ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ

ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

ΑΠ
Α Π A
Α Ν Τ Α.

B. THEODORETI
EPISCOPI CYRI

OPERA OMNIA
EX RECENSIONE

IACOBI SIRMONDI

DENVO EDIDIT,
GRAECA E CODICIBVS LOCVPLETAVIT ,
ANTIQVIORES EDITIONES ADHIBVIT ,
VERSIONEM LATINAM RECOGNOVIT ,
ET
VARIANTES LECTIONES
ABLECIT

IO. AVGVSTVS NOESSELT , D.

THEOLOGIAE PROFESSOR .

TOM VSIH

Ἔχομεν βεβαιότεροντὸν προφητικὸν λόγον , ᾧ χαλῶς

ποιεῖτε προσέχοντες .

HALAE , MDCCLXXI .
TYPIS ET IMPENSIS BIBLIOPOLII ORPHANOTROPHER
OR LIBRARI
1

1
 PRAEFATIO.

umquam ego me ad edendam aliquam

partem operum. Theodoreti accom-
N modafem, vt qui minime ignorarem
quantum in cereriş partibus SCHVL
ZII , viri doctiffimi , diligentia elabo-
raffet , quamque non modo iniquum
fit fed etiam difficile in alienos labores
ftudia propellere fua ; nifi obfequen-
dum fuiffet ftudio librarii , cui fæpius idem flagitanti negare
nihilo minus durum videbatur quam ipfi scHVLZIO ali-
qua oneris parte leuari cupienti. Illo quidem tempore ra-
tiones librariæ poftulabant , vt , quo celerius omne hoc opus
conficeretur , bina volumina excuderentur ; qua in re etfi mul-
tis iisque iuftis de cauffis tentabam hoc quidquid erat oneris
amoliri in aliumque me fiue doctiorem fiue minus impeditum
coniicere , tamen ira inftabat librarius , amiciffimus mihi opti-
meque de me meritus , vt inciperem vereri , ne , cum ne-
garem iufta et præclara petenti, ab eo vel beniuolentia vel ftu-
dium honefta eius inftituta adiuuandi defideraretur. Confenfi
igitur et, quamquam poft hæc illa neceffitas operis acceleran-
di fublata fuit , aggreffus fum ; quod qua via aut ratione fece
rim, animus eft paullo copiofius declarare.

Pri-
 O.
IIII PRAEFATI

Primum quidem locum hoc in volumine tenet commen-

tarius Theodoreti in omnes Paulli Apoftoli epiftolas , excel-
lentiffimus ille quidem , quo nil melius tota antiquitas habet
poft CHRYSOSTOM Vм , quem vel breuitate vincit et quodam
quaſi delectu , quamquam multa de fuo addit , digna profecto
quæ diligentius excutiantur. Neque enim , fi a GAGNAEO
(fchol. in omnes d. Paulli epift.) et BELLOSO BRIO ( obſſ hiſt.
crit. et philof. in N. T. ) difcefferim , qui quædam de noftro
excerpta dedere , quemquam noftrorum interpretum cogno-
vi, qui eius interpretationes vfurpaffe videretur , vt vel fic
audeam fpondere, qui hæc Theodoreti fcholia diligenter con-
tulerint , quam plurima reperturos , quæ ne in mentem qui-
dem venerint interpretum vulgo. Iam in iftis fcholiis eden-
dis , quæ primus græce protulerat SIRMONDVS nefcio quo
codice vfus , folet enim in his rebus narrandis negligentior
effe , vfi fumus duobus codicibus , vno Auguftano , altero Ba-
varico. Ille quidem , a BENGELIO quoque in N. T. editione
adhibitus , qui eum Auguftanum quintum appellauit vt WET-
STENIVS quinquagefimum quartum in Paulli epiftolas , mem-
branaceus eft accuratiffime. fcriptus , fexcentorum fere , vt
opinor , annorum , eiusdem fcripturæ quam BANDINIVS
nuper æri incidendam curauit Tab. I. Catalogi codd. MSS. Bi-
blioth. Medicea Laurentiane , continetque catenam in epifto-
Jam Paulli ad Romanos inde a verfu feptimo capitis feptimi ,
coniunctam e commentariis clariffimorum interpretum , etiam
eorum quorum fragmenta nondum edita reperiuntur , veluti
ORIGENIS et THEODORI Mopfuefteni , quæ diligenter de-
fcribi curauimus , edenda fortaffis , fi eorum cupidos lectores
inuenerimus. In his igitur quæ Theodoreti fcholia exſtabant,
cum Sirmondiano textu accurate contulimus , nullis præter-
miffis , nifi quæ vel ex aliis Theodoreti libris ducta eſſent vel
nihil diuerfitatis in legendo offerrent.

Præter hunc , quem Ampliffimi Senatus rei publicæ Au-

guftanæ liberalitas conceffit, alium vfurpandum mifit ad nos e
bibliotheca Sereniffimi Electoris Bauariæ incredibili humani-
tate liberaliffimoque ingenio vir FELIX ANDREAS OEFFE-
LIVS , ifti bibliothecæ præfectus. Qui liber etfi nouitius eft ,
fimilis eius , quem in bibliotheca regis Franciæ exftare dicit
RICH. SIMON ( hift. crit. Commentatorum in N. T. p. 323. ),
fæculo xvi fcriptus ab homine Græculo , quod nifi ipfa ma-
nus
 PRAEFATI O.

nus et charta, certe verba declararent fie pofita ad calcem vo-

luminis : Τέλος εἴληφε τῆςδε τῆς βίβλω ἀφ᾽μ᾿ ἐν μηνὶ φευουαρίῳ

ΚΕ˙ αὕτη ἡ βίβλος ἐγεγράφη διὰ χειρὸς ἐμῶ Πέτρε Καρνεάδε ἐκ

πόλεως Επιδαύρε τὴν νῦν ἐπονομαζομένην Μονεμβασίαν , itemque
multis calami vitiis , præfertim quoad Orthographiam , ita in-
quinatus , vt fæpe fine fenfu verba in chartam coniecta appa-
reant : tamen vehementer profuit. Nam et integros contine-
bat Theodoreti commentarios cum paucis lacunis et elegan-
tes lectiones offerebat non modo in ipfis commentariis , in
quibus non raro cum HERVETI lectionibus confentit , fed et
iam in textu Paulli , qui fæpe difcrepat ab eo quem SIRMON-
Dvs edidit , multo etiam magis a recepta lectione ; vt i Cor.
X, 33. in пαντάдαow (quod facile prætulerim) , 2 Cor . II , 10. vbi
illa ᾧ κεχάρισμαι abfunt vt verbum περισσεύει c . 111 , 9. et eis an-
te Taνтas Rom . V, 12 ; quam difcrepantiam non pœnituerit ha-
rum rerum intelligentes cum ceterarum lectionum fylua con-
tuliffe ; operam quidem dedimus ne quidquam præter mani-
fefta fcribendi vitia prætermitteretur .

Neque vero negleximus, quæ GENTIANVS HERVETVS

his commentariis a fe latine conuerfis atque Florentiæ A.
MDLII editis adiunxerat. Nam cum accepiffet a MARCELLO
CERVINO , Cardinali fanctæ crucis , horum commentariorum
apographum , ftatuiffetque in textu Paulli exprimendo fequi
auctoritatem veteris latinæ interpretationis : quotiescumque
vidiffer ab illa lectionem Theodoreti græcam difcrepare , ad
marginem , quo modo reperiffet in Theodoreto , notauit. In
his HERVETI funt non pauca a vulgato Paulli et Theodore-
ti textu diffentientia , quæ notare et examinare profuerit , ve-
luri illa : naj Tv toiétwv éx isì vóμos Gal. V, 23 , quæ lectio nullo
in codice aliq reperitur , quamquam probabilis videri poteſt
et Paulli loco 1 Tim. 1,9. in primis confentanea.

Sed quoniam Græci veterum interpretum græcorum, in

his Theodoreti , fententias collegere in libris iis , quos Latino-
rum recentior confuetudo Catenarum nomine appellauit : pro-
pter ea inftitutum a nobis eft , vt quæ ibi fparfa effent Theo-
doreti fragmenta conferremus. Quamquam ex eo genere ,
I
præter codicem , quem fupra laudauimus , Auguftanum , ni-
hil nobis præfto fuit , quam excerpta ea , quæ fub THEODV-
Li nefcio cuíus ? nomine latine edita funt in Orthodoxogra
a3 phis,
VI PRAEFATI O.

phis, itemque in Commentariis, quos , haud fcio an non fatis

bene , folent OECVMENIO tribuere. Sed illa oppido pauca
fuerunt , etiam ad vnam Paulli ad Romanos epiftolam perti-
nentia ; nec admodum adiuti fuimus OECVMENII opere , in
quo etfi funt plurima e Theodoreti fcholiis ne notata quidem
ipfius nomine , rarius tamen afferuntur e Theodoreto excer-
pta, fæpe etiam male additum eft eius nomen iis , quæ ab alio-
rum interpretum auctoritate proficifcuntur , præfertim in vno-
9éceos epiftolarum Paullinarum ad Theodoretum nullo modo
referendis , id quod commentarii eius perfpicue docent. Vbe-
riorem fegetem lectionum obtulit ad rextum Paulli conftituen-
dum ceterorum Theodoreti librorum collatio , in quibus fæ-
pe alias lectiones exhibet quam in opere ipfo commentario-
rum ad Paulli epiftolas , identidem magis cum ipfis interpre-
rationibus fuis quam cum appofito Paulli textu confentientes.
Et fperamus quidem nos gratum feciffe ftudiofis crifeos libro-
rum Noui Teftamenti , quod ea colligenda fuisque locis infe-,
renda curauerimus , præfertim cum animaduertiffemus hos
locos a MILLIO WETSTENIOque non modo negligentiffime
excuffos, fed etiam ab hoc lectiones tamquam Theodoreti po-
fitas , a quibus quam maxime abhorret. Sed cum ferius no-
bis in mentem veniffet illam lectionis varietatem diligenter con-
gerere , quam commentarii in epiftolam ad Romanos effent
Typographi formis exfcripti : quæ ad illam epiftolam perti-
nent cum iis, quæ forte alibi neglecta fuerint, ad calcem quin
zi voluminis cum fimili lectionum fegete fubiicienda curabi
mus. Ceterum nos fpes fefellit a WETSTENIO facta ( Pro-
legom. ad N. T. Tom. I. p. 72.) qui fe profitebatur SIRMOND
Theodoretum contuliffe cum codicibus Bafileenfibus. Ne
que enim huius generis quidquam vidimus in Werftenia
no opere , nec in narratione de codicibus N. T. alium Bafi
leenfem commemorat ornatum fcholiis Theodoreti , præte
eum quem feptimum inter codices in Paulli epiftolas appella
verat ( Tom. II. p.. ) , e quo quid ad Theodoretum caftigan
dum vel reftituendum duxerit ignoramus , nihil quidem eiu
rei oblatum fuit.

In ecclefiaftica Theodoreti hiftoria , quæ poft ifta fcholi

in hoc volumine fequitur , nihil quidem præfidii fuit e codici
bus fcriptis , præter fragmentum pertinens ad libri IIII. c.
e codice quodam Auguftano qui continebat cinnum illum Ic
Dama
 PRAEFATIO. VI

Damafceni de hærefibus editum a COTELERIO Ecclef. gr. mo

nument. T. I. cuius , fi placet , notam conferas p. 786 ; fed ta-
men omnes fere editos libros tractauimus , vt vel hactenus
fperemus editionem noftram præftare ceteris , quod diligen
ter contulerimus quidquid difcrepantium lectionum in his li-
bris reperitur , cum nemini eorum , quorum ftudio Theodo-
reti hiſtoria prodiit , in mentem veniffet vniuerfam hanc fyl-
vam congerere. Sed quoniam profuerit cognouiffe quid quis-
que præftiterit in edendo hoc Theodoreti opere, quoque mo-
do textum conftituerit, vifum eft omnem editionum hiftoriam
enarrare.

Cum ex opere Theodoreti nihil editum effet præter frag

menta ea, quæ ab EPIPHANIO Scholaftico fiue CASSIODO-
Ro translata effent in biftoriam tripartitam, BEATVS RHENA-
NVS cum editionem eius nouam fufcepiffet Bafileæ 1523 , re-
petitam a. 28 , nactus codicem Theodoreti græcum , qui e
bibliotheca Ioannis Ragufini , Cardinalis in bibliothecam Præ-
dicatorum Bafileenfium tranfierat , ex illo epiftolas fynodo-
rum er Imperatorum græcas interſperfit textui hiftoriæ tri-
partitæ. E quo eodem fonte nefcio an fluxerit prima editio
græca omnis hiftoriæ Theodoreti, quæ fe excufam in fine pro-
fitetur Bafileæ in officina Frobeniana per Hieronymum Fro-
benium et Nicolaum Epifcopium A. MDXXXV. menfe Mar-
tio. Quod facile crederem fi verum effet id quod FABRICIVS
narrat ( Bibl. græc. Vol. VI . p. 125. ) primum BEATVM RHE-
NANVM hanc hiftoriam græce edidiffe ad calcem Hiftoriæ Eu
ſebio Rufinianæ et tripartitæ , adiunctis Victoris Vitenfis libris
3 de perfecutione Vandalica et Anonymi excerptis ex Nice-
phori Callifti hiftoria Bafil. apud Frobenium 535. Sed quod
audeam dubitare primum in cauffa eft lectionum difcrepantia
in vtraque, et latina fragmentorum quorumdam et græca vni-
verfæ hiftoriæ Theodoreti editione , quæ etfi non magna eft ,
folent enim plerumque etiam in fingularibus lectionibus con-
fentire , aliqua eft tamen , id quod excerpta noftra docebunt.
Deinde etfi nolim fufpectam dicere fidem FABRICII , quem
aliorum narrationibus , etiam catalogorum mala fide , fæpe
ablatum non ignoro , nemini tamen commemoratam depre-
hendi eandem, quam FABRICIVS Rhenano tribuit, editionem,
fed eam vnam Bafileenfem quæ præter textum græcum nihil
continet , quamque feorfim, non coniunctam cum ceteris H.
a 4 Eccl.
VIIL PRAEFATI O.

Eccl. fcriptoribus prodiiffe clare profitetur bibliotheca Gefnero

Simleriana p. n. 648 ; itemque video epiftolas e Theodoreti
hiftoria publicas easque græcas effe in illo opere cura Rhena-
ni edito, quod Eufebianam hiftoriam interprete Rufino huius-
que duo libros additos cum hiftoria tripartita complectitur.
Quare incipio vereri ne forte in volumine eo quod FABRICIVS
vel ipfe habuit vel ab aliis commemoratum legit , bibliopegi
arbitrium græcam editionem cum illo opere coniunxerit ; vn-
de FABRICII error hoc facilius potuit proficifci , quod exem-
plum quidem editionis græcæ meum in titulo nihil habet præ-
ter verba : Τε μακαριδ Θεοδωριτε ἐπισκοπε Κυρδ ἐκκλησιαςικης
isogias TOMO TEVTs , quibus ftatim in auerfo tituli latere fubiiciun-
tur xsQάλua libri primi Quomodocumque fit , exquifitas
lectiones offert illa Bafileenfis græca , vt hactenus recte iudi-
cet doctiff. VALESIVS eam effe ex optimo codice expreffam ,
quamquam fatis multa mendofa habet , in accentibus maxime
et orthographia.

Paullo poft , cum Francifcus Franciæ rex magnam vim

græcorum omnis generis librorum ex Italia Græciaque afferri
fisque ornari bibliothecam fuam , tum.elegantes literarum for-
mas exarari iuffiffet quibus optimus quisque liber defcribere-
tur , eiusque rei curam transtuliffet in ROBERTVM STEPHA-
NVM , is eorum edendorum initium fecit a fcriptoribus vete-
ris hiftoriæ Ecclefiafticæ coniunctis in vnum maximi moduli
volumen , Lutetiæ Parifiorum A. MDXLIII. Accefferunt in
fine variæ lectiones e libris vetuftiffimis , qui aut quales auc
quot , fuerint aut qua religione in iis colligendis vfus fit Ste-
phanus, non fatis conftat ; nihil enim fuper ea re lectorem ad-
monuit. Bafileenfem editionem non adhibitam animaduerti ,
et, fi quis cogitet modum eum , quem STEPHANVs eſt aliis
in libris edendis fecutus , non eft credibile illum omnes , quas
poterat et debebat , lectiones collegiffe , fed eas quæ vel co-
dices fubito legenti vel in difficilioribus locis confulenti oc-
curriffent. Ceterum ipfe textus græcus , quamquam non ita
purus eft vt vitiis cum fcripturæ tum operarum careat etiam
iis quæ fenfum ipfum afficiant , tamen elegantiffimis literarum
formis omninoque ea cura expreffus eft , vt , quicumque poft
Stephanum iftos fcriptores repeterent , omnes illam recenfio-
nem , quamquam cum aliquo modo , fequerentur.

Cete-
 PRAEFATI O. VIIH

Ex his fuere ii , qui omne hoc hiftoricorum veterum

Chriſtianorum corpus ediderunt cum 10. CHRISTOPHOR-
SONI , epifcopi Ceftrienfis , interpretatione latina , Coloniæ
1
Allobrogum per Petrum de la Rouiere A. MDCXII duobus
tomis formæ maximæ. Textus græcus ex editione Stephania-
na ductus , fed parum eleganter et infinitis operarum vitiis in-
quinatus, quamquam et in capitum f. fectionum partitione ſub-
inde diuerfam a Stephaniana rationem editores fequuntur. Ha-
bet tamen ifta Geneuenfis editio hanc dotem vt fiue iniectæ
textui fiue ad marginem pofitæ fint variæ lectiones , quæ , in

Theodoreti quidem hiftoria , vel ad CHRISTOPHORSONVM

vel ad IOSEPHVM SCALIGERVM referuntur. De quarum
ratione nihil certi habeo quod dicam , nifi quod ego aliquas
obferuauerim e Socrate Sozomenoque ductas in epiftolis (.pro-
feffionibus publicis quas horum triumuirorum diligentia ferua-
vit , quodque HENRICVS SAVILIVS (apud VALESIVM præf.
ad Tom. Ill. hiftoric. Ecclef. ) profiteatur : Chriftopborfonum ex
tribus præſtantiſſimis MSS. exemplaribus , Vaticano , Veneto et
Florentino vulgatum a Rob. Stepbano codicem emendaffe , quæ
variæ lectiones ex editione Chriftophorfoni infpiciendæ fint ad
finem editionis latine Coloniæ a. 1581. Sed quid CHRISTO-
PHORSONVS ex iftis codicibus quidque e coniectura poſue-
rit? accefferintne iam tum emendationes SCALIGERI , an poft-
ea in editione Geneuenfi? omninoque qua fide et angbei Ge-
neuenfes vfi fuerint , id , quoniam editionis iftius latinæ a. 1581
vfurpandæ nulla nobis data facultas fuit, nec eius rei quidquam
Geneuenfes produnt , nullo modo dicere licet.

Triginta annis poft cum IACOBVS SIRMONDVS primus

omnia Theodoreti opera ederet , textum hiftoriæ Theodore-
ti fatis emaculatum dedit , in quo apparet STEPHANI ac po-
tius CHRISTOPHORSONI recenfionem pro bafi effe fed ali-
quoties a SIRMONDO correctam. Qua in re quam legem aut
modum fecutus fit , nihil omnino dicit. Exiftimabat VALE-
SIVS eum contuliffe codices in bibliotheca regia Parifienfi vt
eum quem VALESIVS dicit 10. PINI fuiffe , itemque duo li-
bros ROB. STEPHANI. De illo facile confentio , certe in fin.
gularibus lectionibus fubinde cum vno PINI libro concordat ,
quamquam non nimis fæpe , et vero etiam fæpius ab eo dis-
fentit. At eum confuluiffe ipfum codices regios a STEPHA-
No collatos , mihi quidem non perfuaferit VALESIVS. Non
as dicam
X PRAEFATIO.

dicam id fruftra fumi, STEPHAN VM non nifi duos libros con-

tuliffe ita, vt ex vno textum formaret, ex altero lectionum di-
verfitatem adderet , nam illas lectiones clare dicit v Tots πα-
λαιοτάτοις ἀντιγράφοις , pluribus igitur , εὑρεθῆσας ; fed non is
erat SIRMONDVS qui diligenter difcrepantes in codicibus le-
&tiones colligerer, vt qui ne illas quidem bonas adhiberet, quas
vel Bafileenfis editio vel ipfe STEPHAN VS in libello variarum
lectionum obtulerat. Omnino plurium quafi éxdéoewy cinnum
dedit SIRMONDVS ita , vt , vbi a Stephaniano textu difcedit ,
plerumque CHRISTOPHORSONI et SCALIGERI emendatio-
nes receperit in textum , interdum e codice 10. PINI , rarius
e Stephaniano variarum lectionum libello , fuas duxerit , item-
que vel ex ingenio vel e codicibus quædam addiderit , vt lib.
1,4 p. 735 ed. noftræ illa : rès Senyógus Onµì àñosóλes et paullo
poft : ὦ φυσικὴν εἶναι λέγων εἰς κατάληψιν , in eademque pagina
ἐκ τῇ ἐξ ἐκ ὄντων , Ι , 17. extr . κατακλίνασα pro ἀνακλ . , 1V , 8de-
leto vocabulo ἐπισκόπων pro ὑγιες inepte reponit υγιæ vt refe-
ratur ad réλes. Prætermitto alia ; neque fe cohibuit quo minus
et capitum fiue diuifionem fiue titulos mutaret.

A
Longe horum omnium diligentiam fuperauit excellen-
tiffimi ingenii atque doctrinæ vir HENRICVS VALESIVS ,
cum hiftoriæ veteris Chriftianæ fcriptores græcos adnimad-
verfionibus fuis illuftratos edere inftituiffet. Namque textum
Stephanicum a fe , quamquam non nimis fæpe , caftigatum ,
non modo noua interpretatione fed etiam notis doctiffimis or-
nauit , quibus vel rebus ipfis luminis aliquid afferret, vel tex-
tum emendarer. Erat enim is maxime omnibus ingenii exer-
citatione fubacti, linguarum, hiftoriæ veteris, præfidiis inſtru-
tus , adiutus etiam libris editis et fcriptis , certe eorum ex-
&
cerptis , quæ a LEONE ALLATIO acceperat pertinentia ad
primum et fecundum Theodoreti librum , alia quoque ab vs-
SERIO e codice HENRICI SAVILII cuius lectiones a STE-
PHANI textu difcrepantes ipfe SAVILIVS in iftius textus mar-
gine adfcripferat. His magno cum delectu vfus eft , cetera
ex ingenio feliciffime conftituit in editione Parifienfi anni 1673,
recocta Moguntinæ aut potius Francofurti 1679. Poft mor-
tem VALESII cum reperta effent in eius chartis quæ ad eius.
noras fiue emendandas fiue augendas facerent , ea addita fu-
perioribus fuerunt in repetitione editionis Valefianæ facta a.
1677, quam fequitur editio Amftelodamenfis f. Francofurtana
a. 1695.
 PRAEFATI O. ΣΙ

a. 1695. Quæ etfi perpauca funt, tamen nos plurimum adiuue-

runt propterea quod lectiones exhibent eas quas VALESIVS
e codice 10. PINI duxerat , qui hodie eft in bibliotheca re-
gia Parifienfi. Hunc a STEPHANO atque SIRMONDO iam
collatum , nefcio quam vere putabat VALESIVS ; quod fi fa-
&
tum fit , oportet hoc negotium negligenter ab vtroque ad-
miniftratum effe ; fingulares enim funt iftæ lectiones Pinianæ,
quarum pauca admodum in Sirmondiana editione , nulla fere
in Stephaniano variarum lectionum libello , veftigia depre-
hendi. Quamquam omnino doleo non vniuerfam lectionis
varietatem ex hoc aliisque libris vel a Valefio vel a ceteris re-
petitam effe ; fed hoc commune vitium eft fuperiorum tem-
porum , de quo nolo iuftas magnorum virorum querelas re-
petere , fatis eft admonuiffe lectores , ne , vbi paucos vi-
derint nobis commemoratos codices aliquam præ fe ferre le-
tionem , eam ftatim paucorum putent , qui error multis , et-
&
iam doctis viris , obfuit.

Omnis hæc editio veterum hiftoricorum VALESII ele-

gantiffime repetita fuit a GVILIELMO READINGIO , Britan-
no , Cantabrigiæ 1720 tribus tomis maximi moduli , at tamen
cum aliqua noua dote. Non quo ego magni faciam vario-
rum notas quæ ibi ad Valefianas acceffere , leues enim funt
pleræque nec cum Valefianarum obferuationum dignitate
comparanda; fed , vt commodior hæc eft editio propter ea
quod notæ fuerint fubiectæ textui , fic ad Theodoreti hifto-
riam p. 625 adiecit READINGIVs tabulam variarum lectio-
num e codice , qui quondam MERICI CASAVBONI , poft
IOANNIS IONESII fuit. Quamquam paucæ funt admodum
omninoque , vt vidi , confentientes cum iis quæ CHRISTO-
PHORSONO et SCALIGERO in editione Geneuenfi tribuun-
tur. Poftremo vix attinet commemorare editionem eam quæ
Auguftæ Taurinorum 1748 prodiit ; namque eft mera repeti-
tio Britannicæ , quam ita fequitur , vt ne difcrepantes qui-
dem lectiones , quas READINGIVS ad calcem editionis fuæ
ediderat locis fuis illatæ vel VALESII notæ errore quodam
in illis variorum pofitæ VALESIO redditæ fuerint , quam-
7 quam errorem ipfe READINGIVS prodiderat ; vt nihil di-
cam Taurinenfem literarum formis et vitiis operarum Britan-
nica longe deteriorem effe.

Ex
XII PRAEFATIO.

Ex his igitur libris per typographos editis vniuerfam

varietatis fyluam adhibuimus , non negligentes eam , quam
EVSEBIVS , ATHANASIVS , HILARIVS , EPIPHANIVS ,
SOCRATES , SOZOMENVS , NICEPHORVS , itemque fcriptor
hiftoriæ tripartita offerebant , in locis iis , vbi vel excerpta
e Theodoreto dederant vel fcripta publica a noftro quoque
promulgata. Quamquam in his hunc tenuimus modum , vt ,
quoniam Theodoretum exprimere volebamus et fcripta pu-
blica talia , qualia is fuæ hiftoriæ immifcuerat , eas fere lectio-
nes prætermitteremus , quibus Theodoreti exemplum videba-
tur à ceteris difcrepaffe. Vfi fumus etiam emendationibus ,
quas IOACH. CAMERARIVS tentauerat ad marginem inter-
pretationis latinæ hiftoriæ Theodoreti quæ Bafileæ 1536 atque
etiam alibi edita fuit. Sed præter quam in notis ad textum
conftituendum pertinentibus , parci fuimus in ceteris , ne vo-
luminis molem noftra culpa augeremus , omninoque omne
ftudium ad fcripturæ integritatem er paucos in primis obfcu-
ros locos retulimus. In quibus hoc vnum licebit addere : ſub-
dubitare nos ad Hift. Eccl. libr. IIII. c. 9. not, fo, fitne ibi no-
ftræ præferenda coniectura CO TELERII ( not. ad Ecclef. græc.
monum. T. I. p. 719 ) , qui omnem loci mendofi obfcuritatem
natam putat ex archetypo epiftolæ fynodicæ latino , in quo
fcriptum fuerit : Si quidem fuerint ex epifcopis qui in FIDE
VISI funt fani , pro quo græcus interpres male legerit : in
fine vfi..

In Philotbeo f. religiofa hiftoria Theodoreti nihil adiu-

menti habuimus a fcriptis editisue libris , nam illa varietas
editionis Heruetianæ quæ iftam hiftoriam de græco latinam
reddidit Parif. 1556 quaternis , vix digna eft cuius mentionem
faciamus. Sed ei adiunximus cum HERVETO Orationem
Theodoreti de charitate a sIRMONDO in quartum tomum
reiecta , cum veluti epilogus fit religiofæ hiftoriæ. Epiftolas
tamen , quas tertium SIRMONDI volumen complectebatur ,
fatius duximus quinto tomo feruare propterea quod et alias
tomus is , quem edidimus , videbatur amplitudine fua , vt ille
quintus paruitate , modum excedere , et fperabamus fore vt
nancifceremur aliquot alias Theodoreti epiftolas , quibus hæc
noftra editio locupletari quodam modo poffit.

Omnino
 PRAEFATI O. XIII

Omnino textum Theodoreti e recenfione Sirmondiana

expreffimus , nifi in locis iis , quæ vel ineptam lectionem ha-
berent vel talem , quam reclamantibus libris vniuerfis SIR-
MONDVS intulerat. Nihil quidquam ipfi fine libris emenda-
re aufi fumus præter quam in paucis locis quæ manifeſto vitio
1 laborare videbantur. Sed vbicumque tamen , quod , quaque
de cauffa difcefferimus a SIR MONDO , lectores admonuimus.
Denique , cum in hiftoria Theodoreti Ecclefiaftica quæque
fere editio aliam partiendi rationem fequeretur , feruata qui-
dem Sirmondiana ad marginem curauimus notari eam in ca-
pita diuifionem quæ in ceteris editionibus obtinebat , vt quæ
fecundum illas citata occurrant , facilius etiam in noftra repe-
riantur. Imago Theodoreti noftri , qua librarius hunc to-
mum ornandum duxit , a PETRO GILLIO reperta in codice
quodam vetuftiffimo Mytilenenfi , expreffa eft e Tomo I. ra-
rioris hiftoriæ illuftriffimorum doctiffimorumque hominum
quam francice Parifiis 1671 duodenis edidit ANDREAS THE-
VETVS.

Ceterum , vt maxima laus debetur Curatoribus bibliopo⚫

lii orphanotrophei noftri , qui tantis fumtibus et incredibili
diligentia operam dederunt vt quam emendatiffime ampliffi-
meque excuderentur tam vafta Theodoreti opera , tempore
eo quo fere ftudia græcarum literarum , in primisque SS. Pa-
trum , frigere , cerre rariffimi effe harum rerum emtores vi-
dentur: ita fpero fore vt harum literarum amantes et ftudiofi
viri vel commendatione fua honeftiffimum iftud inftitutum ad-
iuuent , Deumque O. M. rogo vt quicunque his libris Theo-
doreti vfi fuerint , eos quam plurimos eorum fructus ad do
&rinam pietatemque alendam atque augendam capere iubeat..
Scripfi Halis die xxvIII. Aprilis A. MDCCLXXI.

COROL
 COROLLARIV M.

um ad eam partem fcholiorum Theodo-

Cum

reti in epiftolas Paullinas perueniffem , vbi

mentio facta erat loci I

1 Cor. III , 13 , de igne

omnia fpectaturo , alteriusque Gal. II , qui

Paulli cum Petro difceptationem complecti-

tur , atque obferuaffem interpretationem hu-

ius e Theodoreti commentariis excidiffe , con-

tra in illo interpretando effe qui dicerent Theo-

doretum quandam quafi fignificationem ignis,

quem purgatorium appellant , reperiffe : ſpera-

bam
bam me interea , dum commentarius ite typo-

graphi formis exfcriberetur , aliquid repertu-

rum , vnde ratio et cauffæ huius fiue additionis

fiue detractionis certius intelligerentur . In quo

etfi me fpes fefellit , dabo tamen quæ nifi ad

cam rem illuftrandam admodum faciant , cer-

te excitare alios ad meliora quærenda poffint.

Vetus eft , quamquam a Latinis Græcis

reddita , querela Græcorum: adulteratam effe

per Latinos Patrum græcorum auctoritatem ,

collegitque talia querelarum plena loca LEO

ALLATIVS de Ecclef
. Occid. et Oriental. per-

petua confenfione lib. III c. t.§.5. Vt vnius Theo-

doreti cauffam perfequar, nullo modo credi-

bile eft locum in epiftola ad Galatas ab eo fine

interpretatione aliqua prætermiffum , cum haud

dubie habuerit locum in libris fuis et fæpe alibi

iſtius verba protulerit , neque vel is fit quafi ig-

b nobi-
nobilis locus ad quem nihil commode dici pos-

fit , vel ita negligens Theodoretus vt ipfa tex-

tus non illuſtrati verba prætermittat. Tres

funt omnino codices commentariorum Theo-

doreti in Paulli epiftolas ad hoc vsque tem-

pus accurate collati. Vnus is , quem HERVE-

TVS in interpretatione fua fecutus eft , acce-

ptum , vt ait , a Marcello Ceruino , Cardinali

fanctæ crucis , qui poft , affumto Marcelli fe-

cundi nomine , tanquam Pontifex Ecclefiam

Romanam rexit. Quem cum fatis conftet co

tempore bibliothecæ Vaticanæ præfectum fuis-

fe , multisque cam libris , maxime græcis , lo-

cupletaſle , vſum in primis opera Guilielmi Sir-

leti , quem et ipfe HERVETVS in præfatione

tamquam de loci 1 Cor. III. varietate admonen-

tem commemorat, cumque HERVETVS (epi-

ftol. dedicat. interpretationis commentar . Chry-

fofto-
foftomi in Pfalmos ) profiteatur fe per M. Cer-

vinum codicem Chryfoftomi e Ferrarienfi Do-

minicanorum et Cæfenatenfi Franciſcanorum

bibliothecis defcriptum habuiffe : probabilis

fufpicio eft Theodoreti Commentarios , quos

HERVETVS habebat , fuiffe e codice Italico.

ductos , de cuius generis libris deinde dicam ,

Tum SIRMONDVS , cum primus Theodo-

reti ſcholia græca ederet , non quidem dicit

quo fit codice vfus , fed cum , de profeffione

fua ( præf. ad Tom. I. opp. Theodoreti ) , in

primis codices bibliothecæ regiæ Parifienfis

confuluerit, vix eum dubitari poteft librum fcri-

ptum adhibuiffe qui vnus fupereft in illa bi-

bliotheca , quemque RICH. SIMON ( hift.

crit, commentat. in N. T. 323 ) nouitium dicit

cumque chartaceum , factum de alio in Italia .

Et vero etiam PETRVS ALLIXIVs ( in notis

b 2 ad
edidit in appendice ad libros de primatu Pape

ps de illa a Romanis iactata auctoritate

Theodoreti clare dicit : πολλῶν ὄντων τοῦ ἐκε

και παρ' ἡμῖν συγγραμμάτων , ἐν οὐδενὶ φαίνεται

πώποτε εἰρηκὼς .

Quam ob rem neque hic locus tribui

neque ille ad Galatas detrahi debebat Theodo-

reto noftro ; fed difficilius eft dicere , vnde ta-

lis corruptio exftiterit aut a quo fuerit füſtepta

Nos quidem co ducit coniectura noftra , vi

exiftimemus vtramque factam effe a librariis

1

graculis in Italia Romanæ Ecclefiæ addictis , ic

quod etiam RICH . SIMONI videbatur ( 1. c)

P- 323.24 et in Critica bibliothecæ Pinii Tom . I

p. 170.71 ) qui , magnum , recte monet , dis

crimen effe codicum qui de Oriente afferuntu

1 corumque qui in bibliothecis græcis Italiæ ex

ftant , vnde factum fit , vt GRETSERVS , qu

plu
plures libros græcos a fe in regno Neapolitano

repertos defcripferat, accufatus fuerit tamquam

qui libros vitiaffet . Cuius generis fcholia multa

in codicibus reperiuntur Catenarum , etiam ad

doctrinam Ecclefiæ Romanæ pertinentia ; qua-

le, vt hoc vtar , fuit illud Theophylacti , quo

vfus erat PHILIPPVS MELANTHON in Apo-

log. A. Conf. Art. X , quod poftea expunxit in

editione Apologiæ latina , facta Witeberge

octonis. Cuius rei fie reddit rationem (in

cpift. ad Io . Cratonem , Confiliorum latt. T. II.

P. 385 ) : In Theophylacto Oecolampadius bona

fide reddidit verba περὶ μεταςοιχώσεως , quæ

inuenit in fuo codice. Tota illa fententia deeft

in noftro codice. Ita veteribus libris infertæ

funt corruptela! et quæ ibi fimilia habet ; ea-

dem fere repetit in epiftolis ad Hardenbergium

a PEZELIO editis plag. E.

B 4 Compen-
 Compendia fcripturæ quibus in codicibus citandis vfi fumus,
de quibus ceterisque libris, vnde varietas lectionis ducta,
eft, præfatio noftra copiofius narrat,

In epiftolis Paullinis A. Auguftanum , B. Bauaricum indicat.

1 In hiſtoria Theodoreti Eccleſiaſt.

Allat, eft codex Allatii , cuius excerpta ad 1. et 2. librum

Valefius habebat,
Baf. gr, prima eſt editio græca Bafileenfis a. 1536 ,

Baf. lat, editio hift. tripartitæ Bafileæ facta , cui interſper-

fit Beatus Rhenanus græcas epiftolas fynodorum e
Theodoreti H, E,

Cafaub, codex Merici Cafauboni cuius lectr. in editione Hiſt,

1 Eccl. Britannica ,

Chriſtoph. lectiones funt Chriſtophorfoni ex edit. Gene-

venfium .

Sauil, codex Sauilii quo vfus eft Valefius,

Scal . lectiones lof. Scaligeri , ex editione Geneuenfium.

Steph. f. Steph. 1. textus editionis Stephanicæ.

Steph. 2. lectiones in libello ad calcem edit. Stephanicæ.

Cetera facile intelliguntur.

B. THEO-
 B. THEODORETI

COMMENTARIVS

IN OMNES

PAVLI EPISTOLAS.

bs
 1
1
1
 GENTIANI HERVETI,
KEMENSIS CANONICI,

COMMENTARII IN PAVLI EPISTOLAS INTERPRETIS ,

PRAEFATIO AD LECTOREM.

um veterem noui teftamenti verfionem et longiffimi tempo-

ris præfcriptione munitam , et concilii Tridentini authori-
tate confirmatam effe viderem , in traducendo Theodoreto
eam fequi mihi perpetuo vifum eft. Sed quoniam nonnunquam vfu vſu
veniebat, vt aliter legeret Theodoretus, aliter noftra haberet editio ,
et quandoque Græce plus , quandoque minus quam Latine legeretur,
id mihi vifum eft notandum in margine, Porro autem quoniam
Græca cum Latinis conferens , nonnulla quæ recte alioqui verfa erant,
aliter fignificantius dici potuiffe animaduertebam, eius quoque rei
Lectorem admonendum effe cenfui , et vr in ea re me fideliter et in-
tegre verfatum intelligeret , et quod Græce habetur , et quomodo
mihi commodius verti poffe videatur , adnotaui , id interea doctorum
virorum iudicio relinquens. Hoc autem fuit necefiario faciendum ,
ne id mihi eueniret, quod aliquot aliis minime contemnendis alioqui
inter-

(*) Sirmondus cum maximam partem præfationis Hervetianæ nefcio qua

de caufa praetermififfet , vifum eft eam hic integram exhiberi , præ-
fertim quia continet plura ad perfpiciendam rationem textus Theo-
doreti profutura.
 interpretibus , qui dum veterem editionem perpetuo fequerentur ,
nec fi quid Græce difcreparet in eo quem interpretabantur authore
Lectorem admonuere , Pauli quem Latine hab.mus contextui diffimi-
lem interpretationem nonnunquam attulere : vt , quo nihil effe pot-
eſt abfurdius , aliud quidem diceret Paulus , ipfi vero aliud expone-
rent. Habes , Lector , mei in hoc opere confilii rationem , quam
aequo animo accipe , et Theodoreto noftro , fuccincte quidem, fed
non minus eleganter quam pie , Pauli fenfum explicante , et fenten-
tias fententiis , quod in Paulo videtur difficillimum , miro artificio
connectente fruere. Cum autem ex eius lectione non parum , vt fpe-
ro , fructus acceperis , memento te viro in primis reuerendo , et ad
fouenda er promouenda doctorum virorum ftudia nato , Marcello
Ceruino , Cardinali fanctæ Crucis , eum acceptum ferre debere , qui
et eum Græce tranfcribendum curauit , eoque mihi liberaliter com-
municato , vt eum Latine verterem auctor fuit. Cum hoc opus vel-
lem in lucem edere , admonuit me Guilelmus Sirletus , vir Græce et
Latine doctiffimus, et multiplici rerum cognitione præditus , defiderari
in hoc commentario id quod ex eo citat Diuus Thomas Aquinas in
opere aduerfus errores Græcorum , ad probandum ignem purgato-
rium , allegando eius verba học modo. "" Theodoritus epifcopus Cy-
renfis fuper illud 1 Cor. Si cuius opus arferit etc. fic dicit : Di-
cit apoftolus quod faluabitur per conflatorium ignem purgantem
quidquid interimit per cautelam præteritæ vitæ ex puluere faltem pe-
dum terreni fenfus, in quo tamdiu manet quidquid corpulentiæ , et
terreni affectus inhæfit purgetur , pro quo mater ecclefia hoftias et
dona pacifica deuote offert , et fic per hoc mundus inde prius exiens,
Domini Sabaoth puriffimis oculis immaculatus affiftit. , Huius rei le-
&
tor te admonendum effe cenfui , vt id in noftro defuiffe exemplari
intelligas , nec fidem meam , quam in interpretando me præftitiffe
arbitror , defideres. Vt autem quis et quantus vir fuerit Theodore-
tus , et quantis falfo calumniis appetitus intelligas , fubiunxi duas epi-
ftolas (**) , vnam ipfius Theodoreti ad Leonem Romanum pontificem
ex ipfius Theodoreti epiftolis , quæ in bibliotheca Vaticana habentur
acceptam , alteram Leonis ad eundem Theodoritum qui falfo feribi-
tur Theodoricus (***); quæ facile declarant Theodoretum fuiffe vi-
rum et optimum et longe doctiffimum , et quod maxime refert , in
primis orthodoxum. Vale et fruere.

THEO

(**) Hæ fuo loco inter ceteras epiftolas reperientur.

(***) Videtur Hervetus fcribere voluiffe: ad eundem Theodoretum qui falſo
fcribitur Theodoritus.
 THEODORETI IPSIVS

DE SVA

IN PAVLI EPISTOLAS INTERPRETATIONE

TESTIMONIA.

Ex epiftola I. ad Anonymum , cuius de hoc opere

iudicium exquirebat. 1

Ἐγὼ δέ σε τῇ ὁσιότητι , ὡς κριτῇ σοφῷ τεκαὶἀληθεῖ τὴν εἰς τὸν

θεῖον ἀπότολον συγγραφεῖσάν μοι δέδωκα βίβλον .

Ego vero fanctitati tuæ , tanquam fapienti ac vero iudici , fcri-

ptum a me in diuinum apoftolum volumen obtuli .

De hoc eodem agens quaftione I. in Leuiticum , Τῶν ἀποτολι

κῶν ἐπιτολῶν ὑπομνήματα , apoftolicarum epiftolarum commenta-
ria vocat.

Ex epiftola LXXXII. ad Eufebium epifcopum

Ancyranum.

καὶ τὴν τῷΘεῷ χάριν , καὶ τὰς Προφήτας ἅπαντας ἧςμηνεύσαμεν ,

καὶ τὸ Ψαλτήριον , καὶ τὸν ᾿Απόςολον.

Per Dei gratiam , et prophetas omnes interpretati fumus , et

pfalterium , et apoftolumn .

Ex epiftola CXIII. ad Leonem papam .

ἐμήνευταί μοι διὰ τὴν θέαν χάριν καὶ τὰ ἀποτολικὰ συγγράμ‐

Ἡρμήνευταί μοι
ματα , καὶ τὰ προφητικὰ θεσπίσματα .

Expofita funt a me per diuinam gratiam tum apoftolica fcri-

pta , tum prophetica oracula .

Meminit et Nicephorus lib. XIV. hiftoriæ

ecclefiaftica , tap . LIV.

SERIES
 SERIES ET ORDO

EPISTOLARVM B. PAVLI

PROVT. A THEODORETO

EXPONVNTVR.

2
Præfatio communis in omnes epiftolas. pag. 1

Interpretatio epiftolæ ad Romanos. II

Interpretatio epiftolæ, ad Corinthios primæ. 163

Interpretatio epiftolæ ad Corinthios fécundæ. 287

Interpretatio epiftolæ ad Galatas . 358

Interpretatio epiftola ad Ephefios. 398

Interpretatio epiftolæ ad Philippenfes. 443

Interpretatio epiftola ad Coloffenfes. 471

Interpretatio epiftola ad Theffalonicenſes primæ. 502

Interpretatio epiftola ad Theffalonicenfes fecundæ. 527

Interpretatio epiftolæ ad Hebræos. 541

1
Interpretatio epiftolæ ad Timotheum primæ. 638

Interpretatio epiftolæ ad Timotheum fecundæ, 675

Interpretatio epiftolæ ad Titum. 698

Interpretatio epiftolæ ad Philemonem. 7II

ΤΟΥ
 ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ KT POT

EPMH NEI A

ΤΩΝ ΙΔ. ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

.
ΠΑΥΛΟΥ .

BEATI THEODORETI
CYRENSIS
EPISCOPI
INTERPRETATIO

XIIII. EPISTOLARVM

SANCTI PAVLI APOSTOLI .

A Gentiano Herveto Aurelio Latine verfa.

ΠΡΟΘΕΩΡΙΑ . PRÆFATIO .
Scio quidem fore , ut ,
Ο ἶδα μὲν , ὡς εὖ διαφεύξομαι dum diuini Pauli
τῶν μεμψιμοίρων της doctrinam interpre-
γλώτίας , τὴν τῷ θεία
Παύλε διδασκαλίαν έρα tari conor, maledi
μηνεῦσαι πειρώμενος · ἀλλ᾽ αὐθαδείας torum linguas non effugiam : qui me
με τυχόν και θρασύτητος γράψονται, fortearrogantic ac temeritatis accus
μετὰ τὸν δεῖνα καὶ τὸν δεῖνα , τῆς τῆς fabunt , quod poft hunc et illum , qui
B, Theod . Tom. III . A totius
a
 B. THEOD ORETI
ODORET

sotius orbis funt lumina , audeam οικεμένηςΦωτῆρας , τῆς ἀποτολικῆςἐξε

apoftolicam interpretationem aggre: μηνείας κατατολμῶντα . ἐπιχειρήσω δὲ
di. Aggrediar
viribus tamen
fretus , fed , non orans
diuinam meis ὅμως , ἐκ ἐμαυτῷ θαῤῥῶν , ἀλλὰ τὴν
gratiam , ut apoftolica fapientia θέαν χάριν ἀντιβολῶν, τῆς ἀποτολικῆς
profunditatem oftendat , et lite- σοφίας ἐπιδεῖξαι τὸ βάθος, καὶ τῶν τοῦ
ræ velamenta aperiat " vt iis qui γράμματος προκαλυμμάτων ἀπογυμνῶ
illius participesele volunt , para- σαι , ἵνα τοῖς μεταλαχεν βελομένοις
tum lucrum offeram . Eos autem πρόχειρον προσενέγκω τὸ κέρδος . πα
qui alienos labores reprebendere non
dubitant , adborror vtdiuinam fri. ρακαλῶ δὲ τῆς τοῖς ἀλλοτρίοις ἐπιμέμο
pturam * perfette edifcant. Multa Φεσθαι πόνοις ἀνεχομένες , τὴν θείαν
enim eiusmodi exempla inuenient . γραφὴν καταμαθεῖν ἀκριβῶς. πολλὰ
Etenima ) Eldad et Modad fuffra γὰρ τοιαῦτα εὑρήσεσι παραδείγματα .
gium quidem inhumanum
Secuti,nec non iudicum
feptuaginta funt as- καὶ γὰς Ἐλδάδ , καὶ Μωδάδ , ψήφου
fedmagnus Mofes μὲν ἀνθρωπίνης ἐκἔτυχον , ἐδὲτοῖς
numerumrelati :
illos cum reliqua populimultitudine ἑβδομήκοντα συνηριθμήθησαν δικαςαῖς ·
reliquit : at diuina tamen gratia af . ἀλλὰ καὶ Μωσῆς αὐτὲς ὁ μέγας σὺν
fefti , et donum propheticum adepti τοῖς πολλοῖς καταλέλοιπε θείας δὲ
funt. Samueli quoque propheta , ὅμως ἠξιώθησαν χάριτος , καὶ προφη
cum effet adhuc adolefcentulus , ne τικῆς ἀπήλαυσαν δωρεᾶς. καὶ Σαμδὴλ
poftremum quidem minifterium afa-
cerdotibusobire permiffum eft : im ὁ προφήτης , ἔτι 1 ) μειρακίδιον ὤν, πα-
matura enim atas eum a munere ob- ρὰ μὲν τῶν ἱερέων ἐδὲ τῆς ἐχάτηςλε
eundo arcebat. Tamen b ) vt ei Deus τεργίας
μεταλαχενἐπετράπη τὸ γὰρ
appareret affecutus eft , diuinaque ἄωροντῆς ἡλικίας τὴν λειτεργίαν ἐκώς
vifionis fručtum percepit, et Do λυε · θεοφανίας δὲ ὅμως τετύχηκε , καὶ
mini Dei vocem auribus accepit , θείας ὀπτασίαςἀπήλαυσε , καὶ τῇ Δε
cum quid Deus effet nondum di-
diciffet. Quin etiam Elias, qui σπότε Θεῷ τὴν φωνὴν εἰσεδέξατο τοῖς
omnino fe folum effe reliftum pro . ὠσὶ, τί Θεὸς ἐδέπω μεμαθηκώς . και
phetam exiftimabat , c ) audiuit re- μέντοι καὶ Ἠλίας ὁ πάνυ μόνος 2) ύπε
Tita efe feptem millia a cultus τόπαζεν υπολελεῖφθαι προφήτης ἀλλ᾽
idolorum errore aliena , et qua ἤκεσεν ὡς ἦσαν ἑπλακιχίλιοι τῆς περὶ
Deo quem par eft cultum exhibe- τὰ εἴδωλα πλάνης ἀπηλλαγμένοι , και
bant. Innumerabilia autem eius-
modi, qua in fcripturis narran · τῷ Θεῷ τὸ προσῆκον προσφέροντες σέ
tur , poffunt inueniri. Non eft er . βας . καὶ μυρία δὲ τοιαῦτ᾽ ἂν εὑρᾶνπα .
go alienum , ut nos quoque velut ρὰ τῇ θείᾳ γραφῇ διηγήματα . ἐδὲν
quidam culices , vna cum illis api- τοίνυν ἀπεικὸς ,οἷόν τινας κώνωπας καὶ
bus per prata apoftolica refone . ἡμᾶς σὺν τοῖς μελίταις ἐκείναις τοὺς
mus . Dominus enim a ) pauperes ἀποςολικὲς περιβομβῆσαι λειμῶνας . Κύ .
et diuites efficit: humiliat et ex- ριος γὰρ πλωχίζει , καὶ πλετίζει τα
altat e
terra inopem excitat , πεινοῖ , καὶ ἀνυψοῖ˙ ἀνιςᾷ ἀπὸ γῆς πέτ
et
e ftercore mendicum erigit , νητα , καὶ ἀπὸ κοπρίας ἐγείρει πλωχόν,

i) Bavar. μειρακύλιον . :) Β. ἅρπαζεν.

a ) Num. 1r, 26. fqq . bb )) 1 Reg . 3. c ) 3 Reg . 19 , 18. d) Pât13, 7. et 1 Reg . 2, 8.
 PRÆF 1 IN EPIST. S. PAVLI 3

τῇ καθίσαι αὐτὸν μετὰ δυνατῶν λα8 , ut federe eum faciat cum princi
καὶ θρόνο δόξης · καὶ Κύριος σοφίζειτυ . pibus populi , et throno
φλὸς , καὶ ἀποτρέφειφρονίμες εἰς τὰ Et Dominus cæcos illuminagloria .
t , et
ὀπίσω , καὶ τὴν βελὴν αὐτῶν μωραίνει . fapient es retrorfum conuertit et
corum confilium ftultum reddit .

ᾗ δὴ χάριν , τῆς ἀκτῖνος τε νοερέ φωτὸς Quamobrem vt intelligentis lucis

αντιβολήσας τυχεν , τῆς ἑρμηνείας και radium aliqua precatu , inter-
r s
ταθαυξήσω , καὶ τὰς ἀφορμὰς ἐκ τῶν pretationem aggredi audebo : et ex
μακαρίων συλλέξω πατέρων . συντομίας beatis patribus ed , quæ ad id con-
ferent ,colligam . Breuitatis au-
δὲ ὅτι μάλιςα φροντιῷ . οἶδα γὰς τὴν tem in primis curam geram , Scio
βραχυλογίανκαὶ τὲς ξατώνῃ συζῶντας enim breuitatem eos etiam , qui fe-
προτρέπεσαν εἰς ἀνάγνωσιν . πρῶτον δέ gniores funt , ad legendum adhor
γε τὴν κατὰ τὸν χρόνον τάξιν τῶν ἀπο- tari. Ac primum quidem apofto
ζολικῶν ἐπιτολῶν ἐπιδεῖξαι πειράσομαι . dinem
licarum epiftol
conabor arum retempori
oftende . Quar s to
or-
τὰς τέτταρας μὲν καὶ δέκα ἐπιςολὰς ὁ decim quidem epiftolas fcripfit bea-
μακάριος γέγραφε Παῦλος : τὴν δὲ τά tus Paulus : ordinem autem , quem
ξιν, ἣν ἐν τοῖς βιβλίοις ἔχεσιν , ἐκ αὐτὸν in libris obtinen
t, minime ab ea
ἡγῆμαι πεποιηκέναι˙ ἀλλ᾿ ὥσπερ τὲς ἱε- inftitutum exiftimo . Sed quemad-
ρὲς ψαλμὲς συνέγραψε μὲν ὁ θεῖος Δα- nadum facros quidem Pfalmos dis
Dauid fufcepta fancti Spiri-
βὶδ , τῷ παναγίε πνεύματος δεξάμενος vinus
tus operatione confcripfit , eos au-
τὴν ἐνέργειαν , συνήρμοσαν δὲ τέτες αλ- tim quidam alii poftea , ut volue
-
λήλοις ἄλλοι τινὲς ὡς ἠζελήθησαν ὕse-
runt , inter fe concinnarunt : et
ρον˙ καὶ τὴν μὲν πνευματικὴν ἐκπέμπε . fpiritualem quidem bonum odo
σιν εὐωδίαν, τὴν ἀπὸ τῷ χρόνῳ δὲ τάξιν rem emittunt , fed temporis ordi-
nem non habent : ita etiam bas
ἐκ ἔχεσιν · ὅτω καὶ τὰς ἀποςολικὰς
ταύτας ἐπιτολὰς συγκειμένας ἐξὶν εὖ epiftolasapwftolicas . *fuiffe com . *
pofitas deprehendere licet. ! Qua
ρῶν. ἡ γάρ τοι πρὸς Ρωμαίες παρὰ τε enim a diuiniJimo Paulo ad Ro-
θειοτάτε Παύλε γραφᾶσα , τὴν μὲν manos fcripta eft epiftola , primum
πρώτην ἔλαχε τάξιν , ἐγράφη δὲ πασῶν quidem locum fortita eft : ultima
ἐχάτη τῶν ἐκ τῆς ᾿Ασίας, καὶ Μακεδρ . autem omnium fcripta eft earum ,
νίας , και Αχαΐας ἐκπεμφθεισῶν . quæ ex Alia , et Macedonia , et
Achaia miffe funt. Primam enim
Πρώτην γὰρ δὴ γεγράφθαι νομίζω τῶν fcriptam effe exiftimo priorem ad
πρὸς Θεσσαλονικέας τὴν προτέραν˙ " Thefalonicenfes. Hanc enim mi-
ταύτην γὰρ ἐξ ᾿Αθηνῶν 3 )ἀπέτειλεν ὁ fit Athenis diuinus apoftolus , ut
θεῖος ἀπότολος , ὡς πρὸς αὐτοὺς γρά- ad eos fcribens docuit. In medio
φων ἐδίδαξεν . ἐν γὰρ τῷ μέσῳ τῆς ἐπι- enim epiftole fic dicit : a) Pro-
ςολῆς ὅτω φησί · διὸ μὴ ξέγοντες εὐδο . pter quod non fuftinentes amn-
plius , placuit nobis remanere
κήσαμεν καταλειφθῆναι ἐν ᾿Αθήναις Athenis folis : et mifimus Ti
μόνοι, καὶ ἐπέμψαμεν Τιμόθεον τὸν ἀ- motheum fratrem noftrum , et
δελφὸν ἡμῶν ,καὶ πιςὸν διάκονον τῷΘε8 , fidelemn niniftrum Dei , et coope-
καὶ συνεργὸν ἡμῶν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τῷ ratorem noftrum in Euangelio
Α . Chri-
3) Β . ἐπέςειλεν .
a) 1 Theff. 3, 1. <
 B. THEODORETI

Chrifti, ad confirmandos vos , et Χρις8 , εἰς τὸ σηρίξαι ὑμᾶς ,καὶ παρα

exhortandos pro fide veftra . καλέσαι ὑπὲς τῆς πίτεως ὑμῶν. σμικρᾶ
Rurfus autem , cum non multum
δὲ πάλιν χρόνε διελθόντος , τοῖς αὐτοῖς
temporis prateriiffet , iisdem fert. τὴν δευτέραν ἐπέςειλε . διδασκόμεθα δὲ
pfit fecundam . Ab Actuum autem
biftoria docemur , quod diuinus παρὰ τῆς ἱςορίας τῶν πράξεων, ὡς τὰς
Paulus reliftis Athenis Corinthum ᾿Αθήνας καταλιπὼν ὁ θεσπέσιος Παῦ
venerit , ibique plurimo tempore λός , κατέλαβε μὲν τὴν Κόρινθον , πλε
verfatus fit
fcriptam effe. exiftimo
Poft has " d"
autem
priorem τὸν δὲ ἐκεῖ διέτριψεχρόνον. μετὰ ταῦ
ad
Corinthios . Eam autem fcripfit, τας ἡγῆμαι γραφῆναι τὴν πρὸς Κοριν-
cum Ephefi tunc temporis ageret. 9ίεςπροτέραν. ἐν δέ γε τῇ Ἐφέσῳ τὴν
Et boc ipfe declarauit. Dicit enim καῦτα διατρίβων , ταύτην ἐπέςειλε καὶ
circa finem epiftola : a ) Permane- τ8το αὐτὸς πεποίηκε φανερόν . περὶ γάς
bo autem Ephefi vsque ad Pen- τοι το τέλος
tecoften. Oftium enim mihi 2 τὸ τῆς ἐπιςολῆς φησίν˙ ἐπιμε
νῶ δὲ ἐν Ἐφέσῳ ἕως τῆς πεντηκοςῆς θύρας
--apertum eft magnum et efficax ,
et aduerfarii multi. Venit au γάρμοι ανέωγε μεγάλη , καὶ ἐνεργὴς , καὶ
tem Ephefum , poftquam pradi. οἱ ἀντικείμενοι πολλοί. εἰς δὲ τὴν Ἔφεσον >
caffet Macedonibus, et Athenienfi μετὰ τὸ κηρῦξαι Μακεδόσι, και Αθη
bus , et Corinthiis , vt docet hifto- ναίοις , καὶ Κορινθίοις , ἀφίκετο , ὡς ἡ τῶν
ria Actuum apoftolorum . Secun-
πράξεων ἱςορία διδάσκει . καὶ τὴν δευτέ
dam quoque ad Corinthios poft
ραν δὲ πρὸς Κορινθίες μετὰ ταύτην η
eam fcriptam efe exiftimo . Cum
enim , vt erat pollic itus , ad eos γῆμαι γεγράφθαι. κατὰ γὰρ δὴ τὰς
veniret , et aliquantum temporis in ὑποχέσεις , πρὸς αὐτὲς ἀφικνέμενος ,
Macedonia duceret , illinc fcripfit : καὶσμικρὸν ἐν τῇ Μακεδονίᾳ χρόνον διά
Et hoc rurfus in eadem epiftola
declarauit. Cum enim quas in γων , ἐκεῖθεν ἐπέςειλε , καὶ τέτο πάλιν
Afia et in Troade fubiget afii. affili- ἐν αὐτῇ τῇ ἐπιςολῇ δεδήλωκε. τὰς γὰρ
ationes narraffet , pergens in medio κατὰ τὴν ᾿Ασίαν διηγησάμενος θλίψεις ,2
dicit : b ) Nain et cum veniffemus καὶ κατὰ τὴν Τρωάδα , διεξελθὼν ἐν τῷ
in Macedoniamn , nullain quietem μέσῳ φησί" καὶ γὰρ ἐλθόντων ἡμῶν εἰς
habuit caro noftra : fed omnem Μακεδονίαν , ἐδεμίαν ἄνεσιν ἔχηκεν ἡ
nibulationem paffi fumus, Fo- σαρξ ἡμῶν, ἀλλ᾽ ἐν παντὶ θλιβόμενοι
ris pugnæ , intus timores . Sed ἔξωθεν μάχαι , ἔσωθεν φόβοι· ἀλλ᾽ ὁπα
qui confolatur humiles , confo . ρακαλῶν τῆς ταπεινὲς πας ,
latus eft nos in aduentu Titi. ἧς
Non folum autem in prefentia μᾶς ἐν τῇ παρεσίᾳ Τίτῳ · ἐ μόνον δὲ ἐν
ipfius , fed etiam in confolatione , τῇ παρεσίᾳ αὐτῷ , ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ πα
qua confolatus eft in vobis ρακλήσει , ᾗ παρακέκληται ἐφ᾽ὑμῖν. καὶ
1
Et rurfus : c ) Notam autem vobis πάλιν 4 ) γνωρίζομεν δὲ ὑμῖν , οὐδελφοί ,
facinus fratres gratiam Dei datam τὴν χάριν τῷ Θεῷ , τὴν δεδομένην τοῖς
2
ecclefiis Macedonia . Etrurfus : a ) ἐκκλησίαις τῆς Μακεδονίας . καὶ αὖθις
Ne cum venerint mecum Macedo . μήπως ἐὰν ἔλθωσι σὺν ἐμοὶ Μακεδόνες .
nes. Quintam Jcriptam efle exifti . πέμπτην ἡγῆμαι γεγράφθαι τῶν πρὸς
to priorem ad Timotheum . Poft Τιμόθεον τὴν προτέραν . μετὰ γὰρ δὴ

4 ) Β. γνωρίζω . Sic Theodoretus quoque infra ad 2 Cor . 8 , 1.

a ) Cor r . 16 , 8. 9. b ) 2 Cor. 7, 5-7. c) 1b . c. 8, 1. d ) Ib. c. 9, 4.
 PRÆF. IN EPIST . S. PAVLI .
A
τὸ προοίμιον ὅτω φησὶ, καθὼς παρεκά- proanium enim * dicit : a ) Sicut "
λεσά σε προσμεῖναι ἐν Ἐφέσῳ , πορευό . rogaui te vt remnaneres Ephefi,
cum irem in Macedoniam . Do.
μενος εἰς Μακεδονίαν . διδάσκει δὲ ἡμᾶς cet autem nos etiam Actuum hi-
καὶ ἡ τῶν Πράξεων ἱςορία , ὡς ἡνίκα τὸ fioria , quod quando primum venit
πρῶτον εἰς τὴν Μακεδονίαν ἀφίκετο, οὐς in Macedoniam , nondum quidem
δέπω μὲν εἰς τὴν Ἔφεσον ἐληλύθει. Ephefum venerat. Prohibiti enim ,
ἐκωλύθησαν γὰρ ὑπὸ τὸ πνεύματος inquit ,b ) fuerant a fpiritu lo-
λαλῆσαι, φησί, τὸν λόγον ἐν τῇ Ασία . qui
tem verbu
vna cum m ineo Αfia . Aderat
etiam au-
Timotheus.
συνῆν δέ γε αὐτῷ καὶ ὁ Τιμόθεος καὶ Quod aperte quoque docet Afiuum
τῦτο σαφῶς καὶ ἡ τῶν πράξεων ἱςορία biftoria . Nam cum Iudai ex Thes-
" et
διδάσκει. τῶν γὰρ ἀπὸ Θεσσαλονίκης Jalonica Berrhaam venient
Ἰεδαίων εἰς τὴν Βέξειαν ἀφικομένων ,. multitudinem ad feditionem conci-
καὶ τὸ πλῆθος ἐγειράντων εἰς ςάσιν , ὁ0 talent , diuinus quidem apoftolus
Athenas nauigauit , Manferunt au-
μὲν θεῖος ἀπόςολος εἰς τὰς ᾿Αθήνας tem , inquit
,c ) Silas et Timno-
ἀπέπλευσεν · ἐπέμειναν δέ , φησιν , ὅ,τε theus illic
Et rurfus , cum éa ,
Σίλας καὶ ὁ Τιμόθεος ἐκεῖ . καὶ πάλιν que Corinthi a&ta funt , fcriptor
τὰ κατὰ τὴν Κόρινθον ὁ συγγραφεὺς narraret , et doceret quomodo di-
e
διηγέμενος , καὶ διδάσκων ὅπως ὁ θεῖος vinus apoftolus in fynagoga in omni
ἀπόςολος διελέγετο ἐν τῇ συναγωγῇ κα- fabbato docuerit , et quod Iudais et
τὰ πᾶν σάββατον , καὶ ὅτι ἔπεισεν Ιου- Gracis perfuaferit , fubiunxit : d )
δαίες τε
καὶ Ἕλληνας, ἐπήγαγεν ὡς δὲ Poftquam autein venerunt ex Ma-
ἦλθον ἀπὸ τῆς Μακεδονίας , ὅ τε Σίλας cedonia Silas et Timotheus , infta-
καὶ ὁ Τιμόθεος , συνείχετο τῷ λόγῳ ὁ bat verbo Paulus , teftificans Iudais,
Παῦλος , διαμαρτυρόμενος τοῖς Ἰεδαίοις Clarum
Lefum effe Chriftum.
τὸν Χρισὸν Ἰησῶν. δῆλον τοίνυν, ὡς ἡνίκα εft ergo , quod quando fecundo ex
τὸ δεύτερον ἀπὸ τῆς Ἐφέσε παρεγίνε . Ephefo venit beatus Paulus in Ma-
το εἰς τὴν Μακεδονίαν ὁ μακάριος Παῦ . cedoniam , tunc illic optimum Ti
motheum reliquit , vt eorum cu-
λος2, τότε τὸν πάντα ἄριτον Τιμόθεον
ἐκεῖ καταλέλοιπεν , εἰς ἐπιμέλειαν τῶν ram gereret , qui falutarem pra-
τό dicationem fufceperint. Poft hanc,
δεξαμένων τὸ σωτήριον κήρυγμα . μετὰ eam
efle fcriptam exiftimo quæ
ταύτην , ὑπολαμβάνω τὴν πρὸς Τίτον cum ad Titum mifla eft . Cum enim
γεγράφθαι. ἐν ἐκείνοις γὰρ ἔτι διάγων in illis adhuc locis Paulus ageret,
τοῖς μέρεσι , καταλαβειν αὐτὸν παρηγ- iuffit Tito vt ad fe veniret . Sic
γύησε . λέγει δὲ ὅτως ὅταν πέμψω Αρ- autem dicit , e ) Cum mifero ad
τεμᾶν πρὸς σὲ, ἢ Τυχικὸν, σπέδασον ἐλ- té Artemam , vel Tychicum , fe-
θᾶν πρόςμε εἰς Νικόπολιν ἐκεῖ γὰρ κέ- ftina ad ne venire Nicopoliin .
κρικα παραχειμᾶσαι . τὴν δὲ Νικόπο- Ibi enim ftatui hyemare. Di
λιν , Θρακικὴν μὲν πόλιν εἶναι φασὶ, τῇ cunt autem Nicopolim efe urbem
δὲ Μακεδονία πελάζειν . ἑβδόμην τὴν Thracia , Macedonia propinquam .
πρὸς Ῥωμαίος ἐπέςειλε . μετὰ γὰρ δὴ Septimam mifit ad Romanos. Poft
ταύτας ἁπάσας, ταύτην αὐτὸς γεγρα- imas enim omnes fe hanc fcripfis-
A 3 Je

a ) 1 Tim . 1, 3. b ) Att.16 , 6. c ) Ib . c. 17, 14 . ?? ) Ib. c. 18, 5. e ) Tit. 3, 12.

 6 B. THEODORETI

fe docet . Sic autem dicit :a )Nunc φέναι διδάσκει. λέγει δὲ ἔτως ' νυνὶ δὲ
igitur proficifcor in Hierufalem
miniftrare fanctis. Probauerunt πορεύομαι εἰς Ἱερεσαλὴμ διακονῶν τοῖς
enimMacedonia et Achaia col. ἁγίοις · εὐδόκησε γὰς Μακεδονία και
lationem aliquam facere in pau . ᾿Αχαΐα κοινωνίαν τινὰ ποιήσασθαι εἰς
peres fanctos qui funt in Hieru . τ8ς πλωχὲς τῶν ἁγίων τῶν ἐν Ιερεσα-
falem. De bis autem pecuniis di. λήμ . περὶ δὲ τέτων τῶν χρημάτων, καὶ
cit etiam in prima ad Corinthios ἐν τῇ 5 ) προτέρα τῇ πρὸς Κορινθίες φη-
epiftolab ) Ne quando venero , σὶν ἐπιτολῆ · ἵνα μὴ ὅταν ἔλθω , τότε
tunc colle &tæ fiant. Quando au-
tein venero , quos per epiftolas λογίαι γίνωνται· ὅταν δὲ παραγένωμαι
probaueritis , eos mittam ad de- ὃς ἐὰν δοκιμάσητε δι᾽ ἐπιτολῶν , τέτες
ferendam gratiam veftram in Hie- πέμψω ἀπενεγκεν τὴν χάριν ὑμῶν εἰς
rufalemn . Quod fi dignum fire- Ἱερεσαλήμ ἐὰν δὲ ἦ ἄξιον τῷ καμὲ πο
rit vt ego eam , mecumn ibunt. C
Cum bis pecuniis in Hierufalem ρεύεσθαι , σὺν ἐμοὶ πορεύσονται. μετὰ
nauigans , Mileti dixit Ephefio . τέτων τῶν χρημάτων εἰς Ἱερεσαλὴμ
rum fenioribus : c ) Non amplius ἀπαίρων, ἐν Μιλήτῳ τοῖς Ἐφεσίων ἔφη
videbitis faciem . meam
νος πρεσβυτέροις · ὅτι ἐκέτι ὄψεσθε τὸ πρόσ
* omnes >
per quos tranfii pre · ωπόν με ὑμεῖς πάντες , ἐν οἷς διῆλθον
dicans regnum * Dei. Nempe
mox a ) Hierofolymvis accufa κηρύσσων τὴν βασιλείαν τῷΘεῷ. εὐθὺς
tus quod contra leges ficeret , et γὰρ ἐν Ἱεροσολύμοις παρανόμων γρα-
illud maximum periculum perpes- Φείς , καὶ τὸν μέγιςον ἐκεῖνον κίνδυνον ᾖς
fus , per Tribunum quidem mili- πομάνας, διὰ μὲν τῷ χιλιάρχε τῶν Ἰg-
tum a iudaicis manibus liberatus δαϊκῶν ἀπηλλάγη χειρῶν · ἐφέσει δὲ
eft : appellatione
Romam venit. vfusautem
autem Quod , fub χρησάμενος , ἐπὶ τῇ Φήτε τὴν Ῥώμην
Fefto
Corinthi fcripferit epiftolam ad κατέλαβεν, ὅτι δὲ ἀπὸ Κορίνθε γέγρα .
Romanos , ipfe nos finis aperte do. φε τὴν πρὸς Ῥωμαίες ἐπιβολὴν, σαφῶς καὶ
cet .
Primum enim Phabem com . ἡμᾶς αὐτὸ διδάσκει τὸ τέλος. πρῶτον
mendat , e ) dicens eam effe mini μὲν γὰρ τὴν Φοίβην συνίζησι , διάκονον
ftram ecclefia , qua eft Cenchreis . αὐτὴν εἶναιλέγων τῆς ἐν Κεγχρεαῖς ἐκ-
Cenchrea autem funt pagus Corin-
thiorum. Præterea hæc quoque κλησίας˙ Κορινθίων δὲ χωρίον αἱ Κεγο
dicit, f ) Salutat vos Caius hofpes χρεαί . ἔπειτα δὲ καὶ ταῦτά φησιν ·
meus , et totius ecclefiæ . Ηο. σπάζεται ὑμᾶς Γάϊος ὁ ξένος με , καὶ
Jpitem autem eum appellat qui ho . τῆς ἐκκλησίας ὅλης · ξένον δὲ༧ τὸν ξενο-
Jpiria excipit. Quod autem Co , δόχον καλε . ὅτι δὲ Κορίνθιοςἦν ὁ Γάϊος ,
rinthius erat Caius , ex priore ad ἐκ τῆς πρὸς 6 ) Κορινθίες προτέρας και
Corinthios epiftola facile eft intel-
ligere. Ipfis enim fe fcribit :g ) ταμαθεν εὐπετές. γράφει γὰρ ἔτως
Gratias ago Deo meo , quod nemni. αὐτοῖς εὐχαρισῷ τῷ Θεῷ με, ὅτι ἐδένα
nem veftrumbaptizaui , nifi Cri. ὑμῶν ἐξάπλισα , εἰ μὴ ΚρίσπονκαὶΓάϊον.
fpum et Caium , Vltima ergo ἐχάτη τοίνυν ἀπὸ τῆς ᾿Ασίας , καὶ Μα-
omnium ex Afia , et Macedonia , κεδονίας, καὶ ᾿Αχαΐας , ἡ πρὸς Ῥωμαίες
et Achaia , fcripta eft ad Romanos
ἐγρά
5) Β . δευτέρα vitiofe , quod etiam habet Herveti interpretatio . 6) Ita recte ha-
bet B., Sirmondi editio male : Ῥωμαίες .
4 ) Rom .15 , 26. b) 1 Cor . 16,2-4, 6 ) Att . 20,25 . d) Act. 21. et 25. e ) Rom . 16 , 1.
f) Ib . v. 23. g) 1 Cor. 1, 14ο
 PRÆF. IN EPIST. S. PAVLI.
1.
epiftola, et locum habet feptimum , ve
ἐγράφη , καὶ τάξιν ἔχει τὴν ἑβδόμην ,ὡς
ἐκ τῶν ἀποςολικῶν γραμμάτων ἐδείξα- ex fcriptis apoftolicis docuimus
Alias enim Roma mifit . Et pri
μεν. τὰς γὰρ δὴ ἄλλας ἀπὸ τῆς Ῥώμης mam quidem fcriptam efle exifti
ἐπέτειλε . καὶ πρώτην μὲνἡγεμοι τὴν mo ad Galatas. Antequam enim
πρὸς Γαλάτας γραφῆναι. πρὸ γὰρ τῆς in Macedonia peregrinaretur , per-
εἰς τὴν Μακεδονίαν ἀποδημίας , διῆλθεν vafit Phrygiam , et Galatia regio-
εἰς τὴν Φρυγίαν , καὶ Γαλατικὴν χώ . nem , pradicans euangelium , De
inde cum aliquantum temporis in
ραν, κηρύτλων τὸ εὐαγγέλιον. εἶτά τινα Macedonia , et Achaia , atque et
χρόνον ἐν τῇ Μακεδονία , καὶ τῇ ᾿Αχαΐα , iam in Αfia eJet verfatus, pro
καὶ μέντοι καὶ τῇ ᾿Ασία διατρίψας , fidus eft in Iudaam . Illinc au
ἀπῆρε μὲν εἰς τὴν Ἰεδαίαν ἐκεῖθεν δὲ rem poft Ephefum Romam venit :
μετὰ τὴν Ἔφεσον τὴν Ῥώμην κατέλα . et cum intellexiJet , quod quidam
δε · καὶ μαθῶν , ὥς τινες τὰ τῆς ευσε . pietatis decreta confunderent , illis
a fcripturis ductam medicinam ad-
δείας συνέχεον δόγματα , τὴν ἀπὸ τῶν
hibuit . Et Philippenfibus poft eor
γραμμάτων αὐτοῖς θεραπείαν προσ- Roma fcripfit , quod finis epiftola
ήνεγκε. καὶ Φιλιππησίοις μετὰ τέτες declarat : Salutant enim , inquit ,
ἀπὸ τῆς Ῥώμης ἐπέςειλε, καὶ δηλοῖ τῆςvos qui funt de domo Cafaris.
ἐπιτολῆς τὸ τέλος · ἀσπάζονται γάρ , Iam vero etiam Εpheftis et Co
laffenfibus eodem fcripfit tempore ,
Φησιν , ὑμᾶς οἱ ἐκ τῆς Καίσαρος οἰκίας .
καὶ μέντοι καὶ Ἐφεσίοις , καὶ Κολασ .utriusque epiftola uno vfus vabell
lario . Dicit enim in fine vtrius-
σαεῦσι,κατὰ τὸναὐτὸν ἔγραψε χρόνον , que : Vt autem et vos fciatis

ἑνὶ τῶν ἐπιτολῶν ἀμφοτέρων διακόνῳ quæ circa me funt, quid agam ,
χρησάμενος . ἐν τῷ τέλει γὰς ἑκατέρας omnia vobis nota faciet Tychi
φησίν˙ ἵνα δὲ εἰδῆτε καὶ ὑμᾶς τὰ κατ ' cus chariffimus frater et fidelis
ἐμὲ , τί πράσσω , πάντα ὑμῖν γνωρίσει minifter inDomino , quem mifi
ad vos in hoc ipfum , vt cogno-
Τυχικὸς , ὁ ἀγαπητὸς ἀδελφὸς καὶ πι fcatis circa nos funt , et i
5ὸς διάκονος ἐνΚυρίῳ , ὃν ἔπεμψα πρὸς confoleturcorda veftra . In epifto-
ὑμᾶς εἰς αὐτὸ τέτο, ἵνα γνῶτε τὰ περὶ in auten ad Colaffenfer Onefini
ἡμῶν , καὶ παρακαλέσῃ τὰς καρδίας quoque meminit : Cum Onefime
ὑμῶν. ἐν δέ γε τῇ πρὸς Κολασσαεῖς καὶ enim, inquit , a) fideli et dilefto
τῇ Ὀνησίμε μέμνηται· σὺν Ονησίμῳ fratre , qui eft ex vobis , omnia
γάρ , φησι , τῷ πισῷ καὶ ἀγαπητῷ α- quæ hic aguntur nota facient vo-
9 πάντα γνωρί- bis . Ante has itaque duas-* col. *
δελφῷ , ὅςἐςιν ἐξ ὑμῶν ,
σεσι τὰ ὧδε . πρὸ τῶν δύο τοίνυν τέτων locetur ea quæ fcripta eft ad Phi-
ἡ πρὸς Φιλήμονα τετάχθω . ἐν ἐκείνῃ lemonem . In illa enim hortatur
μὲν γὰρ δεχθῆναι παρακαλῶ τὸν Ὀνή- vt recipiatur Onefimus, ut qui in
~
σιμον , ὡςἐν τῷ δεσμωτηρίῳ τῶν πνευ- carcere ortum fpiritualem ceperit.
ματικῶν ὠδίνων τετυχηκότα · ἐνταῦθα Ηic autem eum etiam inter miniftros
δὲ καὶ τοῖς ὑπεργος συντάτε . μετὰ collocat. Poft hos autem ad Hebraos
•
τότες Ἑβραίοις ἐπέτειλε, 7 ) καὶ τέτοις quoque fcripfit , idque Roma , vt fi-
nis
δέ ye ἀπὸ Ῥώμης , ὡς διδάσκει τὸ τέ Α 4

7 ) καὶ τέτοις- Ῥώμης defiderantur in Herveti verfione ,

«) Coloff.4, 9.
-8 B. THEOD, PRÆF. IN EPIST, S. PAVLI .

nis docet : Salutant , inquit , a) λος˙ ἀσπάζονται γάρ , φησιν , ὑμᾶς οἱ

vos , qui funt ex Italia. Omnium ἀπὸ τῆς Ἰταλίας . ἐχάτην δὲ πασῶν
autem vltimam fcripfit fecundam ad
Timotheum ,ethoc rurfus ex eius τὴν δευτέραν πρὸς Τιμόθεον γέγραφε .
fcriptis facile feiri poteft. Ego και τέτο δὲ πάλιν ἐκ τῶν αὐτῷ γραμμα
enim , inquit , a ) iam delibor , et μάτων καταμαθεν ῥᾴδιον . ἐγὼ γάς
tempus meæ disceffionis inftat . φησιν , ἤδη σπένδομαι , καὶ ὁ καιρὸς τῆς
Hinc quoque fciri poteft , quod ad ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέςηκεν . ἐντεῦθεν ἐς
Ephefios et Coladenfes epiftolas καταμαθεῖν , ὡς καὶ τὴν πρὸς Ἐφεσίες ,
Romamiferit . Tychicum , enim in-
quit , b ) mifi Ephefum . Hic eft καὶ τὴν πρὸς Κολασσαεῖς , ἀπὸ τῆς Ῥώ
ergo ordo epiftolarum , quod ad μης ἐπέςειλε˙ Τυχικὸν γάς φησιν , ἐπέ-
tempus quo fcripta funt attinet. δειλαὡς Ἔφεσον , ἡ μὲν τῶν ἐπιςολῶν
Epiftolam autem ad Romanos pra · κατὰ τὸν χρόνον τάξις ἐςὶν αὕτη .
pofiuerunt , ut quæ in accurat
omnis προτετάχασι δὲ τὴν πρὸς Ῥωμαίες , ως
neris doξtrinam , et fe am ge-
co-
piofamque dogmatum pertradiatio παντοδαπὴν ἔχεσαν διδασκαλίαν, καὶ
nemcontineat. Quidam autemdi. τὴν τῶν δογμάτων ἀκρίβειαν διὰ πλειόν
cunt , ut urbem , quæ vniuerfe or. νων διδάσκεσαν . τινὲς δέ φασιν , ὅτι καὶ
bi praerat , et imperii fcepira te. τὴν πόλιν τιμῶντες , ὡς τῆς οἰκεμένης
illos fcripta eft epiftolam primam προκαθημένην , καὶ τῆς βασιλείας τὰ

collocafe .Mibi autem quod prius σκῆπτρα κατέχεσαν , πρώτηνἔταξαν

diftum eft videtur effe verius . Sed τὴν πρὸς τέτες γραφείσαν ἐπισολήν .
aliarum quidem epiftolarum argu . ἐμοὶ δὲ τὸ πρότερον ἀληθέτερον είναι δο
mnenta conuenienti , fi Deo vifum κα . ἀλλὰ τῶν μὲν ἄλλων ἐπιςολῶν τὰς
fuerit , tempore fcribemus , et vni. ὑποθέσεις κατὰ τὸν προσήκοντα και
cuique praponemus , In prafen .
ρὸν , σὺν Θεῷ φάναι, γράψομεν καὶ ἑκά
tia aurem epiftola ad Romanos in . της προτάξομεν · ἐπὶ δέ Ye το παρόν-
ftitutum ac fcopum fummatim di- τος τῆς πρὸς Ρωμαίες τὸν σκοπὸν ἐρε
Gemus .
μεν ἐν κεφαλαίῳ ,
#) 2 Tim. 4. 6. 3 ) Ib . V. 12 .

16

ΤΟΥ
 ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ
EP MHNE I A
ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

BEATI THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS ,
INTERPRETAT I O

EPISTOLAE
ADA

ROMANOS
Ο .

ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGVMENTVM ,

οικίλην μὲν καὶ παντοδαπὴν

ariam quidem et omnis
θεῖος ἀπόςολος διὰ τῶνδε τῶν
Π generis doctrinam per
V
γραμμάτων προσφέρει διδασκα- hæc fcripta exhibet di-
λίαν. ἅπας δὲ τῆς ἐπιστολῆς ὁ σκοπός αuinusApoftolus. Vni-
ἐςὶν οὗτος . τῆς θέας ἐνανθρωπήσεως τὸ• uerfus autem epiftolæ hic eft fco-
pus . Diuinæ incarnationis my-
ด้
μυςήριον , τοῖς μὲν εἰλικρινῶς πεπιεύ- fterium , iis quidem , qui pure
κόσι σεπλόν ἐςι , καὶ ἄγαν προσκυνητόν ac fincere crediderunt , eft vene-
ἐναργῶς γὰρ ἡμᾶς τὴν τῷ Θεῷ διδάσκει rabile , valdeque adorandum . Det
enim erga homines amorem nos
φιλανθρωπίαν οἱ δέ γε τῆς ἀπιτίας τὴν euidenter docet. Qui autemfunt
ἀχλὺν περικείμενοι , καὶ τοῦ νοεροῦ φω- infidelitatis caligine circumfufi,
et lucis intelligentiæ fplendorem
τὸς τὴν αἴγλην μηδέπω δεξάμενοι, γε- nondum fufcepere ,
ea rident
λῶσιν ἃ μηδὲ τῶν ἀγγέλων οἱ δῆμοι quæ ne Angelorum quidem po-
AS puli
 B. THEORODETI

puli poffunt pro dignitate laudare. πρὸς ἀξίαν ὑμνῆσαι δεδύνηνται . καὶ τῷ
Et hoc diuinus Apoftolus ad Co- το σαφῶς ὁ θεσπέσιος ἀπόξυλος Κοριν-
rinthios fcribens aperte docuit :a ) θίαις ἐπιςέλλων ἐδίδαξεν ὁ λόγος γὰρ
Verbum enim crucis iis quidem
τοῦ ςαυροῦτοῖς μὲνἀπολλυμένοις μω
qui pereunt ftultitiaeft, iis autemὁ
qui faluifuntDei virtus eft . Hanc ρία ἐςὶ, τοῖς δὲ σωζομένοις δύναμις Θεὸ
m
itaque falutarem prædicatione ad οὗ ἐςι. τέτο τοίνυν τὸ σωτήριον κήρυγμα ,
Romanos fcribens oftendit effe ne- Ρωμαίοις γράφων , ἀναγκαῖον δείκνυσι,
ceffariam , et omnibus hominibus , καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις , Ἰουδαίοις τε κα
ac
tam Græcis quam Iudeis,vtilem
conducibilem. Quamobrem ante Ελλησι, λυσιτελὲς καὶ συμφέρον. οὗ δὴ
alios omnesGræcosredarguit,qui χάριν πρὸ τῶν ἄλλων ἀπάνων, καὶ Ἕλ-
bonorum ac malorum iudicium , ληνας ἐξελέγχει, τὴν ἐντεθεσαν τῇ φύσ
quod ab eo qui nos creauit na- σε παρὰ τοῦ πεποιηκότος τῶν ἀγαθῶνt
turæ infitum
perint, eft , manifef
et naturæ te corru- καὶ τῶν ἐναντίων διάκρισιν ἄντικρυς δι'
leges tranfilie.
rint: deinde Iudzos , qui diuina . αφθάραντας, καὶ τῆς φύσεως παρα-
fcri βεβηκότας τοὺς νόμους καὶ μέντοι καὶ
rumquidem legum doctrinam
ptis mandatam acceperunt, nihil Ἰεδαίους , ἔγγραφον μὲν θείων νόμων δε
tamen ex ea vtilitatis accipere vo- ξαμένους διδασκαλίαν , ὄνησιν δὲ ἐντεῦ
luerunt,fed eo maioribus fuppliciis δεν οὐ βουληθέντας λαβεῖν , ἀλλὰ μεί
facti funt obnoxii. Poftea autem
dicit Deum et feruatorem noftrum , ζοσι τιμωρίαιςὑπευθύνους γεγενημένους .
non ad eorum ,qui contra legem μετὰ ταῦτα λέγε τὴν τῷ Θεοῦ καὶ σως
peccauerunt, condemnationem fup τῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν , ἐκ ἐπὶκρίσει 13
pliciumque apparuiffe, fed ad do. και τιμωρία τῶν παρανενομηκότων γε
nandam peccatorum remiffionem , γενημένην , ἀλλὰ τῶν ἁμαρτημάτων, δεν
mortisque deftructionem promit- ρουμένην τὴν ἄφεσιν, καὶ τε θανάτου
tendam , et æternam vitam annun-
ciandam . Quia autem fciebat, Iu . τὴν λύσιν ὑπιχνουμένην, καὶ τὴν αἰώνια
dæos quidem legi nimis addiétos , ον ἐπαγγελλομένην ζωήν . ἐπειδὴ δὲ και
eosautem quiMarcionis et Valen- Ἰουδαίους ᾔδει λίαν ἀνεχομένους τοῦ νό-
tini hærefi laborant, atque etiam μου , καὶ τοὺς τὰ Μαρκίωνος και Βαλεν-
Manichæos , eam nimis accufare : τίνου νοσοῦντας, καὶ μέντοι καὶ Μανιό
ficut præftantiffimus aliquis dux
belliab hoftibus vndique circum . χαίους, λίαν τούτου κατηγορῶντας ,και
feffus , et hos et illos deiicit,eis . θάπερ ἄριτός τις ςρατηγὸς πάντοθεν
viftis trophæum erigit : ita di. ὑπὸ πολεμίων κυκλούμενος,καὶ τούτους
que
uinus Apoftolus hæreticorum ca- βάλλει κακείνους , καὶ τὸ τρόπαιον ἵξη-
teruas , et Iudaorum phalanges , σιν οὕτως ὁ θεῖος ἀπόςολος καὶ τῶν
diuina gratia frangit ac fundit αἱρετικῶν τὸ ςίφος , καὶ τῶν Ἰουδαίων
Quid enim facit ? Neque legem ni. τὴν φάλαγγα διὰ τῆς θείας κατέλυσε
mis extollit propter Iudaorum χάριτος, τί γὰρ ποιῶ ; οὔτε ἄγαν ἐ-
impudentiam : neque impiis hæ- παίρει τὸν νόμον διὰ τὴν Ἰουδαίων ἀνα-
reticis eius accufandæ præbet oc- δειαν, οὔτε πρόφασιν κατηγορίας πα
cafionem . Sed eam quidem often- ρέχει τοῖς δυσσεβέσιν αἱρετικοῖς, ἀλλὰ
dit id quod opus eft docuiffe , δείκνυσι μὲναὐτὸν τὸ δέον παιδεύσαντα ,
or
α ) 1 Cor . 1 , 18 .
 INTERPRET. EPIST . AD ROMAN . CAP. I. 11

καὶ τὴν τῆς δικαιοσύνης διδασκαλίαν et iuftitiæ doctrinam attuliffe :

προσενεγκόντα · κατορθῶσαι δὲ ταύτην hanc autem perficere non po-
οὐ δυνηθέντα διὰ τὴν τῶννομοθετηθέν. tuife , propter eorum quibus da-
ta fuerat imbecillitatem . Deinde
των ἀσθένειαν . εἶτα διδάσκει ὡς ἡ πίςις äocet, quod fides legis fcopum
εἰς ἔργον ἤγαγε τὸν τοῦ νόμου σκοπόν. in opus deduxit. Quæ enim il
ἅπερ γὰς ἐκεῖνος κατορθῶσαι μὲν ἠθέ la voluit quiden eficere , fed
λησεν , οὐκ ἴχυσε δὲ , αὕτη διὰ τῆς τοῦ non potuit , ifta per fanai Spiri
παναγίω πνεύματος ἐξετέλεσε χάρλος . tus gratiam perfecit. Per hæc
autem omnia intelligimus , quod
διὰ τούτων δὲ πάντων μανθάνομεν , ὡς hominum perpetuo curam geffe-
ἀεὶ τῶν ἀνθρώπων προμηθούμενος διετές vit Deus qui nos creauit. Pri-
λεσεν ὁ δημιεργήσας ἡμᾶς Θεός. πρῶ- mum enim in natura indidit bono-
τον μὲν γὰρ ἐν τῇ φύσει τῶν ἀγαθῶν rum et contrariorum iudicium ,
καὶ τῶν ἐναντίων τέθηκε τὴν διάκρισιν . Deinde per creaturas eos qui
εἶτα διὰ τῆς κτίσεως τοὺς βουληθέν . voluerunt deduxit ad pietatem .
Etfi enim non omnes voluerunt
τὰς ἐποδήγησε πρὸς εὐσέβειαν . εἰ γὰρ videre veritatem : qui tamen eamm
καὶ μὴ πάντες ἰδὲν ἠθέλησαν τὴν ἀλή . defiderarunt , ea quæ voluerunt
θειαν , ἀλλ᾽ ὧν οἱ ταύτην ποθήσαντες α- affecuti funt. Ad hæc autem
πήλαυσαν ὧν ἐπόθησαν. πρὸς δὲ τού . hoc quoque nos docet , quod non
τοις κακεῖνο ἡμᾶς ἐκπαιδεύει, ὡς ἐκ ἐκ mutatione quadam confilii crea
tor omnium venerit ad hanc falu-
μεταμελείας ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ἐπὶ ταύ- tis rationem , fed eam multo ante
την ἐλήλυθε τῆς σωτηρίας τὴν μέθο- per diuinos Prophetas prædixerit.
1 δον · ἀλλ᾽ ἄνωθεν αὐτὴν διὰ τῶν θείων Docet etiamn Iudæorum reiectio
1 )προηγόρευσε προφητῶν. διδάσκει καὶ nis caufam , et eos qui ex gen-
2) τῶν Ἰουδαίων ἀποβολῆς τὴν αἰτίαν , tibus crediderunt hortatur , nead
καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν πεπιτευκόσι παραινε uerfus eos efferantur, admonens
μὴ κατεπαίρεσθαι τούτων · προτρέπων illos in prædicatione præceffife .
ἐκείνους προελθεῖν τῷ κηρύγματι, και Porro actiuæ quoque virtutis do-
་
τῆς πρακλικῆς δὲ ἀρετῆς τὴν διδασκαλί . atrinam orationi dogmaticæ ad-
.
αν τοῖς δογματικοῖς ἀνέμιξε λόγοις , ὁ mifcuit , fimul et veritatein do-
μοῦ καὶ τὴν ἀλήθειαν ἐκπαιδεύων , καὶ cens , et mores componens. Hoe
τὸ ἦθος ῥυθμίζων . ἡ μὲν οὖν ὑπόθεσις eft itaque argumentum Epiftolae :
τῆς ἐπιτολῆς ἐξιν αὕτη · ἀκριβέτερον δὲ interpretatio autem partium fin .
πάντα ἡμᾶς ἡη κατὰ μέρος ἑρμηνεία δι' gularum inelius ac perfeétius o
mnia nos docebit.
δάξει.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α, CAPVT I.

I.
us us Iefu Chrifti ,no
Παῦ δοῦλος Ἰησῦ Χριτέ , κληθὸς 1· Paulcatusferu
λος Apoftolus. Præfecti
α. ρχο ι μὲν καὶ
ἀπόςολος
2 . Ὕπα
quidem , et Μagiftri militum ,
σρα ]ηγοὶ τὰ τῶν ἀξιωμάτων ὀνόματα τῶν fuarum dignitatum nomina fuis
οἰκέων γραμμάτωνπροβάτ] εσιλὴν ὀφρὺν fcriptis * præponunt , fupercilium
attol-

1) Β, προηγόρευσα 2) Β. τῆς ,
 12 B. THEODORETI

attollentes, et vna cum dignitate αίροντες , καὶ τῷ ἀξιώματι τὸ φρόνημα

magnos fpiritus excitantes. Di-
συνεπαίροντες . ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος ἔκτρω
vinus autem Apoftolus fe abor
tiuum m nominat , et primum pec- μα μὲν ἑαυτὸν ὀνομάζει , καὶ τῶν ἅμας-
catoru appellat , et apoftolatu τωλῶν πρῶτον ἀποκαλᾶ , καὶ τῆς ἀπο-
indignum effe dicit. Epiftolas ζολῆς ἀνάξιον εἶναι φησί , προτίθησι δ᾽
tamen fcribens , a gratia fibi in- ὅμως ἐπιτέλλων τὰς ὑπὸ τῆς χάριτος
pofita vocabula , ad eorum qui ἐπιτεθείσας προσηγορίας , εἰς ὠφέλειαν
illas accipiunt vtilitatem ,prepo . τῶν δεχομένων τὰ γράμματα , μανθά
nit. Intelligentes enim qua effet
dignitate præditus qui feribebat , νοντες γὰς τίνων ὁ γράφων ἀξιωμάτων
unaiore illas ftudio et alacritate μετέχει , μετὰ πλείονος αὐτὰ σπουδῆς
accipiebant. Ac primum qui τε καὶπροθυμίας ἐδέχοντο . καὶ πρῶτον
dem feipfum Paulum vocat , non μὲν ἑαυτὸν Παῦλον καλῇ , οὐ ταύτην
a parentibus appellationem hanc ἄνωθεν παρὰ τῶν πατέρων τὴν προση
ab initio adeptus , fed poft voca-
tionem et dignatus , ficut Simon γορίαν δεξάμενος , ἀλλὰ μετὰ τὴν κλῆ
Petrus vocatus eft , et filii Zebe- σιν ταύτης αξιωθεὶς , ὡς Σίμων Πέτρος ,
dæi filii tonitru , et Iacob Ifra και υἱοὶ βροντῆς οἱ Ζεβεδαίου υἱοὶ, καὶ ὁ
‹♡
el , et Abram Abraam . Deinde Ἰακὼβ Ἰσραὴλ , καὶ ᾿Αβραὰμ ὁ Αβραμ .
feruum Ief u Chrifti , quem omnes εἶτα δοῦλον Ἰησῦ Χρισᾶ , ὃν νεκρὸν ἐκά-
increduli mortuum , et crucifi- λουν ἅπαντες οἱ ἀπι τέντες , καὶ ἐςαυ-
xum , et fabri filium appella-
ipfe vero eius feruitu . ρωμένον , καὶ τοῦ τέκτονος υἱὸν ἀλλ᾽ 0-
bant ,
tem cuiuis regno anteponebat . μως την τούτου δουλείαν ὑπὲρ πᾶσαν
Poft hac vocatum fe appellat , fu- βασιλείαν ἠσπάζετο . ἔπειτα κλητὸν ἐ-
pernam vocationem innuens . Et αυτὸν ὀνομάζει , τὴν ἄνωθεν αινιτλόμενος
Apoftoli quoque nomen adiicit , κλησιν . καὶ τὸ τοῦ ἀποτόλε δὲ προστί-
docens . Quoniam enim Domi . θησιν ὄνομα , διδάσκων ὡς καὶ τούτου τε
nus duodecim illis hanc appella . τύχηκεν . ἐπειδὴ γὰρ τοῖς δώδεκα ταύ
tionem impofuit , hanc etiam po- την ὁ Κύριος τὴν προσηγορίαν ἐπέθηκε ,
nit diuinus Apoftolus : quam non τίθησι καὶ ταύτην ὁ θεῖος ἀπόςολος
ipfe arripuerat , fed ab ipfo Do
mino acceperat . Vade enim , in ἐχ αρπάσας αὐτὴν , ἀλλὰ παρ᾿ αὐτῷ
sx
τοῦ Δεσπότου δεξάμενος˙ πορεύου γὰς
quit ad ipfum , a) quia ad gen-
tes procul mittam te. Ethoc de , ἔφηπρὸς~αὐτὸν , ὅτι εἰς ἔθνη μακρὰν ἐξ
clarat per ea quæ fequuntur , Se- αποτελῶ σε. καὶ τᾶτο δηλοῖ διὰ τῶν
gregatus in Euangelium Dei. Non ἑξῆς : ᾿Αφωρισμένος εἰς εὐαγγέ‐,
a me ipfo , inquit , fum electus , λίον Θεοῦ . Οὐκ αὐτοχειροτόνητος εἰ-
fed ab ipfo Deo prædicationis mi-
nifterium fufcepi . Segregauit μί φησιν ἀλλὰ παρ᾿ αὐτῷ τῷ Θεῷ τὴν
autem ipfumet Pater , et Filius , τε κηρύγματος ἐδεξάμην διακονίαν . δ
et Spiritus fanctus . Et quod Pa. Φώρισε δὲ αὐτὸν καὶ ὁ πατὴς , καὶ ὁ υἱὸς ,

ter quidem ipfum fegregauerit , και τὸ ἅγιον πνεῦμα . καὶ ὅτι μὲν αὐτὸν
} ipfe docet in Epiftola ad Gala . ὁ πατὴς ἀφώρισεν , αὐτὸς ἐν τῇ πρὸς
tas : b ) Cum autem placuit ei, Γαλάτας διδάσκει˙ ὅτε δὲ εὐδόκησεν ὁ
qui me fegregauit ex vtero mattis Θεὸς , ὁ ἀφορίσας με ἐκ κοιλίας μητρός
μου,
a) Act. 22, 21. b ) Gal. 1, 15 .
 INTERPRET . EPIST . AD ROMANOS . CAP . I. 13

μου , καὶκαλέσας διὰ τῆς χάριτος αὖ- meæ , et vocauit per gratiam fuam ,
τοῦ , ἀποκαλύψαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐν ἐ- vt reuelaret filium fuum in me ,
μοὶ , ἵνα εὐαγγελίζωμαι αὐτὸν ἐν τοῖς vt euangelizarem ipfum in genti
ἔθνεσιν. ὅτι δὲ καὶ ὁ μονογενὴς υἱὸςταυ . bus . Quod autem etiam vnige-
τὸ τοῦτο πεποίηκε , πάλιν ὁ ἀπόςολος nitus filius hoc ipfum fecerit ,
rurfus dicit apoftolus in Adi
ἐν τοῖς πράξεσι λέγει, ὡς ὤφθη μὲναὖ
bus ,fibi vifum effeDominum
τῷ ἐν τῷ ἱερῷ ὁΚύριος , παρεκελεύσατο in templo , iuffiffeque vt feftina-
δὲσπεῦσαι, καὶདἐξελθεῖν,
" ὡς Ἰουδαίων
ret , et exiret , quod Iudæi præ
μὴ δεχομένων τὸ κήρυγμα , καὶ προστέ‐ dicationem non admitterent , et
θηκε ·πορεύε ὅτι εἰς ἔθνη μακρὰν ἐξα- adieciffe
, a ) Vade , quia ad gene
ποτελῶ σε. ταυτὸ δὲ τοῦτο καὶ πρὸς τὸν tes procul mittam te. te. Hoc
᾿Ανανίαν ἔφη ἀναδυόμενον . πορεύου ὅτι ipfum autem dixit etiam Ana-
σκεῦος ἐκλογῆς
\ »/ μοί ἐξιν οὗτος , τοῦ βα- niæ recufanti : b ) Vade, quoniam
ςάσαι τὸ ὄνομά μου ἐνώπιον ἐθνῶν , και vas electionis eft mihi ifte , vt
βασιλέων, υἱῶν τε Ἰσραήλ . ὁ δέ γε μα . portet nomen meum coram gen-
κάριος Λουκᾶς διδάσκει ἡμᾶς , ὡς τῶν ἐν2 tibus, et regibus , et filiis Ifraët.
At beatus quoque Lucas * nos
᾿Αντιοχείᾳ προφητῶν λειτεργέντων τῷ docet , quod cum prophetæ An-
Κυρίῳ , και νηςευόντων, εἶπε τὸ πνεῦμα tiochia Domnino miniftrarent , et
τὸ ἅγιον, ἀφορίσατε δή μοι τὸν Βαρνά . ieiunarent , dixit Spiritus fan-
Θαν, καὶ τὸν Σαῦλον, εἰς τὸ ἔργον ὃ προσω . ftus, c ) Segregate mihi Barna-
bam et Saulum ad opus ad quod
κέκλημαι αὐτές . δήλη τοίνυν και ἐντεῦ
adfumpfi eos . Quare etiam ma-
θεν ἡ τῆς τριάδος ἰσότης . καὶ τὸ εὐαγ · nifefta eft Trinitatis æqualitas .
· γέλιον δὲ, τῷ Θεῷ μὲν ἐνθαῦθα προσηγό- Ac Dei quidem Euangelium hic
ρευσε˙ μετὰ βραχέα δέ φησι το υἱοῦ appellauit : paulo poft autem di
τῦτο εἶναι. λέγει δὲ οὕτω μάρτυς γὰρ cit hoc efte filii. Sic enim dicit ,
Teftis
μοί ἐτιν ὁ Θεὸς ,ᾧ λατρεύω ἐν τῷ πνεύ . Τεfίς eft mihi Deus , cui feruio
in fpiritu meo , in Euangelio fi-
ματί μου , ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τῷ υἱῶ αὐ- lii eius. Hac autem non fru-
+
τῦ . ταῦτα δὲ ἐκ εἰκῆ καὶ μάτην I ) ἐπε ftra et temere adnotaui : fed vt
σημηνάμην ,ἀλλὰ δεικνὺς ὡς ἀδιαφόρως oftenderem quod citra vllum dis-
τὰ αὐτὰ , ποτὲ μὲν ἐπὶ τὸ πατρὸς ,crimen eadem aliquando Patri,
ποτὲ δὲ ἐπὶ τῷ υἱοῦ τιθέασιν οἱ τῆς & aliquando Filio adfcribunt veri
1 tatis doctores. Prædicationem
ληθείας διδάσκαλοι. εὐαγγέλιον δὲ τὸ autem Euangelium appellauit,
κήρυγμα προσηγόρευσεν , ὡς πολλῶνἀ · vt quæ multorum bonorum lar-
γαθῶν ὑπιχνέμενον χορηγίαν . εὐαγ- gitionem promitteret. Feliciter
γελίζεται γὰρ τὰς τῷ Θεῷκαταλλα . enim annunciat Dei reconcilia-
γὰς , τὴν τῷ διαβόλου κατάλυσιν , τῶν tionem ,· diaboli diffolutionem ,
ἁμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν , τῷ θανάτε peccatorum remiffionem , mortis
་ ceffationem , a mortuis refurre-
τὴν παῦλαν , τῶν νεκρῶν τὴν ἀνάτασιν , ationen , vitam æternam , et re-
τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον , τὴν βασιλεαν gnum calorum . Cum autem
τῶνἐρανῶν. ὁ δὲ θεῖοςἀπόςολος εἰρηκως dixiffet diuius Apoftolus, fe
fuiffe

1) Β. ἐπεσημανάμην .
a) Act. 22 , 21. b) tb. c. 9, 15. c) Ib. c. 13, 2
 14 B. THEODORETI

fuiffe fegregatum in Euangelium ως αφωρίσθη εἰς εὐαγγέλιον Θεοῦ ,

Dei , eius ftatim ante omnia an- εὐθὺς αὐτῷ πρὸ πάντων τὴν ἀρχαιότη-
tiquitatem oftendit , ne ftultus τα δάκνυσιν , ἵνα μή τις τῶν ἀνοήτων
- forte quispiam id recentius re-
putans reiiceret : et dicit , ὡς νεώτερον ἀποκρίνας ἐκβάλλῃ˙ και
2. Quod ante promiferat per pro . φησιν , β΄. Ὃ προεπηγγείλατο δια
phetas fuos in fcripturis fantis . τῶν προφητῶν αὐτῷ ἐν γραφαῖς ἀ
Plenum eft enim vetus teftamen
tum prædictionibus γίαις . Πλήρης γὰρ ἡ παλαιὰ δια
Domini θήκη τῶν περὶ τῷ Κυρίε προῤῥήσεων ·
Sandtis autem non temere appo . τὸ δὲ ἁγίας οὐχ ἁπλῶς τέθεικεν ἀλ
fuit. Sed primum quidem ,
doceret fe etiam veterem fcriptu- λὰ πρῶτονμὲν διδάσκων ὡς καὶ τὴν πα
ram diuinam agnofcere . Deinde λαιὰν θείαν οἶδε γραφήν · εἶτα πᾶσαν
etiam , vt omnem alienam exclu- ἀποκρίνων τὴν ἀλλοτρίαν. μόνη γὰρ ἡ
deret. Sola enim a Deo infpi- θεόπνευςος γραφὴ τὸ ὠφέλιμον ἔχει.
rata fcriptura vtilitatem in fe con-
tinet. Iam vero dicit etiam pro . λέγει δὲ καὶ τῆς ἐπαγγελίας τὸ εἶδος .
aniffi fpeciemn . 3. De filio fuo , γ '. Περὶ τῷ υἱῷ αὐτῷ, τῷ γενομένε ἐκ
qui faftus eft ex femineDauidis fe- σπέρματος Δαβὶδ κατὰ σάρκα . Διὰ
cundum carnem . Per omnes , πάντων , φησὶ , τῶν προφητῶν τὰ περὶ
inquit , prophetas Deus pater præ- τῷ υἱοῦ προεθέσπισεν ·ὃς ἐξ αὐτῇ φύσε
dixit quæ de filio futura erant :
qui ab eo natura genitus ante πρὸ τῶν αἰώνων γεγεννημένος , καὶ τῇ
fecula , filius etiamDauidis appel. Δαβίδ υἱὸς ἐχρημάτισεν , ὡς ἐκ σπέρμα .
latus eft, vt qui ex feruine Dauidis τος Δαβὶδ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν ἀνα
humanam naturam
acceperit. λαβών. τῷ μέντοι Δαβὶδ μνημονεύσας ,
Cum itaque Dauidem meminiffet , ἄγαν ἀναγκαίως τὸ κατὰ σάρκα προσ-
neceffario addidit fecundum car-
nem : nenatura quidem filius Da . τέθεικεν · ἵνα μὴφύσει μὲν τῷ Δαβὶδ
uidis exiftimaretur , Dei autem fe . υἱὸς νομισθῇ , κατὰ χάριν δὲ τῷ Θεῷ , ἡ
cundum gratiam . Illa enim adie. γὰρ τῇ κατὰ σάρκα προθήκη , αινίττε
dtio fecundum carnem , innuit quod ται ὡς τῷ Θεῷ καὶ πατρὸς υἱός ἐςιν α
Dei et patris vere eft filius fecun- ληθῶς κατὰ τὴν θεότητα . οὐδὲ γὰρ
dum diuinitatem . Neque enim in ἐπὶτῶν τέτο μόνον ὄντων ὅπερ ὁρῶν]αι,
iis , qui id funt folum quod vi- ‫رد‬
dentur , eft inuenire adie&tum ii. ἔξιν εὑρᾶν τὸ κατὰ σάρκα προσκείμε
*
lud fecundum carnem . * Teltis eft vov. καὶ μάρτυς ὁ μακάριος Ματθαίος
beatus Matthaus Euangelifta . ὁ εὐαγγελικής˙ εἰρηκὼς γὰς , Αβραὰμ
Cum enim dixiffet , a) Abraam ge- ἐγέννησε τὸν Ἰσαάκ , Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε
nuit Ifaacum ,Ifaac autem genuit la- τὸν Ἰακώβ , Ἰακὼς δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰού
cobuin , Iacob autem genuit Iudain ,
et omnem deinceps genealogiati δαν , καὶ πᾶσαν ἐφεξῆς τὴν γενεαλο-
effet perfecutus , nusquam addidit, γίαν διεξελθὼν , οὐδαμῶ τὸ κατὰ σάρκα
ndumerant m . Neq
fecu
lis , qui carneipfi homiue
nesenim
, eiuilς προστέθηκεν . οὐχ ἥρμοτ ]ε γὰρ αὐτοῖς
modi conueniebat additio . Hic ανθρώποις ὦσιν ἡ τοιαύτη προθήκη . ένα
vero , quoniam non folum homo ταῦθα δὲ , ἐπειδὴ οὐκ ἄνθρωπος μόνον
eft , fed et Deus ante fecula , qui ἐςὶν , ἀλλὰ καὶ Θεὸς προαιώνιος ὁ ἐναν-
πρωτο
a) Match. I.
 INTERPRET . EPIST. AD ROMANOS . CAP. I.

θρωπήσας Θεὸς λόγος , τοσπέρματος homo factus eft, Verbum Deus ,

τῇ Δαβὶδ μνημονεύσας ὁ θεῖος ἀπόςο- cum feminis Dauidis meminiffet
diuinus apoftolus , fecundum car-
λος ,ἀναγκαίως τὸ κατὰ σάρκα προσ- nemneceffario addidit , nos aperte
τέθεικε, σαφῶς ἡμᾶςδιδάξας ,πῶςμὲν docensquomodo Dei quidem
fit
υἱός ἐςὶ τῷ Θεῷ , πῶς δὲ τῷ Δαβὶδ ἐχρη- filius , quomodo autem filius Da-
μάτισε . δ΄. Τε ὁριοθέντος υἱῷ Θεῷ ἐν δυνά . uidis dictus fit. 4. Qui pradefti-
με , κατὰ πνεῦμα ἀγιωσύνης, ἐξ ἀναςά . natus fuit filius Dei invirtute fe-
σεωςνεκρῶν Ἰησῷ Χριστῷ Κυρίῳ ἡμῶν. cundum fpiritum fanctificationis, ex
Πρὸ μὲν τῷ ταυρῶ > καὶ τῇ πάθες , ὁ Domini noftri. Ante crucem qui-
Δεσπότης Χριτὸς οὐ μόνον τοῖς ἄλλοις den et paffionem , Dominus Chri-
Ἰουδαίοις , ἀλλὰ καὶ αὐτοῖς τοῖς ᾽Απο- ftus , non folumn aliis Iudeis , fed
ζόλεις οὐκ ἐδόκει εἶναι Θεός . προσέπλαιον ipfis etiam apoftolis , non videba-
tur effe Deus. Offendebantur
γὰρτοῖς ἀνθρωπίνοις , ἐσθίοντά τε καὶ enim rebushumanis ,cum eum
πίνοντα , καὶ καθεύδοντα , καὶ κοπιῶν · comedentem , et bibentem ,
ét
τα θεώμενοι, καὶ ἐδὲ τὰ θαύματα αὖ- dormientem , ac defeffum vide.
τοὺς πρὸς ταύτην ἐποδήγει τὴν δόξαν . rent : et ne ipfa quidem miracula
αὐτίκα τοίνυν τὸ κατὰ τὴν θάλατίαν eos ad hanc opinionem adduce .
θεασάμενοι θαῦμα ἔλεγον , ποταπός bant. Itaque cum illud quod in
ἐςιν οὗτος ὁ ἄνθρωπος , ὅτι καὶ ἡ θά . mari factum eft miraculum vidif
fent , dicebant : n ) Qualis eft his
λασσα καὶ οἱ ἄνεμοι ὑπακούεσιν αὐτῷ ; homo ? quia et mareet venti obe-
διά τοι τοῦτο καὶ ὁ Κύριος ἔλεγε πρὸς diunt ei. Et propterea Dominus

αὐτούς˙ πολλὰ ἔχω λέγειν ὑμῖν,ἀλλ᾽ eis etiam dicebat: b) Habeo mul-
οὐ δύνασθε βατάζειν ἄρτι · ὅταν δὲ ἔλ- ta vobis dicere , fed non poteftis
θῇ ἐκεῖνος , τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας , ἐ portare modo . Quando autem ve.
nerit ille, Spiritus veritatis, ille vos
κεῖνος ὑμᾶς ὁδηγήσει εἰς πᾶσαν τὴν αλή- deducet in omnem veritatem . Et
θειαν καὶ πάλιν, μενα ]ε αὐτῷ ἐν τῇ πός rurfus , c ) Sedete hic in hac ciui-
λα ταύτῃ , ἕως ἂν ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ tate , donec induti fueritis poten-
ὕψους , ἐπελθόντος τῷ ἁγίου πνεύμα . tiam ex alto , cum venerit Spiritus
fanétus in vos. Ante paffionem
τος ἐφ ' ὑμᾶς . πρὸ μὲν οὖν τῷ πάθους
ergo habebant eiusmodi de eo
τοιαύτας εἶχον δόξας περὶ αὐτῇ. μετὰ opiniones . Poftquam autem re-
δὲ τὴν ἀνάσασιν , καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς furrexit ,et ad calos afcendit , et
ἀνάβασιν , καὶ τῷ παναγίου πνεύματος fanftus Spiritus venit , et poft oo-
ἐπιφοίτησιν ,καὶ τὰς παντοδαπὰς θαυ- mnis generis miracula , quæ vene-
ματουργίας ἃς ἐπετέλουν , καλοῦντες rabili eius nomine inuocato per-
agebant , agnouerunt omnes qui
αὐτῷ τὸ σεβάσμιον ὄνομα , ἔγνωσαν crediderant , eum effe Deum , et
ἅπαντες οἱ 2 ) πιτεύοντες , ὅτι καὶ Θεός Dei vnigenitum filium . Hoc er-
ἐξι , καὶ τῷ Θεῷ μονογενὴς υἱός . τότο go hic quoque docuit diuinus
τοίνυν κανταῦθα ἐδίδαξεν ὁ θεῖος ᾿Από : apoftolus , quod qui filius Dauidis
fecundum carnem dictus eft
5ολος , ὅτι κατὰ σάρκα τῷ Δαβὶδ χρησ definitus et demonftratus eft
ματίσας υἱὸς , ὡρίσθη καὶ ἀπεδείχθη
Dei filius per potentiam ,
τῷ Θεῷ υἱός , διὰ τῆς ὑπὸ τῷ παναγίου quæ
fan-
2 ) Β . πιςεύσαντες.
α ) Matth . 8, 27. 1) Ioh . 16 , 12 . c) Luc. 24, 49:
 16 B. THEODORETI

a fando Spiritu exercebatur , πνεύματος ἐνεργουμένης δυνάμεως μετὰ

poft Domini noftri Iefu Chrifti τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάτασιν αὐτοῦ τῷ Κυ
refurrectionem a mortuis . 5. Per eis
ρίε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ . έ . Δι᾽ ᾧ ἐλά-
quem accepimus gratiam et apo- βομεν χάριν καὶ ἀποςολὴν εἰς ὑπακοὴν
**ftolatum * ad obediendum fidei , in
πίτεως , ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν ὑπὲρ τοῦ
omnibus gentibus pro nomine eius. ὀνόματος αὐτοῦ . Αὐτὸς γὰρ ἡμᾶς
Ipfe enim nos prædicator es con-
fituit , omniumn gentium nobis προβάλετο κήρυκας ,τῶν ἐθνῶν ἀπάν
mandans falutem , et gratiam do- των εγχειρίσας τὴν σωτηρίαν , καὶ ἀνα-
nans , quæ prædicationi conueni λογοῦσαν τῷ κηρύγματι δωρησάμενος
ret , vtnobis obedirent, ac verbo
χάριν , ὥς τε ἡμῖν , καὶ ὑπακούειν , καὶ
crederent , qui prædicationem re- πιςεύειν τῷ λόγῳ , τοὺς δεχομένους τὸ
ciperent. 6. In quibus eftis et
vos , vocati Iefu Chrifti. Εξ κήρυγμα . ς '. Ἐν οἷς ἐξὲ καὶ ὑμεῖς , κλη-
iis , inquit , vos quoque gentibus το Ιησέ Χρισε . ἐκ τούτων ἐςὲ καὶ ὑμεῖς
eftis , quarum culturamihi com- τῶν ἐθνῶν , ὧν τὴν γεωργίαν ἐνεχειρία
miffa eft . Ne enim exiftimetis ην. μὴ γὰρ δὴ νομίσητε τὰ ἀλλότρια
aliena
me gnat os vfurpare , et agros aliis σφετερίζεθαι , καὶ τὰς ἄλλοις ἀπονεμη
adfi inuadere.
enim me omnium gentium præ- θείσας ἁρπάζειν ἀρούρας. πάντων γάς
dicatorem conftituit. 7. Omni. με τῶν ἐθνῶν ὁ Δεσπότης κεχειροτόνης
bus qui funt Roma dileftis Dei , κε κήρυκα . ζ΄. Πᾶσι τοῖς οὖσιν ἐν Ῥώ
vocatis fanftis. Et diuinis eos μη ἀγαπητοῖς Θεοῦ , κλητοῖς ἁγίοις .
appellationibus honorauit , et ar- Καὶ ταῖς θείαιςαὐτὲς προσηγορίαις τε
rogantiain repreffit . Primum e-
τίμηκε , καὶ τὴν ἀλαζονείαν κατέςειλε.
nim eos, non vt totius orbis
terrar um dominium obtinentes πρῶτον μὲν γὰρ αὐτὲς , οὐχ ὡς κρατῶν.
ab aliis gentibus fecreuit , fed τας τῆς οἰκουμένης ἀπέκρινε τῶν ἄλλων
1
aliis commifcuit. Deinde omni- ἐθνῶν, ἀλλὰ τοῖς ἄλλοιςἀνέμιγεν · ἔπει ·
bus fimul fcribit , feruos mifcens τα δὲ πᾶσιν ὁμοῦ γράφει , καὶ οἰκέτας
etmendicos , et eosqui fibima. ἀναμιγνύς , καὶ προσαίτας , καὶ ἀπο
nibus victum parant , eosque
qui opibus efferuntur et eos χειροβιώτους , καὶ τοὺς πλούτῳ κομῶν·
τας , καὶ τοὺς δυναςείαν περικειμένους.
qui poteftate funt præditi . Quod
enim ex his quoque aliqui cre- ὅτι γὰρκαὶ ἐκ τέτων ἦσαν πεπιτευκότες
didiffent , docet in Epiftola ad τινὲς , ἐν τῇ πρὸς Φιλιππησίους διδάσκει
Philippenfes . Salutant enim , in- ἀσπάζονται γάρ , φησιν , ὑμᾶς οἱ ἐκ τῆς
quit , a ) vosqui funt ex Cafa Καίσαρος οἰκίας. ἐδίδαξε μέντοι, ὡς ἐν
ris domo. Docuit itaque , quod
ἀπίςοις γράφει , ἀλλὰ τοῖς ἤδη πεπιςευ-
non fcribat infidelibus , fed iis
qui iam crediderunt . Vndeeos κόσιν. ὅθεν αὐτοὺς καὶ κλητοὺς καὶ ἀ
etiamn et vocatos et fanctos appellat , γίους προσαγορεύει , τοῖς πνευματικοῖς
fpiritalibus eos laudibus extollens , εὐφημίαις ἐπαίρων , καὶ τὸν περὶ τὸν
et eorum in eum qui ipfos illo be-
εὐεργέτην πόθον πυρσεύων. Χάρις
neficio affecerat , defiderium inflam-
inalis. Gratiavobis et pax aDeo ὑμῖνκαὶ εἰρήνῃ ἀπὸ Θεῷ πατρὸς ἡμῶν
patre noftroet Domino Iefu Chri- και Κυρίε Ιησε Χρις8. Ἐνταῦθα συμ-
fte, Hic epiftolæ infcriptionem per- πεπλήρωκε τὴν τῆς ἐπιτολῆς προγρά
φήγ
a) Phil. 41 22, -
 1

INTERPRET . EPIST . AD ROMAN. CAP . I.

17

Φήν˙ Παῦλος γάρ , φησι , δοῦλος Ἰησέ fecit : Paulus, inquit , feruus Tefu
Χρισᾶ πᾶσι τοῖς οὖσιν ἐν Ῥώμη ἀγαπη . Chrifti , omnibus qui funt Raine
τοῖς Θεῷ , κλητοῖς ἁγίοις , χάρις ὑμῖν viavobis et pax a Deo patre noft graro
-
καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ
et Domino Iefu Chrifto . Alia ve-
Κυρίε Ἰησᾷ Χριτε . τἄλλα δὲ ἅπαντα τo omnia interiecit , docens a
μεταξὺ παρενέθηκε , διδάσκων τίνος τε quonamn prædicator fit conftitu-
κήρυξ προβέβληται , καὶ ὁποῖα κηρύτ . tus , etquænam prædicare iufus
την προστέτακται , καὶ τίσι ταῦτα προσ- fit , et quibusnam hæc offerre
prefcriptum fit. Eis autem preca-
φέρειν ἀφώρισαι. ἐπεύχεται δὲ αὐτοῖς ,
tur , primum quidem Dei gra
πρῶτον μὲν τῷ Θεῷ τὴν χάριν · διὰ ταύ-
tiain : per hanc enim , quicunque
της γὰρ ἅπαντες σωτηρίας ἀπήλαυ crediderunt , falutein funt confe-
σαν οἱ πιτεύσαντες, εἶτα τὴν εἰρήνην , cuti . Deinde pacem , per quam
omnem rectam virtutis actionem
ἧς πᾶσαν αινίτεται τῆς ἀρετῆς τὴν
. fignificat. Cum Deo enim
κατόρθωσιν . εἰρηνεύει γὰς πρὸς Θεόν o pacem
habet , qui euangelicam vitæ in-
τὴν εὐαγγελικὴν ἀσπαζόμενος πολι- ftitution
ein amplectitur , quique
τείαν , ὁ θεραπεύειν αὐτὸν εἰς ἅπαντα euin fedulo in omnibus colit et
* obferuat. Horum autem dono- ☀
προθυμούμενος . τούτων δὲ τῶν δωρεῶν ,
rum non folum Patrem , fed etiam
οὐ τὸν πατέρα μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸνυἱὸν Filium largitore n1 efte oftendit .
δείκνυσι χορηγόν. ᾿Απὸ Θεδ γάς , φησι, A Dio enim , inquit , patre no
πατρὸς ἡμῶν , καὶ Κυρίε Ἰησδ Χριςᾷ . fίνο , et Domino Ieju Chrifto .
Δι᾿ ὧν ἡμᾶς ἐδίδαξεν ἄντικρυς Πατρὸς Per quæ nos aperte docuit Patris
καὶ Υἱοῦ τὴν ἰσότητα . ή . Πρῶτον μὲν et Filii æqualitatem . 8. Primum
εὐχαρισῷ τῷ Θεῷ μου διὰἸησδ Χρι58 Tijemum Chriftum pro vobis omnibus ,
2 quid
ὑπὲρ πάντων ὑμῶν , ὅτι ἡ πίτις ὑμῶν quod fides veftra annunciatur in
καταγγέλλεται ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ. vniuerfo mundo. Hoc autem non
,
Τῦτο δὲ οὐ θεραπεύων αὐτοὺς , ἀλλ᾿ ἀ- eis blandiens , fed vera dicens
· ληθεύων ὁ ἀπόςολος τέθεικεν . οὔτε γὰρ potuit apoftolus . Neque enim
οἷόν τε ἦν λαθῶν τοὺς κατὰ τὴν οἶκου . fieri porerat ,vt quæ Rome eue-
μένην τὰ ἐν τῇ Ῥώμη συμβαίνοντα . ἐν niebant , ea illos qui in toto erant
terrarum orbe laterent. In illa
ἐκείνῃ γὰρ εἶχον πάλαι Ρωμαίων οἱ βα- enimRoinanorum Imperatores re-
σιλεῖς τὰ βασίλεια , κακεῖθεν οἵ τε τῶν giam fuam habebant , et illinc
ἐθνῶν ἄρχοντες ἐξεπέμποντο , καὶ οἱ τὸν inittebantur , tum qui gentibus
δασμὸν τὰς πόλεις εἰσπράτοντες . καὶ præeffent , tum qui a ciuitatibus
μέντοι καὶ εἰς ἐκείνην συνέτρεχον ἅπαν vectigal exigerent . Iam vero in
illam quoque concurrebant o-
τες οἱ βασιλικὰς ἐπαγγέλλοντες χά· innes qui regalia petebant bene.
ριτας. καὶ διὰ τούτων ἁπάντων κατε- ficia : et per hos omnes vbi-
μηνύετο πανταχῷ , ὡς καὶ ἡท Ῥωμαίων que fignificabatur , quod ciui-
πόλις τὴν κατὰ τὸν Χρισὸν διδασκα- tas Romanorum Chrifti doctri
• Hoc autem iis
λίαν ἐδέξατο . μεγίςην δὲ τοῦ το τοῖς nam perceperat .
ἀκούουσιν ὠφέλειαν προὐξένει . ὅθεν ὁ qui audiebant max vtilita
imamet diuinus
Vnde
θεῖος ἀπόςολος ἐπὶ τούτοις τὸν Δεσπό‐ apoftolus propter hac Domni-
B. Theod . Tom . III . B num
 B. THEODORETΙ
18

num laudabat. Quoniam autem την ανύμνησεν. ἐπειδὴ δὲ κεχειροτονῆς

omnium gentium fe ait fuiffe θαι μὲν ἔφη τῶν ἐθνῶν ἁπάντων διδά-
conftitutum apoftolum , multum σκαλος , συχνοῦ δὲ χρόνου διεληλυθό
autein temporis præterierat , quo τος οὔτε αὐτὸς πρὸς αὐτοὺς ἀπελήλυ
nec ipfe ad eos venerat, nec ipfos θεν , οὔτε διὰ γραμμάτων αὐτοὺς πρὸς
literis ad veritatem deduxerat , τὴν ἀλήθειαν ἐπεδήγησεν , ἀναγκαίως
neceffario affert excufationem , et
Domninum Deum ad fuæ in eos καὶ τὴν ἀπολογίαν προσφέρει , καὶ τὸν
beneuolentiæ teftimonium vocat. Δεσπότην Θεὸν εἰς μαρτυρίαν τῆςπερὶ
9. Teftis enim meus eft Deus, cui αὐτοὺς καλεῖ διαθέσεως. θ'. Μάρτυς
Jcruio in fpiritu meo , in euange- γάς με ἐςὶν ὁ Θεὸς , ᾧ λατρεύω ἐν τῷ
lio filiieius , quod fine intermiffio. πνεύματί μου , ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ
nememoriam veftri facio, 1o . Sem- υἱοῦ αὐτοῦ , ὡς ἀδιαλείπλως μνείαν ὑ
per in orationibus meis obfecrans , μῶν ποιοῦμαι , ἱ i.
. Πάντοτε ἐπὶ τῶν
I fi
profperum babeam aliquando
iter tandem
quo modo in volum προσευχῶν με δεόμενος , εἴ πως ἤδη που
tate Dei veniendi ad vos. Mui. τὲ εὐοδωθήσομαι ἐν τῷ θελήματι τοῦ
ta diuini cultus funt genera . Θεῷ ἐλθεν πρὸς ὑμᾶς. Εἴδη λατρείας

Nam et Deum colis qui Deum πολλά . καὶ γὰρ ὁ προσευχόμενες Θεῷ
precatur , et qui ieiunio vtitur ,λατρεύει , καὶ ὁ νηςεία χρώμενος , και
et qui vacat diuinis eloquiis : etὁ τοῖς θείοις προσέχων 3 ) λογίοις , και
<
is etiam qui curandorum hofpi. μέντοι καὶ ὁ τῆς τῶν ξένων θεραπείας
au-
tum curam gerit.
tein apoftolus Deo feruire fe di. ἐπιμελούμενος . ὁ δέ γε θεῖος ἀπότολος
2
cit , dum filii eius euangelium λατρεύειν 4) ἔφη τῷ Θεῷ, τὸ τὲ υἱοῦ
gentibus profert : feruire 5 ) αὐτῷ προσφέρων τοῖς ἔθνεσιν εὐαγ-
fpiritu , hoc eft, data gratia . γέλιον καὶ λατρεύειν
~ ἐν τῷ πνεύματι ,
ra fcit Vnigeniti honorem Deo τουτέςιν ἐν τῷ διδομένῳ χαρίσματι
placere. Accurate autem lo- ~ 2
quens , non dixit fimpliciter fe οὕτως οἶδεν αρέσκουσαν τῷ Θεῷ τῷ ,но-
iter ad eos expetiite , fed in νογενοῦς τὴν τιμήν. ἀκριβείᾳ δὲ χρώμε
voluntate Dei. Si hoc , inquit , νός , οὐχ ἁπλῶς εἶπεν ᾐτηκέναιτὴν πρὸς

Placet rerum omnium guberna αὐτοὺς πορείαν , ἀλλ᾽ ἐν τῷ θελήματα

rori. Quod fi, vbi de tot hoini-
* τῷ Θεῷ. εἰ τετό , φησιν , ἀρέσκει τῷ
num myriadum falute agi.
tur , nihil indiftinate petiit di. κυβερνήτῃ τῶν ὅλων · εἰ δὲ ὅπου σωτή .
uinus apoftolus , fed petitioni ρία μυριάδων τοσούτων , οὐδὲν αορίςως
>
diuinam voluntatem coniunxit , ήτησεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , αλλά

quanam venia digni fumus, qui
de rebus fenfibilibus et differi
mus , et eas optamus , nec no-
ftra omnia diuinæ voluntati
permittimus , ab eaque pende.
mus ? II.
n . Cupio enim vide.
re VOS ".
ut impertiam aliquid
gratia fpiritualis . Sunt hæc
τήσει τὸ θεῖον συνέταξε θέλημα , ποίας
ἡμεῖς ἄξιοι συγγνώμης , περὶ αἰσθητῶν
πραγμάτων , καὶ διαλεγόμενοι , καὶ εὐ
χόμενοι , καὶ τῆς θείας βουλῆς οὐκ
2
ἐξαρτῶντες τὰ καθ᾿ ἡμᾶς ; ια . Ἐπι-
ποθῶ γὰς ἰδεῖν ὑμᾶς , ἵνα τι μεταδῷ
χάρισμαὑμῖν πνευματικόν . Ταπε
2
18

3 ) Oecumenius : λόγοις. Theodulus : facris literis . 4) Oecum. ἔφησε. 5 ) αὐ

τοῦ deeft in Oec.
 INTERPRET . EPIST . AD ROMAN . CAP . I.
19

να φρονήματος τὰ εἰρημένα μετά , οὐ quæ dicuntur plena humilitatis .

γὰρ εἶπεν ἵνα δῷ , ἀλλ᾿ ἵνα μεταδῷ ἀφ᾽ Non enim dixit, vt dem , fed
γὰρ ἔλαβον , δίδωμι. καὶ ἐπειδὴ πρῶ . vt impertiar. Communico enim
τος αὐτοῖς ὁ μέγας Πέτρος τὴν εὐαγ . ex iis quæ accepi. Et quia pri.
·
γελικὴν διδασκαλίαν προσήνεγκεν , ἀά- inusnam eis magnus Petrus
euangelicam præbuitdoctri-
, ne-
ναγκαίως ἐπήγαγεν , Εἰς τὸ 5ηριχθῆ- ceffario intulit , ad confirman-
ναι ὑμᾶς . Οὐ γὰς ἑτέραν ὑμῖν , φησι, λος vps. Non enim aliam , in-
διδασκαλίαν 6 ) προσφέρειν , ἀλλὰ τὴν ἤδη quit , do &trinam vobis afferre ,
προσενεχ θεῖσαν βεβαιώσαθαι βούλο- fed eam quæ iam oblata eft
μαι, καὶ τοῖς ἤδη φυτευθεῖσι φυτοῖς τὴν
confirmare , et arbores iam plan-
tatas irrigare volo. Deinde rur-
ἄρδειαν προσενεγκεν . εἶτα πάλιν με · fus orationem multa replet mo
τριότητος πολλῆς τὸν λόγον ἐμπίπλησι .deratione .
12. Hoc autem eft
'. Τοῦτο δέ ἐξι συμπαρακληθῆναι ἐν fimul confolari in vobis per eam
2
ὑμῖν διὰ τῆς ἐν ἀλλήλοις πίςεως ὑμῶν quæ inuicem eft fidem veftram et
τε καὶ ἐμε . Οὐ γὰρ μόνον δοῦναι βέ . meam . Non folum enim volo
λομαι , ἀλλὰ καὶ λαβεῖν παρ᾽ ὑμῶν, πα- dare , fed etiam a vobis acci-
ρακαλεῖ δὲ καὶ διδάσκαλον , ή προθυμία pere. Excitat autem - et alacrita
difcipulorum magi s.
τῶν μαθητῶν . γ . Οὐ θέλω δὲ ὑμᾶς 13. Nolo autem vos ignorare ,
ἀγνοεῖν ἀδελφοὶ , ὅτι πολλάκις προεθέ‐ fratres , quod fape propujii ad
μην ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς , καὶ ἐκωλύθην vos venire , et prohibitus jum vs-
Et propofitum os-
ἄχρι ὃ το δεῦρο. Καὶ τὴν πρόθεσιν ἔ. que adhuc
tendit , et prouidentiain declara-
δειξε , καὶ τὴν οἰκονομίαν ἐδήλωσεν . ἡ uir Diuina enim , inquit , gra-
θεία γάς με χάρις , φησὶν , ὡς βέλεται tis me vtvult regit. Cumau
κυβερνᾷ . τεθεικὼς δὲ ἐν μέσῳ τὸ ἐκωλύ- tem interpofuiffet illud , Prohi
θην ἄχρι το δεῦρο , διδάσκει σαφέςεριν bitus fum hucusque , docet aper-
τίνος ἕνεκεν πρὸς αὐτοὺς ἀπελθᾶν ἦσε . tius quamnobrem ad ipfosfru
venire
voluerit. Vt aliquem &tum
λήθη . Ἵνα τινὰ καρπὸν χῶ καὶ ἐν ὑ- in vobis habeam , ficut et in ef
μῖν , καθὼς καὶ ἐν τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν . teris gentibus . 14. Græcis et
δ '. Ἕλλησί τε καὶ βαρβάροις , σοφοῖςτε barbaris, fapientibus et infipien-

καὶ ἀνοήτοις ὀφειλέτης εἰμί ιέ . Οὕτω tibus debitor fun . 15. Ita
τὸ καθ᾽ ἐμὲ πρόθυμον καὶ ὑμῖν τοῖς ἐν quod in me promptum eft et
Ῥώμη εὐαγγελίσαθαι. Τῶν ἐθνῶν vobis qui Rome eftis euangelizare.
Doctor omnium gentium confti-
· ἁπάντων ἐχειροτονήθην διδάσκαλος. οὗ tutus fum . Quamobrem debeo
δὴ χάριν πᾶσιν ἐφάλω τῆς διδασκαλίας omnibus do &trinæ debitum , non
τὸ χρέος , καὶ οὐχ Ἕλλησι μόνον , ἀλλὰ folumn Græcis , fed etiam barba-
καὶ βαρβάροις . διὰ γάρ τοι τῦτο καὶ ris Propterea enim et diuerfas
τὰς διαφόρους γλώτας δέδωκεν ἡμῖν ἡ nobis dedit linguas Spiritus fan-
ti gratia , et conuenit tum iis
&
τῷ πνεύματος χάρις , καὶ προσήκει μὲν qui de doëtring fe efferunt
καὶ τοῖς ἐπὶ παιδεία μέγα φρονοῦσι , tum iis qui expertes funt
καὶ τοῖς λόγων ἀμυήτοις ἐκτίσαι τὸ fcientia , debitum extoluere . Sa-
·ἔφλημα . καλεῖ γὰρ σοφοὺς μὲν τοὺς pientes enim eos appellat , qui
B 2
propter
6) Β. προσφέρω . Herv. affero .
 B. THEODORETI
20

propter dicendi facultatem effe- ἐπ᾿ εύγλωττία βρενθυομένες , ἀνοήτες

runtur : infipientes autem eos , δὲ τὲς ὑπὸ τῶν καλεμένων σοφῶν δι
qui ab iis qui dicuntur fapien-
tes propter imperitiam ita vo- ἀπαιδευσίαν ὅτω προσαγορευομένους .
cantur . Et quoniam non omnes καὶ ἐπειδὴ ἐ πάντες ἐδέχοντο τῇ εὐαγ
* euangelii * prædicationem fufcipie- γελίου τὸ κήρυγμα , εἰκότως προστέ
bant, merito adiecit: Quod in θεκε, τὸ καθ᾿ ἐμὲ πρόθυμον, ἐμὸν γὰρ
me promptum eft. Meum eft e- τὸ κηρύτλων , τὸ δέ γε πιςεύειν τῶν ο
nim prædicare : audientium au-
tem credere. Quoniamautem κουόντων , καὶ ἐπειδὴ τὸ κήρυγμα πολ-
prædicationem fepe euangelium λάκις εὐαγγέλιον προσηγόρευσε , πά
appellauit , hoc autem paffionis 9ους δὲ τέτο μνήμην εἶχε , καὶ ςαυροῦ,
mentionem continebat , et crucis, καὶ θανάτου ,τοῖς δὲ μήπω πεπιτευκό-
et mortis , quæ iis qui nondum σιν ἀτιμίας εἶναι ἐδόκει ταῦτα μετὰ ,
crediderunt videbantur effe plena
ignominia , opportune fubiunxit, εἰς καιρὸν ἐπήγαγεν, 15΄. Οὐ γὰρ ἐπαι
16. Non enim erubefco euangelium χύνομαι τὸ εὐαγγέλιον τῷ Χριζε . δύνα-
Chrifti. Virtus enim Dei eft in fa- μις γὰρ Θεῷ ἐςιν εἰς σωτηρίαν παντὶ τῷ
}
lurem omni credenti, Iudao primum πιςεύοντι, Ιεδαίῳ τε πρῶτον καὶ Ἕλ-
et Graco . Non refpicio , in- ληνι. Οὐ βλέπω , φησὶ , τὴν φαινο-
quit , quæ effe
miam : fed quod videtur
ex ,ea ignomi
profici. μένηνατιμίαν, ἀλλὰ τὴν ἐκ ταύτης φύση
fcitur beneficium . Qui enim μένην εὐεργεσίαν · ἐκ ταύτης γὰρ οἱ πι
crediderunt , ex ea falutemn col- ςεύσαντες τὴν σωτηρίαν τρυγῶσιν. ὅτω
ligunt. Ita etiam ex fenfilibus καὶ τῶν αἰσθητῶν πολλὰ κεκρυμμένην
multa occultam habent operatio- ἔχει τὴν οἰκείαν ἐνέργειαν . καὶ γὰρ τὸ
nem fuam
fecus . Etenim
quidem effeextrin-
frigidumpiper vide . πέπερι ψυχρὰν μὲν ἔχει τὴν ή ) περι
φάνειαν , καὶ τοῖς ἀγνοῶσιν ἐδεμίαν δέ
tur , et iis qui nefciunt nihil pe-
nitus caloris pre fe fert : at qui κνυσι θερμότητος ἔμφασιν . ὁ δὲ τοῖς
ipfum dentibus comminuit , i- ὀδοῦσιν λεπλύνας , τῆς πυροειδοῦς θερ-
gnean caloris vim fenfu perci- μότητος δέχεται τὴν αἴσθησιν. διάτο
pit . Et ideo medici hoc cali τῦτο ἰατρῶν παῖδες δυνάμει τέτο θες-
dum potentia noninant , vtpote μὲν ὀνομάζουσιν , ὡς ὦ φαινόμενον μὲν
quod non videtur quidem tale ,
fed tale poteft reddi. Ita et fmu . τοῦτο , δυνάμενον δὲ δειχθῆναι τοῦτον .
mentum poteft quidem effe et ra- οὕτω καὶ ὁ σῖτος , δύναται μὲν εἶναι καὶ
dix , et cuimus , et fpica , non ῥίζα , καὶ καλάμη , καὶ ἄταχυς ἐφαί
tamen videtur effe tale , prius νεται δὲ τοῦτος , πρὶν εἰς τὰς αὔλακας
quam
in terræ fulcis fuerit femi- κατασπαρῆναι τῆς γῆς , εἰκότως τοίνυν
natum . Iure ergo apo-
ftolus falutarem prædicationem καὶ ὁ θεῖος ἀπότολος δύναμιν Θεῷ τὸ
Dei virtutemappellauit, vt quæ σωτήριον προσηγόρευσε κήρυγμα , ὡς
folis credentibus potentiam ape- τοῖς πιςεύουσι μόνοις ἀποκαλύπον τὴν
viat, et falutem
cit autem hoc largiatur Di. δύναμιν , καὶ τὴν σωτηρίαν δωρούμενον .
effe . omni-
bus propofitum , et Iudæis δαίοιςτῦτο δὲ
καὶπᾶσιν ἔφηπροτέθηκε
Ἕλλησι. προσκεῖθαι καὶἙλ-
δὲ τῶν Ἰε
et Græcis. Gracis autem Iu-
ulæos præpofuit , quomiam Do. λήνων τοὺς Ἰουδαίους , ἐπειδὴ καὶ ὁ Δε-
σπότης
7 ) Β. ἐπιφάνειαν.
 INTERPRET . EPIST . AD ROMAN . CAP . I. 21

σπότης Χριζὸς τούτοις πρώτοις τοὺς ἱε- rninus Chriftus ad hos primos
mifit prædicatores facros apofto-
ροὺς ἀποτόλους ἀπέτειλε κήρυκας . ἔτω los. Ita etiam dicit Deus per
καὶ ὁ Θεὸς διὰ τῷ προφήτεφησί' τέ- 2 prophetam , a ) Pofui te in tefta-
θακά σε εἰς διαθήκην γένους , εἰς φῶς inentum . generis ,in lucem gen- 1
ἐθνῶν · γένος καλῶν τὲς Ἰουδαίους, ἐπει- tiumn . Genus appellans Iudzos ,
δὴ κατὰ σάρκα ἐκ τούτων ἐβλάτησε . quoniam fecundum carnem ex
ιζ '. Δικαιοσύνη γὰρ Θεῷ ἐν αὐτῷ ἀπο- eis germinauit. 17. Iuftitia enim
ur ex fide in
καλύπλεται , ἐκ πίςεως εἰς πίςιν. Οὐ Dei in ipfo reuelat
fidem. Non reuelatur omnibus ,
πᾶσιν ἀποκαλύπτεται , ἀλλὰ τοῖς ἔχεσι fed iis qui habent oculos fidei.
τὲς τῆς πίςεως ὀφθαλμές . διδάσκει δὲ Docet autem nos diuinus apo-
ἡμᾶς ὁ θεῖος ἀπόςολος , ὡς ἄνωθεν ὁ ftolus , quod Deus ab initio no
Θεὸς ὕτω καθ᾿ ἡμᾶς ᾠκονόμησε , καὶ bis ita prouidit, et per prophe-
tas ifta prædixit , et ante pro-
ταῦτα διὰ τῶν προφητῶν προεθέσπισε,
phetas , habuit in fe abfconfum
καὶ πρὸ τῶν προφητῶν, τὴν περὶ τέτων de his confilium . Hoc enim et-
εἶχε βελὴν ἐν αὐτῷ κεκρυμμένην. τότο iam alibi dicit , b ) Myfterium
γὰς καὶ ἀλλαχῆ φησι : τὸ μυςήριον τὸ abfconfum in Deo qui omnia
ἀποκεκρυμμένον ἐν τῷ Θεῷ τῷ τὰ πάν- creauit. Et rurfus , c ) Loquimur
τα κτίσαντι. καὶ πάλιν λαλῶμεν σο- fapientiam in Deo abfconditam ,
Φίαν͵ ἐν μυτηρίῳ ἀποκεκρυμμένην , ἣν quam præfiniit Deus ante fecula
* Et hic
προώρισεν ὁ Θεὸς πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δό . in gloriam noftram .
ξαν ἡμῶν . καὶ ἐνταῦθα τοίνυν ἐκ είπε itaque non dixit datur iuftitia ,
Quæ enim prius
δίδοται δικαιοσύνη , ἀλλ᾿ ἀποκαλύπτεται. fed reuelatur.
ἡ γὰρ πάλαι κεκρυμμένη δήλη γίνεται abfconfa fuerat , manifeftatur cre-
dentibus. Ex fide in fidem , in-
τοῖς πιτεύεσιν . ἐκ πίτεως εἰς πίςιν , φη-
σί. δεῖ γὰρ πιτεῦσαι τοῖς προφήταις , quit . Οportet enim credere pro-
καὶ δι᾽ ἐκείνων εἰς τὴν τῇ εὐαγγελίς phetis , et per illos deduci ad f .
dem euangelii . Habet autem
πίςιν ποδηγηθῆναι . ἔχει δὲ καὶ ἑτέραν hoc aliam quoque intelligentiam .
τᾶτο διάνοιαν . ὁ γὰρ τῷ Δεσπότη πι Qui enim Domino Chrifto cre-
ζεύων Χρισῷ , καὶ τῇ 8 ) παναγίε βαπτίedit et fanctiffimi baptifinatis

σματος τὴν χάριν 9) ὑποδεχόμενος , καὶ gratiam fufcipit, gratiamque ado-

τὸ τῆς υἱοθεσίας κομιζόμενος χάρισμα , ptionis filiorum confequitur , per
ποδηγεῖται διὰ τύτων εἰς τὸ πιςεῦσαι ea deducitur vt futuris bonis cre-
τοῖς μέλλεσιν ἀγαθοῖς · τῇ ἐκ νεκρῶν ο- dat : mortuorum , inquam , refur-
νατάσει φημί , καὶ τῇ αἰωνίῳ ζωῇ , καὶ retioni, et vitæ æternæ , et regno
τῇ βασιλείᾳ τῶν ἐρανῶν . δικαιοσύνην δὲ calorum . Dicit autem Dei iufti-
Θεῷ διὰ τῷ εὐαγγελίε ἀποκαλύπλεθαι tiam reuelari per euangelium , non
ἔφη , ὦ μόνον τὴν ἡμῖν χορηγεμένην , ἀλ- eam folum quæ nobis exhibetur ,
Β 3 / fed

8 ) παναγ. deeft in Oecum . 9) Oec . ὑποδεξάμενος . Cetera : καὶ τὸ χάρισμα

ibi defiderantur . Sed habet Herv.

α ) Ef. 42 , 6. vbi ita habetur : Ponam te in foedus populi , atque in lucem gentium .
b ) Eph . 3, 9. c) 1 Cor. 2, 7.
22 B. THEODORETI

fed et illam quæ in ipfo difpen- λὰ καὶ τὴν ἐν αὐτῷ τῷ τῆς οἰκονομίας
fationis myfterio aperte oftendi-
tur. Non enim v noftram fa μυτηρίῳ προφανῶς δεικνυμένην . ἐ γὰρ
lutem adminiftrauit , nec inpe. ἐξεσία τὴν ἡμετέραν ᾠκονόμησε σωτη
rio ac verbo mortis potentiain ρίαν, ἐδὲ προστάγματι καὶ λόγῳ κατέ
euertit ; fed iuftitiam inifericor- λυσετε θανάτε τὸ κράτος, ἀλλ᾿ ἐκέρα-
dia temperauit. Et ipfum vni σε τῷ δικαίῳ τὸν ἔλεον . καὶ αὐτὸς ὁ μο
genitum Dei Verbum , Adami γογενὴς τῷ Θεῷ λόγος , τὴν τῷ~)Αδὰμ ἐν
naturam indutum , cum ab omni t
peccato immunem illam feruas .δυσάμενος φύσιν , καὶ πάσης ἁμαρτίας
fet , eam pro nobis obtulit , et Φυλάξας ἀμύητον , ταύτην ὑπὲρ ἡμῶν
nature debito perfoluto , com προσενήνοχε , καὶ τὸ χρέος τῆς Φύσεως
mune omnium hominum debi- ἀποδες , τὸ κοινὸν πάντων ἀνθρώπων 肉
tum diffoluit. Sed diuinus apo- διέλυσεν ἔφλημα . ἀλλὰ τῦτο διδάσκει
ftolus hæc nos docet apertius in σαφέτερον ἡμᾶς ἐν τοῖς ἑξῆς ὁ θεῖος ἀπ'
iis quæ fequuntur. Nos autem
interpretationem figillatim perfe. πόςολος . ἡμεῖς δὲ τῆς κατὰ μέρος ἑρ-
quamur. Cum itaque dixiffet , μηνείας ἐχώμεθα . εἰρηκὼς τοίνυν ὡς καὶ
Iudais et Græcis volentibus ad Ιεδαίοις καὶ Ἕλλησι βελομένοις ἡ σωτη
effe falutem , dictum fuum fcri- ρία προσγίνεται , γραφικῇ μαρτυρία τὸν
pturæ teftimonio confirmauit , et
dixit : Sicut fcriptum eft, Τρως λόγον ὠχύρωσε , καί φησι · Καθώς
dixit : Sicut fcriptum eft . Iuftus γέγραπται ὁ δὲ δίκαιος͵ ἐκ πίτεως ζή
autem ex fide viuet. Hoc autem
Iudzorum gratia pofuit , docens σεται. Τῦτο δὲ Ἰεδαίων ἕνεκα τέθει
eos non legalem retinere intti. κε ' διδάσκων αὐτὲς μὴ τῆς νομικῆς ἀντ
tutionem , fed fuos prophetas fe- τέχεθαι πολιτείας , ἀλλὰ τοῖς οἰκείοις
qui. Hi enim multis retro fe προφήταις ἀκολυθεῖν . ἔτοι γὰρ ἄνως
culis futuram per fidem falutem
τὴν διὰ πίςεως προεκήρυξαν σωτή .
prædicarunt. Hinc itaque defi- θὲν
ftens Iudzos primum accufare , ρίαν . ἐντεῦθεν τοίνυν τῶν Ἰεδαίων ἀφεὶς
omnes alios homines accufat ,vt πρῶτιν κατηγορεῖν , κατηγορᾶ τῶν ἄλ
qui legem in natura ab opifice λων απάντων ἀνθρώπων , ὡς τὸν ἐν τῇ
pofitam absque vllo metu tranfi. φύσει παρὰ τῷ δημιεργῆ τεθέντα νός
lierint. Horum autem accufatio
habet etiam defenfionem Creato. μον ἀδεῶς παραδάντων . ἡ δέ γε τέτων
ris , Cum enimeos condidit , κατηγορία καὶ ἀπολογίαν ἔχει τε ποιη 1

non permifit vt brutorum inftar τ8 . δημιεργήσας γὰρ αὐτὲς , ἐκ ἀπό

viuerent ; fed ratione honorauit , γων δίκην ἔἴασε βιοτεύειν , ἀλλὰ τῷ λό-
et iudicium dedit , bonorumque γῳ τετίμηκε , καὶ διάκρισιν δέδωκε , καὶ
ac contrariorum iudicium
indidit. Et hoc dictum fuoteftimo τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν ἐναντίων ἐντέθεικε
nioconfirmant quiante legenMo. τὴν διάγνωσιν .καὶ τῷδε μαρτυρᾶσι τῷ
faicam virtute et pietate excellue · λόγῳ οἱ πρὸ τῶ Μωσαϊκὲ νόμε διαπρέ
runt, et qui rurfus iter contrarium ψαντες ἐν εὐσεβείᾳ καὶ ἀρετῇ , καὶ αὖ
ingreffi funt. Etenim a) Adam , πάλιν οἱ τὴν ἐναντίαν ὁδεύσαντες , καὶ
cum ftatim præceptum transgrefius γὰς ὁ ᾿Αδάμ , εὐθὺς τὴν ἐντολὴν παρα-
effet, et de fructu fibi prohibito gu- Gas, καὶ τῷ καρπῶ γευσάμενος, ὃν ἀπης

γρα

» ) Gen. 3, 8.
 INTERPRET . EPIST. AD ROMAN. CAP. I. 23

γόρευεν αὐτῷ , λαθεῖν μὲν ἐπειράθη , το ftaffet, latere quidem conatus eft,
συνειδότος ἀμάψαντος · στα κληθείς eum vlcifcente confcientia . * De
inde in iudicium vocatus , nec
εἰς τὸ κριτήριον , ἔτε ἠρνήθη τὸ γεγονὸς , faaum inficiatus eft,nec ad fui
ἔτε μὴν τὴν ἄγνοιαν εἰς ἀπολογίαν πρού . defenfionem ignorantiam praten-
θάλετο , ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν γυναῖκα μετατέ- dit : fed eius de quo accufaba
θεικε τῆς κατηγορίας τὸ ἔγκλημα . σα . tur culpam in mulierem trans-
φῶς δὲ τέτο διδάσκει, ὡς εἶχεν ἡ φύσις tulit, Aperte itaque hoc docet ,
dis
quod
τὴν τῶν πραγμάτων διάγνωσιν . ὕτω καὶ gemmendarum poteftatem . Sic et-
ὁ Κάϊν , λάθραμὲν ἀνεῖλε τὸν ἀδελφόν˙ iama ) Cain . fratrem quidemclan-
ἐρωτηθεὶς δὲ , πε῎Αδελὁ ἀδελφός σε ; culum interfecit : interrogatus au-
ἠρνήθη , καὶ τὸ γεγονὸς ἐπεχείρησε κρύ .
tem , Vbi eft Abel frater tuus ?
ψαι ἐλεγχθεὶς δέ γε , ὡμολόγησε δι. negauit , et factum celare cona-
iuftum
καίαν εἶναι τὴντιμωρίαν , καὶ συνεψη- tus
effe fupplicium confeftus eft, et
ette
φίσατο τῷ κριτῇ , καὶ πέρα συγγνώμης iudicis fententia affenfus eft, et
εἶπεν ἡμαρτηκέναι. καὶ ἕτερα δὲ μυρία grauius , quam vt venia dignus
τοιαῦτά ἐξιν εὑρῶν παρὰ τῇ θείᾳ γρα- effet , fe peccafe dixit. Innume
φῇ . τότε χάριν ὁ θεῖος ἀπόςολος ἔφη : rabilia autem eiusmodi licet im
η . Αποκαλύπτεται γὰρ ὀργὴ Θεῷ ἀπ᾽ facra fcriptura inuenire . Et ideo
dixit diuinus apoftolus: r8 . Re
ἐρανῶἐπὶ πᾶσαν ἀσέβειαν καὶ ἀδικίαν velatur enim ira Dei de calo fu
ανθρώπων, τῶν τὴν ἀλήθειαν ἐν ἀδικίᾳ per omnem impietatem et iniuft
κατεχόντων. ᾿Αμφότερα γὰρ αὐ- tiam hominum eorum , qui verita-
τὲς ἡ φύσις ἐδίδαξε , καὶ τὸνΘεὸν εἶναι tem in iniuftitia detinent. Natur-
τῶν ἁπάντων δημιεργὸν , καὶ τὸ φεύ , ra enim eos vtrumque docuit ,
et Deum effe omnium opificem ,
γειν μὲν τὴναἰδικίαν , τὴν δέ γε δικαιοσύ et fugere quidem iniuftitiam , iu-
νην ἀσπάζεσθαι ἀλλ᾽ ἐκ εἰς δέοντοῖς δο- ftitiamn / vero ampleati. Sed datis
fuit
θεῖσινἐχρήσαντο διδασκάλοις · ὅθεν αύ- fibi præceptoribus non vtpar
τοῖς καὶ τὴν ἐσομένην ἠπείλησε κόλασιν. vfi funt . Vnde etiam eis futua-
εἰκότως δὲ κανταῦθα τὸ ἀποκαλύπ ]ε . rum fupplicium minatus eft.
Conuenienter autem hic quoque
ται τέθεικεν , ὡς τῶν ἀπιζόντων ἐ8 δε .
pofuit , reuelatur, quod qui iuten-
χομένων τὰς ἀπειλὰς , τῶν δέ γε όψο tatas fuppliciorum minas non cre-
μένων τὴν τῶν λόγων ἀλήθειαν . ὀργὴν dunt , eas fint poftea veras re ipfa
Θεῷ τὴν τιμωρίαν καλῶ , ἐκ ἐπειδὴ
2 πά- experturi. Iram attem Dei fap-
θα κολάζει ὁ Θεός · ἀλλ᾿ ἵνα τῷ ὀνόμα- pliciumn appellat : non quod Deus
vlla animi perturbatione concitatus
τι φοβήση τὲς ἀντιλέγοντας · ἀπ᾿ δρα
puniat ,fed vt eos, qui contradicunt ,
νὃ δὲ αὐτὴν ἀποκαλύπλεθαι ἔφη ,ὡς τῷ
Θεῷ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἐκεῖθεν ἐπιφα- eam de calo reuelari , quod Deus
νησομένε . τῦτο γὰρ καὶ αὐτὸς ὁ Κύριοςet Saluator nofter illinc fit appari-
Hoc enim dicit etiam ipfe
ἔφη · τότε ὄψεθε τὸν υἱὸν τῇ ἀνθρώπες Dominus : 6 ) Tunc videbitisfilium
ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τῷ ἐξανε hominis venientem innubibusceli
μετὰ δυνάμεως καὶ πολλῆς δόξης. cum poteftate magna et maieftate.
B 4 19. Quia

a) Gen. 4,8-13. Marc. 13, 26.

