អារម្ភកថា

សួ សី ត លោកគ្គូ អនកគ្គូ ប្អូនៗសិសានុសិសស នង

ិ គ្ប្ិយមត្
ិ តអក
ន អានទាំងអស់ ជាទលី មគ្ត្ី!
លសៀវលៅ កម្រងវិញ្ញាសា និងអម្ាកំណែ ណែនដីវិទ្ាាថ្នាក់ទ្ី១២ ដែលលោកគ្គូ អនកគ្គូ ប្អូនៗ
សិសានុសិសស នង
ិ គ្ប្យ
ិ មត្
ិ កត ាំពុងអានលនេះ លយង
ើ ខ្ុាំបានចងគ្កងលឡង
ើ កនុងលោលប្ាំណងទុ កជាឯក
សារ សគ្ាប្់សិសានុសិសសកគ្មត្
ិ វទាល័
ិ ិ ា សាចាស់ ៗ និងែាំល
យ ដសែងសិកា យល់ពីគាំរូវញ្ញ េះ
គ្សាយ លែើមបជា
ី មូលដ្ឋានកនុងការសិកាអាំពី កគ្មត្
ិ សតងដ្ឋ
់ ឬកគ្មត្
ិ វញ្ញ
ិ ា សាដែនែីវទាដែលធ្ល
ិ ា ប្់លចញ
កនុងការគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមិ លែើមបងា
ី យគ្សួលកនុងការកាំណត្់ដែនកសាំ ខាន់ៗ
កនុងលមលរៀនដែលគ្ត្ូវលរៀនលដ្ឋយយកចិត្ទ
ត ុកដ្ឋក់ និងសុ ី ជលគ្ៅ ។ មា៉ាងលទៀត្ លែើមបព
ី គ្ងឹងសមត្ថ
ភាព ក៏ែូចជាលគ្ត្ៀមខាួនកនុងការគ្ប្ឡង សញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកសាទុត្យ
ិ ភូមលិ ៅថ្ងៃខាងមុខលនេះែង
ដែរ។ លយង
ើ ខ្ុាំសូមអធ្ាគ្ស័យ ចាំល េះកាំហុសអលចត្នាដែលានលៅកនុងលសៀវលៅកគ្មងវញ្ញ
ិ ា សាលនេះ
លយង
ើ ខ្ុាំនឹងរង់ចាទ
ាំ ទួលមត្ិសាថប្នាដកលាំ អប្ដនថម ពីសាំ ក់លោកគ្គូ អនកគ្គូ សិសស និសសត្
ិ និងអនក
សិកាគ្គប្់មជឈដ្ឋានទាំងអស់ លដ្ឋយកដរី ករាយ។
ី
សូ មជូនពរែល់អនកសិកាគ្គប្់រូប្ ានសុ ខភាពលអ និងទទួលបានលជាគជ័យកនុងែាំលណើរជីវត្
ិ
លហយ
ើ ខត្
ិ ខាំគ្ប្ង
ឹ ដគ្ប្ងលរៀនសូ គ្ត្លែម
ើ បគ្ី ប្លទសជាត្ថ្ិ នាត្ុភូមរិ ប្ស់ លយង
ើ ។

សូ មអរគុណ!
ការបង្កើត និ្សម្របសម្រួលក្លិបសិក្ាគណិតវិទ្យា និ្វិទ្យាសាស្តសរ

ងៅតារវិទ្យាល័យនានា ក្ន្ម្ពះរាជាណាចម្ក្ក្រព
ុ ជា
ុ

ងរៀបងរៀ្ និ្ច្ម្ក្្ងោយនិសស ិតសម្របសម្រួលក្លិបសិក្ាផផនដីវិទ្យា:

១ . ងពឿ ម្សីផណត ២. តាន់ វណណៈ

៣.ហាន បុនង ឿន
 ាត្កា
ិ

ទាំពរ័

កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា និងអគ្ាកាំដណសគ្ាប្់ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ សងគម

I. កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា និងអគ្ាកាំដណ ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ (២០១៦ ែល់ ២០១៩) ............................................

1.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្យ
ិ ភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៩ ..................................................... 01

២.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៨ .................................................... 02

៣.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៧................................................... 03

៤.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៦ .................................................... 04

II. កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា និងអគ្ាកាំដណ ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ សងគមលគ្ត្ៀមប្ដនថម ...................................................

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្ិយភូមទ
ិ ី ០១....................................................... 05

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០២ ...................................................... 06

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៣ ....................................................... 07

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៤........................................................ 08

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៥........................................................ 09

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៦........................................................ 10

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៧ ....................................................... 11

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៨........................................................ 12

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៩........................................................ 13

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១០........................................................ 14

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១១........................................................ 15

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១២ ....................................................... 16

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១៣ ....................................................... 17

កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា នង
ិ អគ្ាកាំដណសគ្ាប្់ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ សងគម
I. កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា និងអគ្ាកាំដណ ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ សងគម(២០១៦ ែល់ ២០១៩) ....................................

1.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៩ ..................................................... 18

២.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៨ .................................................... 20

៣.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៧................................................... 21

៤.វញ្ញ
ិ ា សាគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមិ ឆ្ន ាំ ២០១៦ .................................................... 24

II. កគ្មងវញ្ញ
ិ ា សា និងអគ្ាកាំដណ ថ្ននក់វទាសាស្តសត
ិ សងគមលគ្ត្ៀមប្ដនថម ...................................................

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុ ត្យ
ិ ភូមទ
ិ ី ០១....................................................... 25

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០២ ...................................................... 26

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៣ ....................................................... 27

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៤........................................................ 28

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៥........................................................ 25

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៦........................................................ 31

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៧ ....................................................... 33

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៨........................................................ 35

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ០៩........................................................ 36

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១០........................................................ 38

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១១........................................................ 40

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១២ ....................................................... 42

វញ្ញ
ិ ា សាលគ្ត្ៀមគ្ប្ឡងសញ្ញាប្គ្ត្មធ្យមសិកាទុត្ិយភូមទ
ិ ី ១៣...........................................43
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

វិ�� សទី១

១.េតដីមានប៉នា
ុ � ន្រសទប់?អ�ីខ�ះ?េត្រសទប់ដីនីមយ
ួ ៗមានលក�ណៈខុសគា�េដយកត�អ�ីខ�ះ?

២.ក.េតឥ
 ន�នៈផូសុីលរងជាអ�
ឹ ?
ី មានប៉នា
ុ � ន្របេភទ?

ខ.ចូរេរៀបរប់ពីករកេកតៃន្របេភទនីមយ
ួ ៗ។

៣.ក.ចូរពណ៍នាពីផលវជ�
ិ មាននង
ិ អវជ�
ិ មានៃនផលផ�ះក�� ក់។

ខ.េតមា
 នកត�អ�ខ
ី �ះែដលអចកត់បន�យេល្ប�នៃនករេកន
 កេម�ៃនែផនដបា
ី ន?

៤.ក.េតក
 ុ �ងែខណាែដលយប់ែវងជាងៃថ�នង
ិ ៃថ�ែវងជាងយប់?
ខ.េតបា
 តុភត
ូ េនះេកត
 េឡង
 េដយសរមូលេហតុ អ?
ី�

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |1
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

វិ�� សទី២

១. េតេ ហតុអ�បា
ី នជាសមាសធាតុផ្សំរបស់ភពសិលខុសពស
ី មាធាតុផ្សំរបស់ភពឧស�័ន?
២. ចូររប់េឈ�ះឧស�័នផ�ះក�� ក់សំខន់ៗេអយបាន៤។េតឧស�័នផ�ះក�� ក់មាន្របភពមកពីណាខ�ះ?

៣. ចូរេរៀបរប់ពភា
ី ពខុសគា�រវងករផ�ុះបំែបកនង
ិ កររលយនុយេក�ែអ៊រ?េតថាមពលទំងពផ
ី �ល់គុណ
សម្បត�ន
ិ ង
ិ គុ ណវបត�
ិ អ ិ ខ
�ី �ះ?

៤. េហតុអ�បា
ី នជាេគនយា
ិ យថាសំ ណល់ជាប��ធ�នធ ិ ទ្រី បជុំជន?េត្រ ត�វ
់ �រ ជាពេិ សសេនក�ុងទ្រី ក�ងនង

មានវធានករអ�
ិ ីខ�ះេដម
 ្បក
ី ត់បន�យប��ទំងេនះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |2
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

វិ�� សទី៣

១. ក.េនកម�ុជាេតស�ប័នណាជាអ�កទទួលខុស្រត�វក�ុងករ្រគប់្រគងធនធានែរេនក�
៉ ុ ង្របេទស?
ខ.េតេ គបានែបងែចកកំណប់ែរេន្របេទសកម�
៉ ុ ជាជាប៉ុនា�ន្រក�ម?អ�ខ
ី �ះ?
គ.េតករជីកយកែរន៉ ិងករេធ�អជីវកម�ែរផ�៉ ល់ផលប៉ះពល់អីខ
� �ះដល់ បរស
ិ � ននិងសង�មជាតិ?
ចូរេរៀបរប់េដយសេង�ប។

២. ក.ចូរពណ៍នាពីចលនារង�ិលជុំនិងរង�ិលខ�ល់របស់ ភពែផនដីនិងលទ�ផលៃនចលនាទំងពីរ។

ខ.េហតុបានជាេគនយា
ិ យថាែផនដីជាភពែតមួយគត់កុ �ង្របព័ន�្រពះអទត
ិ ្យែដលអច្រទ្រទង់ជីវត
ិ

បាន?

៣. នាេពលបច�ុប្បន�សំណល់ ្រត�វបានេគ្របមូលែកៃច�េហយេ្រប្រ បាស់េឡង

 វញឬេ្រប
ិ ្រ បាស់កុ �ងេគាល

េដថ�េី ទៀត។េតក
 រែកៃច�ថន
ី� ិងកំបស
៉ុ ៍ក
� ម�មានសរៈសំ ខន់អ�ខ
ី �ះេលជីវភារស់េនក�ុងសង�ម?
៤. ក.េតដី្របេទសកម�ុជាមាន្របេភទ?អ�ីខ�ះ?

ខ.េតដ
 ្រី បេភទណាខ�ះែដលបេ្រមដ
 ល់ វស័
ិ យកសិកម�ល�ជាងេគ?

៥. ក.េត្របភពថាមពលចម្បងស្រមាប់ករេ្រប្របាស់មនុ ស្សបច�ុប្បន�មានអ�ីខ�ះ?

ខ.េតេ យង
 ្រត�វេ្រប្រ បាស់្របភពថាមពលយា៉ងដូ ចេម�ចេដម
 ្បអ
ី ភរិ ក្សនង
ិ បេ�� �សផលប៉ះពល់េទ
េលបរស
ិ � ននិងសុ ខភាពមនុស្ស?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |3
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

វិ�� សទី៤

១. េតក
 ឡាក់សុីមានប៉នា
ុ � ន្របេភទ?អ�ខ
ី �ះ?្របព័ន�្រពះអទត
ិ ្យេយង
 ស�ិតេនក�ុងកឡាក់សុីមយ
ួ ណា?មាន

េឈ�ះអ�ី?

២. េតថា
 មពល្រពះអទត
ិ ្យផ�ល់សរៈសំ ខន់អខ
ី� �ះដល់ជវី តេនេល
ិ  ភពែផនដ?
ី

៣. ដំេណរពុកផុយមានប៉នា
ុ � ន្របេភទ?អ�ីខ�ះ?ចូរបង�ញពីមល
ូ េហតុៃនករពុកផុយរបស់្របេភទនីមយ
ួ ៗ។

៤. ក.ចូររប់េឈ�ះឥន�នៈផូសុីលសំ ខន់ៗែដលអ�កបានស�ល់។

ខ.េតករេ្រប្របាស់ឥន�នៈផូសុីលបង�ឲ្យមានផលប៉ះពល់អីខ
� �ះដល់បរស
ិ � ន?
៥. េតែ ផ�កសំ ខន់ៗៃនវដ�ទឹកមានអ�ខ
ី �ះ?ចូរពណ៍នាេដយសេង�បពែី ផ�កនីមយ
ួ ៗៃនវដ�ទក
ឹ ។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |4
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី១េ្រតៀម្របឡង

១.ដូចេម�ចែដលេហថា្របព័ន�្រពះអទិត្យ?េតេនក�ុង្របព័ន�អទិត្យមានភពប៉នា
ុ � ន?អ�ីខ�ះ?

២.េហតុអ�បា
ី នជាេយងចំបាច់្រត�វសិក្សោពីមខ
ុ វជា
ិ � ែផនដីវទ្យោ?
ិ

៣. បរយាកសែផនដ
ិ ីមានប៉នា
ុ � ន្រសទប់?អ�ខ
ី �ះ?

