BANJA LUKA COLLEGE

SEMINARSKI RAD
IZ PREDMETA: POSLOVNO PRAVO
TEMA: PRIVREDNO DRUŠTVO

MENTOR: STUDENT:
prof. dr. RAJKO KLIČKOVIĆ JELENA SPASOJEVIĆ MPPE-86

BANJA LUKA, SEPTEMBAR, 2021.

 SADRŽAJ

UVOD....................................................................................................................................................3
1. OBLICI PRIVREDNIH DRUŠTAVA...............................................................................................4
1.1. Djelatnost privrednog društva.....................................................................................................5
1.2. Registracija privrednog društva..................................................................................................5
1.3. Ulog-udio i imovina privrednog društva....................................................................................5
1.4. Osnovni kapital...........................................................................................................................6
1.5. Atributi privrednog društva.........................................................................................................6
1.6. Poslovno ime..............................................................................................................................7
1.7. Sjedište........................................................................................................................................7
1.8. Zastupanje...................................................................................................................................7
2. FORME PRIVREDNIH DRUŠTAVA...............................................................................................7
2.1. Ortačko društvo..........................................................................................................................7
2.2. Komanditno društvo...................................................................................................................8
2.3. Društvo s ograničenom odgovornošću.......................................................................................9
2.3.1 Organi DOO........................................................................................................................10
2.4 Akcionarsko društvo..................................................................................................................10
2.4.1. Organi akcionarskog društva.................................................................................................12
3. PRESTANAK PRIVREDNOG DRUŠTVA....................................................................................13
3.1. Likvidacija privrednog društva.................................................................................................13
3.2. Stečaj privrednog društva.........................................................................................................14
ZAKLJUČAK......................................................................................................................................15

2
 UVOD

Privredno društvo je pravno lice koje osnivaju pravna i / ili fizička lica radi obavljanja neke
privredne djelatnosti. Ta djelatnost je proizvodnja robe, promet robe ili obavljanje privrednih
uslužnih djelatnosti. Cilj obavljanja te djelatnosti je lukrativni, što znači sticanje dobiti. Svako
privredno društvo je pravni subjekt. To znači da može preuzimati obaveze i sticati prava. Ono ima
svoje atribute (poslovno ime, poslovnu adresu-sjedište, djelatnosti) i svoju imovinu. Za svoje
obaveze ono odgovara cjelokupnom imovinom koju posjeduje. Lica kojima privredno društvo
duguje iz poslova koje sa njima sklapa (povjerioci društva) ne mogu se za namirenje duga obraćati
direktno članovima društva (vlasnicima udjela u društvu). Takođe, ni povejrioci članova društva (iz
nekih međusobnih poslova koji nemaju veze s društvom) ne mogu se za izvršenje obraćati društvu.
Tek kada privredno društvo nema dovoljno imovine da izvrši svoje obaveze može se postaviti pitanje
odgovornosti sopstvenom imovinom članova društva za te obaveze. Da li će i osnivači dodatno
odgovarati svojom sopstvenom imovinom, kada imovina društva nije dovoljna da se namire
povjerioci privrednog društva zavisi od oblika privrednog društva. Neki oblici podrazumjevaju
odgovornost vlasnika kapitala solidarno cjelokupnom svojom imovinom (kod komanditnog društva i
ortačkog društva moguća je odgovornost ortaka cjelokupnom sopstvenom imovinom za obaveze
društva) ili od konkretnog slučaja (odgovornost u situaciji kada lice koje ne odgovara sopstvenom
imovinom za obaveze društva, zloupotrijebi privredno društvo za nezakonite ili prevarne ciljeve ili
ako sa imovinom privrednog društva raspolažu kao sa sopstvenom imovinom).