24 B. THEODORETI

19. Quin quod de Deo cognofci pot . θ'. Διότι τὸ γνωτὸν τῷ Θεῷ , Φανερόν
eft , manifeftum eft in illis . Sed ἐξιν ἐν αὐτοῖς . Τίνος ταύτην αὐτοῖς
quis hanc eis dedit cognitionem ? δεδωκώτος τὴν γνῶσιν ; Ὁ Θεὸς γὰρ
Deus enim illis manifeftauit. " Qua
ε
ratione, et quonam modo ? 20. In . αὐτοῖς ἐφανέρωσ . 2 τίνι
Πῶς καὶ
mun-. τρόπῳ ; κ. Τὰ γὰρ ἀόρατα αὐτῷ ἀπὸ
wifibilia enim ipfius a creatione mum
ali , per ea quæ falta funt , intelle. κτίσεως κόσμε τοῖς ποιήμασι νούμενα
Eta confpiciuntur , et fempiterna eius καθορᾶται , ἥ τε αΐδιοςαὐτῷ δύναμις καὶ
potentia et diuinίτας , Creatio ,
θειότης . Ἡ κτίσις , φησὶ, καὶ τὰ ἐν
quit , et quæ fiunt in creatione ,
horarum mutationes , et tempo . τῇ κτίσει γινόμενα , ὡρῶν ἐναλλαγα , καὶ
rum vicifitudines , noctisque et μεταλλαγαὶ καιρῶν, καὶ νυκτὸς καὶ ἡμέ
xiei fucceffiones , nubium parturiρας διαδοχαὶ , νεφῶν ὠδῖνες , ανέμων αὖ
tiones , auræ ventorum , fructuum-
ρα , καρπογονία φυτῶν καὶ σπερμάτων,
que et feminum productiones , et
τα σαφῶς ἡμᾶς δια
* quæcumque * funt eiusinodi , nos καὶ τἄλλα ὅσα τοιαῦ
aperte docent , et Deum efte δάσκει, καὶ ποιητὴν εἶναι τῶν ἁπάντων
omnium effectorem , et creaturæ τὸν Θεὸν , καὶ σοφῶς κατέχειν τὰς τῆς
elauum : fapienter tenere. Qui κτίσεως οἴακας . ὁ γὰρ ιο ) πάντα δια
enim fola fua benignitate addu- μόνην φιλανθρωπίαν πεποιηκὼς , ἐκ ἄν
atus omnia fecit , nunquam eo- πότε & πεποίηκεν ατημέλητα καταλεί
rum quæ.fecit non
curam omnen
dixit diuiab- ποι διάτοι τῦτο , ἐκ ἔπεν ὁ θεῖος ἀπό
iecerit. Et ideo
nus apoftolus , Inuifibile ipfius , fed ςολος , τὸ ἀόρατον αὐτῷ , ἀλλὰ τὰ ἀό
Inuifibiliaipfius: hoc efi, creatio eατα αὐτῇ , τετἔςιν ἡC δημιεργία αὐτῇ ,
eius , et prauidentia , et iufta in και ή πρόνοια , καὶ ηἡ δικαία ἐφ' ἑκάστῳ
wnoquoque fententia , rerumque ψῆφος , καὶ οἱ παντοδαπαὶ οἰκονομίας .
adminiftrandarum multiplices ac
variæ rationes . Quamobrem ve- ὦ δὴ χάριν , συγγώμης ἀνάξιοι οἱ τόσε
niam non merentur , qui, cumn tot τωνμὲν ἀπολαύσαντες διδασκάλων, οὐκ
magiftros habuerint , ex tot difci- δεμίαν δὲ ὄνησιν ἐκ τοσέτων μαθημάτων
plinis nullain vtilitatem percepere . δεξάμενοι , τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν˙ Εἰς
Hoc enim fubiunxit , Ita vt fint
το
τὸ εἶναι αὐτὲς ἀναπολογήτες .
ipfi inexcufabiles. Res enim ipfæ
propemodum clamant, non poffe Αὐτὰ γὰρ μονονεχὶ βοᾷ τὰ πράγματα ,
vllo modo eos deprecari , vt a na- ὡς ἐδεμίαν ἔχεσι παραίτησιν εἰς ἀπαλ-
lis,quorum minae illis intentata λαγὴν τῶν ἀπειλημένων κακῶν. κά .Διό-
funt, liberentur. 21. Quia cum co-
gnouiffent Deum , non ficut Deum τι γνόντε ς τὸν Θεὸν , & χ ὡς Θεὸν ἐδόξας
‫اد‬
glorificauerunt , vel gratias egerunt. σαν , ἢ 1 )εὐχαρίςησαν . Ὅτι γὰρ
Quod enim Deum effe cognoue . ἔγνωσαν εἶναι Θεὸν , καὶ αὐτοὶ μαρτυ
rint, ipfi quoque teftificantur. Ve-
nerabile enim hoc nomen cit . ρᾶσι περιφέρεσι γὰρ τὸ σεπλὸν ὄνομο
cunferunt : confentaneas au- τῦτο ἀξίας δὲ περὶ αὐτῷ δόξας ἐκ ἐθέ
rem opiniones de ipfo habere λεσιν ἔχειν. ᾿Αλλ᾿ ἐματαιώθησαν ἐν
nolunt . Sed euanuerunt in co-
gitationibusfuis :et obfcuratum eft τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν, καὶ ἐσκοτίσθη
ἡ ἀσύνη

mn
10) πάντ . deeft in B. et ap. Herv . 11) ηύχαρ . legiffe Theodoretu aitWetfte
nius ad h. 1. codice fretus Bafile en fi m
, an per errore ? nefcio ,
 INTERPRET . EPIST. AD ROMAN. CAP. Ι.
25

ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία . Τοῖς γὰρ infipienscor ipforum . Stultas enim

ἀνοήτοις ᾐκολέθησαν λογισμοῖς , καὶ cogitariones fecuti funt : et infide-
ἑκόντες τὸν τῆς ἀπιτίας εισεδέξαντοζ . litaris tenebras fua fponte fufce
Φον. κβ΄. Φάσκοντες εἶναι σοφοὶ, ἐμῶ perunt. 2. Dicentes de fapien-
tes , ftulti facti funt . Appeliatio-
ράνθησαν . Ηὔξησε τῇ προσηγορία ne auxit reprehenfionem . Seipfos
τὴν κατηγορίαν . σοφὲς γὰρ ἑαυτὸς ὁ enim dum fapientes nominant ,
νομάζοντες , ἀνοήτες σφᾶς αὐτὲςἀπὸ infipientes fe efte faltis oftende-
τῶν ἔργων ἀπέφηναν. κγ '. Καὶ ἀλλά . runt. 23. Er mutauerunt gloriam
ξαντο τὴν δόξαν τοῦἀφθάρτε Θεοῦ ,ἐν morruptibilisDeiin fimilitudine
imaginis corruptibilis hominis.
ὁμοιώματι εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώ- Cum enim noluiffent intelligere
πε. Συνιδῶν γὰρ οὐκ ἐθελήσαντες, ὡς omnium rerum opificem ab in-
ὁ τῶν ἁπάντων δημιεργὸς φθορᾶς ἀμεί- teritu liberum effe , et iis quævi-
νων , καὶ τῶν ὁρωμένων ὑπέρτερος , τὰς dentur fuperiorem , corporum fuo-
rum imagines Deos appellauerunt.
enim animarum , quæ fub
τῶν οἰκείων σωμάτων εἰκόνας ,θεὸς προσ- Neque
ηγόρευσαν . ἐδὲ γὰρ τῶν ἀοράτων ψυ- afpectum non cadunt , imagines
χῶν οἱ ἀνδριαντοποιοί , καὶ ἀγαλματος imitantur ftatuarii , fculptores et
γλύφοι , καὶ ζωγράφοι τὰς εἰκόνας μι- pittores , fed corporum , quæ cor
μῶνται , ἀλλὰ τῶν φθειρομένων σωμά . rumpuntur et intereunt. Nec hoc
των ἐκ ἤρκεσε δὲ αὐτοῖς εἰς ἀσέβειαν eis adimpietatemfuitfatis : fed vo-
lucrum etiam, et quadrupedum , et
τέτο . ἀλλὰ καὶ τῶν πετεινῶν , καὶ τῶν vermium imagines adorauerunt .
τετραπόδων , καὶ τῶν ἑρπετῶν προσε- Oportebat autem eos videre , quod
κύνησαν τὰ ἰνδάλματα . ἔδει δὲ αὐτοὺς iftorum alia quidem ipfi coine-
συνιδεῖν , ὡς τούτων τὰ μὲν ἐπίεσιν ὡς dunt , vt efculenta : alia autem
ἐδώδιμα , τὰ δὲ μυσάτλονται ὡς ἀκάθαρ- abhorrent, vt immunda : alia au
τα , τὰ δὲ φεύγεσιν ὡς ἐπίθελα . ἀπ , tem fugiunt ,Sedvt noxia
infidiantia. et eis
per extremam
ἀλλ᾽
ἐξ ἀβελτερίας, καὶ παραπληξίας ἐχά- ftultitiam et ftuporem , etiain *
της , καὶ ὧν ἤσθιον, καὶ ὧν ἐμυσάτοντο , eorum quæ comedebant , et quæ
καὶ ὧν ἀνήρεν , τὰς εἰκόνας ἐθεοποίησαν. abhorrebant , et quæ necabant >
κδ΄. Διὸ καὶ παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ Θεὸς imagines in Deos retulerunt.
2
ἐν τοῖς ἐπιθυμίαις τῶν καρδιῶν αὐτῶν ; Deus
4 in defideriis cordis eorum in

εἰς ἀκαθαρσίαν , τοῦ ἀτιμάζεθαι τὰ immunditiam , vt contumeliis affi-

σώματα αὐτῶν ἐν ἑαυτοῖς . Τὸ παρέ- ciant corpora fua in feipfis Tra
δωκεν ἀντὶ τοῦ συνεχώρησε τέθεικε. λέ didit + pofuit pro permifit. Dicit
γει δὲ, ὅτι θεασάμενος αὐτοὺς, ἔτε διὰ autem , quod cum vidiffet eos
τῆς κτίσεως πρὸς τὸν ποιτὴν ποδηγηθῆ . nee velle per opificium ad ' effe-
και θελήσαντας , οὔτε διὰ τῆς τῶν λο- åtorem deduci , neque vi ratio-

γισμῶν διακρίσεως , ἑλέθαι μὲν τῶν πρα-
κτέων τὰ κρείτω , φυγεν δὲ τα χείρω ,
τῆς οἰκείας προμηθείας ἐγύμνωσε , καὶ
καθάπερ σκάφος 12 ) ἀτερμάτισον φέρε.
nis indita meliora in rebus agen-
dis eligere , ac deteriora fugere, il-
los fua prouidentia priuauit, et tan-
quam cymbam absque faburra fer.
B s ri per-

13 ) ἀκερμάτισον legit fine fenfu B. , quod et habebat in codice fio Hervetus ,

qui
26 B. THEODORETI

ri permifit: detrectans eos guber- θαι εἴασεν · οὐκ ἀναχόμενος κυβερναν

nare , qui ad extremnam impieta · τοὺς εἰς ἐχάτην ἐκπεσόντας ἀσέβειαν ,
tem prolapfi fuerant , quæ iniu- e
ftam et legibus contrariam vitam ἥ τις καὶ τὸν παράνομον ἀπεκύησε βίον .
peperit. 25. Qui commutauerunt κέ. Οἵτινες μετηλλάξαντα τὴν ἀλήθειαν
ceritatem Dei in mendacium , et co- τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ ψεύδει , καὶ ἐσεβάσθησαν,
lucrunt, et feruierunt creatura po- καὶ ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτί
tius quam creatori , qui eft benedi- σαντα , ὅς ἐξιν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶς
Etus in fecula . Amen . Iniquitatis , νας. αμήν . Ὑποβάθρα , φησὶ , τῆς
inquit , fundamentum fuit impie- >
tas. Propter vtrumque autem di- παρανομίας γεγένηται ἡ ἀσέβεια δι
vina gratia priuati funt. Dei ἀμφότερα δὲ τῆς θείας ἐγυμνώθησαν
autem veritatem Vocat
nomen χάριτος . ἀλήθειαν δὲ τοῦ Θεοῦ καλῶ
Deus : mendacium autem , manú
τὸ Θεὸς ὄνομα˙ ψεῦδος δὲ τὸ χειροποίη-
faétum idolum. Cum enim opor· τον είδωλον . δέον γὰρ αὐτοὺς τὸν ἀληθῆ
téret eos verum Deum adorare ,
creaturæ diuinum honoreinti προσκυνῆσαι Θεὸν , τῇ κτίσει τὸ θεῖον
buerunt. In easdem reprehen . σέζας προσήνεγκαν . ταύταις ὑπόκεινται
fiones incidunt etiam ii , qui ταῖς κατηγορίαις , καὶ οἱ τὸν μονογενῆ
vnigenitum Dei filium creaturam τοῦ Θεοῦ υἱὸν κτίσμα μὲν ἀποκαλοῦν
vocant , et tanquam Deum tamen ω δὲ Θεὸν προσκυνοῦντες. δεῖ γὰρ ,
τες, ὡς
adorant. Oportet enin , vel fi ‫اد‬
Deum exiftinant , cum creatura ἢ θεολογοῦντας μὴ τῇ κτίσει συντάτ
non coniungere , fed cum Deo των , ἀλλὰ τῷ γεγεννηκότι Θεῷ · ἢ κτίς
qui genuit : vel fi creaturam ap . σμα προσαγορεύοντας , τὸ σέβας αὐτῷ
pellant, illi honorem tamquam mu- μὴ προσφέρειν τῷ θείῳ . 13) ἀλλ᾿ ἐπὶ τὰ
inini non exhibere . Sed ad eorumn συνεχῆ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν .
quæ fequuntur interpretationem
pergamus. 26. Propterea tradi. κς . Διὰ τοῦτο παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ Θεὸς
ulit cos Duus inpaffiones ignomi. εἰς πάθη ατιμίας. αἵ τε γὰς θήλειαι
vic. Nam et femina eorum mu . αὐτῶν μετήλλαξαν τὴν φυσικὴν χρῆσιν
tauerunt naturalem vfum , in eum εἰς τὴν παρὰ φύσιν . κζ'. Ὁμοίως δὲ
qui eft contra naturam . 27. Simi- καὶ οἱ ἄρξενες , ἀφέντες τὴν φυσικὴν
liter
turaliautem et mafculi
vfu femina , veličto in
na- χρησιν τῆς θηλείας , ἐξεκαύθησα ἐν τῇ
, exarferunt ν 1
defiderio fui in inuicem , mafculi ὀρέξει αὐτῶν εἰς ἀλλήλες, ἄξενες ἐν ἄ
inmafculos turpitudinem operantes. ξεσι τὴνἀχημοσύνην κατεργαζόμε
Conuenientiam habetiniquitas cum νοι. Κατάλληλος ἡ παρανομία τῇ δυσ-
impietate . Sicut enim mutauerunt σεβεία . ὥσπερ γὰρ μετήλλαξαν τὴν ἀ
Dei veritatem in mendacium : ita λήθειαν τοῦ Θεῷ ἐν τῷ ψεύδε · οὕτω
etiam legitimum cupiditatis vfum τὴν ἔννομον τῆς ἐπιθυμίας ἀπόλαυσιν
Καὶ τὴν
in iniuftum et nefarium . Et con- μετέβαλον εἰς παράνομον.
gruentem mercedem erroris fui in ἀντιμισθίαν , ἣν ἔδει , τῆς πλάνης αὐτῶν
fe recipientes . Huius enim vi- ἐν ἑαυτοῖς ἀπολαμβάνοντες . Τις
tii extremnum fuppliciumn eft μωρία γὰς ἐχάτη τοῦδε τοῦ πάθες ἡ
άτια
qui legi iubet ακυβέρνητον . Sed fatis bona eft lectio textus Sirmond .᾿Ατερμάτι
sos Hefychio et Suidæ eft ἀβέβαιος , ἀθεμελίωτος ; quamquam videtur Sir-
mondo hoc vocabulum interpretanti in mente fuiffe τὸ ἀνερμάτισον , non fa-
- ; burratum , quod in Suida legi volebat Kufterus.
13) Forte legendum τὸ θεῖον. Herveti quidemverfio habebat : diuinum honowein ,
 INTERPRET. EPIST. AD ROMAN . CAP. 1. 127

ἀτιμία . ἃ γὰρ οὐδεὶς αὐτοὺς τῶν πολε- ignominia . Quæ enim nullus

μίων ἐπειράθη διαθεῖναι ποτὲ , ταῦτα vnquan hoftis * in eos perpetra-

ea lubentiffime ample-
μετὰ πάσης ‫ر‬ἀσπάζονται
‫ا‬ προθυμίας˙ funtur et quod nullus vnquam
:
καὶ ἣν οὐδεὶς ἂν αὐτῶν δικαςής κατεψη- iudex in eosfupplicium ftatuerit ,
φίσατο τιμωρίαν , ταύτην αὐτοὶ καθ᾿ hoc illi in feipfos attrahunt. Et
ἑαυτῶν ἐπισπῶνται. τί δὲ τὸ αἴτιον τῶν quanan malorum caufa eft ?
κακῶν ; κή. Καὶ καθὼς οὐκ ἐδοκίμασαν 38. Et ficurnon probauerunt Deum
babere in notitia , tradidit illos
τὸν Θεὸνἔχειν ἐν ἐπιγνώσει , παρέδωκεν "Deus in reprobum fenfum , ut fa-
αὐτοὺς ὁ Θεὸς εἰς ἀδόκιμον νοῦν ποιεῖν ciant ea quæ non conueniunt .
τὰ μὴ καθήκοντα . Εἰ γὰρ δὴ γνῶ ‫ ار‬. Si eum enim voluiffent cognofce-
και αὐτὸν ἐβλήθησαν, τοῖς θείοις ἂν ᾖ- re , diuinas leges fecuti effent .
creatorem negaue-
κολούθησαν νόμοις . ἐπειδὴ δὲ τὸν ποιη- Quia autem
τὴνἠρνήθησαν, τῆς ἐκείνg προνοίας παν. runt, illius prouidentia omnino
2 priuati funt. Quamobrem omne
τελῶς ἐγυμνώθησαν. οὗ δὴχάριν πᾶν vitii genus in fe audaêter fufci-
εἶδος κακίας σὺν ἀδείᾳ τολμῶσι . κθ '. Πε piunt. 29. Repletos omni iniqut-
πληρωμένους πάσῃ ἀδικία . Αδικίαν rate. Iniquitatem feu iniuftitiam
καλῶ τὴν ἐναντίαν ἐκ διαμέτρῃ τῇ δι᾿ vocat , quæ ex diametro iuftitiæ
Ex ea enim pror
· καιοσύνη κειμένην . ἐκ γὰρ ταύτης ὡς elt oppofita .
fus quicquid reprehenden dum eft
ἐπίπαν εἶδος βλαςάνει κατηγορούμενον . germinat . Ipfa quoquc germina
διέξεισι δὲ καὶ αὐτὰ τὰ βλαςήματα˙ profequitur . Formicatione , malis
Πορνεία , πονηρία , πλεονεξία , κακία " tia , auaritia , nequitia , plenos in-
μεσοὺς φθόνε , φόνε , ἔριδος , δόλε , και vidia , homicidio , contentione , do-
κοηθείας ψιθυρισὰς, λ '. Καταλάλες , lo, malignitate , fufurrones, 30. De .
α tractores , Deos ,odibiles
liofos , fuperbo arrogan, tes
contume,
14 ) θεοςυγεῖς , ὑδειςὰς, ὑπερηφάνες , ό>
λαζόνας , ἐφευρετὰς κακῶν , γονεῦσιν ventures malorum , parentibus non
παθες , λα , ᾿Ασυνέτες , ἀσυνθέτες , obedientes , 31. Infipientes , incom
ἀπόργες , ἀσπόνδες , ἀνελεήμονας , politos , fine affcétione , absque fa
Καὶ καλῶ πορνείανμὲν τὴν οὐ κατὰ γά- dere , fine mifericordia . Et forni-
μον γινομένην συνεσίαν πονηρίαν δὲ τὴν cationem quidem vocat congres-
fionein , quæ fit extra matrimo
θηριώδη γνώμην · πλεονεξίαν δὲ, τὴν τοῦ
nium . Μalitiam autem ,mentem
πλειόνος ἔφεσιν, καὶ τῶν οὐ προσηκόντων beluinam . Anaritiam autem , plus
cupiditatem , et eorum
τὴν ἁρπαγήν κακίαν , τῆς ψυχῆς ra habendi
τὴν ἐπὶ τὰ χείρω ῥοπὴν , καὶ τὸν ἐπὶ quæ ad fe non pertinent rapinam .
βλάβη τοῦ πέλας γινόμενον λογισμόν . Nequitiam , animæ addeteriora in
Μεσοὺς φθόνε . Χαλεπὸν τὸ πά clinationem , et , quæ ad proximi
detrimentum fufcipitur , cogitatio-
θος , καὶ φέρειν οὐκ ἀνεχόμενον τοῦ πέ · nem . Plenos inuidia , Saua ani.
λας τὴν εὐπραξίαν . οὗτος καὶ τὸν φό- miperturbatio , et quæ felicitatem
νον ἐγέννησε, καὶ τὸν δόλον ἐκύησε. φθός proxini ferre nequit. Ea autem et
cadem genuit , et dolumn con-
νῳ γὰρ ὁ Κάϊν τρωθείς ,καὶ δόλῳ χρη- cepit. Cain enim inuidia faucia-
σάμενος συνεργῷ , ἐξήγαγε μὲν εἰς τὸ tus , et doli ope vfus ,fratrem in
Cam-
14 ) Θεοςύγεις legendum fecundum Theodoreti interpretationem . Equidem
receptam lectionem actiuo fenfu occurrere valde dubito.
 28 B. THEODORETI

campum feduxit , cademque pet- πεδίον τὸν ἀδελφὸν, τὸν δὲ φόνον ἐτόλ-
petrauit.
qui rationisMalignos
facultate vero vocat
adinfidias μησε, κακοήθεις δὲ καλῶ , τοὺς εἰς ἐπὶ
comparandas vtuntur , et proximo βελὴν κεχρημένος τοῖς λογισμοῖς , καὶ
perniciem architetantur. Sufur . τὴν βλάβην τῷ πέλας τεκταινομένους .
rones autem , qui in aurem loquun- ψιθυριςὰς δὲ , τοὺς πρὸς τὸ οὖς διαλε-
tur , et de prefentibus aliquibus γομένες, καὶ παρόντας τινὰς κακῶς ἀ-
maledicunt . Detradiores , qui ab : γορεύοντας . καταλάλες ,τοὺς διαδρ
efores , qui infeftofunt inDeum λαῖς κατὰ τῶν ἀπόντων ἀδεῶς κεχρη-
animo. * Contumeliofos ,quiad pro- μένες. θεοςυγες , τοὺς ἀπεχθῶς περὶ
pra ingerenda proni funt. Super- τὸν Θεὸν διακειμένες . ὑβριςος, τοὺς πε-
bos , qui ob ea , quibus funt cete· ρὶ τὴν παροινίαν προχώρες . ὑπερηφά
ris fuperiores , efferuntur . Arro- 185, τοὺς ἐφ᾽ οἷς ἔχεσι πλεονεκτήμασι
gantes , qui, cum nullam occafio-
nem habeant, vt defemagnifcefen- μεγάλα φρονοῦντας. αλαζόνας , τοὺς
* tiant ,* fine caufa tamen intume. οὐδεμίαν μὲν ἔχοντας πρόφασιν εἰς φρο-
fcunt . Malorum inuentores, qui
νήματος ὄγκον , μάτην δὲ φυσιωμένους .
non folum mala , quæ in commu- ἐφευρετὰς κακῶν , τοὺς οὐ μόνον τὰ που
ni vfiverfantur, fed etiam ali ex- λιτευόμενα τολμῶντας κακὰ , ἀλλὰ καὶ
cogitant . Parentibus non obedien . ἕτερα προεπινοῦντας . γονεῦσιν ἀπες-
tes. Hoc quoque maximum et
alieniffimum eft vitium , quod et θεῖς ἀποπία καὶ αὕτη μεγίτη , τὴν
ipfa natura accufat . Infipientes. Φύσιν κατήγορον ἔχεσα . ἀσυνέτες · οἱ
Qui enim in vitam improbam pro γὰρ εἰς τὸν παράνομον ἐξοκάλαντες
lapfi funt , ii rationis characteres βίον , τοῦ λογικοῦ τοὺς χαρακτῆρας
amiferunt . Incompofitos , qui vi. ἀπέβαλον . ἀσυνθέτες , τοὺς ἀκοινώνης
tam nefariam et a communi focie-
tate alienam amplectantur . Ami τον καὶ πονηρὸν βίον ἀσπαζομένες . α
citia expertes , qui amicitiæ leges 5όργες , τοὺς φιλίας νόμες μαθῶν οὐκ
nolunt difcere. Sine federe , qui ἐθέλοντας . ἀσπόνδες , τοὺς ἀδεῶς τὰ
palta conuenta impudenter trans . συγκείμενα παραβαίνοντας . ἀνελεήμο-
grediuntur . Immifericordes , qui vas , τοὺς τῶν θηρίων τὴν ὠμότητα μι-
ferarum crudelitatem imitantur.
33. Qui cum iuftitiamDei cognouis. μεμένες. 15΄. Οἵ τινες τὸ δικαίωμα
fent,quod qui taliaagunt digni funt τοῦ Θεοῦ ἐπιγνόντες , ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα
morte, nonfolum ea faciunt, fed et- πράσσοντες ἄξιοι θανάτε εἰσὶν , οὐ μό-
iam iis qui ea faciunt affentiuntur , νον αὐτὰ ποιοῦσιν , ἀλλὰ καὶ συνευδοκοῦ
et ea comprobant . Oftendimusquo- σι τοῖς πράττεσιν . Ἐδείξαμεν ὅπως
modo natura docet tum bonorum ἡ φύσις διδάσκει καὶ τῶν ἀγαθῶν τὴν
electionem , tum fugam contrario-
αίρεσιν , καὶ τὴν τῶν ἐναντίων φυγήν.
rum . Sed tamen hi , inquit , non
fatis ducunt hæcfacere ,fed etiam ἀλλ᾽ ὅμως οὗτοί, φησιν , οὐκ ἀποχρῆν ἧς
iis qui fimilia faciunt laudes con . γοῦνται τὸ ταῦτα ποιεῖν · ἀλλὰ καὶ
texunt. Hic autem poftremus eft ἐπανες τοῖς τὰ ὅμοια δρῶσιν ὑφαίνεσιν .
iniquitatis gradus. Οportebat
ἔχατος δὲ οὗτος ὅρος τῆς παρανομίας .
enim , non folum aliorum iniqui-
tatem odiffe ,fed etiain fuam ab . ἔδει γὰρ μὴ μόνον τὴν τῶν ἄλλων πα-
horrere . ρανομίαν μισεῖν , ἀλλὰ καὶ τὴν οἰκείαν
βδελύττεσθαι .
ΚΕΦΑ-
 INTERPRET. EPIST. AD ROMAN . CAP. II. 29

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β '. CAPVT II.

einde rurfus aliter oftendit

Ετα πάλιν ἑτέρως δείκνυσιν ἔχοντας
1. Pro-
ναντίων διάκρισιν . α .Διὸ ἀναπολόγης difcernendi facultatem .
τος εἶ, ὦ ἄνθρωπε , πᾶς δ ' κρίνων · ἐν ᾧ pur quod inexcufabilis es o Domo
omnis qui iudicas . In quo enim iu-
γὰς κρίνεις τὸν ἕτερον , σεαυτὸν κατά
dicasalterum , teipfum condemnas :
κρίνεις τὰ γὰρ αὐτὰ πράσσεις ὁ καρί. eadem
enim agis qui iudicas . Sed
νων. ᾿Αλλὰ καὶ οὕτω διακείμενοι , ε τῷ quamuis ita affeéti fitis , fi iudi-
κρίνειν τὴν ἐξουσίαν παρά τινος λάζοι- candi poteftaten ab aliquo acce-
τε , τοὺς τῶν νόμων παραβάτας ὡς ὑ- peritis , eos qui leges transgre-
diuntur tanquam reos punitis .
πευθύνους κολάζετε˙ τοσαύτην ἔχετε Tantum habetis de rebus banis
τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν ἐναντίων διάγνω- et contrariisiudicium . Sciendum
σιν . χρὴ μέντοι εἰδέναι , ὅτι δι᾽ ὧν་ τοὺς eft autem , quod per quæ alios qui
ἄλλες ἁμαρτάνοντας κρίνετε , καὶὑμᾶς peccant iudicatis , vos quoque i-
αὐτοὺς τοῖς αὐταῖς ψήφοις ὑπάγετε " pfos eisdem fententiis fubiicitis. E-
τὴν αὐτὴν γὰρ τολμᾶτε παρανομίαν . andem enim in vos iniquitatem
β΄. Οἴδαμεν δὲ, ὅτι τὸ κρίμα τῦΘεοῦ fufcipereaudetis. 2.Scimus enim ,
ἐξι κατὰ ἀλήθειαν ἐπὶ τοὺς τὰ τοιαῦ . quodiudicium Dei eft fecundum vel

τα πράσσοντας . Δῆλον δὲ τοῖς εὖ Eft autem manifeftum iis qui fa-

φρονοῦσιν, ὅτι καλὰ θείαν ψῆφον οἱ τὰς piunt, quod qui iniqua agunt ,di-
παρανομίας τολμῶντες · κολάζονται . vina fementia puniuntur . * 3. Exi. *
ftinias autem hoc , o homo , qui ήτα
γ΄ . Λογίζη δὲ τῦτο ὦ ἄνθρωπε , ὁ κρί , dicaseos qui talia
νων τοὺς τὰ τοιαῦτα πράσσοντας , καὶ cis ea , quod tu agunt
effugies ,etfa
iudicium
ποιῶν αὐτὰ, ὅτι σὺ ἐκφεύξῃ τὸ κρίμα Dei? 4. An diuitias bonitatis e-
‫اد‬
τῷ Θεῷ ; δ 2 . Ἢ τε πλέτε τῆς2 χρητό- ius , et patientia , et longanimita-
τη ]ος αὐτῷ ,καὶ τῆς ἀνοχῆς, καὶ τῆς μακρο- tis contemnis ? Nos quidem fci-
θυμίας καταφρονεῖς ; Ἡμεῖς μὲν ἴσμεν, mus , quod vnicuique inique a-
genti iuftus iudex fuo tempore
ὡςεἰς καιρὸν ἑκάτῳ παρανομοῦντι τὴν fupplicium imponet . Vos all-
τιμωρίαν ὁ δίκαιος ἐπάξει κριτὴς˙ ὑμεῖς tem , inquit , qui alios punitis ,
δέ , φησιν , ὑπολαμβάνετε οἱτὲς μὲν ἄλ- veftram autem iniquitatem vide.
λες κολάζοντες, τὴν δὲ οἰκείαν παρανο- re non vultis , . exiftimatis fore
μίαν ἰδεῖν ἐκ ἐθέλοντες , ὅτι τὸ θεῖον vt diuinum iudicium effugiatis.
Sed hæc non ita fe habent . Sus-
διαφεύξεσθε δικασήριον. ἀλλ᾿ οὐχ οὕτω tiner enim , et diuturna lenitate
ταῦτα ἔχει ἀνέχεται γὰρ καὶ μακρο- vtitur , tuam exfpectans peniten-
θυμε , τὴν τὴν ἀναμένων μετάνοιαν. τεtiam . Hoc enim eft quod intu-
το γὰρ ἐπήγαγεν˙ ιγνοών ότι το lit : Ignorans quod benignitas
χρησὸντῷ Θεοῦ εἰς μετάνοιάν σε ἄγει. Dei te ad penitentiam adducit.
ε .· Κατὰ δὲ τὴν σκληρότητά σε , και d . 5. Secundum autem duritiam tuam,
μετανόητον καρδίαν , θησαυρίζεις σεαυ- δε' impunitens cor , thefaurizas tibi
τῷ ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς , καὶ ἀποκαλύ- iram in die ira , reuela-
ψεως , καὶ δικαιοκρισίας τοῦ Θεοῦ , tionis , et iufti iudicii Dei ,
6. Qui
 30 B. THEODORETI

6. Qui reddet vnicuique fecundum ς . Ὃς ἀποδώσει ἑκάτῳ κατὰ τὰ ἔργα

opera eius. Quoniam enim dura αὐτοῦ. Ἐπειδὴ γὰρἀτεράμονα γνώ-
probitate perfeueras , feres aduer. . μην έχεις, καὶ τῇ πονηρία προσμένεις ,
ius teipfum fententiam fupplicii: κατὰ σαυτ8
• κρινᾶς τῆς τιμωρίας τὴν
quam nunc quidem Deus differt ψῆφον˙ἣν νῦν μὲν ὁ Θεὸς δι᾽ ἔλεον &
propter fuam mifericordiam , να βάλλεται, ἀποκαλύψει δὲ κατὰ τὴν
fed eam reuelabit extremo die , τῆς συντελείας ἡμέραν , καὶ καταλλή .
operibusque conuenientes
mercedes reddet. Illud λους τοῖς ἔργοις τὰς ἀντιδόσεις παρέ-
tem Thefaurizas tibire &te pofuit, ξε2. καλῶς δὲ καὶ τὸ θησαυρίζεις
2 σε
oftendens quod nullum noftrum τῷ τέθεικε , δεικνὺς
‫او‬ ὡς ἐδὲν τῶν ἡμετέ
dictum vel factumobliuioniman- ζῶν ἢ λόγων ἢ ἔργων παραδέδοται λή
datur : fed et virtutis amatores 9η ἀλλὰ καὶ οἱ τῆς ἀρετῆς ἐρας αὶ σφί
bonorum thefaurum fibi conge- σιν ἑαυτοῖς τὰ ἀγαθὰ θησαυρίζεσι , καὶ
runt : et qui iniquitatem operan- οἱ τῆς πονηρίας ἐργάται ταυτὸ τοῦτο
tur , fimiliter malorum thefau-
rum accumulant . 7. Iis quidem ποιοῦσι . ζ'. Τοῖς μὲν καθ᾽ ὑπομονὴν
qui per patientiam boni operis glo- ἔργου ἀγαθοῦ δόξαν , καὶ τιμὴν , καὶ ἀ
viam et honorem is incorruptionum φθαρσίαν ζητοῦσι, ζωὴν αἰώνιον . Καὶ
quarunt, vitam aternam . Εt Et vir- τὲς πόνους ἐδίδαξε τῆς ἀρετῆς , καὶ τὸς
tutis labores docuit , et coronas
oftendit.Illud enim , Per patien . ςεφάνουςὑπέδειξε . τὸ γὰρ καθ᾽ ὑπομο
tiam boni operis, labores fignificat . νὴν ἔργε ἀγαθοῦ τῶν πόνων δηλωτικών .
Oportet enim fuftinere et rette δεῖ γὰρ ὑπομεῖναι καὶ κατορθῶσαι τὴν
ac fortiter virtutem exercere , et ἀρετὴν , καὶ οὕτω τὲς ταύτης ἀναμεῖναι
ita eius coronas exfpe &tare. Sed ςεφάνες, ἀλλὰ πρόσκαιρος μὲν ὁ πόνος ,
1 labor quidem ad tempus fufcipi- αἰώνιον δὲ τὸ κέρδος . οὐ μόνον δὲ τῇ ζωῇ
tur , lucrum vero eft æternum . 1
Illud autem Aeternum , non fo . τὸ αἰώνιον 1 ) πρόσκειται , ἀλλὰ καὶ τῇ
lum vita adhæret, fed et gloriæ , δόξῃ , καὶ τῇ τιμῇ , καὶ τῇ ἀφθαρσία .
et honori , et incorruptioni . Vo δια πλειόνων γὰρ ἐξελήθη δεῖξαι τῶν
luit enim pluribus oftendere bono- ἀγαθῶν τὴν ἀντίδοσιν . ή. Τοῖς δὲ ἐξ
ruin remunerationem . 8. Iis ve. ἐριθείας ,καὶ ἀπειθοῦσι μὲν τῇ ἀληθείᾳ ,
το qui funt ex contentione , et qui πειθομένοις δὲ τῇ ἀδικία , θυμὸς καὶ ὀρ
non acquiefcunt veritati, credunt au- 2
θ' . Θλίψις και ξενοχωρία ,ἐ πὶ πᾶ
tem iniuftitia , ira et indignatio , 9 .
Tribulatio et ağuſtia in omnem a- σανψυχὴνἀνθρώπου , τῷκατεργαζομέ
nimam bominis operantis malum , νου τὸ κακὸν , Ἰουδαίου τε πρῶτον καὶ
* Iudaiprimum et Graci . * Quem . Ἕλληνος . Ωσπερ ἐπὶ τῆς ἑτέρας
admodum in altera parte ,non fim- συμμορίας , οὐχ ἁπλῶς τοῖς τυχῶσιν
pliciter quibusliber illa bona pro . ἐκεῖνα ὑπέχετο τὰ ἀγαθὰ , οὐδὲ τοῖς με-
inifit, nec iis qui virtutein fegniter τὰ ξαζώνης μετιοῦσι τὴν ἀρετὴν , ἀλλὰ
perfequuntur , fed iis qui poffunt τοῖς ὑπομένειν αὐτῆς ἀνεχομένας τὲς
eius labores fuftinere : ita et vi . πόνες · ἔτω καὶ ἐπὶ τῆς κακίας τὰς χα-
tio graues minas intentat , non iis λεπὰς ἠπείλησεν ἀπειλὰς , οὐ τοῖς ἐκ
qui cafu aliquo in id prolabuntur , περιτάσεώς τινος ὀλιοθαίνεσιν εἰς αὐτὴν,
ἀλλὰ
1) Β. πρόκειται , non bene
 INTERPRET . EPIST . AD ROMAN . CAP . ΙΙ . 31

ἀλλὰ τοῖς μετὰ πολλῆς αὐτὴν μετιοῦσι fed iis qui illud magno ftudio ag-
σπυδῆς. τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ ἐξ ἐριθείας , grediuntur . Hoc enim fignificat
illud Ex contentione , et Qui nor
καὶ ἀπειθοῦσι τῇ ἀληθείᾳ , καὶ κατες- parent veritati , et Operantibus
γαζομένοις τὸ κακόν. ὁμοίως δέ , φησι, malum . Similiter autem , iniquit,
καὶ Ἰουδαίους καὶ Ἕλληνας, καὶ παρα- et Iudaeos et Gracos, et inique
νομῶντας κολάσει, καὶ εὐσεβείας καὶ δι- agentes puniet : et pietatis ac iu-
καιοσύνης ἐπιμελουμένες αξιώσει ξεφά . ftitiæ curam gerentes coronis di-
νων. Ἕλληνας δὲ νῦν καλῶς οὐ τοὺς τῷ gnabitur. Grecos autem nune
θέσῳ κηρύγματι προσεληλυθότας , αλ ' vocat, non eos qui ad diuinamm
prædicationem accefferant , fed
λὰ τοὺςπρὸ τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως eos qui ante diuinam incarnatio-
γεγονότας . οὐ μὴν τοῖς τὰ εἴδωλα προσ- nem fuerant, Non tamen iis vi-
κυνήσασι τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον ἐπηγ . tain æternam pollicitus eft qui
γείλατο , ἀλλὰ τοῖς ἔξω μὲν τῇ Μωσαϊ. idola adorarunt , fed iis qui ex-
tra legem quidem Mofaicam vi-
κοῦ πολιτευσαμένοις νόμου , θεοσέβει tain egerunt, pietatem tamen Dei-
d} δὲ ἀσπασαμένοις , καὶ δικαιοσύνης πεque cultum amplexi funt, et iu-
Φροντικόσι. . Δόξα δὲ καὶ τιμὴ , καὶ ftiriæ curam gefferunt. io. Glo-
εἰρήνη , παντὶ τῷ ἐργαζομένῳ τὸ ἀγα- via autem , et honor , et pax omni
θὸν , Ἰουδαίῳ τε πρῶτον , καὶ Ἕλληνι. operanti bonum , Iudeo primum ,
et Graco . Hoc non fruftra po-
οὐχ ἁπλῶς τῦτο τέθεικεν , ἀλλ᾽ ἵνα fuit, fed • vt cum his fequentia
τούτοις τὸν ἑξῆς συνυφήνη λόγον. μέλ- difta connederet. Eft enim Iu-
λει γὰρ τὴν Ιεδαίων λοιπὸν εἰσφέρειν daorum deinceps accufationem
κατηγορίαν . ια '. Οὐ γάρ ἐςι πρόσωπο- introduéturus. 11. Non eft ergo
ληψία παρὰ τῷ Θεῷ . ιβ '. Ὅσοι γὰρ perfonarum acceptio apud Deum .
ἀνόμως ἥμαρτον , ἀνόμως καὶ ἀπολοῦν. 11. Quicumque enim fine lege pec-
cauerunt, fine lege
lege et peribunt , et
ται· καὶ ὅσοι ἐν νόμῳ ἥμαρτον, διὰ νό- quicumque in lege peccauerunt , per
μου κριθήσονται . Πάντων γάρ, φη- legem iudicabuntur . Omnium e-
σι, ποιητὴς ὁ Θεὸς , πάντων οὖν ἔξαι nim , inquit, creator Deus omni-
κριτὴς , καὶ τοὺς μὲν Ἰεδαίες κατὰ τὸν uin quoque iudex erit. Et a

Μωσαϊκὸν νόμον εὐθύνας εἰσπράξεται, Iudais quidem ex lege Mofaica

qui
τὲς δέ γε τῦτον οὐ δεξαμένους , τούτους eam non acceperunt , hos enim
γὰρ ἀνόμες καλεῖ , εἶτα ἡμαρτηκότας , vocat fine lege , et deinde pec-
κατὰ τὴν ἐντεθεῖσαν τῇ φύσει διάγνω- cauerunt , ex naturæ infita co-
13. Non
σιν ἐνδίκως κολάσει. ιγ΄. Οὐ γὰρ οἱ α gnitione iufte puniet,
κροαταὶ τῇ νόμεδίκαιοι παρὰ τῷ Θεῷ , enim auditores legis iufti apud De.
um , fed factores legis iuftificabun-
ἀλλ᾽ οἱ ποιηταὶ τῇ νόμο δικαιωθήσον tur . Non enim lex ideo nobis
ται Οὐ γὰρ δὴ τούτε χάριν ἡμῖν ἐξ data eft, vt noftias aures demule
τέθη νόμος , ἵνα τὰς ἡμετέρας ἀκοὰς και ceat, fed vt ad bonorum altio-
ταθέλγη , ἀλλ᾿ ἵνα ποδηγήση πρὸς τὴν nen deducat. - 14. Cum enim
quæ legem non ba
πρᾶξιν τῶνἀγαθῶν. δ΄. Ὅταν γὰς gentes ,
ἔθνη , τὰ μὴ νόμον ἔχοντα , φύσει τὰ τῷ bent , natur alire r qua
legis
 32 B. THEODORETT

legis funt faciunt , eiusmodi legcm νόμε ποιῇ · οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες αυ-
non babentes ipfi fibi funt lex . τοῖς εἰσὶ νόμος .
Quod enim lex diuina actionem ὁ θεῖος ἀπαιτεῖ Οι, γὰρ
νόμος . νόμος τὴν πρᾶξιν
μαρτυροῦσιν οἱ
exigat, teftantur qui ante legem
vfi funt cogitatio . πρὸ τοῦΜωσαϊκοῦ νόμου εὐσεβέσι μὲν
Molaicam * piis
* nibus ,* bonisqueactionibusvitam χρησάμενοι λογισμοῖς , πράξεσι δὲ ἀγα-
exornauere , et fibi ipfis legem θαῖς τὸν βίον κατακοσμήσαντες , καὶ
tulere . 15. Qui oftendunt opus σφῶν αὐτῶν νομοθέται , γενόμενοι ,
legis fcriptum in cordibus fuis , te-
ιέ .Οἵ τινες ἐνδείκνυνται τὸ ἔργον τῶν
ftimonium reddente illis confcientia,
et inter fe inuicem cogitationibus μου γραπ ]ὸν ἐν τοῖς καρδίαις αὐτῶν ,
accufantibus, aut etiam defendin . συμμαρτυρέσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως,
vibus, 16. In die cum iudicabit και μεταξὺ ἀλλήλων τῶν λογισμῶν καὶ
Deus occulta hominum fecundum τηγορούντων , ἢ‫ اد‬καὶ ἀπολογεμένων ,
C
euangelium meum per Iefum
Iejin Chri- 5. Ἐν ἡμέρᾳ , ὅτε κρινεῖ ὁ Θεὸς τὰ κρυ
fitum . Oftendit legem naturæ
cordibus infcriptam , et confcien . πτὰ τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὸ εὐαγγέ‐
tiæ tum accufationem tum de . λιόν μου διὰ Ἰησοῦ Χριςοῦ . Ἔδειξε
fenfionem veritate ornatam , Ε· τὸν τῆς φύσεως νόμον ταῖς καρδίαις ἐγε
go autem me operæ pretium γεγραμμένον, καὶ τῷ συνειδότος καὶ τὴν
facturum exiftimo fi rem ali-
κατηγορίανκαὶ τὴν ἀπολογίαν ἀληθεία
quoexemplo manifeftam efiece
Quando enim a ) illum in κεκοσμημένην . ἐγὼ δὲ προὔργου νομίζω
Beniamin adum ordiebatur ad. διά τινος παραδείγματος σαφῆ ποιῆσαι
mirabilis Iofeph , et quafi cali τὸν λόγον . ὅτε τὸ κατὰ τὸν Βενιαμὶν
dem fuffuratus effet, feruum ab- ἐξύφηνε δρᾶμα ὁ θαυμάσιος Ἰωσὴφ>
ducere conabatur , fratrum velu-
καὶ ὡς κεκλοφότα τὸν κόνδυ , δοῦλον ἐ-
ti in igne mentem probans , πειρᾶτο λαβειν , τῶν ἀδελφῶν ὡς ἐν πυ
aperte oftenfa eft vis tefti
monii confcientiæ. Tunc e- ρὶ δοκιμάζων τὴν γνώμην, ἄντικρυς ἐδεί
nim , tunc illi tragediam χθη τῆς τῇ συνειδότος μαξλυρίας ἡ δύνα-
quidem hanc attendere minine μις . τότε γὰρ δὴ τότε, ταύτῃ μὲν ἥκισος
volebant , fed 2
admiffi ante τῇ τραγωδία προσέχειν ἐβούλοντο, τῆς
duos et viginti annos fce : δὲ πρὸ δύο καὶ εἴκοσι ἐτῶν γενομένηςπα
leris recordabantur : et alii
quidem dicebant, fratris fui iu. ρανομίας ἀνεμιμνήσκοντο , καὶ οἱ μὲν ἔλε
nioris fanguinem ex manibus γον, ὅτι τὸ αἷμα τῶ ἀδελφῆ ἡμῶν τῷ
eorum requiri , Ruben autem νεωτέρου ἐκζητεῖται εἰς τὰς χεῖρας -
་
faltas illis admonitiones in μῶν , τῶν δὲ γεγενημένων πρὸς αὐτὲς
memoriam reuocabat,
nienter huic fimilitudini de παρακλήσεων ὁ Ῥουδεὶμ ἀνεμίμνησκε .
Teribamnus futurum iudiciumn , κατὰ ταύτην τὴνεἰκόνα διαγράψωμεν
et eorum qui extra legem τὸ μέλλον κριτήριον, καὶ τῶν ἔξω
2 νόμου
vixerunt confcientiam , quæ πολίτευσαμένων τὸ συνειδὸς , νῦν μὲν οἶ
nunc 1 quidem fe defendit , et πολογούμενον, καὶ τὴν ἄγνοιαν προβαλ
ignorantiam obtendit , nunc au- λόμενον , νῦν δέ γε τὴν κατηγορίαν δε -
tein culpam agnofcit, et latae fen- χόμενον , καὶ ἀνακηρύτιον τῆς ἐπενε
χθέσης

a) Gen. 43. et 44.

 INTERPRET. EPIST. AD ROMAN. CAP. II.
33

χθείσης ψήφε τὸ δίκαιον . οὕτω καὶ ᾿ΑΕ- tentiæ æquitatem prædicat. Ita

μέλεχ , τε συνειδότος ἔχων τὴν μαρτυ. et Abimelechi , cum haberet . con-

fcientiae teftimonium , Deo dice .
ρίαν , πρὸς τὸν Θεὸν ἔλεγε˙ Κύριε ἔθνος bat : a ) Domine , gentem ignorant-
ἀγνοῶν καὶ δίκαιον ἀποκτενεῖς ; ἐκ αὖ tem et iuftam interficies ? Nonne
τός μοι εἶπεν , ὅτι ἀδελφή μου ἐπὶ, καὶ ipfe mihidixit , Sotor meaeft, et
αὐτή μοι εἶπεν , ὅτι ἀδελφός με ἐτίν ; ipla mihi dixit , Frater meus
Pura mente hoc egis
ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ ἐποίησα τὸ ῥῆμα τῆς εἶ Cum: autem hæc docuiffet
το. ὁ μέντοι θεῖος ἀπότολος οὕτω τα
diuinus Apoftolus, conuertit fer-
τα διδάξας , ἐπὶ τὸν Ἰεδαῖον μεταφέρει monem ad iudæum , et dicit : 17
τὸν λόγον, καί φησιν, ιζ '. 3 ) Ἴδε σὺ Ecce tu Iaddus cognominaris. Hoc
Ἰεδαῖος ἐπονομάζη . Καιὸν γὰρ τότο enim nomen commune olim erat
et venerabile : et ideo non dixit
༧ ὄνομα , καὶ τίμιον ἦν πάλαι · διὸ ἐκ
τὸ
εἶπεν ὀνομάζῃ , ἀλλ᾽ ἐπονομάζη . Καὶ Νominaris , fed Cognominaris .
Et requiefcis in lege. Non enim
ἐπαναπαύῃ τῷ νόμῳ . Οὐ γὰρ κά laboras , vt qui extra legen ver-
μνεις , ὡς ἔξω νόμου πολιτευόμενος , τὸ fatur, quærens quid (ic egendum :

πρακτέον ἐπιζητῶν · ἀλλ᾽ ἔχεις͵ τὸν νό- fed habes legem , quae ne omnia
μον σαφῶς ἅπαντά σε διδάσκοντα . aperte docet . Et gloriaris in.
<
Καὶ καυχᾶσαι ἐν Θεῷ , Ως πάντων Dio , Vt qui te prætulerit o
σε προτετιμηκότι τῶν κατὰ τὴν οἰκου . mnibus gentibus , quæ erant in
> toto orbe terrarum , vt qui ma-
- μένην ἐθνῶν, ὡς πολλῆς σε κηδεμονίας -ή guam tui curam gerere digna
ξιωκότι , καὶ νόμον δεδωκότι , καὶ διὰ τῶν tus * fit, et legem dederit, et
προφητῶν ποδηγήσαντι . in . Καὶ y per prophetas inftituerit . 18. Ε A
νώσκεις τὸ θέλημα . Ταυτές , τε Θε8 , nofti voluntatem eius, Dai tcilicet .
di-
Καὶ δοκιμάζεις τὰ διαφέροντα . Εt probus vtiliora . Hoc eft,
᾿Αντὶ τε , ἐναντίᾳ ἀλλήλοις ,. δικαιοσύνην gnolcis eaqua inter fe funt con
traria , iuftitiam et iniuftitiam ,
καὶ ἀδικίαν , σωφροσύνην καὶ ἀκολασία temperantiain et intemperam iam ,
αν , εὐσέβειαν καὶ ἀσέβειαν . Κατη- pietatein et impietatem . Inftru
χούμενος ἐκ τῷ νόμου . Τούτων γάρ čtus per legem . alla enim hæc te
σαι
ἐκεῖνος διδάσκαλος γεγένηται . docu effe it . 19. Et conflumen
idis teipfum
eΠe ducem cæcorum , fumma eorum
θ'. Πέποιθάς2 τε σεαυτὸν ὁδηγὸν εἶναι qui in tenebris funt, 10. Erudito-
τυφλῶν, φῶς τῶν ἐν σκότει , κ. Παι rem infipientium , magiftrum in-
δευτὴν ἀφρόνων , διδάσκαλον νηπίων . fantium Hic oftendit elatos et
et
Ενταῦθα τὸ ὑψηλὸν αὐτῶν ἐπέδειξε arrogantes eorum anidios ,
Φρόνημα , καὶ ἐγύμνωσεν ἣν εἶχον κατά aperuit quodnam effet eorum ad-
uerfus

3 ) „ Totum illud : Ἴδε σὺ κ. τ. λ. ad verf. 24. per interrogationem olin Codd .

saliqui, tefte Theodoreto in Catena MSC . in Ep. ad Romn . in Bibl. Bodle-
„jana, qui tamen ipfe lectionem iftam improbat. ,, Ita 10. MILLIVS ad
N. T: in hunc Paulli locum. Sed vereor ne obferuatio Cod . Bodleiani
Theodori Mopfveft . fit, aut alius fimilis Theodoreti nominis .
a ) Genef. 20 , 4.5.

B. Theod . Tom . III. C

 B. THEODORETI INTERPRET .
34

uerfus profelytos fupercilium . τῶν προσηλύτων ὀφρῦν . Ἔχοντα

Habentemformamfcientia ,et ve- τὴν μόρφωσιντῆς γνώσεως ,καὶ τῆς ἀ
ritatis in lege. Eorum enim o- 2
ληθείαςἐν τῷ νόμῳ . Τούτων γάρσοι
/ mnium charaateres tibi diuina
lex attulit . 21. Qui ergo alium πάν ]ων τοὺς χαρακτῆρας ὁ θεῖος προσ
doces , teipfum non doces ? qui pre- έφερε νόμος . κά . Ὁ οὖν διδάσκων ἕτε
dicas non furandum , furaris ? ρον , σεαυτὸν οὐ διδάσκεις ; ὁ κηρύσσων
22. Qui dicis non machandum , ma. μὴ κλέπτων , κλέπεις ; κβ '. Ὁ λέγων
μη
charis ? qui abominaris idola , fa-
μὴ μοιχεύειν , μοιχεύεις ; ὁ βδελυσσόμε
crilegium committis ? 2. Οι τη
νος τὰ εἴδωλα ἱεροσυλες ; κγ '. Ὃς ἐν
lege gloriaris, per legis prauari.
cationem Deum inhonoris ? Oς νόμῳ καυχᾶσαι, διὰ τῆς παραβάσεως
tendit eum nullam ex data fi- τονόμο τὸν Θεὸν ἀτιμάζεις ; Ἔδειξεν
bi lege vtilitatem accepiffe , fed αὐτὸν οὐδεμίαν ἐκ τῆς τῇ νόμου θέσεως
tantum propter fcripta gloriari : ὠφέλειαν δεξάμενον ,ἀλλὰ τοῖς γράμμα-
et alios quidem conari docere ,
factis autem verbis fuis contra- σι μόνοις ἐναβρυνόμενον · καὶ διδάσκειν μὲν
dicere , et fruftra in lege fuper ἑτέρες πειρώμενον , ἀντίφθεγγόμενον
bire. Affert autem etiam tefti. δὲ διὰ τῶν ἔργων τοῖς λόγοις καὶ μάτην
monium ad accufationis confr . ἐπὶ τῷ νόμῳ μεγαλαυχούμενον . τίθησι
mationem . 24. Nomen enim Dei δὲ καὶ μαρτυρίαν εἰς τὴν τῆς κατηγορία
per vos blafphematur inter gentes , ας βεβαίωσιν . κδ '. Τὸ γὰρ ὄνομα τῆ
ficut fcriptum eft. Non folum e-
nim caufamnon dediftivt De. Θεῷ Θεδ δι᾿ ὑμᾶς βλασφημεῖται ἐν τοῖςἔθνε
us glorificaretur , fed multorum oι, καθώς γέγραπται . Οὐ γὰρ μόνον
etiam linguas ad malediâta δοξολογίας 4 ) αἴτιος οὐ γεγένησαι τῷ
commouifti. Cum tuam
e- Θεῷ , ἀλλὰ καὶ εἰς βλασφημίαν πολλὰς
nin fceleratam et iniquam ἐκίνησας γλώττας . ὁρῶντες γάρ σε τὸν
vitam viderent , Deum qui
te elegit blafphemiis et ma- mg παράνομονβίον , τὸνἐκλεξάμενόν σὲ προ-
ledictis aperte inceffebant . φανῶς ἐβλασφήμων Θεόν . οὕτω δείξας
Poftquam autem eos ita os- ὄνησιν αὐτοὺς ἐκ τῆς Μωσαϊκῆς νομοθε‐
tendit nihil ex lege Mofai . σίας οὐ δεξαμένες , εἰς τὴν περιτομὴν
ca vtilitaris cepiffe , transfert μεταφέρει τὸν λόγον καὶ δείκνυσι καὶ
orationem ad circumcifionem,
et oftendit eam quoque ette effe ταύτην 5 ) ανόνητον , ὅταν τῶν ἄλλων ἐξ
inutilem , quando fuerit aliorum γων ἄμοιρος n.ᾖ κέ . Περιτομὴ μὲν γὰρ
operum expers. 25. Circumcifio ὠφελεῖ , ἐὰν νόμον Cπράσσῃς · ἐὰν δὲ πο-
enim prodeft, fi legem ferues : fin ραβάτης νόμου ἦς , ἡ περιτομή σου άκρο-
autem fis prauaricator legis , cir ουσία γέγονε. Τοῖς προφητικοῖς ὁ
cumcifio tua præputium facta eft. θεῖος ἀπότολος ἠκολούθησε λόγοις . ὁ
Diuinus Apoftolus dicta propheti-
cafecutus eft. Vniuerforum enim γὰρ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ Ἱερεμίου το προ-
Deus dicit per Ieremiam prophe- φήτου φησὶν , ὅτι πάντα τὰ ἔθνη ἀπε
tam : a ) Omnes gentes incircumci- ρίτμητα σαρκί · ὁ δὲ οἶκος Ἰσραὴλ ἀπε-
* fz carne:*domus autem Ifrael incir- ρίτμητοι καρδίαις αὐτῶν . καὶ πάλιν πε-
cumcifi cordibus fuis. Etrurfus : b)
ριτμή-

4) air. deeft in Bav. 5 ) Ita Bar . bene ; textus Sirmondi habebat ἀνόητον .
a) Ier . 9, 26. b) Ib. c.4, 4.
 EPIST. AD ROMANOS CAP . II . 35

ριτμήθητε τῷ Θεῷ · καὶ δεικνὺς ποίαν CircumcidaminiDeo . Et oftendens

2
λέγει περιτομὴν ἀρέσκουσαν τῷ Θεῷ , quamnum dicat circumcifionem
Deo placere , fubiunxit , Er cir-
ἐπήγαγε καὶ περιτέμνεθε τὴν ἀκρο- cumcidamini preputium cordis
Κυςίαν τῆς καρδίας ὑμῶν τὴν σκληράν . veftri durun Inde permotus di-
ἐντεῦθεν ὁρμώμενος ὁ θεῖος ἀπότολος , uinus Apoftolus oftendit circum-
περιτλὴν ἔδειξε τὴν περιτομὴν , τῆς καὶ cifionem effe fuperuacaneam , fi
τὰ ψυχὴν οὐχὑπαρχούσης περιτομῆς · non addit animæ circumcifio Pro-
δι᾽ ἐκείνην γὰρ αὕτη δέδοται. ἐὰν γὰρ ἐ- pter illam enim hæc data eft.
Quod fi illa non adfit, nulla eft
κείνη μὴ προσῇ , οὐδὲν ἀπὸ ταύτης ὄφε- alterius vtilitas . Solius enin fi-
λος˙ μόνης γὰρ τάξιν ἐπέχει σφραγῖδος . gnaculi locum obtinet. Vbi au-
ἔνθα δὲ χρυσὸνἔχομεν,ἢ
‫اد‬ ἄργυρον, ἢ λίθες · rem habemus aurum , vel argen-
τιμίες , ἢ ἐσθῆτα πολυμελῆ , εξώθαμεν ἐ- tum , vel lapides pretiofos, vel ve-
πιτιθέναι τὰ σήμαντρα · ὅταν δέ γετέ- ftem fumptuofam , illic folemnus
fignacula imponere . Sed quan-
των ἔνδον μηδὲν ἀπόκειται , περιτὴ τῶν donihil horumneft intus repofi-
· σημάντρων ἡ θέσις . κς'. Ἐὰν ὧν ἡ ἀκρο- tum , tunceft fuperuacaneum im-
· βυζία τὰ δικαιώματα τῷ νόμου φυλάσ- ponere figillum . 26. Si ergo pra-
ση , οὐχὶ ἡ ἀκροβυσία αὐτῇ εἰς περιτο. putium iuftitias legis cuftodiat, non-
μὴν λογιθήσεται ; Ὁ νόμος , φησί, τὸ ne præputium illius in circumcifio-
nem reputabitur ? Lex, inquit, opus
ἔργον ἀπαιτῇ .ὅταν ἔν σὺὁ περιτε μη- exigit .Situ ergo , quies circumci-
μένος
‫ اد‬τῦτο μὴ ἔχῃς, ὁ δὲ ἀκρόβυζος ἔχῃ , fus ,hoc non habeas,qui habetau-
ἐκ ἂν εἰκότως σὺ μὲν κληθείης παράνο- tem præputiuum hoc habeat , an
μος , ἐκεῖνος δὲ τὴν ἔντιμόν σου λάβοι non iure tu quidemn legis rians-
προσηγορίαν, καὶ ἀκρόβυζος μὲν ἐκ ἔτι greffor voceris, ille vero honorabi
le nomen tuum accipiat, et non am-
κατὰ τὴν σὴν ὀνομάζοιτο λοιδορίαν , πε- plius habens prapuriam , vt tu ei
ριτετμημένος δὲ μᾶλλον , ὡς τῆς ψυχῆς conuitiari foles, nominetur ,fedpo-
τὴν
~ κακίαν περιτεμών ; κζ'. Καὶ κρι- tius circuncitus , vt qui anime vi-
νῇ ἡ ἐκ φύσεως ἀκροζυσία , τὸν νόμον τε . tium amputauerit ? 27. Et iudica-
λοῦσά σε τὸν διὰ γράμματος καὶ περίο- bit quod eft ex natura præpurium ,
μῆς παραβάτην νόμου . Αξιον θαυμά . legem confummans , te qui per lite
ram er circumcifionem es præuarica-
· σαι τῷ ἀποτόλε τὴν τῆς σοφίας ὑπερ- tor legis. Admiratione digna eft
βολήν . οὐ γὰρ τὸν φυσικὸν νόμον ἀντέ- infignis Apoftoli fapientia . Non e-
ταξε τῷ γραπῷ , ἀλλὰ τὸ ἐπονείδιζον nim legem naturalem fcriptæ op-
ὄνομα τῷ σεμνῷ , τῇ περὶλομῇ τὴν ἀκρο- pofuit, fed nomen probrofum ho-
Ευξίαν. τῦτο δέ, φησι,κατηγορίας ἐλεύ . nefto , circuncifioni fcilicet præpu-
tium . Hoc autem , inquit , accufatio-
περον . οὐ γὰρ ἑκών τις οὕτω γεννᾶται ,
nevacat :non enim fua fponte quis-
ἀλλ᾿ ὁ δημιουργὸς οὕτω διαπλάτει τὴν quamitanafcitur , fed opifex icafin-
φύσιν. οὗ δὴ χάριν οὐδὲ βλάβη τις ἐν- gitnaturam . Quamobrem nec vl-
τεῦθεν γεγένηται τοῖς τῆς ἀρετῆς ἐρα- lum hinc damnum virtutis amato-
τοῖς . σὺ δὲ , ἐδέξω μὲν παρὰ τῶν προγό- ribus contingit. Τuautem accepi .
fti quidem a maioribus fignum
νων τῆς περιτομῆς τὸ σημεῖον , ἔχεις δὲ
circumcifionis , et habes legem
τὸν νόμον τὸ πρακτέον ὑποδεικνύοντα quæ indicat quid fit agen-
ἀντιπράτεις δὲ τοῖς ἔργοις τῷ τῷ νό· dum , fed factis fcopo legis
C 3 ad
 B. THEODORETI INTERPRET .
36

aduerfaris. Cum ergo fic often . μου σκοπῷ . οὕτω δείξας τὴν περιτομὴν
· diffet circumcifionem pro figno αντὶ σημείου μὲν δεδομένην , περιτὴν δὲ
quidemdatam , fed effectam poft. μετὰ ταῦτα γεγενημένην , δείκνυσι λοι
ceps,Iudzi quoque appellationem πὸν καὶ τὴν τῷ Ἰουδαίου προσηγορίαν
nihilhabere vtilitatis. 28. None- & δεμίαν ὄνησιν ἔχεσαν . κζ '.Οὐ γὰρ ὁ
sim qui in manifefto Iudaus eft, ἐν τῷ φανερῷ Ἰεδαῖος ἐςιν , ἐδὲ ἡ> ἐν τῷ
neque qua in manifeftoin carneeft φανερῷ ἐν σαρκὶ περιτομή. κή . Αλλ᾿ ὁ
circumcifio, 29. Sed qui in occulto , ἐν τῷ κρυπλῷ Ἰεδαίος , καὶ περιτομήκας .
eft Iudaus, et circumcifio cordis in
* δίας ἐν πνεύματι , οὐ γράμματι · οὗ ὁ
* fpiritu , non litera , cuius laus
non ex hominibus , fed ex Deo eft. ἔπαινος ἐκ ἐξ ἀνθρώπων , ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ
Confugit hic aperte ad teftimo . Θεοῦ . Κατέφυγεν ἐνταῦθα σαφῶς
nia prophetica , quæ pofuimus ἐπὶ τὰς προφητικὰς μαρτυρίας , ἃς ἄ
fuperius. Circumcidimini, enim ,
inquit , præputium cordis veftri νω τεθήκαμεν˙ περιτέμνεσθε γάρ φησί,
durum. τὴν ἀκροβυσίαν τῆς καρδίας ὑμῶν τὴν
σκληράν.

CAPVT 111. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ .

epreffo ad hunc modum Iu-

daico fupercilio , cum often-
dir illum fruftra in circumcifio .
ne, et lege , et Iudai appellatione
gloriari , ne quis exiftimaret ipfum
odio er maleuolentia hoc facere ,
ν Ἰεδαϊκὴν καταγάλας -
Οὕττὴ ω
Φρῦν , καὶ δείξας μάτην 1 ) αὐτὸν
2
ἐπὶ τῇ περιτομῇ καὶ τῷ νόμῳ , και τη
τοῦ Ἰεδαίε προσηγορία μεγαλαυχού-
μενον , ἵνα μή τις αὐτὸν ὑπολάβοι δυσ-

fubiungit : 1. Quid ergo ampli- μενείᾳ τῷτο καὶ ἀπεχ•θείᾳ ποιεῖν , ἐπά 3
us Iudao eft , aut quæ eft vti- γε α ‫ او‬. Τί 2 ) ἦν τὸ περισσὸν τῷ Ἰου-
Litas circumcifionis ? Si alienige . δαίς , ἢ τίς ἡ ὠφέλεια τῆς περιτομῆς ;
11
narum , inquit , gentium aliqui Εἰ τῶν ἀλλοφύλων , φησὶν , ἐθνῶν τινὲς
pietate ac virtute ornati , diuinis θεοσεβείᾳ καὶ ἀρετῇ κοσμούμενοι τῶν
præconiis celebrantur , cur tandem θείων ἀναῤῥήσεων ἀπολαύουσι , τί δή-
Deus Ifraelemn a gentibus fepara- ποτε καὶ τῶν ἐθνῶν ἐχώρισε τὸν Ἰσραὴλ
uit, eique dedit circumcifionem ? ὁ Θεὸς , καὶ τὴν περιτομὴν αὐτοῖς δέδω
Iudai enim amplius dicit , ho-
κε ; τὸ γὰρ περισσὸν τῷ Ἰουδαίου , τὴν
noris præ gentibus prærogati-
Tum addit , 2. Muit um 3 ) προτίμησιν λέγει τῶν ἐθνῶν . εἶτα ἐπ
uam .
per omnem modum . Elegit enim άγε , β' . Πολὺ κατὰ πάν 2 τα τρό-
eorum maiores , ab Aegypti πον. Ἐξελέξατο γὰρ αὐτῶν τοὺς προ
orum dominatu liberauit , ela- γόνες , τῆς Αἰγυπτίων ἠλευθέρωσε δυνα
ram eorum famam per omnis ζείας, πολυθρυλλήτους διὰ τὰς πανο-
generis miracula effecit , legem δαπὰς θαυματουργίας ἀπέφηνε , νόμον
2
1

1 ) αὐτοὺς και μεγαλαυχημένης ap. Oecum . Theodul. ipfos . Sic etiam Herv .
2 ) οὖν deeft ap . Oec ., habet tamen Theodul. 3 ) Pro προτ . ἐθνῶν habet
Theod . ap . Dec , τὴν περιτομὴν λέγει . Sed Theodul . prærogationem præ gen-
tibus.
 · EPIST . AD ROMAN. CAP . III. 37

εἰς βοήθειαν ἔδωκε , προφήτας 4) ἐπέad auxilium dedit , prophetas

ζησε . τοῦτο γὰρ λέγει , πολὺ κατὰ conftituit . Hoc enim dicit , Mul
tum per omnem modum . His au-
πάντα τρόπον . ταῦτα μέντοι πάντα tem omnibus filentio prætermif
σιγήσας ; τοῦ νόμο τὴν θέσιν τίθησι fis , folam legislationem pofuit .
5 )μόνην . Πρῶτον μὲν γὰρ ὅτι ἐπιτεύ- Primum quidem , quia illis credita
θησαν τὰ λόγια τῇ Θεξ . Μεγίςη γὰρ funt eloquia Dei. Maximus enim
αὕτη τιμὴ , τῶν ἄλλων ἐθνῶν μόνην τὴν hic honor eft , cum aliæ gentes
folam quæ ex natura eft cogni-
ἐκ φύσεως ἐχηκότων διάγνωσιν , τούτες tionen haberent , eos legem quo-
λαβεῖν καὶ τῇ νόμε τὴν θέσιν , γ. Τί que accepiffe . 3. Quid enim , fi
γὰρ εἰ ἠπίζησάν τινες ; μὴ ἡ ἀπιξία αὖ aliqui non crediderunt nun-
aliqui
τῶν τὴν πίςιν τοῦ Θεῷ καταργήσει ; μὴ quid incredulitas illorum fidem Dei
Sciebat , in-
γένοιτο ᾔδει , φησὶν , ἄνωθεν ὁ τῶν euacuabit ? Abfit.
ὅλων Θεὸς ,καὶ τοὺς φύλακας ἐσομένες quit , Deus iam ab initio , qui-
nam legem effent feruaturi , et
· τε νόμε ,καὶ τοὺς τῦτον παραβήσεσθαι quinam transgreffuri . Itaque qui
μέλλοντας. οὐδαμῶς τοίνυν οἱ ἀπιζήσαν · non crediderunt , nequaquam di
Etfi
‫ اد‬ἐλυμήναντο τὰς θείας εὐεργεσίας. uinis beneficiis offecerunt.
τὲς
κἂν γὰρ ἅπαντες οἱ ἄνθρωποι περὶ αὖ enim omnes homines in eum in-
τὸν ἀχάριςοι γένωνται , οὐκ ἐλατώσει grati fuerint , ingratus eorum
τῷΘεῷ τὴνδόξαν ἡ τούτων ἀχαριτία . animus Dei gloriamnondimi
Hoc enim per fequentia
τῦτο γὰρ διὰ τῶν ἐπαγομένων δεδήλωκε. declarauit. 4. Sit autem Deus
δ΄ . Γινέσω δὲ ὁ Θεὸς ἀληθής · πᾶς δὲ verax , omnis autem homo mendax .
ἄνθρωπος ψεύτης . Δῶμεν γάρ ,φη- Concedamus enim , inquit , nul-
homines Deo
σι, τῷ λόγῳ , μηδένα τῶν ἀνθρώπων lum inter
1
τὴν προσήκουσαν αὐτῷ δοξολογίανπροσ : fed omnes ingrati animi crinine
φέρειν , ἀλλὰπάντας ἀχαριςίαν νοσεῖν · laborare : hoc enim dicit , *
τῦτο γὰρ λέγε , πᾶς δὲ ἄνθρωπος ψεύ- Omnis autem homo mendax , quid-
της , ποίαν ἐντεῦθεν μείωσιν ἡ τῷ Θεοῦ nam ex eo Dei gloriæ decefferit ?
δέξεται δόξα ; τοῦτο καὶ ἀλλαχοῦ τέ . Hoc etiam alibi pofuit beatus
θεκεν ὁ μακάριος Παῦλος · εἰ ἀπιςοῦ . Paulus. Si non credimus , in-
μεν γάρ , φησιν , ἐκεῖνος πισὸς μένει · quit , a) illetamen fidelis manet.

ἀρνήσαθαι γὰς ἑαυτὸν οὐ δύναται. ἐν- Hic autem etiam fcripturæ tefti-
ταῦθα δὲ καὶ γραφικῇ κέχρηται μαρ- monio vtitur : Sicut fcriptum
τυρία˙ καθάπες γέγραπται , ὅπως ἂν eft , b ) Vt iuftificeris in fermonibus
δικαιωθῆς ἐν τοῖς λόγοις σε , καὶ νική- tuis , et vincas cum iudicaris. fl
σῃς ἐν τῷ κρίνεθαί σε. τὸ δὲ ὅπως οὐκ lud autem vt non reddit hic
αἰτιολογικόν ἐτιν ἐνταῦθα , ἀλλὰ τῆς ἐκ- rationem , fed euentum decla
βάσεως δηλωτικέν . οὐδὲ γὰρ τούτε χά . rat. Neque enim ideo pecca
· ριν ἁμαρτάνομεν , ἵνα τοῦ Θεῷ τὴν φι- mnus , vt Dei humanitatem often-
λανθρωπίαν δείξωμεν · ἀλλ᾿ αὐτὸς μὲν damus , fed ipfe quidem benefi
τῶν εὐεργεσιῶν χορηγῇ τὰς πηγὰς, σω- ciorum fontes fuppeditat , fa-
C 3 lutem

4 ) Oec . ἀπέσειλε. Theodul. excitauit . 5 ) μόνον .Dec.

) 2 Tim. 2 , 13. b) Pf. 50, 6.:
 TI INTERPRET
38 B. THEODORE .

lutem `procurans omnibus : homi- τηρίαν πραγματευόμενοςἅπασιν˙ αὐτ

nes auteui , cum fint libero ar-
bitrio praditi , alii Dei cultum τεξούσιοι δὲ ὄντες οἱ ἄνθρωποι, οἱ μὲν
preferunt , alii contraria via in . προτιμῶσι τὴν τοῦ Θεοῦ θεραπείαν ,
grediuntur , et finem viæ fuæ οἱ δὲ τὴν ἐναντίαν ὁδεύεσι, καὶ κατάλλη .
conuenienten nancifcuntur. Por- λον εὑρίσκουσι τῆς ὁδοῦ τὸ τέλος. ὁ μένα
το Deus hos etiam beneficio af το Θεὸς , καὶ τούτους εὐεργετῶν , ἀπο-
ficiens , iuttam habet in eis iu . λογίαν ἐν τῷ κρίνειν ἔχει , τὴν παντοδα .
dicandis defenfionem , quod omni
fatione eorum curam gerat. Sic πὴν αὐτῶν ἐπιμέλειαν . οὕτω καὶ πρὸς
etiam dicebat ad Ifratiem : a) τὸν Ἰσραὴλ
‫او‬ ἔλεγε˙ λαός με‫ اد‬τί ἐποίησά
Popule ini , quid feci tibi ? vel σοι , ἢ τί ἐλύπησά 6) σε , ἢ τί παρηνός
A
qua re triftitia aut moleftia affeci ? χλησά σοι ; ἀποκρίθητί μοι · εἶτα κατὰ
refpondemihi. Deinde figillatim μέρος τῶν εὐεργεσιῶν ἀναμιμνήσκει. οὔ-
beneficia commemorat , Ita et .
per Ieremiam clamat ; b ) Quod τω καὶ διὰ Ἱερεμία βο · τί εὗρον οἱπα
nam delictum in me inuenerunt τέρες ὑμῶν ἐν ἐμοὶ πλημμέλημα , ὅτι
patres veftri , quod longe a me απέτησαν ἀπ᾿ ἐμοῦ μακρὰν , καὶ ἐπο-
recefferint , et vana fecuti , ρεύθησανἐπίσω τῶν ματαίων , καὶ ἐμα-
2
et vani facti fuerint ? Et rur- ταιώθησαν ; καὶ πάλιν τὸν τῶν εὐεργε
fus profert beneficiorum cata . σιῶν εἰσφέρει κατάλογον . ὁ μέντοι θεῖος
lus , tanquam ex aduerfariorun απότολος ὡς ἐκ τοῦ τῶν ἐναντίων ἐπι
perfona , fyllogifinum inducit. συλλογίζεται προσώπε . έ . Εἰ δὲ ἀδικία
5. Sin autem noftra iniquitas Dei ἡμῶνΘεοῦ δικαιοσύνην συνίζησι , τί ἐρε
iuftitiam commendat, quid dicemus ? μεν ; μὴ ἄδικος ὁ Θεὸς ὁ ἐπιφέρων τὴν
Nunquidiniquus eft Deus qui in ὀργήν ; κατὰ ἄνθρωπον λέγω , ς .Μὴ
fert iram ? fecundum hominem dico ,
6. Abfit. Neceffario pofuit oppo- γένοιτο. ᾿Αναγκαίως τὴνὑφ᾽ ἑτέρων
fitionen , quæ ab aliis affertur , et προφερομένην ἀντίθεσιν τέθεικε,καὶ τῇ
negatione quam fit abfurda often απαγορεύσει τὸ ἄτοπον ἔδειξεν. οὐ γὰς
dit: Non enim , inquit , hæc di. ἐγώ , φησι , ταῦτα λέγω , ἀλλὰ τὲς τῶν
co , fed aliorum ratiocinationes ἄλλων τέθεικα λογισμούς . τοῦτο γὰρ
adduxi . Id enim eftquod ait,Se- λέγει , κατὰ ἄνθρωπον .
cundum hominem . Alioqui quomo- Ἐπεὶπῶς κα
do iudicabit Deus mundum ? 7 δι νεῖ ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ;2 ζ΄. Εἰ γὰρ ἡ
enim veritas Dei abundauit in meo ἀλήθεια τῷ Θεῷ ἐν τῷ ἐμῷ ψεύσματι
mendacio in gloriam ipfius , quidad . ἐπερίσσευσεν εἰς τὴν δόξαν αὐτοῦ , τί ἔτι
buc ego tanquam peccator iudicor ? κἀγὼ ὡς ἁμαρτωλὸςκρίνομαι; Τῶν
Eft , inquit
dicere, Iufta abfurdiffimum
, eft hæc
enim Dei fenten . ἀτοπωτάτων , φησίν , ἐξι τὸ ταῦτα λέ
tia : nec mea iniquitas Deo cie. γειν. δικαίᾳ γὰρ ἡ τῇ Θεοῦ ψῆφος και
mentiæ nomine gloriam conci. οὐ τὸ ἐμὸν ἄγνωμον προξενεῖ τῷ Θεῷ
liat. Effet enim fumma iniu . τὴν ἐπὶ φιλανθρωπία δόξαν. ἀδικία γὰρ
ria , fi qui illi gloriam conci ἐχάτη , τοὺς προξένους αὐτοῦ γενομέ-
liauerunt ab eo punirentur , et
νους τῆς δόξης δίκας εισπράτλεθαι παρ
æterno fupplicio aficerentur . αὐτοῦ , καὶ κόλασιν ὑπομεῖναι αἰώνιον.
τοῦτο

6 ) σs. deeft in Β.
« ) Mich . 6 , 3. b ) Ier. a , J.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. III. 39

τοῦτο γὰρ οὐδὲ τῶν ἄγαν ἀδικωτάτων Hoc enim nec iniuftiffimorum
ἀνθρώπων δράσοι τὶς ἄν, ἤπου γε αὐτὸς hominum quisquam fecerit , me-
ὁτὰς τῆς δικαιοσύνης ἀναβλύζων πηγάς . dum ipfe, a quo iuftitiæ *
8. Et non
ή. Καὶ μὴ καθώς βλασφημούμεθα , fontes fcaturiunt.
καὶ καθὼς φασί τινες ἡμᾶςλέγειν , ὅτι ficut blafphemamur ,et ficut di
cunt aliqui nos dicere , Faciamus
ποιήσωμεν τὰκακὰ , ἵνα ἔλθῃ τὰ ἀγα- mala vt veniant bona , quorumtu-
θὰ , ὧν τὸ κρίμα ἔνδικόν ἐςιν . Οὐδέν , dicium iuftum eft . Nihil , in-
φησι, τούτων ἡμεῖς φαμὲν , παρ᾽ ἑτέρων quit , horum nos dicimus : fed
δὲ λέγειν συκοφαντούμεθα , οἳ τῆς συ- alii nos dicere calumniantur , qui
κοφαντίας τίσουσι δίκας, εἰδέναι μέντοι quidem calumnia penas luent .
χρὴ ,ὡς τῶν ἱερῶν ἀποςόλων λεγόντων , Scireautem oportet , quod cum
ὅπε ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία , ὑπερεπε- « fanei apoftoli dicerent , Vbi ab-
ท χάρις˙ τινὲς τῇ θεοσεβεία undauit peccatum , illic abundauit
ρίσσευσεν ἡ
δουλεύοντες , ψευδολογίας κατ᾿ αὐτῶν et gratia, quidam ex iis qui pie-
κεχρημένοι , λέγων αὐτοὺς ἔφασκον ' tatem colebant , falfa in eos con-
ποιήσωμεν τὰ κακὰ ,ἵνα ἔλθῃ τὰ ἀγα- ferentes , illos dicere aiebant , Fa-

θά . ἀλλ᾽ οὐχ οὗτος ἦν ὁ τῆς ἀποτολι . Sed non hic erat doëtring apo-
κῆς διδασκαλίας σκοπός . πᾶν γὰρ τοῦ ftolica fcopus. Contra enim fan-
ναντίον ἐνομοθέτουν , πάσης ἅπαντας ciebant , vt ab omni iniquitate
Eos autem ,
παρανομίας ἀπέχεθαι. τὲς δὲ τῷ παν- omnes abftinerent.
αγίῳ κηρύγματι προσιόντας θαῤῥεῖν qui ad fanftam prædicationem
accedebant , bono animo effe iu-
ἐκέλευον ,ὡς τῆς ἀφέσεως τῶν προτέρων bebant , tanquam priorum pecca-
ἁμαρτημάτων ὑπὸ τοῦ Θεοῦδεδομένης . torum remiftione a Deo data.
ἡμεῖς δὲ ἐνταῦθα τὴν ἑρμηνείαν ζήσαν· Nos autem interpretationem hic
fiftentes , et mentem interiecta
τες , καὶ τὸν νοῦν διαναπαύσαντες , τὸν
quiete recreantes , eum qui de-
δεδωκότα ςόμα ἀνθρώπῳ , καὶ ποιήσαν dit os homini , quique mutum
τα δύσκωφον καὶ κωφόν , ἀνυμνήσωμεν , et furdum fecit , laudemnus , et
καὶ τῆς ἀποςολικῆς διδασκαλίας τὸν νt apoftolica doctrinae intelligen-
νοῦν καταμαθεῖν ἱκετεύσωμεν. δώσει tiam nos doceat oreinius . Dabit
γὰρ πάντως ὁ εἰπὼν , αἰτεῖτε καὶ δοθή . enim omnnino qui dixit , a ) Pe-
σεται ὑμῖν · ζητᾶτε καὶ εὑρήσετε˙ κρού- tite et dabitur vobis , quærite et
ετε , καὶ ἀνοιγήσεται ὑμῖν. μεθ᾽ οὗ τῷ inuenietis , pulfate et aperietur
vobis. Cum quo Patri cum fan-
πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ πνεύματι δόξα timino Spiritu gloria conue:
πρέπει καὶ μεγαλ οπρέπ εια , νῦν καὶ nit , et magnifi centia , nunc et
ἀεὶ , καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. femper , et in fecula feculorum .
Amen .
ἀμήν .

CA TOMVS

a) Matth. 7 , 7. Luc. H , 9.
 40 B. THEODORETI INTERPRET.

TOMYS SECVNDVS . ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ.

Iam diximus , diuinum apofto

Deum Εἰρήκαμεν ἤδη , ὡς ὁ θεῖος ἀπότολος
et feruatorem noftrum Iefum δεῖξαι βούλεται τὴν ἐνανθρώπησιν
Chriftum neceffario hominem fa- τοῦ Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησὲ Χρι-
ftumn effe. Hac enim de caufa , τοῦ ἀναγκαίως γεγενημένην . τούτῳ γὰς
et de iis qui extra legem , et de δὴ χάριν τὴν περὶ τῶν ἔξω τοῦ νόμου ,
iis eriamn , qui fub ea vixerunt , και μέντοι καὶ τῶν ὑπ᾿ αὐτὸν πολιτευ-
locutus eft , probauitque et illos σαμένων , κεκίνηκε λόγων · καὶ διήλεγξε
legemn naturalem , et hos legem κακείνες τὸν φυσικὸν , καὶ τούτους τὸν
Molaicam effe transgreffos , et
vltimo effe fupplicio dignos : et Μωσαϊκὸν παραβεβηκότας νόμον , και
optimum medicum imitatus eft , τιμωρίας ὄντας τῆς ἐχάτηςἀξίους. καὶ
qui docet prius morbi grauita . ἰατρὸν ἄριτον ἐμιμήσατο , ὃς πρότερον
tem
medica eos
mentor laborant
qui um auxili deinde
, um adhi τὴν τοῦ νοσήματος χαλεπότητα διδά
σκει τοὺς κάμνοντας , εθ᾽ οὕτω προσ-
ber . Ita enim et ipfe , Poftquam φέρει τὴν τῶν ἀλεξικάκων φαρμάκων
* horum et illorum iniquita-
tem coarguit , ipfosque et reos βοήθειαν, οὕτω γὰρ καὶ αὐτὸς τὴν τέ
et fupplicio dignos fuiffe often των κακείνων διελέγξας παρανομίαν ,
dit , profert deinceps fidei medi. καὶ δείξας ὑπευθύνους και τιμωρίας
camentum , et diuinæ difpenfa αξίους , προσφέρει λοιπὸν τὸ τῆς πιο
tionis benignitatem docet , di-
cens : 9. Quid ergo pracelli 5εως φάρμακον , καὶ τῆς θείας οἶκονο .
anus ? Prius enim caufati fu . μίας τὴν Φιλανθρωπίαν διδάσκει , και
mus , Iudaos et Gracos omnes Φησιν · θ '. Τί οὖν κατέχομεν περισσὸν ;
effe fub peccato , 10. Sicut fcri. προητιασάμεθα γὰρ Ἰουδαίους τε καὶ
ptum eft, n ) Non eft iuftus quis- Ἕλληνας , πάντας ὑφ᾽ ἁμαρτίαν εἶναι
quan , 1. Non eft intelligens , i . Καθώς γέγραπται , ὅτι οὐκ ἔτι δι
non eft requirens Deum . 12. Q-
games declinauerunt , fimul inutiles καιος οὐδὲ. εἷς . ιού . Οὐκ ἔςιν ὁ συνιῶν
fatti funt : non eft qui faciat οὐκ ἔτιν ὁ ἐκζητῶν τὸν Θεόν . ιβ΄. Πάνω
bonum , non eft usque ad vnum . τες ‫رد‬ ἐξέκλιναν , ἅμα ἠχρειώθησαν οὐκ
13. Sepulcrum patens eft guutur ἔςι ποιῶν χρητότητα , οὐκ ἔσιν ἕως ἑνός
eorum ,mlinguis fuism dolofe angebant ανεωγμένος ὁ λάρυγξ αὐ
Venenu afpidu fub labiis eo-. ιγ΄2. Τάφος
rum. 14. Quorum os maledigio τῶν , ταῖς γλώσσαις αὐτῶν ἐδολιοῦσαν
ne et amaritudine plenum τῇ τὸς ἀσπίδωνὑπὸ τὰ χείλη αὐτῶν.ιδ '. Ως
eft.
15. Veloces pedeseorum ad crum . τὸ ςόμα 2 αρᾶς καὶ πικρίας γέμει .
dendum fanguinem. ιέ
16.Contri. ae .. Ὀξεῖς οἱ πόδες αὐτῶν ἐκχέαι αἷμα .
sio et infelicitas in viis ipforum , ις . Σύντριμμα
ὁδοῖς αὐτῶν · δ '. ταλαιπωρία͵
και ἐν ταῖς
Καὶ ὁδὸν εἰρήνης οὐκ
17. Et viam pacis non cognoue- ιζʹ,
runs.
18. Non eft timor Dei ἔγνωσαν . ιή. Οὐκ ἔςι φόβος Θεῷἀπέ
ante oculos eorum . Et in iis
ναντι τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν. Καὶ ἐν
quæ fuperius explicata funt , cum τοῖς πρόσθεν ἡρμηνευμένοις , τὰ κατὰ
τὴν
4). PS. 14, 3. Pf. 52, 4.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. III.
41

τὴν περιτομὴν καὶ τὴν ἀκροβυσίαν πα- circumcifionem cum præputio

ρεξετάσας , ἐπήγαγε τί οὖν τὸ περιτ] ὸν contuliffet, fubiunxit : Quid er-
τοῦ 7 ) Ἰουδαίε ; καὶ ἐνταῦθα , δείξαι 80 amplius Iudao eft ? et hoc lo-
βουλόμενος τῆς εὐαγγελικῆς χάριτος τo volens gratia euangelicæ ex-
τὴν ὑπερβολὴν , ἔφη · τί οὖν κατέχομεν cellentiam oftendere, ait : Quid
Oftendi.
περισσὸν ; ἐδείξαμεν γὰρ , καὶ τοὺς ἔξω ergo pracelimus ?
τοῦ νόμου , καὶ τοὺς ὑπὸ τῷ νόμῳ που mus enim , et eos qui extra le-
λιτευσαμένους ἡμαρτηκέναι. προστέθει. gem , et eos qui fub lege fue-
runt ,peccaffe . adiecit autem et-
κε δὲ καὶ τὴν Δαβιτικὴν μαρτυρίαν , ὡς iam Dauidicum teftimonium , vt
ἄγαν αρμότ ] ουσαν εἰς τὴν προκειμένην
propofito argumento valde cons
ὑπόθεσιν . συντομίας δὲ ὅτι μάλιςα
" ueniens .
ueniens. Breuitatiautem præci-
φροντίζων τοῦτο ποιεῖ · ἢ γὰρ ἂν ἅπαν
pue ftudens hoc facit : alioqui
τὰς τοὺς προφήτας εἰς κατηγορίαν 18 . omnes prophetas ad Iudzorum
δαίων ἐκάλεσεν , οἳ τὰ τοιαῦτα περὶ accufationem vocaffet , qui hæc
αὐτῶν καὶἔτι τούτων ἀτοπώτερα λέγε . de illis , atque his etiam abfur
Vnde fubiunxit :
σιν . ὅθεν ἐπήγαγεν˙ · θ . Οἴδαμεν ὅτι diora dicunt.
ὅσα ὁ νόμος λέγει , τοῖς ἐν τῷ νόμῳ λα- 9. Scimus quod quæcumque lex
λεῖ. Σὺν πολλῇ δὲ καὶ τοῦτο τέθεικεν loquitur , iis qui funt in lege lo-
Hoc autem etiam val-
ἀκριβείᾳ . οὐ γὰρ εἶπε 3 ) περὶ τῶν ἐν τῷ de accurate pofuit . Non enim
νόμῳ , ἀλλὰ τοῖς ἐν τῷ νόμῳ ,πολλὰ γὰρ dixit,deiis qui funt in lege,fed ,
καὶ περὶ Βαβυλωνίων λέγει , Περσῶν τε iis qui Junt in lege. Multa e-

καὶ Μήδων , καὶ Αἰγυπτίων , καὶ ἑτέρων nim dicit etde Babyloniis , et
πλείςων ἐθνῶν . ἀλλ᾿ 9} ὅμως Ἰουδαίοις de Perfis , et Medis , et Aegy-
καὶ τὰς περὶ τούτων προῤῥήσεις προσ- ptiis ,et aliis pluribus gentibus.
έφερεν . 1ο) Ἵνα πᾶν ςόμα φραγῇ , καὶ tas prædictiones Iudais profere-
ὑπόδικος γένηταιπᾶς ὁ κόσμος τῷ Θεῷ . bat. Vt omne os obftruatur , et
Τὸ ἵνα πάλιν κατὰ τὸ οἰκεῖον ἰδίωμα funditus fiat omnis mundus Deo.
A
τέθεικεν . οὐδὲ γὰρ τούτου χάριν και νο- Illud V , rurfus quodam fibi
μοθετεῖ ὁ τῶν ὅλωνΘεὸς , καὶ τὰς πα- proprio loquendi modo vfurpa-
uit. Non enim ideo fert legem
φαινέσεις τοῖς ἀνθρώποις προσφέρει , ἵνα vniuerforum Deus , et præcepta
·
ταῖς τιμωρίαιςὑπευθύνους ἐργάσηται dat hominibus , vt eos reddat
ἀλλ᾿ αὐτὸς μὲν τῆς σωτηρίας αὐτῶν peccatis obnoxios : fed ipfe qui-
προμηθούμενος τοῦτο ποιεῖ , οἱ δὲ τὴν dem , eorum falutis curam ge
ἐναντίαν ὁδεύοντες , ἐπισπῶνται τὴν τι- rens id facit : qui autem contra-
iter ingrediuntur , ad fe
μωρίαν . εἶτα μέλλων δεικνῦναι τὰ δῶρα rium
fupplicium attrahunt. Deinde
τῆς πίςεως , δείκνυσι πρότερον ἅπαντας dont fidei oftenfurus , oftendit
ταύτης προσδεομένους ~ πρό γε τῶν prius omnnes ea indigere , et præ
καὶ
ἄλλων αὐτοὺς τοὺς ἐπὶ τῷ νόμῳ σεμνυ- aliis eosmaxime qui de lege glo-
C s riantur .

η )Β . Ἰούδα. 8) Theodul. de iis quæ funt extra legem. 9 ) Theodul. Iudai

tamen vaticinia dehisce afferebant, io ) Poft προσεφ. addit. ap. Oec . τοῖς ἐν
τῷ νόμῳ , τουτέςι τοῖς ὑπὸ νόμου .
 42 B. THEODORETI INTERPRET.

riantur . 20. Quia ex operibus νομένες. κ . Διότι ἐξ ἔργων νόμε οὐ δι

legis non iuftificabitur omnis caro καιωθήσεται πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον αὐ

1 coram Legis Mofaicæ alia τοῦ . Τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμε τὰ μὲν συνέ
illo .
quidem nature cognitioni conue- βαινε τῇ γνώσει τῆς φύσεως , ὡς τὸ
niebant, vt Non adulteraberis , non οὐ μοιχεύσεις , οὐ φονεύσεις , οὐ κλέ-
occides , non furaberis , non dices ψεις, οὐ ψευδομαρτυρήσεις κατὰ τοῦ
falfum teftimonium aduerfus pro πλησίον σε μαρτυρίαν ψευδῆ , τίμα τὸν
ximum tuum : bonora patrem , et
πατέρα σε , καὶ τὴν μητέρα σου , και
matrent , et quæcumque eiusmo- g
ὅσα τοιαῦτα . ᾔδεσαν γὰρ καὶ οἱ τέτον
di. Sciebant enim etiam ii qui
eam legem non fufceperant, v . μὴ δεξάμενοι τὸν νόμον , ὅτι τούτων ἕκα
v-
numquodque iftorum non folum 5ον κατηγορίαις καὶ μέντοι καὶ τιμω .
accufationi , fed etiamn fupplicio βίαις ὑπεύθυνον . τινὰ δὲ Ἰουδαίοις 11)μό-
effe obnoxium. Alia autem tu- νον κατ᾽ ἐκεῖνον συμφέροντα τὸν καιρὸν

lit legislator , quæ Iudais folum τέθεικενὁ νομοθέτης· οἷον περιτομὴν

eo tempore conducebant : quem . λέγω , καὶ σάββατον , καὶ τὰς θυσίας»
fabbatum , et facrificia , et afper. και τα περιῤῥαντήρια , καὶ τὰ περὶ λε-
fiones ac lauacra , et quæ de le . προῦ καὶ γενοῤῥυᾶς , καὶ τὰ τούτοις
piofo et de feminiâuo conftituta προσόμοια . ἃ σύμβολα μέν ἐςιν ἑτέρων
funt , et alia his fimilia : quæ πληρούμενα δὲ αὐτὰ καθ᾿ ἑαυτὰ οὐκ
aliorum quidemfigna funt, ipla ἀπέχρη δίκαιον ἀποφῆναι τὸν μετιόντα .
autem adimpleta per fe non fuf-
ficiunt ad eum iuftum redden . οὗ δὴ χάριν καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος ἔφη ·
dum , qui ea exfequitur. Quam . διότι ἐξ ἔργων νόμε οὐ δικαιωθήσεται
obrem diuinus quoque apoftolus πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον αὐτοῦ , καὶ ἵνα μή
dixit : Quia ex operibus legis non τις
2 αὐτὸν ὑπολάβῃ τοῦ νόμο κατηγο-
iuftificabitur omnis caro coram ρ&ν , ἐπήγαγε˙ Διὰ γὰς νόμου ἐπί-
ipfo. Et ne quis eum legem vi-
tuperare exiftimaret , fubiunxit, γνωσις ἁμαρτίας . ᾿Ακριβεςέραν , φη-
Per legem enim cognitio peccati. σιν , ὁ νόμος τοῖς ἀνθρώποις ἐπίγνωσιν
Lex , inquit , perfectiorem peccati τῆς ἁμαρτίας ἐντέθεικε , καὶ σφοδροτέ
cognitionem hominibus indidit , ςαν τὴν κατ᾿αὐτῆς κατηγορίαν πεποίη-
et vt vehementius accufaretur effe- κε · εἰς δὲ τῆς ἀρετῆς τὴν κατόρθωσιν
cit: ad reéte autem exercendam ἐπαρκέσαι τοῖς ἀνθρώποις οὐκ ἔχυσεν .
virtutem hominibus fufficere non
potuit . Cumficoftendiffetlegem οὕτω δείξας τὸν νόμον μόνον διδάσκαλον

effe folum bonorum honeftorum . τῶν καλῶν, ὑποδείκνυσι τῆς χάριτος

que magiftram , oftendit gratiæ
potentiam . 21. Nunc autem fine
Tege iuftitia Dei manifeftata eft ,
reftificata a lege et prophetis. Quis
apoftolica fapientiæ potentiam fa-
tis pro dignitate admiretur ? Si
mul enimoftendit et legem cef
falle , et eam gratia patrocinari
τὴν ἰχύν. κα . Νυνὶ δὲ χωρὶς νόμου δι-
καιοσύνη Θεğ πεφανέρωται , μαρτυρ8-
μένη ὑπὸ τῶ νόμου , καὶ τῶν προφη
›
τῶν. Τίς ἂν ἀξίως θαυμάσοι τῆς
ποζολικῆς σοφίας τὴν δύναμιν ; ἔδειξε
γὰρ κατὰ ταὐτὸν καὶ πεπαυμένον τὸν
νόμον , καὶ συνηγοροῦντα τῇ χάριτι.αρ-
μοδίως

11) B. μóvas.
 MANO . CAP . III.
EPIST. AD ROMANOS 43

μοδίως δὲ καὶ τὸ πεφανέρωται τέθει Apte autem pofuit manifeftata

κε. τὸ γὰρ κεκρυμμένον τῆς οἰκονομίας eft. Quod enim erat occulta
μυτήριον δῆλον πεποίηκεν ἅπασιν . ἐν δέ tum difpenfationis myfterium ,
omnibus manifeftum reddidit.
γετῇ παρεξετάσει τῆς χάριτος , καὶ Ingratia autemetlegiscolla-
τοῦ νόμου , ἔδειξε τὴν τῆς νίκης ὑπερβο- tione viatoriæ excellentiam often-
λὴν , αὐτὸν τὸν νόμον καὶ τοὺς προφή . dit , demonftrans legem ipfam et
teftes effe gratia .
τας μάρτυρας ἀποφήνας τῆς χάριτος, prophetas
κβ΄. Δικαιοσύνη δὲ Θεῷ διὰ πίςεως Ἰησῶ 22. Iuftitia autem Dei per fidem
Iefu Chrifti in omnes et Super
Χριςοῦ εἰς πάντας καὶ ἐπὶ πάντας τὲς omnes eos qui credunt . Repe-
πιζεύοντας , ᾿Ανελάβετο τὸ προε- titur quod dictum fuerat , vt
ρημένον , ἵνα προσθῇ τὸ λεπόμενον, ἐπε- * adiiciatur quod deerat . Quia
δὴ γὰς εἶπε , δικαιοσύνη Θεοῦ πεφανέ. enim dixit Iuftitia Dei manife-
ftata eft , et deinde quædam
ρωται , εἶτα τινὰ παρενέθεικεν , ἀναγ · interpofuit , hoc dicto neceffa
καίως τέτον τὸν λόγον ἀναλαβὼν , δεν interpo fuit , hoc dicto neceffa
rio repetito , oftendit per fidem
κνυσι διὰ τῆς εἰς τὸν Δεσπότην Χριςόν in Domnium Chriftum eos illa
πίτεως ταύτης ἀπολαύοντας ,ε τε Ἶg . frui , fiue fint Iudai, fiue Grz-
ci , qui eam affequi defiderant.
δαῖοι εἶεν , εἴ τε Ἕλληνες , οἱ ταύτης τυ
χειν ἐφιέμενοι. τὸ γὰρ εἰς πάντας, τὲς Illud enim In omnes , dicit Iu-
dæos : fuper omnes autem , eos
Ἰουδαίες λέγει˙ ἐπὶ πάντας δὲ , τοὺς
qui funt ex aliis gentibus. Et
ἐκ τῶν ἄλλων ἐθνῶν . καὶ ἐπιμένει τέτο pergit hoc docere apertius . Non
διδάσκων σαφέςερον . Οὐ γάρ ἐςι δια- enim eft diftintio . 23. Omnes
ςολή . κγ . Πάντες γὰρ ἥμαρτον , καὶ enim peccauerunt , et egent glorin
Paucis omnes reos effe
ὑπεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ . Dei.
Ἐν oftendit et gratia egere. 24. Iu-
συντόμῳ πάντας ὑπευθύνους ἔδειξε , και fifientigratis per gratiam ipfius ,
τῆς χάριτος ἐνδεες . κδ΄. Δικαιούμενοι per redemptionem qua eft in Chri
δωρεὰν τῇ αὐτοῦ χάριτι, διὰ τῆς ἀπο- fto lefi . Sola enim fide illa-
λυτρώσεως τῆς ἐνΧρισῷ Ἰησοῦ . Πίσιν ta peccatorum remiffionem acce-
γὰς μόνην εἰσενεγκόντες , τῶν ἁμαρτη- pimus : quoniam veluti quod .
μάτων τὴν ἄφεσιν ἐδεξάμεθα . ἐπειδὴ dam redemptionis pretium , pro
οἷόν τι λύτρον ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Δεσπότης nobis Dominus Chriftus fuum
25. Quem pro-
Χριζὸς τὸ οἰκεῖον προσενήνοχε σῶμα . corpus obtulit.
κε. Ὃν προέθετοὁ Θεὸς ἱλατήριονδιὰ pofuit Deus propitiationem per fi-
dem in fuo fanguine, Propitia-
τῆς πίςεως ,9 ἐν τῷ αὐτῷαἵματι Τὸ
ἱλαςήριον πέταλον ἦν χρυσοῦν · ἐπέκει. torium erat lamina aurea , quæ
ha-
τοδὲ τῇ κιβωτῷ · ἑκατέρωθεν δὲ εἶχετὰ fuper arcam incumbebat :
bebatque vtrimque effigies Che-
τῶν Χερουβὶμ ἐκτυπώματα . ἐκεῖθεν τῷ rubin .a ) Inde autem facra ob-
ἀρχιερεῖ λειτουργοῦντι ἐγίνετο δήλη τε euntiPontificimanifefta fiebat Dei
Θεοῦ ἡη εὐμένεια . διδάσκει τοίνυν ὁ θεῖος beneuolentia . Docet ergo diuinus
ἀπόςολος , ὡςως τὸ ἀληθινὸν ἱλατήριον δ '
apoftolus, verum propitiatorium ef-
Δεσπότης ἐπὶ Χριςός, ἐκεῖνο γὰρ τὸ πα · fe Dominum Chriftum . Illud enim
λαιὸν τούτου τὸν τύπον ἐπλήρου . ἀράρω vetus huius typum gerebat. Con-
uenit

# ) Exod . 25. 26. 36 .

 44 B. THEODORETI INTERPRET.

uenit autem ei hoc nomen tan- μότlει δὲ αὐτῷ ὡς ἀνθρώπῳ τὸ ὄνομα ,

quam homini, non tanquam Deo. οὐχ ὡς Θεῷ , ὡς γὰρ Θεὸς , αὐτὸς διὰ
Vt Deus enim , ipfe refponfum τοῦ ἱλατηρίε χρηματίζει˙ ὡς δὲ ἄνθρω
་
reddit per propitiatorium : vt ho- πος , καὶ ταύτην δέχεται τὴν προση-
mo autem , hanc appellationem γορίαν , καθάπες καὶ τὰς ἄλλας , οἷον
recipit , ficut et alias , vt ouis , et
agnus , et peccatum , et maledi. πρόβατον , καὶ ἀμνὸς, καὶ ἁμαρτία ,
dtum , et quæcunque eiusmodi καικατάρᾳ , καὶ ὅσα τοιαῦτα . καὶ τὸ
μὲν παλαιὸν ἱλαςήριον καὶ ἄναιμον ἦν ,
Et antiquum quidem propitiato . ἐπέπες καὶ ἄψυχον · τῷ δὲ τῶν ἱερείων
rium expers erat fanguinis , vt-
pote inanimatum : fanguinis au- αἵματος τὰς ξανίδας ἐδέχετο. ὁ δὲ Δε
tem hoftiarum guttas recipiebat. σπότης Χριςός , καὶ Θεός ἐςι, καὶ ἱλα-
Dominus autem Chriftus etDeus ςήριον , καὶ ἀρχιερεὺς , καὶ ἀμνὸς , καὶ
eft, et propitiatorium , et ponti. ἐν τῷ οἰκείῳ αἵματι τὴν ἡμετέραν ἐ-
fex , et agnus, et in fuo fangui- πραγματεύσατο σωτηρίαν , πίςιν μόνην
ne noftram falutem eft operatus , παρ᾿ ἡμῶν ἀπαιτήσας . Εἰς ἔνδειξιν τῆς
folam a nobis fidem exigens . δικαιοσύνης αὐτοῦ , διὰ τὴν πάρεσιν τῶν
Ad oftenfionem iuftitia fua , pro- προγεγονότων ἁμαρτημάτων , κς' . Ἐν
pter remiffionem præcedentium de-
liftorum , τῇ ἀνοχῇ τοῦ Θεοῦ , πρὸς
26. In fuftentatione 2 ἔνδειξιν τῆς
Dei, ad oftenfionem iuftitia eius δικαιοσύνης αὐτοῦ ἐν τῷ νῦν καιρῷ .
in hoc tempore. Et bonitatem . Καὶ τὴν ἀγαθότητα τὴν οἰκείαν ἔδειξεν
fuam oftendit Deus , diuturna ὁ Θεὸς , ἐπὶ πλεῖσον μακροθυμήσας τοῖς
vtens patientia erga homines de- ἀνθρώποις παρανομοῦσι , καὶ τὴν δικαι
linquentes , et iuftitiam fuam οσύνην αὐτοῦ δήλην πεποίηκεν ἅπασιν .
omnibus manifeftam reddidit.
Quod autemnon fine paufa eos ὅτι δὲ οὐ μάτην ἤνεγκε τοὺς ἀνθρώπες
* qui delinquebant * pertulerit, fed παρανομοῦντας , ἀλλὰ τοῦτο προκατα-
hoc eis falutis medicamentum σκευάζων αὐτοῖς τῆς σωτηρίας τὸ φάρ-
præparans , dicit : ipfe μακον , λέγει˙
Vt fit ipfe Εἰς τὸ Evoy αὐτὸν διο
iuftus, et iuftificans eum qui eft
ex fide Iefu Chrifti . Vtrumque καιον καὶ δικαιοῦντα τὸν ἐκ πίςεως Ἰη
enim fciendum eft , et quod σοῦ Χριςοῦ . Αμφότερα γὰρ εἰδέναι
iufte ac benigne vniuerforum προσήκει ,. καὶ ὅτι δικαίως καὶ φιλαν-
Deus noftra adminiftrauerit , et θρώπως ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὰ καθ᾿ ἡμᾶς
quod quisquis Domino Chrifto ᾠκονόμησε , καὶ ὅτι πᾶς τῷ Δεσπότη
credit , fruatur iuftitia quæ eft πιτεύων Χριςῷ τὴν ἐκ τῆς πίςεως δια
ex fide. Vbi dona gratiæ fic
breuiter oftendit , rurfus ad καιοσύνην καρποῦται. οὕτω συντόμως
fermonem de lege reuertitur , et δείξας τὰ δῶρα τῆς χάριτος , ἀνατρέ
oftendit eam
cedere gratia . χει πάλιν ἐπὶ τὸν περὶ τοῦ νόμου λό-
27. Vbi eft ergo gloriatio ? γον, καὶ δείκνυσιν αὐτὸν παραχωροῦνται
Legendum eft per interrogatio- τῇ χάριτι. κζ '. Πᾶ οὖν ἡ καύχησις ;
nem : deinde refponfio , Ex-
Κατ᾽ ἐρώτησιν ἀναγνωςέον. Εἶτα ἡ ἀπό
clufa eft . Non dixit diffoluta
eft , fed exclufa eft , pro eo κρισις˙ Ἐξεκλείθη . Οὐκ επε ,
quod eft , non habet amplius 1o . κατελύθη , ἀλλ᾽ ἐξεκλάθη , ἀντὶ τῷ ἐκ
cum. Gloriationem autem vocat ἔτι χώραν ἔχει. καύχησιν δὲ καλε
ὑψηλὸν
 EPIST. AD ROMANOS. CAP . III . 45-

ὑψηλὸν τῶν Ἰουδαίων φρόνημα . ἐσεμνύ- altos Iudzorum fpiritus , et ni

mniam arrogantiam . Iactabant
νοντο γὰρ ὡς μόνοι τῆς θείας ἀπολαύ .
enim fe , quafi foli diuina pro-
οντες προμηθείας . ἀλλὰ τῆς θείας χά-
uidentia fruerentur . · Sed poft-
ριτος ἀναφανείσης , καὶ εἰς ἅπαντα χυ·
quam diuina gratia apparuit , et
‫ اد‬τὰ ἔθνη , πέπαυται τῶν Ἰουδαίων in omnes gentes diffufa eft, cef
θεσης
τὸ αὔχημα . σύντομον γὰρ ἀφορμὴν σω- fauit Iudzorun gloriatio . Cotn-
τηρίας τοῖς ἀνθρώποις τὴν πίςιν δέδωκεν pendiariam enim paranda falutis
ὁ Θεὸς . τῦτο γὰρ καὶ διὰ τῶν ἑξῆς ἐ- rationemDeus dedit hominibus,
δίδαξεν ὁ ἀπότολος˙ Διὰ ποίου νόμου ; per fequentia docuit Apoftolus .
τῶν ἔργων ; οὐχί ἀλλὰ διὰ νόμου πίςε- Per quam lgem ? faftorum ? Non ,
ως. Οὐχ ἁπλῶς δὲ τὴν πίσιν προση- fed per legem fidei. Fidem autem
γόρευσε νόμον · ἀλλὰ τῆς Ἱερεμία προ- non abs re legem appellauit, fed
φητείας ἀναμιμνήσκων · ་ἐν τοῖς ἡμέραις Iereiniæprophetiam reuocans in
γάρ , φησιν , ἐκείναις , καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐξ quit, illis , et in illo tempore , dif
κάνω , διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ , καὶ ponam domui Ifrael et domui
τῷ οἴκῳ Ἰέδα , διαθήκην καινὴν , οὐ κα . Iuda teftamentum nouum, non fe-
τὰ τὴν διαθήκην , ἣν διεθέμην τοῖς πα- cundum teftamentum , quod dif
τράσιν αὐτῶν. εἰ δὲ ὁ Μωσαϊκὸς νόμος fi lex patribus
pofui Mofaica teftam . Quod
ipforumentum
ap-
διαθήκη κέκληται , καὶ ἡ καινὴ πάλιν pellata eft, et nouumrurfus fimi-
ὁμοίως διαθήκη ὠνόμαςαι˙ αὕτη δὲ πι- liter teftainentum nominatuu eft,
2
ςεύειν νομοθετεῖ τῷ Χρισῷ˙ προφητικῶς hoc autem decernit vt Chrifto
ὁ θεῖος ἀπόςολος τὴν τοῦ νόμο προση- credatur, prophetice diuinus A
γορίαν τῇ πίσει συνέζευξεν, εἶτα τὸν πε- poftolus
accommodauiappellationem legis fidei
t. Deinde fermonem
οὶ τῆς πίςεωςἐξυφαίνει λόγον . κή . Λο- defide adtexit . 28. Arbitramur e-
γιζόμεθα ἐν πίτει δικαιοῦσθαι ἄνθρω- nim iuftificari hominem per fidem

πον , χωρὶς ἔργων νόμου. Νόμον ἐν- fine operibus legis. Legem hic di-
ταῦθα τὸν Μωσαϊκὸν λέγει. ἀλλ᾽ ὅμως citMofaicam , et tamen non dixit :
ἐκ εἶπε · λογιζόμεθα πίσει δικαιοῦσθαι Arbitramur fde iuftificari Iudæ
Ἰεδαῖον, ἀλλ᾽ ἄνθρωπον, τὸ κοινὸν τῆς um , fed hominem , quod quidem
eft cominune naturæ nomen . Vn-
φύσεως ὄνομα . ὅθεν συλλογιςικῶς ἐπή- de fyllogiftice fubiunxit , 29. An
γαγεν κθ ' . Ιεδαίων ὁ Θεὸς μόνον ; Iudaorum Deus tantum ? Nonne
οὐχὶ de
δὲ καὶ ἐθνῶν ; καὶ καὶ ἐθνῶν . Ἔ- autem et gentium ? Immo et genti
Deinde tanquam certum, et
πειτα ὡς ἀναντίῤῥητον βεβαιοῖ τῇ ἀπο- um
φάσει. ὃς δι- cui contradici non poteft, fenten-
λ '. Ἐπείπερ εἷς ὁ Θεὸς , ος
tia confirmat . 30. Quoniam quidem
καιώσει περιτομὴν ἐκπίσεως , καὶ ἀκρο-
vnus eft Deus , qui iuftificat circum
Φυτίαν διὰ τῆς πίτεως . Εἷς ἐςί, φη- cifionem ex fide, et præputium per
σιν, ὁ τῶν ἁπάντων Θεός , εἷς τῶν ἀπάν- fidem . * Vnus eft , inquit, omniumn #
των ὁ δημιουργὸς καὶ οὐχ οἷόν τε αὐ . Deus, vnus omnium opifex : et fie-
τὸν τῶν μὲν ἐπιμελεῖσθαι, τοὺς δὲ ἀτή . ri non poteft vthorum quidem cu-
μελήτους ἐᾶν . οὐκῶν ἅπασι τοῖς πιςεύ . `ram gerat, illorum vero non gerat .
Omnibus ergo qui credunt,falutem
εσιν ὀρέγει τὴν σωτηρίαν. καλεῖ δὲ πε . præbet. Circumcifionem aurem
ριτομὴν μὲν τοὺς Ἰυδαίους , ἀκροβυσίαν vocat Iudzos , præpurium vero
gen-
 I
ET ET
D OR PR
EO T ER
46 B. TH IN .

gentes . Soluit porro eam quæin δὲ τὰ ἔθνη . λύει δὲ καὶ τὸ ὑφορμοῦν.

eiditobiectionem . 31. Legem er . λα . Νόμον δὲ καταργῆμεν διὰ τῆς πί
go deftruimus per fidem ? abfit, fed
ξεως ; μὴ γένοιτο˙ ἀλλὰ νόμον ζῶμεν.
legem ftatuimus. Multis enim iam A
* Ανωθεν γαρ και ὁ νόμος , καὶ οἱ προφῆ
retro fæculis et lex et Prophetæ de
fide prædixerunt. Fidem ergo fuf. ται, 12) τὰ περὶ τῆς πίτεως ἐθέσπισαν.
cipientes ,legem confirmamus. δεχόμενοι τοίνυν τὴν πίςιν , βεβαιῶμεν
Deinde affert horum probationes : τὸν νόμον. εἶτα τούτων προσφέρει τὰς
et cum poffet pluriina propheta- ἀποδείξεις · καὶ πλείςας παραγαγεν
rum teftimonia adducere ,
git ad ipfam Iudzorum radicem , δυνάμενος τῶν προφητῶν μαρτυρίας , ἐπ
et oftendit patriarcham Abraha . αὐτὴν χωρεῖ τῶν Ἰεδαίων τὴν ῥίζαν , καὶ
mum iuftitiam per fidem acquifi. δείκνυσι τὸν πατριάρχην᾽Αβραὰμ τὴν
uiffe , et dicit : δὰ πίςεως δικαιοσύνην κτησάμενον , και
φησί
CAPVT IV . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δ.
ergo dicemus patrem no-
Quid ftrum Abrahamum inueniſſe α . Τί οὖνἐροῦμεν Ἀβραὰμ τὸν πα
poimam
fecundum carnem ? Ecquam , in- τέρα σάρ-
quit, antequam Abraham Deo cre. κα ; 2 Ποίαν , φησὶ, πρὸ τῶ πιτεῦσαι τῷ
deret, iuftitiam eius per opera fu . Θεῷ τὸν ᾿Αβραάμ , δικαιοσύνην αὐτῷ δ᾽
iffe audiuimus ? Secundum carnem ἔργων γεγενημένην ἠκέσαμεν ; καλὰ σάρ
enim dicit , eam quæ eft in o κα γὰρ τὴν ἐν ἔργοις λέγει · 1 ) ἐπειδή .
0-
peribus, quoniam per corpus ο περ διὰ τῷ σώματος ἐκπληροῦμεν τὰ
pera peragimus . 2. Si enim A-
braham ex operibus iuftificatus eft , ἔργα . β '. Εἰ γὰρ ᾽Αβραὰμ ἐξ ἔργων ἔ
habetgloriationem : fednonapud δικαιώθη , ἔχει καύχημα ·ἀλλ᾽ οὐ πρὸς
Deum . Bonorum operum perfe τὸν Θεόν . Ἡ τῶν ἀγαθῶν ἔργων ἐκ
Etio eos quioperantur coronat, πλήρωσις αὐτοὺς ςεφανοῖ τοὺςἐργαζο-
fed Dei benignitatem non often- μένους , τὴν δὲ τῷ Θεοῦ Φιλανθρωπίαν
nifeftumfacit,eteius qui credit οὐδείκνυσιν · ἡท δὲ πίςιςἀμφότερα ποιεῖ
in Deum affectum , et Dei be . δήλα ,καὶ τῷ πεπιςευκότος τὴν περὶ
nignitatem : quoniam approbans Τὸν Θεὸν διάθεσιν, καὶτῷ Θεῷ τὸ φιλάνθρω
fidem , eum qui illa præditus eft, πον ὅτι τὴν πίςιν δεχόμενος ἀνακηρύτ
victorem declarat. Et hoc con- τα τὸν κεκτημένον . καὶ τῦτο διὰ τῆς
firmat per fcripturæ teftimonium . γραφικῆς βεβαιοῖ μαρτυρίας . γ . Τί
3. Quid enim dicit fcriptura? cre-
didit Abraham Deo ,et reputatum γὰρ ἡ 2 γραφὴ λέγε ; ἐπίςευσε δε
~ Αβρα
eft illi ad iuftitiam . Non enim αμ τῷ Θεῷ , καὶ ἐλογίθη αὐτῷ εἰς δι
ex lege vitam inttituens beatiffi. καιοσύνην . Οὐ γὰρ κατὰ νόμον πολι-
mus Abraham diuinum teftimo . τευσάμενος ὁ μακάριος ᾿Αβρααμ τῆς
nium affecutus eft , fed ei qui θείας μαρτυρίας τετύχηκεν , ἀλλὰ τῷ
vocauit credens iuftitiæ fructum κεκληκότι πιςεύσας τῆς δικαιοσύνης τὸν
collegit. 4. Ei autem qui πλοῦτον ἐτρύγησε. δ΄. Τῷ δὲ ἐργαζο
μένῳ
12 ) τὰ deeft ap . Oec. 1) Oec . ἐπειδὴ διὰ τῆς σαρκὸς ἐκτελοῦμεν τ. ε . Pariter
Theodul, quandoquidem per ipfam carnem nimirum opera perficimus.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. IV.
47

μένῳ ὁ μισθὸς οὐ λογίζεται κατὰ χά . opératur , merces non imputatur

ριν, ἀλλὰ κατὰὀφείλημα . Ὁ γὰρ τῆς Jecundum gratiam , fed fecundum
debitum. Operator enim iuftitiæ
δικαιοσύνης ἐργάτης , μιθὸν ἀπαιτεῖ · mercedem poftulat : iuftitia au-
δὲ ἐκ πίςεως δικαιοσύνη , δωρόν ἐτι τοῦ temex fidedonum eft Dei vni
τῶν ὅλων Θεοῦ . τῦτο γὰρ διδάσκει καὶ uerforum . Hoc enim * docente
τὰ ἑξῆς . ε . Τῷ་ δὲ μὴ ἐργαζομένῳ , etiain quæ fequuntur . 5 , Εἰ ve-
πιςεύοντι δὲ ἐπὶ τὸν δικαιοῦντα τὸνἀσε το qui non operatur , credenti au-
6ῆ , λογίζεται ἡ πίτις αὐτῷ εἰς δικαιο- tem in illum qui iuftificat impium ,
reputatur fides eius ad iuftitiam.
σύνην . Οὕτω διὰ τοῦ πατριάρχε᾿Α- Cum fic per patriarchamn Abra-
Εραὰμ δέξας τοῦ νόμου πρεσβυτέραν hamum oftendiffet fidemeffe anti-
τὴν πίτιν, ἕτερον πάλιν αξιόχρεων μας . quiorem lege,alium rurfus idone-
τύρα ταύτης καλεῖ , Δαβίδ τον προφή . um huius teftem citat, Dauid pro-
την καὶ βασιλέα , πρὸς ὃν ὁ τῶν ὅλων phetam et regem : cui vniuerforum
Deus factas Abrahæ promiffiones
Θεὸς ἀνενεώσατο τὰς πρὸς τὸν ᾿Αβρα- renouauit .
Sicut enim patriar-
ἀμ γεγενημένας ἐπαγγελίας . ὥσπερ chæ Abrahamopollicitus eft fe in
γὰρ τῷ πατριάρχῃ ὑπέχετο Αβραάμ , eiusfemine omnibusgentibus be-
ἐν τῷ σπέρματι αὐτῷ εὐλογήσειν πάνω nedicturum , ita etiam dixit diuinit-
τα τὰ ἔθνη , οὕτω καὶ τῷ θειοτάτῳ ἔ- fimo Dauidi:a ) Semel iuraui in
Φη Δαβὶδ ἅπαξ ὤμοσα ἐν τῷ ἁγίῳ fantto meo , fi Dauidi mentiar :
Semen eius manet in fæculum , et
μου, εἰ τῷ Δαβὶδ ψεύσομαι. τὸ σπέρμα
αὐτῷ εἰς τὸν αἰῶνα μένει, καὶ ὁ θρόνος thronus eius tanquam fol coram
me, et tanquam luna perfecta in
αὐτῇ ὡς ὁ ἥλιος ἐναντίον μου , καιως ή
num , etteftis in calo fidelis.
σελήνη κατηρτισμένη εἰς τὸν αἰῶνα καὶ eter
Et rurfus, b) Ponam in mari ma-
ὁ μάρτυς ἐν οὐρανῷ πισός . καὶ πάλιν num ipfius, et in fluuiis dextram
θήσομαι ἐν θαλάσσῃ χεῖρα αὐτῇ , καὶ
eius . Et rurfus , Et adorabunt
ἐν ποταμοῖς δεξιὰν αὐτῇ . καὶ αὖθις και eum omnes règes ferræ : omnes
προσκυνήσουσιν αὐτῷ πάντες οἱ βασι gentes feruiént ei, et cetera eius-
λες τῆς γῆς , πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσου . modi. Et quoniam oftendit bea- /
σιν αὐτῷ , καὶ τὰ τούτοις προσόμοια . tum Abrahamum per fidem iuftiti-
καὶ ἐπειδήπερ τὸν μακάριον ἔδειξεν Α- am acquifiuiffe , antequam au-
Εραὰμ διὰ πίξεως τὴν δικαιοσύνην κλησά- tem data lex effet , Abraham
μενον , πρὸ δὲ τῆς τοῦ νόμου θέσεως ᾿Α- fuerat , appofite oftendit Dauidem ,
βραὰμ 2 ἐγεγόνει , ἀναγκαίως τὸν Δαβὶδ qui fub lege vixit , fidei te
dicit :
ὑπὸ τῷ νόμῳ πολιτευσάμενον , δείκνυσι . ftimonium dediffe , et
μαρτυροῦντα τῇ χάριτι , καί φησί 6. Sicut et Dauid dicit bea-
titudinem hominis , cui Deus
ϛ΄. Καθάπερ καὶ Δαβὶδ λέγε C ι τὸν μα-
καρισμὸν τῇ ἀνθρώπου , ᾧ ὁΘεὸς λογί- accepta fere iuftitiam fine ope
ζεται δικαιοσύνην χωρὶς ἔργων . ζ΄. Μa . ribus . 7. c) Beati quorum re-
κάριοι ὧν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι , καὶ ὧν miJa funt iniquitates , et quo .
ἐπεκαλύφθησαν αἱ ἁμαρτίαι . ή .Μa . rum tefta funt peccata . 8. Βeatus
κάριος ἀνὴς, ᾧ οὐ μὴ λογίσηται Κύριος vir cui non impurauerit Dominus
pecca-
a ) Pl. 29 , 4. fqq . b) Ib. v. io. fqq . c ) PC , 32 , 1.2.
48 B. THEODORETI INTERPRET .

peccatum . Lex , inquit , iis ἁμαρτίαν. Ο νόμος, φησὶ, τοῖς ἁμαρ

qui peccant fuppliciumintulit : τάνουσι τὴν τιμωρίαν ἐπήγαγε ὁ δὲ
propheta autem
iftimat , qui peccatorum remift προφήτης μακαρίζει τοὺς τῶν ἁμαρτη .
fionem acceperunt . Manifeftum μάτων δεξαμένους τὴν ἄφεσιν . δῆλον
eft ergo , quod nos beatos præ- τοίνυν ὡς τὰ ἡμέτερα μακαρίζει, καὶ τῆς
dicet, et gratiæ dona laudet. χάριτος προαγορεύει τὰ δῶρα . δείκνυσι
Oftendit autem hanc omnibus δὲ ταύτην ἅπασι προκειμένην , καί φησι
effe propofitam , etet dicit per
per κατ᾽ ἐρώτησιν·
κατ᾽ ἐρώτησιν 9. Ὁ μακαρισμὸς ἐν
interrogationem : 9. Beatitudo
et-
ergo bac in circumcifione , an ei. οὗτος ἐπὶ τὴν περιτομὴν, ἢ καὶ ἐπὶ τὴν
iam in præputio ? Deinde rurfus ακροβυσίαν ; Εἶτα πάλιν ἀπὸ τοῦ πα-
ex patriarcha Abrahamo confit τριάρχε ᾿Αβραάμ συνίςησι τὸ προκε
mat id quod eft propofitum . μενον . Λέγομεν γὰρ ὅτι ἐλογίσθη
A- 2
Dicimus enim quodreputata eft4. τῷ ᾽Αβραὰμ ἡ πίςις εἰς δικαιοσύνην ,
braha fides ad iuftitiam . 1o. Quo-
modo ergo reputata eft ? Ei qui ι ‫اد‬. Πῶς ἐν ἐλογίσθη ; ἐν περιτομῇ ὄντι ,
erat in circumcifione , an ei qui in ἢ ἐν ἀκροβυσία ; ἐκ ἐν περιτομῇ ,ἀλλ᾽ ἐν
præputio ?Non in circumcifione,fid ἀκροβυσία . Ἔδειξεν οὐ μόνον τῷ νόμου ,
in præputio . Oftendit non folumn ἀλλὰ καὶ αὐτῆς τῆς περιτομῆς πρεσβυ-
effeantiquiorem ,et quod τέραν τὴν πίςιν, καὶ ὅτι πρὸ τῆς περι
ne,fidem
antecircumcifionem patriarcha iu . τομῆς ὁ πατριάρχης τῆς κατὰ τὴν πί
ftitiæ fecundum fidem teftimoni. 5ιν δικαιοσύνης τὴν μαρτυρίαν ἐδέξατο .
um accepit. Vbinam * ergo cir- ποῦ τοίνυν ἐδεῖτο τῆς περιτομῆς , τὴν ἐκ
eumcifione opus habebat qui ex πίςεως δικαιοσύνην κτησάμενος ; διδά
fide iuftitiam acquifierat ? hoc a- σκει τῷτο σαφῶς . ια . Καὶ σημεῖον ἔ-
perte docet. 11. Εt accepit fignum
circumcifionis, fignaculum iuftitia fi . λαβε περιτομῆς, σφραγῖδα τῆς δικαιο
dei quæ eft in praputio . Non eft, σύνης τῆς πίσεως τῆς ἐν τῇ ἀκροβυσία .
inquit, circumcifio iuftitia , fed te- Οὐ δικαιοσύνη , φησίν, ἐςιν ἡ περιτομὴ ,
ftimonium iuftitiæ , et fignaculum , ἀλλὰ μαρτυρία δικαιοσύνης, καὶ σφρα
et fignum fidei quam ante circum- γίς , καὶ σημεῖον τῆς πίςεως , ἣν πρὸ τῆς
་
cifionem exhibuerat. Vt fit pater περιτομῆς ἐπεδείξατο . Εἰς τὸ εἶναι αὐτ
omnium credentium per præputium ,
vt impuretur eis iuftitia , 12. Εt fit τὸν πατέρα πάντων τῶν πιςευόντων δι
pater circumcifionis. Hic oportet ακροβυσίας , εἰς τὸ λογισθῆναι καὶ απ
diftinguere. Oftendit enin patri- τοῖς τὴν δικαιοσύνην , ιβ '. Καὶ πατέ
archain ( Abrahamumn
quidem ) primum ρα περιτομῆς . Ὧδε χρὴ είξαι. δεί
patrem eorum qui
κνυσι γὰρ τὸν πατριάρχην , πρῶτον μὲν
ex preputio crediderunt , guon τῶν ἐν ἀκροβυσία πεπιτευκότων πατέ-

beret præputium , Deo fidei gᾳ ἐπειδὴ καὶ αὐτὸςακρόβυζοςὢν ἔτι,

donum obtulit : deinde αυ · τὸ τῆς πίςεως δῶρον προσενήνοχε τῷ
tem et Iudzorum , vt
qui Θεῷ · ἔπειτα μέν τοι καὶ Ἰεδαίων, ὡς
fuerint cum illo circuncifio-
τῆς περιτομῆς αὐτῷ κοινωνησάντων . καὶ
nis participes . Et hoc ipfum τὸ αὐτὸ πάλιν σαφέςερον διὰ τῶν ἐπι
per fubfequentia docet apertius :
φερομένων διδάσκει Οὐ τοῖς ἐκ περι
circumcifione , fed et iis qui τομῆς μόνον, ἀλλὰ καὶ τοῖς τοιχᾶσι τοῖς
ἴχνε
 EPIST. AD ROMANOS . CAP. IV . 49

ἔχνεσι τῆς πίξεως >τῆς ἐν τῇ ἀκροβυσία feftantur veftigia fidei , qua eft in
τῇ πατρὸς ἡμῶν Αβραάμ. Εἰ γάς preputio patris noftri Abrahamt.
Si quis enim ex gentibus ortus,
τις ἐξ ἐθνῶν ὁρμώμενος , καὶ περιτομήν circumcifione non accepta , illam
οὐ δεδεγμένος, ἐχνηλατήσει τὴν πίσιν ἐ- patriarchæ fidem fecutus fuerit ,
κείνην τῷ πατριάρχου , ἣν πρὸ τῆς πε·quam ante circumcifionem often-
ριτομῆς ἐπεδείξατο , τῆς ἐκάνου 2συγ-derat ,,* illius cognatione non
fruftrabitur. Vniuerforum enim
γενείας οὐκ ἀποτεύξεται. ὁ γὰρ τῶν ὅ .
ως Θεὸς, καὶ ὡς ἕ
λων Θεὸς , προειδὼς ὡς Deus , cum præuidiffet tanquam
Deus • fe vnum populum ex
να λαὸν ἐξ ἐθνῶν καὶ Ἰουδαίων ἀθροί- Iudaiset gentibus congregatu-
σει, καὶ διὰ πίςεως αὐτοῖς τὴν σωτηρίαν rum , et eis per fidem falutem
παρέξει , ἐν τῷ πατριάρχη ᾽Αβραὰμ prabiturum , vtrumque in patri
ἀμφότερα 2 ) προδιέγραψε . δείξας γὰρ archa Abrahamno prius delignauit.
αὐτὸν καὶ πρὸτῆς περιτομῆς τὴν ἐκ Cum enim oftendiftet ipfum et-
iam ante circumcifionem iuftiti-
πίτεως δικαιοσύνην κτησάμενον , και με am ex fide acquifiuiffe
et poft
τὰ τὴν περιτομὴν , οὐ κατὰ τὸν Μωσαΐ- circumcifionem non ex lege Mo
κὸν πολιτευσάμενον νόμον , ἀλλ᾽ ἐπιμελ- faica vitam inftituiffe , fed in fi .
ναντα τῇ τῆς πίςεως
་ ποδηγία , πατέρα dei veftigiis hæfiffe, eum patrem
τῶν ἐθνῶν αὐτὸν προσηγόρευσεν ἵνα εἰς gentium appellauit : vt adillum
ἐκεῖνον καὶ Ἰεδαῖοι καὶ Ἕλληνες ἀποβλέ . et Iudai et Græci refpicientes ,
neque hi circumcifionem , neque
ποντες , μήτε οὗτοι τὴν περιτομὴν, μή- illipræputium , fed vtrique eius
τε μὴν ἐκεῖνοι τὴν ἀκροβυσίαν , ἀλλ᾽ ἀμ fidem imitentur. Neque enim

φότεροι αὐτοῦ τὴν πίςιν ζηλώσωσιν. οὔ- circumcifionem , nec præputium ,

τε γὰρ τὴν περιτομὴν, οὔτε μὴν τὴν οἰ- fed fidem iuftitiam appellauit di
uina fcriptura. Hoc modo cum
| κροβυσίαν , ἀλλὰ τὴν πίςιν δικαιοσύνην
docuiffet fidem effe lege et anti-
προσηγόρευσεν भἡ θεία γραφή . οὕτω δέ-
quiorem et præftabiliorem ,often-
ξας τὴν πίςιν τοῦ νόμου καὶ πρεσβυλές
ραν καὶ τιμιωτέραν , δάκνυσι πάλιν τὸν Abraha facta recentiorem ,
νόμον τῆς πρὸς τὸν ᾿Αβραὰμ γεγενημέ‐ demonftrans gratiam efile lea
γῆς ἐπαγγελίας μεταγενέτερον ,ἀποφή- ge antiquiorem . De hac
νας τὴνχάριν πρεσβυτέραν τοῦ νόμου . enim facta funt promiffiones A-
Pollicitus eft autem,
· περὶ ταύτης γὰρ πρὸς τὸν ᾿Αβραὰμαἱ brale ,
ὑποχέσεις γεγένηνται . ὑπέχετο δὲ ἐν fe in femine eius effe omnibus
σπέρματι αὐτῷ εὐλογήσειν πάντα gentibus benedicturum : per Do-
vero Chriftum pro-
τὰ ἔθνη˙ διὰ δὲ τοῦ Δεσπότου Χριςοῦ minum
ἡ ἐπαγγελία τὸ πέρας ἐδέξαλο . γ '.Οὐ milio finem accepit. 13. Non *
γὰς διὰ νόμου ἡ ἐπαγγελία τῷ ᾽Αβρα · enim per legem promiffio Abraha-
aut femini eius , vt heres
ἀμ , ἢ τῷ σπέρματι αὐτοῦ , τὸ κληρονό . mo ,
μον αὐτὸν εἶναι τοῦ κόσμου , ἀλλὰ διὰ elet mundi , fed per iuftiti
Cum enim Deo
δικαιοσύνης πίςεως . Πιςεύσας γὰρ um fidei.
credi-

2 ) Β. προέγραψε .

B. Theod. T. III
 B. THEODORETI INTERPRET .
50

credidiffet, non autem quod exle- τῷ Θεῷ , καὶ οὐ κατὰ τὸν Μοσαϊκὸν πο
geMolaica
pit vitam inftituiflet,acce
promiffionem benedictionis. λιτευσάμενος νόμον , ἔλαβε τὴν ἐπαγγες
λίαν τῆς τῶν ἐθνῶν εὐλογίας. ιδ΄. Εἰ
gentium. 14. Si enim ex lege
heredes funt: exinanita eft fides, γὰρ ἐκ νόμου οἱ κληρονόμοι, κεκένωται ἡ *
et abolita eft promifio . Si enim , πίτις , καὶ κατήργηται ἡ ἐπαγγελία .
qui ex lege vitam inftituerunt , Εἰ γὰρ οἱ κατὰ νόμον πολιτευσάμενοι
bona promifla affequuntur , Αἱ τῶν ἐπηγγελμένων τυγχάνουσιν ἀγα
braham fruftra Deo credidit: 9ῶν, μάτην μὲν ἐπίτευσεν ᾿Αβραὰμ τῷ
falfæque
illi a Deofunt , et non vera
promiffiones faatæ, funt.
quæ Θεῷ ψευδᾶς δὲ , καὶ οὐκ ἀληθεῖς , αἳ

15. Lex enim iram operatur . πρὸς αὐτὸν ὑποχέσεις παρὰ τοῦ Θεοῦ
Lex enim confueuit eos punire, γεγενημέναι. ιέ. Ὁ γὰς νόμος ὀργὴν
qui eam transgrediuntur. Iram κατεργάζεται. Εθος γὰρ 3 ) τῷ νόμῳ 19
enim fupplicium appellauit. V. κολάζειν τὲς παραβαίνοντας ὀργὴν γὰς Η
bi autem
catio . Lex , nec prauari
eft lexpunit
non enim eos qui - τὴν τιμωρίαν ἐκάλεσεν . Οὗ δὲ ἐκ ἔξι

transgrediuntur : legi enim con- νόμος οὐδὲ παράβασις . Τιμωρεί

iunta eft et obferuatio et trans- ται γὰρ ὁ νόμος τοὺς παραβαίνοντας
greffio : cum li quidem propter συνέζευκται γὰρ τῷ νόμῳ καὶ φυλακὴ
virtutis ftudium
feruant , illi vero eam lubenter
propter καὶ παράβασις τῶν μὲν δι᾿ ἀρετῆς ἐπιμέ
diam eam licenter transgredi λειαν φυλάττειν αὐτὸνπροαιρουμένων ,
non dubitant. 16.Ideo exfide, τῶν δὲ διὰ ξατώνην αδεῶς τῦτον παρα-
vt fecundum gratiam , ut firma fit βαίνειν ἀνεχομένων . . ις'. Διά τοι τέτο
་
promiffia omni femini , non εἰ ἐκ πίςεως, ἵνα κατὰ χάριν , εἰς τὸ εἶναι2
folum qui eft ex lege , ífed et ei βεβαίαν τὴν ἐπαγγελίαν παντὶ τῷ
qui eft ex fide Abraha , qui eft σπέρματι, 8
Iudzo-
omnium noftmrum . contraxit
pater fuperciliu ~ ἐ τῷ ἐκ τῷ νόμου μόνον, ἀλ
rum , λὰ καὶ τῷ ἐκ πίςεως Αβραάμ ,ὅς ἐςι πα
Jemen Abraha Vocans eos τὴς πάντων ἡμῶν. Καλέςειλε τὴν Ἰ8-
qui fiden Abrahæ funt imi- δαίων ὀφρῶν , σπέρμα τῷ ᾿Αβραάμ και
tati , etiamfi genere fint alie- λέσας τοὺς ,τῷ Αβραὰμ τὴν πίςιν μεμι-
nigenæ. Quod fi lex pu- μημένους, εἰ καὶ κατὰ τὸ γένος εἶεν αλ-
ο
nit eos qui transgrediuntur , λόφυλοι . εἰ δὲ ὁ νόμος κολάζει τοὺς πο2
gratia autem dat peccatorum
reniffionem , confrmat ifta ραβαίνοντας , ἡ δὲ χάρις δωρεῖται τῶν
Dei promimionem , donans αμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν , αὕτη Bε-
gentibus benediationem . Quia ζαιοῖ τοῦ Θεοῦ τὴν ὑπόσχεσιν,δωρουμένη
aurem et gentium et Iu- τὴν εὐλογίαν τοῖς ἔθνεσιν . ἐπειδὴ δὲ καὶ
dzorum 1 patrem vocauit A. τῶν ἐθνῶν , καὶ τῶν Ἰουδαίων πατέρα
brahamum , confirmnat id quod τὸν ᾿Αβραὰμ προσηγόρευσε , βεβαι
dicit fcripturæ teftimonio. οἳ τῇ γραφικῇ μαρτυρία τὸν λόγον .
17. Sicut fcriptum eft , a ) Quία ιζ'. Καθώς γέγραπται , ὅτι πατέρα
patrem multarum gentium pofui te. πολλῶν ἐθνῶν τέθεικά σε . Εἶτα
κρα
Deinde exemplo confirmnat tefti- τύχει τὴν μαρτυρίαν ἀπὸ τῷ παραδείγ‐
ματος.
3 ) Β . τῶν νόμων .
a) Gen. 17 , 5,
 EPIST . AD ROMANOS. CAP . IV .
51
ματος . Κατέναντι οὗ ἐπίτευσεΘεῷ , monium . Ante Deum cui credi.
τοῦ ζωοποιοῦντος τοὺς νεκρούς , καὶ κα . dit , qui viuificat mortuos , er vo
λοῦντος τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα. C/Ωσπερ cat ea quæ nam funt tanquam en
quæ fint Sicut enim , inquit ,
γάρ , φησί , πάντων ἐπὶ ποιητὴς ὁ Θεὸς, Deus eft. creator omnium
et
καὶ πάντων Θεός τε και κηδεμών · ὅτω omnium Deus et curator , ita et-
καὶ τὸν ᾿Αβραὰμ πατέρα πάντων κε- iam Abrahgmum omnium patremna
χειροτόνηκεν , οὐχὶ Ἰουδαίων μόνον , ἀλ conftituit , non folum Iudaeorum ,
λὰ πάντων τῶν πιςευόντων , διδάσκειδε fed omnium qui credunt. Docet
autem infuper quam infignis fue-
καὶ τῆς πίτεως τοῦ ᾽Αβραὰμ τὴν ὑπερ. rit fides Abraha .
βελήν . ιή . Ὃς παρ᾽ ἐλπίδα ἐπ᾿ ἐλπί- ter fpem in fpem cred18. , vtpre
iditQui fie.-
δι ἐπίτευσεν , εἰς τὸ γενέθαι αὐτὸν πα- ver pater multarum gentium fecun-
· τέρα πολλῶν ἐθνῶν κατὰ τὸ εἰρημένον , dum quod dictum eft, a ) 19. Sic
ιθ . Οὕτως ἔται τὸ σπέρμα σε . και μη firmatus
erit * fem tuu
eftenfide ,ita confnon
m . vtEt iderin
as- *
ἀσθενήσας τῇ πίστει , ὡς κατενόησε τὸ" fer corpus fuum emortuum , cum
ἑαυτοῦ σῶμα ἤδη νενεκρωμένον , ἑκατον · iam fere centum effet amorum ,
ταετής πε ὑπάρχων, καὶ τὴν νέκρωσιν et emortuam vuluam Sarra . Vi
μήτρας Σάρξας. Ὁρῶν γὰρ σερίφην dens enim tum fterilem coniu-
μὲν τὴν ὁμόζυγα , τὴν δὲ τοῦ γήρως α- gem , tum vtiumque præ fene-
θένειαν ἀμφοτέροις ἐπικειμένην , ἐλπίδα ftute imbecillum , nullamque fus .
cipiendohum libe app
δὲ παιδογονίας οὐδὲ σμικρὰν ὑποφαινο- tio nem rumanam roru
, m are iuxt
, re a ra-
fpem ,
μένην κατά γε ἀνθρώπινον λογισμὸν , nec vllum effe antiquius exem /
οὔτε μὴν ὑπόδειγμα ἀρχαιότερον ψυ . plum , quod eum poffet confola-
χαγωγῆσαι δυνάμενον , πιζῶς ἐδέξατο Fi , diuinum promiffum fideliter
τὴν θείαν ὑπόχεσιν . παρ᾽ ἐλπίδα γὰρ fufcepit . Prater fpem enim di
τὴν κατὰ φύσιν λέγει · ἐπ᾿ ἐλπίδι δὲ cit , eam quæ eft fecundum na
turam : in fpe autein , promiffionis
τῆς τοῦ Θεοῦ ὑποχέσεως. κ. Εἰς δὲ Dei
20. In repromiffione etiam
τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ Θεοῦ οὐ διεκρίθη Dei non hafitauit diffidentia , fed
τῇ ἀπιείᾳ , ἀλλ᾽ ἐνεδυναμώθη τῇ πίτει· confortatus eft fide , dans gloriam
δοὺς δόξαν τῷ Θεῷ , 9
el κα . Καὶ πληρο- Deo , 21. Et pleniJime fciens, quia
φορηθεὶς , ὅτι ὃ ἐπήγγελται , δυνατός quæcumque promifit potens eft et fas
cere. Non enim refpexit ad natu
ἐςκαὶ ποιῆσαι. Οὐ γὰρ ἀπεδεν εἰς ræ imbecillitatein , fed absque vlla
τὴν ἀσθένειαν τῆς φύσεως , ἀλλὰ τῷ hæfitatione eius creatori credidit,
ταύτης ἀναμφιβόλως ἐπίςευσε ποιητῇ . 22. Ideo et reputata eft illi ad iufti-
~
25΄. Διὸ καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιο- riam . Nempe fides. Ita poftquam
σύνην. ᾿Αντὶ τοῦ ἡ πίςις . οὕτω και et in iis qui fub lege , et in iis qui
ἐν τοῖςὑπὸ τὸν νόμον , καὶ ἐν τοῖς πρὸ ante legem fuerunt , fidem viguis .
τοῦ νόμο , δείξας τὴν πίςιν ἀνθήσασαν , fe oftendit , ad propofitum oratio-
ἐπὶ τὸ προκείμενον μεταφέρει τὸν λόγον . nem conuertit . 23. Non eft autena
κγ .Οὐκ ἐγράφη δὲ δι᾽ αὐτὸνμόνον, ὅτι fcriptumtantum propter ipfium ,quod
ἐλογίσθη αὐτῷ ἡ πίςις εἰς δικαιοσύνην , reputata lit et fides ad iuftitiam
κδ΄. ᾿Αλλὰ καὶ δι᾿ ἡμᾶς , οἷςμέλλει λογί. 24. διder propter uor, quibus repu
D . sabitur

α ) GRA . έδοξε
 B. THEODORETI INTERPRET .
52
rabitur credentibus in eum , qui ζεθαι τοῖς πιςεύεσιν ἐπὶ τὸν ἐγεραντα
fufcitauit Dominum noftrum Iefum τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν .
ex mortuis
videbat . Et patriarcha
mortuam , qui Καὶ ὁπατριάρχης , νεκρὰν ὁρῶν τὴν τῆς
fua coniugis
vuluam , credidit quod facile es . ὁμοζύγε μήτραν, ἐπίτευσεν ὡς εὐπετὲς
1 fet Deo promifum implere: et τῷ Θεῷ τὴν ἐπαγγελίαν πληρῶσαι καὶ
18
nos audientes Iudæos Dominum Ιεδαίων ἡμεῖς ἀκούοντες , νεκρὸν ἀποκα-
noftrum mortuum vocantes , eum λούντων τὸν ἡμέτερον Δεσπότην, πιτεύο-
refurrexiffe credimus. Colliga-
mus igitur et nos fructus fidei, μεν ὡς ἐγήγερται. τρυγήσωμεν τοιγα
et iuftitiam , quæ ex ea nafcitur, ζοῦν καὶ ἡμεῖς τῆς πίςεως τες καρπες ,
decerpamus . Non enim fruftra και τὴν ἐκ ταύτης φυομένην δικαιοσύνης

fcripta funt quæ Dominus Deus δρεψώμεθα , οὐ γὰρ μάτην >ἀνάγρα

fecit patriarcha Abrahamno : fed πλα , ἃ κατὰ τὸν πατριάρχην Αβρααμ
vt nos illa videntes fiden fimi- πεποίηκεν ὁ Δεσπότης Θεός ἀλλ᾽ ἵνα
lem oftendamus. Illud porro ,
Qui fufcitauit Dominum noftrum ἐκεῖνα ὁρῶντες , τὴν ἴσην ἐπιδειξώμεθα
Iefum dixit fecundum huma . πίςιν . τὸ μέντοι ὁ ἐγείρας τὸν Κύριον
2
nitatem . Qua enim paffus eft , μῶν Ἰησοῦν , κατὰ τὸ ἀνθρώπειον εἴρη
ea et refurrexit. Carnisautem κεν ἡ γὰρ ἔπαθε, ταύτῃ καὶἐγήγερται
eft paffio , non diuinitatis , quæ τῆς δὲ σαρκὸς τὸ πάθος , οὐ τῆς ἀπα
pati nihil poteft . 3. Qui tradi. θοῦς θεότητος. κέ. Ὃς παρεδόθη διά
tus eft propter delifta noftra , et
refurrexit propter iuftificationem τὰ παραπλώματ ἡμῶν,καὶηγέρθη
α δια
noftram . Pro noftris enim pec. τὴν δικαίωσιν ἡμῶν . Ὑπὲρ γὰρ τῶν
catis paffionein fubiit , vt noftrum ἡμετέρων ἁμαρτημάτων τὸ πάθος ὑπέ-
debitum exfolueret, et vt eius re- μεινεν , ὅπως ἐκτίσῃ τὸ ἡμέτερον χρέος ,
* furrectio communem * omnium και ἵνα
ή ἀνάτασις αὐτοῦ τὴν κοινὴν
refurreétionem præftaret. Per il-
πάντων ἀνάςασιν πραγματεύσηται. δι᾿
lam enim et iuftificationis com-
ἐκείνης γὰρ καὶ τῆς δικαιώσεως τὰς
moda accipimus , et in baptifmo φορμὰς κομιζόμεθα , καὶ ἐν τῷ βαπτί
confepulti peccatorum remiffio.
σματι συνθαπλόμενοι δεχόμεθα τῶνδ
nem confequimur . Oftenfis ad
μαρτημάτων τὴν ἄφεσιν, οὕτω δείξας
hunc modum fidei viribus , et
τῆς πίςεως τὴν ἰσχὺν , καὶ τῆς χάριτος
donis gratiæ patefactis , transfert
orationem ad exhortandum , τὰ δῶρα γυμνώσας , ἐπὶ παραίνεσιν με-
etiam actiuæ virtutis cura agatur ταφέρει τὸν λόγον , καὶ τῆς πρακτικῆς
adhortans . Quia enim exorta ἀρετῆς 4 ) Φροντίζαν παρακαλῶν. ἐπε-
fide legem dixit effe vanam , et δὴ γὰρ ἀργεῖν ἔφη τὸν νόμον ἀναφα-
oftendit patriarcham iuftitiam ex νάσης τῆς πίςεως , καὶ τὸν πατριάρχην
fide acquififfe : ne ii , qui fe igna . ἔδειξε τὴν ἐκ πίτεως δικαιοσύνην κτησά

via dedunt , occafionem accipe . μενον˙ ἵνα μὴ πρόφασιν λάβωσιν οἱ δ

rent actiuæ virtutis negligenda , ζώνη συζῶντες ἀμελεῖν τῆς πρακτικῆς
eo quod fufficeret fides ad iufti. ἀρετῆς , ὡς τῆς πίςεως δικαιοῦν ἀποχρώ .
ficandum , moralem fermnonem σης , αναγκαίως τοὺς ἠθικοὺς ἀναμίγνυ-
neceffario admifcet , et dicit : σι λόγους ,καί φησι
ΚΕΦΑ
4 ) Β. φροντίζει .
 EPIST . AD ROMANOS. CAP. V. 53

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ CAPVT V.
.
α . Δικαιωθέντες οὖν ἐκ πίσεωςεἰρή . '· [ uftificari ergo ex fide ,patent
νην ἔχωμεν πρὸς τὸν Θεὸν δια minum noftrum Iefum Chriftum ,
,
τοῦ Κυρίε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ , Ε΄. Δι᾿ οὗ 2. Per quem nunc acceffum habui
νῦν τὴν προσαγωγὴν ἐχήκαμεν ล τῇ πί- mus per fidem in hanc gratiam
5ε εἰς τὴν χάριν ταύτην , ἐν ᾗ ἑξήκα . in qua ftamus, et gloriamur in fpe
μεν , καὶ καυχώμεθα ἐπ᾽ ἐλπίδι τῆς δό gloria Dei. Fidesquidem remis-

ξης τοῦ Θεοῦ . Ἡ πίςις μὲν ἡμῖν ἐδω- fionem peccatorum vobis tribuit,
vosque immaculatos et iuftos per
ζήσατο τῶν ἁμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν, lauacri regenerationem effecit.,
καὶ ἀμώμες καὶ δικαίες διὰ τῆς τε λε- Conuenit autem vos eam feruare
τροῦ παλιγγενεσίας ἀπέφηνε προσή. pacem , quam cum Deo iniiftis.
Cum enim
concili ei carne
auit vos hoftes fufcept
effetis a, re-
και δὲ ὑμᾶς τὴν πρὸς τὸν Θεὸν γεγενη- vni-
μένην φυλάτζειν εἰρήνην . ἐκπεπολεμω . genitus Dei filius .
genitus Dei filius . Simultatem
μένες γὰρ αὐτῷ κατήλλαξεν ὑμᾶς ὁ autem illam peccatum peperit.
μονογενὴς ἐνανθρωπήσας , τὴν δὲ δυσμέ- Initam ergo pacem iuftitia con-
νεαν ἐκείνην ἡ ἁμαρτία προὐξένησεν. feruabit. Ad hanc autem per
οὐκοῦν τὴν γεγενημένην εἰρήνην δικαιοσύ . fequendam non parum incitari
nos conuenit, fpes quæ nobis
τη φυλάξει , οὐχ ἥκισα δὲ ταύτην μετιέ-
νη dare funt reputantes , et gloriam
datæ
ναι προσήκει , τὰς δεδομένας ἡμῖν λογι· quam daturum fe nobis Deus
ζομένες ἐλπίδας , καὶ τὴν ἐπηγγελμέν eft pollicitus . Sufceptorum enim
non
νην ἡμῖν παρὰ τοῦ Θεοῦ δοθήσεσθαι δό . laborum remunerationem ,
ξαν τὴν γὰρ τῶν πόνων ἀντίδοσιν , οὐ mercedem , fed gloriam appella-
μισθὸν , ἀλλὰ δόξαν ἐκάλεσε , δεικνὺς τῶν vit , oftendens quanta futura fit
remuneratio. Quia autem mul-
ἀμοιβῶν τὴν ὑπερβολήν . ἐπειδὴ δὲ πολ- tas eo tempore moleftias fuftine-
λοὺς κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν θορύβους˙ bant , iniuriis , ac tormentis , et
ὑπέμενον, αἰκιζόμενοι, καὶ τρεβλούμενοι , innumerabilibusmortis generibus
καὶ μυρίαθανάτων εἴδη ὑπομένοντες, ε- vexati, iure de his quoque affert
κότως καὶ τὴν περὶ τούτων ψυγαγω- confolationem . 3. Non folum au-
γίαν προσφέρει. γ΄. Οὐ μόνον δέ , ἀλ- tem ,fed et gloriamur in tribula-
tionibus . Aperte fuam ipfius in-
λὰ καὶκαυχώμεθα ἐν ταῖς θλίψεσι . fuperabilem animi inagnitudinem
Σαφῶς ἑαυτῷ τὴν ἀνυπέρβλητον μεγα- oftendit. Non enim dixit , aiti-
λοψυχίαν ἐπέδειξεν. οὐ γὰρ εἶπεν ὑπο- âtiones fuftinemus , fed gloriamur
μένομεν τὰςθλίψεις , ἀλλὰ καὶ καυχώ . etiaminaffiftionibus. Gloriamur,
μεθα ἐν τοῖς θλίψεσι. σεμνυνόμεθά , inquit,etde nobismagnificefenti
mus , vt qui finus Domini paffior
φησι, καὶ μέγα φρονοῦμεν , ὡς κοινων& ν- num * participes . Et hoc quidem
τες τῷ Δεσπότῃ τῶν παθημάτων . καὶ non dixit aperte . Ita enin fenti-
τοῦτο μὲν οὐκ εἶπε σαφῶς τῶν γὰρ κατ᾿ re , eft eorum , qui non aliter ac ipfe
αὐτὸν τελείων τὸ οὕτω φρονῶν . τοὺς δὲ perfetti funt. Alios autem ex fu-
ἄλλες ἀπὸ τῶν μελλόντων ψυχαγωγεί. turis confolatur. 4. Scientes, quod
δ΄. Εἰδότες ὅτι ἡ θλίψις ὑπομονὴν κα- tribulatio patientiam operatur , pa-
.
τεργάζεται , ἡ δὲ ὑπομονὴ δοκιμὴν, ἡ δὲ tientia autem probationem , probatio
δοκιμὴ ἐλπίδα , έ . Ἡ δὲ ἐλπὶς οὐκατ ' vero fpem , Σ. Spes autem non con-
D.3 fundit .
54 B. THEODORETI INTERPRET

fundit , Quando aliqua molefta αιχύνει. Ὅταν τινὰ περιτοιχίσῃ

quempiamcircumfederint , fi for . τὰ σκυθρωπα , εἶτα γενναίως ἐνέγκῃ τις
titer ferat eorum impetus , pro-
batus efficitur ,et futurorumfpe των τὴν προσβολὴν , δόκιμος ἀποδείκνυ
nititur . Illa autem non eft fal. ται , και τῇ ἐλπίδι τῶν μελλόντων ἐρες
fa , fed verum habet. Hoc enim δεται, ἀψευδὴς δὲ ἐκείνη , καὶ τὸ ἀλη
eft quod ait , Non confundit : nem . 9ὲς ἔχεσα . τοῦτο γὰρ εἶπε οὐ κάται ·
pe quia qui fperant , et fpe fal. χύνει ὡς τῶν ἐλπιζόντων μὲν , διαμας-
Iuntur , erubefcunt et pudore af
ficiuntur. Quia charitas Deidif. τανόντων δὲ, αἰσχυνομένων καὶ ἐρυθριών.
fufa eft in cordibus noftris per των. Ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκκέχυ- "
Spiritum fandtum , qui datus eft , ται ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν διὰ πνεύμα ·
nobis. Sanctiffimi enim Spiritus τος αγίε τῷ δοθέντος ἡμῖν . Ἡ γὰρ
gratia , quam per baptifmum ac- τοῦ παναγίου πνεύματος χάρις , ην ἣν
cepimus , noftrum in Deum de διὰ τῷ βαπτίσματος ἐδεξάμεθα , τὸν
fiderium accendit. Deinde etiam
docet caufas amoris. 6. Chriftus περὶ Θεὸν ἐν ἡμῖν ἐπύρσευσε πόθον. εἶτα
enim , cumadhuceffemus infirmi, διδάσκει καὶ τοῦ φίλτρο τὰςἀφορμὰς .
fecundum tempus pro impiismor . s . Ἔτι γὰς Χριςός , ὄντων ἡμῶν ἀε-
iuus eft. 7. Vix enim pro iufto νων, κατὰ καιρὸν ὑπὲς ἀσεβῶν ἀπέθανε.
quis moritur : nam pro bono for . ζ'. Μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίε τίς ἀποθα
fitam quis audeat mori. Cogita-
mus enim , quod cum adhuc de νεται ὑπὲς γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχατὶς
linqueremus , morboque impieta . καὶ τολμᾷ ἀποθανεῖν . Λογιζόμεθα
tis adhuc effemus implicati, Do- γὰρ , ὅτι παρανομούντων ἡμῶν ἔτι , καὶ
minus Chriftus mortem pro no τῆς ἀσεβείας περικειμένων τὴν νόσον , ὁ
bis fufcepit : et hinc benignitatis Δεσπότης Χριςὸς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν κατε
abyffum intelligimus . Pro iufto δέξατο θάνατον καὶ μανθάνομεν ἐντεῦ
enim fortaffe quispiam mortem δεν τῆς φιλανθρωπίας τὴν ἄβυσσον .
fubierit: ipfe vero propter immen-
famn
famn caritate
caritatmem pro
pro peccat oribus
peccato ribus ὑπὲρ γὰρ
θάνατ ον δικαίς
αὐτὸς ἴσως
δὲ δι ἄν τις κατεδέ ξαλα
' ἀγάπη ς ὑπερ6ο -
inortem fubiit. Hoc enim fub-
iungit. 8. Commendat autem ca- λὴν τῆς ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν ἠνέχετο τε ·
vitatem fuam Deus nobis , quod λευτῆς, τῦτο γὰρ ἐπάγει. ή Συνίζησι
cuin nos adhuc peccatores effemus , δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην ὁ Θεὸς εἰς ἡμᾶς ,
9. Chriftus pro nobis mortuus eft. ὅτι ἔτι αμαρlωλῶν ὄντων ἡμῶν, θ'. ι )Χρι
Deus fummam fuam in nos ca. 5ὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανεν . Ὁ μέντοι
ritatem oftendit , quod Chrifti Θεὸς τοῦ περὶ ἡμᾶς φίλτρο δηλοῖ τὴν
mors non pro iuftis obita fuerit, ὑπερβολὴν , τῷ Χρισᾶ τὸν θάνατον , ἐχ
fedpro peccatoribus. Nunc enim ὑπὲρ δικαίων, ἀλλ᾽ ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν γε
per fidem in ipfum iuftificati fu- γενῆσαι. ἡμεῖς γὰρ νῦν διὰ τῆς εἰς αὐτ
mus : quando autem pro nobis τὸν ἐδικαιώθημεν πίσεως · ὅτε δὲ τὸν 3-
mortem fubiit , omni adhuc pec- πὲρ ἡμῶν κατεδέξατο θάνατον, ἔτι τοῖς
catorun genere eramus obftriati, πανόδαπαῖς ὑπεκείμεθα πλημμελείαις .

1 ) Forte ante Χρισὸς aut poft ὑπὲρ ἡμῶν additum legit Theodoretus : κατά και
fòr ,quod hic habet Vulgatus interpres et Herveti verfio . Certe id expli
cat Theod . in commentaria .
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . V. 55

autem
Illud eft
τὸ δὲ κατὰ καιρὸν, ἀντὶ τοῦ εἰς καιρὸν, idem ac in tempore tempus
fecundum conue-,
κατὰ τὸν προσήκοντα καιρόν . τοῦτο καὶ Idem autem dicit etiam
ἐν τῇ πρὸς Γαλάτας λέγει · ὅτε δὲ ἦλ . in epiftola
ad Galatas :a) Quan
θε τὸ πλήρωμα τῇ χρόνε ,ἐξαπέταλεν do autem venit plenitudotem-
ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ , γενόμενον ἐκ γυ- poris , mifit Deus filium fuum ,
ναικὸς , γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τὲς ὑπὸ natum ex muliere, fubie &tum le
νόμον ἐξαγοράσῃ , ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀ- gi, vt eos qui fub lege erant
πολάβωμεν. Πολλῷ ἐν μᾶλλον δικαιω . redim eret ,, vt adoptionem filio
redimeret
2 rum reciperemus. Multo igitur
θέντες νῦν ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ , σωθη. * magisnunc iuftificati in fangui-
σόμεθα δι᾽ αὐτοῦ ἀπὸ τῆς ὀργῆς . ne ipfius , falui erimus ab ira per
Ὑπὲρ δυσσεβῶν καὶ παρανόμων τὸν ἐπά ipfum . Qui enim pro impiis et
ρατον ἐκεῖνον καταδεξάμενος θάνατον ,iniquis exfecrabilem illam mor-
εὔδηλον ὅτι καὶ τῆς μελλούσης τοὺς εἰςtem fubiit , clarum eft quod eos
etiam , qui in illum crediderunt, a
αὐτὸν πεπιτευκότας ἐλευθερώσει κολά- fupplicio futuro liberaturus fit.Itam
σεως. ὀργὴν γὰρ καλῶ τὴν μέλλεσαν enim futurum fupplicium appel-
κόλασιν. ΐ . Εἰ γὰς ἐχθροὶ ὄντες και lat. 10. Si enith , cum inimici es-
τηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τὸ θανάτε τῷ femur , reconciliati fumus Deo per
υἱοῦ αὐτοῦ , πολλῷ μᾶλλον καταλλαγέν . mortem fili ipfius , multo magis
reconciliati , falui erimus per vi-
τες, σωθησόμεθα ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ . tam ipfius. Si cum inimici in-
Εἰ δυσμενᾶς ὄντας καὶ πολεμίες τοσαύ- feftique effemus , tanta nos cura
της κηδεμονίας ἠξίωσεν , ὡς τὸν υἱὸν ὑ- dignatus eft, vt filium fuum pre
πὲρ ἡμῶν παραδοῦναι θανάτῳ , πῶς οἷόν nobis morti traderet : quomodo
fieri poteft , vt faëta reconcilia-
τε τῶν καταλλαγῶν γεγενημένων μὴ tione , nos æternæ vitæ non fi-
μεταλαχεν ἡμᾶς τῆς αἰωνίς ζωῆς ; πά- mus participes: Iterum ergo fi-
λιν μέντοι υἱὸν καλᾶ τὸν Δεσπότην Χρι- lium vocat Dominumn Chriftum ,
τὸν, ὃς Θεός ἐξί τε καὶ ἄνθρωπος ὁ αὐ- qui eft idem Deus et homo .
τός . δῆλον δὲ , ὡς οἶμαι , καὶ τοῖς ἄγαν Clarum eft autem , vt exiftimo ,
αἱρετικοῖς , περὶ ποίαν φύσιν τὸ πάθος vel maximis hæreticis , in qua-
natura paffio facta fit.
γεγένηται ιά. Οὐ μόνον δὲ, ἀλλὰκαὶ nam
u . Non folum autem hoc, fed et-
καυχώμενοι ἐν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ Κυρίου iam gloriamur inDeo per "Domi-
ἡμῶν ἸησοῦΧριςοῦ , δι᾿ οὗ νῦν τὴν καταλ- num noftrumIefium Chriftum , per
λαγὴν ἐλάβομεν . Οὐ γὰς μόνον τὴν quem nunc reconciliationem accepi.
ἀθάνατον ζωὴν ἀναμένομεν , ἀλλὰ καὶ mus. Non folum enim vitam
immortalem exfpe &tamus , fed et-
κατὰ τὸν παρόντα βίον ὡς προσοικείως iam in vita prafenti vt Deo fa-
θέντες τῷ Θεῷ σεμνυνόμεθα , τὰ κατὰ
el miliares effecti gloriamur , de
τὸν Δεσπότην Χρισὸν λογιζόμενοι , ὃς Chrifto Domino cogitantes , qui

μεσίτης ἡμῶν γενόμενος τὴν εἰρήνην mediator nofter factus pacem

ἐπραγματεύσατο . ἐντεῦθεν λοιπὸν τὸ conciliauit. Ab hoc deinceps lo-
τῆς οἰκονομίας ἀποκαλύπτει μυτήριον , co diuinæ difpenfationis reuelat
καὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως τὴν αἰτίαν δι- myfterium ,et incarnationis caufam
δάσκει. ιβ΄. Διὰ τοῦτο ὥσπερ δι᾿ ἑνὸς docet. 12. Propterea ficut per unum
D 4 homi-

a) Gal, 4, 4. 5.
 ETI ET
56 Β. THEODOR INTERPR .

