CENGAGE
Learning DOI NET VETACGIA
N. Gregory Mankiw 1a gido su kinh +é tai Dai hoc Harvard. Khi con Ja sinh
vién, ong theo hoc chuyén nganh kinh té tai Dai hoc Princeton va MIT. La mot
gidng vien, ong da tham gia gidng day céc mon kinh té vi mé, kin té vi md, théng
ké va cdc nguyén ly kinh té hoc. Tham chi éng cing da ting danh m6t mia hé
cdch day kha lau lam ngudi hung dan diéu khién du thuyén 6 Long Beach Island.
Gido su Mankiw co r&t nhiéu bai viét va thudng xuyén tham gia cdc chung,
trinh tranh luan vé hoc thuat cfing nhu chinh sach. Cac bai viét cia ong duge
céng bé & nhiéu tap chi Khoa hoc, nhtt la American Economic Review, Journal of
Political Economy, vA Quarterly Journal of Economics cing nhut trén nhiéu dién
dan néi tiéng ahi The New York Times va The Wall Street Journal. Ong cing l&
tac gia cia gio trinh Kinh t6 Vi md trinh 46 trang cap ban chay nhat (Nha xuét
ban Worth). Bén canh viéc gidng day, nghién citu va viét lach, Gido su Mankiw
con Ja thanh vién nghién citu cia Cuc Nghién cttu Kinh té Quéc gia, thanh vién
tu vin cho Van phong Ngan sich Quéc héi, Cyc Dy trit Lién Bang hu vic Boston.
va New York, thanh vién héi déng phat trién khdo thi ETS chuong trinh dy bi dai
hoc nang cao chuyén nganh kinh té. Tu 2003 dén 2005, dng Ja chi tich Hoi déng
Tu van Kinh té cho Téng théng.
Gido sui Mankiw hign dang sng tai Wellesley, Massachusetts, cing vdi vo
Deborah, va ba ngudi con, Catherine, Nicholas va Peter, va cht: ché Tobin. i"
NO! DUNG TOM TAT
PHAN I. Gidi thigu
1, Muti nguyéa If cia kinh t€hoc
2, Suy nghi nhu mot nha kinh té hoc
3. Sif phy thudc lin nhau va lol ich tit thiiong mai
PHAN Il. Thi trudng heat dong nhu thé nao
4, Cac hic higng cung va cfu cita thj trugng
5. Dé co gidn va ting dung
6. Cung, cfu va cchish sich chinh phi
PHAN IN, Thi trudng va phic loi
7. Ngudi tiéu ding, nha san xuat va higu qua cia thj treténg
8. Ung dung: Chi phi cia thué
9. Ung dung: Thuong mai quéc té
PHAN IV. Difligu kinh té vimo
10. Do ludng thu ahép quéc gia
Al. Bo lwSng chi phi sinh hoat
PHAN V. Nén kinh té thye trong dai han
12. San xudt va tang tuéng
13, Tiét kiém, dau tu va hé théng tai chinh
14. Cac cong cu co ban cia tai chinh
15, That nghiép
PHAN VI. Tién va gid cd trong dai han
16. Hé théng tién tg
17. Tang tung tién va Jam phat
PHAN Vil. Kinh té hoc vi mé cita nén kinh té ma
18. Kinh té hoc vi mé cia nén kinh té mé: Cac khai niém co ban
19, Ly thuyét kinh té-vi mé cita nén kinh té mo
Phan Vit. Bign déng kinh té trong ngan han
20. Tong clu va téng cung
21, Tac déng cita chinh sach tién té va chinh sach tai khéa lén tng céu
22. Sy dnh déi ngin han gia lam phat va that nghiép
Phan IX. Suyngdm sau cing
23. Sau tranh luan vé chinh séch kink té vimo LOI NOI DAU
DANH CHO SINH VIEN
Nha kinh té vi dai thé ky ag Alfred Marshall da viét trong cuén
gido tinh Nhéing Nguyén ly Kinh t& cba minh rang “Kinh té hoc 18
nghién cou vé aban foal trong nganh kinh doanh cda cuéc séng
thdng thu’dng". Mac di ching ta da biét thém dug nhigu digu
hon va kinh té ké tir thoi dai c¥a Marshall, dinh nghia vé kinh té
hoc nay ngay nay van con ding y nhu’ gido trinh dau tién cba 6ng
dug xuat ban vao nm 1890.
Tai sao cAc ban, nhing sinh vién cia dau thé ky 23, nénlao minh
vao nghién ciu kinh té hoc? Cé ba ly do.
Ly do thé nhét, nghién cu kinh té hoc sé gidp cho ban hiéu
dug thé gidi ma ching ta dang sng. Cé rét nhiéu c&u hoi ve n&n
kinh té c6 thé gay cho ban std méd. Tai sao lai rat khd cd dugc mat
cn hé & thanh phd NewYork? Tai sao cdc hang hang khéng ban vé
may bay khiy hdi ré hon néu nh hn khdch & fai qua dm ngay
thi Bay? Tai sao Johnny Depp dug tra cat-sé déng phim cao? Tai
sao mc séng & nhiéu qudc gia chau Phi r&t nghéo nan? Tai sao
mét vai qudc gia cé ty 18 lam phat cao trong khi mot 36 khac thi
gid cd én dinh? Tai sao c6 nhéing nim dé kiém duge vig lam va co
nhing nam rat khé? Bay child mot s6 it trong s6 nhiing cdu hdi ma
mét khda hoc vé kinh té hoc sé giup ban tra loi.
Ly do thi hai, nghién ctu kinh t& hoc s& gidp cho ban tronén
sdcsdo hon khi tham gia vao nn kinh té. Trong cudc sng, ban phai
dua ra nhigu quyét dinh kinh té. Khi 1a sinh vin, ban s8 quy&t dinh
xem minh sé di hoc trong bao lau. Khi cé viéc lam, ban quyét dinh
xem sé danh bao nhiéu thu nhap cla minh dé chi tiéu, bao nhigu
cho tiét kiém va du tu’ céc khoan tiét kiém nh thé nao cho hop
ly. Mét ngay no &6, cé thé la ban sé digu hanh mt doanh nghigp
nhé hay mét tap doan lén, va ban sé dinh gid cho nhGing san pham
cba minh. Nh@ng ndi dung hiéu biét dugc trign khai trong nhitng
chung toi day sé tao cho ban mét nhan thir mét ve cach tt nhst dé ra quyét dinh. Nghién ciu kinh té hoc ty né $8 khdng lam giau
cho ban, nhung nd sé cung cép mét vai cong cy co thé héu ich
ph&n nao trong nd lye dé,
Ly do tht’ ba, nghién citu kinh té hoc sé gidp cho ban cé sy hiéu
biét tét hon cd vé ti8m nang ln gidi han cla chinh sach kinh té.
Van dé kinh té luén nam trong suy nghi cua ac nha hoach dinh
chinh sach & cac van phong thi trvdng, dinh théng déc va Nha
trang. Nh@ng génh n§ng lian quan dén cdc hinh thc danh thué
khac nhau 1a gi? Tac ddng tl viée ty do thong mai vot cdc quéc
gia khac ra sao? Bau 13 cach tét nhat dé bao vé moi trvdng? Tham
hytngan sch cia chinh phi tac déng nhu'thé nao dén n&n kinh té?
LA mét cl tri, phiéu b&u cla ban sé gdp phn chon ra chinh sach
dinh huéng phan bé ngubn Iyc ca xa hGi. Sy hiéu biét v8 kinh té
hoc s@ gidp ban thyc hién-trach nhiém dé. Va biét dau mot-ngay
dep tri nao dé, ban cing sé ia mot trong nhitng nha hoach dinh
chinh sch.
Do 46, nhéng nguyén ly kink té hoc co thé dug dp dung trong
nhiéu tinh hung trong cudc sing. Trong tong lai, bat ké [a khi
doc bao, diy hanh kinh doanh hay dang ngdi trong Phong Bau
duc, ban sé cam théy vui vi minh 48 cé nghién cvvu qua vé kinh té
hoc.
