлгэрхаан, Жаргалтхаан сумдын нутаг, Цэнхэрийн голын сав, Дашбалбар уулаас зүүн хойш
(Цэнхэрийн хотгорт) доод девоны хэрлэнгийн серийг үл нийцлэг хучиж, Доод цэрдийн хурдсаар үл
нийцлэг хучигддаг, риолит, трахириолит, порфирын биетүүдийг агуулсан конгломерат, гравелит,
полимикт элсэн чулуу, хар саарал алевролит, нүүрслэг алевролитоос тогтсон, Neocalamites faveatus
Vlad., N.cf.carrerei (Zeill.)Hall., Schizoneura grandifolia Krysch. et Pryn., Juccites ovatis, Miassia acutifolia
Pryn., Taeniopteris cf. stenophilla Kryscht., Swedenborgia sp. (В.П.Владимирович тодорхойлсон) зэрэг
дунд-дээд триасын ургамлын үлдэгдэлтэй, 2000-2200 м зузаан хурдсыг Ж.Ган-Очир нар (1975)
Дашбалбар уулын нэрээр свит болгон ялгаад дотор нь конгломерат-элсэн чулууны, элсэн чулуу-
алевролитын, элсэн чулуу-порфиритын гэсэн 3 зузаалагт хуваасан байна. Тулгуур зүсэлтийг Хүрээ
уулын орчимд ялгажээ. Цаашид дэлгэр, мөнх-өлзийтийн свиттэй ямар харьцаатайг тогтоох хэрэгтэй."
" Л.Уранбилэг"
166. "ДОЛООНХУДАГИЙН СВИТ (Долонхудукская свита)" " Дээд цэрд K2 "

"Өмнөговь Цогт-Овоо сумаас зүүн тийш 4 км-т, Долоон худгийн орчимд тархсан, доод мезозойн
хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн баянширээгийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 100-150 м зузаан,
ихэнидээ улаан, багахан хэсэг нь саарал, ногоовтор шавар, конгломерат, элсэнцэр, элсэн чулуу,
гравелит, мергелийн зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1983ф) судалж Долоон худгийн нэрээр
стратиграфийн байршлыг нь үндэслэн свит ялгаж, сайншандын свиттэй дүйцүүлсэн байна. Бие
даасан байдлыг нь тодруулах шаардлагатай."
" Ж.Содов"
167. " ДООДНУУРЫН СВИТ (Доднурская свита)" " Венд V "

"Хөвсгөл нуурын баруун тал, Дархадын хотгор, Доод нуурын орчим, Тэнгисийн гол, Шишхэд голын эх,
Ухаа гол, Хоридол нуруугаар голчлон тархсан, дээд рифейн дархадын серийг өнцгийн үл нийцлэг, ул
суурийн конгломераттайгаар хучиж, хармайн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1000 м зузаан, шохойн чулуу,
доломит, цахиур-кварцын, доломитын, элсэн чулуу-занарын брекчи, доломит, цахиур, фосфоритын
27
нийлмэл үеэс бүрдсэн фосфоритын үе (үеийн зузаан10-н м, фосфорын ислийн агуулга 20-25%)
зэргээс тогтсон зузаалгийг А.В.Ильин (1970) Доод нуурын нэрээр свитэд анх ялгасан байна. Сүүлийн
үеийн голдуу микрофитолитын судалгааны үр дүнд (Д.Доржнамжаа, З.А.Журавлева, 1974, 1986, 1989)
уг свит нь вендийн настай болохыг тогтоожээ. Свитийн насны үндэслэл муу, стратиграфийн байрлал,
найрлагаараа Хөвсгөлийн баруун эргээр тархсан дээд кембрийн томмотын ярусын хэсээний свиттэй
харьцуулж болох бодит боломж байгааг бас судлах хэрэгтэй. Стратотип нь Тэнгисийн гол, Доод
нуурын орчим байдаг."
"Ж.Бямба, Я.Бат-Ирээдүй "
168. "ДООДХЭМГОЛЫН СВИТ (Додхэмгольская свита) " "Доод кембри Е1"

"Хөвсгөлийн Ринчинлхүмбэ сумын нутаг Доод хэм гол, Нарт уул зэрэг газар тархсан, үлгэнсайрын
свиттэй хагарлаар хиллэн, ямаатголын свитээр нийцлэг, угаагдалтай хучигддаг, 1200 м зузаан,
гантигжсан шохойн чулуу, доломитжсон шохойн чулууны зузаалгийг С.А.Киселев нар (1959ф) доод
хэмголын свит болгон ялгасан байна. Хэрэглэх шаардлагагүй."
"Ч.Минжин"
169. "ДОРГОТЫН СВИТ (Дорготская свита)" "Доод цэрд К1"

"Хэнтийн Дадал сумын нутаг, Доргот уул, Цайдам нуур, Улаан эрэг, Их салхитын овоо, Баянбулгийн
орчимд тархсан, дээд юрийн свитийг нийцлэг хучиж, доод цэрдийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 80-250
м зузаан, шавьж-Chaoberidae, ichneumonidae, конхострак-Esthenina sp., Nestoria orbicularis Oleyn,
Loxomicroglypta butlae Truss., Lioestheria cf. imperfecta Nov., Bseodoestheria concinna Nov., зэрэг
олдвортой тод саарал, цайвар ногоон шохойлог шавар, элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг занар,
мөргөлийн зузаалгийг П.Хосбаяр (1976, 1982) Доргот уулын нэрээр доод цэрдийн настай свит болгон
ялгаж гурван-эрээний свитийн доод тал, шарилын свитийн дээд, цагаанцавын свитийн доод хэсэгтэй
дүйцнэ гэжээ. Хожим В.Ф.Шувалов (1982) Шувалов, Нялгын хотгорт хэт жижигрүүлэн свит ялгах
үндэслэлгүй гэжээ. Судалж тодруулах шаардлагатай."
" Ж.Содов"
170. "ДӨРӨӨННУУРЫН СВИТ" " Палеоген, дээд олигоцен "

"Дорнод аймгийн Дашбалбар сумын нутагт Улз голын эрэг, Дөрөө нуурын орчимд тархсан, 10-15 м
зузаан, палеозойн хурдсыг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, доод миоцений хөх нуурын свитээр нийцлэг
хучигддаг, улаавтар ягаан, улаан хүрэн, алаг өнгийн шавар, алеврит, элсэн чулуу, мергель зэргээс
тогтсон хурдсыг литологийн шинжээр нь П.Хосбаяр нар дөрөөнуурын свит болгон ялгаж, 1:200 000-ын
масштабтай геологийн зурагт тусгасан байна. "
171. " ДӨРВӨНДЭРТИЙН СВИТ " "Доод цэрд K1"

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын нутагт тархсан, доод цэрдийн хармагтай, оорцогийн свитүүдийг
зүссэн буюу үл нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 50-180 м зузаан, трахилипарит, липарит
порфир фельзит тэдгээрийн туф туф-конгломерат элсэн чулууны зузаалгийг 1980 онд П.Хосбаяр
судалж Дөрвөндэрт уулын нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгах санал дэвшүүлж, цагаанцав,
хэрлэнгийн свитүүдтэй дүйцүүлжээ. Зүсэлт хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн харьцангуй насны
үндэслэл шаардлагын түвшинд хүрээгүй, дараагийн геологийн судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй
учир цаашид ашиглах шаардлагагүй. "
"Ж.Содов"
172. "ДӨЧИЙН ГОЛЫН СВИТ (Дучингольская свит)" "Дээд перм-доод триас P2-T1 "
"Дорнодын Дашбалбар сумын нутаг Улз голын хойд бие, Дөчийн голын сав газраар тархсан,
палеозойн хурдсыг тасалдалтай хучиж, цэрдийн хурдсаар (чойбалсангийн сери) тасалдалтай, өнцгийн
үл нийцлэг хучигддаг, 6000-7000 м зузаан, Subseaculiter incertus, Pseudocircella perplexa зэрэг
ургамлын үр-тоосонцорын үлдэгдэлтэй саарал, хар саарал элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг занар,
конгломератын зузаалгийг Ц.Махбадар нар (1988ф) дээд перм-доод триасын настай дөчийн голын
свит болгон ялгаад, 2 дэд свитэд хуваав. Тулгуур зүсэлтийг Дөчийн голын савд тогтоосон байна.
Ц.Махбадар нар (1990ф) энэ свитийг сери болгон дотор нь доод, дунд, дээд гэсэн 3 зузаалагт хувааж
доод перм-доод триасын настай гэж өөрчилөв. Бид энэхүү хурдсыг анх свит болгон ялгасан
(Ц.Махбадар нар, 1988) байдлаар нь схемд (1994) оруулав."
173. "ДӨЧИНДАВААНЫ СВИТ (Дучиндаванская свита) " "Доод девон D1"

"Говь-Алтайн Бэгэр сумаас урагш, Цогт сумаас зүүн хойш Дөчин даваанд тархсан, тахилтын свиттэй
тектоник хил заагтай, дунд девоны тогоотын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 400 м зузаан, табулят-
Favosites admirabilis, Riphaelites rogtensis, Calioporoprisca, Pachypora mongolica, Turkestanella acuaria-
гагуулсан саарал өнгийн үелэг шохойн чулуу, алевролит, элсэн чулуу, гравелитын зузаалгийг
28
А.А.Раузер нар (1986ф) Дөчин давааны нэрээр свитэд ялгасан. Стратотипийг нь Цахир хаалгын
нурууг огтолж буй хөндийн дунд хэсэгт тогтсон. Т.Т.Шаркова, Н.Г.Маркова нар (1975, 1977, 1981)
цогтын свитийн дунд хэсэг буюу дөчин давааны үе нэртэйгээр ялгаж прагийн яруст хамааруулж
байсныг А.А.Раузер нар дөчин давааны үеийг свитэд дэвшүүлж, прагийн дээд хэсэг-эмст оруулж
үзсэн. Р.Е.Алексеева нар (1988ф) прагийн ярусын дээд хэсэг болохыг баталсан байна."
"Ф. Тунгалаг"
174. " ДӨШИЙН ОВООГИЙН СВИТ (Дусинобинская свит)" " Дунд-дээд карбон С2-3"
"Өмнөговь, Дундговийн хил залгаа нутаг Дөшийн овоо, Манлай, Дөчин хурал, Их шанхай, Шүтээн
зэрэг газарт тархсан, ихшанхайн свитийг үл нийцлэг хучиж, доод пермийн аргалантын свитээр үл
нийцлэг хучигддаг, 1900-2400 м зузаан, Neuropteris ex gr. pulchra N., ex gr. paimbaensis (R.),
Cardioneura tomiensis N. Angaropteridium aff. cardiopteroides (Sch.) Z. Rufloria ex gr. theodorii Tschirk. cf.
(Zal) S.Meyen, Cordaites cf. zalessky D. зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй андезитдацит хүчиллэг туф
туффит трахиандезит элсэн чулуу гравелит конгломератаас тогтсон зузаалгийг В.И.Гольденберг нар
(1977ф) дөшийн овоогийн свит гэж дээд карбон-доод пермьд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг
Дөшийн овоо ууланд ялгасан. Дараа нь амьтан ургамлын үлдэгдлээр нь дунд-дээд карбоны настай
гэж Л.В.Заботкин, Г.Ээнжин нар үзсэн байна."
"Д.Оролмаа"
175. " ДӨШ УУЛЫН СВИТ (Душиулинская свита) " "Доод цэрд (апт-альб)"
"Баянхонгорын Шинэжинст сум, Ингэн хөөврийн говь, Дөш уул, Онгон улаан уул орчимд тархсан,
палеозойн хурдсыг хучиж, дээд цэрдийн баруунгоёотын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 950-1000 м
зузаан, зөөлөн биетэн-Musculiopsis reshetovi (Martins.), Sphaerium albicum (Martins.), Corbicula
anderssoni Grab., Protelliptio mongolensis Martins., Plicatella robusta Martins., Sainshandia dushiulensis
Martins., S.mongolica Martins., S.ongonulensis Martins., яст мэлхий-Нangaiemys hoburensis Sukh. et
Narm. зэрэг олдвортой улаан хүрэн конгломерат шавар гравелит элсэрхэг шавар саарал шар саарал
ногоон саарал элсэн чулуу шөрмөсөн чулуужсан шавар аргиллит хэлбэрийн хатуу шаврын зузаалгийг
В.Ф.Шувалов нар (1976) Дөш уулын нэрээр доод цэрдийн апт-альбын настай свит ялгажээ. Свитийн
чулуулгийг дотор нь 3 багцад хуваадаг. Мөн Дорноговь, Сайншанд, Түшлэг уулын зүүн хойд бэлд эл
хурдас тархалттайг тэмдэглэжээ. Цаашид судлах шаардлагатай."
" Ж.Содов"
176. "ДУЛААНХАЙРХАНЫ СВИТ (Дуланхайрханская свита) " "Доод карбон C1"

"Өвөрхангайн Уянга сум, Онгийн голын эх, Баянхайрхан уул, Хайрхандулаан сумаас Өлзийт толгой
уул хүртэл, Улаан чих ууланд тархсан, дунд-дээд девоны цоройдгийн свитийг нийцлэг хучиж, доод
пермийн баян-улааны свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 5000-5200 м зузаан, терриген зузаалгийг
Д.Тогтох нар (1986ф) Дулаан хайрхан уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь элсэн чулуу,
алевролит, алевро-элсэн чулуу, конгломерат, гравелит, цахиурлаг алевролит, хаш, туф, шохойн
чулууны мэшлээс тогтсон 2 дэд свитээс бүрдэнэ. Тулгуур зүсэлтийг Дулаанхайрхан уул, 1393 тоот
өндөрлөгийн хавьд ялгасан. Урьд нь Е.Д.Аносова (1977) хөвд биетэн-Fenestellidae, мөрхөлтөн-
Veospirifer sp, ургамал-Psilophyta sp. зэргийг илрүүлж уг свитийг визе, түүнээс хожуу настай гэж үзэн
цоройдогийн свитийн бүрэлдэхүүнд оруулж, девоны настай гэж үзэж байсныг Д.Тогтох нар доод
карбоны настай биеэ даасан свит болгожээ. Дулаанхайрханы свит нь хангайн серийн жаргалантын
свиттэй насны хувьд давхардал байж болох юм. Цаашид судлах шаардлагатай. "
177. "ДУЛААНХАР-УУЛЫН СВИТ (Дуланхарульская свита)" " Доод-дунд девон D1-2"

"Баян-Өлгийн Ногоон нуур сумын нутаг, Дулаанхар уул, Ачит нуурын мульдэд тархсан, ачитнуурын
свитийг нийцлэг, ордовикийн хурдсыг үл нийцлэг хучдаг, 1700 м зузаан, андезит порфирит, андезит,
дацит, риолит, лавобрекчи, бүдүүн хэмхдэст туф-брекчээс бүрдсэн зузаалгийгА.Н.Демин нар (1990ф)
Дулаанхар уулын нэрээр свитэд ялгасан. Зүсэлт нь Дулаанхар уул дахь мульдийн баруун хойд
жигүүрт хийгдсэн. Анх энэ зузаалгийг К.Л.Волочкович (1967ф) тээлийн свит нэрээр ялгаж доод девонд
хамааруулсныг П.С.Матрасов (1976), А.Б.Дергунов (1980), Р.А.Хасин (1988) нар дунд девонд оруулж
судалж байсан. А.Н.Демин нар эдгээр вулканитыг нэгтгэж дулаанхар-уулын свитэд ялгасан байна.
Ю.А.Борзаковский, О.Д.Суетенко нар (1990ф) дээрх районд тархсан вулканитуудын заримыг уйгар
(ойгор)-ын свитэд, заримыг нь доод-дунд девоны ангиллагдаагүй хурдаст оруулжээ. Энэ свит нь
маргаантай, цаашид судлах шаардлагатай. "
178. "ДУНДГОВИЙН СЕРИ (Дундгобийская серия)" "Доод перм P1"

"Дундговь, Баянхонгорын нутагт Л.В.Заботкин нар (1983ф) дундговийн сери ялгаад дотор нь иххадын
ба сахалайнголын гэсэн 2 свитэд хуваасан байна. Уг свитүүдийг үз." "Д.Оролмаа"
29
179. "ДУНД-ООРЦОГИЙН СВИТ (Дунд-орцогская свита)" "Доод рифей R1"
"Архангай, Булган, Өгийнуур, Орхон, Тамирын голын сав газар, Норовлин уулаас зүүн хойш, Цагаан
толгой уулын районд тархсан, доод протерозойн норовлингийн свитийг нийцлэг хучиж, мөнгөнцээжийн
свитээр хучигддаг, 800 м зузаан хлорит-серицит, серицит-хлорит-кварц, серицит-актинолит, кварц-
серицит, биотитот занар, шохойн чулуу, хүчиллэг эффузивийн туф, туф гравелитын жижиг мэшил,
үеүүдтэй, нарийн ба жижиг таластлаг хемоген доломит зэрэгээс бүрдэх хурдасыг П. Хосбаяр нар
(1987ф) свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь геологийн фондын тайланд тусгагдсан өөр газар ашиглаж
байгаагүй, насны хувьд тодорхой биш судлах шаардлагатай."
180. " ДҮНГЭНЭЭГИЙН СВИТ (Дунгинская свит) " "Доод девон"

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумаас ургаш Мандал-Овоогийн массивт тархсан орголын свитийг нийцлэг
хучиж, бутуулхудагийн свитээр хучигддаг, 250-300 м зузаан ругоз, табулят, мөрхөлтөн, криноид
агуулдаг алевролит, шохойн чулуу, элсэн чулууны үелэлээс тогтох хурдасыг И.Дорлигжав нар (1993ф)
Дүнгэнээгийн худагийн нэрээр свитэд ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь Баянхошуу бригадын хуучин туурийн
дэргэд оршино.Анх Л.М.Улитина, Т.Т.Шарикова, О.Д.Суетенко нар (1990) свитэд ялгах санал
дэвшүүлсэн юм."
181. "ДЭВЭРХИЙН ГОЛЫН СВИТ (Дэбэрхингольская свита)" "Девон"

" Увс, Баян-Өлгий аймгуудын нутаг Их нууруудын хотгор, Монгол Алтайн нуруунаас хойш Хүрэн голын
сав газар, Цэнгэлийн гол, Хуруутын уулын районд тархсан, доод карбоны хүрэнголын свитийн
конгломератаар хучигдаж, борголын свитийг үл нийцлэг хучдаг, 1400 м зузаан, ургамлын үлдэгдэлтэй
кварц порфирын туф, альбитофир, туфоген-элсэн чулуу, туфо-занар, цахиурлаг занар, гравелит,
дундлаг лаав зэргээс тогтсон хурдсыг В.В.Беззубцев нар (1959ф) Дэвэрхийн голын нэрээр свитэд
ялгасан байна. Бүрэн зүсэлтийг нь Цахирын худгаас баруун урагш, урагш 6 км-т буюу Цэнгэлийн гол,
Хүрэн голын сав газарт хийсэн. В.А.Амантов Их нууруудын хотгорт үүнтэй төстэй хурдсаас доод
девоны фаун олсон ба В.В.Беззубцев энэ хурдастай харьцуулж, мөн стратиграфийн байрлалаар нь
девонд оруулсан байна. Цаашид энэ свитийг ашиглахгүй. "
182. "ДЭЛГЭРИЙН СВИТ (Дэлгэрская свита) " "Дунд-дээд триас Т2-3"

"Хэнтийн Дэлгэрхаан сумын нутаг Цэнхэрийн голын сав газар, Баян-Улаан уулаас урагш (Цэнхэрийн
хотгорын баруун хэсэг) дээд пермийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дунд-дээд триас-доод юрийн мөнх
өлзийтийн свитээр нийцлэг хучигддаг, порфирит, диабаз, ортофир, кварцын порфир ховроор туф, туф
брекчи зэргээс тогтсон, 750-850 м зузаан вулканоген зузаалгийг Ж.Бямба нар (1968) дэлгэрийн свит
гэж ялгаад, стратиграфийн байрлалаар нь багцаалж доод-дунд триасын настай гэж үзэв. Тулгуур
зүсэлтийг Баян-Улааны боржингийн массиваас урагш ялгажээ. Тайлбар: Цэнхэрийн хотгорын зүүн
хэсэгт энэ свитийн үргэлжлэлийг ? Ихэр-Улаан уулаас урагш Байцын-Овоо, Хар-Өндөр зэрэг газар
С.М.Калимулин нар судалж, Neocalamites issekkulensis зэрэг дунд-дээд триасын ургамлын үлдэгдлээр
насыг нь тогтоосон байна. Цаашид ойр тархсан свитүүдтэй харьцуулан судлах шаардлагатай." "
Л.Уранбилэг" "нутгийн "
183 " ДЭЛГЭРХААНЫ СВИТ (Дэльгерханская свита) " " Доод перм Р1"
"Төв аймгийн Дэлгэрхаан, Дундговийн Адаацаг сумын хил залгаа нутагт тархсан, доод пермийн
дундговийн серийг тасалдалтай хучиж, дээд пермийн сантын свитээр нийцлэг хучигддаг, 1500-1800 м
зузаан, Linoproductus ussuricus (F.), L.cora (O.), Marginifera cf. saranae V., Pseudosyrinx kolymaensis T.
зэрэг мөрхөлтөн, Rufloria aff. derzavinii (N.) S.Meyen, R. ex dr. poryvaica Gorel., Cordaites singularis (N.)
S.Meyen, Nephropsis sp., Vojnovskya sp. nov. зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэл агуулсан элсэн
чулуу, алевролит, шохойн чулууны үетэй аргиллит, гравелит, конгломератын зузаалгийг М.В.Дуранте
(1976) дэлгэрхааны свитболгон ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Дунд ус худгийн орчим ялгасан байна. Свит
ялгах шаардлага хангасан."
" Д.Оролмаа"
184. " ДЭЛГЭРХАНГАЙН СВИТ (Дэлгэрхангайская свита) " " Дээд перм Р2"
"Дундговийн Дэлгэрхангай сумын нутаг Дэлгэрхангай уулын орчимд доод пермийн дундговийн серийг
үл нийцлэг хучиж, зарим газарт зартхудгийн зузаалгаар нийцлэг, юрийн хурдсаар тасалдалтай
хучигддаг, 2000 м зузаан Paracalamites aff. similis Zal., Rufloria cf. delicata Durante, Cordaites cf. minax
(Gorel.) S.Meyen, C.sp., Zamiopteris sp., Glottophyllum (?) sp. зэрэг дээд пермийн ургамлын үлдэгдэл
агуулдаг саарал, ногоон терриген чулуулаг, базальт, риолит туф, шүлтлэг базальт, долерит, риодацит
зэргээс тогтсон зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1983ф) Дэлгэрхангай уулын нэрээр ялгаад дотор нь 2
дэд свитэд хуваав. Тулгуур зүсэлтийг Зүүнхарчих уулаас зүүн урагш 4 км-т, Дэлгэрхангай уулын өвөрт
30
Тэхийн овоо уулаас зүүн урагш, Эрдэнэ овоо уулын зүүн талд тус тус ялгасан байна. Цаашид судлах
"Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг "
185. " ДЭЛГЭРХИЙН СВИТ " " Доод силур S1"

"Дорноговийн Дэлгэрэх сумын төвөөс зүүн тийш 15 км-т мезозойн хурдсын дороос илэрсэн Tuvaella
rackovskii зэрэг доод силурийн мөрхөлтөн, хөвд биетэний үлдэгдэл агуулсан үелэг шохойн чулуу,
ногоон алевролит, гантигжсан, цул шохойн чулуунаас тогтсон 300 м зузаалгийг дэлгэрхийн свит
болгох санал дэвшүүлж байна. Урьд нь энэ зузаалаг түвшинширээгийн свитэд хамаарагдаж
байв.Гэтэл энэ свит нь ордовик, силур, девоны ? хурдсыг хамж нийлүүлээд ялгасан нь дараагийн
судалгаагаар тогтоогдсон юм. Иймд түвшинширээгийн свитийг цаашид ашиглах бололцоогүй болсон
юм."
"Ч.Минжин"
186. "ДЭЛИЙН ХАРЫН СЕРИ (Дэлийнхарынская серия)" "Доод девон D1"

"Өмнөговийн Цогт-Овоо сумыг Дугших уул, Баянборын нуруу, Дэлийн харын нуруу, Хос уул, Олдохын
хийд, Эрдэнэбаян хурлын туурь орчимд тархсан хөтөл ус худагийн свитийг нийцлэг хучиж,
бутуулхудагийн свитээр хучигддаг, 3000-3700 м зузаан, хөвд биетэн-Lioclema cf. neitailensis Jang,
кринойд-Decacrinus crientalis Jelt., Hexacrinites (?) aff. dentatus cehinatus Jelt., Mediocrinus aff. ivanovi
Jelt.-г агуулсан ихэвчилэн занаржсан элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг болон цахиурлаг занар,
шохойн чулуу, хүчиллэг дундлаг найрлагатай лаав, тэдгээрийн туфээс тогтох хурдсыг Л.В.Заботкин
нар (1983ф) Дэлийн харын нурууны нэрээр серид ялгасан. Энэ сери нь хоорондоо нийцлэгээр
байрлах: эрдэнэбаянхуралын, тооройн, ихэр-улаан, талын богдын гэсэн свитүүдэд хуваагдана. Зүсэлт
нь Дугших ууланд хийгдсэн. Анх энэ хурдсыг А.А.Храпов Дэлийн харын нуруунд дунд девонд оруулж
ялгасныг Ю.М.Логинов (1973) элсэн чулуу-занарын-доод, шаварлаг-занарын-дунд, цахиурлаг элсэн
чулуу-занарын дээд гэсэн 3 зузаалагт ангилжээ.Хожим О.Д.Суетенко, Б.Лхасүрэн нар Хавтгай уулын
районд дунд девоны билүүхудагийн свитэд ялгаж, шаварлаг занарын-доод, элсэн чулуу занарын-дээд
гэсэн 2 зузаалагт ангилсан. Дараа нь Төв, Дорнод монголын геологийн зурагт билүүхудагийн свитийн
дор дэлийн харын элсэн чулуу-занарын комплексийг бүхэлд нь оруулж ялгав. В.И.Гольденберг нар
(1978ф) эрдэнэбаянхурал, тоорой, ихэр-улаан, талын богдын свитүүдийг бүгдийг нь доод девонд
оруулж тус тусад нь свитэд ялгасан байсныг Заботкин нар (1983ф) нэгтгэж дэлийн харын сери гэж
нэрлэсэн. Цаашид судлах шаардлагатай." "Ф.Тунгалаг"
187. "ДЭЛИЙН ШАНДЫН СВИТ (Дэлийншандинская свита) " "Дунд-дээд юра J2-3"
"Өмнөговь, Дундговийн хил залгаа, Дэлийн шанд худгийн орчимд тархсан, доод пермийн боржинг
тасалдалтай хучиж, доод цэрдийн могойтын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 900 м зузаан, Cladophlebis
denticulata (Brongn.) Font., C. nebbensis (Brongn.) Nath., Pterophyllum tietzei Schenk., P. propinguun
Goepp., Taeniopteris sp. зэрэг ургамлын олдвортой игнимбрит, лаав, трахидацитын-туф,
трахиандезитын-туф, андезит-базальт, туфоген-тунамал чулуулгийн зузаалгийг Л.В.Заботкин нар
(1983ф)Дэлийн шанд худгийн нэрээр дунд-дээд юрийн настай свит ялгажээ. Энэ нь урьд ялгасан
өлгийн свитийн давхардал байж мэднэ. Судалж асуудлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
188. "ДЭЛИЙН ШАНДХУДАГИЙН СВИТ (Дэлиншандхудукская свита) " " Дээд перм Р2"
"Өмнөговийн Ноён, Гурвантэс сумдын нутаг Ноёнсумын хотгорт тархсан, ногоовтор саарлаас алаг
улаан элсэн чулуу Cordaites ex gr. clercii Radz., C.ex gr. adleri Radz., Pecopteris ex gr. anthriscifolia
(Goepp.) Zal., P.ex gr. bobrovii Neub., Sphenopteris sp., Lepeophyllum sp. зэрэг дээд пермийн ургамлын
үлдэгдэл бүхий алевролит конгломерат нүүрсний жижиг үетэй аргиллитаас тогтсон дунд-дээд карбоны
дөшийн овоогийн свитийг үл нийцлэг хучиж, триасын ноёнсумын свитээр хучигддаг, 1000-1300 м
зузаан терриген хурдсыг М.В.Дуранте (1971) Дэлийн шандхудагийн нэрээр свитэд ялгаж, тулгуур
зүсэлтийг энэ худгийн дэргэд тогтоосон байна. Свит ялгах шаардлага хангасан."
189. "ДЭЛҮҮН-ЮСТЫДЫН СЕРИ (Делюно-Юстыдская серия)" "Доод-дунд девон D1-2"

"Баян-Өлгийн Дэлүүн сумын нутагт Юстыдын хотгор, Хавцалын гол, Цагаан нуурын гол, Кашкарлык
уулын орчим тархсан, 2500-3800 м зузаан, саарал өнгийн элсэн чулуу, алевролит, хар занарын
зузаалгийг А.Н.Демин нар (1990ф) Дэлүүн сумын нэрээр серид ялгасан. Сери нь дотроо кашкарлык,
хатууголын, цагаансалааны гэсэн свитүүдэд ангиллагдана. Тулгуур зүсэлт нь Толбо нуураас
Хавцалын голын дагуу хийгдсэн байна. И.Л.Волочкович (1961), П.С.Матрасов (1976), А.Б.Дергунов
(1980), Р.А.Хасин нар судалж, дунд-дээд девоны цагааннуурын, хар занарын, сагсайн свитэд тус тус
ялгаж байсныг А.Н.Демин нар (1990ф) цагаансалааны, хатууголын, кашкарлыкийн свитүүдийг
нэгтгэсэн дэлүүн-юстыдын серид ялгажээ. Цаашид судлах шаардлагатай."
31
190. "ДЭЭДЖАРГАЛАНТЫН СВИТ (Верхнеджаргалантская свита)" "Неоген, дээд миоцен-
доод плиоцен ? N"
"Төв аймгийн Бүрэн сумын нутаг Их төхөм нуурын хөндийн баруун хойд хэсэгт, Аржаргалантын голд
тархсан, Spaniodontella, Ecrycinidae төстэй хясааны үлдэгдэлтэй, конгломерат, шавар элсэн чулуунаас
тогтсон хурдсыг Б.Б.Полынов, И.М.Крашенников нар (1926) дээджаргалантын свит болгон ялгасан юм.
Энэ свитээс хожим үлэг гүрвэлийн хөл, тавагны ул мөр, хээ, мөн загас, дун, хясаа, шавьжийн баялаг
олдвор олж, доод цэрдийн неокомын настай болохыг тогтоосон байна."
" Н.Ичинноров"
191. " ЕРӨӨГИЙН СЕРИ (Иуругольская серия) " "Доод палеозой РZ1"
"Г.И.Хубльдиков, Ю.П.Цыпуков нар (Геология МНР, 1973, т.1, 137) Ерөө, Бугантай голын хооронд
тархсан зузаан терриген зузаалгийг ерөөголын сери гэж ялгаад дотор нь толгойтын, жаргалантын,
ходоодын гэсэн 3 свит хувааж хараагийн серитэй харьцуулж доод палеозойн настай гэж үзэв.Цаашид
судлах шаардлагатай.
" Ч.Минжин"
192. "ЕСӨНБУЛАГИЙН КОМПЛЕКС (Есэнбулакский комплекс) " "Доод протерозой PR1"

"Говь-Алтай аймгийн төвийн хойд, баруун хойд хэсгээр тархсан, 2000 м зузаан, 2 зузаалагт хуваагдах
судаллаг кварцит, пегматит, бал чулуутай гантиг, амфиболит, гнейс зэргээс бүрдсэн хурдсыг
Ф.П.Митрофанов нар (1981) комплекс болгон ялгасан. Энд тархсан пегматит ба боржинд польшийн
геологчид үнэмлэхүй насны шинжилгээ (К-Аr) хийж 1600 сая гэж үзжээ. Комплексыг цаашид
нарийвчлан судлах шаардлагатай."
193. " ЖАВХЛАНТЫН СВИТ (Джавхлантская свит)" "Дээд цэрд К3"

"Дорноговийн Сайхандулаан сумын төвөөс урагш Жавхлант уулын орчимд тархсан, дээд цэрдийн
баянширээгийн свитийг тасалдалтай хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 50 м зузаан, динозаврын яс,
өндөгний хальсны олдвортой шохойлог конкрец, конгломерат, элсэн чулууны үетэй улаан, улаан
хүрэн, шар саарал шаврын зузаалгийг А.Б.Сочава (1975) дээд цэрдийн хэсгийн свит болгон ялгажээ.
Геологийн судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй байна."
" Ж.Содов"
194. " ЖАНСАЙН СВИТ (Джансайская свита)" "Дээд девон-доод карбон D3-C1"
"Баян-Өлгийн Цэнгэл сумаас урагш, Алтай сумын төвөөс баруун тийш, Даян нуурын урд
хэсгээр Сонгины гол Жансай голын эх хүртэл тархсан, цагаанголын свитийг үл нийцлэг хучдаг, 600-
800 м зузаантай терриген хурдсыг П.С.Матросов нар (1956ф) Жансай голын нэрээр свитэд ялгасан.
Энэ свитийн хурдас нь конгломераттай үелсэн нийлмэл элсэн чулуу, занар, битумжсан занар,
шохойлог элсэн чулуу, нүүрслэг занар, нүүрснээс тогтоно. Тулгуур зүсэлтийг Жансай голын хөндийд
ялгасан. Эндээс девон карбоны хил заагийн түвшинд тохиолддог мөрхөлтөн-Sphenospira julii (Dehee),
Striatifera sp., хөвд биетэн-Вatostomella sp., Monotrypella sp. ургамал-Knorria sp. зэргийг олжээ. "
195. "ЖАРАНТАЙН СВИТ (Жарантайская свита)" "Дээд юра J3 "

"Архангайн хотонт сум, Хотонтын хотгорт тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн
архангайн свитээр нийцлэг, заримдаа аажмаар шилжин хучигддаг, 350 м зузаан, улаан саарал,
шаравтар алевролит, элсэн чулуу, гравелит, улаан ногоовтор саарал алевролитын зузаалгийг
П.Хосбаяр нар (1987ф) судалж, стратиграфийн байршлаар нь Жарантай голын нэрээр дээд юрийн
настай свит ялгажээ. Энэ свитийн хурдас Өгий нуур, Баяндурхи зэрэг томоохон хотгоруудад
тархалттай гэж үздэг. Цаашид судлах шаардлагатай.
"Ж.Содов"
196. "ЖАРГАЛАНТЫН СВИТ (Джаргалантская свита)" "Дунд-дээд рифей R2-3"

"Монгол алтайн зүүн өмнөд хэсгээр Ханзалын голын район, Гэгээтийн голын зүүн талд тархсан, 700 м
хүртэл зузаантай, цээлийн комплексийг стратиграфийн болон структур хувирлын үл нийцлэгээр
хучдаг, олигомикт элсэн чулуу, алевролит, пелит, гравелит, кварцит, шохойлог занарын үеэс тогтсон
хурдсыг Ф.П.Митрофанов (1981) анх метаморф комплексийн дотор нь свит болгон ялгажээ. Kildinella
sp., Pterospermopsimorpha sp. (сфероморфид) зэрэг палеонтологийн олдворт үндэслэн уг свитийг
дунд дээд рифейн настай болохыг баталгаажуулсан байна."
32
197. "ЖАРГАЛАНТЫН СВИТ (Джаргалантская свита)" "Доод палеозой PZ1"
"Сэлэнгийн Ерөө, Хүдэр сумын нутаг Ерөө, Бугантай голын сав газар тархсан, 2000-3000 м
зузаан, шаварлаг занар, алевролит, шохойлог элсэн чулуу, алевро-элсэн чулуу, шохойлог-цахиурлаг
алевролитын зузаалгийг Г.И.Хубульдиков, Ю.П.Цыпуков нар (Геология МНР, 1973, т.1, 137)
жаргалантын свит гэж ялгаад, ерөөгийн серид хамааруулан багцаагааар доод палеозойн настай гэж
үзэв. Цаашид судалж насыг нь тодруулах шаардлагатай."
" Ч.Минжин"
198. "ЖАРГАЛАНТЫН СВИТ (Джаргалантская свита)" " Доод карбон С1"

"Баянхонгорын Жаргалант, Гурванбулаг сум, Байдрагийн голын баруун эрэг, Мандалын гол,
Бөөрөгийн нурууны өмнөд хэсэг, Цохиот голын сав, Цагаанхайрхан ууп, Баян-Улаан уупын районд
тархсан дунд-дээд девоны Цэцэрлэгийн свитийг нийцлэг хучиж, дунд-дээд карбоны Байдрагийн
свитээр нийцлэг хучигддаг, 700-2200 м зузаан, терриген зузаалгийг И.Б.Филиппова нар (1969ф)
хуучин Жаргалант сумын нэрээр свитэд ялгасан байна. Мөн энэ свитийн хурдас нь Ц.Махбадар нарын
(1990ф) үзэж байгаагаар Цэцэрлэгийн хотгорын зүүн хойд талаар Орхон голын эхээр тархалттай. Энэ
свит нь том дунд ширхэгт элсэн чулуу, алевролит зонхилсон конгломератын жижиг үеүд, дундлаг
эффузивийн нарийн үе бүхий доод; гравелитын үеүдтэй жижиг, дунд, том ширхэгт элсэн чулууны-дээд
гэсэн 2 дэд свитэд хуваагдана. Зүсэлтүүд нь Жаргалант сумын орчим Байдрагийн голын зүүн эрэгт,
Цохиот голын зүүн эрэгт, Цагаанхайрхан уулын өмнөд хажууд байрлана. И.Б.Филиппова
стратиграфийн байршлыг үндэслэн дунд-дээд карбоны настай гэж үзэж байсныг М.В. Дуранте нар
(1980ф) доод карбонд хамааруулж, дараа нь У.Баярсайхан нар (1990ф) мөр хөлтөн-Nеоsрiгifег
dегjаwini, Огulgаniа аff.gumbiniаnа Коtf., Тоmiорsis sр., Lаniрustulа sр., Dеngаlоsiа sр., хөвд биетэн-
Sulеогеtерога sр., Fеnеstеllа sр., Fеnniгеtерога Sр. гастропод зэрэгт тулгуурлан доод карбоны настай
болохыг баталжээ. "
199. "ЖАРГАЛАНТЫН СВИТ ( Джаргалантуинская свита)" "Доод триас "

"Хэнтийн Өмнөдэлгэр сумын нутаг Жаргалантын голын савд тархсан дээд пермийн хурдсыг
хучиж юрийи хурдсаар хучигддаг 1300 м зузаан, Вакеwеllа (nеоbакеwеlliа) геtiсulагis, Ророv, Вакеwеllа
sр., Роsidоniа tеnuisimа Воhm., Р.ехgг.mimег Оebегg, Аnadоntорhога sp. зэрэг хясаа, Еоflеmingitеs (?)
sр., Аnаsibiгitеs(?) sp. зэрэг толгой хөлтөн, Clаdорhlеbis jаsсhinii Ргуn., Рhеоniсорsis аngustifolia Hеег,
Рitуорhуllum lаtifоlium Тuг.Кеt., Реlоuгdеа sр., Роdоzаmitеs sр. зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй аркоз элсэн
чулуу, комгломерат, ногоон саарал жижиг ширхэгт элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг занараас тогтдог
хурдсыг М.С.Нагибина, Л.П.Зоненшайн нар (1975) судалж амьтны үлдэгдлээр нь доод триасын
(оленекийн ярус) гэж үзсэн байна. Судлах хэрэгтэй."
200. "ЖАРГАЛАНТЫН СВИТ (Жаргалантская свита)" "Доод-дунд юра"

"Ховдын Манхан сум, Жаргалантын нурууны баруун урд бэлд тархсан, палеозойн хурдсыг үл
нийцлэг хучиж, дарви, неогений хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 600-1400 м зузаан, ургамал
Еguisеtitеs subiгiсus (Неег) Наll., Сlаdорhlеbis nеbbеnsis(Вгоngn.) Nаth., С. Suluktеnsis Вгiсk, Рhое
niсорsis аngustifоliа Неег, С.гigidа Неег, Рitуорhуllum nогdеnskiоldii (Неег) Nаth., Роdоzаmitеs аngustifоliа
Еiсhw, зөөлөн биетэн-Fегgаnосоn сhо sibiriса Тsсh., F.еlоngаtа Rаg., F.minог, Рsеudосагdiniа lоngа,
Р.sibiгiгеnsis Магtns., Uniо роггесtus зэрэг олдвортой саарал, цайвар саарал конгломерат, гравелит,
элсэн чулуу, алевролит, нүүрсний үе, нүүрслэг занарын зузаалгийг П.Хосбаяр (1972) судалж
Жаргалантын нурууны нэрээр Доод-дунд үеийн настай свит гэж ялгажээ. В.А.Прасилов (1985)
ургамлыг нь судлаад уг хурдсыг дунд (бат) юра, Ж.Содовбатын (1990) дээд хэсэг коллезейн настай
гэж үзжээ. Цогцолбор судалгаа хийх шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
201. "ЖАРГАЛАНТ ХУДАГИЙН СВИТ (Джаргалантхудукская свита)" "Дээд силур"

"Дундговийн Өлзийт сумын Жаргалант худгийн орчимд доод-дээд силурын Баянцагаан
худагийн свитийг үл нийцлэг хучдаг, 3275 м зузаан, риолитдацит, трахибазальт, базальт, игнимбрит,
трахириолит, дацит, андезит, тэдгээрийн туф, алевролит, мөр хөлтөн агуулсан шохойлог элсэн чулуу,
кварцын элсэн чулуунаас тогтсон зузаалгийг Г, М.Добров (Заботкин нар, 1983ф) Жаргалант худгийн
нэрээр свитэд япгав. Р.Е.Апексеева Тuvаеllа sр., И.П.Морозова Nеоtгеmаtороra s.n. зэрэг мөр хөлтөн,
хөвд биетэн тодорхойлж энэ свитийг дээд силурийн настай гэж тогтоов.Тулгуур зүсэлтийг Баянцагаан
худгаас хойш 4 км-т ялгав. В.И.Гольденберг нар (1978ф) энэ свитийг Манхан-уулын свитэд
хамааруупж байв. Цаашид насны үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
33
202. "ЖИНСТИЙН СВИТ (Джинсэтинская свита)"
"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутагт Н, Г.Маркова, Т.Т.Шаркова (1977) нарын япгасан энэ
свит дараагийн судалгаагаар дотроо (бие даасан свитүүдэд хуваагдсан, мөн М.В.Дурантегийн (1976)
ялгасан пермийн Жинстийн свитийн ижилсэл (гононим) болсон байна. Цаашид ашиглахгүй."
203. "ЖИНСТИЙН СВИТ (Джинсэтинская свита)" "Дээд пермь"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Залаа жинст уулын зүүн талаар тархсан доод пермийн
Харгана-худагийн свитийг нийцлэг, (Баганат уулын свитийг өнцгийн үл нийцлэгээр хучиж, залуу
хурдсаар хучигддаг, 1700 м гаруй зузаан Рhуllоthеса сf.tuгnаеnsis Gогеl., Рагасаlаmitеs сf. аngustus.,
Ruflогiа sр., Согdаitеs sр., Sаmагорsis sр. зэрэг дээд пермийн ургампын үлдэгдэл тэй саарал өнгийн
элсэн чулуу, алевролит, гравелит, конгломерат, нүүрслэг аргиллит, шаварлаг занар зэргээс тогтсон
зузаалгийг М.В.Дуранте (1971) Жинстийн зузаалаг гээд дараа нь (1976) свит болгосон байна. Тулгуур
зүсэлтийг Залаа жинст уулын зүүн хажууд ялгажээ. Свит ялгах шаардлага хангагдсан тул цаашид
ашиглах боломжтой. "
204. "ЖИРЭМИЙН СВИТ (Жирэмская свита)" "Дээд пермь "

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын нутаг Жирэмийн далан, Далайн могой худаг, Баруун Наран,
Цэций уулын орчимд доод пермийн Цогтцэцийн свитийг өнцгийн үл нийцлэгээр хучиж, дээд пермийн
Цанхийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 300-1200 м зузаан, бүдүүн ширхэгт, улаан өнгийн конгломерат,
конглобрекчи, бүдүүн ширхэгт элсэн-чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1984ф) Жирэм
уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Палеонталогийн материал олдоогуй тул стратиграфийн
байрлалаар нь дээд пермин настай гэж үзсэн байна. Цаашид судалж свит ялгах үндэслэлийг
тодруулах шаардлагатай юм."
"Д.Оролмаа"
205. "ЖИРЭМ УУЛЫН СВИТ""Доод карбон "

"Өмнөговийн Их хонгоржийн нуруу, Дорноговийн Хатанбулаг сум, Далан уул, Агуй уул, Жирэм
уулын районд тархсан, 300-350 м зузаан, силурийн элсэн чулуу ба девоны боржинг үл нийцлэг хучиж,
дунд карбоны терриген хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, алаг өнгийн бүдүүн ширхэгт карбонат-тер
риген аркоз элсэн чулуу, кварцын элсэн чулуу, гравелит, шохойн чулуу, хүчиллэг эффузивээс тогтох
хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) свитэд ялгасан. Зузаалгийн дээд хэсгийн шохойн чулуунаас визе-
серпуховын настай ругоз олдог. Урьд нь 0.Д.Суетенко, Б.А.Данилов (1973, 1980) нар судалж
Lithkstrotion rossicum stuck-ийг илрүүлж насыг нь доод карбоны визе-серпухов гэж үзэж байсан."
206. "ЖОНОНГИЙН СВИТ" "Дээд триас-доод юра"

"Дорнодын Баян-Уул сумын нутаг Шалзын голын савд дунд-дээд триасын Шалзын свитийг
нийцлэг хучиж, дээд юрийн хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг 1200-1400 м зузаан, ургамлын олдворгүй,
риолит, риодацит, дацит, андезит, тэдгээрийн туф, занар, порфирит болон конгломерат, элсэн чулуу,
алевролитын нимгэн үеэс тогтсон зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1994ф) Жонон уулын нэрээр свит болгон
ялгаад, чулуулгийн шинж, стратиграфийн байрлалаар нь дээд триас-доод юрад хамааруулж, Орхон-
Сэлэнгийн савд ялгасан Могодын свиттэй харьцуулсан байна. Цаашид судалж, организмын олдвор
олж харьцуулах болон эртний газар-зүйн төлөвийг тодруулах шаардлагатай."
"П.Хосбаяр"
207. "ЗААМАРЫН СВИТ (Замарская евита)" "Дээд протерозой "

"Булган, Төв аймаг Харахуйн гол, Туул голын сав, Заамарын нурууны төв хэсгээр Хараагийн
серийн тунамал хурдас дотор тектоник хагарлаар хиллэн тархсан, 2800 м зузаан, эпидот-амфибол,
кварц-хээрийн жонш амфиболтой занар, амфибол-эпидот-кварц карбонаттай метаэлсэн чулуу, кварц-
эпидот-хлорит, кварц-биотитот занараас бүрдэх хурдсыг Л.Баатар (1971ф) зураглалын ажлын явцад
свитэд ялгасан. Свитийг Сlоессар sоmоzрhарzisса Zаl. зэрэг палеонтологийн олдворт үндэслэн дээд,
протерозойн настай гэж үзжээ. Сүүлийн үеийн судалгаагаар (Бямба нар 1988, Төмөртогоо, Бямба нар
1990) уг свитийг хараагийн серийн зузаалагт хамааруулсан. Энэ свит нь зөвхөн фондын материалд
тусгагдсан, өөр газар ашиглагдаагүй, маргаантай тул цаашид судлах, шаардлагатай."
208. "ЗААНШИРЭЭГИЙН СВИТ" "Доод цэрд, дээд неоком"

"Хэнтийн Батширээт, 0нон, Цагаан нуур, Улзын хотгорт тархсан, дээд цэрдийн
Хонгорхайрханы свитийг нийцлэг хучиж, Баянхааны свитээр нийцлэг хучигддаг, 400-600 м зузаан, нүх
сүвэрхэг, цул тогтолбортой тас хар хүрэн, хүрэн бор, ногоон базальт, андезитбазальт, заримдаа
хүчиллэг бялхмал чулуулаг, тэдгээрийн хооронд элсэн чулууны үетэй зузаалгийг Б.Бямба нар (1991)
34
Заанширээ уулын нэрээр дээд цэрдийн (дээд неоком) свит ялгажээ. Хурдсын дээд хэсэг дэх туф,
элсэн чупуу, алевролитын үеэс яст мэлхий Наngаiеimуs олдсон нь насны үндэслэл болжээ.
Стратиграфийн байршил, насны үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
209. "ЗААНЫ ЗУЗААЛАГ (Цзанская толща)" "Девон"

"Төв аймгийн Заан голын сав газарт В.В.Беззубцевын (1959ф) ялгасан энэ зузаалаг геологийн
судалгаанд ашиглагдахгүй болсон."
210. "ЗАВХАНЫ СВИТ (3авханская свита)" "Дээд рифей"

"Завхан, Архангай, Хөвсгөл аймгуудын нутагт нэлээд өргөн тархсан, доод рифейн Шувууны
свитийг өнцгийн ба азимутын үл нийцлэг хучиж, дээд рифейн боржингоор зүсэгдэн, вендийн настай
Цагааноломын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 2000-3000 м зузаан, элсэн чупуу, гравелит, конгломерат,
алевролит, аргиллит, ховроор базальт, андезитбазальт, андезит, шохойн чулуу, хүчиллэг, дундлаг,
суурилаг эффузив болон тэдгээрийн туф, дацит, риолит, заримдаа шүлтлэг трахидацит, трахириолит,
тэдгээрийн лаав зэрэг вулканоген чулуулгийн зузаалгийг В.В.Беззубцев (1963) Завхан аймгийн нэрээр
свитэд ялтасан. Тулгуур зүсэлт нь Говь-Алтайн Тайшир сумаас холгүй орших Баянголын хөндийд
хийгдэж. уг свитийг стратиграфийн байрлалаар нь дээд рифейн настай гэж үзжээ."
211. "ЗАГДАЛЫН СВИТ" "Дунд кембри-доод ордовик"

"Ж.Бямба 1987, 1988 онд хээрийн судалгаа хийх явцад Загдалын голын сав, Мандал сумаас
урагшхи хөндийг хүрээлж байгаа ууланд өргөн тархсан Хараагийн серийн 4 дэх хуваагдал болох
бараан саарал, ногоон саарал өнгийн элсэн чулуу голдуу, бүдүүн хэмхдэст зузаалгийг уг свитэд
хамааруулсан. Зузаан нь 1000-1200 м. Энд налуу үелэлтэй элсэн чулуу, гравелит, конгломератын
нэлээд зузаан үеүд ажиглагдана. Энэ зузаалаг уллаж байгаа Борнуурын свиттэй аажим шилжилттэй
бөгөөд девоны конгломерат бүхий терриген хурдас, вулканитаар хучигдана."
"Ж.Бямба"
212. "ЗАГИЙН СЕРИ (Дзагинская серия)" "Дунд кембри-дээд ордовик"

"Хангайн нурууны баруун хэсэгт тархсан, вендийн онколиттой Баянхонгорын свитийг хучиж,
девоны хурдсаар хучигддаг, 5000 м зуааан, хлорит-серицитэт ба актинолитот занар, филлит,
алевролит, элсэн чулуу, аргиллит зонхилсон зузаалгийг Н.Н.Херасков нар 1965 оны хээрийн
судалгааны явцад, Ж.Бямба, Н.Рягузов нар (1969) Заг сумын нэрээр сери болгон ялгаж, доод
палозойн настай гэж үзсэн. Н.Н.Херасков (1973) хоорондоо аажим шилжилттэй 5 зузаалаг ялгаснаас
доод талын 4 нь Ж.Бямба, Н.Рягузов нарын (1969) ялгасан 2 зузаалагтай дүйнэ. Цаашид судалж
насыг нь тодруулах шаардлагатай."
"Ч.Минжин "
213. "ЗАДГАЙТЫН СВИТ (Джадохтинская свита)" "Дээд цэрд" " Баянзагийн свитийг үз."
"Ж.Содов"
214. "ЗАЛАА-ОРОЙН СВИТ (Дзалаоройская свита)" "Доод карбон "

"Ховдын Алтай сумаас зүүнурагш Агүйтын нурууны хойд хэсгээр, Говь-Алтайн Цээлээс урагш
Таянгийн нурууны араар, Гаханч, Нохончийн гол, Буга хайрхан уул хүртэл үргэлжлэн тархсан, девоны
Агуйтын свитийг үл нийцлэг хучиж, дунд карбоны Таянгийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1800-1900 м
зузаан, элсэн чулуу, туф, алевролит, конгломератын зузаалгийг В.В.Беззубцев нар (1959ф) Залаа
орой уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Таван овоо, Сэрвэнт уул, Ямаат, Хүрэн ууланд
хийгдсэн байна. Уг свитийн хурдсаас триболит Рinlliрsiа Рагblоск, мөр хөлтөн Ргоduсtidае-г илрүүлсэн.
Дараа нь 1992-1994 онд Д.Тогтох, Д.Гансүх нар дахин судалж, зүсэлтийг Залаа орой ууланд хийж
дотор нь 3 дэд свитэд ялгасан. Үүнд доод-конгломерат-элсэн чулууны, дунд-элсэн чулуу-алевролитын
(дотроо шохойн чулууны мэшлүүдтэй), дээд-хар саарал алевролит, аргиллитын. Энэ свиттэй доод
карбоны Цахирын нурууны свит (И.Б.Филиппова нар, 1990ф) нь давхардал (синоним) болно."
"Г.Сэрсмаа"
215. "ЗАЛТЫН СВИТ (Цзалтинская свита)" "Доод пермь"

"Ерөө голым эх орчмоор тархсан хурдсыг В.А.Варламов Залтын свит гэж ялгав. Энэ свит
Шарголын свитийн давхардал бөгөөд ялгах үндэслэл хангалтгүй учир свит ялгах шаардлагагүй."
"Д.Оролмаа"
35
216. "ЗАМЫН СВИТ (Дзамынская свита)" "Доод пермь "
"Өмнөговийн Ханбогд сумын Талбар худгаас зүүнтийш тархаж, дээд карбоны ба залуу
хурдастай хагарлаар хиллэдэг, 500-600 м зузаан, Ruflогiа ех gг.рогуvаiса(Gогеl.), R.ех gг.tubегсulоsа
(Gогеl.), Согdаitеs сf.lаti fоlius Nеub., Сгаssinегviа ех gг.kuznеtskiаnа Nеub., Nерhгорsis ех gг. intеgеггinа
Nеub., Zаmiорtегis sр. зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй туффит, шүлтлэг трахириолит, трахидацит,
трахиандезит, игнимбрит, туфо-брекчи зэргээс тогтсон зузаалгийг М.В.Дуранте (1976) Замын свит гэж
ялгав. Тулгуур зүсэлт нь Замын хөх овоо хөтлөөс зүүн хойш 33, 5 км-т оршино. Цаашид судалж
ойролцоо тархсан Улаанхудагийн свиттэй ямар харьцаатайг тогтоох болон энэ свитийг ялгах
217. "ЗАРТ ХУДАГИЙН СВИТ (Дзартахудукская толща)" "Дээд пермь "

"Дундговийн Өлзийт сумын төвөөс баруун хойш 67, 5 км-т Зарт худгийн орчимд дээд пермийн
Дэлгэрхангайн свитийг нийцлэг хучиж, юра-цэрдийн хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 1200 м зузаан,
шүлтлэг лаав, пантеллерит трахидацит, комөндит, трахириодацит бага хэмжээгээр трахит, базальт,
туф, игнимбрит зэргээс тогтсон палеонтологийм олдворгуй зузаалгийг Л.В.Заботкин нар 1983ф) Зарт
худгийн нэрээр зузаалагт ялгасан байна.Тулгуур зүсэлт Зарт худгаас зүүн тийш 4, 5 км-т тогтоов.
Цаашид организмын үлдэгдэл эрэх, нас болон стратиграфийн байрлалыг тодруулах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
218. "ЗАХАВЧ ХУДАГИЙН СВИТ (Цзахабчихудукскаи свита)" "Дээд карбон-доод пермь"

"Өмнөговийн Манлай, Ханбогд, Дорноговийн Мандах сумдын нутаг, Шүтээн Өлгий хийдийн
намхан уулсын районд доод карбоны Гунбаянгийн свитийг үл нийцлэг хучиж, доод пермийн Сухайтын
зузаалаг, доод пермийн Улаанхудагийн свит зэргээр нийцлэг хучигддаг, 300-400 м зузаан.
Рагаgоndwаnidium ех.gг.sibiгiсum (Р.) Z., Ginkgорhуllum sр., Аngогidium sр., Nеuгорtегis sр., Сагdiоnеuга
sр., Ruflогiа ех gг.thеоdогii (Тsсh.еt Z.) S.Меyеn, R.сf.subаngustа(N.) S.Meyen, Согdаitеs сf.singulагis D.,
R.сf.kегulеniса D. зэрэг карбон-пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, туф, туффит, туфэлсэн чулуу,
туфалевролит, туфаргиллит, туфгравелит, конгломерат, нүүрслэг аргилит, шохойн чулуу, андезит
зэргээс тогтсон зузаалгийн В.И.Гольденберг нар (1977ф) Захавч худгийн нэрээр свит ялгасан байна.
Тулгуур зүсэлт нь Захавч эргийн худгаас зүүнурагш 2, 5 км-т оршино."
"Д, Оролмаа"
219. "ЗАХЧИНЫ СВИТ (3ахчинская свита)" "Доод-дээд силур"

"Ховдын Цэцэг, Мөст, Манхан, Дуут сумдын нутагт тархсан, цэцгийн свитийг нийцлэг хучиж,
девоны хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг флиш маягийн ногоон полимикт элсэн чулуу, гравелит,
алевролит, гантигжсан шохойн чулуу, рифийн цул шохойн чулуу, порфирит, андезит, андезитбазальт,
тэдгээрийн туф зэргээс тогтсон зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар Захчины гэдэг нэрээр свит
ялгах санал дэвшүүлж байна. Шохойн чулуунаас Lерtаеnа sр., Еоsрiгifег сf. miсhnеviсhi зэрэг дээд
силурийн мөр хөлтөнийг Х.С.Розман тодорхойлов."
"Ч.Минжин"
220. "ЗУНАЙГОЛЫН СВИТ (Цзунайгольская свита)" "Доод протерозой"

"Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэ-Булган сумын нутаг Мөнгөтийн даваанаас зүүн хойш, Зунай голын
дээд хэсэг, Баянголын эх, Эгийн голын баруун тал хүртэл тархсан, 2 дэд свитээс бүрдэх янз бүрийн
найрлагатай талст занар, талст шохойн чулуу, амфиболит, цахиурлаг занарын зузаалгийг
Д.Чулуунбат нар (1977ф) Зунай голын нэрээр свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь зөвхөн фондын
материалд тусгагдсан, өөр газар ашиглагдаж байгаагүй, маргаантай тул цаашид судлах
221. "ЗУРАМТАЙН СВИТ (Дзурумтайская свита)" "Доод-дунд юра"

"Өмнөговийн Хүрмэн сум, зүүнсайхан уулын урд бэл, Зурамтайн нурууны ар бэлд тархсан,
саарал өнгийн конгломерат, гравелит, элсэн чулууны зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1982) доод-дунд юрийн
настай энэхүү свитэд ялгах санал дэвшүүлжээ. Доод, дээд хил зааг нь тодорхойгүй байна. Свит ялгах
үндэслэл нь бүрэн тогтоогдоогүй байна. Судлах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
222. "ЗҮҮНМОДНЫ СВИТ (Свита Дзун-мод) " "Ногоонцавын свитийг үз."

"Ж.Содов"
223. "ЗҮРХИЙН НУУРЫН СВИТ (Дзүрхейннурская свита)" "Доод карбон"

"Дорноговийн Мандах сумын төвөөс урагш, Зүрхийн нуураас баруун тийш 10 км-т тархсан,
доод-дунд девоны өндөрүүдийн свитийг үл нийцлэг хучиж, Гvнбаянгийн свитээр нийцлэг хучигддаг,
36
450 м зузаан, карбонат-цахиурлаг хурдсыг 0.Д.Суетенко нар (1982) Зүрхийн нуурын нэрээр свитэд
ялгасан. Свитийн хурдас нь мөр хөлтөн Nеоsрiгifег sр., Тоmiорsis sр., Тогуnifег еvаgогаtаs Веsn, хөвд
биетэн- Jntгарога sр., Sulсогеtерога sр-г агуулсан карбонатжсан алевролит, хаш, пелитоморф шохойн
чулуу, жижиг ширхэгт элсэн чулуунаас тогтоно. Хурдсын насыг Б.И.Васильев(1968) Д.Адьяа,
Т.И.Турчинов нар дээд девон-дээд карбон гэж үзэж байсныг О.Д.Суетенко мөр хөлтөний үлдэгдэлд
тулгуурлан турнейгээс хожим доод карбонд хамааруулжээ. Цаашид судлах шаардлагатай."
224. "ЗҮҮНБАЯНГИЙН СВИТ (Дзунбаинская свита)" "Доод цэрд"

"Дорноговь, Өмнөговь аймгуудын нутагт тархсан, доод цэрдийн Цагаанцавын свитийг нийцлэг
хучиж, дээд цэрдийн Сайншандын свитээр үл нийцлэг хучигдсан, шавар, шаварлаг занар, мергель,
битум, элсэн чулуу, доломит, конгломератын зузаалгийг Зүүнбаянгийн хотгорт И.Е.Турищев (1954,
1956) судалж, доод цэрдийн настай свит ялгаж дотор нь 2 дэд свитэд хуваажээ. Л.И.Галеева (1955),
Г.Г.Мартинсон ( 1961) эл зузаалгийг 3 дэд свитэд хуваах санал дэвшүүлж байгаад Г.Г.Мартинсон,
В.Ф.Шувалов нар (1973) Зүүнбаянгийн свит нь хурдас хуримтлалын бие даасан 2 том үед үүссэн гэж
үзээд энэ свитийн оронд шинээр Шинэхудаг, Хөх тээг гэсэн 2 свит ялгасан байна. Иймд Зүүнбаянгийн
свитийг ашиглах шаардлагагүй болно."
"Ж.Содов"
225. "ЗҮҮННУРУУНЫ СВИТ (Дзэн, Дзуннурская свита)" "Дээд ордовик"

"Ховдын Цэцэг сумын нутаг Хажингийн нуруунд тектоникийн блокт илэрч дунд ордовикийн
Алагбаяны свитийг нийцлэг хучиж, доод силурийн Цэцэгийн свитээр хучигддаг, 1000 м гаруй зузаан,
алевролит, элсэн чулуу, гравелит, органоген шохойн чулууны үеэс тогтсон зузаалгийг В,
А.Феодоровский нар (1959ф) Зүүн-нуруу гэсэн нэртэй свит ялгаж, 0.П.Ковалевскийн тодорхойлсон
Саtеniрога гоbustа, Ргоhеliоlitеs аff.koskоlеnsis, Рlаsmорогеllа kiаегi зэрэг шүрээр дээд ордовикийн
настай гэж тогтоов. Дунд Хажингийн хавцалд Х.С.Розман, Ч.Минжин нар (1981) тулгуур зүсэлтийг
ялгаж шүр, мөр хөлтөнг судалж дунд ашгиллын настай Цэцэгийн үеийг тогтоов. "
"Ч. Минжин"
226. "ЗҮҮННУУРЫН ЗУЗААЛАГ (Дэуннурская толща)" "Дээд пермь "

"Хөвсгөлийн Шинэ-Идэр сумын нутаг зүүннуур, Тээлийн гоп, Бугуйн гол зэрэг газар хөгшин
хурдастай хагарлаар хиллэж, тээлийн голын зузаалгаар нийцлэг хучигддаг, 3000 м зузаан, Согdаitеs
sр. гэдэг пермийн төрхтэй ургамлын үлдэгдэлтэй хүчиллэг, холимог найрлагатай туф, туфэлсэн чулуу,
туфалевролит, риолит, андөзит, туффит зэргээс тогтсон хурдсыг С.Цэвээннамжил нар (1978ф)
Зүүннуурын зузаалаг гэж ялгав. Тулгуур зүсэлтийг тээлийн голын сав газар ялгав. Энэ зузаалгийг
судалж свит болгох шаардлагатай. "
"Д.Оролмаа"
227. "ЗҮҮНТЭРМИСИЙН СВИТ (Дзунтэрмисинская свита)" "Дээд девон"

"Увсын Сагил сум, Тувагийм хотгорт Хөшөөт уул, Баруун, Дунд, 3үүн тэрмис, Хар нуруу, Аариг
уул, Булгын шавар ууn, Хандгайтын орчимд тархсан бөгөөд Хөшөөт уулын свитийн үл нийцлэг хучиж,
Баруунтэрмисийн свитээр хучигддаг ба 500-880 м зузаан, элсэн чулуу, конгломерат, гравелит,
алевролит, автобрекчи, ховроор шохойн чулуунаас тогтох зузаалгийг Я.Дагва-Очир нар (1990ф)
зүүнтэрмис уулын нэрээр свитэд ялгасан. Свитийн бүрэн зүсэлтийг Хөшөөт уулын районд хийсэн.
Свитийн насыг А.Н.Демин нар (1990ф) дунд-дээд девонд, Я.Дагва-0чир нар дээд девонд тус тус
хамааруулав. Цаашид судлах шаардлагатай."
228. "ЗЭДИЙН СВИТ (Джидинская свита)" "Доод-дунд кембри"

"Булган, Сэлэнгэ аймгийн хил залгаа нутаг, Бүтээлийн нуруу, 3элтэр голын сав газар тархсан,
пермийн Хануйн сериэр хучигддаг, 1200-1500 м зузаан, элсэн чулуу, алевролит, шохойн чулуу,
кварцит зэргээс тогтох зузаалгийг Д.Балжинням нар (1983ф) Зэдийн свит болгон ялгав. (Зэд- Зэлтэр
голын буриад нэр) Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
229. "ЗЭРЭГИЙН СВИТ (Зэрэгская свита)" "Доод цэрд "

"Ховдын Зэрэг сум, Бумбатхайрханы нурууны баруун бэлд тархсан, Гурванэрээний свитийг
нийцлэг хучиж, олигоцений улаан өнгийн хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 150-450 м зузаан, зөөлөн
биетэн Limnосугеna аndегssоni Grаb.), Uniо tudоgоnеnsis Jаk., конхострак Еsthегitеs nоstгаs Кгаs.,
Егicорsis регеgгinа Nоv., Lioestheria Nov., Sрhаегеsthегiа kоbdоеnsis Nоv., oстракод LimnоСурridеа
gigаntеа Sсоblо, L.соnsрidiеntа Sсоblо, Сурridеа соnхultа Маnd., Моngоliаnеllа khаmагiniеnsis Lub.,
Dагwinullа соntгаctа Маnd. зэрэг олдвортой улаан хүрэн, саарал, шаравтар элсэн чулуу, гравелит,
алевролит, шавар, бүдэг хүрэн, упаан шохойлог занар, шавар, мергелийн үеүдтэй зузаалгийг
37
П.Хосбаяр (1972) судалж, Зэрэг сумын нэрээр доод цэрдийн (апт-альб) настай свит ялгажээ. Үүний
өмнө эл орчимд тахилт хэмээх (В.А.Федоровский, 1959) свит ангилсан нь дараагийн судалгаанд
ашиглагдаагүй байна. Эдгээр свитүүдийн харьцааг судалж тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов "
230. "ЗЭЭРИЙН ХУРАЛЫН СВИТ (Дзеренхуралская свита)" "Дунд-дээд ордовик."

