Kuantum fizii ve nan Evreninde bir gezinti

Eski Yunan dnrleri, tm cisimlerin atom denilen kk paracklardan meydana geldiini dnyorlard. Evreni ve tm canllar; hibir ynlendirme olmadan, hibir bilinli mdahaleye maruz kalmakszn, bu atomlarn ekillendirdiini iddia ediyorlard. Bu inana gre, madde ezeli ve ebedi idi ve maddenin dnda hibir varlk sz konusu deildi. Varlklarn yap ve davranlarnda doast olaylarn mdahalesi kabul edilemezdi. Her ey, maddenin mutlak varl inancna dayanyordu. Bu anlay hereyin grlen boyuttaki maddeden ibaret olduuna dair snrl anlayn temelini oluturuyordu. Materyalizme gre, evren sonsuzdu ve evrende bir ama ve zel yaratl da yoktu. Evrendeki tm denge, ahenk, uyum ve dzen, materyalistlere gre sadece tesadflerin eseri idi. Materyalizm her eyin, uursuz atomlarn rastgele bir araya gelmeleri sonucunda meydana geldiini ve d dnya her ne kadar mkemmel bir komplekslik, denge ve mthi bir dzen sergilese de, tm bunlarn amasz tesadflerin bir sonucu olduunu iddia ediyordu.

Virginia niversitesi'nden fizik profesr Stanley Sobottka, materyalist bak asn yle tanmlamaktadr: Eer biz buna (materyalist gre) inanrsak, buna gre yaarsak, kendimiz de dahil tm yaantmzn tamamyle fizik kanunlarna gre ynetildiini kabul etmek durumunda Stanley kalrz. Bu durumda isteklerimize, Sobottka arzularmza, mitlerimize, ahlaki dncelerimize, hedeflerimize, amalarmza ve kaderimize hkmeden tek kanun, fizik kanunlardr. Madde ve enerji bizim birinci asl hedefimiz, tm tutkularmzn ve isteklerimizin amac olmaldr. zellikle bunun anlam, yaantlarmzn vcutlarmz da ieren maddiyat elde etme amacna dayal olmas, buna odaklanmas gerekmektedir veya maksimum maddesel honutluu, tatmini, zevki elde edebilmek iin en azndan bu maddi eyleri dzenlemek veya deitirmek gerekmektedir. Baka hibir ama gzetmeden sadece tm enerjimizi bu ynde harcamalyz. Tm bunlardan baka hibir seeneimiz yoktur nk tamamyle fizik kanunlarna gre ynetilmekteyiz. Bu inanlar veya istekler tarafndan kendimizi tuzaa dm gibi hissedebiliriz ancak bunlar bamzdan bir trl defedemeyiz. Bize tamamen bu materyalist (maddesel) sistem hakim olur. [etin BAL: Buna gre Tek boyutlu snrl bir evren modeli iinde bizler sadece etki ve tepki zinciri iinde zgr iradesi elinden alnm zgr olduunu sanan bir eit programlarz.] Ksaca zelletirirsek bu materyalist felsefenin zeti "Ben bir vcudum" eklindedir.(1) Materyalist bak asnda insanlar, kendilerini proramlanm bir makine olarak tanmlamaktan ekinmediler. uurlu bir varlk statsnde olduklarn inkar ettiler. Kendilerini tesadflerin var ettiini iddia ettiler. Maddenin mutlak gerekliine inanan bu insanlar aslnda, Delaware niversitesi Bartol Aratrma Enstits'nden kuantum parack fizikisi Stephen M. Barr'n ifadesiyle eski dnem paganistlerinden neredeyse farkszdlar. Materyalist ayn eyi, ruhu inkar edip her eyi madde seviyesine indirgeyerek gerekletirdi. Paganlar, hareketlerin yrngeler ve yldzlar tarafndan kontrol edildiini sylemiti; materyalistler ise, kendilerinin, beyinlerindeki

elektronlarn yrngeleri tarafndan kontrol edildiklerini iddia ettiler.(2)