N. GREGORY MANKIW
Thang 12/2010 NOI DUNG CHI TIET
Lai gidi thigu tit ngudi dich viii
L&i néi du dank cho sinh vien x
Lai cari on xii
PHAN I. GIGI THIEU
4. Mudi nguyén ly cia kinh té hoc 3
Con nguéi ra quyét dinh nhe thé nao? 4
‘Nguyen If 1: Con ngudi d6i mat véi su dénh dé 4
i ‘Nguyén ly 2: Chi ph{ cha mét thi la cAi ma ban ti bd dé cd duge né 5
6
8
9
Nguyén ly 3: Con ngudi day ly suy nghi tai diém cn bién
Nguyen ly 4: Con ngudi phan ting vdi céc dng co khuyén khich
oH COUTNMNONG: Nhting thc dong khuyén Kkhich cia gid xang
Con ngudi twong tic vi nhau nu thé nao? 10
Ngayén ly 5: Thuong mai cé thé lim cho moi ngudi déu duige loi 10
“Ted dong khuyén khich u
Neguyén If 6:"Thj truding thudng la mot phuong thitc tét
é t6 chitc hoat dng kink té 12
aaucdaifr: Adam Smith va ban tay vé hinh 4
| Neguyén 17: Bai kh chinh phi cé thé cli thign duge két cuc thi trudng 4
: Nén kinh té van hanh nhut thé ndo? 16
‘Nguyen ly 8: Mite s6ng cia m@t nude phy thudc vio nang hic san xudt
hang héa va dich vu cla mide d6 16
Neguyén lf 9: Gid ci tang khi chinh phi in qué nhigu tién 7
Nguyén ly 10: Xa hoi d6i mat vai suf dan d6i ngén han
giita lam phat va that nghigp 18
‘Heo DONGTHOISY: Tai sao nén hoc kinh té hoc 19
Kétluan 20
i uncon: Cch doc quyén sch ndy 21
{ 2. Suy nghi nhu mét aha kinh té hoc py]
I Nha kinh té14 nha kchoa hoc 27
Phuong php khoa hoc: Quan sét, ly thuyét va quan sét nhiéu hon 28
Vai trd cita céc gid dink 29
ae xxiii
M6 hinh kinh té hoc 30
i Mé hinh dau tién: So 46 chu chuyén 30
: Mé hinh tht 2: Dudng gidi han kha ning san xudt 32
i Kinh té hoc vi mé va kinh té hoc vi mo 35
i Nha kinh t€ hoc nhw li nha tu vin chinh sich 36
i SAN COnIET: Ai hoc kinh téhge
Phan tich thy chting va phan tich chudn tic a7,
Cic nha kinh té & Washington
Tako otNETHOLSY: Kinh t& hoc cia ‘Téng théng Obama 38
Tai sao khong pha hic ndo nhtiag y kign tu vin
cia cdc nha kinh t€ cling dugc lang nghe 41
‘Tai sao cic nha kinh té bat déng y kién 42
Su khdc nhau vé danh gid khoa hoc a2
Khéc nhau vé gid tri 42
e hin thite va thuc tién 43
Nao cing di tigp 48
E Phu luc: Phuong phip véd6 thi - 48
Dé thi don bién 9
D6 thi hai bign: Hé toa a6 49
[ Cac duiding cong trong hé tea do 50
i Dé déc 53
i Nguyén nhan va két qua 55
Bé sét biéa 55
i 3. Sv phu thuéc lan nhau va igi ich tit thong mai 58
: ‘Ngu ngén cia nén kinh t@ bign dai 59
b Kha nang sin xudt 59
E ‘Chuyén mén héa va thuong mai 61
: Loi thé so sinh: Dong lye ca chayén mén héa 63
. Loi thé tuyét déi 63
X Chi phf ec hi va Igi thé'so sinh 64
E Lgi thé so sinh va thugng mai 65
Gid ca thuong mai 66
squib wf: Di sin ciia Adam Smith va David Ricardo 7
Nhiing ting dung cita Igi thé so sinh 67
‘Tom Brady c6 nén ty cat bai cé riéng cia éng ta khong? 67
: Hoa Kj nén trao d6i véi cdc nuiéc khac khong? 68
b Kétluan 69
: PHAN I CAC THI TRUGNG VAN HANH NHU THE NAO
i PHAN Il, CAC THI TRUONG VAN HANH NHU THE NAO
| 4, - Cac luc luong cung va cau trén thi trading ve
L Céc thj truféng va sy canh tranh 7
B ‘Thi truding la gi? 7
| Canh tranh la gi? 78
‘it xxiv
5,
6.
Cau
‘Dung cau: Méi quan hé gitia higng cfu va gid ban
Cau thi trudng va cfu cd nhan
Su dich chuyén cita dudng cu
sHigy UU NH HUONG: Haai cAch giém cu thudc lé
Cung
Duidng cung: Méi quan hé gitta mic gi va luong cung
Cung thi truding va cung cd nhan
Su dich chuyén ctia duéng cung
Sy két hop cia cung va cdu_
Can bang
Ba budéc phan tich sy thay di cia trang thai can bing
‘THEO DONGTHGISY; Gid tang sau thim hoa
Két lugn: Gid c& phan bé cdc nguén lye nhu thé nao?
0 CO GIAN VA ONG DUNG
DO co gidn cia cau
DO co gidn cilia céu theo gid va cdc nhan té anh hudng
Tinh dé co gin cita cu theo gid
Phuong phap trung diém: Mé6t céch tét hon
é tinh ty 1g phén tram thay €di va d6 co gin
Su da dang cia duong edu
‘Tong doanh thu va 46 co gian cia cdu theo gid
BANCO BIET: BS co gidn trén thuc té
Dé co gidn va téng doank thu dgc theo dudng cau tuyén tinh
Cac dé co gian khac cha cau
DO co gidn ca cung
D6 co gian cla cung theo gid va céc yéu t6 anh hiding
Tinh €6 co gidn ciia cung theo gid
Cc loai duténg cung
Ba ting dung cita cung, cfu va a co gin
Ligu tin t6t trong néng nghiép ob phai la tin xdu d6i voi néng dan?
Visao OPEC that bai trong vige gid gid du & mite cao?
Ngan chan ma ty lam tang hay gidm toi pham lién quan dé ma tly?
Kétluan
Cung, cau va chinh sch chinh pho
Kidm soat gia
Gié trén tac déng dén két qua thi triéng nhu thé nao?
‘NGHIEN COU TINHAUONG: Réng ran xép hang tai tram xang
‘icin cou Th AUONG: Kirn sost tién thué nha trong ngin hgn va trong dai hen
Céch thitc gia sin anh hudng dén két qud cia thi truéng
AGHIEA COU TINH HUONG: Luong T6i Thiéu
Dan gid vide kiém soat gid
THE9 DONG THOKSY: Co nén cho phép thuc tap khéng hiong?
79
80
81
84
85
85
86
86
88
88
94
95.
102
102
103
104
104
105
107
107
109
10
i
WW
112
113
4
1is
17
18
120
126
127
127
129
130
131
133
135
4136 Thué 137
i Céch thiic thué dénh vio ngudi ban téc dng dén két qua thi truéng 137
Cach thitc thué dénh vio ngudi mua tic dong dén két qua thi truéng 139
GEN COUTIAH HUONG: Lidu. Qube hi cé thé phan phéi cuigc génh ning
cha thué tién ludng? 140
i D6 co gidn va pham vi Anh huténg cia thué 142
| : NGHIEN COU TINH HUONG: Ai tra thué hang hda xa xi? 143,
i Kétlugn 144
|
i PHAN il. TH] TRUONG VA PHUC LOI
I
: 7. gui tiéu ding, aha sdn xudt va higu qua cita thi trudng 150
“Thang du tigu ding 151
. id sin long tra 15h
: Sit dung duding céu dé do ldng thang du tiu ding is2
‘Mic gié thap hon lam ting thang du tiga ding nv thé nto 154
L ‘Thang dui tigu ding do ludng cai gi? 155
E “Thing du sin xuat 156
Chi phi va gid sin long bin . 156
Str dung duidng cung 4é do ludng thing du sin xudt 158
Mic gid cao hon lam ting thing du sin 2xudt nh thé nto 159
Hiéu qua thi teudng ; 160
Nha hoach dinh xa hoi tot bung 160
Dan gid can bing thi trudng 162
NHN UTI HUONG: Co nén tn tai mot thi trugng mua ban cdc bd phan co the? 164
Két lujn: Higa qua thj trudng va that bai thi trudng 165,
8. Ung dung: chi phi cia thué 74
‘Ton that vo ich cia thad 175
‘Thué tac dong nhu thé ndo dén cdc bén tham gia thj trading 175
‘Ten tht vé ich va lol fch tit thitong mai 178
Cac yéu t6 anh hudng dén tén that vo ich 179
NGHieN COUTINA HUONG: ‘Tranh Indn vé t6n that vo ich 180
‘Ton that vo ich va doanh thu thué khi mite thué thay déi 182
‘itn OUTINH HUGS: Butémng cong Laffer va Kinh té hgc trong cung
: Kétlugn 185
: 9. Ung dung: thugng mai quécté . 190
: Chic yéu 16 anh hudng thuang mai 190
b ‘Can bing thi trudng trong trudng hop khong tén tai thuong mai 191
: + Gid thé gidi va loi thé so sinh 192
f Nhéing ngudi hudng loi va nhang ngudi bf t6n that tit thuong mai 193
Loi ich va t6n that cha mOt nude xudt khdu 193
Lgi ich va t6n that cota nude nhap khdu 195 xxvi
“Tic dong cha thu quan
Bai hoc cho chinh sch thong mai
aicOsier; Han gach nhép khdu: mgt cach thtte khdc dé han ché thuong mal
Nhitng lof ich khéc cba thetong mai quéc té
Nhiing Kip lun ang hd han ché thuong mai
Lap ludn vé vige lin
Lap luan vé an ninh quéc gia
Lap hudn bao hé nganh cong nghiép non tre
Lap Iugn canh tranh khéng cong bing
7 Lap ludn vé bao h6 nut Ja mot chign luge dim phén
; nuitn cu MUNG: Higp dinh Thong mai vé TS chitc Thuong mai Thé gidi
Két gn
: PHAN IV, DU LIEU KINH TEVIMO
10. Bo luding thu nhap quéc gia
‘Thu nhip va chi tiéu cba nén kinh té
Do ludng téng sn phim quéc ngi
“GDP la gid tri thi erueng..”