" Дорноговийн Алтанширээ, Дэлгэрэх сумын нутаг Магнай овоо (Харуул толгой), Зээрийн
хурлын туурь, Дундговийн Өндөршил сумын Шар зүлэг, 0ноо толгой орчимд тархсан, нэг талаас
рифей, нөгөө талаас силур, девоны хурдсын хооронд тектоникийн блокт илэрсэн 2900-3550 м зузаан,
шаварлаг, шаварлаг-цахиурлаг занар, элсэн чулуу, шохойн чулуу, гравелит (доод дэд свит), саарал
элсэн чулуу, шаварлаг занар, гравелит, конгломерат (дунд дэд свит), шохойлог занар (дээд дэд свит)
зэргээс тогтох цогцолбор хурдасыг А. А. Храпов (1966) Зээрийн хуралын свит гэж ялгав. Харуул
толгой орчмоос 0.Б.Бондаренко, Ч.Минжин нар дээд ордовикийн шүр Fаvistinа bгеvisерtаtа, Кагаgеmiа
аltаiса, Кhаngаlitеs kагаsuеnsis, Оноо толгой орчмоос ашгиллын табулят, гелиолитод, циртофиллидыг
олж судалсан юм. Тулгуур зүсэлт нь Харуул толгойн баруун талд оршино. "
"Ч.Минжин"
231. "ИДЭРИЙН КОМПЛЕКС (Идэрский комплекс)" "Доод протерозой"

"Тарвагатайн нуруу, Идэрийн голын дунд хэсэг, Их жаргалант сумын нутагт тархсан 1800 м
зузаан, пироксен агуулсан амфиболит, амфиболтой гнейс, лейкократ биотитот гнейс, силиманитот
гнейс, мигматит, янз бүрийн найрлагатай занар, диафторит зэргээс бүрдсэн зузаалгийг 1981 онд
Ф.П.Митрофанов нар Идэрийн голын нэрээр комплекст ялгасан байна. Цаашид судлах
232. "ИНДЭРИЙН СВИТ" "Доод карбон "

"Ховдын Алтай сум, Халзаны нурууны өвөр, зүүнхажуу, Халзан уул, Тахийн усны хяр,
Аргалантын сэртэн, Хөх дэл уул, Хүрэн уул, Говийн сэртэн, Улаан усны худаг орчмоор тархсан, дээд
девоны Самнуур уулын свитийг нийцлэг хучиж, доод карбоны Нүхний нурууны свитээр нийцлэг
хучигддаг, 600 м зузаан, саарал, хөх саарал, саарал, бор хүрэн өнгийн конгломерат, бүдүүн-дунд
ширхэгт шохойлог элсэн чулуу, үеллэг туффит, алевролит, туф, амьтны үлдэгдэлтэи шохойн чулууны
мэшил бүхий хурдсыг Ө. Даваа нар (1994) Индэрийн нурууны нэрээр свитэд ялгасан. Анх 1960 оны
үеэр Федоровский, Ажипа нар дунд девоны Тайганхудагийн свитэд ялгаж байсан. 1990 оnд
10.А.Борзаковский, 0, Д.Суетенко нар дунд-дээд девоны Баруунхурайн свитэд хамааруулж байсныг Ө,
Даваа нар криноид Rhуsосаmах gгаndis М. еt J., Unitinеаtосгinus unilinеаlus Dub., мөр хөлтөн Sрiгifег
sр. indеt., Vегkhоtоmiа Рlеnа sр-г олж тодорхойлуулснаар Индэрийн свитийг тусад нь шинээр ялгаж
насыг нь доод карбоны турнейн настай болохыг нотолсон.
"Г.Сэрсмаа"
233. "ИНДЭРТЭЙН СВИТ (Индэртэиская свита)" "Дунд-дээд девон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Индэртэй уул, Цахирын худаг, Ямаан ус булаг, Аман сайрыи
худгийн орчим тархсан, Цагаан-хаалгын свитийг нийцлэг хучиж, Баянсайрын свитээр зарим хэсэгтээ
нийцлэг, конгломератаар хучигддаг, 400-600 м зузаан, конодонт Аnсугоdеllа сf.gigаs Jаng,
Lnаntiоgnаthus, Роlуgnаthus sр., радиоляр Еntасtinаdissога Nаz, Sроngеntасtiniа fungоsа N.,
Теtгеntасtiniа inсоnditа N., мөр хөлтөн Агаksalоsiа khаbtаgаеnsis Lаz„, Sеntоsiоidеs tsаgаnkhаlgеnsis
Lаz.г агуулсан цахиурлаг туффит, туфалевролит, хаш, брекчи, риолит, туфконгломерат,
андезитбазальтын лаав, силицитээс тогтсон хурдсыг Ч.Минжин, Ф.Тунгалаг нар (1994) Индэртэй
уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлтийг Цахирын худгаас зүүн хойш 1 км-т орших Индэртэй
ууланд хийсэн. А. К. Уфлянд нар (1970) туф-грауваккийн зузаалагт, Р, Е.Алексеева (1988) дунд
девоны Харын үед, Л.В.Заботкин нар (1988ф) Цагаанхаалгын свитэд, Е.В.Головченко (1990) Модот
булагийн дээд хэсэг, Харын свит, Цагаанхаалгын свитэд тус тус хамааруулсан байсныг Ч.Минжин,
Ф.Тунгалаг нар Индэртэйн свитэд ялгасам юм. "
234. "ИХБУЛАГИЙН СВИТ (Ихбулакская свита)" "Дунд-дээд карбон"

"Төв аймгийн Баян сумын нутагт Баруун сайр гол, Ихбулаг, Ганц худгийн хөндий, Хөх
шувуутын уул, Шанаган энгэр, Цагаан толгойн овоо орчимд тархсан, доод карбоны Ноёншандын
свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд пермийн шандын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, янз бүрийн
найрлагатай терриген хурдас (гравелит, элсэн чулуу, алевролит, конгломератыг Д.Товуудорж нар
(1981) свит болгожээ. Тулгуур зүсэлтийг нь Их булгийн орчим тогтоосон байна. Зүсэлтийн органоген
хэмхдэст шохойн чулуутай алевролит, элсэн чулуунаас брахиопод, мшанк, шүрийг И.Н.Мананков,
А.А.Моссакавский нар цуглуулж, Т.Г.Сарычев, А.Д.Григорьев, Г.А.Афанасьев нар тодорхойлжээ. Уг
38
свит нь дээд карбоны өмнед Хэнтийн интрузив комплексоор зүсэгддэг. Насыг нь дунд-дээд карбон гэж
тогтоосон байна."
"Г.Сэрсмаа"
235. "ИХБУЛШИЙН СВИТ (Ихэбулашийнская свита)" "Доод цэрд валанжин "

"Хэнтийн Батноров сумаас зүүнөмнө орших Баянхан овоо, Сүмбэрийн овоо, Их булшийн овоо,
Жаргалантын гозгорын орчимд тархсан, доод палеозойн Бурхантын цогцолборыг өнцгийн үл нийцлэг
хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, бялхмал чулуулгаас тогтсон, 233 м зузаан хурдсыг П.В.Чумаченко
нар (1980) доод цэрдийн (валанжин) настай, Их булш уулын нэрээр свит болгон ялгаж дотор нь 2 дэд
свитэд хуваажээ. Доод дэд свит нь Их булш уулын хавьд саарал, ягаан саарал, улаавтар саарал,
ягаавтар өнгийн трахиандезит, трахиандезитбазальт, андезитбазальт, базальт зэрэг суурилаг
чулуулгаас тогтжээ. Дээд дэд свит нь Жаргалантын гозгорын орчим хар, ногоон саарал, ягаан саарал
өнгийн витродацит, трахидацит, трахириодацит зэрэг хүчиллэг эффузив чулуулгаас тогтжээ.
Геологийн насыг доод цэрдийн валанжин гэж узжээ. Харин эл хурдсыг Р.Й.Хасин, Ф.К.Шипулин нар
юра, А. Грохольски, Ю.Вроньски нар доод цэрдийн галавд хамааруулж байв. Цаашид нарийвчлан
судалж, стратиграфийн асуудлыг шийдэх шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
236. "ИХЗАРМАНЫ СВИТ (Ихзарманская свита)" "Доод пермь "

"Баянхонгорын Баянөндөр сумын нутаг Суманхайрханы нурууны зүүнхойд хүсэг, Их зарманы
хөндийд карбоны Бага толь бупагийн свитийг тасалдалтай хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 150 м
зузаан, Ruflогiа сf. thеоdеrii (Тsс.еt Zаl.) S. Meyen, R. ех gг.thеоdогii (Тsсhiгk.еt Zаl), R. сf.subаngustа
Zаl., R.sр., Согdаitеs ех gг.singulагis(Nеub.) S.Meyen зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй
конгломерат, гравелит, хүчиллэг туф, туфэлсэн чулуу, ховроор базальт зэргээс тогтсон зузаалгийг
А.А.Раузер нар (1987ф) Их зарманы хөндийн нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг
Суманхайрханы нурууны зүүнхойд хэсэг, Их зарманы хөндийд тогтоосон. Цаашид судлах
237. "ИХ ТОЛЬ БУЛАГИЙН СВИТ (Ихэтолибулакская свита)" "Дээд карбон"

"Говь-Алтайн Эрдэнэ сумаас урагш, Шинэжинстийн бүсийн өмнө хэсэгт, Ихтоль булгаас
урагш, Гурван худгаас баруун зүгт тархсан, доод хурдсуудтайгаа тектоник хил заагтай, дунд карбоны
6ага толь булагийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1000-1200 м зузаан, терриген зузаалгийг
О.Д.Суетенко, Е.В.Головченко нар ( 1985ф) Ихтоль булгийн нэрээр свитэд ялгажээ. Свитийн хурдас
нь ногоовтор саарал өнгийн алевролит, элсэн чулуу, аргиллитын үелсэн бүтэцтэй бөгөөд гравелит,
бүдүүн ширхэгт шохойлог элсэн чулуу, занарын үеүд, кринойдтой шохойн чулуу агуулдаг, Энэ
хурдсаас олдсон хөвд биетэн Sulсогеtерога nuгеnsis Nеsh., Fеnеstеllа рsеudоiгеgulагis Nеkh., Роlурога
hаliаnа Ргоut, Таbuliрога kаlbеnsis Nеkh, ругоp-Раlаеоsmilа ех gг.muгсhisоni Еdw.еt Наimе, Вгаdурhуllum
(?) sр. зэрэг амьтдын тодорхойлолтод үндэслэн доод карбоны настай гэж үздэг. Цаашид баруун
сайрын зүсэлттэй харьцуулж судлах шаардлагатай."
238. "ИХ-УУЛЫН СВИТ (Ихэульская свита)" "Дунд триас-доод юра "

"Хөвсгөлийн Их уул сумын нутаг Их уул, Зүлэггэй голын сав (Их уулын хотгорт), Сэлэнгэ
мөрний хойд эргээр тархсан, конгломерат элсэн чулуу, элсэн чулуу-алевролит, конгломерат, янз
бүрийн ширхэгт шар өнгийн элсэн чулуу, шохойлог элсэн чулуу, алевролит, бор өнгийн элсэн чулуу,
конгпомерат, гравелитаас тогтсон, дээд пермийн Хануйн серийг үл нийцлэг хучиж, дунд, дээд юрийн
Сараалжийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, Вгасhурhуllum sр., Раdiорhуllum sр. зэрэг ургамлын
үлдэгдэлтэй, 1500-1700 м зузаан хурдсыг А.А. Моссаковский нар (1976) Их уулын нэрээр свит болгон
насыг нь дээд триас, доод юрад хамааруулав. 0.Төмөртогоо нар (1986) уг свитийг дунд триас доод
юрийн настай гэж үзсэн байна. Тулгуур зүсэлтийг Их уулын дэргэд тогтоожээ."
239 "ИХ ХАДЫН СВИТ (Ихэ-хадская свита)" "Доод пермь"

"Дундговийн Луус сумын Оорцог, Мөнхөт уул, Ганжуур жасаа орчимд дунд девоны боржинг
хучиж, Сахалайн свитээр нийцлэг хучигддаг, 300-1600 м зузаан, муу хадгалагдсан Согdаitеs сf.
zаlеsskуi Duгаntе гэдэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, андезит, трахиандезит, базальт,
андезитдацит, андезит-базальт, риолитдацит, тэдгээрийн туф зэрэг вупканоген зузаалгийг
Л.В.Заботкин, К.А.Моссиондз нар Их хад уулын нэрээр доод пермийн настай свитэд ялгасан юм.
Цаашид бие даасан свит байх эсэхийг тодруулах шаардлагатай. Сахалайн голын свиттэй цаашид
нэгтгэж болох эсэхийг шийдэж, доод хилийг тогтоох шаардпагатай."
39
240. "ИХ ХАРНУУРЫН СВИТ (Ихэхарнурская свита)" "Доод-дунд девон"
"Хэнтийн Дэлгэрхаан сумын төвөөс зүүн хойш Нүүрэнтэйн зүүн хөндий, Цэнхэрийн голын зүүн
эргээр Их хар нуурын районд тархсан доод девоны Хавчуугийн свитийг нийцлэг хучдаг, 900 м зузаан,
криноид Asрerocrinus есhinаtus Үеlt., Аnthinосгinus ргiсuаеvus Sis, мөрхөлтөн Jsorthis sр.,Lерtаеnе
Еhоmbоidаlis-г агуулсан элсэн чулуу, гравелит, конгломерат алевролит, цахиурлаг алевролит,
шаварлаг занарын зузаалгийг С.М.Калимулин нар (1968ф) Их хар нуурын нэрээр свитэд ялгасан
байна. Тулгуур зүсэлт нь Их хар нуураас зүүнхойш 4 км-т оршино.Свит нь Хэрлэнгийн серид
хамаарагдана. Судлах шаардлагатай."
241. "ИХ ШАНХАЙН СВИТ (Ихэшанхайская свита)" "Дээд карбон"

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын төвөөс зүүн урагш Баян-борын нуруу, Зургаан худгийн нуруу,
Хөнжил уулын район, Ихшанхай уулын районд тархсан, силур-доод девоны Өгөөмөр, Номгон уул,
Мандал-овоогийн свитүүдийг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, дунд-дээд карбоны Дөшийн овоогийн свитээр
хурдас хуримтлалым тасалдалтайгаар үл нийцлэг хучигддаг, 2100-3000 м зузаан, , 3 янзын зүсэлттэй,
терриген зузаалгийг А. А. Храпов нар (1966) Их шанхай уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Энэ
свитийн хурдас нь том, дунд ширхэгт полимикт элсэн чулуу, гравелит, янз бүрийн хэмжээтэй хайргат
конгломерат, элсэн чулуу-алевролит, вулканомикт-полимикт элсэн чулуу, шаварлаг алевролиг,
аргиллит, олигомикт-полимикт конгломератаас тогтоно.Тулгуур зүсэлтийг Ихшанхай уулын өмнөд
хэсэгт ялгажээ.Эндээс илрүүлсэн мөрхөлтөнөөр хурдсын насыг хожуу турней-визей, ургамлаар визей
серпухов гэж тогтоов. Цаашид судлах шаардлагатай."
242. "ИХЭР-УЛААНЫ СВИТ (Ихэруланская свита)" "Доод девон"

" Дундговийн Өлзийт сумын төвөөс зүүн хойш Шар уул, Ихэр улаан уул, Хос уулын районд
тархсан, доод девоны Тооройн свитийг нийцлэгээр ху чиж, доод девоны Талын богдын свитээр
нийцлэг хучигддаг. н20-1200 м зузаан, криноид Нехасгinitеs sр., Теtгаgоnосусliсus sр.(J.Dub)-г агуулсан
цайвар саарал өнгийн жижиг ширхэгт элсэн чулуу, алевролит, нимгэн үелэг ягаан өнгийн цахиурлаг
занар, шохойлог цахиурлаг занар, шаварлаг занар, шохойн чулууны зузааалгийг В.И.Гольденберг нар
(1978ф) Ихэр улаан уулын нэрээр свитэд ялгасан байна.Тулгуур зүсэлт нь Ихэр улаан уулаас
зүүнтийш 8 км-т байрлана.Энэ свит нь Дэлийн Харын серид хамаарагдана Ихэр улааны свитийн
тархалтыг Мандал-0воогийн районд тогтоосон ба түүнээс зүүн тийш тархалт нь маргаантай. Цаашид
243. "ИХЭС НУУРЫН СВИТ (Ихэснурская свита)" "Дээд юра"

" Говь-Алтайн Дарви сум, Ихэс нуур, Гурван-Эрээний нуруу, Шаргын говийн хотгорт тархсан.
Дарвийн свитийг нийцлэг хучиж, доод цэрдийн Гурван-эрээний свитээр хучигддаг ба 500-1200м
зузаан, Асlistосhага bгаmsоni Рес. (Хойт Америкийн киммөрдж-титонд өргөн тархалттай хаарын
замаг), филлопод Рsеudоgгарtа muгсhisоniае (Jоnев), остракод- Сурridеа tгitа Lub, , зэрэг олдвортой,
улаан, бүдүүн хэмхдэст конгломерат, гравелит, элсэн чупуу, шавар, конглобрекчийн зузаалгийг
П.Хосбаяр (1972) судалж, стратиграфийн 6айршил, хаарын замагт үндэслэн Ихэс нуурын нэрээр дээд
юрийн настай свитэд ялгажээ. Нарийвчлан судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
244. "ИЧЭЭТИЙН СВИТ (Ичитуинская свита)" "Доод кембри"

"Увсын Наранбулаг, Малчин, Хяргас сумын нутаг Ханхөхийн нуруу, Тогтохын шилийн өвөр
дагаж тархсан, Ханхөхийн свит дээр нийцлэг байрладаг, Чаргатын свитээр үл нийцлэг хучигддаг ба
1600 м зузаан, хар, хар саарал цахиурлаг алевролит, туфэлсэн чулуу, туф, порфирит, агломерат,
археоциаттай шохойн чулуу зэргээс бүрдсэн зузаалгийг В. А. Амантов (1963) Ичээтийн свит болгон
ялгасан байна. Тулруур зүсэлт нь Бор хайрхан уулын өвөрт Кемин голын хөндийд хийгдсэн. Сүүлийн
үеийн судалгаагаар уг свитийг үүсгэж буй чулуулгийг доод кембрийн атдабаны ярусын настай болохыг
тогтоосон. (Дергунов нар, 1983). Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
245. "КАШКАРЛЫКИЙН СВИТ (Кашкарлыская свита) ." "Доод-дунд девон"

"БаянӨлгийн Дэлүүн сумын нутаг Тал нуур, Кашкарлык уул, Дэлүүн-Юстыдын урд хэсгээр
тархсан бөгөөд Бураат голын свитийг үл нийцлэг хучиж, Дэлүүн-юстыдын сериэр нийцлэг хучирддаг,
800-1600 м зузаан, тунамал хурдсыг А.Н. Лемин нар (1990ф) анх ялгасан байна. Эмэ свитийг цаашид
судлах шаардлагатай. "
40
246. "КЫЗЫЛТАУГИЙН СЕРИ (Кызылтауская cерия)" "Доод девон"
" Баян-Өлгийн Цагаан нуур сумын нутаг Харгайн гол, Билуут гол, Тэрэгтийн гол, Шар нуур,
Баруун тамирын уул зэрэг газарт тархсан, 900-1300 м зузаан, вулканогентунамал хурдсыг Т.Бөмбөрөө
(1982ф) Кызылтаугийн свит гэж ялгасныг А.Н. Демин нар (1990) Авдарын, Бураат голын свитүүдийг
нэгтгэн Кызылтаугийн сери болгон ялгав.Кызылтаугийн сери нь доод силурийн хурдсыг үл нийцлэг
хучиж, дээд девон доод карбоны боржингоор зүсэгддэг. Цаашид судлах шаардлагатай."
247. "КЫЗЫЛШАРЫН СВИТ (Кызылджарская свита)" "Доод-дээд силур"

"Баян-Өлгийн Цэнгэл сумын Кызыл-Шар-Чокосу уулын нэртэй свитийг Баруун Монголын 1:500
000-ын масштабтай геологийн зурагт (1990ф) тусгасан байна. Энэ свит нь урьд ялгасан Цагаанголын
свитийн давхардал юм. "
"Ч. Минжин"
248. "ЛУУГИЙН СВИТ (Свита Ло, Lоh fогmаtiоn)" "Неоген, доод-дунд миоцен"
"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан сумын нутаг Нууруудын хөндийд Луу ус худгаас баруун тийш
1, 5 км-т палеогений Шандголын свит дээр байрласан плиоцений Хүнхүрээгийн свитээр тасалдалтай
хучигддаг ба 2040 м зузаан, Gоbithегium mоngоliеnsе (0sbогn), Sеггidеntinus tоlоgоjеnsis Веl., Соbiсегаs
mоngоliсum Sоksоlоv, Gаzеllа sр., Sеггidеntinus mоngоliеnsis Оsb., Раludоtоnа сf.gоbiеnsis Jоung,
Ргоtаlасtаgа сf. tungguгеnsis Wооd. Сгiсеtоdоn Sр. зэрэг хөхтөний олдвортой цагаан цайвар, шаравтар
саарал элс, гравелит, улаан хүрэн, ногоовтор шавар зэргээс тогтсон зузаалгийг П.Ж. Беркей, К.Ф.
Моррис (Вегkеу, Моггis, 1927) нар Луу худгийн нэрээр доод дунд миоцений настай формаци ялгасныг
Д.Бадамгарав, Д. Дашзэвэг, Е.В. Девяткин, В.И. Жегалло, И.Г. Лискун нар (1975) свит болгосон байна.
Цаашид энэхүү зүсэлтийг нарийвчлан судлах шаардпагтай."
249. "ЛУУГИЙН ГОЛЫН СВИТ" "Дээд пермь"

"Дорноговийн Говийн тэнгэр уулын зүүн өмнөд төгсгөлөөс Тото-Шанийн ар хөндийгөөр зүүн ба
зүүн хойш чиглэлд тархсан (Далан уул, Луугийн голын бүсэд) ул суурийн элсэн чулуу, конгломерат,
занар, элсэн чулуу, элсэн чулуу-занар, занарын гэсэн 4 багцаас тогтдог. Рифей-вендийн ба карбон-
доод пермийн зузаалгууд дээр үл нийцлэг байрлаж, хучиж буй хурдас нь тодорхойгүй, Vаkоvlеviа
mаmmаtifогmis (Fгеdегiсks), Косhiргоduсtus mахimus Маnаnсоv, К. sагаnаеаnus, Wааgеnосоnсhа
аngustаtа Sагаtсhеvа, W. imрег сегbа Маnаnkоv, Аlisрiгifегеllа sр., Liоsеtеllа sр., Sрiгifегеllа sр. зэрэг
мөрхөлтөн, Маусhеllа disегtа Gогjunоvа, Rесtifеnеstеllа огnаtifогmis Gогjunоvа, Регmоfеnеstеllа
lаbuеnsis (Могоzоvа) зэрэг хөвд биетэн, толгой хөлтөн агуулдаг шохойн чулууны горизонт үүсгэдэг,
дээд пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, 2500-5300 м зузаан хурдсыг С. В. Руженцев нар (1989) Луугийн
голын нэрээр свит болгон ялгаад дээд пермийн уфа, Казанийн яруст хамааруулсан 6айна. Судалnаа
дуусаагүй байгаа."
250. "МААНЬТЫН КОМПЛЕКС (Маньтский комплекс)" " Доод протерозой"

"Хойд Говийн өргөгдөл, Баянтэрэмийн өргөгдлийн район, Даланжаргалан, Дэлгэр, Өлзийт
сумдын нутгаар тархсан ба рифей-доод кембрийн микрофитолит агуулсан цахиурлаг-карбонат
хурдсаар хучигддаг, 3000 м зузаан, янз бүрийн найрлагатай гнейс, мигматит, судаллаг хаш, хаш-
кварцит, кварцит, занар зэргийн 2 зузаалгаас бүрдэх хурдсыг Ю.А. Борзаковский нар (1986) комплекст
ялгасан байна. Комплексыг цаашид судлах шаардлагатай. "
"Я. Бат-Ирээдүй"
251. "МАЙХАН ХУДАГИЙН СВИТ (Майханхудукская свита)" "Доод карбон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутаг Эхийн голын бүсийн баруун, Говийн тэнгэр уулын
бүсийн умард хэсэгт тархсан доод карбоны Сайрын шандын свитийг угаагдлын гадаргуу, өнцгийн үл
нийцлэгээр хучиж, доод-дунд карбоны вулканитаар нийцлэг хучигддаг, 1000 м зузаалгийг И.
Б.Филиппова нар (1985) Майхан худгийн нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свитийн хурдас ул суурьтаа
элсэн чулуу, гравелитын мэшил бүхий конгломератын зузаалаг, дундаа шохойн чулуу, гравелит,
алевролит, туффитын үетэй бүдүүн ширхэгт элсэн чулуу, дээрээ цахиурлаг алевролит, туффит, элсэн
чулуу, аргиллитын салаавчилсан үеүдээс бүрдэнэ. Шохойн чулууны мэшилд агуулагдах мөр хөлтөн
Тогуnifег sр., Lаniрustulа sр., Nеоsрiгifег sр., мөн хөвд биетэн, ургамлын үлдэгдэлд тулгуурлан доод
карбоны визейн дээд хэсэг-серпуховын настай гэж үздэг. Цаашид судлах шаардлагатай."
252. "МAЙХАН-УУЛЫН СВИТ (Маиханульская свита)" "Венд-доод кембри"

"ГовьАлтай аймгийн Тайшир, Жаргалант сумын нутаг Хасагт богд уулын нуруунд тархсан,
Завханы свитийг үл нийцлэг хучиж, доод девоны Тариатын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 2500 м
41
зузаан, вендийн ба доод кембрийн онколит Оsаgiа minutа Z. Zhuг., 0.nimiа Z. Zhuг-г агуулсан валун
хайргат конгломерат, элсэн чулуу, цахиурлаг алевролитын үеүд агуулсан хурдсыг Д. Доржнамжаа
(1982) свитэд япгасан."
253. "МАНГАТ ГОЛЫН СВИТ (Мангатгольская свита)" "Доод кембри"

"Хөвсгөлийн Ринчинлхүмбэ, Алаг-Эрдэнэ сумын нутаг Хавхай, Уртраг Жараа, Их хөрөө
голуудын сав газар тархан, боксоны свитийг угаагдалтай хучдаг, 4050 м зузаан, конгломератын
зузаалгийг В.А. Сульдин (1970ф) Мангатг голын свит болгон ялгасан байна. Судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
254. "МАНДАЛЫН СЕРИ (Мандалская серия)" "Доод палеоэой"

"Тев аймгийн хойд, баруун хойд нутаг Баянцогт, Лүн, Сэлэнгийн Түнхэл сумын нутгаар
тархсан, хувирмал, терриген хурдсыг В.А. Амантов (Геология МНР.т.1.1973, 134) Хараагийн сери гэж
ялгасан юм. Г.И. Хубульдиков энэ серийн доод хэсгийн хувирсан хэсгийг Мандалын сери гэж ялгав.
Тулгуур зүсэлтийг Г.И. Хубульдиков, И.Б.Филиппова нар Тунхэл сумын төвөөс урагш Хараа голын сав
газар ялгав. Энд дараахь 2 зузаалаг ялгав. Үүнд 1000-1200 м зузаан, саарал, ногоон афирын андезит
порфирит, хөхөвтөр ногоон үнсэрхэг туф, лавобрекчи, туффит, туф-занар гэсэн доод; 1000 м зузаан,
ногоон саарал шохойлог элсэн чулуу, алевролит, үнсэрхэг туф гэсэн дээд зузаалгаас тус тус тогтоно.
Организмын үлдэгдэл бараг олдоогүй тул насыг нь багцаагаар доод палеозой, зарим судлаачид дээд
протерозой-доод палеозой гэж урьдчилсан байдлаар тогтоосон байна. Цаашид судлах
"Ч.Минжин"
255. "МАНДАЛ-ОВООГИЙН СВИТ (Мандалобинская свита)" "Доод-дээд силур"

"Өмнөговийн Мандал-0воо сумын Мушгай худаг, Цогт-Овоо сумын Хараатын хэц, Дугших
ууланд тархсан ба стратиграфийн доод хил нь тодорхойгүй, доод девоны орголын шохойн чулуугаар
хучигддаг, 1000-1500 м зузаан, зүсэлтийн доод, дунд хэсэгт шүр мөр хөлтөн, хөвд 6иетэн, кринойд
зэрэг амьтдын үлдэгдэл агуулсан 50 м хүртэл зузаан, биогерм шохойн чулууны үеүд, зүсэлтийн янз
бүрийн түвшинд карбонат конгломератын үеүд агуулсан алевролит, полимикг элсэн чулуу, кварц-
хээрийнжоншит-элсэн чулуу, ховроор пелитоморф шохойн чулууны үеллээс тогтсон зузаалгийг 0.Д.
Суетенко, Т. Т. Шаркова, Л. М. Улитина нар (1977) Мандал-0воо сумын нэрээр свит ялгасан
юм.Тулгуур зүсэлтийг Олоншандын худгаас хойш 1 км-т ялгав. Т.Т. Шаркова, Ч.Минжин нар
Мultisоlеniа tогtоusа Fг., Fаvоsitеs gоthlаndiсus L. Саtеniрога ехilis Еiсhw. зэрэг табулят, Х.С. Розман
Реntаmеrus оblоngus (Sоw.), Р. Lоngiseptatus (В) зэрэг мөр хөлтөний үлдэгдлийг судалж, энэ свитийн
доод хэсгийг дунд пландовери-доод венлокийн (доод силур) настай гавуугийн үед ялгав. Харин дээд
хэсгийг геологийн байрпалаар нь ойролцоогоор дээд силур гэж үзэв."
"Ч.Минжин"
256. "МАНЛАЙН СВИТ (Манлайская свита)" "Доод цэрд"

"Өмнөговийн Манлай сумаас зүүнхойш 5 км-т Могойтын дэл уулын ар бэлд доод цэрдийн
Могойтын свитийг үл нийцлэгээр хучиж, Шинэхудагийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг ба 675 м зузаан,
улаан, улаан ягаан, ягаан конгломерат, гравелит, элсэнцэр, элсэн чулуу, алевролит, шавар, мергель
зэрэг үелсэн хурдсыг В.М. Лопатин (1980) Манлай сумын нэрээр стратиграфийн байршлаар нь доод
цэрдийн (неокомын дунд хэсэг) настай свитэд ялгажээ. Геологийн харьцангуй нас, бие даасан свит
ялгах үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов
257. "МАНХАН-УУЛЫН СВИТ (Манханульская свита)" "Доод девон"

"Өмнөговийн Цогт-0воо сумын Дугших уул, Бор тээг, Манхан уул орчимд тархсан ба силурийн
хурдсыг хучиж, Хөтөл усны свитээр хучигддаг, 2250 м зузаан, ругоз, мөр хөлтөн агуулсан шохойн
чулууны үетэй вулканоген, терриген хурдсыг В.И.Гольденберг нар (1977ф) Манхан уулын нэрээр доод
девоны свитэд ялгав.Энэ свитэд Дундговийн Өлзийт сумын Тайлаг уул, Хавтгай уулын орчимд
тархсан хурдсыг хамааруулдаг. Дараа нь Баянхонгорын Шинэжинст, Баянлэг сумын нутагт тархсан
вулканоген-терриген, карбонат найрлагатай хувирсан зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) мөн энэ
сви тэд хамааруулсан байна. 1990-1991 онд Р.Е. Алексеевагийн судалгаагаар аман мэдээллээр Цогт-
0воогийн төвөөс зүүн урагш Аурга амралтын орчимд энэ свитийн шохойн чулуунаас дээд девоны
мөрхөлтөн олдсон байна. Үүнээс үзвэл энэ свитэд янз бүрийн нас, найрлагатай хурдсыг
хамруулсантул цаашид судлах шаардлагатай юм."
"Ч.Минжин"
42
258. "МОГОДЫН СВИТ (Могодская свита)" "Дээд триас-дээд юра"
"Булган аймгийн Могод сумын нутагт (Авзагын хотгорт) тархсан, дунд дээд триасын Авзагын
свитийг нийцлэг хучиж, дөрөвдөгчийн хурдсаар хучигддаг ба 1740-1970м зузаан, туф-конгломерат,
палеоандезит, nорфирит, агломерат, андезитбазальт, андезит, туфбрекчи, трахиандезитын туф
зэргээс тогтсон, организмын үлдэгдэлгүй зузаалгийг 0.Төмөртогоо нар (1972) Хашаатын амны орчимд
судалж, Могод сумын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлтийг Түлээтийн нуруунд тоггоожээ. Насны
үндэслэлийг чулуулгийн шинж, Авзагын свиттэй хэрхэн харьцаж 6айгаа зэрэгт тулгуурлан гаргасан
байна. Энэ свитийг цаашид судалж, ашиглах хэрэгтэи."
259. "МОГОЙН БУЛАГИЙН СВИТ (Могойнбулакская свита)" "Дээд триас-доод юра"

"Сэлэнгэ аймгийн Сант сумын нутаг Могойн булаг гэдэг газар (Орхон-Сэлэнгийн хотгорт)
тархсан, дунд триасын Амархийдийн свитийг нийцлэг хучиж, дөрөвдөгчийн хурдсаар тасалдалтай
хучигддаг, туфконгломерат, туфэлсэн чулуу, туфзанар, андезит-порфирит зэргээс тогтсон зузаалгийг
чехийн геологчид А. Габчо нар (1968ф) Могойн булгийн нэрээр свит болгон ялгаад, стратиграфийн
байрлал, литологийн шинжээр нь дээд триас-доод юрийн настай гэж тогтоосон байна. 0рганизмын
үлдэгдэл олдоогүй. Тулгуур зүсэлтийг Могойн булгийн дэргэд тогтоосон байна. Насны үндэслэл
хангалтгүй учир цаашид судлах шаардлагатай."
260. "МОГОЙТЫН СВИТ (Моготуйская свита)" "Доод цэрд"

"Өмнөговийн Манлай сумын төвөөс зүүнхойш 5 км-т Могойтын дэл уулын ар бэлд тархсан,
палеозойн хурдсыг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн Манлайн свитээр үл нийцлэг хучигддаг
бөгөөд 360-400 м зузаан, олон тооны шавьж, конхострак, загас, эртний ургамлын олдвортой, саарал,
шаравтар саарал, бүдэг саарал конгломерат, элсэн чулуу, шавар, занар, мергель, туфалевролит,
аргиллитын зузаалгийг В.М. Лопатин (1980) Могойтын дэл уулын нэрээр доод цэрдийн (доод нөоком)
настай свитэд ялгажээ. В.А. Красилов (1980) эртний ургамлыг нь судлаад агуулагч чулуулгийн насыг
6аррем-апт, хожим Ж. Содов мөн ургамлыг судалж эртний цэцэгт (бүрхүүл урт) ургамалд үндэслэн
апт-доод альбын яруст тус тус хамааруулсан байна. Стратиграфийн байршил, геологийн насыг нь
тодруулах судалгааг цогцолбороор хийх шаардлагатай."
"Ж. Содов"
261. "МОДОТ БУЛАГИЙН СВИТ (Модотбулаксая свита)" "Дунд девон"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутагт Г.М. Добровын (Заботкин, 1986ф) ялгасан энэ свит
Цагаанхаалгын свитэд хамаарагдах юм. Ашиглах шаардлагагүй. "
262. "МӨНГӨН ЦЭЭЖИЙН СВИТ (Мунгунчээжская свита, Свита Мөнгөнцээж)"

"Доод-дунд рифеи" "Архангай, Булган аймгийн нутаг Шовх, Будагт, Өвөргичгэнэ, Их тамир
голын зүүн тал, Өндөр улаан уулын баруун хэсгээр тархсан, дунд Оорцогийн свит дээр үл нийцлэг
байрладаг ба 1200 м зузаан, ногоон, ногоон-саарал өнгийн кварц-хлорит, серицит-мусковит, кварц-
эпидот-хлоритот занар, кварцит, магнетитын, кварцит-магнетитын хүдэр, ховроор шохойн чулууны
мэшил зэргээс бүрддэг зузаалгийг П. Хосбаяр нар (1986ф) свитэд япгасан, Энэ нь фондын материалд
тусгагдсан, өөр газар ашиглаж байгаагүй, насны хувьд тодорхой биш, цаашид судлах шаардлагатай."
263. "МӨНХ-ӨЛЗИЙТИЙН СВИТ (Мунхульдзейтинская свита)." " Дээд триас-доод юра "
"Хэнтийн Дэлгэрхаан сумын нутаг Баян улаан уулаас урагш Цэнхэрийн голын хотгорын баруун
өмнөд хэсэгт, Баян-Улааны мульдэд) тархсан ба дунд-дээд триасын Дэлгэрийн свитийг үл нийцлэг
хучиж, дунд-дээд юрийн вулканоген чулуулгаар тасалдалтай хучигддаг, 330 м зузаан, лавобрекчи,
туфбрекчи, дундлаг эффузив (порфирит), туфэлсэн чулуу, туфалевролит, туффит ховроор элсэн
чулуу, алевролитоос тогтсон зузаалгийг Ж. Бямба нар (1968) Мөнх-өлзийт овоогийн нэрээр свитэд
ялгаж Дашбалбар уулын орчмоос олдсон Nеосаlаmitеs fоvеаtus Vlаd., N.сагiегеi(Zеill.)Наll., Guесitеs
оvаlis, Мiаssiа асutifоliа (Ргуn.) Тасnорtегis сf.stеnорhуllа Кгуsсht. зэрэг ургамлын үлдэгдлээр дээд
триасын настай гэж үзэв. Дараа нь О.Төмөртогоо, Ж. Ган-0чир нар (1986) чулуулгийн шинжээр нь
доод юрийг хамааруулж, дээд триас доод юрийн настай гэв."
"Ч.Минжин"
264. "МӨНХӨТ УУЛЫН СВИТ (Мөнхөтулинская свита)" "Дунд-дээд триас"

"Төв, Дундговь аймгуудын хил зааг орчимд оршдог Мөнхөт, 0нь өндөр уул, Шанд, Хэрэйн
худгийн орчимд (Их хайрханы хотгорт) тархсан ба дээд пермийн Онгон овоогийн свитийг үл нийцлэг,
доод триасын хурдсыг нийцлэг хучиж, цэрдийн хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, Еguisеtitеs sр.,
Сlаdорhlеbis zоеssеztii (Ргеsl.) Zеillег зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй, 1259-2500 м зузаан, хар саарал
43
дунд, том ширхэгт элсэн чулуу, гравелит, конгломератын ба риолит порфироос тогтсон хурдсыг Ө.
Жамьяндорж нар (1974ф) Мөнхөт уулын нэрээр свит болгон ялгаад, тулгуур зүсэлтийг энэ уулын
дэргэд тогтоосон байна. Судалж, свитийг ашиглах нь зүйтэй."
265. "МӨРГӨЦӨГИЙН СВИТ (Мурукцикская свита)" "Доод-дунд карбон"

"Өмнөговийн Манлай, Дорноговийн Мандах сумын заагт орших Гурванхараат уул, Аргалант
уул, Залаа уул, Их хэрэс, Өлгийн массивуудад тархсан, Сайншанд худагийн свитийг нийцлэг хучиж,
Цохиотын свитээр нийцлэг хучигддаг, 1800-2000 м зузаан, терриген хурдсыг В.И.Гольденберг нар
(1977ф) Мөргөцөг уулын нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свитийн хурдас бүдүүн хэмхдэст терриген
чулуулаг, полимикт ба вулканомикт конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, аргиллит, алевролит,
хүчиллэг дундлаг туф, туффитээс бурдэнэ. Тулгуур зүсэлт нь мөргөцөгийн горизонт юм. Эндээс
ургамлын үлдэгдэл Рsеudосусlоstigа mоngоliса Duгаntе, Рuгасаlаmitеs sр., Аbасаnidium nеubuгgае
Duгаntе олддог. Судлах шаардлагатай."
266. "МӨРӨНГИЙН СВИТ (Муренская свита)" "Доод рифей"

"Хөвсгөл орчмын баруун тал, Бугсэйн гол, Агарын гол, Мөрөн голын эх, Шишхид голын дунд
хэсэг, Хараабарам голын хавиар тархсан, Салигийн свитийг нийцлэг хучиж, доод-дунд рифейн Хөгийн
свитээр страгиграфийн үл нийцлэг хучигддаг, 4000 м зузаан, бал чулуут цайвар саарал өнгийн гантиг,
кварцит, занар, шохойн чулууны зузаалийг В.И.Ильин (1970ф) Мөрөн голын нэрээр свитэд ялгасан.
Энэ свитийг стратиграфийн байрлал, палеонтологийн олдвор Оsаgiа libidinоsа Z.Zhuг., 0.рullа
Z.Zhuг.зэрэгт үндэслэн доод рифейн настай гэж үздэг байна."
267. "МӨРӨНГОЛЫН СВИТ (Мурэнгольская свита)" "Доод-дунд юра"

"Хэнтийн Мөрөн сумын нутагт Зүрх уулын өмнөд хэсэг Шорвонгийн тал орчимд тархсан ба
триасын Дашбалбарын свитийг тасалдалтай хучиж, дээд юра доод цэрдийн Цагаанцавын свитээр үл
нийцлэг хучигддаг, 700-800 м зузаан, конгломерат, элсэн чулуу, базальт, андезитбазальт, туфэлсэн
чулууны зузаалийг М.С. Нагибина (1977) Мөрөн голын нэрээр свитэд Урд зорлог толгойн дэргэд
ялгажээ. Хожим В. Ф. Шувалов (1982) энэ свитийн хурдсыг уллаж байгаа триасын хурдсыг дээд хэсэгт
хамруулж, Мөрөн голын свитийг устгах санал дэвшүүлжээ. Судалж свит ялгах үндэслэлийг тодруулах
"Ж.Содов"
268. "МУУ СУХАЙТЫН СВИТ (Мусухайтская свита)" "Доод девон"

"Өмнөговийн Мандал-0воо сумын Баянхушуу бригадын орчимд Г.М. Добро вын (Заботкин,
1983ф) ялгасан энэ свит нь О.Д.Суетенко нарын (1977) ялгасан доод карбоны Талын свитийн хэсэг
байсан юм."
269. "МУХАРЫН СВИТ (Мухарская свита)" "Дээд силур "

"Баян-Өлгийн Цагааннуур сумын нутагт тархсан, ордовикийн Бахлагийн свитийг тасалдалтай
? хучиж, силурийн Шарговийн свитээр хучигддаг ба 800-1000 м зузаан терриген зузаалгийг А.Н. Демин
нар (1990ф) Мухар голын нэрээр свитэд ялгав. Энэ свит нь гипербазит чулуу, серпентинит, габбро,
боржингийн хайргатай конгломерат, гравелит, кварцат элсэн чулуу бүхий доод; гравелит, янз бүрийн
ширхэгт элсэн чулуу, дацит, андезитээс тогтсон дээд гэсэн 2 дэд свитээс тогтоно. . Дээд ? дэд свитээс
нь Тuvаеllа гасkоvsii Тсhегn., Jsогthis tаnnuоlis Vlаd. зэрэг мөрхөлтөний үлдэгдлээр доод силурийн
настай гэж тоггоов. Цаашид геологийн насыг тодруулах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
270. "МУШГАЙН СВИТ (Мушугайская свита)" "Доод силур"

"0.Д. Суетенко, Т.Т. Шаркова, Л.М. Улитина нар (1977) Өмнөговь аймгийн Мандал-Своо сумын
нутаг Мушгай худгийн орчимд тархсан шохойн чулууг Мушгай худгийн нэрээр свит болгон ялгав. Т.Т.
Шаркова (1981)-гийн үзсэнээр энэ свит нь Мандал-Овоогийн свитийн доторхи үе болохыг батлав.
Цаашид хэрэглэх шаардлагагүй."
"Ч.Минжин"
271. "МЭНГЭЛИЙН ГОЛЫН СВИТ (Мэнгэлингольская свита)" "Доод кембри"

"Увс нуурын хотгорын баруун хажуу дагаж тархсан ба 200-300 м зузаан, археоциатын
үлдэгдэлтэй шохойн чулуу, гравелит, элсэн чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Ж. Самбуу нар (1980ф)
Мэнгэлийн голын свит болгон ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
44
272. "НАМИРЫН ГОЛЫН ЗУЗААЛАГ (Намиринская толща)" "Ордовик ?"
"Увсын Өмнөговь сумым нутаг Намир голын сав газар, Ховдын 6а Нуурын бүсийг заагладаг
гүний хагарал дагаж илэрсэн ба жинхэнэ зузаан нь тодорхойгүй, организмын үлдэгдэл олдоогүй,
пqлимикт элсэн чулуу, андезит-порфирит, дацит, риодацит, тэдгээрийн туф, лавобрекчи, туф-элсэн
чулуу, туфконгломерат, алевролит, хпоритот занараас тогтсон хурдсыг Л.В. Чистоедов (1991ф) Намир
голын нэрээр зузаалаг болгон ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Түргэний нурууны өвөрт, Намир голын сав
газарт ялгав. Цаашид судалж, насыг нь тодорхой болгоод свит ялгах шаардлагатай."
"Ч.Минжин "
273. "НАРАНГИЙН СВИТ (Наранская свита)" "Доод-дунд кембри"

"Говь-Алтайн Тайшир, Халиун сумын нутаг Хантайширын нурууны өвөөр тархсан, доод
кембрийн Арын булагийн свитийг нийцлэг хучдаг, 900 м зузаан, конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
алевролит, аргиллитын зузаалгийг Н.Г. Маркова (1975) Нарангийн свит болгон ялгаад Борооголын
дээд хэсэгт хамааруулсан байна. Тулгуур зүсэлтийг Хужиртын голын адагт ялгажээ.
"Ч.Минжин"
274. "НАРАНГИЙН СВИТ (Наранская свита)" "Дээд девон"

"Дорнодын Цагаан-0воо сумаас баруун тийш Салхит уул, Хайдэлгэрхаан уулын орчимд бага
хэмжээтэй тархсан ба Бүрэнгийн свитийг нийцлэг хучиж, Салхитын свитээр хучигддаг, 800 м зузаан,
конгломерат, гравелит, аргиллит, элсэн чулуу, алевролит, багаар хүчиллэг эффузивээс тогтох
хурдсыг В.А. Благонравов (1968ф) свитэд ялгав. Тулгуур зүсэлт нь Бүрэнгийн хоолойн баруун эрэгт
хийгдсэн."
275. "НАРАНБУЛАГИЙН СВИТ (Свита Наранбулак)" "Палеоген, дээд палеоцен"

"Өмнөговийн Гурвантэс сумын Алтан уулын өвөр, Нэмэгтийн хотгорын баруун хэсэгт
Наранбулаг гэдэг газар Зуунмодны свитийн хурдсыг тасалдалтай хучиж, Хайчийн свитээр
тасалдалтай хучигддаг, 80 м зузаан ба хөхтөн Моngоlоthегium Агсhаеоlаmbdа tгоfimоvi Flогоv еt Dаsh.,
Ргоdinосегаs mагtуг Маtt, Gгаngег, Simрs, Раstогаlоdоn tгоfimоvi Еlегоv еt Dаsh., ургамал Тахоdium
tinаjогum Неег, Тгосhоdеndгоidеs gоbiеnsis Маkul., Тгосhоdеndгосагрus агсtiсus (Неег) Кгуsth. зэрэг
үлдвэртэй улаан, ногоон өнгийн шавар, гравелит, элсэн чулууны үелсэн зүсэлтийг В.Ф. Шувалов, В.Ю.
Решетов, Р.Барсболд (1974), И.Г.Ликун, Д. Бадамгарав (1977), Е.В. Девяткин (1981) нар дээд
палеоцений настай Наранбулагийн свитэд ялгасан байна. Д. Дашзэвэг (1972, 1982, 1984) энэ свитийг
дээд палеоцен-доод эоцений настай Наранбулагийн сери (свит) болгон ялгаж, дотор нь жигдэн,
наран, бумбан, агүйт гэсэн 4 үе болгон хуваасан байна. Дараа нь Д.Бадамгарав, Ю.В. Решетов (1985)
энэ свитийг дээд палеоцений Наранбулагийн свитэд хамааруулж, жигдэн, наран гэсэн 2 үед хуваасан
байна. Жигдэнгийн багц (Пачка Жигдэн) Өмнөговийн Гурвантэс сумын Цагаанхушуу гэдэг газрын
баруун хөвөөнд илэрсэн, 27 м зузаан, Агсhаеlаmbdа рlаniсаninа Flеггоv., Ргоdinосегаs mагtуг Маtt.
Gгаng.Simр., Агсtоstуlорs sр. хөхтөний үлдэгдэлтэй, хайрга агуулсан улаан өнгийн элсэн чулууны
зүсэлтийг Д.Дашзэвэг (1972, 1982, 1984) Жигдэнгийн багцад ялгасан байна. Нарангийн багц-
Наранбулаг, Цагаанхушуу гэдэг газарт илэрсэн, 30 м зузаан, Ргоdinосегаs mагtуг, Расhуаеnа
nеmеgеtiса, Агсhаеоlаmbdа рlаniсаninа Flегоv., Еuгуmуlus lаtiсегs Рsеudiсtорs lорhiоdоn, Агсhоstуlорs
mасгоdоn, Dissасus indigеnus Dаsh., 0хуаеnа sр., Sinора sр., Еuгуmуlus lа tiсерs Маtt., Gгаng.,
Рsеudiсtорs lорiоdоn Маtt., Gгаng., Ргiоnеssus luсifег Маtt.Gгаng, Агсtоstуlорs mасгоdоn зэрэг хөхтөний
үлдэгдэлтэй, жигдэнгийн багц дээр тасалдалтай хучиж буй ташуу үетэй хайрга, щебень, элс,
алевролит, элсэн чулууны зүсэлтийг Нарангийн багцад хамааруулсан. Бумбан багц-Нэмэгтийн хотгорт
илэрсэн, 20 м зузаан, Нуорsаdus огiеntаlis Dаsh., Аltаnius огlоvi Dаsh.еt Маkеnnа, Нугасоthегium
gаbuniаеi Dаsh., Ноmаgаlах nоmаdiсus Dаsh. зэрэг хөхтөний үлдэгдэлтэй улаан өнгийн шаврын
зүсэлтийг Д. Дашээвэг (1972, 1982, 1984) энэ 6агцад хамааруулсан байна. Агуйтын багц-Нэмэгтийн
хотгорт илэрсэн, 20 м зузаан, Gоmрhоs сf.еl кеmа хөхтөн агуулсан щебень, хайрга, элс, шаварлаг
элсэнцэр, алевролитын зүсэлтийг Д. Дашзэвэг (1982) энэ багцад хамааруулсан. Д.Бадамгарав, В.Ю.
Решетов нар (1985) свит болгоод насыг нь дунд-дээд эоцен, доод олигоценд хамааруулсан байна."
276. "НАРИЙНЫ СВИТ (Наринская свита)" "Доод девон "

"Архангайн Тариат сумын Суман голын хойд хэсгээр, Халзан Бүүрэгтэй уул, Оньцагаан чулуут
хөндий, Өндөр-улаан сумын орчмоор тархсан ба доод палеозойн Загийн серийн метаморф хурдсыг үл
нийцлэг хучиж, тариатын свитээр хучигддаг, 1600-2600 м зузаан, амьтны үлдэгдэп агуулаагүй, дацит,
андезит-дацит порфирит, липарит-дацит порфир, липарит, порфир, андезит nорфиритоос тогтох
хурдсыг В.И. Гольденберг нар (1966ф) свитэд ялгасан. Энэ хурдас нь тунамал-вулканаген доод,
45
туфоген дээд гэсэн 2 зузаалагт хуваагдана.Тулгуур зүсэлт нь Тэрхийн цагаан нуураас зүүн хойш
Суман голын сав газарт хийгдсэн.
277. "НАРИЙНЫ ГОЛЫН СВИТ" "Дунд кембри-доод ордовик"

"Энэ свитийн чулуулаг Хараа голын зүүн цутгалан Бургалтай, Нарийны голын савд өргөн
тархсан. Энэ районд Ж. Бямба 1987-1988 онд судалсан. Хараагийн серийн ногоон занарын буюу l-р
зузаалаг бөгөөд түүний зузаан 1200-1400 м. Литологийн хувьд голдуу кварцит, кварц-хээрийн жоншит
метаэлсэн чулууны үе бүхий кварц-хлоритот, кварц-хлорит-серицитэт, кварц-актинолитот зэрэг ногоон
занараас тогтоно. Хааяа вулканитын үе тааралдана. Нэг онцлог гэвэл энэ зузаалаг ихэвчлэн
кальцитын нарийн судланцраар огтлогдсон байна. Нийт зузаалаг занаржсан текстуртэй бөгөөд
нугаларч атираажсан үеүд дайралдана. Зузаалгийн дээд хэсэгт хааяа ганц нэг хайрганы үе
ажиглагдана. Уг свитийн доод хил тогтоогдоогүй ба түүний дээр байрлаж байгаа Бургаmайн свитэд
аажим шилжилттэй. Нарийвчилсан зүсэлт хийж, литологийг судлах шаардлагатай. Уг свит нь
Заамарын свит ба Загийн серийн ногоон занарын зузаалагтай дүйнэ."
"Ж.Бямба"
278. "НАРИЙТАЙН СВИТ (Наринтайская свита)""Доод девон"

"Хэнтийн Жаргалтхаан, Мөрөнгийн Нарийнтайн овоо, Нүүрэнтэй гол, Нүүрэнтэйн зүүн хөндий,
Чандгана овоо, Баянмөнхийн овоо, Өндөрхаан уулын район зэрэг газарт тархсан. Царигийн голын
свитийг нийцлэг хучиж, Хавчуугийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1000 м зузаан, муу хадгалагдсан
мөрхөлтөн, криноидын үлдэгдэлтэй зузаалгийг С.М. Калимулин нар (1968ф) Нарийнтайн овооны
нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свит нь Хэрлэнгийн серид хамаарагдах ба дотроо элсэн чулуу,
конгломератын цагаан, цайвар саарал өнгийн занар элсэн чулуу, алевролит, гравелит, конгломерат,
алевро-элсэн чулуу доод; занар- алевролитын (нимгэн хуудсархаг, бараан саарал алевролит, шавар,
занар, жижиг ширхэгт элсэн чулуу, алевро-элсэн чулуу) дээд гэсэн 2 зузаалагт хуваагдаж байсныг
Е.Чонгради (1989) 2 дэд свит болгон дэвшүүлжээ. Тулгуур зүсэлт нь Нарийтайн овоогоос баруун
урагш 2 км буюу Шэртийн ус голын баруун эрэгт хийгдсэн."
279. "НАРИЙН ГОЛЫН СВИТ (Нарийнгольская свита)" "Доод-дунд девон"

"Баянхонгорын Баян-0воо сумаас хойш Түйн голын 6аруун талаар Сарин уул, Хөх хошуу уул
орчимд тархсан, 1240 м зузаан, мөр хөлтөн, пелеципод, гастропод, шүр, ургамал Ноstinеllа sр.
(А.Л.Юрина), kриноид-Тоlеniсгinus sаlеbгоsus Stuk., Аsрегосгinus сf.есhinаtus, Нехасгinitеs sр.г
агуулсан элсэн чулуу, гравелит, туфриолит, конгломератын үеүд, шохойн чулууны мэшлээс тогтох
тэнгисийн эрэг орчмын вулканоген-тунамал хурдсыг Заботкин нар (1988ф) Нарийн (Бүрдийн) голын
нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Хөх хошуу уулаас урагш орших 3 км өргөнтэй моноклинал
атирааны хэсэгт оршино.Энэ хурдсыг урьд нь Андреас (1970) доод карбон-дээд пермьд хамааруулж
байсныг Г.М. Добров амьтны үлдэгдлээр нь доод-дунд девонд оруулсан. Судлах шаардлагатай."
280. "НАРИЙН ХАРЫН СВИТ" "Доод девон "

"Ховдын Булган сумын нутагт орших Нарийн хар уул, Нарийн хар нурууны районд тархсан,
ногоон чулууны хувиралд орсон, вулканоген чулуулаг, хаш, шохойн чулуунаас тогтох хурдсыг Ө.
Даваа нар Нарийн харын свитэд ялгах санал дэвшүүлж шохойн чулуунаас криноид Реntаgоnосусliсus
glаbег, Саllеосгinus stеnus тодорхойлжээ. Энэ свитийг урьд нь В.А. Амантов (1953ф) силурт, Ю.А.
Борзаковский нар (1990ф) дунд-дээд девоны Баруунхурайн свитэд тус тус хамааруулж байв.Нарийн
Харын свит нь дээд девоны Самнуур уулын свитээр тасалдалтай болон угаагдлын гадаргуугайгаар
хучирддаг."
281. "НАРТЫН ЗУЗААЛАГ (Наратуинская толща)" "Девон"

"Төв, Хэнтийн залгаа нутаг Хэрлэн голын эх орчимд В.В.Беззубцев (1959) ялгасан энэ
зузаалгийг Д.Чагнаадорж (1990ф) Горхийн свитэд хамааруулсан байна."
282. "НОГООН ЦАВЫН СВИТ (Свита Ногонцав)" "Дээд цэрд (маастрихт)"

"Өмнөговийн Гурвантэс сум, Ингэн хөөврийн хоолой, Бүгийн цав, Хайчин уул, Нэмэгтийн
хотгорт тархсан ба дээд цэрдийн Нэмэгтийн свитийг угаагдлаар хучиж, палеоцений Наранбулагийн
свитээр тасалдалтай хучигддаг. Вuginbааtаг tгаnsаltаеnsis амьтны үлдэгдэл агуулсан, 20 м зузаан,
нарийн ширхэгт элсэн чулуу, улаан хүрэн, ногоон, саарал өнгийн шаврын зузаалгийг Р. Барсболд
(1970-1972) судлаад дээд цэрдийн настай Ногоонцавын свит гэж ялгажээ. В.Ф.Шувалов нар (1974) уг
хурдсыг палецений настай гэж үзээд шинээр Зүүнмодны свитийг Хайчин уулын орчимд ялгасан байна.
46
Д.Бадамгарав нар (1974) дээрх хурдсанд фацийн судалгаа хийгээд дээд цэрдийн настай гэж үзжээ.
Харин Е.В. Девяткин (1981) уг хурдсанд хадгалагдсан амьтны цогцолбороор нь палеоценд оруулах
санал дэвшүүлсэн байна. Г.Г.Мартинон (1982) уг хурдас нь янз бүрийн гарал үүсэлтэй фацийн
өөрчлөлттэй гэж үзээд Ногоонцавын свитийг ялгах үндэслэлгүй гэжэээ Д.Бадамгарав нар (1985)
геологийн тоггоц, амьтан, ургамлын үлдэгдэлд үндэслэн Зуунмодны свит нь урьд ялгасан
ногоонцавын свиттэй ижил хэмээн үзээд, уг свитийн дотор Зуунмодны гэсэн багц үе ялгах санал
дэвшүүлжээ. Цаашид бодисын найрлага, геологийн тогтоц, органик үлдэгдэлд цогцолбор судалгаа
хийж, асуудлыг нэг мөр болгох шаардлагатай байна. "
"Ж.Содов"
283. "НОЁН СУМЫН СВИТ (ноянсамонская свита)" "Дунд триас-доод юра"

"Өмнөговийн Ноён, Гурвантэс сумдын нутагт Ноён, Тостын нуруунд (Ноён сумын хотгорт) дээд
пермийн Дэлийн шанд худагийн свитийг структурын хувьд нийцлэг боловч тасалдалтай хучиж,
цэрдийн хурдсаар хучигддаг, 3550 м зузаан, Еguisеtitеs sр., Сlаdорhlеbis sр., Реlоuгdеа sр.,
Рitуорhуllum lаtifоlium Тuг.Кеt., Nеосаlаmitеs саггегеi(Zeill.) Наll зэрэг ургамап, хоёр нутагтан-
лабиринтодонт, хавч хэлбэртэн зэрэг амьтдын үлдэгдэлтэй, дунд-дээд триасын настай, эх газрын
гаралтай, конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролитын багцууд үелэн тогтсон зузаалгийг
0.Төмөртогоо нар (1986) Ноён сумын нэрээр свитэд ялгаад, дотор нь 2 дэд свитэд хуваасан байна. 8-
12-р багцыг дээд дэд свит болгоод стратиграфийн байрлалаар нь дунд триас, доод юрийн настай гэж
үзэв. Тулгуур зүсэлтийг Сайнсар булгийн хавцалд ялгажээ. Насны үндэслэлийг тодруулах
284. "НОЁН УУЛЫН СВИТ (Ноянульская свита)" "Венд-доод кембри ?"

"Их богдын нуруу, Ноён уулын районд тархсан, 2200-2800 м зузаан, ногоон чулууны
хувиралтай, ихэнхдээ занаржсан плагиопорфир, плагиоклаз-пироксентэй, заримдаа афиртай базальт,
андезит-базальт, тэдгээрийн дунд спилит, диабаз, суурилаг найрлагатай эффузив, түүний туф зэргээс
бүрдсэн зузаалгийг А.Б. Бойшенко (1978ф) Ноён уулын нэрээр свитэд ялгажээ. Уг свитийг орон
нутгийн чанартайгаар ашиглах боломжтой ба цаашид судалгааг үргэлжлүүлэх шаардлагатай."
285. "НОЁН УУЛЫН СВИТ (Ноёнулинская свита)" "Доод карбон"

"Говь-Алтайн Цогт сумаас урагш Эдрэнгийн нурууны урдуур, Суманхарханы нуруу,
Аргалбулаг, Балганы хар уул, Ноён уулын районд тархсан, доод девоны базальтыг угаагдлын
гадаргуугаар хучиж, дээд карбоны Хувин хар уулын свитээр үл нийцлэг, Хатанхайрханы свитээр
хучигддаг, 1500м зузаан андезит, андезит-базальт, базальт, туф, туфэлсэн чулуу, туфалевролит,
конгломератын туф зэргээс тогтох вулканоген-терриген хурдсыг А.А. Раузер нар (1987ф) Ноён уулын
нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Хувин хар уул, Аргал булгаас зүүн тийш 13 км-т оршино.
Эндээс олдсон мөр хөлтөний олдвор нь доод карбон, турней, ургамал-Leрtаgоniа. аff.Simоrini Sоk.,
Stгерtогhуnсhus сf. Lоmskiеnsis Sоk., Есhinосоnihеllа sр.нь девоны настай гэж заадаг. Энэ свиттэй
Алагбаянгийн свит аналог юм. Цаашид нарийвчлан судлах шаардлагатай."
286. "НОЁН-ШАНДЫН СВИТ (Ноёншандинская свита)" "Доод карбон"

" Төв аймаг Баян сумын нутаг Аршанд голын хөндий, Ганц худгийн хөндий Хөх шувуут уул,
Ноён шандын хөндий, Бүсийн гозгор ууланд тархсан ба лепидофит Аstегосаlаmitеs sp.,
Zаlеssгуоdеndгоn sр., Аbасоdеndгоn sр., Саulорtегis sр., папоротник-Аngагоdеndгоn sр., Сhасаssорtегis
sр., мөр хөлтөн-Sрiгifег duрliеiсustus Магt. зэргийг агуулсан хар, харавтар өнгийн алөвролит, алевро-
занар, элсэн чулууны зузаалгийг Д.Товуудорж нар (1981ф) Ноён шандын хөндийн нэрээр свитэд
ялгасан. Зүсэлтийг Баяндаваа ба Туул голын зүүн эрэгт тус тус хийсэн. Уг свитийн хурдас өнцгийн үл
нийцлэгээр доод-дунд карбоны настай Ихбулагийн свитээр хучигддаг. Зарим газартаа дээд пермийн
Шандын свитээр хучигдана. Амьтны үлдэгдэлд нь тулгуурлан свитийн насыг дээд девон-доод карбон
гэж үзжээ."
"Г. Сэрсмаа"
287. "НОМГОН УУЛЫН СВИТ (Номогонульская свита)" "Дээд силур-доод девон"

"Өмнөговийн Баяндалай сумын нутаг Гурвансайханы нурууны баруун хэсэгт Зөөлөнгийн
нуруу, Баруунсайхан, Бэрх уул зэрэг газарт тархсан ба 750-1000 м зузаан, серпентинитийн меланж
дээр байрлаж, Гурвансайханы сериэр нийцлэг хучигддаг, шаварлаг, шаварлаг-цахиурлаг занар,
аргиллит, ногоон чулууны хувиралд орсон спилит-диабаз, элсэн чулуу, хаш-кварцитаас тогтох хурдсыг
0.Д. Суетенко 1973) Номгом уулын нэрээр свит ялгасан байна. Судлах шаардлагатай."
47
288. "НОРОВЗЭЭГИЙН СВИТ" "Дээд рифей"
"Ж. Бямбаа 1991 онд Дорноговь аймгийн Өргөн сумын төвөөс зүүнурагш холгүй орших
Норовзээг хэмээх уулын нэрээр энэ районд тархсан хар саарал өнгийн шохойн чулууны үе бүхий
цахиурлаг ба кварц-гялтгануурт- занар, метаконгломерат, занаржсан риолитын зузаалгийг
Норовзээгийн свитэд ялгажээ. Зузаан нь 3100-3300 м. Үүнээс өмнө энэ хурдсын дээд хэсгийг О.Д.
Суетенко рифейн настай Баргын овоогийн (баргинобинская) серийн доод хэсэгт хамааруулж ирсэн.
Норовзээгийн свитийн хурдас нь вендийм онколит бүхий карбонат чулуулгаар аажмаар (?) хучигдаж
байгаа учир түүний насыг дээд рифейд хамааруулжээ. Энэ свитийн хурдсын нарийвчилсаи зүсэлг
хийх, түүний найрлагыг судлах шаардлагатай."
"Ж. Бямба"
289. "НОРОВЛИНГИЙН СВИТ (Норовлинская свита)" "Доод протерозой ? "

"Архангай, Булган, Их тамирын голын хөндий, дунд Оорцог уулын район, Дулаан уул,
Норовлин уулаас баруун хойш, Батцэнгэл сумаас Норовлин уул хүртэлх хэсэгт тархсан бөгөөд доод
протерозойн Хотонгийн серийг хучиж, венд-доод кембрийн карбонат-вулканоген хурдсаар хучигддаг,
1000 м зузаан, хо?р гялтгануурт, биотитот, кварц-биотитот, мусковитот талст занар, кварцит, гнейс,
амфиболит, анар-биотитот амфиболит, мигматит, плагиогнейс зэргээс тогтсон хурдсыг П.Хосбаяр нар
(1986ф) Норовлин уулын нэрээр свитэд ялгасан. Свит нь бүрэн тогтоогдоогүй, нас нь тодорхой бус,
цаашид судлах шаардлагатгай."
290. "НУРАЧИЙН СВИТ (Нурачинская свита)" "Дунд ? юра"

"Хангайн нурууны зүүн өмнөд, Өмнөговь, Дундговийн хил залгаа нутагт тархсан ба доод-дунд
юрийн Бахарын свитийг нийцлэг хучиж, дээд юрийн Торомхоны свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1300-
1500 м зузаан, хүчиллэг бялхмал чулуулаг, тэдгээрийн туф, туфэлсэн чулуу, туфконгломерат, галт
уулын шил (перлит) агуулсан зузаалгийг В.Ф. Шувалов (1970, 1975) судалж, дунд юрийн настай свит
ялгах санал дэвшүүлжээ. Тулгуур зүсэлтийг Дэлгэрхангай сумаас зүүнтийш 60 км-т Нурачийн уулын
өмнөд бэлд тогтоожээ. Геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй."
"Ж.Содов"
291. "НҮҮРСТ ХОТГОРЫН СВИТ (Нүүрстхотгорсая свита)" "Доод девон "

"Увсын Ховд сумын хойд хэсгээр, Ачит нуурын хотгорт, Ямаат гол, Цагаан салааны голын
районд тархсан ба ордовик, силурийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, Цагаансалааны голын свитээр
нийцлэг хучигддаг, 100 м зузаан, мөрхөлтөн Sсhiгорhогiа mаtutinа, Тгigоniгhуnсhiа tsаgаnеnsis,
Wilsоniеllа ргisса, Ноwеllеlеа аngustiрliсаtа, криноид-Сгоssоtосгinus аff. gгаdаtus, Сгеnосгinus sр.г
агуулсан 2 хэсгээс тогтох элсэн чулуу, алевролит, элсэрхэг шохойн чулуу, порфиритын зузаалийг А.Н.
Демин (1990ф) Нүүрстэйн хотгороор нэрлэн свит ялгасан. Тулгуур зүсэлтийг нь Ямаат голын баруун
эрэг, Цагаан салааны голын эхээс 0, 5 км-т ялгав. 1937 онд Чернышева энэ хурдсыг тогтоож 2 төрөлд
ангилсны l-р төрөл нь Нүүрст хотгорын свит байсан. Сүүлд нь Волочкович (1961) Ямаат голын свитэд
энэ хурдсыг оруулсан байсныг Алексеева, Эрлангер нар (1981, 1988) Нүүрст хотгорын үе нэртэйгээр
ялгаж, 1990 онд Демин свитэд дэвшүүлж, Ямаат голын серид нэгтгэжээ."
292. "НVХНИЙ НУРУУНЫ СВИТ (Нухэнинуринская свита)" "Дээд карбон"

"Ховдын Булган сумын нутагт Баруунхурайн бүс, Нүхний нуруу, Нарийн хар, Баарангийн хар
нуруунд тархсан ба доод карбоны Индэрийн свитийг нийцлэг хучиж, доод-дунд карбоны Таван-
овоогийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, ул суурьтаа ул суурийн горизонттой, элсэн чулуу, гравелит,
конгломерат, алевролит, занар, аргиллитаас тогтсон, 840-2300 м зузаан, терриген хурдсыг В.А,
Федоровский нар (1960ф) Нүхний нурууны нэрээр свитэд ялгасан. Цахирын нурууны свитийн
хурдастай фацийн шилжилттэй. Анх ялгахдаа дунд-дээд девонд хамааруулж байсныг дараа нь Н.Г.
Маркова доод карбоны дээд хэсэгт хамааруулсан. Е.В.Головченко (1990ф) ургамлын үлдэгдлийг нь
цуглуулж тодорхойлуулснаар (Lорidоdеndгоn аff. рsеudоkiгghiziсum Rаdсz., Саlаmitеs сf.Suсhагi
Вгоngn) свитийн насыг дээд карбоны визе-серпуховын ярусын түвшинд тогтоожээ. Криноидын
үлдэгдэл ч энэ түвшинг заана. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ш. Суурьсүрэн"
293. " НЭМЭГТИЙН СВИТ (Нэмэгэтская свита)" "Дээд цэрд (маастрихт)"

"Баянхонгор, Өмнөговь аймгуудын нутаг Бүгийн цаа, Хэрийн цав, Нэмэгт уул, Алтан уул,
Ширээгийн гашуун, Ингэн хөөврийн говьд тархсан, дээд цэрдийн Баруунгоёотын свитийг нийцлэг
хучиж, палеогений хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 4550 м зузаан, Тагbоsаurus bаtааг(Маlеуеv),
Nеmеgtоsаu rus mоngоliеnsis, хөхтөн-Вuginbааtаг tгаnsаltаеnsis, яст мэлхий-Моngоlеmуs еlеgаns
Кhоsаtz.еt Мlуn., Моngоlосhеlуs еfгеmоvi Кhоsаtzkу, М. hоbеnsis Sukh.еt Роzdnj, , Наiсhеmуs ulеnsis
Sukh.еt Nагm., Рlаtуреltis nеmеgtеnsis Sukh., зөөлөн биетэн-Вuginеllа buginiса Вагsb., В.еlоngаtа Вагsb.,
48
Меsоlаnistеs еfгеmоvi (Магtins.), Нуdгоbiа nеmеgеtеnsis Магtins. Астрокод-ТаliСурridеа геtiсulаtа
(Szсzесh.), Моngоlосургis distгibutа (Stаnk.), Сурridеа bагsbоldi Stаnk. Аltаniсургis nоgоntsаviса Кlаnd
зэрэг олдвортой улаан, ягаан шавар, алевролит, элсэн чулуу, цайвар саарал элсэн чулуу, шохойн
чулуу, конгломератын зузаалгийг Г.Г. Мартинсон нар (1969) судалж Нэмэгт уулын нэрээр дээд
цэрдийн (маастрихт) настай свит ялгаж дотор нь доод, дээд гэсэн 2 багц ангилсан байна. Мөн Р.
Барсболд (1970) свитийн хамгийн дээд хэсэгт Ногоонцавын свит ялгаж насны хувьд маастрихт гэж
үзсэн. Нэмэгт, Ногоонцавын свитүүдийн харьцааг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
294. "НЯЛГЫН СВИТ (Нилгинская свита)" "Доод цэрд, готерив-баррем"

"Төв аймгийн Баянжаргалан сум, Эрдэнэ уул, Дэгэрцогт, Баян эрхэт уул, Хөмөлтий овоо,
Төгрөг нуурын орчимд тархсан, дээд цэрдийн Хэрлэнгийн свитийг нийцлэг, заримдаа бага зэрэг
тасалдалтай хучиж, доод цэрдийн Чойрын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 5060 м зузаан, зөөлөн
биетэн-Саmреlоmа fаni Grаb., С.соniса Магt., С. аsiаtiса Магt., Viviраrus sр., Ргоbаiсаliа hуdгоbiоidеs
Vаг., Limnocyrena wаgshihеnsis(Grаb.), Limnocyrena vоmistа Коl., Vаlvаtа sutuгаlis Grаb., Dаuгinа
сf.mагginаtа Коl„, остракод-limnоСурridеа аbsсоndidа Lub., L.tumulоsа Lub., Сурridеа flеlсоdогsаlis
Маnd., С.uniсоstаtа Gаl., С.mundulа Lub., С. tгареzоidеs Gаl, Моngоliаnеllа раlmоsа Маnd.,
Lусорtегосургis сiрсulаtа Lub., филлопод-Вгасhуgгарtа sibiriса( Кгаs.), Ваiгdеsthегiа sр., загас-Lусорtега
fгаgi liв Нuss. зэрэг олдвортой битумжсан шаварлаг, цаасан занар, алевролит, аргиллит, шохойн
чулуу, доломитын зузаалгийг П. Хосбаяр (1976, 1982) Нялгын хотгорын нэрээр доод oэрдийн (готерив-
баррем) настай свитэд ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг Эрдэнэ уулын дэргэд хийжээ. Цогцолбор судалгаа
хийж нарийвчлан ангилах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
295. "ОЛОНБУЛАГИЙН СВИТ (Олонбулакская свита)" "Доод карбон "

"Ховдын Алтай сумын төвөөс баруун урагш, Баруунхурайн бүсийн баруун өмнө хэсэгт Байтаг,
Бага хавтагын нуруунуудад тархсан, угаагдлын гадаргуутайгаар Хавтагын свит, дээд девоны Самнуур
уулын свитийг үл нийцлэг хучдаг, 500-600 м зузаан, терриген хурдсыг О.Д. Суетенко нар (1990ф) Олон
булгийн нэрээр свитэд ялгасан 6айна. Энэ свитийн хурдас саарал, ногоон саарал конгломерат,
гравелит, элсэн чулуу, алевролит, хар ногоон саарал цахиурлаг алевролит, элсэн чулуу, шохойн
чулууны нарийн үе, цахиурлаг нүүрслэг занар, нүүрсний үе давхаргаас тогтоно. Тулгуур зүсэлт нь
Олон булгийн орчимд байрлана. Эндээс Монголд өөр газар байхгүй өвөрмөц онцлогтой ургамлын
үлдэгдэл, мөн мөрхөлтөн Аlоbоsосhоnеdеs bгantоn Аf.Магginаtа sр.олддог нь доод карбонд
хамаарахыг баталдаг. Б. Лувсанданзан (1970) визейн ярут хамааруулж байжээ. Ө. Даваа, Г. Бадарч
нар (1994) турней-визейн настайг баталжээ."
296. "ОЛОН-ОВООТЫН СВИТ (Олон-оботская свита)" "Доод цэрд "

"Өмнөговийн Мандал-0воо сумын нутагт тархсан бөгөөд эрт төрмөлийн боржин, Тахийн
шандын свитийг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн Хармагтайн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 80-350 м
зузаан, тунамал хурдсын үе бүхий бялхмал чулуулгийн зузаалгийг 1980 онд П. Хосбаяр судалж, Олон-
овоот уулын нэрээр литологи, стратиграфийн байршилд тулгуурлан доод цэрдийн настай энэ свитийг
ялгах санал дэвшүүлжээ. Тулгуур зүсэлт хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн харьцангуй насны
үндэслэл бүрэн бус, дараагийн судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй учир цаашид ашиглах
шаардлагагүй."
"Ж.Содов"
297. "ОНГОЛИГИЙН СВИТ (Qнголикская свита)" "Доод кембри"

"Хөвсгөл нуурын бауун эрэгт Хэсээн, Онголиг голын сав газар дээдкембрийн Хэсээний свитийг
нийцлг хучдаг, 1300-1600 м зузаан, саарал үелэг, цул шохойн чулуу, доломитжсон шохойн чулуу,
цахиурлаг шохойн чулууны зузаалийг М.Н. Коробов (1989) Онголигийн свит болгон ялгасан байна.
Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
298. "ОНГОН-ОВООГИЙН СВИТ" "Дээд силур-дээд девон"

"Дундговийн Дэрэн, Дэлгэрцогт сумдын нутаг Онгон овоо, Дашбалбар уул, Цахир уулын
орчимд тектоникийн блокуудад илэрсэн, доод хэсэгтээ конгломерат, дээд силур-доод девоны шүр,
мөрхөлтөн агуулсан, шохойн чулуу, алевролит, элсэн чулуу, дээд хэсэгтээ саарал ногоон занараас
тогтсон, 1000-1500 м зузаалгийг Онгон-овоогийн свит болгон ялгах саналыг Ч.Минжин, Б. Дэлгэрцогт
нар дэвшүүлж байна. "
"Ч.Минжин"
299. "ОНГ0Н-ОВООГИЙН СВИТ (Онгонобинская свита)" "Дээд пермь"
49
"Дундговийн Адаацаг, Төв аймгийн Баянцагаан сумдын зааг нутагт тархсан, доод пермийн
Сахалай голын свитийн үл нийцлэг хучиж, триасын Мөнхөт уулын свитээр тасалдалтай хучигддаг,
1200-1500м зузаан, Ruflогlа bгеvifоlia.(Gогеl.), Согdаitеs gгасilеntus(Gогеl.) S.Меyеn, Рhуllоthеса ех
gг.tunеаnsis (Gогеl.), Рагасаlаmitеs sр. зэрэг дээд пермийн доод-дунд хэсгийг заадаг ургамлын
олдвортой ногоовтор саарал аркоз, граувакк элсэн чулуу, алевроэлсэн чулуу, алевролит, цахиурлаг
серицитэт занар, жижиг ширхэгт литокристаллокаст, үнслэг туф, туфлаав, гравелит, конгломератаас
тоггдог зузаалгийг Л. Гомбосүрэн нар (1970ф) Онгон овоогийн нэрээр свит болгон ялгасан
байна.Тулгуур зүсэлтийг Онгон овоогийн дэргэд тогтоосон. Энэ свит нь Сантын свитийн үргэлжлэл
байж болох юм. Судалж 6ие даасан свит байх эсэхийг шийдэх хэрэгтэй."
300. "ОНОО-ТОЛГОЙН СВИТ" "Доод силур"