3
 1. OBLICI PRIVREDNIH DRUŠTAVA

Oblici privrednih društava koje poznaje naš zakon su: ortačko društvo; komanditno društvo;
društvo s ograničenom odgovornošću i akcionarsko društvo (otvoreno i zatvoreno). Teorija prema
sličnostima i razlikama ove oblike svrstava u dve kategorije: društva lica i društva kapitala. Kod lica
društva dominira lični odnos između osnivača i članova tog društva i u tu kategoriju spadaju ortačko
i komanditno društvo. Kod društava kapitala, kao što im i samo ime kaže, primaran je kapital koji
povezuje ulagače, a ne lični međusobni odnos.
Tu spadaju društvo s ograničenom odgovornošću i akcionarsko društvo. Izbor između ponuđenih
formi prepušten je slobodnoj volji osnivača. Ipak treba imati u vidu da se neke djelatnosti (kada je to
posebnim zakonom propisano) mogu obavljati samo u odeđenoj pravnoj formi privrednog društva.
Primjer za to su banke koje se ne mogu osnovati u drugoj formi privrednog društva osim
akcionarskog. U poslovanju se često za privredna društva koristi termin preduzeće. Teoretičari
kojima je stalo do preciznih definicija kažu da je preduzeće ekonomski pojam, a da njemu odgovara
pravni pandan - privredno društvo. Pošto naš Zakon o privrednim društvima koristi pojam privredno
društvo, a ne preduzeće i mi ćemo se, za obilježavanje takvih poslovnih subjekata, služiti tim
terminom. Osnivači su lica koja ulažu svoja sredstva i napor da nastane jedno privredno društvo.
Zakonodavac kaže da osnivači mogu biti pravna i fizička lica.

Dva oblika privrednog društva, akcionarsko i društvo ograničene odgovornosti, može da osnuje i
jedan osnivač (jednočlano društvo), dok je za ostale forme potrebno najmanje dva osnivača.
Osnivački akt predstavlja pravni osnov nastanka privrednog društva. To je pisani dokument, u
pisanoj formi izražena izjava volje, koja obavezno sadrži sve zakonom predviđene bitne elemente
potrebne za osnivanje privrednog društva i koju potpisuje jedan ili više osnivača. Ukoliko privredno
društvo osniva jedan osnivač onda on donosi odluku o osnivanju, a ako je riječ o više osnivača onda
osnivački akt ima formu ugovora. Bez svih dokumenata koje treba podnijeti nema registracije,
odnosno biće poništena ako se otkrije manjkavost. Cilj kome teže lica koja osnivaju privredno
društvo radi obavljanja registrovane, dopuštene djelatnosti, je sticanje dobiti. Osnivači dakle ulažu
svoja sredstva, napor i rizik sa željom da uvećaju imovinsku vrijednost i svoju dobrobit. To je
osnovni motiv pokretač u svakom poduhvatu ove vrste. Vrijeme na koje se osniva privredno društvo
Najčešće kada osnivaju privredno društvo, osnivači to čine sa neodređenim vrijemenom trajanja.

4
Pojedine svetske kompanije stare su više od sto godina. Ima naravno i onih, a to dopušta i naš
zakonodavac, koje u svom osnivačkom aktu odrede da društvo traje samo određeno vrijeme. Takođe
privredno društvo može prestati da postoji nastupanjem određenog događaja (na primjer postoji dok
ima rude u rudniku koji eksploatiše), ili postizanjem određenog cilja.

1.1. Djelatnost privrednog društva

Brojne su djelatnosti koje može da obavlja privredno društvo. Osnovni je princip da ono može
obavljati sve zakonom dozvoljene djelatnosti ukoliko ispuni propisane uslove. Primjera radi, prostor
u kome privredno društvo može da obavlja registrovanu djelatnost mora da ispunjava određene
uslove u pogledu tehničke opremljenosti, zaštite na radu i zaštite i unapređenja životne sredine, kao i
druge propisane uslove. Ukoliko je propisano da je za pojedine djelatnosti potrebno dobiti
saglasnosti ili dozvolu državnog organa, ne mogu se obavljati dok se one ne pribave (na primjer
trgovina oružjem je na režimu dozvola).

1.2. Registracija privrednog društva

Svako privredno društvo nastaje upisom u registar privrednih društva. Taj registar se vodi kod
Agencije za privredne registre i upis (kao i ispis) je regulisan posebnim propisima. Osnivači na
registraciju podnose akt o osnivanju i druge prateće spise radi upisa. Momentom upisa, privredno
društvo stiče svojstvo pravnog lica. U pravnom smislu to znači da od tada ono ima svoju imovinu i
može da stiče prava i preuzima obaveze u poslovanju. Poslovna jedinica društva. Privredno društvo
može imati svoj ogranak-dio, na nekoj drugoj lokaciji od one koja je sejdište društva. Riječ je o
poslovnoj jedinici koja je samo na prvi pogled samostalna i kada je pravo u pitanju ona nema
samostalnost. Preciznije riječeno nema svojstvo pravnog lica. Pravno lice je privredno društvo čiji je
ona dio tako da ta jedinica nema sopstvenu imovinu (sve što posjeduje je u vlasništvu privrednog
društva) iako može imati poseban račun i određena ovlašćenja. Praktična posljedica toga je da
ukoliko nesolventno društvo odlazi u stečaj sa njim ide i poslovna jedinica ma kako ona pojedinačno
imala uspešne poslovne rezultate (dijeli sudbinu društva čiji je integralni dio).