“cha tat cB.”
“.. wong pham vi mét quéc gia.”
“.. trong mot khoang thbi gian nhat dinh..”
Cc thinh phan cha GDP
THEODONGTHOSY: Nhding thutéc do thu nhép
Tidu ding
Diute
| Mua sim cia chin phi
Xudtkhdu rong
Gai cau HithG: Cac thanh phén trong GDP cita Hoa Ky
GDP thi so vi GDP danh nghia
Mot vi du bang 56
Chi sé gidm phat GDP
atncouTINa HUONG: GDP thuic trong lich sit gan day
GDP cé phai A mot thude do tét vé phitc loi kinh té?
Gi CQUTINNHUONG: Su Khhéc Diét quéc té vé GDP vi chat hygng cudc séng
THEO DONGTAMISIE Nén kinh té ngam
Két lugn.
: 11. Do luding chi phésinh hoat
‘Chi sd gia tiéu ding
Chi s6 gid tiéu ding dugc tinh ton nhif thé nio
BAN COBIET: Gid hang cia CP] bao gém nbiing gi?
196
198:
199
200
201
201
202.
203
203
204
204
205
215
216
218
218
219
219
220
220
220
220
2an
222
222
223
223
224
224
225
226
227
28
230
231
232
234
239
240
242 xxvii
J
i
Céc vin dé trong do lung chi phi sinh hoat 243
Chi s6 gidm phét GDP so vai chi s6 gid tigu ding (CPI) 245
Diéu chinh cic bién sé kink té do Anh hudng ctia lam phat 246
Chuyén d6i s6 dé la tit nhiing thai diém khac nha 247
Chi s6 hoa 247
Bak cnt: Ngai chi sé én Hollywood 248
Lai sudt danh nghia va lai sudt the 248
[NGHIEN COUTINA HUONG: Lai suat trong nén kinh té Hoa Ky 250°
Két Ign 251
PHAN V. NEN KINH TE THUC TRONG DAI HAN -
12. Sdn xudt va tang trugng 259
‘Tang tetdng kinh té trén toan thé gidi . 260
aavcbaift: Mot bifc hinh dng gid bing mét nghin con s6 théng ké 262
sancOsi: Ban od glau hon nguet Mg gidu nhat? 264
Nang sudt: Vai tro va cdc yéu t6 quyét dink 264
Tai sao nang suat a rét quan tong 264
Nang sudt duge quyét dinh nhut thé nao 266
BANCOBIEE: Ham san xudt 268
scien cuTINE HUNG: Cé phai t&i nguyen thién nbién ki gidi han
i. Adi voi ting trudng? 268
& ‘Tang teudng kinh té va chinh sich cong 270
: “Tiét kigm va dau tu 270
: Sinb Igi giém dan va hie tng duéi kip 270
: Du tu tit nude ngoai 272
Gido due 273
Site khée va dinh dugng 274
Quyén sé hia va dn dinh chinh tri 275
‘Thuong mai tu do 277
Nghién citu va phét trién 278
Tang trutdng dan s6 278
‘THEO DONG sYAIEN: Cu tré 161 cha mot nha kinh té 280
5 Két lugn: Tam quan trong cia ting trudng trong dai han 283
i 43. TIET KIEM, DAU TU VA HE THONG TAI CHINH 288
(Céc dinh ché tai chinh trong nén kinh té Hoa Ky 289
Cac thj trating ti chinh 289
Cc trung giar tai chink 292
ban CG8iEt: Nhitng con sé quan trong danh cho nhfing nha phan tichcé phigu 293
Tom tit 294
> Tiét kigm va dau tw trong cdc t&i khoan thu nbap quéc gia 295
Baneosigt: Khiing hoang tai chinh ‘ 295
‘Mét Vai déng nbét thifc quan trong 296
Ynghia cita tiét kiém va dau ty . 298 2xviti
‘Thj trudng von vay
Cung va céu vin vay
Chinh séch thi 1: Céc khuyén khich tigt kim
Chinh sich tht 2: Khuyén khich dau tw
Chinh sich thi 3: Tham hyt va thang dif ngan sich chinh phi
Galen COUTIHHUSNG: Lich sit ng cha Chinh pho Hoa Ky.
Két Ign
14. CACCONG CU CO BAN CUA TAI CHINH
Gid trj hign tat: Bo luéng gid tri cita tign t theo thai gian
‘gu Catt: Ma thuat cha tinh lai kép va quy te 70
Quan lf rairo
Tinh khong thich rai ro
‘Thj trudng bio hiém
Da dang héa rai ro doanh nghiép c6 tinh dic thi:
Banh d6i gitta rhi ro va sinh Igi
Dinh gid taisin
Phan tich co ban
Gia thuyét thj truéng higu qua
Notte COU TWA HUNG: Buide ngdu nhién va c&c quy chi sé
Tinh phi ly eta thj rung
Kétiuin
15. THAT NGHIEP
Nhdn dang that nghiép
Do lutdng that nghiép nhu thé nao?
chien CCU TAH HUONG: Tham gia thj tung lao dng cha nam va nd
trong nén kinh té Hoa Ky
Cé phai ty 16 that nghiép do ludng duge khai niém that nghiép
chung ta mudn lugng héa?
‘That nghiép kéo di bao lau?
‘Tai sao ludn cé mot s6 ngudi tht nghigp?
‘Tim viée
BAN COBIET: SS vige am
‘Tai sao khdng trdnh khdi viée cb that nghiép co xat
Chih sich céng va tim viée
Bao higm thit nghiép
Lujt luong t6i thiéu
aan COaier: Ai nhan hing t6i thiéu.
Céng doan va thuong lugng tap thé
Kinh té hoc cong doan
Cong doan la t6t hay xdu cho nén kinh té
Ly thuyét tign Iuong higu qua
Stic khde ngudi lao dong
Ngudi lao déng bé viée
298
299
301
302
303
30S
308
313
314
316
317
317
318
319
321
322,
322
323
324
325
326
331
332,
332
335
336
338
338
339
340
340
341
342
343
344
345
345
347
348
349 ‘Chat higng ngudi lao dong.
Né luc cha ngudi lao déng
uth coutHt HUONG: Henry Ford va mic Iuong réthio phong 5 dé la mot ngay
Két fugn
PHAN Vi. TIEN VA GIA CA TRONG DAI HAN
a ———————— EEO eee
16. HE THONG TIEN TE
Y nghia cia tién
Chie nang cha tin.
Cac loai tién té
Tign trong néa kinh t€ Hoa Ky
san OBiET: Tai sao thé tin dung khong phai la tién
NGHIEN COUTINH HUONG: Tat cd tién mat ndm 6 dau?
He thong du tri Lién bang
‘TS chitc cia Fed
‘Uy ban Thi trudng Mé Lién bang
‘Hé théng ngin hang va cung tién
‘Tinh buéng don gidn vé hoat dong ngan hang dy tra 100%
Qua trinh tao tign ctta hoat dong ngan hang dy tri mot phan
$6 nhan tig.
Vén ty c6 cata ngan hang, don bay va cudc khiing hoang tai chinh 2008-2009
Cac céng cy kiém soat tién té cita Fed
Fed tac dong dén hugng dy trit nhu théndo
Fed tac déng dén ty lé dy tri nhu thé nao
Nhiing van dé nay sinh kchi kiém sodt cung tign
AoHIEN CUUTINH HUONG: Tinh trang dé x6 dén ngan hang rut tién va cung tién
Lai sudt lidn ngan hang
Kétluan
17. TANG TRUONG TIEN VA LAM PHAT
Ly thuyét 6 dién vé lam phat
‘Miic gia va gid tri chia tién
Cung tign, cdu tién va can bing tién t¢
Tac dong cha vige bom tién
So hitgc vé qué trinh diéu chink
‘Su phan déi cé diéa va tinh trung lip cita tién
‘Vong quay cita tién va phuong trinh sé long
cuiby cov tNH HUGKG: Tién va gid trong bén trudng hgp siéu lam phat
san cOsitr: Siéu lam phat & Zimbabwe
‘Thué iam phat
+ Higu dng Fisher
Chi phi ciia Jam phat
‘Sut giam stic mua? Nhan thuc sai lm vé lam phat
Chi phi mon giay
xxix
349.