"Дундговийн Өндөршил сумын Оноо толгой орчимд Г. Бөмбөрөө нар (1990ф) ялгасан.
Баянцагаанхудагийн свитийн давхардал нэр юм."
"Ч. Минжин" "нутгийн "
301 "ООРЦОГИЙН СВИТ (Орцогская свита)" "Дээд рифей"

"Дундговь, Дорноговь аймгуудын нутагт өргөн тархсан бөгөөд венд-доод кембрийн Хөх-
овоотын свитээр үл нийцлэг хучигддаг бөгөөд 2600 м зузаан, палеонтологийн олдвор Оsаglа lаmеllаtа
Ког-г агуулсан филлит, гантигжсан шохойн чулуу, гантиг, кварцит, шохойлог доломит, гантигжсан
алевролит, занар зэргээс тогтсон хурдсыг Ю.А. Борзаковский (1968) Оорцог уулын нэрээр свитэд
ялгасан. Ж. Бямба нарын (1990) судалгаагаар уг свитийн насыг дээд рифей гэж Jnzегiа Кгуl., Мinjагiа
Кгуl., Соnорhуtоn mоngоliсus Коmаг. зэрэг строматолитын үндсэн дээр тогтоосон."
"Я.Бат-Ирээдүй, Ж. Бямба"
302. "ООРЦОГИЙН СВИТ" "Доод цэрд"

"Өмнөговийн Мандал-0воо сумын нугагт тархсан, доод цэрдийн Хармагтайн свитийг үл
нийцлэг хучиж, доод цэрдийн Дөрвөндэртийн свитээр үл нийцлэг, заримдаа зүсэгдэн хучигддаг, 3080
м зузаан, базальт, андезит-базальт, диабаз, тэдгээрийн туфийн зузаалгийг 1980 онд П.Хосбаяр
Оорцог уулын нэрээр доод цэрдийн настай свит болгон ялгах санал дэвшүүлж, Цагаанцав,
Хэрлэнгийн свитүүдгэй дүйцүүлсэн байна. Зүсэлт хийсэн газар тодорхой бус, геологийн судалгаанд
хэрэглэгдээгүй, геологийн харьцангуй насны үндэслэл хангалтгүй учир цаашид ашиглах
шаардлагагүй."
"Ж.Содов"
303. "ОРГОЛЫН СВИТ" "Доод девон"

"Өмнөговийн Мандал-0воо суманд Мандал-0воогийн массивын хойд захаар ихэвчлэн тархдаг,
Мандал-Овоогийн свитийг үл нийцлэг ? хучиж, Дүнгэнээгийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 100-250 м
зузаан, табулят Fаvоsitеs аdmiгаbilis Duг, , Расhуfаvоsitеs ргерlасеntае, Тhаmnорога disегtа, ругоз-
Рsеudоюiсгорlаsmа соmроsitum (Sоshг.), мөрхөлгөн-Суmоstгорhiа sр.г агуулсан элсэн чулуу,
алевролитын үе бүхий шохойн чулууг Ч. Минжингийн зөвлөснөөр И. Дорлигжав нар (1993ф) свитэд
ялгасан байна. Энэ свитийг анх 0.Д. Суетенко, Т. Т. Шаркова, Л.М.Улитина нар (1977) Амны свитийн
доод орголын үе хэмээн ялгасан юм. "
304. "ОРГОЧИН УУЛЫН СВИТ (0ргочиулинжая свита)" "Дунд-дээд карбон"

"Төв аймгийн Алтанбулаг сумын нутагт тархсан ба доод-дунд карбоны Алтановоогийн свитийг
нийцлэг хучдаг, 2500 м зузаан, ургамал, амьтны үлдэгдэл агуулаагүй, ногоовтор өнгийн янз бүрийн
ширхэгт элсэн чулуу, гравелит, алевролит, аргиллитын нимгэн үеүдээс бүрдэх терриген хурдсыг М.В.
Дуранте нар (1980) Оргочин уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Туул голын зүүн эрэгт,
Алтанбулаг сумын районд Оргочин уулын орчимд оршдог. Свитийн байршлаар насыг нь дунд-дээд
карбон гэж үздэг. Цаашид Хангайн серийн ижил насны Байдрагийн свиттэй харьцуулан судлах
305. "ОРЛОГЫН ГОЛЫН СВИТ (Орлогын гольская свита)" "Доод девон"

"Увс, Баян-Өлгийн заагт Ачит нуурын хотгорт тархсан, Дулаанхаруулын свитээр хучигддаг,
300 м зузаан, конгломерат, кварцит элсэн чулуу, туфэлсэн чулуу, риолит, туфээс тогтох хурдсыг А.Н.
Демин нар (1990ф) Орлогын голын нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип нь Ачит нуураас зүүн урагш
тогтоогдсон. Цаашид судлах шаардлагатай."
50
306. "ОРОГ-НУУРЫН СВИТ (Свита Орокнур)" "Палеоген, олигоцен"
"Говь-Алтайн Их богд, Бага богдын нурууны хотгорт тархсан бөгөөд Берки, Моррис нарын
1927 онд Шанд-голын формацид ялгасан, 700-1000 м зузаан, улаан өнгийн хурдсыг Н.А. Логачев нар
(1963) Орог нуурын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Гэвч энэ свит нь одоо Шандголын свитийн
нэрээр ашиглагддаг."
"Н. Ичинноров"
307 "ОРХОНЫ СЕРИ (Орхонская серия)" "Триас-юра"

"Булган аймгийн нутаг Орхоны хотгорт ялгасан Авзага, Могодын свитүүдийг нэгтгэн Орхоны
сери болгсон байна. (О.Төмөртогоо, Ж.Ган-0чир, 1987). Эдгээр свитүүдийг үз."
308. "ОТГОТЫН СВИТ (Отготская свита)" "Дээд девон "

"Архангайн Өндөр-Улаан сумын нутагт, Хануй голын баруун эрэгт Отгот уулын орчимд
тархсан, дунд-дээд кембрийн Баянголын интрузив комплексыг үл нийцлэг хучиж, Хануйн сериэр
хучигддаг, амьтны үлдэгдэлгүй, риолит, риодацит, дацит, тэдгээрийн туфээс тогтсон хурдсыг Н.
Гончигжав нар (1984ф) Отгот уулын нэрээр свитэд ялгасан. Зүсэлт нь Хануй голын сав газарт
хийгдсэн. Энэ свитийг урьдах судлаачид хануйн серийн бүрэлдэхүүнд оруулан ялгадаг байсан.
309. "ОТУГИЙН СВИТ (Отугинская свита)" "Доод девон"

"Баян-Өлгийн Дэлүүн сумын нутагт орших Тал нуурын орчим тархсан ба дундлаг найрлагатай
вулканоген чулуулгаас тогтох хурдсыг А.Н. Демин нар (1990ф) Уйгар (ойгур)-ын серийн 2 дахь свит
болгон ялгав. Энэ свит нь доод девоны Улаанхусын свитийг нийцлэг хучиж, Бааст-уулын свитээр үл
нийцлэг хучигдана. Цаашид судлах шаардлагатай."
310. "ОЧИР ХVРЭЭТИЙЙН СВИТ" "Доод цэрд"

"Дорнодын Гурван-загал сумын томоохон хотгоруудад тархсан ба дээд юрийн Яхийн говийн
свитийг нийцлэг хучиж, доод цэрдийн Баянтүмэнгийн свитээр нийцлэг, заримдаа үл нийцлэг
хучигддаг, 50-450 м зузаан, хязаа-Limnocyrena wаngshihеnsis(Grаb.), кoнхострак- Рsеudoеsthегiа
соnsinnа Nоv., Nеstогiа огbiсulагis оlеun, Ваiгdеsthегiа subеlоngаtа (Коl. еt Кus.), шавьж-Сhiгinоmарtега
gоbiеnsis Сосk., Сорtесlаvа Lоngiроdа Ring., Fеlundusiа minахs Suk. зэрэг олдвортой цайвар саарал
занар, алевролит, цахиурлаг шохойн чулуу, хайрганцар, шаварлаг занарын зузаалгийг Т.Биндэрьяа,
П. Хосбаяр нар (1994ф) Очирхүрээт хэмээх газрын нэрээр доод цэрдийн настай свитэд ялгажээ.
Тулгуур зүсэлтийг Яхь нуурын баруун эрэгт тогтоосон байна. Судалж нарийвчлан тодруулах
311. "ОШИГИЙН СВИТ (Ошгинская свита)" "Доод девон"

"Увс аймгийн Бөхмөрөн сумын Улиастай, Цагаан салаа голын сав газарт Р.Е. Алексеева
(1981) ялгасан Түргэний үе дээр нийцлэг байрладаг, мөрхөлтөн, криноид, мшанкийн үлдэгдэлтэй,
шохойлог терриген хурдсаас тогтох Ошигийн үеийг А. Н. Демин нар (1990ф) свит болгон ялгасан ба
энэ свит нь Ямаатын далайн свитээр үл нийцлэг хучигдана. Судлах шаардлагатай. "
312. "ӨВТ БУЛАГИЙН СВИТ (Убтубулакская свита)" "Дээд силур-дээд девон"

"Өмнөговийн Сэврэй сумын нутаг Зөөлөнгийн нуруунд 500-1000 м зузаантай, доод ул суурь нь
тодорхойгүй, Гурвансайханы свитээр хучигддаг, дороос дээш бие биедээ аажим шилждэг вулканоген,
олистостром, цахиурлаг-терриген гэсэн 3 зузаалгаас тогтох хурдсыг 0.Төмөртогоо, Л.П. Зоненшайн
нар (1972) ялгасан бөгөөд сүүлийн үед энэхүү свитийн доод хэсгийг Номгонуул, Бэрхуулын свитэд
оруулж, дээд хэсгийг Гурвансайханы серид оруулах болсноор ашиглагдахаа больсон юм."
313. "ӨГИЙН НУУРЫН СВИТ (Угэйнурсжая свита)" "Дээд карбон-доод пермь"

"Архангайн Өгийнуур сумын нутагт тархсан, дунд-дээд карбоны Артээлийн свитийг нийцлэг
хучиж, триасын Авзагын свитээр тасалдалтай хучигддаг, 500-800 м зузаан, Рагасаlаmitеs sр.,
Саlliрtегis sр., Ресорtегis sр. Согdаitеs sр. зэрэг ургамлын үлдэгдэл агуулсан полимикт элсэн чулуу,
конгломерат, алевролитын зузаалгийг П. Хосбаяр нар (1987ф) Өгийн-нуурын свит болгон ялгав.
Свитийн насыг дээд карбон-доод пермьд хамааруулж үзэх нь зүйтэй юм. Цаашид палеонтологийн
судалгааг нарийвчлан хийх шаардлагатай."
"Д. Оролмаа, Л.Уранбилэг, Г.Сэрсмаа"
51
314. "ӨГӨӨМӨРИЙН СВИТ (Угомырская свита)" "Доод девон"
"Өмнөговийн Ханхонгор сумын нутагт В.И. Гольденберг нарын (1978ф) ялгасанэнэ свитийг Ц.
Махбадар нар (1990ф) Гурвансайханы серид хамааруулсан байна."
315. "ӨВДӨГ ХУДАГИЙН СВИТ (овдогхудуксая свига)" "Доод цэрд"

"Дундговийн Баянжаргалан сум, Чойрын хотгор, Өвдөг худагийн нүүрсний ордын орчимд
тархсан бөгөөд доод цэрдийн Чойрын свитийг нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг,
70-400 м зузаан, зөөлөн биетэн-Limnocyrena аltifогmis(Grаb.),
L.shаntugеnsis(Grаb.),L.сf.subрlаnа(Rеis.), остракод-Сургidае uniсоstаtа Gаl., С.ех gг.соnсinа Ноu,
С.аff.оsоdоеvi Sсоblо, Тimiгiаsеviа ех gг.ргinсiраlis Lub., Lусорtегосургis multifега Lub., Рhinосургis ех
gг.juгаssisа (Магt.), хаарын замаг-Асlistосhага сf. Саll Wаng Shui, vр тоос-Disассitеs sр. (70-80%),
Роdосагрiditеs sр. (15%), Ginkgосусаdорhуtus sр.(0-2%), Агаuсаriасitеs sр.(0-6%), Тsugаероllеnitеs
mеsоsоiсus Соuрег(0-l%), Суаthiditеs minог Соuрег (2-30%), Оsmundасiditеs sр.(21%), Роlуроditеs minог
Vегb.(18%) зэрэг олдвортой хар саарал, бүдэг саарал, хар конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
нүүрслэг алевролит, аргиллит, нүүрслэг занар, нүүрсний зузаалгийг П. Хосбаяр (1976, 1979) гүний
өрмийн материалд тулгуурлан Өвдөгхудагийн орд газрын нэрээр доод цэрдийн (апт-альб) настай свит
ялгаж Хөхтээгийн горизонтод хамааруулжээ."
"Ж. Содов"
316. "ӨЛГИЙН СВИТ (Улгийнская, Улгейская, свита)" "Доод девон"

" Говь-Алтайн Цогт сумын нутаг, Монрол Алтайн бүсийн зүүн өмнөд хэсэг Алтайн цаад говь,
Буурал хярын нуруу, Өлгийн нуруу, Эдрэнгийн нурууны хойд хажуугаар тархсан, дээд хил нь далд,
доод карбоны Ноёнуулын свитээр хучигддаг бөгөөд 2000 м зузаан, мөрхөлтөн-Сhоnеtеs сf.vоshаnеnsis
Sоk., Меgаnосhоnеtеs sр., Вгасhуthгinа sр., Fгеdегiks Siгingоthугis сf.hаmibа lеnsis (Swаllоw),
Rinеtоsрiгifег сf.mаlеvlsеnsis sоkоlskаjа, Stгiаtifега сhао, Ргоduсtidае gгау-г агуулан, базальт,
андезитбазальт, тэдгээрийн туф, янз бүрийн ширхэгт элсэн чулуу, цахиурлаг-шаварпаг занаржсан
алевролит, конгломерат, шохойн чулуутай лавобрекчээс тогтсон зузаалгийг А.А. Раузер нар (1987ф)
Өлгийн свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Эдрэнгийн нурууны баруун хойд хажуу, Буурал хярын болон
Өлгийн нуруунд хийгдсэн, Энэ свитээс органикийн тодорхойлогдсон үлдэгдэл олдоогүй боловч
цахиурлаг алевролит нь радиолярын үлдэгдэлтэй гэж А.Б. Цукерник тэмдэглэсэн ба Хулсангийн овоо
орчмоос авсан дацитын радиологийн нас нь 394+26 сая жил буюу доод девоныг заадаг. Мөн энэ
свитийг зүсдэг плагиоборжин нь дунд-дээд девоны ул суурийн конгломератын найрлаганд тохиолддог
зэргийг үндэслэн насыг нь тогтоосон."
317. "ӨЛГИЙН СВИТ (Улугэйская свита)" "Дээд юра "

"Дорноговийн Мандах сумын төвөөс урагш 70-75 км-т Сухайт булгийн орчимд тархсан байх ба
доод пермийн Сухайтын зузаалгийг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн хурдсаар хучигддаг, 300
м зузаан, зөөлөн биетэн-Оkгibеllа tuгgаiса, Мusсuliорsis сf.аngагеnsis зэрэг олдвортой, конгломерат
гравелиг, элсэн чулуу, алевролит, шохойн чулуу зэрэг терриген хурдас, дээд хэсэгтээ кали-аргоны
аргаар 186+12 сая жилийн настай хэмээн тодорхойлогдсон трахит, трахиандезитбазальт, трахидациг
зэрэг бялхмал чулуулгийн зузаалгийг В.И. Гольденберг нар (1978ф) Өлгий хийдийн нэрээр дээд
юрийн настай свитэд ялгасан байна. В.М.сЛопатин нар (1983ф) доод терриген хурдсыг Дундговийн
нутагт бие даасан Баяновоо гэсэн нэрийн дор свит ялгах санал дэвшүүлжээ."
"Ж. Содов. "
318. "ӨЛЗИЙТ ГОЛЫН СВИТ (Ульдзейтугольская свита)" "Дээд рифей-доод кембри."

"Баянхонгор аймгийн нутаг Шар ус голын бүс, Дэл хайрхан уулын районд тархсан ба
стратотипийн дээд, доод хил нь нарийвчлан тогтоогоогүй, Аmbigоlаmеllаtus hоггidus Z. Zhuг., Vоlvаtеll
vаdоzа Z. Zhuг. зэрэг микрофитkлитын олдвор агуулсан суурилаг, дундлаг вулканит, шохойн чулуу,
гравелит, конгломерат, ногоон саарал өнгийн элсэн чулуу, шаварлаг занар, бараан саарал кварцит,
алевролит зэргээс тогтсон зузаалгийг германы геологчид (Д. Андреас нар, 1969) анх свитэд ялгасан
байна. Уг свитийн насыг Ю.А. Борзаковский нар (1985ф) венд-кембрид хамааруулж өөрчилсөн байна.
Насны хувьд нэлээд маргаантай бөгөөд цаашид судлах шаардлагатай. "
319. "ӨЛЗИЙТИЙН СВИТ (Улзийтская свита)" "Доод цэрд"

" Өвөрхангайн Богд сум, Шивээ овоо, Өлзийт уул, Бага богдын нурууны орчимд тархсан, доод
цэрдийн Манлайн свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн Сайншандын свитээр тасалдалтай
хучигддаг, 150-200 м зузаан, ягаавтар саарал, цагаавтар саарал хүчиллэг эффузив риолит,
трахириолит, тэдгээрийн туф, перлит, туфбрекчи, туфэлсэн чулуу, цахиуржсан алевролитын үетэй
52
туфконгломератын зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) судалж, Өлзийт уулын нэрээр стратиграфийн
байршил, чулуулгийн найрлагаар доод цэрдийн настай свит гэж ялгажээ. Энэ хүчиллэг эффузивийг
Н.А. Логачев нар (1963) анх Булгантын свит гэж ялгасан байна. Судалж тодруулах шаардлагатай. "
" Ж. Содов"
320. "ӨНДӨР УХААГИЙН СВИТ (Ундурухинская свита)" "Дээд юра-доод цэрд"

" Баянхонгор, Өвөрхангайн нутаг, Монгол Алтайн зүүн урд төгсгөл, Баянцагааны нуруу, Их
богд, Бага богд, тэдрээрийн ар өврөөр тархсан бөгөөд дээд юрийн Торомхоний свитийг нийцлэг
хучиж, доод цэрдийн Андай-худагийн свитээр нийцлэг, заримдаа угаагдлаар хучигддаг, 800-1000 м
зузаан, зөөвлөн биетэн-Агguniеllа. оvаlis Сh.Коl., А.аsistiса Сh.Коl., А.quаdгаtа(Магtins) Limnocyrena
гесtа Сh.Коl., L.glоbоsа Сh.Коl., L.mагginаtа Сh.Коl., Рhуsа егdеniса Магtins., Viviраrus гоbustus Магtins.,
остракод-Сурridеа tгitа Lub., Моngоliаnеllа раlmоsа Маnd., Dагwinulа соntгасtа Маnd., конхострак
Рsеudеsthегiса егdеniulеnsis Stер., Р.dаhuгiсus Кгаs. зэрэг олдвортой конгломерат, элдэв мөхлөгт
элсэн чулуу, гравелит, мергель, шавар, шохойн чулуу, дээд хэсэгт ээ базальтын үетэй зузаалгийг В.Ф.
Шувалов (1970) судалж Чандмань сумын нутаг Өндөр ухаа уулын нэрээр дээд юра-доод цэрдийн (ти-
тон-валанжин) настай свит ялгажээ. Өмнө ялгасан Тэвшийн свитийг Өндөрухаагийн свитийн хэсэг
хэмээн Шувалов үзээд устгах санал дэвшүүлсэн байна. Судалж стратиграфийн байршлыг тодруулах
"Ж.Содов"
321. "ӨНДӨР-ҮҮДИЙН СВИТ (Ундурудсжая свита)" "Доод-дунд девон"

"Сүхбаатарын Баяндэлгэрийн Мандах, Сайхандулааны районд тархсан ба доод хил зааг нь
тогтоогдоогүй бөгөөд Уул хийдийн районд доод карбоны Зүрхнуур, Гүнбаянгийн свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 650 м зузаан, гастропод, криноид, шүр, мөрхөлтөн-Sрinаtгiра sр., Dеlzүүn.s sр-г агуулсан
хурдсыг С.МакЙк нар (197бф) Өндөр үүдийн хоолойн нэрээр свитэд ялгасан. Свит нь
андезитпорфирит, дундлаг брекчи, лаав, тэдгээрийн туфийн доод, нийлмэл вулканоген цагаан
саарал, саарал элсэн чулуу, туфэлсэн чулуу, гравелит, шохойн чулуу, занарлаг алевролитын-дунд,
туфоген-тунамал андезит порфирит, туф, лавобрекчи, туфлаавын дээд, вулканоген гэсэн 3
зузаалгаас тогтоно. Судлах шаардлагатай."
322. "ӨНДӨР ХААНЫ СВИТ (Ундэрханская свита)" "Доод пермь"

"Хэнтийн Өлзийт, Өмнөдэлгэр сумдын хил залгаа нутаг Царигийн гопын зүүн эрэгт Хэрлэнгийн
серийг үл нийцлэг хучиж, триасын вулканоген зузаалгаар үл нийцлэг хучигддаг ба 1600 м зузаан,
Sрhеnорtегis tunguskаnа Zаl., Ruflогiа dегzаvinii(Nеub.)S.Meyen, R.ех gг.рогуvаiса (Nеub.), Gогеl
Согdаitеs сf.singulагis (Nеub.)S.Meyen зэрэг дээд пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй полимикт элсэн
чулуу, гравелит, конгломерат, алевролит, риодацит, риолит, туф, туфогентунамал чулуулгийн
зүсэлтийг М.В. Дуранте( 1976) Өндөрхааны свит болгон ялгаад дотор нь 2 дэд свитэд хуваасан байна.
Свит ялгах үндэслэл хангагдсан."
"Д.Оролмаа"
323. "ӨӨШИЙН СВИТ (Свита Ошин)" "Неоген, дунд, дээд миоцен"

"Ховдын Зэрэг сумын зүүн жаргалантын нурууны өвөр бэл, Өөшийн Бор үзүүр уулын өмнө
бэлд палеогений олигоцений хурдсыг өнцгийн үл нийцлэг тасалдалтай хучиж, Хяргаснуур,
Алтантээлийн свитээр тасалдалтай хучигддаг, 70-150 м зузаан, Маstudоntidае, Асегаthегium gоbiеnsе
Веl., Sеггidеntinus gоbiеnsis Аlех., Gаzеllа сf.раоtеhеnsis, Веgегthегium bогissiоsi Веl., Нiррагiоn tеаbаldi
nаgгiеnsis, Н.mоngоliсum Сhilоthегium sр., Оshinоthегium огlоvi, Рlаtуbеlоdоn Веlаjеvае, Gаzеllа
mоngоliса зэрэг хөхтөний олдвортой, ногоовтор саарал, цайвар бор өнгийн шаврын үетэй цайвар
саарал элс, элсэнчулууны зузаалгийг Е.В. Девяткин, И.Г.Лискун нар (1966, 1967) Өөш гэдэг газрын
нэрээр свитэд ялгасан. Е. В. Девяткин (1981) уг свитийг дээд, доод гэсэн 2 дэд свитэд хуваасан байна.
Өөшийн доод дэд свит- Маstоdоntidае, Асегаthегium sр., Gаzеllа раоthеbеnsis, Sеггidеntinus gоbiеnsis
Аlех., Асегаthегium gоbiеnsе Веl, , Веgегthегium bогissiаki Веl. олдвортой, 2090 зузаан, ногоовтор
саарал, цайвар бор өнгийн шаврын үетэй, цагаан саарал элс, элсэн чулууны зузаалгийг дээд дэд свит
болгосон юм. Өөшийн дээд дэд свит-Нiррагiоn thеоbаldi nаgгiеnsis, Н. mоngоliсum, Сhilоthегium sр.,
Оshinоthегium огlоvi, Рlаtуbеlоdоn bеlаjеvае, Gаzеllа mоngоliса, 0iосегаs sр. зэрэг хөхтөний олдвортой,
30-120 м зузаан, мергель, элсэн чулууны үетэй цайвар саарал шавар, алевритаас тогтсон хурдсыг
Өөшийн дээд дэд свит болгон ялгасан юм."
324. "ӨРГӨНИЙ СВИТ" "Дээд рифей-вөнд"

"Баргын овоогийн серийн (Суетенко, 1973) дээд хэсгийн (Өргөн сумын районд тархсан)
терриген-карбонат чулуулгийг Ж. Бямба (1991) Өргөн сумын нэрээр свит болгон ялгасан байна.
53
Баргилт овоо уулын зүүнурд дүүрэгт Өргөний свитэд хамааруулж буй хурдас 2 зузаалгаас бүрдэнэ.
Үүнд: Цахиурлаг занартай салаавчилсан 1800 м шохойн чулууны зузаалаг элсэн чулуу, конгломерат,
доломит ээлжилсэн 1000 м зузаалаг. Хурдсын нийт зузаан 3000 м-ээс хэтрэхгүй. Өргөн сумын төвөөс
баруун тийш Аман усны хяр хүртэлх зүсэлтэнд терриген чулуулаг зонхилно. Энэ хэсэгт карбонат
чулуулгийн үеэс онколит (0.Д.Суетенко, 1973, Ж.Бямба, 1990), страматопитын үлдэгдэл (Ж.Бямба,
1990) олджээ.Онколитын (Оsаgiа lаmеllаtа Когоl, , 0.соlumnаtа Rеitl, , 0.undоsа Rеitl., 0.агgilоsа Мilsht.)
насыг З.А. Журавлева дунд рифей гэж mтогтоосон боловч страматолитын үлдэгдлийг Комар дээд
рифей байж болох юм гэж дүгнэсэн байна. Өргөний свит нь вендийн онколит бүхий хайргатай доод
кембрийн Төгрөгийн свитийн үл суурийн конгломератаар хучигдаж байгааг үндэслэн түүний насыг
дээд рифей-венд гэж үзсэн байна. Уг свитийн литологи, бүтэц, палеонтологийн үндэслэлийг
"Ж.Бямба"
325. "ӨРМӨГТЭЙ УУЛЫН СВИТ (Урмугтэйульская свита)" "Доод карбон"

"Сэлэнгийн Дархан, Шарын голын хооронд, Архангай, Булган зэрэг аймгийн нутагт тархсан,
дээд рифей-вендийн Дарханы сери, доод палеозойн боржинг үл нийцлэг хучиж, дунд-дээд карбоны
Артээлийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 2000-2500 м зузаан, мөрхөлтөн, хөвд биетэн, ургамал зэргийн
үлдэгдэлтэй конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролит, занрын үеллээс тогтсон зузаалгийг В. А.
Бобров (1964) тоггоосон байсныг 0.Төмөртогоо (1967) Өрмөгтэй уульн нэрээр свит ялгаж, доод
карбоны настай гэж тогтоов. Тулгуур зүсэлтийг Өрмөгтэй ууланд ялгав. Доод-элсэн чулуу,
конгломератын, дээд-элсэн чулуу, алевролитын гэсэн 2 дэд свитэд ялгагдана.
" "Ш.Суурьсүрэн"
326. "ӨРХИЙН ХӨНДИЙН СВИТ (Өрхэйнхундейская свита)" "Доод карбон"

" Баянхонгорын Галуут сумаас баруун тийш, Шар ус гол, Баянхонгор, Байдрагийн бүсэд
тархсан, доод рифей-дээд кембри, девоны хурдсуудыг үл нийцлэг хучдаг, бүдүүн ба нарийн
ширхэгтэй, вулканоген-терриген гэсэн 3 янзын зүсэлттэй хурдсыг И.В.Филиппова нар (1985ф) Өрхийн
хөндийн нэрээр свит болгон ялгасан байна. 1-р маягийн зүсэлт нь Шар ус голын бүсэд 1400-1600 м
зузаантай, конгломерат, бүдүүн ширхэгт элсэн чулуу, дээд хэсэгтээ янз бүрийн ширхэгт элсэн чулуу,
алевролитын үеүдээс; 2-р маягийн зүсэлт нь Баянхонгорын бүсэд 800 м зузаантай, их хэмжээний
алевролит, аргиллитын нарийн үелсэн флиш, нарийн ширхэгт элсэн чулуу, шохойн чулуу гравелитын
мэшлээс; 3-р маягийн зүсэлт нь Байдрагийн бүсэд 1230 м зузаантай, доод хэсэгтээ алевролит, элсэн
чулуу, конгломерат, андезит-базальт, риолит, тэдгээрийн туф, дундаа вулканомикт конгломерат,
андезит, туф (130 м), дээрээ элсэн чулуу, аргиллит, шохойн чулууны мэшил (900 м)ээс тус тус
тогтоно. Тулгуур зүсэлт нь Баянхонгорын бүсэд Өрхийн хөндийд байдаг. Энэ свитийг Д.Андреас нар (
1970ф), Н.Н. Херасков (1973, Геология МНР, т.l), М.В. Дуранте (1980), И.Б.Филиппова нар судалж
доод карбонд хамааруулж байсныг С.С. Лазарев, Ш.Суурьсүрэн нар мөрхөлтөний үлдэгдэл
Аbsеntiсоstа uldzеjluеnsis Lаz.еt.Suuг., Lmрiасus sр., Lаniрustu lа Sр., Nеоsрiгifег sр-д тулгуурлан визей
гэж нарийвчилжээ."
327. "ӨРХТЭЙН СВИТ (Урэхтейская свита)" "Доод пермь "

"Булган, Хөвсгөл аймгийн хил залгаа нутагт тархсан ба доод кембрийн Хоридолын свитийг үл
нийцлэг хучиж, Хануй голын серийн 2-р буюу хүчиллэг эффузивийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 3000 м
зузаан, конгломерат, андөзит, туф, андезитпорфирит, Согdаitеs sр., Ruflогiа ех gг.рогуvаiса Gluсh.,
R.ех gг.dегzаvnii(Nеub.) S.Meyen зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй туфэлсэн чулуу,
туфбрекчи, алевролитын зузаалгийг Д.Гүрлхажав нар (1974ф) Өрхтэй овоо уулын нэрээр свитэд
ялгасан. Цаашид энэ нэр зүй, насны асуудлыг тодруулан тоггоох шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
328. "САГСАЙН СЕРИ (Сагсайская свита)" "Дунд девон"

"Баян Өпгийн Сагсай сумаас баруун тийш Ховд голын хөндийд тархсан, Уйгар (ойгор)-ын
свитийг өнцгийн үл нийцлэг, боржингуудыг угаагдлын гадаргуугаар хучдаг, 800-1500 м зузаан, шүр-
Расhуfаvоsitеs sр.nоv, Тhаm nорога сегviсогnis Вlаinv, Тhаmnорога kагmаkеnsis Dub., Тhаmnорога
bеbiаvоvi Dub., Fhесоstеglitеs ех gг.fiгmus sох, Stеnорhуllum sр.nоv, Zmеi nоgогskiа sр.nоv, Siгingорога
еitеliеnsis sсhliit-г агуулсан, тод улаан ягаан, цагаан өнгийн гравелит, элсэн чулуу, улаан өнгийн
туфоген алевролит, шохойн чулуу, янз бүрийн найрлагатай вулканоген чулуулаг, полимикт
конгломерат, элсэн чулуу, алевролит, карбонатлаг чулуулгаас тогтсон зузаалгийг П.С.Матрасов (1976)
Сагсай голын нэрээр свитэд ялгасан юм . Тулгуур зүсэлт нь Уйгар (Ойгор) голын эхэн болох Сагсайн
голын зүүн эрэгт хийгдсэн. Энэ свитийг анх Матрасов дунд девонд оруулж ялгасныг А.Н. Демин
(1990ф) шинэ схемдээ Сагсайн сери хэмээн ялгаж дотор нь Бардамгол, Халзатын свитүүдийг нэгтгэв.
" "Ф.Тунгалаг"
54
329. "САЙНШАНДЫН СВИТ (Сайншандинская свита)" "Дээд цэрд, альб-сеноман"
" Дорноговь, Өмнөговь, Өвөрхангай аймгийн нутагт өргн тархсан, дээд цэрдийн Манлай,
Зүүнбаянгийн свитүүдийг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн Баянширээгийн свитээр нийцлэг хучигддаг,
650 м зузаан, зөөлөн 6иетэн Саmреlоmа уihsiеnsis Grаb., 0хуnаiа sаinshаndiса Вагsb., остракод-
Сурridеа гоstгаtа Gаl., С.ргоgnаtа Lub., Тimiгiаsеviа gгаtа Lub., динозаврын өндөг зэрэг олдвортой
улаан өнгийн конгломерат, конгломератбрекчи, элсэн чулуу, алевролит, шавар, элсэрхэг шаврын
зузаалгийг И.Е.Турищев (1954-1956) дээд цэрдийн настай свитэд ялгаж, дотор нь 2 багцад
хуваажээ.Тулгуур зүсэлтийг Зүүdеа гоstгаtа Gаl., С.ргоеnаtа Lub., Тimiгiаsеviа gгаtа гүүр зүсэлтийг
Зүүнбаянгийн хотгорт ялгасан байна. Баруунбаянгийн свит энэхүү свитийн дүйц юм. Иймд
Баруунбаянгийн свитийг ашиглах шаардлагагүй юм."
"Ж.Содов"
330. "САЙНШАНД ХУДАГИЙН СВИТ (Сайншандхудукская свита)" "Доод карбон"

" Дорноговийн Мандах, Өмнөговийн Манлай сумдын хил заагт Өмнговийн бүс Гурван хараат
уул, Өлгий хийд, Их хэрэс, Vнэгт уул, Аргалант уул, Залаа уул, Цагаан суваргын орчимд тархсан,
Цагаансуваргын свитийг нийцлэгээр хучиж, Мөргөцгийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 2000 м зузаан,
андезитбазальт, базальт, андезит, туф, туффит, янз бүрийн хэмжээтэй гефроид, дундлаг суурилаг
вулканоген хэмхдэс, трахиандезитбазальтаас бүрдсэн вулканоген хурдсыг 0, Д.Суетенко, М.В.
Дуранте нар (1973, 1976) анх ялгаж, В. И.Гольденберг нар (1977ф) Сайншанд худгийн нэрээр свит
болгосон. Тулгуур зүсэлтийг Цохиот хийд орчимд ялгасан. ЭндээсLорhiоdеndгon tuгgа nеnsis Zаl.,
Аngагорhlоis сf.аltегnаns(Sсhm.) S. Меyеn, А.сf.Sigillагiоidеs S.Меyеn, А.sр., Gоbiоdеndгоn tsосhituiniсum
Duгаntе зэрэг ургамлын үлдэгдэл, мөн мөрхөлтөн олддог. Цаашид доод, дээд зузаалгуудтай харилцан
оршиж буй зүй тогтлыг нь шалгах хэрэгтэй."
331. "САЙРЫН ШАНДЫН СВИТ (Сайрыншандинская свита)" "Доод карбон "

"Говь-Алтайн Алтай сумаас зүүн урагш, Алтайн цаад говийн бүсийн баруун умард хэсэгт
тархсан бөгөөд доод талаараа тектоник хил заагтай, доод карбоны Майханхудагийн свитээр өнцгийн
үл нийцлэг, угаагдлын гадаргуутайгаар хучигддаг, 1200-1300 м зузаантай, доод хэсэг нь бүдүүн
ширхэгт элсэн чулуу, туфалевролит, туфконгломератын салаавчилсан үеүдээс, дээд хэсэг нь
туфэлсэн чулуу, цахиурлаг алевролитын салаавчилсан үеүдээс бүрдэх хурдсыг И.Б. Филиппова нар
(1990ф) Сайрын шандын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Сайрын шандын хар ууланд
байдаг. Энэ свитээс хөвд биетэн-Fеnеstеllа sр., Роlурога sр., мөрхөлтөн-Сhоnеtеs аff. wуsоtzkii Nаl.,
Меgасhоnеtеs ех gг.siblуi Раесk., Nеоsрiгifег sр., Аvоhiа sр., криноид-Реntаgоnосусliсus рulсhег Dub.еt
Sсhао, Сyclосусliсus сf. Rаbrus Sis зэргийг илрүүлж тодорхойлуулснаар Н.Г. Маркова (1975) доод
карбоны дээд хагаст хамааруулсан. Свитийн амьтны үлдэгдийг сайтар судлах хэрэгтэй.
332. "САЙХАНЫ СВИТ (Сайханская свита)" "Доод-дунд юра"

"Булган аймаг Сайхан сум, Сайханы нүүрсний уурхайн. орчимд тархсан, палеозойн хурдсыг үл
нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 420 м зузаан, эртний ургамал Еquisеtltеs fегgаnеnsis Sеw.,
Сlаdорhlеbis Williаmsоnii (Вгоng.), Rарhаеlliа diаmеnsis Sеw зэрэг олдвортой саарал, хар саарал,
ногоовтор саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролит, нүүрс, нүүрслэг алевролит,
аргиллитын зузаалгийг Ю.Я. Петрович нар (1964) доод-дунд юрийн настай свитийг ангилсан байна. Ж.
Бямба, Ц. Махбадар нар (1985ф) энэхүү свитийг Сайхан-Овоогийн гэж нэрлэжээ. Энэ свитийн нэр нь
Дундговийн Сайхан-овоогийн свитийн нэртэй ижилсэн (гононим) тул номөнклатурын дүрэм дагуу
сүүлд өгсөн нэрийг өөрчлөх шаардлагыг харгалзан хуучин өгөгдсөн Сайханы свит гэж нэрлэх нь
зүйтэй юм. Асуудлыг нэг мөр болгох шаардлагатай."
"Ж.Содов"
333. "САЙХАН-ОВООГИЙН СВИТ (Сайханобинская свита)" "Доод-дунд юра"

"Дундговийн Сайхан-0воо сум, Сайхан-овоогийн хотгорт тархсан, дээд пермийн хурдсыг үл
нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар тасалдалтай хучигддаг 250-3400 м зузаан, эртний ургамал
Сlаdорhlеbis williаmsоni (Вгоgn.), Rарhаеliа diаmеnsis Sew., Сzеkanоwskiа sеtасеа Неег зэрэг
олдвортой, саарал, бүдэг саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролит, нүүрслэг аргиллит,
нүүрсний нарийн үетэй эуааалгийг Б.Сабидула (1976ф) Сайхан-0воо сумын нэрээр доод-дунд юрийн
настай свитэд ялгажээ. Энэ свитийн хурдас бие даасан Сайхан-овоогийн хотгорыг үүсгэдэг. Хожим
Л.В. Заботкин нар (1983ф) Сайхан-овоогийн свитийг 2 дэд свитэд ангилсан байна. Судалж
нарийвчлах шаардлагатай."
"Ж. Содов."
55
334. "САЙХАН-ОВООГИЙН СВИТ (СайханОбинская свита)" "Дунд юра "
"Булган аймгийн Сайхан-0воогийн нүүрсний орд үүсгэдэг ба 420 м зузаан, Еguisеtitеs
fегgаnеnsis, Сlаdорhlеbis williаmsоniа, С.sр., Rарhаeliа diа mеnsis зэрэг ургамлын үлдэгдэлтэй нүүрс
агуулсан ба конгломератын гэсэн 2 зузаалгаас тогтдог хурдсыг Маринов, Петрович (1964) нар дунд
юрийн настай Сайханы свит гэж ялгасан юм. Дараа нь энэ свитийг Сайхан-Овоогийн гэж нэрлэх
болсон байна. (Ж.Бямба, Ц.Махбадар нар 1985ф). Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
335. "САЛААНЫ ГОЛЫН СВИТ (Саланыгольская свита)" "Доод кембри"

"Говь-Алгайн Тайшир сум, Салааны голын сав газар тархсан, 450-500 м зузаан, саарал, хөх
саарал, хар саарал шохойн чулууны зүсэлтийг В.И. Воронин нар (1982) Салааны голын свит болгон
ялгав. Цаашид судлах шаардлагатай юм."
"Ч.Минжин"
336. "САЛИГИЙН СВИТ (Салигская свита)" "Дээд-дунд рифей"

"Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх сумын нутаг Дэлгэрмөрөн голын эх орчмоор тархсан бөгөөд 2000
м зузаан, серицит, альбит-серицит, мусковит, бал чулуу-серицитэт занар, амфиболит, ховроор
гантигжсан шохойн чулуунаас тогтсон зузаалгийг А.В. Ильин 1960-аад онд геологийн зураглал хийх
явцад ялгасан байна. (Геология МНР. 1973, т. 1, 51). Одоо энэ свитийг геологийн судалгаанд
хэрэглэхгүй болсон байна."
"Ч.Минжин"
337. "САЛХИТЫН СВИТ (Салхитская свита)" "Дунд-дээд карбон"

"Дорнод аймгийн Цагаан-0воо сумаас баруун тийш, Хэнтийн Норов сумаас зүүн урагш Улз,
Хэрлэн голуудын бэлчирт тархсан, дунд девоны живетийн ургамал бүхий хурдас ба дээд девоны
Нарангийн свитийг үл нийцлэг хучиж, доод пермийн Харчулуутын свитээр хучигддаг, 345 м зузаан,
ургамлын үлдэгдэл-Рагасаlаmitеs sр., Сагdiоnеuга tорkiеnsis Zаl., Ruflогiа thеоdогii (Тsсhiгk.еt Zаl.) S.
Меyеn, R.subаngustа(Zаl.) S.Меyеn, Sаmагорsis sр. зэргийг агуулсан, хар саарал өнгөтэй
туфалевролит, туф, дунд ширхэгт полимикт элсэн чулуу, алевролит, аргиллитын ээлжилсэн үеүдээс
бүрдэх хурдсыг Л.А. Благонравова нар (Геология МНР. т. 1, 1973) Салхит уулын нэрээр свитэд
ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Салхит уулын орчимд байрладаг. Ургамлын үлдэлээр свитийн насыг дунд
карбоны дээд хэсэг-дээд карбон гэж тогтоожээ. Цаашид судлах шаардлагатай."
338. "САЛХИТ ӨНДӨРИЙН СВИТ" "Неоген, дунд плиоцен"

"Дорнодын Гурванзагал, Эрээнцав сумын нутагт хөх нуурын хотгорт тархсан, хөхнуурын
свитийг тасалдалтай хучиж, дээд плиоцен дөрөвдөгчийн хурдсаар хучигддаг, 1040 м зузаан, хөхтөн-
Еguus, Stеnоnis, Нiррагiоn sр., Рhinосегаtinае, дун-Vаlvаtа sр. зэрэг үлдэгдэлтэй, элсэрхэг бор шавар,
мөргөл, хайрганцрын зузаалгийг Т.Биндэрьяа, П.Хосбаяр нар (1994ф) салхитөндөрийн свитэд багтаан
ялгаж, Дорнодын 1:200 000-ын масштабтай геологийн зурагт тусгасан байна. Тодруулах
339. "САМНУУР-УУЛЫН СВИТ" "Дээд девон "

"Ховдын Алтай сумын нутагт орших Самнуурын районд тархсан, занар, элсэн чулуу, шохойн
чулуунаас голлон тогтох, нарийн үе бүхий гравелит, конгламерат, хүчиллэг эффузивээс бүрдэх
хурдсыг Ө.Даваа нар свит болгон ялгаж байна. Энэ свит нь нүхний нурууны свитээр нийцлэг хучигдаж,
дээд девоны хүрэндөшийн свит дээр нийцлэг байрладаг. Энэ свитийг урьд нь тайганхудаг,
олонбулагийн сеитийн доод хэсэгт хамааруулсан байдаг. Свитийн хурдсаас брахипод, криноид,
трилобитын үлдэгдэл олддог."
340. "САНГИЙН ДАЛАЙН СВИТ (Сангиндалайская свита)" "Дунд ордовик"

"Дорноговийн Улаанбадрах сумын нутаг Таван хар овоо уулаас урагш Үнэгт уул, Сайншандын
худгийн орчим тархсан, стратиграфийн доод хил тодорхойгүй, 1000 ? м зузаан, хар бараан элсэн
чулуу, алевролит, аргиллит, шохойн чулууны нимгэн үеэс тогтон зузаалгийг О.Д.Суетенко (1984)
Сангийн далайн худгийн нэрээр свит ялгаж, хөвд биетний үлдэгдлээр силурийн настай гэж тогтоов.
1986-87 онд Х.С.Розман, Ч.Минжин, Л.И.Попеко нар энд судалгаа хийж Огthоmbоnitеs ех gг.,
jаbаgаniсus (мөрхөлтөн), Liсhеnагiа prima (табулят) олж тодорхойлоод саннийн далайн свитийн насыг
дунд ордовик гэж тогтоов. Тулгуур зүсэлт нь Сайншанд худгаас зүүн тийш 12 км-т оршино."
"Ч.Минжин"
56
341. "САНТЫН СВИТ (Свита Сант)" "Дээд доод кембри"
"Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын нутаг, Их тамирын голын хойд хэсгээр тархсан, яшилын
свитийг үл нийцлэг хучиж, шонтын свитээр нийцлэг хучигддаг, 700 м зузаан, хувирмал элсэн чулуу,
алевролит, туф-элсэн чулуу, туф-алевролит, шохойн чулууны мэшил, конгломерат зэргээс тогтсон
зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1986ф) анх свитэд ялгасан. Уг свит нь зөвхөн фондын тайланд тусгагдсан,
маргаантай, цаашид нарийвчлан судлах шаардлагатай юм."
342. "САНТЫН СВИТ (Сантуинская свита)" "Дээд пермь "

"Өвөрхангайн Сант сум, Дундговийн Эрдэнэдалай сумын хил залгаа нутагт тархсан, доод
пермийн дэлгэрхаан, сахалайгалын свитийг үл нийцлэг хучиж, триасын хурдсаар үл нийцлэг
хучигддаг, 3800 м зузаан, доод хэсэгтээ (доод дэд свит) Вгасhуthугinа аff. sibiriса, Сlеiоthугidinа sр.
nоv., Тгigоnоzгеtа sр., Тumагiniа kоlуmaensis зэрэг дээд пермийн мөрхөлтөн агуулсан, ногоон, үелэг,
цул элсэн чулуу, гравелит, конгламерат, алевролит, дээд хэсэгтэй дээд пермийн ургамлын
үлдэгдэлтэй алаг өнгийн элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, алевролит, аргиллит, нүүрслэг аргиллит,
туф зэргээс тогтсон зузаалгийг И.Б.Oилиппова Сант сумын нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур
зүсэлт нь Хөх овоо уулын орчимд, мөн Цавагийн худгаас баруун хойo 5 км-т ялгасан байна. Энэ
свитэд онгон-овоогийн свитийг нэгтгэж болох юм."
343. "САРААЛЖИЙН ГОЛЫН СВИТ (Саралжингольская свита)" "Доод юра"

Хөвсгөл, Мөрөн хот, Сэлэнгэ мөрний сав газар, Сараалжийн голын хөндийд тархсан, триасын
их-уулын свитийг үл нийцлэг хучиж, доод-дунд юрийн цагаанбургасын свитээр тасалдалтай хучигддаг,
400-800 м зузаан, улаан, улаан-хүрэн конламерат, гравелит, элсэн чулуу, алевралитын зузаалгийг
Д.Чулуунбат нар (1977ф) Бага сараалжийн голын зүүн эрэгт стратиграфийн байршилд үндэслсэн доод
юрийн настай энэ свитэд ялгажээ. Геологийн харьцангуй нас, свит ялгах үндэслэлийг тодруулах
"Ж.Содов"
344. "САРИН-УУЛЫН СВИТ (Саринульская свита)" "Доод силур "

"Баянхангор аймгийн Жинст сумын Сарин уул, Хөх хушуу уупын орчимд тархан, цагаандэлийн
свитийг үл нийцлэг хучиж, девоны хурдсаар хучигддаг, 280 м зузаан, элсэн чулуу, алевролит,
цахиурлаг занар, грапталитын үлдэгдэлтэй шаварлаг занар, кангломератын зузаалгийг И.
Б.Филиппова нар (1985ф, Баруун Монгалын 1:500 000-ын масштабтай геологийн зураг) Сарин уулын
нэрээр свитэд ялгасан байна. Моnоgгарtus sеdgwiсkii, М. sр., Сlimа соgгарtus ех gг. nогmаlis зэрэг
граптолитын үлдэгдлээр доод силурийн настай гэж тогтоов."
"Ч.Минжин"
345. "САРХОЙН СВИТ (Сархойская свита)" "Дээд рифей"

"Дархадын хотгорын эргэн тойронд тархсан, 3000 м зузаан, аргиллит, занаржсан алевролит,
кварцат элсэн чулуу, конгломерат, шохойн чулуу, доломит, андезит, дацит порфирит, дацит-риолитын
парфир зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Амантов нар (1970) урьд нь зэргэлдээ Буриадын нутагт
ялгасан сархайн свитэд хамааруулсан байна. Одоо энэ нэрийг хэрэглэхгүй болсон. Энэ свитэд
хамаарагдаж байсан хурдсыг дархадын сери гэж ялгадаг болсон юм (Геология МНР, 1973, т. 1, 64)."
"Ч.Минжин"
346. "САХАЛАЙН ГОЛЫН СВИТ (Сахалайнгопьская свита)" "Дээд пермь"

"Дундговийн Луус сумын Сахалайн гол, Мандалговь уул зэрэг газар доод пермийн иххадын
свитийг нийцлэг хучиж, дээд пермийн сант, дэлгэрхангай, онгон-овоогийн свитүүдээр үл нийцлэг
хучигддаг, 2700 м зузаан, Рагасаlаmitеs ех gг. Stгiаtus (Sсh.) Zаl., Р.ех gг.fгigidus W., Р.ех gг.dесогаtus
(Е.) Zаl., Р.similis Zаl., Согdаitеs ех gг.singulагis Nеub., С.сf.kuz nеtshiаnus (Gогеl.) S.Меyеn, Ruflогiа ех
gг.dегzаvinii Nеub. зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, доод хэсэгтээ (доод дэд свит) дацит,
трахидацит, игнимбрит, лаав, туф, трахидацит, андезит, андезит-дацит, алевролит, элсэн чулуу,
аргиллит, дээд хэсэгтээ (дээд дэд свит) терриген чулуулаг, хүчиллэг вулканоген чулуулаг, туф,
риодацит зэрэг oурдсаас тогтсон зузаалгийг Л.В.Заботкин, К.А.Мосиандз нар (1983ф) Сахалайн голын
нэрээр свит ялгаж, дундговийн серид хамааруулаад дотор нь 2 дэд свитэд хуваав. Тулгуур зүсэлтийг
Сахалайн голын баруун эрэг, Бага хийд уулын орчим, Ганжуур жасаас зүүнтийш 4 км-т тус тус ялгасан
"Д.Оролмаа"
57
347. "СВИТ БОГД (Свита Богд)" "Венд-доод кембэри ?"
"А.С.Ескин, Р.А.Курушин нар (1963) Иo богдын бүсэд 1500 м зузаан, саарал, ногоон элидот-
хлоритот занар кварцитыг венд-доод кембрийн гурван богдын серид хамааруулан байна. Энэ нь
хэрэглэгдэхгүй болсон нэр юм.
"Ч.Минжин"
348. "СВИТ БУЙЛС (Свита Буйлясун)" "Дээд цэрд "

"Нууруудын хөндий орчимд тархсан, доод цэрдийн андай-худгийн свитийг өнцгийн үл нийцлэг
хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 200 м зузаан, ягаавтар саарал, улаан, хүрэвтэр, алаг эрээн,
ногоовтор саарал конглемерат, элсэн чулуу, элс, мөргөл, шавар, алеврүлит үелсэн зузаалгийг
Н.А.Логачев нар (1963) стратиграфийн байршилд тулгуурлан дээд цэрдийн настай свит ялгаж
\"буйлс\" хэмээн нэрлэжээ. Геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй байна."
"Ж.Содов"
349. "СВИТ СЭВСҮЛ (Свита Сэбсул)" "Венд-доод кембри"

"А.С.Ескин, Р.А.Курушин нар (1963) Их богдын бүсэд тархсан, 2000 м зузаан, андезит,
базальтын порфирит, диабаз, серицит-хлоритот занар зэргээс тогтсон зузаалгийг венд-дээд кембрийн
настай гурванбагдын сөрид хамааруулсан байна. Энэ нэр ашиглагдахгуй болсон байна."
"Ч.Минжин"
350. "СВИТ ХАНГИНАХ (Свита Хангинах)" "Венд-доод кембри"

"А.С.Ескин, Р. А.Курушин нар (1963) Их богдын бүсэд тархсан, 500 м зузаан, хар саарал
шохойн чулуу, занарын зузаалгийг венд-доод кембрийн гурванбогдын серид хамааруулсан байна. Энэ
нэр хэрэглэгдэхээ больсон.
"Ч.Минжин"
351. "СЕРИ ГУРВАНБОГД (Серия Гурванбогд)" "Венд-доод кембри"

"А.С. Ескин, Р.А. Курушин нар (1963) Их богдын бүсэд венд-дээд кембрийн настай богд,
хангинах, сэвсүүл гэсэн 3 свит ялгаад, гурван богдын серид нэгтгэсэн. Хойшид энэ сери
ашиглагдахгүй, хэрэгцээнээс гарсан байна.
"Ч.Минжин"
352. "СОРТАНТЫН СВИТ" "Дээд кембрийн атдабаны ярус"

"Уг свитийг Ж.Бямба (1972) Тэлмэн сумын район, Идэрийн голын савд тархсан, вулканоген-
терриген-карбонат зузаалгийг Сортант уулын нэрээр свитэд ялгажээ. Түүний бичлэгийг Ж.Бямба
(1972), М.Коробов (1980, 1989) нарын ажлаас үзэж болно. Сортантын свит нь найрлагын хувьд нэлээд
өөр?лөлттэй. Идэрийн голын зүүнхэсэг, Тэлмэн сумын төвөөс баруун хойш голдуу вулканоген-
терриген, Тарвагатайн өргөгдлийн захаар карбонат зонхилсон зүсэлт судлагджээ. Тулгуур зүсэлт нь
Сортамт ууланд хийгдсэн. Нийт зузаан 1600 м. Энд археоциат, трилобит, хиолит өргөн тархсан.
Насны хувьд сортантын свитийг өмнөд Хөвсгөлд ялгасан доод кембрийн атдабаны ярусын баруун,
харгана, мирсийн гаризонтуудтай харьцуулж болно. Идэрийн бүсийн бусад хэсгүүдэд тархсан нэг
насны гэж үзэж байгаа хурдсын литологи, насыг тодруулан судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
353. "СУЛИНХЭЭРИЙН СВИТ" "Пермь "

"Дорноговийн Сулинхээрийн бүсэд тархсан, базальт, риолит, фельзит, тэдгээрийн туф,
игнимбрит, элсэн чулуу, шаварлаг занар, конгломерат, турбидит шохойн чулуунаас тогтсон, хил зааг
нь тодорхойгүй, 2500 м орчим зузаан хурдсыг 0.Д. Суетенко нар (1973) судалсан ба дараа нь
Ц.Махбадар нар (1990ф) сулинхээрийн свит гэж нэрлэн Төв, Дорнод Монголын 1:500 000-ын
масштабтай геологийн зургийн тайлбарт оруулж, ангилаагүй пермьд хамааруулсан байна.
И.П.Морозова, Е.Е.Павлова нар (1991) шохойн чулууны үеэс Неха-gоnеllа гаmоsа (Wааgеn еt
Wеntzеl), Маусhеllа tubегсulаtа Могоzоvа Stгеblаsсорога cоnfusа Могоzоvа зэрэг хөвд биетэн,
Sрinоmагginifега sр Нustеdiа аff.lоngirоstrls liсhагеw зэрэг дээд пермийн казанын ярусын мерхөлтөний
үлдэгдлийг судлаад, мидийн фаунтай харьцуулж, Неха-gоnеllа rаmоsа, Нustеdiа аff.lоngiгоstгis-той
үетэй сулинхээрийн цогцолборыг ялгав. Свитийг ангилаагүй пермьд хамааруулах нь зүйтэй. Одоо
судлагдаж байгаа."
354. "СУХАЙТЫН ЗУЗААЛАГ (Сухайтинская толща)" "Дээд пермь"

"Өмнөговь, Дорноговийн хил залгаа Өлгий хийдийн намхан уулсад тархсан, Согdаitеs sр.
ургамлын үлдэгдэлтэй вулканаген зузаалгийг В.И. Гольденберг нар (1978ф) Энх сухайтын тапын
58
нэрээс гаралтай сухайтын зуааалаг ялгав. Улаанхудагийн свитийн давхардал учир уг зузаалгийг дээд
пермьд хамааруулах нь зүйтэй. Улаанхудагийн свитийг үз.
355. "СҮМИЙН НУУРЫН СВИТ" "Доод цэрд "

"Дорнод аймгийн Гурванзагал сумын баруун талд Сумийн нуурын орчимд тархсан,
баянтумэнгийн светийг нийцлэг хучиж, гурванзагалын свитээр хучигддаг, 150-400 м зузаан, зөөлэн
биетэн-Limnосуrеnа sibiriса Rаmm., L.wаngshihеnsis (Grаb.), Viviраrus tuгgеnsis Коl., V.гоbustus Мaгtins.,
Ргоbаiсаliа vitimеnsis Магtins., загас-lусорtегiа middеndогfii Мull., конхострак-Ваiгdеsthегiа middеndогfii
(Jоn.), шавьж-Ерhеmегорsis tгisегаlis Еiсh., остракод-Limnосурridеа gгаmmi Lub., Dагwinullа соntгасtа
Мend., хаарын замаг-Gоuldinа сораktа Sоtсh. зэрэг олдвортой, бараан саарал конгломерат, цаасан
болсон шаварпаг занар, элсэн чулуу, алевролит, шохойн чулуу, мергөлийн зузаалгийг Т.Биндэрьяа
нар (1994ф) Сүмийн нуурын нэрээр свит ялгаж, андай-худаг, нялгын ба Оросын Байгалын өмнөд
нутгийн тургины (тургинская) свитүүдтэй дүйцуулсэн байна. Судалж нарийв?лан тодруулах
356. "СVVЖХУДАГИЙН СВИТ (Суджихудукская свита)" "Венд"

"Дорноговь аймгийн Өргөн сумын нутаг Нүдэн уулын район, Ар сүүж худгийн хавиар тархсан,
дээд рифейн баргын овоогийн свитийг ул суурийн конгламераттайгаар хучдаг, 860-900 м зузаан,
дотроо 2 багцаас бүрдэх, доломит, шохойн чулуу, гялтганурт кварцитын үе, шаварлаг-шохойлог
занар, доломитжсон, цахиуржсан шохойн чулууны үе, алевролит, элсэн чулуу зэргээс тогтсон хурдсыг
Д.Доржнамжаа (1987) свитэд ялгасан байна. Уг свитийн насыг Оsаgiа nimiа Z.Zhuг., 0.minutа Z.Zhuг.
зэрэгг үндэслэн вендийн настай гэж тогтоосон."
357. "СҮҮЛ-ӨНДРИЙН СВИТ" "Д у н д- д ээд девон"

"Дорнодын Дашбалбар сумын нутаг Эрээнцав, Ангирт нуур, зүүнхожуулт, Дөрөө, Сүүл өндөр
зэрэр газарт тархсан, 9000 м зузаан, цахиурлаг занар, серицитэт, хлорит-серицитэт занар, элсэн
чулуу, алевролитоос тогтож, ангиртын свит дээр нийцлэг байрлаж, улзын свитээр үл нийцлэг
хучигддаг ба дунд-дээд карбоны боржингоор зусэгддэгийг нь үндэслэн дунд-дээд девоны сүүл-
өндөрийн свитийг Т.Биндэрьяа нар ялгасан юм. Цаашид судлах шаардлагатай."
358. "СЭРТЭНГИЙН СВИТ (Свита Сэртэн)" "Венд-доод кембри"

"Архангай, Булган, Хархорины өргөгдөл, Батцэнгэлийн район, Их тамирын голын хойд талаар
тархсан, шонтын свитийг нийцлэг хучиж, үнэгтийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1900 м зузаан,
диабазын порфирит, андсзит, туф, туфэлсэн чулуу, ховроор даломит, гравелит ба элсэн чулууны
үеүдээс тогтох зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1986ф) анх свитэд ялгасан. Насны хувьд тодорхой биш,
маргаантай, цаашид судлах шаардлагатай."
359. "СЭРУVНБУЛАГИЙН СВИТ" "Дээд юра"

"Хэнтийн Баян-Адрага сум, 0нон, Улз, Балж голын сав, Сэрүүн булгийн хотгорт тархсан, ул
суурийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн хонгор-хайрханы свитээр нийцлэг хучигддаг, 500 м
зузаан, элсэн чулууны нарийн үеүд агуулсан ихэвчлэн том хэмхдэслэг чулуулгаамс тогтсон терриген
зузаалгийг Б.Бямба нар (1991ф) Сэрүүн голын нэрээр хөрш зэргэлдээх, тухайлбал, Нялгын хотгорын
улаан-эрэгийн свиттэй харьцуулан дүйх замааар дээд юрийн настай свит ялгажээ. Стратиграфинн
байршлыг судалж тодруулах шаардлагатай."
360. "СЭРХИЙН УУЛЫН СЕРИ (Сэрхинулинская серия)" "Доод пермь "

"Говь-Алтай, Хантайширын нуруу, Хар аргалантын нурууны баруун хэсэгт (Хантайшир-
Аргалантын хотгорт) тархсан, алаг өнгийн вулканоген-тунамал чулуулгийн (тулгуур зүсэлт-Хошуу
булаг) андезит-6азальтын (тулгуур зүсэлт-Аргалантын шовх, Алтан хадаас уул) трахириолитын
(тулгуур зүсэлт-Сэрвэн 6огдын нуруу, Шороотын нуруу, Улаан хамарын гол) трахибазальтын (тулгуур
зүсэлт-Хар аргалант, Дунд аргалант уул, Хөндийт гол) зэрэг 4 свитээс тогтсон, дээд хэсэгтээ Ruflогiа
mеyеnii Gluсh., R.аff. thеоdоrii (Тsсhirk.еt Zаl.) S.Меyеn зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй
гравелит, туфэлсэн чулуу, туф-алевролит, цахиурлаг туoийн үелэлтэй, 2500 м орчим зузаан, венд-
кембрийн нарангийн массивыг хучиж, дээд пермийн цэртийн сериэр нийцлэг хучигддаг зузаалгийг
С.П.Гаврилова, Д.Оролмаа нар (1991) Сэрхийн уулын нэрээр сери ялгаж, доод пермийн настай гэж
тогтоов. Цаашид судалж, свитүүдэд нэр өгөх шаардлагатай,
59
361. "ТАВАН-ОВООГИЙН СВИТ" "Доод-дунд карбон "
"Говь-Алтайн Бугат сум, Цахирын нуруунаас зүүнхойш Хайрхан булаг, Хайрханы тууриас
баруун урагш, Таван овоогийн булаг орчимд тархсан, 200-250 м зузаан, маш муу хадгалагдсан
ургамлын үлдэгдэл бүхий конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевралитын зузаалгийг Ө.Даваа нар
(1994) Таван овоо булгийн нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свитийн хурдас нүхний нуруу, цахирын нурууны
свитийг үл нийцлэг хучиж, Дунд-дээд карбоны уушиг-улааны свитээр үл нийцлэг, хурдас хуримтлалын
тасалдалтай хучигдана. Урьд нь цахирын нурууны свитийн дээд хэсэгт хамааруулж 6айсныг таянгийн
свиттэй харьцуулж доод-дунд карбоны настай гэжээ. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Г.Сэрсмаа"
362. "ТАВАНТОЛГОЙН СВИТ (Табунтолорайская, Тавантолгойская свита)" "Дээд пермь"

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын нутаг Тавантолгойн нүүрсний орд (Улаан нуурын хотгор)-т
тархсан, аргалант, дөшийн овоогийн свитүүдийг үл нийцлэг хучиж, мезо-кайнозойн хурдсаар
oучигддаг, 1600 м зузаан, Glоttорhуl lum sр., Ruflогiа ех gг.bгеvifоliа (Gогеl.), Согdаitеs gгасilеntus
(Gогеi.) S.Meyen, Тungussосагрus ех gг.tусhtеnsis (Zаl.)Suсh., Sрhеnорtегis ех gг.karpоvii, Саlliрtегis sр.,
Соmiа sр. зэрэг дээд пермийн ургамлын үлдэгдэл агуулдаг чулуун-нүүрсний ордтой терриген хурдсыг
Г.Я.Бородяев нар (1966) тавантолгойн свит гэж ялгасныг П.Хос6аяр нар (1984ф) цанхийн свитийг
нийцлэг хучиж, триасын хурдсаар хучигддаг, ногоон, саарал элсэн чулуу, гравелит, конгломерат,
алевролит, аргиллит, нүүрс зэрэг үелсэн доод дэд свет; хэмлэг үелсэн элсэн чулуу, алквролит,
аргиллит, чулуун нүүрс, гравелит, конгломерат зэргээс тогтсон дээд дэд свитэд хуваасан байна.
Тулгуур зүсэлтийг өрмийн материалаар Бортээг уулын орчимд ялгасан. "
363. "ТАВАНТОЛГОЙН СЕРИ (Таванталагойская серия)" "Дээд пермь"

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын нутаг дахь Тавантолгойн нүүрсний ордын (Улаан нуурын
хотгор) орчим газарт тархсан, дээд пермийн жирэм, цанхи, тавантолгойн свитүүдийг П.Хосбаяр нар
(1984ф) нэгтгээд уг ордын нэрээр энэ серийг ялгасан байна. Свитүүдийг үз (П.Хосбаяр, 1984ф)."
364. "ТАВАНХАРЫН СВИТ" "Дээд пермь"

"Дорноговийн Сулинхээрийн 6усэд тархсан, дээд карбон-доод пермийн боройн сүүлхудагийн
свитийг үл нийцлэг (?) хучдаг, 700-1500 м зузаан, сүвэрхэг лунтан амьтны олдвортой, диабаз, базальт,
хиолит, фельзит, тэдгээрийн туф, игнимбрит, элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг занар, конгламераг,
гравелит, цахиур, хас, цахиурлаг туф, турбидиг, шоахойн чулуунаас тогтсон вулканоген, терриген,
туфоген фациудтай зузаалгийг Ц.Махбадар нар (1990ф) Таван хар овооны нэрээр свит болгон
ялгасан байна. Тайлбар: сүлжээ дунтаны (фораминифер) үлдэгдлээр М.Н.Соловьева (1973) хурдсын
насыг доод пермийн асселийн яруст хамааруулсан гэж эохиагчид (Ц.Махбадар нар) үзэж байгаа
баловч свит ялгах хэмжээнд судлагдаагүй, насны үндэслэл тодорхой бус тул цаашид судалж биө
даасан свит 6айх эсэхийг шийдэх хэрэгтэй юм."
365. "ТАЙГАНХУДАГИЙН СВИТ (Тайганхудукская свита)" "Дунд девон"

"Монголын баруун урд хил Тахийн шар нуруунд ялгасан (В.А.Федоровский нар, 1959ф) энэ
свитийг 0.Д.Суетенко нар (1990ф) дунд-дээд девоны баруунхурайн свитэд хамааруулсан байна. "
366. "ТАЛБУЛАГИЙН ЗУЗААЛАГ (Талабулакская толща)" "Дээд пермь

"Хөвсгөлийн Шинэ-Идэр сумын Тал 6улгийн орчимд тархсан, тээлийн голын зузаалгийг
нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 1000 м зузаан, Согdаibеs sр. зэрэг пермийн төрхгэй
ургамлын үлдэгдэл агуулсан, хар саарал, саарал, жижиг ширхэгт элсэн чулуу, алевролит, аргиллитын
ээлжилсэн үеүд, андезит порфирит зэргээс тогтсон хурдсыг С.Цэвээннамжил нар (1978ф)
талбулагийн зузаалаг гэж ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Тал булгийн орчимд ялгасан байна. Свит ялгах
шаардлага бүрэн хангаагүй тул цааuид судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
367. "ТАЛНУУРЫН СВИТ" "Дээд девон"

"Баянөлгийн Дэлуун сум, Тал нуурын орчинд тархсан, хөх-уулын свитийг үл нийцлэг хучдаг,
элсэн чулуу, элсэрхэг шохойн чулуу, шохойн чулуу, конгломератаас тоггсан тунамал хурдсuг
А.Н.Демин нар (1990ф) Талнуурын свит болгон ялгав. Шохойн чулуунаас нь дээд девоны мөрхөлтөн ,
хясааны үлдэгдэл олж тогтоов. Судлах шаардлагатай."
60
368. "ТАЛЫН СВИТ (Талаинская свита)" "Дээд девон-доод карбон "
"Дорноговийн Манлай сумын төвөөс баруун тийш, Өмнөговийн бус, Хавтгайн массив, Билуу
худаг, Борнойн шинэ ус худгийн орчимд тархсан, доод девоны хурдастай тектоник хил заагтай,
борнойн шинэ-усны свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1030 м зузаан, вулканоген терриген зузаалгийг
В.И.Гольден6ерг нар (1977ф) свитэд ялгасан. Энэ свит нь элсэн чулуу, алевролит, цахиурлаг,
шаварлаг чулуулгийн нарийн (1 м хүртэл) үеүдтэй үелсэн ногоон, бор саарал энгийн жижиг, дунд
ширхэгт элсэн чулуу, хар саарал, хар өнгийн нимгэн хуудсархаг алевролитоос тогтсон доод жижиг,
дунд хайргатай конгломерат, ягаан өнгийн алевролит, улаан хүрэндүү дацит, хар саарал элсэн чулуу,
цагаан саарал дацит, туф-конгломерат, плагиоклазын шигтгээтэй дацит, олистастром, алевралит,
алевроэлсэн чулуунаас тогтсон-дээд гэсэн 2 дэд свитээс бүрдэнэ. Тулгуур зүсэлт нь борнойн шинэ ус
худгаас зүүн тийш 24 км-т байрлана. Сүүлийн жилүүдийн судалгааны дүнд мөрхөлтөний 2 түвшинд
хамаарах девон-карбоны хил заагийн цогцолборууд тогтоогдсон. Цаашид нарийвчлан судалж,
мандалавоогийн массивтай харьцуулах, хил заагийн асуудлыг тодотгох хэрэгтэй юм. "
369. "ТАЛЫН БОГДЫН СВИТ (Талаин6огдинская свита)" "Доод девон"

"Дундговийн Өлзийт сум, Талын богд уулын баруун, баруун урд хэсэг, Дэнгийн худгаас зүүн
тийш, Хос уулын районд тархсан, ихэруулын свитийг нийцлэг хучиж, хавтгайн свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 500-600 м зузаан, мөрхөлтөн , табулят, кринойд-Dесасrinus оriеntаlis Vеlt., Nеdiосrinus
аff.ivаnоvii Vеlt., еt I.Dubаt.-r агуулсан 0.1-1 м саарал өнгийн шохойн чулуу, шар саарал өнгийн
шаварлаг занарын ээлжилсэн үеүд, гантигжсан шохой чулуунаас тогтсон хурдсыг В.И.Гольденберг
нар (1978ф) Талын богд уулын нэрээр свитэд ялгав. Тулгуур зүсэлт нь Талын богд уулаас баруун
урагш 7 км-т оршино. Энэ свит нь дэлийн харын серид багтана."
370. "ТАЛЫН МЭЛТЭСИЙН СВИТ" "Дунд девон "

"Говь-Алтайн Эрдэнэ сумын нутагт буюу говийн тэнгэр уулын бүсийн баруун урд хэсгэгт Талын
мэлтэс уул, Атас богдоос баруун урагш тархсан, элсэн чулуу, конгломерат, алевролит, туффит
зэргээс тоггсон хурдсыг Монгол улсuн геологийн зурагт (1993) талын мэлтэсийн свит болгон ялгажээ.
Энэ свит нь эхийн голын свит дээр угаагдлын гадаргуутайгаар байрлаж, доод карбоны хуцын шандын
свитээр үл нийцлэг хучигдана. Энэ свит нь шаардлага хангасан ?м."
371. "ТАМИРГ0ЛЫН СЕРИ (Тамиргальская серия)" "Доод-дээд пермь"

"Архангайн Урд Тамир голын сав газар тархсан, карбоны байдрагийн свитийг үл нийцлэр
хучиж, триасын бугатын свитээр үл нийцлаг хучигддаг, 3500 м зузаан, доод-дээд пермийн ургамлын
үлдэгдэлтэй, элсэн чулуу, алевролит, конгломерат, аргиллитын зузаалгийг И.Б.Филиппова нар (1969)
Тамир голын нэрээр сери болгон ялгав. Энэ серийг дотор нь С.Гүрцоо нар (1990ф), Ч.Темөрчөдөр нар
(1990ф), хошогт, ширдэг, тээл гэсэн 3 свитэд хуваасан. Эдгээр свитийг үз. Бид схемд (1994)
И.Б.Филиппова, С.Гүрцоо, Ч.Төмөрчөдөр нарын зүсэлтийг харьцуулж үзүүлэв."
372. "ТАННАЙН СВИТ (Таннайская свита)" "Доод карбон"

"Говь-Алтайн Цогт сумын төвөөс урагш Баруунхурайн бүсэд Эдрэнгийн нурууны баруун хэсэгт
тархсан, 2200 м зузаан, дундлаг найрлагатай эффузив-андезит, тэдгээрийн туф, лавобрекчээс
бүрдсэн туф-конгламерат, туф элсэн чулуу, лав-конгламератын нимгэн үеүдтэй хурдсыг
Г.П.Гридасова нар (1959ф) свит болгон ялгасан байна. Анх ялгахдаа хурдсын амьтны олдворт
тулгуурлаагүй дунд-дээд девонд хамааруулж байсныг И.Б.Филиппова нар (l990ф) мөрхөлтөн-
Rhiрidоmеllа sр., Есhinосоnсhеllа sр.-д үндэслэн доод карбонд хамааруулжээ, Уг свитийн хурдас
барлаг голын свитийг нийцлэг хучдаг, дээд хил нь тодорхойгүй."
373. "ТАХИЙН ШАНДЫН СВИТ (Тахиншандская свита)" "Доод цэрд "