1.3. Ulog-udio i imovina privrednog društva

Imovina privrednog društva nastaje kao ukupan zbir uloga osnivača. Osnivačkim aktom se precizira

5
šta svaki od osnivača unosi u vidu uloga u privredno društvo. Ulozi mogu biti u novcu ili to može
biti nenovčani ulog. Nenovčani ulozi su ulozi u stvarima i pravima, radu i uslugama, kao i udjeli i
akcije u drugim privrednim društvima. Pošto svaki ulog mora da se izrazi u novcu, vrijednost
nenovčanih uloga utvrđuju osnivači sporazumom. Ukoliko ne postignu saglasnost, procjenu
vrijednosti uloga mogu povjeriti ovlašćenom procjenjivaču, ili će to na njihov zahtjev učiniti sud.
Ulog (novčani ili nenovčani) je ono što ulagač unosi u privredno društvo. Momentom ulaganja ta
uneta vrijednost postaje dio imovine privrednog društva i ulagač nema više nikakvo pravo na
predmet tog uloga, na njegov povraćaj ili na kamatu na taj ulog. Sve što je unijeto u privredno
društvo kao ulog i sve što to društvo stekne poslovanjem, predstavlja imovinu privrednog društva i
potpuno je nezavisno i odvojeno od lične imovine ulagača. Ličnosti i imovine privrednog društva i
njegovih osnivača su odvojene1.

1.4. Osnovni kapital

Ukupna vrijednost udjela, odnosno akcija u društvu naziva se osnovni kapital društva. Kao
protivvrijednost za unijet ulog, ulagač dobija udio u privrednom društvu, strazmjeran vrijednosti
unijetog uloga. Ni jedan od njih ne može uzeti nazad svoj ulog (ni novac ni opremu). To je imovina
privrednog društva i njom može raspolagati privredno društvo odlukom svojih organa (na primjer
skupština ili upravni odbor). Osnivač može da raspolaže jedino udjelom (da pokloni ili proda
nekome 1/3, odnosno 2/3 vrijednosti društva po tržišnoj ceni (onoliko koliko neko hoce da plati).
Može se desiti da lice A proda svoj udio po ceni koja je viša, ista ili niža od vrijednosti koju je uložio
u društvo (2000 evra), ali nikada ne može da iz privrednog društva uzme nazad vrijednost uloga.

1.5. Atributi privrednog društva

Identifikacija i individualizacija privrednog društva u pravnom prometu postiže se uz pomoć

njegovih atributa. Ti atributi, individualne pravne karakteristike, privredno društvo čine
prepoznatljivim, osobenim, u odnosu na sve druge učesnike na tržištu. Ono ima posebno poslovno
ime, određenu poslovnu adresu-sjedište, preciziranu djelatnost itd. Identični atributi dva privredna
društva na istom tržištu izazvali bi konfuziju. Sposobnost razlikovanja privrednih društva je osnov
da ona grade svoju reputaciju na tržištu i da njihovi klijenti mogu da prepoznaju koja roba i usluge
dolaze upravo od kompanije kojoj su ukazali povjerenje.

1
Slavoljub Vukićević, Poslovno pravo sa elementima prava i osnovama građanskog prava, 2010. Beograd; str..80.
6
1.6. Poslovno ime

Na prvom mestu jedno privredno društvo od drugog na tržištu razlikujemo po imenu. Poslovno ime
je naziv pod kojim privredno društvo posluje. Da bi vršilo svoju funkciju prpoznavanja i
razlikovanja, logično je da ono ne može da bude zamenljivo sa poslovnim imenom drugog
privrednog društva, niti da izaziva zabunu o privrednom društvu ili o njegovoj djelatnosti.

1.7. Sjedište

Sjedište privrednog društva je njegova poslovna adresa, tačnije mjesto iz koga se upravlja poslovima
društva. Sjedište društva se precizira u osnivačkom aktu društva i upisuje se u Registar. Svaka
naknadna promjena poslovne adrese mora se prijaviti registru2.

1.8. Zastupanje

Privredno društvo preko zastupnika zaključuje ugovore i vrši drugi pravne poslove na tržištu i radnje
prema državnim organim. Lice koje zastupa privredno društvo mora biti ovlašćeno za takvo
postupanje. To ovlašćenje može se zasnivati na samom zakonu, na opštem aktu privrednog društva
(ugovor o osnivanju), aktu nadležnog organa, ili na izjavi volje (punomoćje).