349
350
351
359"
360
360
362
363
363
365
365
366
367
368
369
370
372
375
375 Chi phi thye on
Sut bién dong gid tong 46i vi phan bé sai nguén lye
Céc bép méo thué do lam phat gay ra
‘harm fin va bat tign
Chi phi dae bigt cta lam phat ngoai dy kién: Tai phan phi li cia cai
| Tam phét la xdu nhuing gidm phat cdn xdu hon
cen cOU TITAN: Ph thi xct Or va cudc tranh lun vE déng bac te do
|
Kétlugn
i
f PHAN VII. KINH TE HOC VIMO CUA NEN KINH TEMG
18. Kinh té hoc vi mé cia nén kink té md: Cackhai niém co ban
Cac dong hang héa vi ding vin quéc té
Dang hang héa: Xuét khdu, nhép khdu va xudt khdu rong
NGhien co TINA HUNG: Mite dO ma cita ngay cang gia tang ciia nén kinh té Hoa Ky
Luu chuyén cdc nguén Iyc tai chinh: Dong von ra rong
Sui ngang bing gia xudt khéu rong va dong von ra rong
‘Tiét kigm, déu tut va mét quan hé véi cdc dong vén quéc té
Tom tit
outa cUuTINA HUONG: Tham hut cdn cén thutong mai Hoa Ky
1 c6 la mot vin dé cia quéc gia nay?
| Gid cia cbc giao dich quéc té
i ‘Ty gid hoi doai danh nghia va ty gid héi dodi thie
Ty gid hdi dodi danh nghia
san coat: Déng Euro
Ty gid héi doai thc
Lf thuyét dau tién vé.xéc dink ty gid hdi dodit
Ngang bing stic mua
‘Lé gic co ban cita ngang bang sttc mua
Ham ¥ cha ngang bing stic mua
aunth CHuTWK HUG: Ty gid héi doai danh nghia suét thai ky siéu lam phét
Noiing han ché céa ngang bang sttc mua
Nghigu cau Tie HUONG: Tiéu chudin Hamburger
Kétlugn,
: 49, Ly thuyét kinh té vi mé cia nén kin té mo
Cung va céu vn vay va cung va cdu ngoai héi
‘Thi trading von vay
“Thi trutémng ngoai hoi
BN cOsift: Ngang bang stfc mua nhut la mot trudng hop dac bi¢t
. Can bang cila nén kinh té ma
Can bang déng théi cd hai thi truéng
‘AN CO.iET: Thoat ra khoi suf réi rdm gidia cung va cdu
Cach thitc céc chinh sich va cdc sy kign
tic dong dén mét nén kinh té ma
403
404
406
407
407
408
410
ay
418
418
Alo
421
422
424
426
426
429
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
445
445
447
449
450
451
452
453 “ore
xext
“Tham hut ngan séch ca chinh pho 453
Chink séch thuong mai 455
Bat 6n chinh tri va su thao chay von. 458
NGHIEN CLUTINH HUONG: Cac dong vén ti Trung Quéc 460
Két iuan 461
Ph&n Vill. BIEN DONG KINH TE TRONG NGAN HAN
20. Téng cdu va tong cung 469
Ba di kién quan trong vé bign dng kinh té 470
Dit kign 1: Bién dong kinh té la bat thuding va khong thé dy bo am
Dil kign 2: Da s6 cic dai lugng kinh té vi mé cing bién déng 470
Da kign 3: Khi sin lugng gidm thi that ngbiép tang 472
Giai thich bign dong kink té ngin han 472
Nhéng gid dinh cia kinh té hoc <3 dién 472
‘Thyc tign cia nhiing bién dong ngin han 473
‘Mé hinh téng cau va tng cung 474,
F Dung téng cin 475
E ‘Tai sao duiding téng cdu déc xudng 475
: ‘Tai sao duidng téng cdu cé thé dich chuyén_ AT
: Dung ting cung 480
g ‘Tai sao dudng téng cung déc dting trong dai han 481
e Tai sao dudng téng cung dai han dich chuyén 482
p Sit dung téng c4u va téng cung dé minh hoa tang trudng dai han valam phat 483
: ‘Tai sao dudng téng cung cé 4} déc huiéng lén trong ngin han 485
“Tai sao dudng téng cung ngén han dich chuyén 488
Hai nguyén nhan gay bién dong kink té 490
Nhiing téc déng cita suf dich chuyén tng cdu 491
. sawcoBit: Nhdc lai tinh trung lap cia tién 493
i NGIHEN CUT HUOKG: Hiai dgt chuyén dich lén ctta tng céu:
i Dai khing hoang vi Thé chign thd TL 493
i NGHEN COUT HUGRG: Bt suy thodé 2008-2009 495
ie Nhiing tic dong cita su dich chuyén téng cung 497
. oHeN GJuUTINM HUOKG: Dau va nén kinb té 499
L pu cd ifr: Nguén géc mé hinh téng cu va tng cung 500
: Két lun 500
i 21. Tac @bng cla chinh sach tién té va chinh sach tai khéa lan téng cau 507
IP Chink sch tién té tac dng len tng cau nhu thé nao 508
L Ly thuyét sé thich thanh khoan 509
DO déc di xung cite dudng tng cdu su
awcSaifr: Lai suat trong dai han va ngan han 512
‘Thay d6i cung tién 513
Vai trd ciia myc tiéu lai sudt trong chinh sach cita Fed 515
agncdsitt: Tiém can day zero 516 soxxii
NHKEN cUutN HUONG: Tai sao Fed phai dé mat dén
thj trudng ching khoan (va ngugc lai)
Chinh sach tai kdhéa téc dong len tng cu nhui thé nao
‘Thay 46i trong hoat dng mua sém cia chinh phi
Tic dong sé nhan
‘Céng thie s6 nhan chi tigu
Noiing ting dung khéc ctta téc dong sé nhan
‘Tac dong lin at
‘Thay déi thué
a) alt; Chinh séch tai khéa c6 thé tac dong lén téng cung nhu thé nio
Si dung chinh sich dé binh én nén kinh té
‘Truéng hgp chinh séch binh n chi dong
NGHIEN COUT HUONG: DS d@ cia Keynes trong Nha tring
‘Trudng hop khong ting h6 chinh sich binh 6n chit dong
Céc nhian 16 binh én ty déng
Kétluan
‘THEO DONGTHOLSY: NhGing chi bdo 18i nhip
22, Su danh déi ngdn han giifa tam phat va that nghiép
Dung Phillips
Nguén géc cha dung Phillips
‘Tong edu, téng cung va dudng Phillips
Su dich chuyén cia duéng Phillips: Vai tro cia ky vong
Dudng Phillips dai han
Y nghia ctta ttt “tig nhién”
Khép ly thuyét vdi bing chitng
Dudng Phillips ngén han
‘Thi nghiém ty nhién vé gid thuyét tf lé ty ahién
Su dich chuyén cba dudng Phillips:
‘Vai trd'clia céc ott sic cung
i Cai gid cia vige gidm lam phat
‘Ty lé by sinh
Ky vong hgp lf vA kha ning gidm lam phat khéng phai tra gid
Chinh sich gidm lam phat cla Volcker
XY nguyén Greenspan
‘Dudng Phillips trong sudt thai ky khiing hosing tai chinh
Kétlugn
Phan IX. SUY NGAM SAU iG
23, Sau tranh fudn vé chinh sach kinh té vimé.
if ‘Céc nha hoach dinh chinh sdch tai khéa va tién t8
il 6 nén oS gang binh én nén kinh té?
| | ‘Quan digm ting h6: Cac nha hoach dinh chink sich
nén c6 ging binh 6n nén kinh té
516
517
518
518
519
520
521
522
523
524
524
525
526
527
528
529
535
536
536
537
539
539
540
541
543
544
546
548,
549
550
S51
553
554
355
563
363
564 ARETE
ae
Quan diém phan déi: Cac nha hoach din chinh sich
Khong nén binh én nén kinh té
Chiah phit.cé nén chéng suy thoai bang cach ting chi tiéu hon la gidm thué?
Quan diém ing hé: Chinh phi nén chéng suy thoai
bing céch gia tang chi tiu
Quan diém phan d6i: Chinh phi nén chéng suy thodi
bang cach giam thué
‘Chinh séch tign t@ nén difge thyc hign theo quy tic hay ty nghi?
Quan 'diém ting hé: Chinh séch tin té nén duge thyc hién theo quy tic
Quan diém phan déi: Chinh sach tién té
kkhéng nén duge thyc hign theo quy téc
aN cOBiET: Lam phét muc tiéu
‘Ngan hang trung uong cé nén theo duéi myc tiéu Jam phat zero?
Quan diém ing hé: Ngén hing trung vong
nén theo duéi myc tiéu lam phat zero
Quan diém phn d6i: Ngan hang trang uong
khéng nén theo duéi muc tiéu lam phat zero,
Chinh phi cé nén can bang ngan sich? :
Quan digm ing ho: Chinh pha nén can bang ngan séch
Quan diém phan d6i: Chinh pha khéng nén cén bing ngan sch
‘Ludt thud cé nén cai cach nhim khuyén khich tit kigm?-
Quan diém ing hé: Luat thué nén duigc cdi cach
nim khuyén khich tiét kiém
Quan diém phan déi: Lugt thué khong nén
duge cai cich nham khuyén khich tiét kiém.
Kétluan
‘Thudt ngit
xxi
564
566
566
568
569
570
571
572.
873
873
874
576
577
578
580
580.
382
583
588 air MUOI NGUYEN LY CUA KINH TE HOC
Tr ngii nén kinh té (economy) bat nguén tt tigéng Hy Lap oikonormos co nghia
Ta “nguéi qudn gia”. Thoat tién, ngéi nghia cin nguyén nay cé vé ky la. Nhung
thyic ra, cdc ho gia dinh va nén kinh té co rat nhiéu diém tuong déng.
MOt hé gia dinh phai d6i mat véi nhiéu quyét dinh. N6 phai quyét dinh cdc
thanh vién trong hé gia dinh lm nhiing nhiém vy gi va méi thanh vién nhan lai
duge gi: Ai ndu bifa t6i? Ai gidt quén 40? Ai nhan dugc mén trang miéng thém
trong bila t6i? Ai duoc chon xem cdc chttong trinh truyén hinh? Tém lai, cdc hd
gia dinh phai phan bé nguén lyc khan hiém cita minh gitfa céc thanh vién khéc
nhau tiy theo kha nang, né Iyc, va mong muén cilia tling thanh vién.