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын нутагт тархсан, дээд юрийн хонгорын свитийг нийцлэг,
заримдаа аажмаар шилжин хучиж, доод цэрдийн олон-овоогийн свитээр нийцлэг (?) хучигддаг, 30-70
м зузаан, конхострак-Dеfritiniа kгаssinеtsi (Nоv.), D.аsiаtiса Nоv., еt Кареl., шавьж-Теггindusiа sр.,
Sесrindusiа sр. зэрэг олдвортой, цайвар ногоон, цайвар саарал, цэнхэвтэр саарал шохойжилт бүхий
шавар, шаварлаг занар, алевролит, мөргөл, элсэн чулуу, төмрийн буурцаган худгийн сарнимал
мөхлөг ихтэй зузаалгийн 1980 онд П.Хосбаяр Тахийн шандхудгийн нэрээр доод цэрдийн настай свит
ялгах санал дэвшүүлж өндэр-ухаа, доргот, гурва-эрээний свитүүдтэй дүйцүүлжээ. Тулгуур зүсэлт
хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн харьцангүй насны үндэслэл бүрэн бус, дараагийн геологийн
судалгаанд ашиглагдаагүй тул цаашид ашиглах шаардлагагүй."
"Ж.Содов"
61
374. "ТАХИЛГЫН СВИТ" "Венд "
"Хэрлэн голын зүүн цутгалан Мөрөн голын савд өргөн тархсан, вендийн настай тунамал-
вулканоген зузаалгийг Ж.Бямба (1991) Тахилгын овоо хэмээх уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Уг
свитийн найрлаганд ногоон чулуун хувиралд автсан магнийн өндөр агуулгатай диабаз, базальтын
лаав спилит, андезибазальт, гүн усны улаан хүрэн өнгийн цахиур болон занар зонхилна. Тахилгын
свит доод кембрийн настай терриген-туфоген зузаалгаар хучигдах ба доод зааг нь тогтоогдоогүй.
Зузаан 1300 м. Насны хувьд энд вендэд хамааруулдаг доорхмонколитын үлдэгдэл олджээ.
Аmbigоlеmеllаtus hоrridus Z.Zhuг., Vоlvаtеllа zоnаlis Nаг., V.vаdоzа Z.Zhuг., Оsаgiа nimiа Z.Zhuг. зэрэг."
"Ж.Бямба"
375. "ТАХИЛТЫН СВИТ (Тахилтийюкая свита)" "Доод девон "

"Говь-Алтайн Бэгэр сумын төвөөс баруун урагш, Цогт сумын төвөөс хойш Монгол Алтайн
нурууны зүүн өмнөд хэсэг, Цагаан хаалгын нурууны Дөчин даваа, Гичигэний нурууны районд тархсан,
баянцагаан, хутагтнуурын свитүүдийг үл нийцлэг хучиж, дөчиндавааны свитээр хучигддаг, 400 м
зузаан, цайвар ягаан, цагаан саарал өнгийн шохойн чулуу, конгломерат, элсэн чулуу, алевролитын
зузаалгийг Н.Г.Маркова, Т.Т, Шаркова нар (1977ф) Тахилгын голын нэрээр үе ялгав. Тулгуур зүсэлт
Тахилтын голын баруун эрэг буюу Цагаан хаалгын нуруун дахь Дөчин даваанаас өмнө, баруун өмнө
1,5 км-т хийгдсэн. Анх уг свитийн Шаркова, Маркова нар цогтын свитийн доод үе буюу тахилтын үе
нэртэйгээр ялгаж, табулят-Sguаmео fаvоsitiеs sр., Fаvоsitеs sр., Striаtорога sр.-д үндэслэн доод
девоны лохковт хамааруулж 6айсан. А.А.Рауэер нар (1986ф) прагийн ярусын доод хэсэгт хамааруулж
тахилтын свит болгов. Р.Е.Алексеева (1988ф) мөрхөлтөн Rеssеllа еlеgаntulоidеs, Stеnоrhуnсhа
bigеrеnsis, Аtrура guгjеvskеnsis, Саrinа-tinаminutа соmаtоidо-г судалж насыг нь бататгав."
376. "ТАХИЛТЫН СВИТ (Тахилтинская свита)" "Доод цэрд "

"Ховдын Зэрэг сум, Баатархайрханы нурууны зүүн хойд бэл, Хөшөөтийн Тахилтын нуруу,
Улаансайрын голын орчимд тархсан, кембри, карбоны хурдсыг үл нийцлэг хучиж, олигацений
хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 1700 м зузаан, улаан, улаавтар саарал, ягаан саарал, саарал
конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, oаварлаг алевралит, шохойжсон алевролитын зузаалгийг
В.А.Федоровский нар (1959ф) Тахилгын нурууны нэрээр свитэд ялгажээ. Энэ свит нь ихэснуур,
гурван-эрээн, зэрэгийн свитүүдийн давхардал нэр байж болох юм. Геологийн судалгаанд
ашиглагдаагуй байна."
"Ж.Содов"
377. "ТАХИЛТЫИ СВИТ" "Доод-дунд олигоцен"

"Архангайн Өгийнуур сумын нутагт Авзагын хөндийд архангайн свит дээр өнцгийн үл нийцлэг
байрлаж, атарын свитээр хучигдсан, 60 м зузаан цайвар шаргал элс, хайрга, шаврын зузаалгийг
П.Хосбаяр нар (1987ф) тахилтын свит болгон ялгасан байна. Цаашид нарийвчлан судлах
378. "ТАРИАТЫН СВИТ (Тарятская свита)" "Доод девон"

"Архангайн Тариат сумын төвөөс урагш Тэрхийн цагаан нуурын өмнөд хэсэг, Нарийн
гичигэний голын дунд хэсэг, Асгатын нуруу, Жинст толгой уул, Халзан бүүрэгтэй уулын районд
тархсан, нарийны свитийг нийцлэг хучиж, хүннүйн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1700 м зузаан,
мөрхөлтөн, трилобиг, пелецепод, кринойд агуулсан элсэн чулуу, алевролит, аргиллитын-дээд; бүдүүн
хайргатай конгламерат, бүдүүн хэмхдэст чулуулгийн-доод гэсэн 2 зузаалгаас тогтох хурдсыг
В.И.Гольденберг нар (1973ф) Тариат сумын нэрээр свитэд ялгасан юм. Тулгуур зүсэлт нь Жинст
Горхийн баруун эрэгт хийгдсэн. Р.Е.Алексеева (1988ф) эндээс Lерtоgоniа sр., Lерtоstгорhiа khazaica
N, Fсhеrnуshеvа, Jridistrорhiа rаissа sр.nоv., Frigоnirуnсhiа sр., Fusеllа tоrnасеnsis (kоninсk) Аtуrididае
зэрэг нь прагийн дээд хэсэг-эмсийн ярусын доод хэсгийг заадаг мөрхөлтөнг судалсан байна.
379. "ТАСАРХАЙН СВИТ (Тасархайская свита)" "Девон"

"Ховд аймгийн Баруунхурайд В.В.Беззубцев нарын (1959ф) ялгасан энэ свитийг 0.Д.Суетенко
нар (1990ф) хавтагын свитэд хамааруулсан байна. "
380. "ТАЯНГЫН СВИТ" "Дунд карбон "

"Ховдын Алтай, Говь-Алтайн Цээл сумын урагш, Баруунхурайн структур формацийн 6үсэд,
Ардаян хурээ, Таянгийн нуруу, Ямаан усны худгийн орчимд тархсан, 1700-2500 м орчим зузаан, доод
карбоны залаа-оройн свитийг үл нийцлэг хучи?, тоорой нурууны свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
62
ургамлын (чулуужсан мод) үлдэгдэлтэй туф-конгломерат, алевроллит, хаштай үелсэн туфэлсэн чулуу,
туф, андезит, диабазын зузаалгаас тогтох, урьд нь В.В.Беззубцев нар (1959ф) доод даяннуур, дээд
даяннуур гэж ялгаж байсан свитийг Д.Тогтох нар (Тонхилын 1:200000-ын маштабтай бүлэгчилсэн
зураглалын тайлан) нэгтгэж Таянгийн нурууны нэрээр свит болгон сэргээн ялгаж 6айна. Уг свитийн
насыг доод, дээд хилээр нь дунд карбоны настай гэж үзжээ."
"Г.Сэрсмаа" "нутгийн "
381 "ТОГЛОЙН СВИТ (Свита тоглоин)" "Венд "
"Их нууруудын хотгор, Тайган цахир уулын район, Даагандэл уул, Тос уул Цагаан Үнэгт уул,
Боомын хар уулын орчим тархан, стратотипийн доод, дээд хил нь тоггоогдоогүй, 2000 м зузаан, улаан,
ногоон, oар өнгийн нух сүвэрхэг спилит, диабаз, ногоон чулууны хувиралтай базальт, андезит-
6азальт, туo, хаш, цахиурлаг чулуу, туф-элсэн чулуу, шохойн чулуунаас тогтох хурдсыг
?.А.Самазванцев нар (1981ф) свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь зөвхөн фондын материалд тусгагдан
тул цаашид судлах шаардлагатай."
382. "ТОГООНХАР-УУЛЫН СВИТ (Тоганихараулинская свита)" "Доод-дунд карбон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын төвөөс баруун хойш Тогоон хар уул, Цагаанхаалганы цахир
уулаас Говь-Алтайн нурууны төгсгөл хүртэл тархсан, доод карбоны баянсайрын свитийг нийцлэг
хучиж, доод пермийн харганахудагийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 2940 м зузаан, жижиг ширхэгт
элсэн чулуу, алевролиттай үелсэн туф-конгломерат, гравелит, нимгэн үөлэгэдсэн чулуу, трахириолит,
туф, саарал өнгийн алевролит, андезиг, туф, риалитын үеэс бүрдэх зузаалгийг Л.В.Заботкин нар
(1988ф) доод пермьд япгасан байсныг 1988 онд Г.М.Добров Тогоон хар уулаас хойш 3 км-т хүчиллэг
туфийн дунд байрласан криноид бүхий шохойн чулуунаас мөрхөлтөн , хөвд биетэн-Rесtifеnеstеllа
аnаlоgа Nеkh., R. sр. nоv.-г илрүүлж, доод-дунд карбоны настай тогоонхаруулын свитийг ялгасан
байна. Тулгуур зүсэлт нь Шинэжинстийн бүсэд Тогоон oар ууланд оршино. Мөрoөлтөний олдвор нь
дээд палезой, хөвд биетнийх нь доод карбоны турнейн насыг заадаг (Бухгармын свит, Хүдрийн
Алтай), ер нь доод-дунд карбон гэдэг болов? насны хувьд маргаантай. Цаашид судлах
"Ш.Суурьсүрэн" "нутгийн "
383. "ТОГООТЫН СВИТ (Тогатинская свита)" "Дунд девон "

"Говь-Алтайн Цогт сумын төвөөс зүүн хойш Тогоотын нуруу, Цахирхаалганы нуруу, Эрдэнэ
сумын төвөөс хойшхи Бороо цахир уулын районд тархсан дөчиндавааны свитийг угаагдлын
гадаргуугаар хучиж, доод карбоны цоохорын нурууны свитээр хучигддаг, н00 м зузаан, саарал, ногоон
саарал, хар саарал өнгийн шохойн чулуу, гравелиг, конгламератын жижиг үеүдтэй алевролит, элсэн
чулуу, шаварлаг занарын зузаалгийг Н.Г.Маркова, Т.Т.Шаркова нар (1977) Тогоотын нурууны нэрээр
үе ялгасан юм. Тулгуур зүсэлт нь Монгол Алтайн нурууны зүүн өмнөд хэсэг Цахирхаалганы нуруу,
3669 тоот энэ өндөрлөгийн орчимд хийгдсэн. А.А.Раузер нар (1987ф) свит болгов. Р.Е.Алексеева нар
(1988ф) мөрхөлтөн-Аlvеоlitеs lеvis gгаndis, Рlасосоеnitеs mеdius, Рl.еshагоidеs, Меgаstгорhiа uгаlеnsis-
д тулгуурлан зөвхөн эйфелийн яруст хамаарахыг тогтоосон."
384. "ТОЙТОГУШИЙН СВИТ (Тойтогушская свига)" "Дунд кембри-доод ордовик"

"Баян-Өлгийн Цэнгэл, Улаанхус, Сагсай, Алтай сумдын нутагт тархсан, хувирмал, терриген
хурдсыг В.А.Амантов, В, П.Ажипа, Б.Лувсанданаан, П.С.Матрасов нар (1957ф) Тойтогуш голын нэрээр
свит ялгасан юм. Дараа нь энэ свитийг уулын алтайн серид хамааруулан үзэх болсон байна. Иймд
цаашид хэрэглэхгүй. Уулын алтайн серийн нэр геологийн ном зохиолд, практикт өргөн хэрэглэж
хэвшсэн нэр юм." "Ч.Минжин" "нутгийн "
385 "ТОЛГОЙТЫН СВИТ (Толгайтская свита)" "Доод палеозой"
"Сэлэнгийн Ерөө, Хүдэр сумын нутаг Ерөө, Бугантай голын сав газар тархсан, 1200 м зузаан,
саарал шохойлог-цахиурлаг элсэн чулуу, алевро-элсэн чулуу, шохойлог-цахиурлаг алевролит,
шаварлаг занараас тогтсон зузаалгийг Г.И.Хубульдикав, Ю.П.Цыпуков нар (Геалогия МНР, 1973, т.
1,137) өрвөгийн серийн хамгийн хөгшин свит болгон, Толгойт гэдэг газрын нэр өгөн ялгав. Геологийн
насыг нь багцаагаар доод палеозой гэж үзэв. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
386. "ТОЛИЙН СВИТ (Толинульская свита)" "Дээд рифей"

"Энэхүү свитийн хурдсыг 1973 онд 0.Д.Суетенко анх өмнөд-Монголын Хутагийн нуруунд
Толийн уулын нэрээр толийн уулын сери гэж ялгажээ. Түүнээс хойш энэ районд өтргөн тархсан,
шүлтлэгдүү риолиг, терригон-карбонат найрлагатай хурдсыг Ж.Бямба нар (1991ф) толийн свит хэмээн
нэрлэсэн 6айна. Толийн свит нь цээлийн свитийн койонат чулуулгаас ихэвчлэн хагарлаар
тусгаарлагдана. Уг свитийн нийт зузаан нь 3500 м-ээс хэтрэхгүй. Доод хэсэгт нь доломитын үетэй
мета-элсэн чулуу, филит, шаварлаг занар (1000 м), дээд хэсэгтээ цахиурлаг чулуулгийн ба хар
63
филлитийн нарийн үетэй шүлтлэгдуу риалит (1600 м) тархжээ. Толийн свит нь стратиграiфийн хувьд
вендийн настай анкалит бүхий шохойн чулууны зузаалгаас доош байрлаж байгаа учраас түүний насыг
дээд рифей гэж (Ж.Бямба, 1991) үзсэн байна. Тулгуур зүсэлтийг Цээлийн 6ригадаас урагш тогтоосон.
Цаашид уг свитийн найрлага, насыг нарийвчлан судлах шаардлагатай. "
"Ж.Бямба"
387. "ТОНХИЛЫН СВИТ (Тонхилская свита)" "Докембри"

"Монгол Алтайд Тонхил сумын орчимд тархсан, хувирмал чулуулгийг В.В.Беззубцев нар
(1959ф) тонхилын свит болгон ялгасан байна. Эдгээр хурдсын нас нь өөрчлэгдсөн, энэ нэр
хэрэглэгдэхгүй болсон тул цаашид уг свит ашиглагдахгүй."
"Ч.Минжин"
388. "ТОНХИЛЫН СВИТ (Тонхильская свита)" "Доод-дунд девон"

"Говь-Алтайн Тонхил сумын төвийн орчимд Алаг (Агач) уул, Ширээ уул, Хулам нуурын район,
Ямаатын хяр, Хараатын хар нуруунд тархсан, ордовикийн хурдсыг үл нийцлэл хучиж, дээд девон-
доод карбоны вулканоген сериэр үл нийцлэг хучигддаг, 1800-2200 м зузаан, табулят, ругоз,
строматопор, трилабит, ургамлын үлдэгдэл, кринойд, хөвд биетэн, мөрхөлтөн агуулсан хурдсыг
Н.Г.Маркова, Т.Т.Шаркова нар (1977ф) Тонхил сумын нэрээр свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь
шохойн чулуу, алевролит, элсэн чулууны тунамал буюу хуламнуурын үе элсэн чулуу, цахиурлаг
алевролит, хүчиллэг туф, туфбрекчийн вулканоген-тунамал андезит, андезит-дацитын порфирит,
риолит порфир, тэдгээрийн туф, игнимбритийн вулканоген гэсэн 3 зузаалагт ангилагдана. Тулгуур
зүсэлт нь Монгол Алтай, Хулам нуурын район, Ширээ уулаас урагш орших 2430 тоот өндерлөгт
хийгдсэн. Цаашид судлах шаардлагатай.
389. "ТООРОЙН СВИТ (Торойская свита)" "Доод девон "

"Дундговийн Өлзийт сумын төвөөс баруун хойш, Хулд сумын төвөөс зүүн тийш Дэлхарын
нуруу, Хөтөл ус худаг, Хадан ус худгийнн районд тархсан, доод девоны хөтөл-ус худагийн ба
эрдэнэбаянхуралын свитийг нийцлэг хучиж, ихэр-улааны свитээр нийцлэг хучигддаг, 700-1000 м
зузаан, саарал өнгийн жижиг ширхэгт элсэн чулуу, шохойн чулуутай үелсэн хар саарал өнгийн
шаварлаг занар, шохойн чулууны мэшил агуулсан цагаан саарал шаварлаг занар, ягаавтар саарал
цахиурлаг занарын доод шохойн чулуу агуулсан саарал, хар саарал өнгийн цахиурлаг занар, ногоон
саарал шаварлаг занар, цахиурлаг-карбонатлаг, шаварлаг занарын дээд гэсэн 2 зузаалгаас тогтох
хурдсыг В.И.Гольденберг нар (1978ф) Тоорой уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт нь
Дэлийн харын нуруу, Ханын хэцийн тоорой уул, Цохиотын урд талд оршино. Энэ свит нь дэлийн
харын серид багтана.
390. "ТООРОЙНУРУУНЫ СВИТ (Торойннуруинжая свита)" "Дунд-дээд карбон "

"Ховдын Алтай сумын төвөөс зүүнурагш, Говь-Алтайн Цээл сумын төвөөс урагш Баруунхурайн
сруктурфацийн бүсэд Шаргин харуул, Балин ухаа уул, Хуц хайрхан уул, Сухайтын нуруу, Ар даян
хүрээ нурууны баруун хэсгээр тархсан, таянгийн свитийг үл нийцлэг хучиж, гуравдагчийн улаан
хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 1800-1900 м зузаан, хүчиллэг найрлагатай вулканит, тэдгээрийн
туфээс тогтох хурдсыг анх В.В.Беззубцев нар (1959ф) свит болгон ялгасан. Дараа нь Д.Тогтох,
Д.Гансүх нар (1992-1994, Тонхилын 1:200 000-ын масштабын зураглал) Таянгийн нурууны ар бэл,
Тоорой нуур, Баян тоорой орчимд дахин судалж, баруун талд нь тархсан амьтны үлдэгдэлтэй
хурдастай харьцуулж (Цукерник, 1986ф) дунд-дээд карбоны настай гэж тогтоожээ. Уг свитэsэс фаун,
флор олдоогүй юм."
"Г.Сэрсмаа"
391. "ТОРОМХ0НЫ СВИТ (Свита Торомхон, Торомхонская свита)" "Дээд юра (киммердж доод
тион)"
"Баянхонгорын Богд, Баянлэг сумдын нутаг Их ба Бага богдын хооронд, Торомхоны сайр,
Баянцагааны нурууны орчимд тархсан, доод-дунд юрийн цээлийн свит болон хөгшин хурдсыг өнцгийн
үл нийцлэг буюу тасалдалтай хучиж, доод цэрдийн өндөр-ухаагийн свитээр нийцлэг заримдаа
аажмаар шилжин хучигддаг, 700 м зузаан, улаан конгламерат, гравилит, алеаролит, элсэн чулуу,
мергөлийн зузаалгийг Н.А.Логачев нар (1968) судалж Торомхоны сайрын нэрээр доод цэрдийн настай
свит ялгажээ. В.Ф.Шувалов (1970) энэ хурдсыг Монгол Алтай, Говь-Алтай, Дундговийн нутагт
тархалттайг илрүүлж хаарын замаг Асlistосhага dоbеsi Ресls., зөөлон биетэн-Limnосуrеnа hоl bоtuеnsа
Магtns., Liорах сf.геissi Магtns., Сурridеа ех gг.gгаmmiLub., Lусорtегосургis infаntilis Lub. зэрэг олдворт
тулгуурлан дээд юрийн настай (киммердж-титон) гэжээ. Судалж тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
64
392. "ТОСТЫН НУРУУНЫ СВИТ (Тосотунуринскаи свита)" "Доод-дунд карбон "
"Алтайн өвөр говь, Өмнөговийн Гурвантэс сумын нутагт Тостын нурууны район, Алаг худгийн
орчим, Дэнс нурууны баруун хэсэг, Ноён уул, Говийн тэнгэр уулын Төв хэсгээр тархсан, дунд девоны
голын мэлтэсийн свит, доод девоны эхийн голын свитийг үл нийцлэг хучиж, доод пермийн хурдсаар үл
нийцлэг хучигддаг, 300-500 м зузаан, ургамал-лепидофит, птеридоспери, мөрхөлтөн зэргийг агуулсан
элсэн чулуу, конгломерат, элсэн чулуу-алевралит, субвулкан биеттэй туфаген тунамал хурдсыг
Ц.Махбадар нар (1990ф) Тостын нурууны нэрээр свитэд ялгажээ. Уг свитийг урьд нь В.М.Синицын
(1956), А.И.Анатольева (1974), Б.Лувсанданзан (1971), А.А.Моссаковский, 0.Төмөртогоо нар тостын
нурууны сери гэж ангилсан байна. Эдгээр судлаачид насыг нь доод пермь, дээд карбон, доод-дунд
карбон гэж янз бүрээр тоггоож байсныг Uгsоdеndгоn, Аngаrорbегidium (визей), мөрхөлтөн (доод
карбон) птеридаспери-кордаитын цогцолбороор доод карбоны сүүл-дунд карбоны настай гэж үзжээ.
Зүсэлтийг Тастын нурууны зүүнтөгсгөлд, Алаг худгийн орчимд хийжээ."
"Г.Сэрсмаа"
393. "ТОШИНТЫН СВИТ (Свита Тошинт)" "Дээд рифей "

"Хэнтийн Дадал, Биндэр сумдын нутагт тархсан, эрээндавааны свитийг аажим
шилжилттэйгээр нийцлэг хучиж, галттайн свитээр нийцлэг хучигддаг, 5200 м зузаан, янз бүрийн
найрлагатай занар, ногоон чулууны хувиралтай эффузив, шохойн чулуу, кварцитын мэшил зэрэг
хурдсаас бүрдэх дотроо 3 зузаалагт хуваагдах хурдсыг П.Хосбаяр нар (1990ф) свит болгон ялгасан.
Сүүлийн үеийн судалгаагаар (Бямба нар, 1994) уг свитийг доод палеозойд оруулсан байна. Энэ
свитийн доод, дээд хил заагийг дахин нарийвчлан тогтоох, судлах шаардлагатай."
394. "ТӨГРӨГИЙН СВИТ (Тугурикская свита)" "Дээд-дунд кембри"

"Говь-Алтайн Эрдэнэ, Цогг, Чандмань сумдын нутаг Тогоотын нуруу, Гичигэний нуруу, Цахир
хаалгын нуруу, Чандмань уул орчимд тархсан, 1350 м зузаан, базальт, диабаз, андезитбазальт,
тэдгээрийн туo, кварцит, хлорит, эпидотат занар зэргээс тогтсон зузаалгийг Н.Г.Маркова нар (1974)
Төгрөг сумын нэрээр свит болгон ялгасан 6айна. Цаашид судлах шаардлагатай юм."
"Ч.Минжин"
395. "ТӨГРӨГИЙН СВИТ (Тугрикин-Ширэ, Тугрикин-ус, Тооgгееg)" "Дээд цэрд"

"Өмнөговийн Булган сумын төвөөс баруун, баруун хойш 26 км-т Төгрөгийн ширээгийн орчимд
тархсан, доод, дээд хил зааг нь тодорхойгүй, 10-30 м зузаан, Ргоtосегаtорs аndrеwsi Grаngеr еt
Grеgоrу, Vеlосirарtоr mоngоlеnsis Оsbоrn зэрэг үлэг гүрвэл болон өндөгний үүртэй, ташуу үелсэн
цайвар саарал, шаравтар саарал, сулавтар цементлэгдсэн элс, элсэн чулууны зузаалгийг 1993 онд
П.Хосбаяр Төгрөгийн ширээгийн нэрээр дээд цэрдийн настай свит ялгах санал дэвшүүлж, 1:1000 000-
ын масштабтай геологийн зурагт тусгасан байна. Энэ хурдас болон үүнийг уллаж буй улаан хүрэн
элсэрхэг шавар, шаварлаг элсэн чулууны зузаалгийн хамт өмнөх бүх судлаачид баянзагийн свит
(задгайт)-д 6агтаан ангилж байснаас гадна амьтны олдворын хувьд хоорондоо ялгаатайг тэмдэглэсэн
байдаг (В.П.Твердохлебов, Ю.И.Цыбин, 1974) юм. Биө даасан свит ялгах үндэслэлийг тодруулан
асуудлыг нэг мөр болгох шаардлагатай. "
396. "ТӨГРӨГХУДАГИЙН СВИТ (Тугрикхудакская свита)" "Венд-кембри "

"Дорноговийн Нүдэн уулын район, Төгрөг худгийн орчим тархсан, сүүжхудагийн свитийг ул
суурийг конгломераттайгаар хучиж, дунд-дээд кембрийн нүдэнуулын свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
флишоид маягийн полимикт маягийн элсэн чулуу, метаалевралит, филлит маягийн занар,
алевроэлсэн чулуу, шаварлаг ба цахиурлаг занар зэргээс тогтох хурдсыг Д.Доржнамжаа (1986, 1987)
свит болгон ялгасан байна. Стратотип зүсэлт нь Төгрөг худгийн орчимд байрлана. Палеонтологийн
олдвор Nubесulаritеs рunсtаtus Rеitl.т болон бусад зүйлд үндэслэн венд-доод кембрийн настай
болохыг тогтоов. Уг свитийг Ж.Бямба (1991) өргөний свиттэй харьцуулж үзсэн байна."
397. "ТӨЛБӨРИЙН СВИТ (Тулбурская свита)" "Дээд пермь "

"Булган аймгийн нутаг, Сэлэнгэ мэрний сав газар тархсан, Доод-дээд пермийн харганын
свитийг нийцлэг хучиж, триасын авзагын свитээр тасалдалтай хучигддаг, 2500 м зузаан, Согdаitеs
аff.insignis (S.Meyen), С.ех gг.вгасilеntus (Gогеl.) S.Meyen, С.ех gг.сlегсн Zаl. зэрэг доод пермийн дунд
хэсгийг заадаг ургамлын үлдэгдэлтэй, базальт, трахи6азальт, трахи андезит, тэдгээрийн туф,
туфэлсэн чулуу, туфалевролит, цахиурлаг алевролитоос тогтох зузаалгийг Д.Гурлхажав нар (1974tр)
Төлбөр голын нэрээр свит болгон ялгасан байна, Тулгуур зүсэлтийг Их ба Нарийн тэлберийн го лын
сав газар ялгав. Энэ свит нь А.А.Моссаковский нарын (1972) ялгасан хануйн серийн 4-р свитийн
давхардал юм. Цаащид нас, нэр зүйн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай."
"Д.Оролмаа, Л, Уранбилэг"
65
398. "ТӨМӨРТЭЙН СВИТ (Тумуртинская свита)" "Ордовик ? "
"Баянхонгарын Шинэжинт сумын нутаг Цагаан богд, Хөх усны нуруу, Шар хулсын нуруу зэрэгг
тархсан, силурийн ? эхийн голын свитээр хучигддаг 1000-2500 м зузаан, ногоон занар, кварцит, элсэн
чулуу, гравелит, конгломератыг В.М.Синицын (1956) Төмөртэй уулын нэрээр зузаалаг болгон ялгаж
геологийн байрлалаар нь багцаалж ордовикийн настай гэж үзэв. Дараа нь энэ зузаалгийг свит гэж
ойлгох болов (Маркава, 1975). Тулгуур зүсэлтийр Хавцгайт булаг, Цагаан булгийн орчимд ялгасан
байна. Геологийн нас нь маргаантай учир Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин" "нутгийн "
399 "ТУУЛЫН ЗУЗААЛАГ (Толинская толща)" "Девон" "Бага Хэнтийн нурууны

өвөр хажуу, Туул, Улиастай голын хооронд тархан занар, туфоген зузаалийг В.В.Беззубцев нар
(1959ф) Туулын зузаалаг болгон ялгасан байна. Д.Чагнаадорж нар (1990ф) энэ зузаалгийг горхийн
свитэд хамааруулсан юм."
400. "ТҮВШИНШИРЭЭГИЙН ЗУЗААЛАГ (Түвшинширэнская толща)" "Ордовик-силур ?"

"Сүхбаатарын Түвшинширээ, Дэлгэрэх сумдын нутаг Говийн цагаан нуур, Үнэгт овоо,
Түвшинширээгийн хөндий зэрэг газар салангид тархсан, шохойн чулуу, гантиг, элсэн чулуу, занар,
эффузив хурдсыг Д.Сагалуев нар (1966ф) нэгтгэж түвшинширээгийн зузаалаг болгон ялгасан байна.
Дарааnийн судал гаагаар эдгээр хурдас нь ордовик, силур, девоны бие даасан свитүүдэд
хамаарагдах болсон тул энэ зузаалгийг цаашид ашиглах шаардлагагүй юм. "
"Ч.Минжин"
401. "ТҮЙНГОЛЫН СЕРИ (Туингольская серия)" "Рифей"

"Өвөрхангай, Баянхонгор аймгийн нутаг, хуучин Өлзийт сумын төвөөс баруун тийш автазамын
дагуу, Цагаан хошуу худгийн районд тархсан, дээд, доод хил нь тодорхойгүй, 4000 м зузаан, филлит
маягийн занар, элсэн чулуу, кварцит, шохойн чулуу, конгломерат, хлорит-карбонатат занар зэргээс
бүрдэх хурдсыг Е.Д.Анасова (1976ф) сери болгон ялгасан байна. Цаашид хэрэглэх шаардлагагүй."
402. "ТҮЙНГОЛЫН СВИТ (Туингольская свита)" "Пермь "

"Баянхонгорын Жинст, Өлзийт сумын хил залгаа нутаг Түйн ба Бүрдийн голуудын сав газар
голдуу тектоник блокт илэрч, дундговийн сери, доод пермийн боржинг үл нийцлэг хучиж, залуу
хурдсаар хучигддаг, 2070 м зузаан, плимикт, аркоз элсэн чулуу, туф-элсэн чулуу, конгломерат,
суурилаг, дундлаг, хүчиллэг эффузив, тэдгээрийн туф зэргээс тогтсон зузаалгийг А.А.Храпов нар
(1964ф) түйн голын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Эндээс Согdаitеs ех gг.singulаris (Nеub.)
S.Meyen, С.cf.concinna (Radcz.) S.Meyen, С.аff.mаgnа(Sсh.) S.Meyen, С.аff. lаtitо1ius (Nеub.) S.Meyen
зэрэг доод, дээд пермийн ургамал, Rhуnсhороrа zоljаеnsis Тоlm., Теrrаkea аff. Bеlосhin (Gогеl.),
Вrасhуthуnа sibiriса (Тsсh.) зэрэг мөрхөлтөн , Маусhеllа disегtа (Gогjun.) еt Могоzоvа., М.аliеnа (Gогjun.)
еt М. зэрэг хөвд 6иөтэний үлдэгдэл олж насыг нь тогтоосон байна. Тулгуур зүсэлтийг Түйн голын
баруун эрэгт ялгасан байна. Свит ялгах шаардлага хангагдсан. Энэ свитийн насыn ангилаагүй пермьд
хамааруулах саналыг (Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг) оруулж, дээд пермь гэснийг өөрчлөв."
403. "ТҮЙНГОЛЫН СВИТ (Свита Туингол)" "Неоген, дээд плиоцен "

"Баянхонгорын Богд сумын тевөөс хойш 5 км-т Түйн голын зүүнэрэгг илэрсэн, хяргаснуур,
шандголын свитийн хурдсыг тасалдалтай хучиж, доод дөрөвдөгчийн хошуугийн свитээр тасалдалтай
хучигддаг, 27-100 м зузаан Реntеlорhоdоn (Аnаnсus) сf.sinеnsis Ногwагd, Нiррагiоn sр., Воvidае (Воs)
Diсr.осеrus sр., Сагnivоrа gеn?, Еgrus sр (?), Oсаliеntinus flоrеnсеs Оsbогn (0sbогn, 1929) хөхтөний
үлдвэртэй, хайрга, элс, шавар, ногоон саарал алевролитын зузаалгийг Е.В.Девяткин, И.Г.Лискун
(1966) түйн голын нэрээр дээд плиоцений настай свит ялгасан юм. Энэ свитийн хурдас нь Их
нууруудын хотгор, Ачит нуурын хотгор, Баруунхурайд тархсан байна. Насыг тодруулах
404. "ТҮРГЭНГОЛЫН КОМПЛЕКС (Тургенгальский комплекс)" "Доод протерозой"

"Монгол Алтайн нурууны зүүнхойд хэсэг Түргэний нуруу, Хархираагийн нуруу, Түргэн,
Хархираа голуудын сав газар тархсан, 1500-2000 м зузаан, талст занар, амфиболит, боржин-гнейс,
кварцит, боржиндиарит, анар-мусковитот пегматит зэргээс бүрдсэн зузаалгийг О.А.Безруков нар
(1982ф) түргэн голын нэрээр комплекст ялгасан байна. К.В.Кепежинскас уг комплексын мусковитэт
пегматитаас ялгасан цирконд насны шинжилгээ хийж 1250 сая жил гэж тогтоожээ. уг комплексыг
66
Ж.Бямба (1991), А.Дергунов (1989) нар метаморфжисон уулын алтайн серийн доод зузаалаг гэж
үздэг. Цаашид судлах шаардлагатай."
405. "ТҮРГЭНИЙ СВИТ" "Доод девон"

"Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур сум, Ачит нуурын хотгор, Ямаат гол, Цагаан салаа голын сав
газар тархсан, Р.Е.Алексеевагийн (1981) ялгасан түргэний үеийг А.Н.Демин нар (1990ф) свитэд
дэвшүүлэн ялгав. Түргэний свит нь нүүрсхотгорын ба цагаансалааны свит дээр нийцлэг байрлах
мөрхөлтөн, oүр 6үхий тунамал чулуулгаас тогтох ба ошигийн свитэд аажмаар шилждэг. Свит нь
шаардлага хангасан."
406. "ТЭВШИЙН СВИТ (Свита Тэвш)" "Дээд цэрд "

"Баянхонгор, Өвөрхангайн хил залгаа нутаг, Гурвансайханы нуруу, Их ба Бага богд уулын
хооронд тархсан, дээд ?рийн тормоханы свитийг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн андайхудагийн
свитээр нийцлэг хучигддаг, 1200 м зузаан, шавар, мөргөл, шохойн чулуу, алевролит, элсэн чулуу,
голчлон базальтын зузаалгийг Н.А.Логачев (1963) Тэвш уулuн нэрээр доод цэрдийн настай свит
ялгажээ. Хожим В.Ф.Шувалов (1970, 1975) дээд хэсгийг нь өндөрухаагийн свитэд хамааруулж, эл
свитийг устгасан байна. Судалж тодруулах oаардлагатай."
"Ж.Содов"
407. "ТЭВШИЙН ГОВИЙН СВИТ (Тэвшийн гобийская свита)" "Доод цэрд"

"Дундговийн төв Мандалговь хотоос баруун хойш 26 км-т Сайнцагаан сумын нутаг Тэвшийн
говийн нүүрсний уурхайn орiимд тархсан, доод цэрдийн манлай, баянэрхэтийн свитийг үл нийцлэг
хучиж, дээд цэрдийн хурдсаар өнцгийн үл нийцлэг хучигддаг, 900 м зузаан, зөөлөн биетэн
Limnocyrena wаngshiеnsis (Grаb.), Согbiсulа grаbаu Магtins., Dаuгiniа sеаlаris (mагtins.), эртний
ургамлын үр-тоос-Сlаssороlis sр., Агаuсаriасitеs аn gtгаlis, Ginlsgосусаdорhуtus sр., Рinасеаs роllеnitеs
зэрэг олдвортой ногоон саарал, oөo саарал алевралит, аргиллит, элсэн чулуу, нүүрслэг алевролит,
нүүрс, шавар, конгломератын зузаалгийг Л.В.Заботкин (1983o) уг нүүрс ний ордын нэрээр доод
цэрдийн настай свит ялгаж, дотор нь 2 дэд свитэд хуваажээ. Цогцолбор судалгаа хийж нарийвчлах
"Ж.Содов"
408. "ТЭГШИЙН СВИТ (Тэгшинская свита)" "Хожуу рифкй-венд "

"Идэрийн голын баруун цутгалан Тэгшийн ба Ямаатын голуудын бэлчирт Тарвагатайн
өргөгдлийн хойд хэсгээр үлдэц маяггай тархсан, терриген, вулканоген зузаалгийг Ж.Бямба 1972 онд уг
голын нэрээр свитэд ялгажээ. Уг свитийн доод хэсэгт дундлаг найрлагатай эффузив болон хлорит,
эпидот-хлорит-серицитэт занар, дээд хэсэгт нь метаморфизмд сул автсан цайвар саарал шохойн
чулуу, саарал шохойлог элсэн чулуу, цахиурлаг алевролит тус тус зонхилно. Хурдсын нийт зузаан 800
м-ээс хэтрэхгүй. Тэгшийн свитийн хурдсаас палеонтологийн үлдэгдэл олдоогүй учир түүний насыг
баримжаагаар хожуу рифей-венд гэж аван ба насны дээд, доод зааг тогтоогдоогүй байна. Энэ хурдсыг
зарим геологчид стратиграфийн хувьд түүний дээр байрлаж байгаа сортантын свитэд, эсвэл
Тарвагатайн өргөгдлийн рифейн настай жаргалантын бүрдэлд (Митрафанов нар, 1981) хамааруулах
болсноос геологийн ном зохиолд хэрэглэхгүй болжээ."
"Ж.Бямба"
409. "ТЭРХИЙН СВИТ (Тэрхинская свита)" "Дээд кембри "

"Зэдийн (Эгийн) бүсэд венд-доод кембрийн тунамал-вулканаген хурдас дээр угаагдал, өнцгийн
үл нийцлэгээр байрлаж, доод девоны боржингоор зүсэгдсэн зузаалгийг 1972 онд Ж.Бямба тэрхийн
свитэд ялгаж кембрийд хамааруулсан. Үүнээс өмнө энэ зузаалгийг Н.Рягузов нар зураглал хийх явцад
ордовикт хамааруулж байсан ба В.Благонравав, Н.Зайцев нар (1972) дунд-дээд кембрид хамааруулж
иржээ. 1971 онд хэвлэгдсэн геологийн зурагт доод палеозойд сүүлийн үед Гордиенко нар девонд ч
хамааруулсан байна. Тэрхийн свитийн найрлагад полимкт конгломерат, гравелит, бүдүүн ширхэгт
элсэн чулуу зонхилох ба хааяа алевролит, аргиллит, шохойн чулуу орно. Бүдүүн ширхэгт хэсэг
зүсэлтийн доод, нарийн ширхэгт хэсэг зүсэлтийн дээд хэсгийг тус тус эзэлнэ. Зузаан нь 1500-2000 м.
Палеонтологийн үлдэгдэл олдоогүй. Свитийн насыг баримжаагаар тогтоосон болно. Тулгуур зүсэлт нь
Эгийн голын бауун цутгалан Тэрхийн голын зүүнхажуугаар илэрнэ. Энэхүү терриген хурдсын насыг
тодорхойлохын тулд стратиграфийн нэмэлт судалгаа хийх шаардлагатай. Ямар ч настай болсон уг
хурдсыг тэрхийн свит гэсэн нэрээр ялгаж байх нь зүитэй юм. "
"Ж.Бямба "
67
410. "ТЭРЭЛЖИЙН СВИТ (Тэрэльджинская свита)"
"А.М.Тимофеев, В.А.Варламав (Геология МНР, т. 1,1973) нарын ялгасан энэ свит алтан-
овоогийн свитийнi давхцал (синоним) болсон байна."
411. "ТЭСИЙН КОМПЛКС (Тэсский комплекс)" "Дунд архей "

"Ханхөхийн нурууны баруун талд, Хангилцаг голын зүүн талд Нарийн, Марц голын бэлчир
газар Цагаанхайрхан, Хяргас сумдын нутгаар тархсан, 1400-1500 м зузаан, төмөрлог кварцит, занар-
гялтгануурт лептинит, амфиболит, гялтгануурт шохойн чулуут занар, анар гялтгануурт кварцит,
гялтгануурт занар, амфиболит занар, саарал гнейс зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Д.Доржнамжаа (1984),
Ф.П.Митрофанав (1981) нар комплекс болгон ялгасан байна. Насыг нь ижил настай комплексуудтай
харьцуулалт хийсний үр дүнд дээд архей гэж зажээ."
412. "ТЭСИЙН СВИТ (Тэсская свита)" "Дээд протерозой "

"Ханхөхийн нурууны зүүн хэсэг, Хангилцаг голын сав газрын баруун хойд хэсэг, Баян гол, Хар
усны гол, Уртын голын хооронд, Холбоо нуурын район, Хөндий нуур, Бүст нуур, Тэлман нуураас хойш,
зүүнтуруун рол, Дулаан уул, Хан уулын районд өргөн тархсан, хангилцагийн свитээр нийцлэг
хучигддаг 2000-3250 м зузаан, саарал, цагаан саарал, хар саарал өнгийн жижиг-дунд ширхэгт анар-
биотитот, силиманит-биатитат, анар-силиманит-6иотитот, биотитот, гялтгануурт гнейс, амфиболит,
талст занар зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Амантов (1963) анх свитэд ялгасан байна. Зарим
судлаачид (Митрофанов, 1981, Доржнамжаа, 1989) үнэ свитийг комплексын түвшинд ялгаж, дээд
архейд хамааруулдаг. Цаашид судлах шаардлагатай."
413. "ТЭЭЛИЙН СВИТ (Тэлинская свита)" "Доод девон "

"Увсын Малчин сум, Ханхөхий, Тогтохын шилийн нуруу, Цагаанбургастайн гол, Тээлийн гол,
Хяргас нуурын зүүнэрэг, Өндөрхангай сумын Айраг нуураас зүүн тийш Тас уулын районд тархсан,
чаргатын свитийг үл нийцлэг, хучиж, дунд девоны хурдсаар үл нийцлэг, доод девоны хандгайтын
свитээр нийцлэг хучигддаг, 900-1200 м зузаан, (мөрхөлтөн Ноwеllеllа аngustiрliсаtа (Аlех.), табулят -
Тhаmnорога геtiсulаtа(Вlаinv.), ругоз, хөвд биетэн зэргийг агуулсан алаг өнгийн дундлаг болон
суурилаг найрлагатай эффузив, тэдгээрийн туф, конгломерат, элсэн чулуу, шохойн чулууны
зузаалгийг В.А.Амантов (1953ф) Тээлийн голын нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип нь Ханхехийн
нурууны хойд хэсэг, Цагаанбургастайн голын хавцалд тогтоогдсон. Судлах шаардлагатай."
414. "ТЭЭЛИЙН СВИТ" "Дээд пермь"

"Тамирын голын хотгор, Баянхонгорын зүүнхойд хэсэг, Өвөрхангайн Бат-Өлзийт сумын нутагт
тархсан, 850 м орчим зузаан, ширдэгийн свитийг нийцлэг хучиж, триасын бугатын свитээр
тасалдалтай хучигддаг, Рагасаlаmitеs ар., Согdаitее оf. аdlегi Rаdсz.) S.Meyen, С.сf.сlегсн Zаl.,
С.аnguеtifоliа Rаdсz., Ресорtегiа sр., Lереорhуllum sр., Согdаitеs gгасi lеntuд(Gогеl.) S.Meyen, Ruflогiа
сf. еуnеnаis Zаl. зэрэг дээд пермийн дунд хэсгийг заадаг ургамлын үлдэгдэлтэй, янз бүрийн хайргат
конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролит, аргиллитаас тогтсон хурдсыг С.Гүрцоо нар (1990ф),
Ч.Төмөрчөдөр нар (1990ф) Тээлийн голын нэрээр свитэд ялгаж, дээд пермьд хамааруулсан байна.
Свит ялгах шаардлага хангасан."
415. "ТЭЭЛИЙН ГОЛЫН ЗУЗААЛАГ (Тэлингсэльская толща)" "Пермь"

"Хөвсгөлийн Шинэ-Идэр сумын нутаг Тээлийн голын сав газраар тархсан зүүннуурын
зузаалгийг нийцлэг хучиж, талбулагин зузаалгаар нийцлэг хучигддаг, 2500 м зузаан, базальт,
андезитбазальт, андезитлорфирит, туфконгломерат, туфгравелит, туфэлсэн чулуу, туфалевролит
зэргээс тогтох организмын үлдэгдэл олдоогуй зузаалгийг С.Цэвээннамжил нар (1978ф)
стратиграфийн байрлалаар нь тээлийн голын зузаалагт ялгав. Энэ зузаал гийн насны үндэслэл дутуу,
тулгуур зүсэлт ялгагдаагүй учир цаашид судлах шаардлагатай."
416. "УЖГИЙН ГОЛЫН СВИТ (Уджигингольская свита)" "Доод-дунд кембри"

"Хөвсгөл нуурын өмнөд хэсгээр Эгийн гол, Ужгийн голын сав газар тархсан, ухаатолгойн
свитийг хучдаг, 160 м гаруй зузаан, кембрийн трилобитын үлдэгдэлтэй шохойн чулууны зузаалгийг
В.А.Благонравов нар (1971) ужгийн голын свит болгон ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
68
417. "УЙГАРЫН (ОЙГОРЫН СВИТ) СЕРИ (Ойгуринская свита)" "Доод-дунд девон"
"Баян-Өлгийн Улаанхус сум, Өлгий хотоос баруун хойш, Сагсай, Ойгорын голын сав газраар
тархсан, доод девон, силур, кембри-ордовикийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дунд девоны сагсайн
сериэр хучигддаг, 900-1200 м зузаан, мөрхөлтөн Fеvоsitеs ех gг. еibiгiсus Рееt., Рhiгорhулlum sр.,
Асаnthорhуllum hеtегорhуllum, Fеnеstеllа сf.gеоmеtгiса Nесh., Rеtерегinа ex gг.ubеnsis-г агуулсан
базальт, андезит-базальт, тэдгээрийн туф, туф-брекчи, риолит, игнимбрит, шохойн чулуу, туфэлсэн
чулуу, алевролитоос тогтох хурдсыг П.С.Матросов(1976) Ойгорын голын нэрээр свитэд ялгасан зүсэлт
нь Ойгорын голын эхэнд хийгдсэн. А.Н.Демин нар (1990ф) Монгол Алтайн стратиграфийн шинэ
схемдээ улаан хус, оту, баас-туул гэсэн 3 свитийг нэгтгэж уйгар (ойгор)-ын сери болгов."
418. "УЙЛГАНЫ СВИТ (Уилганская свита)" "Доод цэрд"

"Хөвсгөлийн Цагаан-Уур сумын төвөөс 20 орчим км-т Уйлган голын орчимд тархсан,
протерозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дөрөвдөгчийн хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 200-300 м
зузаан, зөөлөн биетэн Рrоbаiсаliа vitimеnsis Магts., Р. еlоngаtа Магtа., iорlах рагvа, Limnocyrena
wаngshihеnsis (Grаb.) зэрэг олдвортой элсэн чулуу, аргиллит, нүүрсний нарийн үетэй алевролит
гравелит, конгломератын зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1982) Уйлган голын нэрээр доод цэрдийн (неоком)
настай свит ялгах санал дэвшүүлжээ. Геологийн харьцангуй насны үндэслэл, стратиграфийн
байршлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
419. "УЛААНБУЛАГИЙН ЗУЗААЛАГ (Уланбулукская толща)" "Доод цэрдийн дээд-дээд

цэрдийн доод хэсэг"
"Өмнөговь, Баяндалай сум, Гурвансайханы нуруу, Дундсайхан уулын ар, өвөр бэлд тархсан,
доод баянбулагийн зузаалгаар хучигддаг, 500 м зузаан, улаан, ягаан, ногоовтор ягаан конгломерат,
элсэрхэг шавар, хуудсарoаг гялтганууртай элсэн чулууны зузаалгийг З.А.Лебедева (1934) Улаан
булгийн нэрээр стратиграфийн байршилд нь тулгуурлан энэ зузаалгийг ялгаж, дотор нь 3 багo
хуваажээ. Хамгийн дээд багц нь байршлын хувьд тодорхойгүй учир тусгайлан \"хаалга\" (халгинский)
гэж нэрлэсэн байна. Дараагийн судалгаанд ашиглагдаагүй байна."
"Ж.Содов"
420. "УЛААНГОВИЙН СВИТ (Улангобийская свита)" "Дээд цэрд " "Өмнөговийн Ханбогд
сум, Байшин цавын хотгорт тархсан, дээд цэрдийн баянширээгийн свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд
цэрдийн баруунгоёотын свитээр тасалдалтай хучигддаг, 70-100 м зузаан, остракод-Сурridеа caver
nоsа Gаl., С.distгibutа Stаnk., Еuсургis bаjshinгsаviса Кhаnd еt Stаnk. Lусорtегосургis аltаniса Stаnk.,
Сурridеа bагsbоldii Stаnk., зөөлөн биетэн Меsоlаnistеs еfгеmоvi (Магtns.), М.mоngоlеnsis (Магtins.), яст
мэлхий-Моngоlеmуs еlеngаns Кhоs.еt Мlуn. зэрэг олдвортой, хурц улаан өнгийн мөргөлийн ховор үетэй
элсэрхэг алевролит, шавар, элсэн чулуу, алевролитын зузаалгийг В.М.Лопатин нар (1978ф) улаанговь
нэрээр дээд цэрдийн настай свит ялгажээ. В.Ф.Шувалов нар (1977) уг хурдсын баруунгоёот, нэмэгт
гэсэн 2 свитэд хуваажээ. Судалж асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай."
"Ж.Содов"
421. "УЛААНДЭЛИЙН СВИТ (Уландэльская свита)" "Доод цэрд"

"Өмнөговийн Хүрмэн сум, Зурамтайн нуруунаас зүүнхойш 80 орчим км-т орших Улаан дэл
уулын орчимд тархсан, доод, дээд хил зааг нь тодорхойгүй, 1000-2000 м зузаан, эөөлен биетэн
Dаuгlniа sсаlагis Коl., Sрhаегidium dоwlingi МсLеагn., Subtiliа rоtundа Коl., Viviраrus kеigуоеnsis Suz.,
Саmреlоmа сf.уihsiеnsis Grаb. зэрэг олдвортой, саарал, алаг элсэн чулуу, конгломерат, гравелит,
алевролит, шаврын зузаалгийг В.Ф.Шувалов 1982) доод цэрдийн апт-альбын ярусын настай
улаандэпийн свит ялгах санал дэвшүүлжээ. Свит ялгах үндэслэл хангалтгүй, стратиграфийн байршил
тодорхой бус тул судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов "
422. "УЛААНМАЛГАЙТЫН (?) СВИТ" "Дээд юра "

"Говь-Алтайн Алтай сум, Өргөстэйн хилийн ангийн (застав) төвөөс зүүнтийш 10-12 км-т
Номингийн говийн хотгор, Шар тээг уул орчимд тархсан, доод хил нь тодорхой бус, залуу хурдсаар
хучигддаг, 60-70 м зузаан, матар-Shагtеgоsuсhus аsрегораlаtum Еfim., Sunоsuсhus еhагtеgеnsis Еfim.
яст мэлхий Аnnеmуs lаtiеns Suhh.еt Nагm., А.lеvеnsis Suhh.еt Nагm. зэрэг олдвортой, доод хэсэгтээ
цайвар саарал, цайвар элсэн чулуу, дээд хэсгтээ улаан хүрэн, улаан алевролитын зузаалгийг 1993
онд П.Хосбаяр дээд юрийн настай свит ялгах санал дэвшүүлж 1:1000 000-ын масштабтай геологийн
зурагт оруулсан байна. Энэ нь үндэслэл маш муу, эндээс олдсон олон шавьж, зөөлөн биетэн, хаарын
замаг, эртний ургамлын судалгааны материалыг харгалзаагуй болно. Жишээ нь Ж.Содов эртний
навчит ургам лын судалгаанд үндэслэн агуулагч хурдсыг дунд юра (бат)-ийн настай хэмээн үздэг.
69
Свит ялгах үндэслэл хангалтгүй, стратиграфийн байршил тодорхойгүй, эртний ургамлын судалгаа
зөвхөн эхлэл төдий байгаа учир цаашид тодорхой чиглэлтэй судалгаа хийх шаардлагатай."
"Ж.Содов, П.Хосбаяр"
423. "УЛААНОВООГИЙН СВИТ (Уланобинская свита)" "Дунд девон "

"Сүхбаатарын Баруун-Урт хотоос зүүнурагш 40 км орчимд Улаан овоо, Сайншандын цагаан
овоогийн худгийн орчимд тархсан, шаргын уулын свитийг нийцлэг хучиж, халзангийн свитийн
вулканитуудаар үл нийцлэг хучигддаг, 600-700 м зузаан, дээд, доод гэсэн 2 зузаалгаас бүрдэх шохойн
чулуу, шохойлог элсэн чулууны зузаалгийг Улитина, Большакова нар (1975) Улаан овоо уулын нэрээр
үе ялгасан. Стратотип зүсэлтийг Улаан овоо уулын баруун хойд хажууд ялгав. Дараа нь Төв, Дорнод
Монголын геологийн зурагт свит болгон дэвшүүлсэн байна. Судлах шаардлагатай."
424. "УЛААНӨНДӨРИЙН СВИТ (Уланундурская свита)" "Дээд юра"

"Өмнөговь, Хүрмэн сумын нутаг Улаан дэл уулын орчимд тархсан, уллаж буй хурдас нь
тодорхойгүй, доод цэрдийн улаандэлийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, улаан өнгийн хурдсыг
В.Ф.Шувалов (1982) дээд юрийн настай улаанөндөрийн свитэд ялгах санал дэвшүүлжээ. Чулуулгиfiн
найрлага тодорхогүй, тулгуур зүсэлт тогтоогдоогуй, нас нь баталгаагүй байна. Тодруулан судлах
"Ж.Содов"
425. "УЛААНТОЛГОЙН СВИТ (Улантологойская свита)" "Докембри"

"Говь-Алтай, Завхан, Говь-Алтай уулаас баруун тийш Улаан толгой нуурын район, Дарвийн
нурууны хавьд тархсан, Говь-Алтайн свитээр нийцлэг хучигддаг, 1450-2500 м зузаан, кварцит,
кварцит-элсэн чулуу, бал чулуут гнейс, гантиг, амфиболитын жижиг үеүд, пегматитын судлууд зэргээс
тогтсон зузаалгийг В.В.Беззубцев (1963) Улаан толгой нуурын нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свит нь
сайн тогтоогдоогүй, маргаантай, oаашид судлах шаардлагатай."
426. "УЛААНХАМАРГОЛЫН СВИТ (Уланхамаргольская свита)" "Пермь"

"Говь-Алтайн Хантайширын нурууны зүүн хэсэгт тархсан, Ruflогiа сf. mеүеnii Duгаn.,
R.аff.thеоdогii (Тsсh.еt Zаl.), R.dегzаvinн(Nеub.) S.Меуеn, Соrdаitеs сf.gгасilеntus (Gогеl.) S.Meyen,
С.сf.singulаris (Nеub.) S. Meyen, Slсоlсiа еiоngаtа Suсh., Сrааsinегviа аff.minimа Suсh. зэрэг доод дээд
пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, 1800-2000 м зузаан, трхаибазальт, игнимбрит, туф, риолит-
трахидацит, вулканит, конгломерат, , элсэн чулуу, алевролитын зузаалгийг А.А.Раузер, Д.Жанчив нар
(1987ф) Улаан хамрын голын нэрээр свитэд ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Улаан хамрын голын орчимд
тогтоов. Энэ хурдсыг С.П.Гаврилова, Д.Оролмаа нар (1991) судалж сэрхийн уулын, цэртийн гэсэн 2
серид ялгасан байна. Цаашид улаанхамарголын свитийг эдгээр серид нэгтгэж үзэo нь зөв юм."
427. "УЛААНХАНУУЛЫН СВИТ (Уланханулинская свита)" "Доод силур "

"Баянхонгорын Баянговь сумын Улаан хан уул, Улааншанд худгийн орчимд харын шандын
свитийг нийцлэг хучдаг 200 орчим м зузаан, улаавтар конгломерат, кварцат элсэн чулуу, доод
силурийн шүр, хөвд биетэн агуулсан шохойн чулуу, алевролитын зузаалгийг Н.Г.Маркова,
Т.Т.Шаркова нар (1977) Улаан хан уулын нэрээр девоны настай свитэд ялгав. Тулгуур зүсэлтийг
Улаан хан уулаас баруун хойш 8 км-т ялгав. О.Д.Суетенко (1985) шүр, хөвд биетэн, мөрхөлтөн зэргийн
үлдэгдлээр энэ свитийг доод-дээд силурийн настай гэдэг дүгнэлт хийв. Гэвч табулят шүрийг шалган
судлахад доод силурийн настай болох нь тогтоогдов."
"Ч.Минжин"
428. "УЛААНХӨТӨЛИЙН СВИТ" "Доод силур "

"Увсын Тургэн сумын нутаг, Үүрэг нуурын хотгорын урд хажууд Бургастайн голын сав газар
тархсан, үүрэгнуурын свиттэй хагарлаар хиллэж, девоны хурдсаар үл нийцлзг хучигддаг, Тuvаеllа
rасkоvskii зэрэг доод силурийн мөрхөлтөнтэй саарал алевролит, элсэн чулууны үе агуулсан 500-600 м
зузаан, кварцын хайрга зонхилсон улаан өнгийн конгломерат, гравелит, элсэн чулууны зузаалгийг
Улаан хөтөлийн нэрээр свитэд ялгах санал дэвшүүлж байна."
429 "УЛААНХУДАГИЙН СВИТ (Уланхудакская свита)" "Дээд пермь "

"Өмнөговийн Ханбогд сумын төвөөс зүүнтийш Өлгий хийдийн орчимд дээд карбондоод
пермийн захавчхудагин свитийг нийцлг, доод карбоны хурдсыг үл нийoлэг хучиж, юрийн шарилын
свитээр тасалдалтай хучигддаг, 500-600 м зузаан, дээд пермийн шинжтэй кордаитуудыг агуулсан туф,
туфэл сэн чулуу, базальт, андезитбазальт, андезит, лорфир, риолит, трахириолит, туфбрекчи зэргээс
70
тогтсон зузаалгийг М.В.Дуранте(1976) Улаан худгийн нэрээр свитэд ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Улаан
худгийн орчимд ялгав.Энэ свит В.И.Гольденберг нарын(1978ф) ялгасан сухатын зузаалгийн
давхардал юм. Цаашид организмын үлдэгдэл олж, насны үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
430. "УЛААНХУСЫН СВИТ (Уланхусская свита)" "Доод девон "

"Баян-Өлгийн Улаанхус сумын районд, Ховд гол, Шар бурдийн нуурын орчимд тархсан, уулын
алтайн серийг үл нийцлэг хучиж, доод девоны отугинн свитээр нийцлэг хучигддаг, 450 м зузаан,
мөрхөлтөн , табулят, ругоа, кринойд агуулсан элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, шохойн чулууны
мэшил бухий хурдсыг А.Н.Демин нар (1990ф) Улаанхус сумын нэрээр свитэд ялгасан.Энэ свит нь
уйгар (ойгор)ын серид хамаарагдана. Цаашид судлах шаардлагатаi."
431. "УЛААНШАНДЫН СВИТ (Уланцiандинская свита)" "Венд-кембри "

"Наран сумын нутаг, Улаан шанд уул, Сатир уулын районд тархсан, хантай ширын сеитээр
нийцлэг хучигддаг, З000 м зузаан, суурилаг найрлагатай вулканит, агломерат, туф, галт уулын брекчи,
шохойн чулууны үе зэргээс бүрдсэн хурдсыг Н.Г.Маркова(1975) Улаан шанд уулын нэрээр свитэд ялга
сан.Стратотип нь Улаан шанд ууланд тогтоогдсон. Уг сеитийн насыг Vоlvаtеllа lоnаlis Nаг., Oваgiа
minutа Z.Zhuг.,Lеvегоglурhуtеs miгаbilis Геitl., Воtоminеllа linеаtа Геitl. зэрэг организмын үлдэгдэл
илрүүлж, Gенддоод кембрийн настай гэж үзсэн боловч суулийн үеийн А.А.Раузер, В.В.Афонин,
О.Төмөртогоо нарын судалгаагаар уг свитийн хурдас хантайширын свиттэй дуйх болж арын булагийн
свит дээр байрлаж, цахируулын свитээр хучигдаж байгаа нь тогтоогдсон учир чаашид уг свитийг
хэрэглэх шаардлагагүй."
432. "УЛААНЭРЭГИЙН СВИТ (Уланэрэгская свита)" "Дээд юра "

"Хэнтийн Баянмөнх сум, Хэрлэн голын их тохойн урд эрэгт тархсан, палеозой, Дунд-дээд
триас, Доод-дунд юрийн холбоонуурын свитийг тасалдалтай хучиж, доод цэрдийн дорготын свитээр
нийцлэг хучигддаг, 200850 м зузаан, эртний ургамал Сlаdорhlеbls n.еbbеnеis(Вгоngn.) Nаth., С.sр.,
Рhоеniоорsis аnguаtifоliа Неег, Сагроlitеа ер. зэрэг олдвортой, улаан улаан шаргал, алаг, улаан хүрэн
конгломерат, брекчи, элсэн чулуу, алевролит, шохойлог шаврын зузаалгийг П.Хосбаяр (1976, 1982)
судалж Улаан эргийн нэрээр дээд юрийн настай свитэд ялгажээ. Судалж шарилын свиттэй дүйцэх
байдлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
433. "УЛЗЫН СВИТ (Ульдзинская свита)" "Дээд пермь"

"Хэнтий, Дорнод амгийн хил залгаа нутаг Улз, Хэрлэн, Цэнхэр, Мөрөн голуудын сав газраар
тархсан, Доод-дээд пермийн газарын свит, девоны хурдсыг тасалдалтай хучиж, триасын хурдсаар
хучигддаг, 4530 м зузаан, доод хэсэгтээ мөрхөлтөн , хясаа, хөвд биетэн, кринодтой элсэн чулуу,
гравелит, конгломерат (доод дэд свит), дээд хэсэгтээ ургамлын үлдэгдэлтэй элсэн чулуу, алевролит
(дээд дэд свит) зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Благонравов нар (1968ф) Улз голын нэрээр дээд
пермийн настай свит ялгав.Тулгуур зүсэлтийг Дэл энгэр өндөр уулын орчимд ялгасан байна. Свит
ялгах шаардлага хангагдсан."
434. "УЛИАСТАЙН СВИТ (Улясутайская свита)" "Дунд-дээд карбон "

"Увсын Ховд сумаас зүүнурагш Бургастай голын хойд хэсгээр Вайрим, Намир голын
ергегделд, Өмнөговь сумаас баруун хойш 12 км-т тархсан, доод карбон, доод-дунд девон, силурийн
хурдсыг угаагдлын гадаргуугаар үл нийцлэг, доод карбоны шанагабулагийн свитийг үл нийцлэг хучиж,
доод-дунд юрийн жаргалантын свитээр хучигддаг, 935-1400 м зузаан, дороос дээш бүдүүн ширхэгт
элсэн чулуунаас жижиг ширхэгтэй болсон зуй тогтол той, конгломерат, элсэн чулуу, алевролит,
аргиллит, нүүрсний 20 м хүртэл давхаргатай, хар саарал онгийн нүүрслэг алевролит, аргиллитаас
бүрдсэн хурдсыг К.А.Волочкович нар (1954ф) Улиастай голын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт
нь Улиастай голын районд байдаг. Ургамлын үлдэгдэл, үр тоосонцор Nоqggегаthiорsis sр., N tоmiеnsis,
Sрhеnорhуllum sр., Сrаsеinqrviа ар.nоv., Gаussiа сгistаtа, Sаmагорsls ар. зэргийг илрүүлж геологийн
насыг нь дунд-дээд карбонд хамааруулсан. Цаашид судлах шаардлагатай."
435. "УЛИАСТАЙГОЛЫН СВИТ (Улястугольская свита)" "Дээд рифей "

"Эгийн голын савд Удганы голын район, Чичин, Залаатын голуудын сав газар өргөн тархсан,
стратиграфийн хил зааг нь тодорхойгүй, 2200 м зузаан хлоритсеричитэт, хлоритбиотитот, шохойн
чулуу-гялтгануурт, шаварлаг, нүүрслэг занар, дотроо дундлаг, хүчиллэг найрлагатай вулканит, элсэн
71
чулуу, гантиг, кварцитын үеэс тогтсон зузаалгийг Ж.Бямба (1985ф) свитэд ялгасан. Фондын тайланд
тусгагдсанаас өөр газар ашиглагдаж байгаагүй, цаашид судлах шаардлагатай."
436. "УРАНДӨШИЙН СВИТ (Урундушская свита)" "Доод кембри"

"Хөвсгөл нуурын баруун эрэгт Урандэш уулын орчимд ялгасан доод кембрийн энэ свит
хэрэглэгдэхгүй болсон байна."
"Ч.Минжин"
437. "УРГАМЛЫН КОМПЛЕКС (Ургамальский комплекс)" "Доод протерозой"

"Ургамал сумын нутаг, Хунгуй голын зүүнбие, Завхан голын баруун талаар, Отог, Их ба Бага
буурал уулын орчимд тархсан, Доод-дунд рифейн шувууны свитээр хучигддаг, 3000 м зузаан,
метаконгпомерат, метагравелит, гялтгануурт микрогнейс, амфиболит, талст занар, гантиг, бал чулуут
гантигжсан шохойн чулуу, кварцит зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Д.Доржнамжаа нар (1991) Ургамал
сумын нэрээр комплекст ялгасан. Цаашид судлах шаардлагатай."
438. "УРГАМАЛЫН СВИТ (Свита Ургамал)" "Доод рифей"

"Их нууруудын хотгор, Хунгуй голын зүүнэрэг, Ургамал сумын нутаг, Завхан голын баруун эрэг,
Цагаан нуурын районд тархсан, бүдүүний свитийг хучдаг, 400800 м зузаан, биотитгялтгануурт
плагиогнейс, заримдаа таnст занар, метаконгломерат, метагравегтитын мэшил ба үеүд, амфиболит,
кварц гялтгануурт занар, кварцит, гнейс, гантиг зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Ю.А.Самозванцев нар
(1981ф) Ургамал сумын нэрээр свитэд ялгасан байна. Сүүлийн үеийн судлаачид (Д.Доржнамжаа нар,
1991) уг свитийг комплекст хамааруулан үзэж байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
439. "УРТЫН СВИТ (Уртинская свита)" "Доод-дунд девон"

"Баянхонгорын Шинэжинст сум, Шинэжинстийн бүсийн баруун хэсэг, Зангат уул, Вайшинтын
задгай булгийн районд тархсан, амансайрын свитийг хучиж, хүрэнбоомын свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 7000 м зузаан, табупят-Тhаmnороsа аff.bеliоhоvi Dub., Сгасilорога sр., Сlаdорога sр.,
строматолор-Аmрhiрога sр.г агуулсан жижиг хэмхдэст шаварлаг чулуулгийн доод-терриген риолит,
базальтын эгнээний дээд-вулканоген гэсэн 2 зузаалгаас тогтох хурдсыг Л.В.Заботкин нар (1988ф)
свитэд ялгасан. Зүсэлт нь Байшинтын задгай булгаас баруун тийш 4, 5 км-т хийгдсэн. Судлах
шаардлагатай юм."
440. "УРТГОЛЫН СВИТ" "Дунд-дээд юра"

"Хэнтийн Баян-Адрага сум Онон, Балж голын сав, Баруун шар өндөр уулын орчимд тархсан,
үл суурийн хурдсыг өнцгийн үл нийцлэг болон тасалдалтай хучиж, доод oэрдийн тунамал-бялхмал
хурдсаар хучигддаг, 470-475 м зузаан, цайвар, шаравтар том бэсрэг хайргатай конгломерат, түүний
дотор нарийн үеүд үүсгэсэн гравелит, элдэв мөoлөгт элсэн чулуу, алевролитын зузаалгийг Б.Бямба
нар (1991ф) Урт голын нэрээр свит ялган Оросын Агац Дагуурын бүсийн беххений свиттэй харьцуулан
дунд-дээд юрийн настай гэжээ. Геологийн харьцангуй нас, бие даасан свит ялгах үндэслэлийг
"Ж.Содов"
441. "УСАНСЭЭРИЙН СВИТ (Усуноэрьская свита)" "Пермь "

"Сэлэнгэ аймгийн Сант сумын нутаг Бүрэнгийн нурууны зүүн хэсгээр тархсан, үл суурь нь
тодорхойгүй, дээд пермийн вулканоген чулуулгаар хучигддаг, 2700 м зузаан, Согdаitев ех
gг.gгасilеntu.s (Gогеl.) S.Meyen, Ruflогiа ех gг.оlzегаssiса (Gогеl.) S.Meyen зэрэг пермийн ургамлын
үлдэгдэл бүхий кварцын порфир, фельзитлорфир, лаавбрекчи, андезит порфирит, туфэлсэн чулуу,
туфзанар, туфконгломерат зэргээс тогтсон зузаалгийг Д.Товуудорж нар (1972ф) Усансээр голын
нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг Усансээр голын дэргэд ялгажээ. Цаашид энэ свит
ялгасан үндэслэлийг нарийвчлан тодруулах шаардлагатай. Свитийг ургамлын үлдэгдлээр нь
ангилаагүй пермьд хамааруулав."
442. "УХААТОЛГОЙН СВИТ (Ухутологойская свита)" "Доод кембри"

"Хөвсгөл нуурын баруун, омнед хэсгээр тархсан, доод кембрийн эгийн голын свитийг нийцлэг
хучдаг, 600 м зузаан, доод кембрийн ботомын ярусын археоциат, трилобитын үлдэгдэлтэй шохойн
чулуу, туфэлсэн чулуу, туфгра велит зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Благонравов нар (1971) свитэд
ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
72
443. "УУШИГИЙН УЛААНЫ СВИТ" "Дунд-дээд карбон "
"Ховдын Булган, Алтай, Нухний нуруу, Нарийн хар, Баарангийн хар нуруу, Бор хавцал, Хүрэн
дэл, Хонгор хайрхан уул, Уушигийн улаан уул, Хүрэн дэл уул хүртэл тархсан, 550 м зузаан, ногоовтор,
ногоон саарал, хар саарал, хар ногоон өнгийн дундлаг болон хүчиллэг найрлагатай галт уулын чулуу
лагриолит, риодацит, дацит, андезит, тэдгээрийн туф, туф-лаав, лсевдо-туф, туфэлсэн чулуу,
туфконгломерат, цахиурлаг алевролит болон ховроор шохойн чулуу, элснээс тогтох зузаалгийг
Ө.Даваа нар (1994)уушигийн улааны свит нэрээр ялгасан. Свитин хурдсын зүсэлтийг Тоодогийн усны
булаг орчимд хийсэн. Уг свитийн хурдас нь цахирын нурууны ба танановоогийн свитийг үл нийцлэг,
угаагдалтай хучна. Дээд хил нь тодорхойгүй. Федоровский нар (1959ф) өмнө нь доод пермийн настай
дэлхүрэнгийн свит гэж үээж байсан. Дараа нь Федоровский, Лувсанданзан нар цахирын нурууны
свиттэй хамтруулж доод карбоны визейн настай гэж байсныг Ө.Даваа нар oахирын нурууны свит дээр
байрласан байтагийн комплекстой комаагмын холбоотой зэргийг үндэслэн насыг нь дунд-дээд карбон
гэж тогтоосон. "
"Г.Сэрсмаа"
444. "УУЛЫН АЛТАЙН СЕРИ (Горноалтайская серия)" "Дунд кембри-доод ордовик"