៤.ចូរេអយនយ
ិ មន័យ្រទស
ឹ ី ផា
� � កទច
ិ តូនច
ិ ?េត្រ ពំែដនផា�កតច
ិ តូនច
ិ មានប៉នា
ុ � ន?អ�ខ
ី �ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |5
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី២េ្រតៀម្របឡង

១.េត្រពះចន�មានឥទ�ិពលអ�ីខ�ះមកេលភពែផនដី?

២.េតេគែបងែចករដូវនូវកម�ុជាជាប៉នា
ុ � ន?ចូរនិយាយពីរដូវនីមយ
ួ ៗ។

៣.េតែរេលហៈន
៉ ិងែរអេលហៈមានលក�
៉ ណៈខុ សគា�ដូចេម�ច?

៤.េត្របភពទឹកនូវ្របេទសកម�ុជាមានសរៈសំ ខន់អ�ីខ�ះដល់វស័
ិ យេនក�ុង្របេទស?ចូរេលកយកវស័
ិ យ

យា៉ងតិចេអយបាន២វស័
ិ យ។

៥.ដូចេម�ចែដលេហថាសំ ណឹក?ចូរេលកឧទហរណ៍មកប��ក់។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |6
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៣េ្រតៀម្របឡង

១. ដូចេម�ចែដលេហថាចន�្រគាសនិងសូ ្រគាស?េហយវមានភាពខុសគា�ដូចេម�ច?

២. េតសណា
� នដី្របេទសកម�ុជា្រត�វបានែបងែចកជាប៉នា
ុ � នតំបន់?

អ�ីខ�ះ?

៣.កំេណន្របជាជនមានផលប៉ះពល់ អីខ
� �ះដល់ បរស
ិ � ន?

៤. េដម្បេី អយបរស
ិ � នមាននិរន�ភាពេយងគួរមានវធានករកត់
ិ បន�យដូចេម�ចខ�ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |7
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៤េ្រតៀម្របឡង

១.េតេភ��ងអសុី តេកតេឡងេដយសរអ�ី? េហយេភ��ងអសុី តមានផលប៉ះពល់អីខ

� �ះ?

២.ដូចេម�ចែដលេហថាបាតុភត
ូ ្រគាស?

៣.េតករធ�ុះធា�យ្រសទប់អស
ូ ូ ន មានផលប៉ះពល់ អី�ខ�ះដល់កររស់ េនេលែផនដី?

៤.េហតុអី�បានជាេគថាភពសុ ្រកជាភពេភា�ះរបស់ែផនដី?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |8
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៥េ្រតៀម្របឡង

១. េតេ គចត់ថា�ក់សិលមា៉ក់មា៉អ្រស័ យេទេលតក�អ�ខ

ី �ះ?ចូររប់េឈ�ះសិលយា៉ងតិចេអយបាន៣។

២. េហតុអ�បា
ី នជាេគនយា
ិ យថាភពេសជាភពថ�ែី ដលកំពុង

ែតកេកត
 ?

៣.ដូចេម�ចែដលេហថាសំ ណល់រងែដលពុ
ឹ ំសូវមានេ្រគាះថា�ក់?

ចូរឧទហរណ៍មកប��ក់។

៤. ដូចេម�ចែដលេហថាធ្យូងថ�?េតធ
 ្យូងថ�មានប៉នា
ុ � ន្របេភទ?អ�ខ
ី �ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ |9
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៦េ្រតៀម្របឡង

១. េតស
 ិ លមានសរៈ្របេយាជន៍អខ
�ី �ះដល់កររស់េនរបស់មនុស្ស?

២. ចូរនយា
ិ យពភា
ី ពខុសគា�រវងភព្រពហស្បតិ៍និងភពេសរ?៍

៣. េតក
 របំពុលទឹកមានផលប៉ះពល់ អខ
�ី �ះដល់មនុស្ស សត�រក
ុ �ជាត?
ិ

៤. េតថា
 មពលនុ យែក�ែអ៊មានគុណសម្បត�ន
ិ ង
ិ គុ ណវបត�
ិ ិអខ
ី� �ះ?

៥. េតប
 រយាកសជាអ�
ិ ?
ី វផ�ល់សរៈ្របេយាជន៍អខ
ី� �ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 10
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៧េ្រតៀម្របឡង

១.េតេ យង
 ្រត�វមានវធានករអ�
ិ ីខ�ះេដម្បែី ថរក្សោែខអូសូនក៏ដូចជាែថរក្សោជីវតេល
ិ  ភពែផនដី?

២.េតរ ដូវេនតំបន់្រតជាក់បង�ួរមានប៉នា
ុ � ន?អ�ខ
ី �ះ?

៣.េតម
 នុស្សសម័យមុនេ្របត
 រនិករេដម្បេី ធ�អខ
ី� �ះ?

៤.មូលេហតុអបា
�ី នជាទត
ី ងំ េលែផនដីទទួលបានពន�ឺមន
ិ េស�គា�?

៥.េតេ យង
 មានវធ
ិ អ
ី �ីខ�ះេដម្ប្រី គប់្រគង់សំណល់?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 11
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៨េ្រតៀម្របឡង

១.(២០ពន
ិ ុ �). េគអេង�តេឃញ
 ទត
ី ងំ ្រពះអទត
ិ ្យម�ងេនទស
ិ ខងេជង

ម�ងេនទស
ិ ខងត្បូង។េតប
 ណា
� លមកពីមល
ូ េហតុ អខ
ី� �ះ?

២.(១៥ពន
ិ ុ �). េតថា
 មពលេកតេឡង
 វញមានអ�
ិ ះី ខ�ះចូរេរៀបរប់?

៣.(២០ពន
ិ ុ ).
� េតភ
 ពក�ុងនង
ិ ភពេ្រកៃន្របព័ន�្រពះអទត
ិ ្យមានលក�ណៈពេិ សសយា៉ងណាខ�ះ?

៤.(២០ពន
ិ ុ �). ចូរនយា
ិ យពក
ី ឡាក់សុីទង
ំ ៣្របេភទ?េត្រ បពន�

្រពះអទត
ិ ្យស�ិតក�ុងកឡាក់សុីមយ
ួ ណា?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 12
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី៩េ្រតៀម្របឡង

១.(២០ពន
ិ ុ �). េតអ
 ជា
�ី កំេណនផលផ�ះក��ក់?េតក
 ត�អ�ខ
ី �ះែដកនាំេអយមានកំេណនផលផ�ះក�� ក់?

២.(១៥ពន
ិ ុ �). ដូចេម�ចែដលេហថាែរ?េត
៉ ក
 រជីកយកែរមានប៉
៉ នាុ � ន្របេភទអ�ខ
ី �ះ?

៣.(១០ពន
ិ ុ ).
� េហតុអបា
�ី នជាទក
ឹ សមុ្រទមានជាតៃិ ្រប?ចូរពន្យល់។

៤.(២០ពន
ិ ុ �). ក.េតភ
 ពែផនដីមានសមាសធាតុផ្សំអខ
ី� �ះ?

ខ.េតែ ផ�ករវរបស់ែផនដីជាអ�?
ី

៥.(១០ពន
ិ ុ ).  ំេនារនង
� េតជ ិ លំ នាចេកត
 េឡង
 ដូចេម�ច?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 13
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី១០េ្រតៀម្របឡង

១.(២៥ពន
ិ ុ �). ដូចេម�ចែដលេហថាកំែអ៊ភេ�ំ ភ�ង
 ?េតក
 រចុះ្រតជាក់ៃនកំែអ៊រភ�េំ ភ�ង
 នង
ិ មា៉ក់មា៉ជៈឥទ�ិពលអ�ី

ខ�ះដល់វយភាពសិលមា៉ក់មា៉ដូចេម�ច?

២.(១០ពន
ិ ុ �). ដូចេម�ចែដលេហថាធាតុ អកសនិងអកសធាតុ?

៣.(១៥ពន
ិ ុ ).
� េត្រ ពះអទត
ិ ្យផ្សំេឡងពឧ
ី ស�័នអ�ីខ�ះ?មានចមា�យប៉នា
ុ � នគឡ
ី ែម៉
ូ ្រតពភ
ី ពែផនដ?
ី

៤.(១៥ពន
ិ ុ ).
� េហតុអបា
ី� នជាេគមន
ិ ប��ូ លភ�ុយតូ ជាភព?

៥.(១០ពន
ិ ុ ).
� េតក
 បូនឌអ
ី ក
ុ សុី តមានគុ ណសម្បត�ិនង
ិ គុណវបត�
ិ អ
ិ ខ
ី� �ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 14
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី១១េ្រតៀម្របឡង

១. ក. ភពក�ុង្របព័ន�មានប៉នា
ុ � នអ�ីខ�ះ?

ខ. េតស
 ហព័ន�តរស�ស�កំណត់យកចំណុចអ�ខ
ី �ះេដម្បេី អយអង�មយ
ួ ថាជាភព?

២. ចូរប�ូនេរៀបរប់ពទ
ី ត
ី ងំ ែរេនកម�
៉ ុ ជា?

ុ � នដំណាក់កល? អ�ខ
៣. ដូចេម�ចែដលេហថាវដ�ទឹក? មានប៉នា ី �ះ?

៤. ចូរប�ូនេរៀបរប់ពល
ី ក�ណៈខ្យល់មស
៉ូ ុ ង?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 15
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី១២េ្រតៀម្របឡង

១. េគេធ�ច
 ំណាក់ថា�ក់តរនង
ឹ េដយែផ�កេលអ�ីខ�ះ?

២. ដូចេម�ចែដលេហថាេណប៊យ
ុ ឡា?

៣. ដូចេម�ចែដលេហថាសិលកេម�ចកំណ?

៤. ចូរប�ូនេ្រប�បេធៀបពឥ
ី ន�នៈផូសុីលនិងឥន�នៈជីវមា៉ស់។

៥. ដូចេម�ចែដលេហថាវដ�ទក ុ � នដំណាក់កល?
ឹ ? មានប៉នា

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 16
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

េ្រតៀម្របឡងស�� ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយ
ិ ភូមិ សម័យ្របឡង...............................
វិ�� ស៖ែផនដីវទ
ិ ្យោ (ថា�ក់វទ
ិ ្យោស�ស�សង�ម) មណ�ល្របឡង..............................
រយៈេពល ៦០ នាទី េលខបន�ប.់ ...........េលខតុ.............
ពិនសរ
�ុ ុប៖ ៧៥ ពិន�ុ េឈ�ះេបក�ជន...............................
ហត�េលខេបក�ជន.......................

ក្រមងវិ�� សទី១៣េ្រតៀម្របឡង

១. ដូចេម�ចែដលេហថាផូសុីល?

២. េតភ
 ពឧស�័នយក្សនង
ិ ភពសិលមានលក�ណៈខុសគា�ដូចេម�ច?
៣. េតេគែបងែចកដីេនកម�ុជាជាប៉នា
ុ � នែផ�ក? អ�ីខ�ះ? េតដី្របេភទណាខ�ះេដលបេ្រមេ អយវស័
ិ យ

កសិកម�បានល�ជាងេគ? េហតុអ?
ី�
៤. េតដំេណរពុកផុ យេមកនិចនិងដំេណរពុកផុយគីមប
ី ណា
� លមកពីមូលេហតុសំខន់អីខ
� �ះ?

៥. េតៃ ្រពេឈមា
 នសរៈសំ ខន់អខ
ី� �ះ?