Ciing gidng nhu mdt gia dinh, xa hdi phai déi mat véi nhiéu quyét dink. Mot
xa di phai quyét dinh cén phai lam gi va ai sé lam cong viéc d6. X@ hdi can phai
c6 mot s6 ngudi san xuat thuc phdm, mét s6 ngudi khdc sdn xudt quan do va mot
86 khdc thiét ké cdc phan mém méy tinh. Mét khi x4 hdi da phan bd duge moi
ngudi (va dat dai, nha xwéng, may mdc) vao nhiing nganh nghé khac nhau, x4 hdi
cing phai phan bé san higng hang héa va dich va ma no san xuét ra. X4 hoi phai
quyét dinh ai sé an tring cd va ai sé An khoai ty. Xa héi phai quyét dinh ai sé di
xe Ferrari va ai sé di xe buyt.
Vide quan ly. nguén luc cia xa hdi cé y nghia quan trong vi ngudn lye khan,
_hiém, Khan hiém! cé nghia la céc nguén lye cha 'xé hoi han ché va khong thé san
xudt moi hang hda va dich vy ma moi ngudi mong muén. Giéng nhu mét hé gia
dinh khéng thé dap ting moi mong muén cia tat ca moi ngudi, x4 hdi cing khong
thé lam cho mdi ca nhan cé duge mite séng cao nhat nhu ho khao khat.
Kinh t€ hoc’ 1a mén hoc nghién citu céch x4 héi quan ly cdc nguén hic khan.
hig. G hau hét céc x hdi, nguén Ic diigc phan bé khéng phai béi mat nha ddc
tai c6 toan quyén, ma théng qua sy tulong tac qua lai gitta hang trigu hé gia dinh
va doanh nghiép. Do dé, cdc nha kinh té nghién cctu con ngudii ra quyét dinh nh
thé nao: ho lm viéc bao lau, mua cai gi, tiét kiém bao nhiéu va dau tu khodn tiét
2. Khan hi&m: ban ch&t ngudn yc x8 hdi cd gid han.
2 Kinh té ge: nghién cétu cach thife x3 hdi quan ly nguén lyc khan hiém. 4 PHAN GIO THU
kiém ay ra sao. Cac nha kinh té cing nghién ctu xem con ngudi tong tac vdi
nhau nhw thé nao. Vi dy, ho muén phan tich xem lam thé nado ma nhiéu ngudi
mua va bén mot mat hang lai c6 thé cng nhau xéc dinh gid cA va lugng hang bén
ra, Cudi cling, nha kinh té phan tich cdc hic ltging va xu thé tac dng dén nén kinh
tévai tu cach mét tong thé, bao gém tang trudng thu nhap binh quan, tylé dan cu
khdng thé tim duge viéc lam va téc do tang gid.
Kinh téhge nghién cttu nén kinh té dudi nhiéu goc 46 khdc nhau, nhung mén
hoc nay théng nhat voi nhau & mot sé tténg co ban. Trong chung nay, chting
ta sé xem xét Mudi Nguyén ly cita Kinh té hoc. Ditng lo lang néu nhu ban chua
higu ngay tat cA cdc nguyén ly dé, hodc néu nhut ban thay cdc nguyén ly dé chua
hoan toin thuyét phyc. Trong céc chung tigp theo, chiing ta sé khio sét day da
hon cdc ¥ tuéng nay. Mei nguyén ly duge gidi thiéu 4 day chi nhim ghip cc ban
cé mét cai nhin téng quan vé kinh té hoc. Ban cé thé xem chuong nay 14 “su bdo.
trudc nhiing diéu hap dan sap tdi”.
CON NGUGI RA QUYET DINH NHU THE NAO?
Nén kinh té Ichéng cé gi la huyén bf. Cho dit ching ta dang néi vé nén Kinh té cita
Los Angeles, Hoa Kj, hay cita toan thé gidi, thi nén kinh té cling chi J mét nhom
ngudi tuong tac véi nhau trong cudc dau tranh sinh tén cha ho. Boi vi hoat dong
cfa nén kinh té ching qua phan 4nh tac dong gop hanh vi cia céc c4 aban, nén
chiing ta kthdi ddu nghién citu kinh té hoc bing bén nguyén ly vé céch thttc ra
quyét dinh cd nan.
Nguyén ly 1: Con ngudi 4éi mat véi su danh a6i
Ban da tiing nghe ciu ngan ngtf sav: “Chang cé gi la cho kh6ng ci’. Dé c6 dug mot
thi! ua thich, ching ta thudng phdi tif bo mét tht khac ma minh cfing wa thich,
Ra quyét dinh ddi héi phai danh d6i muc tiéu nay dé dat duigc mot muc tiéu khdc,
Chiing ta hay xem xét tinh huéng mét cé sinh vién phai quyét dinh phan b6 ngudn
luc quy bau nhat cita minh: 46 Ia thai gian cia cb. C6 cé thé ding toan bé thdi gian
Gé ngbién citu kinh té hoc, ding toan b6 thdi gian dé nghién citu tam ly hoc, hodc
phan chia thai gian gitta hai mon hoc d6. Dé tang thém mét gid hoc mén nay, cd
phai tit bo mot git hoc mén kia. Dé ting thém mdi gid hgc, cd phai ti bd mét gid
ma lé ra c6 c6 thé c6 duge gidc ngt truta ngan, dap xe, xem TV hodc di lam thém.
Hoi hay xem xét cach thie cdc bac cha me ra quyét dinh chi tiéu thu nhap cia
gia dinh cia hg. Ho c6 thé mua thie phém, quan 4o hay quyét dinh dua ci nha di
dia lich. Ho cing c6 thé tiét kiém mot phan thu np cho hic vé gia hay cho con
cai vao hoc dai hoc. Khi quyét dinh chi tigu thém mét dé la cho mét trong nhiing
hang héa trén, ho phai giim mot dé la chi cho céc hang héa khéc.
Khi con ngudi tap hgp lai thanh xa hdi, ho déi mat vdi nhiéu loai danh adi. Vi
dy kinh dién la sy danh déi gitta “sing va bo”. Khi xa hdi chi tiéu cho quéc phdng
cing nhiéu dé bdo vé bé cai khdi gidc ngoai x4m (sting), né sé phai chi tiéu it di
cho hang tiéu ding phuc vg d&i sng cha ngudi dan (bo). Su dénh 44i quan trong CHYUONG 1 MUOINGUYENLY CUA KIN TEHOC 5
trong xa hdi hién dai [A gitta méi trudng trong sach va thu nhap. Cac dao luat yeu
cdu doanh nghiép phai cat giam lugng chat thai gay 6 nhiém sé day chi phi sin
xudt lén cao. Do chi phi cao han, nén cusi cing cdc doanh nghiép nay kiém duge
{t lgi nbudn hon, tra lvong thap hon, ban véi gid cao hon, hodc két hgp cd ba yéu
t6 nay, Nhu vay, mac dit céc quy dinh vé chng 6 nhiém dem lai ich loi cho ching
tad ché Jam cho mi trudng trong sach hon va nhé do stic khée cia chuing ta tot
hon, nhung ching ta phai chap nhan tén that 1A gidm thu nhap cia chi doanh.
nghiép, cong nhan hoac ngudi tiéu ding.
Mot suf dinh d6i nifa ma xa hi d6i mit lt gita binh dang va higu qua. Higu
ua! 1a khai ni¢m ding dé chi viée x4 hdi nl luge Igi ich cao nhat ti cc nguén
he khan hiém ctia minh. Binh dang? 1a khdi niém chi loi ich thu duige tt cdc
nguén lic khan hiém dé duge phan chia mOt céch déng déu gitia céc thanh vién
ctta x4 h6i. Noi céch khac, hiéu qua dé cap dén quy mé ciia chiéc banh kinh té, con
binh dang ndi lén chiéc banh dé duge phan chia nhu thé nao.
Khi thiét ké cdc chinh sich ctta chinh phi, hai muc tiéu nay thudng xung dét
véinhau. Chang han, ching ta hay xem xét cdc chinh sdch nhdm dat dugc suf phan
phéi phic loi kink té mt cich binh ding hon. Mot s6 chinh séch, vi du hé théng
phic Igi xa hdi hodc bao hiém that nghiép, tim’cach trg gitip cho nhing thanh
vien cia x8 hoi cin dén sy gidp.dé nhigu nbét. Cac chinh sdch khdc, vi dy thug
thu nap cé nhan, yéu cau nhiing nguéi thanh céng vé mit thi chinh phai dong
gop nhiéu hon ngudi khac trong viéc hé trg cho hoat dng cha chinh pha. Trong
Khi cdc chinh sdch nay dat duge sy binh ding hon, chting [am gidm hiéu qua. Khi
chinh phi téi phn phéi thu nhap ti ngudi gidu sang ngudi nghéo, né lam giam
phan thudng tra cho su lam viéc cham chi va két qua la moi ngwoi lam viée it hon
va san xudt ra ft bang héa va dich vu hon. Néi céch khac, khi chinh phit o6 ging
ct chiéc banh kinh té thanh nbiing phéin déu nhau hen, thi chiéc banh nhé lai.