Amit Goswami Oregon niversitesi Kuramsal Bilimler Enstits fizik profesr Amit Goswami, materyalizmin insanlara alamak istedii temel mant u ekilde aklamtr: Bizler, birer makine olduumuza inanmaya artlandrldk. Buna gre tm hareketlerimiz; aldmz uyarlar ve gemiteki artlanmalar tarafndan kontrol edilmektedir. Tpk srgnler gibi, hibir sorumluluumuz veya hibir seimimiz yok.(3) Oysa insan evrensel yaratc bir gcn dahilinde i gren snrsz potansiyele sahip bir varlktr. nsan, amasz ve sorumsuz bir varlk deildir, deterministik dnya grnn aksine uursuz bir makine deildir. nsan, evrene yaama ve onun tm ieriindeki oluumlara kar sorumlu bir varlktr ve eylemleri ile kendi ruhsallnn kefine doru tekamlsel bir sre iindedir. Tek boyutlu maddesel ve mekanik bir evren modelinin dnda evren ok boyutlu kendini dnen ve yaayan devasa bir varlk gibi grlebilir. 19. yzylda, klasik fizikilerin byk bir ounluu, maddenin ana elerinin tpk bilardo toplar gibi, cansz, blnemeyen atomlardan olutuunu ve evrendeki dzen ve kompleksliin kaynann atomlarn rastgele hareketlerinin bir sonucu olduunu sanyorlard. Klasik anlaya gre, yeryzndeki canllk da dahil olmak zere her ey, bilinsiz bir sre iinde tesadf eseri var olmutu. Atomlar; bilinsiz, uursuz birliktelikler kurmular ve u anda karmzda grdmz zellikleriyle dnyay, dahas hcresel bir organizmann dahilinde gelien akl ve uur sahibi olan bizleri meydana getirmilerdi. Oysaki iinde hayatiyet ve ruhsallk olan uurlu bir evren modeli daha kabl edilebilir bir evren modelidir. nsan uuru bu evrensel uurla bir ekilde balant kurabilme yetisini kendi iinde saklamaktadr. Materyalist bak asnda uursuz atomlarn her eyin temeli olduu iddias bir adan dorudur.nk insan hcreleri maddeler ve eyalar atomlardan kurulu materyallerdir. Ama biz sadece gerein ok snrl bir vechesini gryoruz. Atomlar tpk daha st dzeyli bir boyuttan uzanan iplere bal kuklalar gibidirler. Evrensel uurlu bir enerji onlar ynlendirmektedir. Nasl bir bilardo masasndaki toplar kendiliinden hareket etmiyorsa evrendeki enerjininde hareketi bilinli bir proram dahilinde ilev grmektedir. Peki mekanistik - deterministik snrl bir bak asna gre her eyin sebebi olan atom nasl bir ey? etin BAL: [Bir gerek var ki o da hayatn kayna asndan maddeleri ve atomlar devre d brakmak yok saymak son derece yanl bir bak asnn rndr. Bilakis atomlar enerjiyi ve maddeyi evrensel bilincli bir enerjinin deiik dzeylerdeki younlamlar olarak grmek gerekir. Madde z itibar ile ruhsal enerjinin karekteristiidir.Maddeyi hareketten, enerjiden uurdan( ruhsallktan) soyutlamak yanl olur. Tm bunlar birbirini tamamlayan oluumlar olarak grmek gerekir.Tm olay Z cevherin deiik ekildeki titreim biimlerinin bir

dansdr.]

Atom, bir bakma bir boluktur ve bu gerekten de dorudur. Bunu u ekilde aklayabiliriz: Ntron ve protonlarn birlikte oluturduu atom ekirdeini, sadece 1 mm apnda, bir toplu ine ba byklnde kabul edersek; ekirdein etrafnda dnen elektron bu ekirdekten tam 100 metre uzaklkta bir noktada bulunmaktadr.(4) ekirdekle elektronlar arasndaki bu byk mesafe iinde ise var olan ey sadece boluktur. Hibir eyin, hibir maddenin bulunmad bu 100 metrelik boluk, gerek anlamda bir "boluk"tur. te bu nedenle uzmanlarn atomu bir boluk olarak kabul etmeleri bir bakma dorudur. ngiliz fiziki Sir Arthur Eddington'un belirttii gibi, "madde ounlukla hayalet gibi bo alandan olumaktadr." (5) Daha kesin konumak gerekirse, atomun %99.9999999'unda hibir ey yoktur. Kaliforniya niversitesi'nden parack fizikisi Fred Alan Wolf, atomla ilgili olarak bu gerei u ekilde aklamtr: ... bizim yaadmz gezegendeki hayatn, evrenin ne kadar bo olduunu dndmzde, bir srpriz olduunu anlayabiliriz. Aslnda, evrenin %99'dan fazlas hibir eydir! Evrenin endie verici bir hzla genilemekte olduunu dikkate alrsak, daha nce hi olmad kadar ok hilik meydana gelecektir! Buna bu ekilde bakmak bizde hayranlk uyandrc bir sayg olutururken, atom alt paracklarn mikrodnyasn dikkate aldmzda, durum daha da fenalar. Deyim yerindeyse, hibir ey yoktur.(6) 20. yzyln balarnda her eyin en ufak paras olarak kabul edilen atomun iinde dev bir boluk olduu, bu boluun iinde de bir ekirdek ve onun etrafnda dnen elektronlar olduu biliniyordu. Maddenin de, atomun da, onun iindeki temel paracklarn da ilevleri yalnzca genel hatlaryla anlalmt. Peki atom ekirdeinde, 10-18 metrelik bir alanda, yani santimetrenin milyonda birinin, milyonda birinin, milyonda biri kadarlk bir alanda ne vard? te bilim adamlar bunu bilmiyorlard. 1960'l yllarda, bilimsel alanda ok nemli bir keif gndeme geldi. Protonun derinliklerinde, ismine kuark denilen paracklar olduu fark edildi. Bu olaanst kk paracklar, protonun art yknn ve ntronun ykszlnn sebebiydiler. Zamanla yaplan aratrmalar sonucunda anlald ki, atomun 0.0000001'ini oluturan hacmin iinde mthi bir dnya var. Deterministler, atomun derinliklerine doru indike ve maddenin en kk yap tann olaanst detaylarn grdke, zm bu konudaki teorilerini farkl bir ynde gelitirmekte buldular. Tm evrenin bilinsizce, rastgele bir ekilde ortaya kmas iin, yalnzca atomlarn deil, atomun iindeki dnyann, yani atom alt paracklarnn parack hareketlerinin de nasl meydana geldiini aklamalar gerekiyordu. evrenin bir takm maddesel yasalarla ynetilen bilinsiz maddeler topluluu olduu iddias, mekanistik evren

grne sahip zihinlerdeki yerini korumaktayd. Ta ki, kuantum fizii kefedilinceye kadar... Evrenin ierik itibar ile hereyi iine alan byk bir zihin olduu anlayna dair bizi gtren Keif: Kuantum Fizii Fiziki evrenin ina edilme ekli, ruhun varlna iaret etmeye yeterlidir. Benim ruhu bulduum noktalar kuantum mekaniinin ileyii ya da kuantum fizii diyebiliriz, bunlar, fiziki dnyann ardnda ruhla balantl bir temel olabileceini gsteriyor.(7) (Kaliforniya niversitesi'nden nl parack fizikisi Fred Alan Wolf)