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 17
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវិ�� សទី១

សម័យ្របឡង ៃថ�ទី១៩ ែខសីហ ឆា�២

ំ ០១៩

១.ដីមាន៤្រសទប់គៈឺ

• ្រសទប់0៖ជា្រសទប់សម្បូរេដយសរធាតុសររង�
ី ។សំ ណល់រក
ុ �ជាតរិ ម
ួ មានស�ឹក ឬុែមកេឈ 

ងប់បន្សល់ ទុកេនក�ុង្រសទប់េនះេហយរលួ យបន�ិចម�ងៗ។

• ្រសទប់A៖ស�ិតេនេ្រកម្រសទប់O។មានពណ៏េខ�និងសម្បូរេដយសរធាតុ សររង�
ី រលួ យ។
ដី្រសទប់េនះអចខ្សត់ជីជាតិេ្រពះែតករេលចេចញនូ វសរធាតុចិ��ឹមេទ្រសទប់ដីេ្រជខង

េ្រកមេទៀត។

• ្រសទប់B៖ស�ិតេនេ្រកម្រសទប់A។សម្បូរេទេដយសរធាតុចិ��ឹមែដល្រជាបពី្រសទប់

េល។ដ្រី សទប់េនះេ្រចន
 សម្បូរេទេដយសមាធាតុែដកនង
ិ អលុ យមញ
ី ូ ៉ ម។
• ្រសទប់C៖ស�ិតេនេ្រកម្រសទប់B។ជា្រសទប់ែដលផ្សំេដយកេម�ចកម�ីបានមកពីសំណឹក

សិលេមេដយភាគ។ដី្រសទប់េនះស�ិតេនេ្រជបណា
� លេអយឬសរុក�ជាតិភាគេ្រចន
 មន
ិ អច
ចក់ចូលដល់េហយដី្រសទប់េនះេ្រចនែតែឆ�តទឹក។

២.ក.ឥន�នៈផូសុីលរងជាធ្យ
ឹ ូ ងថ�។េគែបងែចកជា៤្របេភទគឺ ធ្យូងតួប លីញីត ប៊ទ
ី ូម នង
ិ អង់្រតសុី ត។
ខ.ករេរៀបរប់ករកេកតពី្របេភទនីមយ
ួ ៗ

 ធ្យូងតួបជាសរធាតុទន់េកត
 េឡង
 ពីករពុកផុ យៃនរុក�ជាតស
ិ ៃសនង
ិ មានពណ៍េត�ត្រកេម៉ ។
 លីញីតៈេកត
 េឡង
 ពស
ី មា�ធៃនកេម�ចកំណែដលចក់បង�រេលធ្យូងតូប។លីញីតមានពណ៍
េត�តនង
ិ វយភាពេឈ។

 ប៊ទ
ី ូមៈេនេពលែដលសមា�ធេចះែតបន�េទេលលីញីតេធ�េ អយវក�យជាប៊ទ
ី ូម។ប៊ទ
ី ូ មស�ិត

េនេ្រជេទក�ុងែផនដី ពណ៍េត�ត្រកេមឬេខ�។

 អង់្រតសុី តៈេនេពលែដលសមា�ធកន់ែតខ�ស់េទប៊ទ
ី ួមបេង�ត
 បានជាអង់្រតសុី ត។អង់្រត

សុី តរងេហ
ឹ យ្រស�យនិងេស�ែតជាកបូនសុ ទ�(កបូន៩០%)។
៣.ផលផ�ះក�� ក់ៈ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 18
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

0
 ផលវជា
ិ � មាន៖ជួយរក្សោលំ នឹងសីតុណ�ភាពមធ្យមេលភពែផនដីេន្រតឹម១៦C ្រទ្រទង់

លក�ខណ�អកសធាតុជីវតេនេល
ិ  ែផនដីដូចសព�ៃថ�េនះ។ជាបាតុភត
ូ ធម�ជាតែិ ដល

ធានាកេម�ែផនដម
ី ន
ិ េអយមានភាព្រតជាក់ខ�ង
ំ ។

 ផលអវជា
ិ � មាន៖េបកំហប់ឧស�័នផ�ះក�� ក់កន់ែតេកនេឡងេនក�ុងមណ�លអកសរចល់

េនាះកំរស�ី្រកហមអំង្របាែដលភាយេចញពែី ផនដ្រី តឡប់េទលំ ហវញកន់

ិ ែតតច
ិ ។
ែដលេធ�េអយកេម�ែផនដីមានករេកនេឡងនិងនាំេអយេកតជាប��ដូចជាៈ

 ករែ្រប្រប�លអកសធាតុ

• ូ ៉ ឹកសមុ្រទ៖កររលយទឹកកកេនតំបន់ប៉ូលនិងនាំេអយេកនេឡងនីវូ ៉
កំេណននីវទ

ទក
ឹ សមុ្រទែដលអចនាំេអយមានករលិចលង់្របេទសជាេកះេនមហសមុ្រទ
និងេនតំបន់ជាប់េឆ�រមួយចំនន
ួ ។

• េធ�េ អយរដូវកលនម
ី យ
ួ ៗែ្រប្រប�លមន
ិ ្រប្រកតី
• េធ�េអយតំបន់ែដលធា�ប់េភ��ងធា�ក់តិចេទជាមានទឹកជំនន់
• តំបន់ែដលមានេភ��ងេទជាមានេ្រគាះរំងស�ួត
• តំបន់ែដល្រតជាក់ែបរេទជាេក�និងតំបន់ែដរេក�ែបរេទជា្រតជាក់
 ផលប៉ះពល់េទេលកសិកម�ៈ
• ត្រម�វករស្រមាប់េ្រសច្រសពហួសក្រមត
ិ ផ�ត់ផ�ង់
• កំេណនសីតុណ�ភាពែដលបន�យេពលេវលស្រមាប់ដំណាទ
ំ ុំ
• កំេណនទក
ឹ េភ��ងនាំេអយមានសំ ណឹកនង
ិ េ្រចះដជា
ី េហតុេធ�េ អយដីបាត់បង់ជី
ជាតិ
 ឥទិ�ពលេលសុខភាពមនុ ស្សនិងសង�ម៖
• កំេណនភាពតនតង
ឹ ៃនអម�រណ៍េដយសរកេម�
• កំេណនៃនជំងឺ្របដប់ដេង�ម ្របតិកម�និងធាតុនានានិងជំងឹែដរឆ�ងតមខ្យល់
• កង�ះសរធាតុេដម
 ក�ុងករនាំចូលេរងច្រកឧស្សោហកម�នង
ិ េស្ប�ងអហររបស់
្របជាជនែដលអចនាំេអយមានវបត�
ិ េិ សដ�កច
ិ �។
៤.ក. +េពលែដលយប់ែវងជាងៃថ�គឺៃថ�ទី២១ែខធ�ូជាស៊ុលស�ីលសិសិរដូវ។
+េពលែដលៃថ�ែវងជាងយប់គេឺ នៃថ�ទ២
ី ១ែខមថ
ិ ុនាជាស៊ុលស�ីសវស្សោនរដូវ។
ខ.មូលេហតុែដលនាំេអយមានរយៈេពលយ់ែវងជាងៃថ�ជាងេគេដយសរែតៃថ�េនាះអក្ស័រែផនដីងក
០
ិ ្យ២៣.៥ ែដលជាេហតុេធ�េ អយកំរស�ី្រពះអទត
េចញព្រី ពះអទត ិ ្យចំងែកង្រតង់អឌ្ឃេគាលខងត្បូង។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 19
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

មូលេហតុែដលេធ�េអយមានរយៈេពលៃថ�ែវងជាងយប់ជាងេគបំផុតេដយសរែតៃថ�េនាះអក្ស័រែផនដី
០
ងកចូលេទ្រពះអទត
ិ ្យ២៣.៥ ែដលជាេហតុេធ�េ អយកំរស�ី្រពះអទត
ិ ្យចំងែកង្រតង់អឌ្ឍេគាលខង
េជង
 ។

អ្រតកំែណវិ�� សទី២
សម័យ្របឡង ៃថ�ទ២
ី ០ ែខសីហ ឆា�២
ំ ០១៨
១.បានជាសមាសធាតុភពសិលនង
ិ ភពឧស�័នមានភាពខុសគា�េ្រពះ
 ភពសិល(ភពក�ុង)
• ទីតង
ំ ៖ជាភពែដលស�ិតេនជិត្រពះអទិត្យ មានសីតុណ�ភាពខ�ស់ មន
ិ អចឲឧស�័នេន
នង
ិ បានក�យជាភពសិលមានលក�ណៈហប់ែណន
• ទំហំ៖តូច មានទំនាញេខ្សោយ ទញឧស�័នបានតច
ិ េហយក�យជាភពសិល
 ភពឧស�័ន(ភពេ្រក)
• ទត
ី ងំ ៖ជាភពេនឆា�យព្រី ពះអទត
ិ ្យមានសីតុណ�ភាពទប អចទញឧស�័នបានេ្រចន
• ទំហំ៖ ធំ មានទំនាញខ�ង
ំ ទញឧស�័នបានេ្រចន
២.ឧស�័នផ�ះក�� ក់សំខន់ៗមានដូចជា CO2 CH4 NO CFCs
 ឧស�័នកបូនច
ិ ៈេកតេឡង
 ពច
ី ំេហះផូសុីល
 ឧស�័នេមតនៈេកតេឡងពីសំណល់រក
ុ �ជាតិ សត�
 ឧស�័នអសូ តអុកសុី តៈេកត
 េឡង
 ពក
ី ររលួ យសកសពសត�នង
ិ រុក�ជាតិ
 ឧស�័នក�រភ
ូ ៉ ុ យអរ
� ក ំ មា�ប់សត�លិ ត
ូ ៉ បូនៈេកតពីកបាញ់ ថា�ស � មា៉សុី ន្រតជាក់ ទូទឹកកក។

៣.ភាពខុសគា�ករផ�ុះបំែបកនង
ិ កររលយថាមពលនុ យែក�ែអ៊រ
 ករបំែបកនុយែក�ែអ៊រជាលំ នាៃំ នករផ�ុះែបកែខ�កស�ូលអតូមេដម្បផ
ី លិតថាពល។
 កររសយនុយែក�ែអ៊រ ជាកររួមផ្សំៃនស�ូលអតូ មពរី ឬេ្រចន
 ជាងេនះេដម
 ្បផ
ី លិតថាមពល។
• គុណសម្បត
ិ �
- ផ�ល់ថាមពលកេម�ជំនូសេ្របងឥន�នៈនិងពន�អ
ឺ ចជូយ្រទ្រទង់ជវី តេនេល
ិ  ែផនដ។
ី

- េ្របរប
ូ ធាតុតិចផលិតថាមពលបានេ្រចន(អ៊យ
ុ រ៉ញ៉ូ ម១្រកមេស�និងធ្យូងថ�៣.៥

េតន)

- មន
ិ បេ�� ញឧស�័នបំពុលខ្យល់
• គុណវបត�
ិ ិ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 20
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

- ផលិតកកសំ ណល់មានធាតុវទ្យ
ិ ុសកម�

- ពបា
ិ កក�ុងករ្រគប់្រគង់ ងយផ�ុះែបក
- ត្រម�វករទក
ឹ េ្រប្រ បាស់េ្រចន

៤. បានជាេគនិយាយថាសំ ណល់ ជាប��ធ�ន់ធ�រជាពិេសសនូវទី្រក�ងនិងទី្របជុំជនេដយសរកត�្របជា
ជនេ្រចន ជាបណុ ំ� េរងច្រកឧស្សោហកម� សហ្រគាស េភាជនីយដ�ន េទសចរណ៍ ែដលពិបាក្រគប់្រគង
សំ ណល់។្របសិនេបម
 ន
ិ បានស�ុកនង
ិ ្របមូល្រតម
ឹ ្រត�វវេធ�េ អយមានផលប៉ះពល់ខ�ង
ំ ដូ ចជាេធ�េ អយ
មានករបំពុលទឹក បំពុលដី បំពុលខ្យល់ និងមានករឆ�ងជំងឺរត្បោតេផ្សងៗដល់ជះប��ដល់មនុ ស្ស
សត� រុក�ជាតិ នង
ិ នាំេអយមានប��ដល់សង�ម
េសដ�កច
ិ �។
េដម្បក
ី ត់បន�យប��សំ ណល់ទង
ំ េនះេគ្រត�វ្រគប់្រគង សំ ណល់រង
ឹ រវ និង ឧស�័នដូចជាៈ
- េចៀសវងករេ្រប្រ បាស់ផលិតផលណាែដលមានសំ ណល់េ្រចន

- កត់បន�យបរមាណសំ
ិ ណល់រងក�
ឹ ុ ងេគហដ�ន
- េធ�ករែកៃច�សំណល់រងសជាថ�
ឹ ីេអយអស់ពីលទ�ភាព
- អប់រ ំ្របជាជនក�ុងចូលរួមករទុកដក់សំណល់េអយមានរេបៀបនង
ិ ផ្សព�ផ្សោយពប
ី ��ៃនករទុក
- ដក់សំណល់មិនបានល�
- ករេធ�ជ
 ធ
ី ម�ជាតព
ិ ស
ី ំ ណល់តមផ�ះបាយ។`

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៣
ី
សម័យ្របឡង ៃថ�ទី ២១ ែខសីហ ឆា�២
ំ ០១៧
១.ក.ស�ប័នែដលទទួលខុស្រត�វក�ុងករ្រគប់្រគងធនធានែរេនកម�
៉ ុ ជាគ្រឺ កសួ ងែរន៉ ង
ិ ថាមពល។
ខ.េគែបងែចកកំណប់ែរក�៉ ុ ង្របេទសកម�ុជាជា៤្រក�មគឺៈ
 ែរឧស្សោហកម�
៉ និងសំ ណង់
 ែរេលហៈ
៉
 ែរត្ប
៉ ូងមានតៃម�
 ែរថ�៉ រចនា។
គ.ករជីកយកែរន៉ ង
ិ ករេធ�្រ ប្រពត
ឹ �កម�ែរបណា
៉ � លឲមានផលប៉ះពល់ដល់បរស
ិ � នដូចជា៖
 ករបំពុលៈ បំពុលទឹក ដី ខ្យល់
 ករេបាះបង់ដេី ចលៈ ករកប់បំផា�ញ្រសទប់ដមា
ី នជីជាតេិ ដយសរធាតុគម
ី ី បាត់បង់
ៃ្រពេឈ  ។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 21
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ករបាក់្រស�តដីៈ អណូ � ងែរចស់