"1958 онд В.П.Нехорошевийн Оросын холбоот улсын Уулын Алтайд уулын алтаи сери хэмээн
ялгасан ногоон өнгийн элсэн чулуу, алевролит, кварц хлоритот занар зонхилсон ховроор гравелит,
хашкварцит, пелитоморф шохойн чулуу агуулдаг фацийн шилжилт багатай, нэг янзын шинжтэй,
нэлээд зузаанта, цогцолбор хурдсын үргэлжлэл нь манай Баян-Өлгий, Увс, Ховд аймгийн нутагт
голдуу Монгол Алтайн уулархаг мужид өргөн тархжээ. Стратотип ялгасан эсэх нь тодорхойгүй. Энэ
хурдсыг судалсан А.Б.Дергунов, Б.Лувсанданзан, В.А.Благонравов, И.И.Волчек, П.С.Матросов нар
дотор нь дороос дээш нь ногоон саарал өнгийн занарын ба алаг өнгийн элсэн чулуу-алевролитын
гэсэн 2 зузаалагт хувааж болохыг дурджээ. Доод зузаалаг нь голдуу ногоон, ногоон саарал өнгийн
актинолитэпидотот, актино литбиотитот, кварцхлоритот, хлоритсеричитэт, шаварлагсерицитэт занар
болон филлит, жижиг, хааяа дунд ширхэгт кварчхээрийн жоншит мета-элсэн чулуу, метаалевролит,
метааргиллитаас тогтоно. Энд янз бүрийн түвшинд сипициттэй нэг эвшил үүсгэх риолитын ганц нэг
нарийн үе дайралдана. Энэ зузаалгийг П.С.Матросов тойтогушийн свитэд, элсэн чулуу-алевролитын
зузаалгийг алтайн свит гэж ялгаж байжээ. Дээд зузаалгийн (алтайн свитийн) бүрэлдэхүүнд алаг
өнгийн лолимикт нарлагатай гравелит, элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, хааяа конгломерат, ногоон
занарын үеүд дайралдана. Уулын алтайн серийн нийт зузаан 5500-6000 м. Зарим судлаачид занарын,
жигд үелэлтэй элсэн чулуу, алевролит, аргиллитын (флиш маягийн) ба бүдүүн хэмхдэст гэсэн 3
зузаалагт хуваадаг. Стратиграфийн байрлалын хувьд венддоод кембрийн тунамалвулканоген
чулуулгаар уллах бөгөөд аренигийн настай моласс, эсвэл дээд ордовик-силурийн хурдсаар хучигдана.
Уулын алтайн серийн стратиграфийн байрлал, түүний хурдсанд палеозойн настай 4 төрлийн биетний
үл мөр тодорхойлогдсоноос авч үзвэл уг серийн нас дунд кембри-доод ордовикийн настай байж болох
юм. "
"Ж.Бямба"
445. "ҮЕНЧИЙН СВИТ (Уэнчинская свита)" "Дээд силур "

"Ховд аймгийн Булган, Vенч, Алтай зэрэг сумдын нутагт Үенч, Бодонч, Барлаг, Балжийн голын
сав газар, тектоникийн блокт нийлмэл тогтоцтол, 1800 м зузаан, элсэн чулуу, алевролит, шохойн
чулуу, занар зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Үенч голын нэрээр свит болгон ялгасан байна. (П.С.Матросов
нар 1976). Энэ свитийг шүр Squаmеоfаvоsitеs sр., Fаvоsitее sр., Расhуfаvоsi tеs Sр. зэргийн үлдэгдлээр
дээд силурийн настай гэж тогтоов. Цаашид энэ свитийг судалж тодотгох шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
446. "УЙЗЭНУУЛЫН СВИТ (Уйзенуульская свита)" "Доод рифей "

"Баянхонгор, Өвөрхангай аймгийн нутаг, Их богдын бүсийн Үйзэн уул, Хэлтгий хяр, Хуцын
тэвш, Майхан чагаан овоо уулын зүүн хойд хэсэг, Булган уулын район, Арц богдын нурууны хойд
хажуугаар тархсан, оорoогийн свитийг нийцлэг хучдаг, 2000-2200 м зузаан, гялтгануурт мета-элсэн
чулуу, гялтгануурт занар, кварцит зэргээс тогтсон хурдсыг Н.А.Бочарев, М.А.Объедков, А.Ф.Бойшенко
нар Үйзэн уулын нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свит нь зөвхөн фондын материалд тусгагдсан, өөр газар
хэрэглэгдэж байгаагүй, насны хувьд тодорхой биш, цаашид судлах шаардлагатай."
447. "ҮЛГЭНСАЙРЫН СВИТ (Улгэнсайринская свита)" "Доод-дунд кембри"

"Хөвсгөл нуураас баруун урагш Үлгэнсайрын орчимд тархсан, арсан, хэсээний свитүүдийг
хучдаг, 2500 м зузаан, археоциатын үлдэгдэлтэй шохойн чулуу, доломит, занар зэргээс тогтсон
зузаалгийг С.А.Киселев (1959) үлгэнсайрын свит болгон ялгасан юм. Цаашид энэ свитийг хэрэглэхгүй
болсон байна."
"Ч.Минжин"
73
448. "ҮНЭГТИЙН СВИТ (Свита Унэгт)" "Венд-доод кембри "
"Архангай, Булганы нутаг Хархорины өргөгдөл, Батцэнгэл сумын нутагт тархсан, сэртэнгийн
свитийг хучиж, доод девоны эрдэнэцогтын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 100 м зузаан, элсэн чулуу,
филлит маягийн занар, аргиллит, доломит, порфирит, конгломерат зэргээс тогтсон хурдсыг П.Хосбаяр
нар (1986) Их үнэгт уулын нэрээс гаралтай үнэгтийн свитэд ялгасан. Энэ свитийн нас тодорхой биш,
маргаантай, цаашид судлах шаардлагатай. "
449. "ҮҮРГОЛЫН СВИТ" "Венд "

"Хөвсгөл аймгийн Уур гол, Эгийн голын савд тархсан, занаржсан суурилаг вулканит,
цахиуржсан алевролит, мета-элсэн чулуу, гялтгануурт-шаварлаг занар зэргээс тогтсон 2200 м зузаан
хурдсыг Ж.Бямба (1991) бадарын голын свитийн доод хэсгээс салган тусад нь үүрголын свит болгон
ялгасан. Уур голын адагт уг свитийн зүсэлтэд слинифексийн структуртай магнийн өндөр агуулгатай
ликрибазальт зонхилно. 3арим геологчид (Илъин, 1982) коматийт гэж үзэж байсан. Судлах
"Ж.Бямба"
450. "ҮҮРЭГНУУРЫН СВИТ (Урэгнурская свита)" "Дунд-дээд ордовик"

"Увсын Тургэн сумын нутаг Үүрэг нуурт цутгадаг Бургастайн голын сав газар тархсан,
бүдүүновоогийн свитиг үл нийцлэг хучиж, силурийн улаан хөтөлийн свитийн конгломератаар хурдас
хуримтлалын тасалдалтай хучигддаг, 859-900 м зузаан терригенкарбонат зузаалгийг Х.С.Розман,
Ч.Минжин нар үүрэгнуурын свитэд ялгах санал дэвшүүлж, дотор нь биостратиграфийн 3 үед ялгав.
Үүнд бургастайн үедоод хэсэгтээ 500 м конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, дээд хэсэгт нь
Таnогоdiорsis аsiаtiса трилобиттой 30 м элсэн чулуу-байримын үе доод хэсэгтээ Rhуnсhоtгеtаоidеs bаi
гimiсus (мөрхөлтөн) агуулсан элсэн чулуу, шохон чулуу, алевролит, түүний дээр Stгорhоmеniа
lеbеdiеnsis tгigоnаlis (мөрхөлтөн) агуулсан алевролит, элсэн чулуу-үүрэгнуурын үе Тгiрlеаiа mоngоliса,
Рlесtаtгура огlоviеnsis lаtамөрхөлтөн) агуулсан алевролит, мөргөл зэргээс тогтоно. Тулгуур зүсэлтийг
Бургастай голын адгаас дээш 56 км-т ялгав.
"Ч.Минжин"
451. "ҮХИННУРУУНЫ СВИТ (Ухиннурская свита)" "Дунд кембри-доод ордовик "

"Говь-Алтайн Цогт сумын нутаг Ухин нуруу, Дөчийн даваа, Холбоо толгойн нуруу зэрэг газар
тархсан, кембрийн настай Төгрөгийн свитийг нийчлэг хучиж, ордовикийн баянцагааны свитээр
хучигддаг ?, 1700 м зузаан, элсэн чулуу, туфэлсэн чулуу, алевролит, цахиурлаг туффит, занар,
ховроор шохойн чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Н.Г.Маркова, Т.Т.Шаркова нар (1974) дээд силурийн
настай үхиннурууны свит болгон ялгав. Тулгуур зүсэлт нь Цогт сумын төв Тахилтаас хойш Холбоо
толгойн нуруунд ялгагдана. Дараа нь А.А.Раузер нар (1987ф) үхиннурууны свитийг уупын алтайн
серийн аналог гэж үзээд дунд кембри-доод ордовикийн настай гэж үзэв. Цаашид судлах
"Ч.Минжин"
452. "ХАВТАГЫН СВИТ" "Дунд-дээд девон"

"Өмнөд Баруунхурайн бүсэд Ө.Даваа нар (1994) шинээр ялгаж байгаа. "
453. "ХАВТГАЙН СВИТ" "Дунд девон"

"Дундговийн Өлзийт сумын нутаг Хавтгай уулын орчимд хөтөлусны свит дээр угаагдлын
гадаргуугаар байрлаж, пермийн хурдсаар хучигддаг, 300- 5000 м зузаан, тунамалшохойлогвулканоген
чулуулгуудыг О.Д.Суетенко нар (1975) анх хавтгайн свитэд ялгасан. Судлах шаардлагатай. "
454. "ХАВЧИГИЙН КОМПЛЕКС (Хабчигинский комплекс)" "Дээд архей"

"Говь-Алтай аймгийн төвийн баруун хойд хэсгээр тархсан, хантайширын офиолит комплекстой
тектоник хил заагтай, 2000-2500 м зузаан, мигматитжилтэд орсон, анарамфиболт, биотитамфиболт,
анарбиотитот, хоёр гялтгануурт гнейс, мигматит зэргээс тогтсон хурдсыг Ф.П.Митрофанов нар (1981)
комплекст ялгасан. Д.Доржнамжаа нар (1991) структур хувирлын түвшингээр нь комплексыг ялгаж,
дээд архейн настай гэжээ. Судлах шаардлагатай. "
455. "ХАВЧУУГИЙН СВИТ (Хабчуйская свита)" "Доод девон "

"Хэнтийн Дэлгэрхаанаас зүүнхойш Цэнхэр гол, Хурээ уул, Магнай уулын районд тархсан,
нарийны свитийг нййцлэг хучиж, ихарнуурын свитээр нийцлэг хучигддаг, 1350 м зузаан, 2 зузаалгаас
74
тогтох терриген хурдсыг С.М.Калимулин нар (1968ф) Хавчуугийн хөндийн нэрээр свитэд ялгав. Энэ
свит нь элсэн чулуу, алевролит, занар, занаржсан алевролит, цахиурлаг чулуулгаас тогтох чахиурлаг
элсэн чулууныдоод элсэн чулуугравелитын мэшилтэй элсэн чулуу, занар, хар өнгийн нэг терлийн
шаварлаг занар, элсэн чулуу, алевроэлсэн чулууны үетэй аргиллитаас тогтох хар занарын дээд гэсэн
2 зузаалгаас бурдэнэ. Тулгуур зүсэлт нь Хавчуугийн хөндий Магнай уулаас зүүнурагш 2, 5 км-т
хийгдсэн. Энэ свит нь хэрлэнгийн серид багтах ба Р.Е.Алексеева(1988ф) мөрхөлтөн Lingulа ар., Аtrура
ер.,Lерtоеtгорhiа Сагinаtа Вог., Асгоерititег sр., Рhурiхоmеllа ер., Маогiеt горhiа сагinаtа (Вогis.)д
үндэслэн хэрлэнгийн серийг прагийн ярусаас эмсийн доод хэсэг хүртэлх настай гэж тогтоосон."
456. "ХАДАТЫН СВИТ (Хадатинская свита)" "Дунд девон "

"Өмнөговь, Ханхонгор сум, Говь Хянганы бус, Зүүнсайхан нурууны урд хэсэг, Баян уулын
районд тархсан, бэрхийн свит дээр үл нийцлэг байрлаж, гурвансайханы сери, ихшанхайн свитээр үл
нийчлэг хучигддаг, 3500 м зузаан, граувакк элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, дунджижиг ширхэгт эл
сэн чулуу, алевроэлсэн чулууны зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1983ф) Хадат уулын нэрээр свитэд
ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь Зүүнсайханы нурууны урд хэсэг, Баян уулаас урагш орших Алтан худгийн
районд хийгдсэн. Маргаантай, цаашид судлах шаардлагатай."
457. "ХАЙРХАНЫ СВИТ" "Дунд девон"

"Увсын Сагил, Давст сумын нутагт орших Хайрхан уул, Цэрд уул, Өмнfө-адрага зэрэг газарт
тархсан, ургамал, дун, хөвд биетэнийг агуулсан туфогентунамал хурдсыг Д.Дагва-Очир нар (1990Ф)
хайрханы свитэд ялгасан юм. Свит нь цэрдуул дээр угаагдлын гадаргуутай байрлаж, хешеетуулын
свитэд аажмаар шилждэг. Судлах шаардлагатай."
458. "ХАЙЧИЙН СВИТ (Свита Хайчин)" "Палеоген, дунд-дээд эоцен"

"Баянхонгорын Баянлэг сумын Бугийн цавын хотгорт Хайч уулаас зүүнурагш 6 км-т тархсан,
наранбулагийн свитийг тасалдалтай хучиж, дөрөвдөгчийн хурдсаар хучигддаг, 45 м зузаан,
Sауh.аnоmуs сhаlсhis Shеv., РеtгоlЕоzlоviа nоtоs Shеv., Нараlоdесtев ер., Вгеviоdоn ар.,Lорhiаlеtеs sр.,
Теlеоlорhus ар., Тгiрlорus sр., Gоbiоhius sр. зэрэг хөхтөний олдвортой, цайвар саарал элсэн чулуу,
гравелит, ногоон саарал аангийн үелсэн зузаалгийг В.Ф.Шувалов, В.Ю.Решетов, Р.Варсболд нар
(1974) дунд-дээд эоцений настай хэмээн уг свитийг дотор нь гурилын, хайчийн гэсэн 2 үед хуваасан
юм. Гурилын үе-дээд эочен. Хайчийн уул 3 тулгуур зүсэлтийн lорhiаlеtеs ехреditus Маt.еt Gг.,
Теlеоlорhuа mеdius М.еt Gг., Теlеоlорhus mаgnus Гаd. зэрэг хөхтөний цогцолбортой 2030 м зузаан,
алеврит, шавар, элсэн чулууг (хайчийн свитийн дээд хэсэг) В.Ф.Шувалоti(1974), Е.В.Девяткин (1981)
гурилын говийн нэрээр үе болгон ялгасан байна. Хайчийн үе-дунд эоцен-дээд эоцений доод хэсэг.
Хайчийн уул 2 зүсэлтийн Sа.уbа.nоmуs сhаlсhls Shеv., РеtгоЬоzlоviа nоtоа Shеv., Вгеviоdоn
вр.,Lорhiаlеtеб sр Теlеоlорhus sр. хөхтөний цргцолбортой, 25 м зузаан, саарал, цайвар саарал элсэн
чулуу, гравелит, шаврын зузаалгийг В.Ф.Шувалов(1974), Е.В.Девяткин(1981) хайчийн үе болгон
ялгасан байна."
459. "ХАЙЧИЙН ГОЛЫН КОМПЛЕКС (Хайчингольский комплекс)" "Доод протерозой"

"Эрээндавааны нурууны зүүнөмнөд хэсэг, Их хайчийн голын баруун эргээр, Бага хайчийн гол,
Битүү голын хооронд, Халиун голын баруун талаар тархсан, эрээндавааны свитээр угаагдалтай, ул
нийцлэг хучигддаг, 1500 м зузаан, янз бурийн найрлагагай занар, плагиогнейс, амфиболит, бал чулуут
гантиг, анарт амфиболит зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Д.Доржнамжаа нар (1991) комплекст ялгасан.
460. "ХАЙЧИЙН ГОЛЫН СВИТ (Хайчингольская свита)" "Доод протерозой"

"Хэнтий, Дорнод аймгийн нутаг, Эрээндавааны нуруу, Баян-Өндөрийн район Шинэ нуураас
урагш 4 км-т, Хойд Хэрлэнгийн район, Улз голын сав газар, Хараат уул, Дэлгэрхаан уулын районд
тархсан, хэрлэнгийн комплексын доод палоезойн боржингоор зүсэгддэг, 1500 м зузаан, янз бүрийн
найрлагатай занар, ллагиогнейс, амфиболитоос гадна бал чулуут гантиг, кварцитын үеүдээс тогтсон
зузаалгийг Р.А.Хасин, Н.А.Маринов, В.А.Благонравов нар (1967) свитэд ялгасан. Сүүлийн үеийн
судлаачид (Доржнамжаа, 1991, Бямба, 1991) уг свитийг хайчийн голын комплест оруулж, доод
протерозойн настай гэж үздэг. Цаашид нарийвчлан судлах шаардлагатай."
75
461. "ХАЛЗАНГИЙН СВИТ (Халдзанская свита)" "Дунд девон"
"Баянхонгорын Баянлэг, Шинэжинст сумын нутагт Халзан булгаас Ягаан амны булаг хүртэл
тархсан, шүрийн үлдэгдэлтэй тунамал, вулканоген хурдсыг Л.В.Заботкин нар (1986ф) халзангийн свит
нэрээр ялгав. Энэ нь ягаан амны ба гичигэний свитээр үл нийцлэг хучигддаг ба хагарлаар хиллэдэг.
Энэ свитийг судлах шаардлагатай."
462. "ХАЛЗАНГИЙН СВИТ (Халзанская свита)" "Дунд-дээд девон"

"Сүхбаатарын Халзан сумын нутаг Хавцалын хөндийд, Гэзэг уул, Oөo-өндөр овоо,
Моринхошуу уул, Энгэр замын худаг, Хашаатын адгийн худаг орчимд тархсан, дунд девоны
улаановоогийн свитийг нийцлэг болон эрс хил заагтай хучиж, аргалантын свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 400-600 м зузаан, дацит, риолитдацитын лаав, тэдгээрийн туф, аргиллит, алевролит,
андезит, андезитбазальт, ховроор шохон чулууны мэшлээс тогтох хурдсыг Төв, Дорнод Монголын
зурагт (1990ф) Халзан сумын нэрээр свитэд ялгаж, табулят Сlаdорога vегmiоulагis, Аlvеоlitеs lеviе
gгаndiе Sсhаг., ругоз Jеmnорhуllum сf.tuгbinаtum Нill, Неliорhуllum ер, Таbilоруllum ер., радиоляр зэрэг
амьтны үлдэгдэлд үндэслэн дунд-дээд девонд хамааруулсан байна. Энэ свитийг доод-дацитын, дээд-
базальтын гэсэн 2 зузаалагт хуваав. Тулгуур зүсэлтийг Халзан сумаас баруун урагш 40 км-т
Моринхошуу, Гэзэг уулын орчимд тогтоов. Гононим нь халзангийн свит (Л.В.Заботкин) юм. Цаашид
судлах шаардлагатай." "Ф.Тунгалаг"
463. "ХАЛЗАТЫН СВИТ (Халзатинская свита)" "Дээд ордовик"

"Баян-Өлгийн Цэнгэл сумын нутаг Халзат уул орчим тархсан, мөрхөлтөн, шүр, хөвд биетэний
үлдэгдэл агуулсан терриген хурдсыг А.Н.Демин (1990ф) халзатын свит болгон ялгав. Энэ нь уулын
алтайн сери, бардамгопын свит дээр үл нийцлэг хучиж, хөхуулын свитээр хучигдана. Цаашид судлах
464. "ХАЛТАРЫН СВИТ (Халтарская свита)" "Дунд-дээд девон"

"Ховдын Үенч гол, Халтар уулын орчимд Т.П.Гридасова (1959Ф) ялгасан энэ свит
баруунхурайн свитийн давхардал нэр юм."
465. "ХАМАРХӨӨВӨРИЙН СВИТ (Хамархубуринская свита)" "Доод-дунд юра"

"Дорноговь, Сайншанд хотоос 2025 км, баруун урагш Хамар хөөвөр худгийн орчимд тархсан,
палеозон хурдсыг тасалдалтай хучиж, дээд юрийн шарилын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 500-800 м
зузаан, эртний ургамал-Еquisеtitеs fегgаnеnsis Sеw., Роdоzаmitеs ех gг.lаnсеоlаtus (lj.еt Н.),
Рееudоtогеlliа сf.еnsifогmiе(Неег) Dоlud., Рitуорhуllum nогdеnsЫоldil (Неег)Nаth. Сагроlithеs, зөөлөн
биетэн Fегgаnосоnсhа sibiriса Тsсh., F.сuгtа Тдсh., F.subсеntгаlis Тsсh., Рsеudосагdiniа сf.jеniееiса
Магt., Тutuеllа сf.сгаsва Гаg., Т.sibiгеnsis liеb., остракод Dагwinulа dееbiа Zhоng., D.guаnguаnеnsis Но.
зэрэг олдвортой, саарал, шар саарал, хүрэн саарал конгломерат, элсэн чулуу, алевролит, аргиллит,
нүүрслэг алевролит, аргиллит, шавар, нүүрсний үетэй зузаалгийг И.Е.Турищев (1954, 1956) судалж
Доод-дунд юрийн настай свит ялга?ээ. Г.Г.Мартинсон(1961, 1975) үл лаж байсан хоёрмодны свитийг
хамархееверийн свитэд багтаан ангилсан байна.Судалж ярусын түвшинд ангилах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
466. "ХАНГАЙН ЗАНАР-ГНЕЙСИЙН СВИТ (Хангайокая сланчевогнейсовая свита) "

"Кембрийн өмнөх үе " "Геологийн судалгаанд ашиглагдахгүй болсон нэр юм."
"Ч.Минжин"
467. "ХАНГАЙН ЗУЗААЛАГ (Хангайская толща)" "Дээд силур "

"Н.А.Маринов (1954ф) ялгав. Хуучирсан нэр. Ашиглахгүй."
"Ч.Минжин"
468. "ХАНГАЙН СЕРИ (Хангайская серия)" "Девон доод карбон"

"Баянхонгорын Жинст, Өлзийт сумдын нутаг Жаргалан, Бумбат толгой, Цоройдог, Сүүжийн
залаа уулын районд тархсан, баянулааны свитээр үл нийц лэг хучигддаг, 15000 м зузаан, алевролит,
аргиллит, метаэффузив, занар, дундлаг, суурилаг эффузив, хаш, шохойн чулуу, гравелит,
конгломератаас тог тох хурдсыг Д.Тогтох нар (1986ф) Хангайн нурууны нэрээр серид ангилсан. Сери
нь дотроо бие бие дээрээ нийцлэг байрлах ханхар, бумбат толгой, цоройдог, дулаанхарын гэсэн 4
свитээс тогтоно. Энэ серийг өмнөх судлаачид протерозойгоос карбон хүртэл оруулж уэдэг байсныг
анх удаа Д.Тогтох хэдийгээр амьтны үлдэгдэл ховор байсан ч гэсэн палеозойн хурдсын зүсэлт дэх
байрлалаар нь насыг нь үндэслэл сайтайгаар девондоод карбон гэж тогтоосон."
76
469. "ХАНГАЙН СЕРИ (Хангайская серия)" "Девон-доод карбон"
"Архангайн Өндөр-Улаан сумаас урагш Хангайн нуруунд голлож тархсан, дунд кембридоод
ордовикийн загийн серийг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, пермийн болон мезозойн хурдсаар үл нийцлэг
хучигддаг, 5000-7000 м зузаан, радиоляр, табулят, мөрхөлтөн , ургамлын үлдэгдэлтэи, тунамал,
терриген флиш, тунамапвулканоген чулуулгаас тогтсон хурдсыг И.Б.Филиллова нар (1969ф) Хангайн
нурууны нэрээр серид ялгасан. Сери нь эрдэнэцогт, цэцэрлэг, жаргалантын гэсэн 3 свитэд
ангилагдана. Энэ серийг анх И.Б.Филиллова эрдэнэцогтын свит, ангилагдаагүй хурдас, цэцэрлэг,
жаргалант, байдрагийн свит хэмээн ангилсан байоныг Ц.Баярсайхан нар (1986-1990) 1:200 000-ын
масштабын зураглал хийх явцдаа свитүүдийн хил зааг, бутцийг өөрчлөн тогтоосон. Гононим нь
хангайн сери (Д.Тогтох, 1986) юм. "
470. "ХАНГАЙН ШОХОЙН ЧУЛУУ-КВАРЦИТ-ЗАНАРЫН СВИТ (Хангайская

известняковокварцитосланцевая свита)" "Протерозойн "
"Геологийн судалгаанд ашиглагдахгүй болсон нэр юм."
"Ч.Минжин"
471. "ХАНГАОВООГИЙН СВИТ (Хангаобинская свита)" "Доод карбон "

"Дорноговийн Хатанбулаг сумаас урагш Сулинхээрийн бүсэд Ханга овоо уул, Сулинхээр
бригадаас урагш тархсан, доод хил нь тогоогдоогүй, боройн сүүлийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
800 м зузаан, хөвд биетэн-Роlуроrа рsеudоsрininоdаtа Nеlсh., Fеnееtеllа гudiе Ulгiоh., мөрхөлтөн
агуулсан, лолимикт болон граувакк элсэн чулуу, хаш маягийн чулуулаг, цахиурлаг алевролит, ногоон
чулууны хувиралтан силилит, андезитлорфиритоос бүрдсэн зузаалгийг Ю.А.Борзаковский нар
(1970ф) Ханга овоо уулын нэрээр свитэд ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь Ханга овоонд байдаг.
Мөрхөлтөний олдвор нь доод карбоны визесерпуховын түвшинг заадаг. Мөн М.В.Дуранте нар (1980),
Ц.Махбадар нар (1990ф) доод карбонд хамааруулж байв. Сэдэвчилсэн судалгаа явуулах
472. "ХАНГИЛЦАГИЙН КОМППЕКС (Хангипьчигский комплекс)" "Доод протерозой"

"Ханхөхийн нуруу, Марц, Хангилцаг голын бэлчир нутагт тархсан, 2000 м зузаан, бал чулуут
гантиг, талст занар, кварцит, амфиболит, пегматит, орто гнейс, мигматитын мэшил, лироксенэвэр
хуурмагт диорит порфирит зэргээс бүрдсэн зузаалгийг Д.Доржнамжаа (1984) комплекст ялгасан.
Палеонтологийн олдворт (Ргоtоерhаегidium sр., Glоессарsоmогрhа ргisсаtа Тim.) үндэспэн доод
лротерозойн настай гэж үзсэн байна."
473. "ХАНГИЛЦАГААНЫ СВИТ (Хангилцагинокая свита)" "Доод протерозой "

"Увс, Завхан, Хөвсгөл аймгийн нутаг Ханхехийн нурууны зүүн хэсэг Сант толгой уулын орчим,
Бургас голын сав газар, Хангилцаг голын зүүнэрэг, Хус, Тэсийн голын хооронд, Аргалантын уул,
Хараат, Баян-Айраг уулын нуруу Шар нуруу, Их, Бага ухэр нуруу зэрэг нутгаар тархсан, 2000 м зузаан,
бал чулуут гантиг, амфибол, боржин агуулсан кварчит, занар, филлит, гнейс, шохойн чулуу, элсэн
чулуу зэргээс бүрдсэн зузаалгийг В.А.Амантов (1963) свитэд ялгасан. Сүүлийн үеийн судалгааны ур
дунд уг свитийг хангилцагийн комплекст оруулж (Д.Доржнамжаа, 1991) бодойбины микроссилийг
үндэс лэн доод протерозойн настай гэж үзсэн байна. Энэ свитийг цаашид комплексын түвшинд судлах
474. "ХАНДГАЙТЫН СВИТ (Хандгайтинская свита)" "Доод-дунд девон"

"Увсын Тэс суманд Харын нуруу, Өмне адрага уул, Дэрд уул, Улаан ямаат уул, Тээлийн ба
Оргоода голын сав газарт тархсан, доод девоны тээлийн свитийг нийцлэг хучиж, дунд девоны
цэрдуулын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1700 м зузаан, андезит, андезит лорфирит, трахибазальт,
шүлтлэг базальт, диабаз, трахидацит, тэдгээрийн туф, туфлаав, туфбрекчи, вулканомикт элсэн чулуу,
алевролит, гравелит, конгломератаас тогтох хурдсыг Я.Дагва-Очир нар (1990ф) Хандгайт голын
нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Улаан ямаат уулаас зүүнхойш 3 км-т тогтоогдсон. Цаашид
суд лах шаардлагатай."
475. "ХАНТАЙШИРЫН СЕРИ (Хантайширийокая, Ханташирская серия)" "Венд "

"Монгол Алтай, Дарвийн нуруу, Хасагт хайрханы нуруу, Жаргалантын нуруу, Баянцагааны
нуруу, Чандмань уулын массив, Номин, Багабэрхтийн нуруу, Хантайширын нуруугаар тархсан,
протерозойн суурийг хучиж, доод кембрийн терриген карбонат хурдсаар хучигддаг, 60007500 м
зузаан, андезит, базальт, диабазлорфирит, туф, туффит, конгломерат, элсэн Чулуу, алевролит,
77
цахиурлаг занар, липарит лорфир, лигтаритдацит, аркоз элсэн чулуу, шохойн чулуу, дундлаг эффузив
зэрэг чулуулгаас бүрдсэн хурдсыг В.В.Безэубчев (1959ф, 1963) серид ялгасан. Энэ сери нарийвчлан
судлагдаж, арын булаг, хантайшир, цахируулын свитүүдэд хуваагдсан учир уг серийн нэрийг цаашид
хэрэглэх шаардлагагүй."
476. "ХАНТАЙШИРЫН СВИТ (Хантайширская свита)" "Венд"

"Говь-Алтай аймгийн нутаг, Монгол Алтайн зүүн ба өмнөд хэсэг Эрдэнэ уулын раfiон, Нуурын
бүсийн зүүнурд хэсгийн тегсгол, Хуурай Хантайширын дэд бус зэрэгт тархсан, улааншандын свитийг
нийцлэг хучиж, арын булгийн свитээр хучигддаг, н50 м зузаан, занар, туффит, судаллаг хаш, шохоiн
чупуу, ховроор алевролит, элсэн чулуу зэргээс бүрдсэн хурдсыг Н.Г.Маркова (1972) свитэд ялгасан.
Сүүлийн үеийн А.Раузер нарын судалгаагаар уг свит арын булагийн свитийг хучиж, цахируулын
свитээр хучигддаг болох нь тогтоогдсон."
477. "ХАНТАЙШИРЫН СВИТ (Свита Хантайшир)" "Палеоген, доод олигоцен"

"Говь-Алтайн Бэгэр сумын нутаг Хантайширын нурууны зүүн өмнө бэлд Олонбулаг, Цагаан
дэрсний худгийн хооронд доод цэрдийн хурдсан дээр тасалдалтай хучиж, бэгэрийн свитийн хурдсаар
нийцлэг хучигддаг, 120-150 м зузаан, амьтан, ургамлын үлдвэргүй, цайвар цагаан кварцат элс, хайрга,
гравелит, ногоон енгийн элсэрхэг шавар, алевролитын зузаалгийг Е.В.Девяткин, И.Г.Лискун нар (1966)
доод олигоцений хантайширын свитэд ялгасан байна.Энэ свитин хурдас Бэгэр нуурын хотгор, Шаргын
говь, 3эрэгийн хотгор, Ихэс нуурын орчимд тархсан байна. Цаашид судлах шаардлагатай. "
478. "ХАНХАРЫН СВИТ (Ханхарская свита)" "Венд-доод кембри"

"Хэнтий аймгийн Дадал, Биндэр сумын нутаг, Онон-Балжийн сав газар тархсан, дээд рифен
галттайн свитийг үл нийцлэг хучиж, доод силурийн баянелэийтийн свитээр үл нийцлэг, ул суурийн
конгломераттай хучигддаг 1600-2000 м зузаан, янз бүрийн найрлагатай занар, шохойн чулуу, гантигж
сан шохойн чулуу, метаэффузив, метаэлсэн чулуу, алевролит, порфирит, диабаз зэргээс тогтсон
хурдсыг П.Хосбаяр нар (1990) свитэд ялгажээ. Энэ свитин насыг Оеаgiа. minutа Z.Zhuг., 0.nimiа
Z.Zhuг., Vоlvаtеllа. vаdоеа Z.Zhuг., V.zоnаlis Nаг. зэрэг организмын үлдэгдэлд үндэслэн венддоод
кембрийн настай гэж үзсэн. Цаашид судлах шаардлагатай."
479. "ХАНХАРЫН СВИТ" "Доод-дунд девон"

"Өверхангайн ЗүүнбаянУлаан сумын Хавтгай улаан уул, Жаргалан уул, Бунхант гол, Ханхар
уул, Бөөренхий нурууны районд тархсан, бумбаттолгойн свитээр нийцлэг хучигддаг, доод рифейн
жирэмнуурын свиттэй тектоникоор хиллэдэг, 2000-2500 м зузаан, муу хадгалагдсан амьтны
үлдэгдэлтэй, 2 дэд свитдд ангилагддаг, лолимикт элсэн чулуу, алевролит, аргиллит, граве лит,
конгломерат, хаш, дундлаг туф, филлитийн зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Ханхар уулын нэрээр
свитэд ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь Цэцэрлэгийн хотгорын зүүнөмнөд хэсэг Арвайхээр хотын орчимд
хийгдсэн. Свит нь ханган серийн бурэлдэхүүнд багтдаг ба амьтны үлдэгдэл бүхий бумбаттолгойн
свитээр хучигддаг учир Доод-дунд девоны хязгаарт уг свитийн насыг тогтоосон."
480. "ХАНХОНГОРЫН СВИТ (Ханхонгорская свита)" "Силур ?"

"Өмнөговь аймгийн Хурмэн, Ханхонгор сумын нутагт Г.М.Добров (Л.В.Заботкин нар, 1983ф)
ялгасан. Номгонуулын свитийн давхардал (синоним) нэр бололтой."
"Ч.Минжин"
481. "ХАНХӨХИЙН СВИТ (Ханхухэйская свита)" "Венд-доод кембри"

"Ханхөхийн нуруу, Тогтохын шилийн өврөөр тархсан, протерозойн хувирмал чулуулгийг үл
нийцлэг хучдаг, 3000-4000 м зузаан, пироксений порфирит, туф, туфэлсэн чулуу, археоциаттай
рифийн шохойн чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Амантов(1963) свит болгон ялгасан
байна.А.Дергунов нарын судалгаагаар уг свитийг үүсгэж байгаа хурдас Нуурын бүсээс шилжиж ирсэн
аллохтон (чулуулын свитин дүйoэл) болох нь тогтоогдсон. Цул уулын свиттэй ижил настай. Цаашид
"Ч.Минжин"
482. "ХАРААГИЙН СЕРИ (Харинская серия)" "Дунд кембри-доод ордовик"

"Тев амгийн Баянцогт, Угтаалцайдам, Заамар, Баянчандмань, Батсумбэр, Лун, Өндөрширээт,
Эрдэнэсант, Сэлэнгэ айгийн Тунхэл сумдын нутагт тархсан, геологийн бусад эртний сери, свиттэй
тектоник хагарлаар хиллэдэг, девоны хурдсаар хучигддаг, 2800-3000 м зузаан, занар, хувирсан элсэн
78
чупуу, микрокварцит зэргээс тогтсон зузаалгийг В.А.Амантов (Геология МНР, т.l, 134)Хараа голын
нэрээр серид ялгав.Дараа нь Г.И.Хубульдиков хувиралд орсон доод хэсгийг нь мандалын сери гэж
ялгасан. Тулгуур зусэл тийг нь Г.И.Хубульдиков, И.Б.Филиплова нар Тунхэл сумаас урагш, Хара голын
сав газар хийж 4 зузаалаг ялгаснаас эхний 2-ыг мандалын серид сүүлийн 2-ыг нь хараагийн серид
хамааруулав.Vундхараагийн серид 900-1000 м зузаан ногоон саарал шохойлог элсэн чулуу,
занаржсан алевролит, алевроэлсэн чулууны 800-1200 м зузаан, ногоон, ягаан саарал элсэн чулуу,
флишоид, гравелит, филлитжсэн алевролит гэсэн 2 зузаалаг хамаарагдана.Эндээс организмын
үлдэгдэл олдоогүй тул насыг нь заг болон уулын алтайн сериудтэй харьцуулан доод лалеоэой (дунд
кембри доод ордовик) гэж үздэг. Уг серийг нийтэд нь 1967-1968 онд судалсан Ж.Бямба дороос дээш
нь бургалтай, нарийн гол, бороо, загдалын гэсэн 4 свитэд хуваажээ. Цаашид судалж геологийн насыг
тогтоох шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
483. "ХАРЫН СВИТ (Харинская свита)" "Дунд-дээд девон"

"Баянхонгорын Шинэжинстийн нутаг Цахирын худаг орчимд тархсан, чагаанхаалгын свитийг
нийцлэг хучиж, баянсайрын свитээр хучигддаг, 400 м зузаан, цахиурлаг туф, унсэрхэг туф, туфэлсэн
чулуу, туфалевролитын зузаалгийн хурдсын нийт бараан өнгөнд тулгуурлан 1988 онд Р.Е.Алексеева
харын үе ялгав. Дараа нь Баруун Монголын 1:500 000-ын масштабтай геологийн зурагт (1990ф) свит
болгон оруулав. Гэтэл энэ хурдсыг 1986-1987 онд Ч.Минжин индэртэйн свит болгон геологийн
зураглалын практикт ашиглаж эхэлсэн юм. Иймд энэ свит нь индэртэйн свитийн давхардал нэр юм."
"Ч.Минжин"
484. "ХАРААТШАНДЫН СВИТ (Харатшандинская свита)" "Доод-дээд силур "

"Өмнөговийн Цогт-Овоо сумын нутаг Дугших уул, Хараатын хэц орчимд тархсан,
мандаповоогийн свитийг (доод хэсгийг) нийчлэг хучиж, девоны эрдэнэбаянхуралын свитээр хучигддаг,
700-1000 м зузаан, саарал, хар саа рал, шүр агуулсан, үелэг, цул шохойн чулуу, шохойлог элсэн
чулуу, алевроли тын зузаалгийг В.И.Гольденберг нар (1978ф) Хараат шанд худгийн нэрээр дээд
силурийн настай свитэд ялгасан юм. Тулгуур зүсэлтийг Дугших уулаас баруун урагш 2 км-т ялгав.
Ч.Минжин Наlуsitеs оссidеns, Тhесiа. ро dоllса, Rhlрhаеlitеs lаmеllifогmis, Fаvоsitеs tеггаnоvае зэрэг
табулят шүр, Х.С.Розман Аtгура sр., Ргоtаthугis зэрэг мөрхөлтөн ий үлдэгдлээр энэ свитийг силурийн
хожуу венлокпржидолын настай гэж тогтоов."
"Ч.Минжин"
485. "ХАРАЙРАГИЙН СВИТ (Харайракская свита)" "Дээд девон-доод карбон "

"Дорноговийн Даланжаргалан сумаас хойш Хар Айрагийн төмөр замын буудал орчимд
тархсан, кембрийн өмнөх үеийн метаморф чулуулгийг үл нийцлэг хучиж, дээд пермийн хурдсаар
хучигддаг, 100 м зузаан, Sрhеnорhуllum сf.subtеnеггimum Nаth., Lерidоdеndгорsis thеоdогн (Zаl.)
Jоngm., 1... сf.hiгmегi Dutz, Неlеnlа sр., Кnоггiа sр., Rhасhiорtегis sр. зэрэг ургамлын үлдэгдэл агуулсан
конгломерат, элсэн чулуу, алевролит, шаварлаг, нүүрслэг-шаварлаг занар зонхилсон хүчиллэг,
дундлаг найрлагатай туф агуулсан туфогент унамал зузаалгийг А.А.Храпов нар (1958ф) Хар-Айраг
өртөөний нэрээр свитэд ялгасан. Насны хувьд девоны дээд түвшин-турнейн ярустай харьцуулдаг."
486. "ХАРАЙРАГИЙН СВИТ (Харайракская свита)" "Дээд девон-карбон"

"Дорноговийн Даланжаргалан сумын Сайн ус худаг, Хурээ уул, Цагаан өндөр овоо орчимд
тархсан, 1020 м зузаан, үл суурийн конгломерат, аркоз элсэн чулуу, oахиурлаг алевролит, шавар,
цахиурлаг ба нүүрслэг алевролит занар, туфэлсэн чулуу, фельзит, дундлаг эффузивээс тогтох доод
хүчиллэг эффузив, кварцат лорфир, фельзит, фельзит лорфир, ортофир, туф, лаав-конгломератын
дээд гэсэн 2 дэд свитээс бүрдэх хурдсыг А.А.Храпов нар (1958ф) Хар-Айраг суурингийн нэрээр свитэд
ялгасан. Цаашид судлах шаардлагатай."
487. "ХАРАРГАЛАНТЫН СВИТ (Хараргалантинская свита)" "Доод пермь"

"Баянхонгорын Баацагаан, Баянцагаан сумдын нутаг Хар аргалантын нуруунд тархсан, венд-
кембрийн цахируулын свитийг үл нийцлэг хучиж, дэлгэрхангайн свитээр тасалдалтай хучигддаг, 1500
м зузаан, Согdа.itеs sр., Ruflогiа sр. зэрэг доод пермийн төрхтэй ургамлын үлдэгдэлтэй, базальтаас
трахидацит хүртэлх эгнээний галт уулын чулуу, туфогентунамал зузаалгийг А.А.Рауэер нар (1987ф)
хараргалантын свит гэж ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг Курунд ууланд ялгасан. Цаашид нас, хил
заагийг тодруулах шаардлагатай юм."
488. "ХАРГАНАХУДАГИЙН СВИТ (Харганхудукская свита)" "Доод пермь "
79
"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутаг Баянсайрын эхэн, Харгана худгийн орчимд тархсан,
доод-дунд карбоны тогоон харуулын свитийг тасалдалтай хучиж, дээд пермийн жинстийн свитээр
нийцлэг хучигддаг, 2500 м зузаан, Ruflогiа dегzаvinн(Nеub.) S.Meyen, Г.sр., Согdаitев вingulагis(Nеub.)
S.Meyen, С.сf.lаtifоliuеNеub.) S.Meyen зэрэг доод пермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, андезит,
андезитбазальт, риолит, тэдгээрийн туф, туфэлсэн чулуу, туфалевролитаас тогтсон хурдсыг
М.В.Дуранте (1973, 1976) Харгана худгийн нэрээр зузаалаг, дараа нь свит болгон ялгасан байна.
Тулгуур зүсэлт нь Харгана худгийн дэргэд тогтоогдсон байна. Свит ялгах шаардлага хангасан."
489. "ХАРГАНЫН СВИТ (Харганская свита)" "Пермь "

"Булган аймгийн нутаг Орхон гол, Сэлэнгэ мөрний (Хануй, Харгана, Их ба Нарийн төлбөрийн
голуудын) сав газар тархсан, хануйн серийн 2-р буюу хучиллэг эффузивийн свитийг нийцлэг хучиж, 4-
р буюу төлбөрийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 3500 м зузаан, дотроо ангилагдаагүй туфэлсэн чулуу
туфалевролит, цахиурлаг алевролит, базальт, трахибазальт, конгломератын зузаалгийг Д.Гурлхажав
нар (1974ф) Харгана голын нэрээр свит ялгаж, Ресорtегis sр., Ruflогiа сf.intегmеdiаRаdсz.) S.Meyen,
Г.сf.dегzаvinн (Nеub.) S.Meyen, Согdаitеs сf.singulагis(Nеub.) S.Meyen зэрэг ургамлын үлдэгдлээр доод-
дээд пермийн настай гэж тогтоов. Цаашид свитийг нарийвчлан судлаад ашиглах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
490. "ХАРГИСТАЙН СВИТ" "Доод протерозойн доод хэсэг"

"Бүтээлийн нурууны зүүн урд үзүүрийн Харгистайн өндөрлөгийн район, Бүтээлийн нурууны
хойд, урд хажуугаар өргөн тархсан. Анх 1987 онд Сэлэнгэ аймгийн Найрамдал САА-ын нутагт
Ж.Бямба, Я.Бат-Ирээдүй нар хээрийн судалгааны үед Булгийн хяр, Харгистайн нуруунд плгасан.
Ихэвчлэн биотитот, биотитамфиболт гнейс, амфиболит, хааяа боржингнейс, талст занараас тогтоно.
Уг свит бутээлийн серийн доод хэсэгтэй дүйнэ. Зузаан нь 3000 м. Дахин судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
491. "ХАРЗАНЫН СЕРИ (Харзынская серия)" "Дунд-дээд девон"

"Хэнтийн Батноровоос зүүнхойш Улз голоос урагш, Асганы ам, Бүрэн хоолой, Шалз гол, Хамар
ус, Долоотын овоо, Хоготын хоолойгоор тархсан, доодлермин вулканитуудаар хучигддаг, 1000 м
зузаан, хөвд биетэн Рsеudоbоtоstоmеllа tsсhuеsis, Fеnеаtеllа еlоngаtа hгаеnораүеvа (Н.Шишова),
мөрхөлтөн Dаlmаnеllа sр., Unсinulus sр., Асгоsрiгlfег sр. г агуулсан хурдсыг В.А.Благонравов нар
(1968ф) Харзан гэдэг суурины нэрээр серид ялгасан. Сери нь дотроо энгэр, бүрэн, нарангийн свит,
ангилагдаагүй харзанын сери гэж 4 хуваагдана."
492. "ХАРМАГТАЙН СВИТ (Хармагтинская свита)" "Доод цэрд "

"Өмнөговийн Мандал-Овоо сум, Мушгай худгийн орчимд тархсан, доод цэрдийн олоновоотын
свитийг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн оорцогийн сви тээр үл нийцлэг хучигддаг, 50-180 м зузаан,
зөөлөн биетэн Ргоbаiсаliаvitimеnвis Магtins., Р.сf.gегаssimоvi (Rеis.), Gоlbа регviоidеs (Grаb.), Вithуniа
аublеосhi Магtins., lнmnосуrеnа wаhgсhinеnsis (Grаb.), динозавр Рslttасоsаurus (?) sр. зэрэг олдвортой,
алаг эрээн элсэн чулуу, гөлтгөнө, алевролит, шавар, шохойн чулуу, туфэлсэн чулуу, конгломератын
зузаалгийг 1980 онд П.Хосбаяр хармаг жимс их тархсан довцогт элсний нэрээр нэрээр доод цэрдийн
настай свит ялгах санал дэвшүүлж, Монгол, Өвөр Бай гал, Хятадын неокомын хурдастай дүйцүүлжээ.
Тулгуур зүсэлт хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн насны үндэслэл хангалттай бус, дараагийн
судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй учир цаашид ашиглах шаардлагагүй."
"Ж.Содов"
493. "ХАРМАЙН СВИТ (Хармайнская свита)" "Венд "

"Хөвсгөл аймгийн нутаг Дархадын хотгор, Тэнгисийн гол, Шишхид гол, Хоридолын нуруу, Доод
нуурын орчимд тархсан, дооднуурын свитийг нийцлэгхучдаг, 1500-1800 м зузаан, шохойн чулуу, зарим
газраа шаварлаг занар, алевролитын жижиг судлын үеүдтэй хурдсыг А.В.Ильин (1973) свит болгон
ялгасан. Шохойн чулуу нь тас хар өнгөтэй, нягт, битумнозын шинжтэй. Палеонтологийн олдвор Оваgiа
асulеаtа Z.Zhuг., Аstегоsрhаегоidев Rеitl., Rаdiоsus Z.Zhuг. зэргээрээ вендийн настай болох нь
тогтоогдсон. Цаашид хэрэглэх шаардлагагүй."
494. "ХАРМОДГОЛЫН СВИТ" "Доод карбон, турней"

"Увсын Сагил сум Хармод гол, Боржин голын районд тархсан, хүчиллэг туф, туффит,
туфэлсэн чулуу, туфалевролит, алевролит, элсэн чулууны 520 м зузаан, туфогентерригендоод
Неlеmеllа tсhizhоvасаnа Zаl., Zерidо. dеndгорsis саnаnnа Rаdсz., Ргеlерidоdеndгоn, Аbасоdеndгоn sр.,
Кnоггiа sр.тэй дотроо алевролитын жижиг үе бүхий лолимикт элсэн чулууны 300-700м зузаан,
терригендээд гэсэн 2 дэд свитээс бүрдэх хурдсыг В.А.Аман тов(1963ф) свит болгон ялгасан. Энэ
80
свитийн хурдас балугартолгойн свитээр үл нийцлэг хучигдаж, баруунтэрмисийн свитийг зарим газраа
нийчлэг заримдаа үл нийцлэг хучдаг."
"Г.Сэрсмаа"
495. "ХАРНУУРЫН СВИТ (Харанурокая свита)" "Дунд девон "

"Завханы Эрдэнэхайрханы Номин нуруу, Дулаан овоо уулын өмнөд хэсэг, Хар нуур, Хагийн
хар нуурын хөндийнуудэд тархсан, бороонуурын свитийг үл нийцлэг хучдаг, 1600-1700 м зузаан,
табулят, ругоа Тhаmnорога геti сulаtа(Вlаlnv.), Т.sр., Соеmtеs ер., Расhуfаvоаitеs ер., Рtеnорhуllum sim
рlех Wilhs, Р.ех gг.ргinсере W., Авtгорhуllum ех gг. gегоlstеinеnееwг агуулсан хар саарал, хар өнгийн
занар, шохойн чулууны оолит, диабаз лорфирит, кварцын порфир, фельзит, саарал өнгийн биотитот
лейкократ боржин янз бүрийн судал, дэл судлын терлийн чулуулгаас тогтох хурдсыг В.В.Беззубцев
(1959ф) Хар нуурын нэрээр свитэд ялгасан. Свитийн бүрэн зүсэлтийг Хар нуурын ойролцоох Тулын
голын хөндийд хийсэн. Цаашид судлах шаардлагатай."
496. "ХАРНУУРЫН СВИТ" "Доод цэрд"

"Дорноговийн Чойрын хотгорт Шивээ овоо, Хар нуурын орчимд тархсан, хар цавын свитийг үл
нийцлэг хучиж, дээд цэрд болон дөрөвдөгчийн хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 100-110 м зузаан, маш
ховор амьтан, ургамлын үлдэгдэлтэ, нүүрсний нарийн үе бүхий саарал, хааяа цоохор өнгийн
конгломерат, гравелит, элсэн чупуу, шавар, алевролитын зузаалгийг Д.Бат-Эрдэнэ (1976) доод
цэрдийн настай харнуурын свит болгон ялгажээ. Геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй байна."
"Ж.Содов"
497. "ХАРНҮДЭНГИЙН СВИТ" "Пермь "

"Дорноговийн Хөвсгөл сум, Хар нудэн, Баясгалан, Хонгор, Хараат уулсын районд (Далануул-
Луугийн голын бүсэд) зүүнхойш сунаж тархсан, дунд дээд карбоны дөшин овоогийн свит дээр
угаагдлын гадаргуутай байрладаг, хучиж буй хурдас нь тодорхойгүй, саарал өнгийн полмикт элсэн
чулуу, конгломерат, алевролит, шохойн чулуу, хүчиллэг туф, туфийн жижиг үеүдээс тогтсон,
Рагаmагginifега nаtivа, Sрiгifегеllа оvаtа lее еt Gu, Саn сгinеllа саnсгinоfогmis(Тsсhег.), С.рsеudоtгunсаtа,
С.Lоniссliаnа (Кеуs.) АгstitгеtаLеmреi, Dуогоs sеmiсiгсulагis зэрэг доод-дээд пермин мөрхөлтөний
үлдэгдэлтэй, 1360 м зузаантай хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) Хар нулэн уулын нэрээр свитэд
ялгаж, ангилаагүй пермьд хамааруулжээ. Тайлбар Свитийн хурдсыг анх М.Б.Першуткин,
В.С.Волхонин, Б.М.Казакон, В.А.Бобров нар (1973) ялгасан ба элсэн чулууны нарийн (0, 20, 5 м)
үеүдээс сүххөлтөн, мөрхөлтөн, хэвэл хөлтөний үлдэгдлүүд олдсон байна. Судалгаа дуусаагүй
байгаа."
498. "ХАРОВООГИЙН СВИТ (Харовооская свита)" "Дээд пермь"

"Өвөрхангай, Дундговь, Өмнөговь аймгуудын хил залгаа нутагтд, пдод пермийн баянулааны
свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд пермийн харузуурийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 2700-2800 м зузаан,
дээд пермийн Liсhгеwiа stuсbеnbегgi зэрэг мөрхөлтөн , Аstегорhуllitеs зр., Аnnulагiа ех gг.гаdiаtа
Rаdсz., Согdаitеs sр. зэрэг карбонлермийн ургамлын үлдэгдэлтэй, алевролит, аргиллит, элсэн чулуу,
конгломерат, гравелит, туфэлсэн чулуу, андезит зэргээс тогтсон зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Хар
овоо уулын нэрээр свит ялгаад дотор нь 2 дэд свитэд хуваасан байна. Энэ свитийн насны
үндэслэлийг тодруулж, цаашид судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа, Л.Уранбилэг
499. "ХАРСАЙРЫН СВИТ (Хароайрская свита)" "Дунд рифей "

"Хангай, Хэнтийн дунд зэргийн уулархаг муж Дэлгэрмөрөн голын район, Баянголын дунд хэсэг,
Их хайрхан уулын өмнөд хажуу зэрэг нутагт тархсан, венддоод кембри, дээд рифейн зузаалгуудаас үл
нийцлэг байдлаар ял гагддаг, строматолитын үлдэгдэл-Соnорhуtоn gагgаnlсus огоl., Уасutорhу tоn
Sр.тэй, янз бүрийн метавулканит, метаэлсэн чулуу, метаалевролит, шохойн чулууны мэшил зэргээс
тогтсон хурдсыг Ж.Бямба (1985ф) свит болгон ялгасан. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Я.БатИрээдуй"
500. "ХАРТОЛГОЙХУДАГИЙН СВИТ" "Пермь "

"Говь-Алтайн Шарга сумын иутаг Хартолгой худгийн орчимд тархсан, эл сэн чулуу, алевролит,
аргиллит, андезит, туффитээс тогтсон, дунд-дээд кар боны интрузивийг хучиж, палеогений хурдсаар
хучигддаг, 300 м зузаантай хурдсыг Д.Тогтох нар (1994ф) Хартолгой худгийн нэрээр свит болгон ялгах
санал дэвшүүпэв. Апевролит, аргиллитын үеэс Согdаitks аff.lаtifоlius (Nеub.), С.сf.аingulагis Nеub.,
Сагdiосагрuе сf.реlаtbiеnsis зэрэг ургамлын үлдэгдлийг М.В.Дуранте тодорхойлж доод-дээд пермьд
хамааруулав. Судлах шаардлагатай."
81
501. "ХАРУЗУУРИЙН СВИТ (Харузурская свита)" "Дээд пермь "
"Дундговь, Өверхангай, Өмноговь аймгуудын хил залгаа нутагт хар-овоогийн свитийг нийцлэг
хучиж, доод-дунд юрийн сайхановоогийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1750 м зузаан, Аviсulоресtеn
аff.h.оlimеnбis М., Еdmоndis Sр. зэрэг пермийн организмын үлдэгдэлтэй андезит, андезитбазальт,
дацит, риолит, тэдгээрийн туф, лаавбрекчи, элсэн чулуу, гравелит, конгломерат, туффит, алевролит
зэргээс тогтсон зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Хар үзүүр толгойн нэрээр свит болгон ялгав.
Стратиграфийн байрлалаар нь дээд пермийн настай гэж үзжээ. Тулгуур зүсэлтийг нь Хашаатын
худгаас зүүн хойш 5 км-т ялгасан байна. Энэ свит ялгах үндэслэл сул, цаашид судлах шаардлагатай."
"Д.Оролмаа"
502. "ХАРХАДАТЫН СВИТ (Харахадатская свита)" "Венд"

"Бүрэнхааны ордын районд тархсан, дархадын серийг егершлийн болон угаагдлын үл
мөртэйгээр хучиж, хэсээний свитээр аажим шилжилттэйгээр нийцлэг хучигддаг, Оsаgiа nimiа Z.ZЬuг.,
0.minutа Z.Zhuг. олдвортой, доломит зузаалгийг П.В.Осокин, В.П.Арсентьев нар (1982), Ж.Бямба
(1985) хархадатын свитэд ялгасан."
"Я.Бат-Ирээдүй, Ж.Бямба" "нутгийн "
503 "ХАРЦАВЫН СВИТ" "Доод цэрд"

"Дорноговийн Чойрын хотгорын баруун урд хэсэгт тархсан, энгэрулааны свитийг үл нийцлэг
хучиж, харнуурын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 300-350 м зузаан, эртний ургамлын үлдэгдэл ихээр
агуулсан нүүрсний олон үе бүхий саарал, хар саарал, хар өнгийн конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
алевролит, алеврит, шаврын зузаалгийг Д.Бат-Эрдэнэ (1976) газарзүйн нэрээр доод цэрдийн настай
харцавын свит болгон ялгажээ. Энэ свитийг хурдсын нүүрсжсэн шинж байдлаар 3 дэд свит болгон
хуваасан. Дараагийн геологийн судалгаанд ашиглагдаагүй байна."
"Ж.Содов "
504. "ХАТАНБУЛАГИЙН СВИТ" "Палеоген, дээд эоцен"

"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутагт Эргэлийн зоогийн баруун төгсгөл Хэцүү цавын орчим
палеоцен ба палеозойн хурдас дээр өнцгийн эрс үл нийцлэг хучиж, Gаеnоjорhus ргоmiss Usgеs,
Ргоtеmjоthегium еfгеmоvi Jаn., Аmуnоdоn mоndоjiеnаis Оsbогn хөхтөний үлдэгдэлтэй, 2070 м
зузаантай, улаан, улаан хүрэн, эрээн ба ногоовтор, цайвар саарал, цагаан элсэрхэг шаврын хурдсыг
П.Хосбаяр (1964) Хатанбулаг сумын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Энэ свит нь одоо
ашиглагддаггүй."
505. "ХАТАНХАЙРХАНЫ СВИТ (Хатанхайрханская свита)" "Доод карбон "

"Говь-Алтайн Эрдэнэ сумаас баруун урагш, Эдрэнгийн нурууны бүсийн хойд хэсэг,
Хатанхайрхан уул, Суманхайрханы нуруу, Хотонхайрхан уулын ор чимд тархсан, доод карбоны
ноёнуул, хувинхаруулын свитийг үл нийцлэг хучиж, дунд карбоны багатольбулагийн свитээр
угаагдлын гадаргуутай хучигддаг, 800 м зузаан, ургамал Аngагорhlоiо сf.оbsсurus Duг., А.сf.si
glllагiоidӨs S.Meyen, Кnоггiа Sр. агуулсан базальт, трахибазальт, трахиандезит, трахидацит,
трахириодацит, риолит, туф, лаавбрекчи, элсэн чулуу, шохон чулуу, алевролит, конгломератаас
бүрдэх зузаалгийг А.А.Раузер нар (1987ф) Хатанхайрхан уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт
нь Хатанхайрхан уулаас зүүн хойш 15 км-т байдаг. Судлах шаардлагатай."
506. "ХАТИГИЙН ГОЛЫН СВИТ (Хитагингольская свита)" "Венд"

"Хөвсгөл аймгийн Бүрэнхааны район Бүрэнхаан уулын баруун тал, Хатигийн хөндийгөөр
тархсан, 100-150 м зузаан, шохойлог доломит, шохойлог занар, алевролит зэргээс тогтсон хурдсыг
Д.Доржнамжаа(1986) свитэд ялгасан. Энэ свит нь хармайн свиттэй дүйнэ. Цаашид хэрэглэх
шаардлагагүй "
507. "ХАТУУГОЛЫН СВИТ (.Хатугольская свита)" "Ордовик ?"

"Увсын Давст сумын Хатуу голын сав газар, Орчуудо уулын орчим тархсан, намирын свитийг
үл нийцлэг ? хучиж, силурийн орчуудаагийн свитээр нийчлэг хучигддаг, 790 м зузаан, конгломерат,
элсэн чулуу, алевролит, кар бонат элсэн чулуунаас тогтдог зузаалгийг Я.Дагва-Очир (1990ф)
хатууголын свит гэж ялгаад геологийн байрлалаар нь ордовикийн настай хэмээн үзэв. Цаашид
геологийн насыг тодруулах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
82
508. "ХАТУУГОЛЫН СВИТ (Хатугольская свита)" "Дунд-дээд девон "
"Баян-Өлгийн Цагааннуурын дамжлага баазын район, Хархираагийн бус, Толбо нуур, Хатуу
гол, Ховд голын баруун эрэг, Ангирлагын нуруу, Хар уулын раиюнд тархсан, девоны боржин, силурийн
хурдсыг үл нийцлэг хучиж, цагаансалааны свитээр нийцлэг хучигддаг, 1250-2400 м зузаан, хөвд
биетэн, ругоз, ургамлын үлдэгдэл, мерхолтен Sibiгаtгура lеbеdjаniса, Мuсгоsрiгifег шuсгоnаtus,
Еuгуsрiгifег рsеudосhееhiеl, Sрlnосугtiа mагtiаnоfнта шаварлаг занар, элсэн чулуу, алевроэлсэн чулуу,
алевролитын зузаалгийг Г.ВембЕрөө нар (1976ф) Хатуу голын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт
нь Цагааннуур сумын районд Адаг нуураас урагш 4, 5 км-т хийгдсэн. А.Н.Демин нар (1990ф) үүнийг
дэлуунюстыдын серид оруулж үзсэн байна. Дэлуун-Истыдын хотгорт тархсан уг хурдсаас живетфраны
настай ургамлын үлдэгдэл, живетийн мөрхөлтөн , хөвд биетэн олж судалснаар энэ свитийг
живетфранд хамааруулсан."
509. "ХАШААТЫН СВИТ (Свита Гашато, Свита ХашатНааhаtо fогmаtiоn)"

"Дээд палеоцен-доод эочен " "Өмнөговийн Булган сумын Дал бригадын төвөөс зүүн хойш 34
км-т тархсан, дээд цэрдийн баянзагийн свитийг тасалдалтай хучиж, олгоцений хурдсаар тасалдалтай
хучигддаг, 2530 м зузаантай, Ргiоnеssus luсifег М.еt Gг., Sрhеnорsоlls nоbiliе М. Gг.еt Simрsоn,
Ргоаlеаtеs nаnuе М. Gг.еt Simрsоn, Рlаеnосоlорhuе fаllах М.еt Gг., Ргоdinосегаs mагtуг М. Gг.еt
Simрsоn, Раlаеоеtilорв ituгuе М.еt Gг., Раlаеоstуlорв mасгоdоn М.Gг.еt Simрsоn зэрэг хөхтөний
олдвортой, улаан алевролит, мөргөлийн үетэй конгломерат, элс-конгломератын зузаалгийг
П.Ч.Беркей, К.Ф.Моррис нар (Вегеу Моггis, 1927) дээд палеоцений настай хашаатын формацид
ялгасан.В.Ю.Решетов, Д.Бадамгарав нар (1985) энэ свитийн насыг дээд палеоцен-доод эочен хэмээн
үзжээ."
"Д.Бадамгарав, Н.Ичинноров"
510. "ХОВДЫН СВИТ (Ховдинокая свита)" "Дунд ордовик "

"Ховдын Буянт, Ховд, Эрдэнэбүрэн сумдын нутаг Сундулин гол, Улиастайн гол, Хонго голын
сав газар тархсан, 1000-3000 м ? зузаан, амфиболит, биотитот гнйес, ногоон занар, кварцит хүртэл
хувирсан терриген, вулканоген чулуулгийн зузаалгийг И.С.Варламов нар (1979ф) ховдын серийн
хамгийн хегшин хэсэг ховдын свит гэж ялгав. Организмын үлдэгдэл олдоогүй тул насыг нь геологийн
байрлалаар нь багцаалж дунд-дээд ордовик гэж үзэв. Тулгуур зүсэлтийг Хонго голын урд эрэгт ялгав.
Цаашид судалж стратиграфийiн байрлал, насыг тогтоох шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
511. "ХОВДЫН СЕРИ (Ховдинская, Кобдинская серия)" "Ордовик-силур"

"Ховдын Буянт, Ховд, Эрдэнэбүрэн сумдын нутагт тархсан, терриген, хувирмал, бага зэрэг
карбонат чулуулгийг И.С.Варламов нар (1979ф) ховдын сери болгон ялгаад дотор нь ховд, буянтгол,
хонгогол, эрдэнэбүрэнгийн гэсэн свитүүдэд хуваасан байна. Цаашид эдгээр свит, серийг судлах, гол
нь энэ серийн нэрийг солих шаардлагатай, учир нь ховдын свиттэй ижилсэж байгаа нэр юм."
"Ч.Минжин"
512. "ХОДООДЫН СВИТ (Хотодская свита)" "Доод палеозои"

"Сэлэнгийн Ерөө, Худэр сумын нутаг Ерөө, Бугантай голын сав газар тархсан, 1300-1500 м
зузаан, флишоид шинжтэй элсэн чулуу эонхилсон зу заалгийг Г.И.Хубульдиков, Ю.П.Цылуков нар
(Геология МНР, 1973, т.1, 137) ходоодын свит гэж ялгаад Ерөөгийн серид хамааруулав. Насыг нь
багцаагаар доод палеозой гэж тогтоов. Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
513. "ХОЁРМОДНЫ СВИТ (Хоирмотская свита)" "Доод юра"

"Дорноговийн Төв Сайншанд хотоос баруун тийш 70 орчим км-т Хоёр мод ны худгийн орчимл
тархсан, палеозойн хурдсыг тасалдалтай хучиж, доод-дунд юрийн хамархееверийн свитээр үл
нийцлэг хучигддаг, 500-600 м зузаан, саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулууны зузаалгийг
И.Е.Турищев (1954, 1956) Хоёр модны худгийн нэрээр свитэд ялгажээ. Г.Г.Мартинсон нар (1961, 1975)
энэ свитийн хурдсыг хамархөөвөрийн свитийн ул суурийн хурдас гэж үзэн нэгтгэж, хоёр модны
свитийг устгажээ. Цаашид судалж асуудлыг нэг мөр болгох шаардлагатай."
"Ж.Содов"
514. "ХОЙДГОВИЙН СЕРИ (Северогобийская серия)" "Дунд-дээд рифей"

"Дорноговь, Дундговь аймгийн нутаг Солгой худгийн район, Хаuuаат худгийн район, Их уул,
Бор тээг уулсын район, Унага уулын орчимд тархсан, сулавтар үл нийчлэгээр шарзээгийн свитээр
хучигддаг, 3000 м зузаан, 2 зузаалгаас тогтох гантигжсан шохойн чулуу, гялтгануурт болон биотитот
занар, филлит, кварцбиотитот занар, кварцит, шохойн чулуунаас бүрдэх хурдсыг Ю.А.Борзаковский,
83
О.Д.Суетенко нар (1963) серид ялгасан. Насны хувьд уг серийн дээд тал нь дээд рифей гэж
строматолитоор (Jnгегiа. Кгуl.) батлагдсан (Ж.Бямба нар, 1990) юм."
"Я.Бат-Ирээдүй, Ж.Бямба" "нутгийн "
515. "ХОЛБООЛЖНУУРЫН СВИТ (Свита Холболджинур, Свита Холболджи, Кhоlbоlсhi

fогmаtiоn)" "Палеоген, дунд-дээд эоцен"
"Баянхонгорын Богд сумын төвөөс зүүн тийш 23 км-т Түйн голын зүүн эрэгт палеозойн
чулуулаг дээр өнцгийн үл нийцлэг хучиж, доод олигоцений хурдсаар хучигддаг, 35-100 м зузаан,
Еudinосегаs Lhоlоlосhiеnsis Оsbогn еt Gгаngег, Неlаlеtеs mоngоliеnsis0sbогn), Раtаесорs раrvus
Rаdinsbу, Lорhiаlеtеs ехреditus Маt. еt Gгаng., Раntоlаmblоdоn inегmls Gгаngег еt Gгеgогу, Вгеviоdоn сf
асаrus зэрэг хөхтөний үлдвэртэй, улаавтар, ногоон шавар, алевролит, элсэрхэг зузаалгийг ВегЬеу,
Моггis (1927) холбоолжнуурын формац ялгасныг хожим Д.Бадамгарав, Д.Дашзэвэг, Е.В.Девяткин нар
(1975) холбоолжнуурын свит болгож насыг нь Дунд-дээд эоцен гэж тогтоосон байна."
516. "ХОЛБООТЫН СВИТ (Свита Хопботу)" "Доод цэрд, дээд неоком"

"Баянхонгорын Баянцагаан сум, Баянцагааны нуруу, Цэчэн уул, Хурилт улаан булаг,
Холбоотын голын орчимд тархсан, доод цэрдийн тэвшийн свитийг нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн
хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 1100-1200 м зузаан, зөөлөн биетэн Limnocyrena
hwеiсhоwеnsis(Grаb.), . аthlеfе(Магtins.), lj.shаntungеnsis (Grаb.), lj.wiljuiса (Магtins.), Рhуsа sр., Vlviраrus
аndгасеае (Гаmm.), V.гоbustus (Магtins.) зэрэг олдвортой конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, шохойн
чулуу, нүүрслэг болон шаварлаг алевролит, цаасан ба шаварлаг занар, аргиллит, мөргөлийн
зузаалгийг Н.А.Логачев нар (1963) Холбоот голын нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгаж дотор нь
чулуулгийн найрлагаар нь 3 дэд свитэд хуваасан байна. Хожим В.Ф.Шувалов (1975) энэ свитийг
устгаж хулсын голын свитэд нэгтгэсэн байна. Холбоо, хулсын голын свитүүд нь андайхудагийн
свитийн дүйцэл байж болох юм. Нарийвчлан судалж асуудлыг шийдэх шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
517. "ХОЛБООХОНГОРЫН СВИТ (Холбоохонгорская свита)" "Доод-дунд юра"

"Дорноговийн Иххэт сум Бор-Өндөрийн уурхайгаас 45 км урагш Холбоо хонгор нуур,
Далангийн эхийн гурван овоо орчимд тархсан, nалеозойн хурд сыг үл нийцлэг хучиж, дээд юрийн
улаанэрэгийн свитээр тасалдалтай хучигддаг, 250-400 м зузаан, эртний ургамал Гарhаеliа diаmеnsis
Sеw., Соn.iорtегls sр., Рhоеniсорвis аngustifоliа Неег, Рitуорhуllum ех gг.nог dеnsЫоldн Неег, Еlаtосlаdus
sр. зэрэг олдвортой, бүдэг саарал, ногоовтор саарал янз бүрийн ширхэгг элсэн чулуу, алевролит,
аргиллит, нүүрслэг занар, шохойлог элсэн чулууны зузаалгийг П.Хосбаяр (1976, 1982) Холбоо хонгор
нуурын нэрээр доод-дунд юрийн настай свит ялгасан байна. Тайлбар Ж.Бадамгарав (1980) энэ
свитийг холбоохонгор гэсэн нэрийн дор анх хэвлүүлжээ. Судалж свит ялгах үндэслэлийг тодруулах
"Ж.Содов"
518. "ХОНГОГОЛЫН СВИТ (Хонгогольская свита)" "Дунд-дээд ордовик "

"Ховдын Буянт, Ховд, Эрдэнэбүрэн сумдын нутаг шүрга. Хонго голын сав газар тархсан
буянголын свит дээр нийцлэг байрлаж, доод силурийн эрдэнэбүрэнгийн свитээр нийцлэг хучигддаг,
1600-1800 м зузаан, конгломерат гравелит, муу хадгалагдсан мөрхөлтөний үлдэгдэлтэй элсэн чулуу,
кварцит занар, шохойн чулууны үеэс тогтсон зузаалгийг И.С.Варламов нар (1979ф) ховдын серийн
хонгоголын свит гэж ялгаад геологийн барлалаар нь багцаалж Дунд-дээд ордовикийн настай гэж үзэв.
Дараа нь Баян-Өлгийн нутагт өргөн тархсан терриген хурдсыг энэ свитийн нэрээр ялгах болов.
(Оргил, 1985ф, 1987ф, Бөмбөрөө, 1982ф, 1983ф, Бобровский, 1991ф, Филененко, 1991ф г.м)
Х.С.Розман, Ч.Минжин нар эрдэнэбүрэнгийн доод хэсгийн дээд ордовикийн шүртэй терриген хурдсыг
хонгоголын свитэд хамааруулаад ачитнуурын свитийн дүйцэл (аналог) гэж үзэв. Зарим судлаачид
хонгоголын свитийн оронд нас нь сайн тогтоогдсон ачитнуурын свитийг авч хэрэглэх болов(Демин,
1990). Цаашид эдгээр свитин харьцааг тогтоож нэрзуйг цэгцлэх шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
519. "ХОНГОРХАЙРХАНЫ СВИТ" "Доод цэрд, неоком"