2. FORME PRIVREDNIH DRUŠTAVA

2.1. Ortačko društvo

Ortačko društvo je privredno društvo koje osnivaju dva ili više fizičkih i/ili pravnih lica u svojstvu

2
Slavoljub Vukićević, Poslovno pravo sa elementima prava i osnovama građanskog prava, 2010. Beograd; str..86.
7
ortaka društva radi obavljanja određene djelatnosti pod zajedničkim poslovnim imenom.
Odgovornost ortaka-snošenje rizika za poslovanje ortačkog društva Kod ovog oblika privrednog
društva pravilo je da ortaci ortačkog društva odgovaraju solidarno za sve obaveze koje preuzme
društvo u svom poslovanju, cjelokupnom svojom imovinom, ako sa povjerilacem nije drukčije
ugovoreno. Za svoje obaveze ortačko društvo odgovara cjelokupnom svojom imovinom. Kada ta
imovina nije dovoljna da se namire povjerilaci ortačkog društva, aktivira se zakonska odredba koja
kaže da rizik poslovanja ortačkog društva snose ortaci cjelokupnom svojom imovinom. Konkretno to
znači da sve one obaveze koje preuzme ortačko društvo, a koje prevaziđu njegovu imovinu, dužni su
da iz lične imovine nadoknade ortaci. Tu svoju zakonom predviđenu obavezu ortaci mogu izuzetno
isključiti u konkretnom poslu, ali samo u dogovoru sa drugom ugovornom stranom.

- Raspolaganje ortačkim udjelom: Kada se govori o raspolaganju udjelom mogu se javiti dve
situacije. Ortak može svoj udio preneti drugim ortacima ili ga ponuditi licu izvan društva. Ukoliko se
radi o prenosu udjela među ortacima on je bez zakonskih ograničenja, dakle slobodan.

- Poslovođenje: Vođenje poslova privrednog društva usmereno je ka njegovom efikasnom

pozicioniranju na tržištu. Uspjjeh se meri zadovoljenjem interesa ortaka na dug rok. Osnovno pravilo
je da svaki ortak ortačkog društva ima pravo i obavezu da vodi poslove društva (poslovođenje).
Naravno treba imati u vidu složenost poslovanja i značaj vještine poslovođenja. Po pravilu ukoliko
ima veći broj ortaka, oni će se dogovoriti i zbog operativne efikasnosti povjeriti funkciju upravljanja
jednom od njih.

- Dobit: Osnovni razlog zbog kojeg su se ortaci upustili u poslovni poduhvat je sticanje dobiti.
Osnovno pravilo kod ortačkog društva je da se dobit raspodjeljuje ortacima na jednake djelove.
Kako svaki biznis ne donosi samo dobit već može da se završi i sa gubitkom Gubitak ortačkog
društva raspodjeljuje se na ortake društva na jednake djelove.

2.2. Komanditno društvo

Komanditno društvo je privredno društvo (kategorija društva lica) koje osnivaju dva ili više fizičkih
i/ili pravnih lica u svojstvu ortaka, radi obavljanja određene djelatnosti, pod zajedničkim poslovnim
imenom, pri čemu najmanje jedno lice odgovara neograničeno za njegove obaveze i naziva se
komplementar, a najmanje jedno lice odgovara ograničeno do visine svog ugovorenog uloga-
komanditor. Kao i kod drugih oblika privrednih društava komplementar i komanditor unose uloge u
8
komanditno društvo formirajući tako njegovu imovinu. Komanditno društvo za svoje obaveze
odgovara cjelokupnom tom, svojom imovinom3.

– Ulog: Kada je u pitanju ulog koji se može unjeti u komanditno društvo, pravilo je da on može
biti novčani i nenovčani. Interesantno je da nenovčani ulog može da bude i u obliku izvršenog rada i
usluga u komanditnom društvu

– Dobit i gubitak: Osnovno pravilo, koje se može drugačije postaviti autonomnim aktima
društva, je da komanditori i komplementari učestvuju u diobi dobiti i snošenju gubitka društva
srazmerno procentu udjela u društvu.