៉ េ្រជ អចេធ�បាក់្រស�តដី។
 សូ រស័ព�ៈ ករដឹកជ��ូ ននង
ិ ករបន�ុះែដលបណា
� លេអយមានកររ ំខនេដយសូ រសំ េឡ
ង។
 ប៉ះពល់េទដល់បរស
ិ � នជវី ៈស�ស�ែដលនាំេអយមានករបាត់បង់ដល់រក
ុ �ជាតិច្រម�ះ
្រគប់្របេភទ។
២.ក.ករពណ៍នាពីចលនារង�ិលជុំនិងចលនារង�ិខ�ល់ៃនភពែផនដី
ិ ជុំៈគឺជាចលនារង�ល
 ចលនារង�ល ិ របស់ែផនដវី លជុ
ិ ំវញ្រពះអទ
ិ ត
ិ ្យែដលមានរយៈេពល៣៦៥ៃថ�
៦េមា៉ងឬេស�និង១ឆា�។
ំ ចលនាេនះបេង�តេអយមានរដូវេផ្សងៗេនេលភពែផនដី។
 ចលនារង�ិខ�ល់ៈគឺជាចលនារបស់ែផនដីែដលវលជុ
ិ ំវញខ�
ិ ួ នឯងមានរយៈេពល២៤េមា៉ងនិង
បេង�តេអយមានបាតុភត
ូ ៃថ�នង
ឹ យប់។

ខ.បានជាេគនិយាយថាភពែផនដីគឺជាភពែតមួយគត់េនក�ុង្របព័ន�្រពះអទិត្យែដលអច្រទ្រទង់ជីវត
ិ

បានេដយសរភពេនះមានលក�ណៈពេិ សស៣យា៉ងគៈឺ

 មណ�លធរណី(ដ)ី

 មណ�លបរយាកស
ិ

 មណ�លទក
ឹ

 ទំហំនង
ិ ចមា�យសម្រសបព្រី ពះអទត
ិ ្យ

៣.នាេពលបច�ុប្បន�សំណលបាន្រត�វបានេគ្របមូលែកៃច� េហយ
 េ្រប្រ បាស់េឡងវញ
ិ ឬេ្រប្រ បាស់កុ ង
�

េគាលេដថ�េី ទៀត។ ករែកៃច�នង

ិ កំបស
៉ុ ិ៍ក
� ម�មានសរ:សំ ខន់យា៉ងេ្រចន
 េលជវី ភាពរស់េនក�ុងសង�មដូច

ជា

• ករៃច�ជាថ�ី៖

 កត់បន�យករប៉ះពល់ដល់បរស
ិ � ន(កត់បន�យបរមាណសំ
ិ រម )

 កត់បន�យៃថ�្របមូលសំ ណល់

 ជួយែថរក្សោធនធានធម�ជាតិ នង
ិ សន្សំសម�ថា
ី មពលសំ រប់ផលិតវត�ុថ�ី

 បេង�នេនសកម�ភាពេសដ�កិច�និងករងរថ�ី

 កត់បន�យករនាំចូលទំនិញនិងវត�ុធាតុេដម

• កំបស
៉ុ ិ៍ក
� ម�៖

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 22
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 សំ ណល់សររង�
ី អចយកេទេធ�ជាកំបស
៉ុ ិ៍ស
� ំ រប់េធ�កសិកម�

 កត់បន�យករេ្រប្របាស់ ជីគីមី

 រក្សោគុណភាពដី និងបេង�នគុ ណភាពដី

 ចំេនញថវករ។
ិ

៤. ដេី ន្របេទសកម�ុជាមាន៥្របទេភទ៖

 ដស
ី ិ លែ្រកលយខ្សោច់

 ដ្រី កហមឬដស
ី ិ លបាសល

 ដខ
ី ្សោច់

 ដល
ី ្បោយដឥ
ី ដ�

 ដល
ី ្បោប់

ខ. ដែី ដលបេ្រមដ
 ល់វស័
ិ យកសិកម�បានល�ជាងេគគ៖
ឺ

 ដីល្បោប់

 ដី្រកហមឬដីសិលបាសល់

៥. ក. ្របភពថាមពលចម្បងស្រមាប់ករេ្រប្រ បាស់របស់មនុស្សគឺ៖

 ថាមពល្រពះអទត
ិ ្យ

 ថាមពលខ្យល់

 ថាមពលទឹក

 ថាមពលផូសុីលឥន�នះ

 ថាមពលជីវមា៉ស់

 ថាមពលជីវមា៉ស់។

ខ. េដម្បអ
ី ភរិ ក្សនិងបេ�� �សផលប៉ះពល់ដល់បរស
ិ � ន និងសុ ខភាពមនុ ស្ស េយង្រត�វេ្រប្របាស់

ថាមពលដូចជា៖

 េ្រប្របាស់េដយសន្សំសំៃច

 េ្រប្របាស់ថាមពលេកតេឡងវញ
ិ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 23
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 បេង�តនិងអនុវត�នច
៍ ្បោប់េអយបានតឹងរង
ឹ

 មន
ិ ្រត�វេ្រប្របាស់រថយន�ចស់ៗ

 ្រត�វមានករចូ លរួមពី្រកប់ភាគីពក់ពន�័

អ្រតកំែណវិ�� សទី៤

សម័យ្របឡង ៃថ�ទី ២២ ែខសីហ ឆា�២

ំ ០១៦
១. ករឡាក់សុីមានបី្របេភទ៖

 កឡាក់សុីគូទខ្យង

 កឡាក់សុីពង្រកេព

 កឡាក់សុីរង�មន
ិ េទៀងទត់។

្របព័ន�្រពះអទិត្យេយងស�ិតក�ុងកឡាក់សុីរងគូទខ្យងេឈ�ះថា មគ ៉
ី ីេវ។
២. ថាមពល្រពះអទត
ិ ្យផ�ល់សរះសំ ខន់ដល់ ជីវតល់
ិ ែផនដីដូចជា៖

 ផ�ល់ពន�ឺសំរប់បំភ�ឺ

 ផ�ល់កម�រស�ី្រពះអទត
ិ ្យស្រមាប់រក
ុ �ជាតេិ ធ�រ ស�ីសំេយាគ

 ផ�ល់ថាមពលអគ�ស
ិ នស
ី ំ រប់មនុស្ស
 ផ�ល់កេម�សំ រប់្រទ្រទង់ជីវតេល
ិ  ែផនដី
៣. ដំេណរពុកផុយមានព្រី បេភទ៖

 ដំេណរពុកផុយេមកនិច

 ដំេណរពុកផុយគម
ី ី
 មូលេហតុ៖

 ដំេណរពុកផុយេមកនច
ិ េកត
 េឡង
 េដយសរ កំណក កររលយ សីតុណ�ភាព ករលូ តលស់
ៃនរុក�ជាតិ សកម�ភាពសត� ករសឹក (ស�មសឹក) ។

 ដំេណរពុកផុយគម
ី េី កត
 េឡង
 េដយសរ សកម�ភាពទឹកអុកសុី ែសន កបូនឌអ
ី ក
ុ សុី ត សរពង�

កយមានជីវត
ិ និងេភ��ងអសុី ត។

៤. ក.ឥន�ន:ផូសុីសំខន់ៗមានដូចជា៖ េ្របងេឆ ធ្យូងថ� នង

ិ ឧស�័នធម�ជាតិ ។
ខ. ករេ្រប្របាស់ឥន�នៈផូសុីលបណា
� លេអយមានផលប៉ះពល់ដល់បរស
ិ � នដូចជាៈ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 24
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 នាំេអយមានេភ��ងអសុី ត

 ករេកន
 េឡង
 កេម�ែផនដីឬកំេណនផលផ�ះក�� ក់
 ករធ�ុះធា�យ្រសទប់អស
ូ ូន

 បំពុល ទឹក ដី ខ្យល់

 នាំេអយមានផលប៉ះពល់ដល់សុខភាពមនុ ស្ស សត�

៥.ែផ�កសំ ខន់ៗៃនវដ�ទឹកមាន រ ំហួត និង កំណអកស

 រ ំហួត ៖ ទក
ឹ េនេលៃផ�ដ្រី ត�វបានហួតក�យជាឧស�័ន ឬ ចំហយទក
ឹ េដយសរកេម�្រពះអទត
ិ ្
យ។

 កំណក ៖ ចំហយទក
ឹ ក�ុងបរយាកស
ិ ចុះ្រតជាក់េហយកកជាេញសបេង�ត
 បានជាពពក។

 កំណអកស ៖ ទឹកទំងេនះធា�ក់មកេលៃផ�ដីកុ ងទ្រមង់

� ជាេភ��ង ្រពឹលឬទឹកកកសំ ឡី។

៦.ក.កំេណនផលផ�ះក�� ក់នាេំ អយមានផលប៉ះពល់ ដូចជាៈ

 បែ្រមប្រម�លអកសធាតុ

 រដូវកលមានករែ្រប្រប�លេពលេវល

 ែផនដីេឡងកេម�

ូ៉ ក
 កំេណននវី ទ ឹ សមុ្រទ
 េ្រគាះធម�ជាតិ

 ទិន�ផលដំណាំចុះទប។

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ១
ី

១. ែដលេហថា្របពន�្រពះអទត
ិ ្យគជា
ឺ បណុ ំ� ៃនភពែដលមា្រពះអទិត្យេនចំកណា
� ល ក�ុងេនាះមានភព៨

 ំេណរជុំវញមានរងជាេអល
េធ�ដ ិ ី បសូ អ◌
ី ុតនង
ិ មានពពួកតរ ក្រមងតរ កឡាក់សុី។េនក�ុង្របព័ន�្រពះ
អទត
ិ ្យមានភពចំនួន៨គឺ ភពពុធ ភពសុ ្រក ភពែផនដី ភពអង�រ ៍ ភព្រពហស្បត៍ ភពេស ភពណិបតូន
ភពអ៊យ
ុ រ៉នុស។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 25
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

២.បានជាេយងចំបាច់្រត�វបានសិក្សោពីមខ
ុ វជា
ិ � ែផនដីវទ្យោព
ិ ីេ្រពះែផនដីវទ្យោជាវ
ិ ទ្យោស�ស�
ិ ែដល

សិក្សោអំពភ ិ អង�េផ្សងៗេនក�ុងលំ ហែដលមានជុំែផនដី។

ី ពែផនដី លំ ហ នង
 សរៈសំ ខន់ៃនមុខវជា
ិ � េនះគឺ

 យល់ដឹងពីករកេកតៃនភពែផនដី ករវវត�
ិ ន៍

 ករបុកទង�ច
ិ រវងអង�េផ្សងជាមួយភពែផនដី

 ករមានជីវតរស់
ិ េនេលភពែផនដី

 ករទញយកផល្របេយាជន៍អំពភ
ី ពែផនដី
 យល់ដឹងពីផលប៉ះពល់ មកេលភពែផនដី

៣.បរយាកសែផនដ
ិ ្រី ត�វបានែបងែចកជា៤្រសទប់គឺ.
 មណ�លអកសរចល់៖មានរយៈកម�ស់១៦គីឡូែម៉្រត មានចំហយទឹក ពពួក ឧស�័ន និងទ្រមង់
មានជីវតរស់
ិ េនក�ុងមណ�លេនះ។
 មណ�លអកសស�ប់ ៖មានរយៈកម�ស់ ៥០គឡ
ី ែម៉
ូ ្រតពៃី ផ�ែផនដី មានសំ េនម
 តច
ិ សីតុណ�ភាព-
៦០c0និងមានឧស�័នអូសូន។
 មណ�លកណា
� ល៖មានរយៈកម�ស់ព៥០
ី (េមសួ )-៨០គឡ
ី ែម៉
ូ ្រត សីតុណ�ភាព-៩០០ជា្រសទប់
បរយាកសែដលករពរភពែផនដ
ិ ីពីករប៉ះទង�ិចៃនអចម៍ផា�យ
 មណ�លកេម�៖ មានរយៈកម�ស់ពី៨០គីឡូែម៉្រតេឡងេទេលរយៈកម�ស់េកនេឡងសីតុណ�ភាព)
(ថយចុះ
៤.្រទឹសី �ផា�កទិចតូនិចគឺជា ្រទឹសី ែ� ដលពន្យល់ ថាមណ�លថ�បាន្របះែបកជាផា�កតិចតូនិចយា៉ងេ្រចនរួច
េធ�ច
 លនាេលមណ�លខប់។ មូលេហតុែដលផា�កតច
ិ តូនច
ិ មានចលនាេដយសរកមា�ង
ំ ៣៖ កមា�ង
ំ
្រទនុងរុញ កមា�ង
ំ ទំនាញៃនមណ�លថ� កមា�ង
ំ រង�ល់។ េហយ
 ្រពំែដនផា�កតច
ិ តូនិចមាន៣ ្របេភទ៖
 ្រពំែដនរួម ឬ្រពំែដនជំនួមគា�
 ្រពំែដនែបកេចញពគា
ី � ឬ្រពំែដនសំ ណង់
 ្រពំែដនរអិលេលគា�។