Dominem peccatum in mundum in- ἀνθρώπε ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσ-
srauit · per peccatum mors , et ήλθε , καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας ο θάνα-
ita , et
ένα in omnes homines mors per- τος, καὶ οὕτως 2 ) εἰς πάντας ἀνθρώπες
tranfiit , in quo omnes peccauerunt.
Cum Dominus Deus Adamnum διῆλθεν ὁ θάνατος , сἐφ᾽ ᾧ πάντες ἥμαρ
condidiffet , et ratione ornaffer , τον Τὸν᾿Αδὰμ ὁ Δεσπότης δημιουρ-
vnum dedit præceptum ad ratio- γήσας Θεὸς , καὶ λόγῳ τιμήσας, μίαν
nem exercendam . Neque enim δέδωκεν ἐντολὴν εἰς γυμνασίαν τε λογι
fieri poterat, vt qui effet rationis
particeps , et bona acmaladis. κοῦ , οὐδὲ γὰρ οἷόν τε ἦν τὸν λόγον με
cernendi facultatem haberet , abs τειληφότα , καὶ τῶνἀγαθῶν καὶ τῶν
que vlla lege viueret. Is᾿ dece . ἐναντίων τὴν διάγνωσιν ἔχοντα , νόμε τι
ptus mandatum transgreffus eft. νὸς χωρίς πολιτεύεσθαι. ὗτος ἐξαπαλη-
Supplicii autem comminationem θεὶς παρέβη τὴν ἐντολήν · τῆς δὲ τιμω
legislator mandato coniunxit ab αξίας τὴν ἀπειλὴν ὁ νομοθέτης τῇ ἐντος
initio. Is itaque , cum mortis
decreto faltus fuiter obnoxius , λῇ συνέζευξεν ἐξαρχῆς . ὑπὸ τὸν ὅρον ♡
ita Cainum et Sethum et alios τοίνυν οὗτος τοῦ θανάτε γενόμενος , ο
genuit . Omnes ergo , vt ex tali τω τὸν Κάϊν , καὶ τὸν Σήθ , καὶ τὸς ἄλ
progeniti > mortalem habebant λες ἐγέννησεν . ἅπαντας ἦν, ὡς ἐκ τοιέ .
naturam : huiusmodi autem na- τε φῦντες , θνητὴν εἶχον τὴν φύσιν · ἡ
tura multis indiget , et cibo , et
potu , et induinentis , et habita- δὲ τοιαύτη φύσις πολλῶν ἐξιν ἐνδεὴς , καὶ
tione , et diuerfis artibus , Ηο . βρωτῶν , καὶ ποτῶν , καὶ περιβολαίων ,
rum autem vfus fæpe * ad me . καὶ οἰκημάτων , καὶ τεχνῶν διαφόρων .
diocritatis exceffum affectus in ἡ δὲ τούτων χρεία ἐρεθίζει πολλάκις εἰς
citat : mediocritatis autein exces · ἀμετρίαν τὰ πάθη · ἡ δὲ ἀμετρία τὴν
fus peccatumgenerat. Dicitita ἁμαρτίαν γεννᾷ. λέγει τοίνυνὁθεῖος ἀ
que cum
Adamn peccaffet , inortalisque pro- πόςολος , ὅτι τοῦ ᾿Αδὰμ ἡμαρτηκότος ,
pter peccatumfactus effet : vtrum . καὶ θνητοῦ διὰ τὴν ἁμαρτίαν γεγενη-
que ad genus permanauit. Ad μένε , ἐχώρησεν εἰς τὸ γένος ἀμφότερα .
omnes enim homines mors per- εἰς πάντας γὰρ ἀνθρώπες διῆλθεν ὁ
wafit quatenus omnes peccaue
runt., θάνατος , ἐφ᾽ ᾧ πάντες ἥμαρτον . δ γὰρ
Non enim propter primni
parentis peccatum , fed propter διὰ τὴν τοῦ προπάτορος ἁμαρτίαν , αλ
fuum vnusquisque mortis decre. λὰ διὰ τὴν οἰκείαν ἕκαςος δέχεται τοῦ
zum fafcipit. 3. Vsque ad legem θανάτε τὸν ὅρον . ιγ '. Αχρι γὰρ νόμο
enim peccatum erat in mundo : pec- ἁμαρτία ἦν ἐν τῷ κόσμῳ ·ἁμαρτία δὲ
་
Garum autem non imputatur cum lex ἐκ ἐλλογεῖται μὴ ὄντος νόμο . Οὐχ
non eft . Non , vt nonnulli exifti-
mant , eos accufat qui legem præ- ὥς τινες ὑπέλαβον, τῶν πρὸ τὸ νόμε και
neferunt, fed omnes fimul ilud τηγορᾷ , ἀλλὰ πάντων ὁμῶ . τὸ γὰρ ἄς
enim Vsque ad legem , non dicit vs. χρι νόμε , χ ἕως τῆς ἀρχῆς τε νόμε
que ad legis principium , fed vsque λέγει , ἀλλ᾽ ἕως τῷ τέλες τῇ νόμε , ἀντὶ
ad finem legis , pro eo quod eft , τῷ , ἕως ὁ νόμος ἐκράτει , εἶχεν ἡ ἅμας .
donec lex doininata eft,habuitpec- τία τὸ κράτος. νόμε γὰρ ἐκ ὄντος , ἐχ
catum vires fuas. Si enim non fitlex,
non poteft effe transgreffio . 14. Sed οἷόν τε γενέθαι παράβασιν δ'. Αλλ
ἐβασία
2 ) eis emiffum in B ,
 EPIST. AD ROMANOS , CAP. V. 57

ἐβασίλευσεν ὁ θάνατος ἀπὸ ᾿Αδὰμ μέ- regnauit mors ab Adamo vsque ad

χρι 3 )Μωσέως , καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρ-
τήσαντας ἐν τῷdὁμοιώματι τῆς παρα-
βάσεως ᾿Αδάμ , ὅς ἐςι τύπος τε μέλ-
λοντος . Μωσέα τὸν νόμον καλεῖ. τῇ ,
το δὲ καὶ ἐν τοῖς εὐαγγελίοις εὑρίσκο-
Μofen , etiam in eos , qui non pecca-
verunt in fimilitudinem prauarica-
tionis Adami, qui eft imago futuri.
Mofen legem appellat. Hoc au-
tem etiam inuenimus in euange-

μεν , ἔχουσι Μωσέα καὶ τοὺς προφής liis ,a ) Habent Mofen et prophetas .
τας˙ οὕτω καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος ἐν τῇ Ita etiam diuinus apoftolus in fe-
πρὸς Κορινθίους δευτέρᾳ φησί ἀλλ᾽ ἕως cunda ad Corinthios dicit : b ) Sed
σήμερον , ἡνίκα ἂν ἀναγινώσκηται Μω- vsque in hodiernum diem, cum le-
σῆς , κάλυμμα ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῶν gitur Mofes , velamen pofitum eft
κεῖται , ἀντὶ τοῦ , ὁ νόμος , ἐβασίλευσε fuper cor eorum , pro eo quod eft
τοίνυν , φησὶν , ὁ θάνατος ἀπὸ ᾿Αδάμ lex . Regnauit itaque ,inquit, mors
ἕως τῆς τοῦ σωτῆρος ἐπιφανείας· τότε ab Adamo vsque ad apparitionen
γὰς τέλος ὁ νόμος ἐδέξατο.ὁ νόμος γάς, Seruatoris : tunc enim finem lex
Φησι, καὶ οἱ προφῆται, ἕως Ἰωάννου accepit. Lex enim , inquit ,c ) et
προεφήτευσαν . ἀπὸ δὲ τῶν ἡμερῶν prophetæ vsque ad Ioannem pro-
Ἰωάννου ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιά . phetauerunt. A tempore autema
ζέται , καὶ βιαςαὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν. Ioannis regnum calorum vim pati-
C
ἐβασίλευσε δὲ ὁ θάνατος καὶ ἐπὶ τοὺς tur, et violenti rapiunt illud . Re
gnauit autem mors etiam in eos /
μὴ ἁμαρτήσαντας ἐν τῷ ὁμοιώματ , quinon peccauerunt in fimilitudi-
τῆς παραβάσεως Αδάμ . εἰ γὰρ καὶ netransgreftionis Adami . Etfi enim
ἐκείνην οὐ παρέβησαν τὴν ἐντολὴν , ἀλλ᾽ illud mandatum non transgreffi
οὖν ἑτέρας παρανομίας ἐτόλμησαν . funt, alia tamen delifta commife-
τὸν δέ γε ᾿Αδὰμ τύπον ἐκάλεσε τοῦ runt. Adamum autem appellauit
Χριςοῦ · αὐτὸν γὰρ καλῶ τὸν μέλλον- typum Chrifti. Hunc enim vocat
τα , κατὰ τοῦτον τὸν λόγον , ὅτι καὶ futurum , hac de caufa , quod ficut
θάπερ ἐκεῖνος πρῶτος ἡμαρτηκὼς ὑπὸ ille qui primus peccauit mortis de
• creto fubieftus eft, et totum genus
τὸν ὅρον ἐγένετο τοῦ θανάτου , καὶ τὸ
γένοςἅπαν ἠκολούθησε τῷ προπάτορι primum parentem fecutum eft: ita
οὕτως ὁ Δεσπότης Χριτὸς , τὴν ἄκραν etiam Doininus Chriftus, cum fum-
δικαιοσύνην πεπληρωκὼς , κατέλυσε τῇ mam iuftitiam adimplefiet , morris
θανάτου τὴν δυναςείαν , καὶ πρῶτος ἐκ potentiam diffoluit , et qui primus
νεκρῶν ἀναξάς , πᾶσαν εἰς ζωὴν ἐπα- ex mortuis refurrexit, omnem na-
νάξει τῶν ἀνθρώπων τὴν φύσιν. καὶ ἐπ- turam hominum ad vitam redu
Et quia Adamum typum
ειδὴ τύπον ἐκάλεσε τὸν ᾿Αδάμ τοῦ Χρι- cet. *
τοῦ , δείκνυσι τὴν ὑπεροχήν . ιέ . ᾿Αλλ᾿ Chrifti * vocauit , oftendit huius *
excellentiami . 15. Sed non ficut
κ οὐχ ὡς τὸ παράπλωμα , οὕτω καὶ τὸ deličtum , ita et donum . Sed quo-
ἢ χάρισμα . ᾿Αλλὰ πῶς ;η9 Εἰ γὰρ modo ? Si enim vnius delicto mulsi
ο
· τῷ τοῦ ἑνὸς παραπλώματι οἱ πολλοὶ
Ds t mor

2 ) Β. Μωϋσέως.
. n ) Luc. 16 , 29 . b) 2 Cor. 3, 15. c) Matth . X, 12. 13.
 58 B. THEODORETI INTERPRET .

mortuifunt , multo magis gratia Dei, ἀπέθανον, πολλῷ μᾶλλον ἡ χάρις τοῦ
et donum , in gratia vnius hominis. » Θεοῦ, καὶ ἡ δωρεά , ἐν χάριτι τῇ τοῦ
Iefu Chrifti in plures abundauit. y» ἑνὸς ἀνθρώπου Ἰησοῦ Χριζοῦ εἰς τοὺς
» Ἐπὶ τῆς
Pana, inquit , irroganda Dominus ' πολλοὺς ἐπερίσσευσεν.
τιμωρίας , Φησὶν , ὁ Δεσπότης Θεὸς τῷ
Deus iuftitiæ legein feruauit, et
δικαίου τὸν ὅρον ἐφύλαξε , ~ καὶ τοῦ
Adamum peccantem , mortique tra-
᾿Αδὰμ ἡμαρτηκότος , καὶ τῷ θανάτῳ
ditum , vniuerfum genus ( huma παραδοθέντες , ἅπαν ακολούθησε τὸ
num) eft confecutum ; multo profe- γένος · πολλῷ δήπουθεν δικαιότερον ἐπὶ
to iuftius Dei benignitate iuftitiamn τῆς τοῦ Θεοῦφιλανθρωπίας φυλαχθῆ
feruari , et Domini Chrifti refurre και τὸ δίκαιον , καὶ τῆς τοῦ Δεσπότου
ftionis omnes homines effe partici. Χριςοῦ πάντας ἀνθρώπους μεταλαχῶν
ἀναςάσεως . ἄνθρωπον δὲ ἐνταῦθα τὸν
pes. Hominem autem Chriftumn Do-
Δεσπότην Χρισὸν προσηγόρευσεν, ἵνα τῇ
ninam hic appellauit , vt Adami 'Αδὰμ ἀκριβῶς ἐπιδείξῃ τὸν τύπον · ὅτι

typum perfeite oftenderet : quia καθάπες ἐκεῖ δι᾿ ἑνὸς ἀνθρώπου ὁ θά

ficut illicper vnum hominemninois , νατος , οὕτω δι᾿ ἑνὸς ἀνθρώπου ἐνταῦτα
ita per vnum hominem hîc eft Da ἡ τοῦ θανάτου κατάλυσις.
mortis diffolutio. 16. Et non n 15. Καὶ οὐχ ὡς δι᾽ ἑνὸς ἁμαρτήμα .
ficut per vnum peccatum , domum : 5 τος , τὸ δώρημα · τὸ μὲν γὰρ κρίμα
samiudicium ex vno in condemnatio. κ ἐξ ἑνὸς εἰςκατάκριμα · τὸ δὲ χάρισ
nem , gratia autem ex multis delictis • μα ἐκ πολλῶν παραπλωμάτωνεἰς δια
καίωμα . 99
η Ὑπερβαίνει , φησὶν , ἡ
iniuftificationem . Superat,inquit, τῆς χάριτος φιλοτιμία τοῦ δικαίου τὸν
gratiæ munificentia iuftitiæ legem . ὅρον. τότε γὰρ ἑνὸς ἡμαρτηκότος ὅλον
Tunc enim , cum vnus peccaffet , τὸ γένος τὴν τιμωρίαν ἐδέξατο˙ νῦν δὲ
totum genus pænas luit : nunc au- πάντων ανθρώπων ἀσεβούντων τε καὶ
tem , cum omnes homines fe impie παρανομούντων , οὐ τιμωρίαν ἐπήγα .
et inique gererent, non fuppliciumn γεν , ἀλλὰ ζωὴν ἐδωρήσατο , ιζ'. Ε
γὰρτῷ τοῦ ἑνὸς παραπλώματι ὁ θά
irrogauit , fed vitamn donauit . »
» νατος ἐβασίλευσε διὰ τοῦ ἑνὸς , πολ-
17. Si enim vnius delicto mors regna-
λῷ μᾶλλον οἱ τὴν περισσείαν τῆς χάρ
vit per unum , multo magis gratic ζίτος , καὶ τῆς δωρεᾶς , καὶ τῆς δια
abundantiam et donationis et iuftitia »
accipientes , in vita regnabunt per » καιοσύνης λαμβάνοντες , ἐν ζωῇ βα
· σιλεύσουσι διὰ τοῦ ἑνὸς Ἰησῦ Χρις8 .
unum Iefum Chriftum . Si pervnum ἑνὸς ἀνθρώπου παράβασις ἐκρά
hominem transgreffio mortis poten- Εἰ δὲ 1
τυνε τοῦ θανάτου τὴν δυνατείαν , οἱ
tiam confirmauit, clarum eft , quod
τὰς ἀφθόνους τοῦ Θεοῦ τρυγήσαντες
qui copiofa Dei dona acceperunt , δωρεάς , δῆλον ὅτι κρείττους μὲν ἔσονται
futuri fint morte potentiores , et
cum Chrifto regni ab interitu τεθανάτε , κοινωνήσουσι δὲ τῷ Χρισῷ τῆς
alieni , et vitæ æternæ participes. ανωλέθρου βασιλείας , καὶ τῆς αἰωνίου
rg . Igitur ficut per unius de . ζωῆς. κή . Αρα οὖν ὡς δι᾿ ἑνὸς παι
18.
ραπτώ
 EPIST. ΑD ROMANOS . CAP . V. 59

ραπλώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους liftum in omnes homines in conde-

οὔτ ' ν εἰς κατάκριμα , οὕτω καὶ δι᾿ἑνὸς δι- mnationem , ita et per unius iuftitiam
1
US καιώματος εἰς πάντας ἀνθρώπες εἰς in omnes homines in iuftificationem
W
ης | δικαίωσιν ζωῆς. „ ἀμφιβάλλετέ
Μὴ ἀμφιβά λλετε , τίτα.. Ne dubitate , inquit, de iis
vita
- N φησι , περὶ τῶν πας ἐμοῦ λεγομένων que a me dicuntur , ad Adamum
εἰς τὸν ᾿Αδὰμ ἀποβλέποντες. εἰ γὰρ
ἐκεῖνα ἀληθῆ , ὥσπερ οὖν ἀληθῆ , καὶ refpicientes . Si enim illa vera funt,
ἐκείνου παραβεβηκότος ὅλον τὸ γένος vt plane funt , et illo transgreffo
τὶ ἐδέξατο τοῦ θανάτου τὸν ὅρον , εὔδηλον vniuerfum genus mortis legem fug-
~
ነ- ὡς ἡ τοῦ σωτῆρος δικαιοσύνη πᾶσιν αν- cepit , clarum eft quod Seruatoris
OU θρώποις πραγματεύεται τὴν ζωήν . iuftitia vitam omnibus hominibus
· καὶ πάλιν ἑτέρως τὸ αὐτὸ λέγει , και procuret. Et rurfus hoc ipfum ali-
1
τωποικίλλων τὸν λόγον , καὶ συνεχῶς ter dicit, orationein varians et con-
ἀνελίτλων , ἵνα σαφέςερον ἡμᾶς διδάξῃ tinue reuoluens , vt difpenfationis
τὸ τῆς οἰκονομίας μυσήριον . 19 θ'. Ωσ inyfterium nos apertius doceati
κ περ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς " . Sicut enim per inobedientiamynis*
"» ἀνθρώπου , ἁμαρτωλοὶ κατετάθησαν us hominis peccatores conftituti fune
35 οἱ πολλοί · οὕτω καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς multi , ita et per unius obedientiam
Exacte
„ τοῦ ἑνὸς , δίκαιοι καταςαθήσονται οἱ iufti conftituentur multi.
"" πολλοί ᾿Ακριβῶς ἐνταῦθα καὶ ἐπὶ hic , et in Adamo, etin gratia ,mul-
τοῦ ᾿Αδάμ , καὶ ἐπὶ τῆς χάριτος , τὸ ti vocem pofuit. Nam et in illis in-
πολλοὶ τέθηκε . καὶ γὰρ ἐν ἐκείνοις εὖ- venimus aliquos , quri a maioribus
peccatis alieni fuerunt, vt Abelein ,
ρίσκομέν τινας κράτους τῶν μειζόνων
et Enochum , et Noachum , et Mel-
ἁμαρτημάτων γεγενημένους , ὡς τὸν chifedechum , et patriarchas , et eos
Αζέλ , καὶ τὸν Ἐνώχ , καὶ τὸν Νώε , etiam , qui in lege clari infignesque
καὶ τὸν Μελχισεδὲκ , καὶ τοὺς πατριάς- fuere : et poft gratiam , inulti vitam
χας , καὶ μέντοι καὶ τοὺς ἐν νόμῳ δια- iniuftain et fceleratam amplectun-
λάμψαντας · καὶ μετὰ τὴν χάριν , εἰσὶ tur . Ita cum per Adani fatum die
πολλοὶ τὸν παράνομον ἀσπαζόμενοι βίον . vinæ incarnationis caufas nos do-
οὕτως ἀπὸ τῶν κατὰ τὸν᾿Αδὰμ τὰς αὖ- cuiffet , incurrentem dubitationem
τίας ἡμᾶς διδάξας τῆς θείας ἐνανθρως opponit , et eius folutionem inducit ,
πήσεως , τὸ ὑφορμοῦν ἀντιτίθησι ,καὶ Incurrit autem ex iis quæ ad legem
τὴν λύσιν ἐπάγει˙ ὑφορμεῖ δὲ τὰ κατὰ pertinent , quæ inter Adamum et
τὸννόμον , ὃς μεταξὺ τοῦ τε Ἀδὰμ Seruatoris noftriaduentum data eft.
καὶ τῆς (τοῦ σωτῆρος ἐπιφανείας ἐδόθη . Et ideo dixit diuinus apoftolus ;
διὸ καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος ἔφη · κ . Νό . 20. Lex autem fubintrauit , ve
» μος δὲ παρεισῆλθεν , ἵνα πλεονάσῃ abundaret deliftum Vt non pro

"
* τὸ παράπλωμα . Τὸ δὲ ἵνα οὐκ ἐπὶ caufa pofuit , fed ex fio propria
αἰτίας τέθεικεν , ἀλλὰ κατὰ τὸ οἰκεῖον modo loquendi. Vult autem

ἰδίωμα βούλεται δὲ εἰπεῖν , ὡς οὐδὲ dicere , quod nec priori quis

κατὰ τὸν ἔμπροσθεν χρόνον ἀτημελή. dem tempore reliquerit Deus ho
τους εἴασεν ὁ Θεὸς τοὺς ἀνθρώπους ' mines fua preuidentia deftitutos .
Sed
 60 B. THEO INTE .
DORE RPRE
TI T
Sed Iudzis quidem legem dedit , ἀλλὰ δέδωκε μὲν Ιουδαίοις τὸν νόμον
per illorum autem ftudium ac dili- διὰ δὲ τῆς ἐκείνων ἐπιμελείας
2 ,καὶ τοῖς
gentiam pietatis quoque lumen aliis ἄλλοις ἔθνεσιν ὑπεδείκνυ τῆς εὐσεβείας
gentibus oftendit. Proprie autem τὸ φῶς. κυρίως δὲ τὸ παρεσῆλθε τέ
θελεν , ἐπειδὴ τῆς τῷ πατριάρχῃ
1 δο-
pofuit Subintrauit , quoniam pro- θέσης ὑποχέσεως ὁ Χρισὸς ἦντὸ τέλος .
anifi, quod datum erat patriarcha , ἐν γὰρ τῷ σπέρματί σου , φησὶν , εὐ-
Chriftus erat finis : In femine enim λογηθήσεται πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς.
tuo , inquit , benedicentur omnes τοῦ δὲ ᾽Αβραὰμ καὶ τοῦ Χριςοῦ μέσος
gentes terræ. Inter Abrahamum παρεισῆλθεν ὁ νόμος. οὗτος δὲ ἐδίδα-
autem et Chriftum lexmedia in . ξε μὲν ἀκριβέτερον , ὅτι κακὸν ἡ ἁμας-
greffa eft. Hæc autem exadius Tiα · παῦσαι δὲ ταύτην οὐκ ἴχυσεν , αλ '
τία˙ ἀλ
quidem docuit peccatum malum
effe; ipfum autem compefcere non λὰ καὶ λίαν ἐπηύξησεν. ὅσω γὰρ πλείες

potuit, fed etiammagis auxit.Quo ἐδόθησαν ἐντολαι,

παραβάσεις τοσούτῳ
ἐγίνοντο πλέους αἱ
, ἀλλὰ τὴν λύσιν
enim plura præcepta data funt , eo
plures transgreffiones fuerunt. Sed ὁ θεῖος ἀπόςολος ἐπήγαγε σύντομον .
diuinus apoftolus breuem folutio- » Οὗ δὲ ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία , ὑπερ-
mem intulit. Vbi autem abundauit 5 επερίσσευσεν ἡ χάρις . Οὐκ ἐλυμή-
peccatum , fuperabundauit gratia. 1 νατό , φησι , τῇ τοῦ Θεοῦ φιλοτιμία
Dei, inquit, beneficentiæ detrimen · ἔδειξε δὲ μᾶλλον τῆς ἀγαθότητος τὴν
tum non attulit ; fed infignemeius ὑπερβολήν . κ κα . Ἵνα 2ὥσπερἐβασί
Bonitatem magis oftendit. 21. Vr , πλευσεν ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θανάτῳ · οὕ
ficut regnauit peccatumper mortem ,, τω καὶ ἡἡχάρις βασιλεύσῃ διὰ δικαιο-
ita et gratia regnet per iuftitiam, in
» σύνης , εἰς ζωὴν αἰώνιον διὰ Ἰησῦ Χρι-
vitam æternam per Iefum Chriftum τοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν . 19 Ἐνταῦθα
Dominum noftrum . Hic compleuit συνεπλήρωσε τὸ κεφάλαιον . διδάσκει
caput . Docet autem , quod ficut δὲ , ὅτι καθάπερ ἡ ἁμαρτία τεκοῦσα
་
peccatum , quod snortem peperit , τὸν θάνατον , ἐν τοῖς θνητοῖς ἐβασίλευ-
regnauit in mortalibus corporibus,
σε σώμασιν
· , εἰς ἀμετρίαν ἐκκαλουμένη
animi motus ad immoderantiam τὰ πάθη ·οὕτως ἡ χάρις τὴν διὰ πί
* incitans : ita gratia iuftitiam , * quæ
ξεως δικαιοσύνην τοῖς πεπιςευκόσι δωρη
per fidem eft, credentibus largita ,
σαμένη , οὐχ ὁμόχρονον ἔχει τῇ ἁμας .
non habet regnum tempore pecca-
το aquale,fed æternum ,et finefine . τία τὴν βασιλείαν , αλλ᾽ αἰώνιόν τεκαὶ
Peccatum enim corporibus impe : ἀτελεύτητον. ἡ μὲν γὰρ ἐκράτει σω
xabat , eorum autem morte aregno μάτων , τῷ δὲ τούτων θανάτῳ τῆς βα-
ceffabat . Quienim mortuus eft, vt σιλέας ἐπαύετο. ὁ γὰρ ἀποθανῶν ,

aitdiuinus apoftolus , a ) a peccato κατὰ τὸν θεῖον ἀπόςολον , δεδικαίωται

iuftificatus eft. Sed poftrefurrectio- ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας . μετὰ δέ γε τὴν
mem, cum a corruptione aliena ανάςασιν , ἀφθάρτων τε καὶ ἀθανά
et immortalia corpora noftra fue. των τῶν ἡμετέρων γινομένων σωμάτων ,
rint , regnabit in eis gratia , pec- ἡ χάρις ἐν αὐτοῖς βασιλεύσει , οὐδε
cato nullum deinceps locum ha. μίαν λοιπὸν χώραν τῆς ἁμαρτίας ἐχέ-
a ) Rom . 6 , 7. σης .
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . VI, 7 61

σης . τῶν γὰρ παθῶν πεπαυμένων , & χ bente . Vbi enim perturbationes
ἕξει χώραν ἡ ἁμαρτία . ὦτα πάλιν . animni ceffauerint, non erit locus
peccato. Deinde rurfus aliam emer-
τέραν ἀντίθεσιν ανακύπλεσαν καὶ τίθη gentem dubitationem proponit ,
σι , καὶ διαλύει ξαδίως . et nullo negotio diffoluit.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5. CAPVT VI.

uid ergo dicemus ? manebi-

να '. Τι ἐν ἐρῶμεν ;ἐπιμενῶμεν τῇ δ 1 . Qu mus in peccato , vt gratia
χάρις πλεον
» μαρτία , ἵνα ἡ χάρις abundet ? Alfa Negatione
γνάσῃ ; μὴ γένοιτο . Τῇ ἀπαγορεύσει quam id fit abfurdum oftendit.
τὸ ἄτοπον ἔδειξε . τέθεικε δὲ τῦτο διὰ Hoc autem pofuit propter id
τὸ ἤδη προειρημένον , ὅπε ἐπλεόνασεν ἡ quod iam ante dictum eft , vbi
ἁμαρτία , ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις. ἐκ abundauit peccatum , fuperabun-
dauit gratia. Non illi autem fuf-
ἠρκέθη μέν τοι τῇ ἀποφατικῇ ἀπαγο- fecit enuntiatiua negatio : fed alia
ρεύσει ἀλλὰ καὶ ἑτέρως μεθοδεύει τὸν etiam ratione difputationem infti-
λόγον. »" β΄. Οἵ τινες ἀπεθάνομεν τῇ tuit. 2. Qui mortui fumus pec-
" ἁμαρτία , πῶς ἔτι ζήσομεν ἐν αὐτῇ ; cato , quomodo adhuc viuemus in
Καὶ πῶς ἀπεθάνομεν ; γ . Ἢ ἀγνοῶ- illo ? Et quomodo mortui fu-
κτε ἀδελφοὶ , ὅτι ὅσοι εἰς Χρισὸν Ἰησῶν mus ? 3. An ignoraris, quod qui-
κ ἐξαπλίσθημεν , εἰς τὸν θάνατον αὐτῷ cumque baptizati fumus in Chrifto
κἐξαπλίσθηκεν་ ;, Ἠρνήθης , φησὶ, τὴν
Ieft
mus ?
, in morte ipfiu
Negatti , inqu it , zari
s bapti fi-
pecca
ἁμαρτίαν, καὶ νεκρὸςαὐτῇ22γέγονας , και tum , et mortuus illi factus es , er
τῷ Χρισῷ συνετάφης˙ πῶς τοίνυν οἷόν Chrifto confepultus es ; quomodo
τέ σε τὴν ἐκείνην ἁμαρτίαν δέξασθαι; ergo fieri poteft, vt tu illud pec-
catum fufcipias ? 4. Confepulti
»δ΄. Συνετάφημεν ἐν αὐτῷ διὰ τῷ βάζ
enim fumus cum illo per baptifmum
πλίσματος εἰς τὸν θάνατον , ἵνα ὥσπερ in mortem , vt quemadmodum Chri-
ἠγέρθη
2 Χριτὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης ftus ex mortuis fufcitatus eft per
ητε πατρὸς , οὕτω καὶ ἡμᾶς ἐν καινότη- gloriam patris , ita et nos in vitæ
, τι ζωῆς περιπατήσωμεν . Αὐτὸ τῷ nouitate ambulemus . Ipfum ba-
βαπλίσματος τὸ μυτήριον ἐδίδαξέ ptifmatis facramentum docuit te
Baptifmus e-
φεύγειν τὴν ἁμαρτίαν. τῷ γὰρ δεσπο . Peccatum
nim typum fugere.
habet mortis domi-
Τικἔ θανάτε τύπον ἔχει τὸ βάπισμα nicæ . *inillo autem tu , et more
ἐν ἐκείνῳ δὲ σὺ καὶ τε θανάτε 2 , και tis , et refurrectionis fuifti vna
τῆς ἀνατάσεως κεκοινώνηκας τῷ Χρισῷ . cum Chrifto particeps . Oportet
προσήκει σε τοίνυν καινήν τινα βιοτεῦ . ergo te nouam quandam vitam vi-
s uere , et ei conuenientem , cuius
σου ζωήν , και συμβαίνουσαν ἐκείνῳ , ᾧ tu refurrectionis fuifti particeps.
τῆς ἀνατάσεως κεκοινώνηκας . δόξαν δὲ Gloriam autem Patris vocat diui
τῷ Πατρὸς τὴν θεότητα καλῶ τῇ Χρι- nitatem Chrifti. Etenim in alia
58. 1 )καὶ γὰρ ἐν ἑτέρα φησὶν ἐπιτολῇ , dicit epiftola , a ) Vt Deus *
ἵνα ὁ Θεὸς τῷ Κυρίε Ιησέ Χρισέ , ὁ πά . Domini Iefu Chrifti , pa.
ter

1) Poft Χρισοῦ additur apud Oecum . τουτές : διὰ τῆς οἰκείας θεότητος , forte per-
fpicuitatis cauffa. Theodul. quidem habet vt in textu Sirmondi,
« ) Eph. 1 , 17,
 62 B. THEODORETI INTERPRET.

ter gloria . Et Dominus in

Et Dominus in eu
eu- τὴς τῆς δόξης.
τὴς τῆς δόξης. 2) καὶ ὁ Κύριος ἐν τοῖς
angeliis , a ) Soluite vero templum εὐαγγελίοις , λύσατε 3 ) τοίνυν τὸν ναὸν
hoc , et in tribus diebus excitabo τῦτον , καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐ
illud . Quod fiHeretici hanc in- τόν. εἰ δὲ ταύτην οἱ αἱρετικοὶ τὴν ἑρμη-
terpretationen non admiferint , nε ne
νείαν μὴ δέξαιντο ,ἐδὲ οὕτω λυμανοῦν
fic quidem Vnigeniti gloriæ quid-
quam detrahent. Nam fi Pater ται τῇ τῷ μονογενῆς δόξη . εἰ γὰρ καὶ ὁ
eum fufcitauit, fufcitauit vt ho . Πατὴς αὐτὸν ἤγειρεν , ὡς ἄνθρωπον ἤ
minem : vt homo enim etiamn χειρεν ὡς ἄνθρωπος γὰρ καὶ τὸ πά
paffionein fufcepit . 5. Si enim 9ος ἐδέξατο .2 πέ . Εἰ γὰρ σύμφυτοι γε-
2 >
complantati facti fumus fimilitudi- 9 γόναμεν τῷ ὁμοιώματι τε θανάτε αὖ
ntmortis eius , fimul et vefurre- 978 , ἀλλὰ καὶ τῆς ἀνατάσεως ἐσόμε-
Etionis erimus . Quoniamfilus Ἐπειδὴ θανάτε τύπον ἐκάλε-
θα .
tiferum baptifinum vocauit ty-
pum moitis ,noninis immuta . σε τὸ σωτήριον βάπλισμα , τῇ τῷ ὀνός
tione refurrectionem aperte in . ματος ἐναλλαγῇ σαφῶς ἠνίξατο τὴν
nait. Quod enim recte planta- ανάςασιν . Φύεται γὰρ τὸ σαφῶς φυσ
tur , enafcitur . 6. Hoc fcien- τευόμενον . 95. Τοῦτο γινώσκοντες , ὅτι
zes , quod vetus homo nofter Jinul πὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεται
crucifixus eft , vt deftruatur cor-
pus peccati , ut non ultra feruia . υρώθη , ἵνα καταργηθῇτὸ σῶμα τῆς
mus peccato . Veterem homi: η 19 αμαρτίας , τῷμηκέτι δουλεύειν ἡμᾶς
nem appellauit non naturam , ητῇ ἁμαρτία . Παλαιὸν ἄνθρωπον ἐ
fed malain inenirein . Eamn auten τὴν φύσιν ἐκάλεσεν , ἀλλὰ τὴν πονηρὰν
dicit effe baptifino mortificatamn , γνώμην . ταύτην δὲ ἔφη τῷ βαπλίσματι
vt corpus non miniftret pecca- νεκρωθῆναι , ἵνα ἀργὸν γένηται τῇ ἀ
to. Hoc enim eft quod ait , ut
deftruatur corpus peccati , ut pec- μαρτίᾳ τὸ σῶμα · τῦτο γὰρ εἶπεν , ἵνα
2
catonon amplius feruiat .Deinde καταργηθῆτὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας ,
hoc etiam apertius ex alia docet ὥσε αὐτὸ μηδαμῶς τῇ ἁμαρτία δελεύ
fimilitudine . 7. Qui enim mor- εν. εἶτα καὶ ἐξ ἑτέρας εἰκόνος τοῦτο

tuus eft , iuftificatus eft apeccato. σαφέσερον δείκνυσιν. » Ϛ΄. Ὁ γὰρ ἀπο
Quis enim
viditvel alienum cubile contu. υθανών δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρ
prantem , vel hoinicidio manus ητίας . » ‫ اد‬Τίς γὰρ ἐθεάσατο πώποτε
fuas cruentantein vel aliquid νεκρὸν , ἢ γάμον ἀλλότριον διορύτλοντα ,
aliud turpe et fagitiofum pa . ἢ μιαιφονίᾳ τὰς χώρας Φοινίτ ]οντα , ἢ
trantemn ? 8. Si autem mor- ἄλλο τι τῶν ἀτόπων διαπρατόμενον ;
tui fumus cum Chrifto , credi γη . Εἰ δὲ ἀπεθάνομεν σὺν Χρισῷ ,
mus quod etiam fimul cum illo πή . πι
viuemus.
Oportet itaque et ηςεύομεν ὅτι καὶ συζήσομεν αὐτῷ
nos Chrifto contepultos, peccato Προσήκει τοίνυν καὶ ἡμᾶς τῷ Χρισῷ συν
quidem effe mortuos , exfpectare ταφέντας , νεκρὲς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρ
autem refurrectionem, Deinde τίᾳ , προσμένειν δὲ τὴν ἀνάςασιν. ετα
surfus ponit exemplum . 9.Scien . πάλιν τὸ παράδειγμα τίθησιν . θ'. Ε
nes quod Chriftus refurgens a mortuis δότες ὅτι Χριτὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν ,
"
ἐκέτι
2 ) His Ioann. locus in Dec. et Theodule defideratur , 3) τοίνυν deeft in B.
a) leh. 2, 19,
 EPIST. AD ROMANOS . CAP. VI . 63

ἐκέτι ἀποθνήσκει , θάνατος αὐτῷ ἐκέ- iam non moritur , mors illi
„τι κυριεύει. ί . Ὃ γὰρ ἀπέθανε , τῇ vltra non dominatur . 10. Quod
γἁμαρτίᾳ ἀπέθανεν ἐφάπαξ · ὃ δὲ ζῆ , enim mortuus eft, peccato mor-
tuus eft femel : quod autem viuit ,
ηζῇ τῷ Θεῷ . ἱκανῶς διὰ τούτων ἐ- viuit Dio . Satis per hæc ver-
δίδαξε τῶν ῥημάτων τῆς ἁμαρτίας α . ba docuit , quod eos qui credi-
ποςῆσαι τὸς πεπιςευκότας βελόμενος ' derunt velit a peccato abducere .
ἅπαξ , φησὶν, ἀπέθανεν ὁ Χριτὸς , καὶ Semnel , inquit, mortuus eft Chri
δὶς αὐτὸν ἀποθανεῖν τῶν ἀδυνάτων ftus , nec vt bis moriatur feri
ἀθάνατον γὰς νῦν ἔχει τὸ σῶμα . διά poteft : habet
immortale : et enim
ideo nunc
vnumcorpus
etiam
τοι τοῦτο καὶ ἑνὸς βαπλίσματος ἅπαν- baptifinum omnes percipimus.
τες ἀπολαύομεν . μὴ τοίνυν ἑτέρανἀνα- Ne aliam ergo per baptifmum
μείνῃς διὰ~ τῷ βαπλίσματος ἄφεσιν . και remmiflionen exfpeftes. Pulchre
* eum mortuum
λῶς δὲ τῇ ἁμαρτίᾳ αὐτὸν ἔφη τεθνά . autem dixit,
effe Non erat enim
ναι. οὐ γὰρ ὑπέκειτο θανάτῳ ἁμαξ . morti obnoxius :peccatum enim
τίαν γὰρ οὐκ ἐποίησεν ἀλλὰ διὰ τὴν ἡ- non fecerat : fed propter no
μετέραν ἁμαρτίαν τὸν θάνατον κατεδέ- ftrum peccatum mortem fubierat .
Ita cffe
ξατο. πια . Οὕτω καὶ ὑμεῖς λογίζεσθε ι . Γιαet vos exiftimate , vos e
ἑαυτὸς νεκρὸς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρτία , quidem peccato mortuos, viuentes
autem Deo in Chrifto Iefu . Et
ζῶντας δὲ τῷ Θεῷ ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ .
vos itaque in peccati quidem
Καὶ ὑμεῖς τοίνυν , τῇ μὲν ἐνεργείᾳ τῆς operatione mortua effe membra
ἁμαρτίας νεκρὰ δείξατε τὰ ὑμέτερα veftra oftendite : vitam autem
μέλη , τὴν δὲ κατὰ Χρισὸν2 ἀσπάσασθε fecundumn Chriftum amplectimi-
βιοτὴν , δι᾿ ἧς τεύξεσθε τῆς ἀθανάτου ni , per quam vitam immorta-
ζωῆς . ταύτη προσέχειν ἅπαντας ἡμᾶς que confequemini
lem nos . Oportet
huic doëtrinæ ita-
mentem
τῇ διδασκαλίᾳ προσήκει , και φεύγειν adhibere , et peccati quidem in-
μὲν τὰς τῆς ἁμαρτίας ἐπιβουλάς , και fidias fugere , Chriftum autem,
λεῖν δὲ εἰς ἐπικουρίαν τὸν σεσωκότα qui nos feruauit , ad auxiliumn
Χρισόν. ἐπιφανεῖται γὰς καλούμενος , vocare. Inuocatus enim præfto

καὶ τὴν οἰκείαν ἡμῖν ὀρέξει ξοπὴν μεθ᾿ aderit, et fuam nobis opem pra
οὗ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύμα- to Spiritu gloria conuenit
τι δόξα πρέπει , καὶ μεγαλοπρέπεια , et maieftas , nunc et feine
ῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὲς αἰῶνας τῶν αἰ. per , et in fecula feculorum .
ώνων. Αμήν. Ainen.

ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ . TOMVS TERTIVS.

Μη
σεβ . M ἐν βασιλευέτω ἡ ἁμαρτία 11.Nrgaregnetro
ecanum in
91 ἐν τῷ θνητῷ ὑμῶν σώμα-
τι , εἰς τὸ ὑπακούειν αὐτῇ ἐν ταῖς ἐπι- ut obediatis concupifcentiis
ηθυμίαις4 ) αὐτῆς. Βασιλεία τυραννία είναι Regnum in hoc differt
a tyran ;

' 4 ) Β . αὐτῶν.
 B. THE INT :
4 ODO ERP
RET RET
I
atyrannide , quod exiftat qui- δος διαφέρει ταύτῃ , τῷ τὴν μὲν τυραν
dem tyrannis inuitis fubie &tis , νίδα ακόντων γίνεθαι τῶν ὑπηκόων, τὴν
regnum autem , iis volentibus δὲ βασιλείαν βουλομένων τῶν ἀρχομέ-
quibus imperatur. Suadet ergo ,
ne peccati dominatui amplius νων . παραινεῖ τοίνυν , μηκέτι δυνατεία
affentiamur : Dominus enim ,hu- τῆς ἁμαρτίας συντίθεσθαι κατέλυσε
mana carte fufcepta , eius re- γὰρ αὐτῆς τὴν βασιλείαν ὁ Δεσπότης
gnum euertit : et vt qui morta. ἐνανθρωπήσας˙ καὶ ἅτε δὴ θνητοῖς ἔτι
habentibus ,leges ferret, eacorpus
ha
fta-. καὶ παθητὸν ἔχουσισῶμα νομοθετῶν ,
tuit , " quæ illorum imbecillitati σύμμετρᾳ τῇ ἀσθενείᾳ νομοθετεῖ , καὶ ἐ
congruant, et non dicit , ne ty . λέγει , μὴ τυραννάτω ἡ ἁμαρτία , ἀλλὰ
rannidem exerceat peccatum , fed μὴ βασιλευέτω . τὸ μὲν your ἴδιον ἐκεί .
ne regnet . Illud enim illius eft vης , τὸ δὲ τῆς ἡμετέρας γνώμης . ἡท์ μὲν
perturbatiomem γὰς τῶν παθημάτων κίνησίς τε καὶ
tis . Animi enim
motus et vexatio , ineft nobis 5) ἐνόχλησις κατὰ φύσιν ἡμῖνἐγγίνει
natura : eorum autem quæ pro- ται τῶν δὲ ἀπειρημένων ἡ πρᾶξις τῆς
hibita funt actio a noftra mente γνώμης ἐξήρτηται. ἔδειξε δὲ καὶ τῷ πο-
pendet. Oftendit autem etiam λέμου τὸ πρόσκαιρον , θνητὸν τὸ σῶμα
bellum non diuturnum futurum , προσαγορεύσας . τούτε γὰρ δεξαμένου
corpus mortale appellans . Hoc τε θανάτε τὸν ὅρον , παύεται καὶ τῶν
enim vbi mortis terminum acce-
perit , ceffat etiam animni pertur. παθημάτων ήἡ προσβολή . κελεύει τοί
bationum infultus. Iubet ergo νυν ἡμῖν , οὐ παύειν τῆς ἁμαρτίας τὴν
nos , non quidem tollere peccati τύραννίδα , ἀλλὰ μὴ ὑπακούειν αὐτῇ ἀ-
tyrannidem , fed ei non cedere μέτρως ἐξαπλούσῃ τὰς ὀρέξεις τ8 σώ
immodice accendenti appetitiones
* ματος . κγ . Μηδὲ παριτάνετε τὰ μέσ
corporis . 13. Neque exhibentis
νλη ὑμῶν ὅπλα αδικίας τῇ ἁμαρτία .
membra veftra armainiquitatis pec-
cato. Cum regni mentionem Βασιλείας μνημονεύσας , ἀναγκαίως καὶ
feciffet , eius quoque armaturam τὴν ταύτης ἔδειξε πανοπλίαν , καὶ τὸν
congruenter oftendit , paranda τῆς νίκης ἡμᾶς ἐξεπαίδευσε τρόπον .
que vittoriæ rationem nos docuit . ὅπλοις γὰρ καθ᾿ ἡμῶν ἡ ἁμαρτία τοῖς
Armis enim peccatum noftris ad-
uerfus nos membris vtitur . Sed ἡμετέροις͵ κέχρηται μέλεσιν . 9 ᾿Αλλὰ
exhibete vos Deo tanquam ex mor . » παρατήσατε ἑαυτοὺς τῷ Θεῷ , ὡς ‫ اد‬ἐκ
tuis viuentes . Et hoc iam dixit , y νεκρῶν ζῶντας . Καὶ ἤδη τέτο ερη .
Sic et vos exiftimate vos mortuos κεν , οὕτω καὶ ὑμεῖςλογίζεσθε ἑαυτοὺς
quidemn effe peccato , viuentes au νεκροὺς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρτία , ζῶντας
tein Deo in Chrifto Iefu , Quafi δὲ τῷ Θεῷ ἐν Χρισῷ Ἰησε · ἀντὶ τῇ ,συνε-
dicat , Cum Chrifto confepulti ~
eftis , et confurrexiftis : peccato τάφητε τῷ Χριτῷ , καὶ συνηγέρθητε
itaquemortui eftis , et aliam vitam οὐκοῦν τῇ ἁμαρτία νεκροὶ ἐςὶ , ἑτέραν
quæritis . Et membra veftra ar- δὲ ζητᾶτε ζωήν. Καὶ τὰ μέλη ὑμῶν
effe corpus , fedboni De non nὅπλα δικαιοσύνης τῷ Θεῷ , καὶἜδειξεν
malu
malu m m effe corpus , fed boni Dei οὐ πονηρὸν τὸ σῶμα , ἀλλ᾿ ἀγαθοῦ Θε
δημιούρ

5 ) Dec. ΰχλησι
 EPIST. AD CAP.. VI.
ROMANOS . CAP 65

εὖ καὶ κα- opificium . Poteft enim, fi rette

δημιούργημα . δύναται γὰρ , εὖ καὶ
λῶς ὑπὸ τῆςψυχῆς 6 ) κυβερνούμενον , honefteque ab anima guberetur,
. Deo feruire . Arbitrii itaque ad id
τῷ Θεῷ λειτεργεῖν , οὐκοῦν ἡ τῆς προquod eft deterius inclinatio , præ
αιρέσεως ἐπὶ τὸ χεῖρον ξοπή , οἷόν τινα
bet membra veluti quædam arma
ὅπλα τῇ ἁμαρτία παρέχει τὰ μέλη˙ peccato : et rurfus ; cognitio-
καὶ αὖ πάλιν , ἡ περὶ τὰ ἀγαθὰ τῆς nis in ea quæ bona funt af
η) γνώσεως διάθεσις ,τοῖς θείοις νόμοις
fectio , efficit vt membra diui-
nis legibus inferuiant. Sobic-
διακονῶν παρασκευάζει τὰ μέλη , καὶ nim et temperantis mufici line
γὰρ ἡ γλῶτα , σωφρονοῦντος μὲν τῇ gua conuenientem offert mufi.
μουσικῇ , τὴν προσήκουσαν ὑμνῳδίαν cam vniuerforum Deo : ebrii ve
προσφέρει τῷ τῶν ὅλων Θεῷ · μεθύον- τo et defipientis , infuauem bla-
τος δὲ καὶ παραπαίοντος , μανικῶς ἀπό fphemiæ vocem furiofe emittit
Ita et veris fermonibus ornatur
τελεῖ τὴν δυσηχῆ τῆς βλασφημίας ή
et falfis inquinatur. Ita etiam ocu-
χήν . οὕτω καὶ τοῖς αληθέσι κοσμεῖται lus pudicum et impudicum , cfu-
λόγοις , καὶ τοῖς ψευδέσι μολύνεται. ὅτω deleet humanum intuetur . Ita
καὶ ὀφθαλμὸς , καὶ σῶφρον βλέπω , etiain manus et occidit, et mi
καὶ ἀσελγὲς , καὶ ὠμὸν καὶ φιλάνθρω . feretur , et , vt femel dicam , o
mnes corporis partes , et arma
πον ·εὕτω καὶ χεὶρ καὶ Φονεύει , καὶ iuftitiae funt , fi mens velit, et
ἐλεεῖ καὶ ἀπαξαπλῶς ἅπαντα τὰ τῷ rurfus peccari , quando illa pec
σώματος μόρια , καὶ δικαιοσύνης ὅπλα cati dominatum amplexa fuerit.
γίνεται , βουλομένε τε νε · καὶ αὖ πά- Diuinus autem apoftolus aliunde
λιν ἁμαρτίας , ὅταν ἐκεῖνος τῆς ἀμας . quoque oftendit victoriæ facilita-
τίας τὴν δυναςείαν ἀσπάσηται . ὁ δὲ tem . 14. Peccatum enim , in-
θεῖος ἀπόςολος καὶ ἑτέρωθενδείκνυσι τῆς quit , non amplius vobis nominabi-
tur. Non enim amplius , in.
νίκης τὴν εὐκολίαν . η '. Αμαρτία
ιδ quit , natura fola luftatur : fed
" γὰρ ὑμῶν , φησιν , οὐκέτι κυριεύσει . adiuticem habet gratiam fpiri
Οὐκέτι γὰρ ἡ φύσις μόνη παλαίει , ἀλλ᾿ tus . Hoc enim fubiunxit . - Non
ἔχει συνεργοῦσαν τὴν χάριν τοῦ πνεύ . enim fub lege eftis , fed fub gra
ματος τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν .Οὐ γὰρ τα Docet enim , quodante gra-
κἐςὲ ὑπὸ νόμον , ἀλλ᾽ ὑπὸ χάριν. , Διδά . tiam lex folum docebat quid ef
δὲ , ὡς πρὸ τῆς χάριτος ὁ νόμος μό. fet agendum , iis autem ,quibus
σκει imponebatur , nullum auxilium af= "
νοντὸ πρακτέον ἐδίδασκεν , ἐπικερίαν ferebat. Gratia autem ,vna cum le-
δέ τινα τοῖς νομοθετουμένοις οὐκ ὤρεγεν · εis impofitione , prabet etiam au-
.
ἡ δὲ χάρις , πρὸς τῇ νομοθεσία , καὶ τὴν xilium: et propterea lege perfe-
συμμαχίαν παρέχει . διά το τῦτο καὶ atior eft quæ a gratia fit legislatio ,
ἀκριβετέρᾳ τοῦ νόμου ἡ νομοθεσία τῆς quippe cum auxilium foluat diffi
χάριτος , ὡς τῆς ἐπικουρίας τὴν δυσκο- cuitatem . Deinde rurfus diluit oc-
λίαν λυούσης . Είτα πάλιν λύει τὸ ὑφος- currentem dubitationem . * 15.*

μοῦν . ιε . Τί οὖν ; αμαρτήσομεν , ὅτι ἐκ Quid ergo ? pecabimus , quoniam

ἐσμὲν ὑπὸ νόμον , ἀλλ᾽ ὑπὸ χάριν ; ) κοu funus fub lege, fed fub gratia ?
Propter
6 ) Β. κυβερνώμενον . 7) Β. γνώμης ,
B. Theod . Tom . III ,
66 B. THEODORETI INTERPRET.

Propter eos qui funt reprehenden . Διὰ τοὺς φιλαιτίους τὴν ἀντίθεσιν τέ
di cupidiores ,hanc obiectionem po θεικε. καὶ πρῶτον μὲν ἀπηγόρευσε , τὴν
fuit :etprimum quidem negauit , ατοπίαν δεικνὺς , καὶ ἔφη , »μὴ γένοιο .
rei abfurditatem oftendens, et dixit,
Abfit. Deinde s
docet pluribucon. είτα διὰ πλειόνων τὸ ‫اد‬ ἐναντίον διδάσκει .
7
trarium . 16. An nefcitis , quodcui 5. Οὐκ οἴδατε, ὅτιᾧ παριτάνετε ἑαυ
exhibetis vos ferios ad obediendum , στοὺς δούλους εἰς ὑπακοὴν , δοῦλοι ἐςὶ
fiue
ferui eftis eius cui obeditis , με ετε , ἤ τοι αμαρτίας εἰς θά
pecti ad mortem , fiue obeditio- πῷ ὑπακού
„ νατον , ἢ ‫ ار‬ὑπακοῆς εἰς δικαιοσύνην ; 9
nis ad iuftitiam ? Cui feruire vo-
lueris, oportet ei te iubenti parere: Ὧι περ ἂν ἕλῃ δουλεῦσαι , τούτῳ σε
non enim fieri poteft, vt hinis do . προσήκει κελεύοντι πείθεσθαι͵ οὐ γὰρ
minis feruias. Repugnant autem οἷόν τε δύο δεσπόταις δουλεύειν κατά
ex diametro iuftitia et peccatum . ταὐτόν . ἐναντία δὲ ἐκ διαμέτρου δίκαιο-
Hoc etiam dixitDominus in factis σύνη καὶ ἁμαρτία , τῦτο καὶ ὁ Κύριος ἐν
Euangeliis , a) Nemo poteft bi-
nis dominis feruire. 17. Gratias τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἔφη · οὐδεὶς δύο
autem Deo , quod fuiftis ferui pecca. ναται~δυσὶκυρίοις δουλεύειν . ιζ΄. Χάρις
si , ob diftis autem ex corde in yδὲ τῷ Θεῷ ,ὅτι ἦτε δοῦλοι τῆς ἁμαξdί
eam formam doctrina , in quam yas , ὑπηκούσατε δὲ ἐκ καρδίας , εἰς ὃν α
sraditi eftis. Et mutationem eo παρεδόθητε τύπον διδαχῆς . Καὶ τὴν
rum ei
gratum aperuit , Deo laudem of μεταβολὴναὐτῶν ἔδειξε, καὶ τὴν ἐπὶταύ
ferens. Eratis enim , inquit, fer . τη θυμηδίαν ἐγύμνωσε , τῷ Θεῷ τὸν ὕπα
ui peccati: libera autein anini μνον προσενεγκών˙ δοῦλοι γὰρ ἦτέ, φησ
voluntate illius dominium excuf
τῆς ἁμαρτίας˙ αὐθαιρέτῳ δὲ γνώμη τα
fittis , et fpiritualem doëtrinam τὴν ἐκείνης ἀπεσείσαθε δεσποτείαν , καὶ
amnplexi eftis . 18. Liberati au- τὴν πνευματικὴν διδασκαλίαν ἠσπά-
tem a peccata , ferui facti eftis iu
ftitia . Peccati feruitutein excuf σασθε. κή . Ἐλευθερωθέντες δὲ ἀπὸ
fiftis , iuftitiæ auten iugum fub- τῆς ἁμαρτίας , ἐδουλώθητε τῇ δικαιο-
iiftis . Fieri ergo non poteft, ησύνῃ . Τὴν τῆς ἁμαρτίας ἀπεσέσασθε
vt cum hoc habeatis , illius præ δελείαν , τὸν δὲ τῆς δικαιοσύνης ζυγὸν ὑ
ceptis cedatis , 19. Humanum πεισήλθετε , οὐχ οἷόν τε τοίνυν ὑμᾶς
dico propter infirmitatem carnis τῦτον ἔχοντας τοῖς 8 ) ἐκείνε ἐπλάγμα .
veftra. Ad naturæ conditionem σιν εἴκειν. κθ'. ᾿Ανθρώπινον λέγω , διὰ
cohortationem attempero . Scio ,τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν.
enim quæ in mortali corpore Τῇ
mouentur animi perturbationes . Φύσει μετρῶ τὴν παραίνεσιν , οἶδα γὰς
Sicut enim exhibuiftis membra τὰ ἐν τῷ θνητῷ σώματι κινούμενα πά
veftra feruire immunditie et θη . Ωσπερ γὰρ παρεςήσατε τὰ μέ-
iniquitati ad iniquitatem , ita υλη ὑμῶν δῆλα τῇ ἀκαθαρσία καὶ τῇ
nunc exhibete membra veftra γἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίας , οὕτω νῦν πα
feruire iuftitia ad fanctificatio- πραςήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δέλα τῇ δια
nem. 1
Per hac quoque often καιοσύνῃ εἰς αγιασμόν . Έδειξε καὶ
dit , non effe corpus accufan- διὰ τούτων , ὡς οὐ τὸ σῶμα κατηγορίας
ἄξιον ,
8 ) Β. ἐκείνης.
α ) Matth . 6 , 24ο
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . VI. 67

ἄξιον, ἀλλ᾽ ἡ τέτο κακῶς ἄγεσα γνώμη. dum , fed mentem , quæ illud
Nihil
ἀπαιτεῖ δὲ ἐδὲν ἀδύνατον παρ᾿ ἡμῶν · male ducit , et regit.
autern exigit a nobis , quod præ-
ἀλλ᾽ ἅ περ τῇ ἁμαρτίᾳ παρεχήκαμεν , ftari non pofit : fed vt qua
ταῦτα μόνα τῇ δικαιοσύνῃ προσενεγκεν . peccato exhibuimus , ea fola iu-
καί τοι ἐκείνῃ μὲν ὑπηκούσαμεν κελευ- ftitiæ præbeamus . Atqui illi
σῃ παράνομα · ταύτῃ δὲ εἰ πειθώμεθα , quidem iniufta iubenti paruimus :
huic autem fi par , concilia-
τὸν ἁγιασμὸν προξενήσει. κ . Ὅτε γὰρ bit fanétificationemeam
, us
20. Cum ed .
ηδοῦλοι ἦτε τῆςἁμαρτίας, ἐλεύθεροι ἦ- nim ferui effetis peccati, liberi fuiftis
„ τε τῇ δικαιοσύνη . " Τὰ γὰς ἐκείνης μό. iuftitia . * Illius enim folius iuffa #
νης ἐπληροῦτε προστάγματα , τοὺς δὲ implebatis , non admittebatis ad-
τῆς δικαιοσύνης οὐκ ἐδέχεσθε νόμους . ε .
rem leges iuftitia . Deinde etiam
oftendit differentiam .
τα καὶ ἑτέρωθεν δείκνυσι τὴν διαφοράν . aliunde
21. Que m ergo fru & um babuiftis
2 Τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε;
κα . munce Vos , inquit , dicite emo-
Ὑμᾶς ἔπατε τῆς ἁμαρτίας τα κέρδη lumenta peccati . Immo vero fu-
μᾶλλον δὲ περιτ ]ὸν ἐρωτῶν .καὶ σιγῶν · peruacaneum eft interrogare . Vos

τες γὰρ ὁμολογεῖτε τὴν βλάβην τὴν enim vel tacentes damnum conf
γὰρ αὐχύνην περίκειθε . τῦτο γὰρ ἐπή- temini : nam pudore fuffundimi-
ni. Hoc enim fubiunxit. In il-
γαγεν ,η Εφ᾽ οἷς νῦν ἐπαιχύνεσθε
Καν λίαν τὶς ἀνα 5 lis , in qui
ιδέκατος ᾖ, μετά enim busnunc
fit quis erubge
piam lon efci ? Etf
tisude
imp n-
γαρ 2
τὴν παῦλαν της ἡδονῆς τὴν αἰσχύνην er- tiffimus , poftquam voluptas remi-
δέχεται . δείκνυσι δὲ πρὸς ταύτῃκαὶτὸν fit , pudore aficitur . Indicat au-
tem præterea maiorem et acerbio-
μείζονα καὶ χαλεπώτερον τῆς ἁμαξίας
καρπόν . κ Τὸ μὲν γὰρ τέλος ἐκείνων θά . rein fructum peccati. Nam finis
illorum mors eft. Mortem autem
γίνατος . » Θάνατον δὲ λέγει , οὐ τὸν
dicit , non hanc temporalem , fed
πρόσκαιρον τοῦτον , ἀλλὰ τὸν αἰώνιον . gternat . 22. Nunc vero liberati
κβ'. Νυνὶ δὲ ἐλευθερωθέντες μὲν ἀπὸ quidem a peccato , ferui autem fa-
„ τῆς ἁμαρτίας , δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ , ti Deo , habetis fruitum veftrum
ηἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμὸν , in fanatificationem , finem vero vi
tam æternam. In his oppofuit
„ τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον . Ἐν τούτοις peccato quidem Deum , pudori
ἀντέτησε τῇ μὲν ἁμαρτία τὸν Θεὸν, τῇ fanctificationem , æternæ
autem
δὲ αἰσχύνῃ τὸν ἁγιασμὸν , τῷ δὲ αἰωνίῳ vero morti vitam arenam . 23.
θανάτῳ τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον . κγ . Τα Obfonia enim , feu ftipendia , pec-
πγὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας , θάνατος . cati mors eft . Quia olim quidem
Ἐπειδὴ πάλαι μὲν ἐβασίλευσε ,νῦν δὲ τύ . regnaui t , nunc autem tyranni-
dem exercet , et arma eius mem-
ραννεῖ, καὶ ὅπλα αὐτῆς τὰ κακῶς ἐθυς
bra que male reguntur appella-
νόμενα προσηγόρευσε μέλη , εἰκότως καὶ uit , merito etiam mercedem
τὸν μισθὸν ὀψώνιον κέκληκεν . ὀνομάζειν obfonium appellauit. Ita enim
γὰρ οὕτω φίλον αὐτῷ τὸ ἐρατιωτικὸν appellare folet annonam milita-
rem. Nam et in epiftola ad Co-
σιτηρέσιον . καὶ γὰρ ἐν τῇ πρὸς Κορινθ rinthios
fic ait, a) Quis vnquam
οι φησί· τίς ςρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίς
militat fuis obfoniis , feu ftipens
οις ποτέ ; Τὸ δὲ χάρισμα τῷ Θεῷ ζωή diis ? Gratia aurem Dei vita
E 2 eter .
α ) 1 Cor. 9, 7.
68 B. THEODORETI INTERPRET .

aterna in Chrifto Tefu Domino no- παιώνιος ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ

ftro. Hoc in loco non dioit mer- ημῶν. Ἐνταῦθα οὐκ ἔφη μισθὸν , ἀλλὰ
cedem , fed gratiam . Eft enim CA
Dei donum vita aterna. Εἰς χάρισμα . Θεοῦ γὰρ δῶρον ἡ ζωή ή αιών
enim fummam quispiamn et ab vos. καν γὰρ τὴν ἄκραν τὶς κατορθώσει
folutam iuftitiam præfiterit, tem- δικαιοσύνην , οὐκ ἀντιταλαντεύεται τοῖς
poralibus laboribus aterna bona προσκαίροις πόνοις τὰ αἰώνια ἀγαθό
non æquabiliterrefpondent. His ταῦτα περὶ τοῦ μη μὴ δεῖν ἁμαρτάνειν τοῖς A
diétis, vt odoceret quod eos pec κατὰ χάριν πολιτευομένοις εἰπὼν, πά
care non o porteat, qui vitam ex
gratia inftituunt , rurfus conuer . λιν εἰς τὴν παρεξέτασιν τοῦ νόμο και
ti orationem ad conferendam le . τῆς χάριτος μεταφέρει τὸν λόγον, καὶ
gem cum gratia : atque huius δείκνυσι τῆς μὲν τὴνἰσχὺν, τῷ δὲ τὴν ἀ
quidem oftendit potentiam , illius Θένειαν, καὶ διδάσκει ὡς ταύτης ανα
vero imbecillitatem , et docet φανείσης ἐκεῖνος ἐπαύσατο . ἄρχεται δὲ
hac exorta illam ceffaffe . Sic οὕτως
autem incipit :
* CAPVT VII . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ζ.

n ignoratis fratres, (fcienti- „a"? Ἡἀγνοεῖτε ἀδελφοί, γινώσκουσι

bus enim legem loquor ,) υγὰς νόμον λαλῶ , ὅτι ὁ νόμος
quod lex in homine dominatur , κυριεύει τοῦ ἀνθρώπου ,ἐφ᾽ ὅσον χρόνον
quanto tempore viuit ?. Vos et-
iam , inquit, redte fcitis , qui in » S » ; Ακριβῶς ἴτε, φησὶ, καὶ ὑμεῖς ἐνα
lege educatieftis , quod lex iis τεθραμμένοι τῷ νόμῳ, ὡς τῶν ἔτι περι
dominatur qui adhuc fuperfunt . όντως ὁ νόμος κρατε . εἰσφέρει δὲ καὶ
Affert autem etiain exemplum παράδειγμα τῷ προκειμένῳ κατάλλη
rei propofitæ conueniens , et di- λον, και φησιν
~ , β '. Ἡ γὰρ ὕπανδρος
cit : Nam quæ fub viro eft
mulier, viuenti viro alligata eft e γυνὴ , τῷ ζῶντιονδρὶ δέδεται νόμῳ ·ἐὰν1
η
ge: i autem mortuus fuerit vir υδὲ ἀποθάνῃ ὁ ἀνὴρ,κατήργηται ἀπὸ
eius, foluta eft a lege viri. Dein- τοῦ νόμου τοῦ ἀνδρός . Εἶτα τοῦτο δια
de hoc docet apertius . 3. Igitur δάσκει σαφέτερον . γ '. Αρα οὖν ζῶντος
viuentecum
fuerit vocatur
viroalio viro. adultera , [ί
Si autem πτοῦ ἀνδρὸς μοιχαλὶς χρηματίζει , ἐὰν
mortuus fuerit vir eius > libera- υγένηται ἀνδρὶ ἑτέρῳ · ἐὰν δὲ ἀποθάνη
ta efta lige, vt nonμε fit nauite. πὸ ἀνὴρ,ἐλευθέρᾳ ἐςὶν ἀπὸ τοῦ νόμου ,
no
va , fi fuerit cum alio viro . υτ8μὴ εἶναι αὐτὴν μοιχαλίδα , γενομέ
Adulteram , inquit , vocat lex , πνην ἀνδρὶ ἑτέρῳ ., Μοιχεύτριανκαλεῖ,
non eam quæ poft mortem con- φησιν, ὁ νόμος , οὐ τὴν μετὰ τὴν τοῦ δ
iugis alii coniungitur fed μόζυγος τελευτὴν συναπλομένην ἑτέρῳ ,
eam quæconiuge fuperftite cum# ἀλλὰ τὴν ἔτι περιόντος τοῦ συνοικοῦντος
alio copulatur . Hanc enim , vt
quæ legem matrimonii iniuria ἄλλῳ συζευγνυμένην ταύτην γὰρ, ὡς ἐξ-
afficiat , puniri iubet. Clarum υβρίζουσαν εἰς τὸν νόμον τοῦ γάμου , το
eft ergo , quod poftquam vir μώρειθαι κελεύει . εὔδηλον τοίνυν , ὡς τῷ
vitam finierit , ex lege et non ἀνδρὸς δεξαμένου τ8 βίου τὸ πέρας ,
contra legem faciat vidua , quæ νόμον ἀλλ᾿ οὐ παράνομον τῷ ἑτέρῳ γής
alii mupferit . Et fciebar quidemn μάθαι τὴν χηρεύουσαν . καὶ ᾔδει μὲν
ἐθε
 EPIST. AD ROMANOS. CAP . VII. 69

*
ὁ θεῖος ἀπόςολος , ὡς ἄδειαν καὶ τοῖς diuinus apoftolus , quod lex vi
ζῶσιν ὁ νόμος ἐδεδώκει διαζευγνῦναι τὸν uentibus quoque feparandi mar
trimonii facultatem 7dederit ,
αλλά
δ καταθύμιος ᾖ , ἀλλὰ τῆς quando id gratum non effet .
γάμον , ὅταν &
δεσποτικῆς διδασκαλίας ἐπήκουσεν , ἣ Sed dominicam doctrinam exau-
τὸν Μωϋσέα πρὸς τὴν Ἰουδαίων σκληρο- diit , quæ dicit Mofen hanc
καρδίαν τῦτον ἔφη δεδωκέναι τὸν νόμον · legem dediffe cordis Iudaorum
Τὸνδὲ τῆς φύσεως νόμον οὐ Ταῦται) προσ- duritieit legem vero natura non
ita habuiffe .
τεθειμέναι. ἕνα γὰρ ἄνδρα , φησί, καὶ μία rum , inquit , et vnam feminamn
αν γυναίκα ἐδημιούργησεν ὁ Θεὸς, ἐν αὐτ creauit Deus , in ipfa creatione
τῇ τῇ διαπλάσει τὸν περὶ τῷ γάμου νό- matrimonii legem ftatuens . Et
μον τιθείς. διά τοι τῦτο ἐκεῖνο καταλί- propterea hoc relito, acceffit ad
πων , ἐπὶ τὸν περὶ τῶν τετελευτηκότων legem , quæ de mortuis lata eft,
4. Itaque fratres
ἐλήλυθε νόμον, καὶ ἐπήγαγεν δ ' Ωςε et fubiunxit :
mei , et vos mortificati eftis legi
ναδελφοί μου , καὶ ὑμεῖς ἐθανατώθητε per corpus Chrifti, vt fitis vosial-
υτῷ νόμῳ διὰ τῷ σώματος τῷ Χρισοῦ , terius, qui ex mortuis refurrexit.
πεἰς τὸ γενέσθαι· ὑμᾶς ἑτέρῳ , τῷ ἐκ νε- Atqui iuxta exemplum confe-
γκρῶν ἐγερθέντι. Καὶ μὴν τῷ παρα- quens erat dicere , Lex morti-
δείγματι κατάλληλον ἦν εἰπεῖν , ἐθανα . ficata eft, hoc eft, cefauit. Sed
Iudæorum imbecillitati confulens,
τώθη ονόμος , τουτέςιν ἐπαύσατο˙ἀλ legem enim plurimi faciebant, et
λὰ τῆς Ἰουδαίων ἀσθενείας κηδόμενος , hæreticis, qui veteri teftamento
σφόδρα γὰρ περιεπον τὸν νόμον, καὶ funt infefti , eius accufandæ oc-
τοῖς τῇ παλαιά διαθήκη πολεμοῦσιν cafionem dare nolens, non dixit
αιρετικοῖς πρόφασιν εἰς κατηγορίαν οὐ legem ceftauiffe , fed dixit nos le-
git mortificatos effe per baptis
βουλόμενος δοῦναι, οὐ τὸν νόμον ἔφη πε · imum falutarem : deinde cum re-
παῦσθαι, ἀλλ᾽ εἶπεν ἡμᾶς τεθανατῶθαι furrexiffemus , alteri coniundos
τῷ νόμῳ διὰ τοῦ σώτηρίε βαπτίσμα- effe , qui ex mortuis refurrexit,
Et
τος ὦτα πάλιν ἀναςάντας ἑτέρῳ συνα- hoc eft , Domino Chrifto .
φθῆναι τῷ ἐκ νεκρῶν ἐγερθέντι,τουτέςι quoniam coniunctionemet ma-
τῷ Δεσπότη Χρισῷ , καὶ ἐπειδὴ συνάφει- trimonium noftram in Chriftum
fidem appellauit , merito matri-
αν καὶ γάμον τὴν εἰς τὸν Κύριον 2) προσ- monii quoque fructum oftendit.
· ηγόρευσε πίςιν , εἰκότως δείκνυσι καὶ Vt fruétificemus , inquit , Deo.
τὸν τε γάμε καρπόν . Ίνα καρποφορή- Quis eft autem fruétus ? Vt
ασωμέν , φησι, τῷ Θεῷν , Τίς δὲ ἡ καρ- membra noftra fiant arma iu
ποφορία ; τὸ τὰ μέλη ἡμῶν ὅπλα δι. ftiria . Valde autem fapienter
καιοσύνης γενέσθαι. μάλα δὲ σοφῶς αὐ . demonftrauit legem iubere vt
Chrifto coniungamur. Non e-
τὸν ὑπέδειξε τὸν νόμον παρεγγυῶντα nim prohibebat, inquit , quo ini-
τῷ Χρισῷ συναφθῆναι ἐκ 3 )εἶςγε γάρ , πus poffet mulier alii viro nu-
φησι, τὴν γυναῖκα γήμαθαι ἀνδρὶ ἑτέ- bere poft prioris mariti mortem ,
ལྡ
· μετὰ τὴν τελευτὴν τε προτέρου . ε . Deinde rurfus oftendit diffe
5. Cum enim eſſe
Τὰ πάλιν τὸ διάφορον δείκνυσιν . έ . Ο ]ε rentiam . Hoc eft in
in carne.
υγὰρ ἦμεν ἐν τῇ σαρκί. Τουτέςι τῇ mus coll-
E 3.

1) Β . προστετυχέναι . 2) Β . προσαγορεύσας. . 3 ) Β . εργα

70 B. THEODORETI INTERPRET .

conuerfatione fecundum 3
legem. κατά νόμον πολιτεία . σάρκα γὰρ τὰς
Carnemenimvocauit eus leges τῇ σαρκὶ δεδομένας νομοθεσίας ὠνόμα
quæ carni datæ funt, de cibo , et
Potu , et lepra , et iis fimilibus . σε , τὰς περὶ βρώσεως καὶ πόσεως , και
Palliones peccatorum , qua per le. λέπρας , 4 ) καὶ τὰ τούτοις προσόμοια .
gem erant , operabantur in mem . » Τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν , τὰ διὰ
bris noftris. Non dixit fub le. υτοῦ νόμου , ἐνηργετο ἐν τοῖς μέλεσιν
ge , fed per legem . Ipfa enim ἡμῶν Οὐκ εἶπεν ὑπὸ τοῦ νόμου , ἀλ
non operabatur peccatum , fed λὰ διὰ τῷ νόμου · οὐ γὰρ αὐτὸς ἐνήργες
ipfa peccatum accufabat. Pecca-
tum autem bono male vfum eft. τὴν ἁμαρτίαν, ἀλλ᾿ αὐτὸς κατηγόρε
Neque vero membra noftra ope . τῆς ἁμαρτίας . ἡ δὲ ἁμαρτία κακῶς ἐπ
rabantur peccatum fed per κέχρητο τῷἀγαθῷ , οὔτε μὴν τὰ μέλη
membra noftra animæ adid ἡμῶν ἐνήργει τὴνἁμαρτίαν , ἀλλὰ διὰ
quod eft deterius inclinatio , τῶν ἡμετέρων μελῶν ἡ τῆς ψυχῆςἐπὶ
ท
peragebat eius operationem.
Quid autem ex eo euenie- τὸ χεῖρον ξοπὴ ἀπετέλει τὴν ταύτης:
bat? Vt fruftificarent morti.
ἐνέργειαν. τί δὲ ἐντεῦθεν ἐγίνετο ; „ Εἰς
Per hæc autem
nos docuit , στο καρποφορῆσαι τῷ θανάτῳ . Δια
quod ante gratiam , dum fub le- h
τούτων δὲ ἡμᾶς ἐδίδαξεν , ὡς πρὸ τῆς χά
gis ftatu ageremus , peccati ve- › ριτος ὑπὸ τῷ νόμῳ πολιτευόμενοι σφο
hementiores impetus fuftineba-
mus,cum lex quid effet quidem δροτέρας ἐδεχόμεθα τῆς ἁμαρτίας τὰς
agendum oftenderet , auxilium au- προσβολάς, τοῦ νόμου μὲν τὸ πρακτέον
tem non ferret. 6. Nunc
ὑποδεικνῦντος , ἐπικερίαν δὲ οὐ παρέχον
autem foluti fumus a lege της, ως .Νυνὶ δὲ κατηργήθηκεν ἀπὸ τε
Rurfus in cautione perftitit :
et νόμου , Πάλιν ἐπέμεινε τῇ φειδοῖ
non dixit , Soluta eft lex ,
fed nos futuri fummus a lege . οὐκ εἶπε 5 ) κατηργήθη ὁ νόμος , ἀλλ᾿ ἧς
Lex fcilicet nobis inutilis et μεῖς κατηργήθημεν ἀπὸ τοῦ νόμου το
neque enim ex illa amplius τέσιν , ἀργὸς ἡμῖν ἐξιν, οὐκέτι κατ᾽ἐκεῖ
vitam inftituimus. Et quomo-
νον πολιτευόμεθα , καὶ πῶς κατηργής
do foluti fumus ? Mortui ei in θήμεν Αποθανόντες ἐν ᾧ καταχές
qua derinebamur“. ;

gi obnoxii effemus , accellimus μεθα , Υποκείμενοι γὰρ τῷ νόμῳ

ad baptifmumn . Simul autem προσεληλύθαμεν τῷ βαπτίσματι συν-
cum Chrifto mortui , ac cum
αποθανόντες δὲ τῷ Χρισῷ , καὶ συνανα
ipfo refurgentes, legislatori con- ζάντες αὐτῷ , τῷ νομοθέτη συνήφθη
iungi fumus , nec legali vita μεν , καὶ ἐχέτι τῆς νομικῆς πολιτείας
ratione amplius opus habemus.
Ipfam enim fpiritus gratiam ac δεόμεθα · αὐτὴν γὰρ τὴν τοῦ πνεύματ
cepimus . Hoc enim fequentia τος χάριν ἐδεξάμεθα . τοῦτο γὰρ δηλοῖ
declarant. Ita vt feruinnus in τὰ ἑξῆς . Ωςε δουλεύειν ἡμᾶς ἐν και
nouitate fpiritus , et non in ve- γνότητι πνεύματος , καὶ οὐ παλαιότητα
ruftate litera . Et iitere oppo- γράμματος . „ Καὶ ἀντέθηκε τῷ μὲν
fuit fpiritum ,et veteri* nouum , γράμματι τὸπνεῦμα ,2 τῷ δὲ παλαιο
vt per literam quidem legem
τὸ κοινὸν , ἵνα δείξῃ τῷ μὲν γράμματι
TOM:

4 ) Dec. Καὶ τῶν τοιέτων, - 3 ) Dec. κατήργηται

 EPIST . AD ROMANOS. CAP . VII. 1

τὸν νόμον , τῷ δὲ παλαιῷ τὴν τούτου oftendat, per vetus antem , eius
παῦλαν . καὶ γὰρ διὰ 2 Ἱερεμίου φησὶν ceflationem . Nam et Deus di
cit per Ieremiat : a) Difponam
ὁΘεός διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ ,
2· domui tfrael et domui Iudate-
καὶ τω
τῷ οἴκῳ Ἰούδα διαθήκην καινὴν , οὐ ftamentum nouum , non fecun-
κατὰ τὴν διαθήκην , ἣν διεθέμην τοῖςπα · dum teftamentum quod difpofui
τράσιν αὐτῶν , ἐν ἡμέρᾳ ἐπιλαβομένου patribus eorum , in die qua ap-
μου τῆς χειρὸς αὐτῶν , ἐξαγαγεῖν αὐ . prehenfa ego manu ipforum e
" duxi eos e terra Aegypti. Qua
τοὺς ἐκ γῆς Αἰγύπτου . ὥςε καὶ διὰ τοῦ re etiam per Prophetam oftenfa
προφήτου δέδεικται τὸ διάφορον , και eft differentia : et cum nouum
τῆς καινῆς διαθήκης ἀναφανείσης , ὑπο- teftamentum apparuerit , opor
tet vetus cedere. Hæc cum dis
χωρῆσαι προσήκει τὴν παλαιάν , ταῦ .
τα ὁ θεῖος ἀπόςολος εἰρηκώς , καὶ προσ- xiffet diuinus Apoftolus, et præ
ρῶν, ὡς πνευματικῆς χάριτος ἠξιωμέ. uideret , vtpote diuing gratia or
natus , quod quidam ex hæreti- !
νος , ὅτι τῶν αἱρετικῶν τινὲς εἰς κατηγο- cis hic ad veteris teftamenti ac-3
ρίαν ταῦτα τῆς παλαιᾶς λήψονται δια- cufationem accepturi effent, et ex-
θήκης, καὶ νομιᾶσιν ἄλλο τινὸς εἶναι Θε- iftimaturi veterem legem effe a-
οῦ τὸν νόμον τὸν παλαιὸν , ἀναγκαίως licuius alius Dei , neceffario ob-
καὶ τὰς ἀντιθέσεις τίθησι, καὶ ἐπιφέρει iectiones proponit , et earum af-
. fert folutiones , 7. Quid ergo
τὰς λύσεις . „ '. Τί οὖν ἐροῦμεν ; ὁ νό- dicemus ? les peccatum eft ? Mul-

μος ἁμαρτία ; »Πολλὰ τέθεικεν ἐν τοῖς ta pofuit in fuperioribus ; quæ

πρόσθεν εἰρημένοις , ἃ τοῖς βλασφημῶν·
τὸν νόμον ἐθέλουσι παρέχεν ἂν πρόφα-
σιν εἰς τὴν τοῦ νόμου κατηγορίαν, εἰ μὴ
τὴν προκειμένην τῶν ζητημάτων ἐποιή .
σατο λύσιν . νόμος γὰρπαρεσῆλθεν, ἵνα
πλεονάσῃ τὸ παράπτωμα , καὶ ὁ νόμος
ὀργὴν κατεργάζεται,και, ἐξ ἔργων νό-
μου οὐ δικαιωθήσεται ἐνώπιον αὐτοῦ
πᾶσα σὰρξ2 , καὶ τὰ τούτοις προσόμοια .
ὅθεν ἐπὶ τῇ λύσει τούτων αὐτῶν τέθει.
κε τὴν ἀντίθεσιν. καὶ πρῶτον μὲν βλά .
σφημον ἔδειξε τὴν ἐρώτησιν , καὶ τὸν ἀ-
παγορευτικὸν τέθηκε λόγον , Μὴ γέ-
γνοιτο. Εἶτα διδάσκει τοῦνόμο τὸ χρή- docet legis vtilitatem , Sed pecca-
σιμεν˙ κἈλλὰ τὴνἁμαρτίαν οὐκ ἔγνων ,
πεὶ μὴ διὰ τῇ νόμου .,, Οὐ μόνον, φησὶν ,
6) ὁ νόμος οὐκ ἔςιν ἁμαρτίας διδάσκα-
λος , μὴ γένοιτο , ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον
‫اد‬
ἁμαρτίας κατήγορος . ού οὐ γὰρ ἂν ἔγνων
τί τὸ κακὸν, εἰ μὴ ἐκεῖνος ἐδίδαξε . Τήν
6 ) Auguftanus Codex : οὐκ ἔσιν ὁ νόμος. ἁμαρτίας διδακτικός .
a ) Ier. 31, 31.32.
iis qui legem vellent maledictis
impetere , præberent occafionem
ad eam accutandam , nifi pro-
pofitam quæftionum folutionem
attulifer .Lex enim fubintrauit ,
vt abundaret peccatum , et , Lex i-
ram operatur ,et , Ex operibus
eo
legis non iuftificabitur coram 6
omnis caro , et quæ funt his fi-
Vnde ad promendam
milia .
folutionem horum ipforum ob-
iectionem propofuit. Ac primum
quidem ,blafphemnam effe oftendit
interrogationem , et negatiuam
diftionem intulit, Abfit. Deinde
tumn non cognoui, nifi per legemo
Non folum , inquit, non eft lex
peccati magiftra , abfit , fed
contra etiain Y peccati accufatrix .
cognouiffem , quid
Neque enim
fitmalum , nifi illa docuiffet. Nam
E 4
 72. B. THEODORETI INTERPRET.

et concupifcentiam nefciebam , nifi τε γὰρ ἐπιθυμίαν οὐκ ᾔδειν , εἰ μὴ ὁ

Tex diceret , Non concupifces. Il-
Iud , Non cognoui , et Nefciebam , νόμος ἔλεγεν , οὐκ ἐπιθυμήσεις. Τὸ
hoc loco non ignorationem oinni. οὐκ ᾔδειν , καὶ οὐκ ἔγνων , οὐ 7) πάντε-
modamn fignificant ; fed hoc di- λῶς ἀγνοίας ἐνταῦθα δηλωτικά , αλλά
cit, naturalis fe difcretionis ex- τότο λέγα , ὅτι ἀκρίβετέραν τῆς φυσί-
actiorein cognitionem accepiffe κῆς διακρίσεως ἐδεξάμην γνῶσιν διὰ τὸ
per legein . 8. Occafione autem
νόμες . „ η . Αφορμὴν δὲ λαβᾶσα ἡ οτι
accepta per mandatum peccatum
operatum eft in me omnem concus μαρτία διὰ τῆς ἐντολῆς , κατηργάσα-
pifcentiam . Per omnia oftende . nτο ἐν ἐμοὶ πᾶσαν ἐπιθυμίαν. κ Διά
2
re conatur eam efte ab accufa- πάντων πειρᾶται δεικνῦναι τῆς κατηγο-
rione liberam. Quia enim di- ρίας ἐλεύθερον . ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν, ὅτι
xit aucta effe peccata per legis ηυξήθη τὰ αμαρτήματα τῇ θέσει τε
impofitionem , ne quis exiftima νόμε , ἵνα μή τις ὑπολάξῃ τὸν νόμον απ
ret , legem , peccati caufam fuiffe ,
neceffario illius modum oftens των γεγενῆσαι, ἀναγκαίως τὸν ταύτης
* dit. Cum " enim peccatum ex ὑποδέκνυσι τρόπον · ὅτι πρόφασιν δια
lege lata pugnæ occationem ce- μάχης ἡ ἁμαρτία τὴν νομοθεσίαν λα-
piffet , imbecilliorem rationem Εὖσα , τὸν ἀσθενέτερον 8 ) κατηγωνίσατα
expugnauit . Sine lege enim pec- λογισμόν. » Χωρὶς γὰρ νόμε ἡ ἁμαρ-
catum mortuum erat, Nifi enim ή
lex fit , quæ quid fit agendumnim τία νεκρά . » Νόμε γὰρ ἐκ ὄντος ,
oftendat , et quod non agendum τοῦ τὸ πρακτέον ὑποδεικνῦντος , καὶ
prohibeat, non eft locus pecca · τὸ & πρακτέον 9 ) ἀπαγορευόντες , ἐν
10 . Deinde exemplo hoc mani ἔχει χώραν ἡ ἁμαρτία . εἶτα ἀπὸ
feftum reddit. 9. Ego autem vi. παραδείγματος τοῦτο ποιεῖ Φανεράν ,
veban fine lege aliquando.
enim ante transgreffionem non κθ'. Ἐγὼ , δὲ ἔζων χωρὶς νάμε ποτέ .
habebat metum mortis . Sed Ὁ γὰς Αδὰμ πρὸ τῆς παραβάσεως ἐκ
cum veniffer mandatum , peccatum είχε τῇ θανάτε τὸ δέος . 19 Ελθέσης
renixit , 10. Ego autcm mortuus
δὲ τῆς ἐντολῆς , ἡ ἁμαρτία ἀνέζησεν ,
fum. Cum enim Deus de arbo- Τῷ γὰρ Θε
ί . Ἐγὼ δὲ ἀπέθανον . „
ribus ftatuiflet præceptum , fa·
tim diabolus per ferpentem ac- τὴν περὶ τῶν δένδρων ἐν ολὴν τεθεικότος ,
ceffit admulierem , et fallacibus εὐθὺς
< μὲν προσελήλυθε διὰ τῷ ἔφεως
illis ferinonibus vfus eft . για ὁ διάβολος τῇ γυναικὶ, καὶ τοῖς ἀπάτη-
autem inefcata , cum fructus pul- λοῖς ἐκείνοις ἐχρήσατο λόγοις. δελεα
chritudinem adfpexiffet , a volu- Θεῖσα δὲ ἐκείνη ,καὶ τῷ καρπὲ τὴν ὥραν
ptate fuperata eft , ct præceptum θεασαμένη , ήτήθημὲν τῆςἡδονῆς, πα
tranfiliit . Vnaautem cum Adamo
ftatim mortis decretum accepit ρέζηδὲ τὴν ἐντολήν · ἐδέξατο δὲσὺν τῷ
Fuerat enim ille etiam efus par Αδάμ παραυτίκα τὸν ὅρον τῆς τελευτῆς ·
ticeps . Er inuentum eft mihi ἐκοινώνησε γὰρ κακεῖνος τῆς βρώσεως .

mandatum , quod erat ad vitam , η Καὶ εὑρέθη μοι ἡ ἐντολὴ ἡ εἰς ζωήν ,
boc effe ad mortem. Legem et y αὕτη εἰς θάνατον. Διὰ πάντων ο
mandatum per omnia defen πολυγεῖται μὲν ὑπὲρ τὸ νόμο καὶ τῆς
·
dit , peccati autem improbitatem ἐντολῆς˙ τῆςδὲ ἁμαρτίας τὴν πονηρίαν
4. ἐλέγο
2 ) Aug. τῆς παντελές 82 Aug. κατετροπώσατο , 9 ) Α. διαγορεύοντα
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . VII . 73
1

ἐλέγχει. C ζωῆς γάρ,φησιν, ἡ ἐντολὴ χο- arguit. Mandatum enim , inquit,

ρηγὸς , ἡ δὲ περὶ τὸ χῶρον τροπὴ τὸν1 vitam fuppeditat : adid autem quod
eft deterius conuerfio ,mortem pez
θάνατον ἀπεκύησε . δια τέτο κυρίως τὸ
perit. Propterea propriepofuit illud
εὑρέθη τέθεικεν , ἵνα δείξῃ, ἄλλονμὲν τὸν Inuentum eft, vtoftendat aliud qui-
τῇ νόμε σκοπὸν , ἄλλο δὲ τὸ διὰ τὴν δ ' dem effelegis propofitum ,aliud ve-
μαρτίαν συμβάν . ια. Ἡ γὰρ ἁμαρ- το id quodpropterpeccatum acci-
11 .
στία , ἀφορμὴνλαζεσα διὰ τῆς ἐντολῆς , dit. a .Nam peccatum , occafione ac
9ἐξηπάτησέ με, καὶ δι᾿ αὐτῆς ἀπέκτει. cepta per mandarum ,feduxitme ,et
"
" VE. Τὸ αὐτὸ διαφό ρως βρηκε ν . per illud occidit . Idemdiuerfe di
12. Quare lex quidem fan&ta ,
946'.Ωτε ὁ μὲν νόμος ἅγιος , καὶ ἡ ἐντο- et mandatum fanctum , et iuftum , et
πλὴ ἁγία , καὶ δικαία , καὶ ἀγαθή. » bonum . Legem appellat eam quæ
Νόμον~)τὸν Μωσαϊκὸν καλεῖ , ἐντολὴν δὲ Mofaica dicitur , mandatum vero
τὴν τῷ Αδαμ δεδομένην . ὗ δὴ χάριν καὶ quod Adamodatumeft. Quod qui
dem pluribus laudibus ornauit, eo
πλείοσιν ἐταινίωσεν αὐτὴνIc )εὐφημίαις , quod vulgo pluribus modis ac
ὡς πλέες παρὰ πολλῶν δεχομένην και cufetur . Qui enim otio fe de-
τηγορίας . οἱ γὰρ ξαθυμία συζῶντες , dunt , et virtutis labores refu
καὶ τὲς τῆς ἀρετῆς ἐκ ἀσπαζόμενοι πό. giunt , Dominum Deum accu-
νες , καὶ τῷ Δεσπότε Θεῷ κατηγορῶσιν , fant quod mandatum dederit.
ὣς τεθεικότος τὴν ἐντολήν . εἰ μὲν γὰρ futurum ignorabat , quomodo

ἠγνόει , 11)φασὶ , τὸ γενησόμενον , πῶς Deus , qui futura non prafcit ?

Θεὸς ὁ μὴ προγινώσκων τὰ μέλλοντα Sin autem præuidens transgres-
εἰ δὲ προορῶν τὴν παράβασιν, τέθεικε fionem dedit mandatum , ipfe eft
τὴν ἐντολὴν , αὐτὸς τῆς παραβάσεως αι- caufa transgreffionis. Οportebat
τιος . ἔδει δὲ αὐτὲς
2 συνιδεῖν , ὡς ἴδιον τῶν autem eos intelligere , rerum hone--
ftarum malarumque notionem pro-
λογικῶν ἡ τῶν καλῶν καὶ 12 ) τῶν ἐναν. priam * eorum effe , qui ratione a
τίων διάγνωσις . τῶν γὰρ ἀλόγων ἡ φύ- funt præditi. Eorum enim q
σις ἐκ ἔχει τὴν τέτων διάκρισιν . ἁρπα- 1 tione carent, natura non liabet hac
κτικὸς γὰρ ὁ λύκος , ὠμοβόρος ὁ λέων , difcernendi facultatem . Eft enim
καὶ ἄρκτοι, καὶ παρδάλεις τὰ ὅμοια rapax lupus, leo crudiuorus ,et vif
et pardi his fimilia faciunt ; nechae
δρῶσι· καὶ ἐκ ἔχεσι τῆς ἁμαρτίας αἴ- Lent fenfum peccati ,nec confcien-
θησιν, ὦ δὲ συνειδὸς ὑπὸ τῶν γινομένων tiam , quæ a factis fuis pungatur ,
‫ار‬
κεντέμενον . ἄνθρω ποι δὲ, κανμηδεὶς τοῖς Homines autem , etiamfi nulius re-
γινομένοις͵ παρῇ , ἐρυθριῶσι καὶ δεδίασι busagendis interfit, erubefcunt, et
τὰ τολμώμενα . τὴν γὰρκατηγορίαν 5. quæ ipfi admittere auf funt perti
2
φαίνει τὸ συνειδός . πῶς τοίνυν ἐνῶν τῆς mefcunt . Cenfcientia enim accufa-
tionem comparat. Quomodo ergo
τοιαύτην ἔχοντας φύσιν χωρὶς νόμε πο . fieri poterat, vt qui tali efient natu-
λιτεύεσθαι ; διά τοι τῦτο τέθεικε τὴν ἐν- va praditi, fine legeviuerent ?Pro-
pterea Deus mandatumfatuit , vt
τολὴν ὁ Θεὸς , ἵνα καὶ τὴν οἰκείαν φύσιν et
t propriam naturam agnofceret, et
ἐπιγινώσκῃ , καὶ τὸν νομοθέτην δειμαίνῃ . legislatorem timeret. licet autem
ἔτι δὲ ἰδῶν καὶ τὸ νομοθέτε τὴν φιλαν- legislatoris humanitatein agno-
ES fcere .

10] Αιτεφάνος . 11) Ita A. Sirmondi edit. φησι. 12) Αυτῶν μὴ τοιύτων διάκρισις,
74 B. THEODORETI INTERPRET.

fcere.
Non enim dificilem ali- θρωπίαν. ἐ γάρ τινα δυσκατόρθωτον
quam legem tulit, fed quæ facillis τέθεικε νόμον , ἀλλὰ καὶ λίαν εὐπετῶς .
ine feruari poffet. Concefferat vt
liceret fruiomnibus plantis ,vnius Φυλαχθῆναι δυνάμενον . πάντων ἐδεδώ .
tantummodo efum vetuerat : non και τῶν φυτῶν τὴν ἀπόλαυσιν , ἑνὸς δὲ
iHi vnam inuidens , quomodo μόνε ἐκεκωλύκει τὴν μετάληψιν ἐφθο-
enim , qui illi omnium poteftatein νῶν αὐτῷ τῷ ἑνὸς , πῶς γὰρ ὅ γε πάν ·
dederat fedeum feruitutis termini τῶν αὐτῷ τὴν ἐξεσίαν παρεχηκώςκαὶ ἀλ
tos docens , et vt in creatoremn
beneuolo effet animo inftituens, et λὰ τῆς δελείας αὐτὸν ἐκπαιδεύων τὲς

rationis facultateprædito eius exer : ὅρες , καὶ εὔνεν εἶναι περὶ τὸν πεποιη-
cendæ occafionem prabens. Quod κότα διδάσκων, καὶ ἀφορμὴν εἰς γυμνα-
fi non feruato præceptomortis de- σίαν παρέχων τῷ λογικῷ . εἰ δὲ τὴνἐντ
creto addiftus eft , non eft hoc τολὴν μημὴ φυλάξας ὑπὸ τὸν ὅρον τῷ θα
culpa eius qui dedit, fed eius qui νάτε κατέςη , & κατηγορία τέτο τε τες
transgreffus eft. Neque enim me.
θακότες , ἀλλὰ τῷ παραβεβηκότος . οὐ
dicus ,qui iubet agroto vt a fri
gidæ potu abftineat , ei inuidens γὰρ ἰατρὸς ,ἀπέχεθαικελεύων ψυχρο-
hoc facit ,fed eius fanitatem pro- ποσίας τῷ κάμνοντι, φθόνῳ βαλλόμενος
Quare fi ille , non ferua . τῦτο ποιεῖ , ἀλλὰ τὴν ὑγείαν πραγματ
το præcepto , frigidam aquam bi- 1 τευόμενος. εἰ δὲ ἐκεῖνος , μὴ φυλάξας
berit , ipfe ad fe damnnum attra-
τὴν ἐντολὴν ,μεταλάβοι τῷ ὕδατος , αὖ
hit : medicus autem nulla culpa
vacuus. Dominus ergo Deus , τὸς ἐπιστᾶται τὴν βλάβην · ὁ δέ γε ἰα
et ipfum Adamum , et totum il. τρὸς τῆς κατηγορίας ἀνεύθυνος . ὁ μέν
lius genus, omni cura et ftudio το Δεσπότης Θεὸς , καὶ αὐτὸν τὸν
dignatus eft. Atque vt aliis omis- ᾿Αδάμ , καὶ ἅπαν τὸ ἐκείνεγένος , πά
fis , ad id veniam quod eft ma-
ximum et præcipuum , propter σης ἐπιμελείας ἠξίωσε . καὶ ἵνα τὰ ἄλ
illum , et illius genus , vnigeni : λα ἀφεὶς , ἐπὶ τὸ κυριώτατον ἔλθω , δι᾽
tum Dei Verbum homo faëtum ἐκεῖνον , καὶ τὸ ἐκείνε γένος , ὁ μονογενὴς
eft , et mortis dominatum fregit, ἐνηνθρώπησε λόγος ,καὶ τῷ θανάτε τὴν
qui ab illo initium ceperat: et δυναςείαν κατέπαυσεν , ἐξ ἐκείνε τὴνἀρ
refurrectionem pollicitus eft, et χὴν δεξαμένην καὶ τὴν ἀνάςασιν ἐπηγ
cælorum regnum parauit. Qua-
re et illius transgrefionem fciuit , γάλατο , καὶ βασιλείαν ηὐτρέπισεν οὖ
et futuram medicinam præparauit. φανῶν · ὥσε καὶ τὴν ἐκείνε παράβασιν
Propterea ergo diuinus apoftolus , δε , καὶ τὴν ἐσομένην ἴασιν προηυτρέπι
et fandtum , et iuftum , et bonum σε διά τοι τέτο ὁ θεῖος ἀπόςολος και
mandatum appellauit. Sandtum ἁγίαν, καὶ δικαίαν, καὶ ἀγαθὴν τὴν ἐν
quidem , quod id docuerit quod
decebat. iuftum autem , quod in τολὴν προσηγόρευσεν . ἁγίαν μὲν, ὡς τὸ
transgreffores refte fententiam tu. δέον διδάξασαν˙ δικαίαν δὲ, ὡςὀρθῶς τοῖς
Bonunt vero , quod iis * qui παραβάταις τὴν ψῆφον 13 ) ἐξενεγκέ .
illud feruantvitam præparet. Dein- σαν ἀγαθὴν δὲ , ὡς ζωὴν τοῖς φυλάτε .
de rurfus ponit dubitationem quæ σιν εὐτρεπίζεσαν . εἶτα πάλιν τὸ ὑφορ-
fuboritur. 13. Quod ergo bonum eft, μεν τίθησι. ιγ'. Τὸ ἦν ἀγαθὸν, ἐμοὶ
mihi faftum eft mors ? Etrurfusvtfo- 9 γέγονε θάνατος ; » Καὶ πάλιν συνή-
πως

13 ) Α. ἐπενεγκᾶσαν .
 EPIST . AD NOS..
ROMANOS CAP . VII . 75

θως ἀπαγορεύει , μὴ γενοίτο . Καὶ let negar, Abfit. Et oftendit ma-

ἐπιδείκνυσι τῶν κακῶν τὴν αἰτίαν . Αλλά lorum caufam. Sed peccatum , ut
μἡ ἁμαρτία , ἵνα φανῇ ἁμαρτία , διὰτῷ per ppareat peccatum , tamquam id quod
bonum operatum eft mihi mor.
„ ἀγαθέ μοικατεργαζομένη θάνατον. tem.
. Obfcurum iftud eft pro-
Hoc
Ασαφές ἐςιδιὰ πολλὴνσυντομίαν λέγει pter nimiam breuitatem ,
δὲ2 τῦτο , ὅτι διὰ τῷ ἀγαθῶ , τετέςι διὰ autem dicit , Per bonuin , hoc
τῇ νόμῳ καὶ τῆς ἐντολῆς, δείκνυταί μοι ή eft , per legem et mandatum
oftenditur mihi peccatum , fcie
ἁμαρτία ,τετέςι κακή και πονηρά και
licet malum et improbum . Et
πῶς δείκνυται ; κατεργαζομένη θάνατον , quomodo oftenditur ? operans
mortein . Ex fructu enim co-
ἀπὸ γὰρ τῷ καρπῶ γινώσκω τὸ δένδρον ,
καὶ τὸν θάνατον βλέπων, τὴντέτε μη- gnofco arborem , et dum video
τέρα μισῶ . τέτων δέ μοι ὁ νόμος διδά . mortem , eitis matrem odi. Lex
σκαλος . ἐτοίνυν ὁ νόμος κακὸς ὁ ταῦτα autem eft horum mihi magiftra.
Non eft ergo lex mala , quæ
διδάσκων · ἀλλ᾿ ἡ ἁμαρτία , προξενᾶσα hac docet : fed peccatum ma
• 1
τὸν θάνατον , ποιεῖ δὲ τὴν ἁμαρτίαν lum eft , quod morten conciliat .
τῆς ἡμετέρας προαιρέσεως ἡ ἐπὶ τὸ χε . Peccatum autem facit liberi ar-
τον ξοπή. 3) Ἵνα γένηται καθ᾽ ὑπερβο- bitrii noftri ad id quod deterius
πλὴν ἁμαρτωλὸς ἡ ἁμαρτία διὰ τῆς ἐν- eft inclinatio . Ve fiat fupra
πτολῆς. Εἰ γὰρ καὶ ἡ φύσις αὐτὴν modum peccans peccatum per man
Etfi enim natura ipfa
ὑποδείκνυσιν · ἀλλ᾽ ὧν γε ὁ νόμος ἀκριβές illud oftendit , lex tamen perfe
Ξερον ἡμᾶς ἐδίδαξε τῆς πονηρίας αὐτῆς cius nos docuit, quanta fit eius
τὴν
2 ὑπερβολὴν, τὸ δὲ ἵνα γένηται ἐλλε- improbitas. Ei autem quod ait ,
πῶς κείται προσυπακέεται δὲ φανερά . vt fiat , aliquid deeft : fubauditur
ὕτω γὰρ καὶ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν εἰρήκα · enim ,apertum . Sic enim in an-
terioribus diximus , Sed peccatum
μεν, ἀλλ᾽ ἡท ἁμαρτία ἵναφανῇ ἁμαρτία , ut appareatpeccatum , per bonum
διὰ τὸ ἀγαθῶ μοι κατεργαζομένη θα . operatum eft mihi mortem , ut fint
νατον , ἵνα γένηται καθ ' ὑπερβολὴν d fupra modum peccans peccatum per
μαρτωλὸς ἡ ἁμαρτία διὰ τῆς ἐντολῆς , mandatum . Hoc eft , vt per
τετέςιν , ἵνα γένηται διὰ τῆς ἐντολῆς mandatum manifeftetur peccatum
Φανερά , ὅτι καθ᾽ ὑπερβολήν ἐσιν ἁμας . fupra modum peccare , hoc eft
Deinde tanquam
τωλὸς ἡ ἁμαρτία , ἀντὶ τῷ πονηρά. εἶτα præftantiffimus quispiam pictor ,
καθάπερ τιςἄριςος ζωγράφος , τῆς ἡ- naturæ noftræ et peccati belluna
μετέρας φύσεως καὶ τῆς ἁμαρτίας δια- defcribit. 14. Scimus autem
γράφει τὸν πόλεμον . „"" δ ',• Οἴδαμεν δὲ quod lex eft fpiritualis. Legem
ο ὅτι ὁ νόμος πνευματικός ἐς Πάλιν rurfus ornat laudibus. Quid
ταινιοῖ τὸννόμον τῇ εὐφημίᾳ , τί γὰρ enim ha appellatione honorabi
ταύτης τῆς προσηγορίας σεβασμιώτες lius ? Diuino quippe , nit , fpiritu
普
ρον ; θείῳ γάρ, φησιν , ἐγράφη πνεύμα . fcripta eft, Huius gratiæ parti,
τι ταύτης μετέχων τῆς χάριτος ὁ μας ceps faftus beatus Mofes legen
κάριος Μωσῆς τὸν νόμον συνέγραψεν. confcripfit. Ego autem carna»'
νἘγὼ δὲ σαρκικός εἰμί, πεπραμένος ὑπὸ lis fum , venundatus fub peccara
Στὴν ἁμαρτίαν. » Τὸν πρὸ τῆς χάρι Introducit hominemn ante gra
tiam
 76 B. THEODORETI INTERPRET.

siam ab animi perturbationibus τος ἄνθρωπον εἰσάγει πολιορκέμενον ὑπὸ

obfeffum . Carnalem enim vocat τῶν παθῶν . σαρκικὸν γὰρ καλῶ , τὸν
eum , qui nondum fpiritualem μηδέπω τῆς πνευματικῆς ἐπικεξίας τε
gratiam eft affecutus. Illud au-
rem , venditus fub peccato , ex Pro- τυχηκότα . τὸ δὲ πεπραμένος ὑπὸ τὴν
phetæ verbis intelligamus. Ecce , ἁμαρτίαν, διὰ τῆς προφητικῆς νοήσωμεν
inquit,a ) peccatis veftris venun- χρήσεως. ἰδέ , φησι, τοῖς ἁμαρτίαις ὑ-
dati eftis . Hoc ipfum hic dicit, μῶν ἐπράθητε. τῦτο καὶ ἐνταῦθά , φη-
Sponte tranfii ad peccatum , et
meipfam illi venundedi. is. 15. Quoίσιν αὐτομόλησα πρὸς τὴν ἁμαρτίαν ,
* enim operor , non intelligo .* * Qui καὶ ἐμαυτὸν αὐτῇ πέπρακα . 4 ) Ὃ
Ὁ
enim a voluptate , vel etiam ab γὰρ κατεργάζομαι, ὦ γινώσκω .
ira vincitur , illa animi perturba- γὰρ ήτ] ώμενος ὑπὸ τῆς ἡδονῆς , καὶ μέν
tione ebrius , non habet apertam τοι καὶτῆς ὀργῆς τῷ πάθει μεθύων,ἐκ
peccati cognitionem , fed poft
quam ab illa perturbatione quie. ἔχει σαφῆ τὴν γνῶσιν τῆς ἁμαρτίας ·
verit , mali tunc fenfum accipit. μετὰ δέ γε τὴν παῦλαν τῷ πάθος, τὴν
Non enim quod volo Doc ago , αἴσθησιν δέχεται τῷ κακῷ . 3)dΟὐ γὰρ δ
fed quod odi illud facio . Hoc „ θέλω , τέτο
2 πράσσω , ἀλλ᾿ ὃ 15 ) μισῷ ,
99
a lege pulchre eficitur : nempe , τότο ποιῶ . Τέτοτο νόμο κατός-
vt doceat quid fit malum , et eius θώμα , τὸ διδάξαι τί τὸ κακὸν , καὶ μῖσος
odium anime inferat, Illa au-
tem , quod non volo , et quododi, ἐνθεναι τῇ ψυχῇ 16) περὶτῦτο. τὸ μὲν
non neceffitatem , fed imbecilli. το δε θέλω , καὶ ὁ μισῶ , 17 ) ἐκ ἀνάγκης ,
tatem fignificant . Non enim ne- ἀλλ᾽ ἀσθενείας δηλωτικά . ὦ γὰρ ὑπ᾽ ἀ-
ceffitate , aut vi aliqua impulf νάγκης τινὸς καὶ βίας ὠθέμενοι πλημ‐
peccamus , fed a voluptate deli- μελῶμεν, ἀλλ᾽ ὑπὸ τῆς ἡδονῆς καταθελ-
niti facimus quæ vt flagitiofa ab-
horrenus . 16. Si autem quoιγόμενοι ποιῶμεν ἅπερ ὡς παράνομοι ,
*
nolo illud facio , confentio legi βδελυτζόμεθα . πι5 . Εἰ δὲ2 ὃο ἐ θέλω
quod bona eft. Illud enim odium ,πἐγώ , τέτοποιῶ , σύμφημι τῷ νόμῳ, ὅτι
0
quo in peccatum afficior , a lege „ καλός. Αὐτὸ γὰρ τὸ μῖσος, ὃ περὶ
accepi. Legem itaque defendo , τὴν ་ ἁμαρτίαν ἔχω , παρὰ τῇ νόμε λα
et eam recte habere fateor . Τὼν ἔχω . ἐκῶν συνηγορῷ τῷ νόμῳ , καὶ
17. Nunc autem iam non ego ope-
ror illud , fed quod habitat in me εὖ αὐτὸν ἔχειν ὁμολογῶ . ιζ .Νυνὶ δὲ
peccatum . Hæc declaratione et 3) ท
, ἐκέτι ἐγὼ κατεργάζομαι αὐτὸ , ἀλλ᾿ ἡ
pluribus verbis indigent. 99
Cor . » οἰκῶσα ἐν ἐμοὶ ἁμαρτία ., Σαφηνείας
pus mortale effectum poft præ. τότο δεῖται, καὶ λόγων πλειόνων . θνής
cepti transgreffionem , animiino . τὸν τὸ σῶμα γενόμενον μετὰ τὴν παρά
tus et affectiones fufcepit. Sub his βασιν τῆς ἐντολῆς , ὑπεδέξατο τὰπα
enim præfens vita fubfiftis . Eget θήματα . διὰ τέτων γὰρ τὰ κατὰ τὸν
enim cupiditate , non alimenti tan- παρόντα συνέτηκε βίον . δεῖται γὰρ ἐπι
tum caufa , fed et liberorum pro- θυμίας, ὦ τροφῆς ἕνεκα μόνον, ἀλλὰ καὶ
creationis , et agricultura , et alia- παιδοποιίας , καὶ γηπονίας , καὶ τῶν ἄλ-
λων

14 ) A. addit : ἐκδεδομένος ὥσπερ εἰς πλαίσματα . 15) Α, καὶ θέλω . 16) Α . κατὰ
τότε . 17 ) Β. οὐ κατ᾿ ἀνάγκης .
a) EL. 50, I.
 EPIST . AD ROMANOS . CAP. VII . 77

λων χάριν τεχνῶν. ταύτης γὰρ ἐκ οὔ . rum artium gratia . Hæc enim fi
σης, ἐδὲν τέτων συνέςηκεν . αὕτη ἡμῖν non effet , nihil horum confifteret,
Hæc nobis etiam ad vitam ex vir-
καὶ εἰς τὴν τῆς ἀρετῆς κατόρθωσιν συν- tute inftituendam conducit. Qui
τελεῖ. ὁ γὰρ μὴ ἐφιέμενος ταύτης , τῶν enim eam non defiderat , labores
ὑπὲρ ταύτης ἐκ ἀνέχεται πόνων. αὕτη eius caufa fufcipiendos non tolerat.
καὶ τὸν θεῖον ἡμῖν ἐξεργάζεται πόθον. Ipfa quoque nobis diuinum amo-
ἡμὲν ἐν συμμετρία τῆς ἐπιθυμίας τῶν rem inferit . Cupiditas itaque mo-
derata ad res bonas et honeftas
ἀγαθῶν ἐπί συνεργός · ἡ δὲ ταύτης ἀμε- adiuuat : modum autem excedens
τρία τὴν ἀκολασίαν εἰσάγει . αὕτη γὰρ intemperantiam inducit . Hac
καὶ γάμοις ἀλλοτρίοις ἐπιβελεύειν , καὶ enim , vt et alienis nuptiis infi
τῶν & προσηκόντων ἐφίεθαι , καὶ λη diæ parentur , et quæ ad nos non
ςεύειν, καὶ τάφες ὀρύττειν , καὶ μιαιφο- pertinent appetantur , et latroci
νίας κατατολμᾶν , καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦ . nia exerceantur , et fepulcra effo
diantur , et cædes perpetrentur , et
τα παρασκευάζει ποιεῖν. διά τοι τῶτο eiusmodi alia fiant , efficit. Et
συνέζευξεν αὐτῇ τὸν θυμὸν ὁ τῶν ὅλων ideo vniuerforumDeus iram illi
Θεὸς, ἵν᾿ αὐτῆς ἀνατείλῃ τὴν ἀμετρίαν . adiunxit , vt illius immoderatio-
δεῖται δὲ ὅμως καὶ ὗτος τῷ τὴν ἀπλή nem reprimeret. Habet tamen et
~ ».
ξίαν κωλύοντος. καθάπερ τοίνυν τῷ ἄ . fta quoque opus aliquo , qui eius
infatiabilitatem prohibeat. Sicut
γαν ψυχρῷ κεράννυμεν τὸ θερμὸν , καὶ ergo ei quod eft nimis frigidum
αὖ πάλιν τὸ ἄγαν ψυχρὸν κολάζομεν calidum admifcemus , et rurfus
τῷ θερμῷ · ὅπως ὁ δημιεργήσας Θεὸς nimis clidum frigido tempera-
ἐνθεὶς ἡμῖν τὰ δύο ταῦτα παθήματα , mus : ita creator Deus his duabus
ἐναντία ὄντα ἀλλήλοις ἐκ διαμέτρε , το inter fe ex diametros ,contrariæ
animiperturbationibu quæ funt
ἑτέρε κολάζειν διὰ θατέρῃ τὴν ἀμε · * nobis infitis , docuit alterius
τρίαν ἐδίδαξεν. ἐπέζησε γὰρ αὐτῆς τὸν per alteram nimium exceffum cor-
ν & ν, καθάπερ τισὶ πώλοις ἡνίοχον , καὶ rigere. Eis enim mentem , tan-
ἐπέθηκεν αὐτοῖς τὸν τῆς δελείας ζυγόν , quam equis aurigam , præfecit , et
ἴσως φέρειν νομοθετήσας . εἰ δέ ποτε * feruitutis illis iugum impofuit , aæα
συμβαίη πέρα το μέτρο τὴν ἐπιθυμίαν qualiter id ferrepræcipiens . Quod
fi quando eueniat , vt cupiditas vl-
προκύψαι , νύτλειν ἐκέλευσε τὸν θυμὸν tra modum procedat , iuffit iram
ἵνα ὁρμήσας ὗτος , ἴσον πάλιν ἐργάσηται pungere , vt ea concitata iugum rur-
τὸν ζυγόν. εἰ δὲ ὗτος δέξαιτο τῆς ἀμε- fus æquale ftatuat. Quod fi hæc
τρίας τὸ πάθος , τὴν ἐπιθυμίαν πάλιν rurfus nimium progrediatur , iu-
bet rurfus cupiditatem moueri ,
κινεῖσθαι παρεγγυᾷ , καὶ τῷ θυμῷ τὴν et iræ exceffum caftigare. Mens
ἀμετρίαν κολάζειν . νήφων μὲν ἐν ἑνᾶς, itaque fobria , et fapiens , hoc
καὶ σωφρονῶν, τέτον ἰθύνει τὸν τρόπον modo regit . At fi ipla negligens
ἀμελήσας δὲ, καὶ καταλιπὼν τὰς ἡνίας , euaferit , et habenas reliquerit , vt
σκιρτῶν μὲν τὲς πώλες παρασκευάζει equi quidem exfiliant efficit, ipfa
σύρεται δὲ αὐτὸς , καὶ εἰς βάραθρα καὶ autem trahitur ,et vnacum ipfis in
κρημνές σὺν αὐτοῖς καταπίπτει . τέτο voragines et precipitia corruit,
ἐνταῦθα ὁ θεῖος ἀπότολος εἴρηκε . νυνὶ Hoc diuinus apoftolus hic dixit :
δὲ ἐκέτι ἐγὼ κατεργάζομαι αὐτὸ , ἀλλ᾽ Nunc autem iamnon ego operor illud ,
face
 78 B. THEODORETI INTERPRET .
}
Jed quod inhabitat in me peccatum , ἡ οἰκῶσα ἐν ἐμοὶ ἁμαρτία˙ ἁμαρτίαν
peccatumn appellans mentis ferui. καλῶν τῷ νῦ τὴν δελείαν , καὶ τῶν πα
tutem , et anini perturbationum θῶν τὴν δεσποτείαν . καὶ αὐτὸς μὲν ἐ
dominationem . Et ipfe quidem
non operatur , quoniam odio ha . κατεργάζεται , ἐπειδὴ μισεῖ τὸ γινόμε
bet id quod agitur : perturbatio- νον · ἡ δὲ τῶν παθῶν δυνασεία ταύτην
num autem poteftas hanc in fe has ἔχει τὴν πρᾶξιν. πιή . Οἶδα γὰρ ὅτι ἐκ
bet actionem . 18. Scio enim , quod
μου ,
non habitatin me , boceftin carne 19οἰκεῖ ἐνἐμοὶ, τετέςιν ἐν τῇ σαρκί
amea,bonum . Perturbationum ani. n αγαθόν. Τῶν παθῶν λέγει τὴν ἐπὶ
cl
mi dominationemdicit,quasin . κράτειαν, ἃ ἐπεισήγαγε μὲν θνητὸν τὸ
troduxit quidem corpus mortale σῶμα γεγενημένον , ηὔξησε δὲ ἡ τῷ νῦ
effettum , auxit autem mentis fo ξαθυμία . Τὸ γὰρ θέλειν παράκειται
cordia . Nam velle adiacet milii , βαθυμία
ἡ μοι , τὸ δὲ κατεργάζεται τὸ καλὸν
perficere autem bonum non inuenio .
Adea enim quæbonaet honefta »&χ εὑρίσκω . Τὴν γὰς περὶ τὰ καλὰ
funt, propensionein ac ftudium ,a προθυμίαν ἀπὸ τῆς τὸ τε νόμο διδασκα .
legis doctrina accepi : fed in actio- λίας προσέλαβον · ἀσθενῶ δὲ ὅμως περὶ
ne non fatis habeo virium , cum τὴν πρᾶξιν , ἑτέραν ἐπικερίαν ἐκ ἔχων .
aliud auxilium non habeam . » θ'. Οὐ γὰρ ὃ θέλω , ποιῶ ἀγαθὸν ,ἀλλ᾽
ig . Non enim quod volo bonum , hoc 0 μισῶ κακὸν , τέτο πράσσω . κ. Εἰ δὲ
κι ο
facio , fed quod nolo malum , hoc ago .
10. Si autemquod nolo illud facio , πὃ ἐ θέλω ἐγὼ , τῦτο ποιῶ · ἐκέτι ἐγὼ
iam nonoperor illud,fed quod babi. "η κατεργάζομαι αὐτὸ , ἀλλ᾽ ἡ οἰκῶσα ἐν
tat inme peccatum . Αpotius hoc „ ἐμοὶἁμαρτία . , Σαφέσερον αὐτὸ εἴρη
A
dixit . - 22. Inuenio igitur legem vα κεν . » κα΄. Εὑρίσκω ἄρα τὸν νόμον τῷ
lenti mihi facere bonum . Hic po- „ θέλοντι ἐμοὶ ποιῶν τὸ καλόν . Ἐνα
"
nenda eft diftinatio . Quoniam mi- ταῦθα δὲν είξαι , „ Ὅτι ἐμοὶ τὸ κακὸν
* bi malum adiacet. . Rurfus idem
propter breuitatem παράκειται. Πάλιν διὰ τὴνσυντο
obfcure po-
η
fuit. Dicit autein , et lex mihi μίαν ἀσαφῶς αὐτὸ τέθεικε˙ λέγει δὲ ,
bona effe videtur. Laudo enim ὅτι καὶ ὁ νόμος μοι 18 ) καλὸς εἶναι δοκεῖ .
quæ ab ea conftituta funt , vt recte ἐπαινῶ γὰρ τὰ ὑπ ' αὐτῷ διηγορευμένα ,
fe habentia , et fimiliter ac ipfa , ' ὡς εὖ ἔχοντα , καὶ ὁμοίως 19) αὐτῷ καὶ
et quæ funt honefta diligo et
quæ funt contraria odio habeo . τὰ καλὰ φιλῶ , καὶ τἀναντία μισῶ
Sed mihi tamen malum adiacet , ἀλλ᾽ ὅμως ἐμοὶ τὸ κακὸνπαράκειται,τ
hoc eft peccatum , quod habeam τέτιν ἡ ἁμαρτία , διά τε τὸ θνητὸν ἔχειν
corpus mortale, et patibile , ani τὸσῶμα καὶ παθη ]ὸν, καὶ20 ) τὴν τῆς ψυ
focordiamn et imbecilli·
mæque * Deinde χῆς ῥαθυμίαν τε καὶἀσθένειαν. 21 )είναι
εἶτα
2
mi perturbationum pugnam aper- σαφέτερον τῷ νῦ καὶ τῶν παθῶν τὸν

tius oftendit . 22. Gondelettor enim πόλεμον δείκνυσι. κβ '. Συνήδομαι γὰς

18) Β . καλῶς . 19) Α. αὐτὰ , 20 ) Α . διὰ τήν . 21) A. pro : εἶτα - δείκνυσι ,
hæc habet : Σὺ δὲ τὸ μὲν τῷ θέλοντι ἐμοὶ τὸ κακὸν ποιεῖν , τῇ ψυχῇ πρόσωψον . τὸ
δε · ὅτι ἐμοὶ τὸ κακὸν παράκειται, τῇ σαρκί . λέγει γὰρ ὅτι ὁ νόμος κατὰ μὲν τὴν
ψυχὴν χρήσιμος , παιδεύων αὐτὴν ἐφίεθαι τῇ καλῆ , ἀποτρέφεθαι δὲ τὸ κακόν · τήν
περὶ τὸ ἁμαρτάνειν ἡμῶν εὐκολίαν ἐδαμῶς δύναται ὠφελεῖν , ἥτις ἡμῖν ἀπὸ τῆς θνη
τότητος ἐγένετο .
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. VII. 79

πτῷ νόμῳ τῷ Θεοῦ , κατὰ τὸν ἔσω ἄν legi Dei fecundum interiorem boni
3. nem. Interiorem hominem di-
» θρωπον. Ἔσω ἄνθρωπον τὸν νοῦν cit mentem. 23. Video autem
λέγε . κγ . Βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν aliam legem in membris meis , re-
» τοῖς μέλεσί μου , αντιτρατευόμενον τῷ pugnantem legi mentis mea , et
γνόμῳ τοῦ νοός με ,καὶ αἰχμαλωτίζον- captiuantem me in lege peccati,
Le-
υτά με ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας , τῷ quæ eft in membris meis.
γὄντι ἐν τοῖςμέλεσίμε .» Νόμον άμαρ , gem peccati peccatum appellat.
Tunc autem operatur peccatum ,
τίας τὴν ἁμαρτίαν καλεῖ. ἐνεργεῖται δὲ quando corporales animi pertur‐
αὐτὴ , τῶν μὲντῷ σώματος παθῶν κις . bationes exfiliunt , et anima pro-
τώντων , τῆς δέ γε ψυχῆς ταῦτα διὰ pter inolitam ab initio focor
τὴν ἐξ ἀρχῆς γεγενημένην. 22) ῥαθυ‐ diam eas cohibere non poteft ,
μίαν ἐπιχεῖν οὐ δυναμένης , ἀλλὰ τὴν fed propria libertate abiecta , eis
vt feruiat fuftinet ; fed tamen
μὲν οἰκείαν ἐλευθερίαν ἀποβαλούσης , quamuis feruiat , habet adio fer-
δουλεύειν δὲ τούτοις ἀνεχομένης͵ ἀλλ᾽ uitutem , et laudat eum qui fer
ὅμως καὶ δουλεύουσα τὴν δουλείαν μια uitutem accufat. Hæc omnia
σε , καὶ ἐπαινεῖ 23) τὸν τῆς δουλείας cumdifferuiffet apoftolus , vt os-
κατήγορον. 9 ταῦτα διεξελθὼν πάντα ὁ tenderet, quales fuerimnus ante gra-
ἀπότολος , ὥτε δεῖξαι τίνες μὲν πρὸ τῆς tiam , et quales poft gratiam fa-
ati fimus : veluti fufcepta perfo-
χάριτος ἦμεν
· , τίνες δὲ μετὰ τὴν χάριν na eorum qui ante gratiam a
γεγόναμεν καὶ οἷόν τι 4 ) προσωπεῖον peccato obfeffi fuerunt ,tanquam
τῶν πρὸ τῆς χάριτος ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας a mediis hoftibus circumdatus ,
πολιορκηθέντων ἀναλαβὼν , ὡς ἐν μέσω et in feruitutem abductus , et
σοις τοῖς πολεμίοις γεγενημένος , και feruire coactus , et nullam aliun-
ἐξηνδραποδισμένες , και δελεύειν ἠναγ . de videns auxilium , grauiter ge-
κασμένος , και μηδεμίαν ἑτέρωθεν συμ- mit ac lamentatur , oftenditque
μαχίαν ὁρῶν , δένει μὲν πικρὸν καὶ ὀδύ . legem opem ferre non poffe ,
ζεται δείκνυσι δὲ τὸν νόμον ἐπικουρῆ . et dicit: 24. Infelix ego bo-
σαι μὴ δυνάμενον , και φησίκδ '. Τα mo , quis me liberabit de corpo-
re mortis buius ? Gratias ago
κλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος , τίς με ξύ Deo no per Iefum Chriftum Dos
ῃσεται ἐκ τῷ σώματος τε θανάτε τέ minum noftrum . Mortis au
» τ8 ; _25) εὐχαρισῶ τῷ Θεῷ με διὰ Ἰη- tem corpus vocat , vt obno
ησε Χριςῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Θανάτε xium morti factuin , hoc eft
δὲ σῶμα καλεῖ , ὡςὑπὸ τὸν θάνατον γε- mortale : anina enim immor-
γενημένον , τουτέςι θνητόν · ἡ ψυχὴ γὰρ talis . Solus , inquit , Dominus
ἀθάνατος . μόνος , φησὶν , ὁ Κύριος ή- nolter Iefus Chriftus nos
μῶν Ἰησοῦς Χρισὸς τῆς πικρᾶς ἡμᾶς ἡ- a graui dominatu liberauit ,
λευθέρωσε δυνατείας , τὸν μὲν θάνατον morte quidem profligata , no-
immortalitate pro-
λύσας , τὴνδὲἀθανασίαν ἡμῖν 26 ) ὑπο- bis autemn
miffa ,

22 ) A. ἐπιθυμίαν. 23) Α. τὸν νόμον τὸν τῆς κ . τ . λ. 14 ) Α. πρόσωπον . 25) Ε

Theodoreti interpretatione legendum effe fufpicatur Millius : χάρις τοῦ
Θεοῦ , quod et habent alii quam plures. 26 ) A. παρασχόμενος .
 B. THEODORETI INTERPRET.

miffa , et vita laborum ac mole- χόμενος , καὶ τὴν ἄπονον καὶ ἄλυπον
ftiarum bellique et peccati ex- βιοτήν , καὶ τὴν πολέμου δίχα καὶ
perte. Atque horum quidem in
vita futurafructumpercipiemus : in μαρτίας ζωήν. τούτων μέν τοῖ τὴν ἀπό
præfenti autem , fanati Spiritus λαυσιν κατὰ τὸν μέλλοντα δεξόμεθα
gratiam recipientes , non foli ad βίον ἐν δὲ τῷ παρόντι τῆς τε παναγίε
uerfus animi perturbationes in πνεύματος χάριτος ἀπολαύοντες , οὐ
acie ftamus , fed eam opitulatri- μόνοι κατὰ τῶν παθημάτων παρατατ
cem habentes , has . vincere pof τόμεθα ἀλλ᾽ ἐκείνην ἐπίκουρον ἔχοντες
fumus . Deinde fuperiorum o-
mnium infert folutionem . Igi περιγενέθαι τέτων δυνάμεθα .εἶτα τῶν
tur ego ipfe mente feruio legi εἰρημένων ‫اد‬ ἁπάντων προσφέρει τὴν λύκ
Dei , carne autem legi peccati. σιν . »῎Αρα οὖν αὐτὸς ἐγὼ ἐν τῷ νοὶ δὲ

πλεύων νόμῳ Θεοῦ , τῇ δὲ σαρκὶ νόμῳ

πἁμαρτίας

CAPVT VIII. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ή

I.
Niki ergo nunc damnationis ya .
eft iis qui funt in Chri- Οὐδὲν ἄρα κατάκριμα νῦνκατὰτοῖς
fto Iefu , qui non fecundum car- "
nem ambulant , fed fecundum fpi. η σάρκα περιπατῶσιν , ἀλλὰ κατὰ πνεῦ
ritum . Neque enim nos nunc » μα . Οὐ γὰρ περιγίνεται νῦν μὴ βε
inuitos vincunt animi perturba- λομένων ἡμῶν τὰ παθήματα , ἐπειδὴ
tiones , quoniam diuini fpiritus 1 )τ8Θεῷ πνεύματος τὴν χάριν δεδέγε
gratiam accepimus . 2. Lex μεθα . β '. Ὁ γὰρ νόμος τῷ πνεύμα
enim fpiritus vita in Chrifto Iefu
liberauit me a lege peccati et mor- » τος τῆς ζωῆς ἐν Χρισῷ Ἰησῦ ἠλευθέ .
tis. Sicut legem peccati pecca . υρωσέ με ἀπὸ τῷ νόμῳ C/ τῆς ἁμαρτίας
tum , ita legem fpiritus vitæ vi. τε
καὶ τῷ θανά . , Ὥσπερ νόμον ο
uificum fpiritum appellauit . μαρτίας τὴν ἁμαρτίαν ἐκάλεσεν , ὅτω
Eius , inqum , gratia per fiden νόμον πνεύματος ζωῆς τὸ ζωοποιὸν
in Chriftum duas tibi libertates προσηγόρευσε πνεῦμα · ἡ τούτε , φησί ,
donauit. Non folum enim pec. χάρις διὰ τὴν εἰς τὸν Χρισὸν πίςιν δύο
cati dominatum fregit , fed mor-
tis etiam tyrannidein deftruxit . σοι ἐλευθερίας δεδώρηται . οὐ μόνον γὰρ
Porro autem oftendit etiam qua . τῆς ἁμαρτίας τὴν δυνασείαν κατέλυσεν ,
nam eam
ratione deftruxerit . ἀλλὰ καὶ τῷ θανάτε τὴν τυραννίδα
3. Nam quod impoffibile erat le- κατέπαυσεν . ὑποδείκνυσι δὲ καὶ τὸν τῆς
·
gi, in quo infirmabatur per car- καταλύσεως τρόπον . γ . Τὸ γὰρ ἀ
nett . . . Non eft ergo mala η δύνατον το νόμε , ἐν ᾧ ἠσθένει διὰ τῆς
lex , fed bona quidem , verum σαρκός . Οὐ τοίνυν πονηρὸς ὁ νόμος ,
impotens . Imbecilla auten e-
ἀλλ᾿ ἀγαθὸς μὲν , ἀδύνατος δέ · ἠσθένει
rat , quæ mortali natura præ· δὲ τοῖς θνητὴν φύσιν περικειμένοις2 τὴν
ditis mandata daret. In prafentia νομοθεσίαν προσφέρων . ἐπὶ γὰρ τᾶ πα
enim per fanétum baptilinum
ρόντος διὰ τῇ παναγίε βαπτίσματος
τὸν

1) Α. τοῦ θείου . Hervet . diuini fpiritus .

 EPIST. AD ROMANOS . CAP. VIII. 81

τὸν τῆς ἀθανασίας ἀῤῥαβῶνα δεχόμε‐ arrham immortalitatis accipimus .

Ὁ Θεὸς τὸν ἑαυτῷ υἱὸν πέμψαs Deus filium fuum mittens in finis
θα . ""
litudine carnis peccati , et de
γἐν ὁμοιώματι σαρκὸς ἁμαρτίας , καὶ peccato damnauit peccatum in care
περὶ ἁμαρτίας κατέκρινε τὴν ἅμας- ne Non dixit. In fimilitudine
ητίαν ἐν τῇ σαρκί. Οὐκ εἶπεν ἐν ὁμοι- carnis , fed in fimilitudine carnis
ώματι σαρκὸς , ἀλλ᾽ ἐν ὁμοιώματι σαρ- peccati Naturam enim huma-
nam accepit , fed peccatum , htt-
κὸς ἁμαρτίας . Çύσιν μὲν γὰρ ἀνθρῶν
manum non accepit :fimilitudinem
πείαν ἔλαβεν , ἁμαρτίαν δὲ ἀνθρωπείαν acceptum eft, non et ideo quodn
οὐκ ἔλαβε . Τούτε δὴ χάριν , τὸ ληφθὲν carnis , ledfimilitudinem car

οὐχ ὁμοίωμα σαρκὸς , ἀλλ᾿ ὁμοίωμα nis peccati appellauit Cum ea

σαρκὸς ἁμαρτίας ἐκάλεσε τὴν γὰρ αὖ- nim eandemn quam nos haberet
τὴν ἔχων φύσιν ἡμῖν , τὴν αὐτὴν οὐκ naturam , non habuit eandem
ἔχε ἡμῖν γνώμην. λέγει δὲ , ὅτι τῇ νόμε quam nos fententiam et men-
tem . Dicit autem , quod cum
μὴ δυνηθέντος τὸν οἰκεῖον ἐκπληρῶσαι lex non potuifter fuum inftitu-
σκοπὸν , διὰ τὴν τῶν νομοθετουμένων tuin implere , propter eorum ,
ἀδένειαν· θνητὴν γὰρ εἶχον τὴν φύσιν quibus lex dabatur , imbecillita-
καὶ παθητήν · ὁ μονογενὴς τῷ Θεῷ λό- tem , (habebant enim nortalen
et patibilem naturam,) Vnigeni-
γος ἐνανθρωπήσας ,δι᾿ ἀνθρωπείας σας-
κὸς τὴν ἁμαρτίαν κατέλυσε , πᾶσαν tum Dei Verbum hono fadium ,
per humanam carnem peccatum
μὲν δικαιοσύνην πεπληρωκώς , μῶμον δὲ fregit ac profligauit , cum omnem
οὐ δεξάμενος ἁμαρτίας˙ καὶ τὸν τῶν α iuftitiamn impefet , nec peccati
μαρτωλῶν ὡς ἁμαρτωλὸς θάνατον ὑπο- labem admififfet : et cum pecca
μείνας , ἤλεγξε τῆς ἁμαρτίας τὴν αδι- torum , ac fr peccator , mortem
ac fi
κίαν , ὅτι καὶ μὴ ὑποκείμενον θανάτω fuftinuiffet , peccati iniuftitiam
coarguit , quod corpus morti
σῶμα θανάτῳ παρέδωκεν . ἀλλὰ γὰρ δὴ nequaquam obnoxium morri tra-
τῦτο αὐτὸ καὶ αὐτὴν κατέλυσε , καὶ diderit. Enimuero hoc ipfum et
τὸν θάνατον , ὡς γὰρ θανάτῳ μὴ ὑπο- peccatum ipfum et nortem de
κείμενος , ἁμαρτίαν γὰρ οὐκ ἐποίησε , ftruxit. Nam vt morti non * fub . *
τῦτον δέ γε δεξάμενος διὰ τὴν ἄδικον iectus , (neque enim peccatum
cominiferat ,) ea tainen per in-
ψῆφον τῆς ἁμαρτίας , ἐγένετο λύτρον , iutam peccati fententiam fufcepta ,
ὡς ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος , τῶν δικαίως ὑπὸfuit merces redemptionis , velut
το θανάτε κατεχομένων τῦτο γὰρκαι inter mortuos liber , eorum qui
διὰ τῶν ἑξῆς ἐδίδαξεν . δ΄. Ἵνα τὸ δι'iufte a morte detinebantur. Hoc
η καίωμα το νόμε πληρωθῇ ἐν ἡμῖν , enim docuit etiam in fequentis
bus . 4. Vt iuftificatio legis imple-
τοῖς μὴ κατὰ σάρκα περιπατοῦσιν , vetur in nobis , qui non fecundum
ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα . To
Τὸ γὰρ ἡμέω carnem ambulamus , fed jecundum
τερόν , φησιν , αποδέδωκε χρέες , και το fpiritum . Noftrum , inquit , der
νόμε πεπλήρωκε τὸν σκοπόν . τίς δὲ οὗ bitum exfoluit , et legis fcopum
erat is ?
τος ἦν ; τὸ δικαίως ἀποφῆναι τὰς δεξα- perfecit. Quis aurem
Vt eos iuftos redderet , qui
μένες τὸν νόμον . εἰ τοίνυν ἢ κατὰ τὸν Tegem fufceperant. Si itaque Do-
Δεσπότην Χρισὸν οἰκονομία εἰς ἔργον ἤ- mini Chrifti difpenfatio legis leo-
pum
B. Theod . Tom . III, F
 B. THEODORETI INTERPRET .
82

pum ad opus deduxit , lex non νεγκε τὸν τῷ νόμε σκοπὸν , οὐ κατηγο
accufari, fed laudari meretur . ρίας άξιος , ἀλλ᾽ εὐφημίας ὁ νόμος. τῷ
Cum autem de iuftitia loqui ef δὲ περὶ τῆς δικαιοσύνης αψάμενος λό
fet aggreffus , ad eam . quoque γου , τὴν περὶ ταύτης εἰσφέρει παραίνε
adhortationem inducit, et poft σιν · καὶ εἰρηκώς , τοῖς μὴ κατὰ σάρκα
illa , Iis qui non fecundum car . περιπατοῦσιν , ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα , ἐπ-
nem ambulant , fed fecundum fpi- ήγαγεν μέ. Οἱ γὰρ κατὰ σάρκα ὄν
ritum , fubiunxit : 5. Qui enim
ήτες , τὰ τῆς σαρκὸς φρονοῦσιν οἱ δὲ
fecund um carnem funt , quæ funt 39
carnis fapiunt : qui vero fecun . κατὰ πνεῦμα , τὰ τὸ πνεύματος.
dium fpiritum funt ,quæ funt fpi. Οὕτω καὶ ἀλλαχοῦ , εἰ ζῶμεν ἐν πνεύ-
ritus fentiunt . Ita etiam ali- ματι , πνεύματι καὶ ςοιχῶμεν. πνεῦμα
bi , a ) Si fpiritu ergo viuimus , δὲ ἐνταῦθα τὴν χάριν λέγε το πνεύ-
fpiritu et ambulenus. Spiritum ματος · καὶ διδάσκει ὡς ὁ ταύτῃ ἑπό
autem ,
Spiritus hoc
et loco
docet,vocat
quod gratiam
is qui μενος, τὰ ταύτῃἀρέσκοντα καὶ φρονεῖ
hanc fequitur , ea et faciat et qui
co . και ποιε · ὁ δὲ τῇ σαρκὶ δουλεύων, τετ- F
έξι τοῖς τοῦ σώματος πάθεσι , τὴν ἐλευ- w
gitet , quæ illi placent . Qui au-
tem carni feruit , hoc eft corpo θερίαν ἀφήρηται. 5΄. Τὸ γὰρ φρόνη-
ris affectionibus , priuatus eft li- μα
η τῆς σαρκὸς θάνατος . » Οὐκ εἶπεν
bertate. 6. Nam prudentia car- ή σαρξ ,ἀλλὰτὸ φρόνημα τῆς σαρκὸς ,
nis mors eft . Non dixit Ca. τουτέςι τὰ τῶν παθημάτων σκιρτήμα-
ro, fed prudentia carnis , hoc
eft , perturbationum infultus. τα . τῶν γὰρ ἡμαρτηκότων ὁ θάνατος
Eorum enim qui peccauerunt ἐπιτίμιον. Τὸ δὲ φρόνημα τῷ πνεύ-
mors pæna eft . au-. 9ματος , ζωὴ καὶ εἰρήνη. Ὁ γὰρ πνευ-
Prudentia an
vem fpiritus vita et pas . Qui ματικῶς ζῶν τῆς πρὸς τὸνΘεὸν εἰρήνης
enim Deo
cum fpiritualiter
viuitconfequitur . ,7. Quon
pacem. μεταλαγχάνει . 9 ζ. Διότι τὸ φρόνη-
iam fapientia carnis inimica eft υμα τῆς σαρκὸς , ἔχθρα εἰς Θεόν.,, Πάτ
Deo. Rurfus carnis fapientiam λιν τῷ φρονήματος τῆς σαρκὸς κατη-
reprehendit , hoc eft perturbatio- γόρησε , τουτέςι τῆς τῶν παθῶν δυνα-
mum dominatum , et eum dicit seas , καὶ ταύτην ἐκπεπολεμῶθαι
Deo effe infeftum. Legi enim
Dei non eft fubieta , nec enim πρὸς τὸν Θεὸν ἔφη . » Τῷ γὰρ νόμῳ τῷ
poteft . Quomodo enim fieri n2 Θεοῦ οὐχ ὑποτάσσεται , οὐδὲ γὰς δύ-
poteft , vt qui animi perturba κναται.„ Πῶς γὰρ οἷόν τε τὸν τῶν πα-
η
tionum dominatum admiferit , is ϑῶν δυνασείαν καταδεξώμενον , τῷ Θεῷ
Dei cultum amplectatur , cum τὴν θεραπείαν ἀσπάσασθαι , ἔτι τῇ α
πη . Ο
peccato adhuc feruire velit ? μαρτία δουλεύειν αιρούμενον.
8. Qui autem in carne funt , Deo δὲ ἐν σαρκὶ ὄντες , Θεῷ ἀρέσαι οὐ δύο
placere non poffunt. Non iu- "
betnos excorporibus excedere, fed » νανται . Οὐ τῶν σωμάτων ἡμᾶς ἔξω
hiberari a prudentia carnis. γενέθαι κελεύει , ἀλλὰ τὸ τῆς σαρκὸς
Hoc enim docent etiam quæ fe- ἀπηλλάχθαι φρονήματος . τῦτο γὰρ δια
* quuntur. 9. Vos autem δάσκει καὶ τὰ ἑξῆς . θ. 2) Ὑμεῖς δὲ
οὐκ
2 ) Iisdem verbis hunc verfum recitat Theodoret . Dialogo 4. adv. Macedon .
α ) Gal. 5 , 25. (in
 EPIST. AD ROMANOS . CAP. VIII. 83

ποὐκ ἐςὲ ἐν σαρκὶ , ἀλλ᾽ ἐν πνεύματι , εἴ , in carne ནnon eftis, fed in fpiritu :
υπερ πνεῦμα Θεῷ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν ., Δῆ . fi tamen Dei fpiritus babitat in
λον δὲ ὡς οὐκ ασώματοι ἦσαν οἱ τήνδε tubis. Manifeftum eft , eos non
· fuiffe incorporeos , qui hane
τὴν διδασκαλίαν δεχόμενοι ἀλλὰ κράτ · dodrinam fufcipiebant : fed di
τους αὐτοὺς ἔφη εἶναι τῶν σαρκικῶν cit eos carnalibus perturbationi-
παθημάτων , καὶ τῇ παναγίε πνεύμα- bus efte fuperiores , ethabere in-
τος ἔνοικον ἔχειν τὴν χάριν . οὕτω καὶ habitantem fanati Spiritus era-
τοὺς ἀποτόλους ἔφη ὁ Κύριος μὴ εἶναι tiam . Ita etiama
apoftolos dixit
non )effe ex Dominus,
mundo :
ἐπειδὴ ἄλλοθεν ἦσαν , non quod aliunde effent ,
ἐκ τῷ· κόσμῳ · οὐκ fed
ἀλλ᾿ ὅτι νεκροὶ ἦσαν τῷ κόσμῳ . „ Εἰ δέ quod effentmortuimundo .Si quis
»τις πνεῦμα Χριςοῦ ἐκ ἔχει , οὗτος ἐκ autem Spiritum Chrifti non baber , hic
η ἔςιν αὐτῇ . , Ἐπειδὴ τὸ εἴπες τέθαι non eft eius. Quoniam pofuit illud
κεν , ἀμφιβολίας δὲ τῦτο ἐεὶν , εἰκότως Si autem , et hoc dubitationis eft ,
merito fubiunxit , quod quisquis
ἐπήγαγεν , ὡς ὁ ταύτης τῆς χάριτος
eft huius gratia expers , nullain
ἄμοιρος οὐδεμίαν ἔχει πρὸς τὸν 3 ) Xgt habeat cum Chrifto focieta
rem .
τὸν κοινωνίαν . καὶ ἐπειδὴ ἱκανὸν ἦν τε . Et quoniamn hoc fatis erat ad
το τοὺς δεχομένες πλῆξαι, διὰ τῶν ἑξῆς eos qui audiebant perterrendos ,
θεραπεύει. πί. Εἰ δὲ Χριτὸς 4) οἰκεῖ ἐν per ea quæ fequuntur affert red
medium . io. Si autem Chriftus in
κὑμῖν , τὸ μὲν σῶμα νεκρὸν 5 δι᾽ ἅμας . vobis f,corpus quidem mortuum eft
' τίαν , τὸ δὲ πνεῦμα ζωὴ διὰ δικαιοσύ- propter peccatum :fpiritus vero viuit
μνην. Δῆλα πεποίηκε τὰ ἀμφίβολα , propter iuftificationem . Ea quæ du-
καὶ ἔδειξεν ὡς οὐ τῆς σαρκὸς κατηγο- 'bia erantmanifeftareddidit , et os.
ρε , ἀλλὰ τῆς ἁμαρτίας. τῇ γὰρ ἅμας. tendit fe carnenluffit
non enim
accufare
fed peccatum cor-,
τία προσέταξε 6 ) τὸ σῶμα γενέσθαι νε pus mortuum effe
peccato ,
κρὸν , ἀντὶ τῷ , τὴνἁμαρτίαν μὴ ἐνες- id eft , non facere peccatun .
γεν πνεῦμα δὲ τ) ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν Spiritum autem hic animam ap-
προσηγόρευσεν , ὡς πνευματικὴν ἤδη γε- pellauit , vt quæ fit iam facta
γενημένην. ταύτη μετιέναι τὴν δικαιοσύ . fpiritalis. Huic pracipit vt iu-
ης καρπὸς ἀξιέραςος ἡ ζωή .
την κελεύει , ἧς ftitiam perfequatur , cuius fructug
expetendus eft vita. 1. Quod fi
γιού .8 ) Εἰ δὲ τὸ πνεῦμα τὸ ἐγείραντος fpiritus eius ,qui fufcitauit Tejim a
9 Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν οἰκεῖ ἐν ὑμῖν , ὁ ἐχει- mortuis, babitat in vobis : qui fufcia
πρας τὸν Χριτὸν ἐκ νεκρῶν ζωοποιήσει tauit Chriftum a mortuis , viuificabit
1
καὶ τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν , διὰ τὸ et mortalia corpora veftra , propter
»οἰκοῦν αὐτῷ πνεῦμα ἐν ὑμῖν. 9) Ἐ- habitantem fpiritum eiusin v bis Spe
Fi futuro-

(in Garnerii Auftario p. 363.) §. XI . Sed Dial. 3. ibid. p. 345. ita habet :
Ὑμεῖς δὲ οὐκέτ᾽ ἐςὲ ἐν σαρκὶ, εἴπερ πν . τοῦ Θ. κ . τ. λ .
3 ) Α. Θεόν. 4 ) οἰκεῖ deeft in A. et in vtroque loco e Dialogis Theodoreti ci-
tato . 5) Α. διὰ ἁμαρτίας . 6 ) τ. σ. habet A. et Verfio Heruet. Sirmond.
Textus Sir . τοῦτο. 7) ἐντ . deeft in A. 8) In citato dial . 3. legitur : εν
--- ἐγείραντος Ἰης. Χρισὸν οἰκεῖ διὰ τοῦ ἐνοικοῦντος αυτοῦ πνεύματος ἐν ὑμῖν . Sed
dial . 4. ? -- ἐγείροντος Χ . Ι . ἐκ τῶν νεκρῶν ὁ ἐν ὑμ . , ζωοποιήσει καὶ διὰ τοῦ ἐνοι·
κοῦντος ἀὶ πνευματος ἐν ύμο 9) Α. Ψυχαγωγεῖ δέ ,
a ) Ioh , 15 , 19.
 B. THEODORETI INTERPRET.
84

fumurorum confolatus eft , et eis ψυχαγώγησε τῇ τῶν μελλόντων ἐλπίδι ,

reftamp alacritatem καλιο ) δέδωκεν ἱκανὴν προθυμίαν εἰς τὲς
addidit ad καὶ
prefentia certamina. Propediem παρόντας ἀγῶνας . οὐκ εἰς μακρὰν γάς ,
2
veftra immortalia , et fuperio: Φησιν ,αθάνατα ὑμῶν ἔται τὰ σώματα ,
ra iis , quæ moleftia nunc afti και κράτονα τῶν νῦν ἐνοχλούντων που
ciunt , perturbationibus. Hoc θημάτων γενήσεται. ποιήσει δὲ τοῦτο
autem faciet ipfe Deus vniuer αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς , ὁ νῦν ὑμῖν τε
forum , qui nunc vobis fpiritus πνεύματος τὸν 10) ἀῤῥαβῶνα παραχὼν
arrham liberaliter præbuit. De.
dit autem ipfis etiam pignus Φιλοτίμως. δέδωκε δὲ αὐτοῖς καὶἐνέχυ
refurrectionis , refurrectionem ρον τῆς ἀνατάσεως , τῷ Χριτᾶ τὴν ἀνά
Chrifti a mortuis. Docuit au- ςασιν . ἐδίδαξε δὲ ἡμᾶς διὰ τῶν εἰρημέ-

tem nos
nam in his verbis
etiam naturam
diuinitatis , v. τὸ καὶ τὴν
νων γὰρ μίαν τῆς
πανάγιον πνεῦμα καὶφύσιν.
θεότητος Θεοῦ
tum enim fpiritum et Dei ap-
&
pellauit, et Chrifti : non quod , προσηγόρευσε , καὶ Χριςᾶ . οὐκ ἐπειδὴ ,
vt volunt exfecrandi hæretici , κατὰ τοὺς δυσωνύμες αἱρετικοὺς ,· ἐκ τῶ
ex Deo per filium creatus fit, Θεῷ διὰ τῷ Υἱε δεδημιούργηται ἀλλ᾽
fed quia efteiusdem cum Patre ἐπειδὴ ὁμοούσιον ἐςὶ Πατρὸς καὶ Υἱῷ , καὶ
et Filio fubftantiæ , et ex Patre ἐκ Πατρὸς μὲν ἐκπορεύεται κατὰ τὴν
quidem procedit , iuxta euange τῶν εὐαγγελίων διδασκαλίαν , ηἡ δὲ τότε
liorum doctrinam : eius autem
*gratia iis qui digni * funt per χάρις τοῖς ἀξίας διὰ τῷ Χριςε χορη-
Chriftum fuppeditatur . Pergit γεῖται . ἐπιμένει δὲ διδάσκων , ὅπως χρὴ
autem docere , quomodo nos o περιγενέθαι τῶν τῆς σαρκὸς παθημά
porteat vincere carnis perturba των . κιβ.῎Αρα οὖν ὀφειλέται ἐσμὲν
tiones . 12. Ergo debitores fumus
non carni , vt fecundum carnem μου τῇ σαρκὶ , τῇ κατὰσάρκα ζῆν.
δΐκamus . Nam cum a Chrifto ᾿Απὸ γὰρ τῷ Δεσπότου Χριςοῦ τῆς σω
Domino falutem affecuti fimus , et τηρίας τετυχηκότες , καὶ τῷ πνεύματος
fpiritus gratiam acceperimus , fer . τὴν χάριν δεξάμενοι , αὐτῷ τῆς δουλε
uitutem illi debemus. 13. Si ας τὸ χρέος ὀφείλομεν. ιγ '. Εἰ γὰς
enim fecundum carnem viuitis, mori-
κατὰ σάρκα ζῆτε , μέλλετε ἀποθνής
emini. Secundumcarnem ," hoc
eft , fi carnis affectiones fequamini. » σκειν . Κατὰ σάρκα , τουτέςι τοῖς
mortem autemautem æternam intelli. τῆς σαρκ ὸς ἑπόμενοι πάθεσι˙ θάνατον
git. Sin autem fpiritu fa &ta car . δὲ ον
τὸν αἰώνι λέγει . Εἰ δὲ πνεύματι
nis mortificaueritis , viuetis . Gra- ητὰς πράξεις
τῷ σώματος θανατοῦτε ,C
tia hoc habet fupra legem , quod „ " ζήσεσθε . Τοῦτο ὑπὲρ τὸν νόμον ἡ
hæc quidem quid deceret docu-
erit , illa autem etiam fpiritus χάρις ἔχει , ὅτι ὁ μὲν τὸ δέον ἐδίδαξεν ,
adiuuantem habeat gratiam . ἡ δὲ καὶ τῷ πνεύματος ἔχει συνεργοῦ
Et hoc quidem loco diuinus σαν τὴν χάριν . καὶ ἐνταῦθα μέν τοι ὁ
apoftolus , Marcionis , et Valen- θεῖος ἀπόςολος , Μαρκίωνος , καὶ Βαλεν-
tini , et Manetis cernens blafphe- τίνε , καὶ τῇ Μάνεντος τὴν βλασφη-
miam , accurate admodum doctri · μίαν ὁρῶν , σὺν ἀκριβείας πολλῇ τὴν δίδα-
σκαλίαν

10 ) Α. δίδωσιν . 11 ) Α. ἀγῶνα .
 EPIST . AD ROMANOS. CAP. VIII. 85

σκαλίαν προσήνεγκεν . οὐ γὰρ εἶπε , τὸ nam protulit. Non enim dixit,

σῶμα θανατώσατε , ἀλλὰ τὰς πράξεις corpusmortificate, fed fattacorpo
τῷ σώματος , τουτέςι τὸ φρόνημα τῆς εἰςhoc eft prudentiam carnis, af-
2 fe &tionum infultus . Habetis e-
σαρκὸς, τὰ τῶν παθημάτων σκιρτήμα . nim cooperantem Spiritus grati-
τα · ἔχετε γὰρ συνεργοῦσαν τὴν τοῦ am . Fructus enim victoriæ eft
πνεύματος χάριν. καρπὸς γὰρ τῆς νί- vita . 14. Quicumque enim fpiritu
Dei aguntur , ii funt filii Dei .
της ζωή . πιδ΄. Ὅσοι γὰρ πνεύματι
Qui enim vitam fpiritualiter in-
„ Θεὸ ἄγονται , οὗτοί εἰσιν υἱοὶ Θεοῦ. 2
η firuunt
, i Gliorum adoptionis
Οἱ γὰρ πνευματικῶς πολιτευόμενοι τοῦ dignitatein affequuntur . Hic au-
τῆς υἱοθεσίας μεταλαγχάνουσιν ἀξιώ- tem etiam Iudæos perftringit,
ματος . ἐνταῦθα δὲ καὶ τοὺς Ἰουδαίους docens non debere eos fe iačta-
νύτλει, διδάσκων μὴ μέγα φρονεῖν, ἐπει . re , quoniam ipfi quoque filii
δήπες κακεῖνοι υἱοὶ προσηγορεύθησαν. fint appellati. Carent enim ho-
nore Spiritus fancti , cum gra-
ἔρημοι γάρ εἰσι τῆς τιμῆς τῆς τοῦ παν- tiam non habeant. 15. Non e-
αγίου πνεύματος , ἄμοιροι τυγχάνοντες nim accepiftis fpiritum feruitutis
χάριτος . πιέ . Οὐ γὰρ ἐλάβετε πνεῦμα iterum in timorem , fed accepiftis
δουλείας πάλιν εἰς φόζον, ἀλλ᾽ ἐλάζετε fpiritum adoptionis filiorum . Cum
υπνεῦμα υἱοθεσίας. Πάλιν τῷ νόμῳ lege rurfus gratiam comparat, et
τὴν χάριν παρεξετάζει, καὶ καλῶδέ . vitam , quæ fubea agitur, appellat
Docet tamen, quod
λείαν τὴνὑπ᾽ ἐκείνῳ πολιτείαν. διδάσκει eam quoque fcripferit fancti Spi-
δὲ ὅμως , ὅτι κακεῖνον ἡ τοῦ πνεύματος ritus gratia . Spiritum itaque fer-
ἔγραψε χάρις . πνεῦμα τοίνυν δουλείας uitutis vocat, non Spirttum fan-
οὐ τὸ πανάγιον πνεῦμα καλεῖ, ἀλλὰ τὴν &tum , fed legis impofitionem ,
τοῦ νόμου θέσιν , καὶ αὐτὴν 12 ) διὰ τοῦ quæ et ipfa facta eft per diui
num Spiritum. Quod fi fan-
θάε πνεύματος γενομένην . εἰ δὲ τὸ παν- & um Spiritum vocat fpiritumn fer-
άγιον πνεῦμα πνεῦμα δελείας καλεῖ, uitutis , alius certe adoptionis fie
ἄλλο δηλονότι ἐςὶ τὸ τῆς υἱοθεσίας πνεῦ- liorum eft fpiritus . Sed hæc non
μα . ἀλλ᾽ οὐχ οὕτω ταῦτ᾽ ἔχει . ἓν γὰρ ita fe habent. Vnus enim eft fan-
Aus Spiritus, fed diuerfa funt et
τὸ πανάγιον πνεῦμα · διάφορα δὲ και varia eius dona et gratiæ. Alii enim
· ποικίλα τὰ τούτου χαρίσματα . ᾧ μὲν ) per eundem fpiritum datur
γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος fermo fapientia , alii autem fermo
σοφίας, ἄλλῳ δὲ λόγος γνώσεως κατά cognitionis fecundum eundem fpi-
τὸ αὐτὸ πνεῦμα · ἑτέρῳ δὲ πίςις ἐν τῷ ritum , alii autem fides in eodem
αὐτῷ πνεύματι , καὶ τὰ ἑξῆς. δεικνὺς fpiritu , et quæ deinceps confequun-
tur . Oftendens * autem , quod reue- *
δὲ ὅτι ὡς ἀληθῶς τοῦ τῆς υἱοθεσίας του
ra filiorum adoptionis dignitatem
τυχήκαμεν ἀξιώματος, ἐπήγαγεν Ἐν fimus afecuti , fubiunxit , In quo
Etenim
πᾧ κράζομεν ᾿Αββᾶ ὁ πατήρ. » 13 ) Καὶ clamanus Abba pater .
F 3 myfti-

12 ) Α . δ . τ. πνεύματος δεδομένην . 13 ) Subftituit Cod. Auguftanus pro hac

interpretatione , καὶ γὰρ γινώσκοντες , aliam fub Theodoreti nomine his
verbis : Τῶν νηπίων ἰδιόν ἔει τὸ ᾿Αββᾶ καλεῖν τὰς πατέρας · νήπιοι δὲ κατὰ τὸν παρ-
όντα \

α ) 1 Cor. 12, 8.
86 .. B. THEODORETI INTERPRET .

myfticam orationem Domino offe ' γὰρ τὴν μυσικὴν εὐχὴν τῷ Δεσπότη
rentes iuffi fumus Patrem ipfum προσφέροντες , πατέρα καλῶν αὐτὸν
vocare , et dicimus , Pater nofter
qui es in calis, " Abba autem και προσετάχθημεν, καὶ λέγομεν,πάτερ ἡ
iecit, eorum qui fie vocant fidu . μῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς . τὸ δὲ Αββᾶ προσ-
ciam oftendens.Paruuli enim ,ma τέθεικε , τὴν παῤῥησίαν τῶν καλέντων
iori apud patres libertate vtentes, διδάσκων , τὰ γάρ τοι παιδία , πλείονι
(nondumn enim perfectam habent παῤξησία κεχρημένα πρὸς τοὺς πατέ
difcernendi facultateini,) frequen- ...
tius ad eos hac voce vtuntur Παρας
Ita ἐδέπω γὰρ τελείαν τὴν διάκρισιν ἔ-
et nos, propterinenarrabilem eius χει συχνότερον πρὸς αὐτοὺς τῇδε κέ
benignitatem et infinitambonita . χρηται τῇ φωνῇ , ὅτω δὴ καὶ ἡμεῖς , δια
tem , patrem quidem vocamus, vt τὴν ἄῤῥητον αὐτῷ φιλανθρωπίαν , καὶ
iufti fumus, vniuerforumn creato · ἀμέτριον ἀγαθότητα , παλέραμὲν κατ
rem : nefciinus auten quanta fit λεμεν , ὡς προσετάχθημεν , τῶν ὅλων
inter nos et ipfum differentia ,
qui nec nos ipfos perfeite noui. τὸν ποιητήν ἀγνοῶμεν δὲ ὅσον αὐτῷ τε
mus , et eius naturam penitus καὶ ἡμῶν τὸ διάφορον, οὔτε ἡμᾶς αὐτὲς
ignoramus, 16. Ipfe enim fpiri- ἀκριβῶς ἐπιτάμενοι , καὶ αὐτῷ τὴν φύ-
της teftimonium reddit fpiritui no- σιν παντελῶς μὴ γινώσκον ]ες , 5. Αὐτὸ
fro , quod fumus filii Dei, Ap- γὰρ τὸ πνεῦμα συμμαρτυρῶ τῷ πνεύ
naturam,fpiritus
pellat fpiritum , nofirum :
fpiritum autem " datam ματι ἡμῶν , ὅτι ἐσμὲν τέκνα Θεοῦ. ,,
πνεῦμα καλᾶ τὴν φύσιν τῷ πνεύματος
gratiam : hæc enim æquiuoce ap-
pellantur. Dicit autem nos fpi. πνεῦμα δὲ ἡμῶν , τὴν δεδομένην χάριν
ritali doctrinæ obedientes oratio . ὁμωνύμως γὰρ ταῦτα καλεῖται. λέγει
nem offerre. Hoc vero agentes δὲ ὅτι τῇ πνευματική διδασκαλία
non reprehendimur , quia ex lege θόμενοι προσφέρομεν τὴν εὐχήν. ἐκαὶ .
diuina id facimus . 17. Si autem ηγορέμεθα δὲ τοῦτο ποιῶντες , ἐπειδὴ
filii , et heredes . Non fatis no- κατὰ νόμον θεῖον ἐπιτελοῦμεν . ιζ'. Εἰ
bis fuit a feruitute liberari, ωδὲ τέκνα , καὶ κληρονόμοι.» Οὐκἤρκε
et libertatis gratiam affequi ; fed σεν 14 ) ἡμᾶς ἡ τῆς δελείας ἀπαλλαγή ,
filiorum etiam adoptionis di- οὐδὲ τῆς ἐλευθερίας ἡ χάρις , ἀλλὰ καὶ
gnitate ornati fumus : et τῷ τῆς υἱοθεσίας 15) ἐκοσμήθημεν ἀξιώ
folum appellati fumus μάτι καὶ οὐ μόνον υἱοὶ προσηγορεύθη .
filii , fed etiam Dei heredes , et μεν ; ἀλλὰ καὶΘεοῦ κληρονόμοι, καιΧρι

Sou

όντα βίον ἦσαν οἱ διὰ τῇ βαπτίσματος ἠξιωμένοι τῆς υἱότητος , τὴν τελείαν καὶ ἀληθῆ
ἐπὶ τῇ μέλλοντος προσδοκῶντες αἰῶνος· τὸ ἕν᾿Αββᾶ ὁ πατὴρ τέθεικε , τὸ μὲν εἰς μή-
φυσιν τῆς προσδοκωμένης τελειότητος , τὸ δὲ σύμβολον τῆς παρέσης κατατάσεως ἐν ᾗ
νηπίων δίκη οὐχ ὁλοτελῆ τῶν ἀγαθῶν τὴν μετεσίαν ἐκομίσαντο . 97 Infantum prae
prium eft nomine Abba falutare patres. Enimuero qui per baptifmum ob-
tinuerunt adoptionem , infantes erant per hanc vitam, plenam veramque ad-
optionem in futura vita exfpectantes . Quare illud Abba, Pater, pofuit ad
fignificandam tum eam, quæ exfpectatur, perfeftionem , tum illam præfen .
tem conditionem , in qua infantuin inftarnondum acceperunt perfectam ba
norum poffeffionem . ,,
14 ) Α . ἡμῖν . 15 ) A. ἐκοσμήθηκε
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . VIII . 87

edes Chrifti. Hoc enim fube

τοῦ συγκληρονόμοι . τῦτο γὰρ ἐπήγαγε˙ coher
iunxi t ,heredesquidem Dei, cobe
κληρονόμοι μὲν Θεῷ , συγκληρονόμοι δὲ redes vero Chrifti. Quoniam non
, Χριζοῦ . Ἐπειδὴ οὐ πᾶς υἱὸς κληρονό . omnis filius eft heres eius qui
| μος τοῦ φύσαντος γίνεται , εἰκότως ὁ eum procreauit , merito diuinus
θεῖος ἀπόςολος τῇ υἱοθεσία τὴν κληρο- apoftolus cum filiorum adoptio-
Et
νομίαν συνέζευξε . καὶ ἐπειδὴ πολλάκις ne hereditatem coniunxit .
quomiam fepe etiam famulus acci-
καὶ οἰκέτης δέχεται τινα παρὰ τῷ Δε. pit aliquam a Domino heredita-
σπότου κλῆρον , οὐ μὴν κοινωνὸς κατά tem, non tamen filii confors re-
λιμπάνεται τῷ παιδὸς , ἀναγκαίως προσ- linquitur ,neceffario adiecit, colere-
τέθηκε, συγκληρονόμοι δὲ Χριςε , ἵνα τὴν des autem Chrifti, vt eius inenar-
· ἄφραςον φιλανθρωπίαν γυμνώση . » Ε rabilem humanitatem patefaciat.
υπερ συμπάχομεν , ἵνα καὶ συνδοξασθῶ . Si tamen compatimur , ut et con-
glorificemur . Non enim 0-
ωμεν . « Οὐ γὰρ ἅπαντες οἱ τοῦ σωτη- mnes , qui falutari baptifmate

ρίου βαπτίσματος ἀξιωθέντες τούτων dignati funt, his bonis fruuntur ,

ἀπολαύουσι τῶν ἀγαθῶν ,ἀλλ᾽ οἱ πρὸς fed qui praterea dominicarum
τοῦτο καὶ τὴν κοινωνίαν τῶν δεσποτικῶν quoque pafficium focietatem fuf
παθημάτων καταδεχόμενοι . τοῦτο δὲ cipiunt. Hoc autem non teme-
re appofuit , fed ad eorum qui-
ἐχ ἁπλῶς προστέθεικεν , ἀλλ᾽ εἰς ψυχα- bus fcribebat confolationem . Suf
γωγίαν τῶν τὰ 16) γράμματα δεχομέ. tinebant enim omnis generisten-
νων. παντοδαπὰς your ἐδέχοντο πειρα- tationum infultus , iniuriis affe& ti,
σμῶνπροσβολὰς ,αἰκιζόμενοι, καὶ τρεβλό . tormentis vexati ,* etin carceres
μενοι, καὶ καθειργόμενοι, καὶ μυρία θα- coniecti, et innumerabiliamortis
νάτων ὑπομένοντες εἴδη . οὗ δὴ χάριν πα- genera fufferentes . Quamobrem
ἀπὸ verba etiam confolatoria adiungit,
ραμυθητικοὺς ἐξυφαίνει λόγους , ex futuris confolans , et ad præ-
τῶν μελλόντων ψυχαγωγῶν , καὶ φέ- fentia forti animo ferenda adhor-
ραν γενναίως τὰ παρόντα παρακαλῶν . tans . 18. Exiftimo enim quod
γιή . Λογίζομαι γὰρ ὅτι οὐκ ἄξια τὰ non funt condigna paffiones huius
υπαθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν temporis ad futuram gloriam ,
Su-
» μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλύπτεσθαι εἰς quά reuelabitur in nobis.
1100
γἡμᾶς. » Ὑπερβαίνεσι τὲς ἀγῶνας οἱ perant certamina corona ,
comparantur cum laboribus re-
ού munerationes ; paruus eft labor ,
ςέφανοι, οὐ συγκρίνονται τοῖς πόνοις αἱ
ἀντιδόσεις˙ σμικρὸς ὁ πόνος ,ἀλλὰ πολὺ fed magnum hicrum , quod fpe-
τὸ ἐλπιζόμενον κέρδος . διά τοι τῦτο , οὐ raru . Et propterea non merce-
μισθὸν , ἀλλὰ δόξαν τὰ προσδοκώμενα dem ; fed gloriam vocauit ea quæ
προσηγόρευσεν . θ'. ἩἩ γὰρ ἀποκαρα- exfpectantur . 19. Nam exfpectatio
creaturæ reuelationem filiorum Dei
ηδοκία της κτίσεως τὴν ἀποκάλυψιν exfpeftat, Non videtis , inquit ,
τῶν υἱῶν τῷ Θεοῦἀπεκδέχεται . Οὐχ cælum , terram , mare , aerem ,
ὁρᾶτέ , φησιν , οὐρανὸν, γῆν , θάλατταν, folem , lunam , et omnem quæ ocu-
lis cernitur creaturam , et
ἀέρα , ἥλιον , σελήνην, πᾶσαν τὴν ὁρωμέ‐
νην κτίσιν , καὶ πρὸς τέτοις αόρα ]α , ἀγ . quæ præterea fub yifum non
cadunt , angelos , archange-
γέλες ,ἀρχαγγέλες , δυνάμεις, ἐξεσίας, 1os , virtutes , principa tus
F 4 domi.

16 ) Α . πράγματα .
88 B. THEODORETI INTERPRET .

dominationes ?\hæc omnia ve- κυριότητας ; ταῦτα πάντα τὴν ὑμετέ‐

ftram perfectionem exfpectant.
20. Vanitati enim creatura fubie ζαν προσμένει τελείωσιν . κ . Τῇ γὰρ
fta eft , non volens , fed propter » ματαιότητι ἡ κτίσιςὑπετάγη , οὐχ κ
eum qui fubiecit eam in fpe. Va . ηκοῦσα , ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα ἐπ᾿
mitatem appellat corruptionem . πἐλπίδι . Ματαιότητα καλῶ τὴν φθο-
Hoc enim paulo poft docet, fore , ράν. τῦτο γὰρ μετ᾿ ὀλίγα διδάσκει, ὅτι
vt etiam ipfa creatura liberetur καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ό
a feruitute corruptionis. Docer
autem , quod omnis , quæ vide . 會πὸ τῆς δελείας τῆς φθορᾶς . διδάσκει
tur, creatura , mortalem naturam δὲ, ὡς πᾶσα ἡ κτίσις ἡ ὁρωμένη θνητὴν
fortita fit : quoniam vniuerforum ἔλαχεφύσιν˙ ἐπειδήπες τῶν ὅλων ὁποι
creator præuidebat Adæ transgref. ητὴς προεώρα τοῦ᾿Αδὰμ τὴν παράβα
fionem ,
er in eum ferendam σιν , καὶ τὴν ἐπενεχθησομένην αὐτῷ τὰ
mortis fententiam . Neque enim θανάτεψῆφον . οὐ γὰρ ἦν εἰκὸς , ἐδὲ δια
confentaneum erat , nec iuftum ,
vt ea quæ propter ipfum faëta e. καιον, τὰ μὲν δι᾿ αὐτὸν γεγενημένα με
rant , incorruptionem acciperent , ταλαχεν ἀφθαρσίας , αὐτὸν δὲ, οὗ χα-
ipfe vero , cuius caufa ea facta e. gιν ταῦτα ἐπεποίητο , θνητὸν εἶναι, καὶ
rant, effor mortalis et patibilis. παθητὸν . τούτε δέ γε διὰ τῆς ἀναςά-
Ipfo autem per refurrectionem >
immortalitatem accipiente , illa σεως τὴν ἀθανασίαν λαμβάνοντος, κα
quoque fimiliter incorruptionem κενα ωσαύτως 11 ) μεταλαγχάνει τῆς
participant . Dicit ergo , quod ἀφθαρδίας . λέγει τοίνυν, ὅτι ταύτην
eam rerum mutationemexfpectat αναμένει τῶν πραγμάτων τὴν μεταβο-
ercatura quæ videtur. Mutabilis λὴν ἡ ὁρωμένη κτίσις, τρεπτὴ γὰρ ἐγέ-
enim facta eft , non fua fponte , νετο, οὐχ ἑκᾶσα μὲν, τῷ δὲ δημιεργή
fed creatoris parens decreto. Vi-
dens autem eum noftri curam σαν ]ος ἀσπασαμένη τὸν ὅρον . τὴν δὲ πε
gerere , capit fpem mutationis , εὶ ἡμᾶς ὁρῶσα κηδεμονίαν , ἔχει τῆς
" μετ
fore vt ipfa etiam creatura libe ταβολῆς τὴν ἐλπίδα , ὅτι καὶαὐτὴ ἡ κλί
retur
a ' feruitute corruptionis . σις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δελείας τῆς
Creatura autem mutationem di- φθορᾶς . τῷ δὲ τρεπτῷ τῆς κτίσεως καὶ
aiinusquoqueDauid teftatur .Ca. Cz 9εος
li enim et terræ facta mentione , Δαβὶδ μαρτυρεῖ . ἐρανε γὰρ καὶ γῆς
θεῖος
adiecit : a ) Ipfiperibunt, tuautem μνημονεύσας , ἐπήγαγεν · αὐτοὶἀπολῦν .
permanebis. 21. Quia et ipfa crea- ται, σὺ δὲ διαμενες , „ καί. 13) Ὅτι καὶ
sura liberabitur a feruitute corru- παὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται τῆς
ptionis in libertatem gloria filio- δελείας τῆς φθορᾶς , εἰς τὴν ἐλευθε
rumDei . * Cum enim tales demnon . ρίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ .
ftrabuntur, quales effe nomen eo-
rum fignificat, et per immortalita . Τέτων γὰρ
2 δεικνυμένων ὅπερ καλῶνται,
tatem tamquam fiii Dei apparue . καὶ διὰ τῆς ἀθανασίας ἀποφαινομένων
runt, illa etiam liberationem acor- υἱῶν Θεοῦ , δέξεται κἀκεῖνα πάντως τῆς
ruptione prorfus accipiet. Hac φθορᾶς τὴν ἀπαλλαγήν . ταῦτα δὲ 31
autem dicit , non fignificare vo-
lena ratione praditam effe vifibi 9η , οὐ λογικὴν εἶναι λέγων τὴν ὁρωμές
บทน
17) Α, μεταλαμβάνει . Sed μεταλαγχ.habebat Theod.etiam ad v.14. et alibi. Sed ifta
commutatione nihil frequentius. 18) Infra ad Col.1 , 16. habet Theodoretus :
καὶ αὐτὴ γὰρ ἡ κτίσις, fed ad Ebr.3,9 . legitur vt hic in textu. a ) P £; 101, 27%

1
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. VIII. 89

νην κτίσιν, ἀλλὰ προσωποποιΐα χρησά- lem creaturam , fed vfus profopo-
μενος. τῦτα γὰρ καὶ τῶν προφητῶν ἴδιο peia. Hoc enim etiam propheta-
rum eft proprium : quorum alius
ον˙ καὶ ὁ μὲν ὀλολύζειν λέγει τὰς πί quidem dicit pinus gemere , ali-
τυς , ὁ δέ γε ἀγαλλιᾶθαι τὰ ξύλα, και
་ ‫اد‬ us ligna exfultare,et montes ex-
τὰ ὄρη σκιρτᾶν , καὶ τοὺς ποταμὸς κρο- filire ,et fluuios plaudere. 22. Sci-
τῶν . κβ '. Οἴδαμεν γὰρ ὅτι πᾶσα ἡ κλί- mus enim , quod omnis crentura
τσις συτενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ ingemifcit , et parturit vfque ad-
buc . Hoc loco etiam inuifibi-
νῦν. Ἐνταῦθα καὶ τὴν ἀόρατον συμ-
lem creaturam comprehendit . Di-
περιέλαβε κτίσιν˙ πᾶσα γὰρ εἶπεν ἡ
xit enim omnis creatura . Ad per-
κτίσις . εἰς ἀκριβεςέραν δὲ κατανόησιν τῷ fettiorein autem loci intelligenti
χωρίου , < τῆς εὐαγγελικῆς ἀναμνήσω ain , vocem euangelicam in me-
Φωνῆς . ὁ γὰρ Κύριος ἔφη, καὶ τοὺς ἀγ- moriam reducam . Dominus enim
γέλες ἐν 19 ) τοῖς οὐρανοῖς χαίρειν ἐπὶ dixit, a ) etiam angelos , qui in calis
ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοῦντι. εἰ δὲ χαίρε . funt, gaudere fuper vnopeccatore
pænitent iam agente. Si autem
σιν ἐπὶ τοῖς μετανοῦσινἁμαρτωλοῖς , καὶ gaudent propt
er peccatores , qui
ἀθιμῶσι δηλονότι τὰς ἡμετέρας παρα- agunt penitentiam ,triftitia vtique
νομίας ὁρῶντες . κγ '. Οὐ μόνον δὲ, ἀλ . iidem afficiuntur, dum vident no-
λὰ καὶ ἡμεῖς 20 ) αὐτοὶ τὴν ἀπαρχὴν ftraΑ featnos ipfi primitias
illa,
πνεύματος ἔχοντες , 21) καὶ ἡμεῖς babentes , et ipfi intra nosfpiritus
geminus .
1
αιτοὶ ἐν ἑαυτοῖς ξενάζομεν . Καὶ τί Et quid mirum , fi creatura pro-
θαυμασὸν , εἰ καὶ κλίσις δι᾿ ἡμᾶς τέτο πά- pter nos fic afficitur ? Nam et nos
χει ; ἡμεῖς γὰρ αὐτοὶ, πολλὰ τῶν μελ- ipfi, qui futurorum multa pigno-
ra
λόντων εἰληφότες ἐνέχυρα , καὶ πρὸ τὰ accepimus, et ante omnia gra-
τῶν ἄλλων τὴν τῷ πνεύματος χάριν , tiam fancti Spiritus
berationem , gemimus
defiderantes. Hoc li-
e
ξένομεν τῆς ἀπαλλαγῆς ἐφιέμενοι . 38- nim declarant fequentia . Adoptio
τι γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς. „ Υἱοθεσίαν ἀπ ' nem filiorum Dei exfpeftantes , re-
πεκδεχόμενοι , τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ demptionem corporis noftri. At-
qui dixit quod adoptionis fpiri-
.
γσώματος ἡμῶν . Καὶ μὴν εἶπεν9 ὅτι ἐλά
tum acceperimus. Docet tamen a-
δομεν πνεῦμα υἱοθεσίας . ἀλλ᾿ ὅμως διδά .
σκει σαφέσερον , ὅτι τὸ μὲν ὄνομα νῦν pertius,quod no:nen quidem nunc
acceperinus : rei autem tunc, futu
ἐλάβομεν , τοῦ δέ γε πράγματος τότε
ri fimus participes , quando corpo-
μεθέξομεν , ὅταν ἡμῶν ἀπαλλαγῇ τὰ ranoftra a corruptione liberata fue-
σώματα τῆς φθορᾶς , καὶ τὴν ἀθανασί- rint, et immortalitatem induerint,
ἂν ἐνδύσηται. διὰ μέν τοι τῆς ἀπαρχῆς Per primitias itaque fignificauit ,
ἐσημείωσεν , ὡς ἐν τῷ μέλλον ] αἰῶνι πολ- quod in futuro feculo multipli
catam fpiritus gratiam recepturi
λαπλασίαν τὴν τῷ πνεύματος δεξόμε- fimus.
Si enim quod nunc da-
θα χάριν . εἰ γὰρ τὸ νῦνδεδομένον ἀπαρ- tum eft, primitiæ et arrha appel-
χὴ καλεῖται καὶ ἀῤῥαβὼν, εὔδηλον ὡς " latur, clarum eft illudmultis par-
ἐκεῖνο λέτε πολλαπλάσιον ἔσαι. κδ'. Τῇ tibusmaius futurum , 24. Spe
F 5 enim

19) Α . τῷ ἐρανῷ . 20) αὐτοὶ omittit Theodoret , ad Pfalm , 83, 7. 21) , x. .