Cn phai nhan ra rang viéc con ngudi phai d6i mat voi sy danh déi khong te
cho ching ta biét ho sé hodc nén ra nhiing quyét dinh gi. Mot sinh vién khong nén
titbé mén tam ly hoc chi dé ting théi gian cho viéc nghién cttu mén kinh té hoc.
Xé hi khéng nén ngting bao vé mdi trudng chi vi cdc quy dinh vé méi truéng
lam gidm mic séng vat chat cita ching ta. Khong nén bé roi ngudi nghéo chi vi
viéc trg gitp ho lam bop méo cdc dong co lam viéc, Mac dit vay, viée nhan thiic
duge nhéng sy danh 46i trong cudc séng cé y nghia quan trong, béi vi con ngudi
‘c6 thé ra quyét dinh t6t khi ho higu ro nhéng phuong én hia chon ma ho dang cé.
Do vay, viéc nghién cttu kinh té hoc cia ching ta bat dau bang viée cong nhan sy
danh déi trong cudc séng.
Nguyén ly 2: Chi phi cia mét thif [a cdi ma ban tit bd dé cé dugcnd
Vicon ngudi déi mat véi su dinh déi, nén vide ra quyét dinh ddi héi phai so sanh
chi phi va lgi ich ctia céc phuiong an hanh dong khéc nhau, Song trong nhiéu
2 Higu qua: [a tinh trang ma & dé xa h6i dat dug nhiBu nhat tir ngudn ly khan hiém.
2 Binh dang: tinh trang phan phdi sy think vong kinh té mdt cach bang nhau giva
cc thanh vién trong xa hai. 6 PHAN | GIO: THEW
trudng hgp, chi phi cha mét hanh dong nao dé khong phai lic nao cing ré rang
nhet biéu hién ban dau ctia ching.
Chang han, ching ta xem xét quyét djnh ligu c6 nén di hgc dai hoc hay khong.
Loi ich chinh [A lam gidu thém kign thitc va cé duge nhiing co hgi Tam vig t6t
hon trong c4 cuéc dai, Nhung chi phi cha né la gi? Dé tra 16i cau hdi nay, ban cd
1 muén cong $6 tin chi tig cho hoc phi, sdch vd, nh’ 6 lai véi nhau. Nhung téng
36 tién nay khéng thie sit biéu hién nhiing gi ban tix bé dé theo hoc mgt nim &
trutding dai hoc.
C6 hai van dé voi sy tinh todn nay. Thit nhét, nd bao gdm c& mét sé thi khong
thie sif 1a chi phi cia viéc hoc dai hoc. Ngay cd khi khdng hoc dai hoc, ban van
cén mot ché dé nga va thuc phdm dé in. Tiga an 6 tai truding dai hoc chi la chi
phi cia viée hoc dai hoc khi né dat hon nhiing noi khac, Di nhién, tién an 6 tai
truéing dai hoc ciing cé thé ré hon tién thué nha va tién in ma ban ty/lo lig, Trong
trudng hop nay, cdc khoan tiét kigm vé an 6 1a Igi ich cha vige di hoc dai hoc. Thit
hai, céch tinh toan chi phi nhu trén cé mot van dé khdc nffa 1a nd bd qua khodn
chi phi ldn nat etia viéc hoc dai hoc - dé 18 thdi gian cla ban. Khi ban mat mét
nam dé lang nghe bai giang, doc sich gido khoa va viét tiéu luan, ban khong thé
danh théi gian d6 cho céng viée khdc, Déi vdi hau hét sinh vién, thu nh§p ma ho
phai tir bé dé theo dudi viéc hoc dai hoc 1a khoan chi phi lén nhat cho viée hoc
dai hoc cha ho. :
Chi phi co hdit cia mét thif 1a cai ma ban tly bd dé c6 duge nd. Khi dua ra bat
ky quyét dinh nao, ching han nu viéc ligu c6 nén di hoc dai hoc, ngudi ra quyét
dinh phai nhén thie duge nhitng chi phi co hdi gin véi mdi hanh dong cé thé.
Trén thuc té, ho thudng y thtic duge diéu dé, Nhiing van dong vién 6 Ita tudi hoc
dai hoc ~ nhiing nguidi cé thé kiém bac trigu néu bé hoe va choi cc mén thé thao
nha nghé - hiéu ré ring déi vdi ho, chi phi co héi cha vigc ngéi trén gidng duéng
14 rat cao. Khong cé gi dang ngac ahién khi ho thudng cho ring ich loi cia viée
hoc dai hoe la khong xting véi chi phi bé ra.
Nauyén ly 3: Con ngudi duy ly suy nghi tai diém can bién
Nhiing nha kinh té thudng gia thiét ring con ngufdi duy ly. Con ngudi duy ly? 6
lam t6t nhat dé dat duge muc tiéu ctiaho mot cach 6 hé théng va cb miuc dich v6i
cdc co hGi sn cé, Khi ban nghién citu kinh té, ban sé nh§n thdy ring cdc cong ty
phai quyét dinh thué bao ahiéu lao déng, sin xudt va ban beo nhiéu sin phém dé
tdi da héa lgi nhuan, Ban ciing sé gp phai nbiing cé nhan quyét dinh bao nhiéu
thi gian dank cho lam viéc va ning hang héa va dich vu nao can mua ting véi
mtic tha nhép cho trudc dé dat duge mtic théa man cao nhét.
Nhiing ngudi duy ly biét rng quyét djnh trong cudc sng hiém khi la mau den
va mau tring ma thudng lién quan dén sdcxém. Trong mgt bia dn ti, quyét dink
2. Chi phi co hdis tt cd nhiing the phai mat di dé cd dug mot tht? gi dd.
2 Ngudi duy ly: ngudi hinh dng mat cdch tét nhdt nhézng gi ho cé thé dé dat duoc
mye tiv. CHUONG 1 MUOINGUYEN LY CUA KINH TE HOC 7
ban phai déi mat khong phdi IA gitta nhin &n hoac an nhut mét con Ign ma la 6
nén an thém muéng khoai tay nghién nda hay khong. Khi lo thi sap dén, vin dé
Khéng phai A. bd mic bai vd hodc hoc 24 gid mdt ngay, ma la nén hoc them mot
gid na hay ding Iai xem, TV, Céc nha kinh té sit dung thuat ngit thay adi can
biéni dé chi nhiing diéu chinh nhé so vdi ké hoach hanh dong hién tai. Ban hay
lu6n luén nhé rang “can bién” cé nghia Ja “lan can” va bdi vay thay déi i
nbiing diéu chinh 6 ving lan cén cia cai ma ban dang lam, Nhiing ngudi duy ly -
thudng dua ra quyét dinth bing cdch so sdnh {gi ich cn bién va chi phi c4n bién,
Vi da, mt hang hang khong dang cdn nhic nén tinh gid vé bao nhiéu cho
céc hanh khach bay dy phdng. Gid sit mét chuyén bay vdi 200 ché bay khdp Hoa
Ky tén mét 100.000 dé la. Trong tinh huéng nay, chi phi binh quan cho méi chd
ngdi 18 100.000 dé 1a/200, tite 500 dé la. Ngudi ta cé thé dé dang di dén két lugn
rang hang hang khéng nay sé khong bao gié nén ban vé véi gid thap han 500 do
la. Song trén thuc té, hang nay cé thé tang Igi nhudn nhé suy ngbi-d diém cin
‘bién. Ching ta hay tudng tugng ra rling may bay sap sifa cat cdnh trong khi vin
con 10 ghé bé tréng va cé mot hanh khdch dy phong dang doi d cita sn sang tra
300 dé la cho mot ghé. Hang hang khéng nay 6 nén ban vé cho anh ta khong?
Di nhién 14 nén, Néu may bay vin cn ghé tréng, chi phi ciia viée bé sung thém
im@t hanh khéch la khéng dang ké. Mac di chi phi binh quan cho mi hinh khéch
trén chuyn bay 14 500 dé la, chi phi cin bién chi bing gid ctia gét dau phéng va
hp nuéc 86 da ma hanh khdch tang thém nay sé tien ding. Chiing nao ma ngudi
hanh khach dit phong nay con tra cao hon chi phi can bién, thi viéc ban vé cho
anh ta cén cé Ii.
Ra quyét dinh cén bién cé thé gitip gidi thich mot 6 hign tugng kinh t& kh
hiéu khéc. Day 1a mét cau hdi cé dién: Tai sao nude c6 gid ré, trong khi kim cuong
rat dat tién? Con ngudi cdn nude dé tén tal, trong khi kim cttong A khong can
thiét, nhung vi mét sé ly do, moi ngudi san sang tra tién cho mét vién kim cuong
nhiéu hon so voi m6t cdc nudc. Ly do 14 miic san long tra tién cha mot ngudi cho
mot hang héa dya trén Igi ich can bién cd dugc tit viéc tiéu ding thém mét don
vi hang héa. Lgi ich cn bién, dén lugt né, phy thudc vio bao nhiéu don vi mot
ngudi da cd. Nude 1a can thiét, nhung Igi ich can bién cha mot céc nifa [A nhd
bdivi nudc déi dao. Ngui¢c lai, khéng ai cén kim cuong dé ton tai, nhung vi kim
-cutong rat hiém, ngui ta xem xét Igi ich cn biéni cia viéc cd thém mét vién kim
cuong nifa 1a rat lin.