Isaac Newton Isaac Newton'a gre k, "corppuscule" ad verilen bir madde akmyd. Tmyle paracklardan oluuyordu. Bir baka deyile kuantum fizii kefedilene kadar kabul gren geleneksel Newton fiziinin temeli, n bir parack yn oluuna dayanyordu. 19. yzyl fizikilerinden James Clerk Maxwell ise n dalga davran gsterdiini ne sryordu. Kuantum teorisi, fiziin bu en byk tartmasn uzlatrd. 1905 ylnda Albert Einstein, n kuantalara, yani enerji paketiklerine sahip olduu iddiasn ortaya att. Bu enerji paketiklerine foton ad veriliyordu. Parack olarak adlandrlsalar da, fotonlar 1860'larda James Clerk Maxwell'in iddia ettii gibi dalga hareketine eit ekilde gzlemlenebiliyordu. Dolaysyla k, dalga ve parack arasnda bir gei gibiydi.(8) Ancak bu durum, Newton fizii asndan olduka byk bir eliki sergiliyordu.

Max Planck Einstein'n hemen ardndan Alman asll fiziki Max Planck, k zerinde almalar yaparak, n hem dalga hem de parack halinde bulunduu deerlendirmesini yapt ve tm bilim dnyasn artt. Kuantum teorisi ad altnda ortaya att bu teoriye gre enerji, dz ve srekli deil, kesik, kopuk ve noktasal paketikler halinde yaylyordu. (Kuantum kelimesi, Latince'de "nicelik", fizikte ise "parack" anlamna gelmektedir.) Bu dnce Planck sabiti olarak matematie kazandrld. Kuantum olaynda k, hem madde hem de dalga zellii

gstermekteydi. Foton denilen maddeye, uzayda bir de dalga elik etmekteydi. Yani k, uzayda yol alrken dalga gibi, nne engel knca aktif bir parack gibi davranmaktayd. Bir baka deyile k, nne bir engel kana kadar bir enerji ekline brnyor, bir engelle karlatnda ise sanki maddesel bir varl varm gibi kum tanelerini andran paracklar eklini alyordu. Bu teori, Planck'n ardndan Albert Einstein, Niels Bohr, Louis De Broglie, Erwin Schroedinger, Werner Heisenberg, Paul Adrian Maurica Dirac ve Wolfgang Pauli gibi bilim adamlar tarafndan gelitirildi. Her birine bu byk bulutan dolay Nobel dl verildi. Amit Goswami, n bu yeni kefedilmi zellii ile ilgili unlar sylyordu: Ik, dalga olarak grlebildii zamanlarda, ayn anda iki veya daha fazla yerde olma yeteneinde olur. Bir emsiyenin deliklerinden geer ve dalma zellii gsterir. Ancak bir fotoraf filminde yakaladmzda, parack taneleri gibi aralkl ve nokta nokta bir zellik gsterir. O halde k hem parack hem de dalga olmaldr. elikili, deil mi? Sz konusu olan eski fiziin siperlerinden biri: birden fazla yoruma yer vermeyen kesin bir izah. Sz konusu olan bir dier ey de nesnellik kavram: In doas, yani n ne olduu, onu nasl gzlemlediimize mi bal? (9) Bilim adamlar, artk maddenin cansz, kr ve anlalmaz paracklar olduuna inanmyorlard. Bir baka deyile kuantum fizii, materyalist bir anlam tamyordu. nk maddenin znde, maddesel olmayan bir eyler vard. Einstein, Phillip Lenard ve Compton n tanecik yapsn aratrrken, Louis De Broglie de dalgalarn yapsn incelemeye balad. Broglie'nin kefi ise olaanstyd. Yapt almalar sonucunda atom alt paracklarn da dalga zellikleri gsterdiklerini gzlemlemiti. Elektron, proton gibi paracklara da dalga boyu elik etmekteydi. Yani genel kannn aksine bilim adamlarnn mutlak madde olarak tanmlad atomun iinde, bilinen inancnn aksine maddesel nesneler deil, aslnda var olmayan enerji dalgalar vard. Yani varolan ama bir olaslk dalga bulutu ile tanmlanabilen farkl bir maddesel realite vard. Artk klasik dnyamzdaki maddesel nesne davranlar ve grntleri yerini belirsiz bir takm olaslk dalgalarna brakmt. Atomun iindeki bu kk paralar, tpk k gibi, istedikleri zaman dalga gibi davranyor, istedikleri zaman da parack zellii gsteriyorlard. Yani daha realist ve klasik yoruma gre atomun iinde " kat ve sert olarak mutlak ekilde var olan madde" beklentilerin aksine kimi zaman grlebilir oluyor, kimi zaman da yok oluyordu. Bu nemli keif, gerek dnya zannettiimiz grntlerin birer glge varlk olduunu, maddenin, fizikten tamamen uzaklatn ve metafizie yneldiini gsteriyordu. (10)