αὐτ . omittit nofter ad Ezeeh . 34 , 27
a) Luc. 15, 7-
 TI
1
90 B. THEODORE INTERPRE
T
.

enim falui fatti fumus. Refurreftio-
nem enim nondum affecuti fumus ,
fed promiffione accepta fpes nos
confolatur . Spes autem qua
videtur non eft fpes : nam quod
videt quis , quid fperat ? 25. Si
ηγὰς ἐλπίδι ἐσώθημεν. Οὐδέπω γὰρ
τῆς ἀνατάσεως τετυχήκαμεν , ἀλλὰ δε
ξάμενοι τὴν ὑπόχεσιν τοῖς ἐλπίσι ψυ
χαγωγέμεθα . dἘλπὶς δὲ βλεπομένη
ποὐκ ἔςιν ἐλπὶς · ὃ γὰρ βλέπε
d ι τις , τί }

autem quod non vidimus fperamus, „

καὶ ἐλπίζει ; κέ . Εἰ δὲ ὃ οὐ βλέπομεν
* per patientiam exfpeftamus . *Ne ἐλπίζομεν , δι᾽ ὑπομονῆς ἀπεκδεχόμε
agre feratis , inquit, molefta et 9α .," Μὴ δυχεράνητέ , φησιν , ὁρῶντες
triftia videntes : neque enim fal-
fasvobis promisfiones attulimus τασκυθρωπά · ἐ γὰρ ψευδεῖς ὑμῖν προσ-
Diximus enim , vt bona quibus ηνέγκαμεν ὑποσχέσεις . ἀναμένειν γὰρ
}
fruaminiexfpectetis. Quæ autem εἴπομεν τῶν ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν
exfpectantur bona , non videntur τὰ δὲ προσδοκώμενα ἀγαθὰ οὐχ όρο
oculis corporeis. Si enim vide-
ται τοῖς τῷ σώματος ὀφθαλμοῖς · εἰ γὰρ
rentur,non amplius exfpectarentur . ἑωρᾶτο ἐκέτι προσεδοκᾶτο˙ εἰ δὲ προσ
Si autem exfpectantur , dum ea ve- ,
niant præftolari oportet, et non δοκᾶται, προσμένον αὐτὰ χρὴ , καὶ μὴ
fpei ancoram abiicere, Ad hæc ἀποβάλλειν τῆς ἐλπίδος τὴν ἄγκυραν .
aliud etiam datuin auxilium of δάκνυσι πρὸς τούτοις καὶ ἑτέραν δεδο
tendit. 26. Similiter autem et fpi-
μένην βοήθειαν . κς'. Ὡσαύτως δὲ καὶ
vitus adiuuat infirmitatem noftram . τὸ πνεῦμα συναντιλαμβάνεται ταῖς
Habemus fuficiens auxilium ,gra .
ἀσθενείαις ἡμῶν. Ἔχομεν ἀκᾶσαν ἐπι
1
ficut oportet nefcimus : fed ipfe κουρίαν, τὴν χάριν τῷ πνεύματος . Τὸ
Spiritus poftulat pro nobis gemiti- γὰρ τί προσευξώμεθα καθὸ δεῖ, οὐκ οἴ
bus inenarrabilibus. Ne poftula „ δαμεν ἀλλ᾿ αὐτὸ τὸ πνεῦμα ὑπερεν.
te , inquit , vt ab iis quæ mole-
ετυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν ξεναγμοῖς ἀλα
fta funt liberemini: nefcitis enim
quid fitvtile,fic vt Deusquigu- κλήτοις . Μὴ αἰτεῖτέ ,φησι,‫اد‬τῶν λυπη .
bernat . vos iplos ei ρῶν τὴν ἀπαλλαγήν · οὐ γὰρ ἴσε τὸ συμ-
qui clauum tenet vniuerfi. Is φέρον , ὡς 2 ὁ κυβερνῶν Θεός. δότε ὑμᾶς
enim , etfi nihil petatis , fed αυτοὺς τῷ κατέχοντι τῷ παντὸς τὰπη-
‫اد‬
tantum gematis ab inhabitan- δάλια . οὗτος γὰρ, κἂν μηδὲν αἰτήσητε ,
te gratia impulli , veftra fa-
pienter adminiſtrat , et quod ξενάζη ]ε δὲ μόνον ὑπὸ τῆς ἐνοικέσης χά-
vtile futurum eft præbebit. Hoc ριτος ἐνεργέμενοι , σοφῶς τὰ καθ᾿ ἡμᾶς
enim fubiunxit. 27. Qui au- πρυτανεύει , καὶ τὸ 22) συνοίσειν μέλλον
zem fcrutatur corda , fcit quid παρέξει τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν. κζ '. Ὁ
defideret fpiritus : quia fecundum „ δὲ ἐρευνῶν τὰς καρδίας , οἶδε τί τὸ φρό-
Deum poftulat pro fanitis . „ νημα τῷ πνεύματος , ὅτι κατὰ Θεὸν ἐνα
Spiritum autem hie di-
υτυγχάνει ὑπὲρ ἁγίων. „ πνεῦμαδὲ ἐνα
cit fubftantiam Spiritus ,fed
gratiam quæ data eft iis ταῦθα οὐ τὴν ὑπόςασιν λέγε τῷ πνεύ .
qui credun . t Ab hac e- ματος , ἀλλὰ τὴν δεδομένην τοῖς πιτεύς .
nim excitati
compungimur , σι χάριν. ὑπὸ γὰρ ταύτης [ 23 ) διεχειρό
ab hac infammati μενοι κατανυττόμεθα , ] πυρσευόμενοι
проди

22 ) Α . συνοῖσονμέλλει 23 ) Hac δ . κ. omiffain græco Sirmondi textu re-

ftituimus e Bay
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. VIII.
ΟΙ

προθυμότερον προσευχόμεθα , και 5ε- alacrius precamur , et gemitibus in-

2
ναγμοῖς ἀλαλήτοις ἐντυγχάνομεν τῷ enarrabilibus faluatoren Deuma
compellamus. Hoc autem diuinus
σωτῆρι Θεῷ . τῦτο δὲ ὁ θεῖος ἀπότολος
poftolus , etiamexiis quæ ipfe paf
καὶ ἀφ᾽ ὧν πέπονθε γέγραφεν . ᾔτησε fuseft edotus ,fcripfit .Petit
γὰρ καὶ αὐτὸς ἀπαλλαγὴν πειρασμῶν , enim et ipfe liberationem a ma-
καὶ ἐχ ἅπαξ , ἐδὲ δὶς ,ἀλλὰ καὶ τρίς , lis , et non femel, nec bis , fed
भव्य αἰτήσας διήμαρτε . ἤκουσε γὰρ, ἀρ . ter , nec tamen quod petiit im-
petrauit . Audiuit enim, a) fuf-
κεί σοι ἡ χάρις μου, ἡ γὰρ δύναμίς με
ficit tibi gratia mea : virtus enim
ίᾳ
ἐν ἀσθενετελε ιεται , ἀλλὰ τετο μαθών, mea in inārinitate perficitur . Sed
ἠσπάσατο ἐκεῖνα , ὧν τὴν ἀπαλλαγὴν cum hoc didiciffet ,illa ipfa luben-
γενέσθαι προσηύξατο , καί φησι ἥδιο ter amplexus eft ,a quibus vt libe-
5α οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς raretur orabat, et dicit :Libenter
ἀσθενείαις μου ; να ἐπισκηνώσῃ igitur potius gloriabor ininfirmi-
< tatibus meis , vt inhabitet in me
ἐπ᾿ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ Χριςοῦ .
virtusChrifti . " 28. Scimus autem
„ κή . Οἴδαμεν δὲ ὅτι τοῖς
2
ἀγαπῶσι τὸν quod diligentibus Deum omnia
„Θεὸ ,ν πάντα συνερ γῇ εἰς τὸ ἀγαθὸν , cooperantur in bonum , iis qui fe r
κτοῖς κατὰ πρόθεσ ιν κλητοῖς οὖσιν και cundum propofitum vocati funt.
diliguntur
t : etomnibu s , fed
οὐχ ἅπασι συνεργεῖ , ἀλλὰ τοῖς ἀγα , Non
iis qui coopera non fimplic i-
πῶσι καὶ οὐχ ἁπλῶς συνεργε , ἀλλ᾿ ter cooperatur , fed cooperatur in
εἰς ἀγαθὸν συνεργεῖ. εἰ γάρ τις αἰτήσῃ bonum . Si quis enim petiuerit
τὰ μὴ συμφέροντα , διαμαρτάνει τῆς ea quæ non profunt , quod petit
αιτήσεως , ἐπειδὴ τὸ μὴ τυχεῖν συμφέ . non affequitur , quia non ex-
ῥε˙ σφόδρα δὲ ἀκριβῶς συνέζευξε τῇ pedit vt affequatur . Valde autem
κλήσει τὴν πρόθεσιν. οὐ γὰρ ἁπλῶς appofite vocationi propofitum ad-
καλεῖ , ἀλλὰ τοὺς πρόθεσιν ἔχοντας , δια citer , fed eosqui habent propofi-
τῦτο ἐν μὲν Κορίνθῳ ἔφη τῷ ἀποτόλῳ , tumn , Et ideo Corinthi quidem
λάλει καὶ μὴ σιωπήσης , ἔςι γάρ μοι dicit apoftolo , b ) Loquere et non
λαὸς πολὺς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ · εἰς δὲ taceas , populus enim eft mihi
τὴν Μυσίαν λαλῆσαι τὸν λόγον24 ) ἐκώ . multus in hac ciuitate. In Myfia
autem loqui verbum prohibuit. c)
λύσεν εἰς μέντοι τὴν ᾿Ασίαν ,25 ) τὸ μὲν In Afia quidem primum eum cohi-
πρῶτον ἐπέχεν , ὕφερον δὲ τέτο προσ- buit , poftea autem hoc fieri iuffit.
έταξε ποιῆσαι , διὰ τῦτο καὶ ἐν Ἱεροσο- Propterea Hierofolyinis quoque
λύμοις ἔφη πρὸς αὐτόν · σπεῦσον , καὶ dixit ipfi , a ) Feftia , et exi hinc
ἐξελθε τὸ τάχος ἐντεῦθεν ,οὐ γὰρ μὴ velocit
teftimoer: non
nium Et recipie
. enim nt tuym
ideo hic etiam

προσδέξονται σου
σου τὴν μαρτυρίαν
τὴν μαρτυρ δια ait , Iis qui funt vocari fecundum
ίαν ,. διὰ
τῦτο κανταῦθα τοῖς κατὰ πρόθεσιν ἔ- propofitum . Conueniunt autem et
φη κλητοῖς ,συμφωνεῖ δὲ καὶ τὰ ἐπαγό confonant etiam ea quæ fequun-
μενα , κθ'. Ὅτι οὓς προέγνῳ ,καὶ προtur. 19. Nam quos prafciuit , et
» ώρισε συμμόρφους τῆς εἰκόνος τοῦ υἱδ Ρradeftinauit conformes imaginis
η αὐτοῦ , εἰς τὸ εἶναι αὐτὸν πρωτότοκον fili fui , vt fit ipfe primogenitu

24 ) Ita et A. fed B. ἐκάλεσεν . 25 ) Β. τόν.

4) aCor. 12, 9. b) Act, 18, 9. 10. c) Ib. c, 16, 6, 7, 4) Ib, c. 22 , 18
92 B. THEODORETI INTERPRET .

in multis fratribus . Non enim „ ἐν πολλοῖς ἀδελφοῖς ... Οὐ γὰρ ἁπλῶς

fimpliciter prædeftinauit , fed cum προώρισεν , ἀλλὰ προγνοὺς προώρισεν .
præfciffet prædeftinauit. Accura-
te autem omnialoquens , non diἀκριβῶς δὲπάντα φθεγγόμενος , οὐκ
xit conformes filii Jui , fed imagi είπε συμμόρφους τῷ υἱοῦ αὐτοῦ , ἀλλὰ
nis filii fui. Hoc autem apertius τῆς εἰκόνος τῷ υἱοῦ αὐτοῦ . σαφέςερον δὲ
pofuit in epiftola ad Philippen- τ8το τέθηκεν ἐν τῇ πρὸς Φιλιππησίες
fes . Cum enim dixiffet , 4 ) No- ἐπιτολῇ . εἰρηκὼς γὰς , ἡμῶν δὲ τὸ πο
fira aurein conuerfatio eftin calis, λίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει , ἐξὗ καὶ
vnde etiam faluatorem exfpecta-
mus Dominum noftrum felum σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν
Chriftum , fubiunxit , qui refor Χρισὸν , ἐπήγαγεν , ὃς μεταχηματί
2 σει
inabit corpus humilitatis noftræ τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν ,εἰς τὸ
configurarum corpori claritatis γενέθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώματι
fuæ . Neque enim corpus no τῆς δόξης αὐτῷ · οὐ γὰρ δὴ τῇ θεότητι
ftrum eius diuinitati erit confor-
me, fed corpori gloriæ eius. Ita αὐτῇ σύμμορφον ἡμῶν ἔσαι τὸ σῶμα ,
et hic quoque , eos qui vocatio ἀλλὰ τῷ σώματι τῆς δόξης αὐτῷ . οὕτω
ne digni habiti funt , imaginis κανταῦθα τοὺς τῆς κλήσεως ἀξιωθέν>
filii conformes nominauit , hoceft τὰς τῆς εἰκόνος τῷ υἱοῦ συμμόρφους
corporisfilii. Quia enim diuina νόμασε , τουτέςι τῷ σώματος τῷ υἱοῦ
natura fub vifum non cadit , eft
autem corpus afpectabile , tan- ἐπειδὴ γὰρ ἀόρατος ἡ θεία φύσις , τὸ
quam in imagine aliqua per cor · δὲ σῶμα ὁρατόν , ὡς ἐν εἰκόνι τινὶ διατε
་
pus adoratur. Vt fit ipfe primo- σώματος προσκυνεῖται. 9 , 26) Εἰς τὸ εἶναι
genitus in multis fratribus . Hoc αὐτὸν πρωτότοκον ἐν πολλοῖς ἀδελ-
etiam teftatur veritas doëtring . η φοῖς . Μαρτυρεῖκαὶ τῦτο ἡ ἀλήθεια
Nam primogenitus nominatur , vt
homo :vtDeus enim ,vnigenitus τῆς διδασκαλίας, πρωτότοκος γὰρ ὡς
eft. Neque enim fratres habet , ἄνθρωπος ὠνομάζεται˙ μονογενής γάρ
quatenus eft Deus : fed vt homno , ἐσιν ὡς Θεός. οὐκἔχει γὰς ἀδελφὲς ὡς
appellet fiatres eos qui crediderunt. Θεὸς , ὡς δὲ ἄνθρωπος , ἀδελφοὺς τοὺς
Horum eft primogenitus , nec ta-
men alius eft quam vnigeni. πεπιτευκότας καλεῖ. 27) τούτων ἔςι πρω
τότοκος , οὐκ ἄλλος ὢν παρὰ τὸν μονο-
γενῆ ,

26 ) Hic poft προσκυνεῖται in Cod . Αug. omittuntur fequentia : εἰς τὸ

εἶναι -ἐςὶν ὡς Θεός ; eorumque loco hæc fubiiciuntur , quæ cuius
fint interpretis ? nefcio : Η εἰκόνα τοῦ υἱοῦ , τὸ σῶμα αὐτοῦ φησί.
ἐπειδὴ ὁ ἐκ σπέρματος Δαβίδ , εἰκὼν τοῦ Λόγου κατὰ τὴν υἱότητα . υἱὸς
γὰρ προσηγορεύθη διὰ τὴν πρὸς τὸν Λόγον ἕνωσιν · σύμμορφοι γοῦν ἐσόμεθα τῷ ἐκ Δα-
βὶδ · εἰ γὰρ καὶ σαρκὶ ἁγία καὶ καθαρᾶ καὶ ἡνωμένῃ Θεῷ συμμορφούμεθα , ἀλλ᾿ ὅ
μως ἔχομεν οἰκειότητα , πρὸς τὸ σύμμορφοι γενέθαι ὡς ἄνθρωποι ἀνθρώπῳ . 99 Vel
imaginemfilii , corpus eius dicit; fi quidem qui natus eft e pofteris Dauidis,
imago eft τοῦ Λόγου , quatenus filius (Dei ) eft. Namque filius appellatus
eft propter vnionem cum Λόγῳ . Conformnes igitur erimus ei qui a Dauide
ortus eft. Quodfi enim conformes fumus corpori fancto et puro et con-
iuncto cum Deo , certe aliquam neceffitudinem cum eo habemus , ita vt,
tanquam homines , homini conformes fimus. " 27) A. av.
«) Phil. 3 , 20.
 EPIST . AD ROMANOS. CAP . VIII . 93
.
γενῆ , ἀλλ᾿ ὁ αὐτὸς καὶ μονογενὴς και tus : fed idem eft vnigenitus et pri-
πρωτότοκος . „ λ΄. Οὓς δὲ προώρισε ,τέ . mogenitus. 30. Quos autem pra-
Στους καὶ ἐκάλεσε˙ καὶ οὓς ἐκάλεσε , deftinauit , bos et vocauit : et quos
> 1
κ τούτους καὶ ἐδικαίωσεν · οὓς δὲ ἐδικαί \autem iuftificauit , bus et glorifi
ωσε , τούτους καὶ ἐδόξασεν . Ων cauit. Quorum propofitum præ-
προέγνω τὴν πρόθεσιν , τούτους προώρι- fciuit , hos ab initio prædeftina-
σεν ἄνωθεν προορίσας δὲ καὶ ἐκάλεσεν · uit : pradeftinatos autem etiam
εἶτα καλέσας , διὰ τῷ βαπλίσματος ἐ . vocauit : deinde vocatos per ba
primum iuftificauit : iuftificatos
δικαίωσε˙ δικαιώσας δὲ ἐδόξασεν , υἱοὺς
vero glorificauit , filios nomi-
ὀνομάσας , και πνεύματος ἁγίου δωρη- nans , et fancti Spiritus eis *
σάμενος χάριν . ἀλλὰ μηδεὶς τὴν 28) προς dans gratiam . Ceterum nemo
γνωσίαν αἰτίαν εἶναι τούτων λεγέτω . & præfcientiamn horum caufam effe
γὰς ἡ πρόγνωσις αὐτοὺς τοιούτους εἰς . dicat. Non enim præfcientia eos
tales effecit , fed Deus ea quæ fu =
γάσατο ἀλλὰ πόῤῥωθεν ὁ Θεὸς τὰ ἐσό- tura erant procul profpexit vt
μενα προεθεώρησεν ὡς Θεός . οὐδὲ γὰρ Deus . Neque enim , fi ferocem
ε γαῦρον ἵππον ὁρῶν ἐνδακόντα τὸν χα- equum videns , frenum morden-
λινὸν , καὶ τῇ ἐποχουμένου οὐδαμῶς ἀνε- tem , et fefforem minime toleran-
χόμενον , εποιμι αὐτὸν κατὰ 29 ) κρη- tem , dixerim eumpræcipitio ap-
propinquantem cafurum, deinde
μνῶν χωρήσειν πελάζοντα , εἶτα γένοι, id
quod dixi euenerit , equum ego
το κατὰ τὸν λόγον ἡ ἔκβασις , 3ο) οὐκ in præcipitium conieci , fed quod
ἐγὼ τὸν ἵππον ἐνέβαλον εἰς κρημνὸν , αλ- futurum erat prædixi , ex equi fe-
λὰ τὸ μέλλον ἔσεσθαι προηγόρευσα , τεκ- rocia coniećturam faciens . Deus
μηρίῳ χρησάμενος τῇ τῇ ἵππε θρασύ . autem vniuerforum omnia pro-
τητι. ὁ δὲ τῶν ὅλων Θεὸς πόρξωθεν οἳ culvidet, vtDeus :nontamen
huic affert neceffitatem vt virtu-
δεν ἅπαντα ὡς Θεὸς , οὐ μὴν ἀνάγκην tem exerceat , illi autem vt male
ἐπάγει τῷ δεῖνι εἰς κατόρθωσιν ἀρετῆς
, , agat. Etenim fi ad vtrumuis eo-
τῷ δεῖνι δὲ εἰς ἐργασίαν κακίας . εἰ γὰρ rum ipfe vim affert , non iure
vel hunc laudat et coronat , vel
αὐτὸς εἰς ἑκάτερον ἐβιάζετο , οὐ δικαίως
τὸν μὲν ἀνακηρύττεικαὶ ςεφανοῖ , τῷ δὲ C in illum fupplicium decernit. Si
autem iuftus eft Deus , vt iuftus
καταψηφίζεται κόλασιν . εἰ δὲ δίκαιος ὁ certe eft , adhortatur quidem ad
Θεὸς , ὥσπερ οὖν δίκαιος , προτρέπει μὲν ea quæ honefta funt , et prohibet
ἐπὶ τὰ καλὰ , καὶ ἀπαγορεύει τἀναν- contraria , laudat autem eos qui
τία , ἐπαινεῖ δὲ τοὺς τῶν ἀγαθῶν ἐργά . bona faciunt , et punit eos qui
τας , και τιμωρεῖται τοὺς ἑκόντας τὴν fua fponte vitium amplectuntur .
31 . Quid ergo dicemus ad bac ?
κακίαν ἀσπασαμένους . ηλά. Τί οὖν : Si Deus pro nobis , quis contra
»ἐροῦμεν πρὸς ταῦτα ; εἰ ὁ Θεὸς ὑπὲρ nos? Cum Deum habeamus
ψἡμῶν , τίς καθ᾿ ἡμῶν ;199 Θεὸν ἔχοντες adiutorem , homines formidamus ?
σύμμαχον ἀνθρώπους δεδοίκαμεν ; πάν- Per illud autem Quis omnia fimul
τα δὲ ὁμοῦ συμπεριέλαβε διὰ τοῦ τίς , comprehendit , et Imperatores ,
καὶ βασιλέας ,καὶ ςρατηγοὺς , καὶ δή . et Μagiftros militum , et po
pulos

28 ) A. πρόγνωσιν. 19 ) Α. κρημνοῦ . 30 ) οὐκ deeft in A.

 ETI ET
94 B. THEODOR INTERPR .

pulos et populi rectores , et to μους , καὶ δημαγωγοὺς , καὶ πᾶσαν ὁμὲ

tum fimul orbem terrarum . De τὴν οἰκουμένην. εἶτα τὸν κολοφῶνα τῶν
inde 1 beneficiorum colophonem
in medium profert. 32. Qui εὐεργεσιῶν εἰς μέσον παράγει. λβ '. Ος
etiam proprio filio fuo non peper- η γε τῷ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφάσατο , ἀλλ᾽ ὑ
cit, fed pro nobis omnibus tradi. υπὲρ ἡμῶν 31) πάντων παρέδωκεν αὐ
dit illum ,quomodo non etiam cum υτόν , πῶς οὐχὶ καὶ σὺν αὐτῷ τὰ πάν-
illo omnia nobis donauit ?
maius eft dedit , et quod minus »τα ἡμῖν χαρίσεται; » Τὸ μεῖζον ἔδωκε,
eftnon dabit? ilium largitus eft , καὶ τὸ ἔλατίον οὐ προσδώσει ; τὸν υἱὸν
et poffeffionibus priuabit ? Scire ἐχαρίσατο , καὶ τῶν κτημάτων αποςε-
prorfus oportet , quod vna fit per- ζήσει ; εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς ἓν μὲν τῷ
fona filii: humana autem natura υἱοῦ τὸ πρόσωπον δέδοται δὲ ὑπὸ τῆς
pro nobis a diuinitate data eft. θεότητος ἡ ἀνθρωπεία φύσις ὑπὲρ ἡ
Panis enim ,inquit, a ) quem ego μῶν. ὁ γὰρ ἄρτος , φησὶν, ὃν ἐγὼ δώσω ,
dabo , caro mea eft , quam ego ท
\ dabo pro mundi vita. Et, b ) hg ἡ σάρξ μου ἐξιν , ἣν ἐγὼδώσωὑπὲρ τῆς
beo poteftatem ponendianimam το κόσμου ζωῆς καὶ ἐξουσίαν. θεῖναι τὴν
meam , etrurfus habeo potefta . ψυχήν μου ἔχω , καὶ ἐξουσίαν ἔχω πά
tem accipiendi illam . 1 33. Ωuis λιν λαβεῖν αὐτήν. λγ΄ . Τίς ἐγκαλέσει
accufabit ele&tos Dei ? Deus eft
η κατὰ ἐκλεκτῶν Θεῷ ; Θεὸς ὁ δικαιῶν ,
qui iuftificat ,
condemnet ? qui
cum dixiffet,Deo η λδ'. Τίς ὁ κατακρίνων ; Εἰπὼν ὅτι
auxilium ferente ,quisnobis no Θεῷ βοηθοῦντος τίς ἡμᾶς λυμανεῖται ;
cebit ? adiecit , Deo nos iuftos προστέθηκεν , ὅτι τῷ Θεῷ δικαίους ἀπο-
declarante , quis poterit conde- φήναντος , τίς κατακρίναι δυνήσεται ;
*mnare ? Chriftus Iefus , qui " mor- Χριςὸς ὁ ἀποθανών ,μᾶλλον δὲ καὶ ἐ-
tuus eft , immo qui et refurrexit ,
quieft ad dexteram Deo , qui etiam γερθεὶς , ὅς ἐσιν ἐν δεξιᾷ τῷ Θεῷ , ὃς
η
interpellat pro nobis. Quid his » και ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν. Τί τού
maius quæris ? Chriftus Dominus των μεῖζον ζητεῖς ;ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανεν
pro nobis eft mortuus , et e mor. ὁ Δεσπότης Χριςὸς ,καὶ ἀναςὰς τῷ Πα
ruis fufcitatus Patri affidet, et ne τρὶ συνεδρεύει, καὶ οὐδὲ οὕτω τῆς περὶ
fic quidem noftri curam gerere de- 32 ) ἡμᾶς ἐπαύσατο προμηθείας · ἀλλ᾿
fiit : fed quas a nobis accepit pria
mitiasoftendens, et eas ab omni ἣν ἐξ ἡμῶν ἀνέλαβε δεικνὺς ἀπαρχὴν ,
labe alienas Patri demnonftrans , καὶ τὸ ταύτης ἄμωμον ἐπιδεικνὺς τῷ
per illas nobis falutem petit. Εt Πατρὶ , δι᾿ ἐκείνης ἡμῖν τὴν σωτηρίαν αἰ
hoc quidemn fecundum humanita- τεῖ καὶ τῦτο μὲν τοι κατὰ τὸ 33 ) ανθρώ
tem pofuit. VtDeus enin , non pe- πειον τέθεικεν˙ ὡς γὰρ Θεὸς οὐκ αἰτεῖ ,
tit , fed fuppeditat
fecundum . Quod
diuinitatem etiam
hocfiFilium ἀλλὰ χορηγεῖ. εἰ δὲ καὶ κατὰ τὴν θεός
facere dixerint hæretici , ne fic τητα φήσαιεν οἱ αἱρετικοὶ τοῦτο ποιεῖν
ου
quidem eius gloriam minorem effe τὸν Υἱὸν , οὐδὲ οὗ ἰς αὐτοῦ τὴν δόξαν
ἐλάτ

31 ) πάντων deeft apud noftrum Hift . Eccl. lib . 1. c. 3. p . 531. Ed . Sirinondi. Sed
plane , vt hic, recitatur locus in Orat. X. de prouidentia ( T. IV.) p. 44 %
nifi quod ibi fit χαρίσηται . 32 ) Α. ἡμῶν. 133 ) Α. ἀνθρώπινον .
a ) Ioh. 6 , 51. b) Ib . c. 10 , 18 .
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . VIII . 95

ἐλάττονα δείξουσι. δῶμεν γὰς δύο βασι- oftendent. Statuamus enim duos
λεῖς ἰσοτίμους εἶναι , τὴν αὐτὴν ἔχοντας reges effe honore æquales , et ea-
dem poteftate præditos , fed præ-
ἐξουσίαν , ὑπαρχον δέ τινα , ἢ κράτη-
γὸν ἀμφοτέροις [34 ) προσκεκρεκέναι], fectum aliquem aut magiftrum
militum vtrumque offendiffe , et
καὶ τούτων τὸν ἕτερον , πρότερον τοῦ
προσκεκρουκότος τὰς3 horum alterum , precibus eius
~ ) κεσίας δεξάμε-
νον , αιτεῖν παρὰ τοῦ κοινωνοῦ τῆς βασι. qui offendit prius fufceptis , pete-
re a regni conforte vt ei recon-
λείας τὰς πρὸς τοῦτον καταλλαγὰς ,
cilientur , hocne de eius qui pe-
ἆρα τοῦτο σμικρύνει τὴν τοῦ αὐτοῦνος
tit dignitate detrahit ? Nequa-
ἀξίαν; οὐδαμῶς . ἀλλ᾽ ἐνταῦθα οὐδὲ τοῦ quam. Sed neque hîc dicere id.
τό ἐξιν ἀπεῖν . τὰ γὰρ δοκοῦντα τῷ Υἱῷ , licet . Quæ enim Filio placent ,
καὶ τῷ Πατρὶ συνδοκεῖ , καὶ ἓν ἀμφοτέ- etiam placent Patri,et vna vtrius-
ρων τὸ βούλημα . ἐχημάτισαι τοίνυν τῷ que eft voluntas . Figurata ergo
ἀποτόλῳ ὁ λόγος ,δεῖξαι βουλομένῳ ab apoftolo eft oratio , cum exi-
τὴν τῆς κηδεμονίας ὑπερβολήν . πλέ . Τις miam curam vellet oftendere.
ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ ‫ اد‬τῆς ἀγάπης τοῦ 35. Quis nos feparabit aa charitate
»Χρισοῦ ; θλίψις , ἢ σενοχωρία‫اد‬, ή διωγ . Chrifti? tribulatio , an anguftia ,
» μὸς , ἢ λιμὸς , ἢ γυμνότης , ἢ κίνδυνος , an perfecutio , an fames , an nudi
tas , an periculum , an gladius ?
Μἢμάχαιρα ; λς . Καθώς γέγραπται . 36. Sicut fcriptum eft , a Quia
ἢ ὅτι ἕνεκά σε θανατούμεθα ὅλην τὴν propter te mortificamur tota die :
» ἡμέραν , ἐλεγίημεν ὡς πρόβαλασφα- aftimati fumus ficut oues occifio-
ηγῆς. Κατάλληλος τοῖς προκειμένοις nis. Conueniens rei propofitæ
Dictum eft e-
ἡ μαρτυρία . ἐκ προσώπου γὰρ ἀνδρῶν eft teftimonium .
nim ex perfona virorum , qui
ἄρηται τὸν αὐτὸν ἔχηκότων σκοπόν . τὸ
bus fuit idem fcopus et inftitu-'
γὰς πανάγιον πνεῦμα διὰ τοῦ θεσπε turn . Sanctus enim Spiritus per
σίουΔαβὶδ περὶ τῶν θαυμασίων Μακ , diuinum Dauidem pfalmum
καβαίων γέγραφε ψαλμόν . λζ . Αλλ᾿ fcripfit de præftantiffimis Mac-
37. Sed in his omni-
μἐν τούτοις πᾶσιν ὑπερνικῶμεν διὰ τοῦ cabais.
ἀγαπήσαντος bus fuperamus propter eum qui
κι ἡμᾶς. Τὴν περὶ ἡμᾶς dilexit nos. Dei vniuerforum
ἀγάπην τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων τούτοις α-
in nos amorem his omnibus op-
πασιν ἀντιτάτ] οντες, περιγινόμεθα τῶν ponentes , ærumnas vincimus.
δεινῶν . λογιζόμεθα γὰρ , ὅτι τῶν ἀτο- Abfurdiffimum enim exiftima-
πωτάτων , τὸν μὲν Δεσπότην Χριςὸν τὸν mus , Chriftum Dominum mor-
ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν καταδέξασθαι θάνα- tem pro peccatoribus fufcepifte
nos autem pro eo necein non li
τον , ἡμᾶς δὲ τὴν ὑπὲρ αὐτοῦ σφαγὴν
bentiffime perpeti . 38. Cer
μὴ λίαν ἀσπατῶς ὑπομένειν . „λή. Πέτ tus
Sum enim , quod
η πεισμαι γὰς , ὅτι οὔτε θάνατος , οὔτε que mors neque vita ne
η ζωὴ ,36 ) οὔτε ἄγγελοι , 37 ) οὔτε ἀρχαί , que angeli , neque principatus ;
neque

34) Hoc προσκ . reftituimus ex Aug. 35 ) Α . ἱκετείας. 36) οὔτε ἀγγα δινάμεις
defint Orat. X. de prouidentia ( T. IV . ) p . 441. _ 37 ) Hoς οὔτε ἀρχαὶ omit
titur a Theodoreto epift. XXI,
a) Pf. 44, 2. 3.
 ORETI RET
96 B. THEOD INTERP .

neque virtutes , neque inftantia , ποὔτε δυνάμεις , ούτε ἐνεςῶτα , οὔτε

neque futura , 39. Neque altitu-
do , neque profundum , neque crea- » μέλλοντα , λθ '. Οὔτε ὕψωμα , οὔτε
tura alia poterit nos feparare a βάθος , οὔτε τὶς κτίσις ἑτέρα δυνήσε-
charitate Dei , que eft in Chrifto » ται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης
* Iefu Domino noftro . * Cum » τ8 Θεοῦ , τῆς ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ 38) Κυρίω
omnem fimul creaturam cum a- „ ἡμῶν .„ Πᾶσαν ὁμοῦ τὴν κλίσιν ἀντι-
more in Deum , veluti in trutina ταλαντεύσας τῇ περὶ τὸν Θεὸν ἀγάπῃ ,
pofitam contuliffet , et iis quæ vi-
dentur ea quæ fola intelligentia καὶ τοῖς ὁρωμένοις συνάψας τὰ νοητά ,
percipiuntur coniunxiffet, ange- ἀγγέλους , καὶἀρχὰς , καὶ δυνάμεις ,
ios , et principatus , et virtutes , καὶ τοῖς παροῦσι τὰ προσδοκώμενα α
et cumprafentibus bonaquæ ex- γαθά , καὶ μὲν δὴ καὶ τὰς ἠπειλημένας
fpectantur , atque etiam fupplicia , κολάσεις˙ βάθος γὰρ , ὡς οἶμαι , τὴν
quorum minæ intentantur , ( pro γέενναν ὀνομάζει, 39 ) ὕψος τὴν βασιλεί
fundum enim , vt puto , gehennam
nominat , altitudinem regnum ,) et αν καὶ πρὸς τούτοις τὴν αἰώνιον ζωὴν ,
præterea æternamvitam, et æter- καὶ τὸν αἰώνιον θάνατον · καὶ θεασάμε
nam mortem : videretque
1 adhuc νος ἔτι τοῦτο τὸ μέρος ἐλλεῖπον , ζητεῖ
huic parti aliquid deeffe , quærit μὲν ἄλλο τι προσθεῖναι · οὐχ εὑρὼν δὲ ,
quidem aliquid aliud adiicere : ἄλλην τοσαύτην κτίσιν καὶ πολλαπλα
cum autem non inueniat , aliam
tantam et eam multiplicem crea- 2 οὕ
σίαν διαπλάτ] ει τῷ λόγῳ καὶ οὐδὲ
turam oratione eftingit: etne fic τωςἐξισούμενα ταῦτα πάντα ὁρᾷ τῇ
quidem hæc omnia exæquari vider περὶ τὸν Θεὸν ἀγάπη˙ οὐ γὰρ προσήκει, α
charitati in Deun . Non eft enim , φησὶν , ἀγαπᾶν αὐτὸν διὰ τὰς τῶν ἀγα
inquit , amandus propter bona 9ῶν ὑποχέσεις , ἀλλ᾽ ἐκεῖνα ποθεῖν δι᾽
promifta , fed illa propter ipfum αὐτὸν . οὐδὲ γὰρ ὁ γνησίως περί τινο
expetencla . Neque enim qui fin-
cere in aliquem diuitem affectus πλούσιον διακείμενος διὰ τὴν τοῦ πλού .

eft , eum propter opes et faculta- του περιουσίαν αὐτὸν ἀγαπᾷ , ἀλλὰ διὰ
tes diligit : fed propter fuum in τὴν περὶ αὐτὸν διάθεσιν , καὶ τὰ προσ
eum affectum , facultates eius di. ήκοντα αὐτῷ κτήματα ςέργει. οὕτω καὶ
ligit. Itaetiam diuinus apoftolus , ὁ θεῖος ἀπόξολος , οὐκἄν ,φησιν, 40 )-
Nollem , inquit, habere regnum λοίμην τὴν βασιλείαν τῶν ἑρανῶν ἔχειν ,κα
cælorum , et omnia quæ videntur ,
et quæ intelligantia percipiuntur , καὶ τὰ1 ὁρώμενα πάντα , καὶ τὰ νοού-
et tot tantaque alia , finedilectione μενα , καὶ ἄλλα δὶς τοσαῦτα καὶ τρὶς ,
in Chriftum . Si quis autem mihi δίχα τῆς περὶ τὸν Θεὸν ἀγάπης . εἶ δέ
rum prafentia , tum futura mole- τίς μοι προὔτανε τά τε παρόντα σκυ-
fta et afpera propofuerit , et θρωπα , καὶ τὰ μέλλοντα ,τὸν πρόσκαι
temporalem atque æternam mor-
tem , et longiffimum in gehenna τον θάνατον , καὶ τὸν αἰώνιον , καὶ τὴν
fupplicium , vna cum dilectio . ἐν γεέννῃ μακροτάτην κόλασιν , μετὰ
ne in ipfum , lubentius et ala τῆς περὶ αὐτὸν ἀγάπης ἀσπασίως ‫داد‬ ἂν
crius hæc fufciperem , quam illa ταῦτα καὶ προθύμως41 ) ἑλοίμην, ἢ ἐκεῖνα
τὰ

35 ) τῷ Κυρίῳ ἡμῶν eft apud noftrum Orat. X. de prov . 1. c. 39) Α. ὕψωμα .

40) Αν ἡλόμην. 41 ) Αν ἡλόμην .
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . VIII.
97
τὰ λαμπρὰ , καὶμεγάλα , καὶ ὑπὲρ λό- magna ac praclara et quæ
γον , τῆς ἀγάπης ἐξερημένος. ταύτην verbis exprimi nequeunt , Dei di
' τοίνυν καὶ ἡμᾶς ἔχειν
• καὶ ἱκετεύσωμεν , lectione
vt habeam fruftratus.
us , et fupp lices itaque
Hanc a Deo
καὶ σπεδάσωμεν ἵνα τοῖς ἀποτολικοῖς
ἀκολυθήσαντες ἴχνεσι , τῶν ἀποτολικῶν contendamus , et omne ftudium
adhibeamnus · vt apoftoli veftigia
ἀξιωθῶμεν σκηνῶν , χάριτι καὶ φιλαν.
fequentes , digni apoftolicis taber-
θρωπίᾳ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν 2 Ἰησῦ Χριςğ , μεθ᾽ naculis habeamur , gratia et beni-
§ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι gnitate Domini noftri Iefu Chrifti,
δόξα πρέπει , καὶ μεγαλοπρέπεια , νῦν cum quo Patri , vna cum fancto
Spiritu , conuenit gloria et maieftas ,
καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τὲς αἰῶνας τῶν αἰώνων .
nunc et fenper , et in fecula iecu
᾿Αμήν . lorum. Amen.

*
ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ .
* TOMVS QVARTVS.
ἀν
τι μὲν αγκαία , καὶ τῶν ἀξήτων Q u abilium bonoru i qu
uod fit m s i
et
Ὁ
πρόξενος ἀγαθῶν τοῖς πιτεύεσιν ,
ἡτέ Θεᾶ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἐνανθρώπη- cre ristnoconc
vatodun ftriiiiain carn
trix Dei
, at aper
io , et Ser
te
σις, διαρρήδην ἀπέδειξεν ὁ θεῖος ἀπό5ο diuinus apoftolus demonftrauit .
λος . Ἰδδαίες γὰρ ἤλεγξεν ἐκ τῆς τε νό- Probauit enim Iudæos ex lege la-
με θέσεως μείζοσι κατηγορίαις ὑπευθύ‐ τα fuifle maioribus criminibus
ν8ς γεγενημένες , καὶ τὲς ἄλλες ἅπαν- obnoxios , aliosque omnes natu-
τας τῆς φύσεως 1) παραβαίνοντα τὸν ra legem transgredi : et fuppli
ς
νόμον˙ καὶ γυμνώσας τῆς τιμωρίας τὴν cii minis expofitis , euangelica
ἀπελὴν , τῆς εὐαγγελικῆ χάριτος τὰ quoque gratiæ dona adiecit , et
ς
δῶρα παρέθεικε , καὶ τὴν ἐκ 2 ) τῆς πί. falutem quæ ex fide nafcitur in-
dicauit. Vt autem nec Iudæi
ςεως σωτηρίαν ὑπέδειξεν . ἵνα δὲ μήτε
Ἰεδαῖοι δυχεραίνωσ , κατηγορᾶ egre ferrent , legem accufari exi-
ι θαι τὸν ftimantes , nec hæretici , qui in
νόμον ὑπειληφότες , μήτε μὴν οἱ περὶ vetus teftamen
tum infefto funt
τὴν παλαιὰν 3 ) ἐπαχθείς διαθήκην αι
animno , calumniandæ legis ex col-
ρετικοὶ , πρόφασιν εἰς τὴν κατὰ τῷ νόμε
latione facta occafionem accipe-
συκοφαντία λάβωσιν ἐκ τῆς γεγενημέ‐
ν rent , oftendit neceffario legis vti-
νης παρεξετάσεως , ἔδειξεν ἀναγκαίως lita
tem , et multis eam laudibus
τῇ νόμε τὸ χρήσιμον , καὶ πολλοῖς αὖ- ornauit . Quia autem rurfus Iu-
τὸν ἐταινίωσεν εὐφημίαις . ἐπειδὴ δὲ πά- dai patriarcham Abrahamum in

λιν Ιεδαίοι , τὸν πατριάρχην ᾿Αβραάμ mediumn producentes , et faltas

προβαλλόμε illi a Deo promiffiones cona-
νοι , καὶ τὰς πρὸς αὐτὸν ὑπὸ
1
τῷ Θεῷ γεγενημένα ἐπαγγελίας, ἐναν2-
ς bantur oftendere apoftolorum
τίον ταύταις ἐπειρῶντο δεικνῦναι τῶν prædicatione
m illis effe contra-
ἀποςόλων τὸ κήρυγμα , παρὰ τὴν θείαν riam " vt quæ præter diuinam
pro
1 ) Αν παραβάντας. 2) τῆς heeft in A. 3 ) A.ἀπεχθῶς ( Bar, male ἀπαιχθῶς )
διακείμενοι αἷς .
B. Theod . Τ . 11
 TI INTERPRE
T.
*98 B. THEODORE

promifionem gentibus offerretur : ὑπόχεσιν τοῖς ἔθνεσι προσφερόμενον ,

neceffario hos etiam fermones in ἀναγκαίως καὶ τέτεςεἰς μέσον 4 ) προσ-
medium profert , et fapienter refel- φέρει τέςλόγες · καὶ σοφῶς ἄγαν δια
lit, fcripturæ teftimoniisetvetuftis
λύει , καὶ γραφηκοῖς μαρτυρίαις , και
exemplis opportune vtens , diui.
norumque promifforum veritatem παραδείγμασι παλαιοῖς εἰς καιρὸν καὶ
aperte oftendens. Iudæorum au- χρημένος , καὶ δεικνὺς ἐναργῶς τῶν θείων
tem infidelitatem accufaturus > ὑποχέσεων
τὴν αλήθειαν. μέλλων μέν2
fuum in primis erga illos amo- τοι τῆς Ιεδαίων ἀπιςίας κατηγορεν ,
rem patefacit , et dicit :
πρῶτον ἣν ἔχει περὶ αὐτὲς φίλοςος-
γίαν γυμνοῖ , καί φησι

* CAPVT IX. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 6.

i. Veritatem dico in Chrifto ,non ·Αλήθειανλέγω ἐν Χρισῷ , δ ψεύ-

mentior , teftimonium mihi
3 δομαι , συμμαρτυρέσης μοι
perhibente confcientia mea in Spi-
ritu fan &to. Et a mendacio libe »τῆς συνειδήσεως με ἐν πνεύματι ἁγίῳ .

rum ,et veritate ornatum , often Καὶ ψεύδες ἐλεύθερον , καὶ ἀληθείᾳ
dit effe quod dicturus eft. Diui κοσμέμενον τὸ ξηθησόμενον ἔδειξε . τῷ
ni enim Spiritus gratiam vna cum γὰρ θάε πνεύματος τὴν χάριν μετὰ
fua confcientia in teftimonium vo . τεσυνειδότος εἰς μαρτυρίαν ἐκάλεσε
cauit , his omnibus perfuadens vt
orationi fuæ fdem πείθων δι᾽ ἁπάντων μὴ ἀπιτῆσαι τῷ λό
adhibeant .
2. Quoniam triftitia mihimagna eft , γῳ » β '. Ὅτι λύπη μοι ἐςὶ μεγάλη ,
et continuus dolor cordi meo. Im- "
» καὶ ἀδιάλειπλος ὀδύνη τῇ καρδία με . »
έδει
perfecta eft orationis compofitio. ᾿Ατελὴς μὲν ἡ συνθήκη τῇ λόγε . ‫اد‬
Adiiciorumenim oportebat, propter γὰρ προσ κεῖσ θαι , διὰ τὴν Ἰεδα ίων ἢ
ludæ vel reiečtionem ,
ἀποβολὴν , ἢ ἀπιτίαν , τὴν ἀδιάλαπλού
infidelitatem , * effe illi perpe-
\1 tum dolorem . Sedcaute acpar . εἶναι λύπην. φειδοῖ δὲ κεχρημένος , ταῦ
ee loquens , hæc quidem verba τα μὲν & τέθηκε τὰ ῥήματα , τήνδε τό
non pofuit , fed eorum fenfum των διὰ τῶν ἑξῆς διδάσκει διάνοιαν. λέ
in fequentibus expreffit . Sic au- Yes δὲ ὅτως η γ. 5 Ηὐχόμην γὰρ αὐ
tem dicit : ' 3. Optabam enim ego 5)
ipfe anathema eje a Chrifto pro fiu. ητὸςἐγὼ ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ τέ Χρις8
tribus meis,9 qui funt cognati mei κὑπὲς τῶν ἀδελφῶν με , τῶν συγγενῶν
fecundum carnem, Anathema du- „ με τῶν κατὰ σάρκα . Τὸ ἀνάθεμα
plicem habet intelligentiam .Nam διπλῆν ἔχει τὴν διάνοιαν · καὶ γὰρ τὸ
et quod Deo confecratum eft ana- αφιερωμένον τῷ Θεῷ , ἀνάθημα ὀνομά
eft alienum , eandem habet appel
ab la . ζεται , καὶ τὸ τότε ἀλλότριοντὴν αὐτὴν
tionem . Et fecundum quidem do . ἔχει προσηγορίαν, καὶ τὸ μὲν δεύτερον
euit nos diuinus apoftolus in epi- ἐν τῇ πρὸς Κορινθίες ἡμᾶς ἐδίδαξεν
ftola ad Corinthios : a ) Si quis θεῖος ἀπόςολος · & τις γὰρ ὦφιλᾶ τὸν
enim non amnat Dominum no- Κύριον ἡμῶν Ἰησεν Χρισὸν , ἤτω ἀνάθε
ftrum
ma Iefum
. Prius Chriftum
autem et coinm anathe-
, fitnunis do . μα . τὸ δέ γε πρότερον καὶ ἡ κοινὴδιδά
Exer

4) Α. προφέρει . 5) Β . εὐχόμην .
a) 1 Cor. 16 , 22.
 EPIST . AD ROMANOS CAP . IX . 99

σκει συνήθεια ἀναθήματα γὰρ καλῶμεν cet confuetudo , ( anathemata enim

τὰ τῷΘεῷ προσφερόμενα˙ καὶ αὐτὸς ὁ appellamnus quæ Deo offeruntur ,) -
τῶν ὅλων Θεός , τὴν Ἱεριχὼ πόλιν ἀνά- et ipfe vniuertorum Deus , qu
vrbem Hierichuntinama) anathema
θεμα γενέσθαι κελεύσας : ἐνταῦθα μέν· effe iuffit.
Hic porro diuinus
τοι ὁ μακάριος Παῦλος τὴν δευτέραν Paulus fecundam pofuit fignifi-
διάνοιαν τέθηκεν , ἣν ἔχει περὶ τὲς ὁμο- cationem , oftendens quo effet af-
Et
φύλες διδάσκων διάθεσιν . καὶ ἐκ εἶπεν fectu in fuos contributes.
non dixit nolebam , fed optabam
ἐβελόμην , ἀλλ᾿ 6 ) ηὐχόμην αλλότριος εἶ- efte alienus a Chito ,vt cogna-
ναι τὸ Χρισε . ὥσε τὲς κατὰ σάρκα μου εi mei fecundumn carnen conci-
συγγενείς προσοικειωθέντας αὐτῷ , τὴν liati ipfi , fructum falutis confe-
σωτηρίαν καρπώσαθαι . σφόδρα δὲ τ) αρ. querentur . Aptiffime autein ap-
μοδίως παρενέθηκε καὶ τὸ ἐγὼ αὐτὸς , pofuit et illud
de charita te in Ego ipfe,
Chrift umea quæ
dixerat
τῶν ἤδη περὶ τῆς ἀγάπης τῆς 8 ) περί in memoriam reuocans , quafi di
τὸν Χρισὸν εἰρημένων ἀναμιμνήσκων , καὶ
ceret, Ego , quemnec vita , nec
μονονεχὶ λέγων , ὅτι ἐγώ ,9 ὃν ἔτε ζωὴ ,
mors , nec prafentia , nec futura ,
ἔτε θάνατος , ἔτε τὰ ἐνεστῶτα , ἔτε τα nec vlla alia creatura feparare
‫اد‬
μέλλοντα, ἔτε τὶς κτίσις ἑτέρα χωρίσαι poterit a charitate Dei que eft
δυνήσεται ἀπὸ τῆς ἀγάπης το 9) Θεοῦ in Chrifto Iefu , pro ludæorum
τῆς ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ , ὑπὲρ τῆς Ἰους falute lubentiffime ab iplo lepa
‫اد‬ rarer. Clarum eft autem : quod
δαίων σωτηρίας ἥδιςα ἂν ἐχωρίσθην αὖ- ~ non eos Seruatori præferens hæc
τῇ . δῆλον δὲ ὅτι ἐ τέτες προτιμῶν τῷ dicit , fed fuum in eos amorein
σεσωκότος, ἀλλὰ τὸν περὶ ἐκείνων ἔρωτά et defiderium declarans , oinnes
τε καὶ πόθον δηλῶν , ταῦτα εἴρηκε, πάν- videre cupienprædic fubmittentes ,
s fete atione
et falutarem m luben-
τας ὑποκύτλοντας ἰδεῖν ποθῶν, καὶ 10) ά
ter fufcipientes . Vt autem ora-
σπατᾶςδεχομένες τὸ σωτήριον κήρυγ ·
tioni fuæ fiden faciat ,et eorum
μα . ' πιθανὸν δὲ τὸν λόγον κατασκευά- priorem nobilitatem , et donorum
ζων , ἐπιδάκνυσιν αὐτῶν καὶ τὴν προτέ- diuinitus in eos collatorum di-
ραν εὐγένειαν , καὶ τῶν δωρεῶν τῶνθεοσ · vitias oftendit, et dicit : 4. Qui
δότων τὸν πλᾶτον, καί φησιν . » δ '. Οἵ funt Ifraelita . Erat enim noc
κτινές εἰσιν Ἰσραηλῖται. Hy yde etiam nomen perceiebre, generis
\
et
καὶ τότο τὸ ὄνομα 11) πολυθρύλλητον , auctori a Deo impofitumn
ἐπιτεθὲν μὲν παρὰ τῷ Θεῷ τῷ προπά . tanquam hereditarium ad pofte
' τορι, καθάπερ δέ τις κλῆρος ες τῆς ἐκ τos transniffum . Quorum ado-
γόνες παραπεμφθέν .κὯν ἡ υἱοθεσία . "prio eft filiorum , Nam et hoc
Καὶ τῇδε γὰς μετέλαχον τῷ ὀνόματος . quoque nomen fortiti funt. Filius
υἱὸς γάρ, φησι, πρωτότοκός με Ισραήλ . enim , inquit, prinogenitus ineus
· Καὶ ἡ δόξα . περιφανεῖς γὰρ ἀπὸ Ifrael. Ergloria ,Euracuius enim
τῶν θαυμάτων ἐγένοντο. Καὶ αίδιο . clari etintignes euadere . Et
Εt tefta-
G 2 menta ,

6 ) Β . εὐχόμην . 7 ) Α . αρμοζόντως . 8) Ασπρός. 9) Ita Bav. Textus Sirin.ha-

bebat Θες Χριςã . Aug. τ. ἀγάπ , τῷ Χριστ . 1ο ) Α. ασπασίως. 1.) Α . μέγα
καὶ πολυθρύλη .
a) Iof. 6, 17.
 B. THEODORETI INTERPRET.

menta Non folum enim ve- υθῆκαι. Οὐ γὰρ μόνον τὴν παλαιὰν ,
tus , fed etiam nouum * fe illis ἀλλὰ καὶ τὴν κοινὴν αὐτοῖς ὑπέχετο δώ
Ponam ~
daturum
enim pollicitus
, inquit, eft.
a ) domui Ifrael σαν θήσομαι γάρ , φησι , τῷ οἴκῳ Ἰσ
teftamentum nouum , non fecun . ραήλ διαθήκην καινὴν , ἐ κατὰ τὴν δια

dum teftamentum , quod difpofui θήκην , ἣν διεθέμην τοῖς πατράσιν αὐ

patribus ipforum , fed ipfi illud τῶν , ἀλλὰ ταύτην αὐτοὶ λαβῶν ἐκ ἠθέσ
accipere noluerunt. Et legisla- λησαν . „ Καὶ ἡ νομοθεσία . Αὐτοῖς γὰς
tio , Mofaicam enim ipfis legem τὸν Μωσαϊκὸν ἐδεδώκει νόμον . 9 Και η
dederat. Et obfequium( f. cultus).
λατρεία . » Τῶν γὰρ ἄλλων αὐτὲς
Eos enim aliis gentibus præferens, "
legalem facrificandi ritum edocuit . ἐθνῶν προτιμήσας , τὴν νομικὴν ἱερους .
Et promiffa .Tum ea quæ patribus γίαν ἐδίδαξε . »Καὶ αἱ ἐπαγγελίας.
a Deo faëta funt , tum ea etiam , 12 ) Ἴσως αἵ τε πρὸς τὰς πατέρας παρὰ
quæ per prophetas enuntiata . το Θεό γεγενημέναι , καὶ αἱ διὰ τῶν
5. Quorum patres. Qui clari ce-
febresque fuere , quorum Deus προφητῶν 13) προσενηνεγμέναι. κέ."Ων
appellatus eft Deus . Deinde po- » οι πατέρες . Οἱ ἀοίδιμοί τε καὶ που
ftremo loco bonorum omnium λυθρύλλητοι, ὧν Θεὸς ἐχρημάτισεν ὁ
maximum pofuit . qui: Θεός . εἶτα τελευταῖον τέθηκε τὸ 14 ) μέ-

τῶν ἀγαθῶν. » Καὶ ἐξ ὧν ὁ Χρι

buseft
qui eft fupe fecundum
Chriftus
r omni benedi-, γιςον
a Deus carnem ὁ ὢν ἐπὶ πάν-
Etus in fecula . Amen. Et fatis 15ὸς 15 ) τὸ κατὰ σάρκα , ὁ
quidem erat,quod addidit fecun . » των Θεὸς εὐλογητὸς εἰς τὲς αἰῶνας .
»/
dum carnem , ad declarandam Do. 9 αμήν. Καὶ ἤρχει μὲν ἡ τῇ κατὰσαρ
mini Chrifti deitatem . Sed quem- και προσθήκη , παραδηλῶσαι τῷ 16 ) Δε-
admodum in proteinio , cum di σπότε Χρισᾶ τὴν θεότητα. ἀλλ᾿ ὥσπερ
xiffet , Facii ex femine Dauidis ἐν τῷπροοιμίῳ ,εἰρηκὼς τῷ γενομένῳ ἐκ
fecundum carnem , fubiunxit , qui
predeftinatus eft filius Dei in σπέρματος Δαβὶδ κατὰ σάρκα , ἐπήγα
virtute : ita hic cum dixiffet fe- γε , τῷ ὁριοθέντος υἱῷ Θεῷ ἐν δυνάμει
cundum carnem , adiecit, Qui eft ὕτως ἐνταῦθα εἰπὼν τὸ κατὰ σάρκα ,
fuper omnia beneditus Deus in fe- προστέθηκε τὸ , ὢν ἐπὶ πάντα Θεὸς εὐ-
cula , et naturarum differentiam λογητὸς εἰς τὲςαἰῶνας . αμήν. καὶ τῶν
oftendens
docens , quod ex ipfis quidem Φύσεων δεικνὺς τὴν διαφορὰν , καὶ τοῦ
qui eft
carnem qui eft θρήνε διδάσκων τὸ εὔλογον · ὅτι ἐξ αὐ
fit fecundum carnem
Deus fuper omnia , ipfi au- τῶνμὲν κατὰ σάρκα ὁ ἐπί πάντων Θεὸς ,
tein a nobilitate exciderint , αὐτοὶ δὲ τῆς εὐγενείας 17 ) ἐξέπεσον ,
et ab illa cognatione alieni fa . καὶ ἀλλότριοι τῆς συγγενείας ἐκείνης
&ti fint. Et mulieres quæ lugent ἐγένοντο . καὶ τὰς θρηνούσας ἐμιμήσατο
γυναί

12 ) Paws deeft in A. et Β. 13 ) A. προενηνεγμέναι . 14) Α . μεῖζον . 15 ) τὸ deeft

apud noftrum ad Phil. 4, 20. Ceterum totus hic verfus planiffime vt h. 1.
+
legitur ad Hof. 9 , 12, ἐξ ὧν αι πάντα Θεός. Ιtemque hic in Cod . A. et B. ,
apud noftrum dial. 6. extr. , epift. 83. et146.; nifi quod his omnibus in locis
ft ὁ ὢν ἐπὶ πάντων Θ. ac in poftremo legatur : εἰς τὸ ἀπὸ τῶν αἰώνων. 16 ) Δεσπ .
deeft in A. 17 ) Α. ταύτης ἐξεπ .
e ) Ier , 31, 34. 32.
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . IX . ΙΟΙ

γυναίκας , αἳ τῶν τεθνεώτων καὶ θρηνε . imitatus eft , quæ mortuorum ,

μένων , καὶ τὴν ὥραν τῷ σώματος , καὶ qui lugentur , et corporis pul
chritudinem et ztatis florem ,
τὴν ἀκμὴν τῆς ἡλικίας , καὶ τὴν τῶν maiorumque nobilitatem , opes ,
προγόνων περιφάνειαν , καὶ τὴν περιου‐ ac potentiam fuis lamentationi-
σίαν , καὶτὴν δυνασείαν ἐνυφαίνεσι τοῖς bus intexunt. Patefacto adhunc
θρήνοις, ὅτω μέν τοι γυμνώσας τὴν πε- modum fuo in Iudaos amore ,
Ιεδαίες φιλοςοργίαν , ἄρχεται λοιπὸν propof itam inchoafente
t ntiam ,
6. Non autem quod excideritver
κ.
τοπροκειμένg νοήματος. 95. Οὐχ οἷον buni Dei . Ego quidem , in-
99
„δὲ ὅτι ἐκπέπλωκεν ὁ λόγος το Θεό , » quit , non folum vellem , fedet-
Ἐγὼ μέν , φησι, ἐκ ἐξελόμην μόνον, αλ ' iam optarem effe a Chrifto alie-
vt Iudzi
λὰ καὶ ηὐχόμην ἀλλότριος εἶναι18 ) τοῦ nus , fi fieri poffet
Χρισᾶ , εἴπερ οἷόν τε ἦν 2διὰ τῆς ἐμῆς ἀλ- per meam alienat ionem promifa
λοτριώσεως Ιεδαίες τῶν ἐπηγγελμένων licet bona confequ erentur. Sed tamen
contradicant , nec velint fa-
τυχῶν ἀγαθῶν . ἀλλ᾽ ὅμως , καὶ τέτων lutem percipere , veræ tamen
ἀντιλεγόντων , καὶ σωτηρίαν ἐ βελομές funt , que patibus factæfunt
νων καρπώσαθαι , ἔχεσι τἀληθὲς αἱ promiffiones . Quomodo veræ
πρὸς τὸς πατέρας ἐπαγγελίαι . sfunt ? Non enim omnes qui ex
ἔχεσιν ; » Οὐ γὰρ πάντες οἱ ἐξ 19)
2 Ἰσ- Ifraele funt , uti funt Ifrael. Non
υραὴλ , έτοι Ἰσραήλ . Οὐγὰς τῆς φύ . enim natura , fed virtutis quærit
σεως ὁ Θεὸς , ἀλλὰ τῆς ἀρετῆς ἐπιζητεῖ Deus cognationem . Deinde hoc
συγγένειαν. Στα διδάσκει τῦτο σαφές docet apertius. 7. Neque qui fe-
men funt Abraha , omnes filii.
ξερον . „ ζ '. Οὐδὲ ὅτι εἰσὶ σπέρμα Dei fcilicet .
" Hoc enim docet
᾿Αβραάμ , πάντες τέκνα . Τετέςι
Θεῷ τέτο γὰρ μετὰ βραχέα διδάσκει . Paulo * poft. Sed in Ifaacovo-
cabitur tibi femen. a) Et com-
Αλλ᾿ ἐν Ἰσαάκκληθήσεταί ་ σοι σπέρμα . memorata Dei promiffione , hanc
Καὶ τεθεικὼς τῷ Θεῖ τὴνὑπόχεσιν , ἀ- explicat , et interpretatione claram
ναπλύσσει ταύτην , καὶ τῇ ἑρμηνείασα . reddit orationem . 8. Id eft , non
·
φῆ τὸν
»τέκν λόγον
α τῆς ποιεῖ., „ταῦτα
σαρκὸς ή . Τετέςι ν , & τα
τέκνα τὰ qui filii carnis , ii filii Dei : fed
qui filii funt promiffionis , afti-
καὶ Θεῷ ,ἀλλὰ τὰ τέκνατῆς ἐπαγγελίας , mantur in femine. Vocat autem
λογίζεται εἰς σπέρμα . Καλῶ δὲ σας- carnis quidem filios , qui natura
κὸς μὲν τέκνα , τὰ κατὰ τὴν τῆς φύσεως propagatione funt geniti : promis-
ἀκολυθίαν γεγενημένα˙ ἐπαγγελίας δὲ, fionis autem , qui ex gratia dati
τὰ κατὰ χάριν παρεχημένα . θ' . Ἐπ . funt. 9. Promiffionis enim ver-
αγγελίας γὰρ ὁ λόγος ὗτος , κατὰ bum hoc eft, b ) Sccundumhoc tem .
κτὸν καιρὸν τῦτον ἐλεύσομαι, καὶ ἔςαι pus veniam , et erit Sarva filius.
ητῇ Σάββα υἱός. Τῆς γὰρ φύσεως Cum enim effœta effe natura
ἀπειξηκυίας , κατὰ θεαν φιλοτιμίαν diuina munificentia pater effe.
ἀπεφάνθη πατής , λέγει δὲ τῦτο , ὅτι âtus eft. Hoc autem dicit, quod
G 3 etiam

· 18 ) A. ἀπὸ Χρισἔ . 19) Ἱερεσαλήμ habet Theodoreti textus ad Ezech . 34 , 30 .

haud dubie e compendio IHA. male intellecto.
a ) Gen. 21, 12. b) lb. c. 18, 14.
 ΤΟΥ B. THEODORETI INTERPRET .

fuerit a Ifmael
etiam Abrahami filius καὶ Ἰσμαὴλ τε Αβρααμ ἦν υἱὸς , καὶ
et filius primogenitus
Cur ergo gloriaris , o Iudae ,. πρωτότοκος υἱός . διὰ τίτοίνυνμέγα φρο
tanquam folus Abrahami ο
feyεῖς , ὦ Ἰδαῖε , ὡς μόνος σπέρμα τοῦ
men dicaris ? Si autem exifti. Αβρααμπροσαγορευόμενος ; εἰ δὲ νομί
mas illum , tanquam femiferuum , ζεις ἐκεῖνον, ὡς ἡμίδωλον, ἐκβεβλῆθαι τῆς
cognatione fuiffe eiectum' non συγγενείας , ἐκ εἰκότως νομίζεις . ἐκ πο
redte exiftimas Soler enim di τέρωνγαρ, ἀλλ᾽ ἐκ ἐκ μητέρων ἔθος γε
vina feriptura ex patribus , non
ex matribus,genealogiam com νεαλογὲν τῇ θείᾳ γραφῇ . καὶ ἠδύνατο
putare . Et poterat quidem diui. μὲν ὁ0 θεῖος ἀπότολος , καὶ τὰς ἐκ τῆς
nus apoftolus , etiam eos qui ex Χετέρας γεγεννημένες 20 εἰς μέσον
Chettura nati funt , in medium παραγαγεῖν, καὶ δεῖξαι τέτες ἐξ ἐλευ
adducere, et oftendere , illos ex θέρας μὲν γεγεννημένες ,σπέρμα δὲ τοῦ
libera quidem fuiffe natos , fed
feinen Abrahænon vocari. Facic Αβραάμ ε καλεμένες , ξάδιονἦναὐτῷ
érat etiamn ei oftendere duode και τὲς δύο καὶ δέκα παίδας τῷ Ἰακὼς
cim Iacobi filios ex diuerfis ma . ἐκ διαφόρων δεῖξαι μητέρων 21), καὶ τῆς
tribus natos ,
et quatuor eorumn τέτταρας ἡμιδέλους , καὶ ὅλες Ἰσραὴλ
femniferuos , et vniuerfos Ifiael χρηματίζοντας , καὶ ἐδὲν ἐκ τῆς τῶν
appellatos , nihilque ex matrum
feruitute fuife Tafos. Sed parce μητέρων παραβλαβέντας δελείας , αλ
I feruitute fuiffe lafos . Sed parce καὶ μετὰ φειδὲς τῆς ἐλέγχες προσφέ
probationibus vfus , hoc quidem
prætermifit , ex multa autem ζων, τῦτο μὲν παραλέλοιπεν , ἐκ πολλῦ
quæ reftabat, copia victoriam eft δὲ τῷ περιόντος
་ ἐνίκησε . τεθεικὼς γὰρ
effecutus. Cum enim illud po · τὸὑπὸ eτῶ Θεῖ πρὸς τὸν ᾿Αβρααμ εἰρη
fuiffet quod Abrahamo a Deo μένον , ὅτι ἐν Ἰσαὰκ κληθήσεται 21 ) σος
diftum eft , In Ifaaco vocabitur ti
bi femen , oftendit ne vniuerfum σπέρμα δείκνυσιν ἐδὲ τὸ τότε γένος
quidem eius genus hanc benedi ἅπαν τῆςδε τῆς εὐλογίας μεταληφός .
ftionem accepiffe. Eius enim fi. τῶν γὰρ τότε παίδων ὁ μὲν τὴν εὐλο
liorum vnus quidem accepit be- γίαν εἴληφεν, ὁ δὲ ταύτης διήμαρτε. τῷ
medictionem , alter vero ab ea το γὰρ ἐπήγαγεν . 1. Οὐ μόνον δὲ,αλ
excidit , Hoc enim fubiunxit.
to.Non folum autem illa , fed et πλὰ καὶ Ρεβέκκα ἐξ ἑνὸς κοίτην ἔχεσα
Rebecca ex uno Ifaaco patre noftro " Ἰσαὰκ τῷ πατρὸς ἡμῶν . ια . Μήτε
concepit. u. Cum enim nondum » γὰς γεννηθέντων
‫اد‬ , μηδὲ πραξάντων τὶ
nati fuiffent, aut aliquid boni egis- ἀγαθὸν , ἢ κακὸν, ἵνα ἡ κατ᾽ ἐκλογὴν31
Jent , aut mali , (vt fecundum ele- η πρόθεσις τε τῷ Θεῷ μένη ιβ΄. Οὐκ ἐξές.
Etionem propofitum Dei maneret >
η γων , ἀλλ᾽ ἐκ τῶ καλῶντος , ἐῤῥέθη πρὸς
12. Non ex operibus , fed ex vocant-
t ; ) diftum eftei,a ) 13. Οuiamaior αὐτήν , ιγ΄. Ὅτι ὁ μείζων δελεύσει τῷ
Jeruiet minori. Si exiftimas , in . » ἐλάττον . Εἰ νομίζεις , φησὶ, διε την
quit,propter Saram prælatum fuis. Σάρξαν προτιμηθῆναι τὸν Ἰσαὰκ τᾶτε
feIfaacum Ifmaeli, et filiis Abraha. Ἰσμαὴλ , καὶ τῶν ἀπὸ τῆς Χετζέρας για
mi, qui ex Chettura nati funt, quid νομένων παίδων τῷ ᾽Αβραὰμ , τί ἂν ἀπης
• de Rebecca dixeris ? Hic * enim et περὶ τῆς Ῥεβέκκας ; ἐνταῦθα γὰρ καὶ

20 ) v. μ. deeft in A. 21 ) A. addit γεγεννημένες, 22 ) σοι deeft in B.

Gen, 351.23.
 EPIST . AD ROMANOS CAP. 1Χ . 103

vna eft mater , et vnus pater , et

μία μήτης, καὶ ες πατὴς , καὶ μία σύλ- vna conceptio . Gemini enim erant
ληψίς · δίδυμοι γὰρ οἱ παῖδες τέτογὰς
| Hoc enim eft quod dixit ,
ἶπεν , ἐξ ἑνὸς κοίτην ἔχεσα , ἀντὶ τῇ , Εx vno concubitu habens , pro eo
κατὰ τὸν αὐτὸν
9 καιρὸν ἀμφοτέρες συν- quod eft , vno tempore ambos
έλαβεν . ἀλλ᾽ ὅμως ὁ μὲν θεοφιλής , ὁ δὲ concepit. Sed tamen hic quidem
τῆς θείας κηδεμονίας ἀνάξιος . καὶ οὐκ Deo carus fuit , ille vero indignus
ἀνέμεινεν ὁ Θεὸς τῶν πραγμάτων τὴν cuius Deus curam gereret. Etnon
exfpeftauit Deus rerum experien-
πᾶραν , ἀλλ᾿ ἔτι κυίσκομένων τὴν τέτων tiam fed dum adhuc vtero gereren-
:
διαφορὰν προσηγόρευσε . προηγόρευε δε, tur , eorum differentiam prædixit .
τὴν τέτων πρόθεσιν προμαθών . 8 γὰρ Predixit autem , cum eorum pro-
ἄδικος ἡ ἐκλογὴ , ἀλλὰ τῇ προθέσει τῶν pofitum prafciuiffet. Non eft enim
ἀνθρώπων συμβαίνεσα . εἶτα καὶ προ- iniufta electio , fedhominum pro-
Deinde pro-
Φητικὴν μαρτυρίαν προσφέρει. Καθὼς pofito conueniens.
ad
υγέγραπται , τὸν Ἰακὼβ ἠγάπησα , τὸν ducit . Sicut fcriptum eft ,a ) Iaco-
„δὲ Ησαῦ ἐμίσησα. » Οὐ τοίνυν τῇ φύς bum dilexi , Efauum autem odio ha-
σει προσέχει, ἀλλὰ ἀρετὴν μόνην ἐπίζη . bui. Non ergo naturam attendit,
τῇ . τέτο γὰρ διὰ πλειόνων κατασκευά . fed folam virtutem quærit. Hoc
ζε . ιδ '. Τί ἐν ἐρῶμεν ; μὴ ἀδικία παρὰ enim pluribusconfirmat . 14. Quid
~ ergo dicemus ? numquid iniquitas
τῷ Θεῷ ; μὴγένοιτο .» . Οὐκ ἔχει,φης ὅρια Deum?Abfit. Nihil,inquit,
σὶν , ἡ θεία ψῆφος τὸ ἄδικον ,ἀλλὰ τῷ habet iniufti diuina fententia , fed
δικαίῳ κοσμεῖται. καὶ τῦτο δεῖξαι 2
δυνά .
iuftitia ornatur. Quod quidem
μενος , καὶ διδάξαι σαφῶς , ὡς ὦ τῇ φύ .
cum poffet oftendere , et aperte do-
2
σει προσέχειν ἔθος τῷ τῶν ὅλων Θεῷ , cere , folitum vniuerforumn Deum
non naturam attendere , fed opti-
ἀλλ᾽ ὅτι γνώμηνἀρίςην ἐπιζητε˙ καὶ ἀο mam mentem quærere : eisque in
ναμνῆσαι αὐτὲς , ὡς πολλοῖς πολλάκις meinorian reuocare , quod multis
παρεδόθησαν πολεμίοις , ἐδεμιᾶς διὰ τὲς frpe hoftibus traditi fuerint,nec vlla
προγόνες φειδῶς ἀπολαύσαντες , ἐπειδὴ eis propter maiores venia fuerit da-
τὴν ἐκείνων ἐκ ἐζήλωσαν ἀρετήν · καὶ ta,quoniam non funt eorum virtu-
tem imitati. Et quod ipfi quidem
ὅτι Βαβυλωνίοις μὲν αὐτοὶ παρεδόθησα ν
fuerint omnes Babylonis traditi:
ἅπαντες , ᾿Αβιμέλεχ δὲ , καὶ δῆλοςὤν , Abimelech autem ,quamuisferuus
καὶΑἰθίοψ , σωτηρίας τετύχηκε διὰ τὴν et Aethiops , falutempropter pieta-
εὐσέβειαν˙ τῦτο μὲν ἐ ποιᾷ , πλῆξαι μὴ tem affecutus fuerit. Hocnon facit,
βελόμενος · δείκνυσι δὲ τὰς θείας οἰκονο- nolens eos percellere : fed oftendit
μίας ὑπερβαινέσας τὸν ἀνθρώπινον λο- diuina confiliae humanam rationem
longe fuperar , et multos quidem
γισμὸν, καὶ πολλὲςμὲν παρανομίας τολ- fcelera perpetrare , non omnes ta
μῶντας , ὦ πάντας δὲ δίκας εισπράτ- men pœnas luere. Etenim plurimi
τομένες . καὶ γὰρ ἐν τῇ ἐρήμῳ · οἱ πλεῖ. indeferto vituli imaginem tanquam
5οι μὲν τῇ μόχε τὴν εἰκόνα προσεκύνη . Deut adorarunt, non oinnes tamen
σαν ὡς Θεὸν, ἀλλ᾽ ἐχ ἅπαντες ἔδοσαν δί- pænas dederunt : fed alii fupplicio
κας ἀλλ᾽ οἱ μὲν ἐκολάθησαν , οἱ δὲ ταῖς effeati funt , alii eorum fupplicio
ἐκείνων τιμωρίαις ἐσωφρονίσθησαν . οὕτω correcti fapientiores exftitere. Ita
G 4 puniens

a ) Malach . 1, 3. 1
 104 B. THEODORETI INTERPRET .

puniens Pharaonem ,inultis per τὸν Φαραὼ τιμωρέμενος πολλοῖς ὠφέ

hunc vtilitatem attulit . Et hac λειαν διὰ τότε προσήνεγκε . καὶ ταῦτα
diuinus pofuit apoftolus . Sic au-
rem dicit : r. Mofi enim dicit , a ) τέθεικεν ὁ θεῖος ἀπόςολος . λέγει δὲ οὔτ
99
Miferebor cuiusmifereor , et nii. πως ε΄. ‫ اد‬Τῷ γὰρτ ;) Μωσῇ λέγει, ἐλεής
fericordiam praftabo cuius mifere. „σω ὃν ἂν ἐλεῶ , καὶ οἰκτειρήσω ὃν ἂν
bor. Hæc dixit Deus in fabri . „ οἰκτείρω ., Ταῦτα δὲ ἐπὶ τῆς μοχοποι

satione vituli. Neceffario autem ΐας εἴρηκεν ὁ Θεός · ἀναγκαίως δὲκαὶ τῷ

Mofis quoque meminit , vt per Μωσέως 24 )ἐμνημόνευσεν , ἵνα καὶ διὰ τῇ
eum qui dixit , et eum qui au-
diuit , fide dignam orationem εἰρηκότος , καὶ διὰ τῷἀκηκοότος , δείξῃ
oftenderet. Deinde ratiocinatur : τῶν εἰρημένων τὸ ἀξιόπισον. , εἶτα ἐπι
* 16. Igitur non volentis , neque cur- συλλογίζεται τις . Αρα ἦν ἐ τῷ θέλον
rentis , fed miferentis eft Dei.
inducit , ι » τος, ἐδὲ τῷ τρέχοντος , ἀλλὰ τῷ ἐλεν-
Et folutionem non
illationis adiectione quaftionem » τος Θεδ ., Καὶ τὴν λύσιν ἐκἐπάγε ,
magis auget . m . Dicit enim ἀλλ᾽ ἐπιλείνει τῇ τῶν ἐπιφερομένων προστ
fcriptura Pharaoni , b ) In hoc ipfin θήκη τὴν ζήτησι
~ ν. ε . Λέγει γὰρ ἡ
excitaui re , va oftendam in te vir- „ γραφὴ τῷ Φαραω , ὅτι εἰς αὐτὸ τέτο
autem meam , et ut annuncietur
es ut ammuncietur ἢ ἐξήγειρά σε, ὅπως ἐνδείξωμαι ἐν σοὶ
mommer meum in vniuerfa terra .
Deinde rurfus infert ratiocinan . » τὴν δύναμίν με , καὶ ὅπως διαγγελῆ
do : 18. Ergo cuius vult mifert. » τὸ ὄνομά με ἐν πάσῃ τῇ γῇ . Εἶτα
nur , et quem vult indurat. Hac πάλιν συλλογισικῶς ἐπάγει η Αρα
fcripta , inquit , aperta funt . Non yὦν ὃν 25 ) θέλει ἐλεεῖ, ὃν δὲ θέλει σκλη
enim aliunde colleëta et affera . ή ρύve . , Σαφῆ , φησί, ταῦτα τὰ γράμ
" ρύνει.
Audiuifti ipfum Deum qui dixit , ματα . ἐ γὰρ ἑτέρωθεν αὐτὰ συλλέξας
Miferebor cuius mifereor , et mife- •
nicordiam praftabo cuius miferebor . προσφέρω αὐτῇ 16) ‫ اد‬ἤκεσας τῷ Θεῷ εἶ
Eiusdem funt etiam quæ de Pha- ρηκότος , ἐλεήσω ὃν ἂν ἐλεῶς καὶ οἶκτει·
raone dicta funt. Ipferelicto ζήσω ὃν ἂν οἰκτείρω . αὐτῷ πάλιν ἐπὶ τὰ
Ifmaele , iisque qui ex Chettura περὶ τῷ Φαραὼ εἰρημένα . αὐτὸς κατὰ
nati fuerant elegit Ifaacum . λιπὼν τὸν Ἰσμαὴλ , καὶ τὰς ἀπὸ τῆς

Ipfe quoque Iacobum prapofuit Χετζέρας τὸν Ἰσαὰκ ἐξελέξατο˙ αὐτ

, ὸς
dem tempore formati ambo fue . καὶ τὸν Ἰακὼς τὸ
N Ἠσαῦ 37 ) προτετί
rint . Quid ergo miraris ,
ἡμηκε ,καίτοι ἐν μιᾷ γαςρὶ κατὰ ταυτὸν
nunc hodie quoque idem ipfum τὴν διάπλασιν αὐτῶν δεξαμένων . τίτοία
fecit , et eos qui ex vobis eredi. νυν 28) θαυμάζεις ,εἰ καὶ νῦν ταυτὸ ττο
derunt fufcepit , eos autem qui πεποίηκε , καὶ τὰς ἐξ ὑμῶν πεπιςευκό-
hunc radium non fufceperunt , re- τας ἐδέξατο , τὸς δὲ τὴν ἀκτῖνα ταύτην
pulit ? At hoc interim non dicit , μὴ δεξαμένες ἀπώσατο ; ἀλλὰ τῦτο μὲν
fed auget quaftionum tricas , τέως ε λέγει , αὔξει δὲ τῶν ζητημάτων
Grait : 19. Dices itaque mihi, quid
τὴν ἀπορίαν , καί φησι · πιθ'. Ἐρεῖς οὖν
adbuc queritur ? Voluntati enim y μοι , τί ἔτι μέμφεται ; τῷ γὰρ βελή

μάτι
33 ) A. et B. Μωϋσῆ . 14 ) A. ἐμνήθη . 25) Α . ὃν ἂν θέλῃ · 26 ) Α . ἥκεισα
17 ) Α. προτέθεικε. 28) Α . θαυμαςόν.
» ) Exod . 33 , 19 . b) lb. c.,9, 16.
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . ΙΧ. 105

γματι αὐτῷ τίς ἀνθέτηκεν ; » Εἰ γὰρ eius quis reftitit ? Si enim cuius
ὂν θέλει ἐλεεῖ, καὶ ὃν θέλει σκληρύνει , durat,ab eius voluntate depen-
τῆς αὐτῇ βελῆς ἐξήρτηται τῶνἀνθρώς durat , ab eius voluntate depen
Quod fi
πῶν ἡ γνώμη . εἰ δὲτεθ᾽ οὕτως ἔχει , ἐκ ita eft , iniuria iis qui peccant fup-
29 ) ἐν δίκη τοῖς ἁμαρτάνουσιν ἐπιφέρει
plicia ftatuit. Neque enim fieri
τὰς τιμωρίας. ἀντιςῆναι γὰρ τοῖς αὐτῷ
poteft, vt iis quæ ipfe vult quis re-
δοκῶσιν
οὐχοἷόν τε. ὅτω τὴνἀπορίαν τῷ fiftat . Poftquam ergoonem
multitudinedubitati quæftionum
auxit,et
πλήθει τῶν ζητημάτων αὐξήσας , και multitudinedubitationem auxit,et
τὰς ἀντιθέσεις πάσας προτεθεικώς , oppofitiones omnes propofuit, fub-
iungit : 20.Verumtamen o homo , tu
ἐπήγαγε ! κ . Μενοῦν γε , ὦ ἄνθρωπε , quis es, qui refpondeas Deo ? Quon-
ποὺ τίς εἶ ὁ ἀνταποκρινόμενος τῷ Θεῷ;› iam dixifti, inquit, Voluntari eius
Ἐπειδὴ ἐπάς , φησί, τῷ βουλήματιαὖ quis reftitit ? dic mihi , tu quis
τε τίς ἀνθέςηκεν ; επέ μοι, σὺ τίς εἶ; ἐκ es ? annon homo ? Quomodo
ergo , refpondes , et diuina con-
ἄνθρωπος ; πῶς οὖν ἀνταποκρίνη , και filia tam curiofe fcrutaris ? Si e
περιεργάζῃ τὰς θείας οἰκονομίας ; εἰ nim tui iurisnoneffes, et nom
γὰρ οὐκ αὐτεξούσιος ἦρθα , οὐδὲ γνώμη . libero arbitio quæ agis eligeres,
1
τὸ πρακτέον ᾕρου , ἀλλὰ τῇ τε θείε β8 . fed diuine voluntatis neceffitati
λήματος ἀνάγκῃ ἐδούλευες, παράπλη- feruires , inanimatorum more ta-
σίως ἂν τοῖς 30) ἀψύχοις ἐσίγησας , τα ceres , in iis quæ difpenfantur
conquiefcens. Sed quoniam ras
οἰκονομέμενα τέργων . ἐπειδὴ δὲ λόγῳ τε- tione praditus es , et ea quæ ti-
Τίμησαι,καὶτὰ δοκῶν]άσῃ καὶ λέγεις καὶπρά ]. bi videntur et dicisetfacis , et
τας καὶ ἐν ἀγαπᾶς τὰ γινόμενα , ἀλλὰ iniis quæ fiunt minime acquic-
τῶν θείων οἰκονομιῶν τὰς αἰτίας ἐπιζηες . fcis , fed * diuinorum conflio .
»Μὴ ἐρεῖ τὸ πλάσμα τῷ πλάσαντι, τί rum et adminiftrationium caufas
με ἐποίησας οὕτως ; κα . Ἢ οὐκ ἔχει inquiris. Numquid a ) dicit figmen
2
νἐξεσίαν ὁ κεραμεὺς τῇ πηλοῦ , ἐκ τοῦ cifti fic ? 21. An non habet poteftas
131 ) αὐτοῦ φυράματος ποιῆσαι, ὃμὲν εἰς tem figulus luti ex eadem mala
· ντιμὴν σκεῦος , ὃ δὲ εἰς ἀτιμίαν ;; A. facere ,aliud quidem vas in hono-
πόβλεψον εἰς τὸν τοῦ κεραμέως πηλὸν, rem , aliud vero in contumeliam ?
ὃς τῆς λογικῆς διακρίσεως ἄμοιρος ὢν, rationis
Refpice ad lutum figuli
carens ,, quod
non
οὐκ ἀντιλέγει τῷ πλάτ ]οντι αλλά και contradicit ei qui fingit : fed
εἰς ἀτίμε σκεύες ἐργασίαν ἀφορισθῇ , etiam fi ad vilis probrofique
σιγῇ τὸ γινόμενον δέχεται. σὺ δὲ ἀντι- valis officium deputetur , rem
τάνεις καὶ ἀντιλέγεις. οὐ τοίνυν φυσι. filentio excipit. Τα autem vefiftis,
et contradicis . Non es ergo natu-
καῖς ἀνάγκαις προσδέδεσαι , οὐδὲ παρα ·
καὶ neceffitate alligatus,nec pra-
νομεῖςπαρὰ γνώμην , ἀλλ᾽ ἑκὼν ἀσπάζη
ter voluntatem peccas:fed iniquita
τὴν πονηρίαν , καὶ αὐθαιρέτως καταδές tem tua fponte amplecteris , et tuo
χη τοὺς πόνες τῆς ἀρετῆς . ὀρθὴ οὖν ἄ arbitratu virtutis labores fufcipis .
ρα καὶ δικαία τε Θεοῦ τῶν ὅλων ἡ ψῆ . Refta eft ergo etiutta Dei vniuerfo-
φος, ἐνδίκως γὰρ κολάζει τοὺς ἁμαρτά . rum
Gfententia. Iure enim punit pec-
S cato-

39 ) Α. ἐνδίκως . 30 ) Α. ἀνθρώποις. 3t) αὐτῇ deeftin B.

a) Ef. 45, 9.
 106 B. THEODORETI INTERPRET .

catores , vt qui fua fponte peccare νοντάς , ὡς γνώμῃ τοῦτο ποιεῖν τολμῶν
audeant. Iure etiam benignitate τας ἔχει δὲ καὶ ἡ Φιλανθρωπία τὸ δία
vtitur : accepta enim a nobis oc-
cafione , præbet - mifericordiam . καιον πρόφασιν γὰρ παρ᾿ ἡμῶν 32 ) λαμ ·
Nonnulli autem illud , Verumta. βάνεσα , ὀρέγει τὸν ἔλεον . τινὲς μέν τοι
men o homo, tu quis es; qui refpon- το μενῶν γεὦ ἄνθρωπε , σὺ τίς εἶ ὁ 33 )αν ]
des Deo ? aiunt diftum effe per in- αποκρινόμενος τῷ Θεῷ ; κατ᾽ ἐπιτίμη
crepationem . Cum enim ,inqui- σιν εἰρῆσαι φασι. πρότερον γὰρ ἐπιτια
unt, prius reprehendiffer eos qui μήσας , φησὶ , τοῖς τὰ θεῖα πολυπραγ-
diuina curiofe fcrutantur, et quam
viles effent oftendiffet, ( aluto enim μονῶσι , καὶ τὴν εὐτέλειαν δείξας της
nihil differt hominum natura,) tunc λοῦ γὰρ οὐδὲν διενήνοχε τῶν ἀνθρώπων
folutionem intulit. Hæc autem eft ἡ φύσις : οὕτω τὴν λύσιν ἐπήγαγεν ἡ
22. Quod fi , Hic fubdi- δὲ λύσις ἐςὶν αὕτη . κβ '.Εἰ δέ . , Ἐνα
ftinctio ponenda eft. Dicit enim : ταῦθα ὑποςίξαι δεῖ. λέγει γὰρ εἰτᾶτο
Sihoc fcire defideras, quamobrem , ποθεῖς μαθεῖν, τίνος ἕνεκα πλειόνων α
cum plures peccent , hos quidem
punit,hos veroper illos beneficio μαρτανόντων τοὺς μὲν κολάζει, τοὺς δὲ
afficit : et cum multi virtutem con . δι᾽ ἐκείνων εὐεργετεῖ, καὶ πολλῶν τὴν ἀξ
feftentur, ahos quidem claros red- ρετὴν μετιόντων, τὲς μὲν περιφανεῖς ἀ
dit , aliis vero per illos futurorum ποφαίνει,
2 τοῖς δὲ διὰ τέτων υποφαίνει
fpem oftendit, audiquæ fequuntur . τὰς τῶν μελλόντων ἐλπίδας , ἄκεσον τῶν
Deus volens oftendere : iram , etno ἑξῆς : η Θέλων ὁ Θεὸς ἐνδείξασθαι τὴν
tam facere potentiamfuam,fuftinuit
inmulta patientia vafa ira αρεα της οργὴνκαὶ γνωρίσαι τὸ δυνατὸν αὐτοῦ,
interitum , 23. Et utoftenderet di. υἤνεγκεν ἐν πολλῇμακροθυμία σκεύη όςορ
uitias gloria fua in vafa mifericor . ηγῆς κατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν. κγ'.
dic , quæ præparauit in gloriam . Καὶ ἵνα γνωρίσῃ τὸν πλῶτον τῆς δόξης
24. Quos et vocauit nos, non folum καὐτῷ ἐπὶ σκεύη ἐλέες, ἃ προητοίμασεν
ex Iudais, fed etex gentibus. Non yes δόξαν κδ΄. Οὓς καὶ ἐκάλεσεν ἡ-
fuit, inquit, Deus auctor impro- ημᾶς, οὐ μόνον ἐξ Ἰεδαίων ,ἀλλὰ καὶ ἐξ
bitatis Pharaonis. Sed ipfe pati . ἐθνῶν. , Οὐχ ὁ Θεός, φησι, δημιεργές
entia de more vfus eft : ille τῆς τῇ Φαραὼ πονηρίας . ἀλλ᾿αὐτὸς τῇ
autem patientiam exiftimauit im- μακροθυμία συνήθως ἐχρήσατο˙ ἐκεῖνος M
becillitatem , et eius caufa fuam δὲ ὑπέλαβε τὴν μακροθυμίαν ασθένειαν ,
auxit contumaciam . Sed tamen καὶ διὰ ταύτης τὴν οἰκείαν‫ ار‬ηὔξησεν α
fapiens cum fit vniuerforum gu- πείθειαν. ἀλλ᾿ ὅμως σοφὸς ὢν τῶν ὅλων
bernator , et iuftum illi fupplici ὁ πρύτανις , καὶ τούτῳ 34) δικαίως τὴν
um intulit, et ex eius improbi.
tate falutare ad mala proliganda τιμωρίαν ἐπήγαγε, καὶ ἐκ τῆς τούτου
aliis medicamentum compofuit. Et πονηρίας τοῖς ἄλλοις ἀλεξίκακον κατε
quemadmodum medici , non ipfi σκεύασε φάρμακον . καὶ καθάπερ οἱἰατροὶ
creant * viperas , fed ex eis οὐκ αὐτοὶ τὰς ἐχίδνας δημιουργοῦσιν, ἐκ
vtile hominibus medicamen- δὲ τέτων ὠφέλιμον τοῖς ἀνθρώποις κα
cum conficiunt : ita etiam τασκευάζουσι φάρμακον · 35 ) οὕτως ὁ
Θεός

32 ) Ita A. Sirm.Textushabebat λαμβάνω 33 ) Β . ἀποκρινόμενος . 34 ) A.

δικαίαν. 35 ) Α.οὕτω καια
 EPIST. AD ROMANOS. CAP . IX , 107

Θεὸς ἠξέλετο μὲν τὸν Φαραὼ τῆς τιμω · Deus voluit quidem Pharaonem
fuppliciis exini : fed quia ille in
βίας μὴ μεταλαχεῖν · ἐπειδὴ δὲ εἰς
nimiam feritatem corruerat , illi quis
πολλὴν ἐκεῖνος θηριωδίαν ἐξώκειλε , παν
demn omnis generis panas infixit,
τοδαπὰς μὲν αὐτῷ τιμωρίας ἐπήγαγε , fuam autem potentiam omnibus ho
τὴν δὲ οἰκείαν πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπέδειξε minibus oftendit. Et ideo dicit, a )
δύναμιν . διέ , φησιν, εἰς αὐτὸ τῦτο ἐξή . In hoc ipfum excitaui te, vt oftene
et
γερά σε, ὅπως ἐνδείξωμαι ἐν σοὶ τὴν δύο dam in te virtutem meam :
vt annuntietur nomen meum in
ναμίν μου˙ καὶ ὅπως διαγγελῆ τὸ ὄνο vniuerfa terra. Illud autem ex
μά μουἐν πάσῃ τῇ γῇ . τὸ δὲ ἐξήγειρά εἶναui te , idem eft ac , permifi ti
σε , ἀντὶ τῇ , συνεχώρησά σοι τῆς βασι- bi regnum affequi : et cum pof
λέας τυχεῖν, και κωλύσαι δυνάμενος ἐκ fem prohibere , non prohibui ,
ἐκώλυσα , τὴν ἐντεῦθεν τοῖς ἄλλοις γενη. peruenturam inde ad alios vtili-
tatem præuidens. Vafa autem
σομένηνπροορῶν ὠφέλειαν . σκεύη δὲ όρο ὀς ira ad interitum comparata
καιτα apt
γῆς κατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν καλεῖ pellat eos qui fua fponte tales
τὸς αὐθαιρέτῳ γνώμη τῦτο γεγενημέ‐ facti funt. Hoc enim fcripfit et
νες . τῦτο γὰρ καὶ Τιμοθέῳ γέγραφεν iam ad Timotheum : h ) In magna
ἐν οἰκίᾳ δὲ μεγάλη οὐκ ἔει μόνα σκεύη autem domo non folum funt vafa
aurea et argentea, fed etlignea ot
χρυσα καὶ ἀργυρᾶ , ἀλλὰ καὶ ξύλινα και fatilia , et quædam
quidem in ho
ὀτράκινα καὶ τὰ μὲν εἰς τιμὴν , τὰ δὲ norem , quædam vero ad contume
εἰς ἀτιμίαν . καὶ διδάσκων ὡς ἑκών • τις liam . Etdocensquod vnusquisque
τέτο γίνεται ἢ ἐκεῖνο , ἐπήγαγεν ἐὰν fua fponte et arbitratu fiat hoc vel
οὖν τις ἑαυτὸν ἐκκαθάρῃ ἀπὸ τῶν τοις ilud , fubiunxit : Si quis ergo e-
των, ἔςαι σκεῦος εἰς τιμὴν ἡγιασμένον, mundauerit fe ab iftis, eritvas in
honorem fanctificatum , et vtile Do
καὶ εὔχρη σον τῷ Δεσπό τη , εἰς πᾶν ἔρ mino ad omne bonum opuspara-
,
γον 5 ) ἡτοιμασμένον . καὶ Κορινθίοις ἔτω tum . EtCorinthiis fic fcribit : c )
γράφει · εἰ δέ τις ἐποικοδομῇ ἐπὶ τὸν Si quis autem fuperædificat fuper
θεμέλιον τέτον, χρυσὸν, ἄργυρον, λίθες fundamentum hoc, gurum , argen-
τιμίες , ξύλα , χόρτον , καλάμην · ἄντε tum , lapides pretiofos , ligna, fce
κρυς διδάσκων τῶν ἀνθρώπων τὸ αὐτῷ · rum num, ftipulam ; apertedocens libe
hominum arbitrium. Ita etiam
ξέσιον . οὕτω σκεύη ἐλέες ἐκάλεσε τες
vafa mifericordiaappellauit eos ,
τῆς θείας φιλανθρωπίας αξίους · τὸ δὲ qui Dei benignitate digni funt. I
ἅπροητοίμασεν εἰς δόξαν, τὴν πρόγνω‐ lud autem , Quæ præparauit in glo-
σιν τὴν θείαν παραδηλοῖ. τοῦτο γὰρ rimm ,diuinam prafcientiam decla
καὶ ἐν τοῖς πρόθεν εἴρηκεν, ὅτι οὓς rat.Hoc enim prius etiam docuit,
cum dixit, Quos præfciuit,et præde-
προέγνω , καὶ προώρισε συμμόρφες τῆς finauitconformes imaginis filii e-
εἰκόνος τῷ υἱοῦ αὐτ8 . σκοπὸς γὰρ τῷ ius. Apoftolo enim propofitum eft

ἀποτόλῳ δεῖξαι, ὡς τοὺς αξίους σωτη-
ρίας μόνος οἶδεν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ; ἀν .
θρώπων δὲ ἐδὲ ἑς . εἰρηκὼς δὲ , ὅτι ἐκά .
λεσεν ἡμᾶς , οὐ μόνον ἐξ Ἰουδαίων , ἀλ-
*6 ) A. et B. ε. ἀγαθὸν
#) Exod. 9, 16. ) 2 Tim. 2, 20.
oftendere, quod eos qui digni funt
falute folusnouit vniuerforum De-
us , nullus autem ex hominibus.
Quod autem dixit , qui vo
cauit nos , non folum ex Iudais ,
fed
) 1 Cor. 3, ka
 108 B. THEODORETI INTERPRET .

fed etiam gentibus , id confirmat λὰ καὶ ἐξ ἐθνῶν , βεβαιοῖ τὸν λόγον τῇ

fcripturæ teftimonio , et dicit: 25. γραφική μαρτυρία , καί φησιν . κέ . Ως
Sicut inmeam
Ofea plebem
dicit, ameam
) Vocabo ~)
plebem , et non
non και
99 ἐν τῷ Ωσηὲ λέγει · καλέσω τὸν οὐ
diledam dilečtam . 26. Er
Et b ) erit πλαόν μου, λαόν μου , καὶ τὴν οὐκ ἦγα-
in loco vbi diftum eft eis , Non υπημένην , ἠγαπημένην . κς '. Καὶ ἔσαι, ἐν
plebs mea ves,ibi vocabunturfilii Dei τῷ τόπῳ , ᾧ ἐῤῥέθη αὐτοῖς, οὐ λαός με
viui. Hæc veroDeusnon de gen- ὑμεῖς ,ἐκεῖ κληθήσονται υἱοὶ Θεοῦ ζῶν-
tibus, fed de ipfis dixit Iudæis.
ητος. Ταῦτα δὲ ὁ Θεὸς οὐ περὶ τῶν
Cum enim iuffiffet Ofeam vxorem
meretricem accipere , atque adeo ἐθνῶν, ἀλλὰ περὶ αὐτῶν εἴρηκε τῶν Ἰ8-
etiam adulteram ,natos inde liberos δαίων. τῷ γὰρ Ωσηὲ κελεύσας λαβεῖν
* fic appellari * iuffit, hunc quidem γυναίκα πόρνην, καὶ μέν τοικαὶ μοιχα
non populum , illam vero non dile- λίδα , οὕτω τὰ γεννηθέντα παιδία προσ-
ftam , quæ Iudais euentura erant αγορευθῆναι· ἐκέλευσε , τὸν μὲν οὐ λα-
prædicens. Sed rurfus tamen eis
bona pollicitus eft , quod etnon cv , τὴν δὲ οὐκ ἠγαπημένην , τὰ συμβη-
populis vocabitur populus, et non di. σόμενα Ιεδαίοις προλέγων . ἀλλ᾽ ὅμωςκαὶ
Teéta diletta . Confiderate ergo , in- πάλιν ὑπέχετο αὐτοῖς χρησὰ , ὅτι και
quit, quod vos quoque nonfem οὐ λαὸς κληθήσεται λαὸς , καὶ ἡ οὐκ
pereadem habueritis: fed aliquan- αγαπημένη , ἠγαπημένη . σκοπήσατε το
do quidempopulus, aliquando pu νυν,φησὶν,ὅτι καὶ ὑμεῖς οὐκ ἀεὶ τῶν αὐ
tem non populus, et rurfus popu-
dusvocati fueritis: et aliquandoqui τῶν ἀπελαύσα ]ε · ἀλλὰ ποτὲ μὲν λαὸς ,
dem dilecta , deinde non dilecta , et ποτὲ δὲ οὐ λαὸς , καὶ πάλιν λαὸς ἐχρη-
rurfus dilefta . Nihilergo in præ : ματίσατε˙καὶ ποτὲ μὲν ἠγαπημένη ,
fentia alienum factum eft. ProΤ εἶτα οὐκ ἠγαπημένη , καὶ πάλιν ήγαπη-
fus volueritis , populus et dileea
fi μένη , οὐδὲν τοίνυν ἀπεικὸς οὐδὲ ἐπὶ τοῦ

vocabiinini . Nam
Nam gentes
gentes,, quæ
quæ παρόντος 37) γεγένηται. συνήθως γὰρ
non erant populus , nunc popu ἀπεβλήθητε˙ ἀλλὰ κἂν πάλιν -38 ) θε

lus dicuntur. Orationi autem λήσητε , λαὸς καὶ ἠγαπημένη κληθή .

fuæ aliud quoque teftimonium σε ε. καὶ γὰς τὰ ἔθνη οὐ λαὸς 39 ) ὄντ
adiecit . 27. Efaias autem clamat
τες , νῦν λαὸς χρηματίζει. προστέθηκε
pro Ifraele , c ) Si fuerit numerus
filiorum Ifraelis tanquam arena ma-
δὲ τῷ λόγῳ καὶ ἑτέραν μαρτυρίαν.
ris, reliquia faluæ fient. 28. Quia
κζ '. Ἠσαΐας δὲ κράζει ὑπὲρ τὸ Ἰσρα-
verbum abbreuiarum faciet Domi- ψηλ , ἐὰν ἦ ὁ0 ἀριθμὸς τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ
nus fuper terram . · Opportune · πὼς ἡ ἄμμος τῆς θαλάσσης , τὸ κατά
vero admodum pofuit hoc κλεμμα σωθήσεται. κή . Λόγον γὰρ
teftimonium , docens quod ab Đσυντετμημένον ποιήσει Κύριος ἐπὶ τῆς
initio præuiderit vniuerforum » γῆς . , Εἰς καιρὸν δὲ μάλιτα ταύτην
Deus , et eos qui ad fidem τέθεικε τὴν μαρτυρίαν , διδάσκων ὡς ἄ
accefferunt , et qui in- νωθεν προεῖδεν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς , καὶ
fidelitatis morbo labora τὲς τῇ πίσει προσεληλυθότας, καὶ τὲς
runt. Quia enim dicebant απιτίαν νενοσηκότας . ἐπειδὴ γὰρ ἔλε
You
37 ) A. ἐγένετο . 389 Α. θελήσατε . 39 ) Α. ὄντα .
#) Hof. 2, 23. b ) Ibid . c. I, 10. c ) Ε΄. 10 , 22.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. IX. Tog

γον οἱ Ἰδαῖοι , ὀλίγες ἐξ αὐτῶν δεδέ Iudai, paucos ex ipfis fufcepiffe

χθαι τὸ κήρυγμα , τὲς δὲ ἄλλες ἅπαν . pradicationem , alios autem o-
mnes eam tanquam impofturam
τὰς ὡς 40 ἐξαπάτην φυγεῖν · ἔδειξεν fugere : oftendit multis ante
ἄνωθεν ταῦτα προειρημένα ,καὶ ὅτι καν feculis hæc prædiéta fuiffe , et
ὑπερβάλλωσι τῷ πλήθει τὸν ἀριθμὸν, quod , etiamfi fint innumerabiles,
καὶ μιμῶνται τῆς θαλάσσης τὴν ψάμ . etmaris arena adaquentur, non
μον, οὐχ ἅπαντες τεύξονται τῆς σωτη . omnes falutem confequantur, fed
fidemum quifide ornatifuerint.
ρίας , ἀλλ᾽ οἱ τῇ πίσει κοσμέμενοι.τὸν Abbreuiatum
γὰρ συντετμημέν
cl ον λόγον τὴν πίςιν ἐξ appellauit . Nam ea quæ lex mul-
κάλεσεν. ἃ γὰρ διὰ πολλῶν ἐντολῶν ὁ tis præceptis docuit , et perfe-
νόμος ἐπαίδευσε, καὶ τελείαν παραχεῖν tam præbere falutem non po-
τὴν σωτηρίαν οὐκ ἔχυσεν, ἡ εἰς Χρισὸν tuit , Chrifti confeffio præftitit ,
ὁμολογία κατώρθωσε , καὶ τὴν πίςιν et fidem conciliauit . Eft aurem
hæc compendiofa , et longis am-
προξένησε . σύντομος δὲ αὕτη , καὶ μας bagibus non eget :vt quæ et a-
χρῶν περιόδων οὐ δεομένη˙ διαθέσει δὲ nimæ affectu cenfeatur , et lingua
ψυχῆς κρινομένη , καὶ διὰ γλώττης κη- pradicetur. 29. Et ficut pra
ρυττομένη . „ κθ '. Καὶ καθὼς προάρηκεν dixit Efaias, a ) NifiDominus Sa-
» Ἡσαΐας , εἰ. μὴ Κύριος Σαβαώθ ἐγκα . baoth reliquiJet nobis femen , ficut
τέλιπεν ἡμῖν σπέρμα , ὡς Σόδομα ἂν Sodoma fafti efemus , et ficut Go-
marra fimiles fuiflemus . Quos
ἐγενήθημεν , καὶὡς Γόμορξα ἂν ὡμοιώ- fuperius reliquias appellauit ,eos
„ θημεν. Οὓς ἄνω κατάλειμμα προσ- femen vocauit : propter quos
propheta ,, non idem eue-
dicit propheta
ηγόρευσε , τούτους ὠνόμασε σπέρμα , dicit
δι᾽ οὓς ὁ προφήτης ἔφη τὰ Σοδόμων καὶ niffe Iudais quod Sodomæ et
Γομόρξαν μὴ παθεῖν Ἰυδαίους . ἐκεῖνοι Gomorra accidit. Illi enim fun-
πανωλεθρίαν ὑπέμειναν . οὕτω δι- ditus interierunt. Ita cum do
cuiffet , vniuerforum Deum non
δάξας ὡςὁ τῶν ὅλων Θεὸς , ἐκ εἰς τὴν eam ,quæ eft ex natura , cogna-
κατὰ φύσιν ἀποβλέπει συγγένειαν, αλ- tionem refpicere , fed fidei focie-
λὰ τῆς πίτεως τὴν κοινωνίαν ζητεῖ , δι- tatem * quarere : docet apertius *
δάσκει σαφέςερον , τίνος ἕνεκεν Ιεδαίοι quamobrem Iudæi a maiorum
μὲν τῆς προγονικῆς εὐγενείας ἐξέπεσον, nobilitate exciderint, gentes verò
falutem affecutæ fint , et dicit :
τὰ δέ γε ἔθνη τῆς σωτηρίας μετέλα- 36. Quid ergo dicemus ? Per inter-
χον · καί φησί˙ κλ '. Τί οὖν ἐροῦμεν ;» rogationem legendum , cum di
Κατ᾽ ἐρώτησιν ἀναγνωςέον ὑποτίζοντας ftinctione: deinde per refponfionem
εἶτα κατὰ ἀπόκρισιν τὰ ἑξῆς . Ὅτι ea quæ fequuntur . Quod gentes ,
ἔθνη τὰ μη διώκοντα δικαιοσύνην καλέ-
τα μὴ que non feftabantur iuftitiam , ap-
λαβε δικαιοσύνην , δικαιοσύην δὲ τὴν ἐκ prehenderunt iuftitiam : iuftitiam
autem , quæ ex fide eft. 31. Ifrael
πίτεως . λα . Ἰσραὴλ δὲ διώκων νόμον νετὸ , feftandolegem iuftitia , in le-
δικαιοσύνης , εἰς νόμον δικαιοσύνης οὐκ gem iuftitia non peruenit. Scias,
ἔφθασεν .,, Ἴσι, φησιν , ὡς ἡ ท์ πίςις αἰ. inquit , quod fides fuit genti
τία τοῖς ἔθνεσι τῶν ἀγαθῶν. αὐτὴ γὰρ bus caufa bonorum . Ipfa enim
ipfos

40 ) Ita et A. Sed B. ἐξ ἀπάτη

a) Eſ. 1, 9.
 110 B. THEODORETI INTERPRET.

ipfos qui olim errabant, et iufti. αὐτοὺς πάλαι πλανωμένες ,καὶ τὴν δε
tiam nec habebant, nec querere καιοσύνην οὔτε ἔχοντας , οὔτε ζητῆσαι
2
volebant , iuftitia que eft per gra βεληθέντας , τῆς κατὰ χάριν δικαιοσύ
tiam dignos fecit : Ifrael auten ,
quiet legemn habebat, et iuftitiam νης ἠξίωσεν ὁ δέ γε Ἰσραὴλ , και το
quæ eft ex lege fequebatur , a fco- τὸν νόμον κατέχων , καὶ τὴν δικαιοσύ .
po excidit, et iuftitiam non eft af. νην τὴν ἐκ τοῦ νόμου μεταδιώκων , διή-
fecutus . Deinde rurfus per in- μαρτε το σκοποῦ , καὶ τῆς δικαιοσύνης
terrogationem , . 32.Quare ? Vis , οὐκἔτυχεν . ὦτα πάλιν κατ᾽ ἐρώτησιν,
inquit , huius rei fcire caufam ?
Quia non ex fide , fed quafi ex o- λβ' . „ Διὰ τί ; c αἰτίαν, φησὶ , τούς
Τὴν
peribus legis. Exiftimauerunt ad τε θέλεις μαθεῖν ; Ότι οὐκ ἐκ πίτεως ,
confequendamn iuftitiam fibi fufi- παλλ᾽ ὡς ἐξ ἔργωννόμου . Ἐνόμισαν
cere obferuationem legis , et fi. ἐξαρκεῖν αὐτοῖς τὴν κατὰ νόμου πολι-
dem contempferunt . Ideo nec τείαν εἰς κτῆσιν δικαιοσύνης, καὶ τῆς πί
donorum fidei fuerunt participes ,
5εως κατεφρόνησαν. οὗ δὴ χάριν , καὶ
nec eam , quæ ex illa vitæ infti.
tutione eft , iuftitiam habuere . τῶν τῆς πίςεως͵ οὐ μετέλαχον δωρεῶν ,
Docet deinde , quam ob caufam καὶ τὴν ἐξ ἐκείνης τῆς πολιτείας οὐκ
fidei bonis potiti 11011 fint.
ἔχον δικαιοσύνην. εἶτα διδάσκει διὰ ποίαν
Offenderunt enim in lapidem of αιτίαν τῶν τῆς πίςεως ἀγαθῶν οὐκ ἀπ-
fenfionis , 33. Sicut fcriptum eft : έλαυσαν . Προσέκοψαν γὰρ τῷ λίθῳ
a) Ecce pono in Sione lapidem of-
. Καθώς
fenfionis , et petram fcandali : et πτ8 προσκόμματος , λγ
omnis qui credit in eum , non con- υγραπται˙ ἰδοὺ τίθημι ἐν Σιὼν λίθον

fundetur . Solent offendere , qui προσκόμματος , καὶ πέτρανσκανδάλε

inentem alio conuertunt, et viam καὶ πᾶς ὁ πιςεύων ἐπ᾿ αὐτὸν οὐ καται
nolunt profpicere. Hoc Iudæis
accidit. Ad ea enim quæ fuper. χυνθήσεται. » Προσπταίειν εἰώθασιν
uacanea funt legis inhiantes , lapi- of 41) ἑτέρως τὴν διάνοιαν ἔχοντες , καὶ
dem a prophetis prædiâtumn vi. τὴν ὁδὸν 4 ? ) προσκοπῶν οὐκ ἐθέλοντες .
dere noluerunt : licet illi aperte πέτο πεπόνθασιν Ιεδαίοι · περὶ γὰρ δὴ
'prædixerint , quod qui ei credit , τὰ περιττὰ τοῦ νόμου κεχηνότες , τὸν
it maxima bona affecuturus . ὑπὸ τῶν προφητῶν προαγορευθέντα
Hoc enim dixit , non confun-
detur : quia qui fperant qui. 43) λίθον ἰδεῖν ἐκ 44 ) ἠθέλησαν και το.
dem , fed a fpe excidunt , σαφῶς ἐκείνων προθεσπισάντων , ὡς
pudore afficiuntur. Poftquam τέτῳ πιτεύων μεγίςων τεύξεται ἀγα
fic θῶν · τῦτο γὰρ ἐπεν, οὐ καταιχυνθήσε
eos moderate reprehendit,
rurfus in eos affectum de-
ται˙ὡς τῶν ἐλπιζόντων μὲν , διαμαρ
clarat, ne propter reprehenfio τανόντων δὲ τῆς ἐλπίδος , αἰσχυνομένων .
nes maleuolentiæ opinionem
concipiant. Maiores enim ac- οὕτω μετρίως αὐτῶν καθαψάμενος ,
cufationes in vltimumn locum πάλιν ἣν ἔχει περὶ αὐτὲς διάθεσιν δεί
referuauit. κνυσιν , ἵνα μὴ δυσμενείας δόξαν οἱ ἔ
λεγχοι λάβωσι, τὰς γὰρ μεζεςκατη
γορίας ἐχάτας ἐφύλαξεν.
ΚΕΦΑ
41 ) Oec. ἑτέρωσε.Theodul. alid. A. ἑτέρω . 42 ) Ita et A. Sed Dec. προσβλέπειν.
43) A. λόγον. 44 ) Α. ἠδυνήθησαν. a)Ef.8, 28. 1 Petr.a, 6.
 EPIST . AD ROMANOS. CAP . X III

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . * CAPVT . X.

I.
κα. Αδελφοί ἡ, μὲν εὐδοκία τῆςἐμῆς 1 Francolumes fidem con
"" δέησις
» τὸν Θεὸν ὑπὲρ τοῦ Ἰσραήλ ἐξιν εἰς σω- Deum , fit pro Ifraële in falutem .
„ τηρίαν. Εὐδοκίαν ἐνταῦθα τὴν ἐπι. Voluntatem hoc loco defiderium
θυμίαν ἐκάλεσε . καὶ γὰρ ἐπιθυμῶ , φη . appellauit . Cupio enim , inquit ,
σι, καὶ προσεύχομαι τῆς σωτηρίας αὖ et opto , vt hi falutem affequan-
> tur.
2. Teftimonium enim per-
τοὺς τυχῶν. » β '. Μαρτυρῶ γὰρ αὐ hibeo illis , quod æmulationem Dei
ού
κ" τοῖς , ὅτι ζῆλον Θεοῦ ἔχουσιν , ἀλλ᾽ οὐ
ακατ᾽ ἐπίγνωσιν . Ἐπαίνῳ τὸν ψόγον babent, fed non fecundum fcien
Laudi vituperationem
συνέζευξεν , οἷόν τιν δελέατι κατακρύ- coniunxit , velut efca quadam
πλων τὸ ἄγκιςρον , ἵνα τῇ λόγου τὸ κέρ- hamumcelans : vt pofit orationis
δος δεκτικὸν αὐτοῖς Ι) 2γένηται . γ . A- lucrum ab eis recipi . 3. Igno-
γνοῦντες γὰρ τὴν τῷ Θεῷ δικαιοσύνην , rantes enim iuftitiam Dei , et juam
καὶ τὴν ἰδίαν δικαιοσύνην ζητοῦντες 5ῆ . quarentes ftatuere , iuftitia Dei
» σαι , τῇ δικαιοσύνῃ τοῦ Θεοῦ οὐχ ὑπε · non funt fubiecti. Suam iufti-
υτάγησαν . Ιδίαν δικαιοσύνην τὴν ἄκαι- tiam intempeftiuam legis obier-
99 Student
ρον τοῦ νόμου προσηγόρευσε φυλακήν · uationem appellauit .
enim eam feruare , quæ iam cef- J
πεπαυμένον γὰρ αὐτὸν φυλάττειν σπε . fauit : Dei autem iuftitiam vo-
1
δάζουσι˙ Θεοῦ δὲ δικαιοσύνην , τὴνκατὰ cauit eam , quæ fecundum gra-
χάριν διὰ τῆς πίςεως γινομένην ὠνόμα- tiam per fidem falta eft . Hoc
σε . τοῦτο γὰρ ἐπήγαγε , δ '. Τέλος enim fubiun xit . 4. Fi ni s e-
» γὰρ νόμουΧριτὸς ,εἰςδικαιοσύνηνπαν . nim legis Chriftus adiuftitiam
2 omni credenti. Non eft enim
τὶ τῷ πιτεύον] .. 2)Οὐ γὰρ ἐναντία τῷ legi contraria fides in Domi-
νόμῳ ἡ εἰς τὸν Κύριον πίςις , ἀλλὰκαὶ num , fed valde conueniens :
μάλα σύμφωνος . ὁ γὰς νόμος ἡμᾶς πρὸς lex enim nos ad Chriftum Do-
τὸν Δεσπότην Χρισὸν ἐποδήγησε. τὸν τg minum deduxit . Qui itaque
νόμου τοίνυν 3 ) πληροῖ σκοπὸν ὁ πιςεύων credit Chrifto Domnino , is fco-
Rurfus
τῷ Δεσπότη Χρισῷ . καλῶς δὲ πάλιν pum legis adimplet .
autem pulchre pofuit omni cre
παντὶ τῷ πιτεύοντι τέθεικε . συμπεριέ- denti . Omnem enim hominumn
λαβε γὰρ πᾶσαν τῶν ἀνθρώπων τὴν naturam comprehendit . Siue
φύσιν. καν γὰς Ἕλλην ᾖ , κἂν βάρβα . enim fuerit Græcus , fiue barba-
γος , πιτεύσῃ δὲ , τῆς σωτηρίας μετα . rus , fi crediderit , falutem

λαγχάνει. εἶτα διδάσκει πάλιν νόμου fus legis et gratia diferen

και χάριτος τὴν διαφορὰν καὶἀμφο- tiam . Et introducit Mofen le-
τέρων εισάγει 4)Μωϋσέα τὸν νομοθέτην gislatorem vtrumque docentem ,
διδάσκαλον , καί φησι · έ. Μωσῆς γὰρ et dicit : 5. Mofes enim
fcripfit
1) Β. γενήσηται . 2) Pro hac huius verfus interpretatione fubftituit Cod . Aug.
fub Theodoreti nomine aliam his verbis : οὐκ ἔγνωσαν~ ὅτι διὰ τοῦ νόμου ὁ Θεὸς
τὴν πίσιν ἐπηγγείλατο , καὶ ὅτι ἡ πίςις οὐκ ἐναντία ἐπὶ τῷ νόμῳ . Non intelle-
xerunt quod per legem Deus fidem iniunxerit , et quod fides non fit legi
contraria . 3 ) Απληρῶν . 4) Α. Μωσέα .
 119 B. THEODORETI INTERPRET .

fcripfit iuftitiam qué ex lege eft , » γράφει τὴν δικαιοσύνην τὴν ἐκ τοῦ νό-
quod qui ea fecerit homo , viuet ομου , ὅτι ὁ ποιήσας αὐτὰ ἄνθρωπος
in eis. is funt
compleuit ,quæ fμε ζήσεται ἐν αὐτοῖς ." Ὁ τὰ τῷ νόμῳ
lege
lege fancita
fancitacompleuit ,is fua διηγορευμένα πάντα πεπληρωκώς και
obferuationis fructum vitam ha- πὸν ἔχει τῆς φυλακῆς τὴν ζωήν · ἡ δὲ
bet : quæuis vero transgreffio τυχοῦσα παράβασις τὴν τιμωρίαν ἐπά
inducit fupplicium. 6. Quee
autem ex fide eftiuftitia , fi di γε . ως . Ἡ
H δὲ ἐκ πίςεως δικαιοσύνη ο
cit. Pro eo quod eft , De iu . »τω λέγει., Αντὶ τοῦ , περὶ δὲ τῆς ἐκ

ftitia autem , quæ eft ex fide , πίτεως δικαιοσύνης , 5) οὐΜωσῆς ταῦτα

non Mofes hæc dicit , fed per λέγει , ἀλλὰ διὰ Μωσέως ὁ τῶν ὅλων
τις
Mofen vniuerforum Deus. a) Ne Θεός . „ Μὴ ἄπῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου ,
dixeris in corde tuo , quis afcen- y αναζήσεται εἰς τὸν οὐρανόν ; τουτέςι
der in calum ? id eft Chriftum » Χρισὸν καταγαγεῖν. ζ '. Ἢ τίς κατα-
deducere . 7. Aut quis defcendet 9βήσεται εἰς τὴν ἄβυσσον ; τουτέςι
* in abyfum ? hoc eft * Chriftum » Χρισὸν ἐκ νεκρῶν
C ἀναγαγεῖν. ή . ᾿Αλ-
a mortuis reuocare. δ. Sed quid πλὰ τί λέγει ἡ γραφὴ
2 ; ἐγγύς σου τὸ
dicit fcriptura ? Prope eft ver- ῥῆμά ἐσιν ἐν τῷ τόματί σου , καὶ ἐν τῇ
ηκαρδία σε
bum in ore tuo , et in corde tuo. καρδία σ8 . Περὶ μὲν τοῦ νόμο ταῦ
Hæc quidem de lege dixit Deus τα είρηκεν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς , διδάσκων
vniuerforum , docens Iudzos , Ἰουδαίους , ὡς δίχα πόνων τὴν τῶν πρός
fine laboribus , agendorum do- κτέων διδασκαλίαν ἐδέξαντο , καὶ οὔτε
&rinam fufcepiffe et neque 2
afcenfu in cælos , ’nec defcenfu τῆς εἰς οὐρανοὺς ἀναβάσεως , οὔτε τῆς M
ad inferos indigere .Prope ie εἰς τὸν ᾅδηνκαταβάσεως δέονται. ἐγγύς
enim verbum eft. Data eft enim σε γὰρ τὸ ῥῆμά ἐςι · δέδοται . γάρ σοι
tibi cognitio eorum quæ agenda τῶν ποιητέων ἡ γνῶσις . ὁ μέν τοι θεῖος
funt. Diuinus autein apofto · ἀπόςολος εἰς τὸν περὶ τῆς πίςεως ταῦ
lus hæc aflumfit ad tractationem τα ἐξάληφε λόγον , διδάσκων ὡς ως οὐ δεῖ
de fide , docens non oportere (nos )
curiofius τὴν δεσποτικὴν οἰκονομίαν περιεργάζε
de dominica difpenfatione
inquirere , vel dubitarequin παι , ἢ ἀμφιβάλλειν ὡς ὁ μονογενὴς τῶ
vnigenitus Dei Filius homo fa- Θεοῦ υἱὸς ἐνηνθρώπησε , καὶ τὸ πάθος
atus fit , et paffione fufcepta καταδεξάμενος ἐπραγματεύσατο τὴν
refurrectionem præftiterit : fed ἀνάτασιν , ἀλλὰ πίτα καρποῦσθαι τὴν
fide fructum falutis colligere . σωτηρίαν . ἐγγύς σου γὰρ τὸ ῥῆμά ἐσιν
Prope te enim verbum eft in ore
tuo , et in corde tuo. Deinde ἐν τῷ ςόματί σου , καὶ ἐν τῇ καρδία σε .
fubiungit : Hoc eft verbum fidei , στα ἐπάγει d , » Τουτέςι τὸ ῥῆμα τῆς πί-
quod prædicamus. Quod dixit Mo- „ςέως " , ὃ κηρύσσομεν.„ 22 Ὅπερ Μωϋσῆς
fes de præceptis legalibus , hoc περὶ τῶν νομικῶν εἴρηκεν ἐντολῶν , τότο
ἡμεῖς

5 ) B. addit : οὐ γὰρ δικαιοσύνη ταῦτα λέγει. A. autem poft δικαιοσύνης ita le-
git : οὕτως λέγει , οὐ γὰρ δικ . ταυτ . λέγει , ἀλλὰ διὰ Μωσέως ὁ τ. λ . Θ. περὶ
τοῦ νόμου ταῦτα εἴρηκε , διδάσκων κ. τ . λ. Hæc poftrema funt poft v. 8. in Sir-
mondi editione .
a) Deut. 30, 12.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. X.

ἡμᾶς περὶ τῆς πίςεως λέγομεν . θ'. Ὅτι nos de fide dicimus. 9. Quia
κι ἐὰν ὁμολογήσῃς ἐν τῷ τόματί σε Κύ . fit confitearis in ore tuo Dominum
»ριον Ἰησοῦν , καὶ πιτεύσῃς ἐν τῇ καρδίᾳ Iejum , etin corde tuo credide
» σ8, 6 ) ὅτι Θεὸς αὐτὸν ἤγειρεν ἐκ νει ris, quod Dius illum fufciranit a
mortuis, faluus eris, 10. Curde
» κρῶν , σωθήσῃ . 1. Καρδία γὰρ πιςεύ . enim creditur ad iuftitiam : ore
κεται εἰς δικαιοσύνην , ςόματι δὲ ὁμολο-
γεῖται εἰς σωτηρίαν . Αμφοτέρων autem fit confeffio ad falutem
Vuisque enim opus eft , et iide
γὰρ χρεία , καὶ πίσεως ἀληθοῦς και
Βεβαίας , καὶ ὁμολογίας σὺν παρξησία vera ac firma , et confeffione li.
bera : vt et
cor fidei ornetur
γινομένης · ἵνα καὶ ἡ καρδία κοσμῆται certitudine , et lingua eluceat in-
τῷ ἀναμφιβόλῳ τῆς πίτεως , καὶ ἡ trepide veritatem prædicans . De-
γλῶτα λαμπρύνηται ἀδεῶς κηρύτουσα inde rurfus fcripturæ vtitur te
τὴν ἀλήθειαν. εἶτα πάλιν ἀναμιμνήσκει ftimonio . 11. Dicit enim fcrim
· τῆς γραφικῆςμαρτυρίας . μια .Λέγει ptura , a ) Omnis qui credit in
υγὰρ ἡ γραφὴ , πᾶς ὁ πιςεύων ἐπ ' αὐτῷ & illum , non confundetur . In.
καταιχυνθήσεται .;Ἑρμηνεύει δὲ καὶ terpretatur etiam illud Omnis .
τὸ πᾶς. πιβ' . Οὐ γάρ ἐςι διαςολὴ Ἰg . 12. Non enim eft diftinξtio Ius
ἡδαίου τε καὶ Ἕλληνος. ὃ γὰρ αὐτὸς λæi et Graci. Nam idem Domi-
» Κύριος πάντων , πλουτῶν εἰς πάντας , uus omnium , diues in omnes , et
καὶ ἐπὶ πάντας τοὺς ἐπικαλουμένους érga ga omnes qui inuocant illum .
13. Omnis enim, b ) quicumque inuo-
αὐτόν . γ'. Πᾶς γὰρ ὃς ἐὰν ἐπικαλέ- cauerit nomen Domini , faluus

9 σηται τὸ ὄνομα Κυρίου ,σωθήσεται.» Dei diuitias appellauit

erit.
Πλοῦτον τῷ Θεοῦ προσηγόρευσε τῶν ἀν- falutem hominum . Nouit enim
θρώπων τὴν σωτηρίαν. οἶδε γὰρ τὴν τῷ Domini benignitaremn . Appofite
Δεσπότου Φιλανθρωπίαν. αρμοδίως δε autem cordi et linguæ teftimo-
nia adaptauit : cordi quidem ,
τῇ καρδίᾳ καὶ τῇ γλώτῃ τὰς μαρτυ-
Omnis qui credit in ipfum , non
ρίας προσήρμοσε . τῇ μὲν καρδία τὸ, πᾶς confundetur : linguæ autem
ὁ πιςεύων ἐπ᾽ αὐτῷ οὐκαταιχυνθήσε- Omnis qui inuocauerit nonin Do
Deinde do-
ται τῇ δὲ γλώτῃ , πᾶς γὰρ ὃς ἐὰν ἐπι mini , faluus erit.
καλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου , σωθήσεται. cet , quod fudei fuafponte fa-
lute priuati fint , oblatam præ-
Εἶτα διδάσκει , ὡς ἑκόντες Ἰεδαίοι τῆς dicationem
nolentes admittere.
σωτηρίας ἐτέρηνται , προσενεχθὲν τὸ At huius rei probationem aperte
κήρυγμα δέξασθαι μὴ θελήσαντες . ἀλλ᾿ non adducit , fed alia methodo
14. Quomodo
ἐναργῶς οὐπροσφέρει τὸν ἔλεγχον, ἀλλ᾿ id profequitur .
ἑτέρως μεθοδεύει τὸν λόγον. ιδ '.Πῶς ergo inucntunt ,
crediderant ?
in quem nom
Quomodo autem
¦ ἢ ὧν ἐπικαλέσονται , εἰς ὃν οὐκ ἐπίτευ credent ei, quem non
ἦσαν ; πῶς δὲ πιςεύσωσιν , οὗ ἐκ ἤκου· dirunt
? Quomodo antem
ησαν ; πῶς δὲ ἀκέσεσι χωρὶς κηρύσσον. dient Jine pradicante 15. Quo-
ητος ; ιέ . Πῶς δὲ κηρύξουσιν , ἐὰν μη modo vero prædicabunt nifi
mittan-

6 ) Hac : ὅτικ- · νεκρῶν defunt in A.

a) El. 28 , 16. b) Ioel 3 , 5. Act. 2 , 21
B. Theod Tom . III , H
 114 B. THEODORETI INTERPRET.

mittantur? Oportet , inquit, παποςαλῶσι; » Προσήκει , φησὶ , προ-

prius credere , deinde inuocare . τερον πισεῦσαι , εἶτα ἐπικαλέσασθαι τ α
Fieri autem non poteft vt cre- δύνατον δὲ πιτεῦσαι 7 ) τὸν διδασκαλίας
dat , qui doëtrinatn non perce-
perit , hanc autein habere non οὐκ ἀπολαύσαντα ταύτης δὲ τυχῶν
poteft , fi defint qui prælicent , οὐχ οἷόν τε τῶν κηρυτόντων οὐκ ὄντων
hos autem rurfus conftituit και τούτες δὲ πάλιν ἡ χειροτονία ποιεῖ.
ele &tio. His tanquam ad οὕτω ταῦτα 8 ) ὡς εἰς ἀπολογίαν τεθει-
Iudæorum defenfionem præ- πως Ἰουδαίων , δι᾿ αὐτῶν αὔξει τὴν κατ᾿
miflis , per eadem illorum ac- ~
cufationem adauget , et quod ἐκείνων κατηγορίαν καὶ τελευταῖον πρῶ
erat vltimum , primo loco pofuit, τον τέθηκε , τὸ τῆς τῶν κηρύκων ἀπο-
de prædicatorum miffione , os ζολῆς , δεικνὺς ἄνωθεν ταῦτα προτεθεί
tendens hæc inultis ante faculis σπισμένα , καὶ γὰς ἀκόλουθον ἦν τέτο
fuifle prædiéta . Confequens e-
nim erat hoc ante alia oftendere πρὸ τῶν ἄλλωνἐπιδεῖξαι.δεῖγὰρ πρῶς
Oportet enim primumn eligi τον χειροτονηθῆναι 2τοὺς κήρυκας , εἶτα
prædicatores , poftea prædicare : κηρύξαι , ἔπειτα τῶν κηρυγμάτων ἀκε
deinde quæ prædicantur audire , σαι , και τηνικαῦτα πιτεῦσαι .φέρει τοί
et tunc credere. Affert itaque νυν τοῦ Ἡσαΐου τὴν προφητείαν , και

Efaiæ prophetiam , et dicit , a) φησιν » ,Ως ὡραῖοι οἱ πόδεςτῶν εὐαγ-

Quam fpeciofi pedes euangelizan
riumpacem ,euangelizantiumbona : ηγελιζομένων εἰρήνην , τῶνεὐαγγελίζε
Namn etiam apoftolis domum υμένων τὰ ἀγαθά , Καὶ γὰρ τοῖς ἀπο-
ingredientibus iuffit Dominus di- ςόλοις ὁ Κύριος ἐνετείλαίο εἰς οἰκίαν εἰσι-
cere , b ) Pax huic doinui. Indi· οὖσι λέγειν , εἰρήνη τῷ οἴκῳ τούτῳ καὶ
cabant enim diuinam reconcilia εμήνυον γὰρ τὰς θείας καταλλαγὰς ,
tionem , et bonorum annuntia- εὐηγγελίζοντο δὲ καὶ τῶν ἀγαθῶν τὴν
bant perceptionem . Horum pe-
des fpeciofos appellat , vt qui ἀπόλαυσιν. τούτων τοὺς πόδας ὡραίες
ως
pulchrum curfum peragant , vt ἀποκαλεῖ , ὡς τὸν καλὸν τρέχοντας •
qui a dominicis fint abluti ma- δρόμον , ὡς ὑπὸ τῶν δεσποτικῶν ἀπον-
* nibus. Ita adducto de prædica- φθέντας χειρῶν . οὕτω τὴν περὶ τῶνκαὶ
toribus teftimonio , dicit per in-
terrogationen : 16. Sed non ρύκων μαρτυρίαν παραγαγών
, ,κατ᾽ ἐρώ .
omnes obedierunt euangelio ? De τησιν λέγει 965. Ἀλλ᾿ οὐ πάντες ὑπή
inde per refponfionem :: Efaias ηκουσαν τῷ εὐαγγελίῳ ; » Εἶτα κατὰ
ἀπόκρισιν ,, „ Ἡσαΐας λέγει , Κύριε τίς
dicit , c ) Domine quis credidit au- ἀπόκρισιν
ditui noftro ? Ne hoc quidem , „ ἐπίτευσε τῇ ἀκοῇἡμῶν ;, Οὐδὲ τετό ,
inquit, tacuit diuina fcriptura , φησιν , ἐσίγησεν ἡ θεία γραφὴ , ἀλλὰ
fed hoc etiam Deus longe ante
pradixit per Elaiam . Deinde ra . καὶτῷτο ἄνωθεν διὰ Ἡσαΐς προείρηκεν
tiocinando : 17. Ergo fides ex ὁ Θεός . εἶτα συλλογιτικῶς ,ιζ '. Αρα
auditu , auditus autem per verbum 3 ή πίςις ἐξ ἀκοῆς , ἡ δὲ ἀκοὴ διὰ ῥήμα
Dei. Ergo qui non credit , » τος Θεοῦ . „ Οὐκοῦν ὁ ἀπιςῶν τοῖς
diuinis oraculis non credit : et θείοις 9) λογίοις διαπιςεῖ καὶ ὁ πιςεύων
qui credit verba diuina fufcipiens , θεία δεχόμενος ξήματα , καρπὸν
προσ-

7) Α . τῆς διδὶ ἐκἀκούσαντας, quod et cum feqq . magis confentit . 8 ), ως deeft in A.

9 ) Α. λόγοις . a) Ef. 52 , 7. 1 ) Luc. 10 , 5 . c) Ef. 53 , I.
 EPIST. AD ROMANOS , CAPIX . 3115
•
10 ) προσφέρει τῆς ἀκοῆς τὴν πίςιν . refert fruftumauditionis , fidem .
στή. Αλλὰ λέγω , μὴ οὐκ ἤκουσαν ;, Καὶ 18. Sed dico , Numquid non audie-
vunt ? Et hoc rurfus interroga
τέτο πάλιν κατ᾽ ἐρώτησιν ἀναγνωςέον . riue legendumeft. Deinde ver
εἶτα κατὰ ἀπόκρισιν Μενοῦν γε εἰς refponfionem ,n ) Ex quidem in
υπᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος , omnem terram exiuit Jesus eorum,
" αὐτῶν , καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκου- et in fines vbis terra να τὸ
rum . Quomodo enim fieri pos-
ημένης τὰ ῥήματα αὐτῶν » Πῶς γὰρ fet vt Iudæi non audirent , cum
οἷόν τε ἦν Ἰουδαίους μὴ ἀκοῦσαι τῶν κατά
gentes , quæ funt in toto orbe
τὴν οἰκουμένην ἀκηκοότων ἐθνῶν ; πρώ- terraru , audiuer
m int ? Veritatis
τοις γὰρ αὐτοῖς τῆς ἀληθείας οι κήρυ . enim præcones ipfis prinis pre
κες προσήνεγκαν τὰ κηρύγματα . καὶ dicationem attulerunt . Nam ipfe
γὰρ αὐτὸς ὁ Κύριος πρὸς αὐτοὺς ἔφη quoque Dominus eis * dixit , b )
πορεύειθε μᾶλλον πρὸς τὰ πρόβατατα Ite potius ad oues quæ perierunt
ἀπολωλότα οἴκε Ἰσραήλ . καὶ ἐν ταῖς domus Ifrael. Et inActibus apo-
ftolorum , c )Vobis primum opor-
πράξεσι 11 ) τῶν ἀποτόλων ὑμῖν ἦν ο- tebat loquiVerbum Dei. Diui-
ναγκαῖον πρῶτον λαληθῆναι τὸν λόγον nus autem opoftolus in figura
τῷ Θεῷ. 12) ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος ἐπέμει- perftitit , per interrogationem et
νε τῷ χήματι , διὰ τῆς ἐρωτήσεως καὶ reiponfionem efficiens orationem
clariorem. Rurfus enim legendum
ἀποκρίσεως σαφέτερον ἀποφαίνων τὸν
eft per inrerrogarionem , i .Sed
λίγον . πάλιν γὰρ κατ᾽ ἐρώτησιν ἀνα- dico, Numquid fora lnon cognouit ?
γνωςέον˙ ιθ '. ᾿Αλλὰ λέγω, μὴ ἐκ ἔγνω Sequentia autem per refponfionem ,
» Ἰσραήλ ; « Τὰ δὲ ἑξῆς κατὰ ἀπόκρι- Primus Mujis uicit,d ) Ego ad anti-
σιν , „ Πρῶτος Μωσῆς λέγει · ἐγὼ πα- lationem vos adduam in non gen-
πραζηλώσω ὑμᾶς ἐπ᾿ἐκ ἔθνει , ἐπὶ ἐθνει tem , in gentem infipientem in
iram vos mittam . Infipientes au-
νασυνέτῳ παροργιῶ ὑμᾶς . Ασυνέτες tum nos appellauit ; noftram ,
δὲ ἡμᾶς προσηγόρευσε , τὴν πρὸ τῆς πλquæ ante fidem erat , infipientiam
ξεως ἡμῶν ἀφροσύνην ἐπιδεικνύς. τῦτο oftendens . Hoc enimdiuinus quo .
γὰρ καὶ ὁ θεῖος ἀπότολος ἔφη · ἦμεν que dixit apoftolus,e ) Eramus
Η 2 i. einim

10) Α .προφέρει. 11) A. et B. οἱ ἀπόσολοι . Hervet. Apoftolorum . 12) Ea quæ

quuntur : ὁ δὲ ἀναγνωςέον, defiderantur in Cod .A., eorumque lcco fubftitu-
ta funt hæc : μὴ τοίνυν , φησί, Θεὸς μὲν καὶ προεβίβασενἀπος λες, και απεκάλυψεν
αὐτοῖς ἀκηρύξεσιν, αὐτοὶ δὲ κατεξαθύμησαν , καὶ τοῖς καὶ πιςεύσασε τὸμὴ ἀνεται τῇνη
ρύγματος τῆς ἀπιςίας παραίτιον γέγονεν ; ἐκ ἔτιν εἰπεῖν ἐδὲ τέτο ,μᾶλλον γὰρ ἐπὶ τέ
τοις ἀληθές έρονγένοιτο τὸ τῆ Δαβιδτὸ, εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγο αὐτῶν, καὶ
τὰ ἑξῆς. τῦτο δὲ πρόδηλον , ὅτι εχ ὡς προφητικῶς περὶ αὐτῶν εἰρημένον τέθεικεν , αλλά
ὡς αρμόττειν δυνάμενον τοῖς παρᾶσι πράγμασιν. 99 Nonne igitur , inquit , Deus
quidem emifit Apoftolos iisque a nullo præcone inftitutis patefecit , hi vero
ifta neglexerunt : ita vt non credentibus , hos , quod non audierint prædi-
cationem , incredulitatis cauta fuerit ? Ne hoc quidem dici poteft . Namn-
que in illis potius verius fit dictum Dauidis : in omnein terram ex-
fit fonus eorum , et quæ fequuntur. Hoc autem patet , quod hoc non po-
fuerit tanquam prophetice de illisditum , fed tanquam congruum rebus
præfentibus , »
* } _PI. 18 , 5- b ) Matth , 10 , 6. c) Aåk13 , 46 , ' ? ) Deut . 32, 21. e) Tit. 3, 3,
 TI
716 B ' THEODORE INTERPRET .

enim et nos aliquando infipientes , γὰρ καὶ ἡμεῖς ποτὲ ἀνόητοι , ἀπειθεῖς ,
increduli, errantes , feraientes πλανώμενοι , δελεύοντες 15 ) ἐπιθυμίας
fideriis et voluptatibus variis , de
in
malitia et inuidia agentes , odibi. καὶ ἡδονοςποικίλαις, ἐν κακία καὶ φθό
les, odientes inuicem . Hoc pa . νῳ διάγοντες , ζυγητοί , μισῶντες ἀλλή
âto Deus Iudzos infigni ac fin . λες . ταύτη διαφερόντως ἠνίασεν 18-
gulari moleftia affecit. Neque δαίες ὁ Θεός͵ ἐδὲ γὰρ αὐτὲς ὅτως ἀλ
enim tantum eis dolorem aftert γύνει ή δελεία , καὶ ἡ διασπορὰ , καὶ ἡ
vel feruitus , rel difperfio , vel τῷ ναῷ ἐρημία , ὡς ἡ τῶν ἐθνῶν εὐσέβειά
templiindefolatio
tium , quantum
Deum religio gen- τε καὶ περιφάνεια . 14 ) , κ. Ἡσαΐας δὲ
, earumque
claritas . 20. Elaias autem auder, κἀποτολμᾷ , καὶ λέγει · εὑρέθην τοῖς
et dicir , a ) Inuentus fum a non υἐμὲ μὴ ζητῶσιν , ἐμφανὴς 1ἐγενόμην
quærentibus me , palam apparui η τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν. Ἔδειξε και
2
iis " qui me non interrogabant . τὰ ταυτὸν καὶ τῆς τῶν ἐθνῶν θεογνω
Eadem opera oftendit et futuram
gentium Dei cognitionem pradi. σίας τὴν πρόβξησιν , καὶ τὴν Ἰεδαίων
ëtam , et fcelus Iudzorum . Illud μιαιφονίαν . τὸ γὰρ ἀποτολμᾷ τέτο δη-
enim Audet hoc fignificat. Non λοῖ ἐκ ἔδεισέ, φησι, φονῶντας Ἰεδαίες,
timuit , inquit, ad cadem ruentes και μεμηνότας , ἀλλὰ σὺν παῤῥησίᾳ πολ-
Iudzos, etfurore percitos , fed fu . λῇ τὴν τῶν ἐθνῶν προεκήρυξε σωτηρίαν .
turam gentium falutem eis libere
προεθέσπισε δὲ भव्य τῶν Ἰεδαίων τὴν ἀ
prænunciauit : prædixit autem et
Iudzorum incredulitatem . Hoc πιςίαν . τέτο γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς.
enim declarant ea quæ fequuntur . ηκα . Πρὸς δὲ τὸν Ἰσραὴλ λέγει· ὅλην
21. Ad Ifraelem autem dicit, b ) Tota , τὴν ἡμέραν ἐξεπέτασα τὰς χεῖρας με
die expandi manusmeas ad populum , πρὸς λαὸν ἀπειθῶνα καὶ ἀντιλέγοντα .
mon credentem , et contradicentem . Τὸ δὲ ὅλην τὴν ἡμέραν τὸ διηνεκὲς λέγει.
Tota die autem perpetuo fignificat.
Symmachusenim et Aquilainter. τῦτο γὰρ καὶ ὁ Σύμμαχος καὶ ὁ Ακύ
pretati funt omni die . Cum fic λας 15 ) πᾶσαν ἡμέραν ἡρμήνευσαν. ὅτω
oftendiffet admirandos prophetas δείξας τὲς θαυμασίες προφήτας , καὶ
et Iudzos accufare , et gentiumfi. 1 Ιεδαίων κατηγορῶντας , καὶ τὴν τῶν
dem prænunciare , videtur quidem ἐθνῶν προκηρύτ ]οντας πίςιν , δοκεῖ μὲν
αὐτοῖς

13 ) Pro ἐπιθυμ . ιἀλλήλες habet A. ἐπιθυμία πονηρᾷ . 14) Poft hæc addit A .;
καὶ ὅτω δὲ ἐκλήψῃ τὸ ἐπ᾽ ἐκ ἔθνει· ἐκ ἔθνος ἓν οἱ τῷ σωτῆρι Χρισῷ πεπιςευκότες,
ἀλλὰ μυρία , καὶ ταῦτα ποτὲ ἀσύνετα ἦν καὶ ἀνόητα ὥσπερ τοίνυν ὑμεῖς , φησὶ , τὸν
ένα καταλιπόντες Θεὸν πολλές ψευδωνύμες προτετιμήκατε. ὕτως ἐγὼ τὸν ἕνα λαὸν
ἀποῤῥίψας , πᾶσι τοῖς ἔθνεσι παρέξω τὴν γνῶσιν · ἀλλ᾽ ὑμεῖς μὲν τὲς ἐκ ὄντας τετιμή-
κατε Θεὸς καὶ ἀπεφήνατε Θεὸς , ἐγὼ δὲ τὰ ἀσύνετα ἔθνη θείας ἐμπλήσω σοφίας ,
ὑμεῖς δὲ ὁρῶντες τῷ φθόνῳ τακήσεθε . 99 Et ita quidem accipies illud : in non
gentem : non vna gens funt ii , qui Chrifto faluatori crediderunt , fed innu-
merabiles ; et hæ quidem olim ftultæ fuerunt et infipientes , quem ad mo-
dum vos , inquit , vno Deo relicto multos falfo ita appellatos olim coluiftis.
Itaque ego , abiecta vna gente , omnes gentes inftituam . Atqui vos qui-
dem eos , qui non erant ,Deos coluiftis , et feciftis Deos, ego vero ftultas
gentes diuina imbuam fapientia , quod cum videritis timore tabefcetis.
15 ) πασ . ἡμ . deeft in A.
4 ) El. 65 , 1. b) Ib. v. 2.
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . ΧΙ . 117

αὐτοῖς διὰ τῶν ἑξῆς ψυχαγωγίαν προσ- per ea quæ fequuntur confolatio
nem ipfis adhibere , fed auget po«,
φέρειν , αὔξει δὲ τὴν τῶν ἀπίςων κατηγο-
tius infidelium accufationem .
ρίαν .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ια. * CAPV

CAPVT XI.

Λ ἔχω ἐν , μὴ ἀπώσατο ὁ Θεὸς 1. Dic repulit

κα · Λέγω ergo ,Numquid Deut
populum fuum? ab-
καὶ τὸν λαὸν αὐτῇ; μὴ γένοιτο . »
fit. Deinde cum poffèt ex aliis
Εἶτα τὴν τότε ἀπόδειξιν ἐξ ἑτέρων πολ- multis
hoc probare , et in me-
λῶν δυνάμενος παραχεῖν , καὶ ἀγαγάν dium proferre tria millia , quæ
et
εἰς μέσον τές τε ἐν Ἱεροσολύμοις πεπι- Hierofolymis crediderunt >
ςευκότας τριχιλίες , καὶ τὰς πολλὰς multas myriadas , de quibus di
μυριάδας , περὶ ὧν ὁ μέγας Ἰάκωβος ἔφη , in cit a ) fanétus Iacobus , et eosqui
toto terrarum orbe ex Iudæis
καὶ τὸς κατὰ τὴν οἰκεμένην r) ἐξ Ἰg- prædicationem fufcepere , pro
δαίων δεξαμένες τὸ κήρυγμα ,ἀντὶ τό his omnibus feipfum oftendit , et
· των πάντων ἑαυτὸν ἐπιδάκνυσι,και φησι" dicit : Nam et ego Ifraelita funt ,
de tribu
» Καὶ γὰρ ἐγὼ Ἰσραηλίτης εἰμὶ, ἐκσπές . ex femine Abrahami
»ματος Αβραάμ , φυλῆς Βενιαμίν . Beniaminis. 2. Non repulit Deus
»β΄. Οὐκἀπώσατο ὁ Θεὸς τὸν λαὸν αὐ . plebem fuam quam prafciuit .
Si enim repuliffet , effem et ego
κτε ‫اد‬, ὃν προέγνω . " Εἰ γὰρ ἀπώσατο , vnus corum qui accufantur.
εἷς ἂν ἦν τῶν κατηγορεμένων καγώ . ἐξ Ego enim ex illaradiceprodii ,
ἐκείνης γὰρ καγὼ τῆς ξίζης ἐβλάτησα , et generis parentemAbrahamum
καὶ τὸν ᾿Αβραὰμ αὐχῶ πρόγονον , καὶ prædico , et de Beniamine tribus
τὸνΒενιαμὶν φύλαρχον , καὶ τῇ τῷ Ἰσ . meæ autore , et de Ifraelita ap-
ραὴλ προσηγορία σεμνύνομαι. καλῶς δὲ pellatione glorior . Recte autem
adiecit et illud , quem præfciuit
καὶ ὃν προέγνω προστέθεικε, τυτές τες id eft, eos qui digni fuerunt Dei
τῆς θεογνωσίας αξίες , τὲς τῆς πίτεως cognitione , qui fplendorem fidei
δεξαμένες τὴν αἴγλην . τῦτο γὰς μετὰ fufceperunt. Hoc enim poftea
ταῦτα διδάσκει. Ἢ ἐκ οἴδατε ἐν docet. An nefcitis in Elia

ὡς ἐντυγχά- quid dicat fcriptura , b ) quemad-

» Ἠλία2 τί λέγει ἡ γραφὴ , modum interpellat Deum aduer-
γνετῷ Θεῷ κατὰ τῇ Ἰσραήλ ; γ΄ Κύ-
fus Ifraclem ? 3. Domine pro-
κριε τες προφήτας σε ἀπέκτειναν ,καὶ phetas tuos occiderunt
, et altaria
9 τὰ θυσιαςήριά σε κατέσκαψαν . κα tua fuffoderunt : et ego relictus
ηγὼ ὑπελείφθηνμόνος , καὶ ζητᾶσι τὴν fun folus et quærunt animam
υψυχήν με . δ. ᾿Αλλὰ τί λέγει 2 ) αὖ- meam. 4. Sed quid dicit illi di-
» τῷ2 ὁ χρηματισμός ; κατέλιπον ἐμας · vinum refponfinn ? Reliqui mili
ητῷ ἑπτακιχιλίες ἄνδρας , οἵ τινες ἐν feptem millia virorum , qui non
9 ἔκαμψαν γόνυ τῇ Βάαλ . „ Καὶ κατ᾽ curuauerunt genu ante Banlem . Illo
ἐκεῖνόν , φησί , τὸν καιρὸν πολλαὶ μυριά- etiam , inquit, temporemulta my
δες ἦσαν τῷ Ἰσραὴλ , καὶ2 πάντες Ἰσραὴλ riades erant Ifraëlis, et omnes Ifrael
ὠνομάζοντο˙ ἀλλ᾽ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τῶν vocabantur : fed vniuerforum Deus
Η 3 fe

1) Αν τῶν Ἰεδαίων. 2) αὐτῷ deeft in B.

a) Act. 21, 20. b) 3 Reg . 19 , 14 et 18 .
 1787 B. THEODORETI INTERPRET .

fe feptem millium Deum appel. ἑπλακιχιλίων ἑαυτὸν Θεὸν προσηγόρευ-

lauit , alios autem omnes repro
σε, τὲς δὲ ἄλλες ἀπεδοκίμασεν ἅπαντας .
bauit Reliqui enim , inquit , mmi-
.
κατέλιπον γὰρ ἐμαυτῷ , ἔφη , ἑπλακι
bi feptem millia virorum , qui non
incurvara genu ante Ballim . Ipfe λίες ἄνδρας , 3 οἵ τινες ἐκ ἔκαμψανγό .
78-
autem propheta hoc etiamn ignora . νυ τῇ Βάαλ . ὁ μέν τοι προφήτης και τ
bat, et in fe folo feruatas effe τὸ ἠγνόει , καὶ ἐν αὐτῷ μόνῳ τὰ λείψα
pietatis reliquias exiftimabat . Non να σεσώσθαι τῆς εὐσεβείας ἐνόμιζεν , οὐ
‫اد‬
eft ergo nouum , vel incredibile , δὲν ἦν καινὸν , ἢ παράδοξον , εἰ καὶ ὑμεῖς
fi vos quoque ignoratis eos qui
ex vobis Seruatori crediderunt , αγνοείτε τες ἐξ ὑμῶν τῷ σωτῆρι πεπι-
quos Deus vniuertorum appellat ςευκότας , ὃς λαὸν 4 ) ὁ τῶν ὅλων προσ-
populum . Opportune autern ina- αγορεύει Θεός. εἰς καιρὸν δὲ τὸν μέγαν
guum Eliam in medium adduxit, Ἠλίαν εἰς μέσον ἤγαγε , τὴν κατ᾽ ἐκεί-
qui eos accufauit , quod non fo
lum prophetas interemnerint , fed νων πεποιημένον γραφὴν, ὡς & μόνον τῆς
etiamn altaria ex ipfis fundamentis προφήτας ἀνελόντων , ἀλλὰ καὶ τὰ θυ-
diuerint. Demus enin eos fuis σιατήρια ἐκ βάθρων ἀνασπασάντων .
fe prophetis infenfos , vt qui tri-δῶμεν γὰς , ὅτι δυσμενῶς περὶ τὸς προ-
ftia illis prædicerent :quid culpaφήτας διέκειντο, ὡς τὰ σκυθρωπὰ προ-
poterant in diuina altaria confer. θεσπίζοντας , τὶ τοῖς θείοις εἶχον ἐγκα
* re ? * fed talibus aufis declararunt ,
fe horum Deum odiffe , Porro au- λεν θυσιαςηρίοις ; ἀλλ᾽ ἐδήλωσαν δι᾽ ὧν
tem diuinus apoftolus a fcripture ἐτόλμησαν , ὡς τὸν τέτων ἐμίσεν Θεόν .
teftimonio ad propriam tranfitora ὁ μέντοι θεῖος ἀπότολοςἐκ τῆς γραφι
tionein , et dicit : 5. Sic ergo et in κῆς μαρτυρίας ἐπὶ τὸν οἰκεῖον μεταβαί
boc tempore reliquiæ fecundum ele- ve λόγον . καί φησιν · ἐ· 5 Οὕτως ἐν
νει
ftionem gratia fuftafunt . 6. Si au-
καὶ ἐν τῷ νῦν καιρῷ λεμμα κατ᾽ ἐκ-
tem gratia , iam non ex operibus :
alioqui gratia imm non eft gratia . Si » λογὴν χάριτος γέγονεν. Ε΄. Εἰ δὲ χά-
autem ex operibus , non eft vtique ωριτι, ἐκέτι ἐξ ἔργων˙ ἐπεὶ ἡ χάρις ἐκέ
gratia , quandoquidem opus iam non „τι ἐςὶ χάρις . εἰ δὲ ἐξ ἔργων, ἐκέτι ἐςὶ
eft opus. Quemadmodum tunc , χάρις . ἐπεὶ τὸ ἔργον ἐκέτι ἐςὶν ἔργον. »
inquit, ex myriadibus innumeris 6 ) Καθάπερ τότε , φησὶν , ἀπὸ μυριάδων
feptem millia relicta funt fola ab
impietate libera : ita et nunc plu . ἀπείρων ἑπτακιχίλιοι κατελείφθηκαν
res funt quinon crediderunt, pau . μόνοι τῆς ἀσεβείας ἐλεύθεροι ὕτω καὶ
ciores vero qui crediderunt, et diui: νῦν πλέες μὲν οἱ ἀπιζήσαντες , ἐλάτ
nam gratiam perceperunt. Neque τες δὲ οἱ πιςεύσαντες , καὶ τῆς θείας
enimillosfua fecundum
inftituta vita iuftificauitlegem
, (hoc quip- χάριτος ἀπολαύσαντες. ἐγὰρ ἡ κατὰ
νόμον αὐτὲς ἐδικαίωσε πολιτεία · τῷτο
pe eft quodaitEx operibus,) fed Dei
gratia feruauit: et ideo falusgratia γὰς λέγει ἐξ ἔργων · ἀλλ᾽ ἡ τῷ Θεῷ διέ
quoque appellatur , quoniam ex σωσε χάρις. διὰ τέτο καὶ χάρις ἡ σω
diuina munificentia profe&ta eft . τηρίακαλεῖται ἐπειδὴ κατὰ θείαν Φι-

Hoc ipfum dixit , vbi ferino grat λοτιμίαν γεγένηται. τῦτο καὶ ἐν τοῖς
κατά

3 ) οΐτινες και Βάαλ defideratur in A. 4 ) Α, τῶν ἁπάντων ὁ Κύριος προσαγ. καὶ

Θεός . 5) Theodoret . ad Ef. 41 , 14 : ὕτω καὶ ἐν νῦν καιρῷ λι κι ἐ· χ· γέγοντα
6 ) Α. ὥσπερ γάρ .
 EPIST . AD ROMANOS , CAP . XI. f19

κατὰ τὸν πατριάρχην Αβραὰμ ἔφη . de Abrahamo patriarcha , a ) Ei au-

τῷ δὲ ἐργαζομένῳ ὁ μισθὸς ἐ λογίζεται tem qui operatur , merces non
imputatur fecundum gratiam , fed
κατὰ χάριν , ἀλλὰ καλὰ ὀφείλημα . 8. fecundum debitum . 7. Quid er-
Τιὖν , ἀντὶ τε , τίς εξω go ? Htc fubdiftinguendum eft .

τησιν γὰρ
ἐπῶν ; ὦτα κατὰ ἀπόκρισιν τὰ λοιπὰ eo quod eft : Quid ergo dicere
† Ὁ ἐπιζητῶ Ἰσραὴλ , τότε ἐκ ἐπέτυ : poffumus ? Deinde cetera per re
fponfionem : Quodquærebat Ifrael,
υχεν ,ἡη δὲ ἐκλογὴ ἐπέτυχεν , οἱ δὲ λοι. boc non eft confecutus : electio au-
»ποὶ ἐπωρώθησαν . „39 Ἐκλογὴν τὲς ἐξ tem confecuta eft ceteri vero ex-
αὐτῶν πεπιτευκότας καλῶ˙ λέγει δὲ ἑæcati funt. Eleftionem eos vocat
τέτο · ὁ Ἰσραὴλ τῷ νόμῳ προστετηκὼς qui ex ipfis crediderunt. Hoc au-
διήμαρτε τε σκοπε · παρανόμως γὰρ tem dicit , Ifrael legi afixus a
Contra legem
νῦν φυλάτα τὸν νόμον, καὶ δικαιοσύνην fcopo aberrauit.
enim nunc legem feruat , et nul-
ἐδεμίαν καρπᾶται . οἱ δὲ ἐξ αὐτῶν πε· iam iuftitiam percipit : qui autem
πιτευκότες ἐπέτυχον · οἱ δὲ λοιποὶ ἐπως ex eis crediderunt , eam affecuti
ρώθησαν . ἀντὶτῇ ,σκληροτέραν ἡ ἀπιξία funt. Reliqui autem excacati fue
τὴν καρδίαν αὑτῶν 7) ἀπεργάσατο . re , hoc eft, Infidelitas cor eorum
durius reddidit. Oftendit autem
δείκνυσι δὲ καὶ τῦτο ἄνωθεν προηγόρευ
hoc quoque eis olim fuifle præ .
μένον. » ς πται · ἔδωκεν
' ή . Καθώ γέγρα diftum . 8. Sicut fcriptum eft ,
αὐτοῖς ὁ Θεὸς πνεῦμα κατανύξεως , Dedit illis Deus fpiritum compun-
„ ὀφθαλμὲς τῷ μὴ βλέπειν , καὶὦτα τg ftionis : oculos vt non videant , et
„ μὴ ἀκέειν , ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας . aures vt non audiant , vsque in bo-
diernum diem . Illud Dedit ; ficut
Τὸ ἔδωκεν , ὡς τὸ παρέδωκεν , αντί τε
et Tradidit , pofitum eft pro per
συνεχώρησεν . ἐγὰς ὁ Θεὸς αὐτές παρ' mifit. Neque enim Deus perfecit
εσκεύασεν ἀπιζῆσαι · πῶς γὰρ οἷόν τε vt ipfi non crederent. Quomodo
καὶ αὐτὸν αὐτοῖς ἐνθεῖναι τὴν ἀπιτίαν , enim fieri poflet , vt et ipfe eis
καὶ αὐτὸν δίκας ὑπὲρ ταύτης ασπρᾶ . infidelitatem inmitteret , et pro
ξαι ; τῦτο καὶ ὁ προφήτης σαφέςερον ea penas ipfede illis fumeret
ἐδίδαξεν · ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ Hocautemipfe quoque propheta
n
λαὲ τότε , καὶ τοῖς ὦσιβαρέως ἤκεσαν , apertius docuit:b ) Incraffatum eft

ούτων ἐκάμμυσαν . εκ ter audierunt , et oculos * fuos com . *

καὶ τὲς
ἄλλος τοίνυν αὐτὲς ἐτύφλωσεν ,ἀλλ᾽ αὖ preferunt . Non ergo alius eos ex-
τοὶ τὲς ὀφθαλμὲς ἔμυσαν , καὶ τὸ φῶς cæcauit, fed ipfi oculos fuos claus
ἰδεῖν ἐκ ἠθέλησαν . πνεῦμα δὲ κατανύ . ferunt, et lucem intueri noluerunt.
γνώ . Spiritum autem compunctionis oppel-
ξεως τὴν ἀμετάβλητον 8 ) ἐκάλεσε lauir mentem immutabilem . Sicut
μην . ὥσπερ γὰρ ὁ τὴν ἐπαινεμένην ἔχων enin qui laudabilem habet com-
κατάνυξιν τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον τροπὴν ἐκ punétionem ( foporcm ), eamquæ eft
εἰσδέχεται ὅτως ὁ παντελῶς ἑαυτὸν ad deterius conuerfionem non fus-
ἐκδὲς τῇ πονηρία τὴν ἐπὶτὸ κρέιτλιν & χ tipit : ita qui feipfum vitio peni-

αιρεῖται μεταβολήν . κθ'. Καὶ Δαβιδλέ . lius non eligit. 9. Et Dauid di-
Η 4 cit,
*
7 ) Α. εἰργάσατο .* 8 ) Β. ἐκάλε ι.
a ) Rom. 4, 4• b) Ef. 6, 10.
 THEODORE INTERPRE
120
B. TI T.

cit , a ) Fiat menfi eorum coram
ipfis in laqueum , et in captionem,
er in Scandalum , et in vetributio.
nem illis. m . Qbfcirentur oculi
eorum ne videant , et dorfum eo-
rum femper incurua. Menfam
autein delicias appellauit , quas
in contrarium mutandas pradi
xit. u . Dico erga , Numquid of
fenderunt vt caderentαὐτέ
? ς δέν
illorum deličto falus ef antibus ,
vt illos amulentur His enim
prinis ii qui ex eis crediderant
falutarem prædicationem attule-
runt. Cum autem ipfi contra-
dixiffent ,etdoctrinam non ad
anififfent , diuinum gentibus eu
angelium promulgarunt , et qui
ex his crediderunt falutem con-
fecuti funt . Hoc autem fatis eft
ad contradicentes Iudzos ftimu ·
landos , et ad æmulationem
υγει γένηθήτω ἡ τράπεζα αὐτῶν ἐνώ
ηπιον αὐτῶν εἰς παγίδα ,καὶ εἰς θή
υξαν, καὶ εἰς σκάνδαλον , καὶ εἰς ἀντά-
υπόδομα αὐτοῖς . ί . Σκοτιθήτωσαν οἱ
» ὀφθαλμοὶ αὐτῶν τῷ μὴμη βλέπειν , καὶ
τὸν νῶτον αὐτῶν διὰ παντὸς σύγκαμε
,ψαν ,"" Τράπεζαν δὲ τὴν τρυφὴν προστ
ηγόρευσεν , ἣν εἰς τεναντίονμεταβληθή .
σε αι προεθέσπισε. πια . Λέγω ὖν, μὴ
υ έπλασαν ἵνα πέσωσι; μὴ γένοιτο. ἀλ
κλὰ τῷ αὐτῶν παραπλώματι ἡ σωτη-
ρία τοῖς ἔθνεσιν , εἰς τὸ παραζηλῶσαι
αὐτές . Τέτοιςγὰρ πρώτοις οἱ ἐξαὐτ
τῶν πεπιτευκότες προσήνεγκαν τὸ σως
τήριον κήρυγμα ἀντειπόντων δὲ τέτων,
καὶ τὴν διδασκαλίαν & δεξαμένων , τοῖς
ἔθνεσι τὸ θεῖον προσήνεγκαν εὐαγγέ‐
λιον , οἱ δὲ πιςεύσαντες τῆς σωτηρίας

vocandos , falutisque participatio ἀπήλαυσαν . ἱκανὸν δὲ τῦτο παρακνίσαι

mem ipfis conciliandam . Vident τῶν Ἰεδαίων τὲς ἀντιλέγοντας , καὶ εἰς
enim eos euafiffe primos qui ζῆλον ἐρεθίσαι , καὶ προξενῆσαι τῆς
erant vltimi. 2
12. Quod fi deli- τηρίας τὴν μετεσίαν . ὁρῶσι γὰρ τὸς
stum illorum diuitia funt mundi , ἐχάτες πρώτες γεγενημένες , ηβ.Ε
et diminutio corum diuitia gen . κ δὲ τὸ παράπλωμα αὐτῶν πλᾶτος και
rium , quanto magis plenitudo eo
υσμε , καὶ τὸ μᾶλλον
ἥτημα αὐτῶν πλᾶτος
auma Si enim , cum plures $ ἐθνῶν , πόσῳ τὸ πλήρωμα απ
non erederent , qui ex eis cre ) τῶν ; » Εἰ γὰρ τῶν πλειόνων ἀπιςη ,
diderant diuinæ cognitionis di-
σάντων οἱ ἐξ αὐτῶν πεπιτευκότες
vitias gentibus attulerunt , cla-
rum eft , quod , fi omnes credi. τοῖς ἔθνεσι τῆς θεογνωσίας τὸν πλῶτον
« iftent , maiora hominibus bo προσήνεγκαν , δηλονότι πάντες πιςεύ
ma conciliaffent . Omnes enin σαντες μειζόνων ἀγαθῶν πᾶσιν ἀνθρώ
facilius crederent , fi hi non am . ποις ἐγένοντο ἂν πρόξενοι. ξοον γὰρ ἐπί-
plius contradicerent , fed veri- Sευον πάντες , ἐκέτι τέτων ἀντιλεγόνα
tatem nobifc
nobifcum
um prædicarent, των , αλλά μεθ᾿ ἡμῶν τὴνἀλήθειαν κα
Hine eos adhortatur qui ex gen- guτζόντων . ἐντεῦθεν τοῖς ἐξ ἐθνῶν πετ
ribus crediderunt , modice fua πιςευκόσι προσφέρει παραίνεσιν ,μετρίῳ
dens de feipfis fentire . Duo κεχρηθαι 9) συμβελεύων φρονήματι
fimul fatagens : tum
εἰς δύο κατὰ ταυτὸν μηχανώμενος καὶ τ
faftum detrahat νεες των τὴν ὀφρῦν κατατέλλων , καὶ 1ο ) δε
morem ingerat , Iudæosque ad δοικέναι παρασκευάζων καὶ Ἰεδαίες εἰς

τὴν
9) συμβ . deeft in A. ro } A. et Β . δεδιέναι . Ita etiam textus Sirm , ad v. al.
» ) Pr. 6 , 22.
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . XI . 121

τὴν τῆς πατρώας κληρονομίας κοινωνίαν paternæ hereditatis participatio-

Sic autem inci-
I) τρέπων. ἄρχεται δὲ ὅτως˙ πιγ'. nem conuertat.
€ Ὑμῖν
912) γὰρλέγω τοῖς ἔθνεσιν ἐφ᾽ ὅσονμέν pit;13.Vobis enim dico gentibus,
1 7
Ωuatenus quidem ego fum gentium
κ εἰμι 13) ἐγὼ ἐθνῶν ἀπότολος , τὴνδια . apeftolus , minifterium meum hono-
„ κονίαν με 14 ) δοξάζω , ιδ΄. Εἴ πως πα- rifico , 14. Si quomodo ad amulan-
" ραζηλώσω με τὴν σάρκα , καὶ σώσω landum prouocem carnem meam
κτινὰς ἐξ αὐτῶν. Επειδή με τῶν et faluos faciam aliquos ex illis.
Quandoquidem Deus me gen-
ἐθνῶν ὁΘεὸς προσβάλετο κήρυκα , ἀναγ .
tium pradicatorem conftituit 2.
καίως τὴν σωτηρίαν τῶν ἐθνῶν πραγ- gentium * falutem neceffario pro-*
ματεύομαι , καὶ τὲς ὑπὲρ τέτων ποιέμαι curo , et pro eis verba facio , et
λόγες, και τεςθείες προφήτας ἄνωθεν diuinos prophetas multis retro fe-
ταῦτα δείκνυμι προθεσπίσαντας για culis hæc prædixife oftendo: vt
ταύτη γῶν Ἰεδαίες εἰς ζῆλον ἐρεθίσω , macvtiqueratione Iudzos ad am
A lationem prouocem , et efficiam vt
καί τινας ἐξ αὐτῶν μεταλαχεν παρα- aliqui ex illis ad falutem perue-
σκευάσω τῆς σωτηρίας. σάρκα γὰρ αὐ . niant . Suam enim carnem dicit
τε τες Ιεδαίες λέγει˙ ὡς κατὰ μὲν τὸ Iudaeos : vt qui, quod ad anini
+ Φρόνημα αλλοτρίες ὄντας, μόνης δὲ αὐ. fententiam attinet , ab eo effent
τῷ κοινωνῶντας τῆς συγγενείας . ιέ . Εἰ alieni , folam qutem generis cog
nationem haberent cum illo com-
»γὰρ ἡ ἀποβολὴ αὐτῶν , καταλλαγὴ muném . 15. Si enim amiffio eo-,
η» κόσμε , τίς ἡ πρόσληψις , εἰ μὴ ζωὴ ἐκ
rum reconciliatio eft mundi, que
γνεκρῶν ;» Εἰ γὰρ τέτων ἀπιζησάντων, afumtio , nifi vita ex mortuis ?
φησὶ , προσελήφθη τὰ ἔθνη , καὶ τῆς Si enim his ,inquit , non creden-
προτέρας ἀγνοίας ἠλευθερώθη , δῆλον ως tibus , gentes affumtæ , et a prio-
re
επάντες έτοι πιςεῦσαι θελήσαιεν, ἐδὲν te ignorantia liberatæ funt : cla-
rum eft , quod , fi omnes ifti cre-
η τὸ γενέσθαι τῶν
ἕτερον ὑπολείπεται , ἢ dere voluerint , nihil aliud reli-
νεκρῶν τὴν ἀνάπασιν. τῦτο δὲ καὶ ὁ Κύ- quum fit , nifi vt fiat refurrectio
ριος ἔφη , κηρυχθήσεται τὸ εὐαγγέλιον mortuorum . Hoc autem dicit .
τῦτο τῆς βασιλείας εἰς πάντα τὰ ἔθνη etiam Dominus , a ) Prædicabitur
εἰς μαρτύριον αὐτοῖς , καὶ τότε ἥξει τὸ hocregni in omnes
euangelium
τέλος. εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς ταῦτα ὁ gentes in teftimoniumipfis , et tunc
veniet finis . Scire autem oportet ,
θεῖος ἀπότολος ἄρηκεν , οἰκονομικῶς και quod diuinus hac dixerit apofto-
τασκευάζων τὸν λόγον · καὶ τές τε ἐξ ius , prudenti confilio orationem
ἐθνῶν πεπιςευκότας μετριοφρονῶν ἐκ- componens : tum eos qui credide-
παιδεύων, καὶ τοῖς ἀπιτᾶσι τῶν runtnon nimis arroganter de fe fen-
2 Ἰεδαίων tire docens, tum Iudzis non creden-
χεῖρα ὀρέγων , καὶ τὴν ἐκ τῆς μεταμε ; tibus manum prabens ,ac falutem
λείας ὑποδεικνὺςσωτηρίαν . καὶ τέτο τα expanitentia parandam fignificans .
ἑξῆς διδάσκει σαφέσερον . » ις . Εἰ δὲ ἡ Quod fequentia docent apertius.
καπαρχὴ ἁγία , καὶ τὸ φύραμα καὶ ι6. Quod fi delibatio fanita, etmala :
ν εἶ ἡ ῥίζα ἁγία ,καὶ οἱ κλάδοι. ιζʹ. Εἰ et fi radix fantta, et rami. 17. Quod
HS

- 11 ) Α. προτρέπων . 12) Β. δέ. 13) · ἐγὼ deeft in B. . 14 ) δοξάσω legit infra in ar-
gumento epift. ad Ebræos , fed adiCor . 12 , 6. noftram leftionem feruat.
e ) Matth . 24, 14.
 122 · B. THEODO INTERPR .
RETI ET

fi aliqui ex ramis fratti funt , δέ τινες τῶν κλάδων ἐξεκλάθησαν , σὺ

‫اد‬
tu autem cum oleafter elles , infer . ‫ د‬de ἀγριέλαιος ὢν ἐνεκεντρίσθης ἐν αὐ
‫و‬δὲ
tus es in illis , et focius radicis
et pinguedinis olinæ fa &tus es , »τοῖς, καὶ συγκοινωνὸς τῆς ῥίζης καὶ τῆς
18. Noli gloriari aduerfus ramos. επιότητος τῆς ἐλαίας ἐγένε , τη . Μὴ
Delibarionem , ( primitias ) vocat κατακαυχῶτῶνκλάδων. ᾿Απαρχὴν
Chriftumn Dominum , fecundum καλε , τὸν Δεσπότην Χρισὸν κατὰ τὴν
humanam naturam Radicem , ἀνθρωπείαν φύσιν είζαν δὲτὸν παλειάς-
Abrahamum
oliua patriarchamn : Ramos
, Iudzorum populum ,vt την Αβραάμ˙ κλάδες δὲ ἐλαίας τὸν τῶν
qui inde germinauerit ; Oliuæοικα . Ἰεδαίων λαὸν, ὡς ἐκεῖθενβλαςήσαντα
vero pinguedinem , pietatis dodri . πιότητα δὲ ἐλαίας τὴν τῆς εὐσεβείας διά

nam . Eos itaque adhortatur qui δασκαλίαν . παρακελεύεται τοίνυν τοῖς

ex gentibus crediderunt , nead ἐξ ἐθνῶνπεπιτευκόσι, τῶν ἀπιζησάντων
verfus non credentes Iudzos ef Ἰυδαίων μὴ κατεπαίρεθαι τέτες γὰρ
ferantur : hos ' enim nominat re-
mos fradios. Confiderate autem , ὀνομάζει κλάδες ἀποκλασθέντας .σκο
inquit , quod vos ex alia ftirpe πήσατε δέ , φησιν , ὅτι ὑμᾶς ἐξ ἑτέρας
profefti , in hanc fitis infiti, et συγγενείας ὁρμώμενοι εἰς ταύτην ἐνε
piæ radicis pinguedinem accepe- κεντρίσθητε , καὶ τῆς εὐσεβῆς ῥίζης ἐδές
ritis. Quod fi gloriaris , non tu ξαδε τὴν πιότητα . Εἰ δὲ κατακαυ
radicem portas ; fed radix te.
Cogita hoc etiain , quod te ra- υχᾶσαι, ε σὺ τὴν ρίζαν βαςάζεις , ἀλλ᾿
dis portet , non tu radicem , et μή βίζα σέ ., Λογίζε δὲκαὶ τέτο , ὅτι σε
quod tu ill 20
non illa ἡ ῥίζα φέρε , ἐσὺ τὴν ῥίζαν καὶ σὺ
tea 19. Dices ergo , fraëti funt ἐκείνης δέη , ἐκ ἐκείνη σε. θ'. Ἐρᾶς ἐν
rami vt ego inferar. 10. Bene : ‫ دو‬ἐξεκλάθησαν οἱ κλάδοι, ἵνα ἐγὼ ἐγκεν
propter incredulitatem * frafti
Noli
Νοκ τριθῶ . κ . Καλῶς τῇ ἀπιςία ἐξεπλά
funt : tu autem fide ftas.
altum fapere , fed time. Et illos οθησαν, σὺ δὲ τῇ πίτα ἕζηκας . μὴ ὑ-
incredulitas a radice alienos red . 9ψηλὰC φρόνει, ἀλλὰφο68 . , Κακείνες
didit , et te fides radici coniun- ἡ ἀπιτία τῆς ῥίζης αλλοτρίες ἀπέφηνε ,
xit , effecitque vt eius pingue και σε ἡ πίςις συνῆψε τῇ ῥίζῃ , καὶ τὴν
dinis particeps reddereris . Opor . ταύτης
tet ergo te non magnifi. πιότητος μεταλαχεν παρε-
ce de te fentire , fed timere et σκεύασε . προσήκει σε τοίνυν μὴ μέγα
contremifcere . Quare ? 2. Si φρονεῖν ,ἀλλὰ δεδιέναι καὶ τρέμειν . διάτι ;
enim Deus ramis naturalibus non 4 sud . Εἰ γὰρ ὁ Θεὸς τῶν κατὰ φύσιν
pepercit , nec forte tibi parcat. „ κλάδων ἐκ ἐφείσατο , μήπως ἐδὲ σὲ
Si iftis enim nihil profuit na- Φάσεται. Εἰ γὰρ ἐκείνες ἐδὲν ὤνησεν
turæ neceffitudo , quia non C
habebant eandem voluntatem :' ἡท τῆς φύσεως οἰκειότης , ἐπειδὴ 15 ) τὴν
multo magis tu non feruata αὐτὴν ἐκ ἔχον προαίρεσιν · πολλῷ μᾶλ ·
gratia , fies a radice alienus. λον σὺ μὴ φυλάξας τὴν χάριν γενήσῃ
22. Vide ergo bonitatem et feueri. ητῆς ῥίζης ἀλλότριος. κβ '. Ἴδε ἦν χρη
tatem Dei : in eos quidem qui ceci- 95ότητα καὶ ἀποτομίαν Θεῷ ἐπὶ μὲν
derunt , feueritatem : in re autem υτὲς πεσόντας , ἀποτομίαν · ἐπὶ δέ σε
AXEN-

15 ) ἐν τοιαύτην ἔχον προαιρ . B. etiam omittit an ante ἔχον, Heruétus conuerterat :

quandoquidem habebant idem vitæ inftitutum.
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . XI. 123

» χρησότητα , ἐὰν ἐπιμείνης τῇ χρηςότη . bonitatem , fi permanferis in bo-

κτι' ἐπεὶ καὶ σὺ ἐκκοπήση . καὶ Ὅρα νῦν nitate: alioquin et tu excideris.
ὅπως μὲν ἐκείνους ἀπέτεμεν ὁ Θεὸς, τὴν Vide nunc
exciderit quomodo
, qui Deus
maiorum illos
fidem
τῶν προγόνων οὐ ζηλώσαντας πίςιν non funt imitati : quoinodo au-
ὅπως δέ σε φιλανθρωπίας ἠξίωσε , και tem te fua benignitate dignatus
§ίζης ἀλλοτρίας ἀπέφηνε κοινωνὸν , ἧς fit, et alienæ radicis participem
16) ἀλλότριος ᾖ πάντως τὴν δοθεῖσαν οὐ reddiderit : a qua omnino alie-
Φυλάξας δωρεάν. ' κγ'. Καὶ ἐκεῖνοι δὲ, nus fueris , fi datum donum
non feruaueris . : 23. Sed et illi ,
καὶ ἐὰν μὴ ἐπιμένωσι τῇ ἀπιτίᾳ ἐγκεν] ςι· non permanferint in incredulita
fi
η θήσονται . Πρέπει γὰρ τῇ τοῦ Θεοῦ te , inferentur . Conuenit enim
δικαιοσύνη , και σε παρ ' ἐλπίδα τῆς ἐκεί Dei iuftitia , et te , qui præter
νων ῥίζης ἀξιωθέντα , εἶτα τὴν δοθεῖσαν fpem illorum radice donatus es ,
μὴ φυλάξαντα χάριν , χωρῖσαι πάλιν et deinde datam gratiam non fer
vafti , rurfus a radice feparare ;
τῆςῥίζης και τέτες τῆς ἀπιξίας ἀπαλ- et hos ab incredulitate liberatos
λαγέντας , αὖθις ἐκείνῃ συνάψαι . καλῶς illi rurfus coniungere . Pulchre
δὲ καὶ ἐπὶ τούτων τὸ ἐγκεντρισθήσονται autem in his quoque appofuit
τέθεικεν , ὡς τῆς ἀπιςίας αὐτὲς παν. illud Inferentur : nempe cum in-
τελῶς χωρισάσης , καὶ τῆς πίςεως πα- credulitas eos omnino feparaue-
rit , et fides fimiliter ac gentes
ραπλησίως τοῖς ἔθνεσι συναπλούσης τῇ
eos cum radice coniungat . Po-
ῥίζη . » Δυνατὸς γάρ ἐξιν ὁ Θεὸς πάλιν · tons enim eft Deus iterum infere
η ἐγκεντρίσαι αὐτές . Τῷ τῷ Θεῷ δυ- re illos. Rei facilitatem ex Dei
· νάμει τὴν τῷ πράγματος ευκολίαν ἐπέ- potentia oftendit, et affert exem-
δειξε , καὶ τίθησι παράδειγμα ,, οὔτε plum nec alienum , nec anti-
ἀλλότριον , οὔτε παλαιὸν , ἀλλ᾽ οἰκεῖον quum , fed domefticum et re-
cens. Eos enim
ipfos ad huius'
καὶ νέον. αὐτοὺς γὰρ εἰς μαρτυρίαν τέ . rei teftimonium vocat , et dicit :
του καλεῖ , καί φησί , κδ '. Εἰ γὰρ σύ 24. Nam fi tu ex naturali exci-
ηἐκ τῆς κατὰ φύσιν ἐξεκόπης ἀγριε- fus es olenftro , et contra natu-
„ λαίου , καὶ παρὰ φύσιν ἐνεκεντρίσθης ram infertus es in bonam oli- '
γεἰς καλλιέλαιον , πόσῳ μᾶλλον οὗτοι οἱ uam : quanto magis ii, qui funt
22
fecundum naturam , inferentur fuæ
κατὰ φύσιν , ἐγκεντριθήσονται τῇ "olius ? Si tu , cum effes olea-
» ἰδίᾳ ἐλαία . Εἶ σὺ ἀγριέλαιος ὤν · οὐ fter , (neque enim habebas le-
γὰρ ἔχες γεωργοῦντα τὸν νόμον , οὐδὲ 驴 gem quæ te excoleret, nec pro-
τοὺς προφήταςἄρδοντας, καὶ καθαίρον- phetas , qui te irrigarent et
τας , καὶ τὴν προσήκουσάν σου ἐπιμέ‐ purgarent , et debitam tui curam
λειαν ποιουμένους · τῶν μὲν δυσσεβων gererent ,) ab impiis parentibus
et cognatis feparatus es , fidei-
ἐχωρίσθης προγόνων τε καὶ συγγενῶν , que Abrahæ effeftus particeps ,
τῆς δὲ τοῦ ᾽Αβραὰμ πίςεως κοινωνός er hunc gloriaris te habere rg- ra
ἀπεφάνθης , καὶ τῶτοναὐχεῖς ξίζαν, καὶ dicem , et patrem , ac progenito-
πα ]έρα ,καὶ πρόγονον , ὦ καλὰ φύσιννόμε , rem , non lege quidem natura ,
fed

16 ) Α . ἀλλοτριώσει σε παντα τ . δ . οὐ φυλάξαντα δωρ.