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ២
ី
១.្រពះច័ន� មានឥទ�ព
ិ លមកេលែផនដី ដូចជា៖

 បេង�តេអយមានជំេនារ ជំនាច

 បេង�តេអយមានច័ន�្រគាស នង
ិ សូ រ្យ្រគាស។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 26
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

២.េគែបងែចករដូវេនកម�ុជាជា ២រដូវ៖

 រដូវ្របាំង ៖ រដូវ្របាំងេនកម�ុជាមានលក�ណ: េក�េហយស�ួត ែដលចប់េផ�ម

 ពែី ខវច�
ិ ិក ដល់ែខ
េមស ។ រដូវ្របាំងេនកម�ុជាមានសីតុណ�ភាពខ�ស់ជាមធ្យម៤០អង្សោេស ។
 រដូវវស្សោ ៖ រដូវវស្សោចប់េផ�មពីែខ ឧសភា ដល់ែខ តុ ល ។ រដូវវស្សោេនកម�ុជា មានេភ��វធា�ក់
េនទូទង
ំ ្របេទសែដលបានផ�ល់ទក
ឹ េអយ្របជាជនេធ�ក
 សិកម�េដម
 ច�
ិ � ឹ មជវី ត
ិ ។
៣. ែរេលហ:
៉ នង
ិ ែរអេលហ:
៉ មានភាពខុសគា�ដូចជា ៖

 ែរេលហ:
៉ ៖ ជារូបធាតុមានលក�ណ:ពិេសស មានេផ�កេលហ: េហយចម�ងកេម�បានល� និង
អគ�ិសនីបានល�។ េហយេយងអចែផ និងហូតជាលួ សបាន។ ែដលមានដូចជា ែដក សំ ណ អ
លុ យមញ
ី ូ ៉ ម ជាេដម ។
 ែរអេលហ:
៉ ៖ ជារូបធាតុគា�នេផ�កេលហ: េហយចម�ងកេម� និងចរន�អគ�ិសនីេខ្សោយ ។ េហត

េគមន
ិ អចែផ និងហូតជាលួ សបានេទ ។ ែដលមានដូ ចជា ស�ន់ធរ័ ក�រ កបូន ជាេដម ។

៤. ទឹកេនកម�ុជាបានផ�ល់សរ:្របេយាជន៏ដល់វស័
ិ យេនកម�ុជា៖

 វស័
ិ យេសវកម�៖ មនុស្សេនទី្រក�ងភ�េំ ពញទំងមូលបានយកទឹកពីទេន�េមគង�មកេ្រប្របាស់ ដូច

ជាេ្រប្របាស់កុ �ងផ�ះ យកេធ�កុ �ងវស័

ិ យេរងច្រកផលិតទឹកសុ ទ�ជាេដម ។

 វស័ � យទេន�េមគង� ជុំវញប

ិ យកសិកម�៖ បានផ�ល់ទឹកសំ រប់េធ�ករដំដុះដូ ចជាតមបេណា ិ ឹង

ទេន�សបជាេដម ។

៥. ែដលេហថាសំ ណឹក គឺជាកមា�ង

ំ បំផា�ញមូយយា៉ងខ�ង
ំ ែដលវ សឹកេទេលសិល។ ឧទហរណ៍

សំ ណឹកេនទំបន់េឆ� េដយសរកមា�ង
ំ ទឹក បក់មកប៉ះនឹងេឆ� ។

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៣
ី

១.ចន�្រគាសជាបាតុ ភត
ូ ែដលេកត
 េឡង
 េនេពលែដលែផនដស
ី ិត
� េនចេនា�ះ្រពះចន�នង
ិ ្រពះអទត
ិ ្យ។
េដយ្រសេមាលរបស់ែផនដីេចលេទេល្រពះចន�និងបាតុភត
ូ េនះេកតេឡងេនេពលៃថ�។

• សូ ្រគាសគជា
ឺ បាតុភត
ូ ែដលេកត
 េឡងេនេពលែដល្រពះចន�សិ ត
� េនចេនា�ះែផនដន
ី ង
ិ ្រពះអទត
ិ ្
យ។េដយ្រសេមាលរបស់្រពះចន�េចលេទេលភពែផនដីនិងបាតុភត
ូ េនះេកតេឡងេនេពល

យប់។

២.សណា
� នដី្របេទសកម�ុជា្រត�វបានែបងែចកជា៤តំបន់គឺ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 27
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 តំបន់េឆ�រ

 តំបន់ភ�ំ

 តំបន់ទំនាបកណា
� ល

 តំបន់ខ�ងរ
់ បភាគឥសន

៣.កំេណន្របជាជនមានផលប៉ះពល់ ដល់បរស
ិ � នដូចជា

 កររនៃ្រពេធ�ក
 សិកម� ឧស្សោហកម� លំ េនឋន សំ ណង់អគារ
 បេង�នកកសំ ណល់ រង
ឹ រវ ឧស�័ន េចញពីេរងច្រក លំ េនឋន មន�ីេពទ្យ និងសំ ណឹកដី
(បាត់បង់សរធាតុខនច
ិ ក�ុងដ)ី
 មានេភ��ងអសុី ត ធ�ុះធា�យ្រសទប់អស
ូ ូ ន (CFCs)

 កំេណនឧស�័នផ�ះក�� ក់(កេម�ែផនដី)Ca2 ,CH4 NO

ូ ៉ ឹកសមុ្រទ
 កំេណននីវទ

៤.េដម្បេី អយបរស
ិ � នមាននរិ ន�ភាពេយង
 គួរមានវធានករកត់
ិ បន�យដូចជា៖

 ករដំេដមេឈេ ឡងវញ
ិ

 ករបន្សុតជាតព
ិ ុលមុននង
ឹ បេ�� ញឬបង�ូរេចល
 ករប��ូ លកម�វធ
ិ ីសិក្សោអប់រ ំស�ីពីអត�្របេយាជន៍របស់ បរស
ិ �ន
 ករៃកៃច�កកសំ ណល់េឡង
 វញ
ិ

 ករេលកេឡង
 ប��សំ រមជាប��សកល
 កត់បន�យករេ្រប្របាស់ ផូសុីលឥន�នៈ

 ដក់េអយមានករេ្រប្រ បាស់ថាមពលេកត
 េឡងវញកន់
ិ ែតេ្រចន
 ជាងមុន
 ដក់តំបន់ៃ្រពេឈជា
 តំបន់ឧទ្យោនជាតិនិងតំបន់អភរិ ក្ស

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៤
ី

១.េភ��ងអសុី តេកតេឡងេដយសរមនុ ស្សេ្រប្របាស់ ផូសុីលឥន�នៈ(េនក�ុងេរងច្រក យានយន�

្រគប់្របេភទ)ែដលបេ�� ញពពួកឧស�័ន SO2 និង NO ្រត�វបានបេ�� ញេទក�ុងបរយាកសេធ�

ិ ្របតិកម�

ជាមួយ O2 និងសំ េណមេនក�ុងបរយាកសែដលផល

ិ ិ តបានជាអសុី ត២គឺ H2SO2 2NHO3 ។

្របតិកម�គីមី

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 28
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

SO2 + ½ O2 + H2O → H2SO4

2NO + 3/2 O2 + H2O → 2NHO3

ផលប៉ះពល់ដល់ែផនដី

 េធ�េអយរុក�ជាតិ សត�ងប់

 េធ�េ អយខូចគុ ណភាពដី នង

ិ ទក
ឹ

 AL ,Ca ,Mg, េធ�េ អយពុលទឹកែដលបណា

� លេអយ្រតង
ី ប់

 បំផា�ញសំ ណង់អគារនង
ិ សមា�រៈេផ្សងៗ

២.ែដលេហថាបាតុភូត្រគាសគឺជាបាតុភត
ូ ៃនអង�មយ
ួ មាន្រសេមាលេចលេទេលអង�មយ
ួ េផ្សងេទៀត។

 ៣.ករធ�ុះធា�យ្រសទប់អូសូនមានផលប៉ះពល់ ដូចជា៖

 េធ�េ អយស�ឹករុក�ជាតិ ដំណាំ មានករខូចខតនង

ិ រលួ យេដយវេធ�េ អយមានករកត់បន�យ

ករេធ�រ ស�ីសំេយាគនង
ិ ករ្រស�បទក
ឹ (កំេណនកំរស�ីស�យអ៊ល
ុ ្រត)

 េធ�េ អយថយចុ ះម្រី ក�សរពង�កយក�ុងទក

ឹ (ប�ុងតុ ងរុក�ជាត)ិ ែដលនាំេអយមានករថយចុះៃន

ធនធានក�ុងសមុ្រទ

 ជំងឺមហរកែស្បក
 េកត ី

 ប៉ះពល់ដល់ែភ�ក(ដុះកន�ុយែថ�ន ្រពល
ិ េឡង
 បាយ)

 ពបា
ិ កបន្សោំខួ នក�
� ុ ងកររស់េន

៤.បានជាេគថាភពសុ ្រកជាភពេភា�ះនិងភពែផនដីគឺ

 ទំហំ

 មា៉ស

 ដង់សុីេត

 សមាសធាតុផ្សំ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 29
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៥
ី

១េគចត់ថា�ក់សិលមា៉ក់មា៉េដយែផ�កេទេលកត� សមាសធាតុផ្សំ នង
ិ វយភាព។កររប់េឈ�ះសិល.
មា៉ក់មា៉

 សិល្រកនត
ី
 សិលបាសល់

 សិលពុយមស
ី
 សិលរយ៉
ី ូលីត
២.បានជាេគនយា
ិ យថាភពេសជាភពថ�ែី ដលេទប
 ែតេកត
 េឡង
 េនេឡយ
 េ្រពះ េគសេង�តេឃញមានលំ
ហូរៃនេអល្យ៉ូមពីបរស
ិ � ននិងករលិចចុះេទក�ុងស�ូល។
៣. ែដលេហថាសំ ណល់រងពុ
ឹ ំមានេ្រគាះថា�ក់គជា
ឺ សំ ណល់ែដលអចយកេទែកៃច�េឡង
 វញបាន។
ិ

ឧទហរណ៍ សំ ណល់ែដលអចយកេទែកៃច�បានរួមមាន ្រកដស ដប កំបង

៉ុ ទឹក កំប៉ុងអលុ មី

ញ៉ូ នង
ិ សំ ណល់ អចបំែបកធាតុបានរួមមាន កេម�ចកម�េី ស� សំ ណល់រក
ុ �ជាតជា
ិ េដម។
៤.ធ្យូងថ�គឺជា្របភពៃនថាមផូ សុីលឥន�នៈរងែដលេក
ឹ តេឡងពីករពុកផុយៃនរុក�ជាតិកុ ងតំ
� បន់វលភក់

ល្បោប់េជាគជាំេដយទក
ឹ លិចេនបាតេ្រកមរុក�ជាត្រិ សល់ផុ �កទុក៨០%)និងរុក�ជាតិងប់២០(%
េដយសរសកម�ភាពបាក់េតរន
ី ិងផ្សត
ិ បានបំែបក។ធ្យូងថ�មាន៤្របេភទគឺ៖
 ធ្យូងតួប

 ធ្យូងលីញីត

 ធ្យូងប៊ទ
ី ូម

 អង់្រតសុី ត។

៥.ដីគឺជា ល្បោយៃន ខ្យល់ ទឹក និងអំបិលខនិច ។ ធនធាន មូលដ�នមួយៃនពិភពែផនដី។ ដីផ្សំពី

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 30
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៦
ី

១.សិលមានសរៈ្របេយាជន៍ដូចជា៖

 វស័
ិ យសំ ណង់អគារ

 វស័
ិ យសុ ខភិបាល(សិលអុបសុី េឌៀងេធ�កប
ំ ិតវះកត់)

 ជំនួយដល់ករសិក្សោពអ
ី យុកលភពែផនដី ្រពះអទិត្យនង
ិ ករវវត�
ិ ន៍របស់វ

 ជាេ្រគ�ងលំ អអគារ(ថ�មា៉ប់)

 សម័យបុរណេធ�ជា
 កំបិត ពូេថ

 ជាធាតុសំខន់ជំនួយដល់ ជវី ជាត

ិ ដ
ិ ី

២.ករនយា
ិ យពភា
ី ពខុសគា�រវងភព្រពហស្បតិ៍នង
ិ ភពេស

 ភព្រពហស្បតិ៍

 េនជត
ិ ្រពះអទត
ិ ្យ

 មានស�ម្រកហមធំៗអចបេង�តេអយមានព្យុះ

 អង�តផ
់ �ឹត១.៥ៃនអង�តផ
់ �ឹតភពែផនដី

 រង�ល់ខ�ល់ ៦េមា៉ង ១៥៦នាទី

 រង�ល់ជុំ១១ឆា�ន
ំ ង
ិ ៣១៣ៃថ�ចន
័ �

 សីតុណ�ភាព-១៥៣Co

 ភពេសរ ៍

 េនឆា�យពី្រពះអទិត្យ

 អង�តផ
់ �ឹត១២០៥៣៦គីឡែម៉
ូ ្រត

 មានកងរង�ងធ
់ ំ

 រង�ិលខ�ល់១០េមា៉ងនិង៣៦នាទី

 រង�ិលជុំ២៩ឆា�១
ំ ៥៥ៃថ�

 សីតុណ�ភាព-១៨៥Co

៣.ករបំពុលទឹកមានផលប៉ះបាល់ដល់មនុស្ស សត� រុក�ជាតិ ដូចជា៖

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 31
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 បាត់បង់ទឹកសបសំ រប់មនុស្សេ្រប្របាស់( បរេភាគ

ិ េបាកេខអវ .......)