20. yzyln balarnda Max Planck, n hem dalga hem de parack zellii gsterdii deerlendirm esini yaparak kuantum teorisini ortaya att. Fiziki Richard Feynman, atom alt paracklar ve kla ilgili bu ilgin gerei u szlerle aklyordu: "Elektronlarn ve n nasl davrandklarn artk biliyoruz. Nasl m davranyorlar? Parack gibi davrandklarn sylersem yanl izlenime yol am olurum. Dalga gibi davranrlar desem, yine ayn ey. Onlar kendilerine zg, benzeri olmayan bir ekilde hareket ederler. Teknik olarak buna "kuantum mekaniksel bir davran biimi" diyebiliriz. Bu, daha nce grdnz hibir eye benzemeyen bir davran biimidir... Bir atom, bir yay ucuna aslm sallanan bir arlk gibi davranmaz. ekirdei saran bir bulut veya sis tabakasna da pek benzemez. Daha nce grdnz hibir eye benzemeyen bir ekilde davranr. En azndan bir basitletirme yapabiliriz: Elektronlar bir anlamda tpk fotonlar gibi davranrlar; ikisi de ayn ekilde "acayiptir". Nasl davrandklarn alglamak bir hayal gc gerektirir; nk alglayacanz ey bildiiniz her eyden farkldr... Bunun neden byle olabildiini hi kimse bilemiyor."(11) Tm bunlar zetlersek, kuantum mekanikilerinin syledikleri, nesnel dnyann bir illzyon olduuydu.(12) Max Planck Institude of Physics (Max Planck Fizik Enstits) yneticisi Prof. Hans-Peter Drr, bu gerei u ekilde zetliyordu: ''Madde her ne ise, maddeden yaplmamtr.'' (13) 1920'lerde en nl fizikiler, Paul Dirac'tan Niles Bohr'a, Albert Einstein'dan Werner Heisenberg'e kadar herkes, kuantum deneylerinin sonularn aklamak iin urat. Sonunda, 1927'de Brksel'deki beinci Solvay Fizik Kongresi'nde bir grup fiziki Bohr, Max Born, Paul Dirac, Werner Heisenberg ve Wolfgang Pauli Kuantum Mekaniinin Kopenhag Yorumu olarak adlandrlan bir uzlamaya vardlar. Bu isim, grubun liderliindeki Bohr'un alt yerin adyd. Bohr, kuantum teorisinin ngrd fiziksel gerekliin, bir sisteme dair bizim sahip olduumuz bilgi olduunu ve bu bilgiye dayanarak ortaya attmz tahminler olduunu ne srd. Ona gre bizim beynimizdeki bu "tahminler", "dardaki" gerek ile alakaszd. Yani "iimizdeki dnya", Aristo'dan bu yana fizikilerin merak ettii balca konu olan "dardaki gerek" dnya ile ilgili deildi. Fizikiler, bu gr ile ilgili eski dncelerini bir kenara atmlar ve kuantum anlaynn fiziksel sistem zerinde yalnzca "bizim bilgimizi" temsil ettii konusunda hemfikir olmulard.(14) Bir baka deyile bizim algladmz maddi dnya, yalnzca bizim beynimizdeki bilgiler ile var oluyordu. Yani dardaki maddenin asl ile hibir zaman muhatap olamyorduk. Jeffrey M. Schwartz, Kopenhag yorumuna gre ortaya kan sonucu u ekilde tanmlyordu: Fiziki John Archibald Wheeler'n sylediine gre: "Hibir olay, gzlemlenmeden, bir olay deildir.'' (15) zetle, kuantum mekaniinin tm geleneksel yorumu, bir "alglayann" varlna bal idi.

(16) Amit Goswami, bu gerei u ekilde tanmlamt: unu sorduumuzu varsayalm: Yukarya bakmadmzda da Ay hala yerinde midir? Ay, sonuta bir kuantum objesi olduu iin (tamamen kuantum objelerinden olutuu iin), fiziki David Mermin'in de belirttii gibi buna hayr demeliyiz. Belki de en nemli ve ocukluumuzda zmsediimiz en sinsi zan, darda var olan objelerin maddesel dnyasnn, gzlemleyenlerin oluturduu objelerden bamsz olduudur. Bu zannn lehinde dolayl kantlar bulunmaktadr. rnein biz Ay'a baktmzda, onun klasik olarak hesaplanm yrngesinde olmasn beklediimiz yerde buluruz. Doal olarak, biz ona bakmasak bile, zaman-mekan kavram iinde Ay'n mutlaka orada olduunu zihnimizde tasarlarz. Kuantum fizii ise buna hayr der. Biz Ay'a bakmadmzda, her ne kadar ok kk miktarlarda da olsa, Ay'n olas dalgalar yaylr. Biz ona baktmzda, dalga hemen sner ve dalga artk zaman mekan kavram iinde olmaz. dealist bir metafizik varsaym belirtmek daha anlalr olacaktr: Eer ona bakan bilinli bir kii bulunmuyorsa, zaman mekan Kuantum kavram iinde hibir obje yoktur. fiziine gre (17) maddenin varl, bir Bu elbette bizim alg dnyamz iin "alglayann" geerlidir. Elbette d dnyada Ay'n varlna varl aikardr. Ama biz baldr. baktmzda ancak Ay'n kendi alg Dolaysyla, dnyamzdaki varl ile karlarz. biz Ay'a bakmadm z zaman Ay olarak grdmz cisimden yaylan dalgalar sner ve dalga artk zaman-mekan kavram iinde var Zihin ve olmaz. Beyin Kuantum fiziine gre, Kaliforniya niversitesi'nden gzlemci nrobilimci ve psikiyatri profesr olmad Jeffrey M. Schwartz ise, kuantum srece, Ay fiziinin gsterdii bu gerekle ilgili gkyznde olarak The Mind and The Brain deildir.