 124 B. THEODORETI INTERPRET .

fed * ex diuina liberalitate : mul- ἀλλὰ διὰ τὴν θείαν φιλότιμίαν πολλῷ
4o vtique iuftius et naturalius hi δήπουθεν εὐλογώτερόν τε καὶ Φυσικώτε
cum credent , propriæ radici con- ρον οὗτοι πιςεύσαντες τῇ οἰκεία συνα-
iungentur. Hæc autem , vt di. φθήσονταιῥίζη . ταῦτα δὲ , ὡς ἔφην , λέ-
cebam , eo dicit , vt et eos qui γε , καὶ τοὺς ἐξ ἐθνῶν πεπιςευκότας
ex gentibus crediderunt , mode- μετριάζειν διδάσκων , καὶ τοὺς ἀπισ
ftiam doceat : et eos qui ex Iu- σαντας τῶν Ἰουδαίων εἰς σωτηρίαν προς
dais non crediderunt , ad falutem τρέπων . συμφωνεῖ δὲ τούτοις καὶ τὰ ἑ
hortetur. His autem conueniunt
25. Nolo ξῆς . κέ. Οὐ γὰρ θέλω ὑμᾶς ἀγνοῶν ་ ,
etiam quæ fequuntur.
enim vos ignorare fratres nyfie . " ἀδελφοί , τὸ μυςήριοντῦτο, ἵνα μὴ ἦτε
n
gium hoc , ut non fitis vobis ipfis παρ ' ἑαυτοῖς φρόνιμοι. Μυςήριόν ἐςι
Myfterium eft , quod τὸ μη πᾶσι γνώριμον , ἀλλὰμόνοις τοῖς
fapientes.
non eft notum omnibus , fed 17) θαῤῥεμένοις . λέγει τοίνυν , ὅτι βέλο
iis folis qui confidunt . Dicit μαι ὑμᾶς μαθῶν ὅπερ οἴδαμεν περὶ τῶν
ergo , Volo vos fcire quod noui προκειμένων μυτήριον , ἵνα μὴ σφόδρα
mus de re propofita myfterium , ἡγόμενοι ἑαυτοὺς συνετές ,ὑψηλὸν ἐν
ne vos effe valde prudentes ra τεῦθεν 18) εἰσδέξησθε φρόνημα . τί δὲ τὸ
ti, altos inde fpiritus concipiatis , μυτήριον , κὍτι πώρωσις ἀπὸμέρους
Quod eft autem myfterium ? ཞ
Quia cacitas ex parte contigit in υτῷ Ἰσραὴλ γέγονεν ,ἄχρις οὗ τὸ πλή-
1 Irael ,. donec plenitudo gentium ωρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθη , καὶ οὕτω ་
intraret , et fic omnis Ifraël fal. πᾶς Ἰσραὴλ σωθήσεται , Τὸ ἀπὸ μέ
uus fieret . Illud ex parte pofuit,. ρους τέθεικε , διδάσκων ὡς οὐ πάντες ἠ-
docens non omnes fuiffe incre-
dulos , multi enim etiam ex il- πίςησαν˙ πολλοὶ γὰς καὶ ἐξ ἐκείνων ἐπί
liscrediderunt. Hortatur autem ζευσαν. παρεγγυᾷ δὲ μὴ τῶν ἄλλων ο
vt nec aliorum falutem defpe παγορεῦσαι τὴν σωτηρίαν τῶν γὰς
rent. Poftquam enim gentes .
ἐθνῶνδεξαμένων τὸ κήρυγμα , 19) πιςεύ
prædicationem fufceperint , illi σεσι κἀκεῖνοι , Ἠλία τοῦ πάνυ 20 ) πα-
etiam credent , vbi magnus Elias
venerit , et fidei doctrinam illis ραγενομένου , καὶ τῆς πίςεως αὐτοῖς τὴν
attulerit. Hoc enim Dominus διδασκαλίαν προσφέροντος . τῦτο γὰρ
quoque dicit in facris euange και ο Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις
liis , a ) Elias venturus eft, et re- ἔφη Ἠλίας ἔρχεται , καὶ ἀποκαλατή
ftituet omnia. Pofuit autem et- σει πάντα . τέθηκε δὲ καὶ τὴν προ-
વે
iam prophetæ teftimonium . φητικὴν μαρτυρίαν . κς . Καθώς γέ
26. Sicut fcriptum eft , b) Venier , γραπίαι , ἥξει ἐκ Σιὼν ὁ ξυόμενος , καὶ
ex Sione , qui eripiat 2 auertat
impietatem a Iacobo. 27. Εt κἀποτρέψει 2ι) ἀσεβείας ἀπὸ Ἰακώβ ·
hoc illis a me teftamentum , cum κζ'.Και αὕτη αὐτοῖς ἡ παρ᾿ ἐμὲ διαθήκη ,
abftulero peccata eorum . Si
» ὅτανἀφέλωμαι τὰςἁμαρτίας αὐτῶν .
vita ex lege inftituta
dat Εἰ ἡ κατὰ νόμον πολιτεία δωρᾶται τῶν
άμαρα :

17 ) Ita reftituimus ex A. et B. Sirm . textus habebat : θεωρουμένοις , quod et

Hervetus expreffit. 18 ) A. δέξησε . 19 ) Ita et A. Sed B. πτεεύουσι. 20 ) Α.
παραγινομένου . 21 ) Β . ἀσεβεῖς ,
a) Matth. 17, II. \ b ) Εl. 59 , 20 .
 EPIST. AD ROMANOS . CAP. XI. 125
· Yeam
ἀμαρτημάτων τὴνἄφεσιν ,αὐτὴν ὁ προ- peccatorum /remiffionem ,
φητικὸς προεθέσπισε λόγος . εἰ δὲ κολά . prædixit fermo propheticus.
fi lex quidem punit eos qui de-
ζει μὲν ὁ νόμος τοὺς παραβαίνοντας , inquunt , Iudaeis autem femper
ἀεὶ δὲ παρανομίαν ἐνεκλήθησαν Ἰεδαῖοι, crimini datum eft quod legem
εὔδηλον ὡς τὴν διὰ τῇ βαπλίσματος χο- transgreffi fint , clarum eft quod
ρηγουμένην ἄφεσιν ὁ λόγος δηλοῖ πάντα ea remiffo fignificetur quæ da-
δὲ Ἰσραὴλ καλεῖ τὲς πιςεύοντας , εἴτε tur per baptifmum .
tem omnem Ifraëlem eos qui
Vocat au-
ἐξ Ιεδαίων εἶεν, τὴν φυσικὴν συγγένειαν
credunt , fiue fintex Iudais na-
πρὸς τὸν Ἰσραὴλ ἔχοντες , ε τε ἐξ ἐθνῶν , turalem cognationem habentes
κατὰ τὴν τῆς πίςεως 22 ) συγένειαν αὖ- cum Ifraële , fiue ex gentibus ,
τῷ συναπλόμενοι. κή . Κατὰ μὲν τὸ eidem fidei cognatione coniun-
η εὐαγγέλιον , ἐχθροὶ δι᾽ ὑμᾶς · κατὰ eti 28. Secundum euangeliums
‫ג‬ δὲ τὴν ἐκλογὴν, ἀγαπητοὶ διὰ τὸς πα- quidem , inimici
cundum elefti autem ,vos;
onenipropter fe
charis-
” τέρας. Ὅταν εἰς ὑμᾶς ἀποβλέψω , fimi propter patres . Quando
ὧν τὴν διδασκαλίαν ἐνεχειρίσθην , ἐχθρὸς ad vos refpicio , qui mihi docen-
ἐκείνους ὑπολαμβάνω και δυσμενες , di traditi eftis , illos inimicos et
πάντα εἰς ὑμετέραν βλάβην ἐργαζομέ- infeftosexiftimo qui omnia Sed ad
ἀπ ' damnum veftrum faciunt.
νους. ὅταν δέ γε εἰς τὲς προγόνες από
cum ad maiores refpicio , et co-
δω , καὶ λογίσωμαι ὡς ἐκείνες ἐξ ἀπό
git Deum illos ex toto terra-
σηςτῆς 23) οἰκουμένης ὁΘεὸς ἐξελέξατο , rum orbe elegiffe , * hos etiam
ςέργω δι᾿ ἐκείνους καὶ τούτους . κθ'. Α- diligo propter illos . 29. Sine
υ μεταμέλητα γὰρ τὰ χαρίσματα καὶ panitentia enim funt dona etvol
» ἡ κλῆσις τῷ Θεῷ. , Ταῦτα πάντα ως εἰς cntio Dei . Hæc omnia dicit
2 ad Iudæorun exhortationem .
προτροπὴν λέγει τῶν Ἰεδαίων,ὅτι γὰρ
Quod enim quæ dat bona Deus,
ἃ δίδωσι ὁ Θεὸς ἀγαθὰ , πάλιν λαμ- ea rurfum retrahat , cum viderit
βάνει , ὅταν ἴδη τοὺς ἀληφότας 24) d eos qui acceperant ingrati animi
χαριτίαν νοσοῦ ]ας , μάρτυς óὁ Σαούλ vitio labore , teftis eft Saul , qui
πνευματικῆς χάριτος ἀπολαύσας , ὦτα gratiam fpiritalem percepit , et ab
ea poftea defertus eft. Et fimilis
ταύτης ἔρημος μετὰ ταῦτα γεγενημέ ter Salomon , qui pacem per di
νος . καὶ ὁ Σολομὼν δὲ ὡσαύτως , εἰρήνης uinambenignitatemaffecutus ,
ἀπολαύσας διὰ τὴν θείαν φιλοτιμίαν , poft transgreffionem gratia prius

μετὰ τὴν παράβασιν ἐγυμνώθη τῆς χα . tus eft. Atque ipfi etiam Iudai ,
ριτος . καὶ αὐτοὶ δὲ οἱ Ἰουδαῖοι, προφήλιο qui prophetas eorum curam ge
κῆς ἐπιμελείας διηνεκῶς ἀπολαύσαντες , rentes perpetuo habuerunt , et
hac cura in præfentia priuati
ἐπὶ τῷ παρόνος τῆς κηδεμονίας ταύτης funt. Hoc ipfumiisqui ex gen-
ἐτέρηνται . τῦτο καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν πε- tibus crediderunt paulo ante mi
πιτευκόσι πρὸ βραχέος ἠπείλησεν. ἐὰν natus eft : Si permanferis , inte
ἐπιμένης γάρ , φησί , τῇ χρησότητι˙ quit , in bonitate : alioquin
ἐπεὶ καὶ σὺ ἐκκοπήσῃ . » λ. Ωσπερ ο tu excideris. 30. Sicut
enim

22) Ita A. Sirmondus habebat εὐγένειαν. 23 ) Α. Οικονομίας ἐξελέξατ

24 ) A. ἀχαρισήσαντας .
 126 B. THEODORETI INTERPRET .

enim aliquando et vos non credi- ηγὰς καὶ ὑμᾶς ποτὲ ἠπαθήσατε τῷ
diftis Deo , nunc autem mijericor-
» Θεῷ ; νῦν δὲ ἠλεήθητε τῇ τούτων
diam confecuti eftis propter incre-
dulitatem illorum : 31. Ita et πειθεία , λά . Οὕτω καὶ οὗτοι νῦν ἠ-
ifti nunc non crediderunt in ve- πείθησαν τῷὑμετέρῳ ἐλέει, ἵνα καὶ
ftra mifericordia : ut et ipfi mi-
mi- 9y αὐτοὶ ἐλεηθῶσιν .
αὐτοὶ ἐλεηθῶσιν. ᾿Αναμνήθητε δὲ
fericordiam confequantur, Re- ὡς ἅπαντες ἐπὶ πλῶςον ἠσεζήσαλε χρό-
cordamini autem , quomodo o- νον , καὶ οὐκ ἀπέβλεψεν ὁ φιλάνθρωπος
mines longifimo tempore impii Δεσπότης εἰς τὴν μακρὰν ἐκείνην καὶ
fueritis , et ad longam illam et
longe grauiffimam impietatem χαλεπὴν ἀσέβειαν , ἀλλὰ τῆς ἀῤῥήτου
benignus Doininus non refpexe- Φιλανθρωπίας τοὺς βουληθέντας ἠξίω-
fit : fed inenarrabili benignitate σε , καὶ τούτων ἀπιζησάντων , ὑμᾶς ἀν-
eos qui voluerunt dignatus fit , τὶ τούτων ἐκάλεσεν . οὐδὲν τοίνυν ἀπε-
et cum ifti non credidiffent , vos κὸς , καὶ τὰς νῦν ἀντιλέγοντας δεχθῆ .
pro illis vocauerit. Non eft ita-
que alienum , vtqui nunc contra ναι παρὰ τῷ Θεῷ πιςεῦσαι θελήσαντας ,
dicunt , a Deo fufcipiantur fi cre και τῆς αὐτῆς φιλανθρωπίας τυχῶν .
dere voluerint , et eanden beni τὸ δὲ ἵνα πάλιν κατὰ τὸ οἰκεῖνον ἰδίωμα
gnitatem confequantur . Illud au · τέθεικεν . οὐδὲ γὰρ διὰ τᾶτο ἠπείθησαν ,
tem Vt rurfus fibi familiari vfu po ἵνα ἐλεηθῶσιν · ἀλλ᾿ ἠπείθησαν μὲν διὰ
fuit. Neque enim ideo non cre
diderunt , vt mifericordiam ade τὸ τῆςδιανοίας αντίτυπον, ἐλεηθήσονται
querentur : fed non crediderunt δὲ μεταμελεία χρησάμενοι . 26. Συν
propter inentis contumaciam , ni πέκλεισε γὰρ ὁ Θεὸς τοὺς πάντας εἰς
fericordiam autem confequentur » απείθειαν , ἵνα τοὺς πάντας ἐλεήση .
ata prinitentia . .. 32. Conclufite . Τὸ συνέκλεισεν , ἀντὶ τῷ ἤλεγξε , τέθει
nim omnes Deus in incredulitate , ut
omnium mifereatur. Conduit κεν . ἤλεγξε δὲ καὶ τὰ ἔθνη , καὶ φυσι-
pofuitproeoquod eft conuicit , μὴν εἰληφότα διάγνωσιν ,καὶ τὴν κτίσιν
Conuicit enim gentes , quæ natura. ἐχηκότα θεογνωσίας διδάσκαλον , καὶ
le iudicium acceperant , et res crea . μήτε ἐντεῦθεν , μήτε ἐκεῖθεν ὠφέλειαν
2
tas diuinæ cognitionis magiftras εισδεξάμενα . ἤλεγξε δὲ καὶ Ἰουδαίους
\ habuerant , et nequehinc , neque πλείονος μὲν διδασκαλίας τετυχηκότας
illinc vtilitatis aliquid acceperunt ,
Conuicit et Iudaeos , qui plus et- πρὸς γὰρ τῇ φύσει , καὶ τῇ κτίσει , και
iam doëtrinæ adepti , (nam præter νόμον ἐδέξαντο , και προφήτας τὸ δέον
naturain et creaturas legem quoque παιδεύοντας και μείζοσι τιμωρίαις ὑ-
acceperant , et prophetas , qui eos πευθύνους γεγενημένους · ἀλλ᾽ ὅμως καὶ
conuenientia docebant, ) maioribus
quoque fuppliciis obnoxii tuerant τούτους κακείνους πανωλεθρίας ὄντας
facti. Sed tamen et hos et illos , qui αξίους τῆς σωτηξίας ηξίωσε , πιτεῦσαι
* funditus perire * meruerant , fa μόνον θελήσαντας . ταῦτα διεξελθών ,
lute dignatus eft , fi folum credere
voluerint . Hac profecutus ; et di και θεασάμενος τῆς θείας φιλανθρως
winæ benignitatis abyfumnatquein πίας τὴν ἄβυσσον , καὶ τὸ τῆς σοφίας
comprehenfibilem fapientiam confi . ἀνέφικτον , ἐξόησεν˙ πλή . Ω βάθος
derans, exclamauit : 33. Oaltitudo
diuitiarumJapientice etfcientia Dei. y" πλέτου και σοφίας και γνώσεωςΘε
Olim enim a principio hære præ- " Ανωθεν γὰς καὶ ἐξ ἀρχῆς ταῦτα προ-
έγνω ,
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . XI, 127

έγνω , καὶ προγνοὺς σοφῶς ᾠκονόμησε, fciuit : et cum prafciuiflet , fa

καὶ οἰκονομῶν τῆς φιλανθρωπίας τὸν pienter conftituit : et conftituens ,
fuæ benignitatis diuitias oftendit.
πλοῦτονὑπέδειξεν . κ Ὡς ανεξερεύνητα Duam incomprehenfibilia funtiu
τὰ κρίματα αὐτοῦ , καὶ ἀνεξιχνίας , ducta eius , et inueftigabiles via
καὶ ὁδοὶ αὐτῇ ., Ὑπερβαίνει δὲ τὸν νῦν eius ! Diuinarum difpentationum
τὸν ἀνθρώπινον τῶν θείων οἰκονομιῶν ὁ ratio mentis humane captum fu-
λόγος , οὐδὲ τοῖς ἀοράτοις δυνάμεσιν ἐ- perat: er inuitibiles ipfa poteftates
φικτὴ τῷ Θεῷ τῶν ὅλων ἡ προμήθεια . Dei vniuerforum prouidentiam
affequi non poffunt. 34. Quis
bad '. Tis γὰρ ἔγνω νοῦν Κυρίε , ή τις
2 enim cognouit fenfum Domi
και σύμβουλος αὐτῷ ἐγένετο ; λέ. Ἢτίς aut quis confiliarius , eius fuit 2
„ προέδωκεν αὐτῷ , καὶ ἀ ταποδοθήσε . 35. Vel quis prior illi dedit , et
κ ται αὐτῷ ;, Τὰ τρία ταῦτα πρὸς τὰ retribuatur εiρα , Hec tria tri
bus oppofuit , diuitiis , fapientie ,
τρία τέθεικε , τὸν πλῶτον καὶ τὴν σο
et fcientia . Illud quidem , Quis
φίαν
2 , καὶ τὴν γνῶσιν τὸ μὲν τίς ἔχνω nouit fenfum Domini ? fcientia .
νῦν Κυρίου , πρὸς τὴν γνῶσιν τὸ δὲ τίς Hoc auten , Quis confiliarius eius
σύμβουλος αὐτῷ ἐγένετο , πρὸς τὴν σο- fuit ? fapientia . Quis autem
φίαν˙ τὸ δὲ τίς προέδωκεν αὐτῷ, 25 ) και prior dedit , et retribuemur ei ? di
ἀνταποδοθήσεται αὐτῷ ,πρὸς τὸν πλᾶ , uitiis. Adeo enim immenlæ
eius bonitatis diuitia ,dede
τον . οὕτωγὰρ ἀμέτρητος · ὁ τῆς ἀγαθόν•Tahit
et isqui nonfunteffe vt
τητος πλοῦτος , ὅτι καὶ τοῖς μὴ οὖσι το rit , et iis quæ fa &ta fint vt be-
εἶναι δέδωκε , καὶ τοῖς γεγονόσι τὸ εὖ εἴ ne fint largiatur : et non red-
να χαρίζεται και οὐκ ἀντιδίδωσιν , αλ- dat , fed det bona . Sed cum fit
λὰ δίδωσι τὰ ἀγαθά . Φιλάνθρωπος δὲ benignus ,largitionem retribu
ὢν αντίδοσιν τὴν δόσιν καλεῖ. λς . Ὅτι tionem appellat . 36. Quoniam
ex ipfo , et per ipfum , et in ipfo
„ἐξ αὐτοῦ καὶ δι᾽ αὐτῇ καὶ εἰς αὐτὸν funt omnia . Ipfi gloria in fecula .
ὐτὰ πάντα . αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τὲς αἰῶ- Amen . Ipfe enim omnia fe
„ νας. αμήν . Αὐτὸς γὰρ τὰ πάντα cit , ipfe omnia quæ facta funt
πεποίηκεν , αὐτὸς τὰ γεγονότα διατε ·
perpetuo regit. Omnes ad ipfum
λεῖ κυβερνῶν. εἰς αὐτὸν ἀφορῶν ἅπαν.refpicere oportet , pro iis quæ
fuppetunt gratias agentes , eius
τας προσήκει,ὑπὲς μὲν τῶν ὑπαρξαν . vero in pofterum prouidentiam
των χάριν ὁμολογοῦντας , αιτοῦντας δὲ
poftulantes. Ipfi quoque decer
τὴν ἔπειτα προμήθειαν . αὐτῷ δὲ χρὴ conuenientem tribuere hono-
καὶ τὴν προσήκουσαν αναπέμπειν δοξο . rem . Per hæc autem oftendit
λογίαν. ἔδειξε δὲ διὰ τούτων ὁο θεῖος ἀ- diuihus apoftolus , fe præpoft.
tionis Ex quo et Per quem diffe-
πότολος , ὡς οὐκ οἶδε τῆς ἐξ οὗ καὶ rentiam non noffe , ac illam qui
τῆς δι᾽οὗ προθέσεως διαφορὰν , καὶ τὴν dem , vt quæ aliquid maius f .
μὲν , ὡς μεῖζόν τι σημαίνουσαν , προσ- gnificet , Patri conuenire ,
ήκουσαν τῷ Πατρὶ, τὴν δὲ , ὡς ἔλατ] όν hanc vero , vt quæ aliquid
τι διδάσκουσαν, 26 )αρμότ ]ουσαν τῷ Υἱῷ . ninus doceat , Filio . Ambas
ἀμφωτέρας γὰρ ἐφ᾽ ἑνὸς προσώπουτέ- enim in vtraque perfona po-
fuit.

25 ) καὶ ἀνταπ . αὐτῷ defiderantur in A. 26 ) Α, προσήκουσαν.

128 ' B. THEODORETI INTERPRET .
}
fuit. Quam fiue Patris effe di Seκεν. ὅπερ ετε τῷ πατρὸςἐποιεν ε
xerint qui cum Ario et Euno- ναι οἱ τὰ ᾿Αρείου φρονοῦντες καὶ Εὐνο-
mio fentiunt , inuenient præpo-
fitioni Ex quo prepofitionem μίου , εὑρήσουσι τῇ ἐξ οὗ2καὶ τὴν δι του
Per quem effe coniun &tam : fiue συζευγνυμένην˙ & τε τῷ Υἱῷ προσαρ-
Filio adaptauerint, videbuntpre μόσαιεν , ὄψονται τῇ δι᾽ οὗ καὶ τὴν ἐξ
pofitioni Per quem præpofitio- οὗ συνημμένην . εἰ δὲ ἡ μὲν ἐξ οὗ μεζόν τι
nem quoque Ex quo effe con-
iunctam . Si autem præpofitio σημαίνει, ἡ δὲ δι᾽ οὗ τὸἔλατ]ον , 21) αμ
Ex quo aliquid maius fignifi- φότεραι δὲ ἐφ᾽ ἑνὸς κενται προσώπε ,
cat,
* Per quemautem minus , αὐτὸς ἄρα ἑαυτῷ μείζων μὲν διὰ τὴν ἐξ
et amba in vna perfonapofita funt, οὗ , ἐλάτων δὲ διὰ 28 ) τῆς δι᾽ οὗ εἰκότως
idem nempe feipfo maior propter
præpofitionem Ex quo , et rurfus away ) νοηθῆ . ἡμᾶς δὲ τούτους ἐπὶ τοῦ
minor propter Per quem , exiftima παρόντος καταλιπόντες , τὸν ἡμέτερον
ri iure poterit. Nos auten , his in
δημιουργόν τε καὶ σωτῆρα δοξάσωμεν ·
præfentiamiflis, creatoremet ferua
torem noftrum glorificemus : cui ᾧ πρέπει δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώ
conuenitgloria in feculafeculorum. νων . αμήν .
Amen.

****************
ΤΟΜΌΣ ΠΕΜΠΤΟΣ .
TOMVS QVINTVS.
et
onorum quidemfamma, ο
Bon μὲν κεφάλαιον
Τὸἡκρηπὶς
eft T ἡ τῶν ἀγαθῶν , καὶ
ท ἀληθῆς , ἡ περὶ τῆς
diuinæ natuæ cognitio , in eam- θείας φύσεως γνῶσις , καὶ ἡ περὶ ταύτ
que fides et affe& tio . Quod e τηνπίςις τε καιδιάθεσις .
nim eft oculus in hoc ὅπες γάρ ἐξι
eft animæ fides , et rerum diui ὀφθαλμὸς ἐν σώματι ,τῦτο τῇ ψυχῆ
narum cognitio . Habet tamen πίςις , καὶ τῶν θείων ἡ γνῶσις . δεῖται
ifta quoque opus adtiua virtute : δὲ ὅμως αὕτη τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς
quemadmodum oculus manibus , καθάπερ ὁ ὀφθαλμὸς χειρῶν , καὶ που
et pedibus , et aliis partibus cor- δῶν , καὶ τῶν ἄλλων μορίων τε σώματος .
poris. Hac de caufa diuinus a-
poftolus dogmaticis fermonibus τότε δὲ χάριν ὁ θεῖος ἀπόςολος τοῖς
moralem quoque doëtrinam ad δογματικοῖς λόγοις καὶ τὴν ἠθικὴν διο
iecit , perfectifimam in nobis vir. δασκαλίαν προστέθηκε , τὴν τελεωτά .
tutem inftituens . Per Ronanos , την κατασκευάζων ἐν ἡμῖν ἀρετήν . διοὶ
enim omnibus hominibus γὰρ δὴ Ῥωμαίων͵ πᾶσιν ἀνθρώποις τὴν
vrilitaterm attulit . Sic autem ὠφέλειαν προσήνεγκεν . ἄρχεται δὲ
incipit:
οὕτως

ΚΕΦ .

17 ) Α. ἀμφότερα δ . ἐφ ' ἑνὸ κεῖται προσωπ . 28) Αυτήν. 29 ) Α. νοηθείη .

 EPIST. AD ROMANOS . CAP . XII.
129
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. CAPVT XII .

„ α . Haganan vμas ,, ἀδελφοί

Παρακαλῶ@ our ὑμᾶς adexDol,, I. Obfecro itaque vos, fratres,
mifericordias Dei .
διὰ τῶν οἰκτιρμῶν τῇ Θεξ ,
Νόμους τίθησι, καὶ κρύπια τὴν ἐξου. Leges
et vnaftatuit, et poteftatem doctri-
cum fupplicatione celat ,
σίαν , καὶ μεθ᾽ ἱκετηρίας τὴν διδασκα- nam exhibet , et diuinam beni-
λίαν προσφέρει , καὶ τῆς θείας φίλαν . gnitatem in memoriam reuocat ,
θρωπίας ἀναμιμνήσκει , περὶ ἧς ἐν τοῖς de qua ante fufe locutus eft
1 ) πρόσθεν μακροὺς ἀπέτεινε λόγους. τι Quid autem nos obfecras ? _V
δὲ παρακαλῶς ; ")Παραςῆσαι τὰ σώ exhibeatis corpora veftra boftiam
viuentem , fan&tam , Deo placen-
» ματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν , ἁγίαν , εὖ- tem rationabile obfequium ve
πάρεσιν τῷ Θεῷ , τὴν λογικὴν λατρείαν ftrum . Iam adhortatus eft , a)
πὑμῶν . Καὶ ἤδη προέτρεψεν ὅπλα δι- vt membra noftra iuftitia arma
και σύνης ἀποφῆναι τὰ μέλη , και πα- reddamus , et nos Deo exhibea-
mus tanquam ex mortuis viuen-
ρατῆσαι ἑαυτοὺς τῷ Θεῷ ὡσεὶ ἐκ νεκρῶν tes. Hic autem adhortatur vt ea
ζῶντας . ἐνταῦθα δὲ καὶ θυσίαν γενέσθαι
quoque fiant hoftia , et appellat
ταῦτα παρακαλε , καὶ ζῶσαν τὴν θυ- hoftiam viuentem . Non enim
σίαν καλεῖ . οὐ γὰρ σφαγῆναι κελεύει iubet vtmactentur corpora , fed
τὰ σώματα , ἀλλ᾿ εἶναι τῇ ἁμαρτία νε- vt fint peccato mortua , et nul-
κρὰ , καὶ μηδεμίαν ἐκείνης ἐνέργειαν δέ . lam illius operationem fufcipiant.
χεθαι. ἁγίαν δὲ , καὶ λογικὴν , καὶ εὖ . Sanctam autem , et rationalem ,
et Deo placentem hanc hoftiam
ἄρεςον τὴν θυσίαν ταύτην ὠνόμασε , nominauit , eam cum ratione ca-
τὰς τῶν ἀλόγων ἱερουργίας παρεξετά- rentium facrificiis comparans , et
ζων , καὶ δεικνὺς ταύτη τὸν Δεσπότην hanc Domino Deo C gratam effe
Θεὸν ἀρεσκόμενον . διὰ πάντων γὰρ ὡς oftendens . * Per omnes enim *
ἔπος εἰπῶν τῶν προφητῶν τοῖς μὲν τῶν propemodum prophetas ratione
carentium facrificia reprehendit ,
ἀλόγων ἐπιμέμφεται θυσίαις , ταύτην δέ
hocautem lege præcipit. Immo-
γενομοθετεῖ . θύσον γάρ, φησι, τῷ Θεῷ la , inquit, b ) Deo facrificium laud
θυσίαν αινέσεως · καὶ , θυσία αινέσεως dis : et , Sacrificium laudis hono-
δοξάσει με. και μυρία τοιαῦτά ἐςιν εὖ- rificabitte . Eteiusmodi alia innu-
ρῶν παρὰ τῇ θείᾳ γραφῆ . β . Καὶ merabilia inueniri poffunt in diui-
na fcriptura . 2. Et nolite configu
ἢ μὴ συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ . »
varihuic feculo. Figuras vocat ea
Σχήματα μὲν καλεῖ τὰ τε παρόντος
que funt prafentis feculi, vt opes ,
αἰῶνος , οἷον πλοῦτον καὶ δυνασείαν, καὶ et potentiam , et omnem alium
τὴν ἄλλην περιφάνειαν πράγματα δὲ fple
ndorem . Res autem ea quæ
τα μέλλοντα , ως μόνιμα ὄντα καὶ διαρ- futura funt,vt quæ fine ftabilia
κῆ . οὕτω καὶ ἀλλαχοῦ παράγει γὰς et perpetua . Ita enim alibi, c ) Præ
terit enim figura mundi huius.
τὸ χῆμα τῷ κόσμου τότε . πολλοὶ γὰρ Mult enimex fumm rerumomni-
i a
ἐξ εὐπορίας ἄκρας εἰς πενίαν ἐχάτην um copia in extreman inopian
incide-
1 ) Α. ἔμπροθεν.
a ) Rom . 6 , 13. b) Pr. 50, 14. 25. c ) 1 Gor . 7 , 31 .
B. Theod . Tom . III .
 B. THEODORETI INTERPRET .
130

inciderunt . Aliis autem , qui ex μετέπεσαν · ἄλλοι δὲ ἐκ πενήτων φῦλλες

μεγάλας ἀρχὰς ἐπιςεύθησαν καὶ
pauperibus
giftratus et nati
imperia credita funt. τὰς
erant,magnima ἕτεροι τὰς ὀφεῦς ἀνασπῶντες , καὶ τὰς
Alii rurfus , qui fupercilium con
trahebant, et buccas infabant, et . γνάθους φυσῶντες , καὶ πάντων εἶναι
fe effe omnibus præftantiores exi κράτους ὑπολαμβάνοντες , ἐξαπίνης
ftimabant, repente abrepti puluis ἀναρπασθέντες κόνις δυσώδης ἐγένοντο .
fætidus facti funt. Vult itaque Βούλεται τοίνυν ἡμᾶς ὁ θεῖος ἀπόςολος
diuinus Apoftolus non his nos
inhiare , nec huius vita figuram μὴ περὶ ταῦτα κεχηνέναι , μηδὲ ςέργειν
diligere, fed ea perfequi quævitam τ δε το βίου τὸ χῆμα · ἀλλ᾽ ἐκεῖνα μετ-
æternam conciliant. Sed refor- ιέναι , ἃ προξενεῖ τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον .
mamini nouitate fenfus veftri , vt „ Αλλά μεταμορφῆθε τῇ ἀνακοινώσει
probetis quæ fit voluntas Dei bona, „τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς
et beneplacens , et perfefta . Hic υτί
τῷΘεῷ τὸἀγαθὸνκαὶ
quoque fuadet, vtqui adid quod ντὶ τὸ θέλημα
eftdeterius propendent, reuertan- ευάρεζον καὶ τέλειον. " Ἐνταῦθα καὶ
tur ad meliora . Illud enim fi- τοὺς ἐπὶ τὸ χῶρον ξέποντας ἐπανελ
gnificat hoc Reformamini. Do- θεν ἐπὶ τὰ κράτλω παρακαλεῖ τέτο
A euit etiamquæ fit virtutis etre. γὰρ δηλοῖ τὸμεταμορφᾷθε. ἐδίδασκε
rum præfentium differentia . δὲ καὶ ὅσον πρὸς τὰ παρόντα τῆς ἀρε
Hæc enim figuram appellauit, vir- τῆς τὸ διάφορον. ταῦτα γὰρ ἐκάλεσε
tutem autem formam . Forma
fiquidemres veras fignificat:f . χῆμα , τὴν ἀρετὴν δὲ μορφήν᾽ ἡ μορφὴ
gura vero res eft , quæ facile δὲ ἀληθῶν πραγμάτων σημαντικὴ , τὸ
deftrui poteft. Porro autem li δὲ χῆμα εὐδιάλυτον χρῆμα . ἔδειξε δὲ
berun animi arbitrium oftendit , καὶ τὸ τῆς ψυχῆς αὐτεξέσιον , και νε
cum eum et rationem iuffit re-
nouare , et a deterioribus melio .ουργεῖν αὐτῇ κελεύσας τὸν λογισμὸν ,
ra difcernere. ' Hæc enim dixit και διακρίνειν ἀπὸ τῶν χειρόνων τὰ
Deo placere . Docet autem quæ- 2) κράττω . ταῦτα γὰρ ἔφη τὸν Θεὸν
mam ea fint : et ante alia omnia θεραπεύειν διδάσκει δὲ καὶ τίνα ταῦ
faftum exterminat ,et humilita τα καὶ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐξορί-
quit , præcipit.
tem qua enim
per gratiam , Dico aπα, in
και, ζει τὸν τύφον, καὶτὴν παπεινοφροσύνην
data eft νομοθετε . μγ . Λέγω γάρ , φησι , διὰ
mibi , omnibus qui funt inter vos, 2
Non fapere plus quam oportet fa- ητῆς χάριτος τῆς δοθείσης μοι , παντὶ
pere , fed fapere ad fobrietatem . τῷ ὄντι ἐνὑμῖν ,μὴ ὑπερφρονεῖν παρ᾽ ἃ δεῖ
Ac ne ifta quidem ipfe fe fta ,φρονεν , ἀλλὰ φρονεῖν εἰς τὸ σωφρο
tuere ait , fed per ipfum grati vev ., Καὶ ἐδὲ αὐτὸς ταῦτα λέγει να
am Spiritus. Illius enim, in-
quit , fum inftrumentum . So. μοθετεῖν, ἀλλὰ δι᾽ αὐτοῦ τὴν χάριν τε
brietatem autem hoc loco πνεύματος. ὄργανον γάρ, φησιν, ἐκείνης
mentis fanitatem appellauit , ἐγώ . σωφροσύνην δὲ ἐνταῦθα τὴν τῶν
docens fuperbiam effe mor- φρενῶν ὑγείαν ἐκάλεσε , διδάσκων ὡς ἡ
bum mentis. Suum nempe do . ὑπερηφάνεια νόσος Φρενῶν. τὸν οἰκεῖον
minum eft imitatus. Dominus μέντοι Δεσπότην ἐζήλωσε . καὶ γὰρ ὁ Κύ

enim in facris Euangeliis eos qui 'ριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις τοὺς τὴν
ταπει ·
2) Α. κρείττονα .
 EPIST. AD ROMANOS. CAP . XII 131

ταπεινοφροσύνην κεκτημένες ἐμακάρισε * humilitatem poffidentbeatos pri- *

mos pronunciauit. Beati , in-
πρώτους . μακάριοι γάρ , φησιν, οἱ πτω-
χοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐξὶν ἡ βα- quit , a ) pauperes fpiritu : iplo
rum enim eft regnum calorum.
σιλεία τῶν οὐρανῶν . πᾶσι δὲ ταῦτα νο- Omnibus autem hanc legem im-
μοθετεῖ , καὶ πλεσίοις καὶ πένησι, και ponit, et diuitibus et pauperibus ,
δούλοις καὶ δεσπόταις , καὶ ἀνδράσι και et feruis et dominis , et viris et
Hoc enim fignifi-
γυναιξί. τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ, παντὶ τῷ mulieribus.
cat, Omnibus inter vos. Docet
ὄντι ἐν ὑμῖν . δίδωσι δὲ καὶ τὰ τῷ φρονή- etiam menfuram , ad quam vfque
ματος μέτρα . "Ἑκάτῳ ὡς ως ὁ Θεὸς ἐμέ- de fe fentire oportet . Vnicuique
2
ώρισε μέτρον πίσεως.ῃ Τὴν χάριν ἐν]αῦ- ficut Deus diuifit menfuram fidei.
θα πίτιν ἐκάλεσε . διὰ γὰρ πίτεως ἡ τῆς 2 Gratiam hoc in loco vocauit fi-
χάριτος δόσις ,καὶ πρὸς τὸ μέτρον τῆς Per fidem enim datur gra-
dem .
πίςεως χορηγεῖται τὰ δῶρα τῆς χάρι. tia, et pro menfura fidei dona gra-
tiæ fuppeditantur. Iubet autem
τος. κελεύει δὲ τῇ δοθείση χάριτι με anime de fe fententiam ex dona-
τρεῖν τὸ φρόνημα τῆς ψυχῆς. δ΄. Καθ- ta gratia metiri. 4. Sicut enim in
γάπες γὰρ ἐν ἑνὶ σώματι πολλὰ μέλη vno corporemulta membra habemus,
πἔχομεν, τὰ δὲ μέλη πάντα οὐ τὴν αὐ . omnia autem membra non eundem
ητὴν ἔχει πρᾶξιν . έ. Οὕτως οἱ πολλοὶ actum habent : 5. Ita etiam multi
vnum corpus fumus in Chrifto, fin-
ὲν σῶμά ἐσμεν ἐνΧρισῷ , ὁ δὲ καθ᾽ ἧς guli autem alter alterius membra .
ἀλλήλων μέλη. Πρόσφορος ἡ εἰκὼν τῇ Appofita finilitudo deftrinæ de
περὶ τῆς ἀγάπης διδασκαλίᾳ καὶ γὰρ charitate . Vnaquæque enim pars
ἕκαςον τῶν μορίων τῇ σώματος οὐχ ἑαυ- corporis non eft fibi folumn vtilis ,
fed in commune affert vtilitatem :
χρήσιμον ,
φέρει τὴνὠφέλειαν. οὕτω τοίνυν προσή . ita etiam conuenit eum qui ali-
quam gratiam defuper accepit, cer.
κε τὸνχάριτός τινος 3 ) ἄνωθεν ἀπολαύ , το fcire
fe hoc donum communis
σανταεἰδέναισαφῶς ,ὡς τῆς
κοινῆς χρώ- vtilitatis gratia accepiffe . Corpus
ας ἕνεκα τὸ δῶρον τῷτο ἐδέξατο . σῶμα enim vnum funt ii qui crediderunt ,
εν membri autem vfum vnufquisque
γὰς ἓν οἱ πιςεύσαντες , μέλος δὲ χρεαν
noftrum præftat. 6. Habentes au-
ἕκατος ἡμῶν πληροῖ. ς '. Ἔχοντες χα tem donationes fecundum gratiam,
ωρίσματα κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεί . quæ data eft nobis , differentes . Ita
Ὥσαν ἡμῖν διάφορα ."" Οὕτω νοητέον μέ- eft intelligendum : Alter alterius
λη ἐσμὲν ἀλλήλων , ἔχοντες χαρίσματα membra funus, habentes dona-
κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν διά- tiones , fecundum gratiam quæ
φορα , εἰ γὰρ καὶ διάφορα ταῦτα , ἀλλ᾽ data eft nobis , differentes. Li
cet enim fint he differentes , ad
οὖν εἰς κοινὴν ὠφέλειαν ὑπὸ τῆς θέας communem tamen vtilitatem a
4)κεχορήγηναι χάριτος.Εἴτεπροφητει- diuina gratia fuerunt fuppeditate .
καν κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίςεως , Siue prophetiam fecundum rationem
ζ'. Εἴτε 5) διακονίαν ἐν τῇ διακονία , εἴ- fidei, 7. Siue minifterium in mini-
ντε ὁ διδάσκων ἐν τῇ διδασκαλία , ετε ftrando,fiue qui docet,indoffrina ,fiue
12 qui

3 ) ἄνωθεν deeft in A. Nec interpretatio Hervet. Sirm . id expreffit. 4) A,

κεχορήγηται . 5) Β. διακονών.
* ) Matth . 5, 3.
 732 B. THEODORETI INTERPRET .

quiexhortatur, in exhortando. Pro ό παρακαλῶν ἐν τῇ παρακλήσει. Τη

4
uniuscuiusque fide gratiam metitur ἑκάτου πίςε μετρᾶ τὴν χάριν ὁ τῶν ἀ
bonorum largitor . Appellat autenn γαθῶν χορηγός. καλεῖ δὲ προφητείαν ,
prophetiam , non folum eorum οὐ μόνον τῶν ἐσομένων τὴν πρόγνωσιν ,
quæ futura funt præfcientiam , fed
ἀλλὰ καὶ τῶν κεκρυμμένων τὴν γνῶσιν
eorum etiam quæ funt occulta co- διακονίαν δὲ , τὴν τῷ κηρύγματος λειτερ .
gnitionem : miniſterium autem ,
prædicandi munus: doftrinam ,di. γίαν διδασκαλίαν, τῶν θείων δογμάτων
uinorum dogmnatum difciplinam : τὴν μάθησιν˙ παράκλησιν, τὴν ἐπὶ τὴν
exhortationem , fuafionem ad virtu- ἀρετὴν προτροπήν . » Ὁ μεταδιδὲς ἐν ἀ
tem . Qui tribuit in fimplicitate . απλότητι , μὴ τὴν 6) τῶν ἄλλων θη
Non aliorumn captans gloriam ,fed ρώμενος δόξαν , ἀλλὰ τὴν χρείαν τοῦ
eius qui indiget inopiæ fubuent- δεομένε πληρῶν · μηδὲ λογισμοῖς κεχρη-
καὶ
ens : nec apud fe ratiocinans, an μένος , εἴτε ἀπόχρη τὰ ὄντα , ετε και
quæ habet fibi fuficiant, an non : μή ἀλλὰ τῷ Θεῷ θαῤῥῶν, καὶ φιλοτί
* fed in Deo fpem ponens , et ftu-
diofe quæ fuppetunt erogans . μως τὴνχορηγίαν ποιέμενος . ή . Ὁ προϊ
8. Qui praeft , in follicitudine :qui 35άμενοςἐν σπεδῇ ὁ ἐλεῶν ἐν ἱλαρότη
•
miferetur , in bilaritate . 9. Dile- θ '. Ἡ ἀγάπηἀνυπόκριτος . Μετά
Etio fine fimulatione. Cum vehe- ἐπιτάσεως πάντα νομοθετεῖ . καὶ τὴν μὲν
mentia omniaftatuit , et curatio- κηδεμονίανσπεδαίαν εἶναι κελεύει , ὥτε
nem quidem effe iubet diligentem,
nefolumn fit nomenabsque re. Be. μὴ ὄνομα εἶναι πράγματος ἔρημον · τῇ δὲ
neficentiæ autemn latitiam adiun- εὐποιΐα τὴν εὐφροσύνην συντάτε , τῆς
git , erogationis lucrum often . μεταδόσεως ὑποφαίνων τὸ κέρδος˙ χαί-
dens. Solent enim gaudere qui ζειν γὰς εἰώθασιν οἱ κερδαίνοντες. τῦτο
lucrantur . Hoc etiam dicit feri- καὶ
bensad Corinthios , a )Non extri και Κορινθίοις ἐπιτέλλων ἔφη ·μὴ ἐκ λύο
ftitia , aut ex neceffitate : hilarem πης, ἢ ἐξ ἀνάγκης ἱλαρὸν γὰρ δότην α
eniin datoren diligit Deus . Porro γαπᾷ ὁ Θεός . καὶ τὴν ἀγάπην δὲ γνη-
dilationen quoque finceram efle σίαν εἶναι παρεγγυᾷ , καὶ τῆς ὑποκρίσει
præcipit, et fimulationis perfonam ως τὸ προσωπεῖον ἐκβάλλει. »Αποςυ-
reiicit. Odientes malum , adherentes „γῶντες τὸ πονηρὸν , κολλώμενοι τῷ αγα
bono . Rurfus non dixit fimpliciter , θῷ . , Πάλιν οὐχ ἁπλῶς εἶπε , τὸ μὲν
hoc quidein fugere , illud vero per-
fequi: fed vitium quidem vehe . φεύγαν, τὸ δὲ μεταδιώκειν · ἀλλὰ τὴν
menter odiffe , bonorum autem μὲν πονηρίαν ἄγαν μισῶν παρηγγύησε ,
operationi valde adhærere præci τῇ δὲ τῶν ἀγαθῶν ἐργασία συνῆφθαι
pit , affectione tanquam glutine a- λίαν προσέταξεν, οἷόν τινι κόλλῃ τῇδια
liquo vtentes. το . Charitate fra- θέσει χρωμένες. „ . Τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς
ternitatis inuicem diligentes , bono-
•
re inuicem præuenientes . Habete καλλήλες φιλότοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους
ardentem et fratribus conuenien προηγούμενοι... Θερμὴν ἔχετε καὶ ἀ
tem inter vos affectionem : cedat δελφοῖς πρέπεσαν τὴν περὶ ἀλλήλους :
autem vnusquisque proximo διάθεσιν παραχωράτω δὲ ἕκαςες τῶν
primas partes : hoc eft enim πρωτείων 1) τῷ πέλας. τῦτο γὰς τῆς
ἀλη
6 ) Α. τῶν ἀνθρώπων. 7 ) Ita et A. Sed B. **.
a) 2 Cor. 9, 7.
 EPIST. AD ROMANOS. CAP. XII . 133
II. Sola
ἀληθὲς Φιλοτοργίας τεκμήριον. α Τῇ vera amicitiæ indicium .
licitudinenon pigri. Puram et fin .
ωσπεδῇ μὴ ὀκνηροί. Ακραιφνη δεικνύν .
ceram animi promptitudinem ad
τες τὴν περὶ τὰ καλὰ προθυμίαν , 8) καὶ ea quæ funt honefta oftendentes,
τὸν ὄκνον πανελῶς ἀπελαύνον] ες . >>
Τῷ et focordiamn omnino expellentes .
υπνεύματι ζέοντες , Πνεῦμα τὸ χάρι- Spiritu feruentes . Spiritum gra-
σμα προσηγόρευσεν . ὕλην δὲ τούτῳ tiam appellauit : ei autem materi-
προσφέρειν , καθάπες ξύλα πυρὶ , την am , tanquam igni ligna , prabe.
re animi promptitudinem iuffit .
προθυμίαν 9 ) ἐκέλευσε. τῦτο δὲ भव्य ἑτέ .
Hoc autem etiam alibi dicit , a)
ρωθι λέγει , τὸ་ πνεῦμα · μὴ σβέννυτε˙ Spiritum ne exftinguite . Exftingui-
σβέννυται δὲ τὸ πνεῦμα τοῖς ἀναξίοις tur autem fpiritus iis qui funt in-
τῆς χάριτος . οὐκ ἔχοντες γὰρ καθαρὸν digni gratia . Cum enim purum
τῆς διανοίας τὸ ὄμμα , τὴν αἴγλην ἐκεί. mentis oculum non habeant, fplen-
νην οὐ δέχονται. οὕτω καὶ τοῖς τὸ σῶμα dorem illum non fufcipiunt. Ita

τυφλώτουσι σκότος ἐπὶκαὶ τὸ φῶς, καὶ iux quoque funt tenebræ , et in

ἐν μεσημβρία μέση τῷ ζόφῳ δουλεύεσι. ipfo meridie caligini funt obno-
διὰ τῦτο ζέειν ἡμᾶς κελεύει τῷ πνεύμα- xii. Et ideo iubet nos fpiritu fer-
τις καὶ θερμὸν ἔχειν περὶ τὰ θεῖα τὸν uere , et habere ardens rerum di-
πόθον. τῦτο γὰρ ἐπήγαγε. „ Τῷ Κυρίῳ uinarum defiderium . Hoc enim
fubiunxit. Domino feruientes , 12.
υδελεύοντες , ιβ΄. Τῇ ἐλπίδιχαίροντες , Spe gaudentes , intribulatione pati-
υτῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ intes, orationi inftantes. Qui enim
υπροσκαρτεροῦντες . Ὁ γὰρ τῷ πνεύ- feruer fpiritu , et Domino alacri-
ματι ζέων, καὶ προθύμως τῷ Δεσπότη ter feruit, et bonorum quæ fperan-
δουλεύει , καὶ προσμένει τῶν ἐλπιζομένων tur fructum exfpectat, et infurgen-
tes tentationes fuperat , earum in-
ἀγαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν , καὶ τῶν προσ- fultibus tolerantiam obiiciens , * et
πιπλόντων περιγίνεται πειρασμῶν , ταῖς diuine gratia auxilium affidue im-
τέτων προσβολαῖς τὴν ὑπομονὴν ἀντι- plorans. Hocenimdixit, Oratio-
τάτων , καὶ τὴν θείαν χάριν διηνεκῶς εἰς ni inftantes , id eft, affidue hoc
συμμαχίαν καλῶν. τῦτο γὰρ ἐπε , τῇ facientes. 13. Neceffitatibus fan-
Etorum communicantes . Mentio-
προσευχῆ προσκαρτερῶντες , τουλές,διη ne facta cominunicationis , hof-
νεκῶς τότο δρῶντες, » ιγ΄. Τοῖς χρεαις tatur ad liberalitatem . Quis e-
ὑτῶν ἁγίων κοινωνῶνες. Τῇ μνήμῃ τῆς nim 11011 libenter pecuniam
κοινωνίας εἰς φιλοτιμίαν προτρέπει . τίς communicet , vt recte facto .
γὰρ οὐχ αἱρεῖται μεταδῖναι χρημάτων , fit particeps ? Hoc
Io ) καὶ κοινωνὸ ς αι
γενέοθ κατορ θωμά . nim etiam feribit ad Corin-
τῦτο γὰρ καὶ Κορινθίοις ἐπιςέλ- thios : b ) Veftra abundantia il-
λων ἔφη τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐ- lorum inopiam fuppleat, vt
κείνων ὑςέρημα , ἵνα u ) καὶ τὸ ἐκείνων et illorum abundantia veftræ
περίσσευμα γένηται εἰς τὸ ὑμῶν ὑξέρη- inopiæ fit fupplementum , Ho-
μα . „ Τὴν φιλοξενίαν διώκοντες. ξένες fpitalitatem feftantes . Hofpites
1101
I3
8 ) Pro καὶ habet A. ἁπλῶς . 9) Sic et A. Sed B. ἐκάλεσε . 10 ) Α , ἵνα κοιν .
γένηται κατορθ . ii) και deeft in Α.
a ) 1 Theff. 5, 19. b ) 2 Cor. 8 , 14 .
 134 B. THEODORETI
non folos fanëtos appellat, fed eos
etiam qui aliunde venerunt , et
curatione indigent , quorum iu-
bet curam agere. 14. Benedicite
perfequentibus vos: benedicite, etno .
tite maledicere. Hæc eft lex Domi.
ni. Hanc enim Dominus diuinis A-
poftolis tulit a). 15. Gaudere cum
gaudentibus, et flere cum flentibus,
16. Id ipfum inuicem fentientes
Et iucunda et molefta inuicem
communicate: hoc enim fignum
eft inifericordiæ , illud vero ami-
citiæ quæ ab inuidiæ vitio aliena
eft . Non alta fapientes, fed humi.
libus confentientes. Rurfus expellit
fuperbiæ tumorem , et humilibus
fefe artemperare precipit . Noli
te effe prudentes apud vosmet ipfos.
Pro eo quod eft , Nolite veftris
confiliis effe contenti , fed alio
rum confilia accipite . 17. Nul
li malum pro malo reddentes .
Hoc quoque perfectifime eft
virtutis , et animi propemodum
ab omni perturbatione vacui of .
ficium. Prouidentes bona
animibias . Ita etiamn alibi , b ) Sine
offenfione eftote et Iudæis, et
Gracis , et Ecclefiæ Dei. 18. δι νώπιον πάντων.
fieri poteft , quod ex vobis eft,
cum omnibus bominibus pacem
babentes. Confulto additum eft,
Si fieri poteft , et , quod ex
vobis eft . Nihil , inquit , a
vobis fiat , fed omnem pro
pace machinam adhibete. Hoc
autem ex iis quæ prius difta
funt confequitur . Qui enimn be προσφέρετε μηχανήν. καὶ τῷτο δὲ τοῖς
nedicit ei qui perfequitur , et
nonvlcifcitur eosqui faciunt in. προειρημένοις ἀκόλεθον . ὁ γὰς εὐλογῶν
iuriam, quodnam in feodium τὸν διώκοντα , καὶ μὴ ἀμυνόμενος τὸν δ
aut fimuitatem fufcipit ? • 19.Non
vosmetipfos defendentes , charifi.
mi n fed date locum ira . Scri-
ptum eft enim, c) Mibi vinditta ,
egu retribuam . dicit
20. a ) Quod fi efurierit inimicus
Buus , ciba
ilum : fi fitit ,
*) Matth. 5: 441) 1 Cor. 10, 32.
INTERPRET.
οὐ τὲς αγίους μόνους καλῶς, ἀλλὰ καὶ
τὲς ἑτέρωθεν μὲν ποθὲν ἀφιγμένους,
θεραπείας δὲ δεομένες , ὧν ἐπιμελεῖθαι
κελεύει . ιδ '. Εὐλογεῖτε τοὺς διώκοντας
ὑμᾶς , εὐλογεῖτε καὶ μὴ καταρᾶθει
Δεσποτικὸς οὗτος ὁ νόμος . τοῖς γὰρ θε-
οις αὐτὸν ἀποςόλοις ὁ Δεσπότης προσ
νεγκε, μέ . Χαίρειν μετὰ χαιρόντων, και
κλαίειν μετὰ κλαιόντων , εξ'. Τὸ αὐτὸ
πεἰς ἀλλήλους φρονῶντες . 39 Κοινωνετε ·
ἀλλήλοις , καὶ τῶν λυπηρῶν καὶ τῶν ἐναν
τίων τὸ μὲν γὰρ συμπαθείας , τὸ δὲ φι
λίας οὐκ ἐχούσης τε φθόνε τὸν μῶμον.
Μὴ τὰ ὑψηλὰ φρονῶντες · ἀλλὰ τοῖς
» ταπεινοῖς συναπαγόμενοι . Πάλιν ἐξα
ορίζει τῆς ὑπερηφανείας τὸ φύσημα ,
καὶ τοῖς δοκῶσι ταπεινεῖς συγκατιέναι
νομοθετεῖ. Μὴ
99 γίνεσθε φρόνιμοι παρ
υἑαυτοῖς . ἀντὶ τῇ , μὴ ταῖς οἰκείαις
κεῖθε βελαῖς, ἀλλὰ τὰς παρ᾽ ἑτέρων δὲ
χεθε συμβελάς. » δ΄. Μηδενὶ κακὸν ἀνὶ
κακοῦ ἀποδιδόντες . Καὶ τῦτο τῆς τε
λεωτάτης ἀρετῆς καὶ ἀπαθείας ἐγγὺς
τὸ κατόρθωμα . » Προνούμενοικαλὰ ἐν-
Οὕτω καὶ ἀλλαχ
ἀπρόσκοποι1 γίνεσθε καὶ Ἰεδαίοις , καὶ
Ἕλλησι, καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ τῷ Θεᾶ . ιή
99 .
„Εἰ δυνατὸν , τὸ ἐξ ὑμῶν , μετὰ πάντων
κἀνθρώπων εἰρηνεύοντες ་. Μετὰ ἀκρι
Γείας ἡ προσθήκη , καὶ τὸ εἰ δυνατὸν , καὶ
τὸ
τὸ ἐξ ὑμῶν. μηδέν, φησι, παρ ' ὑμᾶς για
νέω , ἀλλὰ πᾶσαν ὑπὲρ τῆς εἰρήνης
δικῶντα , ποίανδυσμένειαν ἀναδέχεται ;
πιθ'. Μὴ ἑαυτοὺς ἐκδικοῦντες , ἀγαπη
το, ἀλλὰ δότε τόπον τῇ ὀργῇ . γέγρα
που γὰρ , ἐμοὶ ἐκδίκησις, ἐγὼ ἀνταπο
νδώσω , λέγει Κύριος.κ . Ἐὰν οὖν πεινα
uὁ ἐχθρός σε , ψώμιζε αὐτόν · ἐὶν διψο
c) Deut. 32, 35. d) Prov. 25, 21, 22.
 EPIST . AD ROMANOS. CAP. XII. 135

υπέτιζε αὐτόν . τέτο γὰρ ποιῶν, ἄνθρα- * potum da illi: hoc enim faciens,
υκας πυρὸς σωρεύσεις ἐπὶ τὴν κεφαλὴν carbones igniscongeres Juper caput
eius. Poftquam iudicem oftendit ,
ναὐτῇ. Τὸν κριτὴν ὑποδείξας , καὶ τὴν et iuftum eius iudicium aperuit ,
δικαίαν αὐτῷ ψῆφον γυμνώσας τέτο (hoc enim fignificat , Mihi vindi
γὰρ δηλοῖ τὸ, ἐμοὶ ἐκδίκησις , ἐγὼ ἀντα- ètam , ego retribuam , dicit Dominus,)
ποδώσω , λέγει Κύριος · τὰς ἐπιφερομές bus iubet nosfortiter ferre iniurias qui
afticimur , et iniuriamfacien-
νὰς ἀδικίας φέρειν κελεύει γενναίως , καὶ tibus contraria reddere , et inimicis
τοῖς ἐναντίοις τοὺς εἰδικῶντας ἀμείζεθαι , necefaria prabere . Hæc enim iis
καὶ τὰς χρείας τοῖς δυσμενέσι παρέχειν . quidem qui fapientiæ ftudiofi funt,
ταῦτα γὰρ τοῖς μὲν φιλοσοφᾶσι τὲς 5ε- coronas contexunt , eoruin au-
Φάνες ὑφαίνει , τῶν δέ γε ἀδικούντων tem , qui iniuriam faciunt, panas
αὔξε τὴν τιμωρίαν . εἰδέναι μέντοι χρὴ, augent. Sciendum autem ,non o-
ὡς οὐκ ἐπὶ τῦτο θεραπεύειν προσήκει portere nos ideo inimicos colere ,
vt illi maiores dent pénas . Di-
τοὺς δυσμενεῖς , ἵνα μείζες ἐκεῖνοι τίσωσι uinus enim Apoftolus hæc addi-
δίκας . ὁ γὰρ θεῖος ἀπότολος ταῦτα dit, volens eius iram exftinguere
12 ) προστέθεικε , σβέσαι τοῦ qui iniuria afficitur, non autembo-
2 ἀδικουμένῃ
βουλόμενος τὸν θυμὸν , οὐ τῷ ἀγαθῷ τὸ malum augere ftudens. Quod
no
enimnos fapientiæ ftudiofos effe
κακὸν αὐξῆσαι πειρώμενος ,ὅτι γὰρ φι. iubeat , docent etiam quæ fequun-
λοσοφεῖν κελεύει ,καὶ τὰ ἑξῆς διδάσκει . tur. 21. Noli vinci a malo , fed
vince in bono malum . Vlcifci e-
κα. Μὴ ~ νικῶ 2ὑπὸ τῦ κακοῦ , ἀλλὰ νίκα
μὲν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν. Τὸ μὲν γὰρ nim , inferiorem fuiffe fignificat :
s
ἀμύνεσθαι , τὴν ἧτ ]αν σημαίνει νίκη δὲ euiden autem victoria Cum eft , pro
'mo-
malis bona redder e
προφανὴς , τὸ τοῖς ἀγαθοῖς ἀμείβεσθαι res hac ratione informaffet , iu-
τα κακά . οὕτω διὰ τέτων τὸ ἦθος παι bet etiamn honorem iis qui præ
τὰ
δεύσας, παρακελεύεται καὶ τοῖς ἄρχεσι funt convenientem tribui. Prag
τὴν προσήκεσαν ἀπονέμειν τιμήν , προή- uidebat enim , vtpote qui diuini
δε γὰρ , ἅτε δὴ τῇ παναγίε πνεύματος Spiritus gratiam affatim accepe
πλουσίως τὴν χάριν δεξάμενος , ὥς τις rat , fore vt nonnulli , faftu poti-
νες , τύφῳ μᾶλλον ἢ ζήλῳ κεχρημένοι , usquam zelo vtentes, Magiftra-
tus faculares contemnerent , ina-
τῶν βιωτικῶν ἀρχόντων καταφρονήσε- iores fe illis propter fcientia co-
σι, μείζους ἑαυτοὺς διὰ τὴν γνῶσιν ὑπο- gnitionem exiftimantes : et alio-
λαμβάνοντες˙ 13 ) ἄλλως τε καὶ τὴν και qui fparfam de ipfis opinionem
Male
ταχυθεῖσαν αὐτῶν δόξαν ἀποτριζόμε‐ amnoliri volens hoc facit.
νος τέτο ποιεῖ. διεβάλλοντο γὰρ , ὡς τὲς enim audiebant
· teremnt :qui
tanqua
ges communes , euer le-
et alii

κοινὲς ἀνατρέποντες νόμους . καὶ οἱ μὲν quidem dicebant,« ) Quivniuerfum

ἔλεγον, οἱ τὴν οἰκεμένην ἀνακαλώσαντες , terrarum orbem euerterunt, ipfi hic
οὗτοι καὶ 14) ἐνταῦθα πάρεισιν˙ οἳ δὲ, ὅ- quoque adfunt : alii vera , b ) quod
alias confuetudines introducunt.
τι ἕτερα ἔθη εἰσάγουσι . προὔργου τοί-
Vtile itaqe exiftimauit de hoc et-
νυν ἐνόμισε καὶ περὶ τούτου νομοθετῆ . iam aliquid decernere .
σαι . CAPVT
I 4
12) Α, προσέθηκε , 13 ) Α . ἅμα δὲ κα 14 ) A. ἐνθάδε.

a) Act, 17, 6. b) Ib. c, 16, 20.

 136 B. THEODORETI INTERPRET.

CAPVT XIII.
mnis anima poteftatibus fub-
Omnis limioribus fubdita fit. Si
ue eft facerdos aliquis , fiue anti-
ftes, fiue monafticam vitam pra .
feffus, iis cedat quibus mandati
funt principatus. Clarum eft au-
tem , fi cum pietate : non enim ,
fi Dei præceptis repugnent , Ma ·
giftratibus obfequi permittitur.
Non eft enim poteftas, nifi a Deo
Quæ autem fintpoteftates, a Deo
ordinata funt . Et hæc a Dei pro-
uidentia dependent. Ipfe enim
communis ordinis curam gerens ,
hos quidem imperare , illos vero
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ
· Πᾶσαψυχὴἐξεσίαις ὑπερεχού
„ σαις ι )υποτασσέλθω , Εἴτε
ἱερεύς τίς ἐξιν , εἴτε ἀρχιερεὺς , εἴτε τὸν
μονήρη βίον ἐπαγγελλόμενος , τοῖς τὰς
ἀρχὰς πεπιςευμένοις εἰκέτω . πρόδηλον
e μετ᾿ εὐσεβείας. οὐ γὰρ ἡ ἐναντίωσις
τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ὑπείκων συγ-
χωρεῖ τοῖς ἄρχουσιν. „"Οὐ γὰρ ἐξιν ἐξε-
υσία , εἰ μὴ 2 ) ἀπὸΘεῖ . αἱ δὲ ἔσαιἐξε
υσίαι ὑπὸ τοῦ Θεοῦ τεταγμέναι εισί .
Καὶ ταῦτα τῆς τοῦ Θεοῦ προμηθείας
ἐξήρτηται . αὐτὸς γὰρ τῆς κοινῆς προ

parere inftituit, veluti quoddam μηθούμενος εὐταξίας, τοὺς μὲν ἄρχειν,

frenum iis qui iniufte agunt , impe. καὶ ἄρχεσθαι ᾠκονόμησεν , οἷόν τινα χα-
rantium timoremincutiens . Por . λινὸν τοῖς ἀδικῶσι τῶν ἀρχόντων τὸ δέος
τοautem fciendum eft, quod et περιτιθείς . ἰέον μένται ,ὡς τὸ ἄρχειν
imperare , et imperio fubeffe ,
a diuina prouidentia pendere do καὶ ἄρχεσθαι
εξήρτησεν ὁ θεῖος τῷ Θεοῦ προμηθείας
τῆς ἀπότολος , οὐ τὸ τὸ
ceat diuinus Apoftolus , non au-
tem vt hic vel ille principatum δεῖνα , ἢ τὸν δεῖνα ἄρχειν . οὐ γὰρ τοῦ
reneat . Neque enim iniquorum Θεοῦ χειροτονία τῶν αδίκων ἡ ἐξουσία ,
Prominum poteftas a Dei eleftione ἀλλὰ αὐτὴ ἡ τῆς ἡγεμονίαςοἰκονομία .
procedit, fed ipfa principatus con-
ftitutio. Propitius quidem certe εὐμενὴς μέντοι ὢν , δίδωσιν ἄρχοντας τι

fi fuerit, dat principes qui iuftuin μῶντας τὸ δίκαιον δώσω νὰς αὐτοῖς,
colunt et obferuant . Dibo enim φησί, ποιμένας κατὰ τὴν καρδίαν μου ,
eis, inquit , a) paftores fecundum και ποιμανᾶσι αὐτοὺς ποιμαίνοντες μετ'
cor meum ,et pafcent eos pafcen ἐπιστήμης καὶ πάλιν , δώσω τοὺς κράς
tes cum fcientia . Et rurfus , b ) Da- σου , ὡς τὸ πρότερον , καὶ τοὺς συμβού
bo iudices tuos ficutprius , et con- λους σου , ὡς τὸ ἀπαρχῆς , παιδεῦσαι δὲ
filiarios tuos ficut ab initio. Cum

autem vult eos qui peccantcaftiga . πλημμελοῦντας βουλόμενος , καὶ παρὰ

re , eos etiam amalis principibus
regi permittit. Conftituam enim ,
inquit , c) adolefcentulos principes
eorum , et illufores dominabuntur
eis. Sed iam tempus eft vt ad pro
xima interpretanda reuertamur . 2 ,
Itaque qui refiftir poteftati, Dei or .
alinationi refiftit . * Abundeexter-
ruit . Qui autem
damnatio nem
refiftunt , ipfi
fibi
Hoc eft , fuppliciis eruacquirunt
nt obno-.
1) Theod . ad Dan . 4 , 21. ὑποταττέσαι .
a ) Ier. 3, 19. b ) Ef. 1, 46.
πονηρῶν ἀρχόντων ἄρχεσθαι συγχωρεῖ .
ἐπιζήσω γάρ , φησι , νεανίσκους ἄρχον
τας αὐτῶν , καὶ ἐμπαίκται κυριεύσεσιν
αὐτῶν · ἀλλ᾿> ἐπὶ τὰ συνεχῆ τῆς ἑρμηνες .
ἷς ἐπανελθῶν καιρός . β΄. Ωςε ὁ ἀν
ας
επιτασσόμενος τῇ ἐξουσία , τῇ τῷ Θεοῦ
διαλαγῇ ἀνθέτηκεν. , ἱκανῶς ἐδειδίξατο .
„ Οἱ δὲ ἀνθετηκότες , ἑαυτοῖς κρίμα λή .
ψονται . Τουτέςιν , ὑπεύθυνοι τιμώ
βιᾶν
2 ) Β , ὑπὸ
c ) Ef. 3. 40 ,
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . XIII . 137
ξιῶν γενήσονται. εἶτα διδάσκει καὶ τῆς xii . Deinde docet quænam
fit principatus vtilitas. 3. Nam
ἡγεμονίας τὴν χρείαν . η"γ΄. Οἱ γὰρ ἄρ · principes nonfunttimor bonorum
έχοντες ἐκ εἰσὶ φόβος τῶν ἀγαθῶν ἔρ
operum , fed malorum . Quorum 1
αγων, ἀλλὰ τῶν κακῶν. , Τοὺς γὰρ που enim vita eft improba , eos puni-
νηρία συζῶντας κολάζουσι. » Θέλειςδὲ unt. Vis autem non timerepote-
; μὴ φοβεῖται τὴν ἐξεσίαν ; τὸ ἀγαθὸν ftatem ? Bonum fac, et habebis lau
υποίει, καὶ ἕξεις ἔπαινον ἐξ αὐτῆς . δ΄. dem ex ipfit. 4. Dei enim mini-
Eum effe
„Θεοῦ γὰρ διάκονός ἐξί σοι εἰς τὸ ἀγα . fter eft tibi in bonum .
dignum reuerentia oftendit , cumn
αθόν. „ Αἰδοῦς αὐτὸν ἀπέφηνεν ἄξιον , Dei miniftrumappellauit . Ad-
Θεοῦ προσαγορεύσας διάκονον . προέτρε- hortatus eft etiam ad bona opera ,
ψε δέ
δὲ καὶ ἐπὶ τὴν πρᾶξιν τῶν ἀγαθῶν, cum dixit principes effe laudato-
φήσας εἶναι τοὺς ἄρχοντας ἐπαινέτας res bonorum .
res bonorum , Si autem malum
τῶν ἀγαθῶν. Ἐὰν δὲ τὸ κακὸν ποιῆς , feceris, time : non enim fine caufa
gladium portat. Dei enim minifter
» φοβοῦ ,οὐ γὰρ εἰκῆ τὴν μάχαιραν φρ- ft, vindex iniram ei qui maluns
ωρεῖ · Θεοῦ γὰρ διάκονός ἐξιν, εἰς ὀργὴν agit . Si amas bona, honora po-
πἔκδικος τῷ τὸ κακὸν πράσσοντι. Εt teftatem , vt quæ ea lege decer
τῶν ἀγαθῶν ἐρᾶς , τίμα τὴν ἐξουσίαν , nat. Sin autem contraria feque-
ὡς ταῦτα νομοθετᾶσαν · εἰ δὲ τἀναντία ris, time eius fententiam . Ad
· malorum enim fupplicium eft di- 囊
μετέρχῃ , δέδιθι ταύτης τὴν ψῆφον ἐπὶ vinitus ordinatates . Ideo necefe
τιμωρίᾳ γὰρ τῶν πονηρῶν θεόθεν κεχει. τft fubditum efe, non folum pro-
ροτόνηται. η ε . Διὸ ἀνάγκῃ ὑποτάσσε · pter iram , fed etiam propter cons
μάθαι, οὐ μόνον διὰ τὴν ὀργὴν , ἀλλὰ καὶ fcientiam . Iram fupplicium ap-
·
ηδιὰ τὴν συνείδησιν ., Ὀργὴν τὴν τιμω- pellat. Iubet enim
Οργὴν τὴν propter v-
ρίαν καλε . δι᾽ ἀμφότερα δὲ ὑποτετά . trumque fubditos effe, et propter
pænæ metum, et vt ea impleant
χθαι κελεύει , διά τε τὸ δέος τῆς τιμως quæ conueniunt . Hoc enim ap-
ρίας, καὶ διὰ τὸ πληροῦν τὰ προσήκον- pellauit confcientiam . 6, Ideo
τα τῦτο γὰρ συνείδησιν προσηγόρευσε . enim et tributa præftatis : mini-
95΄. Διὰ τῦτο γὰρ καὶ φόρες τελεῖτε ftri enim Dei funt , in boc ipfum
πλειτεργοὶ γὰρ Θεοῦ εἰσὶν εἰς αὐτὸ τῇ . Jeruientes. Tu enin dormis,
fufti
το προσκαρτερέντες. Σὺ γὰρ καθεύ . et ille communem curam
net : et tu domi quidem fedes ,
δεις , κἀκεῖνος τὴν κοινὴν περιφέρει φρον · ille autem pro pace obtinenda
τίδα · καὶ σὺ μὲν οἴκοι κάθησαι , ἐκεῖνος bellumn fufcipit . 7. Reddite ergo

δὲ τὸν ὑπὲς τῆς εἰρήνης ἀναδέχεται πώς omnibus debita : cui tributum , tri
λεμον. „ . ᾿Απόδοτε τοίνυν πᾶσι τὰς hurum : cui veftigal , veftigal . cui
πὀφειλάς · τῷ τὸν φόρον, τὸν φόρον τῷ timorem , timorem : cui bonorem ,
στὸ τέλος , τὸ τέλος τῷ τὸν φόβον, τὸν honorem . Tributum appellat ,
„ φόσον τῷ τὴν τιμὴν , τὴν τιμήν. » Φό- quod pro agris penditur :
ρον καλᾶ , τὴν ὑπὲρ τῆς γῆς εἰσφορά » vcftigal autein quod pro
τέλος δὲ , τὴν ὑπὲρ ἐμπορίας συνθέλειαν mercatura confertur : debita ve-
ὀφλήματα δὲ, οὐ μόνον ταῦτα , ἀλλὰ το , non hæc folum , fed et
καὶ τὸν φόβον , καὶ τὴν τιμὴν ὀνομάζει. metun et honorem vocat.

ταῦτα γὰρ τοῖς ἄρχεσι παρὰ τῶν ἀρ . Hæc enim iis qui præfunt
IS deben-
138 B. THEODORETI INTERPRET .

debentur a fubditis.
8. Nemini χομένων ὀφείλεται πή . Μηδενὶ μηδὲν
quicquam debeatis , nifi vt inuicem ὀφείλετε , εἰ μὴ τὸ ἀλλήλεςἀγαπῶν.
diligatis . Non vt dilettionis Οὐχ ἵνα μὴ ἐκτίνωμεν τῆς ἀγάπης τὸ
debitum non exfoluamus : opor· χρέος τῦτο για ἐκτίνειν προσήκει πρὸ
tet enim id ante omnia alia ex- τῶν ἄλλων ἁπάντων ἀλλ᾿ ἵνα αὔξωμεν
foluere : fed vt ipfa folutione id τῇ ἐκτίσει, ἡ γὰρ ἀπόδοσις πολύπλα
•
augeamus . Redditio enim debitum σιάζει τὸ χρέος θερμοτέραν γὰρ τὴν
imultiplicat : ardentiorem quippe ἀγάπην ποιεῖ. κι Ὁ γὰρ ἀγαπῶν τὸν ἕτε
dileétionem efficit . Qui enim di-
ligit proximum , legem impleuit. ρον, νόμον πεπλήρωκε... Πῶς καὶ τίνα
Quomodo , et quanam ratione ? τρόπον ; 19 Θ'. Τὸ γὰρ οὐ μοιχεύσεις , οὐ
9. Nam , Non adulterabis, non occi. φονεύσεις , οὐ κλέψεις ,ἐκ ἐπιθυμήσεις,
2
des , non furaberis , non falfum te- καὶ ἄ τις ἑτέρα ἐντολὴ , ἐν τούτῳ τῷ
ftimonium dices , et fi quod eft aliud λόγῳ ἀνακεφαλαιοῦται , ἐν τῷ , ἀ
mandatum , in hoc verbo inftauratur , αγαπήσεις τὸν πλησίονσε ὡς σεαυτόν.
Diliges proximum tuum ficut te . Ὁ γὰς εὖ περί τινα διακείμενος , οὐκ
ipfum. Qui enim erga aliquem
bene affeitus eft, non interficit ἀναιρεῖ ὃν φιλεῖ, οὐ μοιχεύει την τούτε
quem diligit , nonadulterat eius γυναίκα , οὐκ ἀφαιρᾶται τι τῶν προσ
vxorem, non furripit aliquid ex ηκόντων τῷ φιλουμένῳ , οὐδ᾽ ἄλλο τὶ
bonis eius quein amat, neque ali- δρᾷ , ὃ λύπην ἐκείνῳ γεννῷ · τοῦτο γὰρ
quidHoc
rat. iam affe-
quod ei moleft10.
facitenimfubiunxit D. ἐπήγαγεν. » . Ἡ ἀγάπη τῷ πλησίον
io . Di
leftio proximimalum non operatur. κακὸν οὐκ ἐργάζεται., Εἶτα συλλογής
. Deinde concludens , Plenitudo er- ςικῶς , Πλήρωμα οὖν νόμου ἡ ἀγά
gulegis eft dilečtio. Ita etiam Domi » πη .» Οὕτω καὶ ὁ Κύριος , ἐρωτηθεὶς
nus , interrogatus quodnam fitpri- ποίο ἐντολὴ πρώτη , καὶ τὴν πρώτην
mum præceptum , etprimum dixit , είπε , καὶ τὴν δευτέραν συνῆψεν. ἀγα
et fecundum coniunxit , n ) Diliges πήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς
Dominum Deum tuum ex toto
et καρδίας σου, καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς
corde tuo , et tora anima tua ,
ex tota fortitudine tua , et ex tota σου , καὶ ἐξὅλης τῆς ἰχύος σου , καὶ
mente tua : et proximum ficut ὅλης τῆς διανοίας σου , καὶ τὸν πλησίον
teipfum . Et in primo quidemvir σου ώς σεαυτόν . καὶ δείκνυσιν , ἐν μὲν τῇ
tutem: contemplatiu am perfici os πρώτῃ τὴν θεωρητικὴν ἀρετὴν κατορ-
tendit in fecundo autem adtiuam .
Ita enim diuinusapoftolus, Ple- θουμένην ἐν δέ γε τῇ δευτέρα τὴν πρ
nitudo ergo legis eft dileaio . κτικήν . οὕτωκαὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος, πλή
Deinde fubiungit : II. Et hoc , ζωμα οὖν νόμου ἡ ἀγάπη . εἶτα ἐπάγε
fcientes tempus , quia bora eft μια . Καὶ 2
iam ‫ اد‬, εἰδότες τὸν καιρὸν , ὅτι
τοῦτο
nos .
* de fomnno furgere. ὥρα ἡμᾶς ἤδη ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι.»
non eftdicat,
quia Quafi maxime
tempusEtdormie ndi, Αντὶ τοῦ , καὶ μάλιτα · ὅτι ὁ καιρὸς οὐ
fed expergifcendi. Nunc enim ὕπνου , ἀλλ᾽ ἐγρηγόρσεως . „ Νῦν γὰρ
propior eft noftra falus , quam yἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία , ἢ ὅτε ἐπι-
cum credidimus. In dies enimn „ ςεύσαμεν. , Καθ᾿ ἑκάςην γὰρ ἡμέραν

propius ad Domini aduentum πλησιαίτεροι τῆς δεσποτικῆς γινόμεθα

παρου
■) Matth, 22, 37. 39. Luc. 10 , 27. Marc. 12, 30.31.
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . XIII. 139

παρουσίας . „ β '. Ἡ νὺξ προέκοψεν , ἡ accedimus. 12. Nox praceffit ,

No-
» δὲ ἡμέρα ἤγγικε . >> Νύκτα καλεῖ τὸν dics autem appropinquauit ,
item vocat tempus ignorantiæ
τῆς ἀγνοίας καιρὸν , ἡμέραν δὲ τὸν μετὰ
τὴν παρουσίαν τῷ Δεσπότου χρόνον. ἀ- diem autem , tempus poft ad-
νατείλας γὰρ τῆς δικαιοσύνης ὁ ἥλιος uentum Domini. Exortus enim
fol iuftitiæ , diuinæ cognitionis ra-
ταῖς ἀκτῖσι τῆς θεογνωσίας τὴν οἰκου .་
diis orbem terrarum illuminauit.
1
μένην ἐφώτισεν. κ᾿Αποθώμεθα οὖν τὰ• Abiiciamus ergo opera tenebrarum ,
» ἔργα τῷ σκότους , καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ et induamus arma lucis. Tenebras
πὅπλα τῷ φωτός . Σκότος καλᾶ τὴν
vocat ignorantiam : opera autern
ἄγνοιαν , ἔργα δὲ τῷ σκότους τὰς πα · tenebrarum , improbas et iniuftas
ρανόμους πράξεις · καὶ φῶς μὲν ὀνομά- actiones : et lucem quidem appel-
ζει τὴν γνῶσιν , ὅπλα δὲ φωτὸς τῶν ἀC lat fcientiam : arma vero lucis ,
γαθῶν τὴν ἐνέργειαν . ιγ . Ὡς ἐν ἡ- bonorum operationem . . 13. Sic
3μέρᾳ εὐχημόνως περιπατήσωμεν in die honefte ambulemas .
᾿Απὸ τῶν σωματικῶν δείκνυσι τὰ πνευ . Ex corporalibus oftendit fpirita-
ματικά . καὶ γὰρ οἱ τὸν παράνομον clia. Qui enim vitam fagitio-
σπαζόμενοι βίον , ἐκεῖνα ἐν νυκτὶ δρῶν . fam agunt , illa noctu perpe-
τες , μεθ᾿ ἡμέραν τὸ τῆς εὐκοσμίαςπε- trantes , interdiu honeftatis fpe
ριτίθενται χῆμα . βούλεται τοίνυν , ὡς ciem induunt. Vult itaque ,
τῆς νυκτὸς διελθούσης ,καὶ τῆς ἀγνοίας cum nox præterierit , et igno-
rantia ceffauerit , abftineri a ma-
ληξάσης , 3 )ἀπηλλάχθαι κακῶν . διδά lis . Docet etiain quænam ea
σκει δὲ καὶ τίνα ταῦτα . ηΜὴ κώμοις fint. Non in comefationibus et
"
„ καὶ μέθαις , μὴ κοίταις καὶ ἀσελγεί- ebrietatibus , non in cubilibus et
καις , μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ . » Κωμάζειν impudicitiis , non in contentione
τινὲς ειώθασιν ἐν συμποσίοις , καὶ αἰ. et amulatione. Solent nonnulli
χροῖς ᾄσμασι καταμολύνειν τὴν γλῶτ . in conuiuiis lafciuire , et lin .
guam turpibus canticis pollue-
ταν , ἡ μέθη δὲ τούτων πρόξενος . και fe : horum autem caufa eft e-

μέντοι καὶ ἀσελγείαςαὕτη μήτης , καὶ brietas , quin hac etiam mater
ἔριδος καὶ φιλονεικίας διδάσκαλος . eft petulantia , litisque et con-
14. Sed
ιδ΄. ᾿Αλλ᾽ ἐνδύσασθε τὸν Κύριον Ἰησοῦνtentionis magiftra .
»Χρισόν. Οὐχ ἵνα ἄλλο δέξωνται βά . induomini Dominum Iefum Chri-
ftum . Non vt alium bapti-
πλισμα , ἀλλ᾿ ἵνα
2 ὃ περίκεινται ἱμάτιον fmum fufcipiant , fed vt veftem
ἴδωσι. η Καὶ τῆς σαρκὸς πρόνοιαν μὴ qua induti funt confiderent .
ποιεῖσθε εἰς ἐπιθυμίας . Ἐνταῦθα Et carnis curam ne feceritis in
καὶ τῶν τῆς σαρκὸς κατηγορούντων αἱ defideriis. Hic hæreticorum et-
ρετικῶν ἐμφράτα τὰ ςόματα . οὐ γὰρ iamn , qui carnem accufant , ora
ἀπηγόρευσε τὴν τῷ σώματος ἐπιμέλειαν obturat. Neque enim prohibuit
ἀλλὰ τὴν τρυφὴν , καὶ τὴν ἀκρασίαν quo minus carnis cura gera-
ἐξέβαλεν . οὐ γὰρ εἶπε , μὴ4 ) ποιεῖσθε expulit .Non enim dixit , Ne care
τῆς σαρκὸς πρόνοιαν , ἀλλ᾿ εἰς 5 ) ἐπιθυ- nis curamgeratis , fed ne ad con-
cupifcen

3 ) Α . et Β. τῶν προτέρων ἡμᾶς ἀπηλλα και 4) Αι ποιείτε ελ Ά . ἐπιθυμίακα

 ETI ET
149 B. THEODOR INTERPR .

cupifcentias gefteritis , hoc eft, μίας μὴ ποιεῖσθε ,ἀντὶ τοῦ , μὴ σκιρτᾶν

Ne illam per delicias exfultare
faciatis . His ergo de virtute αὐτὴν παρασκευάζετε διὰ τῆς τρυφῆς,
adtiua expofitis , iterum ad dog . ταῦτα πάλιν περὶ τῆς πρακτικῆς διε
matica tractanda redit. Oportet ἐλθὼν ἀρετῆς , εἰς τοὺς δογματικοὺς
autem doëtrinæ apoftolica fco αὖθις ἐπανελήλυθε λόγους. χρὴ δὲ πρό-
pum prius explicare , vt eorum τερον εἰπεῖν τὸν τῆς ἀποτολικῆς διδα
quæ dicenda funt facilior fit in- σκαλίας σκοπὸν , ἵν᾿ εὐσύνοπλος γένηται
terpretatio. Qui ex gentibus C
crediderant , euangelicam vite ἡ τῶν ξητῶν ἑρμηνεία . οἱ ἐξ ἐθνῶν πεπί.
inftitutionem implectebantur. ςευκότες τὴν εὐαγγελικὴν πολιτείαν
Multi autem ex Iudais , qui ad ἠσπάζοντο . πολλοὶ δὲ τῶν ἐξ Ἰουδαίων
euangelicam pradicationem accef τῷ εὐαγγελικῷ προσεληλυθότων και
* ferant
uiebant, , *dierum
legalibus inftitutis fer-
obferuationi ad ρυγματι , ταῖς νομικαῖς ἐδούλευον διά
hærentes , et prafcriptos lege ci τάξεσι , καὶ τῶν ἡμερῶν τὴν παραφυ
bos vfurpantes . Hinc lis orie. λακὴν ἀσπαζόμενοι , καὶ τροφῆς μετα
batur , atque etiam pugna : cuin λαγχάνοντες , ἣν ὁ νόμος ἐκέλευσεν .
et ifti eos qui ex gentibus credi- ἐντεῦθεν ἔρις ἐφύετο , καὶ δὴ καὶμάχη
derant , quod efcis quibuslibet in- και τούτων κατακρινόντων τὲς ἐξ ἐθνῶν
difcriminatim vefcerentur , con-
demnarent : et hos illi abhorrerent , ἐπὶ τῇ ἀδιαφόρῳ μεταλήψει τῶν ἐδω
propter fummam et fuperuaca δίμων , κακείνων τέτους διαπλυόντων
neam legis obferuationem . His διὰ τὴν ἄκραν τῷ νόμου καὶ περιτὴν
medicinam adhibens apoftolus , af. φυλακήν . ταῦτα τοίνυν ἰώμενος ὁ θεῖος
fert vtrique parti conuenientem ἀπότολος , τὴν προσήκουσαν ἑκατέρῳ
adhortationem . Primum autem
μέρει προσφέρει παραίνεσιν . πρῶτον δέ
eos qui ex gentibus fidem fufcepe-
tant, ad fraternam dilectionem γε τὲς ἐξ ἐθνῶν εἰς φιλαδελφίαν προς
exhortatur. τρέπει.

CAPVT XIV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ .

I. autem infide affumite ,
difceptationib
Infomumadijapim foods us cα
cogi- . Τὸνδὲ ἀσθενῶντα τῇ πίεσ
iationum . Infirmum autem appel- κλαμβάνεσθε , διακρί-
lat eum qui legalibus feruit obfer . 9σεις λογισμῶν. »19 Ασθενῶντα δὲ τὸν
uationibus. 2. Alius enim cre. τοῖς νομικοῖς παρατηρήσεσι δεδουλωμέ
dit fe manducare omnia. Is fcili- νον καλᾶ . β΄. Ὃς μὲν πιτεύει φαγεῖν
cet quiex gentibus credidit. Qui πάντα . Τουτέςιν ὁ ἐξ ἐθνῶν πεπι-
autem infirmus eft , olus manducat . Ξευκώς . Ὁ δὲ ἀσθενῶν λάχανα ἐσθίει
Nonnulli dicunt, quod qui ex Iu-
dæis crediderant, tanquam eorum Τινές φασιν , ὡς αιχυνόμενοι τοὺς ἐξ
qui ex gentibus erantipfos puderet, ἐθνῶν οἱ ἐξ Ἰουδαίων ,οὐ μόνον τῶν ὑείων
non folum a fuillis ,fed etiam ab alia-
rum efu carnium abftinebant , κρεῶν , ἀλλὰ καὶ τῆς 1 ) ἄλλης κρεοφα
exercitationem et temperantiam γίας ἀπέχοντο , ἄσκησιν σκηπτόμενοι
præ fe ferentes. Vnde •diui. καὶ ἐγκράτειαν . ὅθεν ὁ θεῖος ἀπόςολος
nus apoftolus dixit , Oui autem .
infirmus eft , olusmanducat. Cum ἔφη , ὁ δὲ ἀσθενῶν λάχανα ἐσθίει . οὐκ
1 ἔχων
1 ) ἄλης deeft in B.
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . XIV . 141

ἔχων γὰρ τελείαν τὴν κίσιν , μολύνε- enim perfectam fidem non habe-
παιδιὰ τῆς δὲ τῆς βρώσεως ὑπελάμβα . ret, talibus cibis fe pollui crede-
bat. 3. Is qui manducat , non
νεν. „γ΄. Ὁ ἐπίων τὸν μὴ ἐσθίοντα manducantem non fpernat . Qui
μὴ ἐξουθενείτω . Διέπλυον γὰρ enim ex gentibus crediderant ,
; , τοὺς ἐξ Ἰεδαίων οἱ ἐξ ἐθνῶν , ὡς e- Iudzos qui fidem fufceperant a-
λικρινῆ πίςιν ἐκ ἔχοντας , καὶ διὰ τοῦ uerfabantur , vt qui purain ac fin-
et
το τῆς τοιᾶςδὲ τροφῆς 2)μεταλαχεν ceram fidem non haberent ,
ideo nollent eiusmodi cibis ve-
οὐκ ἐθέλοντας. „ Καὶ ὁ μὴ ἐσθίων τὸν fci.
Et qui non manducat , man-
ἐσθίοντα μὴ κρινέτω . 29 Καὶ οἱ ἐξ Ἰου- iucantem non iudicet At qui ex
.
δαίων μέντοι τῆς ἐξ ἐθνῶν κατέκρινον , Iudais crediderant fideles ex gen-
παρανομίαν νομίζοντες τὴν ἀδιάφορον tibus condemnnabant promi-
τῶν ἐδωδίμων ἀπόλαυσιν. 9, 3 ) ὉO Θεὸς fcuum ciborum efum illicitum et
e-
3 γὰρ αὐτὸνπροσελάβετο. " Τουτέςιτὸν nefarium exiftimantes . Deus e
nim illum affumpfit. · Gentilem fci
ἐθνικόν . καὶ ἐπιμένει πρὸς τὸν Ἰουδαῖον
licet. Et pergit in Iudeum inuehi,
ἀποτεινόμενος . δ΄. Σὺ~ τίς εἶ ὁ κρίνων 4. Tu quis es , qui iudicas alienume
ἀλλότριον
‫اد‬ οἰκέτην ; τῷ ἰδίῳ Κυρίῳ ςή- feruum ? Domino fuo ftat , aut από
Seruus vnusquisque , et
γκε , ἢ πίπλα . , Πᾶς οἰκέτης , καὶ ζῶν dit .
viuens lucrum eft Domini fui,
τῷ οἰκείου Δεσπότου κέρδος ἐςὶ, καὶ τε
et ". moriens illi rurfus damnum
λευτήσας πάλιν αὐτῷ προξενεῖ τὴν ζη- affert. Et hunc ergo emit vni-
μίαν . καὶ τῦτον τοίνυν ὁ τῶν ὅλων uerforum Dominus , proprio
ἐπρίατο Κύριος , τὸ οἰκεῖον αἷμα τιμὴν δε- * in pretium dato fanguine . Et
δωκώς. καὶ ἐπειδὴ εἶπε , τῷ ἰδίῳ Κυρίῳ quia dixit , Suo Domino ftat, aut
ςήκει ἢ πίπα , ἀναγκαίως ἐπήγαγε , cadit , neceffa
bit aute m . Et fubiunfuum
riodictum xit , Sta
Dei
Σταθήσεται δέ. 13 Καὶ κυροῦ τὸν λόγον
potentia confitmar ac ftabilit ,
τη τε Θεοῦ δυνάμει . Δυνατὸς γάρ ἐ- Potens eft enim Deusftatuere illum .
„ 5ιν ὁ Θεὸς τῆσαι αὐτόν ., Ταῦτα περὶ Hæc cum de cibis dixiffet , ad dies
τῶν ἐδεσμάτων επῶν , εἰς τὰς ἡμέρας orationem conuertit. 5. Nam .
μεταφέρει τὸν λόγον . 99
έ . Ὃς μὲν κρί- nlius iudicat diem inter diem : alius .
autem iudicat omnem diem . Alii
„ να ἡμέραν παρ᾽ ἡμέραν , ὃς δὲ κρίνει enim perpetuo abftinebant a cibis
9ἢ πᾶσαν ἡμέραν . "" Οἱ μὲν γὰρ διηνεκῶς lege prohibitis : alii vero quibus
ἀπείχοντο τῶν ἀπηγορευμένων ὑπὸ τῶ dam diebus . Vnusquisque in fuo

νόμου βρωμάτων, οἱ δὲ ἐνίας ἡμέρας . fenfu abunder. Non hoc pofuit

» Ἕκατος τῷ ἰδίῳ νοΐ πληροφορεω . , generaliter : neque enim de diui-
Οὐ καθολικῶς
2 τότο τέθεικεν · οὐδὲ γὰρ nis decretis hoc fentire iubet. Eos
περὶ τῶν θείων δογμάτων τέτο κελεύει namque anathematizat, qui veri-
tati contraria docere in animum .
Φρονεῖν. ἀναθεματίζει γὰρ τὸς τἀναν. inducunt. Si quis enim , in-
τία τῇ ἀληθείᾳ διδάσκειν ἀνεχομένους˙ quit , a ) euangelizet vobis a-
ἄ τις, dγάρ , φησιν , ὑμᾶς εὐαγγελίζεται liud euangelium quam quod
παρ᾿ ὃ παρελάβετε ,ἀνάθεμα ἔσω περὶ accepiftis , fit anathema . De fo-
μόνων τοίνυν τῶν ἐδεσμάτων τῇ ἑκάςου lis itaque cibis vniuscuiusque
fenten-

1 ) Α . μεταλαβεῖν . 3 ) Α . ὅτι ὁ Θ. αὐτὸν προσελή

Gal . 1 , 8,
 · 142 B. THEODORETI INTERPRET .

fententiæ poteftatem dedit. Hæc διανοίᾳ τὴν ἐξουσίαν ἀπένειμε . τέτο γάρ
enim confuetudo in hodiernum τοι καὶ μέχρι τῷ παρόντος ἐν ταῖς εκ ἐκ
vsque diem manfit in ecclefis : κλησίαις τῷ ἔθος μεμένηκε˙ καὶ μεν,
ὁ μὲν
C
et hic quidem abftinentiam am-
ἀσπάζεται τὴν ἐγκράτειαν , ὁ δὲ πάν
plectitur , ille vero omnibus efcu-
των ἀδεῷς μεταλαμβάνει 4 ) τῶν ἐδωδί‫اد‬
lentis absque fcrupulo vefcitur :
μων˙ καὶ οὔτε οὗτος ἐκεῖνον 5) κρίνει, οὔτ2
et neque hic illum iudicat, ne-
τω
que ille alterum reprehendit : τε ἐκεῖνος ἐπιμέμφεται τέτῳ , ἀλλὰ τῷ
fed lege concordia confpicui funt. νόμῳ τῆς ὁμονοίας λαμπρύνονται. ως . Ὁ
6. Qui fapit diem , Domino fa . 5φρονῶν τὴν ἡμέραν , Κυρίῳ φρονεῖ καὶ
pit ,et qui non fapit diem , Do. » ὁ μὴ φρονῶν τὴν ἡμέραν , Κυρίῳ οὐ
mino non fapit : et qui manducat, η φρονᾷ καὶ ὁ ἐσθίων , Κυρίῳ ἐπίει · εὖς
Domino manducat : gratias enim υχαριςε γὰρ τῷ Θεῷ καὶ ὁ μὴ ἐσθίων ,
agit Deo : et qui non manducat , κ Κυρίῳ οὐκ ἐσθίει , καὶ εὐχαρισε τῷ
Domino non manducat , et gratias ,Θεῷ . Συγκαταβατικῶς ταῦτα λέ-
agit Deo .
dicit , ecclefiæ concordiam pro- γε , τὴν συμφωνίαν τῇ ἐκκλησίᾳ πραγ-
curans . Nouit , inquit , vniuer- ματευόμενος. οἶδέ , Φησιν , ὁ τῶν ὅλων
forum Deus eorum qui come. Θεὸς τὸν τῶν ἐπιόντων καὶ τὸν τῶν ἐκ
dunt et eorum qui non come- ἐσιόντων σκοπὸν καὶ οὐ τῷ ἔργῳ μόνῳ
dunt propofitum : nec folumn fa-
atum attendit , fed etiam facti προσέχει ,ἀλλὰ καὶ τὴν τοῦ γινομένου
confilium examinat. 7. Nemo διάνοιαν ἐξετάζει.
~ ν" ζ '. Οὐδεὶς γὰρ ἡ
enim noftrûm fibi viuit , et nemo »μῶν ἑαυτῷ ζῆ , καὶ οὐδεὶς ἡμῶν ἑαυτῷ
noftrum fibi moritur . 8. Sive κ ἀποθνήσκει. ή . Ἐάν τε γὰρ ζῶμεν
enim viuimus , Domino viuimus : » τῷ Κυρίῳ ζῶμεν. ἐάν τε ἀποθνήσκω
fiue morimur , Domino morimur. » μεν ,τῷ Κυρίῳ ἀποθνήσκομεν . ἐάν τε
Siue ergo viuimus , fiue morimur ,
Domini fumus. Non fumus " ν οὖν ζῶμεν , ἐάν τε ἀποθνήσκωμεν , τῷ
in
noftra poteftate , pretio empti » Κυρίου ἐσμέν,„ Οὐκ ἐσμὲν ἑαυτῶν κύ
funus . Et viuentes ergo Domni. ριοι , τιμῆς ἠγοράσθημεν . καὶ ζῶντες ὖν
ni fumus , et morientes Domi. τ8 Κυρίε ἐσμὲν , καὶ ἀποθνήσκοντες τε
ni fumus. Quafi dicat, Nec tu Κυρίου ἐσμὲν , ἀντὶ τῷ , οὔτε σὺ ἐκείνου
illius es Dominus ,necille tui. δεσπόζεις , οὔτε ἐκεῖνός σου˙ ἕνα γὰρ
Habemus enim omnes
Dominum. 9. In boc enim πάντες ἔχομεν Κύριον . θ'.Εἰς τῦτο γὰρ
Chriftus mortuus eft , et refurre- ηΧρισὸς καὶ ἀπέθανε , καὶ ἀνέση , καὶ
ait , et reuixit, ut et mortuorum πανέζησεν , ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων
et viuorum dominetur .
Ille eft „ κυριεύσῃ .» Ἐκεῖνός ἐξιν ὁ πάντων Δε
2
omnium Dominus , qui fe pro no- σπότης , ὁ δοὺς ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν τῷ
bis morti tradidit , quimortis
* tentiam * diffoluit , et po- nobis θανάτῳ , ὁ καταλύσας τε θανάτου͵ τὸ
omnibus refurrectionem eft polli, κράτος , καὶ πᾶσιν ἡμῖν ἐπαγγειλάμε
citus. Illi ergo fubietti fuinus , νος τὴν ἀνάςασιν. αὐτῷ τοίνυν ὑποκεί.
vt qui vitam ab eo acceperimus. μεθά , ως παρ᾽ αὐτοῦ δεξάμενοι τὴν
10. Tu autem quid iudicas fratrem ζωήν . υί . Σὺ δὲ τί κρίνεις τὸν ἀδελφόν .
υσου ; »

4 ) Α . τῶν ἐδεσμάτων. ς ) Α . κατακρίνει.

 EPIST. AD ROMANOS. CAP . XIV . 143

»σου ; » 6) Τῷ Ἰουδαίῳ ταῦτα λέγει. tuum ? Iudao hac dicit. Omnes

» Πάντες γὰρ παραςησόμεθα τῷ βήμα . enim ftabimus ante tribunal Chri-
τι τῷ Χρις8 . Εἶτα καὶ βεβαιοῖ τὸν fti. Deinde quod dixit confr
» mat fcripturæ teftimonio. Scri-
λόγον γραφικῇ μαρτυρία . Γέγραπται ptum eft enim , 11. Viuo enim
η γάρ ια. Ζῶ 7 ) γὰρ ἐγὼ , λέγει Κύ . ego , dicit Dominus , quoniam mis
υριος , ὅτι ἐμοὶ κάμψει πᾶν γόνυ , καὶ 2 hi fteftetur omne genu , et omnis
Ille
πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσ εται τῷ lingua confitebitur Deo.
2
»" Θεῷ . Ἐκεῖνος ἡμῶν κριτὴς , ἐκεῖνος eft nofter iudex , ille de nobis
1 ~ fententiam feret , nos ante illud
ἡμῶν δικασὴς , ἐκείνῳ τῷ βήματι παρα- tribunal ftatui neceffe eft. Pro-
ξῆναι ἡμᾶς ἀνάγκη . ἡ μέντοι προφητικὴ pheticum porro teftimonium Vni-
μαρτυρία τῆς τῇ μονογενοῦς θεότητος geniti diuinitatis altitudinem do-
διδάσκει τὸ ὕψος. εἰρηκὼς γὰρ διὰ τοῦ cet. Cum enim dixiffet per pros
προφήτου , ἐγὼ Θεὸς προαιώνιος , καὶ phetam , Ego Deus ante fecula,
et ego Deus prinus : et ego poft-
ἐγὼ Θεὸς πρῶτος · καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦ . ea , et in futurum ego fum :: eta )
τα , καὶ εἰς τὰ ἐπερχόμενα ἐγώ εἰμι ante me non fuit alius Deus , et
καὶ ἔμπροσθέν μου οὐκ ἐγένετο ἄλλος poft me non erit , et præter me
Θεὸς ,καὶ μετ᾿ ἐμὲ οὐκ ἔται , καὶ πλὴν non eft : etb) iuftus et feruator non-
eft præter me : tunc fubiun
ἐμοῦ οὐκἔςι˙ καὶ δίκαιος καὶ σωτὴς ἐκ> xit, c) Per me iuraui , dicit
ἔτι παρὲξ ἐμῶ · τότε ἐπήγαγε , κατ Dominus , quod mihi heteur
ἐμαυτε ὤμοσα , λέγει Κύριος · ὅτι ἐμοὶ omne genu , et I omnis lingua
κάμψει πᾶν γένυ , καὶ πᾶσα γλῶσσα confitebitur Deo . Sed ad fe-

ἐξομολογήσεται τῷ Θεῷ . ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰ quentiuminterpretationem perga-

συνεχῇ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν . mus. 12. Itaque vnusquisque
πιβ΄. ῎Αρα ὧν ἕκαςος ἡμῶν περὶ ἑαυτοῦ noftrum pro fe rationem redder
~ Deo. Quoniam dominicum iu-
» λόγον δώσει τῷ Θεῷ .» Ἐπειδὴ τὸ δε dicium oftendit , congruenter
σποτικὸν ὑπέδειξε δικατήριο , ἀναγκαί . fuafit ne alter alterum iudicet ,
ως παρήνεσε μὴ ἀλλήλους κρίνειν , ἀλλ᾿ fed illam fententiam exfpectet.
ἐκάνην ἀναμένειν τὴνψῆφον. τῦτο γὰρ Hoc enim rurfus adiecit. 13. Non
ལ
πάλιν ἐπήγαγε . ιγ . Μηκέτι ἐν ἀλ ergo , amplius inuicem iudicemus :
fed boc iudicate magis , ne pona-
„ λήλους κρίνωμεν · ἀλλὰ τέτο κρίνατε εἰς offendiculum fratri , vel fan-
ωμᾶλλον , τὸ μὴ τιθέναι πρόσκομμα ἢ datum . Hic inuehitur in fide-
~
„ σκάνδαλον τῷ ἀδελφῷ . Ἐνταῦθα les ex gentibus , qui eorum qui
πρὸς τὸς ἐξ ἐθνῶν ἀποτείνεται , μὴ ex Iudais crediderant infirmitati
συγκατιόντας τῇ ἀσθενείᾳ τῶν ἐξ Ἰου . non fatis fe accommodabant , fed
δαίων πεπιςευκότων ,ἀλλ᾿ ἄκραν ἀρἑ] ην fummam effe virtutem feruen-
temque zelum exiftimabant, efcu-
ὑπειληφότας εἶναι , καὶ ζῆλον θερμὸν , lentis omnibus indifcriminatim
τὴν ἀδιάφορον τῶν ἐδωδίμων μετάληψιν . vefci : et primum quidemn do-
καὶ πρῶτον μὲν διδάσκει , ὡς οὐδὲν τού- cet ,nullum horum effe impurum ..
των ἐναγὲς καὶ ἀκάθαρτον. λέγει δὲ ğ et immundum . Sic autem dicit :
τως˙ πιδ΄. Οἶδα καὶ πέπεισμαι ἐν Κυρίῳ 14. Scio , et confido in Domino
Iefu,

6 ) Α. πρὸς τὸν Ἰουδαΐζοντα ἀποτεινόμενος ταῦτα λέγει. 7 ) γὰρ omittit B.

A) Ef. 43 , 10. b) Ib. c. 45, 21. c) Ib . V. 23.
 B. THEODORETI INTERPRET.
144

Iefu , quia nihil commune per Ἰησοῦ , ὅτι οὐδὲν κοινὸν δι᾽ αὐτῇ. , Α
ipfum . Neceffario addidit il- ναγκαίως τὸ ἐν Κυρίῳ Ἰησοῦ προστέθει
lud , In Domino Iefu , propter κε διὰ τὴν Ἰουδαίων ἀσθένειαν . ἵνα γὰρ
‫اد‬
Iudzorum infirmitatem . Ne e-
μὴ λέγωσι , σὺ τίς ὢν ἀντινομοθετεῖς
nim dicant , Tu quis es , qui 8 )Μωϋσῆ ; τὸν Μωϋσέως Δεσπότην εἰς
Mofi contraria ftatuis ? Mofis Do-
μέσον 9) παρήγαγε , διδάσκων ὡς αὐτὸς
minum in medium protulit , di-
cens eum legalibus obferuationi- τὰς νομικὰς παρατηρήσεις ἔπαυσε , καὶ
bus finem impofuiffe , nec per- οὐδὲν εἴασε νομίζειν ἀκάθαρτον ἔδεσμα .
γὰρ δι᾿ αὐτοῦ, τουτέςι, διὰ τὴν εὐαγα
mififfe vt vllus cibus immundus τὸ
exiftimaretur . Illud enim Per γελικὴν αὐτῇ νομοθεσίαν . αὐτὸς γὰρ
ipfunt hoc eft , per euangelicam καὶ πρὸς τὸν μακάριον ἔφη Πέτρον˙ ἃ ὁ
* eius * conftitutionem . Ipfe e- Θεὸς ἐκαθάρισε , σὺ μὴ κοίνου . „ Εἰ μὴ
nim beato etiam Petro dixit , ? )„τῷ λογιζομένῳ τὸ κοινὸν εἶναι , ἐκείνῳ
κοινόν; Εἰ δέ τις νομίζων ἀκάθαρτον
xeris communia . Nic ei qui exi. η
εἶναι τόδε τὸ ἔδεσμα , τούτου μεταλαγ
ftimet aliquid communeeffe , illi com-
mmune eft . Si quis autein exifti- χάνει, ἀκάθαρτόν ἐξιν , οὐ διὰ τὴν φύσ
mhans hunc cibum effe inmun- σιν , ἀλλὰ διὰ τὸν τῷ μεταλαμβάνοντος
dum , eo vefcitur , immundus eft, λογισμόν. οὕτω ταῦτα διακρινησάμενος,
non propter eius naturam ,
propter opinionen . Hishoc mo- πάλιν ἐπιμέμφεται τοῖς ἐξ ἐθνῶν μὴ
φέρουσι τὴν Ἰουδαίων ἀσθένειαν . μέ . Εἰ
do difcufis , rurfus fideles ex gen :
tibus conuerfos reprehendit , qui » δὲ διὰ βρῶμα ὁ ἀδελφός σε λυπεῖται,
Iudzorum infirmitatem non fere- οὐκέτι κατὰ ἀγάπην περιπατεῖς.
bant. v . Si autem propter cibum 1o ) Ηὔξησε τῆς ἀγάπης τὸ ἔγκλημα ,
frater tuus contriftatur , iam non τὸν ἐκεῖνα μετιόντα γυμνώσας · εἶτα
fecundum charitatem ambulas. Au-
μειζόνως δείκνυσι τὴν ἀτοπίαν 1 ) τοῦ
xit charitatis accufationem , eum
γινομένου . „ Μὴ τῷ βρώματί σε ἐκεῖνον .
qui hæc agebat patefaciens . De
inde amplius oftendit quanta fitrei „ ἀπόλλυε , ὑπὲρ οὗ Χρισὸς ἀπέθανεν.
abfurditas . Noli cibo tuo illum per. 12 ) ὑπὲρ ἐκείνου τὸν θάνατον ὁ Δεσπό
dere , pro quo Chriftus mortuu s eft. της Χριςος κατεδέξατο . 13) σὺ δὲ οὐ
Pro illo Chriftus Dominus mortem
βούλῃ τῇ τῆς βρώσεως ἀποχῇ ζωὴν
fubiit:tu autem non vis per cibi ab .
αὐτῷ πραγματεύσαθαι , ἀλλὰ τῇ με
ftinentiam illi vitam procurare , fed
dum eo vefceris , illi mortem ma . ταλήψε 14 ) τεκταίνῃ τὸν θάνατον .
chinaris . 16. Non ergo blafphe- 15΄. Μὴ βλασφημείνω οὖν ὑμῶν τὸ
metur bonum veftrum. Cumn „ ἀγαθόν . 99 Μετ᾿ εὐφημίας πάλιν τὸ
laude rurfus coniunéta reprehen-
ἔγκλημα ἀγαθὸν γὰρ τὴν πίςιν καλεῖ.
fio . Bonum enim fidemn appel.
νῶ σου φησὶ τὴν πίςιν , ἀλλ᾿ οὐ βού
Iat. Laudo , inquit , fidem tuain , ἐπαι
fed nolo eam damni ac malediâ ti λομα ι αὐτὴν βλάβης αἰτίαν καὶ βλα-
caufam effe. 17. Non eft enim σφημίας γενέσθαι . ζ '. Οὐ γάρ ἐτιν ἡ
ηβασι

8 ) Ita et A. Sed Oec. Μωσῇ . 9 ) Sic quoque A. Sed Oec . παράγει Theodul .
adducit. 10 ) Α. αὔξει . ` 11) τοῦ γιν. deeft in A. 12 ) Α . ὑπὲρ οὗ . 13) Hes
verba : σὺ δὲ ---- θάνατον per interrogatione m 14) Α. τεκταίνει ς,
legit A.
a) A&. 10,15.
 EPIST. AD ROMANOS . X
CAP . XIV .
1 145
»βασιλεία τῶν οὐρανῶν βρῶσις καὶ πό regnum Dei efca et potus : fed
iuftitia " et pax et gaudium
ωσις , ἀλλὰ δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη καὶ
in Spiritu fanfto . Nolite enim
η χαρὰ ἐν πνεύματιἁγίῳ . Μη γας
exiftimare, hoc præclarum faci-
δὴ νομίσητε τέτο εἶναι κατόρθωμα μέ-
nus effe , quodque regnum ca-
γιςον , καὶτῆς τῶν ἐρανῶν πρόξενον βα- lorum conciliet . Id enim vera
σιλείας . ἡ γὰρ ἀληθὴς ταύτην προξε- iuftitia conciliat " et quæ eft
et dilectione concor-
νεῖ δικαιοσύνη , καὶ ἡ κατὰ τὴν εἰρήνην cum pace ftudium
dia ac ex quibus
καὶ τὴν ἀγάπην συμφωνία τε και σπε . oritur quæ eft fecundum Deum
δὴ , ἐξ ὧν φύεται ἡ κατὰ Θεὸν εὐφροσύ- tetitia .
18. Qui enim in his
δελεύων τῷ firuit Chrifto , placet Deo , et
νη . 2ιή. Ὁ γὰρ ἐν τέτοις
, Χρισῷ εὐάρεςος τῷ Θεῷ , καὶ δόκιμος probatus eft hominibus. Hæc
ητοῖς ἀνθρώποις. » Ταῦτα γὰρ καὶ ὁ enim eta nobis exigit vniuer-
τῶν ὅλων Θεὸς ἀπαιτεῖπαρ᾿ ἡμῶν ταῦ forumn Deus : hæc etiam homi-
τα καὶ τοῖς ἀνθρώποις τὴν ὠφέλειαν nibus vtilitatem afferunt. Porro
autem obferuanduin eft , quod
προσφέρει. ἐπισημήνασθαι μέντοι προσ- Chrifto feruire
Deo vniuerforum
ήκει, ὡς τὸ τῷ2 Χρισῷ δελεύειν εὐάρετον gratum effe dixit. Quod fi Chri-
εἶπεν εἶναι τῷ τῶν ὅλων Θεῷ .2 εἰ δὲ τὸ fto feruire gratum eft . Deo
Chrift honorare eft
δελεύειντῷ Χριςῷ εὐάρετον τῷ Θεῷ , καὶ Deo um quoque
gratum. Chriftum ergo
τὸ τιμᾶν ἄρα τὸν Χρισὸν εὐάρεσον τῷ blafphemare
et de eius digni-
Θεῷ . ἐκῶν καὶτὸ βλασφημεῖν τὸν Χρι- tate conari detrahere , Deo vni-
εὸν , καὶ σμικρύνειν αὐτῷ τὴν ἀξίαν ἐπι- verforum difplicet. 19. Itaque
~
χειρεῖν , ἀπαρέσκον τῷ τῶν ὅλων Θεῷ . qua pacis funt feâtemmur , et qua
in inuicem .
κιθ '. ῎Αρα ἦν τὰ τῆς εἰρήνης διώκωμεν , cdificationis fint
itaque nos
Oportet omnibus
„ καὶ τὰ τῆς οἰκοδομῆς τῆς εἰς ἀλλή . cordiam vtilem con-
præponere , et
9.285 . 9 Προσήκει τοίνυν ἡμᾶς πάν- mutuæ inter nos vtilitatis gratia
των προτιμὰν τὴν ἐπωφελῆ συμφωνίαν , * omnia facere . Noli
propter *
καὶ τῆς 15 ) ἀλλήλων ὠφελείας ἕνεκα efcam deftruere opus Dei. Opus
πάντα ποιεῖν . 5 Μὴ ἕνεκεν βρώματος Det dixit Dominus in ipfum cre-
κατάλυε τὸ ἔργον τε Θε8 . Ἔργον dere. Hoc eft enim , inquit, a)
τῷ Θεῷ 16) ὁ Κύριος εἶπε τὸ εἰς αὐτὸν opus Dei ; vt credatis in eum
mifit ille. Quoniam ergo
πιτεύειν . τέτο γάρ ἐξί, φησι , τὸ ἔργον erat verifimile fore vt Iudaorum
τῷ Θεῷ , ἵνα πιςεύσητε εἰς ὃν ἀπέτειλεν nonnulli > non ferentes probra
ἐκεῖνος . ἐπειδὴ τοίνυν εἰκὸς ἦν , καὶἀπο- illorum ,
qui ex gentibus cre-
ςῆναι τῆς πίςεως τῶν Ἰεδαίων τινας, τὰ diderant a fide defcifcerent ,
ὀνάδη μὴ φέροντας τῶν ἐξ ἐθνῶν πεπι. merito dixit, Noli propter efcam
ςευκότων , εἰκότως ἔφη, μὴ ἕνεκεν βρώς “ efinere opus Dei, Ne rurfus
ματος κατάλυε τὸ ἔργον τῷ Θεῷ . ἵναde δὲ autem , qui ex Iudais credide ,
πάλιν μὴ πρόφασιν ἐντεῦθεν οἱ ἐξ 18. rant , hinc legis obferuationis
δαίων λάβωσι κρατῦναι το νόμο τὴνφυ- confirmanda occafionem duce-
rent,
15) A. εἰς ἀλλήλες. * 16 ) A. καθώς οΚαι
a ) Ioh . 6, 29.
B. Theod, Tom. III, K
146 B. THEODORETI INTERPRET .

huic etiam rei profpicit, λακὴν , προμηθεῖται καὶ τότε ,καί φησι·
et dicit :
20. Omnia quidem funt , κ .Πάντα μὲν καθαρά .„99 Οὐδέν , φησί,
munda. Nullum', inquit, horum
efculentorum eft natura fua im- τέτων τῶν ἐδωδίμων φύσει ἀκάθαρτον .
mundum . Sed malum eft bomini, 9και Αλλὰ κακὸν τῷ ἀνθρώπῳ , τῷ διὰ
qui per offendiculum manducat. Sed , προσκόμματος ἐπίοντι. Σοὶ μέντοι
efus tibi damnum affert , quoniam βλάβην ἡ μετάληψις φέρει, ἐπειδὴ τῆς
vtilitatis proximi nullam curam ge- το πέλας ἀμελῶς 17) ὠφελείας , καὶ
ris , et}contemnis eum offendi vi-
dens. 21. Bonum eft non manducare καταφρονεῖς βλαπτόμενον θεωρῶν.
carnem , etnon bibere vinum , ne. κα . Καλὸν τὸ μὴ φαγεῖν . κρέα , καὶ μὴ
que in quo frater tuus offenditur , υπιεν οἶνον , μηδὲ
‫اد‬ ἐν ᾧ ὁ ἀδελφός‫ اد‬σου
aut fcandalizatur , aut infirmatur. η προσκόπλα , η σκανδαλίζεται ,ἢ ἀσθε
Ego autem
fed etvinum nullatenus fumere ve . Ἐγὼ δὲ ἐ μόνον κρεῶν,ἀλλὰ καὶ
οἴνε μηδαμῶς μεταλαμβάνειν παρεγε
fuadeo , fi hoc proximo vlluin
detrimentum afferat. 22. Tu f . γυῶ , ἀπες ἄρα τῦτο λώβην τινὰ τοῦ
dem habes ? penes temetipfum habe πέλας ἐργάζεται. κβ '. Σὺ πίτιν ἔχεις;
coram Deo. Tu fide vfus fer „ κατὰ σεαυτὸν ἔχε ἐνώπιον τῷΘεῷ . ,
vas legem : magna et præclara Τῇ πίςει κεχρημένος 18) σὺ φυλάττεις
quædam poffeffio , et factum lau τὸν νόμον μέγα τὸ κτῆμα , ἀξιέπαινον
de dignum !fed ne propinquum τὸ κατόρθωμα , ἀλλὰ μὴ 19) λυμηνέω
damno afficiat. Beatus qui non
iudicat femetipfum in eo quod pro- τὸν πέλας . » Μακάριος ὁ μὴ κρίνων ἑαυ
bat . Innuit oratio , eos qui ex „ τὸν ἐν ᾧ δοκιμάζει. Αἰνίτζεται ὁ λό
gentibus crediderant , vim etiam yoς , ὡς οἱ ἐξ ἐθνῶν πεπιςευκότες και
afferre folitos Iudeis vt ea fume. ἐδιάζοντο τες Ιεδαίες μεταλαμβάνειν
rent que nolebant . Docet ergo , ὧν ἐκ ἠθέλοντο . διδάσκει τοίνυν , ὡς ὁ μὲν
ex
efu damnum capere : qui vero cum πιςεύων ἐδεμίαν ἐκ τῆς μεταλήψεως
aliqua diftin &tione comedit , fuine 20) δέχεται βλάβην · ὁ δὲ μετά τινος
re tanquam immundum . Et ideo διακρίσεως ἐσθίων , ὡς ἀκαθάρτε μετα-
bearum eum prædicat, qui feipfum λαμβάνει . διὸ μακαρίζει τὸν μὴ κρίνον .
non indicat , hoc eft , qui non du- τα ἑαυτὸν , τετέσι μὴ διακρινόμενον . καὶ
bitat. Et hoc interpretatus fubiun-
xit : 23. Qui autem difcernit , ε τετο ἑρμηνεύων ἐπήγαγεν ηκγ '. Ὁ δ
manducarit, condemnatus cft. Etdo . 9η διακρινόμενος , ἐὰν φάγῃ κατακέκριται.
cet caufam , quia non ex fide . Omne Καὶ τὴν αἰτίαν διδάσκει "" Ὅτι ἐκ ἐν
autem quod non eft ex fide , pecca- , πίτεως . πᾶν δὲ ὃ ἐκ ἐκ πίςεως , ἁμαρ
enim autem
Qui :qui fine da-
credit, cum
mnoeft.
tum vefcitur ali. y σία ἐςίν. Ὁ γὰρ πιτεύων , ἀβλάβως

qua diftinctione ( dubitatione ) ve- μεταλαμβάνει · ὁ δὲ μετά τινος διακρ

fcitur , fert aduerfus feipfum fen. σεως ἐσθίων , καθ᾿ ἑαυτῷ τὴν ψῆφον ἐκ
tentiam . Et docens fe qua Deo φέρει . καὶ διδάσκων ὡς ἀρέσκοντα τῷ
grata fint decernere , magno ftu- Θεῷ νομοθετε , εὐχὴν ὑπὲρ αὐτῶν σπε .
dio pro ipfis orationem offert. δαίανπροσφέρει. "" Τῷ δὲ δυναμένῳὑμᾶς
Ei autem qui poteft vos confir. „snρίξαι , Καὶ τίς ὁ τρόπος τῆς βε-
thare . Et quis eft modus »
βαιώσεως ;
17) Α. σωτηρίας . 18) Hæc σύ --- νόμον interrogatiue habet A. 19) Α . λυμαι
νέθω τῷ πέλας , ἐνώπιον δὲ τῇ Θεῖ τῇ πίςει κέχρησο . 20) Α. δέξεται .
 EPIST. AD ROMANOS. CAP . XIV . 9147

Εαιώσεως ; Κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν με . , firmandi ? Secundum evangelism

Τίδὲ εὐαγγελίζει; »Καὶ τὸ κήρυγμα meum . Quid autem euangelizat?
» Ἰησέ Χρισέ . Καὶ διδάσκων τὴν τε et pradicationem Ιefu Chrifti. Et
κηρύγματος ἀρχαιότητα , ἐπάγει , Κα. docens antiquitatem prædicatio-
nis , addit ," fecundum revelationem
τὰ ἀποκάλυψιν μυσηρίε.. Οὐ γὰρ myfterii . Non nunc enim fa-
νῦν ἐγένετο , ἀλλὰ νῦν ἀπεκαλύφθη τὸ dum eft , fed nunc reuelatum
σεσιγημένον μυςήριον . τότε γὰρ ἐν τοῖς eft , quod celatum fuerat myfte
ἑξῆς φησί Χρόνοις αιωνίας σεσιγημέ- rium . Hoc enim in fequentibus
98. Εἶτα ἐπάγει καὶ τὲς τῷ κηρύγ- ait. Temporibus aternis celati.
ματος μάρτυρας. κ,
9 Φανερωθέντος δὲ νῦν. Deinde fubiungit etiam teftes præ-
dicationis. Nunc autem manife
‫ رو‬διά το γραφῶν προφητικῶν κατ᾽ ἐπι- fati per fcripturas propheticas fe-
e
„ ταγὴν τῷ αἰωνίε Θεῖ . Α γὰρ διὰ "cundum crdinationem Dei, Qua
τῶν προφητῶν συνεσκιασμένως προηγό- enim per prophetas adumbrate
ρευσε, ταῦτα νῦν ἐφανέρωσεν ὁ τῶν αιώ- prædixit , ea nunc manifeftauit
Et quis por-
νων δημιεργός , και τίς τε κηρύγματος 1 feculorum opifex .
ro
ὁ καρπός ;„Εἰς ὑπακοὴν πίσεως. Τές τo eft fruttus pradicationis ? Ad
obediendum fidei. Oportet enim
γὰρ ἀκύοντας προσήκει πιτεῦσαι τοῖς illosqui audiunt , iis quæ dicun-
λεγομένοις . τίνες δὲ ἔτοι;, Εἰς πάντα tur credere . Quinam vero funt
πτὰ ἔθνη γνωρισθέντος. Οὕτω νοητέον, hi ? Omnibus gentibus fignificati.
κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν με , καὶ τὸ κή . Ita eft intelligendum : Secundum
euangelium meum , et prædica-
ρυγμα Ιησε Χρισε , εἰς πάντα τὰ ἔθνη cionem lefu Chrifti ,omnibus
γνωρισθέντος . Μόνῳ σοφῷ Θεῷ διὰ In- gentibus fignificati. Soli fapienti
„ σε Χρισε , ᾧ ἡ δόξα εἰς τὲς αἰῶνας . Deo per Ifium Chriftum , cui glo-
πρμήν. 199 Δείξας τὸ τῆς οἰκονομίας μυ-
ria in fecula . Amen . Cum often-
τήριον, ἄνωθεν μὲν προῳκονομημένον , τα
diffet difpenfationis myfterium ab
initio quidera olin difpenfaturn ,
διὰ τῶν προφητῶν προειρημένον , μετά
deinde per prophetas prædiftum ,
δὲ ταῦτα φανερὸν διὰ πραγμάτων γε- poftea autem per res ipfas mani-
γενημένον , τῷ Θεῷ τὴν σοφίαν ἐθαύμα . feftatum , Dei fapientiain collau-
σε , καὶ τὴν, πρέπεσαν δοξολογίαν ἀν- dauit , et quain par eft gloriæ
έπεμψεν. εἰ δὲ ἐποιεν οἱ αἱρετικοὶ , ὅτι
redditionem exhibuit. Si autern
dixerint hæretici, quod folus Deus
μόνοςσοφὸς ὁΘεὸς ονομάζεται 21), μαν .
θανέτωσαν ὅτι ὁ Δεσπότης Χριςὸς ἐμό- fapiens nominetur , fciant
Chriftus Dominus quod
non folum fa-
νον σοφὸς , ἀλλὰ καὶ σοφία καλᾶται . piens, fed etiam fapientia vocetuit .
εἰ δὲ 22 ) ταύτης· νομίζεσι τῆς τῷ σοφε Quod fi hac fapientis appellatione
προσηγορίαςἀποτερᾶν τὸν υἱὸν, μηδὲ ἀ- Filium priuare fe poffe exiftimant ,
θάνατον αὐτὸν καλάτωσαν . ὁ γὰρ ipfum etiam immortalem non ap-
pellent. Idem enim apoftolus de
23) αὐτὸς ἀπόπολος περὶ τῷ Θεῷ φησὶν , Deo dicit, a )Qui folus habet ina-
ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν . ἀλλὰ τέτες mortalitatem . Sed nos illos nuga-
καταλιπόντες ληρεῖν , τῆς ἀκολεθίας ri finentes , fequentia perfequanuit .
ἐχώμεθα . ταῦτα γὰρ αὐτοῖς ἐπευξά . Cum itaque diuinus apoftolus hire
Κ 2 pro

21) A. addit : καὶ πατήρ . 22) Α . ταύτῃ . 23) Α . Απόσολος στο

g ) 1 Timoth . 6 , 16 .
 B. THEODORETI INTERPRET .
148

pro illis precatus effet, affert exhor- μενος ὁ θεῖος ἀπόςολος,προσφέρει παρ .
tationem , eos qui ex gentibus cre : αίνεσιν, εὐφημίαν ὑφαίνων τοῖςἐξ ἐθνῶν ,
diderant laude profequens , et vali-
καὶ δυνατὸς ὀνομάζων διὰ τὴν πίσιν .
dos nominans propter fidem.
CAPVT XV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε.

Deb em mnosfirmitter » α. Οφείλομεν δὲ ἡμεῖςτῶν

imbecillitates
chemusciate οἱ δυνατο
fuftinere 2 et non nobis placere . » των βαςάζειν , καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν .
2. Vnusquisque veftrüm proximo
fuo placentinbonumad adifica . »β '. Ἕκασος ὑμῶν τῷ πλησίονἀρεσκέτω
tionem. Scio quod validus fis, κεἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομήν , Οἶδο
et te fides potentem reddiderit. ὡς ἔξωσαι , καὶ δυνατόν σε ἡ πίτις επ-
Sed hortor te vt infirmomanum έφηνεν.
2 ἀλλὰ παρακαλῶ σε ὀρέξαιχει
* præbeas , et non tua * folum
quaras, fedetiamproximivi. ρα τῷ ἀσθενεντι, καὶ μὴ τὰ οἰκεῖα μόνα
litatem procures. Non dixit au- ζητῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ πέλας μηχανᾶθα
tem fimpliciter , proximo placere , τὴν ὠφέλειαν . ἐχ ἁπλῶς δὲ εἶπε τῷ
fed , in bonum et ad adificationem , πλησίον ἀρέσκειν , ἀλλ᾽ εἰς τὸ ἀγαθὸν ,
Placere eniin poteft quis in da- καὶ πρὸς οἰκοδομήν . ἔςι γὰρ ἀρέσκειν καὶ
mnum fuum et proximi . Dein ἐπὶ λύμῃ καὶ ἑαυτῷ καὶ τὸ πλησίον. εἰς
de exemplum : 3. Etenim Chri-
fius non fibi placuit , fed ficut τατὸ παράδειγμα˙ν γ΄. Καὶ γὰρ ὁ Χρι
fcriptum eft, a ) Improperia impro- 15ὸς & χ ἑαυτῷ ἤρεσεν , ἀλλὰ καθώς
perantium tibi ceciderunt fuper me. η γέγραπται , οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόν-
Ipfe enim Dominus non quafi- y των σε ἐπέπεσονἐπ᾿ ἐμέ. » Αὐτὸς γὰρ
vit quod fuum erat fed fe- ὁ Δεσπότης ἐ τὸ οἰκεῖον ἐζήτησεν , ἀλλ᾿

ipfum pro noftra falute inorti ὑπὲρ τῆς ἡμετέρας σωτηρίας ἑαυτὸν θα-
tradidit . Audimus enim cum νάτῳ παρέδωκεν . ἀκέομεν γὰς αὐτοῦ
prope paffionem orantem et di παρὰ τὸ πάθος προσευχομένε και λέ-
>
tranfeat a me 'calix ifte : verum γοντος , πάτες εἰ δυνατὸν παρελθέτω
τὸ ποτήριον τῦτοἀπ᾿ ἐμὲ · πλὴν & χ ὡς
non ficut ego volo , fed ficut tu .
Iudæorum quoque maledicta fus. ἐγὼ θέλω , ἀλλ᾿ὡς σύ. ἐδέξατο δὲ καὶ
a
τῶν Ἰυδαίων τὰς βλασφημίας , καὶ ἃς
tinuit , et quæ olim in patrem
eius congerebant inique viuen . πάλαι τῷ πατρὶ αὐτῷ προεξένωνπαρα
tes , iisdem aduerfus ipfum vf . νόμως βιέντες, ταύταις ἐχρήσαντο κατ᾽
funt. Quamobrem etiam pro- αὐτῷ . ᾗ δὴ χάριν καὶ τὴν προφητικὴν
pheticum teftimonium adiecit. παρέθηκε μαρτυρίαν. „δ '. ι ) Ὅσα γὰρ
4. Quæcumque enim fcripta funt , προεγράφη , εἰς τὴν ἡμετέραν διδασκα
ad noftram doëtrinam fcripta funt, λίαν προεγράφη , ἵνα διὰ τῆς ὑπομο-
wr per patientiam et confolatio- ηνῆςκαὶ τῆς παρακλήσεως τῶν γρα-
nem fcripturarum fpem habeamus . » Φῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν . , Τῆς ἡμετέ-
Deus noftræ vtilitati profpiciens , ρας ὠφελείας προμηθέμενος ὁ Θεὸς ,
et doctrinam nobis fcriptam præ- και διδασκαλίαν ἡμῖν ἔγγραφον προσ
ενήνοχε ,
1 ) Theodoretus ad Dan. 2, 49. ὅσα δὲ προεγρ . κ. τ. λ .
´4) Pf. 68, (69, ) 10. b) 'Matth. 26, 39.
 EPIST . 1. AD ROMANOS. CAP. XV . 149

ενήνοχε , καὶ τὰ τῶν ἁγίων διηγήματα buit , et fandorum narrationes

τῇ συγγραφῆ διετήρησεν . κέ . Ὁδὲ Θεὸς in fcriptis conferuauit. 5. Deus
2 ς
ητῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεω autem patientia et folatii der vo-
κ δῴῃ ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονῶν ἐν ἀλλήλοις bis id ipfum fapere in alterutrum
η κατὰ Ἰησῖν Χριςόν. ,, Πάλιν τῇ κατὰ fecundum Iefim Chriftum . Rur
fus addens fecundum Chriftum Ie-
Χρισὸν Ἰησὲν προσθήκη διδάσκει ,ὡς ἐκ fum , oftendit fe non indefinite
- αορίςως αὐτοῖς τὴν ὁμόνοιαν γενέσθαι illis concordiam precari , fed
προσεύχεται , ἀλλὰ τὴν εὐσεβῆ συμφω- piam confenfionem poftulare,
· νίαν αὐτῇ . τῇ δὲ μνήμῃ τῆς ὑπομονῆς Vna autem cum patientiæ et con-
καὶ τῆς παρακλήσεως καὶ τὸν περὶ τῆς folationis mentione fermonem de
ἀγάπης συνεισήγαγε λόγον , ἵνα ταύτῃ charitate coniunxit , vt ea oina-
κοσμέμενοι τὰ τῷ πέλας φέρωσιν ἐλατ . ti et proximi defectus ferant, et
confilio ac exhortatione ad per-
· τώματα , καὶ διὰ συμβολῆς , καὶ διάπα- fcationemdeducant. 6. Vt vna
ρακλήσεως, ἐπὶ τὴν τελειότητα ποδηγῶ- nimes uno ore honorificetis Deum
σιν. 15. Ἵνα ὁμοθυμαδὸν ἐν ἑνὶ ςόματι et patrem Domini noftri Iefu
Deum noftrum appel-
" δοξάζητε τὸν Θεὸν καὶ πατέρα τοῦ Chrifti.
Κυρίε ἡμῶν ἸησεΧρις8 ., Ἡμῶν Θεὸν, lauit Deum , Donini autem Ie-
3 fu patrem . Omnium enim no-
ἐκάλεσε τὸν Θεὸν , τῷ δὲ Κυρίε Ἰησε frum Deus ipfius eft pater.
πατέρα ὁ γὰρ πάντων ἡμῶν Θεὸς, αὖ- 7. Propter quod fufcipite inuicem ,
τῷ πατής. η ζ '. Διὸ προσλαμβάνεθε ficut et ChriftuChr s fufcepit vos in
iftus quoque
κἀλλήλες ,καθὼςκαὶ ὁ Χρισὸς προσελά- honorem Dei,
Dominus > haudquaquam cum
„ 6ετο ἡμᾶς εἰς δόξαν Θεῷ .,Καὶ ὁ Δε- " fed
σπότης Χριςὸς, ε δικαίες ὄντας ἠγάπη . iufti effemus nosamauit
tanquam peccatores accipiens iu-
σεν , ἀλλ᾿ ἁμαρτωλὲς λαβὼν ἐδικαίωσε . ftificauit . Oportet itaque vos
προσήκει τοίνυν καὶ ὑμᾶς φέρειν τῶν ἀ- quoque ferre fratrum infirmita-
δελφῶν τὴν ἀσθένειαν , καὶ πάντα ὑπὲρ tem , et omnia pro illorum fa-
τῆς ἐκείνων πραγματεύεσθαι σωτηρίας . lute moliri. Quia autem , qui
ex Iudæis crediderant , Domini
ἐπειδὴ δὲ οἱ ἐξ Ιεδαίων πεπιςευκότες καὶ circumcifionem obiiciebant , di-
τῇΚυρίε τὴν περιτομὴν προεβάλλοντο , centes ipfam * quoque legalem *
λέγοντες καὶ αὐτὸν τὴν κατὰ νόμον α- viuendi rationem amplexum effe ,
σπάσασθαι πολιτείαν , προὔργε νενόμι- operæ pretium exiftimauit diui-
κεν ὁ θεῖος ἀπότολος καὶ περὶ τότε τὰ nus apoftolus de hoc etiam con-
προσήκοντα γράψαι , καί φησί γή . Λέ- grua fcribere , et dicit: 8. Dico
autem Chriftum Iefum fuiffe mini-
„ γω δὲ Χρισὸν Ἰησὲν διάκονον γεγενῆσθαι frum circumcifionis pro veritate
» περιτομῆς ὑπὲς ἀληθείας Θεῷ , εἰς τὸ Dei, ad confirmandas promiffioner
υβεβαιῶσαι τὰς ἐπαγγελίας τῶν πατέ· patrum : 9. Gentes autem fuper
» ρων. θ'. Τὰ δὲ ἔθνη ὑπὲς ἐλές δοξάσαι mifericordia honorare Deum . Pot-
στὸν Θεόν. Ὑπέχετο τῷ ᾽Αβραὰμ ὁ0 licitus eft vniuerforum Deus
Abrahamno , fe per femen eius
τῶν ὅλων Θεὸς , ἐν τῷ σπέρματι αὐτοῦ . benediaturum gentibus : acce-
autem et ipfe patriar
εὐλογήσειν τὰ ἔθνη · ἐδέξατο δὲ καὶ αὐ- pit
cha et totum illius genus ,
τὸς ὁ πατρι άρχης , καὶ πᾶν τὸ ἐκείνου
γένος , τῆς περιτομῆς τὸ σημεῖον . ἔδει circumcifionis fignum . Οportebat
K3 : ergo
 B. THEODORETI INTER P R E T.

ergo etiam eum , qui femen il. τοίνυν καὶ τὸν ἐκείνε σπέρμα κατὰ σάρ .
lius fecundum carnem dicitur , και προσαγορευόμενον , καὶ τοῖς ἔθνεσι
gentibusque benedictionem fub-
miniftrat , Habere fignum cog- τὴν εὐλογίαν πηγάζοντα , ἔχειν τὸ ση-
nationis , vt diuina promis. μειον τῆς συγγενείας, ἵνα δειχθῇ σαφῶς
fionis veritas aperte oftendatur , ἡ τῆς θείας ἐπαγγελίας ἀλήθεια , καὶ
et gentes , quæ gratiam fufce- τὴν χάριν τὰ ἔθνη δεξάμενα ὑμνήση
perunt , laudibus celebrent be. τῆς φιλανθρωπίας τὸν χορηγόν . εἶται
neficentiæ largitorem. Deinde
vtitur fcripturæ teftimoniis , do . γραφικος κέχρηται μαρτυρίαις , διδά-
cens fuiffe ab initio pradiaamn σκων ἄνωθεν τῶν ἐθνῶν προηγορευμένην
gentium falutem . Sicut fcri. τὴν σωτηρίαν . „ Καθώς γέγραπται διὰ
ptum eft ,a ) Propterea confitebor » τᾶτο ~ἐξομολογήσομαί σοι ἐν ἔθνεσι ,
tibi in gentibus Domine " 120-
mini tuo cantabo. 10. Et iterumet no- καὶ τῷ ὀνόματί σε ψαλῶ . ί. Καὶ πά
dicit, b ) Latanimi gentes cum ple. κλιν λέγει εὐφράνθητε ἔθνη μετὰ τοῦ
be eius. a . Et iterum , c ) Lau . κλαδ αὐτῇ . ια . Καὶ 2 ) πάλιν αἰνεῖτε
date omnes gentes Dominum , et „ πάντα τὰ ἔθνητὸν Κύριον ,καὶ ἐπαινές
magnificate eum omnes populi. » σατε αὐτὸν πάντες οἱ λαοί. β . Καὶ
12. Et rurfus Efaias ait , d ) Et .
πάλιν Ἡσαΐας λέγει και ἔται ἡ ῥίζα
erit radix Iefe , et qui exfurget , τῷ Ἰεσσαὶ , καὶ ὁ ἀνιτάμενος ἄρχειν
regere gentes , in eum gentes fpe-
rabunt. Hæc teftimonia addum ἐθνῶν , ἐπ᾿ αὐτῷ ἔθνη ἐλπιέσι , Ταύ
xit , vt eos qui ex Iudæis cre- τας μέντοι τὰς μαρτυρίας παρήγαγε ,
diderant doceat , ne falutem gen τές ἐξ Ιεδαίων πεπιτευκότας διδάσκων
rium agre ferant , fed de eis μὴ ἀχάλλειν ἐπὶ τῇ τῶν ἐθνῶν σωτηρία ,
editis prophetiis credant . Eis ἀλλὰ τοῖς περὶ αὐτῶν προφητείες τις
autem rurfus bene precatur , ζεύειν . αὖθις δὲ αὐτοῖς ἐπεύχεται , τὴν
paternam affectionem oftendens.
13. Deus autem fpei repleat vos πατρικὴν εὐσπλαγχνίανδεικνύς . γ'. 2 Ὁ
19
omni gaudio et pace in credendo : δὲ Θεὸς τῆς ἐλπίδος πληρώσαι ὑμᾶς
ut abundetis in fpe , in virtute „ χαρᾶς καὶ εἰρήνης ἐν τῷ πιςεύειν , εἰς
Spiritus fanfti. Dixit iam in
υτὸ περισσεύειν ὑμᾶς ἐν τῇ ἐλπίδι, ἐν
iis quæ paulo fuperius expofita , δυνάμει πνεύματος αγίς . Εἶπε καὶ
funt , quod fpes quæ videtur non
fit fpe s. Et ideo Deum fpei ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἡρμηνευμένοις , ὅτι ἐλ.
Deum nominat , vt qui ab initio πίς βλεπομένη ἐκ ἔτιν ἐλπίς ' διὰ τέτο
quidem gentibus benediétionis καὶΘεὸν ἐλπίδος τὸν Θεὸν προσαγορεύει,
fpem dederit , re autem ipfa ὡς ἄνωθεν μὲν δεδωκότα τοῖς ἔθνεσι τὴν
promiffum confirmauerit.
Ηος ἐλπίδα τῆς εὐλογίας , τοῖς ἔργοις δὲ τὴν
vero pignus eft bonorum quæ ὑπόχεσιν βεβαιώσαντα , τέτο δὲ τῶν ἐλε
fperantur. Qui enim cum
prius illa promififfet,poftea pra- πιζομένων ἐςὶν ἐνέχυρον ἀγαθῶν. ὁ γὰρ
fitit , ipfe omnino ea etiam im . ἐκεῖνα ὑποχόμενος , ὦτα πληρώσας ,
plebit quæ nunc nobis eft polli. πληρώσει πάντως καὶ ἃ 2 νῦν ἡμῖν ἐπηγε
situs . Iubet autemios , non folum γείλατο . κελεύει δὲ ἡμᾶς & μόνον ἐλπίς
ἐ
fperare , fed etiam abundare in fpe , ζεν, ἀλλὰ καὶ περισσεύων ἐν τῇ ἐλπίδε
τετέςι
?) πάλιν deeft in B.
4) Pf. 17, (18 , ) 50, (b) a Reg . ( Sam .) 32, 10, 6) PL. 117, 1. d) Ef. 11, 19.
 EPIST. AD ROMANOS . CAP . XV . - 151

τετέξιν εἰλικρινῶς ἐλπίζειν , καὶ νομίζειν hoc eft , fincere fperare , et exi
ὁρᾷν τὰ ἐλπιζόμενα ἀγαθά . τέτο δὲ ftinare nos videre bona quæ
fperantur. Hoc autem præftare
ἔφη παρέχειν τὴν τῷ πνεύματος χάριν . et Spiritus gratiam . Quæ cum
ταῦτα καὶ παραινέσας , καὶ ἐπευξάμε- *" fuafiffet , et bene precatus es *
νος, εὐφημίαν προσφέρει,ταύτη προτρέ- fet , laudem fubiungit , ad me.
πων ἐπὶ τὰ κρείττονα . ιδ΄. Πέπεισμαι liora fic adhortans . 14. Certus
2
" δὲ καὶ αὐτὸς ἐγὼ περὶ ὑμῶν, ἀδελφοὶ, fum autem , fratres mei ; et ege
ipfe de vobis , quod et ipfi pleni
ὅτικαὶ αὐτοὶ μετοί ἐξε ἀγαθωσύνης , πίς dictione , repletiomni fcien
η πεπληρωμένοι πάσης γνώσεως , δυνά tia , ita vt poffitis et alios mone-
ωμενοι καὶ ἄλλες νεθετεῖν . Οἶδά , φη- ve Scio , inquit , vos non ege-
σιν , ως 8 δεῖθε διδασκαλίας . ἔχετε γὰρ
te doctrina. Et fufficientem enim
et pleni
καὶ γνῶσιν αὐτάρκη , καὶ πλήρεις ἐς habetis cognitionem 3
παντοδαπῶν ἀγαθῶν , ὥτε καὶ ἑτέροις eftis bonoruin omnis generis :
ita vt aliis etiam conuenientem
τὴν ἁρμότλυσαν προσφέρειν παραίνεσιν . adhortationemexhibeatis . 5. Από
γιέ. Τολμηρότερον δὲ ἔγραψα ὑμῖν , ἀ- dacias autem fcripfi vobis , fra
» δελφοὶ ,ἀπὸ μέρες , ὡς ἐπαναμιμνήσκωνtres , ex parte , tanquam in mes
99
κὑμᾶς , διὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσάν μοι
moriam vobis reducens , propter
ὑπὸΘεό . gratiam qua data eft mibi a Deo .
Καὶ τὸ μέτριον τῷ φρονή .
ματος ἔδειξε , κατατολμήσαι τῆς διδα .Et animi modeftiam oftendit ,aut
fum fe fuiffe docere dicens : et
σκαλίας εἰπών · καὶ τὴν δοθεῖσαν χάριν datam gratiam declarauit 2 huis
ἐδήλωσε , ταύτῃ διδάσκων ὡς ἀκόλυθα confentanea effe docens ea quæ
γράφων . τίς δὲ ἡ δοθεῖσά σοι χάρις ; fcribebat. Quænam autem tibi
16. Vt fim mi-
1 15΄. Εἰς τὸ εἶναι με λειτεργὸν Ἰησῦ Χρι- gratia data eft ?
958 εἰς τὰ ἔθνη , ἱερεργῶντα τὸ εὐαγ . nifter Chrifti in gentibus , Janti-
ficans euangelium Dei. Electus
γέλιον το Θεό. 99 Διδάσκαλος κέχεις
fum
fum doëto gentium
dotorr gent ium , hoc mini--
hoc mini
· τόνημαι τῶν ἐθνῶν , ταύτην εἰσφέρω τὴν
fterium exhibeo Chrifto Domi-
λειτεργίαν τῷ Δεσπότη Χριστῷ . καὶ τί Et quodnam inde lucrum
τὸ ἐντεῦθεν φυόμενον κέρδος ; Ἵναγέ-
» no . tur ?
exori ·Vt fiat oblatio gen-
γίνηται ἡ προσφορὰ τῶν ἐθνῶν · εὐπρόσ
tium accepta , fanctificata in Spiri-
ἤ δεκτος , ἡγιασμένη ἐν πνεύματι αγίων tu Janto . omnem laborem ala-
Πάντα πόνον φέρω προθύμως , ὥτε τα criter fero , vt gentes in fide
ἔθνη τῆ πίςει βεβαιωθῆναι , καὶ τυχεῖν confirmentur , et Spiritus gra-
τῆς τε πνεύματος χάριτος . καὶ τὸ μὲν tiam afequantur. Et predica
3) κήρυγμα ἱερεργίαν ἐκάλεσε , τὴν δὲ tionem quidem facrificium voca-
γνησίαν πίςιν, εὐπρόσδεκτον προσφοράν. vit : veram autem fidem , ac
ἐδὲν ἦν , φησὶ, δέδρακα περιτόν , εἰ καὶ ceptam oblationem . Nihil ergo ,
τολμηρότερον ἔγραψα , καὶ τὰς πλημ . inquit , feci fuperuacaneum , et
fi
μελῶντας διήλεγξα .κζ '. Ἔχω ἐνκαύ . Ο audacius fcripfi , et peccan-
tes redargui . 17. Habeo igi
ωχησιν ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ τὰ πρὸς τὸν tur gloriationem in Chrifto Iefu
Θεόν. η Εἶτα διδάσκει τὸ τῆς καυχή . ad Deum . Deinde docet gloria-
Κ 4 tionis

3 ) Α. εὐαγγέλιον.
152 B. THEODORETI INTERPRET .
rioni
s ipec
iem . 18. Non enim σεως εἶδος . κ ιη . 4) ὦ γὰρ τολμήσω τι
audeo aliquid loqui eorum ,
per me non effecit Chriftus in πλαλῆσαι , ὧν ἐκατεργάσατο Χριςὸς
'" δι᾿ ἐμὲ εἰς ὑπακοὴν ἐθνῶν λόγῳ καὶ ἔς-
oledientiam gentium verbo et fa . 3
ctis , 19. In virtute fignorum et grῳ , θ'. Ἐν δυνάμει σημείων καὶ τερά
prodigiorum , in virtute Spiritus » των, ἐν δυνάμει πνεύματοςΘεῗ . , Οὐκ
Dei. Non me propter labores ἐπὶ ταῖς ἐμαυτε σεμνύνομαι πόνοις , ἀλλ᾽

mneos iacto , fed propter Chrifti ἐπὶ τῇτῷ Δεσπότε Χριςε δωρεά . ἔδωκε
Domini don um glorior. Dedit
enim mihi fancti Spiritus gra- γὰρ μοι τὴν τῶ παναγίω πνεύματος χά
tiam ad figna et miracula efti . eιν, εἰς σημείων και τεράτων θαυματες .
cienda >
vt per ea caperentur γίαν , ὥτε διὰ τέτων ζωγρηθῆναι τὰ
gentes , et cognitionis Dei ra- ἔθνη , καὶ τῆς θεογνωσίας δέξαθαι τὴν
dium fufciperent. Docet etiam , 'εκτῖνα , διδάσκει δὲ καὶ πόσοις ἐκήρυξεν
quot gentibus prædicauerit. Ita
vt ab Hierufalem per circuitum Ωσε με ἀπὸ Ιερεσαλὴμ καὶ
ἔθνεσιν . 3)
sque ad Illyricum impleuerim eu- ",κύκλῳ μέχρι τοῦ Ἰλλυρικοῦ πεπλη
angelium Chrifti . Non folumn πρωκέναι τὸ εὐαγγέλων τοῦ Χριςοῦ , καὶ
enim eas quæ in refta via po- Οὐ γὰρ τὰ κατὰ τὴν εὐθεῖαν ὁδὸν πα
fitæ erant gentes colui , fed et- πακείμενα ἔθνη ἐγεώργησα μόνα , ἀλλὰ
iam in orbem circumiens orien-
tales * et Ponticas regiones , at- καὶ κύκλῳ περίων , τά τε ἑῶα καὶ τὰ
que Afiam præterea et Thra- Ποντικὰ μέρη , καὶ πρὸς τέτοις τὰ κατὰ
et Thia.
ciam doctrina repleui. Hoc enin τὴν ᾿Ασίαν καὶ τὴν Θράκην τῆς διδασκα
eft quod
fuitum . fignific
20. Sic atautem per cir.
illudprædica ui λίας ἐπλήρωσα . τέτο γὰρ δηλοῖ τὸ κύ
φιλοτιμέμενον εὐ
euangelium , non vbi nominatus eft κλῳ . » κ . Οὕτω δὲ
Chriftus ,ne fuper alienum fund αγγελ ίζεσθ αι , εχ ὅπε ὠνομάθη Χρισ
mentum adificarem : fed ficut feri. 35os , ἵνα μὴ ἐπ᾽ ἀλλότρ ιον θεμέλιον οι
ptum eft , a ) 3. Quibus non cft » κοδομῶ ἀλλὰ καθώς γέγραπται
annunciatum , de eo videbun
de eo et καί. Οἷς ἐκ ἀνηγγέλη , περὶ αὐτῷ ὄψον
videbuntt ,, et
emi non audierunt de eo intelligent . » ται , καὶ οἳ ἐκ ἀκηκόασι συνήσεσι.
Laboris et diligentiæ ftudium hoc
indicat. Ináratas enim et incultas Τῆς φιλοπονίας τῦτο τὴν φιλοτιμίαν
terras accipiens noualia faciebat, et σημαίνει , τὰς γὰρ ἔτι χερσευάσαςἀρ
feminabat , et vberes fegetesoften . ρας λαμβάνων ἐνεέρει ,καὶ ἔσπειρε ,
alebat: et prædictioni euentum im- καὶ ἀπέφαινεν εὔκομα λήϊο , καὶ ἐπετί
ponebat. 22. Propter quodetimpedie- θα τῇ προῤῥήσει τὴν ἔκβασιν . „ 5 '. Διὰ
bar plurimum venire ad vos. Mea
enim apud alias gentes occupatio »καὶ ἐνεκοπλόμην τὰ πολλὰ τὸ ἐλθεῖν
frapedimento fuit, quo minus adν πρὸς ὑμᾶς. Ἡ γὰρ περὶ τὲς ἄλλες
vos accederem : 23. Nunc verουίτα , ἀχολία τὴν πρὸς ὑμᾶς ἐκώλυσε παρ8-
gius locum non babens inhis regioni, σίαν . κγ '. Νυνὶ δὲ μηκέτι τόπον ἔχων
bus,cupiditatem autem habens venien . "9 ἐν τοῖς κλίμασι τέτοις , ἐπιποθίαν δὲ
di ad vos ex multisiam pracedentibus 9 ἔχων τὸ ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς ἀπὸ πολὺ
ennis, 24. Cum inHifpaniam profici, υλῶν ἐτῶν, κδ ', Ὡς ἐὰν πορεύσωμαι εἰς
"
4) Theod .dial. 3. p. 346. Garner . ; ὅτι ἐ τολμῶ τι ἐγὼ λέγειν ὧν ἔ, κ. Χ. δ . ε. λές
γῳ καὶ ἔργῳ ἐν ᾧ ἐθονπνεύματος ἁγίω
n ) Ief. 48. T
 EPIST . AD ROMANOS . CAP . XV . 153

τὴν Σπανίαν , ἐλεύσομαι πρὸς ὑμᾶς far , veniam advos. Spero autem
πἐλπίζω δὲ διαπορευόμενος θεάσασθαι ὑ- fore
vos , , etuta prateriens videam
vobis deducar illuc f
ὑμᾶς , καὶ ὑφ᾽ ὑμῶν προπεμφθῆναι ἐ- 005 vobis t primum exparte fruitus fue-
ηκε , ἐὰν ὑμῶν πρῶτον ἀπὸ μέρους ἐμε 10. Duas caufas fui ad eos ad-
πληθῶ . Δύο αιτίας τῆς πρὸς αὐτὲς uentus attulit , et quod alii
ἀφίξεως τέθεικε, τό τε τὲς ἄλλες τὸ dicationem fufceperint, nullaque
κήρυγμα δέξασθαι, καὶ μηδὲν ἔθνος μεῖ. gens fuperfit quæ euangelii do-
Arinam non audierit , et fuum
ναι τῆς εὐαγγελικῆς διδασκαλίας ἀνή- eorum defiderium . Cum enim
κοον , καὶ τὸν περὶ αὐτὲς πόθον , τῶν
priora impedimenta ceffarent ,
γὰρ προτέρων κωλυμάτων πεπαυμένων , defiderium ad profeftionem inci-
ὁ πόθος ἐπὶ τὴν ἀποδημίαν ἠρέθιζε. λέ- tabat. Dicit autein defiderium
γει δὲ τὸν πόθον εἶναι πολλῷ τῆς παρε- fuum fuiffe aduentu multo anti-
in-
σίας πρεσβύτερον . ἀπὸ πολλῶν γὰρ ἐ- quius. 4 multis enim annis ,
quit , cupiebam vos videre . Præ
τῶν , φησὶν , δεῖν ὑμᾶς ἐπόθεν . προλέγει dicit autem fe non folum ipfos
δὲ ὡς οὐ μόνον αὐτοὺς ὄψεται, ἀλλὰ καὶ vifurum , fed etiam in Hifpani
τὴν Σπανίαν καταλήψεται. καὶ ἵνα μὴ am iturum . Et ne exiftimarent
νομίσωσι πάρεργον εἶναι τῆς ὁδοῦ τὴν eum obiter tantum ad eos ac
πρὸς αὐτοὺς παρουσίαν , ἐπήγαγε καὶ ceffurum , fubiunxit , Et a vobis
. N
ὑφ᾽ ὑμῶν προπεμφθῆναι ἐκεῖ, ἐὰν ὑμῶν deducarilluc, fi vobis primum ex
πρῶτον ἀπὸμέροςἐμπληθῶ ὑμᾶς γὰρ parte frutus fuero . Vos enimpri
more
mos videre cupio, et poft vos, illos.
πρώτες ἰδεῖνἐφίεμαι, καὶ μεθ᾽ ὑμᾶς ἐκείνῃς . 25. Nunc autem proficifcor Ierufa-
ωκε .Νυνί δε πορεύομαι εἰς Ἱερουσαλὴμ ; lem miniftrare fanatis. Minifteri
„ διακονῶν τοῖς ἁγίοις ., Διακονίαν και um vocat pecuniarum diftributio
λεῖ τὴν τῶν χρημάτων διανομήν. λέγει nen . Nominat autem etiam eos
δε καὶ τοὺς πεπομφίτας . κϛ . 5 ) Εὔ qui miferunt. 26. Probauerung
enim Macedonia er Achaia collatio-
υδόκησαν γὰρ Μακεδονία καὶ ᾿Αχαΐα nem aliquam facere in pauperes
ογκοινωνίαν τιν ποιήσασθαι εἰς τοὺς πλω- fantorum , qui funt in Ierufalem
υχὲς τῶνἁγίῳ ἐν Ιερεσαλήμ . , Ταύ- Hæc cum beatis Apoftolis , Pe
τὰς πρὸς τὰςμακαρίους αποςόλους , tro , et Iacobo , et Ioanne patte
Πέτρον φημὶ, καὶ Ἰάκωβον , καὶ Ἰωάν. ineuntes diuini Barnabas et Pau-
νην , τὰς συνθήκες ποιέμενοι οι θεσπέlus, cum in fe gentium dodri-
nam recepiffent, polliciti * funt *
σιοι Βαρνάβας καὶ Παῦλος , καὶ τὴν τῶν adhortari eos qui credebant ex
ἐθνῶν διδασκαλίαν αναδεξάμενοι , ὑπέ
2 gentibus , vt adiuuarent eorum
χοντο προτρέπειν τοὺς πιςεύοντας τῶν inopiam , qui erant fideles in Tu
ἐθνῶν, τῶν ἐν τῇ Ἰεδαία πισῶν θερᾳ · daa. Et hoc aperte docet in e-
πεύειν τὴν ἔνδειαν. καὶ τᾶτο ἐν τῇ πρὸς piftola ad Galatas : Petrus enim ,
Γαλάτας διδάσκει αφῶς Πέτρος γὰρ , inquit, a ) et Iacobus, et Ioannes,
ἔφη , καὶ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης , ο δρ . qui videbantur effe columnæ
κῶντες ξύλοι εἶναι , δεξιὰς ἔδωκαν ἐμοὶ dextras dederunt mihi et Bard
καὶ Βαρνάβα κοινωνίας , ἵνα αὐτοὶ μὲν nabæ focietatis vt ipfi
K5 qui

5) B. h. 1. et Theodoret . fupra in præfat. p. 6. εὐδόκησε ,

4) Gal. 2, 9, 101
 B. THEODORETI INTERPRET .
154

quidem in circumcifionem , nos eἰς τὴν περιτομὴν, ἡμεῖς δὲ εἰς τὰ ἔθνη ,

autein in gentes
ores, tantumn
effemusvt
: pauid, μόνον τῶν πλωχῶν ἵνα μνημονεύωμεν ,
perum mem
quod ipfum etiam facere fu . και 6) ἐσπούδασα αὐτὸ τῦτο ποιῆσαι.
2
dui. Hoc etiam hic dicit , Ma. τῦτοκαὶ ἐνταῦθά φησι,Μακεδονίας και
cedoniæ et Achaiæ laudans pro- ᾿Αχαΐας τὴν προθυμίαν θαυμάζων. ταύ
penfam voluntatem . Hanc autem την δὲ τὴν εὐποιίαν καὶ χρέος καλε .
beneficentiam etiam
27. Placuit enim eisdebitum vocat.
, et debitores κζ'. Εὐδόκησαν γὰς , καὶ ὀφειλέται αὐ
funt eorum. Et vndenam confia τῶν εἰσίν . " Καὶ πόθεν τῦτο τὸ χρέος
tum eft hoc as alienum ? Nam f γεγένηται ; Εἰ γὰρ τοῖς πνευματικοῖς
fpiritualium eorum participes fa- αὐτῶν ἐκοινώνησαν τὰ ἔθνη , ὀφάλουσι
âti funt gentiles , debent et in car. καὶ ἐν τοῖς σαρκικοῖςλειτουργῆσαι αὐ
nalibus miniftrare illis. Illorum , ητοῖς. Ἐκείνων, φησὶ,οἱ πολριάρχαι πα
inquit, Patriarchæpatres funt : il- Πέρες˙ πρὸς ἐκείνες αἱ ἐπαγγελία γεγές
lis promiffiones factæ funt: illo-
rum prophetæ bona communia νηνται οἱ ἐκείνων προφῆται τὰ κοινο
prædixerunt : ex illis , quantum προεθέσπισαν ἀγαθά · ἐξ α ἐκείνων κατὰ
sd humanam naturam attinet , τὴν ἀνθρωπείαν ν ων φύσιν ολὁ Δεσπότης Χρι- έ-
ε ί ό τ
ς κ εμ
Chriftus Dominus eft. Ex illis
Ex ςός · κι εκ
illis Sos οἱ ἀπ τῆ οἰ 1
Apoftoli orbis terrarum præco- νης οἱ κήρυκες˙ δι᾽ ἐκείνων διενεμήθη το τὰ
nes qui
vt : per illos diftributa
maiora funt do-
impertierunt, τῷ πνεύματος
fint μειζόνων μετάδῶρατα . δίκαιον μεταλαχεν
τοίνυν τῶν
ria Spiritus . Αequum eft ergo ,

minorumparticipes . Et ideo pe τῶν μειόνων . διὰ τῦτο καὶ τὴν μετάδο

cuniarum diftributionem fuperius σιν τῶν χρημάτων ἄνω μὲν κοινωνίαν

quidem focietatem , inferius autem κάτω δὲ λειτουργίαν ἐκάλεσε · τῇ μὲν

minifterium appellauit ,focietate κοινωνία τὴν ἀντίδοσιν ὑποφαίνων , τῇ δὲ
quidem retributionem , minifterio
autem tributum quod debetur λειτεργία τὸν ὀφειλόμενον φόρον . κή .
fubindicans . 28. Hoc igitur cum » Τᾶτο οὖν ἐπιτελέσας , καὶ σφραγισά
confummauero, et aflignauero eis fru . ωμενος αὐτοῖς τὸν καρπὸν τέτον , ἀπε
Stum hunc, per vos proficifcar in Hi- λεύσομαι δι᾽ ὑμῶν εἰς τὴν Σπανίαν.
fpaniam . Cum obfignaueno eis fru- Σφραγισάμενος αὐτοῖς τὸν καρπὸν τὸ
étum hunc, Macedonibus ait et A-
clivis. Per manus enim faneto" τον, Μακεδόσι λέγει και Αχαιοῖς. διὰ A
*xum dextraDei quæ miffa funtof. γὰρ τῶν χειρῶν τῶν ἁγίων τῇ δεξιᾷ τῶ
fero . Illa autem hæc . intacta et Θεοῦ τὰ πεμφθέντι 7 ) προσφέρω
inuiolata feruabit. 19. Scio autem 8 ) ἐκείνη δὲ ἀνέπαφα ταῦτα φυλάξει
quoniam veniens ad vos in abun . καὶ ἄσυλα . κθ'. Οἶδε δὲ ὅτι ἐρχόμενος
dantia benedičtionis euangelii Chri- πρὸς ὑμᾶς , ἐν πληρώματι εὐλογίας
fti veniam . Abundantiam benedi- τ8 εὐαγγελίου τοῦ Χριςοῦ ἐλεύσομαι
étionis euangelii appellauit peri. Πλήρωμα εὐλογίας τοῦ εὐαγγελίου , τὲς
cula , quæ pro euangelio Hierofo- ὑπὲρ τῇ εὐαγγελίε κινδύνες ἐκάλεσεν ,
Iymis fuftinuit. Hoc enim declarant οὓς ἐν Ἱεροσολύμοις ὑπέμεινε . τῦτο γὰρ
quæ fequuntur . 30. Obfecro ergo δηλοῖ 9) τὰ ἑξῆς , λ΄. Παρακαλῶ ἦν ὑ-
ve:fratres, perDominum noftrumle- ὑμᾶς,ἀδελφοί , διὰ τοῦ Κυρίε ἡμῶν Ἰης
σου

6 ) Ita quoqueA. Sed B. ἐσπεδάσαμεν, * ) Απαραπέμπω . 8 ) Α. ἐκεῖνος . 9) Α. τὸ ἑξ .