"Хэнтийн Дадал сум Онон голын хөндий, Хонгорхайрхам, Зүүн манхаадай, Урт гол, Агач голын
орчимд тархсан, дээд юрийн сэруунбулагийн свитийг нийцлэг хучиж, заанширээгийн свитээр нийцлэг
хучигддаг, 150-200 м зузаан, шавьж Сhiгоnоmарtега, конхострак Еsthегiа. gгаndis Тruss., Ва.iг dееthегiа
sр., Рsеu.dоеsthегiа ооnсinnа Nоv. агуулсан, голчлон конгломерат, гравелит, шавраар эхлэн нарийн
үелэлтэй алевролит, занар, шаварлаг занарын зузаалгийг Б.Бямба нар (1991) Хонгорхайрхан уулын
нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгажээ. Геологийн харьцангуй насны үндэслэлийг тодруулах
"Ж.Содов"
84
520. "ХОНГОРЫН СВИТ (Хонгорская свита)" "Дээд юра "
"Өмнөговийн Мандал-Овоо сумын хавь нутгийн томоохон хотгоруудын захын хэсэгт тархсан,
дээд юрийн баянхушууны свитийг нийцлэг хучиж, доод цэрдийн тахийн шандын свитээр нийцлэг
хучигдсан хэмээх, 150-650 м зузаан, улаан, улаан хүрэн конгломерат, конглобрекчи, гравелит, элсэн
чулууны зузаалгийг 1980 онд П.Хосбаяр Хонгор овоогийн нэрээр литологи, стратиграфийн байршилд
тулгуурлан дээд юрийн настай энэхүү свит ялгах санал дэвшүүлж, шарил, улаанэрэгийн свитүүдтэй
дүйцнэ гэжээ. Тулгуур зүсэлт хийсэн газар тодорхойгүй, геологийн харьцангуй насны үндэспэл
хангалтгүй, амьтан, ургамлын олдворгүй, дараагийн геологийн судалгаанд ашиглагдаагуй учир
цаашид ашиглах шаардлагагүй."
"Ж.Содов" "нутгийн "
521 "ХОРИДОЛЫН СВИТ (Хоридулинская свита)" "Доод кембри" "Хөвсгөл аймгийн

нутаг Эрхэл нуурын район, Урандеш уул, Хоридол сарьд гийн нуруунд тархсан, 1000-1500 м зузаан,
археоциат, трилобит, замгийн үлдэгдэптэй, саарал, хар саарал, чайвар өнгийн шохойн чулуу
зонхилсон зузаалгийг А.В.Ильин(1967ф, 1968) хоридолын свит болгон ялгасан байна. Уг свитийн
жишиг нь эгийн голын (Коробов, 1980, 89), эрхэлнуурын (0сокин) свитүүд юм. Хоридолын свит дотроо
3 багцаас тогтоно. Эгийн голын свитийн бичлэгийг үз."
"Ч.Минжин"
522. "ХОРИНЖАСЫН СВИТ (Хоринжиская свита)" "Дээд пермь"

"Төв аймгийн Баян-Өнжүүл, Дундговийн Эрдэнэдалай сумын хил залгаа нутагт тархсан
терриген зузаалгийг Ө.Жамьяндорж нар (1974ф) свит болгон япгасан байна. Энэ нь сантын свитийн
давхардал бололтой. Сантын свитийг үз."
"Д.Оролмаа"
523. "ХОТГОРЫН СВИТ (Хотгорская свита)" "Дээд пермь"

"Өмнөговийн Булган, Мандал-Овоо сумын хил залгаа нутагт тархсан, доод цэрдийн манлайн
свитээр үл нийцлэг хучигдаж, үл суурь нь тодорхойгүй, 2400 м зузаан, дээд пермийн Sрiгifегеllа ар.,
Рагаmагginifега сf.gоbiеnsiеСhао) зэрэг мөрхөлтөн , Мауоhеllа sр.nоv., Регmоfеnеstеllа sр. nоv.,
Ехfеnеstеllа ер., FаbifеnеstQllа sр. зэрэг хөвд биетэн, мөн хясаа, крийоид зэрэг организмын үлдэгдэл
агуулсан, андезит, трахиандезит, базальт, шохойн чулуу, алевролит, туф зэргээс тогтсон зузаалгийг
Л.В.Заботкин нар (1983ф) Хотгор худгийн нэрээр свитэд ялгасан байна.Тулгуур зу{элтийг Сант уулын
хойд талд ялгав. Свитийг ялгах үндэслэлтэй. "
524. "ХОТОНХАЙРХАНЫ СВИТ (Хотонхайрханская свита)" "Доод-дунд карбон"

"Говь-Алтайн Цогт сумаас баруун урагш Хотонхайрханы нуруу, Баянбулгийн орчимд тархсан,
хувинхаруулын свитийн андезитбазальтыг нийцлэг хучиж, дунд карбоны дунд хэсгийн ургамлын
үлдэгдэл бүхий хурдсаар хучигддаг, 2800 м зузаан, ургамлын үлдэгдэлтэй хүчиллэг лаав, туф,
игнимбрит, базальт, тэдгээрин туфээс тогтох зузаалгийг А.А.Рауэер нар (1987ф) Хотонхайрхан уулын
нэрээр свитэд ялгасан. Ургамлын үлдэгдэл нь доод карбоны визесерпуховыг заадаг ба структурын
байршлаар насыг нь тогтоосон. Судлах шаардлагатай."
525. "ХОШОГТЫН СВИТ" "Доод пермь "

"Тамир голын хотгор, Баянхонгорын Эрдэнэцогт, Галуут сумдын нутагт Замт голын эх,
Хархуштын нуруу, Хошогт, Нарийн голуудын сав, Тэх харайх голын дунд ба адгаар тархсан, риолит,
риодацит, түүний лаавбрекчи, туф (доод дэд свит) риолит, түүний лаавбрекчийн үе бухий ногоон
саарал, хар саарал элсэн чулуу, алевролит, нүүрслэг аргиллит(дээд дэд свит)аас тогтсон, Доод-дунд
карбоны байдрагийiн свитийг үл нийцлэг хучиж, гтермийн ширдэгин свитээр нийцлэг хучигддаг,
Рhуllорtегis hееггi(Sсhm.) Zа.!., Рhуllоthеса sр., Рагасаlаmitеs sр., Согdаitеs singulагis(Nеub.)S.Meyen,
Nерhгорsis sр., Zаmiорtегis sр., Рагасаlаmitее gеоррегtн( Rаdсz.), Р. bгеvis(Gогеl.) зэрэг доод пермийн
ургаfллын үлдэгдэлтэи, н00 м зузаан хурдсыг С.Гурцоо нар (1990ф), Ч.Төмөрчедер нар (1990ф)
Хошогтын голын нэ рээр свитэд ялгаад ургамлын үлдэгдлээр нь доод пермийн настай гэж тог тоов.
Тулгуур зүсэлтийг Хошогт голын савд ялгасан бана. Ч.Төмөрчөдөр нар (1990ф)
литологигтетрографийн онцлогоор нь доодвулканоген, дээдвулканогентунамал гэсэн 2 дэд свитэд
хувааж үзэв. Свит ялгах шаардлага хангасан."
"Л.Уранбилэг "
526. "ХОШУУ(ГАШУУ)ГИЙН СВИТ (Свита Гошу)" "Дөрөвдөгч, эоплейстоцен

"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан сумын нутаг Таацын цагаан нуураас зүүнурагш Бага богдын
ар бэлд илэрсэн плиоцений туйн гол, алтантээл, хунхурээгийн свитийг тасалдалтай хучиж, дунд
85
дөрөвдөгчийн хурдсаар тасалдал та хучигддаг, 10-200 м зузаан, остракодJЦосургis blbliсаtа,
уртоосонцор Агtеmiеiа, Сhеnороdiасеае, Ерhеdга, Рinus, Р.sllvеsгis, Веtulа, Аlnus, Guегсus, llmus, дун
хясаа Suесinеа sр., Gаstгосорtа Sinаlbinulа)ар., Vегtigо ер., Рuрillа sр., Соlumеllа сf.соlumеllа Магt.,
Vаllоniа сf.tеnuilаbгis А.Вг., Nеаоvitгеа реtгоnеllа l, .Рfг. зэрэг үлдвэртэй, хайрга элс, алевролитаас
тогтсон зүсэлтийг П.Ч.Беркей, К.Ф.Моррис (Вегhеу, Моггis, 1927) нар гашуугийн формацид ялгасныг
Н.А.Маринов нар (1957) свитээр орлуулсан."
"Д, .Бадамгарав, Н.Ичинноров"
527. "ХӨВИЙН СВИТ (Кувинская свита)" "Ордовик "

"Говь-Алтайн Дарви сумын нутаг Хев уулын орчимд венддоод кембрийн чулуулгийг үл нийцлэг
хучиж, цагааншороотын свитээр үл нийцлэг хучигд даг, 4000 м зузаан, нэг янзын саарал туфэлсэн
чулуу, конгломерат, дунд лаг, суурилаг эффузивийн туфийн үеллээс тогтсон зузаалгийг В.А.Федоров
ский, Б.Лувсанданзан нар (1958ф) геологийн байрлалаар нь доод лалеозойдхамааруулан Хев (Кув)
уулын нэрээр свит болгон ялгав. 1992-1994 онд энд 1:200 000-ын масштабтай зураглал хийсэн
Д.Тогтох, Д.Гансүх нар энэ свитийг ангилагдаагүй ордовикт хамааруулах санал дэвшүүлэв. Цаашид
"Ч.Минжин"
528. "ХӨВСГӨЛИЙН СВИТ (Хубусугульская свита)" "Палеоген, дээд эоцен"

"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутаг Эргэлийн овоо(Эргэлийн зоо)гийн жалгын зүүнхэсэгт
лалеозойн чулуулгийг гурвилан хучсан, Саеnоlорhus ргоmissuе Маtthеw еt Gгаngег, Аmunоdоn
mоngоllеnsis Обbогn, Ргоtеmbоlоthегium еfгеmоvi Jаnоvshаjа зэрэг хөхтөний үлдвэртэй, 18 м зузаантай,
улаан, цагаан өнгийн шаварлаг зузаалгийг Д.Дашзэвэг (1966) Хөвсгөл гэдэг газрын нэрээр свит болгон
529. "ХӨВСГӨЛ ОРЧМЫН ТАЛСТ СВИТ " "(Прикобсогольская кристаллическая свита)"

"Кембрийн өмнөх Геологийн судалгаанд хэрэглэгдэхгүй нэр юм."
"Ч.Минжин"
530. "ХӨВСГӨЛИЙН СЕРИ (Хубугульокая серия)" "Венддосэд кембри "

"Хөвсгөл нуурын район, Дархадын хотгорын баруун, Зүүн, өмнөд хажуугаар өргөн тархсан,
дархадын серийг страграфийн үл нийцлэг, ул суурийн конгломератаар хучдаг, 5000 м зузаан,
микрофитолит, микрофосили, археоц.иат, хиолит, трилобит агуулсан терригенкарбонат чулуулаг
зонхилсон хурдсыг А.В.Ипьин (1967) Хөвсгөлийн серид ялгасан. Сери нь Дархадын хотгорын
хэмжээнд дооднуур, хармай, босхот, хоридол, ямаатын голын гэсэн 5 свитэд ангилагдсан ба чаашдын
судалгааны ур дунд уг серийг хэд хэдэн хувилба раар свитэд хуваажээ(Ильин, 1967, Бямба, 1972,
1991, Коробов, 1980, 1989, Осо кин, 1982).Сүүлийн үеийн судалгаагаар Хөвсгөлийн серийг венддунд
кемб рийн настай болохыг тогтоосон."
"Я.Бат-Ирээдуи, Ж.Бямба"
531. "ХӨГИЙН СВИТ (Хугэйнская свита)" "Дунд рифей "

"Хөвсгөлийн баруун тал, МӨрөн, Охилог, Алтрага, Хегийн голуудын хөндий, Шишхид голын
баруун тал, Агарын гол, Тэнгисийн ба Шаргайн голын эхээр тархсан, дээд рифейн настай дархадын
сериэр үл нийцлэг хучигддаг, 35004000 м зузаан, лиритжсэн занар, занаржсан конгломерат, гравелит,
элсэн чулуу, алоэффузив занар, хүчиллэг вулканит, туф, андезит лорфиритоор үүссэн занар зэргээс
гогтох, Оsаgiа tеnuilаmеllаtа Геitl., 0. lаmеllаtа Ког. зэрэг организмын үлдэгдэл агуулсан хурдсыг
Д.Дорнамжаа(1985) сви тэд ялгасан.Судалгааны материалыг үндэслэн уг свитийг дунд рифейн нас
тай болохыг тогтоожээ."
532. "ХӨНДӨЛИЙН СВИТ (Хундулейская свита)" "Доод-дунд девон"

"Баянхонгорын Баянговь сумын нутагт Хөндөлийн нурууны зүүн хэсэг, Халзан хуц уулын
район, Хашаат уул, Дархан Сүүжийн худаг орчимд тархсан манхануул, улаанхануул, гичигэнэ, гурын
худагийн свитүүдийг үл нийцлэг хучиж, ягаанамны свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 5000 м зузаан,
табулят Расhуfаvоsitеs sр., Рlасосоеnitеs ех gг.mеdiuе., Squаmеоfаvоsitед sр., Неliоli.tеs sр., мөрхөлтөн
Gаmоnеtеs аltаiсus аf.г агуулсан суурилаг хүчиллэг ховроор шүлтлэгдүү вулканоген хурдас-андезит,
трахит зэргээс тогтох зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) Хөндөлийн нурууны нэрээр свитэд
ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Хашаат уулаас баруун хойш 16 км-т хийгдсэн. Өмнех судлаачид дээд
силурт хамааруулж байсныг Г.М.Добров нар амьтны үлдэгдлийг илрүүлсэнээр шинэжинстийн бүсийн
цахир, уртын свиттэй ижил доод-дунд девоны настай болохыг тогтоосон."
86
533. "ХӨӨТИЙН ХОТГОРЫН СВИТ (Хоутийнхотгорская свита)" "Дээд юра "
"Дундговийн Баянжаргалан сумын төвөөс баруун, баруун урагш 26 км-т Хөөтийн хотгорын
орчимд тархсан, лалеоэойн хурдсыг тасалдалтай хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 500 м зузаан,
эртний ургамалSеlаginеllа sр., Еquisеtitеs ер., Sрhеnорtегlе ер., Сlаdорhlеbiа сf.sооlоvн Тееl.,
Сlаdорhlеbiа sр.А.В., Гарhаеliа ех gг.diаmеnаiаi Sеw., Неilungiа hоutеnаis Sоdоv, GinЬgо sibiriса Неег,
G.ех gг.digitаtа Вгоngn., Sрhеnоbаlега ех gг.аltаiса Sоdоv, Рsеudоtогеlliа ех gг.сгаssifоliа(Неег)Dоlud.,
Рhоеniсорsis аngustifоliа Неег, СzеlсаnоwsЫа гigidа Неег, Рitуоерегmum mоngоlеnsе Sоdоv, Р.gоbiеnsе
Sоdоv, Sаmагорsis гоtundаtа Неег, Sсhizоlерis ех gг.Sгеbг., Рееudоlагiх mоngоliса(Jаhn.еt Каhl.)Sоdоv,
уртоос Сlаssоро lis Sр (16%), шавьж, загас, конхострак, остракодын олдворто шаварлаг болон цаасан
занар, алеевролит, аргиллит, нүүрслэг алевролит, доломитын зузаалгийг Ж.Содов(1990) дээд юрийн
настай дээрх ургамлын цогцолборт ун дэслэн свит ялгах санал дэвuлуулжээ."
"Ж.Содов"
534. "ХӨТӨЛ УС ХУДАГИЙН СВИТ (Хутул ус худукская свита)" "Доод девон"

"Дундговийн Өлзийт сумаас зүүнтийш Сүүж худаг, Дэн худаг, Цахир, Хавтгай, Сант уулын
районд тархсан, манхануулын свитиг угаагдлын гадаргуу тай хучиж, дэлийн харын сериэр хучигддаг,
800 м зузаан, хөвд биетэн, шүр, кринойд, мөрхөлтөн lеогthнnае gеn еt ар. indеt Ргоduсtidае(?),
Рhуnсhоnеllidаег агуулсан шохойн чулуу, конгломерат, кварчхээрийн жоншит элсэн чулуу, шохойлог
элсэн чулууны зузаалгийг О.Д.Суетенко нар (1975) Хотол усны худгийн нэрээр свитэд ялгасан.
Стратотил нь Сүү?ийн худгаас урагш 1 км-т тогтоогдсон ба тулгуур зүсэлт нь Дорноговийн баруун
хэсэг болох Хавтгай уулын урд энгэрт орших Баяндовын тууриас баруун хойш буюу Oөтөл ус худгийн
орчимд хийгдсэн."
535. "ХӨХМОРЬТЫН СВИТ" "Доод силур"

"Өмнөговийн Хурмэн сумын нутаг МонголХятадын хилийн дэргэд Цагаан уулын орчимд
тархсан, доод силурийн шүр, мөрхөлтөн агуулсан, саарал, цагаан, үелэг, цул шохойн чулууны 300-400
м зүсэлтийг 1986 онд Х.С.Розман Ч.Минжин нар судалж хөхморьт уулын нэрээр свит ялгах саналыг
дэвшүүлж байна. Цаашид стратиграфийн хил, газарзүйн тархалтыг тодруулах шаардлагатай юм."
"Ч.Минжин"
536. "ХӨХНУУРЫН СВИТ (Хухнурская свита)" "Доод девон "

"Увсын Түргэн сумын хөх нуурыг район, Хасын голын сав газарт тархсан кембри, силур,
карбоны хурдсуудтай тектоник хагарлаар хиллэдэг, 1515 м зузаан, мөрхөлтөн Неbеtоеоhiа vаgгаniса
mоngоliса, Ноwеllеllа lаеviрliсаtа, Ноwаngustiрliсаtа агуулсан туффиттэй занар, элсэн чулуу, шохойн
чулуу, конгломерат, гравелит, туфоген занараас тогтох хурдсыг Р.Е.Алексеева (1988ф) Хөх нуурын
нэрээр свитэд ялгасан. Стратотип нь хөх нуурын баруун эрэгт тогтоогдсон. Анх хөх нуурын ойролцоох
алаг өнгийн хурдсыг польшийн геологч Томчик, Томчикова нар (1965) судалж жедины яруст
хамааруулсныг Р.Е.Алексеева, Б.Мэндбаяр нар мөн доод девонд оруулсан юм. Р.Е.Алексеева(1988)
лохновын яруст хамааруулсан. Цаашид судлах шаардлагатай."
537. "ХӨХНУУРЫН СВИТ" "Неоген, миоцен"

"Дорнод аймгийн хөх нуурын орчимд тархсан, дараануурын свитийг нийцлэг хучиж,
салхитөндөрийн свитээр тасалдалтай хучигддаг, 1540 м зузаан, Рагuniо tгаnвbаiсаlеbеis S.Рор.,
Dаhuгinаtа sр., Vаlvаtа аltаiса Рор.еt Stаг6 үлдвэртэй, цайвар ногоон шавар, элсэн чулууны зузаалгийг
П.Хосбаяр нар хөхнуурын свитэд багтаан бус нутгийн геологийн зурагт тусган зураглажээ."
538. "ХӨХОВООТЫН СВИТ (Хухуоботинская свита)" "Венд-доод кембри"

"Дорноговийн Өндөршил сумын нутаг, хөх овоо, Баян, Баянцогт уулын районд тархсан,
оорцогийн свитийг стратиграфийн үл нийцлэг, ул суурин конгломераттайгаар хучдаг, 3500 м зузаан,
карбонат чулуулгаас тогтох, Vеsiсulагitеs соnсгеtus Z.Zhuг., Nubесulагitеа mоггulus Z.Zhuг. з%рэг
организмын үлдэгдэл агуулсан хурдсыг А.А.Хралов(1965) свитэд ялгасан. Дээрх судалгааны
материалыг үндэслэн уг свитийг венддоод кембрийн настай гэж тогтоосон. Судлах шаардлагатай."
539. "ХӨХТЭЭГИЙН СВИТ (Хухтыкская свита)" "Доод цэрд"

"Дундговийн Өндөршил сумын төвеос урагш 80 км-т, Баянтээг толгойн орчимд тархсан
шинэхудагийн свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн сайнuuандын свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
250-470 м зузаан, зөөлөн биетэнViviрагuе гоbustuв Магtinе., Ргоtеlliрtiо hаmili(Мсlеагn.), Uniо раlеt
веnеiе Jаl[., ljimnосугеnа еlliрtifогmiв Jа.,L.аndегеsоni(Grаb.), динозавр 1guаnоdоn огiеntаliе Гоjd.,
87
филлопод Ееthегitее еhаnсhоеnеiв Сhаng., Е.огthоthеmоidеs Сhаng.зэрэг амьтны үлдэгдэлтэй, ногоон
саарал шавар, алеврит, элсэн чулуу, шохойн чулуу, конгломератын зузаалгийг Г.Г.Мартинсон нар
(1973) судалж, хөх тээг толгойн нэрээр доод цэрдийн (алтальб) настаi свит ялгажээ.Энэ хурдас
зүүнөмнөд нутагт өргөн тар халттай хэмээн үздэг. Судалж стратиграфийн байршлыг тодруулах
шаардла гата."
"Ж.Содов"
540. "ХӨХУУЛЫН СВИТ" "Дунд-дээд девон"

"Баян-Өлгийн Улаанхус сумын нутаг хөх сайн уул, Шарговийн даваа, Хужирт уул зэрэг газарт
тархсан вулканоген хурдсыг А.Н.Демин нар (1990ф) хөхуулын свитэд ялгасан ба энэ свит нь халзатын
свит дээр нийцлэг байрладаг, дээд хил нь тогтоогдоогүй. Цаашид судлах шаардлагатай. "
541. "ХӨХУУЛЫН СВИТ" "Дунд-дээд триас"

"Сүхбаатарын Бүрэнцогтын ордын орчимд тархсан, доод пермийн бүрэнцогтын свитийг
тасалдалтай хучиж, Дунд-дээд юрийн хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, Сlаdорhlеbis sр.,
Sрhеnоbа.iега аnguвtifоliа(Неег.)Flог., Сzеаnоwsbiа гigidа Неег., СzеаnоwеЬiа sр. зэрэг Дунд-дээд
триаоын ургам лын үлдэгдэлтэй, саарал, ногоовтор саарал конгломерат, хээрийн жонштой элсэн
чулуу, гравелит, алевролит, алевроэлсэн чулуу, туфэлсэн чулуу, туф алевролитоос тогтсон, 1300-
1500 м зузаан хурдсыг Ц.Махбадар нар (1990ф) хөх уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур
зүсэлтийг Бүрэнцогтын ордын орчимд тогтоосон."
542. "ХӨХШИЙРИЙН СВИТ (Хухшийрская свита)" "Доод цэрд "

"Өвөрхангайн Богд, Гучин ус сумын хил залгаа нутаг, Нууруудын хөндийн Улаан нуурын
хотгор, хөх шийр хайрханы орчимд тархсан, доод цэрдийн манлайн свитийг үл нийцлэг хучиж, доод
цэрдийн өлзийтийн свит, заримдаа дээд цэрдийн саiншандын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 250-500 м
зузаан зөөлөн биетэн Саmреlоmа уihsiеnsis Grаb., imnосугеnа сf. аndегssоni (Grаb.), остракодl,
усорtегосургis infаntills Dub., Сурridеа ех gг.gгаn diсulа Su. зэрэг олдвортой, саарал, цайвар саарал
элсэн чулуу, шохоин чулуу, шохойлог алевролит, мөргөл, нүүрсжисэн алевролит, аргиллит, гравелит,
конгломерат, пироксент базальт, андезитын үетэй зузаалгийг Д.Тогтох (1986ф) хөх шийр хайрханы
нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгаж дотор нь 2 багцад хуваажээ. Судалж тодруулах
"Ж.Содов"
543. "ХӨШӨӨТУУЛЫН СВИТ (Хошотулинская свита)" "Дунд девон"

"Увсын Давст суманд Баруун, 3уун тураг уул, Цэрд уул, Хайрхан, Хөшөөт, Аараг уул, Увс
нуурын хойд эргээр тархсан, хайрханы свитийг нийцлэг хучиж, дээд девоны Зүүнтэрмисийн свитээр үл
нийцлэг хучигддаг, 510-1330 м зузаан, ургамлын үлдэгдэл Ноstimеllа sр., Рsilорhуtоn sр.,Lерidоdеndгоn
sр., Ааmussiа mеmbгеiасеа Расht, Тгigоnеsthегiа timаniса (uth.)-г агуулсан терриген хурдсыг Я.Дагва-
Очир нар (1990ф) Хөшөөт уулын нэрээр свитэд ялгасан. Свит нь элсэн чулуу, гравелит, конгломерат,
шохойн чулуу алевролитын үеллээс бүрдэх доодконгломератэлсэн чулууны элсэн чулуу, алевролит,
шохойлог алевролит, шохойн чулуунаас бүрдэх дээд шохойлог элсэн чулууны гэоэн 2 дэд свитад
ангилагдана.Тулгуур зүсэлт нь Хе шеет уулын баруун урд байрлана. А.Н.Демин (1990ф), Р.А.Хасин
(1990ф) нар Дунд-дээд девонд, Я.ДагваОчир (1990ф) дунд девонд хамааруулсан. Цаашид судалж
насыг нь тодруулах шаардлагатай."
544. "ХӨШӨӨТИЙН СВИТ" "Дээд пермь "

"Ховдын Дарви сумын нутаг Хөшөөт, Говь-Алтайн ТөгрӨг сумын Хүрэнголын нүүрсний
уурхайнуудын орчим газруудад тархсан, карбоны хүрэнголын свитийг хучиж, мезоэойн хурдсаар
хучигддаг, Рагасаlаmitеs sр., Рhуllоthеса ех gг.tuгnаеnеiе (Gогеl.), Ruflогlа ех gг.bгеvifоllаGогеl.),
Согdаitее ех gг.gгасilеntus (Gогеl.) S.Meyen, Согdаitеs sр.,Lереорhуllum (Л.Уранбилэг) зэрэг дээд
пермин ургамлын үлдэгдэлтэй, 400 м зузаан, нүүрстэй хурдсыг Д.Тогтох нар Хөшөөтийн уурхайн
нэрээр свит ялгах санал дэвшүүлэв."
545. "ХУВИНХАРУУПЫН СВИТ (Хубинхараулинская свита)" "Доод карбон "

"Говь-Алтайн Цогт сумаас баруун урагш Эдрэнгийн нуруу, Суманхайрханы нуруу, Хувин хар
уулын районд тархсан, ноёнуулын свитийн угаагдлын гадаргууг хучиж, Доод-дунд карбоны
хатанхайрхан, хотонхайрханы свитүүдээр нийцлэг хучигддаг, 600-2500 м зузаан, ургамалЕсЬdаliа sр.,
Тоmiоdеndгоn ар., Кnоггiа сf.imbгiсаtа, Аbасаnidium sр., аммонит Мегосаnitеs sрг агуулсан
андезитбазальт, трахиандезитбазальт, андезит, тэдгээрийн туф, хүчиллэг чулуулаг, тунамал
88
чулуулгаас бүрдэх зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) Хувин хар уулын нэрээр свитэд ялгасан.
Судлах шаардлагатай."
546. "ХУЖИРЫН СВИТ (Хучжирыйнская свита)" "Дээд кембри-ордовик"

"Энэ свитийг Ж.Бямба (1985) Хөвсгөл аймгийн Мөрөн хотоос хойш Хужирын голын савд
ялгасан. Уг свит нь терригентуфоген найрлагатай бөгөөд Хөвсгөлийн серийн бух свитийг үл суурийн
конгломератаар хучдаг. Голдуу бүдүүн хэмхдэст нарлагатай. Конгломератын найрлагад доод
кембрийн археоциатын үлдэгдэл бүхий шохойн чулуу, дунд-дээд кембрийн настай боржингийн хайрга
дайралдана. Судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба" "нутгийн "
547 "ХУЖИРТЫН СВИТ" "Дээд триас-доод юра "

"Булганы Тэшиг сумын нутаг Эгийн голын адаг, Хужирт, Тарвагатайн голын баруун биеэр
Ээдийн хотгорт) тархсан, пермийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, юрийн хурдсаар хучигддаг, 1500 м
зузаан, ногоовтор бараан саарал андезит, трахиандезит, базальт, трахибазальт, андезибазальт,
саарал, ягаавтар саарал риолит, трахириолит, трахит, тэдгээрийн туф, туфлаав, туф элсэн чулуунаас
тогтсон, Рhоеniсореis аnguвtifоliа. Неег, Роdоzаmitеs sр., Рitуорhуllum lаtifоlium Тuг.Кеt. зэрэг дээд
триасын ургамлын үлдэгдэлтэй зузаалгийг Ц.Махбадар нар (1990ф) Хужирт голын нэрээр свит болгон
ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг Хужирт, Тарвагатайн голын савд тогтоосон."
548. "ХУЛГАРЫН СВИТ (Хулагарская свита)" "Дунд-дээд карбон"

"Дорноговийн Мандах сумаас баруун хойш Баруун-Уртын бус, Бортээгийн массивт тархсан,
доод девоны даянгарын свитийн хурдсыг өнцгийн үл нийцлэг хучдаг, дээд хиn нь тодорхойгүй, 630 м
зузаан, Рlуllоthеса аff.dеliquеsсеns (Gоерр.) Sсhm., Тsсhегnоviа сf.ungеnеis Gогеl., Аngагорtегidium
сf.сагdiорtегоidеа (Sсhm.) Zаl., Аdiаntitеs (?) ер., Сагdlоnеuга ер. зэрэг ургамлын үлдэгдэл агуулсан,
уахиурлаг хайргатай гравепит, жижиг ширхэгт полимикт элсэн чулуу, алевролит, элсэн чулууны
ээлжилсэн үеүд, хар саарал онгийн алевролит, ногоон саарал жижиг ширхэгт полимикт элсэн
чулуунаас бүрдэх зузаалгийг В.lЛ.Гольденберг нар (1978ф) Хулгарын худгийн нэрээр свитэд ялгасан.
Тулгуур зүсэлт нь Хулгарын худгийн орчимд байдаг. Цаашид судалж стратотипийг нь үзэo, тогтоох
хэрэгтэй. "
549. "ХУЛМАННУУРЫН СВИТ" "Дунд-дээд карбон"

"Монгол Алтайн бус, Говь-Алтайн Тонхилоос баруун тийш Хулман нуурын хөндийд тархсан,
дээд девоны хүрэнуулын свитийг үл нийцлэг хучиж тогт сон хүчилпэг найрлагатай вулканитриолит,
дачит, риодацит, тэдгээрийн ту фийг агуулсан хурдсыг В.А.Федоровский нар (1959ф) анх девонд
ялгасан байсныг Д.Тогтох нар (1994) насыг өөрчлен Дунд-дээд карбоны настай хул маннуурын свитэд
ялгаж байна.Цаашид судлах шаардлагатай. Амьтан, ургамлын үлдэгдэл oуглуулж, дээд хилийг
тодруулах шаардлагатай. "
"Г.Сэрсмаа"
550. "ХУЛМАННУУРЫН СВИТ (Хулмунурская свита)" "Дунд-дээд карбон "

"Ховдын Цэцэг, Говь-Алтайн Тонхил сумдын хил заагт Хулман нуурын районд, Ямаатын хяр
нуруу, Хараатын гол нуруу орчимд тархсан, ордовикийн хурдсыг үл нийчлэг хучиж, тонхилын свитээр
хучигддаг, 18-100 м зузаан, мөрхөлтөн Еоsрiгifег бесаnsВагг.), Ноwеllеllа sр., табулят Аlvеоlitеs
еdwагdsLее, Тугgаnоlitеs аltаiсuе Dub., Расhуfаvоsitее аbn.огmiе, Масгорогоsus sр., Squаmеоfаvоsltеs
miхtus J.Dub., ругоэ, строматопор, три лобит, криноид агуулсан үл суурийн конгломерат, элсэн чулуу,
конгломерат ээлжилсэн үеүдтэй зузаалгийг В.А.Федоровский(1958ф) Хулман нуурын нэрээр свитэд
ялгасан. Уг свитийн зүсэлтийг Хулман нуурын район Ширээ уулаас урагш орших 2430 тоот
өндөрлегийн орчимд хийсэн ба бүрэн зүсэлтийг Хулман нуурын район, Ямаатын хяраас баруун,
баруун хош 4 км-т орших 2909 тоот өндөрлегеос баруун урагui хийсэн.Энэ хурдсыг анх
В.А.Федоровский тэмдэглэж, Т.Т.Шаркова (1981) тонхилын свитийн доод терригенкарбонат
зузаалгийн хуламнуурын үе нэртэйгээр Доод-дунд девонд оруулж үзсэн. Р.Е.Алексеева (1988) дунд
девонд хуламнуурын үе нэртэйгээр дахин ялгасан ба Ю.А.Борзаковский нар (1991) Варуун Монголын
геологийн зурагт ангилагдаагүй девонд оруулсан. Цаашид судлах шаардлагатай."
551. "ХУЛСЫН ГОЛЫН СВИТ (Хулсынгольская свита)" "Доод цэрд, алт-альб "
"Баянхонгорын Баянцагаан сум, Хулсын гол, Хар аргалантын нуруу, Өөшийн нурууны орчимд
тархсан, палеозой, дээд юрийн улаан өнгийн хурдас, доод цэрдийн андахудагийн свитийг үл нийцлэг
хучиж, дээд цэрдийн саншан дын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 600-700 м зузаан, зөөлөн биетэн
89
lнmnооугеnа аndегssоni(Grаb.), l.tадi (Grаb.), Саmреlоmа сlаvнthifогmiв Suz., Viviраrus оnоgоеnsiа
Коb.еt Suz., эртний ургамал Вгасhурhуllum jароniсum (Уоh.), Рагаtахоdium jасutеnsis Vасhг. зэрэг
олдвортой, жишуу болон нимгэн үетэй, саарал, боровтор конгломерат, элсэн чулуу, шавар, нүүрслэг
болон шаварлаг занар, элсэрхэг шохойн чулуу, алевролитын зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1970) Хулсын
голын нэрээр доод цэрдийн (аптальб) настай свит ялгажээ. Бие даасан байдал, стратиграфийн
байршил, урьд ангилсан андайхудаг, холбоотын свитүүдтэй харьцах асуудлыг тодруулах
шаардпагатаи."
"Ж.Содов "
552. "ХУСТЫН СВИТ" "Дээд триас-доод юра"

"Булганы Сайхан сумын нутаг Хустайн овоо орчимд (Орхон-Сэлэнгийн хотгорт) тархсан, дунд-
дээд кембри, пермийн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дунд-дээд юрийн сайхановоогийн свитээр нийцлэг
хучигддаг, шүлтлэг вулканит игнимбрит, трахириолит, порфир, туф, трахиандезит, туфбрекчи,
туфконгломератаас тогтсон, 3200 м зузаалгийг В.Гурлхаажав, В.А.Новиков нар (1974ф) Хустайн
овооны нэрээр свит болгон ялгаад, геологийн байрлал, литологийн шинжээр нь Доод-дунд триаст
хамааруулсныг Ц.Махбадар нар (1990ф) дээд триасдоод юрийн настай болгосон. Нарийвчлан судлах
553. "ХУТАГУУЛЫН КОМПЛЕКС (Хутукульский комплекс)" "Доод протерозой"

"Говийн Тяньшань, Тотошанийн нуруу, Даригангын өргөгдлийн хэмжээнд тархсан, 2000 м
зузаан, биотитот, анарбиотитот, амфиболбиотитот, хоёр гялтгануурт гнейс, талст занар, амфиболит,
кварцит, гантиг, боржингнейс, мигматит, биотитэвэр хуурмагт гнейс, бал чулуут гантиг зэргээс тогтсон
хурдсыг Д.Доржнамжаа нар (1991) комплекст ялгасан. Энэ комплексын насыг хил орчмын зарим свит,
комплексуудтай харьцуулсны үндсэн дээр доод протерозой гэжээ. Цаашид судлах шаардnагатай."
"Я.Бат-Ирээдүй" "нутгийн "
554 " ХУЦЫН БУЛАГИЙН СВИТ (Хучинбулакская свита)" "Доод силур"
"Увс аймгийн Наранбулаг сумын нутаг Хуцын булаг орчимд тархсан силурийн хурдсыг
Х.С.Розман, Ч.Минжин нар свитэд ялгах санал дэвшүүлэв. (Л.В.Чистоедов, 1991ф, А.Д.Минин, 1991ф)
Энэ нь Нуурын бүсэд ялгадаг учир гатын свитийн (Матросов, 1976) давхардал болно."
"Ч.Минжин"
555. "ХУЦЫН ШАНДЫН СВИТ (Хуциншандинская свита)" "Доод карбон"

"Алтайн өвөр говь, Өмнэговийн Гурвантэс, Баянхонгорын Шинэжинстийн Хуцын шандын хяр,
Хуцын шанд худгийн районд тархсан, доод, дээд хил нь тодорхойгүй, вулканогентерриген хурдсыг
Ц.Махбадар нар (1990ф) свитэд ялгасан. Уг свитийн хурдсыг урьд нь О.Төмөртогоо, А.А.Моссаковский
нар (1976) судалж байсан. Энэ хурдсаас ургамал Uгsоdеndгоn ? sр.nоv., мэр хелтен Stгерtогhуnсhuе
гuginоsum (Наll), ургамал Рагасаlаmitеs sр., Аngагорtегldium ? sр., Ноlсоsрегmum ? ер., Рагасаlаmitеs
sр., Р.vеl Рhуl lоthеса олддог нь доод карбоны настайг батална."
"Г.Сэрсмаа"
556. "ХУДЭНГИЙН СВИТ" "Дунд-дээд карбон"

"Увс, Нуурын бус, Сагил, Тэрмисийн синклинорид, Худэнгийн нүүрсний ордын районд тархсан,
550 м зузаан, сайн мелгержсен хайргатай элсэн чулуу, алевролит, риолит, туф, кварц, шаббротоф
саарал өнгийн нийлмэлгконгло мератын зузаалгийг Я.Дагва-Очир нар (1990ф) свитэд ялгасан. Уг свит
балугартолгойн свитийг үл нийцлэг, хурдас хуримтлалын тасалдалтай хучна. Свитийн дотор
литологийн хувьд элсэн чулууконгломератын.алевроэлсэн чулууныдоод нүүрслэг алевролит,
аргиллит, элсэн чулуу, нүүрсний үетэй дунд-элсэн чулууын дээд аргиллит, нүүрсний давхаргатай
конгломерат-элсэн чулууны гэсэн 6 багцад хуваасан."
"Г.Сэрсмаа"
557. "ХУНУЙН СВИТ (Хунейская свита)" "Дунд девон"

"Архангай, Булган аймаг, Хунуй, Хануй гол, Тэрхийн цагаан нуур, Чулуут, Хойд Тамирын гол
зэрэгт тархсан, загийн серийг үл нийцлэг, тариатын свитийг нийцлэг хучдаг, лорфиритоос голлон
тогтох хурдсыг Д.Товуудорж (1976ф), Б.Гурлхажав (1976ф) нар ялгасан. Цаашид судлах
558. "ХҮНХҮРЭЭГИЙН СВИТ (Свита Хунгкурэ, НungКuге fогmаtiоn)" "Неоген, Доод-дунд

плиоцен "
"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан сумын нутаг Таацын цагаан нуураас зүүн урагш, Бага богдын
уулын ар бэлд Хүнхүрээ гэдэг газар луугийн свитийн хурдсыг тасалдалтай хучиж, хошуугийн свитээр
тасалдалтай хучигддаг, 85 м зузаан, Gаzеllа sр., Саmеluе(?), Нiррагiоn sр., Саstог ер., Rhinосогоti dае,
90
Маstоdоntidае, Stгuthiоlithus sр. зэрэг хөхтөн, шувууны үлдвэртэй, шавар, алевролитын үетэй шар
саарал элс, хайрга, саарал, цайвар алевролит шавар, мөргөлээс тогтсон зузаалгийг П.Ч.Беркей,
К.Ф.Моррис (ВегЬеу, Моггis, 1927) ХунгКурэ нэртэ формаци ялгасныг Н.А.Флоренсов(1963) свита
хунгкуре буюу хунхурээгийн свит болгосон юм. Энэ свитийн хурдас Нууруудын хөндий, 0нгийн голын
сав газар, Улаан нуурын хотгор зэрэг газар тархсан байна. Хунхурээгийн нэрийн гарал Хосбаярын
олсон мэдээллээр ХунVхэр хэрээ гаэрын нэрээс үүссэн гэж үздэг байна."
559. "ХҮРЭНБООМЫН СВИТ (Хүрэнбоминская свита)" "Доод-дунд девон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Жинст уулаас зүүн тийш Цахирын худгийн орчимд тархсан,
цахирын свитийг нийцлэг хучиж, цагаанхаалгын свитийн конгломератаар хучигддаг, 120-140 м зузаан,
табулят FаvоsitӨsLоvесhоvi mоngоliсus SсhагЬ., Squаmеоfаvоsitеs Lulibоvi Dub., мөрхөлтөн Геlftоniа
sр., ерtаgоniа gоldfussiаmа(Вагг), Аtгура Lгеbоvsbеnsis Гzоn., строматоггорат Асtinоstгоmа,
Sуmрlехоdусtуоn, хөвд биетэн Sеmiсоsсinium Неmitгура, коnодннт Раn.dогiеnеllinа sр. nоv., криноид
Dесаdгinus dесеmегаssus StuJг, Рагаdесасгinus огiеntаlis StuЬ еt Үеltг агуупсан вуггканогентерриген
хурдсыг Ч.Минжин, Ф.Тунгалаг нар (1994) Хүрэн боомын хавцлын нэрээр свитэд ялгасан. Энэ свит нь
шохойлог элсэн чу луу, алевролит, хүчиллэг туфийн үетэй биогерм рифийн шохойн чулуунаас
тогтохчулууны элсэн чулуу, алевролит, туффит, риолитын туф, элсэрхэг шо хйн чулууны үелэл,
гравелит, конгломератаас тогтохзадгайн гэсэн 2 үед ангилагдана. Стратотип нь Цахирын худгаас
зүүнурагш 1, 52 км-т тогтоогдсон."
560. "ХҮРЭНГОЛЫН СВИТ (Хуренгольская свита)" "Доод карбон "

"Баян-Өлгийн Дэлуун сумаас зүүнурагш Хавцгайт, Уурт, Хүрэн, Хужиртын голын сав газарт,
Монгол Алтай, Нуурын бүсийн районд тархсан, вендийн хантайширын свит, Доод-дунд кембрийн
нарангийн свитүүдийг үл нийцлэг хучиж, дээд гтермийн хешеетийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
1850-1880 м зузаан, терриген хурдсыг анх В.В.Беззубцев нар (1959ф) хүрэнголын свит нэртэйгээр, 2
дэд свитэд ялгаж Дунд-дээд карбоны настаи гэж ялгасан байсныг Д.Тогтох нар (1994) доод карбоны
настай болгож ялгасан.Гэх дээ дотор нь дэд свит ялгаагүй, харин өмнө нь ялгагдсан ургамлын улдэг
дэл Nеоggегаthiореis sр., Сагdiоnеuга(?) sр., Аngагорtегidium(?) эр., Sаmагарsis sр.г агуулсан
конгломерат, гравелит, элсэн чулууныдоод дэд свитийг хүрэнголын свитэд улдээж, нүүрс, гравелит,
аргиллитын дээд дэд свитийг дээд пермийн хөшөөтийн свитэд оруулсан.Энэ хоёр хурдсын заагтул
суурийн конгломератын үетэй. Мөн лелидодендроны үлдэгдэл цуглуулж насыг нь доош татан доод
карбоны настай гэжээ.Тулгуур зүсэлт нь Хүрэн голын усан хагалбар ба түүний баруун хэсэг, Цахирын
худгаас урагш 78 км-т оршино."
"Г.Сэрсмаа"
561. "ХVРЭНДӨШИЙН СВИТ" "Дунд девон"

"Ховдын Алтай сумын нутагт орших Хүрэн деш уулын орчим тархсан, дунд лаг ба хүчиллэг
вулканоген чулуулаг, тэдгээрийн туфээс тогтох, радиоляр криноидын үлдэгдэл агуулсан шохойн
чулууны нарийiн үетэй хурдсыг Ө.Даваа нар (1994) свит болгон ялгаж байна. Энэ свит нь дээд девоны
самнууруулын свитээр нийцлэг хучигдаж, доод девоны нарийн харын свитийг үл нийцлэг хучдаг."
"Ф.Тунгалаг" "нутгийн "
562. "ХҮРЭНТОЛГОЙН СВИТ (Хүрэнтолгоиская свита)" "Доод девон "

"Баянхонгорын Өлзийт сумаас урагш Туйн голын сав газар Хүрэн толгой уулын районд
тархсан, протероэой болон доод лалеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, мезозойн хурдсаар хучигддаг,
7501600 м зузаан, мөрхөлтөн Гееftоniа tаеniоlаtа, Рlаthуогthus mаgnа, ljEрtоstгорhiеllа hhагагаiса,
трилобит Dаlmаnitеs сf.uгlсаnеsis RhасорsкриноидDесасгinus огiеntаlis, D.аff.реnnаtus, Кuгbаssоiгinuа
binidigitаtus, Неха сгinitеs bесоnса lusг агуулсан аргиллит, элсэн чулуу, гравелитын зузаалгийг
А.А.Хралов (1964ф) Хүрэн толгой уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Хүрэн толгой
уулаас урагш орших Хар нуруу худгийн орчимд хийгдсэн."
563. "ХVРЭНУУЛЫН СВИТ" "Дээд девон"

"Монгол Алтайн бүсийн Ховдын дэд бүсэд энэ свитийг Д.Тогтох нар шинээр ялгахаар тайланг
бичиж байна."
564. "ХУРЭЭМАРАЛЫН СВИТ (Хурэмаралская свита)" "Пермь"

"Баянхонгорын Хурээмарал, Бууцагаан сумдын нутагт тархсан, лротерозо доод карбоны
бууцагааны свитийг үл нийцлэг хучиж, неогений базапьтаар хучигддаг, 1400-1600 м зузаан,
Рhуllоthеса sр., Zаmiорtегis sр., Согdаi tее сf.lаtifоlius(Nеub.)S.Meyen, С.сf.singulагis (Nеub.), Ruflогiа аff.
91
Lегуlеniса Duгаntе зэрэг доод пермьдээд пермин доод хэсгийн ургамлын үлдэгдэл агуулсан
базальтаас риодачит хүртэлх эгнээний хэвийн ба шүлтлэг найрлагатай галт уулын чулуулаг,
тэдгээрийн туфээс тогтсон эу заалгийг А.А.Рауэер, Д.Жанчив нар (1987ф) хурээмаралын свит болгон
ялгасан. Vунийг чааш нь судлах шаардлагатай. Хэд хэдэн свитээс тогтсон сери болгож болох
юм.Ургамлын үлдэгдлууд нь Доод-дээд пермийн шилжсэн цогчолбор уусгэдэг тул хурдсын насыг
пермьд хамааруулж үзэх нь зуйтэй "
565. "ХЭРЛЭНГИЙН СВИТ (Керуленская свита)" "Доод цэрд, валанжин"

"Хэнтийн Баянмөнх сум Хэрлэн голын их тохоин баруун эрэг, Гун цагаан нуур, Баянцогт овоо,
Баян эрхэт уул, Хемелтийн овооны орчимд тархсан, доод цэрдийн дорготын свитийг нийцлэг хучиж,
нялгын свитээр нийцлэг ху чигддаг, 200-1000 м зузаан, конхострак Ваiгdеsthегiа сf.mеdiаlеs (К. еt К.),
В.ех gг.huzitаi (К.еt К.), Роlуgгарtа sр., Рsеudеsthегiа sр., остракод Тimiгiаsеviа роlуmогрhа М. зэрэг
олдвортой, андезитбазапьт, андезит, базальт, тэдгээрийн туф, заримдаа бэлийн ба нуурусны фацийн
хурдастай үелсэн зузаалгийг П.Хосбаяр (1982, 1976) судалж Хэрлэн голын нэрээр доод
цэрдийн(неокомын дээд хэсэг) настай свит ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг Хэрлэнгийн их тохой, Улаан
эрэгт ялгасан байна. Насны үндэс лэлийг биостратиграфийн судалгаагаар тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
566. "(XЭРЛЭНГИЙН СЕРИ (Керуленскап серия)" "Доод девон "

"Хэнтийн Дэлгэрхаанаас зүүнхойш Цэнхэрийн голын хотгор, Мөрөн гол, Харзны район,
Норовлин ба Баяндун сумын районд тархсан, ул суурийн конг ломератаар эхэлж залуу хурдсаар үл
нийцлэг хучигддаг, 2850-3730 м зузаан, мөрхөлтөн Еоsрiгifег вр., DаlmаnitӨs uгbаеnsis, кринойд
Меdinесгinus аff.гаdiаtus Үеlt., РеntаgоnосусliсuеLарlunае Үеlt., трилобит, хөвд биетэн зэргийг агуулсан
терриген зузаалгийг М.В.Дуранте, Л.П.Эоненшайн, И.Б.Филилова нар (1973) Хэрлэн голын нэрээр
серид ялгасан. Уг сери нь элсэн чулуу, конгломератынцаригийн голын алевролит, занарыннарийнтайн
элсэн чулуу, апевролитынхавчуугийн элсэн чулуу, алевролитыниххарнуурын гэсэн 4 свитэд
ангилагдана. Стратотип нь Цэнхэрийн голын зүүн эрэгт байрлана."
567. "ХЭРЭМИЙН ЦАВЫН СВИТ" "Дээд чэрд "

"Өмнөговийн Гурвантэс сум, Ингэн хөөвөрийн говь, Хэрэмийн цавын орчим тархсан,
палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн баруунгоёотын свитээр нийцлэг хучигддаг, 20-50
м зузаан, Р.Барсболд, Г.Г.Мартинсон, В.Ф.Шувалов нар баянширээгийн свитэд ангилж байсан, цагаан
саарал конг ломерат, алевролит, элсэн чулуу, гравелит, шаврын зузаалгийг 1993 онд П.Хосбаяр дээд
чэрдийн настай хэрэмийн цавын гэсэн нэрийн дор зөвхөн хурдсын енго, байршилд нь тулгуурлан
свитэд ялгах санал дэвшүүлж 1:1000 000-ын мастабын геологийн зурагт тусгасан. Бие даасан свит
ялгах үндэслэл, чулуулгийн найрлага зуйн талаар тодруулан судалж, асуудлыг шийдэх
568. "ХЭСЭЭНИЙ СВ1ЛТ (Хэсэнская свита)" "Доод кембри "

"Хөвсгөл нуурын баруун, баруун өмнө, емно талаар тархсан, арсайн, харха датын свитийг
нийцлэг хучдаг, 200-400 м зузаан, саарал доломит, цахиурлаг чулуулаг, фосфорит, шаварлаг занар,
шохойн чулуу, элсэн чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг М.М.Музалевский(1970) хэсээний свит гэж
ялтажээ.Уг свит Хөвсгөл нуурын баруун эрэгт онголигийн, емнод Хөвсгөлд эгийн голын(Коробов,
1989), Бүрэнхааны ордыг орчимд хоридол, эрхэлнуурын свитээр тус тус нийцлэг хучигдана.Хэсээний
свит нь уйлдвэрлэлийн ач холбогдол той фосфоритын үе агуулсан учир литологийн хувьд нэлээд
сайн судлагдсан бегееiд стратиграфийн хуоьд трилобитгуй үетэй дүйцдэг юм.3эргэлдээ районуудтай
харьцуулж үзэх юм бол Сибирийн платформын суннагийний ба кинядины горизонтуудтай,
АлтайСаяны мужийн устькундатын горизонттои тус тус дух ажээ. Мөн Хөвсгөл нуурын баруун эргийн
раионд хэсээний свитээс З.А.Журавлева(1974) Nubесulагitеs саtаgгарhuа Геitl., N.рагvuв Z.Zhuг., N.
dеnеuе Z.Zhuг., N. аngulаtuе Z.Zhuг., Гаdiоеus mагginаtus Z.Zhuг., 0аgiа sеntа Z.Zhuг. зэрэг
микрофитолит тодорхойлжээ. А.Ю.Розанов нарбичил фаунаар хэсээний свитийн насыг томмотын
ярус гэж то дорхойлжээ." "Ж.Бямба"
569. "ХЭЦҮҮЦАВЫН СВИТ (Свита Хэцуцав)" "Палеоген, доод олигоцен"

"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутаг Эргэлийн овоо (Эргэлийн зоо)-гийн орчимд эргэлийн
эоогийн свитийг тасалдалтай хучиж тархсан, Теаtudа insоlitus Gilmоге яст мэлхийн үлдэгдэлтэй, 430 м
зузаан, улаан өнгийн нягг шаврын үетэй конгломерат, хайрга, элсэн чулууны зүсэлтийг
Д.Дашзэвэг(1966, 1970) хэцүүчавын свит болгон ялгасан байма. Энэ свит нь одоо ашиглагддаггүй.
92
570. "ХЯРГАСНУУРЫН СВИТ (Свита ХиргисНур)" "Неоген, Доод-дунд плиоцен "
"Увсын Наранбулаг сумын Хяргас нуурын хойд эрэг, Могойн рашааны баруун хажууд илэрсэн,
еешийн свитийг тасалдалтай хучиж, туйн голын свитээр өнцгийн үл нийцлэг, хурдас хуримтлалын
тасалдалтай хучигддаг, 100 м зуааан, хясааLаnсоlагiа, Сuгtа Тshер., Nоdulагiа hiгgisnuгiса Теhер
N.dеvjаtlini Тshер., N.bеtеbеiеnsis mоngоliса Тshер., Uniо ргоtгасtus аltаiсus Тshер., Nоdulагiа
sudоuglаеsiе Таhер., хөхтөн Сhilоthегium sр Нiррагiоn аff.hоufеnеnsе, Gаzеblа sр., Мuntiасinае,
Меtасегiulus сf.simрlех, Sinоmеgасегоs sр., шувуурhаlаеоvосоtох mоngоliеnsis, Суgnus ргistinus indеt,
загас Сагаssius sр., Сhоndгоеtоmа ? ер., Рагеа ер., Ееох (Вгаdу), Jliосургis gibbа(Гаmdh.), Еuсургls
сlаvаtа (Ваiгd.), Е.огnаtа Мull), Сургinutus sаlinuзВгаdу), Саn.dоnа соmрге Ssа (Косh.), Саndоniеllа
аlbiсаns(Вгаdу) зэрэг үлдвэртэй, шар саарал, буурал өнгийн элс, шавар, алевролит, мөргөл, шохон
чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Е.В.Девяткин И.Г.Лискун (1966) Хяргас нуурын нэрээр доод-дунд
пиочений настай свит ялгаж дотор нь А, Б гэсэн 2 багцад хуваасан баийна. Дээд талын Б багцад
чонохарайхын горизонт хамаарах ба энэ горизонт Нlррагiоn hоutеnеnsе, Ргоbоs Сidlррагiоn, Аnаnсuе
sinеnsi.s, Ргоinimоmуs sр. зэрэг хөхтөний үлдэгдэлтэй алевритмөргөлийн зузаалгийг Е.В.Девяткин
(1981) Чоно харайх голын нэрээр горизонт ялгасан юм."
"Д.Бадамгарав, Н.Ичинноров"
571. "ЦАГААНБУЛАГИЙН СВИТ (Цаганбулакская свита)" "Доод-дээд силур"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Баянсайр, Цагаанбулаг, Цагаан хаалгын цахир уулын
орчимд тархсан, доод силурийн шарчулуутын свитийг нийчлэг хучиж, доод девоны амансайрын ба
цахирын свитээр хучигддаг, 100-150 м зузаан, биогермийн шохойн чулуу, шүр, мөрхөлтөн , хөвд
биетэн агуулсан үелэг шохойн чулуу, алевролит, элсэн чулууны зузаалгийг Л.М.Улитина нар (1976)
Цагаанбулгийн нэрээр силурийн настай үед ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Цахирын худгаас зүүнурагш 1, 5
км-т ялгав. Х.С.Розман, Ч.Минжин нар цагаанбулагийн свит ялгах санал дэвшүүлсэний дагуу Баруун
Монголын l:500 000-ын масштабтай геологийн зурагт свит болгон тусгажээ. "
"Ч.Минжин"
572. "ЦАГААНБУРГАСЫН СВИТ (Цаганбургасская свита)" "Доод-дунд юра"

"Хөвсгөл аймаг Сэлэнгэ Мөрөн, Эгийн голын хөндий, Мөрөн хотын Цагаан бургасын голын
орчимд тархсан, триасын боржин, доод юрийн сараалжийн голын свитийг хучиж, миоцений
базальтаар үл нийчлэг хучигддаг, 600 м зузаан, бүдэг саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу,
аргиллит, нүүрслэг алевролитын зузаалгийг Д.Чулуунбат нар (1977ф) Цагаанбургасын голын нэрээр
доод-дунд юрийн настай свит ялгаж дотор нь 2 дэд свитэд хуваажээ Эгийн гол, сайзсаны свитүүдтэй
харьцах харьцаа, свит ялгах үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
573. "ЦАГААНГОЛЫН СВИТ (Цагангольская свита)" "Доод-дээд силур"

"Баян-Өлгийн Улаанхус, Цэнгэл сумын нутаг Их уйгар, Цагаан сагсай, Ховд зэрэг голуудын сав
газарт тархсан, уулын алтайн сери, цэнгэлийн свитийг үл нийчлэг хучиж, девоны хурдсаар хучигддаг,
1000-2000 ? м зузаан, конгломерат, гравелит, кварцын элсэн чулуу, алевролит, мөн шүр, мөрхөлтөн,
хөвд биетэн, криноид агуулсан шаварлаг, үелэг шохойн чулууны зузаалгийг В.А.Амантов нар (1957ф)
Цагаан голын нэрээр свитэд ялгав. Х.С.Розман, Ч.Минжин нар (1988) тулгуур зүсэлтийг Кызыл шар
чокосу ууланд ялгаад свитийн доод хэсгийн насыг пландоверивенлок гэж тогтоов. "
"Ч.Минжин"
574. "ЦАГААНГОЛЫН СВИТ (Цагангольская свита)" "Доод цэрд"

"Өмнөговийн Хурмэн сум, 3урамтайн нуруу, Цагаан ариг худаг, Борзонгийн говийн хойгуур
тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, доод цэрдийн улаандэлийн свитээр үл нийцлэг
хучигддаг, 800 м зузаан, Сурridеа tгitа. Lub., С.геmоtаLub., С.ргimа ub. зэрэг олдвортой саарал элсэн
чулуу, аргиллит, алевролит, шаврын зузаалгийг В.Ф.Шувалов (1982) Цагаан голын нэрээр доод
цэрдийн (неоком) настай свит ялгах санал дэвшүүлжээ. Бие даасан байдал, стратиграфийн байршлыг
"Ж.Содов "
575. "ЦАГААНДЭЛИЙН СВИТ (Цагандэльская свита)" "Дээд ордовик"

"Баянхонгорын Баян-Овоо, Бөмбөгөр сумын нутаг хөх хуuuуу уул, Цагаан дэл, Мэлтэсийн тээг
(Мэлдэн тэг) зэрэг газар тархсан, баянхонгорын сериг тасалдалтай хучиж, силурийн саринуулын
свитээр тасалдалтай ? хучигддаг, 300-450 м зузаан, конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, шүр, хөвд
биетэн, мөрхөлтөн , криноид, трилобит агуулсан шаварлаг шохойн чулуу, дун, шүр остракодтой цул
шохон чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар (1981) uагаандэлийн үе гэж ялгаад
Ргорога sресiоsа, МоngОlilitеs рагаdохidеs, Саtеniрога рulсhеllа зэрэг шүр, Неsрегогthis асutiсоstаtа,
Stгорhоmеniа bоishеnbоi зэрэг мөрхөлтөний үлдэгдлээр дээд ордовикийн настаi гэж тогтоов. Тулгуур
93
зүсэлт нь Баян-Овоо сумын нутаг Цагаан дэл гэдэг толгойд оршино. Х.С.Розман, Ч.Минжин нар
цагаандэлийн үеийг свит болгон ялгах санал дэвшүүлсний дагуу Баруун Монголын геологийн зураг
(l:500 000) болон дунд масштабын зургуудад свит болон тусгагдав."
"Ч.Минжин"
576. "ЦАГААННУУРЫН СВИТ (Цаганнурская свита)" "Доод рифей"

"Увс, Завхан, Ховд аймгуудын нутаг, Их Нууруудын хотгор, 3авханы бүсийн баруун захаар,
Онц уулын район, Баян айраг уулын раион, Хунгу голын баруун талаар тархсан, ургамлын свитийг
нийцлэг хучиж, шувүүны свитээр нийцлэг хучигддаг, 450-2100 м зузаан, ногоон занарын хувиралтай
амфиболт, биотитамфиболт талст занар, кварцгялтагнуурт занар, кварцит, гантиг, гантигжоан шохойн
чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Ю.А.Самозванцев нар (1981) свитэд ялгасан. Свит нь зөвхөн
фондын материалд тусгагдсан, насны хувьд маргаантай, цаашид нарийвчлан судлах шаардлагатай. "
577. "ЦАГААННУУРЫН СВИТ" "Доод кембри"

"Ж.Бямба 1972 онд Хөвсгөлийн хотгорын баруун эргээр доод цагаан нуурын районд тархсан,
дархадын серийг үл нийцлэг хучиж, доод кембрийн хурдсаар хучигддаг, фосфорит бухий саарал, хар
саарал, хар өнгийн доломит, цахиурлаг чулууnаг зонхилсон, хааяа шохойн чулуутай зузаалгийг
Цагаан нуурын нэрээр свитэд ялгасан. Тэр үедээ рифей-венд гэж насыг нь тогтоож байсан боловч
сүүлийн үед түүнийг доод кембрид хамааруулах болсон. Энэ свит нь Д.Доржнамжаагийнхаар (1989)
бол вендийн настай доод нуурын свит юм. Судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
578. "ЦАГААННУУРЫН СВИТ (Цаганнурская свита)" "Доод силур"

"Баян-Өлгийн Цагааннуур сумын нутагт тархсан, доод силурийн шарговийн свитийг нийцлэг,
зарим газар хурдас хуримтлалын тасалдалтай хучиж, доод девоны тунэдийн свитээр хучигддаг, 1000
м зузаан, галт уулын ба терриген хурдсыг А.Н.Демин нар (1990ф) Цагаан нуурын нэрээр свитэд ялгав.
Уг свит нь кварцын гравелит, конгломерат, элсэнчулуу, алевролит, риолит, андезитаас тогтсон доод
андезит, конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, алевролит, хаш, туфалевролит, туфэлсэн чулуу зэргээс
тогтсон дээд гэсэн 2 дэд свитэд хуваагдана. Доод дэд свитийн алевролитаас доод силурийн мер
хелтен олдсон баримт бий. Цаашид нас, зузаан, тулгуур зүсэлтийг тодруулах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
579. "ЦАГААННУУРЫН СВИТ (Цаганнурская свита)" "Дунд девон"

"Баян-Өлгийн Цагааннуур сумын нутагт К.Л.Волочкович (1961) энэ свитийг ялгасан юм.
Дараачийн судалгааны явцад энэ свитийн агуулга, ангилал өөрчлөгдөн улмаар хэрэглэгдэхээ больсон
байна."
580. "ЦАГААННУУРЫН ГОЛЫН СЕРИ (Цаганнурингольская серия)" "Ордовик-силур"

"Баян-Өлгий, Увс аймгийн хил залгаа нутаг Цагааннуур, Бөхмөрөн сумын нутагт тархсан
нийлмэл терриген зузаалгийг Ж.Самбуу нар (1982ф) nагаан нуурын голын сери болгон ялгав.
Дараагийн судалгаагаар энэ ангилал нь шаардлага хангаагүй нь батлагдсан тул цаашид ашиглахгүй"
"Ч.Минжин"
581. "ЦАГААНОЛОМЫН СВИТ (Цаганоломская свита) " "Венд "

"Завхан, Говь-Алтай аймгийн нутаг, 3авхан голын район, Богдын гол, Монгол Алтайн зүүн
өмнөд хэсэг, Баянголын хендий, Тайшир сумын баруун хэсгээр тархсан, завханы свитийг өнцгийн үл
нийцлэл, ул суурийн конгломераттай хучиж, баянголын свитээр нийцлэг хучигддаг, 900-1000 м зузаан,
саарал, цагаан саарал өнгийн доломит, доломитжсон элсэн чулуу, хар өнгийн битумжсан шохойн
чулуу, фосфоритын жижиг үеэс тогтсон хурдсыг В.В.Беззубцев(1963) свитэд ялгасан. Соnорhуtоn
gагgаniсus Ког., Ваiсаllа сf.tоhагiса Dоl., Аmbigоlаmеllаtu8 hоггidus Z.Zhuг., Vоlvаttеllа zо nаlеs Nаг.,
V.vаdоsа зэрэг организмын үлдэгдэл болон бусад дугнэлтиг үндэслэн уг свитийг вендийн настай
болохыг тогтоосон. Стратотип зүсэлт нь Тайшир, Баянголд хийгдсэн."
582. "ЦАГААНСАЛААНЫ СВИТ (Цагансалаская свита) " "Дээд девон"

"Баян-Өлгийн Ногооннуур сумын төвөөс урагш Хатуу уулын районд тархсан, хатууголын
свитийг нийцлэг хучиж аажмаар шилждэг, 3700 м зузаан, кварцхээрийн жоншит элсэн чулууны доод
кварц, кварцхээрийн жоншит элсэн чулуу, алевролитындээд гэсэн 2 дэд свитээс тогтох терриген хурд
сыг Ц.Оргил нар (1979ф) Цагаан салаа голын нэрээр свитэд ялгажээ. Бүрэн зүсэлт нь Хатуу голын
районд хийгдсэн байна. Цагаансалааны свитийн үргэлжлэл хэсгээс франы ярусын амьтны үлдэгдэл
94
олддог, дээд девондоод карбоны толбонуурын комплексоор зусэгддэгийг үндэслэн Ц.Оргил нар уг
свитийг дээд девонд хамааруулжээ."
583. "ЦАГААНСУВАРГЫН СВИТ (Цагансубургинская свита)" "Доод карбон "

"Өмнөговь, Дорноговийн заагт Гурван хараатын массив, Нүхэт давааны нуруу, Боршандын
овоо, Баян овоо уулын район, Цагаансуварга уул, Талын шанд худгийн орчимд тархсан, дээд
девондоод карбоны алагбаянгийн свитийг нийцлэг хучиж, сайншандхудагийн свитээр нийuпэг
хучигддаг, 556 м зузаан вулканоген-терриген хурдсыг Б.А.Васильев нар (1968ф) Цагаансуварга уулын
нэрээр свитэд ялгасан. Уг свит нь тунамал-доод, туфогентунамал-дээд гэсэн 2 дэд свитээс бүрдэнэ.
Энэ свит нь бүдүүн хэмхдэст, дацитын найрлагатай алаг өнгийн туф, хүчиллэг найрлагатай жижигтом
хэмхдэст туф, туффит, трахидациттай туф, лиларит, ногоон өнгийн гтолимикт жижиг-дунд ширхэгт
элсэн чулуу, алевролит, вулканомикт конгломерат, гравелит, ногоон саарал андезит,
туфконгломератаас бурдэнэ. Тупгуур зүсэлт нь Цагаансуварга уулаас баруун хойш 4, 5 км-т оршино.
Мөрхөлтөний олдвор-1niаthугis sр., Тегеbгаtulа Sсissiсоеtа gоbiеusis аz., Тогуnifег сf. fundаtа Могоzоvа,
Rhаbdоm ер., Stгеhlоtгура sр. зэрэг нь доод карбоны турневизейг заадаг. Цаашид судлах
584. "ЦАГААНУУЛЫН СВИТ" "Дээд рифей-венд"

"Манай орны өмнөд хилийн дагуу Өмнөговь аймгийн нутаг Хөхморьтын уулаас зүүн тийш
Харморьт, Булган уул хүртэл зурвас газарт тархсан, дээд рифейн страматолит бүхий шохойн чулуу,
кварoит зонхилсон зүсэлттэй карбонат зузаалгийг Ж.Бямба 1991 онд свитэд ялгасан. Судлах
"Ж.Бямба"
585. "ЦАГААНХААЛГЫН СВИТ (Цаганхалгинская свита)" "Дунд девон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын нутаг дахь Цагаан хаалгын цахир уул, Цахирын худгийн
орчимд тархсан, хүрэнбоомын свитийг нийцлэг хучиж, индэртэйн свитээр хучигддаг, 160-200 м зузаан,
конодонт Jсгiоdus аngUS tus, J.ultimus Wеddigе, табулят Расhуfаvоsitеs аbnогmis mасгорогоsuе
SсhагЬ., Аlvеоlitеs lеvis gгаndj.s Shаг., мэрхолтен Ноwеllеllа сf.Sub gгеgагiа Гzоn, ругоэ Fаsсiрhуllum,
Рроngорhуllum, хөвд биетэн Fiеtuliгаmus, Тimаndiсtуа, Моngоlосlеmаг агуулсан цайвар саарал өнгийн
үелэг, цул шохойн чулуунаас тогтох хурдсыг Ч.Минжин, Ф.Тунгалаг нар (1994ф) Цагаан хаалгын цахир
уулын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт Цахирын худгаас зүүнтийш 2 км-т хийгдсэн. Уг свитийг
Л.М.Улитина (1976) байшинтын үеийн дээд хэсэгт, Н.Г.Маркова(1977), Т.Т.Шаркова(1981) нар жинс
тийн свитийн тахуулын үед, Р.Е.Алексеева, Б.Мэндбаяр нар (1981) цагаанхаалгын үед тус тус
ангилсан байна."
586. "ЦАГААНЦАВЫН СВИТ (Цагаанцабокая свита)" "Дээд юра-доод цэрд (титон-

валанжин)"
"Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь, Дорнод аймгуудын нутагт өргөн тархсан, дээд юрийн
шарилын свитийг нийчлэг хучиж, доод цэрдийн шинэхудагийн (Зүүнбаянгийн) свитээр нийцлэг
хучигддаг, 250-1100 м зузаан, зөөлөн биетэн Мусеtорus tгаnsbаiсаlеnsis Магtins., М.quаdгаtus Магtins.,
остракод Моngоliаnеllа раlmоба Маndеlst., Dагbinulа соntгасtа Маndеlst., Тimiгiа8еviа роlуmогрhа
Маndеlst., Сургldеа tгitа lub., С.ргimа ub., конхострак Еаthегiа middеndогfн (Jоn.), Е.аmuгеnаiа Тасhегn.,
загас-Lусорtега middеndогfн Мull. зэрэг олдвортой, конгломерат, гравелит үел сэн агломераттуф,
базальт, андезитбазальт, трахибазальт, трахиандезитдоод хэсэгтээ, зүсэлтийн дээд хэсэгт
конгломерат, элсэн чулуу, шохойн чу луу, шавар, туфэлсэн чулуу, туф, алевролит, аргиллитын
зузаалгийг И.Е.Турищев(1954, 1956) Цагаанцав худгийн нэрээр доод цэрдийн настай свит ялгаж,
тулгуур зүсэлтийг Дорноговийн Харангад уулын зүүн бэлд хийжээ. Г.Г.Мартинсон(1961) эл хурдсын
зөөлөн биетэний судалгаанд үндэслэн на сыг нь дээд юра-доод цэрд (титонваланжин)д оруулсан нь
дараагийн геологийн ажлуудаар баталгаажсан гэж үздэг. Харин сүүлийн үед Е.Девяткин В.Шувалов
(1990) нар насыг нь доод цэрдэд хамааруулсан байна. Нарийвчлан судалж асуудлыг тодруулах
"Ж.Содов"
587. "ЦАГААНЦАВЫН СЕРИ (Цаганцабская серия)""Доод цэрд"

"Хэнтийн Батгоров сумын нутагт П.В.Чумаченко нар (1980) цагаанцавын сери ялгаж дотор нь
свитэд хуваажээ. Бурхант, ихбулшийн свитүүдийг үз."
"Ж.Содов"
95
588. "ЦАГААНЦАХИРУУЛЫН СВИТ (Цаганухирульокая свита)" "Венд "
"Говь-Алтан Дарвийн нуруу, Цагаан цахир уулын районд тархсан, эффузив зузаалаг дээр
өнцгийн үл нийцлэл, ул суурийн конгломераттай байрладаг, 1400 м зузаан, конгломерат, шохойлог
элсэн чулуу, занарлаг гравелит, шаварлаг занар, элсэн чулуу, алевролит, кварцитын брекчи,
цахиурлаг алевролит, граувакк элсэн чулуу зэргээс тогтсон хурдсыг Д.Доржнамжаа (1984) свитэд
ялгасан. Организмын үлдэгдэл Оеаgiа nimiа ZZhuг., 0.minutа Z.Zhuг., Vоlvаtеllа vаdоаа Z.Zhuг. зэрэгт
үндэслэн (Жураолева, 1964 1977, Доржнамжаа, Өндонжамц, 1977, 1985, 1987) уг свитийг вендийн
настай гэж үзсэн байна."
589. "ЦАГААНШИВЭЭТИЙН СВИТ (Цаганшибэтинская свита) " "Дунд-дээд девон"

"Увсын Тургэн суманд Цагааншивээтин нурууны өмнөд хажуу, Шивээн голын сав газар,
Бургастайн голын баруун хэсэг, Үүрэг нуураас зүүнтийш тархсан, силур, дунд девоны хурдсыг үл
нийцлэг хучдаг, 1500 м зузаан, Шивээн голын эрэг дагуу 45x2510 км талбай эзэлдэг, улаан онгийн
элсэн чулуу, хүчиллэг эффузив, шохойн чулуу, трахибазальтын лаав, хар саарал жижиг хайргат
конгломерат, граувакк, гравелит, алевроэлсэн чулуу, алевролит, туфконгломерат, трахиандезит,
хүчиллэг лаав, аргиллитын зузаалгийг 8.Жамьяндорж нар (1977ф) Цагааншивээтийн нурууны нэрээр
свит (эолгqн ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь Уурэг нуурын хотгорын зүүнзахад, мөн Цагааншивээтийн
нуруунд хийгдсэн. Цаашид судлах шаардлагатай. "
590. "ЦАГААНШОРООТЫН СВИТ" "Дунд девон"