(Zihin ve Beyin) kitabnda u satrlara yer vermitir: Kuantum fiziindeki gzlem gl bir ekilde ifade edilememektedir. Klasik fizikte (Newton fizii) gzlemlenen sistemler, onu gzlemleyen ve aratran bir bilincin varlndan bamsz olarak bir varla sahiptir. Ancak kuantum fiziinde, yalnzca gzlemleme sonucunda fiziksel bir niceliin gerek bir deeri olur.(18) Jeffrey M. Schwartz, eitli fizikilerin konuyla ilgili yorumlarn ise u ekilde zetlemitir: Jacob Bronowski'nin "The Ascent of Man" kitabnda belirttii gibi: "Fizik bilimlerinin bir amac, maddesel dnyann tam bir grntsn vermekti. 20. yzylda fizikteki en byk baarlardan biri ise, bu amacn elde edilemez olduunu kantlamak oldu." Heisenberg'e gre ise, objektif gereklik "buhar olup umutur". 1958 ylnda unlar itiraf etmitir: "Kuantum teorisinde matematiksel olarak formle ettiimiz doann kanunlar, artk dorudan paracklarla ilgili deildir, paracklar hakkndaki bilgimizle ilgilidir." Bohr ise, "Fiziin grevinin, doann nasl olduunu bulabilmek olduunu dnmek yanltr. Fizik, doa hakknda bizim ne syleyeceimizle ilgilidir." demitir.(19) nsann Ykselii

lkemizde de gsterilen "What the Bleep Do We Know" (Ne Biliyoruz ki?) belgesel filimindeki konuk fizikilerden Fred Alan Wolf ise bu gerei u ekilde tanmlamtr: Nesneleri oluturanlar, daha fazla nesneler deildir. Nesneleri oluturanlar fikirler, kavramlar ve bilgidir.(20) 80 yl sren insan zekasnn gerekletirebilecei en ilgin ve hassas deneylerden sonra kesin ve bilimsel olarak ispatlanm olan kuantum fiziine kar hibir kart gr yoktur. Yaplm deneylerin getirdii sonulara nerilebilen bir kart gr de yoktur. Kuantum teorisi, yzlerce farkl ynden mmkn olan her trl denemeye tabi tutulmu ve bilim adamlarnn gelitirdii her trl testi gemitir.(21) Saysz bilim adamna Nobel dl kazandrmtr ve hala kazandrmaktadr. Koulsuz olarak tek gerek eklinde kabul edilmi Newton fiziinin getirdii en temel kavram, mutlak madde kavramn ortadan kaldrmtr. Eski fiziin destekileri, maddenin tek ve gerek varlk olduuna inanan materyalistler, kuantum fiziinin getirdii "maddesizlik" gerei karsnda gerek bir bocalama yaamlardr. Artk tm fizik yasalarn metafizik iinde aramak zorundadrlar. Bu byk ok, 20. yzyl balarnda, materyalistlere, u an bu satrlarda tarif edilemeyecek kadar byk bir aknlk yaatmtr. Kuantum fizikisi Bryce Dewitt ve Neill Graham bu durumu u ekilde tarif etmektedirler: Modern bilimin hibir gelimesi, insan dncesi zerinde kuantum teorisinin ortaya kndan daha derin bir etki brakmamtr. Yzyllar boyunca oluan dnce kalplarndan ac eken bir kuak ncenin fizikileri, yeni bir metafizii kucaklamak zorunda kaldlar. Bu yeni ynlenmenin yol at sknt gnmze kadar devam etti. Temel olarak fizikiler ciddi bir kaypla karlatlar: Geree olan ballklar.(22) Elektronlarn Dalga zellii ve Bilimsel Kant Atom alt paracklarnn sz konusu ilgin zelliini gsteren en nemli deney, ift yark deneyidir. Bu deney, n ve elektronun dalga gibi davrandn, ikisinin de ayn lde

garip zellik gsterdiini grmek iin yaplmtr. Burada konuyu daha iyi anlayabilmek iin deneyin, elektron yerine kum tanecikleri ile yapld varsaylmtr.

Thomas Young'un ift yark deneyi, n ve elektronun dalga gibi davrandn gstermek iin yaplmtr. Eer kum tanecikleri bir kaynaktan frlatlp iki yarktan geirilirse, kardaki ekranda iki eit desen oluacaktr. Bunu elektronlarla denediimizde yine ayn sonucun olumasn bekleriz. Ancak sonu beklendii gibi olmamaktadr. Elektronlar, kardaki ekranda dalgalarn oluturduu gibi bir desen oluturmaktadr. Bu durum, maddeyi oluturan elektronlarn maddesel zellik gstermediklerinin kantdr. Byk bir parack kaynan, rnein bir kum eyicisini bir duvarn karsna getirelim. zerinde iki tane yark bulunsun. Duvarn dier tarafnda da bu iki yark iinden geen paralar izleyen bir ekran bulunsun. Paracklar, kaynaktan salnr, yark zerinde hareket eder ve ekrana arparlar. Pek ok paracn yarklarn iinden gemesini ve ekrana arpmasn izledikten sonra, ekran zerinde iki yn eklinde noktacklar olutuunu grrz. Birinci yn, ilk yark zerinden gelen paracklar; dier yn da dier yark zerinden gelenler. Olay beklediimiz gibi gelimitir.