– Poslovođenje: Poslovođenje u komanditnom društvu povjerava se jednom ili više

komlementara. Samo oni mogu da vode poslove i zastupaju društvo. Komanditor nikada ne može da
vrši funkciju poslovođenja društvom niti da ga zastupa prema trećim licima. Ako iz komanditnog
društva istupe svi komplementari, preostali komanditori ne mogu po prirodi stvari da zadrže ovu
formu privrednog društva, ukoliko društvu ne pristupi najmanje jedan komplementar u roku od tri
mjeseca od dana istupanja poslednjeg komplementara. Ukoliko protekom tog roka u društvu i dalje
ostanu samo komanditori oni mogu u daljem roku od tri mjeseca doneti jednoglasno odluku o
promeni pravne forme i postati društvo sa ograničenom odgovornošću ili akcionarsko društvo. U
protivnom društvo će prestati da postoji.

2.3. Društvo s ograničenom odgovornošću

Društvo s ograničenom odgovornošću je oblik privrednog društva koje osniva jedno i/ili više pravnih
i fizičkih lica (može i fizičko i pravno lice), u svojstvu članova društva, radi obavljanja određene
djelatnosti, pod zajedničkim poslovnim imenom. Društvo s ograničenom odgovornošću ima svoju
početnu imovinu koja se sastoji od uloga osnivača i koja se uvećava ili smanjuje u zavisnosti od
rezultata poslovanja i prikupljanja dodatnog kapitala (novi ulozi). Društvo odgovara za svoje
obaveze cjelokupnom svojom imovinom. Od odgovornosti privrednog društva za sopstvene obaveze
trebalo bi razlikovati odgovornost člana društva. Član društva s ograničenom odgovornošću ne
odgovara za obaveze društva, osim do visine ugovorenog uloga koji treba da unese u imovinu
društva. Takođe i obrnuto, društvo ne odgovara za obaveze koje preme trećem licu ima njegov član.
3
Slavoljub Vukićević, Poslovno pravo sa elementima prava i osnovama građanskog prava, 2010. Beograd; str..88.
9
Riječ je o odvojenim imovinama i odvojenim obavezama. Članstvo u društvu s ograničenom
odgovornošću je ograničeno i ono može imati najviše 50 članova. Ukoliko se broj članova poveća
iznad tog broja, ali maksimalno do 100 članova, i taj broj se održi u periodu dužem od godinu dana,
društvo će promeniti pravnu formu i postati zatvoreno akcionarsko društvo. Društvo s ograničenom
odgovornošću u postupku osnivanja mora da ima osnivački akt koji obavezno sadrži: puno ime i
prebivalište svakog fizičkog lica i poslovno ime i sjedište svakog pravnog lica člana društva;
poslovno ime i sjedište društva; djelatnost; iznos osnovnog kapitala i iznos, vrstu i vrijednost uloga
svakog osnivača i opis vrste i vrijednost nenovčanog uloga i dr.
- Minimalni osnovni kapital: Kod društva s ograničenom odgovornošću postoji zakonom određen
minimum novčanog dela osnovnog kapitala koji mora biti uplaćen. On na dan uplate iznosi najmanje
500,00 (petstotina) evra u dinarskoj protivvrijednosti po srednjem kursu. Ovaj ulog je moguće
uplatiti iz dva puta, od čega se najmanje polovina uplaćuje na privrijemeni račun do registracije
društva, a ostatak se uplaćuje na račun društva u roku od dve godine od dana registracije4.

2.3.1 Organi DOO

Društvo s ograničenom odgovornošću može da ima direktora ili upravni odbor, Izbor između ove
dve mogućnosti konkretizuje se osnivačkim aktom. Direktor, odnosno članovi upravnog odbora bira
se na sjednici skupštine
- Upravni odbor: Broj članova upravnog odbora mora da bude neparan i određuje se osnivačkim
aktom ili ugovorom članova društva s ograničenom odgovornošću.
- Kooptacija: Ako se broj članova upravnog odbora društva s ograničenom odgovornošću smanji
ispod broja članova određenog osnivačkim aktom ili ugovorom članova društva, preostali članovi
mogu kooptacijom dopuniti upravni odbor do potrebnog broja članova, ako je tako određeno
osnivačkim aktom ili ugovorom članova društva. To znači da uprkos činjenici da skupština bira
članove upravnog odbora, sami članovi mogu to učiniti da se ne bi remetio normalan rad upravnog
odbora ali će to skupština potvrditi.