 EPIST. AD ROMANOS, CAP , XV 155

ὡσῶ Χριςῷ , καὶ διὰ τῆς ἀγάπης τῷ Πνεύ. Jum Chriftum , et per charitatem
ηματος, συναγωνίσασθαίμοι ἐν ταῖς προσ . Janti Spiritus,vt adiuueris me in
orationibus pro me ad Deum, 31 .
πευχαῖς ὑπὲρ ἐμὲ πρὸς τὸν Θεὸν , λα .
vt liberer ab infidelibus qui funt in
Ἵνα ξυρθῶ ἀπὸ τῶν ἀπεθέντων ἐν τῇ Iudac , et ut obfquii mei oblatio
3 Ιεδαίᾳ, καὶ ἵνα ἡห διακονία μου 10 ) ἡ εἰς *
accepta fiat in Icrufalem fantis.
» Ἱερεσαλημ εὐπρόσδεκτος
‫اد‬ γένηται τοῖς Quibusnam dignis laudibus hoc
μαγίοις. Ποίαις ἂν τὶς εὐφημίαις 11 ) d . ter beatum caput ornari queat ?
Primum * enim et ventura fciebat ,
ξίαις τὴν μακαρίαν ταύτην 12 ) και τρισ .
2 et ea prædicit. Etenim Mileti
μακαρίαν κεφαλὴν ςεφανώσει ; πρῶ-
dicebat Ephefiorum fenioribus, a )
τον μὲν γὰρ καὶ ᾔδει τὰ συμβησόμενα , Per omnes ciuitates teftificatur mi-
καὶ προλέγει ταῦτα . καὶ γὰρ ἐνΜιλή- hi fpiritus , quod vincula et
manent. Et
τῷ τοῖς Ἐφεσίων ἔλεγε πρεσβυτέροις , tribulationes me
ὅτι κατὰ πόλιν διαμαρτύρεται 13 ) cum Agabus hæc eadem præ-
με dixiffet , et et
omnes ferent
τὸ πνεῦμα , ὅτι δεσμάμε και θλίψεις με
eum retinere conarentur , diui-
νουσι καὶ τῷ Αγάβε δὲ ταῦτα αὐτὰ nus vir dixit : b ) Quid fem
14 ) προαπόντος, καὶ πάντων ὀδυρομένων,tis et affigitis cormeum ? E-
καὶ ἐπιχῶν αὐτὸν πειρωμένων , ὁ θεῖος go enim non folum alligari
fed et mori paratus fum pro no-
εἶπεν ἀνής · τί κλαίετε , και συνθρύπτε ·
mine Domini noftri Tefu Chri
τέ μου τὴν καρδίαν ; ἐγὼ γὰρ οὐ μό- fi. Hic quoque praedixit , fe et
νον δεθῆναι , ἀλλὰ καὶ ἀποθανεῖν ἕτοι· Romanos vifurum et Hifpanos .
μόςς εἰμὶ ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος τῷ Κυρίου Adiecit autem , fore vt et in
ἡμῶν Ἰησέ Χριςε .καὶ ἐνταῦθα προείρη- abundantia beneditionis euan-
κεν , ὅτικαὶ Ῥωμαίεςὄψεται καὶ 15 Σπα . gelii Chrifti veniat. Deinde,
νές . προστέθεικε δὲ ὅτι καὶ ἐν πληρώμα . velut Iudzorum infaniam accu-
τι εὐλογίας τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριςg ratius confiderans , ipforum quo-
ἐλεύσεται. εἶτα ὡς ἀκριβῶς θεωρῶν τὴν que preces poftulauit, non folum
τῶν Ἰεδαίων μανίαν, καὶ τὰς τούτων propter incredulos , fed etiam
15 ) ἐπήγγειλε προσευχὰς, οὐμόνον ἕνε. propter eos qui credebant. Nain
2 quoque in eum bene affecti
κα τῶν ἀπειθέντων , ἀλλὰ καὶ τῶν πι non erant , eum effe legis trans-
ξευόντων . οὐδὲ γὰς ἐκεῖνα περὶ αὐτὸν grefforem exiftimantes . Quam-
Φιλοσόργως διέκειντο, παραβάτην εἶναι obrem adiecit, Et vr obfequii met
τῷ νόμε νομίζοντες . οὗ δὴ χάρινπροστέ‐ oblatio accepta fire in Hieru
θεικε, καὶ ἵνα ἡ διακονία μου τη) εἰς Ias falen fanftis. Hæc cum
ρεσαλὴμ εὐπρόσδεκτος γένηται τοῖς α . plurimis laboribus collegit ,
Ἁγίοις . μετὰ μυρίων αὐτὰ συνέλεξε πό . difcipulis omnis generis fua-
νων , παντοδαπὰς τοῖς μαθηταῖς παραι- fiones adhibens , et eos qui
ne
νέσεις προσφέρων , καὶ τοὺς δεχομένους recipiebant follicitat ,
αγωνιος, μὴ τὸ μῖσος νικήσῃ τὴν χρείαν , dium vinceret neceffitatem ,
32. Ve

10 ) ή deeft in Β. 11 ) αξίαις abeft ab A , 12) καὶ τρισμ . defideratur in A,

13) Α, μοι. 14) Β. προσειπόντος . Α, αὐτῷ προσειπόντος , 15 ) . A. Ισπανούς,
16 ) A. ἐζήτησε . 17 ) Α.ἡ εἰς κ. τ. λ
4) Act. 20, 23, Ibid. c. 21, 13.
 TI PRET
DORE INTER
156 B. THEO .

32. Vt veniam ad vos in gaudio υλβ '. Ἵνα ἐν χαρᾷ ἔλθω πρὸς ὑμᾶς διὰ
per voluntatem Dei, ut refrigerer , θελήματος Θεοῦ , καὶ συναναπαύσω .
in vobis. Ne ea quidem quæ
honefta funt vult facere fine di. εμαιὑμῖν. Οὐδὲ τὰ καλὰ δίχα τε θεί
zuina voluntate . 33. Deus autem ου θελήματος διαπράττεθαι βούλες
ου θελήματος
pacis fit cum omnibus vobis. Amen . ται. λγ΄. Ὁ δὲ Θεὸς #τῆς εἰρήνης μετά
Deum pacis hoc loco non fine πάντωνὑμῶν. ἀμήν., Θεὸν εἰρήνης οὐχ
caufa Deum appellauit: fed tan- ἁπλῶς ἐνταῦθα τὸν Θεὸν προσηγόρευ
quam et ipfe hac indigens , pro σεν , ἀλλὰ καὶ ὡς αὐτὸς ταύτης δεόμε
pter eos qui aperte bellum ge-
rebant , vel qui aliqua in eum vos, διάτε τους προφανῶς πολεμοῦντας,
fufpicione laborabant. Hanc il . καὶ τοὺς ὑπόπτως περὶ αὐτὸν διακει
lis quoque imprecans " propter μένους˙ καὶ ἐκείνοις ταύτην ἐπευχόμε
eam , quam inter fe habebant, vos , δι᾿ ἣν εἶχον πρὸς ἀλλήλους άμφι
de legalibus obferuationibus con- δολίαν τῶν νομικῶν χάριν παρατηρή-
trouerfiam.
σεων .

CAPVT XVI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ .

do autem vobis Phae . γρ .

90 . υνίςημι δὲ ὑμῖν Φοίβην τὴν ἀδελ-
tommen
e fororem
Commbent noftram , qua υφὴν ἡμῶν , οὖσαν διάκονον τῆς
eft in minifter io ecclefia , qua et Εκκλη σίας τῆς ἐν Κεγχρεαις β '. Ἵνα
in Cenchreis : 2. Vt eam fufcipiatis.
in Domino digne fanctis, et " γήρας αὐτὴν προσδέξηθεἀξίως τῶν ἁγίων
tis ei in quocumque negotio veftri 9} παραςῆτε αὐτῇ ἐν ᾧ ἂν ὑμῶν χρή-
indiguerit : etenim ipfa quoque ad . υζη πράγματι καὶ γὰραὐτὴ προς τις
ftitit multis et mihiiρει. 3. Salu- πολλῶν ἐγενήθη , καὶ ἐμοῦ αὐτ8 . γ . Α-
tate Prifcillam et Aquilam adiu- σπάσασθε 1 ) Πρίσκιλλαν καὶ ᾿Ακύλαν
tores meos in Chrifto Iefu . Cen-
ἐν Χρισῷ Ἰησᾶ .
chreemaximus quidam pagus eft » τοὺς συνεργούς με
Corinthi. Aequum eft ergo ad. Αἱ Κεγχρεαὶ κώμη τίςἐςι τῆς 2) Κορίν-
* initari * vimprædicationis. Bre- 9ου μεγίτη. ἄξιον τοίνυν θαυμᾶσαι τῷ
ui fiquidemtempore non folum κηρύγματος τὴν ἰχύν. ἐν ὀλίγῳ γὰρ χρό-
vrbes, fed etiam pagos pietate re- νω οὐ μόνον τὰς πόλεις τῆς εὐσεβείας ,
pleuit : et tanta erat Cenchreis ἀλλὰ καὶ τὰς κώμας ἐπλήρωσε καὶ τοσ
ecclefiæ congregatio, vt mulierem
οὗτον ἦν τῆς τῶν Κεγχρεῶν ἐκκλησίας
quoque diaconam haberet , eamque τὸ σύτημα , ὡς καὶ γυναῖκα διάκονον ἔ
inclytam et celebrem. Tantis e-
nim abundabat recte faltorum xey , καὶ ταύτην ἀοίδιμόν τε καὶ πολυ-
opibus , vt tales a lingua apofto- θρύλλητον. τοσᾶτον γὰρ εἶχε πλοῦτον
2
tica laudes obtineret, Etenim ipfa κατορθωμάτων , ὡς παρὰ τῆς ἀποτολι-
quoque adftitit multis , et mihi κῆς γλώττης τοιαύτας εὐφημίας καρ
ipfi , Adftitiffe autem , vt pu- πώσαθαι. προςάτις γάρ , φησι, πολλῶν
dixit , quod in eum ho. ἐγενήθη , καὶ ἐμοῦ αὐτῇ . προςασίαν δὲ ,
fpitalis fuerit , eiusque curam ὡς οἶμαι , τὴν Φιλοξενίαν καὶ κηδεμονίαν
καλεῖ
i) Videtur legiffe Theodoret. Πρίσκαν. (quamquam vtramque fcriptionem in
codicibus reperiri profitetur. Id quidem diferte dicit ad 2 Cor. i, 19.
2 ) Α. Κορινθίας,
 1

EPIST. AD ROMANOS. CAP . XVI . 157

καλεῖ · καὶ τιμαῖς αὐτὴν πολλαπλασία gefferit. Multiplicibus ergo eaux

αις ἀμείζεται. αὐτὴμὲν γὰρ , ὡς εἰκὸς, laudibusremuneratur. Ilia enim ,
vt eft verifimile , eum vnam in
εἰς μίανοἰκίαν αὐτὸν ὑπεδέξατο , καὶ πρὸς domum fufceperat , et ad exigu-
ὀλίγον χρόνον · δῆλος γὰρ ὃν ἐν Κορίνθω um tempus, id fcilicet quo Co-
διέτριψεν · αὐτὸς δὲ αὐτῇ τὴν οἰκουμέ‐ rinthi verfatus eft . Ipfe auten ei
· την ανέωξε , καὶ ἐν πάσῃ γῆ καὶ θαλάτ . terrarum orbem aperuit, et in v-
τη περιφανὴς ή γυνή · καὶ οὐκ ἔγνωσαν niuerfa terra marique celebris mu-
lier fa &ta eft : nec eam foli Ro-
αὐτὴνοἱ Ρωμαῖοι μόνοικαι Έλληνες , αλ · maniet Graci cognouerunt , fed
λά καὶ πάντες οἱ βάρβαρα . ἡ δὲ μετὰ etiam barbari omnes , Illa autem ,
λὰ
ταύτην .μνημονευομένη και ταύτην ύπερ . cuius poft hanc meminit , hanc

ηκόντισε . 3) τὴν γὰρ Πρίσκιλλαν, ἢ Πρί- ipfam valde fuperauit . Prifcillata

σκαν,ἀμφότερα γάς ἐςιν εὑρῶν ἐν τοῖς enim , feu Prifcam , (vtrumque in
βιβλίοις libris inuenire eit, ) erAquilam ad
καὶ, τὸν Ἀκύλαν συνεργούς και tutores appellat,et addit ,
InChri-
λεῖ , καὶ προστίθησι τὸ ἐνv Χρισῷ Ἰησοῦ˙ fto Iefu ,ne quis eum exiftimet ar-
ἵνα μή τις υπολάβη τὴν κοινωνίαν τῆς tis focietatem fignificare : erant e-
τέχνης αινίττεται σκηνοποιοὶ γὰρ ἦ- min et ifti tabernaculorum opifi-
- σαν και οὗτοι. λέγει δὲκαὶ ἑτέραν ἀγω- ces. Dicit autem aliud quoque
νίαν μεγίτην. » δ΄ Οἵτινες ὑπὲρ τῆς ψυ- maximum certamen . 4. Qui pro
anima mea fuas seruices fuppofue
υχῆςμὲμε τὸνἑαυτὸν τράχηλον ὑπέθη- runt. Et priuato fuo commune
ηκαν , Προσ ]ίθησι τῷ ἰδίῳ καὶ τὸ κοινόν. adnedit . Quibus non folus egu gra-
„Οἷς οὐκ ἐγὼ μόνος · εὐχαρισῷ , ἀλλὰ καὶ tias ago , fed et cunfieecclefia gen-
υπᾶσαι αἱ ἐκκλησίαι τῶν ἐθνῶν. » Λέ- rium . Aliam quoquelaude dignam
Yel δὲ καὶ ἑτέραν ἀρετὴν ἀξιέπαινον. virtutem profert. Salutat enim
ἀσπάζεται γὰρ κε'. Καὶ τὴν κατ᾽ οἶκον 5. Et domefticam ecclefium eorun .
Declarat autem oratio eminentem
14 )αὐτῶν ἐκκλησίαν. Δηλοῖ δὲ ὁ λόγος corum pietatem. Omnes enim ,
τὴν τῆς εὐσεβείας ὑπερβολήν . πάντες vt verifimile eft, domefticos fuos
γὰρ, ὡς εἰκὸς , τοὺς οἰκείους , τὴν ἄκραν fimam et abfolutam virtutem
ἐδίδαξαν ἀρετὴν , καὶ τὰς θείας λειτες- edocuerant , et diuina myfteria in-
γίας ἔνδον ἐπετέλεν προθύμως . τούτων tus ftudiofe peragebant. Horum
μέμνηται καὶ ὁ θεῖος Λουκᾶς, και διδά- diuinus quoque Lucas meminit ,
σκα πῶς τὸν Απολλὼ πρὸς τὴν ἀλήθει. docetque quomodo Apollonem ad
αν ἐποδήγησαν. „κ Ασπάσασθε Ἐπαινε- veritatein deduxerint. Salutate Eta-
στὸν τὸνἀγαπητόν μου˙ ὅς ἐςιν ἀπας· nerum dilettum mihi, qui eft primis
υχὴ τῆς ᾿Αχαΐας εἰς Χριςόν. 9) Πρῶτος tie Achaia in Chrifto . Primus ,vE
δὲ , ὡς εἰκὸς, παντὸς τῇ ἔθνους ἐπίσευ - ' apparet , ex tota gente credidit.
ου
σεν˙ οὗ δὴ χάριν καὶ τῆς ἀπαρχῆς τὴν Vnde et primitiarum appellatio-
προσηγορίαν ἐδέξατο. 5. Ασπάσασθε nem fortitus eft. 6. Salutate
»Μαριάμ , ἥτις πολλὰ ἐκοπίασεν εἰς ή . Mariam , quæ multum laborauit in
volis,

3 ) Α. τὴν δὲ Πρίσκιλλαν, καὶ Πρίσκαν ἐς. εὗρ . ε.τ . β . λεγομένην . 4) avräv defi
deratur in B. In A. legitur. 5) A. et D. πάντας .
 158 B. THEODORETI INTERPRET .

vobis. Alia rurfus mulier , quæ μᾶς . *Αλλη πάλιν γυνὴ ὑπὸ τῶν οἶ
propter fuos labores coronatur. χρίων πόνων ξεφανεμένη . η ζ'. Ασπό
7. Salutate Andronicum et Iuni-
am cognatos et concaptiuos meos, σασθε Ανδρόνικον καὶ Ἰενίαν τοὺς συγ
** qui funt nobiles in apoftolis , qui αγενεῖς μου , καὶ συναιχμαλώτους μου ,
et ante me fuerunt in Chrifto . 9οι τινές εἰσιν ἐπίσημοι ἐν τοῖς ἀπος-
Multa fimul encomia : et pri- πλοις, οἳ καὶ πρὸἐμοῦ γεγόνασιν ἐν Χρι-
mum quidemPauli.
quod fuerint focii
Concaptiuos 15ῷ ., Πολλὰ κατὰ ταὐτὸν τὰ ἐγκώμιο
periculorum
enim, vt qui fuerint paftionum και πρῶτον μὲν ὅτι κοινωνοὶ τῶν τῇ θεί
cum illo participes , appellauit. του Παύλου κινδύνων, συναιχμαλώτους
Deinde nobiles intignesque effe γὰρ , ὡς τῶν παθημάτων αὐτῷ συμμε
dicit , non in difcipulis , fed in ταχόντας , ἐκάλεσεν . ἔπειτα ἐπισήμους
nec in vulgaribus εἶναι λέγει, οὐκ ἐν τοῖς μαθηταῖς ,ἀλλ᾿
magiftris ; nec
magiftris , fed in apoftolis. Lau · ἐν τοῖς διδασκάλοις , ἐδὲ ἐν τοῖς τυχοῦ .
dat autern eos et
tei : Ante me enim , inquit, fue. οι διδασκάλοις , ἀλλ᾿ ἐν τοῖς ἀποτόλοις ,
runt in Chrifto. Poft eos enimvo- ἐπαινεῖ δὲ αὐτὲς καὶ ἀπὸ τῷ χρόνῳ τῆς
catus fum ego. Ego vero vn- πίτεως · πρὸ ἐμοῦ γάρ , φησι, γεγόνα .
diquaque diuini capitis mode- σιν ἐν Χρισῷ · μετ' αὐτοὺς γὰρ ἐκλής
fiam admiror , 8. Salutare Am- θην ἐγώ ἐγὼ δὲ πανταχε θαυμάζω
pliatum dileftum mihi in Dormino .
Neque hoc etiam parua laus eft τῆς θεσπεσίας κεφαλῆς τὸμέτριον φρό-
Iltum enim dilectum in Domino νημα . „ η . ᾿Ασπάσαθε ᾿Αμπλίαν τὸν
appellauit : quod illum re &te ἀγαπητόν με ἐν Κυρίῳ . Οὐδὲ τέτο
et honefte fe geffiffe declarat. σμικρὸς ἔπαινος . ἐν Κυρίῳ γὰρ ἀγάπης
9. Salutate Vrbanum adiutorem τὸν αὐτὸν προσηγόρευσε κατορθωμά
noftrum in Chrifto , et Sta-
τέτο δηλωτικόν . Θ ' . Ασπάσαθε
dile &tum reum . J Vrba- των
chyn dilectum
mum maioribus laudibus exor- » Οὐρανὸν τὸν συνεργὸν ἡμῶν ἐν Χρισῷ ,
nauit.
Chrifti enim prædi καὶ Στάχυν τὸν ἀγαπητόν με . Μέ
cationum et certaininuum ad- ζοσιν εὐφημίαις τὸν Οὐρανὸν ἐταινίας
iutorem eum vocauit .
σε . συνεργὸν αὐτὸν τῶν τοῦ Χριζοῦ κα
lutate Apellem probumtis in Chri- ζυγμάτων καὶ τῶν ἀγώνων ἐκάλεσεν .
fto. Summa virtu tος
teftimonium , Nihil enim ha. 96. Ασπάσασθε Απελλῆν τὸν δόκιμον
bere adulterinum , bonorum ἐν Χρισῷ . Αρετῆς ἄκρας ἡ μαζυρία .
eft colophon . II . Salutate e- τὸ γὰρ μηδὲν ἔχειν κίβδηλον , τῶν ἀγα

domoqui
os funt ex Ariftobuli θῶν ἐξικολοφών . „ ια . Ασπάσαθετὲς
, et Herodionem
tuin meum , et eos qui funt yἐκ τῶν ᾿Αριςοζέλου , καὶ Ἡρωδίωνα τὸν
ex domo - NarciJi . Clarum συγγενῆ μου , καὶ τοὺς ἐκ τῶν Ναρκίσ
eft familias fuiffe quæ cre. ήσου . Δήλον δὲ , ὡς οἰκίαι ἦσαν πεπι-
diderant . De iis autem qui e . ςευκυῖ αι
ςευκυῖα ι .. περὶ δέ γε 6 ) τῶν Ναρκίσου
περὶ δέ
rant
ex domo Narcifi dicit, φησί,, Τοὺς ὄντας ἐν Κυρίῳ . Ὡς ὄντ
Qui funt in Domino. Quod των δήπεθε καὶ ἄλλων ἐδέπω τῷτο γε-
effent vtique alii, qui nondum id
efient, 12. Salutare Tryphaenam γενημένων . Ε΄. Ασπάσασθε Τρύφαιναν
καὶ
&
6) Α . τῶν ἐκ τῶν Ναρκίσει
 EPIST. AD ROMANOS CAP . XVI. 159

καὶ Τρυφῶσαν , τὰς κοπιώσας ἐν Κϋ . et Tryphofam , quæ laborant in

Rurfus i corona ex
υρίῳ . Πάλιν ἀπὸ τῶνκόπων ὁ ςέφα- Domino .
νος˙
‫اد‬ κόπον δὲ , ἢ φιλοξενίας , ἢ νηςείας , laboribus. Laborem autem , vel
vel
ἢ ἄλλης ἀρετῆς τινὸς , ὁ λόγος δηλοῖ hofpitalitatis , vel ieiunii ,
"♡
»Ασπάσασθε Περσίδα τὴν ἀγαπητὴν, alius cuiuspiam virtutis , fignifi-
γῇ τις πολλὰ ἐκοπίασεν ἐνΚυρίῳ . , Με . cat. Salutate Perfidem chariffiman ,
ζων ταύτης ἡ εὐφημία · μείζων γὰρ ἡ quæmultum laborauit in Domino .
Φιλοπονία . ιγ . Ασπάσασθε Ῥοῦφόν Maior iftius laus , maior enim
fuerat labor et diligentia . 13.Sa-
τὸν ἐκλεκτὸν ἐν Κυρίῳ , καὶ τὴν μητέρα
lutate Rufum eleétum in Domino,
παὐτῷ καὶ ἐμοῦ . Καὶοὗτος πάλιν ὁ ἔπ 3 et matrem eius et mneam . Hæc
αινὸς ἀξιέρατος. πολλοὶ γὰρ κλητοὶ , -
λίγοι δὲ ἐκλεκτοί. καὶ τὴν τούτου δὲ μη . quoque eft laus magni facienda .
Multi enim vocati, pauci vero e-
τέρα πολλοῖς ἐλάμπρυνεν ἀρετῆς κατος ledi. Eius quoque matrem cele
θώμασιν · οὐ γὰρ ἄλλως ἠξιώθη Παύ- brat ob multa redte faéta : ne-
λε μήτης ὀνομασθῆναι. τῷ μὲν γὰρ Ῥέ- que enim aliter digna efet habi
J
φου ἡ φύσις αὐτὴνἀπέφηνε μητέρα , ta , quæ mater Pauli diceretur . ''
τε δὲ 7) θείου Παύλου τῆς ἀρετῆς τὸ Natura enim ean * Ruff matrem
αἰδέσιμον . δ΄. Ασπάσασθε Ασύγκρι- effecit : diuini autemr Pauli ,
virtutis reuerentia . 14. Salutate
„ τον , Φλέγοντα , Ἑρμαν , Πατρόζαν , Alyncritum , Phlegontem , Herman ,
Ἑρμῆν , καὶ τὰς σὺν αὐτοῖςἀδελφές , Patrobam , Hermen , et qui cum
Αλλη αὕτη συνοικία πιζῶν , τῆς Παύλε eis funt, fratres. Alia hæc erat

προσηγορίας αξία . έ. Ασπάσασθε Φι- fidelium famnilia Pauli falutatione

υλόλογον , καὶ Ἰουλίαν , Νηρέα καὶ τὴν digna . 15. Salutate Philologum et
καδελφὴν αὐτῷ , καὶ Ὀλυμπᾶν , καὶ * Tuliam , Nereum et fororem eius ,
et Olympam , et omnes qui cum eis
τοὺς σὺν αὐτοῖς πάντας ἁγίους . 3 Και funt fanetos .
Hi quoque fimul
οὗτοι πάλιν κατὰ ταυτὸν διάγοντες , δι᾿ “ degentes , virtutis fuæ gratia , a-
ἣν εἶχον ἀρετὴν , τῆς ἀποτολικῆς poftolicam
falutationem affecuti
8) προσρήσεως ἔτυχον . οὕτω τούτους 6- funt. Cum hos1 ergo nomina .
νεματὶπροσειπῶν , ἅπασι λοιπὸν ἀλλή . tim falutaffet , omnibus dein .
λες ἀσπάσασθαι παρηγΓύησεν . ις' . Α . ceps præcepit vt fefe inuicem fa-
lucent. 16. Salutate , inquit ,
σπάσαθε , γάρ φησιν , ἀλλήλους ἐν τος inuicem in ofculo fanéto.
Φιλήματι αγίω . 9 Ἐπειδὴ γὰρ ἀπὼν
Quoniam enim ipfe abfens eas
αὐτὸς αὐτοὺς ἐκ9 ) ἐδύνατο περιπτύξα . ampl ecti non
poterat , per
σθαι , δι' αὐτῶν 1ο ) ποιεῖ, παρακελευ- iptos facit, iubens vt fe in-
σάμενος 11 ) ἀλλήλους ἀσπάσασθαι , καὶ uicem falutent , falutentque
ἀσπάσασθαι ἐν ἁγίῳ φιλήματι , σεμνῷ , ofculo fando , honefto , et
καὶ σώφρονι, καὶ εἰλικρινεῖ , καὶ γνησίῳ , modefto , et fingero , et ger
12) καὶ δόλου παντὸς ἀπηλλαγμένῳ . mano, et ab omni dolo aliena .
Sali.

7 ) θείου abeft ab A. 8 ) Β. προεδήσεως. 9) A. ἠδύνατο . 10) Α. τοῦτο π ,

I ) A. addit αὐτοῖς . 12 ) καὶ δόλε -· ἀπηλλ . abfunt a B. Contra habentur
in A. qui tamen omnittit : καὶ γνησίῳ .
 160 B. THEODORETI INTERPRET ..

Salutant vos omnes ecclefia Chri- »" Ασπάζονται ὑμᾶς αἱ ἐκκλησίαι πᾶ

fti . Totius propemodum ter- „ σαι τοῦ Χρισοῦ ᾿Απὸ πάσης ,
ως εἰπεῖν , τῆς οἰκουμένης προσεῖπε
rarum orbis nomine eam ciuita- ὡς
tem falutauit, quæ vniuerfo ter τὴν τῆς οἰκουμένης προκαθημένην .
rarum orbi prafidebat . 17. Rogo nιζ '. Παρακαλῶ δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοὶ ,
autem vosdifenfiones
eos , qui , fratres , etvt offendicula
obfernetis » σκοπειν
τοὺς τὰς διχοτασίας καὶ τὰ
praterdotirinamquam vosdidi. » σκάνδαλα , παρὰ τὴνδιδαχὴν, τηνἣν
ciftis faciunt , et declinate ab illis. 9μεῖς ἐμάθετε , ποιοῦντας καὶ ἐκκλίνε
Malos legis defentores fignificat , ητε ἀπ ' αὐτῶν . Τοὺς κακοὺς τῷ νό-
quorum iubet doctrinam fugere , μου συνηγόρους διὰ τούτων αινίτζεται ,
laudans principis apoftolorumn ὧν φεύγειν τὴν διδασκαλίαν παρακε‐
pradicatioinem . Dicere enim, λεύεται, ἐπαινῶν τε κορυφαίου τῶν ἀ
-Qui præter doctrinam quam vos ποτόλων τὸ κήρυγμα . τὸ γὰρ λέγειν ,

didiciftis faciunt
impenfe lauda eius
t ,doctr inameft quai
quin παρὰ τὴν διδαχὴν ἣν ὑμεῖς ἐμάθετε ,
ν
acceperant. 18. Tales enim ποιῶντας , μάλα θαυμάζοντός εξί τη
Domino Chrifio non feruiunt , διδασκαλίαν 2.ἧς ἔτυχον. κή . Οἱ γὰρ
eft " fermnonem hinc ma-
*
rifeftum ventri. effe de σταἔτοι τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Χρισῷ οὐ δοῦ
nifeftum fermonem effe de ηλεύουσιν , ἀλλὰ τῇ ἑαυτῶν κοιλίᾳ .
Iudais : eft
eorum enim ingluuiem
femper accufat . et alibi 4dicit , Καὶ ἐντεῦθεν δῆλον, ὡς περὶ Ἰουδαίων
Quorum Deus venter eft. Et per ταῦτά φησιν · ἀεὶ γὰρ αὐτῶν τῆς γα-
dulces fermones et beneditiones sριμαργίαςκατηγορεῖ καὶ ἀλλαχέφη 2
feducunt corda innocentium . Be- σὶν , ὧν Θεὸς ἡ κοιλία . .» Καὶ διὰ τῆς
nedictionem laudem vocauit. In-
χρησολογίας καὶ εὐλογίας ἐξαπα ]ῶσι
nuit autem etiam aliquos ex τὰς καρδίας τῶν ἀκάκων . Εὐλογίαν
ipfis fuiffe feduêtos . Seducunt
enim , inquit , corda fimpii. τὸν ἔπαινον ἐκάλεσεν . αινίττεται δὲ και
cium. Non malitiam itaque , τινας ὑπαχθέντας ἐξαὐτῶν · ἐξαπατῶ .
fed fimplicitatem accufauit. σι γάρ , φησι , τὰς καρδίας τῶν ἀκάκων .
Deinde eos rurfus laudibus ex- οὐ κακοήθειαν μέντοι , ἀλλὰ ἁπλότητα

dientia 19.in Veftra

omnesenimdiuul-
obe- ᾐτιάσατο. είτα πάλιν αὐτοὺς τοῖς ἐπα
νοις ἐγείρει. μθ. Ἡ γὰρ ὑμῶν ὑπακοὴ
‫دو‬
gata eft . Quod doctrinam a-
poftolicam alacri animo fufce . nεiς πάντας ἀφίκετο. Ὅτι προθύμως
peritis . Gaudeo igitur , in τὴν ἀποτολικὴν διδασκαλίαν ἐδέξασε.
quit , in vobis. Attamen etiam » Χαίρω ἦν , φησὶ , τὸ ἐφ ' ὑμῖν . Αλλ'
laudanda * docere pergit. Sed ὅμως καὶ ἐπαινῶν 2 ἐπιμένει διδάσκων .
volo vos fapientes effe in bono , Θέλω δὲ ὑμᾶς σοφοὺς εἶναι εἰς τὸ ἀ-

quefimplices
et malo. Hanc quo
legemn in. Dominus apo-. " γαθὸν , ἀκεραίους δὲ εἰς τὸ κακόν ,
tolis dedit , dicensa ) , Eftote Τέτον καὶ ὁ Κύριος τοῖς ἀποτόλοις τὸν
prudentes ficut ferpentes , et νόμον προσήνεγκε , γίνεσθε λέγων φρόνι-
fimplices ficut columbæ. Vult μου ὡς οἱ ὄφεις , καὶ ἀκέραιοι ὡς αἱ περι-
autem
ditun quoque domi ξεροί. βέλεται δὲ καὶ ὁ δεσπολικὸς 13) λό-
yos,

13 ) A. addit : και αποςολικός, a ) Matth : IO , tết ch

 EPIST . AD ROMANOS. CAP . XVI, 161

γος , 14) ἀποθέθαι μὲν τὰς παρὰ τῶν nicum , nos infidias quidem quæ
δυσμενῶν προσφερομένας ἐπιβουλάς , ἥ ab inimicis parantur repellere ,
κιςα δὲ τοὺς ἀδικοῦντας ἀμύνεσθαι. eos autem qui iniuriam faciunt
υκ΄. Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης ις ) συντρίψει minime vlcifci. • 20. Deus au-
„ τὸν Σατανᾶν ὑπὸ τοὺς πόδας ὑμῶν ἐν tem pacis conteret Satanam fut
„ τάχει , Ἐπειδὴ φυλάτζεθαι τοὺς pedibus veftris velociter . Quon-
δυσμενεῖςπαρηγγύησεν , εἰς καιρὸν τὸν ipminonuit vt ab inimicis caue-
Θεὸν ἠντιζόλησε τὸν τῶν ἐπιβουλῶν συν- remnus , opportune Deum roga-
uit , vt infidiatorum magiftrum
- τρίψαι διδάσκαλον , καὶ τοῖς τῶν πεπι- conterat , et eorum qui credide-
ςευκότων ὑποτάξαι ποσίν . „ Ἡ χάρις runt pedibus fubmittat .
Gratia .
„ τῷ Κυρίου ἡμῶν Ἰησὲ Χρισε μεθ᾽ὑμῶν .
Domini noftri Iefu Chrifti vobis-
δείξας τὸν πολέμιον ὑπέδειξε τὸν ἐπί- cum
. Poftquam oftendit hoftem ,
κουρόν . οἱγὰρτῆς θείαςχάριτοςαπο indicauit auxiliatorem .
λαύσαντεςτὸ ἄμαχον ἔχουσιν. κα . A- nim Dei gratiam confe Qui e-
· cuti funt ,
„σπάζονται ὑμᾶς Τιμόθεος ὁ συνεργός funt inexpugnabiles . 21. Salu
» μου , καὶ Λούκιος , καὶ Ἰάσων , καὶ Σω- tant vos Timotheus adiutor meus ,
„ σίπατρος , οἱ συγγενεῖς μου . Ὁ μὲν * et Lucius , et Iafon , et Sofipater ,
· ἐπίσημον ἔχει τῷ ἔργε τὴν κοινωνίαν , οἱ δὲ cognati mei. Ille quidem in-
τὴν συγγένειαν τῷ δὲ συγγενὲς ὁ συνερ- hi figne m habet
vero operi
cognatione m s: focie
coadtatem ,
iutor
γὸς πολλῷ τιμαλφέτερος. οὗτος δέ ἐξι autem cognato multo eft hong-
Τιμόθεος , ὃν ἐν Λύτροις περιέτεμε , πρὸς ratior . Hic autem eft Timo-
τὰς δύο γέγραφεν ἐπιτολάς˙ καὶ τῷ theus , quem Lyftris circumci-
* Ἰάσωνος δὲ μέμνηται ἡ τῶν πράξεων dit , ad quein duas fcripfit epi-
Iafonis vero meminit
ἑτορία . κβ '. Ασπάζομαι ὑμᾶς ἐγὼ Τέρ- ftolas.
quoque adtuum hiftoria . 22. Sa-
„ τιος ὁ γράψας τὴν ἐπιτολὴν ἐν Κυρίῳ , ἵκιωτος ego Tertius , qui fcripfe
Εἷς ἦν καὶ οὗτος τῶν τῆς ἀποτολικῆς δι- epiftolam ,in Domino. Erat
· δασκαλίαςἠξιωμένων οὗ ου δὴ καὶ χάριν quoque vnus eorum qui apofto-
* τῆς ἁγίας ψυχῆς τὰς ὠδῖνας διὰ licam doctrinam perceperant.

γλώττης δεχόμενος ἐνθεῖναι

ταύτας Quare fantæ animæ fatus per
προσετάχθη τῷ χάρτῃ . κγ. Ασπά . mandar linguamne, excipiens charte illos
23. Salus
” ζεταιὑμᾶς Γάϊος ὁ ξένος μου , καὶ τῆς
tat vos Caius hofpes meus, et
9ἐκκλησίας ὅλης. Μεγίτη καὶ αὕτη vniuerfa ecclefia . Hoc etiam
eft laudi s teftimo-
τῆς εὐφημίας ἡ μαρτυρία , τὸ τὴν οἶ maximun
nium , domu m alum nis fidei
κίαν τοῖς τῆς πίτεως ἀναπετᾶσαι τρο
aperire , et cum aliis omnibus
φίμοις , καὶ μετὰ τῶν ἄλλων απάντων , iptium orbis terrarum doétorema
μ καὶ αὐτὸν τὸν τῆς οἰκουμένης θεραπεῦ- fouere .
Hofpitem enim eum
σαι διδάσκαλον . ξένον γὰρ τὸν ξενοδό . appellat qui hofpitio excipit .
χον καλεῖ. Κορίνθιος δὲ ἦν οὗτος , και Is autem erat Corinthius , et
hoc

14 ) Α . ἀποτίθεθαι . 15) συντρίψαιleftum effe a noftra , ex eius interpretatione

colligit Millius.

B. Theod, Tom, III. L

 162 B. THEODOR . INTERPR . EPIST . AD ROM .CAP . XVI .

hoc docuit diuinus apoftolus in τῦτο ἡμᾶς ἐν τῇ πρὸς Κορινθίους ἐδίδα-

epiftola ad Corinthios : Gratias , ξεν ὁ 16 ) θεῖος ἀπόςολος εὐχαριςῶ , φη-
inquit , a) ago Deo meo , quod vi , τῷ Θεῷ μου , ὅτι οὐδένα ὑμῶν > ἐβά
"
nullum veftrum baptizaui nifi πλισα , εἰ μὴ Κρίσπον και Γάϊον.» Ασπά
Crifpum et Caium . Salutat vos
„ ζεται ὑμᾶς Ἔραςοςὁ οἰκονόμος τῆς πός
Eraftus arcarius ciuitatis , et πλέως , καὶ Κέαρτος ὁ ἀδελφός. , Οὐ
Quartus frater . Non appellat
τῆς ἐκκλησίας αὐτὸν οἰκονόμον καλῶς ,
eum ecclefia ceconomnum , fed
ciuitatis , vt cui curatio quæ ἀλλὰ τῆς πόλεως , ὡς κηδεμονίαν τινὰ
dam prorfus credita fuerat. Me πάντως πεπιςευμένον. μέμνηται δὲ αὐτ
minit autem eius etiamn in epi- τῷ καὶ ἐν τῇ πρὸς Τιμόθεον ἐπιτολῇ
ftola ad Timotheum , fic di λέγει δὲ ἔτως Ἔραςος ἔμεινεν ἐνΚορίν
cens , k) Eraftus manfit Corinthi
* Reliqui θῳ . Τρόφιμον δὲ ἀπέλιπον ἐν Μιλήτῳ
autem Trophimum ἀσθενοῦντα . „ κδ '. Ἡ χάρις τ8 Κυρίου
Mileti ægrotantem . 24. Gra-
tic Domini noftri Iefu Chrifti » ἡμῶν Ιησε Χριςῦ μετὰ πάντων ὑμῶν.
cum omnibus vobis . Amen . Spi- „ ἀμήν . Πάλιν αὐτοῖς τῆς πνευματι- .
vitalem illis rurfus benedi &tio- κῆς εὐλογίας μετέδωκε , καὶ τῇ τῇ Κυ-
nem impertiit , et Domini gratia , ρίου χάριτι καθάπες τινὶ ἀδαμαντίνῳ
tanquam adamantino aliquo mu-
Hoc idem et περιέβαλε τάχει . τῦτο καὶ προοίμιον
10 , circumdedit.
epiftolæ procmium conftituit , et τῆς ἐπιτολῆς ἐποιήσατο , καὶ τέλος ἐπέ
finem impofuit . Huius fimus θάκε. ταύτηςκαὶ ἡμεῖς μεταλάζωμεν
nos quoque participes , vt infi ἵνα κρείττους τῶν ἐπιβουλῶν γενώμεθα ,
diis fuperiores euadamus , vt ab ἵνα ὑπὸ ταύτης φωτιζόμενοι , τὴν εὖ-
ea illuminati recta via absque θεῖαν ὁδὸν ἀπλανῶς διοδεύσωμεν , καὶ
vllo errore incedamus , et apofto-
lica fequentes veftigia , digni ha . τοῖς ἀποςολικοῖς ἀκολουθήσαντες ἴχνε
beamur qui doétorem videamus , σιν , αξιωθῶμεν ἰδεῖν τὸν διδάσκαλον ,
et per illius interceffionem do- και δια τῆς ἐκείνου πρεσβείας τῆς δε
minicam beneuolentiam et pro σποτικῆς ἀπολαύσωμεν εὐμενείας ,καὶ
miffa confequamur , gratia et be-
nignitate Domini noftri Iefu τῶν ἐπηγγελμένων τύχωμεν ἀγαθῶν ,
χάριτι καὶ Φιλανθρωπία τ8 Κυρίου ἡ
Chrifti, cum quo Patri , fimul
cum fando Spiritu , conuenit μῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ , μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρὶ
gloria etmagnificentia , nunc et σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι, δόξα πρέ
femper , et in fæcula fæculo- πε
17 ) καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ,
rum . Amen .
καὶ εἰς τὲς αἰῶνας τῶν αἰώνων. αμήν.

Sciendum eft quod epiftola ad Ro- 18) Ιτέον ὅτι ἡ πρὸς Ῥωμαίους ἐπιςολὴ
manos fcripta fit . Corintho . ἐγράφη ἀπὸ Κορίνθου .

**

ΤΟΥ

16) θεῖος abeft ab A. 12 ) A. addit : τιμὴ κ. μεγ . 18 ) Hæc fubfcriptio non re-
1 peritur in Aug.
a ) 1 Cor. 1 ; 14- b ) 2 Tim . 4 , 20.
 163

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ
E P M ' Η Ν Ε Ι Α
ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ
ΠΡΩ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ:

BEATI THE ODORETI

EPISCOPI CYRENSIS
ΙΝ Τ Ε R Ρ R Ε Υ ΑTIO
PRIMÆ E PISTOLÆ

AD CORINTHIOS
.

ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGUMENTUM.

ορινθίοις τὸ σωτήριον κήρυγμα alutar em prædicationem diui-

nus Paulus Corinthiis pri-
πρῶτος ὁ θεσπέσιος προσενήνο-
mus attulit , et plurimo tem-
Κ χε Παῦλος, καὶ συχνὸν δὲ παρ᾽ S
pore apud eos verfatus eft ,
αὐτοῖς διέτρεψε χρόνον , τέτο cum Dominus hoc ei aperte prace
.
τῷ Δεσπότε διαρξήδην παρεγγυήσαν . piffet, Loquere , inquit ad eum, a ) et
τος˙ λάλει γὰς , ἔφη πρὸς αὐτὸν , καὶ ne tacueris : eft enim mihi multus
μὴ σιωπήσῃς · ἔςι γάρ μοι λαὸς πολὺς populus in hac ciuitate, Cum ergo
annus et fex menfes præteriiffent ,
ἐν τῇ πόλα ταύτῃ . ἐνιαυτῷ τοίνυν και ipfe quidem prædicationis gratia in
μηνῶν ἓξ διεληλυθότων , αὐτὸς μὲν εἰς alias ciuitates profectus *eft. Illi vero *
ἑτέρας ἐξεδήμησε πόλεις τῷ κηρύγμα . fophifticamcontentionem , et glo-
τος χάριν. ἐκεῖνοι δὲ τὴν σοφιτικὴν ἔριν riæ ftudium æmulati funt. In mul-
καὶ φιλοτιμίαν ἐζήλωσαν . εἰς πολλάς tas enim factiones diuifi , cum viros
eloquentes fibi magiftros adfciuis-
γὰρ συμμορίας διηρέθησαν , ἐλλογίμους fent, finguli fuunperpetuo lauda-
ἄνδρας προςησάμενοι διδασκάλες , καὶ bant , et de his inter fe inuicem ,
ἕκατοι τὸνοἰκεῖον διετέλων θαυμάζοντες , contendebant. Vnus autem ex iis
καὶ πρὸς ἀλλήλες περὶ τέτων φιλονεί . qui fe propter dicendi facultatem
κῶντες . εἷς δὲ τέτων τῶν ἐπ᾽ εὐγλωτ ]ίᾳnagnopere iaftabant , maxinum
aufus
σεμνυνομένων , καὶ παρανομίαν μεγίςην nouerca enim confueuerat. Qui au-
ἐτόλμησε˙ τῇ γὰρ μητρυιᾷ συνευνάζετο .
tem eius partium erant , hoc pro ni-
οἱ δὲ τῆς τότε συμμορ
་ ίας τῦτο μὲν παρ-hilo ducebant , folamque eloquen
εώρων , μόνην δὲ τὴν εὐγλωττίαν εὐφή- riam laudibus profequebantur.
μεν . ᾗ δὴ χάριν ὁ θεῖος ἀπότολος ἀρ. Quapropter diuinusPaulus in prin-
ξάμενος τῆς ἐπιτολῆς , τῆς νομιζομένης cipio epiftola , tam .quæ exifti
matur fapientiam reprehendit ,
L 2
*) Act. 18, 9. 10.
 B. ΤHEODORETI INTERPRET .
164

et oftendit prædicationem illa σοφίας κατηγορᾷ , καὶ δείκνυσι τὸ κή

quidem carere , fed maximam ζυγμα ταύτης μὲν γεγυμνωμένον , μεγί-
habere vim . Iam vero eos et-
5ην δὲ δύναμιν ἔχον. ἐπιμέμφεται δὲ καὶ
\ iam repre hendi t , qui de aliis re·
τοῖς ἀμφισβητῶσι μὲν πρὸς ἀλλήλες πε
bus inter fe contendentes , fecu.
lares magiftratus iudices adhibe : ρὶ πραγμάτων ἑτέρων , βιωτικοῖς δὲ ἄρ
Bebant . Prohibet etiam ne eo- χεσίδικαςαῖς 2 κεχρημένοις . ἀπαγορεύει
rum quæ idolis funt immolata δὲ καὶ τὴν τῶν εἰδωλοθύτων μετάληψιν ,
participes fiant , innuullo
ens shoc quo αἰνιζόμενος ὡς καὶ τᾶτο παρά τινων
que aufos effe nonn .
rim autem et de virginitate et ἐτολμᾶτο ἐν δὲ τῷ μεταξύ ,καὶ περὶ
de viduitate vtilia confulit. παρθενίας καὶ χηρείας συμβελεύει τὰ
Quin etiam de fpiritualibus do- πρόσφορα · καὶ μέντοι καὶ περὶ τῶν
nis prolixe differit , docens eo- πνευματικῶν χαρισμάτων μακρὲς ἀπο
rum differentiam , et præcipiens, τείνει λόγες ,τὴν τέτων διδά
2 σκων δια-
vt dono linguarum non ad lau-
dem captandain , fed ad vtilita . Φοράν , καὶ παρεγγυῶν τῷ χαρίσματι
o m τῶν γλωτ ]ῶν μὴ κατὰ φιλοτιμίαν, ἀλ-
tem vtantur., Porr aute eis
etiam profert doctrinam de re λὰ κατάχρείαν , κεχρηθαι . προσφέρει
furrectione , cum aliqui , vt eft δὲ αὐτοῖς καὶ τὴν περὶ τῆς ἀνατάσεως
verifimile , eis perfuadere cona- διδασκαλίαν , τινῶν , ὡς εἰκὸς , πέθαν
rentu
cor r ,um
por der refur
quodbatu
ne dice admitter
one.
reftient αὐτὲς πειρωμένων τὸν περὶ τῆς ἀνατά
Aliqua etiam alia , ne de fingu . σεως τῶν σωμάτων μὴ προσδέχεθαιλό .
lis dicendo fimn prolixior , feri γον . καὶ ἄλλα δέ τινα, ἵνα μὴ καθ᾽ ἕκα-
ptis fuis inferuit , quæ et illis 5ον λέγων μηκύνω , τοῖς πρὸς αὐτὲς ἐνέ-

erant conducibilia , et omnibus θηκε γράμμασι ,κακείνοις ὀνησιφόρα ,

De chriftiano autem dogmate καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ὠφέλειαν πραγ
ideo parcius locutus eft , quod ματευόμενα . περὶ μέντοι τῷ δόγματος
non paruo tempore apud eos πολλοῖς ἐχρήσατο λόγοις , ἐπειδήπερ ἐκ
verfatus , quid fentire oporteret ὀλίγον πας αὐτο
་ ῖς διατρίψας χρόνον ,
eos accurate docuerat , et admi. ἀκριβῶς αὐτὲς ἅπερ δεῖ φρονεῖν ἐξεπαί
rabilis poft eum veniens Apol· δευσε , καὶ ὁ θαυμάσιος δὲ ᾿Απολλώς μετ᾿
lo apoftolicam doctrinam confir
1 Optimum ergo medi αὐτὸν ἀφικόμενος τὴν ἀποτολικὴν διδα-
inauerat .
cum imitatus eft, et affe& ioni- σκαλίαν ἐκράτυνεν . ἄριςον τοίνυν ἰατρὸν
$
bus morbisque conuenientia ine ἐμιμήσαλο , καὶ τοῖς πάθεσι κατάλληλα
dicamenta prebuit . Ferendis au- προσενήνοχε φάρμακα . διηκόνησαν δὲ
tem literis operam nauarant Ste τοῖς γράμμασι Στεφανᾶς , και Φερτε-
phanas , etFortunatus , et Achai νᾶτος , καὶ 'Αχαϊκὸς , παρὰ τῶν Κοριν
ad ipfum miffi a Corinthiis,
vt ipfe docet in fine. Bentum θίων πρὸς αὐτὸν ἀποκαλέντες , ὡς ἐν τῷ
enim Timotheum ad ipfos qui- τέλει διδάσκει . τὸν γὰρ μακάριον Τιμό
dem mifit , fed non cum epifto θεον ἀπέςειλε μὲν πρὸς αὐτὲς , ὦ μὴν
1a , quod ipfe oftendit . Aiteniín , a ) μετὰ ἐπιτολῆς , καὶ τῦτο δῆλον αὐτὸς
Si venerit Timotheus , videre ut fine πεποίηκεν · ἔφη γὰρ, ἐὰν ἔλθῃ Τιμόθεος ,
metufit apud vos.
βλέπετε ἵναἀφόβως γένηται πρὸς ὑμᾶς.
ΚΕΦΑ-
« ) 1 Cor. 16, 10 .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. I 165

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ * CAPVT 1.
α..
αῦλος κλητὸς ἀπότολος Ἰησοῦ 1. Daulus vocatus apoftolus lefu
1.Paulus
Chrifti. Vel ipfum procemium
„ Χρις8. , Καὶ αὐτὸ τὸ προοί-
quinam
μιον τὸν τῆς κατηγορίας μηνύει σκοπόν. indicat. fitreprehe nfionis fcopus
Docet enim eos ne fibi ,
διδάσκει γὰρ αὐτὲς μὴ ἑαυτοῖς θαῤῥεῖν , ipfis confidant
, fed in Deo , qui
τω σεσωκότιΘεῷ
ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ 2 μέγα φρονεν . ipfos feruauit , glorientur . Pro-
διὰ τέτο καὶ τῆς ἀποτολῆς καὶ τῆς κλή- pterea et apoftolatus et vocatio
Vos -
σεωςἐμνημόνευσε, μονονεχὶ λέγων , ὑμεῖς nis meminit : quafi dicat ,
μὲν ἑαυτὲς ἐξ ἀνθρώπων ὀνομάζετε, ἐγὼ quidem vos ipfos nominatis ex
hominibus , ego vero meipfum ex
δὲ ἐμαυτὸν ἀπὸ τὸ καλέσαντός με και eo quime vocauit et mifit , Iefu
ἀποτάλαντος Ἰησῦ Χρι58. „ Διὰ θελή- Chrifto . Per voluntatem Dei.
ρματοςΘεῷ ,, 9 Και τῦτο ὡσαύτως τῆς Hoc etiam eorum diffenfionem
διαφωνίας κατηγορε˙ πατρὸς γὰρ καὶ fimiliter accufat : Patris enim ac
υἱδ τὴν συμφωνίαν ὑπέδειξε. διδάσκει δέ Filii confenfionem oftendit. Si-
ἡμᾶς κατὰ ταὐτὸν ,ὡς ἀδιαφόρως τοῖς inul etiam nos docet, quod præ
pofitionibus citra vllum difcri-
προθέσεσι κέχρηται. ἐνταῦθα γὰρ τὴν men vtatur. Hic enim præpofi-
δι᾽ ὦ , ἣν οἱ τὰ ᾿Αρες 2καὶ Εὐνομία Φρο- tionem Per quem , quam qui cum
νῦντες προσνέμεσι ‫اد‬τῷ υἱῷ , ἐπὶ τῇ πα- Ario et Eunomio fentiunt Filio
de Patre pofuit.
τρὸς τέθεικεν. ἐκ ἂν δὲ τέτοι) ἔδρασεν , attibuunt ,
επερ ἄρα ἔλατ] όν τι τῆς ἐξ ἑ τὴν δι᾽ ᾖ Hoc autem non feciffet , fi præ-
pofitionem Per quem minus ali-
σημαίνειν ὑπέλαβε . Καὶ Σωσθένης ὁ ἀ quid fignificare exiftimaffet , quam
3δελφὸς , »3 Τῗτον ὑπολαμβάνω Κορίν- Εx quo . Et Softhenes frater.
πιον εἶναι. μέμνηται δὲ αὐτῷ καὶ ἡ τῶν Exiftimo hunc effe Corinthium .
Eius autem meminit quoque
πράξεων ἱτορία , καὶ διδάσκει ἡμᾶς ὁ
μακάριος Λεκάς, ὡςἁρπάσαντες αὐτὸν Aâtuum hiftoria , a ) et docet nos
beatus Lucas , quod arripuerint
ἐπὶ τῷ Γαλλίωνος οἱἝλληνες λίαν ἠκίσαν- eum Græci fub Gallione , et nia-
το. κβ ' . Τῇ ἐκκλησίᾳ τῷ Θεἔ τῇ ἔσῃ ἐν le multarint . 2. Ecclefia Dei
» Κορίνθῳ , ἡγιασμένοις ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ , quæ eft Corinthi , Janctificatis in
" κλητοῖς ἁγίοις , σὺν πᾶσι τοῖς ἐπικα- Chrifto Iefu , vocatis fantis , cum
πλεμένοις τὸ ὄνομα τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰη- ounibus qui inuocant nomen Do-
mini noftri Iefu Chrifti , in omni
968 Χρισᾷ , ἐν παντὶ τόπῳ αὐτῶν τε καὶ
loco ipforum , et nofiro. / Omnia
ψἡμῶν. Πάντα τὰ εἰξημένα το πά- que dieta iunt morbi funt re-
θεςαλεξιφάρμακα . τὴν γὰρ κακῶς γε- media : male factam enim diui-
γενημένην συνάπλει διαίρεσιν . καὶ πρῶ . fionem coniungunt . Et primum
τονμὲν αὐτὲς μίαν ἐκκλησίαν ἀποκαλεῖ , quidem ipfos vocat vnam eccle-
καὶ Θεῷ ἐκκλησίαν, καὶ προστίθησιν , ἐν fam , et Dei ecclefiam , et addit,
in Chrifto Iefu , non in hoc vel
Χρισῷ Ἰησᾷ, ἐκ ἐν τῷ δεῖν καὶ δεῖν καὶ illo. Vocat autein ipfoset vo-
λεῖ δὲ αὐτὲς καὶ κλητὲς καὶ ἁγίες, καὶ catos et fanctus , et iis copulat
συνάπλει τοῖς κατὰ τὴν οἰκεμένην πεπι- qui toto in orbe terrarum credi-
τευκόσι, διδάσκων ὡς ἐκ αὐτὲς μόνον derunt : docens non ipfos folum
L 3 con-

1) Ita B. Sirmondi textus habebat : ἔδρακεν .

a ) Alt. 18 , 17.
 I
RET RPRE
T
ODO
166 B. THE INTE .

concordes effe oportere, fed omnes ὁμονον προσήκει, ἀλλὰ καὶ πάντας τες
etiam qui falutari pradicationi τῷ σωτηρίῳ πεπιτευκότας κηρύγματι
crediderunt , vnum fentire , ντ
qui in vno Chrifti Domini cor- ἓν ἔχειν φρόνημα , ἅτε δὴ εἰς ἓν σῶμα
pore coniunati fint. Illud autem , συντελῶντας τῷ Δεσπότε Χρισ8. τὸ δὲ,
ipforum et noftro , cun Domino αὐτῶν τε καὶ ἡμῶν, τῷ Κυρίῳ συνήρμο
colaret, ita vt fenfus fit, Et nos sαι , ἀντὶ τῷ ,καὶ ἡμεῖς οἱ γράφοντες ,
2
qui fcribimus , et vos qui acce · καὶ ὑμεῖς οἱ τῶν γραμμάτων ἀπολαύον
ptis literis fruimini , vnum Domi-
num habemus Chriftum . 3. Gra- τες , ἕνα Κύριον ἔχομεν Ἰησέν Χρισόν,
tia vobis et pax a Deo patre no- . » γ΄ . Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸΘεόπα
firo ,
et Domino Iefu Chrifto. „ τρὸς ἡμῶν , καὶ Κυρίε Ιησε Χρισε,
* Opportune eis gratiam precatus Εἰς καιρὸν αὐτοῖς καὶ τὴν χάριν ἐπηύς
eft et pacem , vt qui diuifi es . ξατο καὶ τὴν εἰρήνην ,ἅτε δὴ διηρημένοις και
fent ," et inter fe diffentirent. καὶ τασιάζεσι πρὸς ἀλλήλες , ταύτης
Huius autem largitorem effe
oftendit non folumn Patrem , fed δὲ ἔδειξε χορηγὸν ἐ τὸν πατέρα μόνον ,
etiam Filium , Patris et Filii aqua ~ υἱδ
æqua-. αλλα καὶ τὸν υἱὸν , τῷ πατρὸς καὶ τῷ 2
litatem indicans. 4. Gratias ago δεικνὺς τὴν ἰσότητα . » δ΄ . Εὐχαρισῷ τῷ

Deo meo pro vobis de gratia Dei , 1, Θεῷ με πάντοτε περὶ ὑμῶν ,ἐπὶ τῇ τη
quα eft
data vobis in ChriftoIeft .
Accufaturus demulcet aures prius, »” χάριτιτ8Θεἔ , τῇ δοθείσῃ ὑμῖν ἐνΧρι

vt medicina facilius fufcipiatur 35ῷ Ἰησέ, Μέλλων κατηγορῶν προθε

Veritatein vero difta continent : ραπεύει τὴν ἀκοὴν , ὥτε δεκτὴν ་ γενέσθαι
propter data enim eis dona gra · τὴν ἰατρείαν , ἔχει δὲ καὶ τὸ ἀψευδὲς
tias agit Deo . Hæc autem ipfa τὰ εἰρημένα˙ ἐπὶ γὰρ τοῖς δοθείσαις αὐτ
dicit etiam apertius, 5. Quod in τοῖς εὐχαρίτησε τῷ Θεῷ δωρεας. λέγει
omni diuitesfacti eftis in illo , in καὶ ταῦτα σαφέτερον . μέ. Ὅτι ἐν
omni verbo , et in omni fcientia , δὲ
6. Sicut teftimonium Chrifti con . » παντὶ ἐπλετίσθητε ἐν αὐτῷ , ἐν παντὶ
firmatum eft in vobis. He funt » λόγω , καὶ πάσῃ γνώσει , ς '. Καθὼς τὸ
fpecies donorum Spiritus. Alii 9 μαρτύριον το Χριςῷ ἐβεβαιώθη ἐν ὑμῖν.κ
„
enim , inquit , a) per Spiritum da- Ταῦτα εἴδη τῶν τε πνεύματος χαρί
tur fermo fapientia , aliiautem σμάτων . ᾧμὲν γάρ, φησί, διὰτὸ πνεύ
fermo fcientiæ , fecundum eum-
demn Spiritum . Perpetuo autem ματος δίδοται λόγος σοφίας, ἄλλῳ δὲ λός
Chrifti , et Filii , et Domini no- γοs γνώσεως κατὰ τὸ αὐτὸ πνεῦμα ,
men inferit , docens non ex alie συνεχῶς δὲ τὸ τῷ Χρι58 , καὶ τὸ τῷ Υἱε ,
nominari oportere , quam ex eo καὶ τὸ τῷ Κυρίῳ ὄνομα παρεντίθησι δια
qui falutem præbuit .
Teftimo- δάσκωνὡςἐχ᾿ ἑτέρωθεν ὀνομάζεσθαι χρὴ,+
nium autem appellat Chrifti præ . ἀλλ᾽ ἐκ τῶ τὴν σωτηρίαν παρεχηκότος ,
dicationem . Qui enim prædi-
cant quodammodo teftantur . μαρτύριον δὲ τὸ τῷ Χρις8 κήρυγμα και
Ita etiam ad Timotheum feri. λε διαμαρτύρονται γάρ πως οἱ κηρύτη
bens dicebat, b ) " Teftificor ego τοντες . ὕτω καὶ Τιμοθέῳ γράφων ἔλε
corain Deo qui mortuos viui γε διαμαρτύρομαι ἐν ἐνώπιον τῷ Θεοῦ
ficat. Ita etiam dixit Do
το ζωογονῶντος τες νεκρές . ὅτω καὶ ὁ
minus in facris euangeliis , c) Κύριος εἶπεν ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίας
,
1 нидца
a ) 1 Cor. 12, 8, b ) 1 Tim . 6 , 13 ,
6) Matth , 24 ; 149
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. I. 167

κηρυχθήσεται τὸ εὐαγγέλιον τῦτο τῆς Prædicabitur euangelium hoc re-

βασιλείας εἰς πάντα τὰ ἔθνη , εἰς μας- fimonium ipfis . Euangelii au-
τύριον αὐτοῖς . βεβαίωσιν δὲ τῷ εὐαγγε‐ tem confirmationem admirabi-
λίῳ καλῶ τὴν τῶν σημείων θαυμάτους- lium fignorum efficientiam ap-
γίαν . δι᾽ἐκείνων γὰρ ἐδείκνυτο το κηρύγ . pellat. Per illa enim prædicatio-
1 7. Ita
ματος ἡ ἀλήθεια , 99 ζ΄. Ωςε ὑμᾶς μὴ nis veritas oftendebatur.
μη
nihilvobis defitin vla gratia
κὑπερεῖσθαι ἐν μηδενὶ χαρίσματι. , Και Nam ut et propheticam gratiam adepti
γὰς προφητικῆς μετέλαχον χάριτος , erant , et diuerfis linguis loque-
και γλώτταις διαφόροις ἐλάλεν , ὡς ἐν bantur , vt in iis quæ fequuntur
τὰς μετὰ ταῦτα διδάσκει σαφέςερον . docet apertius . Exfpe&tantibus
᾿Απεκδεχομένες τὴν ἀποκάλυψιν τοῦ reuelationem Domini noftri Iefi
Hæc autem affecuti
» Κυρίε ἡμῶν Ἰησῆ Χριςε . , Τέτων δὲ eftis
Chrifti. vt fecundum Seruatoris
ἀπηλαύσατε , ἵνατὴν δευτέραν ἐπιφά‐ aduentum exfpeatetis . 8. Qui et
νειαν τῷ σωτῆρος προσμείνητε . πή . Ὃς confirmabit vos vsque in finem fine
„ καὶ βεβαιώσει ἡμᾶς ἕως τέλες ἀνεγ- crimine , in die Domini noftri Ie-
Et firmitatem eis
„ κλήτες ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰη- fu Chrifti.
» σε Χρισέ . Καὶτὸ βέβαιον αὐτοῖς ἐπ- precatus eft , et vt crimine ca-
" Quod autem ait fine cri-
ηύξατο , καὶ τὸ ἄμωμον , τὸ δὲ εἰπῶν reant.
mine , oftendit eos tunc fuiffe
ἀνεγκλήτες , ἔδειξε τέως ὄντας ἐγκλή , amiminibus obftriatos. 2. Fidelis
μασιν ὑπευθύνες . „ θ'.Πισὸς ὁ Θεὸς, δι᾿ Dius , per quem vocati eftis in
ᾧ ἐκλήθητε εἰς κοινωνίαν τῷ υἱῷ αὐτῷ focietatem filii eius Iefu Chrifti
* Hoc autem
32) Ιησε Χρισῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. » Ποιή- Domini noftri.
ς
σει δὲ τέτο ὁ καὶ τῆς υἱοθεσία ὑμῖν τὸ facie t, qui et adoptionis donum
vobis largitus eft . Societatem
χάρισμα δωρησάμενος . κοινωνίαν γὰρ enim Filii vocauit adoptionem ,
υἱὲ τὴν υἱοθεσίαν ἐκάλεσε τὸ δὲ πιτes illud autem Fidelis idem eft ac
ἀντὶ τῶ , ἀψευδής τε καὶ ἀληθής. και verus et a mendacio alienus.
ἐνταῦθα μέντοι τὸ δι᾽ ᾧ ἐπὶ τῷ πατρὸς Atque hicetiam Per quem in
τέθεικε τῶν αἱρετικῶν ἐμφράττων τὰ Patre potuit , impudentia hæreti
ἀναίσχυντα τόματα , καὶ διδάσκων ὡς & corum ora obftruens , et docens
μικρότητος αυτή σημαντική . ὅτω ταῖς quod paruitatein non fignificet.
εὐφημίαις καὶ ταῖς εὐλογίαις προλεά . Poftquam ita bonis ac benignis
eorum præparauit ,
νας τὴν ἀκοὴν , ἄρχεται τῆς κατηγορίας , accufationem incipit , non eam
8 γυμνὴν αὐτὴν εἰσάγων , ἀλλὰ παραί- nudam inducens , fed adinoni-
10. Obfe-
νεσιν προεισφέρων . νί. Παρακαλῶ ἦν tionem præinittens .
» ὑμᾶς , ἀδελφοί , διὰ τῷ ὀνόματος τοῦ cro ergo vos , fratres , per no-
» Κυρίε ἡμῶν Ἰησῦ Χρισᾷ , ἵνα τὸ αὐτὸ men Domini noftri Iefi Chrifti ,
ร ut ipfum dicatis omnes , et non
λέγητε πάντες , καὶ μὴ ἦ ἐν ὑμῖν χί- fint in vobis fchifmata . Adhor-
nomen Domini recte
„ σματα . » Καλῶς τὸ ὄνομ α τῷ Κυρίου tationi
· Id enim erat quod
τῇ παρακλήσει συνέταξεν αὐτὸ γὰρ ἦν adiunxit.
τὸ παρ ' αὐτῶν ἀθετέμενον . δέον γὰρ αὐ- ab eis fpernebatur . Cum enim
L 4 opor-

2) Ad Ebr. 3 , 5. et Pfalm . 11. itemque dial. 3. p. 343. Garn. et dial. 4. P. 358.

non habet : 'Intõ ἡμῶν.
 168 B. THEODORETI INTERPRET.

oporteret eos ab ipfa appellari , a τὸς ἀπὸ τότε προσαγορεύεται , ταῖς

præfidentibus fuis denominationes ἀπὸ τῶν προετώτων ἐπωμνυμίαις ἐχρῶν
ducebant. Sitis autem perfecti in 2
eodem fenfu ,etin eademfententia . ~ Ηιτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷαὐτ
το »
Non eos reprehendit quod de fidei , τῷ νοί, καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμη . Οὐ
dogmatibus diuerfa fentirent , fed δογμάτων αὐτοῖς διαφορὰν ἐπιμέμφε
quod de fibi præfidentibus litiga- ται, ἀλλὰ τὴν περὶ τῶν προετώτων ἔριν
rentet contenderent . Pradicationis τε καὶ φιλονεικίαν . ἡ μὲν διάνοιά , φησί,
quidem , inquit , vnus eft fenfus :
Doc enim dicit illud , in eodem τε κηρύγματος μία τέτο γὰς λέγει, ἐν
fenfu : fed non eft vna vtique τῷ αὐτῷ νοΐ. ἡ δὲ διάθεσις ἐχέτι μία
affectio . Id enim fignificat illud , τότο γὰρ δηλοῖ , καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμη .
Er in eadem fententia . Hortatur παρακαλεῖ τοίνυν αὐτὲς τὰ αὐτὰ νοῦν
ergo vt eadem cogitantes et fen . τας τε 2καὶ φρονοῦντας , μὴ διεξᾶναι , και
rientesnon difideant ,et deiis περὶ τῶν ἡγεμένων͵ μάτην φιλονεικεῖν
qui præfunt non temere conten-
dant . u . Significatum eft enim mα . 3) ἐδηλώθη γάρ μοι περὶ ὑμῶν , δ
mihi de vobis , fratres mei ,ab αδελφοί με , ὑπὸ τῶνΧλόης. Οἰκία τις
ais qui funt Chloes. Familia for- ἦν οὕτως ἐπονομαζομένη ἴσως . οὐκ εἶπε
ze quadam fuit, fic appellata . δὲ ὀνομαζὶ τοὺς δηλώσαντας , ἵνα μὴ
Nomina autem non exponit eo πρὸς ἑαυτοὺς ἐκπολεμώτη .» Ὅτι ἔριδες
rum qui fignificarant , ne forte
interfe infenfi redderentur . μὲν ὑμῖν εἰσίου Διδάσκει δὲ καὶ τῆς φι-
Quia contentiones funt inter vos . λονεικίας τὸ εἶδος . ίβ '. Λέγω δὲ τοῦτο ,
Docet autem etiam genus canten- » ὅτι ἕκαςος ὑμῶν λέγει , ἐγὼ μὲν εἰμι
rionis. 12. Hoc autem dico , quod „ Παύλε , ἐγὼ δὲ ᾿Απολλω , ἐγὼ δὲ Κηφᾶ ,

anusquisque veftram dicit, Ego fum , ἐγὼ δὲ Χρισοῦ . Ἐκεῖνοι μὲν ἀφ ' ἑτέ
Pauli , ego vero Apollinis , ego vero
Cepha , ego autem Chrifti. illi qui ζων ἑαυτοὺς ὠνόμαζον διδασκάλων , αὐ
dem ab aliis fe magiftris denpini. τὸς δὲ τὸ ἑαυτοῦ καὶ τὸ ᾿Απολλώ τέθει
nabant . Ipfe vero fuum etApollo . κε , προστέθεικε δὲ καὶ τὸ τοῦ κορυφαίε
nii nomen pofuit , adiecitque etiam τῶν ἀποςόλων , διδάσκων ὡς οὐδὲ τοῖς
nomnen principis apoftolorum , do- αὐτῶν δίκαιόν ἐςιν εἰς τοῦτο κεχρῆσθαι
censque neque illorum nominibus ,
ad hoc vti æquum effe , quod et ex ὀνόμασι , καὶ τοῦτο ἐν τοῖς ἑξῆς σαφές
fequentibus apertius intelligemus . ξερον μαθησόμεθα . σοφῶς δὲἄγαν καὶ
Valde autem prudenterChrifti no- τὸ τοῦ Χριςοῦ ὄνομα συνηρίθμησε τοῖς
mencum aliis connumerauit ,often- ἄλλοις, δεικνὺς τοῦ γινομένε τὸ ἄτοπον,
dens quam abfurda res effer, quod ὅτι ἐν ἴσῃ τάξει καὶ τὸν Δεσπότην καὶ
Dominum et feruos in eodem ordi. τοὺς δούλες ἐτίθεσαν . ιγ . 4 ) Μεμέ
ne reponerent . 13. Diuifus eft Chri-
* ftus ? * Hoc nonnulli legerunt » 9ι5αι οὁ Χριςός ;» Τοῦτο τινὲς ἀποφαν-
enuntiatiue , dicentes , Chriftum τικῶς ἀνέγνωσαν , Χρισὸν ἐνταῦθα τὴν
hoc loco dictum effe ecclefiam , ἐκκλησίαν ὠνομᾶσθαι φήσαντες , καὶ ἐξα
et fic funt interpretati , Chrifti μηνεύσαντες ὅτως , ὅτι κακῶς ἐμερίσαε
corpus male diuififtis . Ego ve τῷ Χριςετὸ σῶμα . ἐγὼ δὲ αὐτὸ καὶ ἐρώ
o puto hæc pofita effe per in-
ferrogationem : hoc enim docent τησιν κεθαινομίζω · τοῦτο γὰρ διδάσκει
τα

3 ) Infra ad Eph. 1,16 . habet : ἀνηγγέλη γάρ μοι περὶ εἰσίν. 4 ) Hacμμ Χρι
rés , defiderantur in Hift. Eccl, Theodoreti lib. 4. c. S.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . I. 169

τὰ ἐπαγόμενα , Μὴ ‫اد‬ Παῦλος ἐςαυρώ . quæ fubiunguntur , Numquid Pau

»θη ὑπὲρ ἡμῶν ; ἢεἰς τὸ ὄνομα Παύλε lus crucifixus eft pro vobis ? vel
in nomine Pauli baptizati eftis ?
ἐβαπτίσθητε ; Ὃ δὲ λέγει τοῦτόν Quod autem dicit tale eft , Num-
ἔςι · μὴ κοινωνὲς ἔχει τῆς δεσποτείας quid dominii et poteftatis focios
καὶ τῆς ἐξεσίας ὁ Χριςὸς , καὶ διὰ τέτο habet Chriftus , et propterea diui-
διῄρηται , καὶ οἱ μὲν ἐξ αὐτῷ καλεῖσθε , fus eft , atque alii quidem ab
οἱ δὲ ἐκ τῷ δεῖνος καὶ τῷ δεῖνος ; ὦ μόνος ipfo , alii vero ab hoc et illo de-
2
τὸν ὑπὲρ πάντων ὑμῶνκατεδέξατο θά . nominamini ? An non folus pro
vobis omnibus mortem fubiit ?
νατον ; ἐκ ἐν τῷ ὀνόματι αὐτῷ τῆς τοῦ non in nomine eius baptifmi gra-
βαπλίσματος ἀπηλαύσατε χάριτος ; tiam accepiftis ? an hominum in-
μὴ ἀνθρώπων ἐπικλήσεις τὴν τῶν ἅμας . vocationes peccatorum vobis_re-
}
τημάτων ὑμῖν ἄφεσιν ἐδωρήσαντο ; millionem largitæ funt?, 14. Gra-
„ ιδ΄. Εὐχαριζῶ τῷ Θεῷ 5 )με , ὅτι ἐδένα tias ago Deo meo , quod neminem
veftrum baptizaui , nifi Crifpum et
ὑμῶν ἐξάπλισα , εἰ μὴ Κρῖσπον καὶ Caium
, is. Nequis dicat quod
Γάϊον , ιέ. Ἵνα μή τις επῃ ὅτι εἰς τὸ in nomine meo baptizati eftis.
8ἐμὸν ὄνομα ἐβάπισα . 5. Ἐξάπλισα 16. Baptizaui autem et Stephanæ
»δὲ καὶ τὸν Στεφανᾶ οἶκον · λοιπὸν ἐκ domum . Ceterum nefcio fi quem
κ οἶδα εἴ τινα ἄλλων ἐξάπλισα . , Αὔξει alium baptizauerim . " Auget qui-
dem accufationeni per fingula
μὲν τὴν κατηγορίαν δι᾽ ἑκάτε τῶν λεγο- quæ dicit :: fed eos quos accufat
μένων · ἐ πλήτα δὲ σφόδρα τὲς κατη- acriter non ferit, dum propriam
ΤΟ
γορεμένες , τὸ οἰκεῖον ἀντ᾽ ἐκείνωνὑπο- perfonam pro illis fubftituit. In-
θεὶς πρόσωπον . αἰνίτεται δὲ , ὡς ε& μομό- nuit autein , quod non folum a
νον ἀπὸ τῶν διδασκάλων, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ magiftris , fed ab iis etiam qui
τῶν βαπτισάντων τινὲς ἑαυτὸς ἀπεκά . eos baptizarant , quidam feipfos
appellarent. Caufam etiam pro-
λεν. λέγει δὲ καὶ τὴν αἰτίαν , δι᾿ ἣν πολ- fert, cur multos non baptizauerit .
λὲς ἐκ ἐβάπισεν . ιζ '. Οὐ γὰρ ἀπέςει · 17.. Non enim mifit me Chri
πλέ μεὁ Χρισὸς βαπτίζειν ,ἀλλ᾽ εὐαγ- fus baptizare ,.. fed euangelizart.
» γελίζεσθαι. Καί τοι ἀμφότερα προσ- Atqui vtrumque præcepit : Ite ,
έταξε˙ πορευθέντες γάρ , φησί , μάθη- inquit , a) et docete " oinnes gen-
τεύσατε πάντα τὰ ἔθνη , βαπλίζοντες tes , baptizantes eos in nomine
Patris , et Filii, et Spiritus fanati
αὐτὲς εἰς τὸ ὄνομα τῷ Πατρὸς, καὶ τῷ Patris , et Filii, et Spiritus fanéti
Sed prædicare præftantius eft
Υἱ8 , καὶ τῇ ἁγίε Πνεύματος . ἀλλὰ τὸ quam baptizare. Baptizare enim
κηρύταιν τετῷβαπλίζεινἦν τιμιώτερον . τὸ facile eftomnibus qui facerdotii
μὲν γὰρ βαπλίζειν πᾶσίν ἐςιν εὐπετὲς honore ornati funt : prædicare
τοῖς τῆς ἱερωσύνης ἠξιωμένοις · τὸ δέ γε autem paucorum erat , qui hos
κηρύττειν ὀλίγων ἦν , τῶν τῦτο θεόθεν donum Aba Deo deinceps
hoc
diuinitus accepe-
loco eo-
rant.
δεξαμένων τὸ χάρισμα . ἐντεῦθεν λοι- rum eloque
qui fe de ntia
πὸν τῶν ἐπ᾿ εὐγλωττία βρενθυομένων iactabant deprimit fuperci-
κατατέλλει τὴν ὀφρῦν , καί φησιν , »Οὐκ lium , et dicit , Non in fa-
12 σοφίᾳ λόγε , ἵνα μὴ κενωθῇ ὁ sau- pientia verbi ,
νἐν vt non euacuctur
LS crux

$) μου addit etiam ad Rom . 16 , 23. et in præf. ad Pauli epp . p . 5. Sim .

a ) Matth . 28, 19 .
 170 B. THEODORETI INTERPRET .

crux Chrifti . Si enim eloquen- πρὸς τῷ Χρι5δ . , Εἰ γὰρ ζωμυλία καὶ

tia et dicendi facultate vfus es. δεινότητι λόγων ἐχρώμην, ἐκ ἂν ἐδείχθη
fern , non oftenfa fuiffet poten-
tia crucifixi :oinnes enim exifti τ8‫ اد‬ςαυρωθέντος ἡ δύναμις . πάντες γὰρ
mafient eos qui crediderant fa. ἂν ὑπέλαβον τῇ περὶ τὸ λέγειν ἐπιτήμη
cundia et dicendi arte captos fuis- τὲς πεπιτευκότας ἡγρεῦσθαι · ἡ δὲ, τῶν
fe: prædicantium autem imperi- κηρυτ] όντων ἀπαιδευσία τὲς ἐπ᾿ εὐ
tia , eos vincens qui fe decrucis
elo γλωτζίᾳ σεμνυνομένες νικῶσα , τε σαυρε
quentia iactant , virtutem
aperte indicat. * ig . Verbum τὴν ἰσχὺν ἐναργῶς ἀποδείκνυσιν . ιή . Ὁ
18.
enim crucis pereuntibus quidem y λόγος γὰρ ὁ τῷ ταυρῷ τοῖς μὲν ἀπολ-
ftultitia eft , iis autem qui falui πλυμένοις μωρία ἐςὶ, τοῖς δὲ σωζομένοις
fiunt, id eft nobis, Dei virtus eft. „ 6 ) ἡμῖν δύναμις Θεῷ ἐςι. ιθ'. Γέγραπται
19.
Sapient iam um
Script eft enim
fapienti um ,, aet
) prudum
Perdam. υγὰς , ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν ,
tiam prudent ium bo pruden-
reproba , " "Sering ) τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθελήσω .
monen crucis dicit prædicatio . Λόγον τε σαυρῷ τὸ περὶ τε σαυρῶ κή
nem de cruce. Pereuntes autem ρυγμα λέγει . ἀπολλυμένες δὲ τὸς ἀπι
eos appellat qui non credunt : ζῶντας καλε , σωζομένες δὲ τὸς πι
qui fului fiunt , eos qui credunt , ςεύοντας , ἀπὸ τῇ τέλος τὰς προσηγο
ex exitu appellationes imponens . ρίας τιθείς , τὴν δὲ γραφικὴν τέθηκε
nium , docens quod vniuerforum μαρτυρίαν , διδάσκων ὡς ἄνωθεν ταῦτα
Deus hæc iam olim prædixerit . προηγόρευσεν ὁ τῶν ὅλων Θεός . εἶτα
Deinde oftendit quam vera et a δάκνυσι τὸ τῆς πρῤῥήσεως ἀψευδές .
mendacio aliena fit prædidio . » κ . Πᾶ σοφός ; πῶ γραμματεύς ; πε
2
20. b ) Vbi fapiens ? vbi fcriba ? vbi
conquifitor buius feculi ? Hos „ συζητη τὴς τῷ αἰῶνος τότε ; Πάντας
omnes vicit crucis prædicatio . τότες νενίκηκ ε το ςαυρῷ τὰ κηρύγματα .
Sapientem autem vocat , eum qui καλεῖ μὲν σοφὸν , τὸν τῇ ἑλληνικῆ ςως
græca facundia ornatus ellet : μυλία κοσμέμενον γραμματέα δὲ, τὸν
fcribam autem , Iudzorum magi· τῶν Ἰεδαίων διδάσκαλον , τὸν ἐπὶ τῇ νο
ftrum, qui de legis cognitione μικῇ γνώσει μεγαλαυχέμενον . συζητη ,
gloriabatur : conquifitorem vero , τὴν δὲ , τὸν ἐκ τέτων κακείνων διαλεκτι-
eum qui ex his et illis differen-
di artem exercuerat . Deinde fub .
κὴν ἠσκημένον τέχνην
. . εἶτα ἐπάγει
jungit, Nonne ftultam fecit Deus 9 Οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν τε
fapientiam huius mundig Sapien- » κόσμο τότε ; » Σοφίαν τε κόσμε τέ
tiam mundi huius vocat , non elo- 78 , ὦ τὴν εὐγλωττίαν καλῶ καὶ γὰρ
que fuppeditat . Nam ipfe et in . ταύτης χορηγὸς ὁ Θεός. αὐτὸς γὰρ καὶ
guas diuifit , et vnicuique proprios τὰς γλώτας διεῖλε , καὶ ἑκάτη χαρα
characteres tribuit. Itaque lingua κτῆρας ἰδίες ἀπένειμε . καὶ τῇ Ἑλλάδι
etiam græce fplendorem ipfe do . τοίνυν φωνῇ αὐτὸς ἔδωκε τὴν λαμπρό .
nauit. Sed qui ea non redte vfi τητα , οἱ δέ γε ἐκ εἰς δέον ταύτῃ χρησά-
funt , cam fraudis efcam effece- μενοι , δέλεας αὐτὴν τῆς ἀπάτης ἀπέ
runt , et probabiles erroris fabulas φηναν, καὶ πιθανὴν τὴν μυθολογίαν τῆς
πλά
6) ἡμῖν omittit in argumento ep . ad Romanos init .
a) El. 29, 14. b) Ib. c. 33, 18.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS, CAP. I. 171

πλάνης εἰργάσαντο . κατηγορᾷ τοίνυν, commenti funt. Accufat ergo ,non

1
οὐ τῆς εὐγλωτίας, ἀλλὰ τῆς ἐν τ) ταύ. eloquentiam , fed quod in hac latet
falfiloquium . Hocconuiftum et
τη κρυπλομένης ψευδολογίας. ταύτηνἐ- ftultum oftenfum effe dicit. 21. Nam -
λεγχθῆναι λέγει , καὶ μωρὰν ἀποφαν . quia in Dei fapientia non cogno-
2 κα '. Ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφία τε uit mundus per fapientiam Deum
θῆναι.
„ Θεῷ ἐκ ἔγνω ὁκόσμος διὰτῆς σοφίας τὸν placuit Deo per ftultitiam pra
»Θεὸν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας dicationis faluos facere credentes.
υτε κηρύγματος σῶσαι τὸς πιτεύοντας. Duasdicit fipientias Dei , vel tres
potius. Etenim eam quæ ftultitia
Δύο σοφίας λέγει Θεἶ , μᾶλλον δὲ τρεῖς , exiftimatur , fapientiam effe often-

καὶ γὰρ τὴν νομισθεῖσαν μωρίαν, σοφίαν dit , et aliis præftantiorem . Di

ἔδειξεν οὖσαν , καὶ τῶν ἄλλων ἀμείνονα . citautem vnam quidem fapientiam ,
λέγει δὲ μίαν μὲν σοφίαν quæ hominibus data eft , per
· , τὴν τοῖς ἀν-
θρώποις δεδομένην , δι᾿ἣν λογικοί τε quam et ratione præditi fumus ,
2 et ea quæ funt agenda difcerni-
ἐσμὲν ,καὶ τῶν πρακτέων τὴν διάγνωσιν mus, et artes difciplinasque inue-
ἔχομεν , καὶ τέχνας καὶ ἐπιςήμας εὑρή · nimus , etDeum cognofcere pof-
καμεν ,καὶ Θεὸν γνῶναι δυνάμεθα . δευ · funus. Alteram autem , quæ in
τέραν δὲ , τὴν τὰ ἐν τῇ κτίσει θεωρου- rerum creatarum contemplatione
2
μένην. ὁρῶμεν γὰς οὐρανό μέγεθος , ή, verfatur. Videmus enim cali ina-
gnitudinem , folis pulchritudinem,
λίου κάλλος , ἀτέρων χορείαν , γῆς καὶ aftrorum choream , terra et maris
θαλάττης εὖρος , φυτῶν καὶ ζώων δια- latitudinem , plantarumet * ani-
φορὰν , καὶ τὰ ἄλλα , ἵνα μὴ καθ᾽ ἕκας malium differentiam , et cætera ,
5ον λέγω . τρίτην δὲ , τὴν διὰ τῆς τοῦ ne fingulaproferam . Tertiam au-
σωτῆρος ἡμῶν δεικνυμένην , ἣν οἱ ἀπι- tem , eam quæ per Saluatorem not
ftrum oftenditur,quam , qui non ad,
τοῦντεςμωρίαν προσαγορεύουσιν . λέγει mittunt , appellantftultitiam , Hoc
δὲ τῦτο , ὅτι ἔδει μὲν τοὺς ἀνθρώπους autem dicit, quod oportebat qui-
φυσικὴν παρὰ τῷ Θεῷ γνῶσιν εἰληφό , dem homines , qui naturalem a
τὰς ποδηγηθῆναι διὰ τῆς κτίσεως , καὶ Dea cognitionem acceperant , per
τὸν ταύτης προσκυνῆσαι δημιουργόν, creaturas tanquam manuduci , et
opificem adorare : fed
ἐπειδὴ δὲ ὄνησιν ἐντεῦθεν λαβεῖν ἐκ ἠθές quoniam nullam ex his vtilitatem
λήσαν , ἑτέρως αὐτῶν ὁ Φιλάνθρωπος accipere voluerunt , benignus ac
τὴν σωτηρίαν ἐπραγματεύσατο , και clemens Deus alia eis ratione fa-
διὰ τῆς καλουμένης παρὰ τοῖς ἀκοήτοις lutein procurauit , et per eam quæ
a ftultis ftultitia vocatur illos ab
μωρίας τῆς πλάνης αὐτοὺς ἠλευθέρως
σεν . »κβ'. Ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖα errore liberauit. 22. Quoniam et

παιτᾶσι , και Έλληνες σοφίαν ζητᾶσιν ομαι figna perint, et Graci fa

pientiam quærunt : 23. Nos au
κγ'. Ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χρισὸν ἐςαυ- tem prædicamus Chriftum crucifi-
ρωμένον , Ἰουδαίοις μὲν σκάνδαλον , κm , Iudais quidem fcandalum
Iudæi
» 8 ) Ἕλλησι δὲ μωρίαν .,, Τὸν Κύριον 18- gentibus autem ftultitiam .
δαῖοι θαυματουργίας ἀπήτουν , καὶ τῷ 4 Demnino miracula petebant, id
que

2 ) Oec. αὐτῇ , 8 ) Sic A. et infra ad Gal, 5, 11. Sed ἔθνεσι habet Theodoretus
ad Efai 49,7. epift. 146. p. 1934. Sirm, et dial. 2. p. 307. Garn.
 172 B. THEODORETI INTERPRET .

que nos
docent euangeliftæ . τὸ ἡμᾶς οἱεὐαγγελιςαὶ διδάσκουσι. και
Quinetiam apoftolos , vt apparet , τοῖς ἀποτόλοις δὲ , ὡς εἰκὸς , τῦτο γὰρ
(hoc enim diuinus dixit apofto- ὁC θεῖος ἀπότολος ἔφη , σημεῖα δεικνῦναι
lus , ) figna oftendere iubebant. C/
Greci auten imperitiam ridebant , παρεκελεύοντο . Ἕλληνες δὲ τὴν ἀπαί Η
quemadmodum videlicet Athenis δευσίαν ἐγέλων , ὥσπερ
‫اد‬ ἀμέλει καὶ ἐν
dicebant , a ) Quid vult feniniuer- ᾿Αθήναις ἔλεγον , τί ἂν θέλει ὁ σπερμο-
bius hic dicere ? Sed nos , inquit , λόγος οὗτος λέγων ; ἀλλ᾽ ἡμεῖς ,9 φησὶ ,
et horum et illorum ftultitiam de- τῆς τούτων κακείνων ἀνοίας καταφρο
fpicientes , dominicam paffionem
prædicamus ,quamuis ethos et ii. νοῦντες , τὸ δεσποτικὸν κηρύττομεν πά
ios certo fciamus manifefte contra- 9ος ,καίτοι σαφῶς εἰδότες καὶ τούτους
dicere . Et quanam eft vtilitas κακείνους ἄντικρυς ἀντιλέγοντας. καὶ
prædicationis ? 24. Ipfis autem τίς ὄνησις τε κηρύγματος ; κδ' . Αὖς
vocatis Iudais atque Gracis Chri
fium Dei virtutem et Dei fapien . τοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς Ἰουδαίοις τε καὶ
tiam . Idem eft et fapientia et » Έλλησι Χριςόν , Θεῷ δύναμιν, καὶ Θε
ftultitia et potentia etimbecillitas : „ σοφίαν . Τὸ αὐτὸ καὶ σοφία καὶ μως
ftultitia quidem et imbecillitas iis eid , καὶ δύναμις καὶ ἀσθένεια μωρία
qui non credunt , fapientia autem μὲν καὶ ἀσθένεια τοῖς ἀπιτοῦσι , σοφίᾳ
et potentia iis qui credunt. Et δὲ καὶ δύναμις τοῖς πιςεύουσι. καὶ γὰρ
enim Sol quidein lux eft iis qui ὁ ἥλιος φῶς μέν ἐςι τοῖς βλέπουσι, σκό
vident , tenebræ vero iis qui ca-
ci funt : ipfe tainen non affert τος δὲ τοῖς τυφλώτουσιν · οὐκ αὐτὸς
tenebras , fed morbus radii fplen- μέντοι προσφέρει τὸ σκότος , ἀλλὰ τὸ
dorem non admittit. Ita etiam πάθος ἐπέχει τῆς ἀκτῖνος τὴν αἴγλην .
lema infidelitatis prohibet, quomi- οὕτω τῆς ἀπιτίας ἡ λήμη κωλύει τῆς
nus anima poffit cognitionis lu-
mine illuftrari. Sciendum eft θεογνωσίας τὸ φῶς τὴν ψυχὴν καταυ-
autem , fapientiam et potentiam γᾶσαι. εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς σοφίαν
appellaffe diuinum apoftolumn, καὶ δύναμιν οὐ τὴν θεότητα το μονογε
non Vnigeniti diuinitatem , fed νοῦς προσηγόρευσεν ὁ θεῖος ἀπόςολος ,
prædicationem de cruce : et re- ἀλλὰ τὸ περὶ τῷ ταυροῦ κήρυγμα καὶ
fellere Arianos et Eunomianos , διελέγχει τοὺς ᾿Αρείου καὶ Εὐνομίου ,
qui male ex hoc loco conantur
oftendere fapientiam Deum Ver κακῶς ἐντεῦθεν πειρωμένους δεικνῦναι
bum nominari. Ex hoc enim σοφίαν τὸν Θεὸν λόγον ὀνομαζόμενον .
etiam loco adftruunt blafphemiam , ἐντεῦθεν γὰρ καὶ τὴν ἐκ τῆς παροιμια-
quam ex Prouerbiorum
* verbis fu- κῆς φωνῆς βλασφημίαν κατασκευάζε
* munt .
25. Quia quod ftul. σιν . κέ. Ὅτι τὸ μωρὸν τῷ Θεῷ σοφώ
tum eft Dei
quod, fapientius
infirmum efteft homini-
Dei , υτερον τῶν ἀνθρώπων ἐξί · καὶ τὸ ἀθε
fortius eft hominibus. Stultum υνὲς τῷ Θεῷ ἰχυρότερον τῶν ἀνθρώπων
Deo et infirmum vocat crucis ἐξί. , Μωρὸν τῷ Θεοῦ καὶ ἀσθενὲς τῆ
myfterium exftolidorum fen- ςαυροῦ καλεῖ τὸ μυςήριον , κατὰ τὴν
tentia. Oftendit autein hoc et τῶν ἀνοήτων δόξαν. δείκνυσι δὲ τοῦτο
fapientes et fortes fuperafe . καὶ τῶν σοφῶν καὶ ἰχυρῶν περιγεγενη-
μένον. 965. Βλέπετε γὰρ τὴν κλῆσιν
πὑμῶν ,

) Act. 17, 18.

 1 1A

EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP . I. 173

κ ὑμῶν , ἀδελφοὶ , ὅτι οὐ πολλοὶ σοφοὶ veftram , fratres , quia nonmulti fa-
„κατὰ σάρκα , οὐ πολλοὶ δυνατοὶ, οὐ pientes fecundum carnem , non mul-
non multi nobiles.
„ πολλοὶ εὐγενεῖς . Οὐκ εἶπεν , οὐδεὶς ti potentes , nullus
σοφὸς , οὐδεὶς δυνατὸς , οὐδεὶς εὐγενής · Non dixit ,nullus fapiens ,
potens , nullus nobilis. 'Nam ex
καὶ γὰρ ἐκ τούτων ἦσαν πεπιςευκότες ·
his etiam erant qui crediderant ,
ἀλλ᾽ οὐ πολλοί. οἱ πλείους γὰρ τῶν περ
fed non multi : erant enim plures
νετέρων ἐτύγχανον ὄντες . κ '. Αλλά ex pauperioribus. 17. Sed quæ
„ τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ fuita funt nunii elegit Deus , ut
"” Θεὸς , ἵνα καταιχύνῃ τοὺς σοφούς · confundat
fapientes : et infirma
καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο mundi elegit Deus , vt confundar
πὁ Θεὸς , ἵνα καταιχύνῃ τὰ ὀχυρά fortia : 28. Et ignobilia mundi
υκή . Καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου , καὶ τὰ et contemptibilia elegit Deus , et
, ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεὸς , καὶ ea qua non funt, vt ea quæ funt
" το μὴ ὄντα , ἵνα τὰ ὄντακαταργ ήσῃ , defirueret . Stulta et imbecilla
་
Μωρὰ καὶἀσθενῆ , καὶ ἀγενῆ , κατὰ τὴν et ignobilia vocauit ex hominum
τῶν ἀνθρώπων ἐκάλεσε δόξαν. μωρία opinione . Vera enim ftultitia eft,
γὰρ ἀληθῆς , οὐχ ἡ τῶν λόγων ἀπε- non dicendi imperitia , fed fide
ρία , ἀλλ᾿ ἡ τῆς πίςεως ἐρημία˙ καὶ ἀπέ-C carere : et imbecillitas atqueigno-
νεια καὶ ἀγένεια , οὐχ ἡ πενία , ἀλλ᾽ η bilitas , non paupertas , fed impie-
ἀσέβεια , καὶ τῶν τρόπων ἡ πονηρία . ὁ tas , et morum improbitas . Vni-
uerforum autem Deus doctos
δέ γε τῶν ὅλων Θεὸς δι᾽ ἀπαιδεύτων
per indoctos , et pèr pauperes
τοὺς πεπαιδευμένους , καὶ διὰ πενήτων diuites vicit, et per pifcatores
τοὺς πλουσίους ἐνίκησε , καὶ δι᾽ ἁλιέων orbem terrarum pifcatus eft .
τὴν οἰκουμένην ἡλίευσεν. εκθ'. Ὅπως 29. Vi non glorietur omnis caro
Si enim fta-
· μὴ καυχήσηται πᾶσα σαρξ ἐνώπιον in confpectu eius.
tim ab initio abundantes diui.
” αὐτοῦ . Εἰ γὰρ εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τες is , et eloquentiafama claros
πλούτῳκομῶντας , καὶ σοφιτικῇ τέχνῃ elegiffet, prædicatoresque infti
σεμνυνομένους ἐκλεξάμενος ἀπέφηνεκή .tuiffet , non folumn ii qui con-
ρυκας , οὐ μόνον οἱ ἀντιλέγοντες , ἀλλὰ
tradicebant , fed ipfi etiam qui
καὶ αὐτοὶ ἂν ἐβλάβησαν οἱ κηρύττοντες ,
pradicabant , damno affecti ef
fent , fuis fe viribus errorem
διὰ τὴν σφετέραν δύναμιν περιγεγενῆς fuperaffe arbitrantes . 30. Ex
θαι τῆς πλάνης νομίζοντες . πλ . Ἐξ ipfo autem τους eftis in Chris
„ αὐτῷ δὲ ὑμεῖς ἐςε ἐνΧρισῷ Ἰησοῦ . ὃς Πιο Tefu , qui factus eft no-
99 ) ἐγενήθη ἡμῖν σοφία ἀπὸ Θεῷ , δι- bis fapientia Deo , iufti-
et re-
»καιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς , καὶ ἀπολύ- tin , et fandtificatio ,
31. Vt quemadmo-
η τρωσις . λα . Καθώς γέγραπται , ὁ demptio :
dum fcriptum eft , Qui gloria-
9 καυχώμενος ἐν Κυρίῳ καυχάθω . Τὸ tur in Domino glorietur.
ου
ἐξ αὐτῷ οὐ κατὰ τὸν δημιουργίας ἔφη Ex ipfo dixit non ratione crea
λόγον , ἀλλὰ κατὰ τὸν τῆς σωτηρίας . tionis ; fed ratione data falutis .
Quic

9) ἐδόθη Theod . ad Pfalm . 93 , 15. Ef. 41,2 . et Dan .9 , 24. "Εγένετο habetdial.7
P. 402 * Garn.
 174 B. THEODORETI INTERPRET.

Quicumque enim " inquit , «)

ὅσοι γάρ , φησὶν , ἔλαβον αὐτὸν, ἔδωκεν
eum receperunt , dedit eis po αὐτοῖς ἐξεσίαν τέκναΘεῷ γενέθαι , τοῖς
teftatem filios Dei fieri , iis qui πιτεύουσιν
εἰς τὸ ὄνομα αὐτῇ . οἱ ἐκ ἐξ
credunt in nomine eius. Qui
non ex fanguinibus , neque ex αἱμάτων , ἐδὲ ἐκ θελήματος σαρκὸς ,ἐδὲ
voluntate carnis , neque ex vo- ἐκ θελήματος ἀνδρὸς , ἀλλ᾽ ἐκ Θεῷ ἐγεν-
luntate viri , fed ex Deo nati νήθησαν . ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν , ὅτι τὰ μωρὰ
funt . Quia enim dixit , quod τῷ κόσμῳ ,καὶ τὰ ἀσθενῆ , καὶ τὰ ἀγε
quæ funt ftulta mundi , et imbe-
cilla , et ignobilia , Deus elegerit, νῆ ἐξελέξατο ὁ Θεὸς , ἀναγκαίως ἐπ
apte fubiunxit , Ex ipfo autem γαγεν ,ἐξ αὐτῷ δὲ ὑμεῖς ἐτε , τὴν δωρη
* vos eftis , collatam * docens no- θεῖσαν διδάσκων εὐγένειαν. ὑπέδειξε δὲ
bilitatem . Generationis autem καὶ τὸν τῆς γεννήσεως τρόπον εἰπὼν ἐν
modum etiam oftendit , cum dixit Χριςῷ Ἰησῦ . οὐ γὰρ ἐν τῷ δεῖνι καὶ δεῖν
In Chrifto Iefu . Non enim ab hoc ἐπονομάζεσθε , ἀλλ᾽ ἐν τῷ Χριστῷ ἀναγεν
1 vel illo denominati eftis , fed
Chriftum regenerationedignieftis νήσεως ἠξιώθητε . αὐτὸς ὑμῖν τὴν ἀλη άλη-
habiti. Ipfe vobis veram dedit fa . 9ῆ σοφίαν ἐδωρήσατο , αὐτὸς ὑμῖν τῶν
pientiam , ipfe vobis dedit remis ἁμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν ἐχαρίσατο ,
fionem peccatorum , et iuftitiam καὶ τῆς δικαιοσύνης ἠξίωσε ,καὶ ἁγίου
largitus eft, et fanetos effecit a dia- ἀπέφηνεν ἐκ τῆς τε διαβόλε λυτρωσά-
boli tyrannide liberatos . Conue-
nitergo vos gloriari, non propter μενος τυραννίδος. προσήκει τοίνυνὑμᾶς
homines , fed propter Deumn qui " μὴ ἐπ᾽ ἀνθρώποις αὐχεῖν , ἀλλ᾽ ἐπὶ τω
faluos fecit. σεσωκότι Θεῷ .

CAPVT 1. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.

1.
Ε 1980cm omilem
fratres , veni non ad von Kἀγὼ ἐλθὼν πρὸς ὑμᾶς, ἀδελ
in fubi
καθ᾽
limitate fermonis , aut fapientia , υλόγου , ἢ σοφίας , καταγγέλλων ὑμῖν
annuncians vobis euangelium Det. τὸ εὐαγγέλιον τῷ Θεῦ. » Λόγον τὴν
Sermonem appellat eloquentiam :
fapientiam vero , artes. Neutro ευγλωττίαν λέγει˙ σοφίαν δὲ τῶν λόγων,
horum , inquit, vfus fum , cumn τὴν τέχνην. οὐδετέρῳ τούτων , φησὶν ,
ad VOS veniffem . 2.
Non ἐχρησάμην πρὸς ὑμᾶς ἀφικόμενος .
enim iudicaui me aliquid fcire in . β'. Οὐ γὰρ ἔκρινα τῷ εἰδέναι τι ἐν ὑμῖν ,
ter vos , nifi Iefum Chriftum , et
hunc crucifixum . Præclare po- πεἰ μὴ Ἰησῶν Χρισὸν , καὶ τέτον ἐς αυ
fuit Iudicaui, docens fe potuiffe ηρωμένον . „ Καλῶς τὸ ἔκρινα τέθεικε ,
de diuinitate apud eos verba fa- διδάσκων ὡς ἠδύνατο καὶ τὸν περὶ τῆς
cere , fed folam tamen de incar- θεολογίας αὐτοῖς λόγον προσενεγκεῖν
natione doëtrinam attuliffe , pro- ἀλλ᾿ ὅμως μόνην τὴν περὶ τῆς οἰκονομίας
2
pterea quod de dominica pallio- ἐποιήσατο διδασκαλίαν , ἐπὶ τῷ δεσπο
τω
ne gloriaretur. 3. Et ego
in infirmitate , et timore , κ
et τικῷ σεμνυνόμενος πάθει. μγ' . Καὶ ἐγὼ
tremore multo fui apud vos. 1 ἐν ἀσθενείᾳ , καὶ ἐν φόβῳ , καὶ ἐν τρό-
1
Fui apud vos perpetuo iniuriis »μῳ πολλῷ ἐγενόμην πρὸς ὑμᾶς . Αἰ
tormentisque affectus , et in car- κιζόμενος, καὶ τρελέμενος , καὶ καθαρ-
νομέα
*) Ioh. 1 , 12. 13.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS. CAP. II. 175

γόμενος διετέλεσα . δ΄. Καὶ ὁλόγος μέ , cere inclufus. 4. Et fermo

non in
καὶ τὸ κήρυγμά με , ἐκ ἐν παθοῖς meus , et pradicatio mea ,
1) ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις ,ἀλλ᾽ ἐν perfuafibilibus humane fapientia
ἀποδείξει
99 πνεύματος καὶ δυνάμεως . " verbis, fed in oftenfione fpiritus
~ Prædicationi enim
Ἐμαρτύρει γὰρ τῷ κηρύγματι ἡ θαυ. et virtutis.
teftimonium ferebat multitudo.
ματεργία τε πνεύματος · μάλαδὲ άρ- miraculorum quæ fiebant a fpiri-
μοδίως συνέταξε τῇ ἀσθενείᾳ τῶν παθη tu . Valde autem appofite cùm
μάτων τὴν τῷ πνεύματος δύναμιν . pafionum imbecillitate potentiart
μέ . Ἵνα ἡ πίςις ὑμῶν μὴ ἦ ἐν σοφίᾳ ἀν · Spiritus coniunxit . 5. Vt fides
θρώπων , ἀλλ᾽ ἐν δυνάμει Θεῷ . Τούveftra non fit in fapientia homi-
mum , fed in virtute Dei.
τε γὰρ χάριν οὐκ εἴασεν ἡμᾶς εὔγλωτ . Hac
enim de caufa non permifit Do
τία χρήσασθαι ὁ Δεσπότης , ἵνα ὑμῶν ἡ
minus nos vti eloquentia , vt fi-
πίςις ἀνύποπλος φαίνηται , ἐ δεινότητι
des veftra omni fufpicione ca-
λόγων ὑπαχθεῖσα , ἀλλὰ τῇ δυνάμει réat , vt quæ non vi verborum
ποδηγηθεῖσα τῷ πνεύματος . ης . Σο- abrepta , fed Spiritus virtute in-
» Φίαν δὲ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελάεις˙ σο- duia fit. 6. Sapientiam autent
,φίαν δὲ , οὐ τῷ αἰῶνος τούτε , ἐδὲ τῶν loquimur inter perfettos : fapien-
2 tiam verò non huius feculi , neque
ἀρχόν ]ων τῷ αἰῶνος τότε τῶν κατας. principum huius feculi , qui idea
» γουμένων . Ἐπειδὴ μωρίαν ἐν τοῖς ftruuntur . Quoniam præ. *
πρόθεν τὸ κήρυγμα προσηγόρευσε , τῇ dicationem antea ftultitiam
8.
ap-
παρὰ τῶν ἀπίτων προσφερομένη προση- pellauit, ea vfus appellatione ,
γορία χρησάμενος , ἀναγκαίως δείκνυσι quam infideles excogitarant, iure
τοῦτο σοφίαν καὶ ἂν καὶ καλούμενον oftendit illam effe et dici fapien-
tiam ab iis qui finceram et per-
παρὰ τοῖς εἰλικρινῆ καιτελείαν δεξα- feltamfidem fufceperunt .Prin-
μένοις πίςιν. ἄρχοντας δὲ τὸ αἰῶνος , σο. cipes autem faculi appellat fo-
φιτὰς λέγει , καὶ ποιητὰς , καὶ φιλοσό- phiftas, poëtas , philofophos , et
φους , καὶ ξήτορας , ὡς ἐκ τῆς εὐγλωτ- oratores , vt qui ob bene dicer-
τίας κατὰ τὸν παρόντα βίον τὴν περι- di vim in hac vita clari fint.
φάνειαν ἔχοντας. »ζ '. Αλλὰ λαλοῦ . 77.: Sed loquimur Dei fapiens
tiam in myfterio , quæ abfcondità
και μεν σοφίαν Θεῷdἐν μυτηρίῳ 2) τὴν ἀ- eft , quam pradeftinauit Deus
ποκεκρυμμένην , ἣν προώρισεν ὁ Θεὸς ante fecula in gloriam noftram .
»πρὸ τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν. Οὐ Sentus non eft , In myfterio
τέτο λέγει, ὅτι ἐν μυτηρίῳ λαλοῦμεν , loquimur , fed fapientiam , quæ
eft in myfterio abfconfa , ho-
ἀλλὰ τὴν ἀποκεκρυμμένην ἐν μυτηρίῳ minibus proferimus :
quam nunc
σοφίαν τοῖς ἀνθρώποις προσφέρομεν ἣν Deus non ex aliqua confi-
ς
οὐκ ἔκ τινος μεταμελεία νῦν ὁ Θεὸς iii mutatione difpenfauit , fed
ᾠκονόμησεν , ἀλλ᾽ ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς *iam olim et a principio præ-
προώρισε τὴν ἐντεῦθεν ἡμῖν πραγμα . finiit , futuram inde nobis glo .
riam

x) άνθρ . abeft a B. 2 ) την deeft fupra ad Rom . 1 , 17. Sed habet τὴν ad PC. 9 , 1.
vbi tamen defiderantur illa : ἣν προώρισιν ἡμῶν , et ftatima dubiiciuntur ver-
fus octaui verba,
 176 B. THEODORETI INTERPRET.

riam procurans. Non folam e- τευόμενος δόξαν . οὐ γὰρμόνην σωτηρίαν ,

nim falutem , fed etiam glorian ἀλλὰ καὶ δόξαν χορηγεῖ τοῖς πιςεύεσιν .
præftat ' credentibus . 8. Quam
nemo principum huius feculi co- γή.3 )Ἣν οὐδεὶς τῶν ἀρχόντων τῷ αἰῶ
gnouit : fi euim cognouiffent , nun- ηνος τούτ
‫اد‬ ῳ ἔγνωκεν · ε γας ἔγνωσαν ,
quam Dominum gloriæ crucifixif , οὐκ ἂν τὸν Κύριον τῆς δόξης ἐξαύξω
fent . Principes huius feculi » σαν. ῎Αρχοντας τῷ αἰῶνος τούτου

appellauit , Pilatum , Herodem , προσηγόρευσε ,τὸν Πιλάτον , τὸν Ἡρῴ

Annam , Caiapham , et alios Iu : δην , τον Ανναν , τὸν Καϊάφαν ,καὶ τὰς
dæorum principes.
dicit ignoraffe diuinum myfte . ἄλλους τῶν Ἰεδαίων ἄρχοντας · τούτες
rium , et propterea Dominuin δὲ λέγει τὸ θεῖον ἠγνοηκέναι μυτήριον ,
crucifixiffe. Qua de caufa etiam καὶ διὰ τῦτο τὸν Δεσπότην ἐξαυρωμέ
Dominus cruci afixus licebat, a) ναι. οὗ δὴ χάριν καὶ ὁ Κύριος ταυρούμε
Pater dimitte illis , non νος ἔλεγε , πάτες ἄφες αὐτοῖς , ὦ γὰρ
fciunt quid faciunt. Si enim
cognouifient falutarem pafionem, οἴδασι τί ποιέσιν . Εἰ γὰρ ἔγνωσαν ὡς
ipfos quidem per vniuerfum ter τὸ σωτήριον πάθος , αὐτοὺς μὲν εἰς τὴν
rarum orbem difperturamn , gen- οἰκουμένην διασκεδάσει ,τῆς δὲ σωτηρίας
tibus vero falutem effe allaturam , μεταδώσει τοῖς ἔθνεσιν , οὐκ ἂν τὸ πά
paffionem aggreffi non effent :
et propterea Dominus eos venia 9ος ἐτόλμησαν . διὰ τοῦτο συγγνώμης
clignos cenfuit . Sed cum , poft αὐτοὺς ὁ Δεσπότης ἠξίωσε . μετὰ μέν-
quam a mortuis furrexit , et in το τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν , καὶ τὴν εἰς
cælos afcendit , et fanciffimus οὐρανοὺς ἀνάληψιν , καὶ τὴν τῷ πανά
Spiritus venit , et apoftoli omnis γίου πνεύματος ἐπιφοίτησιν , καὶ τὰς
generis miracula fecerunt , in in παντοδαπὰς τῶν ἀποτόλων θαυματες-
fidelitate permanfiffent , eos obft-
γίας , ἐπιμένοντας τῇ ἀπιτία τῇ που
dioni tradidit. Dominum autem
λιορκία παρέδωκε . Κύριον δὲ δόξης τὸν
gloriæ crucifixumn appellauit ,ne
quaquam diuinitati paffionem ἐξαυ ρωμένον ἐκάλεσεν , οὐ τῇ θεότητι
tribuens , fed fummum eorum περιάπλων τὸ πάθος , ἀλλὰ τῆς τῶν ἡ-
qui peccarunt fcelus oftendens. μαρτηκότων παρανομίας δεικνὺς τὴν ὑ
9. Sed ficutfcriptumeft ,6 ) οι
περβολήν , ηθ'. ᾿Αλλὰ καθὼς γέγρα-
oculus non vidit , nec auris audi
υπlαι , ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ οἶδε , καὶ οὖς
uit , nec in cor hominis afcende.
runt , quæ præparauit Deus iis ποὐκ ἤκουσε , καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπε
qui diligunt illum . Quoniam „‫ دو‬οὐκ ἀνέβη , ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς
Iudæorum ignorationis memi- ἀγαπῶσιν αὐτόν . Ἐπειδὴ τῆς τῶν
nit , et incarnationis myfterium Ἰουδαίων ἀγνοίας ἐμνήθη , καὶ τὸ τῆς
abfconfum fuiffe dixit , con-
οικονομίας μυσήριον ἀποκεκρύφθαι εἴρη
uenienter adiec , quod quæ
it
*
*i neque vllus audiuit , neque κεν , ἀναγκαίως προστέθεικεν , ὡς δ μη-
vnquam vidit , neque mens in δεις μήτε ἤκουσε ,μήτε εἶδε πώποτε, μή-
explebilis cogitauit, hæc vniuerfo . τε ὁο ἀπλητότατος ἐνενόησεν νοῦς , ταῦ
rum Deus iis præparauerit qui τα ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τοῖς περὶ αὐτὸν
eum ardenter diligunt. Porro au-
θερμῶς διακειμένοις εὐτρέπισε , περὶ μένο
7 τοι
3 ) ὃν habet B.
« ) Luc. 23 , 34e b) Ef. 64.4.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS CAP . II. 177

τοι τῆς μαρτυρίας ἀμφιβάλλαν οὐ δεῖ · tem de teftimonio nefas eft du-
ἀρκεῖ γὰρ ἡἡ μακαρία γλῶτα ,φήσασα , bitare. Suficit enim beata lin-
gua quæ dixit , Sicut fcripruna
καθὼς γέγραπται . διδάσκει δὲ ἡμᾶς καὶ τῇ . Docet autem nos etiam li-
τῶν παραλειπομένων ή βίβλος , ως και ber Paralipomenwn , multas eriam
ἄλλοι πολλοὶ συνεγράφησαν προφητεῖαι . alias fcriptas fuiffe prophetias.
υί. Ἡμῖν δὲ ὁ Θεὸς ἀπεκάλυψε διὰ τῷ 10. Nobis autem reuetur Deus
υπνεύματος αὐτοῦ . ᾿Απόχρη καὶ τῷ per Spiritum Juum . Sufficit
hoc etiam ad oftendendam teftis
το δεῖξαι τὴν τῆς μαρτυρίας ἀλήθειαν . moniiveritatem . Qui enim accepit
ὁ γὰρ τῷ θείου πνεύματος δεξάμενος diuiniSpiritusreuelationem ; abeo
ἀποκάλυψιν , ἐντεῦθεν κακείνης τὴν γνῶ- quoque accepit illius cognitio-
σιν ἐδέξατο. » Τὸγὰρ πνεῦμα πάντα nem . Spiritus enim omnia fcru
πἐρευνᾶ , καὶ τὰ βάθη τῷΘεοῦ . Τὸ tatur ,etiam profunda Dei. Scru
ἐρευνᾶ οὐκ ἐπὶ ἀγνοίας τέθεικεν , ἀλλ᾽ fatur non pro ignoratione , fed
pro perfecta cognitione pofuit.
ἐπὶ γνώσεως ἀκριβοῦς . τῦτο γὰρ καὶ πε- Ηoc enim etiam de Deo paulo
ρὶ Θεοῦ μετὰ βραχέα φησὶν , ὁ δὲ ἐξευ- poft dicit, a ) Qui autem fcruta-
νῶν τὰς καρδίας. εἰ δὲ ἐκεῖνο ἀγνοίας , tur corda. Quod fi illud eft
καὶ τῦτο ὡσαύτως · εἰ δὲ γνώσεως ἐκεῖνο , ignorationis , hoc etiamn fimiliter :
καὶ τᾶτο ὁμοίως . ἡ μὲν γνῶσις τὴν ἰσό . fin autem illud cognitionis , et
hoc itidem . Cognitio quidem
τητα δείκνυσι , τὴν ἀνισότητα δὲ ἡ α2
æqualitatein oftendit , inæqualita
γνοια . εὑρεθήσεται γὰρ ὁ μὲν Θεὸς τῶν tem vero ignoratio. Inuenietur
ἀνθρώπων ἀγνοῶν τὰς καρδίας , τὸ δὲ enin Deus quidemn ignorare cora
πνεῦμα τῷ Θεῷ βάθη . πάλιν εἰ τὸ ἐρευ · da hominum , Spiritus autem Dei
νῦν ἀγνοίας σημαντικὸν , πάντα δὲ ἐρευ- Profunda . Rurfus fi fcrutari igno-
rationem fignificat , fcrutatur au-
νᾷ , πάντα , ὡς ἔοικεν , οὐκ ἀγνοεῖ, ἀλλὰ
tem omnia , omnia , vt eft con-
ταῦτα διὰ πλειόνων ἐν ἑτέροις ἐδείξα- Tentaneum , non ignorat . Sed
μεν τῆς ἑρμηνείας τοίνυν ἐχώμεθα . hæc pluribus alibi oftendimnus : in-
ια .4 ) Τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώπων τὰ τοῦ terpretationem ergoperfequamur.
πανθρώπε , εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀν- " . Quis enim hominum fcir quæ
ανθρώπου τὸ ἐν αὐτῷ ; οὕτω καὶ τὰ τῷ funthominis, nifi fpiritus hominis
qui in ipfo eft ? Ita et quæ Deifunt
Θεοῦ οὐδεὶς οἶδεν , εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τε nemo cognouit , nifi fpiritus Deto
€
" Θεοῦ . Ἔδειξεν ὡς οὐκ ἀγνοίας ἡ ἔ Oftendit ferutationem minime effe
ρευνα . ἐπήγαγε γὰρ , ὅτι οὕτως οἶδε τὰ ignorationis. Subiunxit enim,
τῦ Θεοῦ , ὡς ἡμεῖς τοὺς οἰκείους λογι- quod ita morit ea quæe Dei funt ,
σμοὺς ἐπιτάμεθα . κιβ . Ἡμεῖς δὲ οὐ ficut nos noftrasNos
fcimus cogita-
autem
12. 12073
· υτὸ πνεῦμα τὸ κόσμου ἐλάβομεν , ἀλλὰ Spiritam mundi accepimus , fed
τὸ πνεῦμα τὸ ἐκ τῦ Θεοῦ , ἵνα εἰδῶμεν fpiritum qui ex Deo eft , vt fia
κτὰ ὑπὸ τῷ Θεῷ χαρισθέντα ἡμῖν . mus que nobis a Deo donata fint.
Oftena-

4 ) οὐδεὶς γὰρ οἶδα αὐτῷν οὕτως καὶ τὰ etc. habet Theod . dial. r. p. 286. Garn.
ην. τοῦ ἀνθρ · (omiffis illis : τὸ ἐν αὐτῷ ) ;
Sed ibid . paullo poft τίς γὰρ οἶδι και
οὕτω · οὐδεὶς ἔγνω , εἰ μὴ· ἐκ τοῦ Θεοῦ .
α) 1 Cor. 4 , 5.
B. Theod , Tom . II M
 178 B. THEODORETI INTERPRET .

Oftendit, Spiritum fanctum non Ἔδειξεν οὐ μέρος ὂν τῆς κτίσεως τὸ παν

effe rerum creatarum partem ,fed άγιον πνεῦμα , ἀλλ᾽ ἐκ τῷ Θεοῦ τὴν
fuam habere a Deo naturam .
Hoc enim dicit , Nos autem non ὕπαρξιν ἔχον. τοῦτο γὰς λέγει ,ἡμεῖς
fpiritum mundi accepimus , pro δὲ οὐ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν ,
eo quod eft , Creatum fpiritum ἀντὶ τοῦ , οὐ κλισὸν ἐλάβομεν πνεῦμα ,
non accepimus , nec per Ange- οὐδὲ δι᾽ ἀγγέλου τὴν τῶν θείων ἀποκά
Bum rerum diuinarum reuelatio- λυψιν ἐδεξάμεθα ἀλλ᾿ αὐτὸ τὸ ἐκ τῶ
nem fufcepimus : fed ipfe qui a πατρὸς ἐκπορευόμενον πνεῦμα , ἐδί
Patre procedit Spiritus , occulta
myfteria nos docuit , i. Qua et δαξεν ἡμᾶς τὰ κεκρυμμένα μυτήρια .
loquimur , non in doëtis bumana miy . Ἃ καὶ λαλοῦμεν οὐκ ἐν δίδα :
fapientia verbis, fed in doëtrina Spi- „ κτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις ,
* ritus faniti. * Propterea non egemus , ἀλλ᾽ ἐν διδακτοῖς πνεύματος αγίς .
54
humana fapientia : fufficit enim Διά τῦτο οὐ δεόμεθα τῆς ἀνθρωπίνης
nobis doftrina Spiritus . Spiritum . σοφίας · ἀρκεῖ γὰρ ἡμῖν ἡ διδασκαλία
libus fpiritualia comparantes.
bemus enim et veteris teftamenti τοῦ πνεύματος . Πνευματικοῖς πνευ
teftimonium et nouum per il- ηματικὰ συγκρίνοντες. Ἔχομεν γὰρ
lud confirmamus , nam illud et- τῆς παλαιᾶς διαθήκης τὴν μαρτυρίαν ,
iam eft fpiritale . Noftrorum enim και δι᾽ ἐκείνης τὴν κοινὴν βεζαιῶμεν ·
facramentorum figuras oftendere πνευματικὴ γὰρ κακείνη. καὶ γὰρ δεῖξαι
volentes, agnum in medium pro- βελόμενοι τῶν ἡμετέρων ·μυςηρίων τὲς
ducimus , et fanguinem illitum τύπος ,τὸν ἀμνὸν εἰς μέσον φέρομεν , καὶ
poftibus , et maris tranfitum , τὸ αἷμα τὸ ταῖς φλιαῖς ἐπιχριόμενον ,
et petræ fluenta , et man-
næ fuppeditationem et ηin- καὶ τὴν τῆς θαλάττης διάβασιν , καὶ
numerabilia eiusmodi , et per τῆς πέτρας τὰ νάματα , καὶ τοῦ μάνα
figuras veritatem oftendimus . · τὴν χορηγίαν , καὶ μυρία τοιαῦτα ,
14. Animalis autem homo non per . καὶ διὰ τῶν τύπων δείκνυμεν τὴνἀλή-
cipit ea qua fum fpiritus Dei. Scut. θειαν . ιδ '. Ψυχικὸς δὲ ἄνθρωπος οὖ
aitia enim eft ili, etnon poteft in . υδέχεται τὰ τὸ πνεύματος τῷ Θεοῦ .
telligere , quia fpiritualiter examina . μωρία γὰρ αὐτῷ ἐςι, καὶ οὐ δύναται
tur .
Animalem hominem appel- υγνῶναι , ὅτι πνευματικῶς ἀνακρίνεται.
lat euin , qui eft contentus propri- Ψυχικὸν καλεῖ τὸν μόνοις τοῖς οἰκείοις
is cogitationibus , et Spiritus do- ἀρχέμενον λογισμοῖς , καὶ τὴν τῷ πνεύ .
dtrinam non admittit , fed neque ματος διδασκαλίαν μὴ προσιέμενον , οὔ
illam poteft intelligere . 15. Spiri· τε μὴν ἐπιγνῶναι δυνάμενον . κιέ. Ὁ δὲ
xalis autem iudicat quidem omnes , πνευματικὸς ἀνακρίνει 5) μὲν πάντας ,
ipfe autem a nemine diiudicatur . Qui αὐτὸς δὲ ὑπ᾽ οὐδενὸς ἀνακρίνεται . Ὁ

γὰρ

5) Sic et B. At ανακρίνει πάντα habet Theod . ad Dan . 1 , 1 ; quod etiam ibi eius
interpretatio docet. Hervetus quidem obferuat ad marginem : Theodoretum
habere illud me , quod vulgatus interpres non magis habet quam Theod.
loco e Daniele citato ; fed quod πάντας legerit in fuo codice, non indicat ;
feruat quidem, fine admonitione (quod alias folet ) e latina verfione illud :
iudicat omnia.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS CAP III 179
. . .
1
γὰρ τῆς τοῦ πνεύματος χάριτος ήξιω . enim gratia Spiritus donatus
μένος, αὐτὸςμὲν ἱκανὸς ἑτέρους διδάξαι, eft
cend ipfe
, os idonquidem ad alios
eus eft , alio do-
rum vero
τῆς δὲ ἑτέρων διδασκαλίας οὐκ ἐνδεής .
doëtrina non indiget. 16. Quis
95΄ . Τίς γὰρἔγνω νοῦνΚυρίου ,ὃς συμ-
enim a ) cognouit Jenfum Domini ,
» βιβάσει αὐτόν ; ἡμεῖς δὲ νοῦν Χριςοῦ ἔ- qui inftruat cum ? Nos autem jen-
ηχομεν . Ικανῶςἀπέδειξεν τὸ τῆς θε- Jum Chrifti babemus . Satis often-
ας διδασκαλίας 2 e γὰρ οὐ μέ. dit diuinam
ἀνενδεές.εἰ doëtrinam nullius
νον ἀνενδεὺς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς , ἀλλὰ καὶ egere. Si enim non folumn nul-
τius rei indiget vniuerforum De-
ἀνέφικτον ἔχει σοφίαν , ταύτης δὲ καὶ
us , fed etiam quam nero affe
ἡμῖν μεταδέδωκεν , οὐδὲ ἡμεῖς ἄρα τῆς
qui poteft habet fapientiam, hac
τῶν καλεμένων σοφῶν διδασκαλίας δεό- autem nos quoque impertii , nec
t
μεθο nos vtique eorum qui fapientes
vocantur doctrina egemus.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ . CAPVT III .

πά.1) Καὶ ἐγὼ ἀδελφοὶ, ἐκ ἠδυνήθηνλα- 1 . Ε 80 fratres ,nonpotui

κλῆσαι ὑμῖν ὡς πνευματικοῖς , loqui
καλλ᾽ ὡς σαρκικοῖς .,, Σαρκικοὺς αὐτοὺς libus, fed quafi carnalibus. Car-
nales illos appellauit , vt qui ad
ἐκάλεσεν , ὡς περὶ τὸν βίον τέτον ἐπτοη- hanc vitam aftixi effent , et iis
μένους , καὶ κεχηνότας περὶ τὰ δοκοῦνα quæ praclaravidebantur inhia-
λαμπρὰ , καὶ τῷ πλύτῳ , καὶ τῇ εὐγλω ]. rent et adfpirarent , et ad diuiti-
τίᾳ τῶν διδασκάλων προσεχηκότας , καὶ as et eloquentiam fuorum magi-
ἐπειδὴ πλῆξαι ἱκανὸν ἦν τὸ εἰρημένον , ftrorum attenferiendos
hæc ad eos Et quon
derent. Iatis iam
erant ,
διά τινος εἰκόνος τὴνπληγὴνθεραπεύ . hac ad eos feriendos latis erant,
per quandam militudinem facto
ε . Ως νηπίοις ἐν Χρισῷ . Αντὶ τῇ, vulnerimedetur . Τanquam paruu-
διὰ τὸ ἀρτιγενὲςὑμῶν , καὶ τὸ ἀτελές . lis in Chrifto , Hoc eft, Propterea
εἶτα τῇ μεταφορᾷ ἐπιμένει , καί φησί quod recenter nati et adhuc imper-
β . Γάλα ὑμᾶς ἐπότισα , οὐ βρῶμα · feati eratiset. dicit
taphora, Lac vobisme-
: * 2.perftatin
Deinde
po- *-
·
ἔπω γὰρ ἠδύνασθε . Ἐμέτρησά ,φησι, tum dedi, non ejcam : nondum enim
τὴν διδασκαλίαν τῇ ἀσθενείᾳ τῆς ἀκοῆς˙ poteratis . Doëtrinam , inquit , au-
καὶ ἐμιμησάμην πατέρα κατάλληλον . rium veftrarum imbecillitati attem-
τροφὴν τοῖς ἀρτιτόκοις προσφέροντα peraui, et patrem imitatus fum ,
βρέφεσιν. „ Ἀλλ᾿ οὐδὲ ἔτι νῦν δύνασθε . bet recenter
qui conuen iens nutrim entum. præ
natis infantibus Sed
» γ '. Ἔτι γὰρ σαρκικοί ἐξε . Εἶτα σας
ne nunc quidem poteftis : 3- Adhuc e-
φέςερον τὴν κατηγορίαν εἰσφέρει˙ "Ο- nim carnales eftis . Deinde apertius.
ὑπε γὰρ ἐν ὑμῖν ζῆλος καὶ ἔρις καὶ διχος affert accufationem : Cum enim fit
ωςασίας, οὐχὶ σαρκικοί ἐςε , καὶ κατὰ inter vos zelus et contentio, nonne car-
πἄνθρωπον περιποιεῖτε ; Τέτων ἕκα- nales eftis, et jecundum hominem amp-
bulatis ? Horum , inquit , vnum-
ξόν , φησι, δείκνυσιν ὑμᾶς οὐδὲν πνευμα-
quodqu e oftendit, vos nihil fpiri-
τικὸν φρονοῦντας , ἀλλὰ τοῖς γηΐνοις
tale animo agitare , fed rebus
1. πράγμασι προστεθηκότας . δ΄. Οταν terrenis aftixos effe 4. Cum
Μ 2 enim
1) Theod . ad Cant. c. 2, 10. κἀγὼ ἀδελφοὶ οὐκ ἠδων. ὑμῖν λαλ , ὡς και Χριστῷ .
a) EL. 40, 13. Sap. 9, 13. Rom. 11, 34.
180 B. THEODORETI INTERPRET.

enim quis dicat, Ego quidem fum υγὰς λέγῃ τίς, ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου,
Pauli ,alius autem ,EgoApollonii,non- · τερος δὲ᾿Απολλω , οὐχὶ σαρκικοί ἐξε ;
necarnales eftis ?Rurfus nomen fu- Πάλιν τὸ οἰκεῖον τίθησιν ὄνομα , καὶ τῷ
um ponit , et nomini Apollonii con-
iungit, oftendensquam fit abfur . τῷ ᾿Απολλὼ συντάτε , τοῦ γινομένου
dum quod faciebant.Sienim ,inquit , τὴν ἀτοπίαν δεικνύς . εἰ γὰρ ἐπ᾿ ἐμοῦ ,
in me, qui apoftolicam gratiam ac- φησι, τοῦ τῆς ἀποςολικῆς χάριτος ἠξι
cepi etvos plantaui,et inApollonio , ὠμένου, >καὶ φυτουργοῦ ὑμῶν γεγενημέ
qui vos irrigauit, hoc fieri eft ab-
furdifimum ,multomagis fi hoc νου , και Απολλωτε τὴν 2 )ἀρδείαν ὑμῖν
in aliis fiat , impium eft acnefa . προσενεγκόντος , τέτο γίνεσθαι τῶν ἀπο
rium . 5. Quis igitur eft Paulus , πολάτων, πολλῷμᾶλλον ἐφ᾽ ἑτέρων τέτο
quis vero Apollo , nifi miniftri per γινόμενον δυσσεβές ἐξι καὶ ἀνόσιον.
quos credidiftis ? Alius eft do- γε. Τίς οὖν ἐςι Παῦλος , τίς δὲ Απολλώς ,
minus , nos illius ferui fumus, ἀλλ᾽ ἢ ท διάκονοι δι᾽ ὧν ἐπιτεύσατε ; »
»
nicuique ficut Dominus dedit. Εft ῎Αλλος ἐξὶν ὁ δεσπότης , ἡμεῖς ἐκείνου
enim in nobis differentia : etfi e- δέλοι, καὶ τῆς ὑμετέρας σωτηρίας διά-
nim omnes pariter miniftramus , κονοί. Καὶ ἑκάςω ὡς ὁ Κύριος ἔδωκε.2
attamen menfura quadam grati. Καὶ γὰρ ἐν ἡμῖν διαφορά . εἰ γὰρ καὶτῆς
am accepimus. 6. Ego plantaui , διακονίας κοινωνοῦμεν ἀλλήλοις , ἀλλὰ
Primus enim vobis prædicaui.
ῳ τινὶ τὴν χάριν ἐκομισάμεθα
Apollo rigauit, Poftme doëti. μέτρ
nam confirmauit. Sed Deus in . 95. Ἐγὼ ἐφύτευσα . Πρῶτος γὰρ ὑ-
crementum dedit . Eft enim eius μῖν ἐκήρ υξα . „ ᾿Απο λλὼς ἐπότισεν ,
gratiæ quod resfeliciter fucceffit , μετ᾽ ἐμὲ τὴν ἐμὴν διδασκαλίαν ἐκράτῳ .
7. Itaque neque qui plantar ef νεν. "
2 Αλλ᾿ ὁ Θεὸς ηὔξανε . τῆς γὰρ αὐ
aliquid , neque qui rigat , fed τῷ χάριτος τὸ κατόρθωμα . κζ '. Ὥσε
qui incrementum dat Deus.
Nifi enim Deus cooperetur , no- ποὔτε ὁ φυτεύων ἐπίτι, οὔτε ὁ ποτίζων,
fter labor eft inanis . 8. Qui πἀλλ᾽ ὁ αὐξάνων Θεός. » Θεοῦ γὰρ μὴ
plantat autem , et qui rigat, συνεργοῦντος , μάταιος ὁ ἡμέτερος πό-
vnum funt. Secundum mini- vος . γή . Ὁ φυτεύων δὲ καὶ ὁ ποτίζων ἕν
fterium, Ambo enim feruiunt
diuinze voluntati : fed non fe . yetσιν. Κατὰ τὴνὑπουργίαν . ἀμφότε-
cundum opus vel animi prompti ζοι γὰρ τῷ θείῳ διακονῶσι βουλήματι ·
tudinem : In his enim ma. οὐ μὴν κατὰ τὸ ἔργον, ἢ κατὰ Cτὴν προ-
gna eft differentia eorum qui θυμίαν . ἐν γὰρ τούτοις πολλὴ ἡ τῶν δια-
miniftrant . Hoc enim ipfe κονέντων διαφορά · τοῦτο γὰρ καὶ αὐ
quoque dicit, Vnusquisque autem τός φησιν , ΜἝκαςος γὰρ τὸν ἴδιον μι
propriam mercedemaccipietNon fe ηθὸν λήψεται κατὰ τὸν ἴδιον κόπον .
cund um em
fuum labor .
fimpliciter fecundumopus , fed fe. Οὐχ ἁπλῶς κατὰ τὸ ἔργον , ἀλλὰ κατὰ
cundum operislaborem . Hic enim τὸν τῷ ἔργου κόπον· ~ οὗτος μὲν γὰρ πολ-
fæpe ducentos feruatori offertcumn λάκις διακοσίους τῷ σωτῆρι μετὰ πολὺ
magna facilitate : ille autem vnum λῆς εὐκολίας προσφέρει ἐκεῖνος δὲ ἕνα
ἢ δύο

2) Ita non dubito legendum effe cum B. Vtebatur etiam Theodoretus verbo
coniugato ἄρδειν fupra ad Rom . 1 , 24. Sirmondi textus hic habebat ἀνδρείαν,
Herver . virtutem et fortitudinem ,
 EPIST . I. AD CORINTHIOS CAP . III . 181

ἢ δύοπλᾶτον ὑπομενας πόνον τῆς πλά- vel duos plurimo cum labore
Hoc autem
νης ἐλευθεροῖ. τῦτο δὲ καὶ ἐπὶ νητείας ab errore liberat.
· καὶ σωφροσύνης ἐςὶν ἰδεῖν. ὁ μὲν γὰρ ὑπὸ etiam inieiunio et in temperan-
Hic enim adiu-
τῆς φύσεως βοηθούμενος κατορθοῖδίχα uantenaturatemperantiam exer
πόνων τὴν σωφροσύνην · ὁ δὲ ὑπὸ τῆς φύ- cet fine vlla difficultate et labo-
σεως πολεμούμενος μετὰ πλάτων πό re : ille vero, natura repugnan-
νων ἀπολαύει το ποθουμένου . καὶ ὁ μὲν te , multis laboribus id quod de-
fiderat affequitur. Et hic quidem
θερμοτέραν ἔχων τὴν κρᾶσιν μετὰ πολ-
qui eft calidioris temperaturæ
λῆς ὀδύνης ἄσιτος τὴν ἑσπέραν προσμέ- cum maxima moleftia ieiunus ex-
'νει · 0ὁ δὲ καὶ δύο καὶ τρεῖς ἡμέρας δια- fpectat vefperam : ille autem et-
τελῶ , τροφῆς μὲν οὐ μεταλαγχάνων , iam duorum et trium dierum in-
πόνον δὲ πλεῖσον οὐχ ὑπομένων. οὗ δὴ ediam haud magno labore pati-
Quamobrem iuftus iudex
χάριν ὁ δίκαιος κριτὴς οὐ τὸ ἔργον, ἀλ- tur.
non opus fed laborem refpicit.
λὰ τὸν πόνον ὁρᾷ . κθ '. Θεοῦ γὰρ ἐσμὲν 9. Dei enim fumus adiutores . Qui
ασυνεργοί. " Οἱ τὰ 2 ᾿Αρείου καὶ Εὐνομίε cum Ario et Eunomio fentiunt,
φρονῶν] ες οὐδὲ τῷ υἱῷ ταύτης τῆς προσ- ne Filio quidem hanc appellatio-
ηγορίας μετέδωκαν , ἀλλ᾽ ὑπουργὸν αὐ- nem tribuunt, fed ipfum admini-
; ftrum nominant. Diuinus autem
τὸν ὀνομάζεσιν . ὁ 0δὲ θεῖος ἀπότολος και
Apoftolus etiam veritatis prædica-
τοὺς κήρυκας τῆς ἀληθείας συνεργοὺς toresDei adiut
ores et cooperatores
προσαγορεύει Θεοῦ . ἀλλὰ πολὺ τὸ διά- appellat . Verumn magnaeft differen-
φορον .ὁ μὲν γὰρ ὡς υἱὸς συνεργῇ , οἱ δὲ τία . Ille enim cooperatur tanquam
ὡς εὐνούτατοι δῆλοι το Θεοῦ πληρῶσι Filius: hivero tanquam amnantiffimi
τὸ βέλημα . κ Θεοῦ γεώργιον , Θεοῦ οἶ. ferui implent Dei voluntatein . Dei
agricultura ,Deiadificatio eftis. Non
υκοδομή ἐςε. , Οὐ τοῦ δεῖνοςκαὶ τῷ δεῖ . huius aut illius , fed Dei vniuerfo-
νος , ἀλλὰ τοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ . ί . Και rum. io . Secundum gratiam Dei
υτὰ τὴν χάριν 3) τοῦ Θεοῦ τὴν δοθεῖ. quæ data eft mihi, ut fapiensarchi-
ωσάνμοι, 4 ) ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θε- tetus fundamentum pofui. Cum
μέλιον τέθεικα . Τὴν θείαν πρῶτον diuinam prius gratiam oftendiffet,
ὑποδείξας χάριν, οὕτως ἑαυτὸν σοφὸν tum feipfum fapientem architettum
appellauit. Ego primus, inquit ,
ἀρχιτέκτονα προσηγόρευσεν . ἐγώ , φησι, in vobis feci fundamenta pietatis .
πρῶτος ἐν ὑμῖν τῆς ‫ اد‬εὐσεβείας κατέπη- Alius autem fuperadificat. Vnus-
"
ξα τὰ θεμέλια . Αλλος δὲ ἐποικοδομεῖ quisque autem videat quomodo fus
ἕκασος δὲ βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ. peradificet . Η . Fundamentum enim
εμά .Θεμέλιον γὰρ ἄλλον ἐδεὶς δύναται θε . aliud nemo poteft ponere prater_id
η ναι παρὰ 5 )τὸν κείμενον, ὅς ἐςιν Ἰησᾶς quod pofitum eft, quod eft Chriftus
Iefus. Oportet fuperadificate,non 4
Χριςός . , Ἐποικοδομεῖν δεῖ , οὐ θεμέλια fundamenta iacere. Neque e-
καταβάλλειν . ἄλλον γὰς θεμέλιον καλα- nim aliud poteft iacere funda-
M 3 mentum

3 ) τg Θεğ deeft in B. 4) Infra epift 146. pag . 1033. Sirr . et Qu . 2. in Iofuam .

ἐγὼ γὰρ ὡς etc. 5) Habebat Sirm. Editio vt puto per errorein τὸ κειμα Certe
illud τὸν femper eft apud noftrum , vt ep. 146. 1 c. et ad Ef. 28, 18. itemque ad
Zach . 3, 9. et dial. I. p.282 . Garm . Quod non monuiffem , nifi quis fufpicari pos-
fet, hic vere aliquam lectionis diuerfitatem effe.
182 B. THEODORETI INTERPRET .

mentum qui vult fapienter adif- βάλλειν ἀδύνατον τὸν ἐπιςημόνως οἶκοδο-
care.
Hoc fundamentum iecit μῆσαι βουλόμενον . τέτον καὶ ὁ μακάρι-
beatus Petrus, vel potius ipfe Do-
minus , Cum enim dixiffet Pe. ος Πέτρος τέθηκε τὸν θεμέλιον, μᾶλλον
trus, a) Tu es Chriftus filius Dei δὲ αὐτὸς ὁΔεσπότης
༣ . Πέτρου γὰρ εἰρη-
viui, dixit Dominus, b ) Super κότος, σὺ εἶ ὁ Χρισὸς ὁ υἱὸς τῷ Θεῷ τῷ
hanc petram adificabo ecclefiamn ζῶντος , ὁ Κύριος εἶπεν , ἐπὶ ταύτῃ τῇ
denominate
meam . Ne vos: ergo
ab hominibus Chriftus enim eft πέτρα οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν .
fundamentum . 12. Si quis autem μη τοίνυν ἐξ ἀνθρώπων ἑαυτὸς ὀνομά
μὴ
fuperadificat fuper fundamentum ζετε ' Χριςὸς γάρ ἐσιν ὁ θεμέλιος .
boc , aurum , argentum , lapides 93. Εἰ δέ τις ἐποικοδομεῖ ἐπὶ τὸν θεμέ-
pretiofos, ligna , fanum , ftipu- ηλιον τῦτον, χρυσὸν , ἄργυρον , λίθους
tam : 13. Vniuscuiusque opus ma- τιμίες , ξύλα , χόρτον, καλάμην γʹ.
nifeftum erit . * Nonnulli aiunt
hec ab Apoftolo diate effe de Ἑκάτου τὸ ἔργον φανερὸν γενήσεται 2
dogmatibus , ego autem exifti. Τινὲς περὶ δογμάτων ταῦτα εἰρῆσαι τῷ
mo euin de adiua virtute et vi. ἀποςόλῳ φασίν · ἐγὼ δὲ οἶμαι περὶ τῆς
tio hac dicere , et præparare ac- πρακτικῆς ἀρετῆς τε καὶ κακίας ταῦτα λέ-
cufationem in eum qui fornicatus γειν αὐτὸν , καὶ προκατασκευάζειν τὴν
eft. Porro autem aurum et ar-
κατὰ τῇ πεπορνευκότος κατηγορίαν .
gentum et lapides pretiofos appel- χρυσὸν μέντοι , καὶ ἄργυρον ,καὶ λίθους
lat fpecies virtutis : ligna autem
et fanum et ftipulam , ea quæ τιμίους , τὰ εἴδη λέγα τῆς ἀρετῆς · ξύ
funt virtuti contraria , quibuspa- λα δὲ,καιχόρτον,
καὶ καλάμην, τὰ ἐναν-
ratus eft ignis gehennæ. Hac τία τῆς ἀρετῆς , οἷς ηὐτρέπεται τῆς γε
autem non a vitio doctorum , fed έννης τὸ πῦρ. ταῦτα δὲ οὐ τῆς τῶν δια
a difcipulorum inftituto pendent. δασκάλων κακίας , ἀλλὰ τῆς τῶνμαθη
Illi enim diuinas quidem doctri-
nas exhibent : ex iisautemqui τῶν ἐξήρτηται προαιρέσεως , οἱ μὲν γὰρ
audiunt, alii quidem aurum , alii προσφέρεσι τὰ θεῖα παιδεύματα τῶν
vero argentum , alii lapides pre- δὲ ἀκουόντων , οἱμὲν χρυσὸν ἑαυτὸς, οἱ
tiofos feipfos reddunt , ftudiofe δὲ ἄργυρον , οἱ δὲ λίθες τιμίες κατα
ea quæ dicuntur attendentes ; alii σκευάζεσι , σπεδαίως τοῖς λεγομένοις
autem rurfus in focordia vitam
agentes, lignorumetfaeniet fi. προσέχοντες. ἕτεροι δ᾽αὖ πάλιν ξᾳθυο
pulæ facilem exuftionem imitan . μία συζῶντες , τῶν ξύλων, καὶ τῷ χόρ
tur , vitium eligentes . Materiæ τ8 , καὶ τῆς καλάμης μιμῦνται τὸ εὖς
autein differentiam non vita præ . πρηςον , τὴν κακίαν αἱρέμενοι, τὴν δὲ
2 2
fens , fed futura patefaciet. Hoc τῶν ὑλῶν διαφορὰν ἐχ ὁ παρὼν βίος,
enim dixit illud , Dies enim reue- ἀλλ᾽ ὁ μέλλων ἐλέγξει , τότο γὰρ εἶπεν
dabit . eo quod
ProQuia eft , dies γὰρ ἡμέρα δηλώσει .»ἀποκαλύπτε
iu- „ Ἡ κρίσεως
reuela , Αντὶ τῇ ἡ
dicii. in igne . τῆς . Οι ἐν πυρὶ

bitur , et uniuscuiusque opus quale νται· καὶ ἑκάτε τὸ ἔργον ὁποῖον ἐτι τὸ
fit ignis probabit . 14. Si cuius opus πῦρ 6 ) αὐτὸ δοκιμάσει . ιδ΄ Εἴτινος τὸ

πἔργον
6 ) αὐτὸ deeft apud noftrum ad Ef. 66 , 16 , Dan . 12, 1o . et Mal. 3, 2. Sed αὐτὸ
eft ad Mal . 4, T.
⚫) Matth. 16, 16. b),lb. v. 18
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . III . 183
el
ὑἔργον 7 ) μένει ὃ ἐπωκοδόμησε , μιθὸν nmanferit quod fuperadificauit, mer-
υλήψεται˙ ιέ . Εἴ τινος τὸ ἔργον κατα- cedem accipiet. rs. Si cuius opus
arferit , detrimentum patietur : ipfe
καήσεται, ζημιωθήσεται, αὐτὸς δὲ σω autem faluabitur, fic tamen quafi
ηθήσεται˙ οὕτως δὲ ὡς διὰ πυρός .» Ο per ignem . Doltores diuina do-
διδάσκαλοι τὰ θεῖα παιδεύουσιν , οἱ δὲ cent : qui vero audiunt , pro
ἀκέοντες κατὰ τὸ τῆς γνώμης αὐθαί. fuæ fententia arbitrio id quod
ζετον τὸ πρακτέον αἱρῶνται ἀλλὰ καλὰ agendum eft eligunt. Sed in die
aduentus Domini examen fiet et
τὴν τῆς ἐπιφαν είας τῇ σωτῆρ ος ἡμέρα ν
diligens inquifitio , et eos quidem
βάσανος ἔξαι καὶ ἐξέτασις ἀκριβής ' qui redte vixerint , tanquam au-
καὶ τὰς μὲν εὖ βεβιωκότας, καθάπερ rum et argentum , reddet ignis
χρυσὸν καὶ ἄργυρον, τὸ πῦρ λαμπρο . fplendidiores , eos autem qui ini-
τέρες ἀποφανεῖ τὰς δὲ τῆς κακίας ἐρ . quitatem fecerint, inftar ligni et
fani et ftipulæ comburet. Do-
γάτας δίκην ξύλων, καὶ χόρτε ,καὶ καὶ ftor autem , qui re &ta docue-
λάμης καταναλώσει . ὁ0 δέ γε διδάσκου rit , non luet pænas, fed falu-
λος , τὰ προσήκοντα διδάξας , ἐκ είσπρα- te dignus habebitur. Hoc enim
χθήσεται δίκας, ἀλλὰ τῆς σωτηρίαςἀξι dicit, Ipfe autem faluus erit, nein-
ωθήσεται . τῦτο γὰρ λέγει,αὐτὸς δὲ σω- pe dolor : opus autem combure-
θήσεται , τουτέςιν ὁ 8 ) διδάσκαλος τὸ tur , id eft , qui feipfos ma-
lum opus effecerint. Si ita
δὲ ἔργον κατακαήσεται, ἀντὶ τῷ , οἱ πρ autem legamus, perfecte inue-
νηρόν ἑαυτοὺς κατασκευάσαντες ἔργον . miemus fcripturæ fententiam
ὕτω δὲ ἀναγνόντες , ἀκριβῶς εὑρήσομεν
‫اد‬ Si cuius opus arferit , detrimen-
τὴν
\ τῶν γραμμάτων διάνοιαν εἴ τινος tum patietur : ( ipfe autem fal-
τὸ ἔργονκατακαήσεται, ζημιωθήσεται t) uus erit) , fic tamen quafi
οὕτως δὲ ὡς διὰ πυρός˙ 9)ἀντὶ τοῦ , per ignem . Pro eo quod eft,
M4 Eius

;) μενεῖ . Theod . ad Malach . II. citata . 8 ) διδάσκων eft apud Oecumenium , in

cuius editione, Morelliana quidem, omnis hæc interpretatio male appellatur
Photii . 4 ) Ante ὕτως illa : αὐτὸς δὲ σωθήσεται etiamn defiderantur in Oe-
cumen. 9 ) Ioannes Gagnaius, Parifinus Theologus, in Scholiisin omnes Pau-
li epiftolas (edit. Parif. 1543. ) ad h . 1. Theodoritum græcum ait in h.l.habere:
、
τᾶτο πῦρ πιςεύομεν καθαρτήριον , ἐν ᾧ καθαρίζονται αἱ ψυχαὶ ὡς χρυσίον ἐν τῷ χωνευ-
τηρίῳ . 3Hunc ignem credimus effe purgatorium , in quo animæ tamquam
in confatorio purgantur. , Quam interpretationem nouitii potius Scholia-
ftae græci quam Theodoreti effe, non dubitat dicere R. SIMON hift . crit , des
principaux commentateurs du N. T. p. 324. Longe fecus hanc commenti-
ciam interpretationem Theodoreti profert G. Hervetus (in præf . ad inter-
pretationem Commentarii Theodoreti in epift, Paulli ) e Thoma Aquinatis O-
pere aduerfus errores Græcorum his verbis expreffam : ,,Dicit Apoftolus, quod
faluabitur fic tamquam per conflatorium ignem purgantem quidquid interimit
per cautelam præterita vita ex puluere faltem pedum terreni fenfus , in quo
tamdiu manet,( donec ,)quidquid corpulentia et terreni affeftus inhafit, purgetur ,
pro quo mater Ecclefia hoftias et dona pacifica deuote offert, et fic per hoc mundus
inde prius exiens Domini Sabaoth puriffimis oculis immaculatus affiftit : ,, Hu-
ius rei, addit Herjetus , te admonendumn effe cenfui, vt id in noftro exeinpla-
ri defuiffe intelligas & c .,, Sed de hoc fimilibusque locis Theodoreta aliis-
que PP. græcis fubiectis vel detractis plura diximus in difputatiuncula post
præfationem noftram ad hunc tomum Theodoreti
 184 : B. THEODORETI INTERPRET .

Eius opus ab igne comburetur , 1o )καήσεται αὐτῷ τὸ ἔργον ὑπὸ 18 πυρός

iple autem faluus erit , nempe αὐτὸς δὲ σωθήσεται , τελέειν ὁ διδάσκα
dottor . J Neque enim caufa eis
fuit vt ad deteriora fe conuer λος . οὐ γὰρ αἴτιος τῆς τούτων ἐπὶ τὸ

Terent : rediam enim illis , do .
&rinam præbuit. Si quis au-
• 2 . εἰ δέ τις
* temn nolit illud tamquam per i-
ghen operi adaptare, fed doctori,
ita intelligat ; fore vt ipfe quidem
pro
tur autem ipfe quoque per ignem
examinatus , fi quidem habeat
vitam . dodrinæ conuenientem .
Quod autem non de dogmatibus , λον . ὅτι δὲ οὐ περὶ δογμάτων , ἀλλὰ πε-
fed de operibus hæc dicta fint , eὶἔργων ταῦτα εἴρηται , καὶ τὰ ἐπαγό-
teftantur ea etiam quæ addit.
Dicitenim ; 16. Nefcitis quodrcm .
plum Dei eftis, et fpiritus Dei ha-
bitat in vobis ? 17. Si quis tem-
plum Dei violauerit > difperdet
illum Deus . Templum enim Dei
fanétum eft, quod eftis vas. Si enim
templo quod ex lignis exfru .
ftum eft congruentem honorem
tribuimus , multa vtique iuftius
eft Deo templa ratione pradita
confecrare. Notandum eft au-
tem , quod templa Dei appella
aerit eos, qui inhabitantem Spi
vitus habent gratiam . Teftatur
enim his verbis , Deum effe Spi.
situm fanétum . 18. Nemo fe fe-
ducat . Videlicet de eloquentia
aut generis nobilitate fe iactans .
Hoc enim fubiungit. Si quis vi-
detur inter vos fapiens efe in boc
Saculo , ftultus fiar ut fit fapiens.
19. Sapientia enim buius mundi
ftultitia eft apud Deum . Sapien-
tiam mundi eam appellat , quæ
a Spiritus gratia deftituta eft ,
quæ folis humanis ratiocinationi.
bus vtitur . Huic vt non fida .
mnus admonet, fed vt in ea quæ
vocatur prædicationis ftultitia glo-
riemur . Eiusmodi autem fapien-
tiæ accufationi coniungit etiam
to ) ap . Oes κατακαυθήσεται .
χεῖρον τροπῆς . αὐτὸς γὰρ τὴν προσήκε-
σαν διδασκαλίαν προσήνεγκε
οὐ βέλεται, ὡς διὰ πυρὸς τῷ ἔργῳ προσ
2
αρμόσαι, ἀλλὰ τῷ διδασκάλῳ , ὅτω νο
ησάτω , ὅτι ὑπὲς μὲν ἐκείνων ἐκ είσπρα
>
χθήσεται δίκας ·σωθήσεται δὲ καὶ αὐ
τὸς διὰ πυρὸς δοκιμαζόμενος ,επερ ἄρα
ἔχει τὸν βίον τῇ διδασκαλία κατάλλη-
·
μενα μαρτυρεῖ φησὶ γάρ οις. Οὐκ
ποἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐξε, καὶ τὸ πνεῦ
ημα τῇ Θεοῦ κ ) οἰκεῖ ἐν ὑμῖν , ιζ΄. Εἴ
τις τὸν ναὸν τῷ Θεğ φθείρει, φθερές
ήττον ὁ Θεός · ὁ γὰρ ναὸς τῷ Θεοῦ α
υγιός ἐξιν, οἵ τινὲς ἐξε ὑμᾶς .
~ Εἰ γὰρ
τῷ ἐκ ξύλων ὠκοδομημένῳ ναῷ τὸ προσ
ῆκον απονέμομεν σέβας , πολλῷ δήπε
Δεν δικαιότερον τὲς λογικὲς ναὲς ἀφιε
ρὖν τῷ Θεῷ . ἐπισημήνασθαι δὲ προσή
κει, ως ναὸς Θεῷ προσηγόρευσε τις ἔν
οικον ἔχοντας τὴν τε πνεύματος χά
ξιν. μαρτυρεῖ γὰρ ὁ λόγος ὅτι Θεὸς τὸ
πανάγιον πνεῦμα . ιή . Μηδες ἑαυτὸν
„ ἐξαπατάτω . Τελέσιν ἐπ᾽ εὐγλωτίας
μέγα φρονῶν, ἢ‫ اد‬γένες περιφανείᾳ τῇ
το γὰρ ἐπάγει. „9 Εἰ
2 δέ τις δοκεῖ σοφὸς
γεἶναι ἐν ὑμῖν ἐν τῷ αἰῶνι τέτῳ , μωρός
γενέσθω ἵνα γένηται σοφός. μθ '. Ἡ γὰς
σοφία τε κόσμε τότε μωρία παρὰ τῷ
Θεῷ ἐςι , Σοφίαν τοῦ κόσμου καλε
τὴν ἔρημον τῷ πνεύματος χάριτος , τὴν
μόνοις τοῖς ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς καὶ
χρημένην . ταύτῃ παρεγγυᾷ μὴ θα
ῥεῖν, ἀλλ᾽ἐπὶ τῇ καλεμένη τε κηρύγμα .
τος μωρία σεμνύνεσθαι . συνάπτει δὲ τῇ
κατηγορίᾳ τῆς τοιαύτης σοφίας και
γραφ
4 ) οἰκεῖται habet nofter ad Ef3312 +
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP . III . 185

γραφικὰς μαρτυρίας. Γέγραπται γάρ, fcripturæ teftimonia . Scriptum

1
ὁ δρασσόμενος τοὺςσοφὲς ἐν τῇ πανες . cft enim , a) Comprehendam fapi-
entes in aftutia ipforum . 20. Et
” γίᾳ αὐτῶν . κ' . Καὶ πάλιν , Κύριος γινώ- iterum , b ) Dominus nouit cogita-
„ σκει τες διαλογισμὲς τῶν σοφῶν , 2 ὅτι tiones fapientium , quoniam sand
εἰσὶ μάταια ., Οὕτως ἐλέγξας τῶν δι' funt . Poftquam inanem do &to-
δασκάλων τὸ μάταιον αὔχημα , πρὸς rum iactantiam ita confutauit, ad 1
| τοὺς ἐπὶ τέτῳ μέγα φρονοῦντας μετα- eos quihoc nomine fibi place-
Φέρει τὸνλόγον . „ "" κα . Ωςε μηδείς και bant conuertit fermonem . 21.Ne
υχάθω ἐν ἀνθρώποις · πάντα γὰς ὑἱ moitaque glorietur in hominibus,
ἡμῶν ἐξι. Ποῖα ταῦτα ; ηκ6 '. Εἴτε ea funt ? 22. Siue Paulus, fiue A-
‫اد‬
Παῦλος , εἴτε ᾿Απολλώς , ετε Κηφᾶς , pollo , fiue Cephas , fiue mundus ,
γεῖτε κόσμος, εἴτε ζωὴ , εἴτε θάνατος , fue vita , fiuemors , fiue prafen-
υεἴτε ἐνεςῶτι , εἴτε μέλλοντα , πάντα υ. tia , fiue futura , omniaveftra funt,
ὑμῶν ἐσιν ὑμεῖς δὲ Χριςοῦ · Χρισὸς δὲ νος autem Chrifti, Chriftus vero
Dei. Oftendit veras diuitia s , di-
„ Θεοῦ . Ὑπέδειξε τὸν ἀληθῆ πλᾶτον, uitiarumque largitorem , et ea
καὶ τῷ πλέον τὸν χορηγὸν, καὶ καλα- quæ nihil* funt contemnere docet. *
φρονῆσαι τῷ οὐδὲν ὄντων ἐδίδαξε . καὶ Etenim nos,inquit, apoftolipropter
γὰς ἡμεῖς , φισιν , οἱ ἀπόςολοι ὑμῶν ἕνε . vos apoftolicam gratiam accepi-
καὶ τῆς ἀποξλικῆς ἠξιώθημεν χάριτος , mus, vt verbum vobis prædicemus.
vobis data eft et prafens vita ,er ea
ἵνα ὑμῖν τὸν λόγον κηρύξωμεν. ὑμῖν δέ quæ exfpectatur. Quinetiam mors
δεται καὶ ἡ χαροῦσα καὶ ἡ προσδοκω‐ ipfa veftrævtilitatis gratia in natu-
1
μένη ζωή . καταὐτὸς δὲ ὁ θάνατος τῆς ram inuefa eft : et quæcumque vi
ὑμετέρας ἕνεκν ὠφελείας ἐπηνέχθη τῇ dentur,omnia ad veftrum vfum cre-
ata funt,
φύσει και τα δρώμενα πάντα εἰς ὑμε caufa prepara ta .exfpe&tantur,
et quæ Oportet ergo veftra
vos
πέραν δεδημιέγηται χρείαν, καὶ τὰ Chrifto Domino coniungi, qui ho-
προσδοκώμεναὑμῶν χάριν ηὐτρέπεται. rumbonorum eft largitor , et per

προσήκει τοίνυὑμᾶς τῷ Δεσπότῃ συνῇ- ipfum Deo vniuerforum . Nobis

φθαι Χριτῷ , δτύτων ἐςὶ τῶν ἀγαθῶν enim vnituseft per naturam , quam
χορηγὸς , καὶ δαὐτῷ τῷ τῶν ὅλων Θεῷ . 9.nobis accepit : patri autem per
to diuinam fubftantiam . Ex ipfo
ἡμῖνμὲν γὰρἥνται κατὰ τὴν φύσιν, ἣν
enim eft natura genitus.Chri-
ἔλαβε παρ᾽ ἡμᾶ, τῷ δὲ πατρὶ κατὰ τὴν ftus enim eft Dei , non velut
θείαν οὐσίαν. ἐξαὐτῷ γὰς φύσει γεγέ- creatura Dei , fed velut Filius
νηται. Χριςὸς γρ Θεοῦ , οὐχ ὡς κτίσμα DeDei. Quodfi contradicunt qui
Θεοῦ , ἀλλ᾿ ὡς υς τῇ Θεοῦ . εἰ δὲ ἀντι-
cum Ario fentiunt , et no-
λέγεσιν οἱ τὰ Αείε φρονῶντες , καὶ οὐ iunt concederehabitus differe
n
βέλονται δἶναι ἢς χέσεως τὴν διαφος
tiam , vocent et præfentia , et
ρὰν , καλείτωσαν αὶ τὰ παρόντα , καὶ futura , et Apoftolos , et vi-
τὰ μέλλοντα ,、 κι τὲς ἀποζόλες , καὶ tam , et mortem , opera no-
τὴν ζωήν , καὶ τι θάνατον , ἡμέτερα ftra ,
quoniam diuinus Apo-
ποιήματα , ἐπειδήες ὁ θεῖος ἀπόςο ‫ اد‬ftolus dixit , omnia vefira
‫ اد‬λος
ἔφη , πάντα ὑμῶἐξιν˙ ἀλλ᾽ οὐκ ἂν ἐ- funt . Sed hoc illi non di
MS xerint.
a) Job, 13, 4) Pf. 94, Th
 RETI RET
186 B. THEODO INTERP .

xerint. Sunt ergo hæc noftra per ποιεν. οὐκῶν ταῦτα μὲν ἡμῶν διὰ τὴν
diuinam munificentiam : nos au- φιλοτιμίαν ἡμεῖς δὲ Χριςοῦ , ὡς
tem fumus Chrifti , vt hominis θείαν
μὲν ἀνθρώπε , μέλη˙ ὡς δὲ Θεῷ , ποιή-
quidem , membra , vt Dei vero ,
effecta et opera . Chriftus autem ματα . Χριςὸς δὲ Θεῷ , ὡς υἱὸς γνήσιος , 1.
Dei , vt proprius eius filius ex eo ἐξ αὐτῷ γεγεννημένος κατὰ τὴν θεό .
natus fecundum diuinitatem. τητα.
1
CAPVT IV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ

ic nos exiftimet homo ut mi- go . ὕτως ἡμᾶς λογιζέθω ἄνθρω

Signiftros Chrifti, et difpenfa- Οὕτως
μπος ὡς ὑπηρέτας Χριςοῦ ,
tores myfteriorum Dei. Qui vult
nos honorare , honoret vt Churi. » καὶ οἰκονόμες μυτηρίωνGεδ. Ὁ τι
fti miniftros , reuereatur vt dif. μῆσαι βελόμενος ἡμᾶς, ὡς ὑπηρέτας 1 )
penfatores , honorem natura me. τιμάτω , ὡς οἰκονόμος αἰδεσθω , μετρεί
riatur . Neque vero folum hoc τῳ τῇ φύσει τὸ γέρας. καὶ ταῦτα οὐ
fcripfit diuinus apoftolus , fed μόνον γέγραφεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , ἀλ
etiam fecit. Lycaones enim a) fa- λα και δέδρακε . τὲς γὰρ κυκάονας θύ
crificare volentes prohibuit , ve-
ftem vna cum Barnaba lacerans , σαι πειραθέντας ἐκώλυσε τὴν ἐσθῆτα
et clamans , Aeque ac vos pa- σὺν τῷ Βαρνάβα διαῤῥήξα , καὶ βοήσας ,
tibiles homines fumus . Ita bea- ὅτι ὁμοιοπαθεῖς ὑμῖν ἐσμεν ἄνθρωποι.
tus etiam Petrus dixit Cornelio ,b ) έτως ὁ μακάριος Πέτρος Φη τῷ Κορνή-
Et ipfe ego homo fum. 2. Ce- λίῳ καὶ αὐτὸς ἐγὼ\ ἄνθρωπος 2). »βο
terum quæritur inter difpenfato-
res ut fidelis quis inueniatur . υδὲ λοιπὸν , ζητεῖται ἐν τοῖς οἰκονόμοις,
Non vt domini dignitatem ra . αἵνα πιτός τις εὑρεθῇ . „ Οὐχ ἵνα τοῦ
piat ,
fed vt domino beneuo . δεσπότε τὴν ἀξίαν ἁρπάσῃ˙ ἀλλ᾽ ἵνα
lentiam conferuet. 3. Mihi au- τῷ δεσπότῃ τὴν εὔνταν Φυλάξῃ .
tem pro minimo eft , vt a vobis
iudicer, Duplici eos nomine » .Ἐμοὶ δὲ εἰς ἐλάχισιν ἐτιν ἵνα τὸ ὑφ᾽
κὑμῶν ἀνακριθῶ . >> Διπλῆν αὐτῶν πολ
accufat , et quod * honori mo-
dum non adhibeant , fed fu. εῖται κατηγορίαν , καὶ ὅτι τὴν τιμὴν ναοὐ
pra modum honorent , et quod , μετρέσιν, ἀλλ᾽ ἀμέτρως τιμῶσι, καὶ ὅτι
cum iudicandi poteftatem non τε κρίνειν τὴν ἐξεσίαν ἐκ ἔχοντες κρί-
habeant, nec quosli. ν8σι , και & τοῖς τυχᾶσιν , ἀλλὰ τοῖς δια
૪
bet , fed magiftros. Neque enim δασκάλοις . ἐ γὰρ ἂν οἱ μὲν τέτον , οἱ δὲ
alii hunc , alii illum præferrent , ἐκεῖνον
ད προέκριναν , εἰ μὴ σφίσιν αὐτοῖς
nifi fibi ipfis iudicandi sutorita . τὸ κρίνειν ἀπένειμαν. τότε χάριν τῆς
tem arrogarent . Propterea iudi. τῷ κρίνειν αὐτὲς ἐξεσίας ἐγύμνωσεν ,
candi facultatem illis adimit , di- ευτέλειαν τῶν διδασκάλων καλέσας τῇ
cens vilipendi doctores , fi difcipu-
lorumiudicio res eorum fubiician . κρίσει τῶν μαθητῶν ὑποκεῖσθαι τὰ κατ
tur. Deinde mitigans illos com- αὐτές . Εἶτα θεραπεύων αὐτὲς τὸν κοι-
munem reddit orationem . Aut ab νὸν ποιεῖται λόγον . « Ἢ ὑπὸ ἀνθρωπία
humano dic. Humanum autem diem y νηςἡμέρας . Ανθρωπίνην δὲ ἡμέραν
ἐκάλεσε

1 ) Χριsi , quod omiffum eft in Sirm . textu græco , addit B. 2 ) εἰμιaddit B.