Fred Alan Wolf imdi deneyi, farkl ekilde yaptmz dnelim. Sz konusu deney ortamn belirli bir madde ile dolduralm, rnein su. Kum tanecikleri yerine bir titreim aleti kullanalm. Bu alet ortam hareketlendirsin ve srekli olarak tm ynlere doru su dalgalar olutursun. Dalgalar, paracklar gibi belli bir alan iinde snrl deildir. Ortamn tamamnn iine yaylabilir. Sonu olarak, ayn anda her iki yarktan da geen dalgalar tek bir ortam iinde yaylr, birbirleriyle karlar ve birbirlerinin hareketini engellerler. Bir dalgann tepe noktas dieri ile karlanca, birbirlerinin etkisini yok eder. Dalga etkisi gider ve geriye su yzeyinde bir dzlk kalr. Bu engelleme, dalgalarn en temel zelliidir. Deney elektronlar zerinde yapldnda, kum taneciklerinde olduu gibi byk miktarlarda atom ynnn ekrana arpmas yerine, elektronlarn birbirlerini engelledikleri gzlemlenmitir. Bir baka deyile, parack olarak kabul edilen elektronlar iin beklenen olmamtr. Dolaysyla, elektronlar engelleme zellii gsterdiklerinden dalga zellii tamal, parack olmamaldrlar. Ama elektronlar dalga da olamazlar, nk tpk paracklar gibi, ekrana aralkl ynlar halinde arpmlardr. Bu durumda gzlemlerimiz, elektronlarn kaynaktan ktklarnda ve ekrana ulatklarnda parack olduklar, ama bunun arasndaki her yerde dalga olduklardr. Bu gerekten de ok gariptir.(23) Bu deneysel kant, klasik maddesel dnya grn ortadan kaldrmtr. Klasik tanma gre her parack, mutlaka uzayda belli bir yerde nesnel bir varla sahiptir. Yine bu anlaya gre, bir elektron bir aralk boyunca tek bir gzergah izlemelidir ve yn belli olmayan dalga gibi iki aralk arasnda hareket etmemelidir. Ama bu beklenti karlksz kalmtr. Burada bahsettiimiz dalga, suda oluan dalga gibi fiziksel bir anlam tamamaktadr. Buradaki dalga, elektron dalgalardr. Bu dalgalar, bizim fiziksel dnyamzdaki boyutlu ortamda var olmamaktadrlar. Sz konusu dalga kavramn nl fiziki Fred Alan Wolf u ekilde tarif etmektedir: Kuantum fizikileri bir olayn olasln belirlediklerinde, bir say hesaplarlar. Bu say, kuantum dalga fonksiyonlar ad verilen iki matematik fonksiyonunun arpmndan ortaya kar... Bu dalga fonksiyonlar zaman ve mekan iinde hareket eden gerek birer dalga olarak farz edilirler. Ancak aslnda bunlar gerek dalga deillerdir, tamamen hayalidirler. Bunlar, manyetik alan veya yer ekimi alan gibi bir alan deillerdir. Bunlar llemezler. Ktleleri veya enerjileri yoktur. Bunlar yalnzca bizim zihnimizde ve hayal gcmzde var olurlar. Yani, gzlemlediimiz gerek maddesel varlklar gibi varlklar yoktur... Zaman halkalarn yneten dinamik kanunlar, bize ait bir hikayeyi meydana getirir. Bir baka deyile, bir zaman halkas meydana getirildiinde, bilinli veya bilinsiz olarak "darda" olarak tecrbe ettiimiz dnya, hem kendi zihnimizde hem de nesnel olarak paylatmza inandmz gereklikte meydana gelir.(24) Fred Alan Wolf'a gre, elektronlarla ilgili kesin ve bilimsel olan gerek; bildiimiz fiziksel veya matematiksel kavramlar iinde anlalmasnn imkansz olduudur. Ancak bizler zaten