Mét ngudi quyét dinh hop ly thc hién mét hanh déng khi va chi khi loi
ich can bién cha hanh d6ng vugt qua chi phi cin bién. Nguyén tac nay cé thé
giai thich ly do tai sao cdc hang hang khéng sdn sing bn mét vé thap hon chi
phi trung binh va ly do tai sao moi ngudi san sing tra tién cho vién kim cong
nhiéu hon so vdi nude . Cé thé sé mat mét it théi gian dé lim quen véi 16 gic
cia tu duy bién, nhung nghién citu vé kinh té hoc sé cung cp cho ban nhiéu co
hdi dé thuc hanh.
1. Sy thay 48i cn bién: sy digu chinh nhé déi vdi ké hoach hanh déng. 8 PHAN! Or THIEL
Nguyén ly 4: Con ngudi phan ting véi cac dong co khuyén khich
Mét dong co khuyén khich' 1a mét yéu t6 nio dé théi thic cd nhan hanh dong,
ching han nhut kkha nang bj tring phat ho§c dugc khen thudng. Vi ngudi duy ly
ra quyét dinh difa trén sy! so sénh chi phi va Igi ich, ho rét nhay @6i véi cdc dong
co khuuy€n khich. Ban sé thay ring céc dong co khuyén khich déng vai trd trung
tam trong nghién ctu kinh té hoc. Mét nha kinh té da cho rang toan bé link vac ~
kinh té hoc cé thé dugc tom tat mot cach don gidn: “Con ngudi phan ting vdi cdc
Ichuyén khich. Moi thi khdc chi [a gidi thich them?
Che dong co khuyén Khich rét quan trong cho viée phan tich cach thife thi
truéng hoat dong nhu thé nao. Vi du, khi gié téo ting, moi ngudi quyét dinh an
it to hon. Déng thdi, ngudi tréng tdo quyét djnh thué thém céng nhan va thu
hoach tao nhiéu hon. Néi céch khéc, mt mic gid cao hon trén thj tréng khuyén.
Khich ngwi mua tiéu ding it hon va khuyén khich ngudi ban san xuét nhiéu hon.
Nhu ching ta sé thay, anh hudng cita gid cd lén hanh vi cita ngudi tiéu ding va
nha sin xuat c6 ¥ nghia quan trong trong viéc tim hiéu cach thite ma nén kinh té
thi trang phan bé cdc nguén hic khan hiém.
Cée nha hoach din chinh séch cong khong bao gid duge quén cdc dong co
khuyén khich, vi nhiéu chinh sach lam thay déi loi ich hogc chi phima moi ngudt
phai 46: mat va béi vay lam thay 46i hanh vi cha ho. Vi dy vige dan thué xing
Ichuyén khich moi ngudi stt dung 6 t6 nhé hon, tiét kiém nhién liéu hon. Né cing
khuyén Khich moi ngudi sit dung phuong tién giao thong cong cong chit khong
dixe rigng va song gén noi lam viéc hon, Néu thué xing cao dén mot mite dé nat
inh, moi ngudi co thé sé bat ddu chuyén sang stf dung 6 té chay dién.
Khi cac nha hoach dinh chinh sach khéng tinh dén anh huéng cita cdc chinh
sdch ma ho thie hién a6i véi c4c dong co khuyén khich, ho ¢6 thé nhan duge
nhiing két qua khéng dinh truéc. Chang han, ching ta hay xem xét chinh sdch vé
an toan adi vdi 6 t6, Ngay nay, tat ca 6 t6 déu dugc trang bi day an toan, nhung 50
nim truéc day khéng phai nhu vay. Cudn sich Nguy hiém & moi t6c dé (Unsafe at
Any Speed) cita Ralph Nader da lam cong ching phai quan tam vé vén dé an toan
kchi di 6 td. Quéc hdi da phan ting bang cdch ban hanh cdc dao luat quy dinh day
an toan 1A mét thiét bi an toan bat budc trén tat cd nhiing 6 t6 mdi san xudt.
Luat vé day an toan tic dong téi su an toan khi l4i 6 t0 nhu thé nao? Anh
hiténg truc tiép 1a r6 rang. Khi ngudi ta that day an toan, kha nang sdng sét trong
céc vy tai nan 6 t6 nghiém trong ting lén, Nhung van dé khong diing & d6. DE
higu day dt téc d6ng cha dgo nat nay, chting ta phai nh4n thifc duige ring moi
ngudi thay adi hanh vi khi cé Khuyén khich méi, Hanh vi dang chi ¥ 6 day la t6c
46 va sy can trong cita ngudi Idi xe. Viéc l4i xe cham va cdn than [a t6n kem vi mat
nhiéu théi gian va ton nhiéu nhién ligu hon. Khi ra quyét dinh vé viée can Idi xe
an'toan dén mic nao, ngudi léi xe duy ly so sénh {ch loi can bién tit viée lai xe an
toan véi chi phi cn bién. Ho Mii xe cham han va can thin hon néu ich Igi cha sul
2. Béng co khuyén khich: mét yéu t6 théi thac con ngudi hanh déng |
|
i
ener
CHUONG 1 MUCINGUYEN LY CUAKINHTEHOC 9
cn trong cao. Diéu nay ly gidi vi sao moi ngudi l4i xe cham va cin than khi dudng
dong bang bon néu so véi trudng hgp dudng théng thoang.
Bay gid, ching ta hay xét xem dao luat vé day an toan Jam thay 4éi tinh toan
gi ich - chi phi cita ngudi Idi xe nhu thé nao. Day an toan lam cho céc vu tai nan
it ton kém hon déi véi nguéi 1éi xe vi né lam gidm kha ning bj thuong hodc tit
vong. Nhu vay, day an toan lam gidm oi ich cia viéc Idi xe cham va cn than. Moi
ngudi phan ting déi véi viéc that day an toan cling tuong ty nhu vdi viéc nang cap *
dudng sé ~ ho sé l4i xe nhanh va it than trong han. Do dé, két qua cuéi cling cha
duat nay 18 sé vy tai nan xdy ra nhiéu hon. Su gidm stit d6 an toan khi Idi xe cé tic
dong bat loi rd rang déi voi khach bd hanh. Ho cam thay dé bi tai nan hon.
Thoat dau, cudc ban luan nay vé mdi quan hé gitta céc khuyén khich va day
an todn tuéng nhu chi lA su suy dodn vu vo. Song trong mét nghién citu yao nam.
1975, nha kinh té Sam Pelzman da chi ra rang trén thuc té dao luat vé an toan 6
t6 da cé nhiéu tac d6ng thuéc loai nay. Theo nhiing bing ching ma Pelzman dua
ra, dao luat nay vita lam gidm sé trudng hgp tit vong trong mdi vy tai nan, lai vita
lam ting 36 vu tai nan. Két qua cudi cling Ia sé lai xe thiét mang thay déi khéng
nhiéu, nhuing s6 khdch b§ hanh thiét mang tang lén.
Phan tich cia Pelzman vé dao luat an toan 6 té [4 vi dy minh hoa cho mét
nguyén ly chung 1 con ngudi phan ting lai céc dong co khuyén khich. Nhiéu
Khayén khich ma céc nha kinh té hoc nghién cit dé hiéu hon so véi trong truéng
hop dao luat vé an toan 6 t6. Khi phan tich bat ky chinh séch ndo, khéng nhitng
ching ta xem xét anh hudng truc tiép, ma con phii chi y tdi cdc tac dong gian tiép
do céc déng co khuyén khich tao ra. Néa chinh sdch lam thay déi cach khuyén
hich, n6 sé lim cho con ngudi thay &6i hanh vi cha ho.
NCIRGUTE = Nhiing Tac Déng Khuyén Khich
Mts cua Gid Xang .
Tit nam 2005 dén ndm 2008, gid xang dau trén thi trudng thé gidi ting vot
do nguén cung han ché trong khi cau trén thé gidi tang manh, dac biét la ¢
Trung Quéc, Gid xang tai Hoa Ky da ting tt khoang 2 dé la dén khoang 4 46
Ja mot gallon. Vio théi diém 6, bao chi trin ngap nhiing cau chuyén vé céch
moi ngudi phan tng voi gid xing ting, d6i lic 16 rang, déi hic it r6 rang hon.
Day 1a mot sé tiéu dé:
+ “Khi gid xang tang vot, ngudi mua dé xd vao cdc loai xe nhé”
+ “Khi gid x4ng lén cao, doanh s6 bin xe dap cing ting”
» “Gid xiang kich thich doanh sé ban xe dap va dich vy stta chita”
“» “Gid xang tao Min song sit dung phuong tién giao théng cong cong”
+ “Nhu cfu lac da tang theo gid déu”: Nong dan bang Rajasthan cia An D6
dang quay lai vdi lac da. Khi chi phi chay may kéo sti dung xang dau ting vot,
loai dong vat méng gudc nay di tim lai duige vi tri cia minh, 40 PHAN! GOL THEY
+ “Nginh hang khéng khén kho, nhung cic don dat hang clta Boeing va Airbus
tang lén”; Nhu céu di voi may bay mdi tiét kigm nbién ligu chuta bao gid Ién
ahi hién nay. Céc phién ban mdi nhdt cla may bay Airbus A320 va Boeing
737 dang cé nhu cdu manh nhat o6 chi phi vn hanh thap hon t6i 40% so véi
nhiing chiée may bay cé ma mt s6 hang hang khong Hoa Ky dang stt dung.