 បង�េអយមានជម�េឺ ផ្សងៗ រគ ជាេដម ដល់ មនុស្ស

 េធ�េអយសត� ែដលរស់េនក�ុងទឹក បានស�ប់េដយសរករែ្រប្រប�លៃនលក�ណៈគីមរី បស់ទឹក

 រុក�ជាតិមានករបំពុល ឬអចេធ�េអយវ្រកិនមន
ិ អចលូ តលស់បានល�េទ

 បាត់បង់ទក
ឹ សំ រប់េ្រប្រ បាស់សំរប់វស័
ិ យកសិកម�ែថមេទៀតផង

៤.ថាមពលនុយែក�ែអ៊រមានគុ ណសម្បត�ន
ិ ិងគុណវបត�
ិ ិ

 គុណសម្បត�ិ

 ជា្របភពថាមពលដ៏សំបរូ ហូេហៀរអចជំនួសឥន�នៈផូ សុីលបាន

 អ៊យ
ុ រ៉ញ៉ូ ម២៣៥មួយ្រកមអចផ�ល់ថាមពលយា៉ងេ្រចន
 េស�នង
ិ ធ្យូងថ�្របែហល៣,៥

េតន

 មន
ិ ផលិតឧស�័នកបូនច
ិ

 ជាថាមពលខ�ង
ំ ស្រមាប់េ្រគ�ងសភាវុធ(ស�ង�ម)

 គុណវបត�
ិ ិ

 បេង�តជាសរធាតុវទ្យោសកម�
ិ ែដលេ្រគាះថា�ក់ខ�ង
ំ

 ្រត�វករបេច�កេទសទំេនប
 ខ�ង
ំ េដម្បផ
ី លិតនង
ិ ្រគប់្រគង

 ចំហយវទ្យ
ិ ុសកម�បំផា�ញេកសិក រូបធាតុេសេណទច
ិ

 ពិបាកក�ុងករ្រគប់្រគងនិងទុកដក់កកសំ ណល់។

៥.បរយាកសគ
ិ ឺជា្រសទប់ឧស�័នែដលព័ទ�ជុំវញែផនដ
ិ ីនិងជារនាំងករពរែផនដី។សរៈសំ ខន់ៃន

បរយាកសមានដូ
ិ ចជា៖

 ្រទ្រទង់ជីវតេល
ិ  ភពែផនដីេដយផ�ល់ជាឧស�័នកបូនិច(CO2)ស្រមាប់រក
ុ �ជាតិនិងអុកសុី ែសន

(O2)ដកដេង�ម

 ករពរែផនដីពីេ្រគាះថា�ក់ៃនលំ ហខងេ្រកេដយ្រស�បយកកំរស�ីែដលមានេ្រគាះថា�ក់

 ករពរភាវៈរស់េនឲ្យេជៀសផុតពីឥទ�ិពលៃនផា�យ្រពះេ្រគាះ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 32
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៧
ី

១. េដម្បែី ថរក្សោករពរែខលអូសូននិងេដម្បរី ក្សោជីវតេល

ិ  ែផនដីេយង្រត�វ៖

 កត់បន�យករេ្រប្របាស់ សរធាតុក�រភ៉ូ ុ យអរ

� ក ៉ូ បូ

និង អសូ ត

 សំ បកកំបង ំ ញ់ ឬសំ បកកំបង

៉ុ ថា�បា ំ មា�ប់សត�លិ ត
៉ុ ថា�ស � ្រត�វយកេទកប់កុ ងដ
� ។
ី

 កត់បន�យករេ្រប្រ បាស់ ឥន�នៈផូសុីល

 ចូលរួមករេ្របស្របាស់ធនធានេកត
 េឡង
 វញ
ិ
០ ០
២.រដូវនូវរយៈទទង
ឹ ទ៣
ី ០ -៦០ មាន៤រដូវគ៖
ឺ

 នទ
ិ ឃរដូវ ៖ ស�ិតក�ុងែខ មនា
ិ េទែខមថ
ិ ុ នា។វមានលក�ណៈសំ បរូ េទផា�ររកេនទ
ី ីតង
ំ ដូចជា
្របេទសអេមរចន
ិ ិងអុឺរប
ុ៉ ។
 វស្សោន�វដូវ ៖ ចប់ពែី ខមថ
ិ ុនាដល់ែខក��អកសធាតុមានលក�ណៈមានកេម�េក�។
 សិសិរដូវ ៖ ចប់ពែី ខធ�ូដល់ែខមនា
ិ សីតុណ�ភាពថយចុះែដលបណា
� លេអយមាន្រពល
ិ ធា�ក់។
 សទររដូវ ៖ចប់ពីែខក��ដល់ ធូ � ជារដូវកលែដលស�ឹកេឈ្រ ជ�ះ និង ស�ឹកមានពណ៌្រកហម។
៣.មនុស្សសម័យមុនេ្រប្របាស់តរនក
ិ រេដម
 ្បក
ី ំណតេពលេវលក�ុងេធ�ក
 សិកម�នង
ិ ពធ
ិ ប
ី ុណ្យទន

សសនា ទំេនៀមទំលប់កុ ងភូ

� មិ

្រស�ក។េដយគាត់េធ�ក
 រអេង�តេទ្រក�មតរទំង១២េដយេធៀបេទនង
ិ តរនិករមួយរៈនង
ិ លិចេឡង


េហថា១ែខ នង
ិ តរនក
ិ រទំងលិចអស់រហូតដល់តរនក
ិ រេដម
 េហថា១ឆា�។
ំ

៤.បានជាទត
ី ងំ េនេលភពែផនដទ
ី ទួលពន�ម
ឺ ន
ិ េស�គា�បណា
� លមកែផនដមា
ី នលំ ងកអក្ស័េ្រទត២៣,៥ដឺ

េ្រក។ែដលបណា
� លេអយមុំចង
ំ ប៉ះៃនពន�្រឺ ពះអទត
ិ ្យែដលជៈមកេលែផនដីមានលក�ណៈមន
ិ

េស�គា�។

៥.េគមានវធានករ្រគប់
ិ ្រគង់សំណល់ដូចជា៖

 ករែកៃច�ជាថ�ី : រូបធាតុែដលអចេ្រប្របាស់ជាថ�ីេគយកេទែកៃច� េហយ

 ្រតឡប់ចូលេទក�ុង
េសដ�កច
ិ �វញក�
ិ ុ ងរូបភាពជាផលិតផលេ្រប្រ បាស់ ។
 កំបស
៉ុ �កម� : កំបស
៉ុ �កម�ជាករែញ៉ កសំ ណល់សររង�
ី ( ្រកដស អហរ នង
ិ រុក�ជាតិ ) េចញពី
សំ ណល់អសររង�
ី បនា�ប់មកទុកេអយសំ ណល់សររង�
ី ទងំ េនាះបំែបកធាតុេទជាផលិតផលស

ររង�
ី សេ្រមច ែដលអចយកេទេ្របក
 ុ ងវ
� ស័
ិ យកសិកម�បាន ។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 33
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ករដុតសំ ណល់ : ករដុតសំ ណល់គឺជាករដុតសំ ណល់េនសីតុណ�ភាពខ�ស់។ ផលែដលបាន

មកពីករដុតគឺ ធូលី ឧស�័នអសុី ត ចំហយ េលហៈ និងសរធាតុគីមព

ី ុល( ដូចជាឌីអក
ុ សុី តជា

េដម ) ែដលធាតុទង
ំ េនះអចេធ�េអយខូចបរស
ិ �ន។
 កែន�ងចក់សំណល់ : េន្របេទសជាេ្រចនបានចក់សំរមេនកែន�ងចក់សំរមគឺជាវធ
ិ ីស�ស�
មូលដ�ន ែដលេគេ្រប្របាស់ សំរប់ចក់សំណល់រងេនទ
ឹ ី្រក�ង។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 34
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៨
ី

១.េគសេង�តេឃញទីតង
ំ ្រពះអទិត្យម�ងេនទិសខងេជងម�ងេទៀតនូវទិសខហត្បូងគឺបណា
� លមកពី

មូលេហតុែផនដីេយងមានរងមូល អ័ក្សរបស់ែផនដីេ្រទតនិងចលនារបស់ែផនដីវលជុ
ិ ំវញ្រពះអទ
ិ ិត្យ។

២.ថាមពលេកតេឡងវញរួ
ិ មមាន៖

 ថាមពលខ្យល់ ៖ េ្រប្រ បាស់កង�រេដម

 ្បប
ី ង�ល
ិ បូបន
៊ី ក�ុងករ

ផលិតអគ�ស
ិ ន។
ី

 ថាមពលជវី ៈមា៉ស ៖ ថាមពលេឈ( អុស) លមកសត� កកសំ ណល់សរពង�កយ។

 ថាមពលពន�្រឺ ពះអទត
ិ ្យ ៖ ឧបករណ៍បន�ះ្រពះអទត
ិ ្យឬថ�ពល
ិ ្រពះអទត
ិ ្យ(បន�ះសូ ឡា)ករេធ�ផ
 �ះ

ក�� ក់េដម
 ្បទ
ី ទួលកេម�និងស�ុកទុកកេម�។

 ថាមពលទក
ឹ ៖ ថាមពលវរអគ�
ី ស ិ នន ិ ថាមពលជំេនារ
ី ង

លំ នាច។

 ថាមពលកេម�ដី ៖ ទក
ឹ ផុសនង
ិ មា៉ក់មា៉។

៣.ភពក�ុងនង
ិ ភពេ្រក្របព័ន�្រពះអទិត្យមានលក�ណៈពេិ សសដូចជា

 ភពក�ុង

 ភពក�ុងស�ិតេនជិតៗគា�ជាងភពេ្រក

 មានទំហំតូច ហប់ែណន

 មានៃផ�ជាសិល

 មានទំនាញៃផ�េលេខ្សោយ

 មានចមា�យជាមធ្យមក�ុងករទទួលពន�ឺ្រពះអទិត្យ

 មានជីវតភាវៈរស់
ិ រស់េន(ភពែផនដី)

 ភពេ្រក

 ភពេ្រកស�ិតេនឆា�យពី្រពះអទិត្យ
 មានទំហំធំ
 ៃផ�ផ្សំេឡងពីឧស�័ន(េអល្យ៉ូមនិងH2)
 មានទំនាញខ�ង
ំ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 35
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ជាភព្រតជាក់
៤.កឡាក់សុីមាន៣្របេភទគឺ

 កឡាក់សុីពង្រកេព

 កឡាក់សុីគូថខ្យង

 កឡាក់សុីរងមន
ិ េទៀងទត់។

ី ីលេវ ៉ ។
្របព័ន�្រពះអទិត្យស�ិតេនក�ុងកឡាក់សុីគូថខ្យងែដលមានេឈ�ះថា មគ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ៩
ី

១.កំេណនផលផ�ះក�� ក់គជា
ឺ បាតុភត
ូ ៃនកំេណនសីតុណ�ភាពេនក�ុងមណ�លអកសរចល់ែដលបណា
�

លមកពីកំេណនកំហប់ឧស�័នផ�ះក�� ក់កុ ងមណ

� � លអកសរចល់ែដលេធ�េអយកំរស�ី្រកហមអំង្របា

ភាយេចញពីែផនដី្រតឡប់េទកន់លំហវញកន់
ិ ែតតិច។

 កត�ែដលេធ�េអយមានកំេណនផលផ�ះក�� ក់រម
ួ មាន៖

 ចរចរណ៍េលដងផ�ូវកន់ែតមមាញឹក

 កំេណនករេ្រប្របាស់ឥន�នៈផូសុីល

 ករបាត់បង់គ្រមបៃប៉តង

 កំេណនករេ្រប្របាស់ឧស�័នCFCs។

២.ែរគ៉ ឺជាអង�ធាតុអសររង�
ី ែដលេកតេឡងេដយធម�ជាតិេនក�ុងសំ បកែផនដី។ករជីកយកែរ ៉មាន៤

្របេភទគឺ

 ករជីកេដយចំហ ៖ កំណប់ែរស�
៉ ិ តេនែក្បរៃផ�ដីខងេលេគចូកយក្រសទប់ខងេលែរេចញរួ
៉ ចេគ

ជក
ី យកែរតមេ្រកយ។
៉

 ករជក
ី យកែរេដយផា
៉ � ល់ ៖ េនេពលែរស�
៉ ិ តេនេពលេរស�
៉ ិ តេនេលៃផ�ដី េដយេគ្រគាន់ែតចូក

