Osnovni gradivni elementi UML-a

Tri su osnovna tipa gradivnih blokova:

1.Stvari (things)
2.Relacije
3.Dijagrami

Stvari su apstrakcije i osnovni dijelovi UML-a, relacije povezuju stvari, a dijagrami grupišu kolekcije
stvari.

Postoje četiri vrste stvari:

1.Strukturalne stvari (structural things)
2.Stvari sa ponašanjem (behavioral things)
3.Grupirajuće stvari (grouping things)
4.Označavajuće stvari (annotational things)

Strukturalne stvari su imenice u UML modelima i najčešće su statički dijelovi modela. Predstavljaju
konceptualne ili fizičke elemente. U UML-u postoji sedam strukturalnih stvari: klasa, interfejs, saradnja,
slučaj korištenja, aktivne klase,komponente i čvorovi.

Stvari sa ponašanjem su dinamički dijelovi UML-a. To su glagoli modela i predstavljaju ponašanje kroz
prostor i vrijeme. Postoje dva tipa stvari sa ponašanjem: interakcija i automat stanja.
• Interakcija se definiše kao ponašanje koje se sastoji od grupe poruka koje međusobno razmjenjuju
elementi u cilju ostvarivanja određenog zadatka.
• Automat stanja (state) definiše slijed stanja kroz koja objekat prolazi reagujući na događaje (eksterne
faktore).
Grupirajuće stvari su organizacijski dio UML-a i postoji samo jedan tip, paketi.
Opisne (označavajuće) stvari daju neku vrstu objašnjenja i postoji samo jedan tip,cedulja (note).

Postoje četiri vrste relacija:

1.Ovisnost (dependency)
2.Asocijacija (association)
3.Generalizacija (generalization)
4.Realizacija (realization)

Ovisnost je semantička relacija između dvije stvari u kojoj promjena u jednoj, nezavisnoj stvari, može
uticati na semantiku druge ovisne stvari.
Asocijacija je strukturalna relacija koja opisuje skup veza između objekata.Kompozicija ili agregacija je
specijalni oblik asocijacije i predstavlja strukturalnu relaciju između cjeline i njenih dijelova.
Generalizacija je relacija specijalizacije/generalizacije u kojoj se objektispecijaliziranih elemenata mogu
zamijeniti objektima generaliziranih elemenata.Realizacija je semantička relacija između klasifikatora,
gdje jedan klasifikatorspecificira ugovor koji drugi klasifikator garantuje izvršiti. Realizacija se susreće na
dva mjesta: između interfejsa i klasa ili komponenata koje ih realizuju i između slučajeva korištenja i
saradnji koje ih realizuju. Dijagram je grafička prezentacija skupa elemenata, najčešće prikazanih kao
povezani graf stvari i relacija. Dijagrami se crtaju kako bi se predstavio sistem iz različitih perspektiva,
što dijagram čini jednom vrstom projekcije sistema.
UML uključuje sljedeće dijagrame:
•Statički dijagrami:
1.Dijagram klasa
2.Dijagram objekata
3.Dijagram komponenti
4.Dijagram rasporeda
•Dinamički dijagrami:
1.Use-case dijagram
2.Sekvencijalni dijagram
3.Kolaboracijski dijagram
4.Dijagram stanja
5.Dijagram aktivnosti

DIJAGRAM KLASA
Dijagram klasa definiše statičku strukturu modela. Čine ga skup paketa (packages), klasa (classes),
interfejsa (interfaces) i veza (relationships) među njima.
Klasa opisuje skup objekata, asocijacija opisuje skup veza. dok su objekti instanc eklasa i veze instance
asocijacija.
Klasa opisuje skup objekata koji imaju sličnu strukturu i ponašanje, zajedničkea tribute, operacije,
relacije i semantiku. Struktura je opisana atributima i asocijacijama, dok je ponašanje opisano
operacijama. Klase su osnovni gradivni blok objektno orijentisanog modela. Klase i relacije među njima
čine osnovnu strukturu objektno orijentisanog modeliranja.
Opseg klase je način na koji je vide drugi objekti. Klasa koju mogu vidjeti drugi objekti može uticati na
strukturu i/ili ponašanje objekta ili objekti mogu uticati na osobine klase.
private ( - klasa može pristupiti samo sama sebi)
protected ( # klasa može pristupiti sama sebi i mogu joj pristupati njeni izvedeniobjekti)
package ( ~ klasi mogu pristupiti svi objekti iz paketa)
public ( + klasi mogu pristupiti svi objekti modela)
Kardinalitet (brojnost) klasa određuje koliko objekata (instanci) može imati jednaklasa.
Atributi su osobine klase ili interfejsa. Klase ne moraju imati atribute, a mogu ih imati više. Svi objekti
jedne klase imaju iste atribute, ali njihove vrijednosti mogu biti različite. Nazivi atributa jedne klase su
jedinstveni, što znači da klasa ne može imati dva atributa s istim nazivom. Atributi se mogu definisati za
klase, interfejse i identifikatore.
Interfejs
je skup operacija koje određuju i specificiraju javno ponašanje klase. Jednaklasa može imati više
interfejsa, a svaki interfejs predstavlja samo jedan dio ponašanjaklase. Interfejs uključuje samo
deklaraciju operacija. Interfejs može imati i atribute, alise oni razlikuju od atributa klase, jer mogu biti
samo konstantne vrijednosti (static ilifrozen).Opseg interfejsa predstavlja pogled koji drugi objekti imaju
na taj interfejs. Interfejsmože uticati na strukturu i ponašanje objekata koji su u njegovom dosegu, ali i
objektiiz opsega mogu uticati na strukturu i ponašanje interfejsa. Jedan interfejs može koristiti atribute
drugih interfejsa i klasa. Atributi se interfejsu dodaju na isti način kao i klasi.
DIJAGRAMI INTERAKCIJE
UML dijagrami interakcije su: sekvencijalni dijagram (sequence diagram) i kolaboracijski dijagram
(collaboration diagram).Dijagrami interakcije se koriste za opis interakcija između objekata koji
međusobno komuniciraju putem poruka. Interakcija se koristi za opis dinamičkih aspekata sistema.
SEKVENCIJALNI DIJAGRAM
Sekvencijalni dijagram je dio UML notacije i koristi se za grafički prikaz operacija sistema hronološkim
redoslijedom. Dio je objektno-orijentisanog modela i predstavlja dinamički pogled na objekte (instance
klasa) i poruke koje objekti međusobno