®) Act, 14, 14. 15. b ) Ib. c. 1 , 26 .
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP. IV . 187
2
ἐκάλεσε τὸ τῆς φύσεως ὀλιγόβιον . humane vitæ breuitatem . Sed ne
»Αλλ᾽ ἐδὲ ἐμαυτὸν ἀνακρίνω δ΄. Οὐδὲν queme ipfum iudico . 4. Nihil enim
mihi confcius fum, fed non in boc
” γὰρ ἐμαυτῷ σύνοιδα , ἀλλ᾽ ἐκ ἐν τέτῳ iuftificatus fum
:qui autem iudicat
” δεδικαίωμαι · ὁ δὲ ἀνακρίνων με Κύριός me , Dominus eft. Quid enim ,
„ἐπι. Τί γάρ , φησι, λέγω τὲς ἄλλες ; inquit , loquor de aliis ? Ego , qui
ἐγὼ τὰ κατ᾽ ἐμαυτὸν ἀκριβῶς ἐπιςάμε- quæ ad me pertinent recte fcio , et
νος και το παράνομον ἐδὲν ἐμαυτῷ συν- ε nullius mihi iniquitatis fim con-
ειδὼς , οὔτε κεῖναι ἐμαυτῷ , ὅτε ἀθῶον fcius , tamen nec iudicare me
2 ipfum , nec me a peccato immu-
ἐμαυτὸν ἀποφῆναι ἀνέξομαι ἀναμενῶ nem pronunciare in animum in-
δὲ τὴν τῷ Κυρίε ψῆφον .μηδεὶς δὲ οἰέσθω ducam , fed Dei fententiam exfpee
ἐναντίον εἶναι τὸ , ἐκ ἐν τέτῳ δεδικαίω- Stabo. Nemo autem exiftimet

μαι, τῷ ἐδὲν ἐμαυτῷ σύνοιδα . ἐγάρ ἐςιν hoc , Non in hoc iuftificatus fum ,
ἐναντίον,ἀλλὰ ἀκόλυθον . συμβαίνει γὰρ effe illi contrarium , Nihil mihi
confcius fum . Non eft enim con-
πολλάκις καὶ ἀγνοῶντας ἁμαρτάνειν , trarium , fed confequens . Sape
ἴσον εἶναι τῦτο καὶ δίκαιον ἡγεμένους " enin euenit vt etiam ignorantes
ἀλλ᾿ ἑτέρως ὁρᾷ τότο ὁ τῶν ὅλων Θεός. peccent ,aquum hocetio iuftum-
τῦτο γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς . μέ . Ωςε μὴ que exiftimantes . Sed hoc aliter
‫اد‬
» πρὸ καιρᾶ τι κρίνετε, ἕως ἂν ὁ Κύριος videt vniuerforum Deus. Hoc
enim docent etiam quæ fequuntur :
ἔλθῃ , ὃς καὶ φωτίσει τὰ κρυπλὰ τοῦ 5. Itaque nolite ante tempus iudica-
„ σκότες, καὶ φανερώσει τὰς βελὰς τῶν 're , quoad vsque veniat Dominus ,

» καρδιῶν, καὶ τότε ὁ ἔπαινοςγενήσεται qui et illuminabit abfconditatene-

ηἑκάτῳ ἀπὸ τὸΘε8 ., Ὑμεῖς , φησιν , brarum , et manifeftabit confilia
cordium: et tunc laus erit vnicuique
ὁρᾶτε τὰ φαινόμενα , Θεῷ δὲ δῆλα καὶ
a Deo . Vos , inquit , videtis ea
τὰ κρυπλόμενα · ἀλλὰ κατὰ τὸν παρόν .
τα βίον & πάντα γυμνοῖ , ἐν ἐκείνῳ δὲ fefta funt etiam quæ latent : fed in
ἐ
πάντα δῆλα γενήσεται . τὸ δίκαιον τοί prafenti vita non omnia aperit , in
νυν κριτήριον ἀναμείνατε ὄψεσθε γὰρ illa autem omnia fient manifefta .
τηνικαῦτα δικαίας τὰς ἀναρξήσεις. καὶ Iuftum ergo iudicium exfpectate ,
ἐπειδὴ ἐν τοῖς πρόθεν ἑαυτὸν εἰς μέσον tunc enimiuftas proferri fententias
videbitis. Et quoniam in medium
προτέθεικε , καὶ τὸν ᾿Απολλώ , καὶ τὸν antea feipfum protulit, et Apollo-
Κηφᾶν, ἀπὸ τῶν μειζόνων δεικνὺς τῶ γι- nium , et Cepham , quam effet abe

νομένε τὴν ἀτοπίαν , ἀναγκαίως λοιπὸν furdum quod ab eis fiebat ex ma-
τὴν κατηγορίαν γυμνοῖ. „ ς΄. Ταῦτα δὲ, ioribus oftendens , congrue dein-
κἀδελφοὶ , μετεχημάτισα εἰς 3 ) ἐμαυτὸν ceps accufationem patefacit. 6. Hac
autem , fratres , transfiguraui in
„ καὶ ᾿Απολλῷ δι᾽ ὑμᾶς , ἵνα ἐν ἡμῖν μά- me ipfum et Apollinem propter vos ,
αθητε τὸ μὴὑπὲρ ὃ γέγραπταιφρονεῖν. vt in nobis difcatis non fupra quam
Εἰ ἡμεῖς οἱ τῶν διδασκάλων διδάσκαλος , fcriptum eft, de vobis fentire. Si nos,
οἱ τὸ κήρυγμα θεόθεν δεξάμενοι, τὰς qui doctorum dolores fumus , qui
ἡμετέρας προσηγορίας ἐκ ἐπεθήκαμεν , pradicationem aDeo accepimus,
ἀλλ᾽ἀπὸ Χρισε καλεῖσθαιπαρηγγυήσα . appellationesnoftras non impofui
μεν, σκοπήσατε πόσης ἐςὶν ἀσεβείας με- confiderate quanta impietate ple
num
3 ) ἑαυτὸν Β .
 188 B. THEODORETI INTERPRET.

num fit quod ab illis fit. Hoc sὸν , τὸ παρ᾽ ἐκείνων γινόμενον . τέτο
enim eft quod ait,vt in nobis γὰρ λέγει · ἵνα ἐν ἡμῖν μάθητε τὸ μὴ
difcatis , non fupra quam fcriptum
eft de vobis fentire . " Scriptum eft ὑπὲρ ὃ γέγραπταιφρονεῖν . γέγραπται

1 autem , a) Qui vult in vobis es- δὲ, ὁ θέλων ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος , ἔσω
1e primus , fit omnium vltimus. πάντων ἔχατος . καὶ, ἕκατος ἐν ᾧ ἐκλή-
Et b) , vnusquisque in quo vo- 9η , ἐν τέτῳ μενέτω . Ἕνα ὑπὲρ τῷ ἑνὸς
catus eft in eo maneat. Ne vnus
μὴ φυσιέθαι κατὰ τῷ ἑτέξε. „ Οἱ
aduerfus alterum infletur pro alio.
γὰς ἑαυτὸς διανείμαντες , καὶ οἱ μὲν ἐκ
Qui eniin feipfos diuiferant , et τέτε , οἱ δὲ ἐξ ἐκείνε καλεῖθαι βεληθέν

illo appellari volebant, inter fe τες , ἀλλήλοις διεμάχοντο, τὲς σφετέρες

decertabant , finguli fuos præce .
ptores aliis præferre contendentes .
Deinde ad ipfos doëtores , 7. Quis
enim te difcernit ? Quenatn te
pars elegit ? cur non omnium
æque doëtor vocaris ? Quid au-
tem babes , quod non accepifti ?? λῇ ; » Τί δὲ ἔχεις , ὃ ἐκ ἔλαβες ;,
De quonam gloriaris ? De elo
quentia ? fed Deus hanc tibi lar.
gitus eft .
An de fcientia ? et
hoc quoque donum Dei eft.
An de miraculis ? Etiam hac eft
operatio Spiritus. Si autem ac-
cepifti , quid gloriaris , quafi non
acceperis ? Nemo de alienis de-
pofitis fe venditat, fed inuigilat
ἕκαςοι διδασκάλες ὑπερτιθέναι τῶν ἄλ
λων Φιλονεικέντες . ὦτα πρὸς αὐτὲς
λοιπὸντες διδασκάλες , ζ΄. Τίς γάρ σε
9
ηδιακρίνει ; „ Τίσε μέρος ἐχειροτόνησε ;
δια τίμὴ πάντων διδάσκαλος ὁμοίωςκαι
Ἐπὶ
τίνι δὲ μεγαφρονεῖς ; ἐπ᾽ εὐγλωτία ;ἀλλ᾽
ὁ Θεός σοι ταύτην κεχάρισαι. ἀλλ᾽ ἐπὶ
γνώσει ; καὶ τῷτο θεῖον τὸ δῶρον ἀλλ᾽
ἐπὶ θαυματεργίαις ; καὶ αὕτη τὸ πνεύ-
ματος ἡ ἐνέργεια . „ Εἰ δὲ καὶ ἔλαξες , τί
» καυχᾶσαι ὡς μὴ λαβών ; » Οὐδεὶς ἐπ᾿
ἀλλοτρίαις παρακαταθήκαις μεγαφρο-
νεῖ. ἐπαγρυπνεῖ δὲ ταύταις , ἵνα φυλά-

tradidit. ea
illis,vt falua cuftodiat etqui ξῃ τῷ δεδωκότι . ή . Ἤδη κεκορεσμένοι
iam diuites facti eftis. Nulla » ἐςὲ, ἤδη ἐπλετήσατε. ν Οὐδενός ἐξε
re indigetis , omnia bona vobis ἐνδεεῖς , πάντων ἀφθόνως ἀπηλαύσατε
affatim fuppetunt. Sine nobis ἀγαθῶν . » Χωρὶς ἡμῶν ἐβασιλεύσατε .
regnaftis. Duin i nos adhuc Ἡμῶν ἔτι ταλαιπωρεμένων , καὶ τῶν
laboramus et pro prædicatione
ὑπὲρ τῶ κηρύγματος παθημάτων ανε
arumnas fuftinemus , vos regni
χομένων , ὑμεῖς ἀπηλαύσατε τῆς βασι-
fructum percepiftis. Et quoniam
λείας . καὶ ἐπειδὴ εἰρωνικῶς ταῦτα τέ
per ironiam hæc pofuit , quo in el
eos fit animo declarat. Et vti- θεικ ε , γυμνοῖ ἣν ἔχει διάθεσιν . Καὶ
nam regnetis , Non folum enim mὄφελόν γε ἐβασιλεύσατε . Οὐ μόνον
vobis non inuideo , fed etiamn γὰρ ὑμῖν & φθονῶ , ἀλλὰ καὶ εὔχομαι
opto , vt his bonis fruanini. τέτων ὑμᾶς ἀπολαῦσαι τῶν ἀγαθῶν .
Deinde infignem oftendit hu- ετα τίθησι τῆς ταπεινοφροσύνης τὴν
militatem . Vt et nos vobiscum άμετρίαν . „ Ἵνα καὶ ἡμεῖς ὑμῖν συμβα-
regnemus. "
Etfi hoc femper de „ σιλεύσωμεν . Καί τοι τᾶτο ἐπὶ τῷ Δε
Chrifto Domnino dicit, c) Si fuftine- σπότε Χριςğ τίθησιν ἀεὶ, 4 ) εἰ ὑπομένο-
μὲν ,
Β . ὑπομένωμεν καὶ συμβασιλεύσωμεν .
4) Marc. 10, 44. b) 1 Cor. 7, 24. c) 2 Tim. 2,24
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . 1V . 189
.1
μεν,καὶσυμβασιλ
મળ્યું εύσομεν , ὡς ἐκείνε μὲν mus , et contegnabimus , quod il-
ἀληθῶς βασιλεύοντος , τῶν δὲ γνησίων le quidem vere regnet , veri autein
αὐτῷ δέλων κοινωνέντων τῆς βασιλείας · eius ferui regni fint participes : at-
tamen hîc quoque per modeftiam
ἀλλ᾽ ὅμως μετριάζων καὶ ἐνταῦθα τ8 . hoc pofuit , illorum fupercilium
το τέθηκε , τὴν ἐκείνων κατατέλλων
2 deprimens. 9. Puto enim quod
ὀφρῶν . „ θ'. Δοκῶ γὰρ ὅτι ὁ Θεὸς ἡμᾶς Deus nos apoftolos nouiffimos often-
„ τὲς ἀποςόλες ἐχάτες ἀπέδειξεν ὡς dit , tamquam morti deftinatos .
η ἐπιθανατίες ., Εἰ γὰρἀληθὲς τὸ μηδ . Si enim verum eft vos nullius ege-
ἑνὸς ὑμᾶς δεῖσθαι , καὶ τῆς βασιλείας ἐν re , et frui regno , nos, vt vide .
tur , in vitam producti fumus tan-
ἀπολαύσει γενέσθαι, ἡμεῖς, ὡς ἔοικεν, εἰς
tum vt occideremur. Hoc enim
τὸ σφαγῆναι μόνον εἰς τὸν βίον παρή- fibi vult illud , morti deftinatos.
χθημεν , τῦτο γὰρ λέγει ἐπιθανατίες
2 Ωμία fpectaculum fafti fumus mun-
.
do et angelis et hominibus. Noftra
Ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ ,
funt omnibus ad fpeatandum * pro-
» και αγγέλοις , καὶ ἀνθρώποις . Πᾶ pofita. Angeli enim fortitudinem
σιν εἰς θεωρίαν πρόκειται τὰ ἡμέτερα . noftram mirantur : ex hominibus
ἄγγελοι μὲν γὰρ τὴν ἡμετέραν ἀνδρίαν autem , alii noftris affiationibus
θαυμάζεσι τῶν δὲ ἀνθρώπων , οἱ μὲν lætantur , alii mnifericordia quidem
ἐφήδονται τοῖς ἡμετέροις παθήμασιν, οἱ mouentur , fed non poffunt ferre
auxilium . 10. Nos ftulti propter
δὲ συναλγῶσι μὲν , ἐπαμῦναι δὲ ἐκ ἰχύς Chriftum . Quam enim infideles
σιν . γί . Ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριςόν , Τὴν reputant ftultitiam , prædicamus.
γὰρ παρὰ τοῖς ἀπίτοις ὑπειλημμένην νos autem prudentes. Et ne ni
μωρίαν κηρύτλομεν . η Ὑμεῖς δὲ φρόν- mium pungeret , adiunxit , in
, μοι, Καὶ ἵνα μὴ σφόδρα πλήξῃ , ἐπή- Chrifto. Pro eo quod eft, Vtinam
γαγεν, » Ἐν Χρισῷ.„ Αντὶ τῇ , γένοιτο detur vobis , vt veram pruden-
ὑμᾶς τὴνἀληθῆ φρόνησιν ἔχειν. „ Ἡμεῖς tiam habeatis . Nos infirmi , vos
autem fortes : vos nobiles , nos au-
» ἀσθενεῖς, ὑμεῖς δὲ ἰχυροί· ὑμεῖς ἔνδοξοι,
Εἶτα κατ᾽ εἶδος ἀπ tem ignobiles . Deinde perpeffio-
πἡμεῖς δὲ ἄτιμοι.
num fingula genera enumerat.
αριθμεῖται τὰ παθήματα . πια . Μέ a . Vsque in hanc horam cfurimus ,
» χρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν , καὶ et fitimus , et nudi fimus ,et cola
» διψῶμεν, καὶ γυμνητεύομεν, καὶ κολα- phis cadimur , et inftabiles fumus ,
» φιζόμεθα ,καὶ ἀπατᾶμεν , ιβ '. Καὶ και 12. Et laboramus operantes manibus
noftris . Per hæc autem omnia to-
” πιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσί. ” Terantiam aperuit
: per ea autem
Διὰ δὲ τέτων απάντων τὴν καρτερίαν quæ fequuntur , perfe&tioren phi-
ἐγύμνωσε · διὰ δὲ τῶν ἑξῆς τὴν τελειο · lofophiam . Maledicimur , et be
τέραν φιλοσοφίαν . Λοιδορέμενοι εὖλο- medicimus : perfecutionem parimur ,
9 γῆμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα ,ιγ΄.Βλα- etfuftinemus: 13.Blafphemamur , et
Deinde extremum
ασφημέμενοιπαρακαλῶμεν. Ἔπεζα obfecramus .
δείκνυσι τὴν ἐχάτην εὐτέλειαν , 19 Ως contemptum oftendit . Tanquam
περικαθάρματα τῷ κόσμῳ ἐγενήθη . Purgamenta mundi fafti fumus.
Nihil , inquit , differimus ab
* μεν. 9» Οὐδέν , φησι, διαφέρομεν τῶν ἐν iis quæ in domibus tamquam
ταῖς οἰκείαις ὡς περιτ]ῶν ἀποῤῥιπεμέ- fuperfua abiiciuntur , vel oleri-
νων , ἢ λαχάνων , ἢ λημμάτων , ἢ ἄλλων bus , vel putaminibus , vel aliis
 199 B. THEODORETI INTERPRET .

eiusmodi: ita nos viles et abiectos τοιέτων τινῶν · ὅτως εὐτελῶς τινὲς τοῖς
plerique exiftimarunt. Omnium πλείοσιν ὑπειλήμμεθα . Πάντων πε-
peripfena vsque adhuc. Quafi di
cat, inagnas ago gratias . Hac di ηρίψημα ἕως ἄρτι. ᾿Αντὶ τῷ , χάριν
xitnon de iis qui perfequebantur, πολλὴν ὁμολογῶ . τῦτο ἐ περὶ τῶν διω-
1 κόντων ἔφη , ἀλλὰ περὶ τῶν δεξαμένων
fed de iis qui prædicationem fufce-
perant . Quocirca fubiunxit , τὸ κήρυγμα . ὗ δὴ ἕνεκα ἐπήγαγεν ,
14.Non vt confundam vos hac fcri- πιδ΄. Οὐκ ἐντρέπων ὑμᾶς γράφω ταῦ
bo , fed vt filios meos charifimos mo-
neo. Iam vero fe eos quoque ge 2 ἀλλ᾽ ὡς τέκνα με ἀγαπητὰ νεθε
»τα˙
nuiffe oftendit. is. Nam fi decem υτῷ.199
» Ἐπιδείκνυσι δὲ καὶ τὰς γονάς .
millia pedagogorum habeatisin Chri. πιέ. Ἐὰν γὰς μυρίες παιδαγωγὲς ἔχη
fto , fed non multos patres. Nam „ τε· ἐν Χρισῷ , 2ἀλλ᾽ ὦα πολλὲς πατέρας .
in Chrifto Leftper euangelium ego , ἐν γὰρ Χριςῷ Ἰησὲ διὰ τῇ εὐαγγελίε
vos genui. Pedagogos alios do-
κιἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα . » Παιδαγωγές
Etores appellauit , feipfum autem
patrem , vt qui doctrinam euange- τὲς ἄλλες ἐκάλεσε διδασκάλες , ἑαυτὸν
ficam eis primus attulerat. 16. Ro . δὲ πατέρα , ὡς πρῶτον αὐτοῖς τὴν εὐαγ‐
go ergo vos , fratres , imitatoresmei γελικὴν διδασκαλίαν προσενεγκόντα .
eftote . Hoc eft , ficut ego fum 5΄ . Παρακαλῶ ἦν ὑμᾶς , ἀδελφοί , με
modeftus , vos inodefti eftore : quæ , μηλοίμε γίνεσθε;, Τετέςιν , ὡς μετριά
perpetior , patimini : de perpeffioni-
ζω , μετριάζετε · ἃ πάχω1 ,πάχετε ἀπὸ
bus , non de beneficiis gloriamini.
τη. Ideomifi ad vosTimotheum , τῶν παθημάτων , μὴ ἀπὸ τῶν χαρισμά
*
qui * eft filius meus chariffimus et fi . των σεμνύνεσθε . ζ΄.Διὰ τῦτο ἔπεμψα
delis in Domino , qui vos commone . „ ὑμῖν Τιμόθεον , ὅς ἐςι τέκνον με αγα-
d
faciet vias neas quæ funt in Chrifto, πητὸν 5) καὶ πισὸν ἐν Κυρίῳ , ὃς ανα-
Etfuamnin eos affectionem often . υμνήσει τὰς ὁδές με τὰς ἐν Χρισῷ , καθ
dit , cum mifit Timotheum : et πὼς πανταχῆ ἐν πάσῃ ἐκκλησία δια
fuam in Tinotheum beneuolen- » δάσκω . Καὶ τὴν περὶ αὐτὲς διάθεσιν
tiam , cum filium diletum nomi ἔδειξε τὸν Τιμόθεον πέμψας , καὶ τὴν
nauit : et aliam eius virtutem figni. περὶ τὸν Τιμόθεον φιλοςοργίαν , τέκνον
ficauit, cum fidelem in Domino ἀγαπητὸν ὀνομάσας˙ καὶ τὴν ἄλλην αὐτ
appellauit . Is , inquit, aftusmeos 2
narrabit : vias enim aétus vocauit. τῷ δεδήλωκεν ἀρετὴν, πισὸν ἐν Κυρίῳ κα
Has autem dixit illum non doftu . λέσας ἑτός , φησι, τὰς ἐμὰς διηγήσεται
rum effe, fed in memoriam reuo . πράξεις · ὁδὲς γὰρ τὰς πράξεις καλεῖ
caturum , vbi eos accufat obliuio- ταύτας δὲ ἐκ εἶπεν ὅτι διδάξει, ἀλλ᾿ ὅτι
mis. Ipfi enim fpectatores fuerant ἀναμνήσει . λήθην δὲ αὐτῶνὁ λόγος κατ-
apoftolicæ virtutis . Adiecit au- ηγορεῖ. αὐτόπται γὰρ ἐγεγόνεισαν τῆς
tem , quod ecclefiis omnibus ean-
dem doctrinam prabere confue . ἀποςολικῆς ἀρετῆς . προστέθεικε δὲ , ὅτι
verit. Cum de his omnes in καὶ ταῖς ἐκκλησίαις ἁπάσαις τήνδε
commune accufaffet , deinceps προσφέρειν εἴωθε τὴν διδασκαλίαν . ταῦ .
aduerfus eum qui fornicatus τα κοινή πάντων κατηγορήσας , κατὰ
eft fuam profert fententiam . τ8 πεπορνευκότος λοιπὸν ἐκφέρει τὴν
18. Tanquam non venturus fim ψῆφον . ή . Ως μὴ ἐρχομένε δέ μὲ
πρὸς
5 ) καὶ πισὸν deeft in B.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS , CAΡ . V. } 191

ἢ πρὸς ὑμᾶς , ἐφυσιώθησαν τινες . Προεί. advos,fic inflatifunt quidam . Cum

δως 6 ) αὐτῷ τὴν μεταμέλειαν ὁ θεσπέ- diuinus Paulus præuideret futu-
rum vt illum peccati pœniterer ,
γιος Παῦλος , οὐ τίθησι τὴν προσηγο- nomnennon exprimit , ne fieret ma-
ρίαν , ἵνα μὴ πᾶσιν ἀνθρώποις κατάδη- nifeftus omnibus hominibus , fed
λος γένηται . ἀλλ᾽ ἀορίςως ἔφη , τινές . indefinite dixit , Quidam . 19. Ve
υιθ'. Ἐλεύσομαι δὲ ταχέως πρὸς ὑμᾶς , niam autem ad vos cio ,fi Dominus
ἐὰν ὁΚύριος θελήσῃ ,καὶ γνώσομαιὦ voluerit ,et cognofcam non fermo
nem eorum qui inflati funt , fed
ητὸν λόγον τῶν πεφυσιωμένων , ἀλλὰ virtutem . Non quæro enim
τὴν δύναμιν. Οὐ γὰρ εὐγλωττίαν , eloquentiam , fed actionem . De-
ἀλλὰ πρᾶξιν ἐπιζητῶ . εἶτα τέτο κρᾳ- inde hoc confirmat . 20. Non
τύνα . κ . Οὐ γὰρ ἐν λόγῳ ἡ βασιλεία enim in fermone eft regnum Dei ,
Non enim fuf-
ὑτοῦ Θεοῦ ,ἀλλ᾽ ἐν δυνάμει. , Οὐκ ἀπό . fed in virtute.
ficit ad falutem regnum Dei
χρη γὰρ εἰς σωτηρίαν τὸ τῷ Θεῷ τὴν
prædicare , fed etiam · ea conue-
βασιλείανκηρύτων ,ἀλλὰ προσήκει και nit facere , quæ regno digna
ἄξια πράτλαν τῆς βασιλείας . κα.Τι‫او‬ funt. 21. Quid vultis ? in virga
θέλετε ; ἐν ξάδῳ ἔλθω πρὸς ὑμᾶς , ἢ veniam ad vos , an in charitate
μἐν ἀγάπη ,πνεύματί τε πραότητος ; et fpiritu manfuetudinis ? Dat
Ὑπὸ τὴν αἵρεσιν αὐτῶν ἀμφότερα τέ. eis vtriusque optionem . Veniam
fiue
θεκεν · ἀφίξομαι γάρ , φησιν , ὡς ἂν enim , inquit , vt volueritis ,
fpiritualiter , fiue more iudicis .
ὑμᾶς ἐθελήσητε , εἴτε πνευματικῶς , Virgam autem appellat caftigato-
εἴτε δικαςικῶς .ῥάβδον δὲ καλᾶ τὴν παι. rium altionem : per eam enim
δευτικὴν ἐνέργειαν. διὰ ταύτης γὰρ ἐςέ- Elymam luce priuauit. a )
ζησε τὸν Ἐλύμαν τῷ φωτός .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε. CAPVT V.

καιΌλω ως ἀκούεται ἐν ὑμῖν πος . 1. Ommino inter vos auditum for

λς
᾿Αποχρών
νεία . τως ἐνέφη- quammagna fit abfurditas . Hoc
νε τὴν τῆς ἀτοπίας ὑπερβολήν . οὔτε enim , inquit , ne audiri quidem
γὰρ ἀκούεσθαι τετό , φησιν , ἔδει δει- oportebat . Monftrat autem * et *
κνυσι δὲ καὶ τῆς παρανομί τὸ μέγε · iam magnitudin criminis . Et
ας em
θος . Καὶ τοιαύτη πορνεία , ε ) ἥ τις οὐ . talis furnicatio , qualis nec inter
‫ل‬ gentes nominatur. Quæ enim non
δὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν ὀνομάζεται . Αγὰρ
audent ii , qui doctrinis damo
οὐ τολμῶσιν οἱ τοῖς τῶν δαιμόνων διδα-
niorum funtimbuti , et apud vos
σκαλίαις, ἐχολακότ , τοῦτο τετόλμη . admiffa funt. Ita vt uxorem pa-
ες
και παρ ' ὑμῖν . Ωςε γυναῖκα τινὰ τῷ tris fui aliquis habeat. Operæ
υπατρὸς ἔχειν . ῎Αξιον κανταῦθα τὴν pretium eft autem hic etiain a-
ἀποτολικ θ σοφίαν . οὐ γὰρ poftolicam admirari fapientiam .
ὴν αυμᾶσαι Non enim dixit nouercam , quon-
επε μητρυιαν , ἐπειδήπες τινὰ δυσμέ‐
iam nomen aliquid odii et ma
νειαν ἐμφαίνει τὸ ὄνομα ἀλλὰ τῷ πα- leuolentia præ fe fert : fed pa
tris

6 ) αὐτῶν Β. i) οἷα οὐδ᾽ ἐν τοῖς ε. ἦν. habet nofter ad Pfalm . 9 , 6. Sed cum
textu noftro plane confentit ad Cant. c . 1 , 5.
« ) Act. 13 , 11.
 B. THEODORETI INTERPRET , 1
192

tris uxorem , hoc eft , eam quæ τρὸς γυναῖκα ,τουτέςι τὴν ἐν τάξει μη-
eft loco matris , eam quæ pro τρὸς οὖσαν , τὴν ἀντὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ
matre patri coniunéta eft, quæ τῷ πατρὶ συναφθῆσαν , τὴν τέτο τῷγεν
id eft genitori quod illa quæ νήτορι γενομένην , ὅπες ἦν ἡ τεκοῦσα .
peperit. Deinde eo relicto totam ὦτα τοῦτον καταλιπών , κατὰ τῆς τέ-
eius factionem accufat. 2. Et του συμμορίας τὴν κατηγορίαν εἰσφέρει.

vos inflati eftis . De fe enim „ β '. Καὶ ὑμεῖς πεφυσιωμένοι ἐξέ . , Μέ

magnifice fentiebant , vt qui do-
dtorem eruditum haberent. Ει γα γάρ ἐφρόνουν ,ὡς πεπαιδευμένον δι'
Et δάσκαλον ἔχοντες. Καὶ οὐχὶ μᾶλλον ἐ-
non magis
tollatur de medio habuiftis
luftumveftrim qui, hoc υπενθήσατε , ἵνα ἐξαρθῇἐκ μέσουυἱ
$
opus fecit? Non contraria fta . μῶν ὁ τὸ ἔργον τότο ποιήσας ;, οὐκ
ἐναντία νομοθετεῖ. οὐ γὰρ εἶπε , τί δή-
tuit . Nec enim dixit , Cur non
eieciftis ? fuperius namque prohi. ποτε οὐκ ἐξηλάσατε ; ἀπηγόρευσε γὰς
buit iudicare de doctoribus : fed ἄνω τὸ κρίνειν τοῖς διδασκάλοις · ἀλλὰ
cur non luxiftis , Deum oran- τίνος χάριν οὐκ ἐθρηνήσατε , τὸν Θεὸν
tes vt ab eius pernicie liberare . ἱκετεύοντες ὥς τῆς τούτου λώβης απ
mini ? 3. Ego quidem abfens αλλαγῆναι ; ηγ . Ἐγὼ μὲν ὡς ἀπῶν
corpore , prafens autem fpiritu , υτῷ σώματι, παρὼν δὲ τῷ πνεύματι ,
iam iudicaui vt præfens. Ne » ἤδη κέκρικα ὡς παρών. „ Μηδεὶς ὑμῶν
mo veftrum vult aliud quid. ἕτερόντιβέλεται˙ ἐκφέρω γὰρ παραυτί
piam . Iam enimfero fententiam , κα τὴν ψῆφον. Τὸν ὅτως τέτο κατερ
Eum qui hoc fic operatus eft. υγασάμενον . Πάλιν ἔδειξε τὴν τῆς πο
Rurfus oftendit flagitii magnitu . ρανομίας ὑπερβολήν . δ΄. Ἐν τῷ ὀνόμα-
dinem. 4. In nomine Domini
noftri Iefu Chrifti, congregatis οτι τ8 Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριτέ , συνα
vobis et meo fpiritu , cum vir . υχθέντων ὑμῶν καὶ τῷ ἐμὲ πνεύματος ,
tute Domini noftri Iefu Chri- σὺν τῇ δυνάμει τοῦ Κυρίε 2 ) ἡμῶν Ἰησὲ
fi , 5. Tradere huiusmodi Sa. Χρι58, έ . Παραδοῦναι τὸν τοῦτον τῷ
N
vance in interitum carnis , vt fpi . „ Σατανᾶ εἰς ὄλεθρον τῆς σαρκὸς , ἵνα
virus faluus fit in die Domini τὸ πνεῦμα σωθῇ ἐν τῇἡμέρᾳ τῇ Κυρίε
noftri Iefu Chrifti. Horrore
plenum iudicium conftituit. ἡμῶν Ἰησδ Χριςδ. , Φρίκηςμε τὸν συνε-
Primum enim omnes in nomi κρότησε δικατήριον
~ . πρῶτον γὰρ ἅπαν
ne Domini coëgit. Deinde et- τας ἐν τῷ ὀνόματι τῷ Κυρίε συνήγαγεν.
iam feipfum per gratiam Spiri & τα καὶ ἑαυτὸν εἰσήγαγε διὰ τῆς τοῦ
rus introduxit : et ipfum etiam πνεύματος χάριτος. καὶ αὐτὸν δὲ τὸν
Dominum præfidere , et fenten-
tiam proferre oftendit , et ligo . Δεσπότην προκαθήμενον ἔδειξε , καὶ τὴν
ri tradere , et fines præfcribere , ψῆφον ἐκφέροντα , καὶ τῷ δημίῳ παρα-
vt corpus folum caftiget : ani διδόντα ,καὶ ὅρους τιθέντα ,ὥςε μόνον
me enim falutare ex difcipli παιδεῦσαι τὸ σῶμα · τῇ γὰρ ιψυχῇ τὸ
na medicamentum conficit . ἐκ τῆς παιδείας κατασκευάζε φάρμα.
Spiritum autem hîc non
κον ἀλεξίκακον. πνεῦμα δὲ ἐνταῦθα οὐ
τὴν

2 ) ἡμῶν defideratur in B.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS. CAP . V. 193,

τὴν ψυχὴν καλῶς, ἀλλὰ τὸ χάρισμα . animnamn vocat, fed gratiam . Hæc
ταῦτα γάρ , φησι, πάντα ποιῶ , ἵνα τέτο enim omnia , inquit , facio , vt
hic in illo feruetur vsque ad ad-
ἓν αὐτῷ φυλαχθῇ ἕως τῆς τε σωτῆρος 2 uentum Seruatoris noftri. Hinc
ἡμῶν ἐπιφανείας. διδασκόμεθα δὲ ἐντεῦ- autem docemur , quod eos qui
θεν , ὡς τοῖς ἀφοριζομένεις , καὶ τῷ ἐν- fegregantur , et ab ecclefiaftico cor-
κλησιατικοῦ σώματος χωριζομένοις , pore feparantur , inuadat diabo-
ἔπεισιν ὁ διάβολος ἐρήμους εὑρίσκων τῆς lus,
niens.illos Eo
gratia
fic deftitutos inue
excifo , caufam
χάριτος . οὕτως αὐτὸν ἐκτεμῶν , τῷ γε , docet cur hoc fecerit : * κ . Non *
6.
γενημένου τὴν αἰτίαν διδάσκει. ως . Οὐ eft bona gloriatio veftra. Nefcitis
„καλὸν τὸ καύχημα · ὑμῶν, οὐκ οἴδατε quia modicum fermentum totam
ὅτι μικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύραμα ζυμοῖ; mafan corrumpit ? 7. Expar-
» Ϛ΄.3 ) Εκκαθάρατε ὧν τὴν παλαιὰν ζύ . gate ergo vetus fermentum ,
αμήν , Ἅα ἦτε νέον φύραμα , καθώς ἐξε fitis noun confperfo, ficut eftis
· azymi. Vetus fermentum vocat
ἄζυμοι. Ζύμην παλαιὰν τὴν πρὸ τῆ quod fuit ante baptifmum : a quo
βαπλίσματος καλέ · ἧς κεχωρίσθαι iubet feparari, et effe fine fermen-

παρεγγυᾷ , καὶ εἶναι ἀζύμους , οὐδὲν το , nullas illius reliquias haben-

ἐκείνης λείψανον ἔχοντας . καὶ ἐπειδὴ ἀtes . Et quoniam azymorum me
ζύμων ἐμνημόνευσεν , ἐν δὲ τῷ πάχα minit , Iudai autem in pafchate
comedebant azyinos , confequen-
τὲς ἀζύμους ἤπιον Ἰεδαῖοι , ἀκολούθως ter fubiunxit : Etenim pafcha no-
ἐπήγαγε 2 ,Καὶ γὰρ τὸ πάχα ἡμῶν ftrum pro nobis immolatus eft Chri-
ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθη Χρισός. ἔχομεν καὶ ftus. Habemus nos etiam agnum,
ἡμεῖς ἀμνὸν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν ἱερουργίαν qui pro nobis facrificari fulti-
3. Itaque epuilemur , nom
καταδεξάμενον. κή . Ωςε ἑορτάζωμεν, nuit.
in fermenti veteri , neque in fer
υμὴ ἐν ζύμη παλαιά , μηδὲ ἐν ζύμη κα mento malitia et nequitiæ , fed in
οκίας καὶ πονηρίας , ἀλλ᾽ ἐν ἀξύμοις εἰλις azymis finceritatis et veritatis.
κρινείας καὶ ἀληθείας. 4 ) Ὑπέμεινε τῇ Perinanfit in metaphora , et os-
μεταφορᾷ , καὶ ἔδειξε τί μὲν ζύμην , τί tendit, quidnam fermentum , quid
δὲ ἄζυμον κέκληκεν. θ. Ἔγραψα ὑμῖν azymum vocauerit. 9. Scripfe
μἐν τῇ ἐπιτολῇ , μὴ συναναμίγνυθαι vobis in epiftola , ne commifceami
> ni fornicariis. Non in alia , fed
κ πόρνοις . Οὐκ ἐν ἄλλῃ , ἀλλ᾿ ἐν ταύτῃ . in hac. Dixit enim paulo ante ,
πρὸ 5 ) βραχέων γὰς ἔφη , οὐκ οἴδατε Nefcitis quod modicum fermentum to
ὅτι μικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύραμα ζυμοῖ ; tum malfam corrumpit . Deindedocet
εἶτα διδάσκει περὶ ὧν ἔγραψε. . Καὶ de quibusuam fcripferit . 10. Non
katius mune
ποὺ πάντως τοῖς πόρνοις τῷ κόσμῳ τέ . ytique fornicariis
di , aut auaris , aut rapacibus ,
ντου , ἢ τοῖς πλεονέκταις , ἢ ἅρπαξιν , ἢ aut idolis feruientibus : alio-
πεἰδωλολάτραις . ἐπεὶ ἐφάλετε ἄρα ἐκ qu
in debueratis de hec munda
„ τε κόσμου ἐξελθῶν. Οὐδὲν ὑμῖν νομο- exife . Nihil vobis difficile
θετῶ δυχερές . οὐδὲ γὰρ τῶνἀλλοτρίων ftatuo : neque enim iubeo , vt
omnino

3 ) v. 4. et 8. prorfus iisdem verbisrecitatur Qu , 24. in Exosum . 4 ) ἐπέμενα

νεν . Β . 9 ) βραχέως. Β. 3

B. Theod . Tom . III.

 B. THEODORETI INTERPRET .
194

~ omnino feparemini ab iis qui a ὑμᾶς τῆς πίςεως παντελῶς χωρισθῆναι

fde funt alieni : hoc enim eft ad κελεύω˙ τῦτο γάρ ἐςιν εἰς ἕτερον ὑμᾶς
aliquem alium 1 vos mundum τινὰ κόσμον ἐκπέμψαι. κα . Νῦν δὲ ἔ-
mittere. 11. Nunc autem fcri-
pfi vobis non commifceri. ideft , έγραψα ὑμῖν μὴ συναναμίγνυθαι.
Scripti vobis in hanc fententiam , ᾿Αντὶ τε , κατὰ ταύτην ἔγραψα ὑμῖν
"
Si is qui frater nominatur , et τὴν διάνοιαν. Ἐάν τις ἀδελφὸς ὄνομα
idolis. » ζόμενος ᾖ πόρνος , ἢ πλεονέκτης , η ε
feruiens,autmaledicus, aut ibid

fus , aut rapax , cum eiusmodi „ δωλολάτρης , ἢ λοίδορος ,ἢ μέθυσος , ἢ

nec cibum fumere. Quod fi non μάρπαξ , τῷ τοιούτῳ μηδὲ συνεθίειν. κ
τροφῆς τοῖς τοιούτοις οὐ δεῖ
oportet com munem cum eis ci. Εἰ δὲ κοινῆς
bum fumere , nec myfticum certe κοινωνᾶν, ἤπου γε μυςικῆς τεκαὶ θείας .
et diuinum . 12. Quid enim mibi β'. Τί γάρ μοι καὶ τὸς ἔξω κρίνειν ; »
de iis qui foris Junt iudicare ? Ἐκάνων ἐξουσίαν οὐκ ἔχω . Οὐχὶτὸς
Non habeo in eos poteftatem.
Nonne de iis qui intus funt vos iu- yἔσω ὑμᾶς κρίνετε ; ιγ . Τὲς δὲ ἔξω
dicatis? 13. Nam eos qui foris »Θεὸς κρινε . Ἐκάνους ὑπὸ τὴν κρίσιν
funt Deus iudicabit. Illos Dei καταλέπομεν τῷ Θεῷ · τούτους δὲ καὶ
iudicio relinquinus : de his vero ἡμᾶς προσετάχθημεν κρίνειν. Καὶ ἐξα-
nos iudicare iuffi fumus. Et au
ipfis . Μοίαΐ Μω
ωρεῖτε τὸπονηρὸν ἐξ ὑμῶναὐτῶν. " τῷ
ferremalum ex vobis Mofai-
cum appofuit teftimonium , di. σαϊκὴν τέθηκε μαρτυρίαν , θείῳ νόμῳ
dum fuum diuina lege confr . βεβαιώσας τὸν λόγον. ἐπειδὴ δὲ τοῖς
* πόρνοις καὶ τὸν πλεονέκτην ανέμιξεν ,
mans. Quoniam autem cum
s
fornicatoribu auarum coniunxit , ἀναγκαίως καὶ τὴν περὶ τέτου διδασκα-
de hoc etiam neceffario dodtri- λίαν ἐντίθησι.
nam adiecit .

CAPVT VI ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5.

1. veftrum babens na . τις ἐξ ὑμῶν πρὸς τὸν ἕτε

negotium aduerfus alterum,
ρον πρᾶγμα ἔχων κρίνεσθαι .
indicari apud iniquos, et non apud
ἐπὶ ἀδίκων , καὶ ἐχὶ ἐπὶ ἁγίων ; » Ο
~fanêtos ?
digni habiti eftis , inter vos con- τῆς θείας σοφίας ἠξιωμένοι, πρὸς ἀλ-
trouerfiam habentes , vtimini iu . λήλους ἀμφισβητοῦντες , κέχρησε και
dicibus qui impia ignorantia τοῖς τοῖς τὴνἄνοιαν τῆς ἀσεβείας πέρι
laborant. 2. An nefcitis quod
fancti de boc κειμένοις . β' . Οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ ἅγιοι
bant ? Iudicabunt pofuit pro τὸν κόσμον κρινῶσι ;» Τὸ κρινοῦσι ἀντὶ
condemnabunt : hoc enim fequen . τοῦ κατακρινᾶσι τέθηκε˙ τῦτο γὰρ δη .
tiadeclarant. Et fi in vobis iudica . λοῖ τὰ ἑξῆς . 99Καὶ εἰ ἐν ὑμῖν κρίνεται ὁ
bitur mundus , indigni eftis qui de κόσμος , ἀνάξιοί ἐςε κριτηρίων ἐλαχί
minimis iudicetis ? Sica ) viriNini- ςων ;» Οὕτως ἄνδρες Νινευῖται , καὶ
uite ,et regina auftri condemnabit βασίλισσα νότου κατακρινε τὴν γενεὰν
generationein illam. Sicb) duode-
cim apoftoli iudicabunt duodecim ἐκείνην˙ οὕτως οἱ δώδεκα ἀπόςολοι κρι
tribus Ifraël , hoc eft condemnna . νοῦσι τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ Ἰσραὴλ ,
bunt. Condemnabunt autem , τουτέςι κατακρινοῦσι. κατακρινοῦσι δὲ ,
a) Matth. 12 , 41. 42. b ) Ib . c . 19 , 28.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. VI .
.195

ὡς ἐξ αὐτῶν ὄντες , καὶ τῷ Κυρίῳ πιςεύ . vt qui funt ex ipfis , et Domino

οντες , καὶ μυρία θανάτων εἴδη ὑπομε- credunt ,et innumerabilia mortis
genera fubierunt , et fidem in
μενηκότες , καὶ τὴν εἰς αὐτὸν οὐκ ἀρνη-- eum non negauerunt. Ita rur-
σάμενοι πίςιν . οὕτω πάλιν οἱ ἐκ τῶν ἐ- fus qui ex genribus crediderunt,
θνῶν πεπιςευκότες τοὺς μὴ πιτεύσαν- τος condemnabunt qui non cre
diderunt in falutarem prædicatio-
τας κατακρινοῦσιν εἰς τὸ σωτήριον κή · nem . 3. Nefcitis quoniam an-
ρυγμα . γ΄. Οὐκ οἴδατε ὅτι ἀγγέλους gelos iudicabimus ? quanto magis
Rurf us iudicabimus
γκρινοῦμεν , μή τί γέ βιωτικά ; Πάλιν Jacularia ?
pofuit pro condemdabimus. An-
τὸ κρινοῦμεν ἀντὶ τῷ κατακρινῶμεν τέ- gelos autem dicit dæmonas : olim
θεκεν , ἀγγέλους δὲ λέγει τοὺς δαίμο- enim hoc fuerunt. Eos autem

νας , τῦτο γὰρ ἦσαν πάλαι. κατακρινε . condemnabunt fantti , quod cum
corpore tecti effent , diuini cul.
οι δὲ αὐτὲς οἱ ἅγιοι , ὅτι σῶμα περικεί . tus curam gefferunt : illi autem
μενοι τῆς θείας θεραπείας ἐφρόντισαν, in natura incorporea improbita-
4. Sacularia
ἐκείνων ἐν ἀσωμάτῳ φύσει τὴν πονηρίαν tem amplexi funt. habueritis
igitur iudicia fi , con-
ἀσπασαμένων. „ δ΄. Βιωτικὰ μὲν οὖν κρι-
remptibiles qui funt in ecclefia , illos
ητήρια ἐὰν ἔχητε , τοὺς ἐξεθενημένους conftituite ad iudicandum . Qui
Δἐν τῇ ἐκκλησία τούτους καθίζετε . Ὁ eft , inquit , omnium abiectiffi
mus , et ecclefiæ minimus , præ
πάντων , φησὶν , εὐτελέςατος , καὶ τῆς
ftantior eft iis qui apud illos in-
ἐκκλησίας ἐλάχιςος , κρείττων ἐπὶ τῶν telligentes exiftimantur . Neque
παρ' ἐκείνοις νομιζομένων ἐπιςημόνων, & enim iubet eos iudicare quiin ec-
γὰρ τὸς εὐτελεςάτους τῆς ἐκκλησίας clefia funt abiectiffimi : quod- fe-
κρίνειν κελεύει. καὶ τᾶτο δηλοῖ τὰ ἑξῆς. quentia declarant , 5. Ad vere-
πέ. Πρὸς ἐντροπὴν ὑμῖν λέγω . οὕτως ἐκ inte
cundiam veftram qui
dico.
squ"Sicnon eft
r vosfapiens am , qui pof-
ένιἐν ὑμῖν σοφὸς οὐδὲ εἷς, ὃς δυνήσεται ft iudicareinter fratrem fuum
„ διακρῖναι ἀναμέσον τῷ ἀδελφοῦ αὐτῇ. 6. Sed fratercum fratre iudicio con .
„ ς΄. Ἀλλ᾿ ἀδελφὸς μετ᾿ ἀδελφοῦ κρίνε. tendit , et hoc apud infideles ? Mul-
» ται
\ , καὶ ταῦτα ἐπὶἀπίςων ; » Πολλά τα oftendit abfurda . Primum qui.
τὰ ἄτοπα ἔδειξε . πρῶτον μὲν τὸ πισὸν dem , quodqui eft fidelisiudicio
* contendat : hunc enim fratrem
ὄντα δικάζεσθαι τέτον γὰς λέγει αδελ- vocat. Deinde quod cum eo qui
φόν. εἶτατῷ ὁμοπίζῳ . πάντωνδὲ χα- eiusdem eftfidei.Quod autem eft
| λεπώτατον , τὸ καὶ ἀπίςῳ κεχρῆθαι omniumgrauiffimum ,quod infde-
κριτῇ . εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς ἐκ ἐναν . li etiam iudicevtatur . Sciendum eft
τία ταῦτα τοῖς πρὸς Ῥωμαίους γραφε . autem ,hac non repugnareiis
ad Romanosfcripta quæ
funt . Neque e-
σιν. οὐ γὰρ ἀντιτείνειν κελεύει τοῖς ἄς nim iubetrefiftere inagiftratibus ,
χουσιν ,ἀλλὰ τοῖς πολικημένοις νομοθετεί fed præcipit ,vtquiiniuriaaffecti
μὴ κεχρῆσθαι τοῖς ἄρχουσι. τὸ γὰς αἰ. funt, non vtantur magiftratibus.E-
ρεῖσθαι , ἢ ἀδικεῖσθαι, ἢπαρὰτοῖς ὁμο- ligere enim ,aut iniuriaafficiaut
,
πίτοις δοκιμάζεσθαι , τῆς αὐτῶν ἐξηρτα . ab iis examinari qui eiusdem funt
το γνώμης. ετα τὴν τελεωτέραν ἐσφέ . fidei , ab eorum pendebat voluntate.
Deinde affert legem perfectio-
pe νομοθεσίαν . »8' . Ἤδη μὲν οὖν ὅλως rem . 7. Iam quidem omnina
N2 delictum
196 B. THEODORETI INTERPRET .

deliftum eft in vobis , quod iudicia gἥτημα ὑμῖν ἐςιν, ὅτι κρίματα ἔχετε
Babetis inter vos. Etenim vel ipfum , μεθ᾿ ἑαυτῶν .» . Νεμεση] ὸν γὰρ καὶ αὐτ
litigare odiofum eft. Quare non τὸ τὸ δικάζεσθαι. Δια τίοὐχὶ μᾶλλον
magis iniuriam accipitis ? quarenon „ἀδικεῖθε ; διὰ τί οὐχὶ μᾶλλον ἀποςε-
magis fraudem patimini ? Hac funt ρεσε; » Ταῦτα τῆς τελειότητος . αλ
perfectionis . Oftendit autem eos
non folum hæc non facere , fed λὰ δείκνυσιν αὐτοὺς οὐ μόνον ταῦτα
1 ) 8 μετιόντας , ἀλλὰ καὶ τούτων ἐναν
ea etiam agere quæ pugnant ex τία ἐκ διαμέτρουποιοῦντας . γή . Αλλ
diametro. 8. Sed vos iniuriam
Deinde νὑμᾶς ἀδικεῖτε καὶἀποξερετε . " Εἶτα
facitis , et fraudatis .
poftremo loco quod eft crimen τελευταῖον τὸμέγιτον ἔγκλημα . Καὶ
maxinun. Et boc fratribus. πταῦτα ἀδελφούς. Χαλεπὸν μὲν γὰρ
Graue enim eft etiam alieno inin . καὶ τὸ τὸν ἀλλότριον ἀδικῶν , πολλῷ δὲ
riam facere , multo magis dome . πλέον τὸ τὸν οἰκεῖον. θ'. Ἢ οὐκ οἴδατε
ftico . 9. An nefcitis quod ini- νὅτι ἄδικοι βασιλείαν Θεῷ οὐ κλήρονο
quiregnum Dei non poffidebunt ? » μήσουσιν ; » Εἶτα κατ᾽ εἶδος καὶ τὰς
Poft hæc alia etiamn fcelerum ge- γάλλας παρανομίας διέξεισι. Μὴ πλα-
nera figillatim perfequitur. No. άσε. 19 Τινὰς ‫اد‬αινίττεται λέγοντας ὅτι
lite errare . Quosdamn innuit qui φιλάνθρωπος ὢν ων ὁ Θεὸς οὐ κολάζει .
dicebant, Deum , quod benignus Φιλάνθρωπος ‫اد‬
fit, non punire. Propterea fub . διὰ τοῦτο ἐπάγει˙ „ Οὔτε πόρνοι, οὔτε
iungit : // Neque fornicarii , ne πεἰδωλολάτραι, οὔτε μοιχοί , ί. Οὔτε
que idolis feruientes , neque adul- μαλακοί,ἔτε ἀρσενοκοῖται>, οὔτε πλεον-
teri , 1o. Neque molles , neque » έκλας , οὔτε κλέπται , οὐ μέθυσοι,οὐ
mafculorum concubitores ,
neque πλοίδοροι , οὐχ ἅρπαγες , βασιλείαν
auari , neque fures , neque ebrioft, Θεὃ οὐ κληρονομήσουσι . 99Καὶ τὰ ἐλάτ
neque maledici , neque rapaces ,
regnum Dei poffidebunt. Minora τονα δὲ τοῖς μείζοσι συνέταξεν ἁμαρτή .
etiam peccata cum maioribus con- μασιν , ἐπειδὴ οὐ περὶ τιμωρίας , ἀλλὰ
iunxit, quoniam non de fuppli· περὶ βασιλείας ὁ λόγος . ἵνα δὲ μὴ τῶν
eio , fed de regno loquitur. Ne πρὸ τῷ παναγίου βαπλίσματος μνημο-
autem recordantes peccatorum ,
quæ ante baptifmum adinife- νεύοντες ἁμαρτημάτων ἀπαγορεύσωσι
rant , falutem delperent , necef τὴν σωτηρίαν , ἀναγκαίως ἐπήγαγεν ·
fario fubiunxit : π . Et Dac μα. Καὶ ταῦτά τινες ἦτε , 2 ) ἀλλ᾿ ἀπε
quidem fuiftis , fed abluti eftis , πλούσασθε , ἀλλὰ ἡγιάσθητε , ἀλλ᾽ ἐδι-
fed fantificati eftis , fed iuftift. καιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τ8 Κυρίε ἡ-
tati eftis in nomine Domini noftri ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ , καὶ ἐν τῷ πνεύμα
Iefu Chrifti , et in fpiritu Dei
noftri. Aperte oftendit aqua nτι τῷ Θεῷ ἡμῶν. Σαφῶςἔδειξε τε
litatein Filii et Spiritus , coniunxit υἱοῦ καὶ τοῦ πνεύματος τὴν ἰσότητα :
que etiam Dei et Patris mentio συνέταξε καὶ τῷ Θεξ καὶ τῇ πατρὸς
nem . Per fanëtæ enim trinitatis τὴν μνήμην . τῇ γὰρ ἐπικλήσει τῆς ἀ-
inuocationem aquarum natura γίας Τριάδος ἁγιάζεται τῶν ὑδάτων ἡ

φύσις ,

1) οὐ abeft a B. 2) Dial. 3. p. 353. Garn. hæc verba fic leguntur : ἀλλὰ ἀπελ
ἀλλὰ ἐδικαιώθητε , ἀλλ᾽ ἡγιασι και καὶ ἐν τῷ πν. τ. Θ. ἧς
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. VI. 197

Φύσις , καὶ χορηγείται τῶν ἁμαρτημά . fanctificatur, et exhibetur peccato-

των ἡ ἄφεσις . ὦτα πάλιν τὸν περὶ rum remiffio . Deinde reuertitur
* ad inftitutum de fornicatione fer-
τῆς πορνείας ἀνέλαβε λόγον , και monem, et dicit : 12. Omnia mihi
φησι · ιβ. Πάν τα 3) μοι ἔξεςι ν ;»
licent ? Legendum eft interrogati-
Κατ᾽ ἐρώτησιν ἀναγνωςέον εἶτα κατὰ ue : deinde refpondendo , fed non
omnin expediunt. Eodemque et-
ἀπόκρισιν , Αλλ᾽ οὐ πάντασυμφέρει .,
Οὕτω δὲ και τὸ ἑξῆς , » Πάντα μοι ἔξε- iam modo quod fequitur, Omnia
mihi licent ? fed ego fub nullius
951ν ; ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξεσιασθήσομαι ὑ
rediganpoteftate Hoc et s , efte
dicite fe
υπό τινος. » Τοῦτο λέγεις, ὅτι οὐχ ὑἱ non
πὸ τῷ νόμῳ πολιτεύῃ ,καὶ ὅτι αὐτεξέσι. tui iuris , et in tuapoteftate ,et
ος εἶ, καὶ αὐθαίρετον ἔχειςτὴνγνώμηνhabere liberum eligendi arbitri-
:
ἀλλ᾽ οὐ λυσιτελεῖ σοι πανταχῇ τῇ ἐξg . um : fed non vbique tibi con-
σία κεχρῆθαι. ὅταν γάρ τι τῶν ἀπό . duci t tua vti poteftate . Quando
enim turpe aliquid perpetrafti ,
πῶν ἐπιτελέσῃς , ἀποβάλλῃ τὴν ἐξεσία iibertarem amittis , et peccati fer-
αν , καὶ δῆλος γίνη τῆς ἁμαρτίας . uus . efficeris. 13. Efca ventri , et
γ΄ . Τὰ βρώματα τῇ κοιλίᾳ , καὶ ἡ κοι ventes efcis : Deus autem et hunc
ωλία τοῖς βρώμασιν · ὁ δὲ Θεὸς καὶ ταύ- etbas deftruet. Si vis in his vti
την καὶ ταῦτα καταργήσει. , Ἐν τέ . libertate, vtere : propter ventrem
enim cibi creati funt. Sciendum
τοις εὖ θέλεις χρήσαθαι τῇ ἐξεσίᾳ , autem eft tibi, hos quoque finem
χρῆσαι . διὰ γὰρ τὴν κοιλίαν ἐδημιεργή . habituros. Poft fepulcrum enim
θη τὰ βρώματα . προσήκει μέντοι εἰδέ- cibi funt hominibus fuperfui :
ναι σε , ὅτι καὶ ταῦτα λήψεται τέλος . nec vita futura horum aliquid
habet. Quemadmodumenim nec
μετὰ γὰρ τὸν τάφον , περιττὰ τοῖς ἀν- vt
vxores
θρώποις τὰβρώματα καὶ ὁ μέλλων δὲ ait Dominus ducunt, nec nubunt ,
a) , ita nec coire-
βιος ἔχει τέτων ἐδέν. ὥσπερ γὰρ οὐ γαρ dunt, nec bibunt. Illud autem

μοῦσιν , οὐδὲ γαμίσκονται , κατὰ τὴν τῇ defiruet pofuit

per prædicionem .
Κυρίε Φωνὴν , οὕτως οὐδὲ ἐσθίουσιν , ἐδὲ Corpus autem non fornicationi ,
πίνεσι. τὸ δὲ καταργήσει προῤῥητικῶς fed Domino, et Dominus corpori.
τέθηκε . Τὸ„ Tò δὲ σῶμα οὐ τη πορνεία ,
ού τῇ Caput noftrum fepe Dominum
2
πολλὰ τῷ Κυρίῳ ,καὶ ὁ Κύριος τῷ σώμα- appellauit : ei ergo tamquam ca-
971. Κεφαλὴν ἡμῶν πολλάκις τὸν Κύ- piti corpus coniunétum eft.
ριον προσηγόρευσε . τούτῳ τοίνυν ως Non enim ficut venter eft cibi
ὡς κε-
φαλῇ συνῆπται τὸ σῶμα . οὐ γὰρ ὥσπερ receptaculum , ita corpus propter
14'
ἡ γατὴς τροφῆς δοχεῖον ἐγένετο, οὕτω fornicationem creatum eft
.
τὸ σῶμα διὰ τὴν πορνείαν δεδημιούργη .Deus vero et Dominum fufcitauit
et nos fufcitabit per virtutem ip /i-
ται. ειδ'. Ὁ δὲ Θεὸς καὶ τὸν Κύριον ἤ .
Ne Dóminum tanquam mor-
υγειρε ,καὶ ἡμᾶς ἐξεγερᾷ διὰ τῆς δυνάus. Sufcita-
ημεως αὐτοῦ . Μὴ κατα φρον ήσης ὡς tuum contempferis .
nos etiam
νεκροῦ τῷ Δεσπότου . ἐγήγερται γάρ · tus eft enim , et
ἐγερῶ δὲ καὶ ἡμᾶς ὁ τῦτον ἐγείρας Θε . fufcitabit, qui illum fufcitauit, De-
N3 us,

3 ) π. ὑμῖν ἐξ . habet dial. 3. p. 351. Garm.

a ) Matth . 22, 30 .
198 B. THEODORETI INTERPRET.

us , eius qui fufcitatus eft virtu . ὸς τῇ τῇ ἐγερθέντος δυνάμει. ἔδειξε τοῖς

te. Aperte ergo oftendit, quod νυν σαφῶς ,ὡς ἠγέρθη μὲν κατὰ τὸ
excitatus quidem eft quod ad
humanitatem attinet : nos autem 4) ἀνθρώπιον . ἐγερᾷ δὲ ἡμᾶς ὡς Θεός2 .
vt Deus excitabit. 15. Nefcitis mis . Οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν
quoniam corpora veftra membra μέλη Χριςῷ ἐςιν ; » Οὐ καθάπες νύμο
funtChrifti ? Non ficut fponfa fpon- Φη νυμφίῳ συνήφθητε τῷ Χρισῷ ; » Α-
fo coniun &ti eftis Chrifto ? Tollens
ergomembra Chriftifaciam membra υρας οὖν τὰ μέλη τοῦ Χριςοῦ , ποιήσω
meretricis ? Abfit, Crimen vehemen . πόρνης μέλη ; μὴ γένοιτο., Σφόδρα
ter euxit,membra noftra membra τὸ παράνομον ηὔξησε , μέλη Χριςοῦ τὰ
Chrifti appellans . Non amplius, ἡμέτερα μέλη προσαγορεύσας . ἐκέτι σά ,
inquit, tua funt, fed Chrifti. Quo- φησίν , ἐςιν ἀλλὰ τοῦ Χριςδ˙ πῶς τοίνυν
modo ergo ea facis membra me- αὐτὰ μέλη πόρνης ποιεῖς ; εἶτα τούτου
retricis ? Deinde docet quomodo διδάσκειτὸν τρόπον . 15. 5 ) Ἢ οὐκ οἴ
hoc fiat. 16. An nefcitis quod ἴδατε ὅτι ὁ κολλώμενος τῇ πόρνη ἓν σῶ
qui adhære t meretri ci vnum corpus
eft ? a) Erunt enim , inquit, υμά ἐςιν ; ἔσονται γάρ, φησιν, οἱ δύο εἰς
N
duo in carne uma . * 17. Qui autem ωσάρκα μίαν . ιζ΄ . Ὁ δὲ κολλώμενος τῷ
adbaret Domino , vnus fpiritus eft . Κυρίῳ ἑν πνεῦμά ἐςιν . Οὐκ ἀπεικότως
Quod de matrimonii coniunctio- τὸ περὶ τῆς γαμικῆς συναφείας εἰρημέ
ne diftum eft, non abfurde
fuitdefornicatione. Namet hoc νον τέθεικεν ἐπὶ τῆς πορνείας. ἓνγὰρ
et illud rei natura idem eft : le. καὶ τᾶτο κἀκεῖνο τῇ φύσει το πράγμα .
gitimuin autem et illegitimum o . τος τὸ δὲ ἔννομον καὶ παράνομον δεί
ftendit differentiam . Dicit ergo, κνυσι τὴν διαφοράν, λέγει τοίνυν , ὅτι τῇ
Meretrici adhærens membra tua πόρνη κολλώμενος μέλη πόρνης τὰ μέλη
facis membra meretricis ; Domi-
no autem per Spiritum coniun . ποιεῖς˙ τῷ δὲ Κυρίῳ διὰ τοῦ πνεύματος
tusmembra Chrifti membra fa . συναπτόμενος μέλη Χριτοῦ τὰ μέλη που
sis. Si ergo Domnino coniunctus es, ἐὰν τοίνυν συναφθῆς τῷ Κυρίῳ , καὶ
fueris, et ad illam rurfus accef. πάλιν πρὸς ἐκείνην ἀπέλθης, εἰς αὐτὸν
feris , ad ipfum Dominum perti . χώρες τὸν Δεσπότην ἡ παροινία . τὰ μὲ
net iniuria. Membra enim eius
adducis ad meretricem , et Domi λη γὰρ αὐτῷ προσάγεις τῇ πόρνη , καὶ
ni membra meretricis membra ἀποφαίνεις μέλη πόρνης τῷ Δεσπότου
redis. 18. Fugite fornicationem . τὰ μέλη . γιή . Φεύγετε τὴν πορνείαν.
Non dixit, Odio habete et auer- Οὐκ επε, μισᾶτε καὶ ἀποτρέφεσθε , ἀλ
famini , fed fugite , non ignorans λα φεύγετε, εἰδὼςτὴν τῆς ἁμαρτίας
peccati huius pernicitatem : et ταύτης οξύτητα , καὶ τὸν διωκόμενου
eum quem illa infequitur erigit , διανίςησι, καὶ παρεγγυᾷ φεύγειν τὴν
præcipitque vt infequentem fugi.

at
da . infuper docetquam exfecran. διώκεσαν.διδάσκει δὲ καὶ τὸ τῷ πράγμα .
res fit . Omne peccatum , τος μυσαρόν . „Πᾶν ἁμάρτημα , ὃ ἐὰν
quodcunque fecerit homo , extra ποιήσῃ ἄνθρωπος , ἐκτὸς τῷ σώματός
sorpuseft : qui autemfornicatur ,in ἐςιν · ὁ δὲ πορνεύων εἰς τὸ ἴδιον σῶμα
corpus fuum peccat , Qui enim alia " μαρτάνει , κα Μυρία γάρ τις ἕτερα
άμαρα
4 ) ἀνθρώπινον . Β. 3) ἢ deeft in B.
♦) Gen. 2, 24,
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP . VI . 199

ἁμαρτάνων, καὶ ὅρκες παραβαίνων, και innumera peccata committit,et ius

risiurandi fidem frangit , et bla-
βλασφημία μολύνων τὴν γλῶτίαν, καὶ
σφετεριζόμενος τὰ μηδαμόθεν προσήκον . fphemia linguampolluit , et ee
τῆς quæad fe non pertinent inuadit
τα , οὐ τοσαύτην αἴσθησιν λαμβάνει adeo peccati fenfu tan-
ἁμαρτίας . ὁ δὲ τῆς ἀσελγείας δῆλος gitur. At qui libidini feruierit,
γεγενημένος, εὐθὺς μετὰ τὴν ἁμαρτίαν ftatim poft peccatum mali fenfu
αἰσθάνεται τὸ κακοῦ , καὶαὐτὸ τὸ σῶ . afficitur,
ret.
et corpus ipfum abhor
Ideoque lauacris vtentes
μα βδελύττεται. διά το τῦτο καὶ λου- corp orum fordes abluunt , ea ra
τροῖς κεχρημένοι ἀπορύπτεσι τὸ σῶμα , tioneprobrum fe abiicere exifti-
ἐκβάλλειν οὕτω πως τὸ μῦσος ὑπολαμ‐ inantes . 19. An nefcitis quod cor.
Κάνοντες . μθ '. Ἢ ἐκ οἴδατε , ὅτι 6) τὸ σῶ . pus veftrum templum fit Spiritus
ημα ὑμῶν ναὸς τῷ ἐν ὑμῖν ἁγίω πνεύ- fandi, qui in vobis eft , quem ba-
betis a Deo. Corpus templum
ματός ἐτιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ τοῦ Θεοῦ. » Dei fuperius appellauit , tum de
Εἶπεν ἄνω τὸ σῶμα ναὸν τῷ Θεοῦ , ἐπεν inde membra Chrifti : nunc rur
αὐτὸ μέλη Χριςδ · νῦν πάλιν τῷ πανα- fus vocat templum fanctiffimi
ενός πνεύματος ὀνομάζει ναόν . πνεῦμα Spiritus. Spiritum autem grati-
προσαγορεύει τὸ χάρισμα˙ καὶ διὰ am appellat , et per omnia æqua-
πάντων μανθάνομεν τὴν τῆς τριάδος - litatem Trinitatis agnofcimus .
σότητα , η Καὶ οὐκ ἐςὶ ἑαυτῶν ; διά
" Etnon eftis vcftri ? Quamobrem ?
20. Empti enim eftis pretio magno .
τι ; κ '. Ἠγοράσθητε γὰρ τιμῆς. Τὸ Sanguis domminicus eft pro vobis
αἷμα τὸ δεσποτικὸν ὑπὲρ ὑμῶν κατα · profufus , alii dominio fubeftis .
βέβληται , ὑφ᾽ ἑτέραν δεσποτείαν τελῶ- Et hoc quidem oppofuit ei quod
τε. τέτο μέντοι πρὸς τὸ πάντα μοι ἔξε . ante dixerat , Omnia mihi ličent :
5ι τέθεικε , διδάσκων ὡς ὑπὸ δεσπότην docens nos dominum habere , et
nos ex illius legibus viuere opor-
τελοῦμεν, καὶ κατὰ τὲς ἐκείνες νόμες tere. Hoc enim fubiunxit, Glo-
ἡμᾶς πολιτεύεθαι χρή. τετο γὰς ~ ἐπή- rificate Deum in corpore veftro,et
γαγε , η Δοξάσατε τὸν 2 Θεὸν ἐν τῷ σώ · τη fpiritu veftro , qua quidem Dei
Et animarum noftrarum
„ ματι ὑμῶν , καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, funt.
γἅτινά 7) ἐςι τῷ Θεδ. Καὶ τῶν ψυχῶν et corporum opifex eft Deus ,
ἡμῶν, καὶ τῶν σωμάτων δημιεργός ἐςιν qui non * folum ea fecit , fed «
ὁ Θεός . ὦ μόνον δὲ αὐτὰ πεποίηκεν, ἀλ- etiam a diaboli poteftate libera-
Oportet ergo nos et per
λὰ καὶ τῆς διαβολικῆς ἠλευθέρωσε δυ . uit.
ναςείας . προσήκει τοίνυν ἡμᾶς καὶ διὰ corpus et per animam ipfum
τοῦ σώματος , καὶ διὰ τῆς ψυχῆς αὐτὸν glorificare , illa et facientes et
δοξάζειν, ἐκεῖνα καὶ ποιῶντας καὶ λέγον . dicentes , quæ omnium linguas
Hic
τας , ἃ τὰς ἁπάντων γλώσσας εἰς εὐ- ad laudandum excitant .
φημίαν κινᾶ . ἐνταῦθα τὸ πρῶτον κεφά- Apoftolus primumm caput exple-
Nos aute eius admo-
1
λαίον πεπλήρωκεν ὁ ἀπόςολος. ἡμεῖς δὲ uit. et corpora
τῆς παραινέσεως μεμνημένοι, καὶ τὰ σώ- nitionis memores ,
noftra exhibeamus hoftiam viuam ,
ματα παρατήσωμεν θυσίαν ζῶσαν, ο- fanctam ,
ΝΑ
6) τὰ σώματα ὑμῶν habet dialog. 1. p. 280. Garnerii , et dial . 3. P. 347. 7) ἐσὶν
αὐτῷ legit ad Pfalm . 67, 35.
200 B. THEODORETI INTERPRET.

fanétam , Deo bene placentem , et γίαν , ευάρεσον τῷ Θεῷ , καὶ τὴν ψυχὴν
animam omnis generis beneficia- τῇ τῶν παντοδαπῶν εὐεργεσιῶν ἁγιά
rum recordatione fanctificemus : σωμεν μνήμῃ˙ ἵνα καὶ κατὰ τὸν παρόν-
ut et in præfenti vita vere Dei τα βίον ἀληθῶς ναοὶ Θεοῦ χρηματίσω .
templa fimus, et promiffis bonis μεν , καὶ τῶν ἐπηγγ
ελμένων ἀπολαύσαι.
fruamur , gratia et benignitate μεν ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίας
Donini noftri Iefu Chrifti, cun τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ , μεθ ' οὗ
2
quo Patri vna cum fonctiffimno τῷ πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ πνεύματι
Spiritu conuenit gloria et magni-
δόξα πρέπει και μεγαλοπρέπεια , νῦν
ficentia , nunc et femper , et in
fæcula fæculorum. Amen. καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
αμήν ,

TOMVS SECVNDVS.
ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ .

CAPVT VII .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ζʹ,
quibus
DimisBoutem fcripfi eft homini να . Περὶ δὲ ὧν ἐγράψατέ μοι, καλο
muerem non tangere . 5 ανθρώπῳ γυναικὸς μὴ ἅπλε-
oftendit fe ad ea refpondere ων
παθαι , Σαφῶς δεδήλωκεν, ὡς περὶ ὧν
quibus interrogarant. Rogarant ἐκεῖνοι τὰς πεύσεις προσήνεγκαν, ποιε
autem Corinthii, an oporteat eos ται τὰς ἀποκρίσεις . ἤροντο δὲ οἱ Κορίν
qui legitimo matrimonio vxori- θιοι, εἰ χρὴ 1 ) τῷ νόμῳ γάμε γυναιξὶ
bus coniun &ti funt , deinde falu : συναφθέντας , εἶτα τῇ σωτηρία βασιλία
tarem baptifmum acceperunt , vti σμαλος αξιωθέν ]ας , τῆς γαμικῆς ὁμιλίας
coniugali confuetudine. Scribit
ergo , continentiam quidem lau . μεταλαγχάνειν . γράφει τοίνυν , τὴν μὲν
dans, fornicationem vero vitupe. ἐγκράτειαν ἐπαινῶν , τῆς δὲ πορνείας και
vans , coniugalem
tionem concedensautem coniun . τηγορῶν, συγχωρῶν δὲ τὴν γαμικὴν και
& . Cum enim νωνίαν . εἰρηκὼς γὰρ ,ὅτικαλὸν ἀνθρώπῳ
dixiffet , Bonum eft homini , mulie- γυναικὸς μὴ ἅπτεθαι , ἐπήγαγε
remnon tangere , fubiunxit : 2.Pro , β΄ . Διὰ δὲ τὰς πορνείας ἕκασος 2) τὴν
pter fornicationem autem vnusquis-
que fuam vxorem habeat ,etunm . εἰδίαν γυναῖκα ἐχέτω , καὶ ἑκάτῃ τὸν
quaque fuum virum habeat, Ea- ἴδιον ἄνδρα ἐχέτω . Τὰ αὐτὰ δὲ καὶ
dem autem et in viros et in mulie- ανδράσι καὶ γυναιξὶ νομοθετᾷ , ἐπειδὴ
ses ftatuit, quandoquidem vna eft μία ή φύσις. εἰς καιρὸν δὲ τὸ διὰ τὰς
natura . Opportune porro adiecit, πορνείας προστέθεικεν , ἐπειδὴ ταύτης
propter fornicationem , quoniam
iftam iam accufauerat. Vrori ἤδη κατηγόρησε, » γ . Τῇ γυναικὶ ὁ ἀνὴρ
vir debitam beneuolentiam reddat , στὴν ὀφειλομένην εὔνοιαν ἀποδιδότω , δι
fimiliter et uxor viro, Hac de μοίως δὲ καὶ ἡ γυνὴ τῷ ἀνδρία Περὶ
continentia decernit , iubens ma- σωφροσύνης ταῦτα νομοθετεῖ, καὶ τὸν ἄν
ritum et vxorem ex æquo trahere δρα καὶ τὴν γυναῖκα ἴσως ἕλκειν κελεύων
τὸν
1) τές. Β . 2) τὴν ἑαυτοῦ γι. habet nofter hæret. fab . 5. c. 29. vbi pariter ac G ,
34. et 26. maximam partem huius capitis interpretatur .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . VII . 201

τὸν τοῦ γάμε ζυγὸν , καὶ μὴ ἑτέρωσε iugum matrimonii, et non alio
βλέπειν καὶ διαφθείρειν τὴν ζεύγλην, ἀλ . refpicere , vinculumque disrum-
λὰ τὴν προσήκεσαν ἀλλήλοις εὔνοιαν pere , fed quam par eft fibi in-
vicem tribuere beneuolentiam .
ἀπονέμειν . τῷ δὲ ἀνδρὶ προτέρῳ τέτο νε · Marito autem priori ius hoc fta-
νομοθέτηκεν , ἐπειδὴ γυναικὸς κεφαλὴ tuit , quoniam vxoris caput eft
ὁ ἀνής . οἱ μὲν γὰς ἀνθρώπινοι νόμοι τοῖςvit. Humane enim leges mulie-
μὲν γυναιξὶ διαγορεύεσισωφρονεῖν , καὶ ribus quidem caftas efie præci-
piunt , et fi contra legem faciunt
κολάζεσι παραβαινέσας τὸν νόμον τῆς in eas animaduertunt : fed a vi-
δέ γε ἄνδρας τὴν ἴσην σωφροσύνην ἐκ ris non eandem caftitatem exi-
ἀπαιτᾶσιν . ἄνδρες γὰρ ὄντες οἱ τεθεικό- gunt. Cum enim viri effent qui
τες τοὺς νόμες , τῆς ἰσότη] ος οὐκ ἐφρόν- leges tulerunt , æqualitatein nom
τισαν, ἀλλὰ σφίσι συγγνώμην ἀπένα- curarunt , fed fibi veniam dede-
3
μαν . ὁ δέ γε θεῖοςἀπόςολος , ὑπὸ τῆς runt Diuinus autem apoftolus,
diuina gratia infpiratus , viris
θείας χάρος ἐμπνεόμενος , τοῖς ἀνδρα : primum legem ftatuit
, vt cafti
σι πρώτοις νομοθετεῖ σωφροσύνην˙ ἐπει- fint . Quia vero contingebat , vt
δὴ δὲ‫ اد‬συνέβαινε τῆς ἐγκρατείας ἢ γυναί. viri vel vxores , continentiam de .
κας ἢท ἄνδρας ἐφιεμένους, καὶ τῶν ὁμο- fiderantes , vel inuitis coniugi-
bus a coniugali coniunctione
ζύγων οὐ βελομένων, τῆς γαμικῆς ὁμι
λίας χωρίζεθαι , εἰκότως καὶ περὶ τέ . fepararentur , iure de hac etiam
4. Mulier fui corpo-
τε διαγορεύει. " δ. Ἡ γυνὴ τοῦ ἰδίου ris poteftatem non habet , fed vir .
„ σώματος ἐκ ἐξεσιάζει , ἀλλ᾿ ὁ ἀνής. ὁ- Similiter autem et vir fui corpo-
υμοίως δὲ καὶ ὁἀνὴςσὲ ἰδίου σώματος ris poteftatem non habet , fed mu-
ποὐκ ἐξεσιάζει, ἀλλ' ἡ γυνή . Ἐπειδὴ lier . Quoniam enim eos lex
μίαν γὰρ αὐτὲς ὁ τῇ γάμου νόμοςἀπέ- nuptiarum vnam effe carnem de-
clarauit " iure et vxoris cor
φηνεσάρκα , εἰκότως καὶ τὸ τῆς γυναι.
κὸς σῶμα τοῦ ἀνδρὸς προσηγόρευσε , και pus mariti effe pronunciauit ,
et rurfus mariti corpus vxoris
αὖ πάλιν τὸ τῷ ἀνδρὸς ὑπὸ τὴν ἐξουσία
Atque hîc
αν τέθεικε της γυναικός . ἐνταῦθα μέν. poteftati fubiecit.
Τοι τοῖς γυναιξὶ πρώταις τὸν νόμον προσ- quidem vxoribus priore loco le-
ήνεγκεν, ἐπειδὴ αὗται μάλιςα πρὸ τῶν gem tulit : quoniam hæ ma
xime ante viros continentiam
ἀνδρῶν ειώθασιν ἀσπάζεται τὴν ἐγκρά- folent ampletti .
5. Nolite fran-
τειαν. » ε ‫ اد‬. Μὴ ἀποτερεῖτε ἀλλήλους , dare inuicem , nifi forte ex con-
De μήτι ἂν ἐκ συμφώνου πρὸς καιρὸν , fenfu ad tempus vt vacetis ies
επἵνα χολάζητε τῇ νηςεία και τῇ προσ- iunio et orationi : et iterum re-
ψευχῆ ,καὶ πάλιν ἐπὶ τὸ αὐτὸ 3 ) συνέρ- vertamini in id ipfum . Illis fe

ηχησθε. ᾿Αποσερεσθαι τις ύπολαμ- fraudari vnusquisque exiftimat,

βάνει
‫اد‬ τούτων,ἅπερ ἐκ ἐθέλων δίδωσιν . quæ dat innitus . Hos ergo per
ἄγαν τοίνυν αρμοδίως τότο τέθεικεν ἐ- quam apte dixit de iis qui come
con-
πὶ τῶν οὐ συμφώνως τὴν ἐγκράτειαν α- tinentiam non ex mutuo
ρουμένων , τῆς γὰρ δὴ μόνης γυναικὸς fenfu eligunt. Si fola enim vxor
NS cam

3 ) συνέρχεθε habet 1. c. c. 29 .
202 B. THEODORETI INTERPRET .

eam ampleétatur , agre fert vti . ταύτην ἀσπαζομένης , δυχεραίνει δήπε

que maritus , quod prater eius θεν ὁ ἀνὴς , ὡς παρὰ τὴν αὐτῷ γνώμην
fententiam illa fe contineat. Id-
ἐγκρατευομένης ἐκείνης . ταυτὸ δὲ τέτο
que ipfum etiam vxori accidit ,
fi maritus præftantiora eligat και ἡ γυνὴ τὸ πάθος ὑπομένει , τῷ ἀν-
Merito ergo dicit , Νolite frau- δρὸς αἱρεμένε τὰ κράτονα εἰκότως τοί-
dare vos inuicem ,et adiecit , nifi νυν ἔφη , μὴ ἀποτερεῖτε ἀλλήλες , καὶ
furte ex confenfu et
προστέθηκεν εἰ μή τι ἂν ἐκ συμφών
fciens imbecillitatem , adiecit, ad
καὶ τῆς φύσεως εἰδὼς τὴν ἀσθένειαν
tempus. Tempusquoque docuit,
dicens , vt vacetis ieiunio et ora- ἐπήγαγε , πρὸς καιρόν . ἐδίδαξε δὲ καὶ
tioni, Oportet enim ieiunium τὸν καιρὸν εἰπὼν , ἵνα χολάζητε τῇ νη
fanétitate honorari. Poft ieiu- 5είᾳ καὶ τῆ προσευχῇ . δεῖ γὰρ τῇ ἁγίῳ-
nium autem permittit confuetu- σύνη τὴν νηςείαν τιμᾶθαι , μετὰ δὲ τὴν
dinem. Hoc enim dicit , et ite-
ι ίαν. τῦτο γὰρ
Et νητείαν ἐπιτρέπε τὴν ὁμιλ
rum reuertimini in id ipfum . Εt
doce ns quod alium habe ns fu . λέγε ι , καὶ πάλι ν ἐπὶ τὸ αὐτ ὸ συνέρχης
fpectum hæc ita ftatuat , fubiu n- θε . καὶ διδά σκων ὡς ἕτερο ν ὑφορ ώμενος

xit ,ne rentetvos Satanas , Εt ταῦτανομοθετεῖ , ἐπήγαγεν , » ἵνα μὴ

oftendens quod nos eius in nos "" πειράζῃ ὑμᾶς ὁ Σατανᾶς. 9 Καὶ δει-
potentiam augeamus , adiecit , κνὺς ὡς ἡμεῖς τὴν ἐκάνε καθ᾿ ἡμῶν αὔ
propter incontinentiam veftram.
Dum enim vos focordiavitain ξομεν δυνασείαν , προστέθηκε , καιΔιὰ τὴν
tranfigitis , et veftra fponte vo mἀκρασίαν ὑμῶν ."" Ὑμῶν γὰς ῥαθυμία
luptatibus feruitis , diabolus aciei συζώντων , καὶ δελεύειν αἱρεμένων ταῖς
in vos inftruendæ occafionem ac- ἡδοναῖς , πρόφο τιν ὁ διάβολος λαμβά
cipit. Quod autem leges homi να ve τῆς καθ᾽ ὑμῶν παρατάξεως . ὅτι
num imbecillitati accommodarit , δὲ τῇτῶν ἀνθρώπων ἀσθενείᾳ τοὺς νό-
docent quæ fequuntur.
autem dico fecundum indulgentiam , μους ἐμέτρησεν , ἐδίδαξε διὰ τῶν ἑξῆς.
non fecundum imperium . 7. Volo 95. Τέτο δὲ λέγω κατὰ συγγνώμην , οὐ
¦
enimomnes homines effe ficut etme y κατ' ἐπιταγήν. ζ΄. Θέλωγὰρ πάνας
ipfum . In continentia et perfectio- y ανθρώπες εἶναι ὡς καὶ ἐμαυτόν 4 ) 19
nem indicauit , et quæ funt mino . Ἐν ἐγκρατείᾳ καὶ τὴν τελειότητα ὑπὲ
ra conceffit: et imbecillitati quidem
opem ferentiamedicamenta fermno δειξε, καὶτὰ ἐλάτονα συνεχώρησε καὶ
ipfius protulit , ad ea autem quæ τὰ μὲν τῆς ἀσθενείας ἀλεξίκακα Φάρ
potiora funt eligenda archetypum μακα ὁ λόγος προσήνεγκεν˙ ἐπὶ δὲ τῇ
exemplar excitat , et feipfum exem · τῶν κρειτόνων αἱρέσει τὸ ἀρχέτυπον
plar proponit , caftitatis fuæ the διεγείρει · ἑαυτὸν δὲ ἀρχέτυπον τε προὔ-
Sed vnusquisque proprium donumθηκε , τῆς οἰκείας ἡμῖναγνείας ἀναγ
habet ex Deo , alius quidem fic , καθώς ἀποκαλύψαι τὸν πλῦτον .
alius vero fic. Comfolatus eft » Αλλ᾽ ἕκαςος ἴδιον χάρισμα ἔχει ἐκ Θεῖ ,
d
etiam eos qui iuncti funt ma. yὃς μὲν ὅτως , ὃς δὲ ἔτως . „ Παρεμπό
trimonio , Dei donum appellans θήσατο και τὲς ἐν γάμῳ , χάρισμαΘε
matrimonium . Huius enim do- προσαγορεύσας τὸν γάμον .ὑπ᾽ ἐκείνης
ni ope adiutus vnusquisque γάρ τις τῆς χάριτος βοηθέμενος , καὶ
την
4) ἐν ἐγκρατείᾳ addit 1. c .
 1
EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. VII . 203

τὴν ἐν γάμῳ κατορθοῖ σωφροσύνην. ἐπι- coniugalem etiam recte exercet con-
κερεῖ δὲ ἡ χάρις τοῖς τὴν ἀγαθὴν εἰσ . tinentiam . Opem autemn gratia fert
iis qui bonum animi propofitum
φέρεσι προθυμίαν. αἰτεῖτε γάρ , φησι, afferunt. Petite enim , inquit ,a ) et
καὶ δοθήσεται ὑμῖν ζητεῖτε, καὶ εὑρήσε- dabitur vobis , quarite et inuenie-
ταῦτα πρὸς τὰς Κορινθίων ἐρωτή . tis . Cum hæcad Corinthiorumin-
σεις ἀποκρινάμενος , καὶ τὰ πρόσφορα terrogata refpondiffet, etiis quimas
τοῖς ἐν γάμῳ νομοθετήσας , γράφει καὶ trimonio iuncti funt conuenientia
τοῖς μηδέπω το γάμε τὸν ζυγὸν δεξα . ftaruiflet , fcribit ad eos etiam qui
matrimonii iugum nondum fufce-
μένοις , καὶ τοῖς δεξαμένοις μὲν, εἶτα δὲ perant , et iis qui fufceperant qui-
τῷ θανάτῳ διαζευχθεῖσι e , καὶ τὴν χη- demn , fed morte poftea disiunati fue-
ρεαν ὀδυρομένοις , ἃ προσήκει 1ποιεῖν . rant , et viduitatem deflebant , quæ
»ή . Λέγω δὲ τοῖς ἀγάμοις , καὶ ταῖς fieri conueniat . 8. Dico autem non
» χήρας , καλὸν αὐτοῖς ἐξιν ἐὰν μείνω . nuptis et viduis: bonum eft illis , fi
fic permanferint ficut et ego. Often .
„ σιν ὡς καγώ . Ἔδειξε πάλιν ἑαυτὸν dit rurfus fe effe ex ordine eorum
τῆς τῶν ἀγάμων ὄντα συμμορίας . ἐγὰρ qui vxores non duxerunt. Neque
ἄν τις αὐτὸν εἰκότως ταῖς χηρευέσαις enim iure quisquam eum inter vi-
ἐντάτοι , 5 ) νεανίας ὢν ἔτι ὅτε τῆς κλή . duos collocet, quoniam , cum ad
· σεως ἠξιώθη . μηδεὶς δὲ αὐτὸν οἰέθω τὴν huc effet adolefcens , vocatus eft.
Nemo autem exiftimet illum viris
μὲν ἀγαμίαν τοῖς ἀνδράσι, τὴν δέ γε με · quidem ccelibatumn , poft matrimo-
τὰ τὸν γάμον ἐγκράτειαν ταῖς γυναιξὶ hium autem continentiam folis mu-
μόνοις νομοθετεῖν 6 ) . ἀμφότερα γὰρ lieribus pracipere. Vtraque enim
ἑκάτερον ἐκπαιδεύει γένος 7) , "" θ. E docet vtrumque fexum . 9. Quod
υδὲ ἐκ ἐγκρατεύονται , γαμησάτωσαν · fi non fe continent ,nubant. Melius
η κρεῖσσον γὰς αὐτοῖςἐςι γαμῆσαι , ἢ gt enimipfis nubere , quam vri.
Vitionem vocat , non concupifcen-
"ἥ πυρῆσθαι. , Πύρωσιν ᾖ τῆς ἐπιθυμίας .
tiæ moleftiam , fed animæ manci-
καλεῖ τὴν ἐνόχλησιν, ἀλλὰ τὴν δέλωσιν pationem ,et ad id quod eft dete-
τῆς ψυχῆς , καὶ τὴν πρὸς τὸ χεῖρον §ο- rius inclinationem . Quod autem
πήν . ὃ δὲ λέγει ταῦτόν ἐςιν ἄμεινον μὲν dicit eft eiusmodi , Melius quidemn
eft, et vos quibus coniugalis con-
καὶ ὑμᾶς τὲς μηδέπω γαμικῆς ὁμιλίας fuetudo nondum obtigit, et vos qui
· μεταλαχόντας , καὶ ὑμᾶς τὰς συνα- coniunati quidem fuiftis , fed morte
φθέντας μὲν , εἶτα δὲ τω
τῷ θανάτῳ δια · eftisdisiunâti, * eligere continen- *
ζευχθένας , τὴν ἐγκράτειαν προελέσθαι . tiam . Sed fi concupifcentiæ impe
εἰ δὲ φέρειν ὦ δύναθε τῆς ἐπιθυμίας tum ferre non poteftis , et ad
fuftinendum hoc certamen im-
τὴν προσβολὴν ,ἀλλ᾽ ἀσθενῶς τῇ ψυχῇ
becillo
eftis animo , quoniam ar-
περὶτὸν ἀγῶνα τῦτον διάκειθε, διὰτὸ densad honefta ftudium non
μὴθερμὴνἔχειν περὶ τὰ καλὰ προθυ . habetis , nulla lex prohibet quo
μίαν , ἐδεὶς ὑμᾶς ἀπεργει τῷ γάμε νό- minus matrimonium contraha tis.

5) : Oec. νε. γὰρ ὢν ἔτι τῆς κλ . ἠξ . 6 ) Apud Oec. poft νομοθετεῖν additur : δια
τὸ εἰπεῖν τοῖς ἀγάμοις ἤτοι τοῖς ἀνδράσι καὶ ταῖς χήραις, ἤγεν ταῖς γυναιξίν.
' 7 ) Additur ap . eund . καὶ τὴν ἀγαμίαν καὶ τὴν μετὰ τὸν1 γάμον ἐγκράτειαν τῆς
χηρείας.
4 ) Matth . 7 , 7.
 B. THEODORETI INTERPRET .
204

tis . Inde ad aliam tranfit confti- μος . ἐντεῦθεν εἰς ἑτέραν μεταβαίνει να
tutionem . 10. Iis autem qui ma-
μοθεσίαν. ί. Τοῖς་ δὲ γεγαμηκόσι πας
rrimonio iunfti funt pracipio , non παγγέλλω , ἐκ ἐγώ , ἀλλ᾿ ὁ Κύριος, γυναῖ
ego , fed Dominus , uxorem a viro
1 »κα ἀπὸἀνδρὸς μὴ χωριοθῆναι. ια ' . Ἐὰν
‫~ اد‬
non difcedere. u . Quod fi tamen
difcefferit, maneat innupta, vel viro » δὲ καὶ χωρισθῇ , μενέτω ἄγαμος, ἢ τῷ
reconcilietur . Et virum uxorem non ‫و‬ἀνδρὶ
‫د‬ καταλλαγήτω . καὶ ἄνδρα γυ-
1
dimittere. Euangelicam legem re- ναῖκα μὴ ἀφιέναι. 9 Τῆς εὐαγγελικῆς
vocat in memoriam . Dominus
νομοθεσίας ἀνέμνησεν . ὁ γὰρ Κύριος ἐν
enim in facris euangeliis dixit , a )
τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἔφη · πᾶς ὁ ἀπο
Quicumque dimittit vxorem præ-
terquam caufa fornicationis , facit λύων τὴν γυναῖκα αὐτῷ παρεκτὸς λόγες
cam machari. Propterea adiecit , πορνείας, ποιεῖ αὐτὴν μοιχευθῆναι. διὰ
non ego, fed Dominus . Hoc au · τῷτο προστέθεικεν , ἐκ ἐγὼ , ἀλλ᾿ ὁ Κύ
tem at innupta , vel viro ve-
; mane,non
concilietur eft contrarium illi , ριος . τὸ δὲ μενέτω ἄγαμος , ἢ τῷ ἀνδρὶ
Polite fraudare vos intticem , nifi καταλλαγήτω , ἐκ ἔξιν ἐναντίον τῷ μὴ
forte ex confenfu . Illa enim diâa ἀποσερεῖτε ἀλλήλες, εἰ μή τι ἂν ἐκ συμ-
funt iis , qui non propter aliam φώνε . ἐκεῖνα γὰρ τοῖς μὴ δι᾽ ἄλλην πρό-
caufam , fed propter folam conti- Φασιν χωριζομένοις , ἀλλὰ διὰ μόνην ἐγ
nentiam feparantur : hicautein iis κράτειαν, εἴρηται˙ ἐνταῦθα δὲ τοῖς περὶ
legemftatuitqui de aliisrebus ἑτέρων πραγμάτων ζυγομαχέσινομο
infractum feruare matrimonii vin . θετεῖ καὶ πειρᾶται μὲν ἀῤῥαγῆ φυλά
eulum :cedens autem imbecillitati, ξαι το γάμε τὴν ζεύγλην˙ συγκατιών
eiqui fe feparauerit continentiam δὲ τῇ ἀσθενείᾳ , τῷ χωριζομένῳ νομοθε
precipit , hac etiam ratione prohi· τεῖ τὴν ἐγκράτειαν ,καὶ ταύτῃ κωλύων
bens matrimonii disiunctionem . τὴν τῷ γάμε διαίρεσιν. ἀπεργων͵ γὰς
Cum enim alteri coniungi prohi-
bet , vtramque partem ad prius ἑτέρῳ συνάπλεθαι, πρὸς τὸν πρότερον
matrimonium redire compellit . γάμον ἐπανελθεῖν μέρος ἑκάτερον συνω-
12. Cateris autem ego dico , non Do. 9εῖ . πιβ΄. Τοῖς δὲ λοιποῖς ἐγὼ λέγω , ἐχ
minus. Hoc ego dicoidem eft ac , πο Κύριος . Τὸ ἐγὼ λέγω ἀντὶ τᾶ , ἐχ
Non inueni hanc legem fcriptam εὗρον τέτον τὸν νόμον τοῖς ἱεροῖς εὐαγ
in facris euangeliis , fed nunc eam
fero . Quod autem apoftoli leges γελίοις ἐγγεγραμμένον , ἀλλὰ νῦν αὖ .
leges fintDomini , clarum eft iis τὸν τίθημι· ὅτι δὲ οἱ τῇ ἀποςόλε νόμοι
qui inrebus diuinis funt eruditi. τῷ Δεσπότε Χριςε νόμοι , δῆλόν ἐςι τοῖς
Eius enim vox eft, b ) An experi· τὰ θεῖα πεπαιδευμένοις . αὐτῷ γάρ ἐς
mentum quæritis eiusqui in me φωνή . ἐπεὶ δοκιμὴν ζητεῖτε τὸ ἐν ἐμοὶ
loquiturChrifti ? et,c )Non egg , λαλῶντος Χρισῶ ; καὶ , ἐκ ἐγὼ , ἀλλ᾿ ἡ
fedgratia
Dico perquæ in meeft.
gratiam mihi Εt, a ) χάρις ἡἐνἐμοί , και, λέγω διὰτῆς χά
datam.
Ita etiam hic fert legem fan- ριτος τῆς δοθάσης μοι. ὅτω κανταῦθα
Etiffimo per eum loquente Spi- νομοθετεῖ τῇ παναγίω Πνεύματος δι᾿
ritu. Si quis frater uxorem αὐτῇ φθεγγομένε . Εἴ τις ἀδελφὸς
αὐτὴ συνευ-
baber infidelem , et hac confentit »» γυναῖκα ἔχει ἄπιςον , καὶ αὐτὴ
babitare cum illo , non dimittat il- » δοκεῖ οἰκεῖν μετ᾿ αὐτῇ , μὴ ἀφιέτω αὐ
υτήν .

a ) Matth . 5, 32% b ) 2 Cor . 13, 3. c) 1 Cor. 15, 11. d) Rom . 12 , 3-

 EPIST . 1. AD CORINTHIOS . CAP . VII. 205

γυνὴ 8 ) ἥ τις ἔχει ἄνδραlam . 13. Et fi qua mulier babet vi-

‫ اد‬. ιγ'. Καὶ
στήν
» ἄπιςον , καὶ αὐτὸς συνευδοκεῖ οἰκεῖν rum infidelem , et hic confentit babi-
tare cum illa , non dimittat virum .
» μετ᾿ αὐτῆς , μὴ ἀφιέτ
. ω αὐτόν . ἡγία 14. Santificatus eft enim vir infideo
~ „ 5αι γὰρ ὁ ἀνὴρ ὁ ἄπιςος ἐν τῇ γύναι· iis per mulierem ,et fanctificata eft
. υκὶ , ιδ΄. Καὶ ἡγίασαι ἡ ή γυνὴ ἡ ἄπιςος mulier infidelis per virum . Alio.
κἐν τῷ ἀνδρί. ἐπεὶ ἄρα τὰ τέκνα ὑμῶν quin filii veftri immundi effent ,
* Non *
ς ακάθαρτά ἐςι · νῦν δὲ ἅγιά ἐςιν . Οὐκ nunc autem Jancti funt.
ftatuit vt vxorem infidelem quis
ἄπιςον γυναῖκα νομοθετεῖ λαμβάνειν , accipiat , nec iubet vt mulier fi-
ἐδὲ ἀπίσῳ ἀνδρὶ πιςὴν γυναῖκα κελεύει delis viro infideli iungatur : totum
κ συνάπλεθαι πᾶν γὰρ τεναντίον διαγο- enim contrarium præcipit . Pau-
αρεύει . μετὰ βραχέα γὰρ ταῖς χήραις lo poft enimn viduis legem ferens
νομοθετῶν ἐπήγαγε , μόνον ἐν Κυρίῳ , fubiunxit , tantum in Domino
τετέςιπιςῷ ,εὐσεβεῖ, σωφρόνως , κοσμίως.hoc eft , fideli , pio , modefte
honefte . Hic autem de iis dixit,
ἐνταῦθα δὲ περὶ τῶν πρὸ τῶ κηρύγμα · qui ante pradicationem natrimo-
τος συναφθέντων ἔφη. συνέβαινε γὰρ hioiundi funt . Accidebat enim , vt
τὸν μὲν ἄνδρα πιςεῦσαι , τὴν δὲ γυναῖκα maritus quidem crederet , vxor vero
τῇ ἀπιξία προσμεῖναι , καὶ αὖ πάλιν , in infidelitate permaneret , et contra ,
τὴν μὲν γυναῖκα τὸ κήρυγμα δέξαθαι , vt vxor probaffet doëtrinam , mari-
tus autem infidelitatis exitio tenere-
τὸν δὲ ἄνδρα τῆς ἀπιςίας περικεῖθαι tur. Præcipitautem iis qui ani funt ,
τὴν λύμην . καὶ παρεγγυᾷ τοῖς ὑγιαίνεσι vt ferantimbecillitatein coniugum ,
ναφέρειν τὴν τῶν ὁμοζύγων ἀσθένειαν ,και et eorum falutem procurent . Hoc
τὴν τέτων πραγματεύεσθαι σωτηρίαν . enim eft quod ait, Sanctificatus eft
τῦτο γὰρ λέγει, ἡγίασαι γὰρ ὁ ἀνὴρ ὁ enim vir infidelis in uxore , et fan-
Etificata vxor infidelis in marito ,
ἄπιςος ἐν τῇ γυναικὶ , καὶ ἡγίασαι ἡ γυνὴ
lioc eft, habet fpem falutis . Sin
‫ע‬ ἡ ἄπιτος ἐν τῷ ἀνδρὶ, τετέςιν , ἔχει σωτη . autem aut ipfe aut ipfa in morbo
, ‫او‬
ξίας ἐλπίδα , εἰ δὲ καὶ αὐτὸς ἢ αὐτὴ permaneat , femen illius erit falu-
ἐπιμένοι τῇ νόσῳ , τὸ ἐκείνε σπέρμα μεθ · tis particeps . Hac autem cum hy-
ἐξει τῆς σωτηρίας . ὑπερβολικώτερον δὲ perbole quadam pofuit , fuadens
ne coniun &tionem relinquerent.
ταῦτα τέθηκε , πάθων μὴ καταλιπεῖν
15. Quod fi infidelis difcedit , difce-
τὴν συνάφειαν . ιέ . ·Εἰ δὲ ὁὁ ἄπιτος χωρ 9
dat. Non enim feruituti fubiectus
ορίζεται , χωριζέσθω ὦ δεδέλωται ὁ α eft frater aut foror in huiusmodi.
δελφὸς , ἢ ἡἀδελφὴ ἐν τοῖς τοιέτοις .
Pars , inquit, quæ credit ne det
Τὸ πιςεῦόν , φησι, μέρος μὴ διδότω πρό- occafionem diuortio. Sin autem
Φασιντῷ χωρισμῷ . εἰ ༢δὲ τὸ ΤΟ νοσῶν ἀπο
pars quæ ægra eft velit difcedere ,
ξῆναι βέλεται , ἀθῶος εἶεκσῦ ,καὶ τῆς καὶ tu innocens es , et liber a repre-
In pace autem vocauit
ηγορίας ἐλεύθερος . „ Ἐν δὲ εἰρήνῃ κέ. henfione .
„ κληκεν ἡμᾶς ὁ Θεός ., Καὶ μὴν ὁ Κύ. nos Deus. Atqui dixit Dominus, a)
ριος ἔφη · ἐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ Non veni mittere pacem in terram ,
τὴν γῆν, ἀλλὰ μάχαιραν, διχᾶσαι ἄν- fed gladium ,ad diuidendum pro-
θρωπον ἀπὸ τῷ πλησίον αὐτῷ . ἀλλ᾽ ἐκ ximum a proximo fuo, Sed non
eft
8 ) et τις legit Theod . 1. c . hæret. fabul. , habetque ibi omnia quæ v. 12. et 13 .
continentur .
a ) Matth . 10 , 34 .
 206 B. THEODORETI INTERPRET.

eft hoc illi contrarium . Interpre- ἐναντίον τῦτο ἐκείνῳ . ἑρμηνεύειδὲ ὁ ἀπό
tatur autem apoftolus doëtrinam ςολος τὴν τῷ Κυρίε διδασκαλίαν . τὸ σω-
Domini . Salutaris enim ,inquit , τήριον γάρ, φησι, κήρυγμα ἐ σύγχυσιν
prædicatio non inducit in vitam
confufionem ,fed potius veram et εἰς τὸν βίον εἰσάγει, ἀλλὰ μᾶλλονπραγ-
Deo gratam pacem conciliat. Ma ματεύεται τὴν ἀληθῆ καὶ θεοφιλή
Ium tamen prius confenfumn diuidit, ζήνην. διαιρεῖμέντα πρότερον τὴν καὶ
et diffenfione laudabilem concor- λὴν συμφωνίαν , και διαφωνία τὴν ἐπαι
diam comparat. Qui enim diuinam
acceperant pradicationem , infide. νεμένην ὁμόνοιαν πραγματεύεται. οἱ γὰρ
lium effetti doctores,admirabilem τὸθεῖον δεξάμενοι κήρυγμα , διδάσκαλοι
mutationem miris modis eficie . τῶν ἀπίςων γινόμενοι, εἰργάζοντο παρα .
/ bant , et domos , quæ male diuite δόξως τὴν θαυμασίαν μεταβολὴν , καὶ
erant, ad amabilem concordiamn de τὰς διαιρεθείσας οἰκίας ἐποδήγεν εἰς τὴν
ducebant. Hoc etiam hic dicit: ἀξιέραξον συμφωνίαν . τοῦτο καὶ ἐνα
16. Vnde enim fcis mulier , fi vi-
rum faluum facies ? aut vnde fuis ταῦθά φησι . 5΄. Τί γὰρ οἶδας γύναι ,
vir , fi mulieren faluam facies ? meτὸν ἄνδρα σώσεις ; ἢ τί οἶδας ἄνες , εἶ
τ7. Nifi vnicuique ficut diuifit Do. 9τὴν γυναῖκα σώσεις ; ιζ'. Εἰ μὴ ἑκάσῳ
minus. Bona , inquit , fpe propo- „ ὡς ἐμέρισεν ὁ Θεός. Ανάδεξαί, φησίν ,
fita laborem fufcipe : habes Deum ἐπὶ χρησαῖς ἐλπίσι τὸν πόνον. ἔχεις τὸν
prompti et alacris animi adiutorem.
Vnumquemque ficut vocauit Domi- Θεὸν τῆς προθυμίας ἐπίκερον. „ Εκα
95ον ὡς κέκληκεν ὁ Κύριος , ὅτω περι-
nus, ita ambulet, " et fic in omnibus
ecclefiis doceo. Hic aperte docuit, » πατάτω · καὶ ὅτως ἐν ταῖς ἐκκλη-
fe non præcepiffecum infidelibus ,σίαις πάσαις διατάσσομαι.»" Ἐδίδαξεν
mulieribus vel viris coniungi , fed ἐνταῦθα σαφῶς , ὡς ἐκ ἀπίςοις ἀνδρά
iis qui fic vocati funt illa confti-
tuiffe. Deinde vt folet a propofi . σιν ἢ γυναιξὶ
ἀλλὰ τοῖς ἔτω ἐκεῖνα νενομο-,
κληθεῖσιν παρηγγύησεν
συνάπλεθαι
to tranfit ad alia , omnibus conue-
nientia decernens. 18. Circumci. θέτηκεν . εἶτα συνήθως ἀπὸ τῷ προκει-
fus aliquis vocatus eft ? non addu- μένε εἰς ἕτερα μεταβαίνει , πᾶσι νομοθε
cat præputium . In præputio ali- τῶν τὰ κατάλληλα . ιή . Περιτετμημέ
quis vocatus eft ? non circumcidatur : „ νος τὶς ἐκλήθη ; μὴ ἐπισπάθω · ἐν ἀ
io. Circumcifio nihileft , et prepu . κροζυσίᾳ τὶς ἐκλήθη ; μὴ περιτεμνέθω .
tium nihil eft : fed obferuatio man-
datorum Dei. Nec qui præpu- » . Ἡ περιτομὴ ἐδένἐςι, και ή άκρο-
tium habens vocatus eft , fufcipiat »>> Ευsία ἐδέν ἐςιν, ἀλλὰ τήρησις ἐντολῶν
circumcifionem , nec qui eft cir- ηΘε8 ., " Μήτε ακρόβυτός τις κληθείς

cumcifus , conetur feipfum often . δεχέθω περιτομὴν , μήτε ὁ περιτετμη-

dere incircumcifum . Nain et μένος πειράσω ἑαυτὸν ἀπερίτμητον δει

præputium eft naturz , et circum κνῦναι. ἥ τε γὰρ ἀκροβυτία τῆς φύσ

cifio ex lege vetere inftituta . Lau- σεως9 ) , καὶἡ περιτομὴ κατὰ τὸν παρ
datur autem non res ipfa , fed di. λαιὸν γεγένηται νόμον. ἐπαινεῖται δὲ ἐ
C
vini mandati obferuatio . 20. Vnu . τὸ πρᾶγμα , ἀλλ᾿ ἡ τῆς θέας ἐντολῆς
quisque in qua vocatione vocatus eft, φυλακή . η κ . Ἕκαςος ἐν τῇ κλήσει , α
in ea permaneat. Deinde tranfit » κ ἐκλήθη , ἐν ταύτῃ μενέτω . Εἶτα καὶ
etiam ad alia . 21. Seruus vocatus es ἕτεραμεταβαίνει, " η κα . Δῦλος ἐκλή-
πης ;
9) B. addit isí.
 EPIST. 1. AD CORINTHIOS. CAP . VII. 207

• .
»θης ; μή σοι μελέτω ἀλλ᾽ εἰ καὶ δύνα- es ? non fit tibi cura , Sed et fi po-
εσαι ἐλεύθερος γενέθαι , μᾶλλον χρῆ . tes fieri liber , magis utere. Non
nouit gratia differentiam feruitutis
” σαι. , Οὐκοἶδεν ἡ χάρις δουλείας
και et dominii .Nefugias ergo velutfi-
δεσποτείας διαφοράν . μὴ τοίνυν φύγῃς de indignam feruitutem . Quin et
ὡς ἀναξίαν τῆς πίςεως τὴν δουλείαν : fi fieri poffit vt libertatem affequa-
- ἀλλὰ κἂν τυχῶν τῆςἐλευθερίας ἦ δυνα- ris , pergeferuire , et exfpecta re-
τὸν , ἐπίμεινον δουλεύων ,καὶ πρόσμεινον munerationem . Hanc autem hy-
τὴν ἀντίδοσιν . ταύτην δὲ τὴν ὑπερ6ο- perbolen non fine caufa pofuit,
λὴν οὐχ ἁπλῶς τέθεικεν , ἀλλὰ πείθων pretextu religionis . Adfert au
μὴ φυγεν τὴν δουλείαν προφάσει θεο- tem aliam quoque confolatio-
σεβάας . προσφέρει δὲ καὶ ἑτέραν παρα- nein . 22. Qui enim in Domis
ψυχήν. κβ '. Ὁ γὰς ἐν Κυρίῳ κληθεὶς no vocatus eft Jeruus , libertuseft
:
υδοῦλος , ἀπελευθέρος Κυρίε ἐςίν · ὅ.
- Domini :: fimiliter qui liber voca-
μοίως ὁ ἐλεύθερος κληθείς , δοῦλός feruus eft confueuimu
tus eft , appellare
bertum Chrifti. Li-
s
•
ἐςι Χριςδ. , ᾿Απελεύθερον καλῶν εἰα eum qui ex feruis (liber) factus
ώθαμεν τὸν ἐκ δέλων γεγενημένον τό
eft. Hoc nomine appellauitferuum ,
τῷ τῷ ὀνόματι τὸν τῆς πίτεως ἠξιωμέ . qui fide dignus ef habitus : * et
νον προσηγόρευσε δοῦλον . καὶ τὸν μὲν liberum quidem feruum dixit
ἐλεύθερον δῆλον ἔφη Χρισ8 ,τὸν δὲ δε . Chrifti, feruum autem libertum :
et liberos docens Chriftum ha-
λον ἀπελεύθερον · καὶ τοὺς ἐλευθέρες
bere Dominum , et feruos fimi-
διδάσκων , ὡς Δεσπότην ἔχουσι τὸν Χρι- liter
, quod veram libertatem af-
τὸν , καὶ τες δέλους ὡσαύτως , ὅτι τῆς fecuti fint. Quis enim aque eft
ἀληθοῦς ἐλευθερίας ἀπέλαυσαν. liber , ac qui a peccatis libera-
τίς
γὰρ ὅτως ἐλεύθερος , ὡς ὁ τῆς ἁμαξίας τηςefti Quis autem tam acer-
bam feruit feruitutem , quam is
ἀπηλλαγμένος ;τίς δὲ πικρὰν ἔτω δελεύει qui eft vitiorum feruituti man-
δουλείαν , ὡς ὁ τῇ δουλεία τῶν παθῶν cipatus ?? 23. Pretio empti eftis ,
ὑποκείμενος ; κγ '. Τιμῆς ἠγοράσθη . nolite fieri ferui hominum . Non
» τε , μὴ γίνεσθε δοῦλοι ἀνθρώπων. », ftatuit iis quæ dicta funt con-
Οὐκ ἐναντία τοῖς εἰρημένοις νενομοθέτη . traria . Iubet autem vt nihil fer-
qui feruis vo-
uile cogitet , necappellatur
κε. κελεύει δὲ μὴ δελοπρεπὲς ἔχειν φρό- catur , nec qui liber .
νημα , μήτε τὸν δῆλον καλέμενον , μήτε Preclare * autem admodum et
τὸν ἐλεύθερον προσαγορευόμενον. σοφῶς feruos et dominos conferuos pro-
δὲ ἄγων καὶ τοὺς δούλους καὶ τοὺς δε- nunciauit , pretio empti eftis et
σπότας ὁμοδούλους ἀπέφηνε , τιμῆς ἠ . his et illis dicens, Dominus
enim proprio fanguine dato
γοράσθητε τούτοις κακείνοις εἰπών. τὸ VOS emit. 24. Vnusquis
γὰς οἰκεῖον αἷμα δοὺς ὁ Δεσπότης ὑμᾶς que in quo vocatus eft , in
ἐπρίατο . κδ . Ἕναςος ἐν ᾧ ἐκλήθη , boc permaneat apud Deum.
η ἐν τούτῳ μενέτω 10) παρὰΘεῷ , Τέτο Hoc idem cohortationis proces
καὶ προοίμιον καὶ ἐπίλογον τῆς παραι- mium potuit et epilogum .
νέσεως τέθεικεν , ἐφ᾿ ἑτέραν δὲ πάλιν Ad aliam autem ferendam
legem.

10 ) παρὰ Θεῷ fupra non addiderat ad 1 Cor . 4 , 6.

208 B. THEODORETI INTERPRET.

legem iterum tranfit . 25. De μεταβαίνει νομοθεσίαν. υκέ, Περὶ δὲ

virginibus autem praceptum Domi . 1 ) τῶν παρθένων ἐπιταγὴν Κυρίῳ ἐκ
ui non habeo : Dominus enim , ‫رد‬
cum dixiffent apoftoli , a ) Si ita »ἔχω , Ὁ Κύριος γὰρ , τῶν ἀποτόλων
eft lex vxoris , expedit vxorem non εἰρηκότων , εἰ οὕτως ἐςὶν ὁ νόμος τῆς γυ
ducere , refpondit : Non omnes ναικὸς , συμφέρει μὴ γῆμαι , ἀπεκρίνα .
capiunt verbum iftud , etrurfus , το , οὐ πάντες χωροῦσι τὸν λόγον τοῦ
Quipoteft capere, capiat. Propter- τον καὶπάλιν , ὁ δυνάμενος χωρεῖν χω
ea diuinus quoque apoftolus di- ράτω . διά τοι τῦτο καὶ ὁ θεῖος από
xit ,Preceptum Domininon babeo
λος ἔφη , ἐπιταγὴν Κυρίου οὐκ ἔχω . εἶ
Si ergo legem non accepifti , quid
hoc fibi vult quod dicis ? Confi. τοίνυν οὐκ ἐδέξω νόμον ,τί σοι βούλεται
lium autem do . Non legem fero , ὁ λόγος ; » Γνώμην δὲ δίδωμι. 3) Οὐ νό
fed confilium offero. Deus
μον εἰσφέρω , ἀλλὰ συμβουλὴν προσφέ
nim , poftquain naturæ confenta-
ζω , καὶ γὰρ ὁ Θεὸς τὰ κατὰ φύσιν να
nea præcepit , hortatur adea quæ μοθετήσας ,ἐπὶτὰ ὑπὲρ φύσιν προτρέ
fiunt fupra naturam . Quoniam au- I
tem verifimile erat aliquos tan . πε ἐπειδὴ δὲ εἰκὸς ἦν τινὰς ἀντιλέγειν
quam rei nouæ repugnaturos con- ως καινοτομία τῇ συμβουλή , προστέ
filio , adiecit : Tamquammifericor . θεικεν , 99Ως ἠλεημένος 12) ὑπὸ Κυρίου
diam confecutus a Domino vr fim μπισὸς εἶναι. Μετὰ τῆς συνήθες μετ
fidelis. Cumfolitamodeftia apofto- τριότητος τὴν ἀποζολικὴνἀξίαν ὑπέ
licam auétoritatein oftendit. Sun ,
inquit , confiliarius fide dignus , δειξεν . αξιόχρεως εἰμι σύμβουλός φησι ,
qui per multam Donini miteri διὰ μὲν τὸν πολὺν τῷ Δεσπότε κληθείς
cordiam vocatus fum ,et cui cre- ἔλεον , πιςευθεὶς δὲ τὸ κήρυγμα . τί δὲ
dita eft prædicatio . Quid autem συμβουλεύεις ; κς . Νομίζω οὖν τοῦτο
κϛ΄.
confulis ?. 26. Exiftimo ergo loc
bonum elehomini, propter infan . » καλὸν ὑπάρχειν ἀνθρώπῳ , διὰ τὴν
tem neceffitatem fic effe . 27. Alli . κ ἐνεςῶσαν ἀνάγκην τὸ οὕτως είναι
gatus es vxori ? noli quarere folu . κζ '. Δέδεσαι γυναικί ; μὴ ζήτε λύσιν.
sioncm . Solutus es ab uxore ? noli » λέλυσαι ἀπὸ γυναικός ; μὴ ζήτες γυ-
quarere uxoreut. Illud exiftimo , ναῖκα . Τὸ νομίζω προστέθεικεν ,
adiecit, non dubitans virgini ta- οὐκ ἀμφιβ άλλων ὡς ἡ παρθενία καλὸν ,
tem effe bonum et bonoruin præ-
ftantiffunum : fed ne adhortatio και τῶν καλῶν τὸ κάλλιςον · ἀλλ᾿ ἵνα
lex fieret , adiecit μὴ νόμος ἡ παραίνεσις γένηται , τὴν ἀμε
dubitationen , 2
Legem enim confequitur obferua . φιβολίαν προστέθεικεν . ἕπεται γὰρ τῷ
tio , et transgreflio , et eorum qui νόμῳ καὶ φυλακὴ , καὶ παράβασις , καὶ
transgrediuntur punitio : et ideo τῶν παραβαινόντων ἡ κόλασις . διὰ τῆ
quæ magna funt non præcipit , fed
ad ea hortatur , et cum dixiffet , το οὐ νομοθετεῖ τὰμεγάλα , ἀλλ᾽ ἐπὶ
noli quarere vxorem , fubiunxit : ταῦτα προτρέπει , καὶ εἰρηκὼς μὴ ζή-
28. Si autem acceperis uxorem , τα γυναῖκα , ἐπήγαγεν ,κή . Ἐὰν δὲ 1
num peccafti: et fi nupferit vir- καὶ γήμης , οὐχ ἥμαρτες · καὶ ἐὰν γή
go , non peccauit , Et quanam μη ή παρθένος , οὐχ ἥμαρτε . » Καὶ τί
δήποτε

II ) τῆς παρθενείας forte legitnofter hæret. fab . 5. c . 24. 11 ) ὑπὸ- εἶναι omittit
nofter dial v. p. 291. Graru . Sed commemorat laar . fab . 5 , 24
a ) Matth. 19 , 10. 11. 12 .

1
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . VII . 209

δήποτε συμβουλεύεις μὴ γῆμαι ,εἴπες de caufa confulis non intre ma-

αρα ὁ γάμος ἁμαρτίας ἐλεύθερος ; trimonium , fi matrimonium a
»» Θλίψιν δὲ τῇ σαρκὶ έξουσιν οἱ τοιοῦ . peccato eft liberum ? Tribulatio-
» τοι. Καὶ τί σοι τέτε μέλει ; Ἐγὼ δὲ nem tamen carnis habebunt huius-
modi. Et quid eft tibi curæ? Ego
„ ὑμῶν φείδομαι. Καὶ τὴν πατρικὴν
Φιλοςοργίαν ἐγύμνωσε , καὶ τῆς ἀγά . autem vobis parco . Et paternam
beneuolentiam *
aperuit
εἰδέναι μέντοι iibatusvtilitatem oftendit,. et
μίας τὸ χρήσιμον ἔδειξεν . εἰδέναι
coe- *
Scien-
χρὴ , ὡς~ οὐ περὶ τῶν ἅπαξ άποταξα- dum eft autem quod non dixerit
μένων τῷ βίῳ εἴρηκεν , ἐὰν γήμης , οὐχ de iis qui feculo femel renun-
ἥμαρτες · καὶ, ἐὰν γήμη ή παρθένος και ciarunt , Si acceperis uxorem ,1 non
οὐχ ἥμαρτεν · ἀλλὰ περὶ τῶν μηδέπω peccafti , et fi mupferit virgo , non
μήτε τοῦτο μήτε ἐκεῖνο προελομένων , peccauit : fed de iis qui nondum
ἀλλ᾽ ἐν μεθορίῳ γάμου καὶ ἀγαμίας. fiue hoc fiue illud elegerunt
ἐξώτων. εἶτα καὶ ἑτέρωθεν κρατύνει τὸν fed ftant in confinio matrimonii
et cælibatus. Deinde quod dicit
λόγον . κθ' . Τέτο δέ , φημί , αδελφοί , aliunde confirmat .
29. Hoc ita-
„ ὁ καιρὸς συνεταλμένος τὸ λοιπὸν ἐξιν . que dico , fratres , tempus de veli-
Πρὸς τέλος ὁ βίος ἐλαύνει˙ ἐγγὺς ἡ συν- quo breue eft. Mundus tendit
τέλεια τῇ παρόντος αἰῶνος. ‫ دو‬Ἵνα καὶ ad finem : prope eft præfentis fp=
\
καὶ ἔχοντες γυναῖκας , ὡς μὴ ἔχοντες culi confummatio. Vt et qui hae
9 ὦσι˙ λ '. Καὶ οἱ κλαίοντες , ὡς μὴ κλαί. bent vxores , tamquam non babcntes
fint : 3o . Et qui fient , tamquans
κοντες · καὶ οἱ χαίροντες , ὡς μή χαί non fientes : et qui gaudent , time
ἤροντες · καὶ οἱ ἀγοράζοντες , ὡς μὴ quam non gaudentes : et qui emunt ,
κατέχοντες˙ λα .Καὶ οἱ χρώμενοι τῷ tamquam non poffidentes. 31. Et
κόσμῳ τούτῳ , ὡςμὴ παραχρώμενοι. qui vtuntur hoc mundo , tamquam
Αλλότρια , φησιν , ἡμῶν τὰ παρόντα
aliena fint prafentia : hinc enim
μεταβαίνομεν γὰρ ἐντεῦθεν ὡς τάχιςα .
quam citiffime tranfimus . Nemno
· μηδεὶς τοίνυν μήτε πενίαν ὀδυςέθω , μήτε ergo vel paupertatem defleat , vel
ἐπὶ πλούτῳ μέγα φρενάτω , μήτε μὴν propter diuitias infolefcat. Sed
οἱ πλῶςα κεκτημένοι εἰς τρυφὴν ταῦτα nec qui plurima poffident , ea in
καὶ ἀσωτίαν ἀναλισκέτωσαν , ἀλλὰ μό . luxu et deliciis confumant , fed ne-
νην ἐξ αὐτῶν τὴν χρείαν καρπούσω . ceffarium ,tantum illorum vfum
W percipiant. Hoc enim fibi vult ,
D
σαν . τῦτο γὰς λέγει , καὶ οἱ χρώμενοι Et qui vtuntur boc mundo, tam-
τῷ κόσμῳ τούτῳ , ὡς μὴ παραχρώμε quam non abutentes . Propterea
νοι. τῦτο καὶ διὰ τῷ Ἰεζεκιὴλ τῶν και etiam per Ezeehielem a ) arietes
ῶν κατηγόρησεν ὁ Θεὸς , ὅτι τὴν και Deus reprehendit , quod pulchra
λὴν νομὴν ἐνέμοντο , καὶ τὰ λοιπὰ τοῖς pafcua depafcerent , et reliqua
ποσὶ συνεπάτουν · καὶ τὸ καθαρὸν ὕδωρ aquam biberent , et reliquam pe-
ἔπινον , καὶ τὸ λοιπὸν τοῖς ποσὶ διετά · dibus conturbarent . His con-
ρατίον , τούτοις συμφωνεῖ τὸ , οἱ χρώμε fentit illud , Et qui vtuntur hoc
νοὶ τῷ κόσμῳ , ὡς μὴ παραχρώμενοι, nundo , tamquani non abutentes.
Deinde
a ) Ezech. 34, 184
B. Theod . Tom . III .
 ΔΙΟ B. THEODORETI INTERPRET .

Deinde oftendens quam fluxa et ὦτα δεικνὺς τῶν παρόντων τὸ πρόσκαι

momentanea fint præfentia , fub. ་་
iunxit : Praterit enim figura hu . ρον ἐπήγαγε . Παράγει γὰρ τὸ χῆμα
ius mundi. Non amplius enim » τε κόσμου τούτε. , Οὐκέτι γὰρ γεωρ
agricultura et nauigatio , non γία καὶ ναυτιλία , οὐκέτι βασιλεῖα καὶ
amplius regna et imperia , non
amplius feiuitus et dominium , 5ρατηγίας , οὐκέτι δουλεία καὶ δέσπο
non amplius artes et difciplinæ , τεία , οὐκέτι τέχναι καὶ ἐπιςῆμαι , ἐκέτι
non amplius paupertas et diui πενίᾳ καὶ πλῶτος . ἐκ γὰρ τέτων καὶ τῶν
tiæ . Ex his enim , et quæ funt τοιούτων ὁ παρὼν βίος συνέτηκε . Τοῦτο
eiusmodi , conftat vita præfens .
Hoc etiam dicit beatus Eraias καὶ ὁ μακάριος Ἡσαΐας φησὶ προθεσπία
futura prædicens : a) Et erit fer- ζων τὰ μέλλοντα˙ καὶ ἔται ὁ δοῦλος ὡςC
uus ficut dominus eius , et an ο κύριος αὐτῷ , καὶ ἡ θεράπαινα ως
cilla ficut doinina , et qui emit κυρία , καὶ ὁ ἀγοράζων ὡς ὁ πωλῶν ,
ficut vendit et qui debet , καὶ ὁ ὀφάλων ὡς μὴ ἐφάλων , ἄλλην
ficut qui
qui non , debet.
enim vita aliam habet rerum γὰρ ὁ μέλλων βίος ἔχει πραγμάτων δια-
differentiam . Porro diuinus a- φοράν . ὁ μέντοι θεῖος ἀπόςολος δείξας
poftolus oftenfa vita breuitate , το βίου τὸ πρόσκαιρον , ἐπήγαγε
fubiunxit : 32. Volo autem vos λβ '. Θέλω δὲ ὑμᾶς ἀμερίμνους εἶναι.
fine folicitudine effe. Aperte os-
tendit quis fit fcopus virginita . Σαφῶς ἔδειξε τὸν τῆςπαρθενίας σκο
* tis. Qui enim virgo eft , a fa . πόν τῶν γὰρ περιτ ]ῶν καὶ ἀνοήτων
peruacaneis et inutilibus cogita . φροντίδων ἐλευθέραν ὁ παρθενεύων ἔχει
tionibus liberamn habet animam , et ψυχὴν , καὶ τὸν μέλλοντα μιμεῖται βίον
vitam futuram , quantun licet, imni- ὡς ἔνες .. τῦτο γὰρ διὰ τῶν ἑξῆς φησίν .
tatur. Hoc enim volunt quæ fe-
quuntur . Qui fine uxore eft,foli » Ὁἄγαμος μεριμνᾶ τὰ τῷ Κυρίε ,πῶς
citus eft qua Domini funt, quomodo κἀρέσει τῷ Κυρίῳ · λγ'. Ὁ δὲ γαμή
placeat Deo . 33. Qui autem cum σας μεριμνὰ τὰ τῇ κόσμου , πῶς ἀρέ
vxoreeft, folicitus eft quæ funt inun . 9 σε τῇ γυναικί . λδ '. Μεμέρισαι 13) και
di , quomodo placeat uxori . 34. Di- „ ή γυνή˙ καὶ ἡ παρθένος ἡ ἄγαμος με
uifa eft et mulier et virgo. Innu-
pta cogitatquæ Dominifunt , ut με » ριμνᾶτὰ τῷ Κυρίου , ἵναἦ . ἁγία καὶ
vt fit
fpiritu
Janāta corpore et fpiritu : qua mu
: quæ ι
au-. ησωματ καὶπνεύμα τι᾽ ἡ δὲ γαμήσασα
sem nupta eft cogitat quæ funt mun . » μεριμνα τὰ τῷ κόσμου ,πῶς ἀρέσει τῷ
di, quomodo placeat viro. Often- η ανδρι , Συντόμως μὲν τῆς Φροντίδος
dit breuiter differentiam folitudinis τὸ διάφορον ἔδειξε , τῷ τε τε γάμε τὸν
eius qui eligit iugum matrimonii , ζυγὸν αἱρουμένου , καὶ τῷ τὴνἀγαμίαν
et eius qui cælibatum amplecti ἀσπαζομένε . ξάδιον δὲ τῷ βουλομένῳ
tur. Facile autem eft volen-
ti , eorum qui in faculo verfin . καταμαθεν τῶν ἐν τῷ βίῳ τρεφομένων
tur labores et
folicitudines τοὺς πόνους , καὶ τὰς φροντίδας . ταύ-
cognofcere : quas et nos quo- τας δὲ καὶ ἡμεῖς πλατύτερον ἐπεδείξα-
que in libris de virginitate fufius μεν τοὺς περὶ τῆς παρθενίας λόγους
συγ

13) Illud κα }habet etiam hæret. fabul. lib . 5. c. 24. vt ifta : καὶ ἡ γυνὴ καὶ ἡ
παρθένος coniuncta fint.
nagévos
a) Ef. 24 , 2.
 EPIST . 1. AD CORINTHIOS CAP. VII .
211

συγγράφοντες , καὶ ἐπὶ τὸν ταύτης oftendimus , cum ad eius diuitias

πλοῦτον προτρέψαντες τοὺς τῶν ἀγα . bonorum cupidos hortaremur .
θῶν ἐραςάς . ἐπιμένων δὲ τῇ συμβολῆ Permanens autem in confilio diui.
ὁ θεῖος ἀπόςολος καὶ ταῦτα προστέ . nus apoftolus hæc quoque adiecit:
θηκε : „ λέ. Τοῦτο δὲ πρὸς τὸ ὑμῶν αὐ . 35. Porro hoc ad vtilitatem veftram
η τῶν συμφέρον λέγω, οὐχ ἵνα βρέχον dico , non vt laqueum vobis init.
κὑμῖν ἐπιβάλῳ , ἀλλὰ πρὸς τὸ εὔχημον tiam ,fed ad id quod honeftum eft ,
et quod facultatem præbeat fine
” καὶ 14 ) εὐπάρεδρον τῷ Κυρίῳ ἀπερι impedimento Dominum obfecrandi .
σπάτως . » Οὐκ ἀνάγκη , φησὶν , ὑμᾶς
Non ex neceflitate , inquit, traho
ἐπὶ τῦτον ἕλκω τὸν πλοῦτον ,οιόν τιν
vos ad has diuitias , tanquam la-
βρόχῳ κεχρημένος , καὶ βία θηρεύων˙
quer aliquo inie&to ,et vi capiens :
ἀὰ τὸ ἐντεῦθεν φυόμενον ὑποδέκνυμι
fed indico lucrum quod inde pro-
κέρδος. οὐδὲ γὰρ ἄλλως οἷόν τε τῇ θερα . venit. Neque enim alia ratione
πεία τ8 Θεξ διηνεκῶς ἡμᾶς προσεδρεύω fieri poteft , vt cultui diuino affi-
ειν, εἰ μὴ τὰ τῷ βίω δεσμοὶ διαφύγοι due infiftamnus , nifi vitæ præfentis
μεν . γλϛ΄.15 ) Εἰδέ τιςἀχημονῶν ἐπὶ τὴν vincula effugerimnus . 36. Si quis
ἢ ἑαυτῷ παρθένον νομίζει , ἐὰν ᾖ ὑπέρ . autem turpem fe videri exiftimat
κι ακμος , καὶ ὅτως ὀφείλει γίνεσθαι , ὃ fuper virgine fua , quod fit fuper .
adulta, et ita oportetfieri, quod vult
ἤ θέλει ποιάτω , οὐχ ἁμαρτάνει , γα- faciat: non peccat ; muabant . Qui
9 μάτωσαν.199 Ὁ δὲ τὴν ἀγαμίαν ἀκοῦ vero cælibatum dedecori ducit ,
σμίαν ὑπολαμβάνων , καὶ τύτου χάριν et ea de caufa vult filiam mari
συνάπτεν ἀνδρὶ τὴν θυγατέρα βουλό- το iungere , faciat quod videtur :
μενος , τὸ δοκοῦν πρατλέτω · ἁμαρτίας matrimonium enim a peccato eft
liberum . Hic rurfus de iis præ-
γὰρ ὁ γάμος ἐλεύθερος . πάλιν ἐνταῦ .
cepit, qui nondum virginitatema
quinond
θα περὶ τῶν μηδέπω τὴν παρθενίαν ἐξ
cepit, um virginitatem
37. Qui vero ftatuis
λομένων παρεκελεύσατο . „ λζ΄. Ὃς δὲ in corde fuo firmus , non habens
19 ἕτηκεν 16) ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῷ ἑδραίος , neceffitatem , poteftatem autem ba-
bet fua voluntatis ,, et hoc iudi-
υμὴ ἔχων ἀνάγκην , ἐξουσίαν δὲ ἔχει ber Juæ voluntatis
cauit in corde fuo feruare virgi-
περὶ τῷ ἰδίε θελήματος , καὶ τῦτο nem fuam , bene facit. Hoc ,
5 κέκρικεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῷ τηρῶν τὴν Non babens neceffitatem , idem
᾽ ἑαυτῷ παρθένον , καλῶς ποιεῖ. Τὸ eft ac , qui fui eft iuris , nec
μὴ ἔχων ἀνάγκην , ἀντὶ τῶ , αὐτεξ & . eft in domini poteftare 38. I.
σιος ων , οὐχ ὑποκείμενος δεσπότῃ . gitur et qui matrimonio iungit
et
πλή . Ωςε καὶ ὁ ἐγγαμίζων καλῶς ποι. virginem juam , bene facit :
0 qui non iungit , melius facit .
με · ὁ δὲμὴ ἐγγαμίζων κρᾶσσον ποιεῖ. * Oftendit illud quidem effe bott
Ἔδειξετὸμὲνκαλὸν , τὸ δὲ κάλλιςον καὶ num , hoc vero optimum : et hæ-
τῶν τοῦ γάμου κατηγορούντων αἰςελικῶν reticorum qui nuptias vituperant
τὰς γλώσσας ἐπέδησεν . ἀναγκαῖον δὲ linguas illigauit . Porro autem
O2 neceffa-

14 ) εὐπαρ . legitur etiam apud noftrum 1. c. hæret. fabul. extr . 15) Hunc ver

fum 1. c. eodem modo legit , nifi quod ibi fit : τὴν παρθέναν αὑτοῦ et ὀφ. γί-
γνεθαι . 16) ἱδραῖος ἐν τῇ καρδίᾳ habet ! .
 212 B. THEODORETI INTERPRET .

neceffarium exiftimauit etiam vi- νενόμικε καὶ τοῖς χήραις συμβουλευ

duis vtilia confulere . 39. Mulier
σαι τὰ πρόσφερα . ηλθ'. Γυνὴ
C δέδεται
alligata eft legi quanto tempore vir
eius viuit : quod f dormierit vir » νόμῳ ἐφ᾽ ὅσον χρόνον ζῇ ὁ ἀνὴς αὐ
eius , libera eft cui velit nubere , nτῆς · ἐὰνι7 ) δὲ κοιμηθῇ ὁ ἀνὴς , ἐλευθ
modo in Domino. Hoc eft , υθέρα ἐςὶν ᾧ θέλει γαμηθῆναι , μόνον
fideli, pio , honefte , et legitime. „ ἐν2 Κυρίῳ . 12. Τουτέςιν ὁμοπίζῳ , εὖσε-
40. Beation autem erit fit fic per . βε , σωφρόνως , ἐννόμως . μ. Μα
manferit , fecundum meum conf . υκαριωτέρα δέ ἐξιν ἐὰν 18 ) οὕτω μείνης
| lium .
xit , fed confilium attulit . Hoc , » κατὰ τὴν ἐμὴν γνώμην . "" Πάλιν οὐ
autem vt fide dignum faceret , νόμον τέθεικεν , ἀλλὰ συμβουλὴν εἰσήνεγα
fubiunxit : Puro autem quod et κεν. ἀξιόπιζον δὲ ταύτην ποιῶν ἐπήγα .
ego fpiritum Dei habeam. Non γε » Δοκῶ δὲ καγὼ πνεῦμα Θεοῦ ἔ
funt , inquit , mea hæc verba , Οὐκ ἐμοῦ , φησι , τὰ ῥήμα
fed gratia Spiritus fandi : ego
enim fum illius inftrumentum . τα , ἀλλὰ τῆς τοῦ παναγίου πνεύμα .
Notandum eft fane ,non efte ab . τος χάριτος ὄργανον γὰρ ἐκείνης ἐγώ .
folute beatamillam vocandam quæ ἐπισημήνασθαι μέντοι χρὴ , ὡς οὐ χρὴ
continens eft : fed beatiorem appel- ἁπλῶς καλῶνμακαρίαν τὴν ἐγκρατευο-
lauit, docens necillam quæ fecun- μένην · ἀλλὰ μακαριωτέραν ἐκάλεσε ,
do matrimonio iungitur miferam διδάσκων ὡς οὐδὲ ἡ δευτέροις ὁμιλοῦσα
effe , fed beatam , quæ ex apoftoli-
ca lege iungatur . Comparatio γάμοις ἀθλία , ἀλλὰ μακαρία , κατὰ
enim illam etiam beatam often . τὸν ἀποτολικὸν νόμον συναπλομένη . ἡ
dit. Sufficiunt autem ifta ad re- γὰρ σύγκρισις κακείνην μακαρίαν ἀπέ-
fellendos Nouatianas , qui diga φηνεν. ἱκανὴ δὲ καὶ αὕτη τῶν Νοδάτου
miam tamquam fornicationem
κατηγορία , οοι τῆς διγαμίας ὡς πορ
accufant , apoftolicis legibus a-
Hæc poft νείας κατηγοροῦσιν , ἄντικρυς τοῖς ἀ
perte repugnantes .
priorem accufationem cum fcri ποζολικοῖς ἐναντιούμενοι νόμοις . ταῦτα
pfifet , et conueniens matrimonii μετὰ τὴν προτέραν γράψας κατηγο-
ac ccelibatus , viduitatisque et vir ρίαν , καὶ τὴν ἁρμόττουσαν γάμε και
- ginitatis confilium protuliffet , ἀγαμίας , καὶ μέντοι και χηρείας και
aliam rurfus accufationem attin-
git , cuius argumentum fumma παρθενίας εἰσενεγκὼν συμβουλὴν, πο
tim præmittere neceffe eft. Non . λιν ἑτέρας ἅπλεται κατηγορίας , ἧς ἐν
‫י‬
nulli ex iis qui Corinthi for κεφαλαίῳ τὴν ὑπόθεσιν προειπῶν ἀ
taffe crediderant , cum aliquo- ναγκαῖον. τινὲς τῶν ἐν Κορίνθῳ ἴσως πε-
rum confuetudine et familiarita- πιςευκότων , συνήθεις ἔχοντες και γνω-
te vterentur , qui errore teneban
ζίμους τινὰς ἐπὶ τῇ πλάνη κατεχομέ-
vna cum eis velcebantur in
νους , συνηθίοντο τούτοις ἐν τοῖς τῶν εἰ
templis idolorum , non tamquam
idolis immolata quæ apponeban . δώλων ναοῖς , οὐχ ὡς εἰδωλοθύτων δη .
tur fumentes , fed vt qui perfua 9εν τῶν παρατιθεμέ
, νων μεταλαμβά
fum haberent oinnia a Deo el-
1 γοντες , ἀλλ᾿ ὡς πεπεισμένοι πάντα e-
fe creata . Ceterum quod ab και τοῦ Θεοῦ ποιήματα . ἀλλὰ τοῖς οὐκ
δέπω

17) δὲ καὶ habet Theod . hæret . fab . 5. 6. 26. 18 ) οὕτως legit ibid .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. VIII .

δέπω ταύτην ἐχηκόσι τὴν γνῶσιν ἄγαν eis fiebat , magnum iis qui hanc
ἐλωδᾶτο τὸ παρὰ τούτων γινόμενον˙ nondum habebant cognitionem
> incommodum afferebat. Cum
τοὺς γὰρ ἐν αὐτοῖς διαπράττοντας ἀ enim viderent eis qui inter ipfos
δεῶς τῶν εἰδωλοθύτων ὁρῶντες μετα- agebant absque vllo metu , immo-
λαμβάνοντας , προετρέποντο ταυτὸ τε lata fumere , incitabantur vt hoe
τὸ ποιεῖν , καὶ μᾶζον ἐγίνετο τὸ πλημ- ipfum facerent, et maius fiebat eo-
μέλημα . οὐδὲ γὰρ κατὰ τὸν ἐκείνων rum delictum . Neque enim ex il
forum inftituto hi quoque cibum
ἀλλ᾽
σκοπὸν μετελάμβανον καὶ οὗτοι , 2 fumebant : fed tamquam idolis im-
ὡς εἰδωλ όθυτα ν
ἤθιον , τὴν ἐκείνω γνῶ- molata coinedebant, illorum cogni-
σιν ἐκ ἔχοντες . τοῦτο μαθὼν ὁ θεῖος tionem non habentes. Hoc cumn
ἀπότολος ,κατηγορεῖ τοῦ γινομένου , καὶ refciuiffet diuinus apoftolus , fa
φάρμακα προσφέρει τῷ πάθει παν. åtum reprehendit, * et morbo ad : *
hibet omnis generis medicamenta.
ποδαπά .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . C A P V Τ VIII .

γα . Περὶ δὲτῶν εἰδωλοθύτων, οἴδαμεν e iis autem quæ idolis immo-

το
D lantur , fcimus quia omnes
ὅτι πάντες γνῶσιν ἔχομεν . »
fcientiam habemus. Cum quadam
Μετά τινος εἰρωνείας αὐτοῖς τὴνγνῶσιν romia eis fcientiamm attribuit
προσεμαρτύρη σεν . ὅτι γὰρἐκ ἀληθῶ ς ironia eis fcientia attribuit.
"Quod
ταύτην αὐτὲς ἔχειν εἴρηκε, διδάσκει με- beredixerit , docet poftea . Dicit
τὰ ταῦτα . λέγει γὰρ, εἰ δέ τιςδοκεῖ εἰς enim , Si quis autem putat fe aliquid
δέναι τί , ἐδέπω ἐδὲν ἔγνωκὲ καθὼς δεῖ fcire , nondum cognouit quemadmo-
γνῶναι. εἰρωνικῶς τοίνυν τέθηκε τὸ , ο . dum oportet eum fcire. Hoc ergo
ironice pofuit , Scimus , quod omnes
δαμεν ὅτι πάντεςγνῶσιν ἔχομεν. ετα fcientiam habemus. Deinde fub-
ἐπάγει˙ » Ἡ γνῶσις φυσιοῖ, ἡ δὲ ἀγά- iungit, Scientia inflat, charitas vero
„ πη οἰκοδομεῖ. 19 κρείτίων ἡ ἀγάπη τῆς adificat. Dilectio fcientia potior
γνώσεως . ἡ μὲν γὰρ ἐπαίρει πολλάκις eft. Hæc enim multos fepe qui
τὲς ἐ καλῶς αὐτῇ κεχρημένες , ἡ δὲ canon redte vtuntur elatos reddit :
illa vero curat vt proximo benefa
προμηθεῖται τῆς τε πέλας εὐεργεσίας . ciat. Hoc enim dicit per :adifi
τῦτο γὰρ λέγει, οἰκοδομέ . κατηγορᾷ δὲ cat. Eos autem reprehendit hæc
(
αὐτῶν ὁ λόγος , ὡς ἀγάπης ἐςερημένων . oratio , vt qui fint priuati charitate.
εἰ γὰρ ταύτην ἐκέκτηντο , τῆς τῶν ἀθε- Si eam enim haberent , imbecillio-
vtilitatis curam gererent.
νετέρων ἂν ὠφελείας ἐπεμελήθησαν. 1
15΄. Εἰ δέ τις δοκεῖ ι ) εἰδέναι τὶ, ἐδέπω 2. Si quis autem fe exiftimat fcire
miquid ,nondum cognouit quemad
22) ἔγνωκε καθὼς δεν γνῶναι. Ἔδει. modum oporteat eum fcire. Oftendit
ξεν αὐτὸς & μόνον τῆς ἀγάπης γεγυμνω‐ eos non effe folum amore vacuos ,
μένες , ἀλλὰ καὶ τῆς γνώσεως , 3 ) ἐφ᾿ ἧς verum etiam fcientia , de qua fibi
t os te
μέγα ἐφρόνεν , ἐξερημένες . ἀορίςως δὲ placeban , deftitut . Indefini au-
τὴν κατηγορίαν ποιεῖται , θεραπεύειν tem accu fat , vole ns poti us cura re
0 3 quam

1 ) ἐγνωκέναι habet Theod . ep. 109. extr. ac Orat. 10. de pronid . init. 2 ) Μo-
do dicebat : ἐδέπω ἀδὲν ἔγνωκε . In epiftola et orat. citata eft ἐδέσω ἔγνω
3 ) ἐφ᾽ ᾗ . Β .
214 B. THEODORETI INTERPRET .

quam fauciare .
3. Si quis au- μᾶλλον ἢ πλήτων βελόμενος . γ.Ε
rem diligit Deum , hic cognitus ,δέ τις ἀγαπᾶ τὸν Θεὸν , ὗτος ἔγνωσαι
eft ab eon \ Mult a nobi s cogni -
tione opus eft , et vt hanc in ὑπ᾿ αὐτῇ ., Πολλῆς ἡμῖν δεῖ γνώσεως ,
præfenti vita perfeétam adipifca καὶ ταύτην λαβεν τελείαν κατὰ τὸν
mur fieri non poteft , Deum et παρόντα βίον τῶν ἀδυνάτων . ἀγα · πή
go diligamus , vt ejus prouiden- σωμεν τοίνυν τὸν Θεὸν, ἵνα τῆς παρ᾽ αὖ
riam confequamur. Etenim hoc τῷ τύχωμεν προμηθείας. καὶ γὰρ τε ,
valde accurate pofuit. Non enim
dixit , Qui diligit Deum , cogno- το μετὰ πολλῆς τέθεικεν ἀκριβείας. οὐ
vit ipfum , fed cognitus eft ab γὰρ εἶπεν , ὁ ἀγαπῶν τὸν Θεὸν ἔγνω
ip /o , id eft , affequitur vt eius αὐτὸν , ἀλλ᾽ ἔγνωσαι ὑπ᾽ αὐτῷ , ἀντὶ τῶ ,
curam gerat . Ita etiam dixit τῆς πας αὐτῷ κηδεμονίας τυγχάνει.
beatus Mofes ipfi Deo vniuerfo ὕτω καὶ ὁ μακάριος ἔφη Μωϋσῆς πρὸς
rum , o) Tu mihi dixifti , In-
venifti gratiam apud mne , et no- αὐτὸν τῶν ὅλων Θεὸν , σύ μοι εἶπας , εν
vi te præter omnes . Quod er- ξες χάριν παρ᾽ ἐμοὶ, καὶ οἶδά σε παρά
go ait,ab eo cognitus eft , ma- πάντας . ἐκῶν τὸ ἔγνωσαι ὑπ ' αὐτῷ τὴν
forem Dei curam et prouiden- πλάονα τῷ Θεῷ κηδεμονίαν ' δηλοῖ
tiam fignificat . 4 , De efcis „ δ΄. Περὶ τῆς βρώσεως ὖν༧ τῶν εἰδωλο

autem qua idolis immolantur ,fcin θύτων, οἴδαμεν ὅτι ἐδὲν εἴδωλον ἐν κό
κα
mus quod nihil eft idolum in mun-
do , et quod nullus eft Deus nifi εσμῳ , καὶ ὅτι ἐδεὶς Θεὸς ἕτερος εἰ μὴ
2
vnus. •
Noui, inquit ,ea que mes , Οἶδά , φησι, ταῦτα , ἃ καὶ ὑμεῖς
vos dicere foliti eftis ; a me enim λέγειν ειώθατε˙ παρ' ἐμὲ γὰρ ταῦτα
hæc dicere didiciftis . Scio ido μεμαθήκατε λέγειν, οἶδα ὡς ἄψυχα
la effe inanima , et nullo fenfu τὰ εἴδωλα , καὶ ἀναίσθητα , καὶ ὅτι εἷς
prædita , et vnum effe Deum vni-
verforum effectorem et dominum. Θεὸς ὁ τῶν ὅλων ποιητὴς καὶ δεσπότης ,
5. Nam etfi funt qui dicantur πέ . Καὶ γὰρ ἐπερ ‫ لا‬εἰσὶ λεγόμενοι θεοί, ε
Dii , fiue in calo , fiue in terra , ητε ἐν 4 ) ἐρανῷ , εἴτεἐπὶ τῆς γῆς, (ὥσπερ
( fiquidem funt Dii multi , et do- κεἰσὶ θεοὶ πολλοὶ , καὶ κύριοι πολλοί.
mini multi. ) Aliud diuinus " Ἕτερον ὁ θεῖος ἀπόςολος κατασκευάσαι
apoftolus vult adftruere. Quia βέλεται. ἐπειδὴ γὰς εἶπεν ,ὅτι ἐδεὶς
enim dicebat nullum effe alium .
Deum nifi vnum, Chriftum autem Θεὸς ἕτερος εἰ μὴ εἷς , ἐκήρυττε δὲ καὶ
Deum quoque prædicabat et τὸν Χρισὸν Θεὸν, καὶ τὸ πανάγιον δὲ
fanctiffimum fimiliter Spiritum ωσαύτως Πνεῦμα Πατρὶ καὶ Υἱῷ συν
cum Patre et Filio connumerabat, ηρίθμει , τοῖς δὲ τὴν ἀκριβῆ θεολογίαν
ab eis autem qui accuratam Theo
logiam nondum didicerant dubi ἐδέπω μεμαθηκόσιν ἀμφεβάλλετο πῶς
rabatur, quomodo inus Deus, cum ἧς Θεὸς , καὶ τῷ Υἱ Θεῷ , καὶ μέντοι
et Filius Dei, et fanétus etiam Spi . καὶ τῇ παναγίε Πνεύματος συνηρίθμη
ritus vna numeretur : ex aduerfa . μένε ' ἐκ τῶν παρὰ τῶν ἐναντίων λεγος
viorum diftis fua confirmat , et do- μένων τὰ οἰκεῖα κατασκευάζει
, και δια
δάσκει,
A ) τῷ ὐρανῷ habet ad Pfalm , 135 , 3. fed ibi omittit ( quamquam confilio eius
confentanea ) verba : καὶ κύριοι πολλοί , De verfu eap . noftri fexto ibi non dise
fentit ,
*) Exod. 33. 12.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . VIII. 215

δάσκει , ὡς πολλὲς μὲν Ἕλληνες λέγεσιν cet quod Græci quidem , feu gen-
tes , dicant multos effe Deos , eos-
εἶναι Θεός , τὸς δὲ αὐτὲς ὀνομάζεσι καὶ dem autem dominos quoque no-
κυρίες · ὗτοι δὲ ἐδαμῶς εἰσιν , ἀλλ᾽ ἐν ὀνό- minent . Hi autem nullo modo
μασι γνωρίζονται μόνοις . τῦτο γὰρ εἶ- lunt , fed folis agnofcuntur nomi-
πεν , ἅπερ εἰσὶ λεγόμενοι Θεοί, εἴτε ἐν nibus . Hoc enim eft quod ait
ἐρανῷ , εἴτε ἐπὶ τῆς γῆς , ὥσπερ εἰσὶ Nam etfi funt qui dicantur Dii ,
πολλοὶ Θεοὶ καὶ κύριοι πολλοί τες γὰρ fiue in calo , fiue in terra i, ficut
funt Dii multi et domin multi.
αὐτὲς καὶ Θεὸς καὶ κυρίες ἐκάλεν . τὸ Εosdem enim et Deos et dominos
· δὲ, εἴτε ἐν ἐρανῷ , εἴτε ἐπὶ τῆς γῆς, και appellabant . Hoc autem , fiue in
τὰ τὴν Ἑλλήνων μυθολογίαν λέγει . τες calo , fiue in terra , dixit ex more
μὲν γὰρ ἐρανίες ἐκάλεν Θεὸς , οἷον τὸν græcarum fabularum . Alios enim
Δία ,καὶ τὸν ᾿Απόλλωνα ,καὶ τὴν Ἥραν , ' Deos caleftes appellabant , vt Io-
καὶ τὴν ᾿Αθηνᾶν · τὲς δὲ ἐπιγείες , ὡς vem et Apollinem etIunonem et
Mineruam alios autem terrenos
τὰς πηγὰς , καὶ τὲς ποταμὸς ,καὶ τὰς vt fontes et fuuios ,et quas ap-
καλεμένας νύμφας , καὶ τὸν Ἡρακλέα , pellant nymphas , et Herculem ,
καὶ τὸν Διόνυσον , καὶ τὸν ᾿Ασκληπιὸν , et Bacchum , et Aefculapium , et
ta-
alios innumerabiles. 6. Nobis τα
καὶ ἑτέρες μυρίες . 5. Ἀλλ᾿ ἡμῖν εἷς men vnus Deus Pater , ex quo
»1 Θεὸς ὁΠατὴς , ἐξ ξ τὰ πάντα , καὶ omnia ,et nos in illum : et vnus
πἡμεῖς εἰς αὐτὸν , καὶ εἰς Κύριος Ιησές Dominus Iefus Chriftus , per quem
Illi
5"Χρισὸς , δι᾿ ᾧτὰ πάντα ,καὶ ἡμεῖς δι᾿ omnia , et nos per ipfum .
παὐτῇ . Ἐκεῖνοι μὲν ἦν , τὸν τῆς ἀγνοίας ergo ignorationis caligine circum-
dati, in multis iisquequi non funt
περ ικείμενοι ζόφον , περὶ πολλὲς πλα-
νῶνται , καὶ τέτες ἐκ ὄντας · ἡμᾶς δὲ errant : nos autem vnum fcimus
και ένα ζησει Deum Patrem , et vnum fefum
ἕνα ἴσμεν Θεὸν Πατέρα , Chriftum. Iure autem hic quoque
Χριςόν. θαυμᾶσαι δὲ ἄξιον κανταῦθα admirari licetfapientiamapoftoli-
τὴν ἀποτολικὴν σοφίαν . δείξας γὰρ ἐν camn , Cum enim prius oftendiffet
τοῖς πρόσθεν ἰσοδυναμῶσαν τῇ Θεὸς προς appellationis Domini aqualem vim
σηγορία τὴν Κύριος , διελε ταύτας , καὶ effe ac Dei, eas diuifit , et hanc
τὴν μὲν τῷ Πατρὶ συνήρμοσε , τὴν δὲ τῷ~ quidem Patri attribuit , illam vero
Filio , Corinthiorum imbecillitati
Υἱῷ , τὴν Κορινθίων θεραπεύων ἀσθένειαν . remediumafferens. Quod enim
ὅτι γὰρ πολλαχῆ Θεὸν τὸν Υἱὸν ὀνομά- multis inlocis Filium Deum nomi-
ζει, ῥάδιον ἐκ τῶν αὐτῷ γραμμάτων κα- net , facile poteft qui velit ex eius
ταμαθῶν τὸν ་ βελόμενον. προσδεχόμε- fcriptis intelligere . Exfpectantes
νοι γάρ , φησι, τὴν ἐπιφάνειαν τῆς δόξης enim , inquit, a) aduentum gloriæ
magni Dei, et feruatoris noftri Iefu
τε μεγάλε Θεῷ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰη . chidi. Εt, b) ex quibusChriftus
σε Χριςε . καὶ ,ἐξὧν ὁ Χρισὸς τὸ κατὰ fecundum carnem , quieft in omni-
· σάρκα , ὁc ὢν ἐπὶ πάντων Θεὸς, καὶ, ἐν τῇ bus Deus , et in regno Chrifti Dei,
βασιλείᾳ Χρις8 τῷ Θεῗ . καὶ μυρία τοι- et alia eiusmodi innumerabilia . Hic
αῦτα ἕτερα . ἐνταῦθα μέντοι τὸν μὲν quidem certe illum Deum appella-
Θεὸν προσηγόρευσε , τὸν δὲΚύριον · ἵνα vit, hunc vero Dominum , ne iis qui
μὴ τοῖς ἔναγχος τῆς Ἑλληνικῆς πλάνης haudita pridem aGræcorum * erra-
re
04

a ) Tit . 2 ,13 . b ) Rom . 9, 5»

 216 B. THEODORETI INTERPRET.

re liberati fuerant, et veritatem di. ἀπαλλαγεῖσι , καὶ τὴν ἀλήθειαν μετα-

dieerant , præberet occafionem red-. μαθῶσι, παράχη πρόφασιν εἰς τὴν που
eundi ad multorum Deorum erro-

rem. Quodfi Ariani et Eunomia λύθειν ἐξαπάτὴν παλινδρομῆσαι .εἰδὲ

ni dicant illud unus Deus exclude . οἱ ἐξ Αρείῳ καὶ Εὐνομίς λέγοιεν τὸ εἷς
re Filium a diuinitate Patris , au- Θεὸς ἐκβάλλειν τὸν Υἱὸν τῆς τῷ Πατρὸς
diant quæ fequunturquonia
, et vnus Do- θεότητος , ἀκδέτωσαν τῶν ἑξῆς,ὅτι καὶ
minus . Si enim m vnus
Deus Pater , non efDeus Filius , εις Κύριος , εἰ γὰρ ἐπειδὴ εἰς Θεὸς ὁΠα
necPater ergo Dominus , quiaeft τὴς , ὁ Θεὸς ὁ Υἱὸς, ἐδὲ Πατὴρ ἀραΚύ-
vnus Dominus Tefus Chriftus . ριος , ἐπειδὴ εἰς Κύριος Ἰησῆς Χριςός
Verum in illorum caput retorque- ἀλλ᾽ εἰς τὴν ἐκείνων κεφαλὴν τραπεη
bitur blafphemia . Diuinus enim τὸβλάσφημον , ὁ γὰρ θεῖος ἀπόςολος
apoftolus oftendit æqualitatein ,vt τὴν ἰσότητα δείκνυσι, καὶ εἷς ὁμοίως ἐπὶ
quivniusvocem fimiliteret in Pa- Πατρὸς καὶ Υἱὲ τεθεικώς , καὶτὴν Κύ
tre et in Filio pofuerit , et vocem
Dominiæqualem cum Deivoce vin γιος Φωνὴν ἰσοδυναμέσαν τῇ Θεὸς ἐπι
ac poteftatem habere oftenderit. δείξας , ὕτω δὲ καὶ καὶ παλαιὰ γραφὴ
Porro autem vetus quoque fcriptu . τὰς προσηγορίας ταύτας δείκνυσι συν
rahas effe coniundas appellationes ημμένας · ἐγὼ γάρ εἰμί , φησι , Κύριος δ
oftendit . Ego enim , inquit,a ) Θεός σε ὁ ἐξαγαγών σεἐκ γῆς Αἰγύπης .
fum DominusDeus tuus, qui edu- ‫اد‬
xi te de terra Aegypti. ἐν)
Et, b ) Au και, ἄκε Ἰσραὴλ , Κυριὸςὁ Θεός σε Κύ
di Ifrael, Dominus Deus tuus vnus ριος εἷς ἐξω καί Κύριε ὁ Θεός μ8 ἐμε
Dominus eft. Et, c)DomineDeus γαλύνθης σφόδρα . καὶ μυρία τοιαῦτα .
meus magnificatus es valde ; et in- ὁ τοίνυν ὄντως Θεὸς , πάντως καὶ Κύριος
numerabilia eiusmodi . Qui eft er- καὶ ὁ ὄντως Κύριος , πάντως καὶ Θεός .
go vere Deus , omnino eft etiam ἄλλως τε ἐδέ ἐξιν ἄλλως Θεὸς Πατήρ εἰς
Dominus, et quieft vere Dominus ,
eft omnnino etiam Deus. Alioqui γὰρ Θεὸς Πατής . ἐδὲ ἄλλως Κύριος Ἰη-
neceft aliter Deus Pater, vnus enim σες Χριςός ες γὰρ Κύριος Ἰησῆς Χρι
Deus Pater ; nec aliter Douninus ςός, τὸ δὲ, ἡμεῖς εἰς αὐτὸν , ἀντὶ τῶ ,
Jefus Chriftus, vnus enim Domi πρὸς αὐτὸν ἀπεσράφθαι ἐφείλομεν ,
nus Iefus Chriftus . Illud autern ,
Nos in illum , pro eo quod eft , ad εἰς αὐτὸν ἀφορᾶν , αὐτὸνδιηνεκῶς ἀνυ
pfum conuerti,ad ipfum refpicere, ἡ μνεῖν, τὸ δὲ , καὶ ἡμεῖς δι᾽ αὐτῷ , ἐ τὴν
ipfam debemnus perpetuo laudare. δημιεργίαν , ἀλλὰ τὴν σωτηρίαν αἰνίτες
Hoc vero , Et nos per ipfum , non ται. δι᾿ αὐτῷ μὲν γὰρ τὰ πάντα , ἡμεῖς
opificium ac creationen , fed falu- δὲ οἱ πεπιτευκότες δι᾿ αὐτῷ τῆς σωτη .
rem fignificat. Peripfum enim eίας τετυχήκαμεν . ζ '. Ἀλλ᾽ ἐκ ἐν
omnia ,nos autem qui credidimus ,
fumus
peripfum falutem affecuri, η πᾶσιν ἡ γνῶσις . Ταῦτά , φησιν , ἐχ
7. Sed non in omnibus eft fcientia ἅπαντες ἴσασιν, ἐντεῦθεν δῆλον ὡς κατ
Hec , inquit , non omnes fciunt, εἰρωνείαν εἶπεν ἔμπροσθεν , οἴδαμεν ὅτι
Hinc manifeftum eft eum priusiro . πάντες γνῶσιν ἔχομεν . » Τινὲς δὲ τῇ
mice dixiffe , fcimus quod omneshabe- , συνειδήσει ἕως ἄρτι τῷ εἰδώλε , ὡς εἰς
mus fcientiam , Quidam autem cum . δωλόθυτον ἐπίεσι καὶ ἡ συνείδησις
confcientia usque nunc idoli, quaftio- '
losbyrum manducant , et confcientia v αὐτῶν ἀσθενὴς οὖσα μολύνεται , ο
tforunt , cum fit infirue , polfuitur .
οὐχ
@ ) Exod . 20, 3. b ) Deut. 6 , 4»
*) Pf. 103 ( 194 ) , I´
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP . VIII . 217

Οὐχὴ βρῶσις μολύνει, ἀλλὰ ἡ συνείδησις Non efus polluit , fed confcientia ,
μολύνεται, τὴν τελείαν ε δεξαμένη γνῶ- que perfeftam cognitionem non
fufcepit , atque idolontm errore
σιν , ἔτι δὲ τῇ πλάνῃ τῶν εἰδώλων κατ · adhue tenetur .
8. Efca autem nos
εχομένη . γη . Βρῶμα δὲ ἡμᾶς ἐ παρί- non commendat Dio : neque enim ft
95ησι τῷ Θεῷ. ἔτε γὰρ ἐὰν φάγωμεν, manducauerimus, abundabimus :ne-
» περισσεύομεν · ὅτε ἐὰνμὴ φάγωμεν ,9 ηue fi non manducauerimus, deficie-
„ ὑπερέμεθα . » Τὲς ἐπὶ τῇ γνώσει με- mus. Eos qui fe de fcientia iacta-
γαφρονῶντας διδάσκει μὴ bant docet , non hunc Dei cultum
μη ταύτην ὁρίζε-
putare , quod idola quidem con-
θαι τῷ Θεῷ θεραπείαν , τὸτό καταφρο‐
temptui haberent, citra vllum au-
νητικῶς μὲν τοῖς εἰδώλοις προσέχειν , tem difcrimen * effent immolato- *
ἀδιαφόρως δὲ τῶν2 εἰδωλοθύτων μετα- rum participes , et eorum quilæ-
λαμβάνειν , καὶ τῆς τῶν βλαπλομένων debantur imbecillitatem neglige-
d
ἀσθενείας καταφρονεῖν τέτο γὰρ δηλοῖ rent. Hoc enim fignificant ea quæ
fequuntur . 9. Videte autem ne for-
τὰ ἑξῆς. 2„ θ . Βλέπετε δὲ μή πως ἡ ἐξε- τοbac licentia veftra offendiculum ,
„ σία ὑμῶν αὕτη πρόσκομμα γένηται fiat infirmis. Docet autem etiam
ητοῖςἀσθενῶσιν, Διδάσκει δὲ καὶ τῆς quomodo ladantur . 10. Si enim
βλάβης τὸν τρόπον . ί. Ἐὰν γάρ τις quis viderit te qui habes fcientiam
εἴδη σε τὸν ἔχοντα γνῶσιν ἐν εἰδωλείω in idoleo recumbentem , nonne con-
" κατακείμενον , ἐχὶ ἡ συνείδησις αὐτῷ fcientia eius , qui fit infirmus , adi-
ficabitur admanducandum idoloth
"ἀσθενῶς ὄντος οἰκοδομηθήσεται εἰς τὸ τα ? Oftendit autem magnitudi-
„τὰ εἰδωλόθυτα ἐπίειν ;, Ὑπέδειξε δὲ nem . 1. Et peribit infirmus in
τὸ μέγεθος , πια . Καὶ ἀπολεῖται ὁ ἀδε . aua confcientia frater , propter quem
ηνῶν ἀδελφὸς ἐπὶ τῇ σῆ γνώσει , δι᾿ ὃν Chriftus mortuus eft. Amplifica-
5 Χρισὸς ἀπέθανεν , Ηὔξησε τὴν κατα vit accufationem , vt damnum
prohibeat. Pro eo enim , in-
ηγορίαν , ἵνα παύσῃ τὴν βλάβην , ὑπὲς quit, fratre quem defpicis , Chriftus
τότε γάρ, φησιν , ὃ καταφρονες αδελ- mortem fubiit : tu autem , qui a
φῦ θάνατον ὁ Χρισὸς κατεδέξατο˙ σὺ Chrifto cognitionem accepifti, eum
δὲ παρὰ τῷ Χρις τὴν γνῶσιν δεξάμε- dono ( fcil. cognitionis ) interimis
qui ab ipfo feruatus eft. Rurfus
σος , ἀναιρεῖς τῷ δώρῳ τὸν ὑπ ' αὐτῇ σε-
vero per ironiamdixit , In tua fcien-
σωσμένον . πάλιν μέντοι κατ᾽ εἰρωνείαν tia. Neque enim teftatur illum
τὸ ἐπὶ τῇ 5 ) γνώσει τέθεικεν . ἐγὰρ γνῶ- habere fcientiam , fed fratres odio
σιναὐτῷ προσμαρτυρᾶ , ἀλλὰ μισαδελ- habere , et gule indulgere , et
i 12. Sic
Φίαν,καὶ γατριμαργίαν, καὶ τὰ τοιαῦ- quæ funt huiusmodi.
τα . ιβ '. Οὕτω δὲαμαρτάνοντες εἰς autem peccantes in fratres , et per-
ητές ἀδελφὸς , καὶ τύποντες αὐτῶν curientes confcientiam eorum infir
„ τὴν συνείδησιν ἀσθενῶσαν , εἰς Χρισὸν mam , in Chriftum peccatis , Hæc
ἁμαρτάνετε . "" Αὐτῷ γάρ ἐςι τῷ Δεν eft enim vox Dolnini ,a ) Vide
σπότε φωνή · ὁρᾶτε μὴ καταφρονήσηξε te nę contemnatis vnum ex
ἑνὸς τῶν μικρῶν τέτων τῶν ἐλαχίσων paruis his minimis qui crew
τῶν πιςευόντων εἰς ἐμέ . αινίττεται δὲ dunt in me Aliud autem
præ
5) Β , τῇ σῇ γκ
4) Matth . 18, 19 ,
 218 B.. THEODORETI INTERPRET.

præterea verba fignificant , videli, καὶ ἕτερον 6 ) ὁ λόγος , ὅτι καὶ ὁ ἀσθενῶν
cet quod etiamn frater imbecillus eft ἀδελφὸς εἰς τὸ τῷΔεσπότε σῶμα τελεῖ.
de corpore Domini. Eft enim cor- τῷ γὰρ δεσποτικῷ μεταλαγχάνει σώ-
poris Domini particeps : caput au-
tem factammembro iniuriam fibi ματος˙ οἰκεῖται δὲ ἡκεφαλὴ τῷ μέλες
༣
adfcribit . Deinde feipfum vtilita- τὴν ἀδικίαν. εἶτα ἀρχέτυπον ὠφελείας
tis exemplar proponit , et docet, προτίθησιν ἑαυτὸν , καὶ διδάσκει πόσα
quam multa
propter , quæ
aliorum facere poterat
vtilitatem non fe-, ποιεῖν δυνάμενος , διὰ τὴν ἑτέρων 8 πε
cerit. 13. Quapropter fi cfta fan . ποίηκεν ὠφέλειαν. γ΄. Διόπερεἰ βρῶ
dalizat fratremmeum , non -mandi- »μα σκανδαλίζει τὸν ἀδελφόνμε ,ἐμὴ
μη τὸν
cabu carnem in æternum , ne canda- 9 φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα , ἵνα μὴ
dicem fratremmeum . Non folumn » αδελφόν με σκανδαλίσω . Οὐ γὰρ
enim a carne idolis immolata , fed μόνον εἰδωλοθύτε , ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων
etiam ab aliis omnibus carnibus , ἁπάντων κρεῶν , ὦ νῦν μόνον, ἀλλὰ καὶ
‫اد‬
non nunc folum , fedetiam perpe- διηνεκῶς ἀποςῆναι ἂν ἑλοίμην τῆς τῶν
tuo abftinere fuftinuerim fratrum
falutis gratia . ἀδελφῶν εἵνεκα σωτηρίας .
CAPVT IX. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 6 .