2.4 Akcionarsko društvo

Akcionarsko društvo (AD) je privredno društvo koje osniva jedno ili više pravnih i/ili fizičkih lica u
svojstvu akcionara radi obavljanja određene djelatnosti, pod zajedničkim poslovnim imenom, čiji je
osnovni kapital utvrđen i podeljen na akcije. Akcionarsko društvo odgovara za svoje obaveze
cjelokupnom svojom imovinom. Akcionari akcionarskog društva odgovaraju za obaveze društva do

4
Gordana Ljubojević, Poslovno pravo, 2005.god., Novi Sad; str. 99.
10
iznosa ugovorenog uloga. Vrste uloga i njihovo unošenje u društvo Ulog u akcionarsko društvo
može biti u novcu ili u stvarima i pravima. Ulozi u novcu uplaćuju se najmanje 50%, do registracije
akcionarskog društva, a ostatak najkasnije u roku od dve godine od dana registracije društva.
Nenovčani ulozi ne mogu biti, za razliku od nekoh drugih formi privrednog društva, biti u radu i
uslugama društvu, bilo da su izvršeni ili budući. Izuzetno zakonodavac dopušta da nenovčani ulog u
zatvoreno akcionarsko društvo bude u izvršenom radu i uslugama za društvo, ako je to određeno
osnivačkim aktom društva. U zamenu za ulog akcionari dobijaju akcije. Ako akcionari ulažu uloge u
stvarima i pravima, obavezno je da jedan ili više ovlašćenih procenjivača sastavljaju izveštaj o
proceni pre registracije društva. Zatvoreno i otvoreno akcionarsko društvo Akcionarsko društvo
može biti zatvoreno i otvoreno. Ako u osnivačkom aktu nije navedena vrsta akcionarskog društva,
smatra se da je akcionarsko društvo otvoreno.

-Zatvoreno društvo: Zatvoreno akcionarsko društvo je društvo čije se akcije izdaju samo njegovim
osnivačima ili ograničenom broju drugih lica. Ono može imati najviše 100 akcionara. Ukoliko se taj
broj akcionara poveća i održi iznad 100, u periodu dužem od godinu dana, to društvo postaje
otvoreno akcionarsko društvo. Zatvorenom društvu nije dopušteno da vrši upis akcija javnom
ponudom niti da na drugi način nudi svoje akcije javnim putem. Zatvoreno društvo može da pređe u
otvoreno društvo, odnosno obrnuta uz ispunjavanje zakonskih uslova (Zakon o privrednim
društvima i zakonom kojim se uređuje tržište hartija od vrijednost5i).

- Otvoreno društvo: Osnovna karakteristika otvorenog akcionarskog duštva je da ono javno prikuplja
kapital. Osnivači putem javnog poziva za upis i uplatu akcija, nastoje da privuku investitore u
postupku osnivanja društva. Nakon osnivanja akcionarsko društvo može vršiti i dalje javne pozive
javnom ponudom i prospektom u skladu sa relevantnim propisima. Velika prometljivost akcija kod
otvorenog akcionarsko društvo povlači pravilo da se ne može ograničiti prenos akcija trećim licima
(nema prava priječe kupovine). Akcije i druge hartije od vrijednosti Akcionarsko društvo može
izdavati dve vrste akcija: obične (redovne) i preferencijalne (povlašćene) akcije. Akcionarsko
društvo mora da ima bar jednu običnu akciju. Nije moguće pretvoriti običnu akciju u preferencijalne
akcije ili druge hartije od vrijednosti, a može biti predviđeno pravo konvertovanja preferencijalnih u
obične. U našem pravnom sistemu moguće je izdavati samo akcije na ime dok se akcije na
donosioca ne mogu emitovati. Izdavanje akcija akcionarskog društva vrši se u skladu sa zakonom
kojim se uređuje tržište hartija od vrijednosti. Izdate akcije i druge hartije od vrijednosti i identitet
akcionara obavezno se upisuje kod Centralnog registra za hartije od vrijednosti, a mogu se upisati i u
knjigu akcija akcionarskog društva (može se voditi i u elektronskoj formi). Svaki akcionar ima pravo
5
Gordana Ljubojević, Poslovno pravo, 2005.god., Novi Sad; str. 100
11
uvida u knjigu akcija. Dividende. Odlukom skupštine može se odobriti plaćanje dividendi na akcije.
Izuzetno takvu odluku akcionarskog društva o odobrenju plaćanja dividendi može da donese i
upravni odbor ako je to određeno osnivačkim aktom društva ili ga za to ovlasti skupština akcionara,
u skladu sa osnivačkim aktom. Dividende se mogu plaćati u novcu i u akcijama, drugim hartijama od
vrijednosti ili u drugoj imovini, osim ako je osnivačkim aktom društva drukčije određeno.