dardaki gereklikle hibir zaman bir balant iinde olamayz. Kendi alglarmz aarak d dnyann aslna ulamamz imkanszdr. ift yark deneyi, tm atom alt paracklar ile denenebilir. Ama sonu hep ayn olacaktr. nk kuantum mekanii, tm evrene hakimdir. Milyonlarca atom bir araya gelip byk bir nesneyi veya bir insan meydana getirdiinde, sz konusu engelleme etkisinin gzlemlenme ihtimali de azalr. Ama bunun anlam, kuantum mekaniinin artk geersiz olduu deildir. Sadece bu ilem artk gzlemlenememektedir. Dolaysyla bu gerek, maddenin tm iin geerlidir. Washington niversitesi'nden matematiki Thomas McFarlane'e gre kuantum mekaniinde, gnlk yaantmzda karmza kan byk objeler de aslnda nesnel olarak var olan maddeler deildirler. Farlane'e gre, nesnel olarak var olan dnyann grnts, sadece bir illzyondur.(25) ift yark deneyi ile kantlanm olan ey, elektronlarn bildiimiz fiziksel ve matematiksel kavramlarla anlalmasnn imkansz oluudur. Ancak bizler zaten d dnyadaki gereklikle hibir zaman bir balant iinde olamayz. Alglarmzn bize gsterdiklerini aarak, d dnyann aslna ulamamz mmkn deildir. Kuantum mekanikilerinin bilimsel olarak ispat ettikleri ey, nesnel dnyann younlatrlm bir dalga eklinde var olduudur. Kuantum mekanikilerine gre insan aldatan en byk problem ise bizim alglarmzla var olan dnyada, gereklii olduka ikna edici olan detay, keskinlik ve netliin sz konusu olmasdr. Oysa dardaki dnya bize hibir zaman ulamamaktadr. Bizler, dardaki gereklii, darda var olan madde dnyasnn asln hibir zaman gremeyiz. Bizim zihnimizde oluan bir dnya vardr ve bizim alglarmzla var olmasna ramen bu dnya mkemmel bir netlikle olumaktadr. Gnlk yaantmz, darda var olan gereklik ile olduka elikili bir grnm sunmaktadr. Bu durumda karmza kan soru, fiziksel gereklerin mi, yoksa bizlere doru ve net grnenlerin mi doru kabul edilmesi gerektiidir. Thomas J. McFarlane, bu soruya bir karlatrma yaplarak cevap bulunabileceini belirtmektedir. McFarlane'e gre gnmz bilim adamlarnn, bu cevab bulmak iin bundan 300 yl ncesine gidip, Dnya'nn dz olduuna inanan insanlarla karlatn dnebiliriz. Bilim adamlar, onlarn hatasn dzeltmek iin onlara kibarca yanl dndklerini, Dnya'nn aslnda yuvarlak olduunu sylerler. Onlar ise muhtemelen, bilim adamlarna neden bylesine lgnca bir fikre kapldklarn soracaklardr. Bilim adamlar ise onlara, o dnemin artlar ve bilgisi dahilinde kendi tezlerini kantlayacak tek bir delil bile getiremeyeceklerdir. Ancak onlar gnmz insanlarna, tm deneyimlerine dayanarak ve bununla ilgili deliller getirerek Dnya'nn dz olduunu kendilerince aklarlar. Dahas, yeryzn lmek ve yol haritalar yapmak iin gezegen geometrisi kavramn kullanr ve gnlk yaamlarnda bununla elien hibir ey bulmazlar. Ayn ekilde, geni bir araziye veya denize baktklarnda da hibir erilik grmediklerini syler ve Dnya'nn yuvarlakln kantlayan hibir delil bulunmadn iddia ederler. Bu durumda, "Dnya yuvarlaktr" iddias bir aldatmaca gibi kalr. Bilim adamlar, hibir ey kantlayamam olarak, zaman makinelerine biner ve gnmze dnerler.(26) McFarlane'e gre, dostlarmz Dnya'nn yuvarlak olduuna ikna edemememizin sebebi, elbette, Dnya ile karlatrldnda ok kk oluumuzdur. Deneyimimiz corafik olarak kk bir alanda snrl kald iin Dnya, gerekte yle olmad halde, dz gibi grnmektedir. Bir baka deyile, Dnya'nn grnen dzl aslnda gerek bir dzlk deildir, nk Dnya dz deildir. Ama bu, Dnya'nn bykl nedeniyle yanltc bir dzlktr. Dnya'nn yuvarlak olduunu kantlamak iin, gnlk deneyimlerimizin tesine gitmemiz gerekmektedir. rnein, bir uak ile Dnya etrafnda uabilir veya bir uzay mekii ile uzaya kabiliriz. Ama gnlk deneyimlerimizle snrl kaldmzda, dzln bir illzyon olduuna dair hibir kantmz yoktur. Ayn ekilde, Dnya'nn dz olduuna inanmamak iin bir nedenimiz de yoktur. McFarlane, verdii bu rnekten sonra szlerine u ekilde devam