+ “Xu huéng mua nha thay déi khi gié nhién ligu cao”: Trong lic sin hing cho
minh cho mét ngéi nha mdi, Demetrius Stroud da cin nhac tinh toan dé
cuéi cing nhan ra ring khi gid xing ting vot, 6 gan mét tram xe dién la la
hop tai tién nbat .
“Gid xing déy sinh vién déa voi nhiing khéa hoc tryc tuyén”: Christy
Labadie, sinh vién ndm thtt hai Truéng Cao dang Céng déng Northampton,
phai mat 30 phtt Idi xe tt nha dén trudng tai Bethlehem, Pennsylvania. Viéc
di lai da tra thanh mét ganh ning tai chinh déi véi cé hién nay do gid xing
lén dén hon 4 dé la mét gallon. Vi vay, hoc ky nay <6 quyét dinh chon mot
khéa hoc tric tuyén dé gidm bét viéc di lai va tiét kigm tién bac.
+ “Diddy tam diing céc chuyén bay riéng vi gié nhién ligu”: Gid nbién ligu can
trd mot ngudi si! dung may bay riéng thung xuyén ~ Sean “Diddy” Combs...
Ong tram hip-hop néi ring ong hién dang bay trén céc chuyén bay cita cic
hang hing khong thuong mai thay vi sil dung may bay riéng, Combs cho biét
truéc 46 éng mat 200.000 dé la cho mt chuyén bay gitla New York va Los
Angeles . “Toi dang sit dung cdc chuyén bay thuong mai,’ Diddy phét biéu
trutéc khi butdc lén may bay, ng6i trong mot ghé hang nbit va vay thé lén may
bay cia minh truéc éng kinh camera. “Do Ja cach xoay xd khi gid xing cao?
Nhiéu cau chuyén trén day chi Ja nhat thdi. Suy thodi kinh té bat diu vao nam
2008 va tip tuc vao ném 2009 1am gidm cdu thé gidi d6i véi xing dau va gid xang
giam dang ké. Khéng r6 Combs da tré lai dimng may bay riéng ctia minh chula. Ml
KIEM TRA NHANH: Hay mé ta mét sy dénh a6 quan trong ma ban dang d6i mat. Cho
mét vai vi dy v8 nhiing hanh déng ma cé cé chi phi co h6i bing tién va khéng phai bang
in. M6 ta mét déng co’ khuyén khich.
CON NGUGI TUONG TAC VOINHAU NHU THE NAO?
Bén nguyén ly dau tién da ban vé cach thitc ra quyét dinh cd nan, Nhung trong
cudc séng hang ngay, nhiéu quyét dinh cla ching ta khéng chi anh hudng dén
ban thin ching ta, ma cdn téc dong dén nhiing ngudi xung quanh. Ba ngayén ly
tiép theo lién quan dén c4ch thttc ma con ngudi twang tac voi nhau.
Nguyén ly 5: Thuong mai c6 thé lam cho moi ngudi déu dugc tot
Cé 18 ban da nghe trén ban tin thai sy ring ngudi Nhat la nhéng déi thé: canh
tranh ctia ching ta trong nén kinh té thé gidi. Xét trén mét vai khia canh, diéu
niy la dting vi cdc cong ty Nhat va Hoa Kj sin xudt nhiéu mat hang giéng nhau.
‘Hang Ford va hang Toyota canh tranh dé thu hit cling mét nhom khach hang trén NOS TE ST PHD ERR SOOT
CHUONG 4 MUO! NGUYENLY CUA KINH TEHOC 11
Tré tong khuyén khich
Nhu bai viét ndy chi ra, cdch con ngudi dugc tra luong sé anh huéng dén dong
co vi nhiing quyét dink cita ho, (Tac gid cita bai viét nay hin la cd véin kink té
chinh cita Tong théng Obama.)
NOt NAO XE BUYT CHAY DUNG GIO
Austan Goolsbee
Vaonhitng bust chigu mia h, dogn dung tr Bai gc
Chicago hung vé pia hdc thanh ph fa mét trong
nhiing tuyén dubog dep nhat thé gi. VE phia bén
tedi x01 Lake Shore, ban wot qua cBng vién Grant,
mot 36 the nb choc tri du ten trén thé gil, vib
thép Sears .Vé pha bén ph fb mau xanh tham cia
Hd Michigan. Nhung cho dl: mai thi a&u tost tén
V8 dep, giao thang & day c6 thé [a dja ngu. Wi vay,
du ban li ve tén céctuyén dung nay hing nady,
* han nén thm hiéu cic 16i di tt. Néu ban phai di tir
Buckingham Fountain vé MoCormick Place, ban nén
ch vao cic dung dui phd va quay tal dung cao
.t8c Lake Shore mét va dim vé phia bic.
xe bujt phi chd dol trong
in tc lao théng, oid luon ty hdl vé didu dé: Tai
sao cdc ta xf xe buyt khdng sl dung fi tdt? Cha
+ chan ho bigtnhiing I6i indy Wi hang ngiy ho lai xe
‘trén cing mét tuyén dudng, va ho cb thé trdnh ket xe
Xhi ho kéixe ring, Xe but khdng ding lai trén duting
ao tc Lake Shore, vi viy ho 88 khing gay ted ngai
cho bat cit han khiich ndo bing céch di ving quanh
‘khu vye tc nghén, Va Khi xe but bi chm lat do ket
xe, né lam 48ch ec ich tinh. Thay vi cf mdi 10 ph
x8 déh, bay giéba xe buyt dé trong cing mgt lic sau
rita gid Vide dé xe d6n Iai nh thé nay 8 cach diy
hhanh mét hé théng giao théng céag cng kém higu
‘qua nbit. Vivly, tal sao cdc tai xd we but khéng lich
vio céc con dung dui phd dé dn ding git va git
ding ch tri?
“Thoat tién, ban cé thé nghi van dé la cic tai xé
khong duge trd tong did ho cé chién thugt linh
hhoat trong ning tinh hung ket xe, Nhung t8i x8 xe
buft & Chicago duge tr cao ding thet bay trong cd
nude. Theo mBt cudckhdo sat théng 11 nam 2004, taf
xé lam todn thoi gian Kiém dugc hon 23 a6 la mot gid.
Vin d8 khdng phaif3 ho dugc tr bao nhiéu tin ma fa
hho duge tra tuong nbir thé nao. ftnhdt, 46 1a y nghia
cia mt nghién cd mdi vé tai x€ xe buytd Chile cia
Ryan Johnson vi David Reiley & Dai hoc Arizona va
Juan Carlos Mufioz cia Bai hoc Pontifical Catholic &
hile.
Gic cong ty 6 Chile tr3 luong tai xé ve buyt theo
mot trong hai cach: hoc theo git hode theo sé
Jugng hamh khach. Tr tién difa vio s6 lugng hanh
kkhach lam gidm dang ké sy cham 48, Cung cap cho
fio mét dng co Khuyéi khich, cic tix xe buyt bat
day hank dong nhu mot nguét bj dieu tiét. Ho chon
16i ditt kh giao théng bi ach téc, Ho dan ft that
You might also like
- The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeFrom EverandThe Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeRating: 4 out of 5 stars4/5 (5810)
- The Psychology of Money: Timeless lessons on wealth, greed, and happinessFrom EverandThe Psychology of Money: Timeless lessons on wealth, greed, and happinessRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (810)
- Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItFrom EverandNever Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (844)
- The Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological SuspenseFrom EverandThe Perfect Marriage: A Completely Gripping Psychological SuspenseRating: 4 out of 5 stars4/5 (1121)
- The 5AM Club: Own Your Morning. Elevate Your Life.From EverandThe 5AM Club: Own Your Morning. Elevate Your Life.Rating: 4 out of 5 stars4/5 (344)
- Your Next Five Moves: Master the Art of Business StrategyFrom EverandYour Next Five Moves: Master the Art of Business StrategyRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (103)
- The Courage to Be Disliked: The Japanese Phenomenon That Shows You How to Change Your Life and Achieve Real HappinessFrom EverandThe Courage to Be Disliked: The Japanese Phenomenon That Shows You How to Change Your Life and Achieve Real HappinessRating: 4 out of 5 stars4/5 (394)
- The 7 Habits of Highly Effective People: 30th Anniversary EditionFrom EverandThe 7 Habits of Highly Effective People: 30th Anniversary EditionRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (41)
- The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeFrom EverandThe Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good LifeRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (20060)
- The Big Book of 30-Day Challenges: 60 Habit-Forming Programs to Live an Infinitely Better LifeFrom EverandThe Big Book of 30-Day Challenges: 60 Habit-Forming Programs to Live an Infinitely Better LifeRating: 4 out of 5 stars4/5 (62)
- Remarkably Bright Creatures: A NovelFrom EverandRemarkably Bright Creatures: A NovelRating: 4.5 out of 5 stars4.5/5 (5660)
- Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItFrom EverandNever Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On ItRating: 5 out of 5 stars5/5 (3297)