យកែតម�ង ឬ ដក់ជាតិផុ ះ�

បំែបក។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 36
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ករជីកយកែរេដយេផ�
៉ ក ៖ េនេពលកំណប់ែរ ៉លតសន�ឹងតមែខ្សេដក េគជីកអណូ � ងែរេដកេដ
៉ ម្ប ី

យកែរ។
៉

 ករជីកយកែរេដយប�្ឈរ
៉ ៖ េគជីកយកែរប�្ឈរេ្រជក�
៉ ុ ងជេ្រមែផនដី បនា�ប់មកជីករូងេផ�កជា
េ្រចនកែន�ងេនជេ្រមខុ សៗគា�េដម្បយ
ី កែរ។
៉

៣.មូលេហតុែដលបណា
� លេអយទក
ឹ សមុ្រទមានជាតិៃ្របគឺ

 សំ ណឹកទ�ប
ី ៖ េនេពលែដលទ�ប
ី មានសំ ណឹកវបាននាំែរខនិ ែដលរងដំេណរពុកផុយែដលមក
៉ ជ

តមទក
ឹ ទេន� ស�ឹង ែដលលំ ហូរទក
ឹ ទំងេនះនាំេទចក់បង�រនូវសមុ្រទ។

 សកសពសត�សមុ្រទ ៖ ខ្យង េខ� សរយសមុ្រទេនេពលែដលវងប់សំបករបស់វមានផ�ុក

សរធាតុកល់ ស្យូមែដលបេង�ត
 បានជាអំបល
ិ ។

 សំ ណឹកេឆ�រ ៖ េនេពលែដលទក
ឹ រលកមកប៉ះ្រចំងវបាននាំសរធាតុឬសមាសធាតុេផ្សងៗ

ែដលនូវែក្បរេឆ�រេនាះនាំេទចូលសមុ្រទវញ។
ិ

 បន�ុះភ�េំ ភ�ង
 នូវបាតសមុ្រទ ៖ នូវេពលភ�េំ ភ�ង
 ផ�ុះវបានបេ�� ញនូវខនិជៃនសរធាតុមយ
ួ ចំនូនចូល

ក�ុងសមុ្រទ។

៤.ក.សមាសធាតុផ្សំរបស់ភពែផនដីមាន ៖

 អលុ យមញ
ី ូ ៉ ម(AL ៨១%)

 ែដក(Fe ៥០%)

 កល់ស្យូម (Ca ៣.៦%)

 សូ ដ្យូម(Na ២.៨%)

 ប៉ត
ូ ស្យូម(K ២.៦%)

 មាេញ៉ ស្យូម (Mg ២.១%)

 ធាតុេផ្សងៗេទៀត ១.៥%។

ខ. ែផ�ករវរបស់ែផនដីគឺ ម៉ងត
់ ូ។

៥.ជំេនារនិងលំ នាច

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 37
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ជំេនារគឺជាករេកតេឡងៃនក្រមត
ិ ទឹកសមុ្រទេដយជាបុព�េហតុៃនកមា�ង
ំ ទំនាញរបស់្រពះចន�

និង្រពះអទិត្យ។ជំេនារ្រត�វបានេកតេឡង២ដងក�ុងមួយៃថ�។

 លំ នាចគឺជាករ្រសកចុះៃនក្រម�តទឹកសមុ្រទែដល

បណា
� លមកពិកមា�ង
ំ ទំនាញរបស់្រពះចន�និង្រពះអទិត្យ។

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ១
ី ០

១.ែដលេហថាកំែអ៊រភ�េំ ភ�ង
 គឺជា មា៉ក់មា៉ែដលផ�ុះេចញមកបរយាកសែផនដ
ិ ីបានមកពីបន�ុះភ�េំ ភ�ង
 ។ករ

ចុះ្រតជាក់ៃនកំែអ៊រភ�ំ

េភ�ង
 នង
ិ មា៉ក់មា៉មានឥទ�ព
ិ លដល់វយភាពរបស់សិលកលណាមា៉ក់មា៉ចុះ្រតជាក់េនសីតុណ�ភាព

៧០០េទ១២៥០Co។្របសិនេបមា
 ៉ ក់មា៉ចុះ្រតជាក់យឺតនាំឲ្យ្រកមធំេហយ
 េ្រគម
 ចំែណកមា៉ក់មា៉ចុះ

្រតជាក់េលឿនេធ�េ អយសិលមា៉ក់មា៉មានវយភាពម៉ត់។

២.អកសធាតុនង
ិ ធាតុអកស

 អកសធាតុគឺជាលក�ខណ�ៃនបរយាកសែផនដ
ិ េី នកែន�មយ
ួ នង
ិ មានេពលេវលជាក់លក់ឬរ

យៈេពលយូរ។

 ធាតុអកសគឺជាលក�ខណ�ៃនបរយាកសែផនដ
ិ ីេនកែន�ងមួយែដលមានរយៈេពលខ�។
ី

៣.្រពះអទត
ិ ្យគឺជាតរែដលស�ិតេនចំកណា
� ល្របព័ន�្រពះ

អទត
ិ ្យ។្រពះអទិត្យមានសមាសធាតុ ផ្សំពឧ
ី ស�័ន ឬ បរមាណធាតុ
ិ គម
ី ្រី បែហល៣ភាគ៤ផ្សំពីH2

េហយ
 ធាតុគម
ី ែី ដលេនសល់ភាគេ្រចន
 ផ្សំពី េអស្យូម កបូន េណអុង ែដក នង
ិ សរធាតុេផ្សងៗ។

វមានចមា�យ១៥០លនគឡ
ី ែម៉
ូ ្រតឬ១AUខ�តតរស�ស�

ពីភពែផនដី។

៤. បានជាេគមន
ិ ប��ូ លភ�ុយតូជាភពេដយសរ

 ទំហំតូច

 រងមន
ិ េទៀងទត់

 េនឆា�យពី្រពះអទិត្យ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 38
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

៥. ឧស័ន�កបូនឌីអក
ុ សុី តមានគុ ណវបត�
ិ ិ និងគុណសម្បត�ិដូចជា៖

 គុណសម្បតិ�

 កបូនឌីអកុ សុីតេដរតួនាទីយា៉ងសំខន់សំរប់ករផលិតអហររបស់រកុ �ជាតិ តមរយៈករេធ�

រស�ីសំេយាគ

 កបូនឌីអក
ុ សុី តេដរតួនាទីយា៉ងសំ ខន់កុ ងកររក្សោតុ
� ល្យភាពសីតុណ�ភាពរបស់ែផនដី េបសិន

គា�នកបូនឌីអុកសុី តេទែផនដីេនេពលយប់នឹងចុះ្រតជាក់ខ�ង
ំ ។

 គុណវបត�
ិ ិ

 កបូនឌីអក
ុ សុី តវអចេធ�េអយែផនដីេកនកេម�បាន្របសិនវមានបរមាណេ្រច
ិ នេលសលប់ ។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 39
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ១
ី ១
១.ក.ភពជាផ�ូវកររបស់្របព័ន�្រពះអទត
ិ ្យមាន៨គឺ ភពពុធ ភពសុ ្រក ភពែផនដី ភពអង�រ ៍ ពភ្រពហស្បតិ៍

ភពេសរ ៍ ភពណិបតូ នង
ិ ភពអ៊យ
ុ រ៉នុ ស។

ខ. នយ
ិ មន័យថ�ីរបស់ ភពៃនសហព័ន�តរស�ស�អន�រជាតិ

 មានមា៉ស្រគប់្រគាន់ស្រមាប់ទំនាញរបស់វ

 មានទំហំធំល�មក�ុងកររក្សោគន�ង

 ំេណរតមគន�ង្រពះអទត
 ភព្រត�វែតេធ�ដ ិ ្យ

(ពុំែមនជាភពរណប)

២.េឈ�ះនិងទីតង
ំ ែរែដលេគរកេឃ
៉ ញេនកម�ុជា

 ែរត្ប
៉ ូង ៖ ស�ិតេន បរែកវ និងៃប៉លិន។

 ែរឧស្សោហកម�
៉ និងសំ ណង់ ៖ ស�ិតេនកំពង់ចម ស�ូល

ំ សិត កំពង់ចម បាត់ដំបង កំពត ស�ឹងែ្រតង ភ�េំ ពញ។

ភ�បា

 ែរេលហៈត្ប
៉ ូងមានតៃម�និងថ�រចនា ៖ ស�ិតេនេពធិ៍សត់ (ថ�ែកវស្រមាប់ឆា�ក់រប
ូ )

៣.វដ�ទឹកគឺជាចលនាឥតឈប់ឈរៃនទឹកែដលេធ�ចលនាពីេ្រកមេឡងេទេលនិង្រតឡប់មកកន់កែន�ង

េដមវញ។វដ�
ិ ទឹកមាន៣ដំណាក់កលគឺ៖

 រ ំហួត ៖ គឺជាដំេណរៃនទឹករវែ្របក�យេទជាឧស�័ន។ទឹកហួតេចញពី្របភពបឹង ស�ឹង ទេន� និង

មហសមុ្រទ

ជាេដម
 ។

 កំណក ៖ ចន�រខ្យល់េក�នាំយកចំហយទក
ឹ ស�ុះេឡង
 េទេលដល់រយៈកម�ស់ែដរមានសីតុណ�

ភាព្រតជាក់។េហយខ្យល់្រតជាក់ពុំអចផ�ុកចំហយទឹកបានេ្រចន
 ដូចខ្យល់េក�េទជាលទ�ផល

ចំហយទក
ឹ ចុះ្រតជាក់បូ រេទជាដ
� ំណក់ទក
ឹ កំណ្របមូលផ�ុំគា�បេង�ត
 បានជាពពក។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 40
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 កំណអកស ៖ េនេពលកំណកអកស្របមូលផ�ុំគា�បានេ្រចនេនាះេធ�េអយពពកកន់ែតរក
ី

មាឌលុ ះដល់រយៈកម�ស់សម្រសបមួយេធ�ឲ្យវធា�ក់មកកន់ៃផ�ដីកុ ងទ្រមង់

� ជា េភ��ង េភ��ងលយ

្រពិល ្រពិល ដុំទឹកកកជាេដម។

៤.លក�ណៈខ្យល់មស
ូ ុង

ខ្យល់មស
ូ ុ ងជាខ្យល់រដូវកន�ះឆា�ប
ំ ក់ពត
ី ំបន់សមា�ធខ�ង
ំ ៃនទ�ប
ី េទតំបន់សមា�ធេខ្សោយៃនសមុ្រទ

នង
ិ កន�ះឆា�េំ ទៀតបក់ពត
ី ំបន់សមា�ធខ�ង
ំ ៃនសមុ្រទេទតំបន់សមា�ធេខ្សោយៃនទ�ីបវញ។េនេពលខ្យល់
ិ

មូសុងបក់េចញពស
ី មុ្រទបាននាំទង
ំ កេម�នង
ិ ទក
ឹ េភ��ងមកជាមួយផងែដលបេង�ត
 ឲ្យមានរដូវ

វស្សោ។ខ្យល់មស
ូ ុ ងស�ិតនច
ី េនា�ះមហសមូ្រទឥណា
� និងឧបទ�ប
ី អុ◌ីរ៉សុី ្រគបដណ�ប់ពអ
ី សុី ខងត្បូង

រហូតដល់អសុី ខងេកត
 រួមទំងអសុី អេគ�យ។
៍

៥.ថាមពល្រពះអទិត្យមានសរៈសំ ខន់ដូចជា៖

 ផ�ល់ជាពន�ស
ឺ ្រមាប់បំភ�ឺ

 ផ�ល់ជាកំរស�ី្រពះអទត
ិ ្យស្រមាប់េធ�រ ស�ីសំេយាគ

 ផ�ល់ជាថាមពលអគ�ស
ិ នីដល់មនុស្ស

 ផ�ល់ជាកេម�្រគប់្រគាន់ស្រមាប់្រទ្រទង់ជីវតរស់
ិ េនេលភពែផនដី។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 41
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