2.4.1. Organi akcionarskog društva

Skupštinu akcionarskog društva čine akcionari. Svaki akcionar lično ili preko punomoćnika ima
pravo učestvovanja u radu skupštine akcionara. Takođe ima pravo glasa ako ima akcije sa pravom
glasa. Njegovo je pravo i da podnosi predloge i da zahteva odgovore u vezi sa pitanjem iz dnevnog
reda, kao i pravo da postavlja pitanja u vezi sa dnevnim redom. Skupštini akcionara, po pravilu,
prisustvuju i učestvuju u radu direktor ili članovi upravnog odbora, članovi nadžornog odbora, kao i
revizor.

- Vrste skupštine: Godišnja skupština akcionara saziva se i održava jednom godišnje. Akcionarsko
društvo može sazvati i vanrednu skupštinu akcionara, na zahtev upravnog odbora ili po pisanom
zahtevu akcionara sa najmanje 10% akcija sa pravom glasa o pitanju predloženom za vanrednu
skupštinu.

- Upravni odbor i Izvršni odbor: Zatvoreno akcionarsko društvo ima direktora ili upravni odbor.
Otvoreno akcionarsko društvo ima upravni odbor. Članove upravnog odbora biraju akcionari na
svakoj godišnjoj skupštini ili na vanrednoj skupštini sazvanoj radi tog izbora. Broj glasova koje za
svakog člana upravnog odbora ima svaki akcionar jednak je broju posedovanih akcija. Izabranom
direktoru ili članovima upravnog odbora, mandat traje do prve sledeće godišnje skupštine.
Upražnjeno mjesto u upravnom odboru popunjava se kooptacijom na prvoj narednoj sjednici odbora,
ako osnivačkim aktom ili statutom društva nije drukčije određeno. Predsjednika upravnog odbora
imenuje, između svojih članova, upravni odbor. Predsjednik upravnog odbora akcionarskog društva
je po pravilu generalni direktor društva.

- Izvršni odbor: Obavezan organ u otvorenom akcionarskom društvu je izvršni odbor. Zatvoreno
akcionarsko društvo ne mora ali može imati izvršni odbor. Članovi izvršnog odbora se nazivaju
izvršni direktori i njih bira (i u svako vrijeme može da razreši) upravni odbor iz reda lica koji su
članovi upravnog odbora ili drugih lica. Osnovni zadatak izvršnog odbora je sprovođenje odluka
upravnog odbora i aktivnost vezana sa vođenjem poslova i tekućim poslovima društva.
12
- Revizor: Akcionarsko društvo ima revizora čiji su položaj i ovlašćenja utvrđeni zakonom kojim se
uređuje računovodstvo i revizija.

- Stručni povjerenik: Na predlog manjinskih akcionara akcionarskog društva koji raspolažu sa

najmanje 20% osnovnog kapitala društva, skupština akcionara može da izabere stručnog povjerenika
radi pregleda finansijskih izveštaja kao i poslovnih knjiga društva u poslednje tri godine. Stručni
povjerenik ovlašćen je da pregleda poslovne knjige i dokumentaciju akcionarskog društva i da traži
obaveštenja i izjave od članova upravnog odbora i nadžornog odbora društva, kao i od lica
zaposlenih u društvu a oni su dužni da ih daju bez odlaganja i istinito.

- Sekretar društva: Otvoreno akcionarsko društvo ima sekretara. Njega bira upravni odbor društva.
Odgovoran je za vođenje knjiga akcionara, za pripremu sjednica i vođenje zapisnika skupštine
akcionara i sjednica upravnog odbora, izvršnog odbora i nadžornog odbora društva, registra
zapisnika sjednica skupštine akcionara, registra zapisnika sjednica upravnog odbora i nadžornog
odbora društva i čuvanje određenih dokumenata. Sekretar otvorenog akcionarskog društva
odgovoran je za organizovanje rada i praćenje izvršavanja odluka skupštine akcionara, upravnog
odbora i nadžornog odbora društva6.