eder: Eer insanlar gemite gerek konusunda bu derece aldanmlarsa, biz u anda aldanmadmz nasl bilebiliriz? Grdmz gibi, bizim imdiki gerek grmzn gnlk deneyimlerimizle uyumlu olmas, onlar gerek haline getirmez. Bizim deneyimlerimizin bir snr olduu iin, belki de nesnel dnya fikrimiz gerekten de bir illzyondur. Tpk dz dnya fikrinin bir illzyon olmas gibi.(27) Maddenin kat ve sert grnts, mekanistik ve determinist dnya gr ile birlikte kaybolup Gitmitir Kuantum mekaniinin bizlere gstermi olduu sonu udur: Madde, klasik bak as ierisinde iddia edildii gibi her zaman klasik mekanik ller iinde varolmayabilir.. evremizde grdmz varlklar da sandmz gibi sadece bilardo topu eklinde kat ve sert birer atom yn deillerdirler. Kuantum fiziine gre madde, klasik fizikilerin hi hesaba katmad boyutlar iinde nitelik deitirmi ve maddenin temelinin sadece bir enerji ekli olduu bilimsel olarak kantlanmtr. Klasik madde anlay, kuantum fiziinin gsterdii gerekler ile bilimsel anlamda kesin olarak kmtr. Paul Davies ve John Gribbin, yeni fiziin materyalizmi tamamen ortadan kaldrd gereini u ekilde zetlemektedirler: Materyalizme hayat veren bilim olan fiziin ayn zamanda materyalizmin lm iin bir sinyal olduunu sylemek dorudur. 20. yzyl boyunca yeni fizik, bir seri artc gelime ile materyalist doktrinin temellerini ortadan kaldrd. nce, Newton'un mekan ve zaman konusundaki tahminlerini ortadan kaldran grecelik kuram geldi... ve daha sonra kuantum teorisi geldi ve bizim madde grntmz tamamen deitirdi.(28) Fiziki Fred Alan Wolf ise, materyalizmi artk bilim adamlarnn da terk etmi olduklarn u ekilde haber vermektedir: ou bilim adam da dahil olmak zere pek oumuz, yeni nesnel materyalizmi kabul etmiyoruz. Kalbimizin derinliklerinde, bizden nceki simyaclarn yaptklar gibi, tm evrenden sorumlu olan eyin, materyalizmden ok daha zengin bir ey olduuna inanyoruz. (29) Delaware niversitesi Bartol Aratrma Enstits parack fizikisi Stephen M. Barr, bu gerei u szlerle ifade etmektedir: Bilim bizi byle bir servenin iine srkledi. Silahlarla, hava balonlar ve gemiler ile deil; teleskoplarla ve parack hzlandrclaryla donanm ve derin matematiin iaretleri ve sembolleriyle konuan bilim, bize, ok farkl kylar ve bize olduka yabanc olan fantastik yerleri getirdi. Biz evreni incelemeye devam ettike, yolculuun sonuna geldiimizde artk birer birer bize tandk gelen snr talarn ve en eski evimizin plann kavramaya baladk. Gerei bulmaya altmz bu yolculuk en sonunda bizi hepimizi iine alan ve zihinlerimizin derinliklerinde hepimizin ''bir'' ve ayn enerjinin farkl siletleri olduumuz gereini fsldayan evrensel bir bilincin varlna (Dini tabirle Allah'a) yneltmektedir.(30) Kaynaklar:

1- Stanley Sobottka, A Course in Consciousness, http://faculty.virginia.edu/consciousness/ 2- Stephen M. Barr, Retelling the Story of Science, Mart 2003 http://www.firstthings.com/ftissues/ft0303/articles/barr.html 3- Amit Goswami, The Self-Aware Universe "How Consciousness Creates the Material World", Tarcher / Penguin Books, 1995, s. 12 4- Takn Tuna, Ol Dedi Oldu "Big Bang'in Nefes Kesen yks", Ekim 2005,

ule Yaynlar, s. 59 5- Peter Russell, The Primacy of Consciousness, http://www.peterussell.com/SP/PrimConsc.html 6- Fred Alan Wolf, The Spiritual Universe "One Physicist's Vision of Spirit, Soul, Matter and Self", Moment Point Press, 1999, s. 99 7- Can Science Seek to Soul, http://www.closertotruth.com/topics/mindbrain/113/113transcript.html 8- George Gilder http://www.taemag.com/issues/articleid.17078/article_detail.asp 9- Amit Goswami, The Self-Aware Universe "How Consciousness Creates the Material World", Tarcher / Penguin Books, 1995, s. 31 10- David Pratt http://www.theosophy-nw.org/theosnw/science/prat-mat.htm 11- Richard Feynman, The Character of Physical Law, Trke bask: Fizik Yasalar zerine, TBTAK Yaynlar, s. 149-151 http://www.zamandayolculuk.com/cetinbal/kopenhag.htm 12- Thomas J. McFarlane, "The Illusion of Materialism" http://www.integralscience.org/materialism/materialism.html 13- Peter Russell, The Primacy of Consciousness, http://www.peterussell.com/SP/PrimConsc.html 14- Jeffrey M. Schwartz, Sharon Begley, The Mind and The Brain "Neuroplasticity and the Power of Mental Force", Regan Books, 2003, s. 272-273 15- Jeffrey M. Schwartz, Sharon Begley, The Mind and The Brain "Neuroplasticity and the Power of Mental Force", Regan Books, 2003, s. 274 16- Roger Penrose, The Road to Reality, Alfred A. Knopf, 2006 s. 1031 17- Amit Goswami, The Self-Aware Universe "How Consciousness Creates the Material World", Tarcher / Penguin Books, 1995, s. 59-60 18- Jeffrey M. Schwartz, Sharon Begley, The Mind and The Brain "Neuroplasticity and the Power of Mental Force", Regan Books, 2003, s. 264 19- Jeffrey M. Schwartz, Sharon Begley, The Mind and The Brain "Neuroplasticity and the Power of Mental Force", Regan Books, 2003, s. 274 20- What the Bleep Do We Know?, Belgesel film, ynetmen: William Arntz, Betsy Chasse 21- Nick Herbert, Temel Bilin, Ayna Yaynevi, 1999, s. 146 22- Nick Herbert, Temel Bilin, Ayna Yaynevi, 1999, s. 143 23- http://www.integralscience.org/materialism/materialism.html 24- Fred Alan Wolf, Mind into matter "A New Alchemy of Science and Spirit", 2001, Moment Point Press, s. 105 25- http://www.integralscience.org/materialism/materialism.html 26- http://www.integralscience.org/materialism/materialism.html 27- http://www.integralscience.org/materialism/materialism.html 28- Paul Davies and John Gribbin, The Matter Myth "Dramatic Discoveries That Challenge Our Understanding of Physical Reality", Touchstone books, 1992, s. 14 29- Fred Alan Wolf, Mind into matter "A New Alchemy of Science and Spirit", 2001, Moment Point Press, s. 6-7 30- Stephen M. Barr, Retelling the Story of Science, http://www.firstthings.com/ftissues/ft0303/articles/barr.html