អ្រតកំែណវ�
ិ � សទ១
ី ២

១.េគេធ�ច
 ំណាក់ថា�ក់តរនង
ឹ េដយែផ�កេទេល

 ពណ៌ ៖ ពណ៌តរប��ក់ពស
ី ី តុណ�ភាពរបស់ វ។តរមានពណ៌្រកហមមានសីតុណ�ភាពៃផ�េល

្របែហល៣២០០អង្សោ ពណ៌េលឿងមាន៥៨០០អង្សោ ពណ៌េខៀវមាន ២០០០០អង្សោ

 ទំហំ ៖ តរខ�ះមានទំហំបន
៉ុ ្រពះអទត
ិ ្យជា្របេភទតរែដលមានទំហំធំលម
� ខ�ះេទៀតមានទំហំធំ

ជាង្រពះអទត
ិ ្យ

 សមាសធាតុផ្សំ ៖ តរនង
ឹ មានសមាសធាតុផ្សំខុសៗគា�។សមាសធាតុផ្សំ្រសេដៀងនង
ិ ្រពះ

អទត
ិ ្យភាគេ្រចនពួកវផ្សំពី អុ្រី ដ�ែសន៧៣% េអល្យូម២៥% នង
ិ ធាតុេផ្សងៗេទៀត២%។

 ពន�ឺ ៖ តរនឹងមានពន�ឺខុសៗគា�អ្រស័យេទេលទំហំ និង

សីតុណ�ភាព។

២. េណប៊យ
ុ ឡាគឺជាធូលីនិងឧស�័នែដលបង�ភា
ំ � ប់គា�បេង�តបានជាពពកអន�រតរ។

៣. សិលកេម�ចកំណគឺជាដំេណរៃនកេម�ចកំណទំងឡាយបានចក់បង�រពីេលគា�បេង�តបានជា្រសទប់

េហយបង�ភា
ំ � ប់គា�។សិលកេម�ចកំណេកតេឡងពីសកម�ភាពខ្យល់ ទឹកកក ពន�ឺ្រពះអំទិត្យ និងទំនាញ

ែដលបណា
� លេអយសិលពុកផុយេទជាបំែណកែចកតូចៗ។បំែណកែចកតូចៗទំងេនះ្រត�វបានដឹក

ជ��ូ នេដយចន�រខ្យល់េទចក់បង�រេនបាតបឹង ស�ឹង ទេន� ។កេម�ចកំណថ�ីៗេចះែតបន�េកនេឡងនាំឲ្យ

ែរខន
៉ ិជែញកេចញពីទឹកបេង�តបានជាកេម�ចកំណទំងេនាះក៏ក�យេទជាសិលកេម�ចកំណ។

៤.ឥន�នៈផូសុីលនិងឥន�នៈជីវមា៉ស

 ឥន�នៈផូសុីល ៖

 ឥន�នៈជវី មា៉ស ៖

៥.វដ�ទក
ឹ គជា
ឺ ចលនាឥតឈប់ឈរៃនទក
ឹ ែដលេធ�ច
 លនាពេី ្រកមេឡងេទេលនិង្រតឡប់មកកន់កែន�ង

េដម
 វញ។វដ�
ិ ឹ មាន៣ដំណាក់កលគ៖
ទក ឺ

ឺ ដំេណរៃនទឹករវែ្របក�យេទជាឧស�័ន។ទក
 រ ំហួត ៖ គជា ឹ ហួតេចញពី្របភពបង
ឹ ស�ឹង ទេន� នង
ិ

មហសមុ្រទ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 42
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

ជាេដម។

 កំណក ៖ ចន�រខ្យល់េក�នាំយកចំហយទឹកស�ុះេឡងេទេលដល់រយៈកម�ស់ែដរមានសីតុណ�

ភាព្រតជាក់។េហយខ្យល់្រតជាក់ពុំអចផ�ុកចំហយទឹកបានេ្រចនដូចខ្យល់េក�េទជាលទ�ផល

ចំហយទឹកចុះ្រតជាក់បូ រេទជាដ
� ំណក់ទឹកកំណ្របមូលផ�ុំគា�បេង�តបានជាពពក។

 កំណអកស ៖ េនេពលកំណកអកស្របមូលផ�ុំគា�បានេ្រចន
 េនាះេធ�េ អយពពកកន់ែតរក
ី

មាឌលុ ះដល់រយៈកម�ស់សម្រសបមួយេធ�ឲ
 ្យវធា�ក់មកកន់ៃផ�ដក
ី ុ ងទ្រមង់
� ជា េភ��ង េភ��ងលយ

្រពល ិ ដុំទក
ិ ្រពល ឹ កកជាេដម
 ។

កំែណវ�
ិ � សេ្រត�ម្របឡងទ១
ី ៣

១. ែដលេហផូសុីលគជា
ឺ ភស�ុតងជវី តែដលបានរក្សោទុ
ិ កេដយធម�ជាត។
ិ

២. ភពឧស�័នយក្សនង
ិ ភពសិលមានលក�ណៈខុសគា�មាន ៖

 សមាសធាតុផ្សំ

 ទំហំ ភពឧស�័នយក្សមានទំហំធៗ
ំ រឯភពស
ី ិ លមានទំហំតូចជាង

 ភពឧស�័នយក្សមានសីតុណ�ភាព្រតជាក់ រឯភពស
ី ិ លមានសីតុណ�ភាពេក�

 ភពសិលមានរង�ិលជុំេលឿន រឯភពឧស�
ី ័ នមានរង�ិលជុំយូរ

 ភពសិលមាន្រពះចន�តិច រឯភពឧស�
ី ័នមាន្រពះចន�េ្រចន

 ភពសិលមានគន�ងតូច ជាងភពឧស�័ន

៣. េគែបងែចកដីេនកម�ុជា

 ដីែ្រកលយខ្សោច់

 ដី្រកហម

 ដីល្បោប់

 ដីខ្សោច់

 ដីល្បោយដីឥដ�

្របេភទដីែដលបានបំេរដល់
 វស័
ិ យកសិកម�បានល�គឺ៖ ដីល្បោប់ និងដី្រកហម ពីេ្រពះ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 43
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ដី្រកហម៖ ជា្របេភទដីែដលេកតពីសិលបាសលែដលសំ បរូ េទេដយសរធាតុែរសំ

៉ ខន់ៗ

ដូចជា មា៉េញ៉ ដ្យូម និងសរធាតុសំខន់ៗជាេ្រចនេទៀត។

 ដីល្បោប់៖ ជា្របេភទដីែដលក់េកតពីករចក់បង�របស់ ទេន�េមគង� ដូេច�ះទឹកទេន�េមគង�បាន

នាំសរធាតុមកចក់បង�រេនទីេនះែដរ។

៤. មូលេហតុែដលបណា  ដំេណពុកផុយទំងព៖
� លេអយេកត ី

 ដំេណរពុកផុយេមកនច
ិ : ដំេណរពុកផុយេមកនច
ិ ជា្របេភទដំេណរពុកផុយែដលវបានចូល
រួមបំែបកសិលជាបំែណកតូចៗ េហយ
 បំែណកតូ ចៗមានសមាសធាតុដូចសិលេដម
 ែដរ។ មូល
េហតុែដលេធ�េ អយមានដំេណរពុកផុយេមកនច
ិ រួមមាន៖ កំណកនង
ិ កររលយ សីតុណ�ភាព
ករលូ តលស់ៃនរុក�ជាតិ សកម�ភាពសត� និងករសឹក ។ (ស�មសឹក )

 ដំេណរពុកផុយគីមី : ជាដំេណរពុកផុ យែដលេធ�េអយសិលែបកបាក់តមករែ្រប្រប�លគីម។

ី
� មូលេហតុៃនដំេណរពុកផុ យគីមរី ម
េហយវបានេធ�េអយសមាសធាតុ សិលមានករផា�ស់បូ រ។ ួ

មាន៖ ទឹក អុកសុី ែសន កបូនឌីអក

ុ សុី ត សរពង�កយមានជីវត
ិ េភ��ងអសុី ត ។
៥. ៃ្រពេឈមា
 នសរៈសំ ខន់ណាស់សំរប់មនុស្ស សត� និងែផនដីរបស់េយងទុកជាស�នសំ រប់បន�ជីវត
ិ

 ៃ្រពេឈជា
 អងស�ុងកបូន ៃ្រពេឈេ ដរទួនាទីយា៉ងសំ ខន់ណាស់េដម្បជា
ី អងស�ុកកបូន សំ

រប់ជួយេអយសីតុភាពែផនដីមានតុ ល្យភាព។

 ៃ្រពេឈេ ដរតួនាទី្រទ្រទង់ជីវតេនេល
ិ  ែផនដី តមរយៈេ្រចន្របករណាស់ដូចជាករផ�ល់អហរ

ករផ�ល់ជាម�ប់ដ្រ៏ តជាក់ ផ�ល់ជាជំរកដល់ មនុស្សសត�្រគប់្របេភទ។

 ករពរមនុស្សពីេ្រគាះធម�ជាតិ ជាក់ែស�ងៃ្រពេឈបា
 នករពរមនុស្សបានេ្រចនណាស់ ពីេ្រគាះ

ថា�ក់េផ្សងៗ ដូចជាេ្រគាះទឹកជំនន់ ខ្យល់ព្យុះ ជាេដម ។

 ៃ្រពេឈបា
 នជួយេធ�េអយមានតុល្យភាពអកសធាតុ េនតំបន់េផ្សងៗក�ុងពិភពេលកេបមាន

វត�មានៃ្រពេឈេ នាះ្របាកដណាស់ អកសធាតុពត

ិ ជាមានលក�ណៈល�្របេសរគួរជាទរី ស់េន

ដល់មនុស្សសត�។

 ៃ្រពេឈ មានសរៈសំខន់ណាស់ជា េសភ័ណ�ភាពក�ុងទី្រក�ង ក�ុងសលេរៀនតម្រគប់

ទីកែន�ង។

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 44
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

 ៃ្រពេឈ េដរតួនាទីជាសួតរបស់ែផនដី ក�ុងដំេណររស�ីសំេយាគរុកជា

� តិបានផលិតអុកសុី

ិ េលែផនដី។
ែសនសំរប់ជីវត

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 45
 � � សាេ្រត�ម្រ�ឡងស�
ក្រមងវ� � ប្រតមធ្យមសិក្សោទុតយភូ
ិ មិ �
ឯកេទស ៖ ែផនដវី ទ្យោ

ឯកសរេយាង

១.េសៀវេភែផនដីវទ្យោន
ិ ិងបរស
ិ � នវទ្យោថា
ិ � ក់ទី១០របស់្រកសួ ងអប់រ ំយុវជននិងកីឡាេបាះពុម�ផ្សោយ

េដយ្រគះឹ ស�នេបាះពុម�ែចកផ្សោយ អគារ១៤៨ មហវថ

ិ ្រី ពះនេរត�ម ភ�េំ ពញឆា�២
ំ ០១៩

២.េសៀវេភែផនដីវទ្យោន
ិ ិងបរស
ិ � នវទ្យោថា
ិ � ក់ទី១១របស់្រកសួ ងអប់រ ំយុវជននិងកីឡាេបាះពុម�ផ្សោយ

េដយ្រគះឹ ស�នេបាះពុម�ែចកផ្សោយ អគារ១៤៨ មហវថ

ិ ្រី ពះនេរត�ម ភ�េំ ពញឆា�២
ំ ០១៧

៣.េសៀវេភែផនដីវទ្យោន
ិ ិងបរស
ិ � នវទ្យោថា
ិ � ក់ទី១២របស់្រកសួ ងអប់រ ំយុវជននិងកីឡាេបាះពុម�ផ្សោយ

េដយ្រគះឹ ស�នេបាះពុម�ែចកផ្សោយ អគារ១៤៨ មហវថ

ិ ្រី ពះនេរត�ម ភ�េំ ពញឆា�២
ំ ០១៩

៤. វទ្យោស
ិ � នជាតិអប់រ ំ ឯកេទសែផនដីវទ្យោ
ិ េរៀបេរៀងេដយស�ស�ចរ្យ ប៊ូ មករ នីសុពុទ�ី េប៉ង ទិត្យសុ

ទ�ី លឹម កន�ដ

ិ �
រចនាគ្រមបនិងទំពរ័ េ្រស�ង គឹម្រស៊ន ែខកក�ដ ឆា� ំ ២០១៥

៥. វទ្យោល័
ិ យសេម�ចឪ េសៀវេភែផនដីនង
ិ បរស
ិ � នវទ្យោ
ិ េរៀបេរៀងេដយ ទួច ចន់េអៀង ឆា� ំ ២០១៩-

២០២០

៦. អ្រតកំែណ សំ នួរ-ចេម�យ
 ែផនដីវទ្យោថា
ិ � ក់ទ១
ី ២ េរៀបេរៀងេដយេលក ស៊ូ សរន
ិ

េរៀបេរៀងេដាយ ៖ នស្ស
ិ តស�
ិ ្រ័ គចត�
ិ ្រកសួងអប់រ ំ យុវជន និងកឡា
ី ទំពរ័ | 46