"Говь-Алтайн Тонхил сумын нутагт В.А.Федоровский нарын(1959ф) ялгасан энэ свитийг
Д.Тогтох зураглал хих пвцдаа Завханы бүсэд сэргээн ялгасан юм. Энэ свит нь хевийн свит дээр үл
нийцлэг барладаг тунамал хурдсаас голлон тогтох ба ховроор суурилаг, дундлаг.эффузивийн үетэй.
Организмын үлдэгдэлтэй. Цаашид судлах шаардлагатай."
591. "ЦАГДУУЛУУЛЫН СВИТ (Цагдулуулинская свита)" "Дунд девон "

"Увсын Сагил сум, Уурэг нуурын зүүнхойд талд Мэргэн уул, Боршивээний өмнө салаа, Хавцал
баян уул, Хэртгэiндаваа, Шар хамар уул, Цагаан шувуут, Цагдуул уулын районд тархсан, доод дееоны
хурдсыг угаагдлын гадаргуутай хучиж, карбон, юрийн хурдсаар өнцгийн үл нийцлэг хучигддаг, 550-700
м зузаан, мөрхөлтөн Sрiгtа mагtiа nаfi, хөвд биетэн Fеnеstеllа sр.,Lгidорога sр.nоvLiосlеmа jаоlеvi,
Неmitгура sр., Sеmitгура ер., Нехасгinitеs Sр. агуулсан нарийн үелэг элсэн чулуу, алеоролитын
зузаалгийг Я.Дагва-Очир нар (1990ф) Цагдуул уулын нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт нь
Цагдуул уулын зүүн хажууд байрлана. Энэ свитийг Р.А.Хасин нар (1990ф) дунд, дунд-дээд девонд,
Н.А.Демин нар (1990ф) шаргатын свитэд хамааруулж байсныг Я.Дагва-Очир oагдуулуулын свитэд
ялгажээ. Литологийн найрлагаараа шаргатын свитээс ялгагдахгүй байгаа учир цаашид судлах
592. "ЦАНХИЙН СВИТ (Цанхинская свита)" "Дээд пермь"

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын Цанхи уулын орчимд жирэмийн свитийг нийцлэг хучиж,
таванголгойн свитээр нийцлэг хучигддаг, 360-600 м зузаан, Ргуnаdаеорtегв ех gг.bоbгоvн Nеub.,
Согdаitеs ех gг.gгасilеntus (Gогеl.) S.Meyen, Gоmа аff оsinоwаЬiеnsis (Сh.), Рагасаlаmitеs ех
gг.соmmuniа (Gогеl.), С.сf.саndаlереnsis Nеub., С.сf.insigniа S.Meyen Г. зэрэг дээд пермийн дунд
хэсгийн ургамлын үлдэгдэлтэй элсэн чулуу, алевролит, шохойн чулуу, занар зэргээс тогтсон хурдсыг
П.Хосбаяр нар (1984ф) цанхийн свит болгон ялгаад, 2 зузаалагт хуваасан баина. Тулгуур зүсэлтийг
Цанхи уулын орчимд ялгасан байна."
593. "ЦАРИГИЙН ГОЛЫН СВИТ (Царьгингольская свита)" "Доод девон"

"Хэнтийн Жаргалтхаанаас урагш Нуурэнтэйн зүүн хөндий, Царигийн гол, Нарийнтаи овоо,
Майхант уулын районд тархсан, дээд, доод хил үл нийцлэг болон тектоник хагаралтай, нарийнтайн
свитээр нийцлэг хучигддаг, 800-900 м зузаан, мөрхөлтөн Dаlmаnеllа (?) sр., Сhоnеtеs (?) ер.,
Саmагоtоесhiа sр., Еобрiгitеs (?) sр., Е.аff.гаdiаlus (Sоw.), криноид Меdinеогinus аff.гаdiаlis (Vеlt.)г
агуулсан цагаан саарал, ягаандуу саарал өнгийн аркоз гравелит, бүдүүн ширхэгт элсэн чулуу,
конгломератаас бүрдсэн үл суурьтаа элсэн чулуу, конгломератын багo хурдсыг С.М.Калимулин нар
(1968ф) Царигин голын нэрээр свитэд ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Шорвог нуураас урагш 4, 5 км-т
Царигийн голын баруун эрэгт оршино. Энэ свит нь хэрлэнгийн серид багтах ба насыг нь
Р.Е.Алексеева прагийн яруст хамааруулжээ."
96
594. "ЦАХИРБООМЫН СВИТ" "Доод-дунд девон"
"Энэ свитийг Д.Тогтох нар шинээр ялгаж байгаа." "Ф.Тунгалаг"
595. "ЦАХИРУУЛЫН СВИТ (Цахирулинская свита)" "Венд-доод кембри"

"Говь-Алтайн нутаг Монгол Алтайн зүүн өмнөд хэсэг, Хантайширын нурууны хойт хажуу зэрэг
газар тархсан, 400-600 м зузаан, археоциат, замаг, онколитын үлдэгдэлтэй шохойн чулуу, шохоилог
элсэн чулуу, гравелит, конг ломерат зэргээс тогтсон зузаалгийг А.А.Раузер нар (1987ф) цахир уулын
свит болгон ялгасан баина. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин " "нутгийн "
596 "ЦАХИУРУУЛЫН СВИТ (Цахиурульская свита)" "Дунд-дээд юра"

"Архангайн Өлзийт, Хайрхан сум, Булганы Могод, Сайхан сумдын нутагт тархсан, палеозойн
хурдсыг тасалдалтай хучиж, залуу хурдсаар үл нийцлэг хучигддаг, 500-800 м зузаан, хүчиллэг
найрлагатай эх газрын вулканоген чулуулгийн зузаалгийг Ю.Л.Петрович, В.А.Ботезату нар (1960ф)
дунд дээд юрийн настай цахируулын свит гэж ялгажээ. Стратиграфийн байршил, геологийн
харьцангуй нас, нэрзуйн талаас судалж тодруулах шаардлагатай "
"Ж.Содов"
597. "ЦАХИРЫН ЗУЗААЛАГ (Цахирская толща)" "Доод цэрд "

"Өмнөговийн Гурвансайханы нуруу, Цахирын нуруу, Цагаан толгойн орчмын толгод,
Баянцагаан, Баруун сайханы хооронд, Зуунсайханы ар өвөр бэл, Цагаан голын орчимд тархсан, 1000
м зузаан, доод хэсэгтээ янз бүрийн хайргатай конгломератын үетэй бүдүүн хэмхдэслэг шаравтар
саарал элсэн чулуу, дээшлэхдээ маш нягт шохойжсон заримдаа битумжсан аргиллитын үетэй нарийн
ширхэгт элсэн чулууны зузаалгийг Э.А.Лебедева (1934) Цахирын нурууны нэрээр доод цэрдийн
настай свит хэмээн ялгаж андайсайр, еошийн формациудтай дүйцуулжээ. Дараагийн геологийн
судалгаанд энэ нэр ашиглагдаагүй."
"Ж.Содов"
598. "ЦАХИРЫН СВИТ (Цахиринская свита)" "Доод девон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Цагаан хаалгын цахир уул, Цахирын худгийн орчимд
тархсан, доод девоны амансайр, цагаанбулагийн свитүүдийг нийцлэг хучиж, хүрэнбоомын свитээр
нийчлэг хучигддаг, 540-700 м зузаан, амьтны үлдэгдэлгүй үл суурийн конгломерат, элсэн чулуу,
алевролитаас бүрдэх доод шохойлог конгломератын мэшил, риолитын туфийн үе бүхий элсэн чулуу,
алевролитаас бүрдэх дээд гэсэн 2 зузаалгаас тогтох хурдсыг Ч.Минжин, Ф.Тунгалаг нар (1994)
Цахирын худгин нэрээр свитэд ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт нь Цагаан хаалгын цахир уулаас баруун
урагш 1 км-т, Цахирын худгийн орчимд хийгдсэн. Анх Л.М.Улитина (1976) Р.Е.Алексеева (1981) нар
цахирын үе гэж ялгасан ба Н.Г.Маркова (1977), Т.Т.Шаркова (1981) нар энэ хурдсыг жинстийн свитийн
дүнгэнээ, өмнөгоговийн үеүдэд хамааруулж үзсэн."
599. "ЦАХИРЫН НУРУУНЫ СВИТ (Цахириннурская свита)" "Доод карбон "

"Ховдын Алтай сумаас зүүн урагш Баруунхурайн бүсийн зүүн өмнөд хэсэгт тархсан,
борхавцалын свитийг үл нийцлэг хучиж, тавантолгойн сви тээр үл нийцлэг хучигддаг, 1250 м зузаан,
үл суурьтаа туфийн бага зузаантай үе агуулсан ногоовтор саарал туфэлсэн чулуу, туфконгломерат,
дундаа цул буюу үелэг шохойн чулуу, дээрээ хар саарал, ногоон саарал туфалевролит, туф,
туффитээс тогтох зузаалгийг В.А.Федоровский нар (1960ф) свит болгон ялгасан байна.Тулгуур зүсэлт
нь Борхавцалд байрлана.Эндээс мерхелтон Тегtiагiргоduсtus bагunhuгаүеnаis Suuг.еtLаz.,
Diсtуосlоstus рurus Suuг., Gуроsрiгifег mоngоliсus Suuг., Nеоsрiгifег аnnае Веsnoss., Dеngаlоsiа gоbiа.
Маn.еt Раul.,Lаniрustulа bаibаlеnsis (Маsl.)г илрүүлсэн нь хожуу визейн түвшинд хамаарна.
В.А.Федоровский нар доод визей(1960ф), Б.Лувсанданзан (1970), В.В.Ярмолюк (1983)нар визей
О.Д.Суетенко, Е.В.Головченко нар (1990) доод карбонд хамааруулжээ. Уг свитийн хурдас индрийн ба
нухний нурууны свитийн хурдастай фацийн шил жилттэй. Синоним нь доод даяннуурын свит
(В.В.Веззубцев, 1959ф), дээд даяннуурын свит(В.В.Беззубцев, 1959ф), тооройн нурууны свит
(В.В.Беззубцев, 1959ф), тэрэгхүрэнгийн свит (В.А.Федоровский, 1960ф) юм."
600. "ЦОГТОВООГИЙН СВИТ (Цогтобинская свита)" "Дээд цэрд"

"Өмнөговийн Цогт-Овоо сумын нутагт тархсан, дээд цэрдийн улаан говийн свитийг нийцлэг
хучиж, кайнозойн хурдсаар хучигддаг, 100 м зузаан, ихэвчлэн алаг эрээн бүдүүн хайргат конгломерат,
шавар, элсэн чулууны зу заалгийг В.И.Гольденберг нар (1977ф) судалж Цогт-Овоо сумын нэрээр дээд
цэрдийн (кампан-маастрихт) настай свитэд ялгажээ. Энэ нь баруун-гоёотын свитийн давхардал нэр
бололтой. Тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
97
601. "ЦОГТЫН СВИТ (Цогтинская свита)" "Доод-дунд девон"
"Говь-Алтайн Цогт сумын орчимд Н.Г.Маркова, Т.Т.Шаркова нарын (1975) ялгасан энэ свитийн
доторхи тахилт, дечиндавааны үеүдийг А.А.Раузер нар (1986ф) тахилт, дөчийн даваа гэсэн 2 свитэд
дэвшүүлэн авсан тул цогтын сВитийн нэрийг хэрэглэхгүй болсон байна."
602. "ЦОГТЦЭЦИЙН СВИТ (Цогтцэцийская свита)" "Доод пермь "

"Өмнөговийн Цогтцэций сум, Тавантолгойн ордын орчмоор тархаж, Дунд-дээд карбоны
дешийн овоогийн свитийг үл нийцлэг, аргалантын свитийг нийцлэг хучиж, жирэмийн свитээр өнцгийн
үл нийцлэг хучигддаг, 800 м зу заан, Ресорtегis sр., Zаmiорtегis ех gг.glоssорtегоidеs, Z.sр., Аnnulагiа
undulаtа Nеub., А.sр., Ruflогiа sр., Согdаitее sр., Рагасаlаmitеs sр. зэрэг доод пермийн ургамлын
үлдэгдэл агуулсан туфконгломерат, туфэлсэн чулуу, трахиандезит, андезитын туф, туфбрекчи,
риолитын туф зэргээс тогтсон зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1984ф) цогтцэцийн свит гэж ялгасан байна.
Тулгуур зүсэлтийг Хадан ус худгийн урд талд ялгав. Энэ свитийн стратиграфийн байрлалыг тодруулах
603. "ЦООХОРЫН НУРУУНЫ СВИТ (Цохорийн нуруинская свита)" "Доод карбон "
"Баян-Өлгийн Алтай сумын төвөөс зүүнурагш Цоохорын нуруу, Дунд бор хошуу уул,
Дэлхайрхан уулын орчимд тархсан, дунд девоны тогоотын свитийг үл нийцлэг хучдаг, 1000 м зузаан,
мөрхөлтөн Unisрiгifег tогnассu sis (Коn.), Nеоsрiгifег sр., ургамал Кnоггiа, Uгsоdеndгоn sрг агуулсан
шаварлаг занар, алевролит, лолимикт элсэн чулуу, вулканомикт ба туфоген элсэн чулуу, гравелит,
конгломерат, туф, туффит, хүчиллэг суурилаг эффузивийн зузаалгийг А.А.Раузер нар (1987ф)
Цоохорын нурууны нэрээр свит болгон ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт нь Цоохорын нуруунд Сагсай
голын дээд эхэнд байдаг. Мөрхөлтөн ий цогцолбор нь доод карбоны турневизейн түвшинг заадаг.
Дахин судлах шаардлагатай."
604. "ЦОРОЯДОГИСlН СВИТ (Цоройдогская свита)" "Дунд-дээд девон"

"Өвөрхангайн Тарагт сумын төвөөс зүүнурагш, Цэцэрлэгийн хоггорын зүүнемнод хзсэгт
Гурангын голын баруун эрэг, Хадат уул, Цоройдог, Их унэгт ууланд тархсан, бумбаттолгойн свитийг
нийцлэг хучиж, дулаанханы ссзитээр нийцлэг хучигддаг, 2500 м зузаан, амьтны үлдэгдэлгүй,
алевролит аргиллит, цахиурлаг болон шаварлаг занар, хаш, кварцитын үе бүхий элсэн чулуу, занарын
зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф) Цоройдог уулын нэрээр свитэд ялгасан байна.Тулгуур зүсэлт нь
Цороидог ууланд оршино.Уг свитийн дээр болон дор орших свитүүд нь амьтны үлдэгдлээр
тuдорхойлогдсо ныг үндэслэн энэ свитийн насыг Дунд-дээд девонд оруулсан болно. "
605. "ЦОХИОТЫН ЗУЗААЛАГ (Цохиотуинская толща)" "Дунд карбон "

"Өмнөговь, Дорноговийн заагт Өмнөговийн бүсийн Гурван хараат уулын массивын Төв ба
хойд хэсэгт Цохиот хийд орчимд тархсан, мергецгийн свитийг аажим нийцлэг хучдаг, 1800-2000 м
зузаан, доод хэсэгтээ ургамлын үлдэгдэлтэй андезит, андезитбазальт, ллагиоклаэ, лироксен, эвэр
хуурмаг, оливин, ортолироксент базальт, дундлагсуурилаг найрлагатай жижиг, дунд, том хэмхдэст
туф, ллагиопорфиртой дацит, хүчиллэг найрлагатай томжижиг хэмхдэст туф, элсэн чулуу, алевролит,
гравелит, конгломератаас бүрдсэн эу заалгийг М.В.Дуранте (1976) Цохиотын хийдийн нэрээр ялгасан
байсныг В.И.Гольденберг нар (1977) свит болгосон. Дээд хил нь тодорхойгүй. Цаашид судлах
606. "ЦУЛУУЛЫН СВИТ (Цольулинская свита)" "Венддоод кембри"

"Увс, Ховд аймгийн нутаг Цагааншивээтийн нурууны орой, зүүнхажуу, Их Нууруудын хотгорт
Сэрин нуруу, Цул уулын орчимд тархсан, ойролцоогоор 2000 м зузаан, лирокений лорфирит,
агломерат лаав, гун улаан, ягаавтар өнгийн цахиурлаг алевролит, цахиуржсан туффит, археоциат,
замгийн үлдэгдэл тэй биогерм шохойн чулуу зэргээс бүрдсэн зузаалгийг В.А.Амантов (1963) цулуулын
свит болгон ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
607. "ЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Цэнгэльская свита)" "Доод-дунд ордовик "

"Баян-Өлгийн Цэнгэл сумын нутаг Цэнгэл хайрхан уулын баруун хажуу, Улаанхус сумын Сэргэ
эурх уул, Баян уулын орчим, Олон нуурын голын сав газар тархсан, уулын алтан серийг тасалдалтай
хучиж, дээд ордовикийн эрдэнэбүрэнгийн ? свитээр хучигддаг, 900 м орчим зузаан, ногоон занар,
занаржсан элсэн чулуу, алевролит, кварцхээрийн жоншит элсэн чулуу, туфэлсэн чулуу, конгломерат,
98
гравелит, риолит зэргээс тогтсон зузаалгийг Ө.Даваа нар (1986ф) Цэнгэл сумын нэрээр свит ялгаж,
геологийн байрлалаар нь(организмын үлдэгдэл олдоогүй) багцаагаар Доод-дунд ордовикийн настай
гэж үзэв. Тулгуур зүсэлтийн доод хэсгийг Сэргэ зүрх уулын орчимд, дээд хэсгийг Баян уулын орчимд
тус тус ялгав. Цаашид геологийн байрлал, насыг судлах шаардлагатай. Гарангын зузаалаг энэ
свитийн давхардал болно."
608 "ЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Ценгелинская свита)" "Девон"

"Говь-Алтайд Цэнгэл голын эхэнд В.В.Беззубцев нарын (1959ф) ялгасан энэ свит нь
В.А.Федоровский нарын (1959ф) ялгасан цагааншороотын свитийн давхардал болсноос гадна
судалгаанд хэрэглэглэхгуй байна. "
609. "ЦЭНХЭРГОЛЫН СВИТ (Цэнхэргольская свита)" "Дээд пермь"

"Хэнтийн Жаргалтхаан сумын нутаг Цэнхэр голын сав газар тархсан, ургамлын үлдэгдэлтэй
терриген зузаалгийг А.А.Хралов нар (1965ф) свит бол гон ялгав.Энэ нь улзын свитийн давхардал
болсон. Улзын свитийг үз. "
"Д.Оролмаа"
610. "ЦЭРДУУЛЫН СВИТ" "Дунд девон"

"Увсын Сагил сумын Цэрд уул, Хар нуруу, Өмнө адрагын уул зэрэг газар тархсан, мөрхөлтөн,
ургамлын үлдэгдэл бухий хандгайтын свитийг үл нийцлэг хучдаг тунамалтуфоген хурдсыг Я.Дагва-
Очир нар (1990ф) цэрдуулын свит болгон ялгажээ. Судлах шаардлагатай."
611. "ЦЭРТИЙН СЕРИ (Цэртэинская серия)" "Дээд пермь "

"Говь-Алтай, Хантайшир Хар аргалантын бүсэд тархсан, доод пермийн сэрхийн уулын серийг
нийцлэг хучиж, залуу хурдсаар хучигддаг, 1500 м зузаан, Zаniорtегiа ар., Glоttорhуllum 8р., Сгаssinегviа
аff.minimа Sush. Согdаitеs ех gг.gгасilеntus (Gогеl.) S.Meyen, С.сf.singulагis(Nеub) S. Meyen,
С.сf.mitinеаn8is(Gогеl.) S.Meyen, С.ех gг.inсisа(Rаdсz.) S.Meyen С.Ьuznеtsiаnuа S.Meyen, Ruflогiа сf.
dеliсаtа Duгаntе, Г. dегzаvinн (Nеub.) S.Nеүеn, Г.ер., Glоttорtегiа sр., Nерhгор8is sр., Сгаssinегviа ер
SlсоЫа еlоngаtа (Тагаs.) Suсh. зэрэг дээд пермийн доод хэсэгт өргөн тархалттай ургамлын олдвортой,
тунамал болон вулканоген чулуулгийнлей кобазальтынсуурилаг вулканоген чулуулгийн элсэн чулуу
алевролитын эу заалгийг С.П.Гаврилова, Д.Оролмаа нар (1991) Цэртийн булгийн нэрээр серид ялгаж,
тулгуур зүсэлтийг Жаргалант, Хөндийтийн голууд, Асгатын шанд, Хойд ба Урд булгууд,
ХарАргалантын нуруу зэрэг газарт хийсэн байна.Уг серийн хэмжээнд чулуулгаар нь нэрлэн дээрх 4
свит ялгасан ба цаашид свитүүдэд газарзуйн нэр егех шаардлагатай."
612. "ЦЭЦГЭРШАНДЫН СВИТ (Цэцгэршандская свита)" "Дунд-дээд девон"

"Өмноговийн Номгон сумын нутагт П.Хосбаяр нарын (1984ф) ялгасан энэ свит нь
В.И.Гольденберг нарын (1977ф) ялгасан егеемерийн свитийн давхардал болсон, төв, Дорнод
Монголыn геологин зурагт(1990ф) гурвансайханы серид хамаарагдах хурдас гэж үзсэн. Иймд
цэцгэршандын свит ялгах үндэслэлгүй юм."
613. "ЦЭЦИЙУУЛЫН СВИТ (Цэцийулинская свита)" "Дээд юра "

"Өмнөговийн Цогтцэций сумын төвөөс урагш Цэций уупын орчимд тархсан Доод-дунд юрийн
хамархеоверийн свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд юрийн ша рилын свитээр тасалдалтай хучигддаг,
800-860 м зузаан, эртний ургамал-Рhуllоthеса sibiriса Неег, Еquisеtitеs lаtегаlis (Рhill.), Соiорtегis ар
зэрэг олдвортой саарал конгломерат, гравелит, элсэн чулуу, ногоовтор бүдэг саарал алевролит,
мөргөл, туфэлсэн чулууны зузаалгийг П.Хосбаяр нар (1984ф) Цэций уулын нэрээр дээд юрийн настай
свит ялгажээ. Судалж свит ялгах үндэслэл, стратиграфийн байршлыг тодруулах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
614. "ЦЭЦЭРЛЭГИЙН СВИТ (Цэцэрлэгская свита)" "Дунд-дээд девон "

"Баянхонгорын хоийд хэсгээр Хангайн хотгорын өмнө, хойд захаар, Өлзийт Тун голын хооронд
Чулуут голын зүүнзах, Байдрагийн гол, Урд тэрхийн гол, Хох давааны нуруу, Унтаа ямаатын нуруу,
Хайрхан уулын районд тархсан, доод девоны эрдэнэцогтын ссзитийг нийцлэг хучиж, доод карбоны
жар галантын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 1470-1700 м зузаан, ургамлын үлдэгдэл лепидофит
Ваггiаndiаnа dusliоnа sр.г агуулсан)лсэн чулуу, алевролит, аргиллит, гравелит, конгломератын
доодаркоз элсэн чулуу, алев ролит, олистолит, элсэн чулуу, гравелит, конгломератын дундцахиурлаг
алевролит, аргиллит, кварцхээрийн жоншит элсэн чулуу, гравелит, конгломе ратын дээд гэсэн 3
99
свитээс тогтох хурдсыг А.К.Уфлянд нар (1977ф) Архангайн Цэцэрлэг хотын нэрээр свитэд
ялгасан.Тулгуур зүсэлт нь ХЭргисийн голын хендийд Өлзийт өндөр уулаас баруун хойш 3, 4 км-т
(эолон Байдрагийн голын зүүнэрэгт хийгдсэн. И.Б.Филиплова, В.И.Гольденберг, А.К.Уфлянд нар энэ
свитийг карбонд хамааруупж байсан. 19861989 онуудад Мон гол3евлелтийн экследицийнхэн дунд
масштабын зураглалын явцдаа свитийн зарим хэсгээс девоны ургамлын үлдэгдэл, Уфлянд Туин
голын баруун эргээс живетийн яруст хамаарагдах ургамлын үлдэгдэл тус тус олжээ. "
615. "ЦЭЦЭГИЙН СВИТ (Цэцэгская свита)" "Доод силур "

"Ховдын Цэцэг сумын Хажингийн нуруу, Дуут сумын Улаан гол зэрэг газар (Ховдын бус)
тархсан, дээд ордовикийн зүүннурууны свитийг нийцлэг ? хучиж, захчины свитээр нийцлэг хучигддаг,
1000-1500 м зузаан, гравепит ногоон, хар граптолитын занар, элсэн чулууны зузаалгийг П.С.Матросов
(1976) Цэцэг нуурын нэрээр свит ялгах санал дэвшүүлэв. Тулгуур зүсэлтууд нь Дунд хажингийн
хавцал, Дуут сумын дэргэд байрлана. Эндээс Т.Н. Корень Sрiгоgгарtuа sрiгаliе, Моnоgгарtus ех
gг.ргiоdоn, Геtiоlitеа gеi n.itziа.nus доод силурийн гралтолитоор насыг нь тогтоов."
"Ч.Минжин"
616. "ЦЭЭЛИЙН КОМПЛЕКС (Цельский комплекс)" "Доод-дунд архей"

"Говь-Алтайн Цээл, Цогт сумын нутагт тархсан, 3500 м зузаан, металелит, луйлсагын өндөр
агуулгатай чулуулаг, амфиболит, гтегматит, ховрооргнейсийн будин, гантиг, боржингнейс, диафторит
зэргийн 2 зузаалгаас бур дэх хурдсыг Ф.П.Митрофанов нар (1981) комплекст ялгасан.Комгтлексыг цаа
шид нарийвчлан судлах шаардлагатай."
617. "ЦЭЭЛИЙН СВИТ" "Дээд рифей-венд "

"Баруун талд ТумэнӨлзий, Хасарын уулаас аваад зүүнталд Хутагийн ну рууг даган Цээл
бригадыг дайран улсын хил хүртэл ургэлжилж баигаа цахиуркарбонатын зузаалгийг Ж.Бямба 1991
онд цээлийн свитэд ялгажээ. Уунээс урьд карбонат зузаалгийг тольуулын серийн хэсэгт багтаан ялгаж
иржээ(Суетенко, 1973).Энэ хурдсын араи илуу тархсан Цээл бригадаас баруун урагшхи болон Хатаны
булгаас зүүнтишхи ба Толь булгийн районуудад зүсэлт хийсэн байна.Энэ чулуулаг орген тархсан
Цээлийн хөндийннэрээр уг свитийг нэрлэжээ. Уг свит еронхийдее энгийн тогтоцтой. Түүний найрлагад
шохойн чулуу зонхилохоос гадна зүсэлтийн дунд хэсэгт 250 м хүртэл зузаантай цахиурлаг чулуулгийн
ба хааяа тийм их зузаан биш диабазын үеүд дайралдана. Свитийн зузаан 4000 м-ээс
хэтрэхгүй.3усэлтийн дээд хэсэгт Өндөр цагаан уул, Цагаан худгийн районд вендийн настай олон
тооны үлдэгдэл Тэсгин хоёр хажуугаар дайралдах ба зүсэлтийн доод хэсэгт Эрэгтэй худгаас урагш 2
км-т В.А.Комарын ам дугнэлтээр дээд рифейн настай байж болох строматолитын үлдэгдэл
олджээ.Цээлийн. свитийн дээд, доод зааг тогтоогдоогүй.3усэлтийг нарийвчлан судлах органик
үлдэгдлийг дахин тодорхойлох шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
618. "ЦЭЭЛИЙН СВИТ (Цэлинская свита)" "Доод-дунд юра"

"Баянхонгорын Богд сум, Бага богд уулын өвөр, Цээл булаг, Бахар уул, Хулангин шандын
орчимд тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд юрийн торомхоны свитээр тасалдалтай
хучигддаг, 400-1000 м зузаан, эртний ургамал Nеоса.lаmitеs рinitоidеs (Сhасhl.) Ргуn., Еquisеtitеs sр.,
Сlаdорhlеbiе nеbbеnsis Вгоngn.), С.hаibuгnеnsis (lj.еt Н.), С.sр., Rарhаеlliа sр., Кluiа ехilis (Рhill.) Rocib.,
Роdоzаmitеs lаnсеоlаtusЬ.еt Н.), Рitуорhуllum nогdеnа Lоldii Неег зэрэг олдвортой, конгломерат, элсэн
чулуу, алевролит, нүүрслэг алевролит, аргиллит, гравелитын зузаалгийг Н.А. Логачев нар (1963)
судалж Цээл булгийн нэрээр доод-дунд юрийн настай свит ялгасныг хожим В.Ф.Шувалов( 1970)
бахарын свитэд хамааруулж, уг свитийг хэрэгсэхгүй болгосон. Ж.Содов (1990) бахарын свитийн
тулгуур зүсэлтийн ургамлыг судалж бусад органик үлдэгдэлд дүн шинжилгээ хийж үзэхэд
стратиграфийн байрлал, геологийн харьцангуй нас, тархалтын хувьд нэлээд өөрчлөлттэй учраас бие
даасан цээлийн свитийг Говь-Алтайн бүс нутагт хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлгүй хэмээн үзэж байна.
Эл саналыг А.И.Лучичкая, Д.И.Фриххар, Ж.Бадамгарав(1991) нар зөвшөөрч байна. Бахар нурачи
свитийн стратиграфийн байршил, нас, хил заагийн асуудлыг тодруулах шаардлагатай байна."
"Ж.Содов"
619. "ЧАРГАТЫН СВИТ (Чигартаская свита)" "Силур"

"Ховдын Мянгад, Дөргөн сумын нутаг Чаргат ууланд тулгуур зүсэлттэй, Нуурын бүсийн ба Увс
нуурын хотгорт тархсан, ангилагдаагүй ордовик, намирын свит, вендкембрийн хурдсыг үл нийцлэг
хучиж, де8оны хурдсаар хур дас хуримтлалын тасалдалтай хучигддаг, улаан өнгийн элсэн чулуу,
граве лит, конгломерат, кварцхээрийн жоншит цагаан элсэн чулуу, ногоон занар шүр, хөвд биетэн,
мөрхөлтөн агуулсан шохойн чулууны үеэс тогтдог зузаалгийг В.А.Амантов Чаргат уулын нэрээр
(чигиртайн) свит ялгав (Матросов, 1976). Хуцын булаг, Чаргат уул, Тээлийн гол зэрэг газраас
100
Х.С.Розман Тu vаеllа гасЬоvЫi Тсhегn., Т.gigintеа Nсhегn. зэрэг мөрхөлтөн , Ч.Минжин Мultisоlеniа.
tогtоusа Fг., Л.М.УлитинаLерtеlаsmа sосiаlе (S.) зэрэг шүр судалж энэ свитийн насыг Доод-дээд силур
гэж тогтоов. "
"Ч.Минжин"
620. "ЧОЙБАЛСАНГИЙН СЕРИ (Чобалсанская серия)" "Дунд-дээд юра, доод цэрд"

"Дорнод аймгийн хойд тал, Хэнтийн Өндөрхаан хотын орчимд өргөн тархсан, доод мезозойн
хурдсыг тасалдалтай хучиж, Зүүнбаянги(чн серийн хурд саар нийцлэг хучигддаг, 780-1200 м зузаан,
остракод Сурridеа геmоtа Gгub., Моngоliаnеllа раlmоsа Маndl., загас lусорtега middеndогfн Геis. зэрэг
олдвортой, голдуу галт уулын гаралтай чулуулгийн зузаал гийг М.С.Нагибина нар (1975) Чоибалсан
хотын нэрээр Дунд-дээд юрадоод цэрдийн настай сери ялгаж дотор нь 300-500 м эффузив, 180-220 м
вулканоген, 300-400 м хүчиллэг лаав, туф, туф-тунамал чулуулгийн гэсэн 3 зузаалагт хуваасан байна.
Дараагийн судалгаагаар нарийвчлан ангилагдсан тул энэ серийг ашиглах шаардлагагүй."
"Ж.Содов"
621. "ЧОЙРЫН СВИТ (Чойренская свита)" "Доод цэрд"

"Дундговь, Дорноговь аймгуудын нутаг Чойр, Баянжаргалан, Дэлгэрхан, Цац цагаан нуурын
хотгорт тархсан, палеозой, юра, доод цэрдийн нялгын свивитийг үл нийцлэг хучиж, евдегхудагийн
свитээр нийцлэг хучигддаг, 100-200 м зузаан, зөөлөн биетэн l, imnосугеnа sibiriса Магtins., 1л.рагvа
Магtins., Саmреlоmа уihsiеn8is Grаb., Uniо сf.hugаnеnsis Jа., остракодСургidае соn, сinа Ноu., С.ех
gг.ргоnаtа 1лub., С.ех gг.vitimеnsis Маnd., 1лесорtеггосургis miltifегаLub., хаарын замаг Асlistосhага аff.
lаtа ГесЬ., динозавр Рsittасоsаurus sр., нүцгэн болон бүрхүүл урт ургамлын үр тоосны олдвортой,
цагаан саарал, шаравтар гравелит, элсэн чулуу, хар саарал алевролит, шавар, аргиллит, хар
нүүрслэг алевролитын зузаалгийг Л.Хосбаяр (1976, 1982) Чойрын төмөр замын станцын нэрээр доод
цэрдийн (аптальб) настай свитэд ялгажээ.Тулгуур зүсэлтийг Чойрын хотгорын эм не талд өвдөг
худагийн хотгорт еромдсон гуний еромдлегийн материалд гулгуурлан хийсэн байна.Мөн сеитийн
хурдсанд Хүрэн духын орчмын загас динозаврын олдвортой хурдсыг баггаажээ. Тодруулан ангилах
"Ж.Содов"
622. "ЧУЛУУТЫН СВИТ" "Венд-доод кембри"

"Архангай аймгийн нутаг Чулуут голын баруун хажууд, гуурний зүүн хойд талд тархсан,
тунамалвулканоген чулуулгийг Ж.Бямба 1988 онд дээрх голын нэрээр свит болгон ялгасан байна.
Зузаан нь 1400 м. Доодхэсэг нь серицит-хлоритот, кварц-сериoит-хлоритот занар, доломитын үе,
мэшлээс тогтох ба дээд хэсэг нь суурилаг найрлагатай вулканитын дунд онколит, замгийн үлдэгдэл
бүхий цайвар саарал доломит, шохойн чулуунаас тогтоно. Энэ 2 зузаалаг хоорондоо хагарлаар
тусгаарлагдана. Онколит ба замгийн үлдэгдэл доод кембрийн настай байсан тухай Л.Филиппова,
А.Бойшенко нарын ам мэдээ бий. Судлах шаардлагатай."
"Ж.Бямба"
623. "ШААМАРЫН СВИТ" "Дунд ллиоцен-эоплейстоцен"

"Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын нутаг Орхон гол, Сэлэнгэ мөрний уулзвар орчмын дэнжуудэд
(зүсэлт Шаамар, Буурал), Булган аймгийн Орхон сумын нутагт Орхон голын дэнжид (зүсэлт Орхон-I
Орхон-II) илэрсэн, 20-40 м зузаан, хөхтөний үлдэгдэлтэй, базальтын үетэй, элс, хайргаас тогтсон
хурдсыг Е.В.Девяткин (1981) судалж шаамарын горизонт ялгав. Геологийн үнэмлэхүй насыг 3,2-1,8
сая жил буюу акчагылын ярустай харьцууж антропоген ? гэж тогтоосон байна. Дараа нь Е.В.Девяткин
(1986) хөхтөний судалгааны үр дунд тулгуурлан газарзүйн нэртэй 4 комплекс ялгав. Үүнд орхоны
(дунд плиоцений дээд хэсэг), чикой буюу сүхийн (дээд плиоцений дээд хэсэг), буурал-овоогийн (дээд
плиоцений дээд хэсэг), булганы (эоллейстоoений) зэрэг болно.Үүнээс энэ горизонтын нас, агуулга нь
өөрчлөгдсөн тул зарим өөрчлөлт оруулах санал дэвшүүлж байна. Үүнд Шаамарын горизонтод сүх,
буурал-овоогийн комплекс хөхтөнтэй хожуу плиоцений хурдсыг хамааруулах, Орхон, Сэлэнгийн сав
газар тархсан энэ 4 комплексоор нас нь тодорхойлогдох хурдсыг шаамарын свит болгон ялгах зэрэг. "
"Ч.Минжин"
624. "ШАЛЗЫН СВИТ (Шалдзинская свита) " "Дунд-дээд триас "

"Дорнодын Баянуул сумын нутаг Шалэын голын сав газар, Дашбалбар, Гур ванзагал сумдын
нутагт лалеозон насны чулуулгийг үл нийцлэг хучиж, жо нонгин свитээр нийцлэг хучигддаг, янз бүрийн
ширхэгт элсэн чулуу, конг ломерат, ховроор алевролит, аргиллит, Дэлгэрмөнх уулын орчинд эффузив
чулуулгаас тогтсон, Nеосаlаmitеs sр., Сlаdорhlеbis sр., Реlоuгdеа sр., Sрhеnоbагiа аngustilоbа (Неег)
Flог., S.lоngifоliа (Роmеl.) Flог., Сагроlitеs sр., СzеЬаnоvsllа гigidа Неег, С.sр., Роdоzаmitеs lаnеоlа.tus
(idl еt Нцtt.), Рitуорhullum lаtifоlium Тuг.Кеt. зэрэг дээд триасын ургамлын үлдэгдэлтэй, 1800-2000 м
зузаан, эх газрын уусэлтэй бүдүүн ширхэгт хурдсыг В.А.Благонравов, В.И.Гольденберг нар (1970)
101
шалэын свит болгон ялгажээ. Тулгуур зүсэлтийг Шалзын голын сав газар Шар шувуут (шивээт)
овоогоос хойш 7 км-т тогтоосон байна. О.Төмөртогоо нар (1986) энэ свитийн насыг дунд-дээд триас
гэж тогтоов. Цаашид насны үндэслэлийг тодруулах шаардлагатай. "
"Л.Хосбаяр, Л.Уранбилэг"
625. "ШАНАГАБУЛАГИЙН СВИТ (Шанагбулакская свита)" "Доод карбон"

"Увсын Давст сумын төвоес баруун урагш тархсан, Доод-дунд деоон, силур, докембрийн
хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дунд-дээд карбоны улиастайн свитээр үл нийцлэг, угаагдлаар хучигддаг,
300 м хүртэл зузаан, тод улаан, тоосгон улаан өнгийн жижигдунд ширхэгт элсэн чулуу, алевроэлсэн
чулуу, алевролит, алаг өнгийн полимикт элсэн чулуу, гравелитын мэшил бүхий хурдсыг Ж.Самбуу нар
(1980ф) Шанага булгийн нэрээр свит болгон ялгасан байна. Энд вулканит байхгүй онцлогтой. Тулгуур
зүсэлт нь Шанага булгийн дунд адагт, Хотгорын мульдын баруун хаяанд байдаг. А.Б.Дергунов элсэн
чулуунаас ургамлын үлдэгдэл Sublерidоdеndгоn igгisсhеnsе Аnаn.Lерidоdеndгорsis lutгн Rаdсz.,
L.mагtjаnгvi Rаdсz.г илрүүлоэн нь доод карбоныг заадаг. Судлах шаардлагатай."
626. "ШАНДЫН СВИТ" "Дээд пермь"

"Төв аймгийн Баян (Мааньт) сумын төвийн ойролцоо оршдог Бүсийн гозгор уулын орчимд
тархсан, карбоны ихбулагийн свитийг хучиж, залуу хурдастаи өнцгийн үл нийцлэг хиллэдэг,
конгломератын хурдсыг Д.Товуудорж, Д.Чулуун нар (1981ф) Шандголын нэрээр свит болгон ялгасан
байна. Свит ялгах шаардлага хангаагүй тул цаашид ашиглах эсэхийг шийдэх шаардлага тай байна."
627. "ШАНДГОЛЫН СВИТ (Свита Шандгол, Орок-Нурская свита)" "Палеоген, дунд-дээд

олигоцен "
"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан сумын Шанд гол хэмээх хуурай сайрын эргээр илэрсэн, доод
олигоцений ? хурдсыг хучиж, миоцений луугийн свитээр тасалдалтай хучигддаг, 30-150 м зузаан,
хөхтөн Тsа.gаnоmуs аltаi сus М.еt Gг., Сгiсеtоге dогmitог Shеv., Sеlеnоmуа mlmiсus М.еt Gг., Нуае nоdоn
ауmагdi Filh., Раlаеаgаlе ulуssеб М.еt Gг., Jndгiсоthегium tгаnsоuгаliсum Оsb., Еumегух сulminis М.еt Gг.
зэрэг олдвор бүхий улаан хүрэн, улаан шар өнгийн шавар, алеврит, элс ба базальтын үе зэргээс
тогтсон зузаалгийг П.Ч.Беркей, К.Ф.Моррис нар (Вегкеу, Моггis, 1927) шандголын свит (Нsаnd-Gоl
fогmаtiоn) хэмээн ялгасныг Д.Дашзэвэг (1970) шандголын свит болгов. Энэ свитийн хурдастай дүйцэх
зузаалаг нь Нууруудын хөндий, Алтайн өвөр говь, Дундговь, Өмнөговь, Дорноговийн нутгийн
хотгоруудад тархсан бэгэр, орогнуур, атарын свитүүд юм."
628. "ШАРБУЛАГИЙН СВИТ" "Доод силур"

"Өвөрхангайн Богд сумын нутаг Арц богдын өвөрт, Дулаан богдын баруун хажууд Шар булгийн
баруун эргээр тектоник блокт илэрсэн, Мultisоlеniа sр., Fаvоsitеs sр. зэрэг доод-силурийн шүр агуулсан
шохон чулууны нарийн үе бүхий ногоон туфалевролит, туфэлсэн чулуу, кварцын элсэн чулуу,
гравелитын үеэс тогтсон 600 м зузаалгийг Ч.Минжин шар булгийн нэрээр свит ялгах санал дэвшүүлж
байна. Тулгуур зүсэлт нь Харганы хавцлын эхэнд оршино."
"Ч.Минжин"
629. "ШАРГАТЫН СВИТ (Шаргатинская свита)" "Дунд девон"

"Увсын Өлгий суманд Хар ус нуураас хойш орших Шаргат уул, Ургат уулын районд тархсан,
чаргат, тээлийн свитийг үл нийцлэг хучиж, карбоны конгломератаар хучигддаг, 450 м зузаан, шохойн
чулуу, элсэн чулуу, элсэрхэг шохойн чулуу, конгломератын зузаалгийг Р.Е.Алексеева нар (1988ф)
Шаргат уулын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Тулгуур зүсэлтийг Шаргат уулаас хойш 34 км-т
орших хуурай сайрын хойд эрэгт ялгав. Цаашид судлах шаардлагатай."
630. "ШАРГОВИЙН СВИТ (Шаргобийская свита)" "Доод силур "

"Баян-Өлгийн Улаанхус сумын Асгат уул, Овгор уул, Хаг нуурын орчимд тархсан, мухарын
свитийг нийцлэг ба үл нийцлэг хучиж, доод силурийн цагааннурын свитээр мөн нийцлэг ба үл ницлэг
хучигддаг, 2600 м зузаан, элсэн чулуу, гравелит, алевролит, шохойн чулууны үеэс тогтсон зузаалгийг
Г.Бөмбөрөө нар (1983ф) Шар говь гэдэг газрын нэрээр свит болгон ялгав. Тулгуур зүсэлтийг Овгор
уулаас хойш, Баруун томерт уулаас зүүнурагш 7км-т тус тус ялгав. Энэ свитээс Х.С.Розман Тuvаеllа
гасhоvskii,Lерtоs tгорhiа ex gг.filоsа зэрэг доод силурийн мөрхөлтөн тодорхойлов. Цаашид
стратиграфийн байрлал, насыг гүйцэж судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
102
631. "ШАРГОЛЫН СВИТ (Шарагольская свита)" "Доод ? пермь"
"Ерөө голын эх орчимд терриген хурдсын зузаалгийг В.А.Варламов нар (1960ф)
шарголын свит болгон ялгасан байна. Свит ялгах шаардлагагүй. "
"Д.Оролмаа"
632. "ШАРГЫН УУЛЫН СВИТ (Шаргынулинская свита)" "Доод девон "

"Сүхбаатарын Баруун-Урт хотоос зүүн урагш, Шаргын уул, Шар овоо, Улаан овоо, Сүүжийн
цагаан овоо, Баруун зээрдийн районд тархсан, баруунурт, шаровоогийн свитийг угаагдлын гадаргуу,
ул нийцлэг хучиж, дунд девоны улаановоогийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 800-900 м зузаан,
брахиолод, острокод, тентакулит, строматолор, ругоз, мшанк, табулят агуулсан шохой чулуунаас
тогтсон конгломерат, шохойлог алевроолит, шохойлог элсэн чулуу, алевролит, элсэн чулууны
зузаалгийг О.Д.Суетенко нар (1975) Шаргын уулын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Уг свит нь
дотроо доод зүүн-Монголын, дээд-Монголын гэсэн 2 үед ангилагдана. Стратотип зүсэлтийг Баруун-
Урт хотоос зүүн урагш 40 км-т орших Шар овоо уулаас хойш 4 км-т хийжээ. Анх Суетенко энэ свитийг
эйфельд оруулж байсныг Шаркова, Марко ва нар доод-дунд девоны настай гэжээ."
633. "ШАРИЛЫН СВИТ (Шарилинская свита)" "Дээд юра "

"Дорноговийн Сайншанд хотоос урагш 20 км-т Шарилын уул, Хаалган уулын баруун талд
тархсан, доод-дунд юрийн хамархөөвөрийн свитийг үл нийцлэг хучиж, дээд юра доод цэрдийн
цагаанцавын свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 350-1750 м зузаан, конхострак Рsеudоgгарtа
аndгеwsi(Jоnеs), Р.muгсhisоniае (Jоnеs), ургамал РоdоzаmitеsLаnсеоlаtuв(.еt Н.), GinЬgо ех gг. sibiriса
Неег зэрэг олдвортой, бор саарал шавар, гравелит, бул чулуу, конгломерат, элсэн чулуу, дээд
хэсэгтээ ногоовтор саарал, ягаавтар саарал алевролит, элсэн чулуу, элсэрхэг шаврын зузаалгийг И.Е.
Турищев(1955, 1956) судалж, Шарилын уулын нэрээр доод цэрдийн (валанжин) настай свит ялгажээ.
Хожим Г.Г.Мартинсон (1961) уг хурдсын зөөлөн биетэн Агguniеllа оvаlis Коl., А.соmрасtа Коl.,
остракодСурridеа tгitа Кub., С.tubегсulisрегgа Gаl. болон амьтан, ургамлын судалгаанд тулгуурлан
шарилын свитийг дээд юрийн настай гэсэн санал дэвшүүлсэн нь дараагийн судалгаагаар нотлогдсон.
Шарилын свитийн хурдсыг Монгол орны өмнөд нутгаар өргөн тархалттай гэж үздэг юм. Нарийвчдан
судалж ярусын түвoинд тогтоох шаардлагатай."
"Ж.Содов"
634. "ШАРНУРУУНЫ СВИТ (Шарнурская свита)" "Девом"

"Говь-Алтай, Завхан аймгийн хил залгаа нутаг Цагаан-Олом, Шар нуруу орчимд В.В.Беззубцев
нар (1959ф) ялгасан энэ свитийн дээд хэсгийг карбонд хамааруулсан тул цаашид судалж шинэ свит
ялгах шаардлагатай болсон байна.
635. "ШАР-ОВООГИЙН СВИТ (Шаробинская свита)" "Доод девон "

"Сүхбаатарын БаруунУрт хотоос урагш Шар овоо уулын районд тархсан, силурийн
6аруунуртын свитийг нийцлэг хучиж, шаргын уулын свитээр хучигддаг, 150-200 м зузаан, мөрхөлтөн,
остракод, конодонт, хөвд биетэн, табулят агуулсан шохойн чулуу, алевролитын үеллээс тоггох
зузаалгийг Т.Т.Шаркова (1981) Шар овоо уулын нэрээр свит болгон ялгасан байна. Стратотип
зүсэлтийг Шар авоо уулаас баруун хойш 3, 7 км-т хийсан. Суетенко (1975) уг хурдсыг силурийн
настай баруунуртын свитэд хамтатгаж үзэж байсныг Шаркава (1981) баруунуртын свит дээр нийцлэг,
угаагдлын гадаргуутай байрладаг болохыг тоггоож тусад нь свит болгон ялгажээ. Амьтны үлдэгдэл нь
доод девоны доод хэсгийг заадаг учраас эиэ свитийг хэвээр үлдээсэн боловч энэ нь маргаантай."
636. "ШАРТЭЭГИЙН СВИТ" "Дунд-дээд юра "

"Говь-Алтайн Алтай сум, Өргөстэйн хилийн ангийн төвөөс зүүн тийш 10-12 км-т Номингийн
говь, Шартээг уулын орчимд тархсан, 140-150 зузаан, эртний ургамал Тhаllitеs sр.nоv., Еquisеtitеs ех
gг. fегgаnеnsis Sеw., Соniорtегis аtаssiеnsis Sоdоv, Кlulsiа sр. nоv., Ваisiа ех gг. hiгsuЬа Кгаssil, ,
Рhоеniсорsis аngustifоliа Неег, Рitуорhуllum nогdеnslyiоldii (Неег) Nаthг., Sаmагорsis sр., Рitуоsрегmum
gоbiеnsis Sоdоv, стеноцерал-Gоbiорs dеsегtus Shishls., яст мэлхий Shагtеgеmуs lаtiсеntгаlis Sulсh. вЬ
Nагю., мөн цэнгэг усны осракод, дун хясаа, шавьжны олдвортой, ул хэсэгтэй нүүрслэг алевролитын
үетэй улаан хүрэн, цайвар шар элсэн чулуу, дээшлэхдээ аргиллит, элсэрхэг алевролитын зузаалгийг
1993 онд П.Хосбаяр дунд-дээд юрийн настай свит ялгах санал дэвшүүлж 1:1000 000-ын масштабтай
геологийн зурагт тусгажээ. Ж.Содов эртний ургамалд нь дүн шинжилгээ хийж эл хурдсыг дунд юрийн
(байос) настай гэж үздэг. Свит ялгах үндэслэл хангалтгүй, эртний амьтан, ургамлыn судалгаа эхлэл
төдий байгаа учир тодорхой цогцолбор судалгаа хийх шаардлагатай."
"Ж.Содов, П.Хосбаяр"
103
637. "ШАРХАРГИНГОЛЫН СЕРИ (Шарахаргингольская серия)" "Ордовик-силур"
"Увсын Бөхмөрөн, Түргэн сумын нутаг Байримын нуруу, Ачит нуурын хотгор, Улиасгай голын
сав газар тархсан, 6000 м зузаан, терриген зузаалгийг Ж.Самбуу нар (1982ф) Шар харгийн голын
нэрээр сери болгон ялгав. Шаардлага хангаагүй тул ашиглахгүй."
"Ч.Минжин"
638. "ШАРЧУЛУУТЫН СВИТ (Шарчулутинская свита)" "Доод силур"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Гашуун овоо, Шар чулуутын худаг орчимд тархсан, дээд
ордовикийн гаoууновоогийн свитийг нийцлэг хучиж, доод дээд силурийн цагаанбулагийн свитээр
нийцлэг хучигддан, ногоон алевролит, ягаавтар өнгөтэй органаген шохойн чулуу, шаварлаг шохойн
чулуунu үе, саарал, цагаан цул шохойн чулуу зэргээс тогтсон зузаалгийг Х.С.Розман, Ч.Минжин нар
Шар чулуут худгийн нэрээр свит ялгах санал дэвшүүлж байна. Шарчулуутын свит нь Гаoуун овоогийн
ард тулгуур зүсэлттэй доод дэд свит буюу говийн үе; Шар чулуутын худгийн дэргэд тулгуур зүсэлттэй
дээд дэд свит буюу фацийн шилжилттэй oарчулуут, ямаан-усны үед тус тус хуваагдана. Доод дэд
свитээс нь Х.С.Розман Тuvаеllа diсhоtоmiаns, Glаs siа шinutа гэдэг мөрхөлтөн, Ч.Минжин Меsоfаvоsitеs
flехimuгinus, М.аhсhоlүltеnsis зэрэг табулят судалж дунд лландоверийн настай гэж үзэв. Дээд дэд
свитээс нь Мultisоlеniа tогtоusа, Меsоfаvоsitеs uгаlеnsis зэрэг шүр, 1sогthis аngасiеnsis, Тuvаеllа
гасlүоvshн зэрэг мөрхөлтөний үлдэгдлээр дээд лландовери-доод венлокийэ настай гэж тогтоов. "
"Ч.Минжин"
639. "ШАРЫН ГОЛЫН СВИТ (Шарайнгальская свита)" "Дунд-дээд юра "

"Сэлэнгэ, Дархан хотоос урагш, зүүн урагш 40 км-т Шарын голын нүүрсний орд газрын орчимд
тархсан, доод карбоны өрмөгтэйн свитийг үл нийцлэг хучиж, дөрөвдөгчийн хурдсаар тасалдалтай
хучигддаг, 910-1000 м зузаан, Соniорtегis buгеjеnsis (Zаl.) Sеw., Рhоеniсорsis аngustifоliа Неег
Роdоzаmitеs lаnсеаlаtus (L.еt Н.) Sсhimр. ургамлын олдвортой, саарал, цайвар саарал, бүдэг саарал
конгломерат, элсэн чулуу, гравелит, алевролит аргиллит, хүрэн нүүрсний давхарга бүхий зузаалгийг
Л.С.Бурых (1963) судалж дунд-дээд юрийн настай энэ свитийг ялгажээ. Судлах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
640. "ШИВЭРТГОЛЫН СВИТ (Джибертугольсiан свита)" "Дунд рифей ? "

"Монргол Алтайн зүүн хойд хэсэг, Баян-Өлгий, Увс нуурын район, Шивэрт гол, Түргэний уулын
хойд хэсгийн уулархаг газраар тархсан, 5000 м ? зузаан, элсэн чулуу, багаар занар, цахиурлаг
oовроор карбонатлаг занар, туфоген чулуулаг, кварцын элсэн чулуу, гравелит зэргээс тогтсон
зузаалгийг Ж.Самбуу нар (1980ф) свит болгон ялгасан байна. Энэ свит фондын тайланд
тусгагдсанаас өөр газар ашиглагдаж байгаагүй, маргаантай тул цаашид судлах шаардлагатай."
641. "ШИВЭЭНГОЛЫН ЗУЗААЛАГ (Шибэйнгольская толща)" "Доод силур-дунд девон"

"Ө.Жамъяндорж нар (1977ф) Их Нууруудын хотгор, Ханхөхийн нуруу, Тогтохын шилд энэ
зузаалгийг ялгав. Нутгийн стратиграфийн нэгж ялгах шаардлага хангаагүй тул цаашид хэрэглэхгүй."
"Ч.Минжин"
642. "ШИНЭ-УСНЫ СВИТ (Шинеуская свита)" "Девон"

"Говь-Алтайн Хантайширын нурууны ард Шинэ ус голын адаг орчимд энэ свитийг
В.В.Беззу6цев нар (1959ф) ялгасан. Геологийн судалгаанд ашиглагдахгүй болсон байна."
643. "ШИНЭХУДАГИЙН СВИТ (Шинэхудукская, Шинхудукская свита)"

"Доод цэрд, готерив-баррем" "Дундговийн Өндөршил сумын төвөөс урагш 80 км-т Алаг цав
буюу lllинэ ус худгийн орчимд тархсан, доод цэрдийн цагаанцавын свитийг нийцлэг хучиж, доод
цэрдийн хөхтээгийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 230-2500 м зузаан, эөөлөн биетэн-Linnосугеnа
рusillа (Rеis.), L.mоngоliса Магtins., L.аltifогmis (Grаb.), Liоlах рагvа Rаmm., Вitthуniа dzunbаiеnsis
Магtinз остракодСурridеа огifогюis Ноu, С.оsоdоеvi Sсоblо, С.агаgаngеnsis Sсоb lо, Рhinосургis
tuguгigеnsis Lub., конхострак-Ваiгdеsthегiа аrguniса Кгаs., В.сhinсhuduhеnsis Stер., Рsеudоgгарtа
lүhаlfini Кгаs., загас-lусор tега fгаgilis Нuss, Stiсhорtеus геissi Wud., хаарын замаг-Ргаесhага vоlutа
(Ресh.) зэрэг олдвортой бүдэг саарал, саарал, ногоовтор саарал конгломерат, гравелит, шавар, элсэн
чулуу, битумжсан занар, цаасан занар, мергел, алевролитын зузаалгийг Г.Г.Мартинсон нар (1973)
Шинэ ус худгийн нэрээр доод цэрдийн (готерив-баррем) настай свитэд ялгажээ. Нарийвчлан судалж
ярусын түвшинд ангилах шаардлагатай."
"Ж.Содов"
104
644. "ШИРДЭГИЙН СВИТ" "Дээд пермийн доод хэсэг "
"Архангайн Цэнхэр, Их тамир, Баянхонгорын Эрдэнэцогт сумдын нутаг Тамирын голын эх,
Бугат, Өвер хошогт, Цэнхэр, Цэцэрлэг, Ширдэг, Замт, Нарийн гол, Суварга хайрханы орчим
газруудаар тархсан, ул суурийн дунд-том хайргат конгломератаас жижиг хайргат конгломерат, хар
саарлаас үнсэн саарал өнгийн жижигдунд-ширхэгг элсэн чулуу, ховроор алевролит, аргиллитын
үеүдтэй, дээд пермийн тээлийн свитээр нийцлэг хучигдаж, доод пермийн хошогтын свитийг нийцлэг
хучдаг, Аnnulагlа sр., РагасаilаmiЬеs зр., Рhуllоthеса сf.tuгnаеnвis Gогеl., Согdаitев gгасilеntus(Gогеl.)
S.Meyen, С.вingulагis(Nеub.) S.Meyen, С.gогеlоvа, С.ех gг.insignis S.Meyen, Lереорhуllum сf.tгigоnum
Zаl., Сгаssinегviа sр., Ресорtегiв сf.аnthгisсifоliа (Gоерр.)Zаl. зэрэг дээд пермийн дээд, дээд пермийн
доод-дунд хэсгийн ургамлын үлдэгдэлгэй, 690-1575 м зузаантай хурдсыг С.Гурцоо нар (1990ф),
?.Төмөрчөдөр нар (1990ф) Ширдэгийн голын нэрээр свитэд ялгаж, дээд пермийн настай гэж үзжээ.
Тулгуур зүсэлтийг Ширдэгийн голын баруун эрэгт тогтоов. Свит ялгах шаардлага хангасан. Свитийн
насыг барагцаалбал доод пермийн дээд, дээд пермийн дунд хэсагт хамааруулж байна. "
645. "ШОВДОЛ-ОВООГИЙН СВИТ" "Дээд ордовик "

"Сүхбаатарын Асгат, Халзан сумын хил заагт орших Шовдол овоогийн орчимд тектоникийн
блокт илэрсэн, 200 м зузаан, саарал, хар саарал, цул органиген шохойн чулууг Л.М.Улитина нар
(1975) шовдолын үе гэж ялгаад, lаbесhiа huгоnеns, Gгаnulinа gгаndis, Нагаgеmiа аltаiса зэрэг шүрийн
үлдэгдлээр дээд ордовикийн настай гэж тогтоов. Ч.Минжин шовдоловоогийн свит болгох санал
дэвшүүлсэн дагуу энэ свит ялгагдаж Төв, Дорнод Монголын 1:500 000-ын масштабын геологийн зурагт
(1990ф) тусгасан байна."
"Ч.Минжин"
646. "ШОНТЫН СВИТ (Свита Шонт)" "Венд доод кембри"

"Архангай, Булган аймгийнi нугаг Хархорины өргөгдөл, Их тамирын голын хойд хэсэг,
Батцэнгэл сумын нутагт тархсан, сантын свитийг нийцлэг хучиж, сэртэнгийн свитээр нийцлэг
ху?игддаг, 2000 м зузаан, доломитжсан шохойн чулуу, доломит, гантиг, порфирит ба элсэн чулууны
горизонтоос тогтох хурдсыг П.Хосбаяр нар (1986) свитэд ялгасан. Энэ свит нь зөвхөн фондын
тайланд тусгагдсан, өөр газар ашиглагдаж байгаагүй, маргаантай тул цаашид судлах шаардлагатай."
647. "ШУВУУНЫ СВИТ (Свита Шубун)" "Доод рифей"

"Завхан, Ховд, Увс аймгуудын нугаг, Их Нууруудын хотгор, Холбоо нуураас баруун тийш Баян-
Айраг уулын район, Их буурал уулаас зүүн хойш 5 км-т тархсан, доод протерозойн ургамалын
комплексыг үл нийцлэг хучдаг, 2000 м зузаан, гялтгануурлаг (заримдаа төмөрлөг) ба дан эрдэст
кварцит, гантиг, гантигжсан шохойн чулуу, метаэлсэн чулуу, занар зэргээс тогтох хурдсыг
В.А.Самозванцев нар ( 1982ф) свитэд ялгасан. Цаашид судлах шаардлагатай юм."
648. "ЭГИЙН ГОЛЫН СЕРИ" "Венд доод кембри"

"Ж.Бямба 1991 онд улиастай голын свит дээр байрлаж, тэрхийн свитээр хучигддаг тунамал-
вулканоген хурдсыг эгийн голын серид хамааруулан дотор нь (доороос дээш) үүргол, бадарын гол,
бүргэлгэйн голын гэсэн 3 свитэд хуваасан. Эдгээр свитийг үз. Энэ 3 свитийг Ж.Бямба (1972) нийтэд нь
эгийн голын свитэд ялгаж байсан. Цаашид эгийн голын серийн нэрийг хэрэглэх шаардлагагүй."
"Ж.Бямба"
649. "ЭГИЙН ГОЛЫН СВИТ (Эгийнгольская свита)" "Доод кембри "

"Хөвсгөл нуурын өмнөд талаар Эгийн голuн савд тархсан, кембрийн өмнөх насны цахиур-
карбонатын хурдсыг хучиж, доод кембрийн (ботомын ярус) ухаатолгойн свитээр хучигддаг, 1050-1250
м зузаан, атдабаны ярусын археоциат, трилобитын үлдэгдэлтэй, хар саарал шохойн чулуу,
доломит?сон шохойн чулуу, цахиурлаг шохойн чулууны зузаалгийг В.А.Благонравов нар (1971) эгийн
голын свит болгон ялгасан байна. Эгийн голын свит нь литологийн хувьд доорхи 3 багцаас бүрдэнэ.
Үүнд: Доод багц нь хар саарал өнгийн угалзан хээтэй, 250-550 м зузаан шохойн чулуунаас тогтоно.
Эндээс трилабит, археоциат, хиолит олджээ. Энэ багцыг М.Н.Карабов (1980, 1989) биастратиграфийн
хувьд барууны гаризонт (Эгийн голын зүүн цутгалан Баруун голын нэрээр) гэж ялгажээ, Насны хувьд
атдабаны ярусын доод хэсэгтэй дүйнэ. Дунд багц нь цайвар, цайвар саарал өнгийн доломитжсон
шохойн чулуунаас тогтоно. Хааяа шоoойн чулууны хээтэй үе тааралдана. Зузаан нь 400-500 м.
Эндээс археоциат, трилабит олдсон. Энэ багцыг биостратиграфийн хувьд М.Н Корабов (1980, 1989)
харганы горизонт (Харганын голын нэрээр) гэж нэрлэжээ. Уг багц атдабаны дунд хэсэгтэй дүйнэ. Дээд
багцuн чулуулаг голдуу бараан, бараан саарал өнгийн хааяа цайвардуу кальцитын цайвар өнгийн
судланцраар огтлогдсон шохойн чулуунаас бүрдэнэ. Хааяа шаварлаг чулуулгийн нарийн үе
тааралдана. Зузаан нь 150-400 м. Эндээс трилобит, археациат олдсон. М.Н.Коробов (1980, 1989)
105
миросын горизонт (Мирасын уулын нээрээр) гэж ялгасан. Уг горизонт насны хувьд атдабан ярусын
дээд хэсэгтэй дүйнэ. Эгийн голын свиттэй хоридол, эрхэлнуурын сви түүд насны хувьд дүйнэ."
650. "ЭГИЙН ГОЛЫН СВИТ (Эгингольская свита)" "Доод-дунд юра "

"Хөвсгөл, Булган, Сэлэнгэ аймгийн нут агт тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж,
залуу хурдсаар хучигддаг, 400 м зузаан, хясаа-Fегgаnосоnсhа, загасны хайрс, эртний ургамал-
Сlарhlеbis nеbbеnsis (Вгоngn.) Nаth., Рhоеniсорstа аngustifоliа Неег, Рitуорhуllum nогdеnзlsiоldн (Неег)
Nаth. зэрэг олдвортой конгламерат, гравелит, элсэн чулуу, аргиллит, занар нүүрс агуулсан зузаалгийг
В.Ф.Шувалов (1982) Эгийн голыn нүүрсний уурхайн нэрээр доод-дунд юрийн натай свит ялгах санал
дэвшүүлжээ. Сайхан, цагаанбургас, сараалжийн голын свитүүдтэй асуудлыг тодруулах
"Ж.Содов"
651. "ЭЛГЭНБУЛАГИЙН СВИТ (Элгэнбулахская свита)" "Венд доод кембри "

"Өмнөговь, Дундговь, Өвөрхангай аймгийн хил залгаа нутаг Цахирын нуруу Элгэнбулаг,
Хэлтгий хяр, Жирэмийн худаг, Арц богдын зүүн хэсэг зэрэг газар тархсан, рифейн оорцогийн свитийг
үл нийцлэг хучиж, доод пермийн хурдсаар тасалдалтай хучигддаг, 1725-1800 м зузаан, базальт,
диабаз, порфирит, андезит, тэдгээрийн туф, занар зэргээс тогтсон зузаалгийг Д.Тогтох нар (1986ф)
элгэнбулагийн свит болгон ялгасан байна. Цаашид судлах шаардлагатай."
"Ч.Минжин"
652. "ЭНГЭРИЙН СВИТ (Энгэрская свита)" "Дунд девон "

"Дорнодыи БаянУул сумын Хамар ус, Марцын районд тi3iрхсан, йурэнгийн свитээр нийцлэг
хучигддаг, 500600 м зузаан, Ноstimеllа sр., Таеniосга dо dесhеniаnа Кг.еL W. зэрэг ургамлын
үлдэгдлийг агуулсан, хар саарал бараг хар өнгийн алевролит, аргиллит, цахиурлаг туффит,
вулканомикт дунд ширх агт элсэн чулууны зузаалгийг В.А.Еэлагонравов (1959ф) Энгэрий! ам гэдэг
газрын нэрээр свит болгон ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Асганы ам адгийн зүүнталд хийгдсэн. Цаiдшид
653. "ЭНГЭР-УЛААНЫ СВИТ" "Доод цэрд "

"Дорноговийн Чойрын хоггорт Халзан овоогоос (1203, 9) баруун урагш 40 км-т Энгэр улаан
нуурын орчимд тархсан, палеозой, доод мезозойн чулуулгийг өнцгийн үл нийцлэг хучиж, харцавын
свитээр үл нийцлэг хучигддаг, 400-500 м зузаан, организмын үлдэгдлээр хотгор, нүүрсний нарийн үе
бүхий улаан хүрэн, хар хүрэн, цооoор, ногоон саарал, саарал өнгийн конгломерат, гравелит, элсэрхэг
шавар, алевралитын зузаалгийг Д.Бат-Эрдэнэ (1976) доод цэрдийн настай энгэр-улааны свит болгоn
ялгажээ. Энэ свитийг дотор нь литологийн найрлагаар нь 2 дэд свитэд хуваасан. Цаашид геологийн
судалгаанд ашиглагдаагүй."
"Ж.Содов"
654. "ЭРГЭЛИЙн ЗООГИЙН СВИТ (Свита Эргилин-дзо)" "Палеоген, доод олигоцен"

"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутагт Эргэлийн зоогийн орчимд хөвсгөлийн свит дээр бага
зэрэг үл нийцлэг хучиж, хэцүүцавын свитээр тасалдалтай хучигддаг, 80-100 м зузаан, Аrdуnоmуs сhihi
Маtth. еt Grаng., А.Olsеni М.еt Gr., Аrdуniсtis furunсulus М.еt Gг., Нуаеnоdоn еminus М. еt Gг, Н.dubius
Еilhоl, Рагаbгоntогs gоbiеnsis Оsbогn, Sсhizоthегium аvituю М.еt Gг., Соlоdоn inсерtus М.еt Gг.,
Lорhiоmегух аltаiсus, L.аnаgагае М.еt Gг., L.gоbiаl, Мiоmегух аltаiсus М.еt Gг, , Gоbiоmегух dubius
Тгоfimоv, Саduгсоdоn агdуnеnsis (Osbогn), Gigаntаmуnоdоn сеssаtог Gгоmоvа, Нурsаmуnоdоn
ргоgгеssus Gг. зэрэг хөхтөний үлдэгдэлтэй, цайвар, шар улаавтар өнгийн элс, шавар, хайрга, ташуу
үетэй элс, элсэнцэр зэргээс тогтох зүсэлтийг П.?.Беркей, К.Ф.Моррис (Вегliеу, Моггis, 1927) нар доод
олигоцегний настай Ардын овоогийн формаци ялгасныг П.Хосбаяр (1964) дунд олигоцений эргэлийн
зоогийн свит болгов. Түүнийг Д.Дашзэвэг (1966, 1970) Яновская (1977) доод олигоцений настай гэж
тогтоов. И.Г.Лискун, Д.Бадамгарав нар (1977) эргэлийн зоогийн свитийг хөвсгсөлийн үе, А ба Б багц,
хэцүүцавын үед, Н.М.?новская (1977) хөвсгөл, нуур, гол, хэoүүцавын гэсэн 4 үед тус тус хуваасан
байна. Энэ свитийн oурдас нь Эргэлийн зоогоос гадна Цагаанцав, Гуатээг, Жавхлант, Хоёрзаан,
Цагаантолгой зэрэг газар тархсан байна. Хөвсгөлийн үе (Слои Хубсугул) эргэлийн зоогийн свитийн
хамгийн доод хэсгийн 15 м зузаан, ногоовтор, улаан, нягт карбонатлаг шаврыг Хөвсгөл гэдэг уулын
нэрээр литологийн үе болгон ялгав. Хэцүүцавын үе (Слои Хэцуoав) эргэлийн зоогийн свитийн \"Б\"
багцыг угаагдлаар хучиж, шар, улаан шар, хүрэвтэр шар өнгийн конгломерат, хайрга хайрган чулуу
зэргээс тогтсон, 15 м зузаантай хурдсыг (свитийн хамгийн дээд хэсэг) И.Г.Лискун, Д.Бадамгарав нар
(1977) литологийн шинжээр нь үе болгон ялгав."
106
655. "ЭРДЭНЭБАЯНХУРАЛЫН СВИТ (Иртыинбаянхуральская свита)" "Доод девон"
"Дундговийн Өлзийт сумаас баруун хайш Цэцгэн шандын худаг, Улаан овоо, Ихэр улаан
уулын районд тархсан, дээд силур-доод девоны манхануулын свитийг нийцлэг хучиж, доод девоны
тооройн свитээр нийцлэг хучигддаг, 3250-5710 м зузаан, табулят, хөвд биетэн-Роlуроrа, Sр.,
Роlурorеllа (?) sр., Sulсогеtероrа (?) sр., Fеnеstеllidае зэргийг агуулсан вулканаген-терриген хурдсыг
В.И.Гольденберг нар (1978ф) Эрдэнэ баяны хурлын туурийн нэрээр свитэд ялгав. Тулгуур зусүлт нь
Дугших уулын орчимд оршино. Свит нь хар, тамхин ногоон өнгийн туф, элсэн чулуу, алевролит, бор,
бор ягаан өнгийн хүчиллэг туф, серицитжсэн элсээ чулуу, занаржсан алевролит, дацит, дацитын туф,
шаварлаг занар, шаварлаг-цахиурлаг занараас тогтсон дээд-вулканоген-цахиурлаг терриген саарал,
хүрэн өнгийн цахиурлаг-карбонат шохойн чулуутай үелсэн алевралит, шаварлаг занар, шаварлаг-
цахиурлаг занар, элсэн чулууны дээд-терриген гэсэн 2 дэд свитээс бүрдэнэ. Уг свитийг
Сайхандулаанаас зүүn тийш ялгасан нь маргаантай бөгөөд цаашид судлах шаардлагатгай. "
656. "ЭРДЭНЭБҮРЭНГИЙН СВИТ (Эрдэнэбүрэнская свита)" "Дээд силур?"