3. PRESTANAK PRIVREDNOG DRUŠTVA

Privrena društva nastaju upisom u odgovarajući registar i prestaju da postoje brisanjem iz tog
registra. Nekada je taj prestanak rezultat volje vlasnika (članova društva) a nekada se to dogodi i bez
njihove volje. Ovaj drugi slučaj najčešće će biti kada krše zakonske odredbe ili kada ne posluju
dobro i usled prezaduženosti nisu u stanju da trajnije izvršavaju svoje obaveze. Društvo koje ne
poštuje propisana pravila ili je veoma neuspešno prouzrokuje štetu drugim učesnicima na tržištu tako
da je interes države da ih blagovrijemeno ukloni. Privredno društvo može da prestane da postoji na
tri načina. Prvi je statusnom promenom i o tome smo već govorili. Druga dva su likvidacija i stečaj.

3.1. Likvidacija privrednog društva

Likvidacija privrednog društva predstavlja prestanak solventnog privrednog društva. Solventnost

oličava sposobnost privrednog društva da trajno ispunjava svoje obaveze. Konkretno to znači da se
postupak likvidacije sprovodi nad društvom koje ima dovoljno finansijskih sredstava za pokriće svih
6
Gordana Ljubojević, Poslovno pravo, 2005.god., Novi Sad; str. 105.
13
svojih obaveza, ali prestaje da postoji iz nekih drugih razloga. Na primjer privredno društvo će biti
likvidirano ako mu je izriječena mera zabrane obavljanja djelatnosti (jer ne ispunjava uslove za
obavljanje djelatnosti, a u određenom roku ne ispuni te uslove, odnosno ne promeni djelatnost)
Takođe može prestati u slučaju kada prestanu da postoje prirodni i drugi uslovi za obavljanje
djelatnosti ili pak istekom vrijemena za koje je osnovano i sl.

3.2. Stečaj privrednog društva

Stečaj predstavlja oblik prestanka privrednog društva koji se sprovodi nad nesolventnim privrednim
društvom. Nesolventnost znači nesposobnost plaćanja u dužem vrijemenskom roku. Ovaj postupak
je uređen Zakonom o stečajnom postupku. Na stečajni postupak banaka i osiguravajućih
organizacija, primenjuje se poseban Zakon o stečaju i likvidaciji banaka i društava za osiguranje
(ipak sva pitanja koja nisu uređena tim posebnim zakonom, rešavaju se po Zakonu o stečajnom
postupku).
- Bankrotstvo i reorganizacija: Stečajni postupak obuhvata bankrotstvo i reorganizaciju.
Bankrotstvo podrazumjeva namirenje povjerilaca prodajom cjelokupne imovine stečajnog dužnika.
Prestaje da postoji privredni subjekt. Pod reorganizacijom se podrazumjeva postupak koji ima za cilj
spašavanje privrednog društva i njegov oporavak. Taj postupak podrazumjeva namirenje povjerilaca,
na način i pod uslovima određenim planom reorganizacije.
- Nesposobnost plaćanja: Osnovna razlika između privrednog društva nad kojim se sprovodi
stečajni postupak (bankrotstvo ili reorganizacija) i privrednog društva koje prestaje postupkom
likvidacije je njegova nesposobnost za plaćanje. Smatra se da je stečajni dužnik nesposoban za
plaćanje ako: 1) ne može odgovoriti svojim obavezama u roku od 45 dana od dana dospelosti
obaveze; 2) je potpuno obustavio svoja plaćanja u periodu od 30 dana; 3) učini verovatnim da svoje
već postojeće obaveze neće moći da ispuni po dospeću - preteća nesposobnost za plaćanje-
pretpostavka nesposobnosti plaćanja.

14
 ZAKLJUČAK

Privredno društvo je poslovni subjekt sa statusom pravnog lica koje samostalno obavlja djelatnost

proizvodnje, prodaje i vršenja usluga na tržištu u cilju sticanja dobiti. Društvo ima kako ekonomsku
(slobodno bira predmet svojeg poslovanja, potrebne resurse i poslovne partnere) tako i pravnu
samostalnost (ogleda se u činjenici da je ona pravni subjekat i da po toj osnovi stiče prava i obaveze,
snosi odgovornost ). Svako društvo ima pretežnu djelatnost, ali može obavljati i sve druge delatnosti
koje nisu zakonom zabranjene nezavisno od toga da li su određene osnivačkim aktom. Najpoznatiji
oblici koje naše zakonodavstvo poznaje su: društvo s ograničenom odgovornošću, ortačko društvo i
komanditno društvo

15
 LITERATURA:

1. Prof. Dr Gordana Ljubojević, Poslovno pravo, 2005.god., Novi Sad;

2. Prof. dr Slavoljub Vukićević, Poslovno pravo sa elementima prava i osnovama građanskog
prava, 2010. Beograd;

16