"Ховдын Ховд, Эрдэнэбурүн сумын шүрга, Хонго голуудын сав газар Тодорхан, ордовик-доод
силурийн настай ховдын серийн хамгийн залуу зузаалгийг И.С.Варламов нар (1979ф) Эрдэнэбүрэн
сумын нэрээр свит ялгаж, 2 дэд свитэд хуваасан юм. Дээд дэд свит нь элсэн чулуу, алевралит, граве
лит, кангломсрат, шохойн чулууны ув дээд дэд свит нь конгломерат, элсэн чулуу, алевралит, iарбонат
хурдсаас ту тус тогтаnо.Эндээс Ч.Минжин Кагаgеmа аltаiса, Ргорога sр. зэрэг дээд ордовикийн шүр,
Т.Н.Корень доод силурийн граптолит Моnоgгарtus рlаnus, Сlumасоgгарtus sр. зэргийг тодорхойлсон
байна. Дараа нь геологийн зураглалын явцад Баян-Өлгий, Увсын нутагт олон газарт энэ свитийг ялган
янз бүрийн нас тогоосон байна.Үүнд Бөмбөрөө (1982ф), Гансүх (1985ф), Оргил (1985, 1987ф), Даваа
(1986ф) нар дээд ордовик, Демин (1990ф) доод силур, Ёндонпунцаг, Дагва-Очир (1990ф) нар дээд
ордовик-доод силур г.м. Зарим ажиглалт хийж үзэoэд эрдэнсэбүрэнгийн свит гэдэг нэрийн дор янз
бүрийн настай хурдсыг хамааруулсан байна. Иймд энэ свитийн анх тоггоосон газар нь дахин судалж,
тулгуур зүсэлт, нас, бүтцийг тодруулах шаардлагатай байна. Эиэ свитэд зөвхөн силурийн хэсгийг
хамааруулах саналтай байна."
"Ч.Минжин"
657. "ЭРДЭНЭЦОГТЫН СВИТ (Эрдэнэцогтинская свита)" "Доод-дунд девон "

"Баянхонгорын Галуут сумаас хойш Баяннуур бригадын нутаг Хангайн хотгорын зүүнхойд
хажуугаар тархсан, загийн серийг үл нийцлэг хучиж, цэцэрлэгийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 3000 м
зузаан, радиоляр-Nаssе liагlа Sр.-г агуулсан дээд, доод 2 дэд свитэд ангилагддаг, бүдэг ногоон
полимикт, вулканомикт хайргархаг янз бүрийн ширхэгт элсэн чулуу, гравелит, жижиг хайргат
конгломератын мешилтэй алевролит, аргиллит, алевроэлсэн чулууны зузаалгийг А.К.Уфлянд нар
(19б7ф) Эрдэнэцогт сумын нэрээр свит япгасан. Ц.Баярсайхан зураглалын ажил хийх явцдаа хуучиn
жаргалантьн свитэд ялгаж байсан тунамалвулканоген хурдсаас олдсон табулят брахиподыг үндэслэн
энэ хурдсыг эрдэнэцогтын свитэд хамааруулж үзсэн байсан. Хойд тамирын голыn баруун болон зүүн-
эрэг, Өлзийт голын өаруун эрэгт тус тус уг свитийн хэсэгчилсэн зүсэлтуудийг хийсэн ба сүүлд энэ
свитийн стратотипийг өөрчилсөн зүсэлтийг Ц.Баярсайхан нар (1990ф) мөн oөт уулын өмнөд хажууд
хийжээ. И.Б.Филиппова энэ свитийг эйфелийн яруст хамаарах табулят, радиоляраар доод-дунд
девонд хамааруулсан юм. О.Д.Суетенко нар (1990) энэ свит нь дунд-дээд девоны цэцэрлэгийн
свитээр нийцлэг хучигддаг, зүсэлтийн доод хэсэг нь доод девоны нарийны свитэд фацийн
шилжилттэйг тогтоосон."
658. "ЭРЭЭНИЙ СВИТ (Эрэнская свита)" "Доод юра "

"Дорнод аймаг Баян-Уул сум, Эрээний модны үйлдвэрээс хойш орших Эрээн давааны
нурууны орчим тархсан, палеозойн хурдсыг үл нийцлэг хучиж, дээд цэрдийн хурдсаар тасалдалтай
хучигддаг, 500 м зузаан, Аnоdоntорhога ?, Муорhогiа ?, Аnаbinа ? зэраг далайн хясааны олдвортой
хар, бүдэг саарал алевролит, аргиллит, жижиг ширхэгг элсэн чулуу, саарал шаварлаг занарын
үеүдтэй, дээд хэсэгтээ конгломерат, хар занарын зузаалгийг Л.П.Зоненoайн, Л.Жамьяндамба (1975)
доод юрийн насгай гэжээ. Амьтныг Эрээний модны үйлдвэрээс барууn хоиш ойролцоогоор 2, 5 км-т
Эрээндавааны нурууны өмнөд талаас олжээ. Хожим В.Ф.Шувалов (1982) уг хурдсыг эрээний свит
хэмээн нэрлэсэн байна. Судалж баталгаажуулах шаардлагагай."
"Ж.Содов"
659. "ЭРЭЭНДАВААНЫ СВИТ (Эрэндабанская свита)" "Дунд-дээд рифей "

"Хэнтий, Дорнод аймгийн нутаг Ононгийн цаад талын хэсэг Хавцал уулын район,
Эрээндавааны нуруу, Хэрлэн голын зүүн талд Дэл овоо, Хар чулуут, Харзан голын дунд хэсэг, Урт хар
голын район, Өлзийайхан уул, Билүүт уулын орчимд тархсан, 2500-3000 м зузаан, талст шохойн
чулуу, кварцит, хувирсан эффузив чулуулагтай занарын зузаалаг, элсэн чулуу, занар, гантигжсан
107
шохойн чулуу, янз бүрийн найрлагатай занар зэргийн 2 дэд свитийн хурдсаас тогтох зузаалгийг
Р.А.Хасин, Н.А.Марийнов, В.А.Благанравов нар (1967) свитэд ялгасан. Палеонталогийн олдвор
Рrоtоsрhаегidium рагvuluю Тim., Оsаgiа undоsа Rеitl. зэрэгт, мөн сүүлийн үеийн судалгаануудад
үндэслэн уг свитийг дунд-дээд рифейн настай гэж үзэo болсон."
660. "ЭРЭЭНДАВААНЫ СВИТ (Эрэндабанская свита)" "Дээд юра"

"Дорнодын Баян-Уул сум, Эрээндавааны орчимд тархсан, доод юрийн доод дунд юрийн
балжийн свитийг үл нийцэк хучиж, дээд юра-доод цэрдийн цагаанцавын свитээр үл нийцлэг хучигддаг,
250 м зузаан, саарал кангломерат, гравелит, элсэн чулууны үетэй бялхмал чулуулгийн, зузаалгийг
В.Ф.Шувалов (1982) дээд ?рийн настай энэ свитийг ялгах санал дэвшүүлжээ. Свит ялгах үндэслэл,
стратиграфийн байршлыг тодруулах шаардлагатай. "
"Ж.Содов"
661. "ЭХИЙН ГОЛЫН СВИТ (Эхингольская свита)" "Силур ? девон ?"

"Баянхонгорын Шинэжинст сумын Цагаан богд, Эхийн голын орчим (Алтайн цаадах говьд)
тархсан 3000 гаруй м зузаан хувирмал, тунамал, галт уулын чулуулгийг В.М.Синицын (1956) эхийн
голын зузаалаг нэртэй ялгаж тентакулит олж силурийн настай гэж тогтоов. Дараа нь зузаалгийг свит
гэж ойлгох (Маркова, 1975) болов. Цаашид энэ свитийг бүх талаар нарийвчлан судалж тодруулах
"Ч.Минжин"
662. "ЭХИЙН ГОЛЫН СВИТ (Эхингольская свита)" "Доод девон "

"Баянхонгорын Шинэжинст сумаас урагш Эхийн хойд нуруу, Их хавцгайн нуруунд тархсан, ул
суурь нь тодорхойгүй, дунд девоны талын мэлтэсийн кангломератаар ба доод карбаны хурдсаар
өнцгийн үл нийцлэг хучигддаг, 2000 м зузаан, элсэн чулуу, алевролит, пелитоморф болон элсэрхэг
шохойн чулуу, базальт, лаав брекчи, хашийн мэшил, занар, цахиурлаг туффитын зузаалгийг
В.М.Синиoын (1956) эхийн голын зузаалаг болгон ялгаж доод девонд хамааруулсан байна. Тулгуур
зүсэлтийг Эхийн хойд нуруунд тоггоосон. О.Д.Суетенко нар свитийн насыг Зөөлөн, Гурнансайханы
нуруунд тарoсан номгон, гурвансайханы серитэй харьцуулж доод девонууд, Ру?енцев, Бадарч нар
Төмөртийн хөх нуруунд доод девоны хөвд биетэн, мөрхөлтөн илрүүлж, энэ хурдас нь эмс, эйфелийн
мөрхөлтөн агуулсан хурдсаар хучигддаг болох зэргээс үндэслэн доод девонд хамааруулж үзсэн
663. "ЯГААН-АМНЫ СВИТ (Яганамаинская свита)" "Дунд девон "

"Баянхонгорын Баянговь сумын Ногоон цахир уулын хойд хэсэг, Ягаан ам худгийн районд
тархсан, хөндөлийн свитийг үл нийцлэг хучиж, халзангийн свитээр угаагдлын гадаргуутай хучигддаг,
1500 м зузаан, мөрхөлтөн-Lерtаgоniа sр., Lерtаеnоруris bоuсi (Вагг), Суlоstгорhiа ? umbгасulum (Sсhlоt)
(ftлексеесiа), табулят-Еmmоnsiа сf.tаltiеnsis Jаnеt, Саliорога сf. idоnео Jаnеt, Тhаmnорога sр.,
Stгiаtорога sр.-г агуулсан цайвар ягаандуу, бараг цагаан өнгийн цул нягт ба бүдүүн үелэг гантигжсан
шохойн чулуулгийн зузаалгийг Л.В.Заботкин нар (1988ф) Ягаан амны худгийн нэрээр свит болгон
ялгасан байна. Тулгуур зүсэлт иь Халзан булгаас хойш 38 км буюу Ягаан амын худгийн орчимд
оршино."
664. "ЯМААТГОЛЫН СВИТ (Яматуингольская свита)" "Доод кембри"

"Хөвсгөл нуурын өмнөд, баруун өмнөд, баруун талаар тархсан, Үлгэнсайрын орчимд
хоридолын свитийг нийoлэг хучдаг, 600-700 м эузаан, хар саарал, шаварлаг занар, туфэлсэн чулуу,
андезит, түүний туф зэргээс тоггсон зузаалгийг С.Л.Кисселев нар (1959ф) ямаатголын свит болгон
ялгасан байна. Энэ свит нь мангатголын свиттэй дүйх юм. Цаашид судлах шаардлагатай. "
"Ч.Минжин"
665. "ЯМААТГОЛЫН СЕРИ (Яматугольская сөрия)" "Доод-дунд девон"

"Увсыи Ховд сумын нутаг Ачит нуураас зүүн хойш Цагаансалааны гол, Ямаатголын сав газар
тархсан, тектоник хил заагтай, 2000-2860 м зузаан хөвд биетэн, моллюск, крийноид, табулят,
мөрхөлтөн-Sсhizорhога mаbubinа, Тrigоnir hуnсhiа tsаgаnеnsis, Nuсlеоsрiга musсulоsа, Rееftоniа
bоrеаlis Рlаtуогthis mаgnа-г агуулсан элсэн чулуу, алевралит, шаварлаг занар, элсэрхэг ба пелитморф
шохойн чулууны зузаалгийг К.Л.Волочкович (1961) Ямаат голын нэрээр свтэд ялгаж, доод девонд
хамааруулсан байна. Тулгуур зүсэлгийг Ямаат голын баруун эрэгг тоггоожээ. Р.Е.Алексеева (1975,
1981, 1988) сэдэв?илсэн судалгаандаа уг свитийн нэрийг устгаж доод девоны хурдсуудыг
нүүрстхотгор, цагаансалааны гол, түргэн, ошиг, шанагын үеүдэд ангилсан байна. А.Н.Демин нар
(1990ф) Монгол Алтайн шинэ схемдээ уг свитийн насыг доод-дунд девонд хамааруулж ямаатголын
108
серид дэвшүүлж, уг серийг дотор нь гачууртай, нүүрстхотгор, түргэн, уушиг, ямаатын далайн гэсэн
свитүүдээс тоггдог гэж үзэв. Ю.А.Борзаковский, О.Д.Суетенко нар (1990) ямаатголын свитийг дахин
япгаж амьтны үлдэгдэлд нь үндэслэн (живет хүртэлх яруст) доод-дунд деванд хамааруулжээ."
666. "ЯМААТЫН ДАЛАЙН СВИТ (Яматындалайская свита)" "Доод девон"

"Увсын Бөхмөрөн сумын нутаг Ачит нуурын хотгорт Ямаатын даваа орчим тархсан, ошигийн
үе дээр үл нийцлэг, шанаганбулагийн свитээр үл нийцлэг хучигддаг, хар өнгийн терриген занараас
тогтох хурдсыг В.Н.Демин (1990) ямаатын далайн свитэд ялгаан байна. Брахипод, трилобит,
ургамлын үлдэгдлээр доод деваны настай гэж тагтоов. Энэ свитийг судлах шаардлагатай."
667. "ЯХИЙН ГОВИЙН СВИТ" "Дээд юра "

"Дорнодын Сэргэлэн сумын төвөөс зүүн хойш 30 км-т орших Яхь нуурын хойд талаар тархсан,
палетозой, триас-дээд юрийн хурдсыг идэгдлийн гадаргуу болон үл нийцлэг хучи?, доод цэрдийн
о?ирхүрээтийн свитээр нийцлэг хучигддаг, 100-600 м зузаан, Роdоzаmitеs sр., Рitуорhуllm sр. зэрэг
ургамлын олдвортой, улаан, улаан эрээн, хүрэн улаан конгломерат, гравелит элсэн чулуу, шавар,
алевролитын зузаалгийг Т.Биндэрьяа нар ( 1994ф) Яхь нуурын нэрээр дээд юрийн настай свит ялгаж
шарил, улаан-эрэг, сэрүүнбулагийн свитүүдтэй дүйцүүлсэн байна. Бие даасан свит ялгах үндэслэл нь
стратиграфийн байршил, эртний амьтан, ургамлын үлдэгдэл болон бусад геологийн харьцангүй нас
тоггоох аргачлалаар хангалтгай батлагдаагүй тул судал? асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай."
"П.Хобаяр, Ж.Содов"
668. "ЯШИЛЫН СВИТ (Свита Яшил)" "Дунд рифей "

"Архангай, Булган аймгийн нугаг Хархорины өргөгдөл, Яшил нуруу, Хутаг уул, Салаа, Хар
чулуутыn булаг, Их тамирын голын зүү нэрэг дагуу тархсан мөнгөнцээжийн свиттэй нийцлэг
байрладаг, 1500 м зузаан, занар, занаржсан алевролит, элсэн чулууны үе ба мэшил зэргээс тоггсон
хурдсuг П.Хосбаяр (1986) свитэд ялгасан байна. Энэ свит нь фондын тайланд тусгагдсан өөр газар
ашиглагдаж байгаагүй, насны хувьд тодорхой бус, маргаантай тул цаашид судлах шаардлагатай."
669. "АЛАГ-УУЛЫН ГОРИЗОНТ (Агачулийнский горизонт)" "Дунд ордовик, лландейло)"

"Х.С.Розман, О.Б.Бондаренко, Ч.Минжин нар (1981) Говь-Алтайн Тонхил сумын Алаг ууланд
ялгасан алагуулын (агачупинский) үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонт ялгав. Энэ горизонтын
хурдас ямаатыn горизонтыг нийцлэг хучиж, байримын горизонтоор үл нийцлэг хучигдана. "
"Ч.Минжин"
670. "АЛТАНТЭЭЛИЙН ГОРИЗОНТ (Алтантээлийский горизонт)" "Неоген, доод плиоцен"

"Ховдын Зэрэг сумын Бумбатхайрханы өвөр бэлд тархсан, Нlррarion thео bаldimоngоliсum,
Н.рlосоdus, Zуgоlорhоdоn bогzоni (Нау), Gаzеllа gаudrуi, G.раоtеhеnsis, Sаmоthегium mоngоliеnsе,
Sinоthегium sр., Сhilоthегium wi mаni зэрэг доод плиоцений настай хөхтөний үлдвэр бүхий ташуу
үешилтэй элс, хайрга, алевролит, наангийн зузаалгийг (алтантээлийн свитийн доод хэсэг)
Е.В.Девяткин (1981) алтантээлийн горизонт болгон ялгасан байна. Энэ горизонтод хяргаснуур,
алтантээл, хүнхүрээгийн свитүүдийн доод хэсгүүд хамаарагдана."
671. "АГУЙТЫН ГОРИЗОНТ (Хашаатын горизонт) (Агуйтский, Надхашатинский горизонт)"

"Доод эоцен" "Өмнөговийн Булган сумын нутагт илэрсэн Gоmрhоs еllsеmа-хөхтөний
олдвортой алеврит, шаварлаг чулуулгийн зузаалгийг Е.В.Девяткин (1981) дээд хашаатын дэд
горизонт, Е.В.Девяткин, Д.Бадамгарав (1993) агуйтын горизонт ялгасан юм. Энэ горизонтод Gоmрhоs
еllүеюа, Сургis dаshzеvеgi-тэй үеүд хамаарагдана."
672 "БАЙРИМЫН ГОРИЗОНТ (Байримский горизонт)" "Дунд ордовик, карадок"

"Х.С.Розман, О.Б.Бондаренко, Ч.Минжин (1981) Увсын Түргэн сумын нутагт ялгасан бургастай,
байримын үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонт ялгав. Ачит нуурын хотгорт бургастай,
ачиннуурын үеүд энэ горизонтод хамаарагдана. Тонхилын Алаг уулын зүсэлтэд бургастайн үе нь
угаагдаж алга болсон, харин 6айримын үе нь тогтоогдсон юм."
"Ч.Минжин"
673. "БАРУУНГОЁТОЫН ГОРИЗОНТ (Барунгойотский горизонг)" "Дээд, цэрд, кампан"

"Өмнөговийн Гурвантэс сум, Нэмэгт уул, Хэрэмийн цав, Баянхонгорын Бүгийн цав, Ширээгийн
гашуун хэмээх газарт тархсан, улаан алевролит, алеврит, элсэн чулуу, шавар, гравелит,
109
конгломератаас тоггсон баруунго?отын свитийн динозавр- Vеlосiгарtог mоngоlеnsis Оsbогn, Оviгарtог
рhilосегаtорs Оsbогn, остракод- Таli-Сурridеа аbdагаntiса Кhаnd, зөөлөн биетэн-Рsеudоhугiа
bагungоiоtiса Магtins. зэрэг фауитай цогцолборт тулгуурлан Р.Барсболд (1970) энэхүү горизонтыг
ялгажээ. Эл горизонтод баруунго?отuн свит, түүний дүйц цогтовоогийн свит хамаарагдана. "
"Ж.Содов"
674. "БАРУУНЫ ГОРИЗОНТ (Барунский горизонт)" "Доод кембрийн атдабаны ярусын доод
хэсэг"
"Барууны горизонтын стратотипийг М.Н.Коробов (1980, 1989) Алаг-Эрдэнэ сумын нутагт
Ухаатолгойн районд бичсэн. Барууны горизонтыг Еlgаnеllus-Маlуlyаniа-Мundосерhаlinа-Rеsimорsis-
Rеssеrорs-Вigоtinа-Мinusеllа-Luvsаnоdisсus-gаmmаtus-Рlеnudisсus сгаssus бүхий фауны бүрдэл
тодорхойлно. Фауны бүрдэл нь хамгийн эртний трилобитын бүрдэл бөгөөд насны хувьд эгийн голын,
сортант, онголигийн свитүүдийн доод хэсгийг заана. Энэ горизонт нь улалж байгаа хэсээний
горизонтод аажим шилжилттэй. "
"Ж.Бямба"
675. "БАРУУНТУРУУНЫ ГОРИЗОНТ (Барунтурунский горизонт)" "Дээд архей"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Увсын Ханхөхийн нуруунд ялгасан тэсийн свитийн доод хэсэг, мөн
цээлийн комплексын доод хэсгийг гранулитын фацийн түвшинд хүртэл хувирсан байдлаар нь
харьцуулж баруунтурууны комплекс гэдэг мужийн стратиграфийн нэгж ялгав. Геологийн насыг нь
Оросыn нутагт ялгасан доод архейн эрзин, шаржалга, алданы комплексуудтай харьцуулан тогтоов."
"Ч.Минжин"
676. "БАРУУН-УРТЫН ГОРИЗОНТ (Барунуртский горизонт)" "Доод силур, дээд венлок"

"Л.Н.Большакова, Л.М.Улитина нар (1985) Сүхбаатарын Асгат сумын нутаг Шовдол овоогоас
зүүн урагш 3 км-т тархсан баруун-уртын свитийн баруун уртын үеийн стратотипэд тулгуурлан энэхүү
горизонтыг ялгаж гавуу, хуцын булагийн үеүдийг хамааруулав. Дараа нь Х.С.Розман, Ч.Минжин,
Л.И.Попенко нар (1991) нар мөрхөлтөн, табулят, хөвд биетэний судалгаанд тулгуурлан
цагаанбулагийн үеийн доод хэсэг, чокусугийн үеийн доод хэсэг, хавчиг, буянтын үеийн дунд хэсэг,
сагсайн үеийн дээд хэсэг, oурагийн үеийн доод хэсгийг хамааруулав."
"Ч.Минжин"
677. "БАЯНЗАГИЙН ГОРИЗОНТ (Баянзагский горизонт)" "Дээд цэрд, доод сенан "
"Өмнөговийн Булган сум Баянзаг, Төгрөгийн ширээ, Дорноговийн бага тариач, Тэл улаан
жалцаа орчимд тархсан, улаан элсэн чулуу, алевралит, элс гравелит, конгломерат, шавраас тогтсон
баянзагийн свитийн динозавр-Ргоtосегаtорs аndгеwsi Gгаn.еt Gгеd., Vеlосегарtог mоngоlеnsis Оsbогn,
хөхтөн-Gоbibааtаг раrvus, Dдаdосhthегium mаttеwi Simрs., остракод-Gоbiсургis tugгigеnsis Кhаnd,
Сургinоtus bаjаndzаgеnsis Кhаnd, Limnосуthеге ulаnnuгеnsis Кhаnd зэрэг фаунтай цогцолборт
тулгуурлан Р.Барсболд (1970) энэхүү горизонтыг ялгажээ. Эл горизонтод баянзагийн свит, түүний
дүйц дохойн ус, джадохтын формаци, жавхлант, улаанговийн свитүүд хамаарагдана."
"Ж.Содов"
678. "БАЯНСАЙРЫН ГОРИЗОНТ" "Доод карбон, визей"

"Баянхонгор аймгийн Шинэжинст сум, Цагаан хаалгын цахир уул, Баян сайр орчим газар
тархсан, 2 дэд горизонтоос тогтох алевролит, аргиллит, шохойн чулууны зузаалгийг Г.А.Афанасеева,
С.С.Лазарев, Е.Е.Павлава нар (1989) горизонтод ялгасан. Доод дэд горизонт нь мөрхөлтөн-Dеngаlоsiа
uldzеj tuеnsis Lаz., lmрасus drhinsеtuеnsis Lаz.еt Suuг., l.minutus Lаz., l.аrа tеliеnsisLаz.гай 1mрiасusын
үетэй. Дээд дэд горизонт нь мөрхөлтөн-Dеngаlоsiа gоbiса Маn.еt Раvl.,Lаniрustulа tоlаеnsisLаz,
Ваlаhhоniа dzhinsеtuеnsis Lаz.еt Suuг.-тай Lаniрustulа-гийн үетэй, "
"Г.Сэрсмаа"
679. "БАЯНХОНГОРUН ГОРИЗОНТ (Баянхонгорский горизонт)" "Дээд ордовик, доод

ашгилл"
"Х.С.Розман, ?.Минжин нар (1979, 1981) Баянхонгорын Баян-Овоогийн нутагт ялгасан доод
цагаандэлийн үеийн стрататипээс шүр, мөрхөлтөн зэргийг судалж энэ горизонтuг ялгав. Энэ
горизонтад ачитнуурын үеийн дээд хэсэг, цэцэг, цагаандэл, сайр, шовдол, үүрэгнуурын үеийн дээд
хэсаг тус тус хамаарагдана."
"Ч.Минжин"
680. "БАЯНШИРЭЭГИЙН ГОРИЗОНТ (Баянширэнский горизонт)" "Дээд цэрд, сенонман-

турон"
"Дорноговийн Сайхандулаан сум, Хар хөтөл, Үнэгт, Хонгил цав, Өмнөговь Өвөрхангайн нутагт
тархсан, алаг эрээн гөлтгөний үетэй, элсэн чулуу, элс алевролит, гравелит, улаан элсэрхэг шавраас
110
тогтсон баянширээгийн свитийн зөөлөн биетэн-Рliсаtоtгigоniоidеs multiсоstаtus Вагsb., Рsеudоhу riа,
Sаinshаndiа rоbustа Магtins., остракод-Lусорtегсургis bаishinsаviса Кhаnd еt Stаnlг., диназавр-
Sеgnоsаurus hаlbinеnsis, яст мэлхий-Shinеusеmуs рlаnа Sulсh. еt Nагm.s зэрэг фауны цогцролборт
тулгуурлан Р.Барсболд (1970) энэхүү горизонтыг ялгажээ. Эл горизонтод баянширээгийн свит
хамаарагдана."
"Ж.Содов "
681. "БОРТЭЭГИЙН ГОРИЗОНТ (Бортэгский горизонт)" "Доод девон, лохнов"

"Р.Е.Алексеева (1988ф) Өмнөговийн Цагт-Овоо сумын Бор тээгийн бригадын орчим ялгасан
борттээгийн үеийн стратотипэд тулгуурлан энэхүү горизонтыг ялгаад оргол, бортээгийн үеийг
хамааруулав. Бортээгийн гаризонт нь Хархираагийн бүсэд нүүрстхотрорын үе, Нуурын бүсэд хөхнуур,
тээлийн свитүүдийг хамаарна гэж үзсэн байна."
682. "БОСХОТЫН ГОРИЗОНТ (Басхатский горизонт)" "Дээд венд"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Дархадын хотгорт ялгаан босхотын свитэд тулгуурлан арсан,
баянгол (доод хэсэг), хөх-овоот (доод хэсэг), төгрөгхудаг (доод хэсэг), улааншанд, тоглой,
даагандэлийн свитүүдийг харьцуулж энэхүү горизонтыг ялгав. Микрофитолит, хатуу биегүй амьтны
үлдэгдлийн судалгаа, стратиграфийн түвшинд тулгуурлан дээд вендийн настай гэж үзсэн байна."
"Ч.Минжин"
683. "БЭГЭРИЙН ГОРИЗОНТ (Бэгэрский горизонт)" "Доод девон, праг"

"Говь-Алтайн Бэгэр сумын нугагт ялгасан бэгэрийн свитийн стрататипийг үндэслэн
Р.Е.Алексеева (1988ф) ялгасан. Цагаансалааны свит, дээд түргэний үе, хөхнуурын свитийн дунд
хэсэг, тээл, хүрэнтголгой, царигийн гол, нарийнтай, хавчуугийн свитуудийг харьцуулав."
684. "ГОВИЙН ГОРИЗОНТ (Гобийский горизонт)"

"Доод силур, доод лландаверийн дээд хэсэг-дунд лландавери" "Х.С.Розман, Ч.Минжин,
Л.И.Попенка (1988) Баянхонгарын Шинэжинст сумын Цагаан булаг, Гашуун овоогийн орчим ялгасан
говийн үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонтыг ялгав. Энэ горизонт нь фаунгүй ногоон занарыг
нийцлэг хучиж, салхитын гаризонтын шарчулуутын үеийн хурдсаар нийцлэг хучигдана."
"Ч.Минжин"
685. "ДАРХАДЫН ГОРИЗОНТ (Дархатксий горизонт)" "Дээд рифей "

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Дархадын хотгорт ялгасан дархадыn серид тулгуурлан Үүр голын
сав газар ялгасан занар-эффузивийн зузаалаг, ханхөхийн туфаген-тунамал зузаалаг, завханы сери,
Дарвийн нурууны эффузив зузаалаг, гучины свит (дээд хэсэг), дархан, хойд говь, баянтэрэм,
эрээндаваа, баргыn овоо, толийн уулын свитүүдийг харьцуулж энэхүү горизонтыг ялгаж радиологийн
арга, стратиграфийн түвшин, микрофитолитод тулгуурлан дээд рифкейд хамааруулав."
"Ч.Минжин"
686. "ДООДНУУРЫН ГОРИЗОНТ (Доднурский горизонт)" "Доод венд"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) хөвсгөлийн серийн дооднуурын свитэд тулгуурлан хармай,
хитагийн гол, цагаан-олом, цагаанцахир-уул, бууралтай, баянхонгор, оорцог, сүүжхудагийн свитүүдийг
харьцуулан энэ горизонтыг ялгав. Строматолит, микрофитолитын судалгаа, радиологийн арга,
стратиграфийн түвшин зэрэгт тулгуурлан доод вендийн настай гэж тогтоов. "
"Ч.Минжин"
687. "ДООД УЛЗЫН ГОРИЗОНТ (Нижнеулдзинский биострати-графический горизонт) "

"Дээд пермийн доод хэсэг" "Г.В.Котляр, Е.Е.Павлова нар (1970) улзын доод дэд свит,
луугийн голын свитийн доод хэсгийн зүсэлтүүдээс цуглуулсан мөрхөлтөн-Liсhагеwiа stuсtеnbегgi
Nеtsсh.,L. sсhгеnlsi Nеtsсh., Регmоsрiгifег 1sеуsегlingi Nеtsсh., Саnсгinеllоidеs оbгutsсhеvн Liсh.,
Glеiоthiгidinа аff.ресtini fега Sоw., Вгасhуthугidinа ? sibiriса Тsсhег., Stераnоviеllа сf.lsогhоdоеnsis Liсh.,
Еllагthiniорsis өр., Тоmiорsis sр., Аnidаnthus sр., Rhуnсhорога lоbjаеnsis Тоlm., хөвд биетэн-Роliрога sр.,
Fеnеstеllа sр., далайн сараана-Stоmiсгinus сf. регmiеnsis Үеlt, , хясаа-Аviсulоресtеn (Dеltоресtеn) ех
gг.subсlаthгаtus (Кеуs.) зэрэг фауныг харьцуулан судлаад улзын свитийн нэрээр энэ горизонтыг
111
688. "ДООД ӨӨШИЙН ГОРИЗОНТ (Нижнеошинский горизонт)" "Неоген, дунд миоцен "
"Ховдын Зэрэг сумын Зүүн жаргалантын нурууны өвөр бэл, Өөшийн бор үзүүр уулын өмнө
талд илэрсэн, Маstоdоntidае, Асегаthегium sр., Gааеllа раоthеhеnsis, Sегidеntinus gоbiеnsis Аlех,
Асегаthегium gоbiеnsе Веl, Gаzеllа сf. раоtеhеnsis, Веgогthегium bогissiаhi Веl. зэрэг хөхтөний
үлдвэртэй, 20-90 м зузаан, ногоовтор саарал, цайвар бор өнгийн шаврын үетэй цагаан саарал
элсэнцэр хурдсыг Е.В.Девяткин (1981) өөш гэдэг газрын нэрээр доод өөшийн горизонт ялгасан байна.
Энэ горизонтод луугийн соитийн дээд хэсэг, өөшийн свитийн доод дэд свит, гүнхудагийн свитийн дунд
хэсэг тус тус хамаарагдана."
689. "ДЭЭД ӨӨШИЙН ГОРИЗОНТ (Верхнеошинский горизонт)" "Неоген, дээд миоцен дунд
миоцений хамгийн дээд хэсэг"
"Ховдын Зэрэг сумын Зүүн жаргалантын нурууны өвөр бэл, Өөшийн бор үзүүр уулын өмнө
талд илэрсэн, Нiрраriоn thеоbаldi nаgriеnsis, Н.mоngоliеum, Сhilоthегium sр., Oshinоthегium оrlоvi,
Рlаtуbеlоdеn bеlаjеvае, Ра lаеоtгаgus sр., Сrосutа sр., Gаzеllа sр., G.mоngоliса, Оiосегаs sр. зэрэг
үлдвэр бүхий 30-120 м зузаан, хайрга, баргилт, элсэн чулууны үетэй, шавар алеврит зузаалгийг
Е.В.Девяткин дээд өөшийн горизонт болгон ялгасан. Энэ горизонтод өөшийн свитийн дээд дэд свит,
гүнхудагийн свитийн дээд хэсгүүд дүйнэ."
690. "ЗУУНМОДНЫ ГОРИЗОНТ (Дзунмодский горизонт)" "Дээд цэрд "

"Баянхонгорын Баянлэг сумын Иргэн хөөвөрийн говь, Хайчин ууланд ялгасан Вuginbааtаг
tгаnsаltаеnsis Кiеl. Jаw.еt Sосh. хөхтөн, яст мэлхийн үлдэгдэлтэй зүүнмодны свитийн зүсэлтэд
тупгуурлан Е.В.Девяткин (1981) хязгаарлагдмал тархалттай энэ горизонтыг ялгасан байна.
Ногоонцавын свит хамаарагдана. "
"Ж.Содов"
691. "МӨРӨНГИЙН ГОРИЗОНТ (Муренкий горизонт)" "Доод рифей"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Дархадын хотгорт ялгасан мөрөнгийн свитэд тулгуурлан, шувууны
свит, үүрголын занар-шохойн чулууны, Дарвийн нурууны ногоонзанарын зузаалаг, бүрдийн голын свит
(доод хэсэг), жаргалаитын сери, Бүтээлийн нурууны ногоон занарын зузаалаг, мааньтын комплекс
(дээд хэсэг) зэргийг харьцуулж мөрөнгийн горизонт ялгаж организмын үлдэгдэл стратиграфийн
түвшингээр нь доод рифейд хамааруулав."
"Ч.Минжин"
692. "МЯРАСЫН ГОРИЗОНТ (Миросский гаризонт)"

"Доод кембрийн атдабаны ярусын дээд хэсэг" "Мярасын горизонтын стратотип Харгана
голын адаг тушаа Эгийн голын баруун эрэгт орших Мярас уул, Харгана голын эхэнд судлагдсан
(Корабов, 1980, 1989) байна. Мярасын горизонтыг Sаjаnаsрis роlsrоvslсауае-Judоmiа-Uhtаsрis
(Ргоulstаsрis)-Аsiаtеllа-Воtоmеllа-Аrgunаsрis аrguniса-Тоlо gоjа-Еgуngоliа- Маrgоdisсus-Rеdliсhiа rеginа
бухий трилобитын бүрдэл тодорхойлна. Фауны эдгээр бүрдэл бүхий үеүд Агбаш арал, Сээрийн нуруу,
Цагаан үнэгт уул, Идэрийн голын сав, Эгийн голын зүүн цутгалан Харгана голын сав болон Мярас
уулын районд өргөн тархжээ (Коробов, 1980, 1989). Агбаш арлын районд фаунтай хамгийн доод
талын Sаjаnаsрis роlсгоvвhауае- Judоmiа-Ulгtаsрis (Ргоuhtаsрis)-Тоlоgоjа-ЕgуngоliаRеdliсhiа rеginа-таi
үе мярасын горизонттой дүйнэ. Фауны бүрдлийн хувьд агбашийн энэхүү үетэй нэлээд төстэй
(Sаjаnаsрis роkrоvskaye-Воtоmеllа-Еgуngоliа-Маgrоdisсus-Rеdliсhiа rеginа) үе Сээрийн нурууны ард
бургастайн свитийн доод хэсэгт тодорхойлогдсон. Харин арай өөр фауны бүрдэлтэй үе Идэрийн
голын сав (Аsiаtеllа (Рsеudоаsiаtеllа) gгаtа-Таnnuоlаsрis), Бүрэнхааны ордын райанд (Аrgunаsрis
grguniса-ЕgуngоliаАrсhаеоlуnthus) бичигджээ.
"Ж.Бямба"
693. "НҮҮРСХОТГОРЫН ГОРИЗОНТ (Нурстхотгорский гориконт)" "Доод девон"

"Р.Е.Алексеева (1981) Увсын Бөхмөрөн сумын Ямаат голын орчим тархдаг нүүрстхотгорын
үеийн стратотипийг үндэслэн эл горизонтыг ялгасан. "
694. "НЭМЭГТИЙН ГОРИЗОНТ (Нэмэгтский горизонт)" "Дээд цэрд, маастрихт"

"Өмнөговийн Гурвантэс сум, Нэмэгт уул, Бүгийн цав, Хэрэмийн цавын орчим тархсан саарал
гравелит, элсэн чулуу, элс, шавар, шохойлог конкреци, конгломератаас тогтсон, динозавар-
Таrbоsаurus bаtааг, Nеmеgtоsаurus mоngоliеnsis, яст мэлхий Моngоlосhеlus еfгеmоvi Кhоs.,
Моngоlоmуs еlеgаns Кhоs.еt Мlуnагshi, зөөлөн биетэн-Вuginеllа buginiса Вагsb., Меsоlаnistеs еfгеmоvi
(Магtins.), остракод Сурridеа bагsbоldi Кhаnd, Аltаniсурris nоgоnstаviса Кhаnd зэрэг фауны цогцолборт
112
тулгуурлан Р.Барсболд (1970) энэхүү горизонтыг ялгажээ. Эл гаризонтод нэмэгтийн свит
хамаарагдана."
"Ж.Содов"
695. "ӨНДӨРХААНЫ ГОРИЗОНТ (Ундурханский биострати-графический горизонт)"

"Доод пермийн дээд хэсэг" "М.В.Дуранте (1970) өндөрхааны свитийн дээд хэсгээс
цуглуулсан Аnnulагiа аff.undulаtа, Ruflогiа dегzаvinii (Nеub.) S.Meyen, R.аff.thеоdоrii (Тsсh.еt Zаl),
R.аff.rаsslгаsоvае S.Meyen, Соrdаitеs lаtifоlius (Nеub.) S.Meyen, С.singulагis (Nеub.) S.Meyen,
Zаmiорtегis lоngifоliа Sсhvеd., Сfаssinегviа 1шznеtsliаnus Nеub., С.оblоngifоliа Rаdсz., С.сf. tungusсаnа
Sсhvеd., Ресорtегis sр., Vоinоvlүiа mininiа (Сhасhl.еt Роil.) Nеub. зэрэг ургамлын үлдэгдлийг хануйголын
серийн 2-р свитийн дээд, 3-р свитийн доод хэсэг, тамирголын серийн хошогтын свитийн элсэн
чулууны зузаалаг, дундговийн серийн сахалайгол, харганахудаг, аргалантын свитүүдийн зүсэлтээс
олдсон ургамалтай харьцуулан судалж, доод пермийн дээд хэсэгтэй жиших горизонтыг Өндөрхаан
хотын нэрээр ялгасан байна. "
"Л.Уранбилэг "
696. "САЙНШАНДЫН ГОРИЗОНТ (Сайншандский гсризонт)" "Доод-дээд цэрд (альб-

сеноман)"
"Дорноговийн Сайхандулаан сум, Хар хөтөл, Өмнөговийн Цогт-Овао сум, Баруун баян, Алгуй,
Улаан цавын орчимд тархсан, улаан хүрэн конгломерат элсэн чулуу, алевролит, шавар, элсэрхэг
шавраас тогтсон сайншандын свитийн зөөлөн биетэн Саmреlоmа jihsiеnsis Grаb., Веllаmа mаtumоtоi
Suz. остракод Сурridеа rоstrаtа Gаl., С.рrоgnаtаLub., Тimiriаsеviа gгаtа Lub. болон динозаврын өндөг
зэрэг фауны цогцолборт тулгуурлан Р.Барсболд (1970) энэхүү горизонтыг ялгажээ. Эл горизонтод
сайншанд, түүний дүйц долоонхудагийн свит, өөшийн формаци хамаарагдана."
"Ж.Содов"
697. "САЙРЫН ГОРИЗОНТ (Сайринсiий горизонт)" "Дээд девон"

"Х.С.Розман, О.Б.Бондаренко, Ч.Минжин нар (1981) сайрын үеийн стратипэд гулгуурлан дэд
горизонт ялгав. Одоо үүнийг горизонтод дэвшүүлж цагаандэлийн дунд дэд үе, сайрын дунд-дээд дэд
үе, шовдол, цэoэг, үүрэг-нуурын дээд дэд үе тус тус харьцуулан хамаарагдана."
"Ч.Минжин" "мужын"
698. "САЛХИТЫН ГОРИЗОНТ (Салхитинский горизонт)" "Доод силур, дээд лландовери-

доод венлок"
"Х.С.Розман, Ч.Минжин, Л.И.Попеко нар (1989, 1991) Сүхбаатарын Асгат сумын Шовдал
овоогийн баруун хойд бэлд тархсан, 285 м зузаан, шохойн чулууны зүсэлтээс табулят, мөрхөлтөн,
хөвд биетэнийг судалж ялгасан салхитын үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонтыг ялгав. Энэ
горизонтод сагсай (доод), хавттай, гавуу, шарчулуут, ямаан-ус, шүүсийн гол, хуцын булаг, хажин,
хайрхан, өөлд, цагаан-уул, гашгуртай, ихуйгарын үеүд хамаарагдана."
"Ч.Минжин"
699. "СҮХБААТАРЫН ГОРИЗОНТ (Сухэбаторский горизонт)" "Дээд силур, лудлов-

пржидол"
"Л.Н.Большакова, Л.М.Улитина нар (1985) Сүхбаатарын Асгат сумын нутаг Шовдол овоогоос
зүүн урагш 3 км-т тогтоосон баруун-уртын свитийн сүхбаатарын үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ
горизонтыг ялгаад, ханын долоон, цагаанбулаг, чакусугийн үеүдийг харьцуулан хамааруулав. Дараа
нь Х.С.Розман, Ч.Минжин, Л.И.Попеко нар (1991) мөрхөлтөн, табулят, хөвд биетэний судалгаанд
тулгуурлан Сүхбаатар, хараатшанд, цагаанбулаг, тээл, буянт, шүраг, чокусу, хавчигийн үеийн дээд
хэсгийг хамааруулав. Ханын долооны үеийг хүчингүй болгов."
"Ч.Минжин"
700. "ТЭСИЙН ГОРИЗОНТ (Тэсский гоаризонт)" "Дээд архей"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Увсын Ханхөхийн нуруунд ялгасан нутгийн стратиграфийн нэгж
тэсийи комплекст тулгуурлан 2800, 2500-2400 сая жилийн настай байдрагийн комплекс, хабчич,
бүтээлийн нурууны комплексын доод хэсгийг амфиболитын фацийн түвшинд хүртэл хувирсан
байдлаар нь харьцуулж мужийн стратиграфийн нэгж-тэсийн комллекст нэгтгэв. "
"Ч.Минжин"
701. "УЖГИЙН ГОРИЗОНТ (Уджигинский горизонт)" "Доод кембрийн тойоны ярус-дунд

кембрийн амгины ярус"
"Уг горизонтын стратотип Жугийн голын зуун хажууд Ужгийн голыn шүлтлэг боржингийн
массивын дэргэд оршино (Коробов, 1980, 1989). Энэхүү горизонт уллаж байгаа ухаатолгойн
горизонттой аажим шилжилттэй ба дээд хэсэг нь боржингоор урагдсан. Ужгийн голын горизонтuг
113
дотор нь фаун бүхий 3 бүрдлийг ялгаж болно. Доод хоёр бүрдлийг (Sоlоntzеllа lаюinurus рlаnus-
Кооtеninа-Nеораgеtinа subquаdгаtа-тай ба Еdеlstеinаsрis-Кооtеniеllа vеntгiсоsа-Сhilоmеtорus-
Меnnегаsрв-Аbаlsоliа раuса-тай) дээд кембрийн тойоны яруст (Коробов, 1989), дээд Оrусtосерhаlорs-
Orусtосаrа-Тоnlеinеllа-тай бүрдэл нь (Коробов, 1980) дунд кембрийн амгины яруст тус тус
хамаарагдана. Уг горизонтын фауны дддд хоёр бүрдэлтэй агбашийн свитийн Кооtеniеllа-Сhilоmеtорus-
Sоlоntzеllа-тай үе, мөн Сээрийн нуруунд ялгасан бургастайн свитийн дээд хоёр уеийг (Lаminurus
рlаnus-Коoteninа-тай ба Еdеlstеinаsрis-Кооtеniеllа vеntгосоsа-тай) ужгийн горизонттой харьцуулдаг."
"Ж.Бямба"
702. "УЛААНТОЛГОЙН ГОРИ3ОНТ (Улантологойский гаризонт)" "Неогон, доод миоцен"

"Өвөрхангайн Баруун6аян Улаан сумын Луус худгаас хойш 8-10 км-т Анд сайрын зүүн эргээр
илэрсэн, Sеrridеntinus tоlоgоjеnsis Веl., Gоbiо сеrus mоngоliсum Sоlсоlоv, Аnсhithеrium аuгеliаnеnsе,
1nsесtivога gеn ?, Арlоdоutidае gеn., Раludоtоnа сf.gоbiеnsis Уоung.,Lаgоmегусinае gеn ?, Ргоtаlасtаgа
сf.tungguгеnsis Wооd, Ргоtаlасtаgа sр., Сгiсеtоdоn sр. зэрэг хөхтөний үлдвэртэй зузаалгийг Девяткин
(1981) улаантолгойн горизонт болгон ялгасан 6айна. Энэ горизонтод луу, гүнхудаг, хөхнуурын свитийн
доод хэсгүүд дүйнэ."
703. "УХААТОЛГОЙН ГОРИЗОНТ (Ухуталогойский горизонт)" "Доод кембрийн ботомын ярус"

"Стратиграфийн хувьд энэ горизонт ухаатолгойн свиттэй дүйх бөгөөд дотор нь доорхи фауны
2 бүрдлийг ялгадаг. Доод бүрдэлд: Nеlеgегiа-Аldоnаiа-Егbiеllа-Каdyеllа-Рsеudоhаdyеllа-Мirаnеllа
соnvеха-Lеrmоntоviеllа-Inоuginа-Nеосоbbоldiа quаdrаtа-Shivliсus раrvus ба дээд бүрдэлд: Роliеllinа
еlоngаtа-Вinоdаsрis ргimа-Каdyеllа-Воnniа-Ваgrаdiа-Lаtiсер hаlus-Rеdliсhiа zhаrlсоvi-Воtоmеllа-
Тuvаnеllа-Вегgеrоniаsрis-Limbаdisсus simрlехus зэрэг трилобит дайралджээ. Эдгээр фаунтай үеүд
агбаш, бургастайн свитүүдийн хэмжээнд ялгагджээ. Харин хөвсгөл нуурын баруун эрэгт энэ насны
түвшингийн чулуулагт фаун тодорхойлогдсонгүй. Уг горизонтын стрататип Алаг-Эрдэнэ сумын төвийн
дэргэдэх ууланд, Ухаатолгойн районд (Корабов, 1980, 1989) бичигдсэн байна."
"Ж.Бямба"
704. "ХАЙЧИЙН ГОРИЗОНТ (Хайчинский горизонт)" "Палеоген, дунд-дээд эоцен"

"Баянхонгорын Баянговь сумын нутаг Бүгийн цавыn хотгорт Хайч уул-2 тулгуур зүсэлтийн
Вгеviоdоn minutus Маt.еt Grаng., Lорhiаlеtеs sр., Теlеоlорhus sр., Rhоlораgus sр., Раtаесорs раrvus
Rаd., Тгiрlорhus sр., Мiс rоtltаn mоngоliеnsis Grаng.еt Grеg., Sауhаnоmуs сhаlсhis Shеv., Реtrоhоzlоviа
nоtоs Shеv. зэрэг хөхтөний цогцолбортой, 30-40 м зузаан, алеврит, шаврuн үетэй, саарал, цайвар
саарал элст хурдсыг хайчийн свитийн доод хэсэг В.Ф.Шувалов (1974), Е.В.Девяткин (1981) нар
хайчийн горизонт ялгасан 6айна. Энэ горизонтод хатанбулаг, хөвсгөлийн свитийн хамгийн доод хэсэг,
хайчийн свитийн доод хэсэг хайчийн үе, холбоолжнуурын свит ийн доод, дунд хэсгүүд хамаарагдана."
705. "ХАМАРХӨӨВӨРИЙН ГОРИЗОНТ (Хамархубурский горизонт)" "Доод-дунд юра"

"Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь аймгуудын нутагт тархсан, саарал конгломерат, гравелит,
алевролит, аргиллит, элсэн чулуу, нүүрслэг алевролит, нүүрс, шавар бүхий хамархөөвөрийн свитийн
тулгуур зүсэлтэд үндэслэн М.С.Нагибина, Г.Г.Мартинсон, В.Ф.Шувалав нар (1977) зөөлөн биетэн,
остракод, шавьж, эртний ургамал зэрэг олдвортой хамархөөвөрийн горизонт ялгажээ. Тулгуур зүсэлт
нь Сайншанд хотоос урагш Түшлэг уул, Хамар хөөвөрийн худгийн орчимд оршино. Энэ горизонтод
жаргалант, цээл (бахар), сайхан, сараалжийн гол, сайхан-овоо, хамархөөвөр, холбоохонгор, зурамтай,
цагаан бургас, эрээний свитүүд тус тус хамаарна."
"Ж.Содов"
706. "ХАНГАЙН ГОРИЗОНТ (Хангайский горизонт)" "Дээд ордовик, ашгилл "

"Х.С.Розман, Ч.Минжин нар (1979, 1981) Монголын дээд ордовикийн табулятоморф шүр, мөр
судалж, мөн эндээс судлагдсан строматопорат, ругоз, конодантод анализ хийж горизонт ялгаад дотор
нь сайр, нарийн голын гэсэн 2 дэд горизонтод хуваасан. Дараахь oалтгаанаас энэ горизонтыг цаашид
ашиглах шаардлагагүй гэж үзэв. Үүнд сүүлийн үеийн судалгааны шинэ материал нь дээрх 2 дэд
горизонтыг горизонтод дэвшүүлэх үндэслэл болсон дэд горизонтыг доод, дээд гэж хувааж газарзүйн
нэр өгсөн нь буруу учир үүнийг засах шаардлагатай, хангай гэдэг нэр Монголын стратиграфид олон
удаа хэрэглэгдэн гононим (ижилсэл) үүсгэж байгаа учир энэ нэрийг аль болохоор хэрэглэхгүй байх нь
зуйтэй юм."
"Ч.Минжин"
707. "ХАНГИЛЦАГИЙН КОМПЛЕКС (Хангильцигский комплекс)" "Доод протерозой"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Ханхөхийн нуруунд ялгасан нутгийн стратигафийн нэгж
хангилцагийн комплекст тулгуурлан идэр, ургамал, бөмбөгөр (1900-2600 сая жил), есөнбулаг, дарви,
114
түргэнгол, мааньт (доод хэсэг), хайчийн гол, хутаг-уулын комплексууд, мөн бүтээлийн нурууны
комплексын дээд хэсгийг литологийн онцлогоор нь харьцуулж мужийн стратиграфийн нэгж-
хангилцагийн комплекст нэгтгэж доод протерозойд хамааруулав. "
Ч.Минжин"
708. "ХАРГАНЫ ГОРИЗОНТ (Харганский горизонт)" "Доод кембрийн атдабаны ярусын дунд
хэсэг"
"М.Н.Корабов (1980, 1989) Эгийи голын зүүн цутгалан Харгана голын савд уг горизонтын
стратотипийг бичсэн. Уг горизонт доорхи фауны бүрдлээр тодорхойлогдоно. Fаllоtаврidеllа-Вulаiаsрis-
Idеriа-Fаllоtаsрis-Неbеdisсus Тriаngullinа-Diрhаrus сlагki-Маgrоdisсus-рlаnus. Энэ горизонтын трилобит
бүхий үеүд Хөвсгөл нуурын баруун эрэгт (Вulаiаsрis-Fаllоtаsрidеllа-Fаllоtаsрis) болон Идэрийн голын
савд (Неbеdisсus-Тгiаgullinа-Idеriа) тус тус судлагджээ. Харин Бүрэнхааны районд энэ үетэй
Rоtundосуаthus-Тегsiа бүхий археоциатын бүрдэлтэй эгийн голын свитийн дунд хэсэг дүйж байна."
"Ж.Бямба"
709. "ХАШААТЫН ГОРИЗОНТ (Хашатинский горизонт)" "Палеоген, дээд палеоцен"

"Өмнөговийн Булган сумын нутагт тархсан 45 м зузаан, Рriоnеssus luсifеr М.еt Gг.,
Sрhеnорsаlis nоbilis М.Gг.еt Simрsоn, Ргоаlеstеs nаnus М.Gг.еt Simрsоn, Нуrасоlеstеs еrminеus,
Рhаеnосоlорhus fаllах М.еt Gr., Ргоdinосеrаs mаrtуr М.Gг., Раlаеоstуlорs mасrоdоn М.Gr.еt Simрsоn
зэрэг хөхтөний цогцолбортой шавар, элсэн чулууны зузаалгийг Е.В.Девяткин (1981) хашаатын
горизонт болгон ялгав. Энэ горизонтод наранбулаг, хашаатын свит, жигдэн, нарангийн багц,
Саgаnеllа-тай үе багтана."
710. "ХӨГИЙН ГОРИЗОНТ (Хугейский горизонт)" "Дээд-дунд рифей"

"Д.Доржнамжаа нар (1991) Дархадын хотгор, Хөгийн голын сав газар тархсан хөгийн серид
тулгуурлан Үүр голын сав газарт ялгасан ногоон занарын зузаалаг, билүү, бүрдийн гол (дээд хэсэг)
свит зэргийг харьцуулж хөгийн горизонт ялгаад организмын үлдэгдлээр (микрофитолит) доод-дунд
рифейн хамааруулав."
"Ч.Минжин"
711. "ХӨХТЭЭГИЙН ГОРИЗОНТ (Хухтэгский горизонт)" "Доод цэрд, апт-альб"

"Өмноговь, Дорноговь аймгийн нутагт өргөн тархсан ногоон саарал шавар, алевралит, элсэн
чулуу, шохойн чулуу, аргиллит бүхий хөхтээгийн свитийн тулгуур зүсэлтэд үндэслэн М.С.Нагибина,
Г.Г.Мартинсон, В.Ф.Шувалов (1977) дун, динозавр, яст мэлхий, хаарын замаг, загас, цэнгэг усны
эөөлөн биетэн, остракод, эртний ургамал зэргийн олдвортой хөхтээгийм горизонт ялгажээ. Тулгуур
зүсэлтийг Дундговийн Өндөршил сумын төввэс урагш 80 км-т Хөх тээг толгойн орчимд хийжээ. Энкэ
горизонтод зэрэг, хулсын гол, дөш-уул, хөхтээг, өвдөгхудаг, адуунчулууны свитүүд, чойр,
гурванзагалын свитүүдийн дээд хэсэг тус тус хамаарагдана."
"Ж.Содов"
712. "ХЭСЭЭНИЙ ГОРИЗОНТ (Хэсэнский горизонт)" "Доод кембрийн томмотын ярус "
"Монголд судлагдсан доод кембрийн хамгийн эртний хурдас бол хэсээний горизонтын шохойн
чулуу, доломитжсан шохойн чулуу юм. Энэ хурдас бол Цагаан-Оломын бүсэд уллаж байгаа
зузаалагтайгаа аажим шилжилттэй ба Хөвсгөл хавийн районд конгломератаар, эсвэл угаагдлын
гадаргуугаар тусгаарлагдана (Ильин, 1873, Бямба, 1985). Хэсээний горизоиттай Хөвсгөл нуурын
баруун эрэг орчимд хэсээний свитийн Rаdiоsus mааrginаtus-Nubесulаritеs саtаgrарhus-тай хамгийн
доод талын үе, Цагаан-Оломын бүсэд баян голын свитийн доод талын Rеnаlсis роlуmоrрhus-
Коrilорhуtоn-той, Тurсuthеса-Веmеllа jасubiса-тай (Салааны голын савд) ба Баянгголын савд Rеnаlсis
bоtоminеllа-тай, Тuгсuthеса-Lоbiосhrеа-тай үеүд тус тус дүйнэ (Коробов, 1980, 1989, Воронин нар,
1982). Баянгол, Салааны голын савд хэсээний горизонт олон тооны хиолит: Sаlаnуthеса рарillаris
Мiss, Тiksithеса sр., Lаtаthеса sр., Тurсuthеса сгаssеососhliа (Sуss), Сirсоthесidаf gеn еt sр., Ind.,
хиолительмент: Нуоlithеllus сf.miсаns Вull., гастропод: Аnаbаrеllа рlаnа Vоst., Lаtоuсhеllа hогоbltоvi
(Vоst.), Веmеllа jасutiса (Мiss.), Аldаnеllа sр., губка: Сhаnсеllегiа sр. болон Rеnаlсis роlуmоrрhуs (Маsl.),
Коrilорhуtоn inорinаtum (Vог.), Воtоminеllа linеаtа Rеtt., Ерiрhitоn sр. зэрэг замаг ба Nubесulаritеs dеntus
Z.Zhuг. мэтийн микрофитолитын бүрдлээр тодорхойлогдоно."
"Ж.Бямба"
713. "ХЯРГАСНУУРЫН ГОРИЗОНТ (Хиргис-Нурский горизонт)" "Неогон, дунд плиоцен"

"Увсын Наранбулаг сумын Хяргас нуурын хойд эрэг, Могойн рашааны баруун хажууд илэрсэн,
Нiрраriоn tеоbаldi mоgоiсum, Н.еlеgаns, Н.hiррidiо dus, Н.sеfvеi, Н.рагvum, Н.hоufеnеnsе, Gаzеllа
dогсаdоidеs, G.mоngоliса, Сегvus, Мuntiасus, Sinоmеgагоs, Рrаосhоtоnа, Осhоtоnоidеs, Нуроlаgus,
Sinосаstоr, Мiсгоbоdоn зэрэг хөхтөний олдвортой, элс, шавар, алевролитын зузаалгийг Е.В.Девяткин
115
(1981) хяргаснуурын горизонтод ялгасан. Энэ горизонтод хяргаснуур, алтантээл, хүнхүрээгийн
свитийн дээд хэсгүүд, салхит-өндөрийн свит хамаарагдана."
714. "ЦАГААНХААЛГЫН ГОРИЗОНТ (Цаганхалгинский горизонт)" "Дунд девон, эйфель"

"Р.Е.Алексеева (1988ф) цагаанхаалгын үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонтыг ялгаж,
шаргат, хулманнуур, улаан-овоогийн үеүдийг хамааруулав."
715. "ЦАГААННУУРЫН ГОРИЗОНТ (Цаганнурский горизонт)" "Дунд девон, живет"

"Говь-Алтайн Тонхил сумын Хулман нуурын орчим Т.Т.Шаркава (1981) ялгасан цагаануурын
үеийн стратотипэд тулгуурлан Р.Е.Алексеева (1988ф) энэхүү горизонтыг ялгав. Шинэжинстэд харын
үеийг энэ горизонтод хамааруулав. Судлах шаардлагатай."
716. "ЦАГААНЦАВЫН ГОРИЗОНТ (Цаганцабский горизонт)" "Доод цэрд, титон-валанжин"

"Дорноговь, Өмнөговь, Дундговь, Дорнод аймгуудын нутагт өргөн тархсан базальтын үеүдтэй
конгломерат, элсэн чулуу, алевролит, шавар, аршиллит, элсэн чулууны үеүдтэй туфоген чулуулаг,
андезит, дацит, мергел бүхий цагаанцавын свитийн тулгуур зүсэлтэд үндэслэн М.С.Нагибина,
Г.Г.Мартинсон, В.Ф.Шувалов (1977) олон тооны эөөлөн биетэн, октракод, шавьж, конхост рак, эртний
ургамал зэрэг олдвортой цагаанцавын горизонтыг ялгажээ. Тулгуур зүсэлт нь Сайншанд хотоос урагш
40 км-т Цагаан цавын худгийн орчимд хийгдсэн байиа. Энэ горизонтод өндөр-ухаа, тэвш, архангай,
ахар, доргот, могойт, бурхант, хонгорхайрхан, цагаанцав, баянтүмэн, очирхүрээтийн свитүүд, гурван-
эрээн, манлайн свитийи доод хэсэг тус тус хамаарагдана. "
"Ж.Содов"
717. "ЧУЛУУНЫ ГОРИЗОНТ (Чулунский горизонт)" "Доод девон, эмс"

"Р.Е.Алексеева нар (1981) Баянхангорын Шинэжинт сумын Цахирын худгийн дэргэд ялгасан
чулууны үеийн стратотипэд тулгуурлан энэ горизонтыг ялгав. Энэ горизонтод зүүнмангал, монгол,
ошиг, шанага, иххарнуурын зэрэг үеүд хамаарагдана."
718. "ШААМАРЫН ГОРИЗОНТ (Шамарский горизонт)" "Дээд плиоцен"

"Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын нутаг Орхон гол, Сэлэнгэ мөрний уулзвар орчмын дэнжүүдэд
(зүсэлг \"Шаамар\", \"Буурал овоо\"), Булганы Орхон сумын нутагт Орхон голын дэнжид (зүсэлт Орхон-
I, Орхон-II) илэрсэн, 20-40 м зузаан, хөхтөний үлдэгдэлтэй, базальтын үе агуулсан алеврит, элс,
хайргаас тогтсон хурдсыг Е.В.Девяткин (1981) шаамарын горизонт болгон ялгав. Геологийн насыг
хөхтөний үлдэгдэл тодорхойлж, мөн радиологийн аргаар (3,2-1,8 сая жил) антропоген гэж тогтоогоод
агчагылийн ярустай харьцуулсан байна. Дараа нь Е.В.Девягкин (1986) хөхтөний судалгааны үр дүнд
тулгуурлан дунд плиоцений дээд хэсэгт хамаарагдах орхоны, дээд плиоцений доод хэсгийн чикойн
буюу сүхийн, дээд плиогений дээд хэсгийн буурал-овоогийн, эоплейстоцений булганы гэсэн 4
комплекс ялгав. Үүнээс энэ горизонтын нас, агуулга өөрчлөгдсөн тул зарим өөрчлөлт оруулах санал
дэвшүүлэв. Үүнд: шаамарын горизонтод сүх, буурал-овоогийн комплекс хөхтөний үлдэгдэлтэй хожуу
плиоцений хурдсыг хамааруулах, Орхон, Сэлэнгнйн сав газар тархсан энэ 4 комплексын хөхтөний
үлдэгдлээр нас нь тодорoойлогдох хурдсыг шаамарын свит 6олгоx саналтай байна. "
"Ч.Минжин"
719. "ШАНДГОЛЫН ГОРИЗОНТ (Шандгольский горизонт)" "Палеоген, дунд-дээд олигоцен"

"Өвөрхангайн Баруунбаян-Улаан сумын Шанд гол гэдэг хуурай сайрын эргээр илэрсэн,
Тsаgаnоmуs аltаiсus М.еt Gr., Сriсеtоrs dогmitоr М.еt Gr. Sеlеnоmуs mimiсus, Таtаrоmуs sigmаdоn,
Кагаlsоrоmуs dесеssus, Веаtоmus bisus, Тасhiоrусtоidеs tаtаlgоliсus, Dеsmаtоlаgus gоbiеnsis зэрэг
хөхтэний үлдэгдэлтэй, улаан хүрэн, улаан, шар өнгийн шавар, алеврит, элс, хайрган чулуулгийг
амьтдын үлдэгдлээр нь шандголын свитэд тулгуурлан Девяткин (1981) энэ горизонтыг ялгасан байна.
Энэ горизонтод гуатээг, бэгэр, шандгол, атар, дөрөөнуурын свитүүд хамаарагдана."
720. "ШАРИЛЫН ГОРИЗОНТ (Шарилский горизонт)" "Дээд юра "

"Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь, Дорнод аймгуудын нутагт тархсан, бүдүүн хайргат улаан
өнгийн конгломерат, конглобрекчи, гравелит, элсэн чулуу заримдаа дээд хэсэгтээ базальтын нимгэн
бүрхүүл бүхий шарилын свитийн тулгуур зүсэлтэд үндэслэн М.С.Нагибина, Г.Г.Мартинсон,
В.Ф.Шувалов нар (1977) цэнгэг усны зөөлөн биетэн, остракод, конхострак, хаарын замаг зэрэг
олдвортой шарилын горизонт ялгажээ. Тулгуур зүсэлт нь Сайншанд хотоос урагш Шарилын хийдийн
орчимд хийгдсэн. Энэ горизонтод торомхон, ихэснуур, өлгий, хөөтийн хотгор, дэлийн шанд, жарантай,
116
эрээндаваа, сэрүүн-булаг, улаан-эрэг, хонгор, яхийн говийн свитүүд, цахир-уулын свитийн дээд хэсэг
тус тус хамаарагдан а."
"Ж.Содов"
721. "ШИНЭХУДАГИЙН ГОРИЗОНТ (Шинхудукский горизонт)" "Доод цэрд, баррем-

готерив"
"Дорноровь, Дундговь, Өмнөговь, Дорнод аймгуудын нутагт өргөn тархсан, саарал
конглемерат, элсэн чулуу, шавар, алевралит, цаасан болон битумжсан занар бүхий шинэхудагийн
свитийн тулгуур зүсэлтэд үндэслэн М.С.Нагибина, Г.Г.Мартинсон, В.Ф.Шувалав (1977) зөөлөн биетэн,
остракод, конхострак, загас, олон төрөл шавьж, эртний ургамал зэрэг олдвортой шинэхудагийн
горизонт ялгажээ. Тулгуур зүсэлт нь Дундговийн Өндөршил сумын төвөөс урагш 80 км-т Алаг цав буюу
Шинэ ус худгийн орчимд хийгджээ. Энэ горизонтод андай-худаг, шинэхудаг, сүмийн нуурын свитүүд,
баян-эрхэт, нялга, гурванзагал, гурван-эрээний свитүүдийн дээд хэсэг тус тус хамаарагдана. "
"Ж.Содов"
722. "ЭРГЭЛИЙН ЗООГИЙН ГОРИЗОНТ (Эргэлийндзойский горизонт)" "Палеоген, доод

олигацен "
"Дорноговийн Хатанбулаг сумын нутаг Эргэлийн зоогийн тулгуур зусэлтийн Саduгсоdоn
агdуnеnsis (Оsbоrn), Раrаbrоntоrs gоbiеnsis Оsbоrn, Меnоdus mоngоliеnsis Оsbоrn хөхтөний
цогцолбортой шавар, шохойлог наанги элс, хайрга, элсэн чулууны зузаалгийг Е.В.Девяткин (1981)
эргэлийн зоогийн горизонт болгон ялгасан. Энэ горизонтод хантайшир, эргэлийн зоо, хэцүүцав,
тахилтын свитүүд хамаарагдана."
723. "ЯМААТЫН ГОРИЗОНТ (Яматуинский горизонт ) " "Доод ордовик, дээд арениг-
лландовери"
"Х.С.Розман, О.Б.Бондаренко, Ч.Минжин нар (1981) Говь-Алтайн Тонхил сумын Алаг ууланд
ялгасан ямаатын үеийн стратитипэд тулгуурлан энэ горизонтыг ялгав. Энэ горизонт нь фаунгүй ногоон
занарыг нийцлэг хучиж, алаг-уулын горизонтоор нийцлэг хучигдана."
"Ч.Минжин "
117

Stratigraphical Dictionary of Mongolia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stratigraphical Dictionary of Mongolia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

НУТГИЙН СТРАТИГРАФИЙН НЭГЖҮҮД

КОМПЛЕКС, СЕРИ, СВИТ, ЗУЗААЛГУУД

2. "АВЗАГЫН СВИТ (Авзогская свита)" "Дунд-дээд Триас"

3. "АГУЙТЫН СВИТ (Агойтинская свита)" "Девон D"

4. "АГУЙТЫН БАГЦ (свит) (Пачка (свита) Агуйт)" "Палеоген, эоцен-доод олигоцен"

5. "АГУЙ-УУЛЫН СЕРИ (Агуй улинская серия)" "Дээд карбон-доод пермь"

6. "АДУУНЧУЛУУНЫ СВИТ" "Доод-дунд девон D1-2"

7. "АДУУН ЧУЛУУНЫ СВИТ" "Доод цэрд K1"

9. "АЛАГБАЯНГИЙН СВИТ (Алагбаянская свита)" "Дээд девон-доод карбон D3-C1"

11. "АЛТАН-ОВООГИЙН СВИТ (Алтанобинская свита)" "Доод-дунд карбон C1-2"

12. "АЛТАЙН СВИТ (Алтайская свита)" "Ордовик О"

13. "АЛТАНТЭЭЛИЙН СВИТ (Свита Алтан-тээли)" "Неоген, доод, дунд плиоцен"

14. "АМАРХИЙДИЙН СВИТ (Амархидская свита)" "Дунд триас Т2"

15. "Амансайрын свит (Амансайринская свита)" "Доод девон D1 "

18. "АНДАЙ САЙРЫН СВИТ(Андхудукская, Андухудукская свит-Оndai Sair formation)"

19. "АРГАЛАНТЫН СВИТ (Аргалантинская свита)" "Доод перм P1"

20. "АРХАНГАЙН СВИТ (Архангайская свита)" "Доод цэрд K1"

23. "АРСАЙН СВИТ (Арасанская свита)" "Венд V"

26. "АРЫН БУЛАГИЙН СВИТ (Араинбулакская свита)" "Венд V"

27. "АТАРЫН СВИТ" "Палеоген, дунд-дэд олигоцен "

29. "АЧИТНУУРЫН КОМПЛЕКС (Ачитнурский осадочный комплекс)" "Ордовик-силур O-S"

30. "АЧИТНУУРЫН СВИТ (Ачитнурская свита)" "Дунд-дээд ордовик O2-3"

31. "АЧИТНУУРЫН СВИТ (Ачитнуринская свита)" "Доод девон D1"

33. "БААСТ-УУЛЫН СВИТ (Баст-ульская свита)" "Доод-дунд девон D1-2" "Баян-Өлгийн

35. "БАГАТОЛЬБУЛАГИЙН СВИТ (Багатолибулакская свита)" "Доод перм Р1 "

36. "БАГАНАТ-УУЛЫН СВИТ (Баганиульская свита)" "Доод перм Р1"

37. "БАГАБАЯН-УУЛЫН СВИТ (Багабаянульская свита)" "Доод-дунд карбон С1-2"

38. "БАДАРЫН ГОЛЫН СВИТ (Бадарыйнгольская свита)" "Доод кембри Е1"

39. "БАЙДРАГИЙН КОМПЛЕКС (Байдарагинский комлекс)" "Дунд архей АR2" "Баянхонгорын

41. "БАЙРИМЫН СВИТ (Байримская свита)" "Дунд-дээд кембри"

42. "БАЙРИМЫН СВИТ (Байримская свита)" "Доод девон D1"

43. "БАЙРИМ-ОВООГИЙН СВИТ (Байримобинская свита)" "Доод перм Р1"

44. "БАЙТАГИЙН СВИТ (Байтакская свита)" "Доод-дунд девон D1-2"

45. "БАЙЦАТ-УУЛЫН СВИТ (Байцатулинская свита)" "Доод кембри Е1"

46. "БАЙЦЫН-ОВООГИЙН (Бээсийн-овоогийн) СВИТ"

48. "БАЛУГАРТОЛГОЙН СВИТ" "Доод карбон, турней "

49. "БАРГЫН-ОВООНЫ СВИТ (Баргинобонская серия)"

50. "БАРДАМГОЛЫН СВИТ" "Дунд девон D2"

51. "БАРЛАГГОЛЫН СВИТ (Барлагинская свита)"

53. "БАРУУНГОЁОТЫН СВИТ (Барунгоитская свита)" "Дээд цэрд К2"

54. "БАРУУНТУРУУНЫ КОМПЛЕКС (Барунтурунская комплекс)""Доод архей AR1"

55. "БАРУУНТЭРМИСИЙН СВИТ" "Доод карбон, турней C1"

56. "БАРУУН-УРТЫН СВИТ (Барунуртская свита)" "Доод-дээд силур S1-2"

58. "БАТНОРОВЫН СВИТ (Батноровская свита)" "Дээд цэрд К2 "

59. "БАТХААНЫ СВИТ" "Доод-дунд карбон C1-2"

60. "БАТЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Батценгельская свита)" "Доод-дунд триас Т1-2"

61. "БАТЦЭНГЭЛИЙН СВИТ (Батценгельская свита)" "Доод цэрд К1"

62. "БАХАРЫН СВИТ (Бахарская свит)" "Доод-дунд юра J1-2"

63. "БАХЛАГИЙН СВИТ (Бахлюкская свита)" "Дунд-дээд ордовик О2-3"

64. "БАЯНБУЛАГИЙН ЗУЗААЛАГ (Баинбулакская толща)" "Дээд цэрд К2"

65. "БАЯНГОВИЙН СВИТ (Баянговьская свита)" "Дээд ордовик-доод силур"

66. "БАЯНГОЛЫН СВИТ (Баянгольская свита)" "Доод кембри Е1"

67. "БАЯНГОЛЫН СВИТ (Баянгольская свита)" " Дээд девон D3"

68. "БАЯНДУНГИЙН СВИТ (Баяндунская свита)" "Доод-дунд девон D1-2"

69. "БАЯНЗАГИЙН СВИТ ( Баянзакская свита)" "Дээд цэрд К2"

70. "БАЯНЛЭГИЙН СВИТ (Баянлэгская свита)" "Дээд силур S3"

71. "БАЯН-ОВООГИЙН СВИТ (Баянобинская свита)" "Дунд-дээд юра J1-2"

72. "БАЯН-ӨЛЗИЙТИЙН СВИТ (Баильзитская свита)" "Доод Силур S1 "

73. "БАЯНСАЙРЫН СВИТ (Баянсайринская свита)" "Доод карбон С1"

74. "БАЯНСАНТЫН СВИТ" "Кембрийн өмнөх"

76. "БАЯНТЭРЭМИЙН СВИТ (Баянтэрэмская свита)" "Доод протерозой РR1"

78. "БАЯН-УЛААНЫ СВИТ (Баянуланская свита)" " Доод перм Р1"

79. "БАЯН-УУЛЫН СВИТ (Баянулинская свита)" "Доод кембри Е1"

80. "БАЯНХААНЫ СВИТ" "Доод цэрд, апт-альб К1"