Deoapo
from fto lus ?us . efNon
staHoc
ordinat t , »α .Οὐκ εἰμὶἀπόσολος ;» Τετές .
* Nom /mobi θεόθεν χειροτονίαν
fum liber ? Id eft, in aliena pote : ξάμενος , » Οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος ;» ᾿Αντὶ
ftatemimi meconftitutus ,et qui tg ,ἐχὑπὸτὴν ἑτέρῳ ἐξεσίαν τελῶν ,
non * τε ,
cuius fidei creditus eft orbis terra . ἐδὲ μαθητῶ τάξιν ἐπέχων , ἀλλὰ τὴν οἶ
fum . Et quoniam poft Chrifi κεμένην πεπιςευμένος , καὶ ἐπειδὴ μετὰ
ร
affumtionem vocatus eft, habehant τὴν ἀνάληψιν τῇ σωτῆρος ἐκλήθη ,
autem apoftoli gloriam apud omnes χον δὲ δόξαν οἱ ἀπότολοι παρὰ πᾶσι
maximam , quod digni fint habiti
μεγίτην , ὡς τῆς τε Κυρίε θέας ἠξιωμέ
qui viderent Dominum , hoc quo-
que neceffario adiecit. Nonne Te. vet, ἀναγκαίως καὶ τῦτο προστέθεικεν .
Jum Chriftum Dominum noftrum vi. 9 Οὐχὶ Ἰησῶν Χρισὸν τὸν Κύριον ἡμῶν
di ? Deinde ipfos etiam vocat in » ἑώρακα ;» Εἶτα καὶαὐτὲς εἰς μαρτυ-
teftimonium.Nonne opus meum
ivos eftis in Domino ? ΕEt hoc ρίαν καλεῖ . Οὐτὸ ἔργον με ὑμεῖς ἐξε
ipfum dicit latius . 2. Ειΐ aliis » ἐν Κυρίῳ ; Καὶ τὸ αὐτὸ πλατύτερον
non fum apoftolus , fed tamen vo- λέγει . β '.Εἰ ἄλλοις ἐκ εἰμὶ ἀπόςολος ,
bis fum . Hoc breuiter quidem .9 αλλά γε ὑμῖν εἰμι. Συντόμως μὲν αὐ
pofuit , fed multa fimul dixit , et τὸ τέθεικε , πολλὰ δὲ κατὰ ταυτὸν εἴρη .
quos in doëtrina labores fufcepe- κε , καὶ τὸς περὶ τὴν διδασκαλίαν πό
vit, et quæ pro eo certamnina v85 νες,, καὶ τὸς ὑπὲς ταύτης ἀγῶνας , καὶ
adierit , et quæ quantaque Pet τα παντοδαπὰ παθήματα , καὶ τὰς
peffus fit , et gratia miracula ,
quorum erant fide digni teftes θαυματεργίας τῆς χάριτος , ὧν ἦσαν
Corinthii , vt qui ipfi ea viderant . μάρτυρες ἀληθῶς οἱ Κορίνθιοι , αὐτό-
Vnde dixit , Si aliis non fum apo- πλαιτέτων γεγενημένοι . δὴ χάριν ἔφη ,
1 Polus at vobis quidem certe εἰ ἄλλοις ἐκ εἰμὶ ἀπότολος ,ἀλλά γε ὑμῖν

-
6 ) Β . λόγον.
 EPIST. I AD CORINTHIOS CAP. IX . 219
A
εἰμι. εἰ γὰρ καὶ μηδένα ἔχω μάρτυρα , fum . Etfi enim nullum habeam
ἡ ὑμετέρα μοι ἀπόχρημαρτυρία . Ἡ teftem , veftrum mihi fufficit tefti
monium. Nam fignaculum apofto
κ γὰρ σφραγὶς τῆςἐμῆς ἀποτολῆς ὑμεῖς latus mei vos eftis in Domino . De
9 ἔπε ἐν Κυρίῳ . ᾿Απόδειξιν γὰρ τῶν ἀ- monftrationem enim apoftolico-
πος λικῶν κατορθωμάτων τὴν ὑμετέραν rum operumveftram poffum pro-
ἔχω μεταβολήν . σφραγῖδα γὰρ τὴν αἰ . ferre mutationen . Signaculum
πόδειξιν καὶ τὴν βεβαίωσιν καλεῖ. ἔτω enim appellat deinonftrationem et
m
καὶ ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης ἔφη , ὁ λαβὼν confirmatione . Ita etiam dixi
· diuinus Ioannes, a) Qui accepit eius
αὐτῷ τὴν μαρτυρίαν ἐσφράγισεν ὅτι ὁ teftimonium , fignauit quod Deus
Θεὸς ἀληθής ἐξί , τετέςιν ἐβεβαίωσεν , verus eft, hoc eft confirmauit.
η γ΄. Ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρί- 3. Mea defenfio apud eos qui me in-
9 νέσιν αὕτη ἐξίν . Εἴ τις τὲς ἐμὲς d . terrogant bac eft. Si qui meos
vult labores examinare, appello vos
νακρῖναι βέλεται πόνες , ὑμᾶς εἰς μας-
in teftimonium : mihi enim opus
τυρίαν καλῶ . ἀρκεῖ γάρ μοι τὸ ὑμέτε· veftrum fuficitad meos laboreste-
ρον ἔργον εἰς μαρτυρίαν τῶν πόνων . ftificandos . 4. Numquid non ba-
» δ΄. Μὴ ἐκἔχομεν ἐξεσίανφαγεῖν καὶ bemus poteftatem manducandi et bi-
ηπιεῖν ; έ. Μὴ ἐκ ἔχομεν ἐξεσίαν ἀδελ- bendi ? 5. Numquid non habemus po-
Φὴν γυναῖκα περιάγειν, ὡς καὶ οἱ λοι- teftatem fororem milierem circum-
ducendi , ficut et cateri apoftoli , et
ποὶ ἀπότολοι , καὶ οἱ ἀδελφοὶ τῇ Κυ- fratres Domini ,et Cephas? Man-
πρίε , καὶ Κηφᾶς ; Τὸ φαγεῖνκαὶπιεῖν "ducare et bibere dicit ex euangelio.
ἐκ τῷ εὐαγγελίε λέγει. βέλεται δὲ δεῖ- Vult autem oftendere , quod cum
ξαι , ὅτι δυνάμενος κατὰ τὸ δεσποτικὸν poffet ex lege dominica neceffa-
νόμον παρὰ τῶν μαθητῶν κομίζεθαι τὴν rium alimentum a difcipulis acci
ἀναγκαίαν τροφὴν , ἐργαζόμενος διετέ . pere, perpetuo laboraret , et ex la- 1
boribus fibi neceffarium alimeni-
λει καὶ ἀπὸ τῶν πόνων περιποιέμενος tum compararet , propter vtilita
τὴν ἀναγκαίαν τροφὴν, διὰ τὴν τῶν μα- tem difcipulorum . Sororem autem
θητῶν ὠφέλειαν. τὸ δὲ ἀδελφὴν γυναι- mulierem circumducere quidam ita
1
κα περιάγειν τινὲς ὅτως ἡρμήνευσαν , ὅτι funt interpretati, quod, quemadmg-
dum Dominum fequebantur fide-
καθάπερ τῷ Κυρίῳ εἵποντο γυναίκες πι-
les mulieres , neceffarium difcipulis
καὶ τὴν ἀναγκαίαν τοῖς μαθηταῖς χο · alimentum fuppeditantes , ita etiam
ρηγῆσαι τροφὴν, ὅτῳ καί τισι τῶν ἀπο- aliquosex apoftolis * fequebantur
ξόλων ἠκολέθεν τινὲς θερμοτέραν ἐπι aliquæ ardentiorem fidem often-
δεικνύμεναι πίςιν , καὶ τῆς τέτων
~ διδα- dentes , et ab eorum doctrina pen-
σκαλίας ἐξηρτημέναι, καὶ τῷ θείῳ συν.• dentes , et diuinam prædicationem
adiuuantes , 6. Aut folus ego et
εργῆσαι κηρύγματι , ως . Ἢ μόνος ἐγὼ Barnabas non habemus poteftatem
καὶ Βαρνάβας ἐκ ἔχομεν ἐξεσίαν τῷ μὴ non laborandi? Id eft,omnibus
" ἐργάζεσθαι ; » ᾿Αντὶ τε , πᾶσινὁ Κύριος qui euangelium annunciant per
ἐπέτρεψε τοῖς τὸ εὐαγγέλιον καταγ- mifit Dominus ex euangelio vi
γέλλεσιν ἐκ τῷ εὐαγγελία ζην , καὶ μόνοι vere, et nos foli ea poteftate priua
ἡμεῖς ἐξερήμεθα τῆς ἐξεσίας ; εἶτα καὶ mur ? Deinde hoc etiam ex hu .
ἀπὸ τῶν κατὰ τὸν βίον ἐπιτηδευμάτων manæ vitæ ftudiis et exercitiis
1

+ ) Ioh. 3, 3
 22044 B. THEODORETI INTERPRET.

iuftum et neceffarium effe oftendit. δίκαιόν τε τῦτο καὶ ἀναγκαῖον δείκνυσι.

7. Quis militat fuis ftipendiis vn- » ζ΄. Τίς ςρατεύεται ἰδίοις ὀψωνίοις που
quam ? 1Quis plantat vineam , et υτέ ; τίς φυτεύει ἀμπελῶνα , καὶ ἐκ τ8
de fruitu eius non edit ? Quis καρπῶ αὐτῷ ἐκ ἐσθίει; τίς ποιμαίνει
pafcit gregem , et de late gregis ποίμνην ,καὶ ἐκ τῷ γάλακος τῆς πο
non manducat ? Poftquam ita υ
oftendit et militem ali ex imili yμνης ἐκ ἐσθίει; Οὕτω δείξας καὶ τὸν
via , et eum quiplantatfrudus 5ρατιώτηνἐκ τῆς τρατείας τρεφόμενον,
elle participem ,et paftoremde καὶ τὸν φυτουργὸν μεταλαγχάνοντα
ouium lacte pafci , fubiunxit: τ8 καρπῶ , καὶ τὸν ποιμένα ἐκ τῷ γά-
8. Numquid fecundum hominem λακτος τῶν θρεμμάτων περιποιέμενον
hac dico ? An et lex hac non τὴν τροφὴν , ἐπήγαγε πή .Μὴ κατὰ
‫اد‬
dicit? 9. Scriptum eft enim in »sy ἄνθρωπον ταῦτα λαλῶ ; ἢ ἐχὶ καὶ ὁ
lege Mofis . Si cui autem hu- νόμος ταῦτα λέγει ; θ '. Ἐν γὰρ τῷ
mana hæc videtur effe ratiocina " y ,Μωσέως νόμῳ γέγραπται. Εἰ δέ τιν
tio , audiat legem aperte dicen- ανθρώπινοςεἶναι ταῦτα δοκῇ λογισμὸς ,
tem : a ) Non alligabis os boui tri- ἀκδέτω τῷ νόμου διαξήδην διαγορεύον
tauranti. Numquid de bobus cu- τος ' „ Οὐ φιμώσεις βὲν ἀλοῶντα . , μὴ <
ra eft Deo ? * 1o . An propter τῶν
3 βοῶν μέλει τῷ Θεῷ ; 1. Ἢ δ᾽ ἡ
nos vtique hoc dicit ?
Nam pro- » μᾶς πάντως λέγει ; δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐ-
pter nos fcripta funt : quoniam 5 γράφη ,1 ) ὅτι ἐπ᾿ ἐλπίδι ὀφείλει ὁἀρα-
debet in fpe qui arat arare: et
τριωναροτριαν ,καὶ ὁ ἀλοῶν τῆς ἐλπί-
qui triturat in fpe , fpem fuam ob- , δος αὐτῷ μετέχειν ἐπ᾿ ἐλπίδι , Οὐ
tinere . Non dicit boues non τέτο λέγε ὅτι τῶν βοῶν &μέλα τῷ Θεῷ .
.
i efle Deo cur; curæ enim fint, μέλει γὰρ αὐτῷ , ἀλλὰ δι᾿ ἡμᾶς μέλει δι
fed propter nos curæ funt : nam
illos etiam propter nos creauit . ἡμᾶς γὰρ κακείνους ἐδημιούργησε δι᾿ ὃ
Wnde dicit etiam beatus Da και ο μακάριος ἔφη Δαβίδ , τῷ ἐξανα-
wid , b ) Qui producit in monti- τέλλοντι ἐν ὄρεσι χόρτον καὶ χλόην τῇ
bus fanum et herbam feruitu- δουλείᾳ τῶν ἀνθρώπων. πιο . Εἰ ἡμᾶς
ti hominum. 11. Si nos 10- „ὑμῖν τὰ πνευματικὰ ἐσπεραμεν , μέ-
bis fpiritualia feminauimus , ma-
gnum eft f nos carnalia veftra » γα εἰ ἡμεῖς ὑμῶν τὰ σαρκικὰ θερίσεις
? metamus ? Qui multo maiora υμεν ; » Τὰ πολλῷ μείζονα δεδωκότες ο
dedimus , peccamus fi ea quæ μαρτάνομεν & τὰ πολλῷ ἐλάττονα λά-
multo minora funt acceperi- βοιμεν ; πιβ '. Εἰ ἄλλοι τῆς ἐξουσίας ᾖ-
mus? 12. Si alii facultatum
veftrarum participes funt , quare 5 μῶν μετέχεσιν , ὦ μᾶλλον ἡμᾶς ; Τὲς
non potius nos ? 1. Eos defignat κακῶς αὐτῶν ἡγουμένες διὰ τούτων ἠνία
his verbis , qui male illis præ- ξατο. Αλλ᾿ ἐκ ἐχρησάμεθα τῇ ἐξου
erant. Sed non ufi fumus hac po-
teftate, fed omnia fuftinemus. Hoc υσία ταύτῃ , ἀλλὰ πάντα ξέγομεν. και
eft , ferimus , patimur , tolera . Τουτέςι φέρομεν ,ὑπομένομεν ,καρτερᾷ-
μεν .

ι ) ὅτι ἐπ ' ἐλπίδι ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾷ καὶ ὁ ἀλιῶν τ . ε. α . μετέχειν ἐν εἰρήνῃ . Ita no-
fter Quæft . r. ad Leuitic .
4- b) PL. 146 (147), 8.
a) Deut. 25, 4.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. IX. 221
1
μεν . διὰ τί; Ἵνα μὴ ἐκκοπήν τινα δῶ- mus . Quare ? Ne quod offendi.
» μεν τῷ εὐαγγελίῳ τῷ Χριτ8 . , Λίαν culum demus euangelio Chrifti .
ἁρμοδίως τὴν βλάβην ἐκκοπὴν προσηγό. Congruentiffime damnum voca
Non finit e-
ζευσεν. ἐκ ἐᾷ γάρ , φησι , τρέχειν τὸ uit offendiculum .
εὐαγγέλιον , κωλύει τὸν δρόμον , ἐπέχει nim , inquit , currere euange .
τὴν διὰ τῷ κηρύγματος σωτηρίαν. ὦτα lium , prohibet curfum , impedic
ἐπειδὴ βοῶν ἐμνημόνευσε , καὶ τὸν νόμον falutem quæ a prædicatione pro-
ficifcitur . Deinde quia boum
ἡρμήνευσεν · εἰκὸς δὲ ἦν ἀντιλέγειν τι
meminerat , legem quoque inter-
νᾶς , ὡς ἐκ εἰς δέον τῆς ἑρμηνείας γεγε-
pretatus eft , verifimile * autem *
νημένης , δείκνυσι σαφέςερον τὸν νόμον
erat . contradicere aliquos , quafi
μαρτυρῶντα τῷ λόγῳ, μιγ'. Οὐκ οἴδατε non rite falta effet interpretatio :
κι ὅτι οἱ τὰ ἱερὰ ἐργαζόμενοι ἐκ τῷ ἱεροῦ oftendit apertius legen id quod
ν ἐσθίουσιν ; οἶ τῷ θυσιατηρίῳ προσεδρεύ‐ diftum eft teftari. 13. Nefcitis
γοντες τῷ θυσιαςηρίῳσυμμερίζονται ; » quoniam in Jacrario operantur ,qua
Βλέπετε τὰς κατὰ νόμον ἱερεργῶντας , de facrario funt edunt : et qui altari
τὰ μὲν τῷ θυσιατηρίῳ προσφέροντας , deferuiunt, cum altari participant.
Videte eos qui ex lege facrificant ,
τὰ δὲ αὐτὲς καρπεμένες . τῦτο γὰρ εἶ alia quidem altari offerentes , aliis
πε , τῷ θυσιατηρίῳ2 συμμερίζονται . vero ipfos fruentes. Hoc enim di-
προσέφερον γὰρ τῷ μὲν θυσιαστηρίῳ
el τες xit, cum altari participant . Offe
νεφρὸς , καὶ τὸν λοβὸν τῷ ἥπατος , και rebant enim altari quidem renes ,
τὸ τέας τὸ ἐπ᾿ αὐτῶν˙ αὐτοὶ δὲ ἐλάμ . et reticulum iecoris , et adipem
βανον τόν τε βραχίονα τὸν δεξιὸν , καὶ qui in illis eft : ipfi vero accipie-
bant et dextrum brachium , et pe-
τὸ ςηθήνιον · δείκνυσι δὲ τῷ νόμῳ συνῳδα etufculum . Oftendit autem Do.
καὶ τὸν Δεσπότην προστεταχότα . minun quoque ipfum legi_con-
πιδ΄. Οὕτω καὶ ὁ Κύριος διέταξε τοῖς τὸ fentanea præcepiffe. 14. Ita et
»εὐαγγέλιον καταγγέλλεσιν , ἐκ τῷ εὐ- Dominus ordinauit iis qui euange-
παγγελίου ζην .„ . Αὐτῷ γάρ ἐςι φωνή · lium annunciant , de euangelio vi
uere. Eius enim vox eft , a )
ἄξιος γὰρ ὁ ἐργάτης τῆςτροφῆςαὐτῷ Dignus eft operarius mercede
ἐςι καὶ ἐκ εἶπεν , ἐκ τῷ εὐαγγελίου fua . Et non dixit , ditari ex eue
πλουτῶν, ἀλλὰ ζῆν τὴν γὰς ἀναγκαίαν angelio , fed viuere : folum enim
μόνην τροφὴν λαμβάνειν ἐκέλευσεν . necefarium viftum fumere iuffit.
༢
πιέ . Ἐγὼ δὲ ἐδενὶ ἐχρησάμην τούτων. , 15. Ego autem nullo horum vfus
Apud vos nimirum præ-
Τουτέςι παρ᾽ ὑμῖν κηρύτλων τῦτο γὰρ
dicans : hoc enim docet etiam in
καὶ ἐν τῇ δευτέρα διδάσκει ἐπιτολῇ τί fecunda epiftola , Quid enim
eft
γάρ ἐσιν ὃ ἡτήθητε
\ ὑπὲρ τὰς λοιπὰς in quo inferiores fuiftis reliquis
ἐκκλησίας , 2εἰμὴ ὅτι αὐτὸς ἐγὼ & καλε- ecclefiis , nifi quod ego vos non
νάρκησα ὑμῶν ; ὅτι γὰρ παρ᾽ ἑτέρων ἐ- grauaui ? Quod enim ab aliis
λάμβανεν , ὃς ὠφελῶν διὰ τῷ λαμβά- acciperet, quos accipiendo iuua-
re exiftimabat , docet in fequen-"
νειν ἐνόμιζε , διδάσκει διὰ τῶν ἑξῆς· ἄλ · tibus
, b ) Alias ecclefias exfpa-
λας ἐκκλησίας ἐσύλησα λαβὼνὀψώνιον liaui accipiens ftipendium admi
πρὸς τὴν ὑμῶν διακονίαν οὕτω καὶ Φ . nifterium veftrum . Ita etiam Phi-
lippen-
a) Luc. 10, 7. b) a Cor. 1 , 8.
222 B. THEODORETI , INTERPRET.

lippenfes fepe laudat , qui ma λιππησίες ἐπαινεῖ πολλάκις αὐτὸν ἐπι-

gno ei ftudio perfæpe miniftra-
runt .Proptereaetiam Onefipho . μελῶς τεθεραπευκότας. διὰτέτο καὶ
ro bona precatur. Corinthiorum Ονησιφόρῳ ἐπεύχεται τὰ ἀγαθά . Κα
autem infirmitatis confcius, apud ρινθίων δὲ τὴν ἀσθένειαν ἐπιτάμενος , ἐς-
eos perpetuo laborabat nihil ab γαζόμενος διετέλει παρ ' αὐτῶν ἐδὲν κοι
eis accipiens . Ne quis autem μιζόμενος . ἵνα δὲ μή τις ἐκείνων ὑπολά-
iliorum i exiftimaret iptum hac βη ταῦτα αὐτὸν εἰρηκέναι ὡς λαβεῖν
dixiffe , quafi defideraret accipe . ἐφιέμενον , εἰκότως προστέθεικεν˙ „ Οὐκ
re , merito adiecit : Non autem
fcripfi bec ut ita fiant in me . Bo . »2 ) ἔγραψα δὲ ταῦτα , ἵνα ὅτω γένη .
num eft enim mihi magis mori , ήταὶ ἐν ἐμοί. καλὸν γάρ μοι μᾶλλονἀπο
quam vt gloriam meam quis ena- θανεῖν , ἢ τὸ καύχημά με ἵνα τις κε
cuet. Gloriain autem appellat „ νώση .» Καύχημα δὲ καλε τὸ προῖκα
gratis prædicare , et pofitos ter-
ICONO κηρύττειν , καὶ ὑπερβαίνειν τὸν κείμενον
minos tranfilire . 16. Nam etfi
euangelizauero, non eft mihi gio . ὅρον . υις . Ἐὰν γὰρ εὐαγγελίζωμαι, ἐκ
via : neceffitas enim mihi incum- 9ἔζι μοι καύχημα ἀνάγκη γάρ μοι ἐπί
bit. Hoc ego vt feruus Domi. 9κεται. , Τότο ὡς δῶλος Δεσπότη διά-
no miniftrans exfequor : nullus κονῶν ἐκτελῶ · ἐδεὶς δὲ οἰκέτης μέγα
autem famulus infolentius fe ia-
Etat , dum eaimplet quæ inpe φρονᾶτὰπαρὰ τῷ Δεσπότε προστατ .
rantur a Domnino . Væ autem τόμενα πληρῶν . „ Οὐαὶ δέ μοί ἔςιν, ἐὰν
mibieft, f noneuangelinauero. μὴ εὐαγγελίζωμαι. Τιμωρίαςγὰρ
fi
Domnino enim refiftere panam ἄξιον τὸ ἀντιτάνειν Δεσπότη . ζ '. Εἶ
meretur. *
17. Si enim volens hoc υγὰς ἑκὼν‫ اد‬τῦτο πράσσω , μισθὸν ἔχω
ago , mercedem habeo : fi autem in- „ εἰ δὲ ἄκων , οἰκονομίαν πεπίςευμα •
uitus , difpenfatio mibi credita eft. Τὸ ἑκὼν καὶ ἄκων ἐκ ἐπὶ γνώμης τέθει
Volens et inuitus non de animi fen-
rentia pofuit , fed docensquod le. κεν , ἀλλὰ διδάσκων ὅτι νόμον ἐπλήρου
gem doininicamexpleret. 18. Que δεσποτικόν. μή . Τίς ἦνμοίἐςιν ὁμισθός ;
eft ergo merces mea ? Vt cuange yἵνα εὐαγγελιζόμενος ἀδάπανον θήσω
·་
lium pradicans fine fumptu ponam „ τὸ εὐαγγέλιον τῷ Χριτε , εἰς τὸ μὴ 2καὶ
euangelium , vt non abutarpoteft.
mihi , » ταχρήσασθαι τῇ ἐξουσίᾳ με ἐν τῷεὐ
te mea in euangelio .
inquit , Dominus poteftatem acci η αγγελίῳ .» , Ἔδωκέ μοί , φησιν , ἐξου
piendi neceffarium aliinentum a σίαν ὁ Δεσπότης ἐκ τῶν μαθητῶν λαμ-
difcipulis: ego autem ea potefta- λάνειν τὴν ἀναγκαίαν τροφήν · ἐγὼ δὲ
te non vtor , fed laboris mole ὦ χρῶμαι τῇ ἐξουσία ταύτῃ , ἀλλὰ τῆς
ftiam fufcipio , vt laboris fruitum ἐργασίας εἰσφέρω τὸν πόνον , ἵνα τὸν τῆ
colligam . Hæc omnia perfecutus πόνου τρυγήσω καρπόν . ταῦτα πάντα
eft , eos qui fcientia male vteban- διεξήλθε , τοὺς κακῶς τῇ γνώσει
tur, et immolata confidenter par χρημένους , καὶ ἀδεῶς τῶν εἰδωλοθύτων
ticipabant , et offenfionis occafio- μεταλαμβάνοντας , καὶ τοῖς ασθενες
nein imbecillioribus præbebant, ab eos πρόφασινβλάβης παρέχοντας, ἀ
ροις
improba licentiacupiens abducere . ποςῆσαι τῆς κακῆς ἐξουσίας πειρώμε
Quocirca oftendit quod licet et a ves . ὦ δὴ χάριν ἔδειξεν , ὡς καὶ παρὰ
Τ
2 ) Β. ἔγγραψα .
 EPIST. 1. AD CORINTHIOS. CAP. ΙΧ. 223

το νόμο καὶ παρὰ τῷ Θεῖ τῶν ὅλων τὴν lege et a Deo vniuerforum po-
ἐξεσίαν λαβῶν , καὶ ταύτῃ τὸς ἀποςό- teftatem
ea
accepiffet, et apoftolos
et vti videret, et ipfam rerum na
λούς κεχρημένες ὁρῶν , καὶ αὐτῇ τῶν turain attenderet , horum nihil
πραγμάτων προσέχων τῇ φύσει , δενὸς adiniferit, ad vnumrefpiciens ,
τέτων ἠνέχετο, εἰς ἓν μόνον ἀποβλέ . nempe ad curfum prædicationis , et
πων , τὸν τῷ κηρύγματος δρόμον , και eorum qui audiebant vtilitarem .
Cum his autem conueniunt et fe-
τῶν ἀκουόντων τὴνὠφέλειαν . τέτοις καὶ
τὰ ἑξῆς συμφωνεῖ. θ'. Ἐλεύθερος γὰρ quentia , 19.Namcum liber effem
‫اد‬ ex omnibus , omnium me feruum fe-
ὢν ἐκ πάντων πᾶσιν ἐμαυτὸν ἐδέλω- ci , ut plures lucrifacerem . Li-
„ σα ,ἵνα τὲς πλείονας κερδήσω . Ἐλευ- bertatem dicit eam quæ a gratia
. θερίαν λέγει τὴν ὑπὸ τῆς χάριτος δε data eft. Docet autem apertius
δομένην διδάσκει δὲ σαφέςερον τί δου · quid vocaueris feruitutem . 2o . Et
λείαν ἐκάλεσε . κ . Καὶ ἐγενόμην τοῖς faftus fum Iudais tamquam Iu
daus , ut Iudæos lucrarer: iis
" Ἰεδαίοις ὡς Ἰεδαίος , ἵνα Ιεδαίες κερ- qui fub lege funt , quafi fub lege
” δήσω · τοῖς ὑπὸ νόμον ὡς ὑπὸ νόμον , efem , vt eos qui fub lege erant
el
ίνα τὲς ὑπὸ νόμον κερδήσω . , Ιεδαίες , lucrifacerem . Iudzos , opinor ,
οἶμαι , τὲς μηδέπω πεπιτευκόταςκαλῶ appellat eos qui nondum credi-
ὑπὸ νόμον δὲ , τὲς τὸ μὲν εὐαγγέλιον derant : fub
euangeli um lege
quidautern , eos
em accep qui
erant ,
δεξαμένους , ἔτι δὲ τῇ τῇ νόμο φυλακῇ fed legis cuftoliendæ vinculo ad
προσδεδεμένες , καὶ διὰ τέτες γάρ τοι huc erant alligati . Propter hos
· καὶ ἐκείνες ,καὶ τῆς νομικῆς καθάρσεως itaque et illos et legalem purif .
ἐν Ἱεροσολύμοις ἠνέχετο , καὶ ἐν τῇ Λυ- cationem !Hierofolymis fufcepit a ),
καονίᾳ τὸν Τιμόθεον περιέτεμε , καὶ ἄλ . et in Lycaonia Timotheum cir
λα μυρία παραπλήσια ᾠκονόμησε. cumciditb ),et aliaid genus pluri
‫اد‬ 21. Iis qui fi-
„ κα . Τοῖς ἀνόμοις ὡς ἄνομος , μὴ ὢν ne lege erant , tamquam fine lege
„ἄνομος Θεῷ , ἀλλ᾽ ἔννομος Χρισῷ , ἵνα ellem , cum fine lege Dei non eflem ,
η κερδήσω ἀνόμους . Ανόμες λέγα τὲς Jed in lege effem Chrifti , vt lucri-
ἔξω πολιτευομένους τε νόμου . ἔτι δὲ αὐ- facerem eos qui fine lege erant.
τῷ τὰς παντοδαπὰς οἰκονομίας ἰδεῖν , ὦ Sine lege eos vocat , qui extra le .
gem vitam agebant. Licet autem
μόνον ἐν τοῖς αὐτῷ γράμμασιν ,ἀλλὰ καὶ multiplices eius accommodationes
ἐν τοῖς πράξεσι τῶν ἀποτόλων . ἄλλως cernere , non folum in ipfius fcri
γὰρ ἐν τοῖς Ιεδαίων συναγωγοῖς διελέ- ptis, fed etiam in adtis apoftolorum .
γετο, καὶ ἄλλως ἐπὶ τῷ ᾿Αράς πάγε την Aliter * enim in Iudaorumn fyna . *
διδασκαλίαν προσήνεγκεν, ἑκάςῳ πάθει gogis differebat , et aliter in Areo-
προσφέρων , κατάλληλα φάρμακα pago doëtrinam exhibebat , vnicui
que morbo conuenientia præbens
β '. Ἐγενόμην τοῖς ἀσθενέσιν ὡς ἀσθε· medicamenta . 22. Faftus fum infir
γνὴς , ἵνα τοὺς ἀσθενεῖςκερδήσω . » Οὕτω mis infirmus , ut infirmos lucriface-
καὶ Ῥωμαίοις ἐπιςέλλων ἔλεγεν, ὀφάλο- - rim . Ita etiam adRomanos fcribens
μεν ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀθενήματα τῶν dicebat : c) Debemus nos firmiores
αδυνάτων βαςάζειν. προσήκει δὲ ἡμᾶς imbecillitates infirmiorum fuftine-
re . Oportet autem nos quæ dieta
ἀκριβῶς τὰ εἰρημένα καταμαθῶν. οὐ funt recte intelligere . Neque
enim
a) Act. 21, 26. b) 1b. c. 16 , 3. c ) Romn . 15 , k.
 224 B. THEODORETI INTERPRET.

enim , vt diuinum Apoftolum ca- γὰρ , ὥς τινὲς συκοφαντέντες τὸν θεῖον

lumniantes quidam dixerunt, pro ἀπόςολον ἔφασαν, πρὸς 2 τὰς καιρὲς με
temporum varietate mutabatur :
ὠφελεί
τεβάλλετο , ἀλλὰ τῆς τῶν ἄλλων
fedomnia proaliorum vtilitate
ας ἕνεκα πάντα ἐπραγματεύετο . τῦτο
moliebatur. Hoc enim dicit il.
lud , Vt Iudaos lucrarer , Vι γὰρ λέγει, ἵνα Ιεδαίους κερδήσω , ἵνα
eos qui fub lege erant lucrifacerem , τοὺς ὑπὸ τὸν νόμον κερδήσω , ἵνα κερδή-
Vt lucrifacerem eos qui fine lege σω ἀνόμους , ἵνα τοὺς ἀσθενεῖς κερδήσω .
erant 2
Vt infirunos
Deinde breuite lucrifacerem
r : Omnibu s omnia . ετα συντόμως · 9Τοῖς πᾶσι γέγονα τὰ
omnino fa- πάντα ,ἵνα πάντως τινὰς σώσω . Ἤ- "H-
faihus Junt, ut aliquos
cerem faluos. Sciebat enim non δειγὰς ὡς οὐ πάντες τῆς σωτηρίας μεθο
futuros oinnes falutis participes , et έξεσιν , ἀλλ᾽ ὅμως καὶ ἑνὸς ἕνεκα πάν-
tamen vel vnius gratia omnem la- τα συνεισέφερε πόνον. εκγ · Τοῦτο δὲ
borem fufcipiebat . 23. Omnia au- ποιῶ διὰ τὸ εὐαγγέλιον , ἵνα συγκρίνω-
tem facio propter Euangelium , vt
particeps eius efficiar. Euangelii υνὸς αὐτοῦ γένωμαι . Ὁ γὰρ τὸ εὐαγ
enim fcopus eft falus hominum . γελίε σκοπὸς ]ῶν ἀνθρώπων ἡ σωτηρία δια
Hac namque de caufa Dominus γὰρ τῦτο καὶ ὁ Δεσπότης καὶ τελώναις
ipfe , et cum publicanis vefceba- συνήθιε , καὶ ἁμαρτωλοῦ γυναικὸς πα-
tur , et peccatricem mulierem ad ρὰ τὰς πόδας ὀδυρομένης ἠνέχεια, διδά
pedes
fe fenten
veniffe fuftine
propter bat ,m docens
falute liomni . σκων ὡς τῆς τῶν ἀνθρώπων ἕνεκα πα
Deinde dicit, quod labor ρεγένετο σωτηρίας . Εἶτα λέγει, ὡς ὁ μὲν
quidem eorum , qui pradicant Eu- πόνος τῶν τὸ εὐαγγέλιον κηρυτόντων
angelium , fimilis fit 1 iis qui cor- τοῖς σῶμα ἀσκοῦσι προσόμοιος , ὁ δὲ τέ-
,
pus exercent , corona autem non φάνος οὐ παραπλήσιος , ἀλλ᾿ ἀσυγκρί
fimilis, fed absque vlla coinpara . τως ὑπερέχων ἐκείνου . „99 κδ '. Οὐκ οἴδος
tione præftantior. 24. Nefcitis
1 quod iiquiin fadio currunt, mnes τε ὅτι οἱ ἐν ςαδίῳ τρέχοντες , πάνες μὲν
quidem currunt, fed unus accipitbra . υτρέχεσιν , εἷς δὲ λαμβάνει τὸ βραβείον ;
uium ? Sic currite ut comprehendatis . ποὕτω τρέχετε ἵνα καταλάβητε , Ἐκεῖ
Illic cum multi certent,vnus fo . πολλῶν ἀγωνιζομένων , εἷς ἀνακηρύττει
lus victor renunciatur : hîc autem ται μόνος , ἐνταῦθα δὲ τῶν καλῶς ἀγω
eorum qui recte certant vnusquis-
que præconium affequitur . 2.Ο νιζομένων ἕκαςος ἀξιῶται τῆς ἀναρξή-
mnisautem quiinagonecontendit σεως. ηκε. Πᾶς δὲ ὁ ἀγωνιζόμενος πάν
ab omnibus je abftinet. Refpicite στα ἐγκρατεύεται . ᾿Αποβλέψατε το
ergo ad eorum labores. Neque νυν εἰς τοὺς ἐκείνων πόνες . οὐδὲ γὰρ πάν-
enim omnia percipiunt vt concu των μεταλαγχάνεσιν ὡς ἂν ἐπιθυμήσω
pierint : fed eo cibo vtuntur
quem eis offert padotriba . Poft. σιν, ἀλλ᾽ ἐκείνης ἀπολαύεσι τῆς τροφῆς,
quam itaque laborem oftendit , ἣν ὁ παιδοτρίβης προσφέρει, δείξας το
monftrat etiam coronarumn diffe . νυν τὸν πόνον , ἐπιδείκνυσι τὴν τῶν 5-
rentiam . Et illi quidem , ut cor- φάνων διαφοράν . „3) Ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἵνα
ruptibilem coronan accipiant : nos ὑφθαρτὸν λάβωσι ςέφανον , ἡμεῖς δὲ
autem incorruptam . Seipfum , ἄφθαρτον.» Προστίθησι καὶ ἑαυτὸν ἀν-
quoque proponit pro exemplo . Τὶ τοῦ παραδείγματος . 31κς '. Ἐγὼτοί-
16. Ego igitur ficcurro ,
non quafi in incertum : δένουν οὕτω τρέχω ,ὡς οὐκ ἀδήλως˙ οὕτω
υπυκτεύω ,
 EPIST. I. AD CORINTHIOS CAP . ΙΧ . 225

aërem
επυκτεύω , ὡς οὐκ αέρα δέρων . Ὁρῶ pugno ,non quafi nerem verberans.
τὰ ἐλπιζόμενα ἀγαθά · οὐ γὰρ 2 ἄδηλός Video
eft enim bona quæ fperantur
nihiincerta : non
corona , nec in-
μοι ςέφανος , οὐδὲ ματαιοπονῶ τὸν αέρα
anem laborem fufcipio aërem fea
τύπλων , ἀλλὰ τοῖς ἀοράτοις ἀντιπάλοις riens , fed inuifibilibus aduerfariis
τὴν πληγὴν ἐπιφέρω . τῦτο δὲ ἐκ μετα- vulnus infero . Hoc autein po-
φορᾶς τῶν παγκραλιαςῶν τέθεικεν . εἰώς fuit metaphora fumpta a pancra-
θασι γὰρ ἐκεῖνοι γυμναζόμενοι κατὰ τε
tiaftis . Solent enim illi, dum fe
exercent , manus in aëre mouere.
αέρος τὰς χεῖρας κινεῖν . τίς δὲ τῆςπλη .
Et quonam modo feris ? 27. Sed
γῆς ὁ τρόπος ; κζ '. Ἀλλ᾿ 3 ) ὑπωπιάζω
caftigo corpus mum , et in ferui-
ὤμου τὸ σῶμα καὶ δελαγωγῶ , μή πως tutem redigo , ne forte cum aliis
κἄλλοις κηρύξας
C/ αὐτὸς ἀδόκιμος γένῳ- pradicauerim ,ipfe veprobusefficiar .
μαι. Ωσπερ ἡ τροφὴ τὸν ἀθλητὴν Sicut
tamn alimentum
ῥωμαλέον ἐργάζεται , οὕτως ἡ φιλοπο- nentiaefficit , ita robuftum athle
laborcorroborat
, et conti
me quidem ,
νία καὶ ἡ ἐγκράτεια ἐμὲ μὲν ξώννυσι , aduerfarium autem deiicit. His
1
τὸν δὲ ἀνταγωνικὴν καταβάλλει . κέ- vero vtor , pertinefcens ne cum

χρημαι δὲ τούτοις δεδιὼς καὶ τρέμων alios quod oportet docuero , ipfe
μὴ τὸς ἄλλους τὸ δέον διδάξας , αὐτὸς a certaminuın fine omnino exci
τοῦ τέλος τῶν ἀγώνων παντελῶς δια- damn . Deinde eos magis volens
perterrefacere , Ifraelitarum memi-
μάρτω , εἶτα πλεῖον αὐτὲς δεδίξασθαι nit , docens quanta bona adepti
βεληθείς , τῶν κατὰ τὸν Ἰσραὴλ ἀνα- fuerint , et quantas in penas in-
μιμνήσκει , καὶ ὅσων ἀπήλαυσαν ἀγα- ciderint : ethorum res typos et
θῶν, καὶ ὅσαις περιέπεσαν τιμωρίαις . figuras appellat , dicens eos fi-
καὶ καλῶ τύπος τούτων ἐκεῖνα , διδά- milia paffuros
fimilem , t,fi infidelitatem
habuerin
σκων ὡς τὰ ὅμοια πείσονται , τὴν ὁμοίαν
ἀπιξίαν κτησάμενοι .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ. CAPVT X.

20 . Tolo enim vos ignorare , fra-

Οὐ θέλω. δὲ ὑμᾶς ἀγνοῶν, οἶδελ- 1. tres , quod a) patres noftri
πατέρες
υπάνες ὑπὸ τὴν νεφέλην ἦσαν, καὶ πάν- omnes fub nube fuerunt, et omnes
mare tranfierunt, 2. Et omnes
τες διὰ τῆς θαλάττης διῆλθον, β΄ . Καὶ in Mofe baptizati funt in nu-
υπάντες εἰς τὸν Μωϋσῆν ἐβαπτίσαντο be , et in mari , 3. Et omnes
πἐν τῇ νεφέλη καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ , γ . eandem efcam fpiritualem man-
Καὶπάντες τὸ αὐτὸ βρῶμα πνευματι. ducauerunt , 4. Et omnes eun-
σκὸν ἔφαγον , δ΄. Καὶ πάντες τὸ αὐτὸ dem potum fpiritualem biberant.
υπόμα πνευματικὸν ἔπιον. , Τύπος , φη- Illa , inquit , noftrorum ty-
σὶν , ἐκεῖνα τῶν ἡμετέρων · ἡ θάλασσα pus erant. Mare enim i-
mitabatur lauacrum , nubes
γὰρ ἐμιμᾶτο τὴν κολυμβήθραν , ἡ γε
autem

3 ) Habet etiam hoc verbum dial . r . p. 284. Garn . Sed ad Pf . 118, 83. ὑποπιέζω , -
a) Num. 9, 2. Exod. 13, 21. c. 14, 24. c. 16, 15. c. 17, 6.
B. Theod . Tom . III . P
 226 · B. THEODORETI INTERPRET .

autem gratiam fpiritus ,Mofes ve- Φέλῃ τὴν χάριν τοῦ πνεύματος, Μωσῆς
το facerdotem , virga crucem , !! δὲ τὸν ἱερέα , ἡ ῥάβδος δὲ τὸν ταυρὸν, ὁ
rael transmittens eos qui bapti. δὲ Ἰσραὴλ διεῖς τοὺς βαπτιζομένους ,
zantur,n perfequ entes vero Aegypti i
figurai demonumimplebant, ipfe διώκοντες δὲ Αἰγύπτιοι τύπον τῶν δαι
οι
autom Pharaoimago erat diaboli. μόνων ἐπλήρων, αὐτὸς δὲ ὁΦαραὼ εἰκὼν
Poft manfitum enim Ifraelitæ ab ἦν τοῦ διαβόλε . μετὰ γὰρ δὴ τὴν διά-
Aegyptiorum poteftate liberati βασιν , τῆς τῶν Αἰγυπτίων οἱ Ἰσραηλῖ-
funt. Porro autem tamquam in και δυνατείας ἠλευθερώθησαν · ὡς ἐν
figura aliqua manna quoque cæ- τύπῳ δέ τινι καὶ τὸ μάννα οὐρανόθεν
litusacceperunt. Imitata eft etiam
petra latus Domini. Fluenta enim ἐδέξαντο ἐμιμᾶτο δὲ καὶ ἡ πέτρα τὴν
preter fpem eis fcaturierunt. Εt τοῦ Δεσπότου πλευράν . ἀνέβλυσε γὰρ
hoc docet apertius. Bibebant au- αὐτοῖς παρ᾽ ἐλπίδα τὰ νάματα . καὶ τῷ
tem de fpirituali eos confequente pe. το διδάσκει σαφέςερον . 1 ) Ἔπινον γὰρ
tra : petra autem erat Chriftus. Vult
yἐκ πνευματικῆςἀκολουθούσης πέτρας
autem dicere ,non fuiffe hoc illis κ } δὲ πέτρα ἦν ὁ Χριςός . Βέλεται δὲ
petram , fed diuinam gratiam ,quæ
effecit vt petra illa præter fpen επεῖν, ὅτι οὐ τοῦτο ἦν ἐκείνοις ἡ πέτρα ,
fluenta emitteret . Si ἀλλ᾽ ηἡ θεία χάρις, ἡ καὶ τὴν πέτραν ἐ
aquarum
enim petra eos confecuta effet , κείνην παρ᾽ ἐλπίδα πᾶσαν ἀναδῆναι τὰ
« vel aquæ ex petra , * quomoα . do a-
δεῖ ξάθρα τῶν ὑδάτων παρασκευάσασα .2εἰ
quis rurfu s eguif fent ? S. Sed
non in pluribu s eorum beneplaci. γὰρ ἡ πέτρα αὐτοῖς ἠκολέθει,ἢ τὰ τῆς
tum fuit Deo . Nam proftrati πέτρας ὕδατα , πῶς αὖθις ἐδεήθησαν -
funt in deferto. Nam præter δάτων ; έ . Ἀλλ᾿ ἐκ ἐν τοῖς πλείοσιν
Chaleb , et Iefum Naue , omnes παὐτῶν εὐδόκησεν ὁ Θεός κατεςρώθη
qui enumerati fuerant confumpti
funt. Cum autem fic oftendiffet, ησαν γὰρ ἐν τῇ ἐρήμῳ . . Πλὴν γὰς
2) Χαλιὲς , καὶ Ἰησὲ τοῦ Ναυῆ , πάντες
omnes quidem beneficia perce-
piffe, plurimis autem diuina dona οἱ ἀριθμηθέντες κατηναλώθησαν . οὕτω
nihil profuiffe , fed propter infi- δείξας πάντας μὲν τῶν εὐεργεσιῶν ἀ
delitatem panas luifle , fubiun- πολαύσαντας , τοὺς δὲ πλάτους οὐδὲν
xit: 6. Hec autem in figura fn . μὲν τῶν θείων δωρεῶν ἀπωναμένους , δια
Eta funttesnoftri
cupifcen , vt
maloru m, fimuset con-
nonficut iHi κας δὲ τίσαν]ας τῆςἀπαθείας, ἐπήγα
concupierunt : 7. Neque ido. 1 γεως . Ταῦτα δὲ τύποι ἡμῶν ἐγενήθης
lolatra efficiamini , ficut qui. ησαν, εἰς τὸ μὴ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς
dam ex ipfis , quemad modum κακῶν , καθὼς κακεῖνοι ἐπεθύμησαν ·
fcriptum eft , a ) Sedir populus » Ϛ΄.Μηδέ εἰδωλολάτραι γίνεθε, καθώς
manducare et bibere , et fur yτινες αὐτῶν , ὥσπερ γέγραπται, ἐκά-
rexerunt ludere : 8. Neque πθισενὁ λαὸς φαγῶν καὶ πιᾶν, καὶ ἀνέ
fornicemur , ficut b ) quidam ζησαν παίζειν . ή. Μηδὲ πορνεύωμεν ,
ex ipfis fornicati funt , et καθώς τινες αὐτῶν ἐπόρνευσαν , καὶ
ceciderunt υπη die viginti „ πεσαν ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ εἴκοσι καὶ τρᾶς
ex tria millia : 9. Neque tentemus ᾤχιλιάδες . θ '.Μηδὲ ἐκπειράζωμεν τὸν
Κύριο
1) ἐπ. - Χριςός . Sic et Qu . 4. ad Iofuam . 2 ) B. Χαλεὺς,
a) Exod . 32, 6. b ) Num . 25.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . X. 227

'» Κύριον, καθώς καί τινες αὐτῶν ἐπείρα . Dominum , ficut et a ) quidam eoruns
ὅσαν, καὶ ὑπὸ τῶν ὄφεων ἀπώλοντο . tentauerunt
rier unt: 10. , et a ferpentibus pe-
Neque murmuraue-
ηί . Μηδὲ γογγύζετε , καθώς τινες αὐτ
2 ritis, ficut b) quidam eorum murmu-
υτῶν ἐγόγγυσαν , καὶ ἀπώλοντο ὑπὸ τῶ rauerunt , et perierunt ab exter-
Μολοθρευτῇ . Ἕκαςον τῶν εἰρημένων minatore. Singula pofuit , vt Corin-
ὡς συμβαῖνον τοῖς Κορινθίων πλημμελή . thiorum peccatis conuenientia .
primum quidem inalam cupi-
μασι τέθεικε . καὶ πρῶτον μὲν τὴν κα Et
κὴν ἐπιθυμίαν , δι᾿ ἧς τῶν κακῶν τὰ ditatem
nafcunt,urper quam plurima mala
. Deinde idolorum cut-
πλείονα φύεται. εἶτα τὴν εἰδωλολατρε tum , et ingluiem per quam ille
αν, καὶ τὴν γατριμαργίαν δι᾿ ἧς ης ἐκεί-
exortus eft. Hi enim , dum gu
νη βεβλάτηκε .και γὰρ οὗτοι γαςριμας . 1æ feruirent , in idolorum tem-
γίᾳ δουλεύοντες ἐν τοῖς τῶν εἰδώλων plis epulabantur . Porro autem
meminit etiam fornicationis , et
ἡτιῶντο ναοῖς · ἐμνημόνευσε δὲ καὶ τῆς
πορνείας , καὶ τῶν διὰ ταύτην ἀναιρε- eorum qui propter illam inter-
་ empti fuerunt dixit numerum , et
θέντων εἶπε τὸν ἀριθμὸν , τῇ τῇ πεπος .
qui fornicatus fuerat fupplicii
νευκότος ἐμβαλὼν διανοίᾳ τῆς τιμωρία metum incutiens. Murmuiabant
ας τὸ δέος , ἐγόγγυζον δὲ καὶ οἱ τῶν ἐ- etiam et qui minora dona acce
λατζόνων χαρισμάτων τετυχηκότες , perant , quoniam non omnia fue .
ἐπειδὴ μὴ πάντων ἦσαν ἠξιωμένοι. ἐπεί. rant confecuti . Tentabant autein
et qui diuerfis vtebantur linguis ,
ραζον δὲ καὶ οἱ ταῖς διαφόροις κεχρημέ‐ ad gloriam potius quam vtilita
νοι γλώαις , κατὰ φιλοτιμίαν μᾶλλον temn eas in ecclefia proferentes .
ἢ χρείαν ταύτας ἐπ᾿ ἐκκλησίας προσφέ . 1. Hac autem omnia in figura
ροντες . για . 3) Ταῦτα δὲ πάντα τύποι contingebant illis: Id eft , tam-
συνέβαινον ἐκείνοις . ᾿Αντὶ τῷ ὡς τύ . quam figure : in illis enien noftra
confcribebantur . Scripta funt au-
ποι᾽ ἐν ἐκείνοις γὰρ τὰ ἡμέτερα συνε-
tem ad correprionem n ftrum , in
γράφετο . Εγράφη δὲ πρὸς νεθεσίαν quos fines jacul rum deuenerunt ,
γἡμῶν, εἰς οὓς τὰ τέλη τῶναἰώνων κατ- Neque enim propter illorum vti-
πήντησεν. Οὐ γὰρ τῆς ἐκείνων ἕνεκεν litatem effecitDeus vt haec teu
ὠφελείας ἀνάγραπτα ταῦτα πεποίη- berentur. Quamnan enim cape-
rent vtilitatem mortui ex fcriptis ?
κεν ὁΘεός ·ποίαν γὰρ οἱ τελευ] ήσαιες
Sed lucrum , quod ex iis erat
ἐκ τῶν γραμμάτων ὄνησιν ἐκαρπώσαλο ; prouenturum , nobis procurabat .
ἀλλ᾿ ἡμῖν τὸ ἐν ]εῦθεν φυόμενον πραγμα- Præclare autem feculi quoque
τευόμενος κέρδος , καλῶς δὲ καὶ τῷ αἰῶνος finem adiecit , eos vrgens et in-
τὸ τέλος προστέθηκεν , ἐπείγων αὐτὲς citans ad ftudium et aftionem
καὶ διεγείρων πρὸς ἐργασίαντῆς ἀρετῆς . virtutis . 12. Itaque qui fe exifti. *
mat ftare , videat ne cadat . Tu ,
maϚ΄ . Ωςεὁ δοκῶν ἑξάναι βλεπέτω μή
inquit , qui te fcientiam habere
υπέση . Σύ , φησιν , ὁ τὴν γνῶσιν ἔχειν
Ρ 2 , exifti.

3) Plane eodem modo hunc verfum habet Theodoretus Quæft. in Iofuam init,
Nec nofter ad Zach . 2, 8. legit τυπικῶς , vtnarrat Wetftenius ad locum noftrum ,
quamnquam ibi Theod. in interpretatione vtitur his verbis : ταῦτα τυπι
κῶς ἐκείνοις συνέβη .
a ) Num. 21, b) Ibid. c. 11. et 14.
 228 B THEODORETI INTERPRET.

exiftimas . Quoniam ipfi quoque υπειληφώς . ἐπειδὴ πολλὰς καὶ αὐτοὶ

multas iniurias et contume-
παροινίας καὶ ὕβρεις ὑπέμεινον παρὰ
lias ab iis qui non credebant
τῶν ἀπιζούντων , καὶ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς
fuftinebant , et verifimile erat eos
καὶ διὰ τῦτο μεγαφρονεῖν , ἐπήγαγε
hoc etiam nomine gloriari,fub.
iunxit, 13. Tentatio vos non ap- μιγ .Περασμὸς ὑμᾶς ἐκ εἴληφεν εἰ μὴ
prehendit , nifi bumana . Hoc eft, πανθρώπινος . ᾿Αντὶ τοῦ σμικρός . τού-
parua . Hac enim voce vti con- τῷ γὰρ τῷ προσφήμαι ἐπὶ τοῦ σμικρᾶς
fueuit diuinus Apoftolus pro par. κεχρῆσαι εἴωθεν ὁ θεῖος ἀπόςολος
uo : quemadmodum quando di-
cit, a ) Humanum dico propter ὥσπερ ὅταν λέγει,2 ἀνθρώπινον λέγω δια
infirinitatem carnis veftra , pro eo τὴν ἀσθένειαν τῆς2 σαρκὸς ὑμῶν , ἀντὶ
quod eft naturæ conueniens . Fi » Πισὸς δὲ
τοῦ σύμμετρον τῇ φύσει
delis autem Deus eft, qui non pa. »ὁ Θεὸς,ὃς ἐκ ἐάσει ὑμᾶς πειραθῆναι
rietur vos tentari fupra id quod ὑπὲρ ὃ δύνασθε , ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ
poteftis, fed faciet
ratione exitum , vt etiam
pofitiscum ten-, υπειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν 4) τῷ δυν
fuftine

re. Docuit autem fibi non effe υθῆναι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν . Ἐδίδαξε δὲ
fidendum , fed diuinum peten- μὴ ἑαυτοῖς θαῤῥεῖν , ἀλλὰ τὴν θείαν ἐπι
um
· dum effe auxili .. Hac au : κουρίαν αἰτεῖν . ταῦτα δὲ πάντα διέξελ-
tem 1omnia perfecutus , rediit ad θῶν, ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐπανῆλθε κε-
caput propofitum . 14. Propter
quod, chariffimi mei, fugite ab " Φάλαιον . δ΄. Διόπερ, αγαπητοί μου ,
dolorum cultura . Accufationem υφεύγετε ἀπὸ τῆς εἰδωλολατρείας ..
figillatim amplificat , et oftendit , Κατά μέρος αὔξει τὴν κατηγορίαν , καὶ
indifferentem idolis immolatorum δείκνυσι τὴν 5) ἀδιάφορον τῶν εἰδωλοθύ
participationem ab idolorum cul- των μετάληψιν οὐδὲν διαφέρεσαν τῆς
tu nihil differre . 15. Vt pruden . τῶν εἰδώλων λατρείας . κέ . Ως φρονί
tibus loquor . Vna cum laude
profert reprehenfionem ,bonis ver. » μοις λέγω.., Μετὰ ἐπαίνου προσφέρει
bis vt ea bene accipiatur procu- τὸν ἔλεγχον , δεκτὸν αὐτὸν τῇ εὐφημία
raus. Vos ipfi iudicate quod dice . πραγματευόμενος . η Κρίνατε ὑμεῖς ὅ
Vobis vtor iudicibus , noui enim φημί. », Ὑμῖν κέχρημαι Τὸ ποτήρι ῖς , οἶδα
prudentiam veftram . 16. Calix γὰρ ὑμῶν τὸ συνετόν . „ 5 δικαςα
'. ον
benedictionis, cui benedicimus , non-
ne communicatio fanguinis Chrifti ητῆς εὐλογίας ὃ εὐλογοῦμεν , οὐχὶ ς κοι
eft ? et panis, quem frangimus , non- νωνίᾳ τοῦ αἵματος τοῦ Κυρίου ἐςί ; ὁ ἄρ-
ne participatio corporis Domini eft ? » τοςὃν κλῶμεν, οὐχὶ κοινωνία τοῦ σώμα-
17. Quoniam vnus panis , vnum cor- 9τος τοῦ Κυρίου ἐξίν ; ιζ'. Ὅτι εἷς ἄξιος
pus multi fumus. Omnes enim de
„ἕν σῶμα οἱ πολλοὶ ἐσμέν. οἱ γὰρ πάντες
vno pane participamus. Qui facra
ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄρτου μετέχομεν . Τῶν
myfteria percipimus , nonne ipfi
ἱερῶν ἀπολαύοντες μυτηρίων οὐκ αὐτῷ
Domino communicamus , cuius
et corpus et fanguinem ef κοινωνῶμεν τῷ Δεσπότη , οὗ καὶ τὸ σῶμα
fe dicimus ? quandoquidem o- εἶναι
εἶναι καὶ
καὶ τὸ
τὸ αἷμα φαμέν ; ἐπειδὴ πάν
τες

4 ) Ita et nofter ad Ιerem . 45, 5. Sed ep . 16. et 77. itemque ad Pf. 54, 23. τοῦ
δύναθαι ὑπενεγκεῖν , nifi quod in vtroque pofteriori loco ante ὑπεν . fit ὑμᾶς .
5) Β. διάφορον .
a ) Rom . 6 , 19.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP. X. 229

τες ἐκ τῇ ἑνὸς ἄρτου μεταλαγχάνομεν . innes vnius panis fumus partici

Deinde hoc etiam alia ra-
εἶτα τῦτο ἑτέρωθεν βεβαιον. ιή . Βλέ . pes.
tione confirmat . 18. Videte Ifraclem
υπετε τὸν Ἰσραὴλ κατὰ σάρκα · οὐχὶ fecundum carnem : nonne qui e-
ποὶ ἐσθίον] ες τὰς θυσίας κοινωνοὶ τοῦ θυ- aunt hoftias participes funt altaris ?
Ὡσιαςηρίω εἰσί ; » ᾿Αποβλέψατε δὲ καὶ Refpicite autem etiam ad Ifrat
εἰς τὸν Ἰσραὴλ , καὶ μάθετε , ὡς οἱ τῶν lem , et difcite, quod qui funt
~
ἱερείων μεταλαμβάνοντες αὐτῷ τω κοινω- hoftiarum participes , ipfi altari
νοῦσι τῷ θυσιαςηρίῳ , ἐπειδὴ ἐκ τῷ ἑνὸς •communicent, quandoquidem ex
J vna hoftia partem illic offerunt ,
ἱερείου τὰ μὲν ἐκεῖ προσφέρεσι, τὰ δὲ partem ipfi comedunt. Secundum
αὐτοὶ ἐσθίεσι. κατὰ σάρκα δὲ τὸν Ἰσρα- carnen autem Ifraelem vocauit eum
ὴλ ἐκάλεσε , τὸν τῇ ἀπιτίᾳ προσμείναν- qui in infidelitate permanfit, cum
τα , ὡς τῶν πεπιςευκότων πνευματικοῦ * ii qui crediderunt fpiritalis If-
Ἰσραὴλ χρηματιζόντων. μθ'. Τί οὖν φη . rael appellentur. 19. Quid ergo
ημι ; ὅτι εἴδωλον τί ἐςιν , ἢ εἰδωλόθυτον quod idolis immolatum eft , fit ali-
κτί ἐξιν ; κ. Αλλ᾿ ὅτι ἃ θύει τὰ ἔθνη , quid ? 2o . Sed quod qua immo-
δαιμονίοις θύει καὶ οὐ Θεῷ . 9 ᾿Αλλὰ iant gentes , damoniis immolant et
Sed nemo exiſtimet
μηδείς με οἰέπω λέγει , ὡς ἰχύν τινα . non Deo.
τῶν εἰδωλοθύτων ἐχόντων , καὶ φύσει με me dicere quafi vim aliquam ha-
ἶναι τὸν μεταλαμβάνοντα δυναμένων. beant immolata , et natura pof

οὐ γὰρ τῷτο λέγω · ἀλλ᾿ ὅτι οἱ τῇ δεισι- . Non enim hocdico : fed quod ii,
δαιμονία δουλεύοντες τοῖς δαίμοσι τὰς qui fuperftitioni feruiunt , damoni-
θυσίας προσφέρεσιν. » Οὐ θέλω δὲ ὑ- bus hoftias offerunt. Nolo autem
De-
μᾶς κοινωνοὺςτῶν δαιμονίων γίνεσθαι . τος focius fieri demoniorum .
Εἶτα πλείονα φόβον ἐντίθησιν · , Οὐ δύο inde maiorem metum incutit,
Non poteftis calicem Domini bibere,
αναθε ποτήριον Κυρίου πίνειν καὶ ποτή- et calicem damoniorum . Etenim
πριον δαιμονίων. Καὶ γὰς ἐκεῖνοι τῶν illi libamina deguftabant. 21.Νοn
σπονδῶν ἀπεγεύοντο . κα . Οὐ δύνασθε poteftis menfa Domini participes
τραπέζης Κυρίε μετέχειν, καὶ τραπέ . efe, et menfa damoniorum . Quo-
ηζης δαιμονίων. 99 Πῶς οἷόν τε ἡμᾶς καὶ modo fieri poteft, vt nos et Do-
mino communicemus per pretio-
τῷ Κυρίῳ κοινωνεῖν διὰ τὸ τιμίου αὐτῷ fum eius corpus et fanguinein ,
σώματος καὶ αἵματος , καὶ πάλιν τοῖς et rurfus damnonibus per cibumi
δαίμοσι διὰ τῆς εἰδωλοθύτε τροφῆς ; dolis immolatumn ?22 An amulamur
κβ΄. Ἢ παραζηλῶμεν τὸν Κύριον ; με Dominum ? numquid fortiores illo
ηἰχυρότεροι αὐτῷ ἐσμέν ; 19 Τὸ παρα- fumus ? Aimulamur ( feu prouo-
ζηλῶμεν, ἀντὶ τῷ παρακνίζομεν , τέθει. camus) pofuitpro
uinam autem irritamvocem
ad Ifraelem us . Di
eis
κεν . ἀνέμνησε δὲ αὐτοὺς καὶ τῆς θείας coinmemorauit : a) Ipfi prouocaue-
φωνῆς τῆς πρὸς τὸν Ἰσραὴλ γεγενη- runt me per non Deum : ad in-
μένης , αὐτοὶ παρεζήλωσαν με ἐπ᾿ οὐ dignationem me concitarunt per
Θεῷ , παρώργισάν με ἐν τοῖς εἰδώλοις idola fua . Omnia mibi licent ?
αυτων. Πάντα μοι ἔξεσιν ; » Κατ᾽ ἐ- Legendum eft per interrogatio-
ρώτησιν ἀναγνωςέον · εἶτα κατὰ ἀπό nen : deinde per refponfi-
P3 onem :

a) Deut.32, 21.
 230 B. THEODORETI INTERPRET .
,
onem : Sed non omnia expediunt. κρισιν , Αλλ᾿ οὐ πάντα συμφέρει. κγ'.
23. Omnia mihi licent ? Et hoc
fimiliter : Sed non omnia adifi Πάντα μοι ἔξεςιν ; » Καὶ τῦτο ὁμοίως
cant. Licet tibi propter eam „ Αλλ᾿ οὐ πάντα οἰκοδομεῖ. ,9 :Εξεσί σοι
quam re dicis habere , cognitio δι᾿ ἣν λέγεις ἔχειν γνῶσιν πάλα ποιεῖν ,
nem , omnia facere : fed nec tibi ἀλλ᾽ οὔτε σοι συμφέρει τὸ βλάπτειν
conducit alios offendere , nec il- τέρους, οὔτε ἐκείνες οἰκοδομεῖ τὸ παρὰ
Jos adificat id quod tu faeis . σοῦ γινόμενον. ἀλλὰ τέλειος εἶ· ἀλλὰ
At perfectus es, Atqui conue-
nit etiam imbecilliorum curam προσήκει καὶ τῶν ἀσθενεςέρων ἐπιμε‐
gerere . Hoc enim fubiunxit , λεῖσθαι. τότο γὰρ ἐπήγαγε . κδ '. Μη-
24. Nemo quod juum eft quarat : ωδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω , ἀλλὰ τὸ τοῦ
Jed quod alterius vnusquisque . ἑτέρε ἕκαςος. Ἐπειδὴ δὲ παντελῶς
Sed quia immolatorum idolis τὴν τῶν εἰδωλοθύτων μετάληψιν ἀπη
participationem omnino prohibu-
γόρευσε , πλήρεις δὲ ἦσαν αἱ πόλεις
it, plena autem erant illo tempo- κατ᾽ ἐκεῖνο τῦ καιροῦ τῶν τοιούτων κρε-
re vrbes huiusmodi carnibus , et 2
verifimile erat alios quidem qui ῶν , καὶ εἰκὸς ἦν τὰς μὲν τὸν ἀποτολι-
legem apoftolicam feruare con- κὸν ἀγωνιῶντας νόμον μηδαμῶς ὠνεῖσθαι,
tendebant , nullo modo eine- τοὺς δὲ διὰ γαςριμαργίαν τοῦ νόμο και
re , alios vero propter gu- ταφρονῶν, 6) ἀναγκαίως καὶ περὶ τού-
lam legem contemnners , neceffa-
rio de hoc etiam ftatuit que par του νομοθετεῖ τὰ προσήκον ]α . κέ. Πᾶν
erat. 25. Omne quod in macello τὸ ἐν μακέλλῳ πωλέμ
ενον ἐσθίετε , μη
* venit comedite , nihil interrogantes δὲν ἀνακρίνοντες διὰ τὴν συνείδησιν . κς'.
propter confcientiam , 26. Do- Τοῦ γὰρ Κυρίε ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα
mini enim eft terra et plenitudo αὐτῆς . Πάντα τῇ Θεοῦ ποιήματα ,
eius . Omnia creaturæ Dei funt, πάντα αὐτὸς εἰς τὸ• εἶναι παρήγαγεν .
ipfeomniaad hocvtefient de ᾄδεῶς τοίνυν ὠνεῖσθε , μὴ ἐρωτῶντες , εἴ
duxit . Secure ergo emite , non
interrogantes an fit idolis immo . τε εἰδωλόθυτόν ἐςιν, εἴτε καὶ μή · τοῦτο
latum , an non . Hoc enim fibi γὰς λέγει ἀνακρίνοντες ,
vultilludanacrinontes . 27. Si quis » κζ' . 1 ) Επ
δέ τιςκαλῶ ὑμᾶς τῶν ἀπίςων, καὶ θέα
vocat vos infidelium , et vultis ire, ἤλετε πορεύεθαι , πᾶν τὸ παρατιθέ
omne quod vobis apponitur mandu-
ducate, nibil interrogantes propte. ύμενον ὑμῖν ἐσθίετε , μηδὲν ἀνακρίνοντες
confcientiam . Non iufit eum υδιὰ τὴν συνείδησιν . Οὐκ ἐκέλευσε και
qui vocatur accedere , fed ne- λούμενον ἀπελθεν , οὔτε μὴν ἐκώλυσε
que prohibuit : eorum autem τῇ δὲ τῶν καλεμένων ἐξεσίᾳ τὸ προ
qui vocanturpoteftati quid fit a- κτέον ἐπέτρεψεν . ἐδὲ γὰρ οἷόν τεἦν τὰς
gendum permifit. Neque enim
infideles venari potuiffent,fi fuiffet απίσες ἀγρεύεσθαι, τῆς ἐπιμιξίας ἀνης
ablata cum eis congreffio . 28. Si ρημένης. κή . Ἐὰν δέ τις ὑμῖν εἴπη ,‫כי‬τῷ .
quis autem dixerit, boc immolatum στο εἰδωλόθυτόν ἐξι,μὴ ἐσθίετε , δι᾿ ἐκεῖ .
eft idolis, nolite manducare , propter
2 τὸν μηνύσαντα , καὶ τὴν συνείδησιν .
iyov
illum quiindicauit, et propter confci . τε γὰρΚυρίου ἡ γῆ ,καὶ τὸ πλήρωμα
entiam . Domini enim eft terraetple . αὐτῆς , Καὶ ἐπὶ τῇ ἐσθίειν τοῦτο τέθεια
nitudo eius . Hos pofuit tum decom-
KEY
6 ) ἀναγκαίως a Sirm . omiftum reftituimus e Bav . 7 ) ἐάν τις & c. habet Qu
16. in Exod .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. X. 231
com-
διδάσκων ὡς edendo , tum de non
κεν , καὶ ἐπὶ τῷ μὴ ἐπίειν ·
και μεταλαμβάνοντας εἰδέναι δεῖ , ὅτι edendo : docens et eos qui com-
edunt fcire oportere quod omnia
τῇ Θεοῦ πάντα ποιήματα˙ καὶ αὖ πά- a Deo creata fint , et hoc ipfum .
λιν μὴ ἐσθίοντας τοῦτο προσήκει πεπε- -
etiam perfuafum habere eos qui
παι . ηκθ '. Συνείδησιν λέγω. οὐχὶ τὴν non comedunt. 29. Confcientian
πἑαυτῷ , ἀλλὰ τὴν τοῦ ἑτέρου. Σὺ μὲν dico ,non tuam ,fedalterius. Tu
γὰρ οἶδας ὅτι τῇ Κυρίου ἡ γῆ
2 καὶ τὸ eninnotti quodDomini eft ter-
ra
ta et plenitudo eius, et idolorum
πλήρωμα αὐτῆς, καὶ τῆς τῶν εἰδώλων imbecillitatem contemnis : ille au-
ασθενείας καταφρονεῖς · ἐκεῖνος δὲ τῇ tem errori mancipatus hinc da
πλάνη δεδουλωμένος βλάβην ἐντεῦθεν mnum accipit, exiftimans te eoruma
quæ idolis immolantur effe
καρποῦται , εἰδωλοθύτων σε κρεῶν με-
ταλαμβάνειν ἡγούμενος . τοῦτο γὰρ δι- participem . Hoc enim docent ea
δάσκει τὰ ἑξῆς . Ἵνα τί γὰρ ἡ ἐλευθε- quæ confequuntur , Vt quid enim
ωρία μου κρίνεται ὑπὸ ἄλλης συνειδή- libertas mea iudicatur ab alia con-

ύσεως ;» ἐλευθερίαν 8 ) καλᾶ τὴν χά . fcientia ? Appellat libertatem , gia-

tiam fidei : hoc enim docet in iis
ριν τῆς πίσεως . 9) τοῦτο γὰρ καὶ ἐν }
etiam quæ fequuntur . 30. Siego
τοῖς μετὰ ταῦτα διδάσκει. λ '.Ειό ) δε
cum gratia participo, quid blafphe-
πἐγὼ χάριτι μετέχω , τί βλασφημοῦ . mor pro eo quod gratiam ago ?
19
μαι ὑπὲρ οὗ ἐγὼ εὐχαρισῶ ; Οὐχ Non eft , inquit, fas et fandum ,
ὅσιόν ,φησιν, ἄλλον λωβᾶσθαι διὰ 11)τῆς valiusproptermeam perfettionem
ἐμῆς τελειότητος . πλώ . Εἴτε οὖν ἐσθίε damno afficiatur. 31. Siue ergo
οτε εἴτε πίνετε , εἴτε τὶ ποιᾶτε , πάντα
c/ manducatis , fiue bibitis, fiue aliud
μείς δόξαν Θεοῦ ποιῆτε . Καλῶς ἅ- quid facitis , omnia in gloriam
παντα περιέλαβε, καὶ τὸ καθῆσθαι, Dei facite. Pulchre omnia coin-
καὶ τὸ βαδίζειν, καὶτὸ διαλέγεσθαι, καὶ prehendit, et federe, et ambulare ,
τὸ ἐλεεῖν, καὶ τὸ παιδεύειν , ὥτε πάνω et differere, et mifereri, et docere,
των ἕνα ἡγεῖσθαι σκοπὸν τὴν τῇ Θεδό- vt vnus omnium fit fcopus Dei
ξαν. οὕτω καὶ ὁ Κύριος παρηχύησε, λαμ- gloria. Ita etiam praecepit Do
ψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀν- minus a ) , Luceat lux veftrat
vt videan
θρώπων , ὅπως ἴδωσι τὰ καλὰ ἔργα ὑ- 2 coram hominibus ,
μῶν , καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν opera veftra bona , et glorificent
τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς . οὕτω κανταῦθα . patrem veftrum qui eft in calis.
υλβ΄. ᾿Απρόσκοποι γίνεσθε καὶ Ἰουδαί- Ita etiam hic. 32. Sine offenfione
1915 και Ἕλλησι , καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ eftote Iudais et gentibus, et eccle-
υΘεοῦ . Ἐξ ὑμῶν πρόφασις σκαν. fie Dei. * A vobis nulla oriatur *
δάλου μηδεμία γενέθω , μὴ τοῖς &ἀ caufa fcandali,nec iis quinon cre-
‫اد‬ dunt, nec iis qui iam crediderunt ,
πιτοῦσι , μὴ τοῖς ἤδη πιςεύσασι. 33ο δέο
P 4

Oec. καλῶν . 9 ) τέτο - δίδασκ . non leguntur ap. Dec. 10) δὲ πon
habet Theodoret . apud Oec . p. 519. 11 ) Ap . Oec . διὰ τὴν ἐμὴν τελειό-

τητα .

a ) Matth . 5 , 16 .
232 B. THEODORETI INTERPRET .

33. Sicut ego per omnia omnibus » λγ . Καθὼς ἐγὼ 2 ) πάντα πᾶσιν ἀρέ-
placeo . Atqui hoc eft proprium
σκω .
adulatorum : fed quod deinceps di- "" ᾿Αλλὰ τῦτο κολάκων ἴδιον ἀλ
citur non eft eorum. Non qua- λὰ τὸ ἑξῆς λεγόμενον οὐ τῶν τοιούτων .

sens quod mihi utile eft , fed quod »Μὴ ζητῶν τὸ ἐμαυτῶ συμφέρον, ἀλλὰ
snultis , vt falui fiant, Adulatores „ τὸ τῶν πολλῶν , ἵνα σωθῶσιν . Οἱ δὲ
autein non alienam vtilitatem quæ- κόλακες ἐςτὸ ΤΟ ἀλλότριον συμφέρον, ἀλλὰ
›
runt , fed propriam : inmo nec τὸ οἰκεῖον ζητᾶσι˙ μᾶλλον δὲ ἐ τὸ οἰκεῖον
propriam quidem : fibi enim ante ἑαυτοῖς γὰρ πρὸ τῶν 2 ἄλλωνἐ λυμαίνον-
alios exitium afferunt. Diuinus
autem apoftolus fuum commodum ται. ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος τὸ μὲν οἰκεῖον
non quærebat , fed aliorum vtilita . ἐκ ἐζήτει , τὴν δὲ τῶν ἄλλων ἐπραγμα .
rem procurabat, diuitias in quas τεύετο σωτηρίαν , δι᾿ ἐκείνων αὔξων ανώ
non cadit interitus per illa ampli- λεθρον πλοῦτον .
ficans .
CAPVT XI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ια.
2.
mitatorcrime
Chrifti . eftas faut et
eftore ,fuisse . Μιμηταί με γίνεθε, καθώς και
meas dis-
penfationes æmulamini. Etenim μου
ego Dominum imitatus fum, qui τὰς οἰκονομίας ζηλώσατε . καὶ γὰρ ἐγὼ
alio modo loquebatur cum iu . τὸνΔεσπότηνμεμίμημαι, ὃς ἑτέρως μὲν
nais , aliomodo cum apoftolis :et Ιεδαίοις , ἑτέρως δὲ τοῖς ἀποτόλοις ἡμί-
alia quidem perfe &tis , alia vero λει καὶ ἄλλα μὲν τοῖς τελείοις , ἄλλα δὲ
imperfectis afferebat . Peralta de τοῖς ἀτελέσι προσέφερεν . ὅτω συμπε-
iis quæ idolis immolabantur ac- ράνας τὴν περὶ τῶν εἰδωλοθύτων κατη
cufatione , alia rurfus peccata cor-
rigit. Confueuerant enimn Corin . γορίαν, ἕτερα πάλιν ἁμαρτήματα διορ-
thiorum mulieres , ne orationis 98ται. καὶ γὰρ ειώθασιν αἱ Κορινθίων
quidem tempore caput tegere : γυναῖκες ἐδὲ κατὰ τὸν τῆς προσευχῆς
nonnullæ autem
fibi propter καιρὸν καλύπλειν τὰς κεφαλάς · ἔνιαι
eloquentiam placentes , etiam in δὲἐπ᾽ εὐγλωτίᾳ σεμνυνόμενοι , καὶ διδά
ecclefia docere aggr ediebantur.
Hoc ergo hîc corrigit. 2. Lau . σκεν ἐπεχείρεν ἐν ἐκκλησίᾳ.τετο τοίνυν
do autem vos fratres, quod mei ἐνταῦθα διορθεται. „ η β '. Ἐπαινῶ δὲ εἰς
memores eftis omnes, et ficut tra . υμᾶς , ἀδελφοὶ , ὅτι με μέμνηθε πάν
eidi vobis , pracepta mea tenetis. 9τες , καὶ καθὼς παρέδωκα ὑμῖν , τὰς
Nec hæc laus vera eft : eos » παραδόσεις κατέχετε , Οὐδὲ οὗτος
enim potius reprehendit , quod ἔπαινος ἀληθής . ἐπιμέμφεται γὰρ
pofitos terminos non feruarint. μᾶλλον αὐτοῖς , ὡς τὲς τεθέντας 8φυ
3. Volo autem vos fcire , quod
λάξασιν ὅρες. ηγ .Θέλω δὲ ὑμᾶς εἰδέ
omnis viri caput Chriftus eft , »ναι , ὅτι παντὸς ἀνδρὸς ἡ κεφαλὴ ὁ
autem mulieris vir , η Χριςός ἐςι, κεφαλὴ δὲ γυναικὸςὁ ἀνὴς ,
caput vero Chrifti Deus. " Vo- „ κεφαλὴ δὲ Χριςδ ὁ Θεός . , Τοῖς ἀν
lens viris mulieres fubiice. δράσιν ὑποτάξαι βελόμενος τὰς γυναῖ

nas,
ia) Β . παντάπασιν, non male . Video eandem leftionem fuiffe in Herveti co-
dice , vt ille ad marginem obferuat , quam nondum quisquam notauit ea-
tum , qui difcrepantes lectiones N. T. collegere .
 EPIST . I. AD CORINTHIOS. CAP . XI . 233

κας , καὶ διδάσκων ὡς & προσήκει διδα . re, et docens non oportere illas
σκαλίας κατατολμᾶν , ἣν ἄνωθεν ὑπὸ docendi munus vfurpare , quam
Deus ab initio iuffit effe in viri
τὴν τῷ ἀνδρὸς τελῶν ἐξεσίαν προσέτα- poteftate , his verbis vfus eft.
ξεν ὁ Θεὸς , τέτοις τοῖς λόγοις ἐχρήσα . Neque enimdiuina dogmata tra-
8 γὰρ δόγματα θεα παραδιδές ,
το . ε dens , neque theologia vfus ,
ἐδὲ θεολογία κεχρημένος , τὴν τάξιν hunc ordinem compofuit. Aria-
1
ταύτην συνήρμοσεν. οἱ δὲ Ἀράεκαὶ Εὖ- ni autem et Eunomiani Filium
effe conantur
creaturam etoftendere
opificium hine
νομία κτίσμα καὶ ποίημα τὸν υἱὸνκαὶ ἐν- etiam " . Ca-
τεῦθεν ἀποδεικνύναι πειρῶνται . κεφα .a put enim , inquiunt , Chrifti
λὴ γάρ , φησι , Χρισε ὁ Θεός. ἐκῶν καὶ Deus. Ergo et inulier * eft viri *
ἡ γυνὴ ποίημα τῇ ἀνδρὸς, ἐπειδήπες κε. opificium , quandoquidem vir ca
Φαλὴ γυναικὸς ὁ ἀνὴς· ἡ δὲ γυνὴ ἐποί. put mulieris : mulier autem non
ημα τῇ ἀνδρὸς , ἀλλ᾽ ἐκ τῆς ἐσίας τοῦ eft viri opificium , fed ex viri
fubftantia. Nec Filius ergo eft
2 ὁ υἱὸς ἄρα ποίημα τῦ Θεοῦ , Dei opus , fed ex Dei fubftantia .
ἀνδρὸς . ἐδὲ
ἀλλ᾽ ἐκ τῆς ἐσίας τῷ Θεῷ. τῦτο δὲ λέ- Hoc autem dicit diuinus apofto-
C
γε ὁ θεῖος ἀπόςολος , ὅτι παντὸς ἀνδρὸς lus ,virorum omnium Chriftum
κεφαλὴ ὁ Χριτός ἐξι, δηλονότι τῶν πι- caput effe , filicet credentium .
σευόντων. κεφαλὴ δὲ ἡμῶν ἐςιν, ὦ κατὰ Noftrum autem caput eft , non
quatenus eft Deus , fed quatenus
τὴν θεότητα , ἀλλὰ κατὰ τὴν ἀνθρωπό-
homo : corpus enim eius dici-
τητα . σῶμα γὰρ αὐτῷ προσαγορευόμε · mur . Oportet autem caput effe
θα . τῷ δὲ σώματισμόφυλον είναι προσ- eiusdem generis cum corpore.
ήκει τὴν κεφαλὴν. κατὰ τὴν ἀνθρωπό. Quod ad humanitatem ergo atti-
τητα τοίνυν ἡμῶν κεφαλή . ἐκῶν καὶ και net , noftrum eft caput : ergo et
fecundum hanc eius caput Deus
τὰ ταύτην αὐτῷ κεφαλὴ ὁ Θεός . εἰ δὲ
εἰ . Quodfivolunthoc etiam di-
καὶ κατὰ τὴν θεότητα βέλονται τῦτο atum efte fecundum diuinitatem ,
εἰρῆθαι, εἰδέτωσαν ὅτι ὥσπερ ἡμῶν ἀν- fciant quod quemadmodum no-
θρωπείαν φύσιν ἐχόντων , πιςευόντων δὲ ftrum , qui naturain humanam
εἰς αὐτὸν, κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα κε- habemus , et in ipfum credimus ,
fecundum humanitatem caput di-
φαλὴ χρηματίζει · κατὰ ταύτην γάρ
citur , fecundum hanc quippe
ἐςιν ἡμῖν ὁμούσιος · ὅτως αὐτῷ κεφαλή eft eiusdem nobiscum fubftantia :
χρηματίζων ὁ πατὴς τὸ ὁμούσιον δεί- ita pater , qui eius caput appel-
κνυσι καί ἐξιν
2 ὁ αὐτὸς κατὰ μὲν τὴν latur , eandem cum eo fubftantiam
θεότητα τῷ πατρὶ ὁμούσιος , ἡμῖν δὲ indicat , et eft idem , fecundum
κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα . κεφαλὴ · δὲ diuinitatem quidem eiusdem cum
Patre fubftantiæ, eiusdem autem
αὐτῷ ὡς πατὴς καὶ αἴτιος ὀνομάζεται . nobiscum fecundum humanitatem .
„ δ΄. Πᾶς ἀνὴς προσευχόμενος ἢ προ- Eius porro caput tamquain Pater
» Φητεύων κατὰ κεφαλῆς ἔχων , καται- et caufa nominatur. 4. Θmnis vir
η χύνες τὴν κεφαλήν αὐτῇ . " Αδιαφό. orins aut prophetans velato capite ,
deturpat caput fuum . Nam hoc
φως γὰρ καὶ τῦτο παρ᾽ αὐτοῖς ἐτολμᾶ . etiam apud illos fiebat citra vllum
το κατὰ γὰρ τὸ ἑλληνικὸν ἔθος και κό- difcrimen . Græco enim more
μας εἶχον, καὶ τὰς κεφαλὰς κεκαλυμ . et comas habebant , et operta
μένας ἔχοντες προσηύχοντο τῷ Θεῷ , capita habentes Deiun orabant .
PS 5. Quinis
 234 B. THEODORETI INTERPRET .

j. Omnis autem mulier orans aut „έ . Πᾶσα δὲ γυνὴ προσευχομένῃ ἢ προ

prophetans non velato capite , de φητεύεσα ἀκατακαλύπλῳ τῇ κεφα
turpat caput fuum . Vnum enim
eft ac fi decaiuetur. . 6. Nam υλῇ , καταιχύναι τὴν κεφαλήν αὐτῆς.
non vularur mulier , zondeatur. » ἓν γάρ ἐξι καὶ τὸ αὐτὸ τῇ ἐξυρημένη ,
Si vero turpe eft mulieri tonderi ms . Εἰ γὰρ ἐκατακαλύπτεται γυνή ,καὶ
nut decaluavi , velet caput fuum . ηκειράσθω . εἰ δὲ αἰχρὸν γυναικὶ τὸ κεί
oftendit conueni- 199 ράσθαιἢ ξυρᾶσθαι,κατακαλυπλέθω
coma fatis tegatur
Ex mulieri .κ
re vt . 7. Vir ᾿Αποχρώντως ἔδειξεν 1 ) ἀπὸ τῆς κόμης
quidem non debet velare caput ἁρμότιον τῇ γυναικὶ τὸ καλύπλεθαι.
Juum , quoniam imago et gloria
Dei eft : mulier autcm gloria vi- nϚ΄, Ανὴς μὲν γὰρ ἐκ ὀφείλει κατακα .
Homo eft Dei imago , πλύπλεθαι τὴν κεφαλὴν, εἰκὼν και
δό-
ri eft.
non fecundum corpus , neque „ ξα Θεῷ ὑπάρχων · ἡ γυνὴ δὲ δόξα αμ
fecundum animam >
fed iuxta „ δρός ἐξιν , Εἰκὼν Θεῷ ὁ ἄνθρωπος ,
folum principatum . Vt cui ni. ἔτε κατὰ τὸ σῶμα , ἔτε κατὰ τὴν ψυ-
mirum omnium quæ funt , in ter-
ra imperium eft creditum Dei χήν , ἀλλὰ κατὰ μόνον τὸ ἀρχικόν . ως
imago appellatus eft. Μulier au απάντων τοίνυν τῶν ἐπὶ τῆς γῆς τὴν
tem
vt in viri poteftate po · ἀρχὴν πεπιςευμένος, εἰκὼν 2) προσηγό
fita viri gloria eft , et velut
ρευται το Θεό . ἡ δὲ γυνὴ ὡςὑπὸ τὴν
imaginis imago . Nam ipfa et- τῷ ἀνδρὸς ἐξεσίαν ་ τελέσα , τῇ ἀνδρός
iam aliis imperat , fed viro fub-
effe iuffa eft. Deinde alia etiam ἐςι δόξα , καὶ οἷονεἰκόνος εἰκών, ἄρχει
ratione. 8. Non enim vir ἓν μὲν γὰρ καὶ αὐτὴ τῶν ἄλλων , ἀλλ᾽ ὑπο
muliere eft , fed mulier ex viro τετάχθαι τῷ ἀνδρὶ 3) προσετάχθη . ε- ε
* Ergo etiam ratione creationis τα καὶ ἑτέρωθεν . μη .Οὐ γάρ ἐςιν ἀνὴς
viri primas...partes obtinent. »ἐκ γυναικὸς , ἀλλὰ γυνὴ ἐξἀνδρός .
9.Etenim non eft creatus vir pro. Πρωτεύεσι τοίνυν καὶ κατὰ τὸν δημιες-
pter mulierem , fed mulier pro- γίας λόγον οἱ ἄνδρες . » θ'. Καὶ γὰρ οὐκ
pter virum : Hoc etiam fufi. » ἐκτίσθη ἀνὴς διὰ τὴν γυναῖκα , ἀλλὰ
cit ad oftendendum , virum iure η γυνὴ διὰ τὸν ἄνδρα . ἱκανὸν καὶ τοῦ
principatum tenere. Non enim το δείξαι ἄξιον τῆς ἡγεμονίας τὸν ἄν
hic propter illius vfum , fed ipfa δρα . & γὰρ ὗτος διὰ τὴν ἐκείνης χρείαν,
propter eius vfum producta eft. αλλ᾽ αὐτὴ διὰ τὴν ἐκείνε παρήχθη .
zo . Ideo debet mulier poteftatem i. Διὰ τέτο ὀφείλει ἡ γυνὴ ἐξεσίαν
babere fuper caput propter ange- ἔχειν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς διὰ τὸς ἀγγέ
los . Tegumentum poteftatem
vocauit : ac fi diceret ,oftendat κλgς. 99 Τὸ κάλυμμα ་ ἐξεσίαν ἐκάλεσεν,
fubiectionem feipfam obuelans , ἀντὶ τε , δεικνύτω τὴν ὑποταγὴν ἑαυτὴν
et maxime propter angelos , συτέλλεσα , καὶ ἐχ ἥκισα τῶν ἀγγέλων
qui præfunt hominibus , ντ ἕνεκα , οἳ ἐφετᾶσι τοῖς ἀνθρώποις τὴν
corum curam fortiti. Ita etiam τέτων κηδεμονίαν πεπιςευμένοι. ἔπω καὶ
ἐν

x) Sirm .habebat ὅτι poft έδειξεν , quod autoritate codicis B. expunximus ,

cum id etiam neglexiffet in verfione fua Sirmondus. 2) Oеc. #goσayogεúel.
παρ . 3 ) Des , προσετάχη .
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP. XI. 235

ἐν τοῖς πράξεσιν · ἐκ ἔτιν αὐτὸς , ἀλλ᾽ ὁ in Adtibus , a ) Non eft ipfe , fed
ἄγγελος αὐτῷ ἐξι. καὶ ὁ Κύριος · ὁρᾶτε angelus ipfius. Et Dominus , b )
Videte , ne contempferitis vnum
μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τού-
ex pufillis his qui in me cre
των τῶν πιςευόντων εἰς ἐμέ. ἀμὴν γὰρ dunt. Amen enim dico vobis ,
λέγω ὑμῖν , ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν δια quod angeli eorum femper vi-
παντὸς βλέπεσι τὸ πρόσωπον τῷ πα . dent faciem patris mei qui eft in
τρὸς ἐμὲ τῷ ἐν ἐρανοῖς. ἐπειδὴ δὲ σφό. calis . Sed viros quoniam per ea quæ
valde extule-
dicta funt
δρατὲς ἄνδρας διὰ τῶν εἰρημένων ἐπῆρεν , rat , neceffario fubiunxit ; u . Ve-
ἀναγκαίως ἐπήγαγε , ια . Πλὴν οὔτε rumtamen neque vir fine muliere ,
πανὴς χωρὶς γυναικὸς , ἔτε γυνὴ χωρὶς neque mulier fine vird in mundos
» ἀνδρὸς ἐνκόσμῳ . Διὰ γὰς τῆς συζυ- Per coniun &tionem enim et con-
γίας και κοινωνίας ηὐξήθη τὸ γένος . fuetudinem , genus propagatum
eft. 12. Nam ficut mulier de vi-
πιβ '. Ωσπερ γὰρ ἡ γυνὴ ἐκ τῶ ἀνδρὸς , ro , ita et vir per mulierem . Nec
κὕτω καὶ ὁ ἀνὴρ άνης διὰ τῆς γυναικὸς . y
his fuit contentus ,fed horum
· Καὶ ἐκ ἠρκέσθη τέτοις , ἀλλὰ τὸν τέτων etiam auctoren oftendit . Omnia
αἴτιον ἔδειξε . „ Τὰ δὲ πάντα ἐκ τ8 Θεξ . autem ex Deo . Ipfis autem rux-
Πάλιν δὲ αὐτοῖς κέχρηται δικαςοs. fus vtitur iudicibus . 13. Apud της
γ . Ἐν ὑμῖν αὐτοῖς κρίνατε . πρέπον ipfi iudicate. Decet mulierem nom
velatam orare ad Deum ? 14.Nec
„ ἐξὶ γυναῖκα ἀκατακάλυπον τῷ ipfa natura docet vos , quod vir
·
ἤ προσεύχεσθαι ; ιδ'. Ἡ οὐδὲ αὐτὴ ἡΘεῷφύ- quidem fi comam nutriat , ignomis
ησις διδάσκει ὑμᾶς ,~ ὅτι ἀνὴς μὲν ἐὰν κο- nia eft illi, 15. Mulier vero fi
ωμᾶ , ἀτιμία αὐτῷ ἐςι· ιέ . Γυνὴ δὲ ἐὰν comam nutriar , gloria eft illi ?
„ κομο , δόξα αὐτῇ ἐςιν ; ὅτι ἡ κόμη ἀν- quoniam capilli pro velamine datὲ
funt . Si comam illa gloriam exi-
κτὶ περιβολαίς δέδοται· » ་Εἰ αὐτὴ τι ftimat , et ignominiam fi ea au-
μὴν ἡγεῖται τὴν κόμην, καὶ ἀτιμίαν τὴν feratur , confideret quod ignomi-
ταύτης αφαίρεσιν, λογιζέσθω ὡς ἀτιμά . nia afficit eum qui comam de-
ζει τὸν τὴν κόμην δεδωκότα , μὴ μετὰ dit , fi non cum ea qua par eft
τῆς προσηκούσης αἰδοῦς καὶ τιμῆς προσ- verecundia et honore accedat .
ιοῦσα . „ ις '. Εἰ δέ τις δοκεῖ φιλόνεικος ε . 16. Si quis autem videtur conten
tiofus effe , nos talem confuetudi-
εναι , ἡμᾶς τοιαύτην συνήθειαν ἐκ ἔχο
nem non habemus , neque ecclefiæ
5μεν , οὐδὲ αἱ ἐκκλησίαι τοῦ Θεοῦ . Ικα- Dei. Sufficit hoc ad refellen-
W
νὸς οὗτος ὁ λόγος ἐντρέψαι καὶ τοὺς λos vel maxime contentiofos ,
λίαν ἐριςικούς. ἔδειξε γὰρ οὐκ αὐτῷ μό . Oftendit enim non fibifoli hac
νῳ ταῦτα δοκοῦντα , ἀλλὰ καὶ πάσαις ita videri , fed omnibus Dei ec
τοῖς τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίαις˙ καὶ τούτῳ clefiis. Cum itaque huic delidto
τοίνυν τῷ πλημμελήματι τὴν ἁρμότ ] 8 . conuenientem medicinam adhi
σαν θεραπείαν προσενεγκών, κατὰ τοὺς buiffet, morte optimorum media
ἀρίζες τῶν ἰατρῶν ἕτερον ἰατρεύει πά- corum alii morbo medetur
θος. καὶ γὰρ εἰώθασιν ἐν τοῖς ἐκκλη . Confueuerant enim in ecclefis
σίαις μετὰ τὴν μυσικὴν λειτεργίαν ἑςιᾶ . poft myfticam liturgian comini
και κοινῇ πλέσιοί τε καὶ πένητες , καὶ niter comedere diuites et pauperes
et hinc ad * egenos magnum redi-
πολλὴ ἐντεῦθεν παραμυθία τοῖς πενα bar
a) Afh . 12 , 55. b ) Matth . 18 , 19
 236 B. THEODORETI INTERPRET.

bat folatium : cum diuites obfonia μένοις ἐγίνετο˙ τῶν μὲν εὐπόρων οἴκοθεν
DI
domo afferrent, etpauperes, propter τὰ ὀψώνια κομιζόντων , τῶνδὲ πενία συ-
fidei participationem ,etiam conui ζώντων διὰ τὴν μετεσίαν τῆς πίτεως και
vii effent participes. Verum proce-
denre tempore hoc non rite fiebat , νωνόντων τῆς εὐωχίας . ἀλλὰ τῦτο τοῦ
fed diuites pauperes contemnebant. χρόνε προϊόντος ὦ δεόντως ἐγίνετο, ἀλλὰ
Quod cum refciuiffet diuinus apo- κατεφρόνεν τῶν πενήτων οἱ εὔποροι, τῷ
ftolus , de eo etiam fcribit quævtilia το μαθὼν ὁ θεῖος ἀπόςολος , γράφει καὶ
videbantur . 17. Hoc autem præci-
piens non laudo , quod non in melius , περὶ τότε τὰ πρόσφορα . ις '. Τῦτο δὲ
Jed in deterius conuenitis. Iure παραγγέλλων ἐκ ἐπαινῶ , ὅτι ἐκεἰς τὸ
vos reprehendo : cum enim opor · κκρᾶτον, ἀλλ᾽ εἰς τὸ ἄλατον συνέρχε-
teret vos virtutem tempore au- ποθε .,Εἰκότως ὑμῖν
~ ἐπιμέμφομαι. δέον
gere , vos eam minuitis , et diui γὰρ ὑμᾶς αὔξειν τῷ χρόνῳ τὴν ἀρετὴν,
tias imminuitis. 18. Primum qui- με τε ταύτην καὶ ἐλατ ]ετε τὸν πλᾶτον .
dem conuenientibus vobis in vnum
audio fchifmata efe inter vos , et πή . Πρῶτον μὲν γὰρ συνερχομένων υ
ex parte credo . " Schifmata dicit, υμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ, ἀκέω χίσματα ἐν ὑ-
non quæ de dogmatibus , fed quæ » μῖν ὑπάρχειν, καὶ μέρος τι πιςεύω .
de principatus cupiditate , quæ Σχίσματα ἐδογματικὰ λέγει,ἀλλ᾽ἐκεῖ
etiam in principio epiftolæ repre-
1 να τὰ τῆς φιλαρχίας , ὧν καὶ ἐν ἀρχῇ
hendit . Sapienter autem accu- τῆςἔπιςολῆς κατηγόρησε . σοφῶς δὲ ἄ
fationis vehementiam moderatus
eft. Non enim dixit abfolute γὰν τὸ σφοδρὸν τῆς κατηγορίας ἐκόλα-
credo, fed , et ex parte aliqua credo. σεν . & γὰρ εἶπεν ἁπλῶς πιςεύω , ἀλλὰ
19. Nam oportetet barefes inter vos καὶ μέρος τι πιςεύω . πιθ'. Δεῖ γὰρ καὶ
effe , vt et qui probari funt manife. „ αιρέσεις ἐν ὑμῖν εἶναι, ἵνα οἱ δόκιμοι φα-
fti fiant in vobis . Hærefes appellat . ,νεροὶ γένωνται ἐν ὑμῖν . Αἱρέσειςτὰς
contentiones , nondifferentiasdog φιλονεικίας λέγει , ε τὰςτῶν δογμάτων
matum. Illum autem oportet ne-
ceffitatem non fignificat. Tale διαφοράς. τὸ δὲ δεῖ ἐκ ἀναγκαςικόν .
etiam , quod a Domino dictum τοιέτόν ἐξι καὶ τὸ ὑπὸ τὸ Κυρίε εἰρημέ
eft , a ) Scandala venire neceffe eft . vov
νου,, ὅτι τὰ σκάνδαλα ἐλθεῖν ἀνάγκη . ὡς
Tamquam enim perfettequæ futu : ἀκριβῶς γὰρ τὰ ἐσόμενα προορῶν , ὃ
ra erant præuidens, quod præuidit
pradixit,not autemipfevt fieret προεῖδε προείρηκεν , ἐκ αὐτὸς γενέθαι>
coëgit. Sed hoc , ait diuinus apo- ἠνάγκασεν . ἀλλὰ τετό , φησιν ὁ θεῖοςο
ftolus , nihil affert detrimenti : dumn πόςολος , ὦ λυμαίνεται˙ἐλεγχομένων τῶν
mali redarguuntur , optimorum vi- πονηρία συζώντων , τῶν ἀρίζων ἀνδρῶν
rorum probitas oftenditur . 20. Con . τὸ δόκιμον δείκνυται . κ . Συνερχομένων
venientibus ergo vobis in vnum , iam
non eft dominicam canammanducare. 9 ἐν ὑμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ , ἐκἔξικυριακὸν
Dominicamccenam vocatfacramen . »δεῖπνον99 φαγεῖν. „Κυριακὸν δεῖπνονκα-
tum dominicum . Illiusenimomnes λεῖ τὸ δεσποτικὸν μυςήριον . ἐκείνε γὰρ 1

funt æque participes, et qui in pau : πάντες ὁμοίως μεταλαμβάνεσι , καὶ οἱ

pertate degunt, et qui diuitiis af-
fuunt , et domini et ferui, et prin .
cipes , et qui eorum parent impe-
rio, Οportebatergo ,inquit ,et
πενία συζῶντες, καὶ οἱ πλέτῳ κομῶν]ες ,
καὶ οἰκέται καὶ δεσπόται , και ἄρχοντες
καὶ ἀρχόμενοι. ἔδει τοίνυν ,φησὶ, καὶ τὰς
ΚΟΙ

a) Matth . 18, 7.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . XI . 237

κοινὰς τραπέζας εἶναι κοινὰς

c , καὶ τὴν communes menfas effe commu-
δεσποτικὴν μιμεῖσθαι , ἣ πᾶσιν ὁμοίως nes , omni
et iinitari dominicam , quæ
eft bus ex æquo propofita:
πρόκειται νῦν δὲ οὐχ οὕτω δρᾶτε. nunc autem non ita facitis .
" κα. Ἕκατος γὰρ τὸ ἴδιον δεῖπνον προ- 21. Vnusquisque enim fuam ccenam
„ λαμβάνει ἐν τῷ φαγεῖν καὶ o's ὃς μὲν prafiumit ad manducandum et alius
» πεινα , ὃς δὲ μεθύει. Ἔδειξε τῆς δε . quidem efurit , alius autem ebrius
σποτικῆς τραπέζης τὰς κοινὰς τραπέ. eft. Oftendit communes menfas
cum menfa dominica pugnare ex
ζας ἐναντί ας ἐκ διαμέτ ρο . ἐξ ἐκείνης diamet ro . Illius enim omnes funt
æq * par
μὲν γὰςἴσως μεταλαμβάνεσιν ἅπαντες · ex uo ticipes : hîc autem
ἐνταῦθα δὲ ὃς μὲν πεινᾶ , ὃς δὲ μεθύει . alius quidem efurit , alius vero
καὶ ἐκ εἶπε, πίνει ἢ κορέννυται , ἀλλὰ με- ebrius eft. Et non dixit , bibit
nomini, ebriuseft,
fedaccufan duo-
θύει διπλῆν τὴν κατηγορίαν ποιέμενος, bus fariatur
vel bus s , et quod
καὶ ὅτι μόνος πίνει , καὶ ὅτι μεθύει . εἶ
folus bibat , et quod ebrius fir .
τὰ ἐπιτιμητικῶς · > κβ '. Μὴ γὰς οἰκίας Deinde increpando : 22, Num-
‫اد‬
„ οὐκ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν , ἢ
quid domos non habetis ad mandu-
τῆς ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ καταφρονεῖ- candum et bibendum , aut ecclefiam
„ τε ,καὶ καταιχύνετε τὸς μὴ ἔχοντας; Dei contemnitis , et confunditis eor
Si vt laute epus
Εἰ τε τρυφᾶν ἕνεκα παραγίνεσθε , ἐν qui non habent?
2 lemini acceditis , hoc in domibus
τοῖς οἰκίαις τῦτο δρᾶτε˙ ὕβρις γὰρ τε facite : hoc enim in ecclefiam con-
το τῇ ἐκκλησίᾳ , καὶ προφανὴςπαροtumelia et aperta eft infolentia .
νία . πῶς γὰρ οὐκ ἄτοπον , ἔνδον ἐν τῷ Quomodo enimnon fit abfurdum ,
τοῦ Θεοῦ ναῷ τοῦ Δεσπότου παρόντος , intus in templo Dei præfenteDo-
ὃς κοινὴν ἡμῖν παρέθηκε τράπεζαν , ύ . mino , qui communem nobis men-
fain appofuit , vos quidem laute
μᾶς μὲντρυφᾶν , τοὺς δὲ δεομένους πει.
viuere , pauperes autem efurire, et
νῆν , καὶ διὰ τὴν πενίαν ἐρυθριῶν . » Τί propter paupertatem erubefcere ?
γὑμῖν ἄπω ; ἐπαινέσω ὑμᾶς ἐν τούτῳ; Quid dicam vobis ? Laudo vos in
" οὐκ ἐπαινῶ . „ Τῇ συνήθει πραότητι buc ? non laudo . Solita lenitate
κέχρηται˙ πνευματικῶς οὐ δικαςικῶς 1vfus eft : fpiritaliter , non iudicia-
liter increpat. Deinde facra my
ἐπιμέμφεται . εἶτα σαφέςερον τῶνἱερῶν
fteria apertiuseisin mentem reuo-
αὐτοὺς ἀναμιμνήσκει μυτηρίων . κγ'. Ἐ d cat. 23. Ego enim accepi a Domino,
9 γὼ γὰρ παρέλαβεν ἀπὸ τῷ Κυρίε , ὃ quod et tradidi vobis , quoniam Do-
„καὶ παρέδωκα ὑμῖν , ὅτι Κύριος Ἰησᾶς ‫اد‬ minus Iefus in qua nofte tradeba-
24. Et gra
5ἐν τῇ νυκτὶ ἡ παρεδίδοτο , λαβὼν ἄς. tur , accipiens panem ,
ς ε
» τον, κδ' . Καὶ εὐχαριςήσα ἔκλασ , τias agens fregit , et dixit,fci
pite et manducate , boc eft corpus
„ καὶ
> εἶπε , λάβετε , φάγετε , τοῦτό μέ meum , quod pro vobis traditur :
τό
2 τὸ σῶμα , τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον˙ hoc facite in meam commemoratio-
κι ἐςι
υτᾶτο ποιῆτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν . nen . 25. Similiter et calicem ,
„ κέ . Ωσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ poftquam canauit , dicens , Hic ca-
» δειπνῆσαι , λέγων , τοῦτο τὸ ποτήριον lix nouum teftamentum eft in
„ ᾗ καινὴ διαθήκη ἐπὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἷμα- meo fanguine : hoc facite , quo-
„ τι τότο ποιεῖτε , ὁσάκις Tἐὰν πίνητε , tiescumque biberis , in meam

᾿Ανέμνησεν commemorationem . Sacram

πεἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν .
illam
 238 B. THEODORETI INTERPRET .

illam et omni ex parte fanetam αὐτοὺς τῆς ἱερᾶς ἐκείνης καὶ παναγίας
noctem in memoriam eis reuoca-
νυκτὸς , ἐν ᾧ καὶ τῷ τυπικῷ πάχα τὸ
uit , in qua et typico pafchati fi.
τέλος ἐπέθηκε , καὶ τῷ τύπε τὸ ἀρχέ-
nem impofuit , et verum typi ar-
τὰς
chetypum oftendit , et falutaris fa . τυπον ἔδειξε, καὶτῷ σωτηρίου μυςηρίς
cramnenti portas aperuit , et non θύρας ἀνέωξε , καὶ οὐ μόνον
~ τοῖς ἕνδεκα
folum vndecim apoftolis , fed et- ἀποςόλοις , ἀλλὰ καὶ τῷ προδότῃ , τοῦ
iam Iuda proditori , pretiofum τιμίς μετέδωκε σώματός τε καὶ αἷμα
corpus et fanguinem
Docet autem impertiit.
quod illius noftis τος, διδάσκει δὲ ὡς ἀεὶ τῶν τῆς νυκτὸς
bonis femper frui poffumus . ἐκείνης ἀγαθῶν ‫د‬δυνατὸν
‫ا‬ ἀπολαύειν.
26.Quotiescumque enim manduca . yas.• Οσάκις γὰρ ἂν ἐθίητε τὸν ἄρτον
bitis panem hunc , et calicem bibe- » τοῦτον , καὶ τὸ ποτήριον τῦτο πίνητε ,
tis ,mortem Domini annuntiabitis ,τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε
donec veniat. Etenim poft eius ”ἄχρις οὗ ἂν ἔλθῃ .„ Μετὰ γὰρ δὴ τὴν

1 aduentum , non amplius erit opus αὐτοῦ παρουσίαν , οὐκέτι χρεία τῶν
fymbolis feu fignis corporis , cum
ipfum corpus apparebit. Et pro . συμβόλων τοῦ σώματος , αὐτοῦ φαινο-
pterea dixit, donecvenerit. Hoc er- μένου τοῦ σώματος . διὰ τοῦτο εἶπεν ,
go diuinus apoftolus exempli gra- ἄχρις οὗ ἂν ἔλθη . τοῦτο μὲν οὖν ὁ θεῖος
tia pofuit , docens quam effet ἀπόςολος ἀντὶ παραδείγματος τέθεικε ,
turpe et abfurduin quod fiebat διδάσκων τοῦ παρὰ Κορινθίοις τολμω
a Corinthiis . Sermonem autem
*
exorfus * de facramentis , de μένου τὸ ἄτοπον . ἀρξάμενος δὲ τῷ περὶ
hoc etiam admonet quæ par τῶν μυτηρίων λόγου , καὶ περὶ τούτου
erat .
27. Itaque quicumque man . d προσήκοντα
τὰ ‫او‬ παραινε‫اد‬. » κζ '. Ωςε
ducauerit panem , vel biberit cali-
μὃς ἂν ἐσθίῃ τὸν ἄρτον , ทἢ πίνῃ τὸ ποτή
cem Domini indigne , reus erit
corporis et fanguinis " Domini. » ριον τῷ Κυρίου ἀναξίως , ἔνοχος ἔςαι τε
Hic eos quidemn pungit qui la σώματος καὶ τὸ αἵματος τοῦ Κυρίου .
borabant ambitione , pungit au . Ἐνταῦθα νύττει μὲν τοὺς τὴν Φιλαρ
tem eum quoquequifuerat fornica- χίαννενοσηκότας , νύτα δὲ τὸν πεπος ·
et cum his illos qui idolis νευκότα , καὶ μετὰ τούτων τοὺς τῶν εἶ
immolata nullo difcrimine come.
derant. Præterea autem et nos , δωλοθύτων αδιαφόρως μετειληφότας

qui cum mala confcientia audemus πρὸς δὲ τούτοις καὶ ἡμᾶς μετὰ πονηρέ
diuina facramenta percipere. Illud συνειδότος τῶν θείων μυτηρίων ἀπολαύ
autem , reus erit corporis et fan- εν τολμῶντας. τὸ δὲ ἔνοχος ἔςαι τοῦ
guinis , hoc fignificat ,quod quem- σώματος καὶ τῇ αἵματος , τοῦτο δηλοῖ ,
admodum tradidit quidem illum
ὅτι καθάπες παρέδωκε μὲν αὐτὸν Ἰού
Iudas , ipfiautein infultarunt Iudai :
δας , ἐπαρώνησαν δὲ εἰς αὐτὸν Ἰουδαῖοι ,
eum
ciant, qui fanctiffimum eius corpus οὕτως ἀτιμάζουσιν αὐτὸν οἱ τὸ πανά
Pininundis manibusaccipiunt , etin γιον αὐτῇ σῶμα χερσὶν ἀκαθάρτοις δε-
pollutum os immittunt. Poft-
χόμενοι 4 ) , καὶ ἐναγε προσφέροντες
quain eos ita deterruit , quæ par eft ξόματι οὕτω φοβήσας παραινεῖ τὰ
.
προσό

4) Additur ap. Oecum . in Theodoreti interpretatione (quamuis eius nonen

ibi non expreffitm fit) : ὡς Ιουδαίοι κρατοῦντες αὐτὸν τότε , καὶ ἐναγεῖ etc.
 }
EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . XI . ·· 239
‫اد‬
προσήκοντα . κή " . Δοκιμαζέτω δὲ ἄν admonet. 28. Probet autem fea
ipfum homo , et
θρωπος ἑαυτὸν, καὶ οὕτως ἐκτῶ ἄρτε et de calice bibat.fic de pane illo edat,
Tu ipfius iudex ,
ἢ ἐπιέτω , καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω .
efto , adtuumque tuorum exaltus
Σὺ σαυτοῦ γένου κριτὴς , καὶ τῶν βεβιω- arbiter confcientiam fcrutare , ac
μένων ἀκριβὴς δικαςής , ἐρεύνα τὸ συνε- tunc donum fufcipe . 19. Οκέ
δὸς , καὶ τότε δέχου τὸ δῶρον . „ κθ'. Ὁ enim manducat et bibit indigne , ius
ν γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων αναξίως , κρίμα diciumfibimanducat
diiudicans corpus Domietnibibit , nom
Non
.
ἡ ·ἑαυτῷ ἐθίακαὶ πίνει , μὴ διακρίνων τὸ
folumenim faluteminde nonaffe-
” σῶμα τοῦ Κυρίε . » Οὐ γὰς μόνον σως
queris , fi preter fas acceperis ,
τηρίας ἐκεῖθεν οὐ τεύξῃ παρανόμως τὸ fed tuæ etiam in eum petulan-
Porro autem
δῶρον δεξάμενος , ἀλλὰ καὶ δίκας τίσεις tiæ penas dabis .
τῆς εἰς αὐτὸ παροινίας. πιςοῦται δὲ τὰ futuraex iis confirmat qua fa-
eta iam fuerant. 30. Ideo in-
μέλλοντα καὶ ἀπὸ τῶν ἤδη γεγενημένων. ter vos multi infirmi et imbecilles ,
πλ΄. Διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς et dormiunt multi. Hæc autem
»καὶ ἄῤῥωςοι , καὶ κοιμῶνται ἱκανοί. , vt iam facta pofuit. Neque enim
Ταῦτα ‫ اد‬δὲ ὡς γεγενημένα τέθεικεν . οὐ in animum induxiffet ea fcribere
γὰρ ἂν ἠνέχετο τὰ μὴ γενόμενα γρά- quæ effe factafalfu
non erant, cum fciret
id m aperte cognofci.
ψαι, εἰδὼς τῇ ψεύδους τὸ προφανές .
κλα . Εἰ γὰρ ἑαυτοὺς ἐκρίνομεν ,.Cοὐκ ἂν 3. fi nosmetipfos diudicare
musQuod
, non utique iudicaremur :
ἐκρινόμεθα . λβ '. Κρινόμενοι δὲ ,ὑπὸ Κυ- 32. Dum iudicamur autem , a Do-
» ρίου παιδευόμεθα , ἵνα μὴσὺν τῷ κόσμῳ mino corripimur , vt non cum hoc
Si vellemus
„ κατακριθῶμεν . Εἰ τὰ βεβιωμένα λο- mundo damnemur .
vitæ noftræ rationes inire , et iu-
γιςεύειν ἠθέλομεν , καὶ δικαίαν καθ' ftam in nos ferremus fententiam ,
μῶν αὐτῶν ἐξεφέρομεν ψῆφον , ἐκ ἂν non ferret in nos Deus qua nos
παρὰ τῷ Θεοῦ κολατικὴν ἐδεξάμεθα puniret fentent Et tamen
iam .
ψῆφον. ἀλλ᾽ ὅμως καὶ τὰ μέγιςα πλημ- quamuis vel maxima delifta ad-
μελῶνας μετρίως ὁ Δεσπότης παιδεύει , mittamus , Dominus non mode-
ἵνα μὴ τῷ τῶν δυσσεβῶν παραδοθῶμεν rate caftigat , ne impiorum exitio
tradamur. Quod autem quæ de fa-
ὀλέθρω . ὅτι δὲ τὸν περὶ τῶν μυτηρίων cramentis dixit exempli gratia po-
λόγον ἀντὶ παραδείγματος τέθεικε , δι- fuerit , docens eos communes in
δάσκων αὐτοὺς κοινὰς ποιεῖσθαι τὰς ἐν ecclefiis inentas facere ad facram
ταῖς ἐκκλησίαις τραπέζας εἰς ἐκείνην ἀφ . illam menfam refpiciendo , fe.
ορῶντας τὴν ἱερὰν τράπεζαν , τὰ ἐπά . quentia teftantur . 33. Itaque *
γόμενα μαρτυρᾷ . κλγ'. Ωςε , αδελφοί fratres mei , cum conuenitis ad
manducandum , inuicem exfpeftate
» μου , συνερχόμενοι εἰς τὸ φαγῶν ἀλ- 34.Siquisautem efurit, domimandu .
βλήλους ἐκδέχεσθε . λδ '. Εἰ δέ τις πε · cer , ut non in iudicium conuenia-

‫ اد‬κρίμα tis. Cetera autem cum venero dis.

γνᾷ , ἐν οἴκῳ ἐσθιέτω , ἵνα μὴ εἰς
η συνέρχησθε . τὰ δὲ λοιπὰ ὡς ἂν ἔλθω ponam. Neque enim de omni-
»διατάξομαι.» . Οὐ γὰς περὶ πάντων bus poterat : fed cum fcripfif
οἷόν τε ἦν · ἀλλὰ περὶ τῶν ἀναγκαιοτέ . fet de magis neceffariis , re-
ρων γράψας , τὰ λοιπὰ τῇ παρουσίᾳ liqua pretentia referuauit.
τετήρηκεν. ἡμεῖς δὲ καὶ τὴν ἐντεῦθεν ὦ Nog autem ex hoc vti-
litate
 B. THEODORETI INTERPRET .
240 1
1
litare accepta , fugiamus quæcum- φέλειαν δεξάμενοι; φύγωμεν μὲν ὅσα τῇ
que fidei incommodant : paupe πίτα λυμαίνεται , τῆς δὲ τῶν πενήτων
rum autem curam
confcientiam geramus ,. et
tpræpurgantes , ita ἐπιμελείας φροντίσωμεν , καὶ τὸ συνερ
fimus diuinorum facramentorum δὸς προκαθαίροντες , οὕτω τῶν θείων
participes , vt bonum Dominum μυςηρίων μεταλαγχάνωμεν , ἵνα τὸν ἀ-
in nobis habitantem recipiamus : γαθὸν Δεσπότην ἔνοικον λάβωμεν μεθ᾿
cum quo Patri vna cum fanctif , οὗ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύμα
fimo Spiritu gloria et magnifi-
centia , nunc et femper , et in τι"δόξα καὶ μεγαλοπρέπεια , νῦν καὶ
ἀεὶ , καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων .
fæcula fæculorum, Amen. ἀμήν .

****************
TOMVS TERTIVS . ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟ Σ.

CAPVT XII . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ιβ .

J.
De fpiritualibus futers Mod Ο ” φοὶ
μα '.Περὶ δὲ ,τῶν
οὐ θέλω ὑμᾶςἀγνοῶν
πνευματικῶν ,ἀδελ
lim iis qui diuinam prædicatio-
Πάλαι τοῖς τὸ θεῖον κήρυγμα δεξαμέ
nem fufceperant , et falutari bg.
~
vous , καὶ τῇ σωτηρίου βαπλίσματος
ptifmate digni erant habiti , eui
denter dabatur fpiritalis gratiæ ἠξιωμένοις , ἐναργῶς ἐδέδοτο τῆς πνευ-
operatio . Et alii quidem variis ματικῆς χάριτος ἐνέργεια˙ καὶ οἱ μὲν
linguis loqu
fecundum ebantur ,qua
naturam s ,nequ
norant nece γλώταις διαφόροις ἐλάλουν , δς οὔτε
mi- κατὰ φύσιν ᾔδεσαν , οὔτε παρ᾽ ἄλλων
ab alis didicerant : alii vero
racula faciebant, et morbis me- ἐμεμαθήκεισαν · οἱ δὲ θαύματα ἐποίεν ,
debantur : alii propheticum do. καὶ ἰῶντο παθήματα · ἄλλοι δὲ τῆς προ-
numn percipiebant , et futura præ. φητικῆς ἀπήλαυον δωρεᾶς , καὶ τά τε
dicebant, atque interdum ea quæ μέλλοντα προὔλεγον , ἔτιν ὅτε καὶ τὰ
occulto fiebantinanifeftabant , in- κρύβδην γινόμενα δῆλα ἐποίεν , τῆς ἐνοι
habitantis gratiæ operationem re-
κούσης χάριτος ἀποκαλύπτοντες τὴν
uelantes. Neque enim fieri pot-
erat , vt qui damnonum fraudi ἐνέργειαν . οὐδὲ γὰρ οἷόν τε ἦν , τὲς ἐπὶ
diutiffimne feruierant , et commu- πλετον τῇ τῶν δαιμόνων ἐξαπάτῃ δε
ni morbo laborarant , indotis δουλευκότας , καὶ κοινὴν νόσον νενοσηκό
hominibus , et inopibus , tain τας , ἀπαιδεύτοις ἀνθρώποις καὶ πενία
facile crederent , et ab eis verita-
1 συζῶσιν ἔτω ξᾳδίως πιτεῦσαι, καὶ μετά
tem difcerent ,nifi diuina gratia μαθεν τὴν ἀλήθειαν , μὴ τῆς θείας
euidenter appareret , et fidei ve
1 χάριτος ἐναργῶς φαινομένης , καὶ οἷον
luti pignora iniracula prebe
ret. Hæc cum aliis , qui in vni· ἐχέγγυα τῆς πίςεως παρεχούσης τα
uerfo terrarum orbe credide . θαύματα . τούτων μετὰ τῶν ἄλλων, τῶν
rant , acceperant etiam Corin- κατά τὴν οἰκουμένην πεπιςευκότων , ἀπ-
thii : fed iis quæ data erant non έλαυσαν και Κορίνθιοι · ἀλλ᾽ οὐκ εἰς δέον
vfi funt vt oportuit. Ad oftenta · τοῖς δοθεῖσιν ἐχρήσαντο. κατὰ φιλοτι
μίαν .
 EPIST, I. AD CORINTHIOS, CAP. XII . 241

μίαν γὰρ μᾶλλον , ἢ χρείαν , τῆς χάρι- tionem enim potius , quam ad
τος ἐδείκνυον τὴν ἐνέργειαν . διαφερόντως vfu , oper
debannt. Eosatio
aute
nemm ad fupe
grat oftemn-
iæ rbia
δὲ αὐτ οὺς εἰς τύφ ον ἐξώ γκωσε τὸ χά- vel maxime indabat donum lin-
ρισμα τῶν γλωτ ]ῶν ,, καὶ οὔτε τῇ ἐπαί- guarum , et neque eius qui audie-
όντος , οὔτε τοῦ ἑρμηνεύοντος , διαφόροις bat , * neque eius qui interpre- *
} ἐλάλουν φωναῖς · καὶ οὐδὲ κατὰ τάξιν tabatur , diuerfis linguis vteban-
τῦτο ἔδρων , ἀλλὰ δύο κατὰ ταὐτὸν καὶ tur : et neque hoc rite et ordine
τρες καὶ τέτταρες , τοῖς δὲ θείοις ἀπό . faciebant , fed duo fimul et tres
et quatuor . Diuinis autem apo-
ξόλοις ἡ χάρις τοῦ πνεύματος τὴν τῶν ftolis gratia fpiritus linguarum
γλωτῶν εἴδησιν ἐδεδώκει , ἐπειδὴ τῶν cognitionem dederat , quoniam
ἐθνῶν ἁπάντων διδασκάλους ἀποφαν- cum efient omnium gentium do-
θέντας ἔδει τὰς ἁπάντων εἰδέναι φωνας , ftores conftituti , oportebat eos
fcire omnium voces , vt vnicui-
ἵν᾿ ἑκάτῳ διὰ τῆς οἰκείας φωνῆς τὸ εὖ
que per propriam vocem euange-
αγγελικὸν προσενέγκωσι κήρυγμα . και licam prædicationen afferrent
.
περὶ τούτων τοίνυν ὁ τρισμακάριος γέ- Ergo de his etiam beatiffimus
γραφε Παῦλος , τὴν προσήκουσαν αὖ- fcripfit Paulus , eos docens re
τοὺς εὐταξίαν διδάσκων . β΄. Οἴδατε âtum ordinem quo vti conuenit.
2.
1 " 1 )ὅτε ἔθνη ἦτε , πρὸς τὰ εἴδωλα τὰ 1mulacrascitis cum gentes efetis , ad fi
‫اد‬ muta prout ducebamini
» ἄφωνα ὡς ω ἂν ἤγεθε ἀπαγό‐ euntes. Obfcure diftum eft pra-
9μενοι. 39 ᾿Ασαφῶς ἄρηται διὰ 襄πόλη pter multambreuitatem . Vult au-
λὴν συντομίαν. βούλεται δὲ καὶ τῆς ἑλ- tem et græcarum fabularum dis-
7 ληνικῆς μυθολογίας τὴν διαφωνίαν ἐ- crepantiam conuincere ,Ε et pietas
tis veritatem . oftendere,
λέγξαι, καὶ τῆς εὐσεβείας τὴνἀλήθειαν τίς Damo-
nes enim , cum Dei 7 appellatio =
δεξαι . οἱ γὰρ δαίμονες την Θεὸς προσ · nem arripuiffent , et cam fibi im-
·9 ηγορίαν ἁρπάσαντες , καὶ ἑαυτοῖς ταύ- pofuiffent , plurimum erroris in-
την ἐπιθέντες , πολλὴν πλάνην ἐν τοῖς ter homines effecerunt. Hi enim ,
ἀνθρώποις ἀπειργάσαντο. τῆς γὰρ εὐς cum a refta via declinaffent, et
θεας οὗτοι παρατραπέντες ὁδοῦ , και fenteum, multis
qui vere Deusdiuiuum
cultum eft reliquif
ex-
τὸν ὄντως καταλιπόντες Θεὸν , πολλοῖς . hibuerunt. Neque enim vnum-
τὸ σέβας τὸ θεῖον προσήνεγκαν . οὐ πάνω quenque omnia poffe exiftima-
τα γὰρ ἰχύειν ἐνόμιζον ἕκασον , ἀλλὰ bant : fed hunc quidem fapien-
τὸν μὲν σοφίας , τὸν δὲ πολεμικῆς ἐμ- tia , illum vero militaris expe-
rientiæ alium auteni nautica
πειρίας , τὸν δὲ ναυτικῆς ἐπισήμης χορη . fcientiæ largitorem exiftimabant
γὸν ὑπελάμβανον . τοῦτο τοίνυνὁ θεῖος
Hoc ergo diuinus apoftolus his ver-
ἀπόςολος διὰ τῶν εἰρημένων δεδήλωκεν ,
bis fignificauit. Priusquam fcilicet
ὅτι πρὶν δέξησε τῆς εὐσεβείας τὸ φῶς , pietatis lucem fufciperetis , vani-
ἔτι τῷ ψεύδει δουλεύοντες, δίκην ἀλόγων tati adhuc feruientes , inftar bru
torum animalium huc et illuc,
τῆδε κακῶσε περιήγεσθε , τῇ τῶν ἀναι circumnagebamini , infenfilium fi-
θήτων εἰδώλων ἐξαπάτη δεδουλωμένοι mulacrorum fallacis mancipatio
3. Idee
1 ) ὅτι ὅτι habet B.

Theed . Tom . III.

 242 B. THEODORETI INTERPRET .

g . Ideo notum facio vobis , quod υγ΄ . Διὸ γνωρίζω ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς ἐν πνεύ
nemo in fpiritu Dei loquens dicit „ ματι Θεοῦ λαλῶν , λέγει ἀνάθεμα
anathema Iefum .Iefum
dicere Dominum Et ,
nemo poteft
nifi in Spi. 9 Ἰησοῦν καὶ οὐδεὶς δύναται εἰπεῖν Κύ
ritu fanéto. Apud nos autem » ριον Ἰησοῦν , εἰ μὴ ἐν πνεύματι ἁγίῳ .
maxima eft concordia et confen . Παρ ' ἡμῖν δὲ πλείςη συμφωνία τε καὶ
fio. Non enim alia docet Filius ὁμόνοια , οὐ γὰρ ἄλλα μὲν ὁ μονογενὴς
vnigenitus , alia fanctus Spiritus. υἱὸς , ἄλλα δὲ διδάσκει τὸ πανάγιον πνεῦ-
Sed quemadmodum in diuinis
Y euangelis fanctiffimi Spiritus di . μα . ἀλλὰ ὥσπερ ἐν τοῖς θεοις εὐαγγε 2
gnitatem docuit Chriftus Domni. λίοις τοῦ παναγίου πνεύματος τὴν α
α
nus : ita eius dominatum diuinus ξίαν ἐδίδαξεν ὁ δεσπότης Χρισὸς, οὕτως
prædicauit Spiritus. Nec fieri τὴν αὐτῷ δεσποτείαν τὸ θεῖον ἐκήρυξε
poteft , vt qui a diuino Spiritu πνεῦμα . καὶ οὐχ οἷόν τε τὸν ὑπὸ τοῦ
agitur , Chriftum a diuina natu- θεου πνεύματος ἐνεργούμενον , ἀλλό
ra alienum pronunciet : nec rum-
fus vtipfum Deum pure et fin . τριον τῆς θείας φύσεως τὸν Χρισὸν ἀπο
cere confiteatur , nifi ab illa gra- φῆναι˙ οὐδ᾽ αὖ πάλιν αὐτὸν ἐἰλικρινῶς
tia Jillurninetur . 4. Diuifiones ὁμολογῆσαι Θεὸν , μὴ ὑπ᾿ ἐκείνης τῆς
vero gratiarum funt , idem autem χάριτος 2 ) Φωτιζόμενον . „ δ΄. Διαιρέσεις
Spiritus : 5. Et diuifiones " χαρισμάτωνεἰσὶ , τὸδὲ αὐτὸ πνεῦ .
mi 5δὲ
niftrationum funt , idem autem μα έ. Καὶ διαιρέσεις διακονιῶν εἰσι ,
* Dominus : * 6. Ε diuifiones ή μου
operationum funt, idem autem 13)καὶὁ αὐτὸς Κύριος , ς '. Καὶ διαιρέσεις
Deus , qui operatur omnia in omni- και ἐνεργημάτων εἰσὶν , ὁ δὲ αὐτός ἐςὶ Θεὸς,
bus. Aperte his verbis fupe- , ἐνεργῶν τὰ πάντα ἐν πᾶσι. καὶ Σα
riorum nobis fcopum reuelauit. φῶς ἡμῖν διὰ τούτων 4 ) τὸν εἰρημένων
Oftendit enim , multa et varia σκοπὸν ἀπεκάλυψεν . ἔδειξε γὰρ πολλὰ
effe quæ donantur dona , fed
vnum eorum effe fontem . Ε . μὲν καὶ διάφορα τα διδόμεναχαρίσμα
dem enim fuppeditari dicit et a' τα , μίαν δὲ τὴν τούτων πηγήν . τὰ γὰρ
fanctiffimo Spiritu , et a Domi αὐτὰ ἔφη χορηγεῖται , καὶ παρὰ τοῦ
no , et a Deo et Patie. Επ . παναγίου Πνεύματος , καὶ παρὰ τῷ Κυ
dem enim dona ,, et miniftra- ρίου ,και παρὰ τῷ Θεῷ καὶ Πατρός . τὰ
tiones
et operationes appel. αὐτὰ γὰρ χαρίσματα και διακονίας καὶ
lauit. Dona autem feu gratiæ
wocantur , quod ex diuting den . ἐνεργήματα προσηγόρευσε . χαρίσματα
tur munificentia. · Miniftratio- δὲ καλεῖται , διὰ τὸ κατὰ θέαν δίδοθαι
nes autein , quia per homines ad φιλοτιμίαν. διακονία δὲ , ἐπειδὴ δι᾽ ἀν
hoc minifterium conftitutos daban- θρώπων τῶν εἰς ταύτην τεταγμένων τὴν
Ita etiam dixit in epiftola λειτουργίαν ἐδίδοντο. οὕτω καὶ ἐν τῇ
ad Romanos a ) , Quatenus ego πρὸς Ρωμαίους 5) εἶπεν , ἐφ᾿ὅσον μέν εἰς
quidem fum gentium apoftolus ,
minifterium meum glorifico . Εἰ με ἐγὼ ἐθνῶν ἀπόςολος, τὴν διακενίαν
fcribens ad Timotheum ,nunc qui μου δοξάζω · καὶ Τιμοθέῳ γράφων , νῦν
dem b) ,Imple minifterium tuum , μὲν , τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον ,
yy

2 ) φωτιζόμενος. Β . ' 3 ) ὁ δὲ αὐτ . Κυρ . legit dial. 4. p . 368. Garg . 4 ) τῶν, Β,

5) ἔφη . Β .
a ) Ron . II , 13. b ) 2 Tim. 4 , 5.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP. XII. 1243

νῦν δὲ , ἀναμιμνήσκω σε ἀναζωπυρεῖν τὸ nunc vero a ), Admnoneo te vt re-

χάρισμα τοῦ Θεοῦ . ἐνεργήματα δὲ πά . fufcites gratiam Dei, Operationes
autem rurfus dona vocauit , vt.
λιν ἐκάλεσε τὰ χαρίσματα , ὡς ὑπὸ τῆς
</ · pote quæ diuina natura operetur.
ως
θείας ἐνεργούμενα φύσεως . οὐ γὰς , ὥς
Neque enim , vt quidam ftulti
τινες ὑπέλαβον τῶν ἀνοήτων αἱρετικῶν , exiftimabant hæretici , hæc qui
τὰ μὲν ἔφη ὑπὸ τοῦ πνεύματος ἐνες- dem dixit fpiritumn operari , illa
γεῖσθαι ,τὰ δὲ ὑπὸ τοῦ τῶν ὅλων Θεοῦ · vero Deumn vniuerforum : fed eo-
ἀλλὰ τῶν αὐτῶν δωρεῶν χορηγὸν ἔδειξε rumdem donorum fuppeditatri-
cem effe fanétam Trinitatem os-
τὴν ἁγίαν τριάδα˙ καὶ τοῦτο ἐν τοῖς tendit . Et hoc manifeftius docet
ἑξῆς διδάσκει σαφέςερον . ἐνταῦθα γὰρ in iis quæ fequuntur. Nam cura
εἰρηκὼς τὸν Θεὸν ἐνεργεῖν , μετὰ βρα- hoc loco Deum dixiffet operari ,
χέα φησὶ , πάντα δὲ ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ dicit paulo poft b) : Hæc autem
ἓν και τὸ αὐτὸ πνεῦμα , διαιροῦν ἰδία omnia operatur vnus atque idem
fpiritus , diuidens fingulis prout
ἑκάτῳ καθὼς βούλεται · ταῦτα μέντοι vult . Hæc
igitur inpraefentiadi-
πρὸς τὰς ἑλληνικὰς δόξας τέθεικεν ἐπὶ uinus apoftolus pofuit aduerfus
τοῦ παρόντος ὁ θεῖος ἀπόςολος ,ἐκείνων græcas opiniones , illarum often-
μὲν τὴν διαφωνίαν δεικνὺς , πρὸς δὲ τῇ dens diffenfionen : fimul etiamn
το καὶ τοὺς τὰ ἐλάτονα δοκοῦντας εἶ eos confolans , qui minora vt fibi
videbantur dona acceperant , et
ναι χαρίσματα εἰληφότας παραμυθέ . docens hæc etillaab eodem fpi
μενος , καὶ διδάσκων ὡς ἐκ τοῦ αὐτοῦ ritu data effe . Hoc enim innuunt
πνεύματος δέδοται καὶ ταῦτα κακεῖνα . etiam fequentia . 7. Vnicuique
τοῦτο γὰς αἰνίζεται καὶ τὰ ἑξῆς . autem datur manifeftatio fpiritus
98'. Ἑκάτῳ δὲ δίδοται ἡ φανέρωσις τοῦ ad vtilitatem . Non dixit gra-
υπνεύματος πρὸς τὸ συμφέρον. Οὐκ tia , fed manifcftatio, Gratia e-
.
εἶπεν ἡ χάρις , ἀλλ᾿ ἡ φανέρωσις . ἡ μὲν nim datur etiam nunc iis qui
γὰρ χάρις καὶ νῦν δίδοται τοῖς τοῦ παν . fanatiffimo baptifino digni haben- 1
αγίου βαπλίσματος ἀξιουμένοις , ἀλλ᾽ tur , fed non euidenter. Tunc
οὐκ ἐναργῶς˙ τότε δὲ παραυτίκα και autem protinus et variis linguis
γλώταις διαφόροις ἐλάλουν , καὶἐθαν . loquebantur , et miraculafacie-
ματοποίουν, βεβαιούμενοι διὰ τούτων, bant, . ac per ifta confirmaban-
καὶ τῆς διδασκαλίας τἀληθὲς διδασκός tur , et doëtrinæ veritatem edo-
cebantur. Appofite autem di
μενοι . ἀναγκαίως δὲ ἔφη πρὸς τὸ συμ · xit, fpiritus manifeftationem da-
φέρον δίδοθαι τοῦ πνεύματος τὴν φα- ri ad vtilitatem , eos ipfos ma
νέρωσιν , τοὺς αὐτοὺς ανιωμένους ψυχα- ftos confolans , et docens quod
γωγῶν , . καὶ διδάσκων ὡς
ως ὁ πάντα σα- qui aperte fcit omnia , et no-
φῶς ἐπιςάμενος , καὶ τὸ λυσιτελοῦν ἑ- uit quid vnicuique confe-
κάςῳ γινώσκων , σοφῶς τὰ πάντα ἰθύ · rat , omnia fapienter dirigat.
νει. 5 ή.6 ) Ωι μὲν γὰρ διὰ τῷ πνεύματος * 8. Alii quidem per fpiritum *
datur

Nofter praf. ad Daniel . init. ἄλλῳ μὲν δίδοται δὲ τοῦ σy. λ. σ . Sed dial .
p. 368. Garn. ᾧ μὲν γὰρ δίδοται διὰ τοῦ πν. λόγ .σοφ . Pleniffiue autem vt hic
in textu recitar hæc verba ad Rom. 8 , 15. et 1 Cor.1 , 5.
a) 2 Timoth, 1 , 6. 1) 1 Ger. 12, My
244 B. THEODORETI INTERPRET .

datur fermo fapientia , alii autem » δίδοται λόγος σοφίας , ἄλλῳ δὲ λόγος
fermo fcientia fecundum eundem 1 γνώσεως κατὰ τὸ αὐτὸ πνεῦμα . " Λό
fpiritum . Sermonem fapientia γον σοφίας οὐ τὴν εὐγλωττίαν καλεῖ ,
vocat , non eloquentiam , fed ve- ἀλλὰ τὴν ἀληθῆ διδασκαλίαν , ἧς καὶ
ram doctrinam , cuius ipfe etiam αὐτὸς ὁ θεῖος ἀπότολος τὴν χάριν ἐδέ
diuinus apoftolusdonum accepe- ξατο , καὶ ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης ὁ εὐαγ
rat , et diuinus Ioannes euange- γελικής , καὶ ὁ θειότατος Πέτρος τῶν
lifta , et diuiniffimus Petrus apo - ἀποςόλων ὁ κορυφαῖος ,καὶ τῶν μαρτύς
ftolorum fummus , et martyrum ~
primus beatus Stephanus. Ne ζων ὁ πρῶτος ὁ μακάριος Στέφανος.
ἀποχειροβίωτοι , καιγραι ἁλιεῖς καὶ
que enimpotuiffent homines pi
fcatores , et manu fibi viftum pa
rantes , et literarum plane ignari , τοι ,και δημηγορίας κατατολμῆσαι καὶ
et conciones habere et fcribere , συγγραφῆς , καὶ δυνάμεως ὅτι μάλισα
et quæ dicebant et fcriptis man- πλάτης ἐμπλῆσαι τοὺς λόγοκα
υς ὶ τὴν
dabant vi maxima implere , nifi συγγραφὴν , εἰ μὴ παρὰ τῷθείου πνεύ-
a diuino fpiritu veram fapien- ματος τὴν ἀληθῆ σοφίαν ἐδέξαντο . ἕτε
tiam accepiffent . Alii autem ex
iis qui crediderant , habebant ζοι δὲ τῶνπεπιτευκότων , τὴνμὲν γνῶ
quidem diuinorum dogmatum σιν εἶχον τῶν θείων δογμάτων , δημηγό
cognitionem , fed non perinde ῥεῖν δὲ τούτοις ὁμοίως οὐκ ἴχυον . καὶ τ
ac illi concionari poterant : et το μέντοι δῶρον ἦν τῆς τοῦ πνεύματος
tainen hoc quoque donum gra . χάρλος . θ'.1) Ἑτέρῳ δὲ πίτις ἐν τῷ αὐτῷ
tiæ fpiritus . 9. Alteri fides in πνεύματι . Πίσιν ἐνταῦθα οὐ τὴν κοινὴν
eodem fpiritu. Fidem hic non ταύτην λέγει , ἀλλ᾽ ἐκείνην περὶ ἧς μετὰ
hanc dicit communem , fed il-
Iam de qua paulo poft dicit a ), βραχέα φησὶ, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν
Erfi habuero omnem fidem , πίςιν , ὥςε ὄρη μεθιτώνειν . διὰ γὰρ τὴν
ita vt montes transferam . τηνικαῦτα κατέχουσαν
ἀπιτίαν , πολ-
Propter eam enim quæ tunc erat λὰ τοιαῦτα ἐθαυματούργουν εἰς ἔκπλη-
infidelitatein , eiusmodi
miracula faciebant ad admia . ξιν, διὰ τούτων αὐτοὺς ποδηγοῦντες
"
tionem , per hæc illos deducen- πρὸς τὴν ἀλήθειαν . Αλλ ῳ
2 2 δὲ χαρίσ
tes ad veritatem , Alii gratia » ματαἰαμάτ ων ἐν τῷαὐτῷ πνεύματι ,
fanitatum in eodem fpiritu . In . Τῶν ἀρξώςων λέγει τὴν θεραπείαν ,καὶ
firnorum dicit curationem , et τῶν χωλῶν τὸν δρόμον ,καὶ τῶν τὸ βλέ
redditum claudis ingreffum , et
παν ἀφηρημένων τῷ φωλὸς τὴν ἀπόλαυ
iis qui vifu priuati erant reddi-
tan lucis vfuram . Hec enim σιν . καὶ ταῦτα γὰρ κατ᾽ ἐκεῖνον ἐγίνετο
fiebant illo tempore , vt teftis eft τὸν καιρὸν , καὶ μάρτυς ἡ ἱσορία τῶν
Actuumn hiftoria . De diumo enim πράξεων . περὶ μὲν γὰρ τοῦ θεσπεσίου
Petro dicit b ) ,quod multos agro- Πέτρου φησὶν , ὅτι πολλοὺς τῶν ἀῤῥώςων
tantes in plateis ponerent in leftis , ἐν ταῖς πλατείαις ἐπὶ κλινῶν ἐτίθεσαν ,
"ἵνα

2 ) Hæc : ἑτέρῳ ---- πνευμ . defiderantur in textu græco Sirmondiano præfationis

Theodoreti ad Philotheum p. 262. Sirm . At ea tamen habet præf. ad Daniel.
mit . itemque dial. 4. 1. c. et 1. c . ad Romanos .
a ) i Cor.1,2 . b )Act. 5 , 15 .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . XII . 245

ένα παριόντος Πέτρου καν ἡ σκιὰ αὐτοῦ vt tranfeunte Petro faltem vm .

ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν . περὶ δὲ τοῦ θεο- bra eius alicui obumbraret illo-
De diuiniffimo autem
τάτου Παύλου , ὅτι ὁ χρως τῶν ἱματίω ‫اد‬ ν tum
αὐτοῦ τὰς νόσους ἐξήλαυνεν. , . 'Αλ- Paulo a ), quod culor ''veftimen-
exigeret.
κλῳ δὲ ἐνεργήματα 8 ) δυνάμει torum eius . morbos
10 , Alii autem operatio virtutum .
κων . Τῦτο τὸ χάρισμα καὶ εἴ τιμω- Hoc donum fepe etiam fuppli-
ρίαν πολλάκις ἐπήγαγεν , ὡς τῷ Ἐλύμα
~) cium intulit , quemadmodum b) E-
τὴν ςέρησιν τοῦ φωτὸς , καὶ τῷ Ανανία lymæ lucis priuationem ,etc) Ana-
καὶ τῇ Σαπφείρᾳ τὸν πρόωρον θάνα- niæ et Saphiræ mortem prama-
τον . „ 1ο ) ῎Αλλῳ δὲ προφητεία . Καὶ τέ turam . Alii autem prophetia . Hu-
του μετέλαχον πολλοὶ τοῦ χαρίσματος , ius etiam doni multi erant par-
οὐκ ἄνδρες μόνον , ἀλλὰ καὶ γυναῖκες˙ ticipes , non folumn viri , fed et-
1 και διδάσκει σαφῶς ἡ ἱτορία τῶν πρά- iam mulieres , vt aperte docet
ξεων . „ 1 ) Ἄλλῳ δὲ διακρίσεις πνευμά- Aâtuum hiftoria. Alii difcretio
ντων. Ἐπαδὴ γὰρ καὶ μάντεις ἦσαν . fpirituum . Quoniam enim illo

· κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τοὺς ἀνθρώπους etiam tempore erant vates, qui
homines decipiebant , data erat
· ἐξαπατῶντες , ἐδέδοτό τίσι τοιαύτη τὶς
aliquibus hæc a diuino fpiritu
· παρὰ τῷ θείου πνεύματος χάρις , ὥςε gratia , vt eos difcernerent qui
διακρίνειν τοὺς ὑπὸ τοῦ ἐναντίου πνεύ- ab aduerfario fpiritu agebantur .
autem genera linguarum.
ματος ἐνεργουμένους . „12) Ἑτέρω δὲ γέ- Alii
* De hoc dono 1 quæ 4 oportuit
po- m
νη γλωσσῶν . Περὶ τοῦδε τῇ χαρίσμα . iam diximus . Illud autem
τος ἃ ἐχρῆν προειρήκαμεν . ἔχατον δὲ fuit vltimo loco , fed donum do.
In
αὐτὸ τέθεικε , τὸ δὲ τῆς διδασκαλίας atring primo , quia propter illud
πρῶτον , ἐπειδὴ δι᾽ ἐκεῖνο καὶ τῦτο καὶ et hoc et alia data funt , vt pra-
Alii
τὰ ἄλλα ἐδόθη , ἵνα τὸ κήρυγμα πιτευ- dicationi fides haberetur .
Erat
θη
θῇ . Αλλῳ δὲ ἑρμηνεία γλωσσῶν. interpretatio fermonum .
hoc quoque fpiritale donum .
Πνευματικὸν ἦν καὶ τοῦτο τὸ χάρισμα .
ἀνὴς γὰρ πολλάκις τὴν Ἑλλάδα γλῶτ . Sape Sepe enim
enim homo, qui linguam
homo , qui linguam
· græcam folam nouerat , alio
τανμόνην εἰδὼς , ἑτέρου τὴν Σκυθῶν καὶ lingua Scythica et Thracica dif
Θρακῶν διαλεγομένου , τὴν ἑρμηνείαν ferente , afferebat auditoribus in-
προσέφερε τοῖς ἀκούεσι. πανταχοῦ μένω terpretationem . Vbique autem
το προστέθηκε κατὰ τὸ αὐτὸ πνεῦμα , adiecit, . fecundum eundem fpiri-
καὶ ἐν τῷ αὐτῷ πνεύματι, διδάσκων ὡς tum , et in eodem fpiritu , docens
ως fed
διάφοροι μὲν οἱ κρουνοὶ , μία δὲ 13) πάν- vnum omnino fontem. Et ne
πως πηγή . καὶ οὐκ ἀποχρὴν ὑπέλαβε hoc quidem exiftimauit fufi-
1. Hac
τοῦτο , ἀλλ᾽ ἐπήγαγε για• 14 )Πάντα cere , fed fubiunxit :
23 autem

habet
. 8 ) δύν . deeft apud noftrum l . c . dial .4. ) τιμωρίας . Β . 10 ) ἑτέρῳ δ . πρ .
Theod. 1. c . dial . 4. 11) άλλη επνευμο infra non habet in præf. ad Philo-
tireus 1. c. fed 1. c . dial. 4. ' 12 ) Sic et dial. 4. 1. c . Sed ἄλλῳ legitur infra
1. c . 13) ἡ πάντων πηγή . Β . 14) Sic et 1. c. dial . 4. et Qu ,2o . in Genefin , nifi
quod ibi omiffum fit το : ταῦτα . Sed :πάντα γὰρ ἐνεργεῖ ταυτ .dial. 2. p. 320. Garn .
a) A&
t. 19 , 11. b) c. 13 , 8 - 11. a ) Ib . € , 5 , 1-10.
246 B. THEODORETI INTERPRET.

autem omnia operatur vnus atque „ δὲ ταῦτα ἐνεργῶ τὸ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ

idem fpiritus , diuidens feorfum , πνεῦμα , διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάσῳ καθώς βέ
fingulis prout vult . Per hac „ λεται. Διὰ πάντων δὲ τούτων τοὺς
omnia eos qui minora dona ac- τὰ ἐλάττονα τῶν χαρισμάτων εἰληφό-
ceperunt confolatur , docens ea
quoque effe dona diuini Spiri- τὰς ψυχαγωγεί , διδάσκων ὡς καὶ ταῦ .
tus. Dat vero diuinus Spiritus τα τε θείου πνεύματος δῶρα˙ δίδωσι δὲ
ficut vult , vult auten ea τὸ θεῖον πνεῦμα ὡς βέλεται βούλεται
$
vtilia funt : hoc enim prius di δὲ τὰ συμφέροντα . τοῦτο γὰρ ἐν τοῖς
xit , Vnicuique autem datur mani. ἔμπροσθεν ἄρηκεν , ἑκάτῳ δὲ δίδοται ἡ
filiatio fpiritus ad vtilitatem . φανέρωσις τῷ πνεύματος πρὸς τὸ συμβα
ས
Propterea non dixit fpiritus , fed φέρον . διὰ τῦτο ἐκ επε τὸ πνεῦμα ,
gnus et idem fpiritus
: docens ἀλλὰ τὸ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πνεῦμα˙ διδά
1. quod non hæc alius , illa vero
alius , fed vnius fpiritus fint hae σκων ἐκἄλλε μὲν ταῦτα , ἄλλου δὲ ἐπ
et illa dona , Deinde vtitur fimi . κενα ,ἀλλὰ τῷ ἑνὸς πνεύματος καὶ ταῦ .
litudine , oftendens ex iis quæ vi- τα κακεῖνα χαρίσματα είτα εικόνι κέ
dentur :ea
ea quæ non videntur χρηται, δεικνὺς ἀπὸ τῶν ὁρωμένων τὰ
12. Sicut enim corpus vnum eft , μὴ ὁρώμενα . β '. 15 ) Καθάπερ γὰρ τὸ
et membra habet multa , omnia
·
autem membra corporis, cum fint υ σῶμα ἑνἐςι , καὶ μέλη πολλὰ ἔχει , πάν
\
multa , vnum tamen corpus funt , »τα δὲ τὰ μέλη τῆ σώματος πολλὰ ὄνο
ita et Chriftus. Chriftum hic » τα ἕν ἐξι σῶμα · ὅτω καὶ ὁ Χριςός.
commune ecclefiæ corpus appel- Χρισὸν ἐνταῦθα τὸ κοινὸν σῶμα τῆς ἐκ
lauit , quoniamn huius corporis κλησίας ἐκάλεσεν , ἐπειδὴ κεφαλὴ τῗδε
caput eft Chriftus Dominus . τg σώματός ἐςιν ὁ δεσπότης Χριςός .
Præcipit ergo in corpus intueri ,
et fcire quod ex diuerfis qui παρεγγυᾷ τοίνυν ἀπιδεῖν εἰς τὸ σῶμα ,
dem membris fit compofitum , καὶ γνῶναι ὡς ἐκ διαφόρων μὲν σύγκει
vnum autem corpus et fit et di- και μελῶν , ἓν δὲ σῶμα καί ἐςι και κα
catur : et hinc intelligere quod λείται˙ καὶ μαθῶν ἐντεῦθεν , ὡς καὶ ἡ
etiam ecclefia appelletur corpus ἐκκλησία σῶμα μὲν τῷ Δεσπότου καλεί .
Chrifti Domini , habeat autem
multa membra et differentia , et ται Χριςοῦ ,μέλη δὲ ἔχει πολλὰ καὶ διά
alia quidemmaiora , alia mino . Φορά , καὶ τὰ μὲν μείζονα , τὰ δὲ ἐλάτε
ra , et alia præftantiora , alia in- τονα , καὶ τὰ μὲν τίμια , τὰ δὲ ἐκείνων
feriora , fed omnia tamen necef ὑποδεέτερα πάντα δὲ ὅμως ἀναγκαῖα
faria et vtilia. Docet autem et ,
iam quomodo omnes qui eredi- καὶ χρήσιμα , διδάσκει δὲ καὶ πῶς ἅπαν
mus corpus vnum appelle- τες οἱ πιτεύοντες ἓν προσαγορευόμεθα
mur. 13. Etenim in vno fpiritu σῶμα . πιγ.16 ) Καὶ γὰρ ἐν ἑνὶ πνεύματι
omnes nos in vnum corpus baptizari πἡμᾶς πάντες εἰς ἓν σῶμα ἐβαπτίσθη
fumus , fiue Iudaei , fiue gentiles , fi- » μεν , εἴτε Ἰουδαῖοι , εἴτε Ἕλληνες , ετε
ue ferui, fiue liberi : et omnes in 2„2δοῦλοι , εἴτε ἐλεύθεροι
, καὶ πάντες εἰς
» EU

15) Theod ad Cant. € , 4 , 11 : καθάπερ - καὶ μέλη ἔχει πολλά , π.δ. το με τα σώμα
ματος τοῦ ἑνὸς πολο θα ένα το GamerΧρισός, 16 ) Nofter ibid . Καὶ ἡμεῖς οἱ πένα
πως ἐπανόρθησαν.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . XII. 247

γἓν πνεῦμα ἐποτίθημεν. » Ὑφ᾽ ἑνὸς vno fpiritu potati fumus. Omties
1
ἅπανες ἐνεουργήθημεν πνεύματος , τῆς ab vno fpiritu renouati fumus ,
2
αὐτῆς ἅπαντες ἐν τῷ βαπτίσματι δω . idem omnes donum in baptifmo
accepimus , remiffionem pec-
ρεᾶςἀπελαύσαμεν , τὴν ἄφεσιν τῶν ἀ- catorum fimiliter accepimus ,di-
μαρτημάτων ὁμοίως εἰλήφαμεν , τῶν uinorum facramentorum fumus
θείωνμυςηρίων παραπλησίως μεταλαγ. ex æquo participes . Vnum ergo
χάνομεν . εἰς ἓν τοιγαροῦν σῶμα τελοῦ . corpus fumus , etfi diuerfa mena-
bra habemus . Hoc enim dixit ,
μεν , εἰ καὶ διάφορα ἔχομεν μέλη . τότο τη unum baptizati fumus ,hoc eft,
γὰς εἶπεν , εἰς ἓν σῶμα ἐξαπλίσθημεν , ideo vt Vnum corpus effernus .
ἀντὶ τῇ ,ἐπὶ τούτῳ ὥςε ་ εἰς ἓν σῶματε · 14. Nam et corpus non eft vnum
λεῖν . πιδ '. Καὶ γὰρ τὸ σῶμα οὐκ ἔςιν ἓν membrum , fed multa . Neque
» μέλος , ἀλλὰ πολλά . " Οὐδὲ enim
γὰρ τὸ multis corpus eft fimplex , fed ex
, partibus compofitum.
σῶμα ἁπλοῦν ἐςιν , ἀλλ᾽ ἐκ πολλῶν μου 2 15. Si dixerit pes , Quoniam non
βίων συγκείμενον . κέ. Ἐὰν ἔπῃ ὁ ποῦς, Jum manus , non fum de་ corpore ,
» ὅτι οὐκ ἐἰμὶ χεῖς , ἐκ εἰμὶ ἐκ τε σώ . mum ideo non eft de corpore ?
1
η ματος , οὐ παρὰ τῦτο οὐκ ἔτιν ἐκ τῷ 16. Et fi dixerit auris , Quoniam
‫اد‬ ་
υ σώματος ; ις΄. Καὶ ἐὰν ἄπῃ τὸ ἦς , ὅτι non fum oculus, non fum de cor-
num ideo non eft de cor-
π οὐκ εἰμὶ ὀφθαλμὸς ,οὐκ εἰμὶ ἐκ τῶ σώ- pore ,
? Eos rurfus qui mino-
γματος , οὐ παρὰ τῦτο ἐκ ἔςιν ἐκ τῇ pore ?
ra dona acceperant , his verbis
„ σώματος ; Πάλιν τοὺς τὰ ἐλάτινα docet non agre ferre , fed con-
τῶν χαρισμάτων εἰληφέτας διὰ τούτων tentos effe iis quæ data funt.
παιδεύει μὴ δυχεραίνειν , ἀλλὰ ςέργαν Εtfi enim non manus fed pe-
τὰ δεδομένα . εἰ γὰρ καὶ μὴ χειρὸςἐνές. dis vim exerceas ;neque oculi
fed auris officio fungaris , opor-
γειαν ἀλλὰ ποδὸς πληροῖς , μήτε μὴν tet te fcire hæc etiam corpori
ὀφθαλμοῦ χρείαν ἀλλ᾿ ἀκοῆς ἐκτελεῖς, effe neceffaria . 17. Si totum
vbi auditus ?
χρη ὡς καὶ ταῦτα ἀναγκαῖα corpus oculus ,
σε χρὴ
εἰδέναι σε
τῷ σώματι. „ ιζʹ. Εἰ ὅλον τὸ σῶμα Si totum auditus , ubi odora-
C Si enim totum corpus
ὀφθαλμός , ποῦ ἡ ἀκοή ; εἰ ὅλον ἀκοὴ , της
υποῦ ἡ ὄσφρησις ; » Εἰ γὰρ ἔμελλεν α . haberet vnicum membrum , id
-
παν τὸ σῶμα ἓν ἔχειν μέλος τὸ τιμιώ . que praftantiffimum , effet pe-
‫اد‬ ?
τατον , ἄχρηςον ἂν ἦν παντελῶς , τῶν deftitutum . 18. Nunc autems

λοιπῶν ἐςερημένον μελῶν. γή . Νυνὶ δὲ pofuit Deus membra , vnumquod

πὁ Θεὸς ἔθετο τὰ μέλη , ἓν ἕκαςον αὐ- que eorum in corpore ficut vo-
luit. Hæc quoque fufficerent
τῶν ἐν τῷ σώματι , καθὼς ἠθέλησεν . perfuadendum ei qui agre
ad
Ικανὰ ἦν καὶ ταῦτα πεῖσαι τὸν δυχε-
fert , vt contentus fit iis quæ
φαίνοντα , τέργειν τὰ δεδομένα , εἰ γὰρ data funt. Si enim Deus cor-
ὁ Θεὸς τοῖς τῷ σώματος μορίοις τὰς poris partibus officia et adtiones
ἐνεργείας ἀπένειμεν , ὁ μὴ τοῖς κειμένοις diftribuit , qui non ftat iis quæ
ὅροις ἐμμένων,ἀντικρὺ ἀντιτείνετῷ τε- definita funt , aperte repugnat ei
θεκότι τοὺς ὅρους . καὶ διὰ τούτων μέν- qui definiit . Caterum hoc loco
τοι τῷ Θεῷ καὶ τῷ πνεύματος τὸ ὁμό- Patris et Spiritus honoris æqualita-
τιμον ἔδειξε . καὶ γὰς περὶ τῷ πνεύματος tem oftendit . De Spiritu enima
Q4 dixit .
 248 B. THEODORETI INTERPRET .

dixit, quod bac omnia operetur εἴρηκεν , ὅτι πάντα ταῦτα ἐνεργεῖ καθ
ficut vult : et de Deo , quod pofiue ως βέλεται˙ καὶ περὶ τὸ Θεοῦ , ὅτι
rit membra ut voluit. 19. Quod . ἔθετο τὰ μέλη καθὼς ἠθέλησεν . ιθ'. Εἰ
Geffent omnia vnum membrum, ་
vbi corpus? 20. Nunc autem mul. δὲ ἦν τὰ πάντα ἓν μέλος , ποῦ τὸ σῶ
ત
ta quidem membra, vnum autem ήμα ; κ . νῦν δὲ πολλὰ μὲν μέλη , ἓν δὲ
corpus. Effet enim corpus inu- ο σῶμα . , ῎Αχρηςον γὰρ ἂν ἦν τὸ σῶ
*
tile , quod membrorum non ha- μα , τὴν τῶν μελῶν οὐκ ἔχον διαφοράν.
beret differentiam , Deinceps
ἐντεῦθεν λοιπὸν τοὺς τὰ μείζονα τῶν
porro docet eos qui maiora do-
na acceperunt , ne alios defpici. χαρισμάτων εἰληφότας διδάσκει ,
ant, fed tamquam membra ne- διαπλύειν τοὺς ἄλλες , ἀλλ᾿ ὡς ἀναγκαῖα
ceffaria honorent. 21. Non pot- μέλη τιμῶν . ηκα . Οὐ δύναται δὲ ὁ ἐν
eft autem oculus dicere nanui , φθαλμὸς εἰπεῖν τῇ χειρὶ , χρείαν
Opera tua non indigeo : aut iter
rum caput pedibus , Non eftis mi. 9σου οὐκ ἔχω , ἢ πάλιν ἡκεφαλὴ τοῖς
bi necefari . 22. Sed mutio migis υποσί, χρείαν ὑμῶν οὐκ ἔχω · κβ '. Αλ-
quæ videmur membra corporis in . πλὰ πολλῷ μᾶλλον τὰ δοκένια το σώμα .
* firmiora effe, neceffariora * funt:1ος μέλη ἀσθενέςέρα ὑπάρχειν , ἀναγ
23. Εt quæ putamus ignobiliora καλά ἐςι 2 κγ '. Καὶ ἃδοκῶμεν ἀτιμότερα
ete membra corporis , his abun- ,εἶναι τὸ σώματος , τέτοις τιμὴν περισσο-
effe
dantiorem honorem circumdamus . Πέραν περιίθεμεν . Ασθενέτερα τῶν
Ex partibus imbecilliores et ma-
gis necefloriæ funt iecur et cere . μορίων, καὶ ἀναγκαιότερα , τὸ ἧπας 2 καὶ ὁ
brum . Ofta enim his firmiora ἐγκέφαλος · τούτων γὰρ τὰ ὀξᾶ σεγα-
funt et validiora :magis tamen νώτερα · ἀλλ᾽ ὅμως πλείονος ἀσφαλέ
munitæ funt a creatore.
Ex par . ας τετύχηκε παρὰ τοῦ ποιητῆ . ἀτιμό
tibus rurfus corporis ignobiliores τεροι δὲ πάλιν τῶν τοῦ σώματος μορί
videntur effe pedés : fed tamen
eorum quoque multam curam ων εἶναι δοκῶσιν οἱ πόδες . ἀλλὰ καὶ τέ
gerimus , calceis eos tegentes . των πολλὴν ποιούμεθα πρόνοιαν , τοῖς ε
Er quæ inbonefta fint noftra , ab- ποδήμασιν αὐτοὺς συγκαλύπτοντες .
andantiorem boneftatem habent . „ Καὶ τὰ ἀχήμονα ἡμῶν εὐχημοσύνην
»
autem noftra mulius περισσοτέραν ἔχει. κδ '. Τὰ δὲ εὐχής
24. HoneftaFacies
egent. enim non eget
tegumenta a genitales autein εμονα ἡμῶν & χρείαν ἔχει. Τὸ μὲν
partes etnos vefte tegimus , et γὰρ πρόσωπον οὐ δεῖταικαλύμματος
matura eis pilos tamquam ali. τὰ δὲ παιδογόνα μόρια καὶ ἡμεῖς τῇ
quod indumentum addidit . ἐσθῆτι καλύπτομεν ,καὶ ἡ φύσις αὐτοῖς
Hoc enim fubiunxit , Sed De. τὰς τρίχας οἷόν τι περιβόλαιον περιτέ
us temperauit corpus , et cui θεικε . τέτο γὰρ ἐπήγαγεν Α 'ὁ
deerat bonorem abundantiorem Αλλ᾿
do
tribuen , Ita clunib us con- » Θεὸς συνεκέ ρασε τὸ σῶμα , τῷὑφερῶντι
texit partem qua egeritur . περισσοτέραν τιμὴν δούς . Οὕτω τοῖς
Inhonefta autem vocauit ex γλε ]οῖς τὸ τῆςἀποκρίσεως συνεκάλυψε
communi opinione.
25. Κι μόριον . αχήμονα δὲ κέκληκεν ἀπὸ τῆς
non fit fchifina in corpore , κατεχούσης δόξης . κέ . Ἵνα μὴ χίσμα
fed in id ipfum pro ι,
inuicem ἐν τῷ σώματ ἀλλ ὰ τὸ αὐτὸ ὑπὲς ἀλ-
felicita fint membra . 16. Εt f χλήλων μεριμνῶσι τὰ μέλη . κε. Καὶ ἐ
278
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. XII . 249

ντε πάχει ἓν μέλος, συμπάχει πάντα quidem patitur vnum membrum ,

d fi-
υτὰ μέλη είτε 17 ) δοξάζεται ἓν μέλος, compatiuntur omnia membra : f
úe gloriatur vnum membrum, con-
συγχαίρει πάντα τὰ μέλη . Ταύτην gaudent omnia membra. Hac
ἔςιν εὑρῶν τὴν ἄκραν κοινωνίαν κρατῇ . fumma focietas inuenitur locum
σαν ἐν τοῖς μορίοις τοῦ σώματος . καὶ habere in partibus corporis. Si
totum
γὰρ τοῦ ποδὸς προσπλαίοντος , ἅπαν pes enim offendatur ,
ἀνιᾶται τὸ σῶμα καὶ ὄνυχος πέρα τῆς 2 corpus moleftia afficitur : & fi
χρείας τεμνομένε , 15 ) πάντοσε χωρῶ vnguis plus quamopus fit fece-
tur , per totum corpus peruadit
τῆς ὀδύνης ἡ αἴθησις˙ καὶ γλώττης fenfus doloris : et fi lingua ma-
βλασφημούσης ἢ ψευδομένης , δακρύς . le dicat , vel mentiatur , fent
σιν ὀφθαλμοί · καὶ αὖ πάλιν ξητορεύς . oculi, et rurfus fi oratorie loqua-
σης μειδιῶσι, τὴν εὐφροσύνην ὑποσημαί. tur , rident , gaudium fignifican-
tes. Cum ita fimilitudinem plu-
νοντες . οὕτω τὴν εἰκόνα δείξας διὰπλε
ribus oftendiffet, ad propofitum
όνων, ἐπὶ τὸ προκείμενον μεταβαίνει . reneritur . 27. Vos aurem eftis
εκζ '. Ὑμᾶς δέ ἐξε σῶμα Χρισε , καὶ μέ· corpus Chrifti, et membra ex par-
υλη ἐκ 19) μέρες... Οὐ γὰρ ὑμεῖς μό- τε. Non enim vos foli , fed o-
YO!, ἀλλὰ πάντες οἱκατὰ τὴν οἰκεμένην mnes qui in vniuerfo orbe ter-
Propterea
πεπιςευκότες · διὰ τῦτο γὰρ τὸ ἐκ μέ . rarum crediderunt.
enim adiecit illud ex parte. De-
ρους προστέθεικεν . εἶτα διδάσκει τῆς inde docet ordines ecclefia . 28.
ἐκκλησίας τὰ τάγματα . „ κή . Καὶ οὓς Et quosdam quidem pofuit Deus
ωμὲν ἔθετο ὁΘεὸς ἐν τῇ ἐκκλησία , πρῶ- in ecclefia , primum Apoftolos.
στον ἀποτόλες ., Οὐ 2ο ) μόνον λέγει Non dicit folos duodecim , fed
τὰς δώδεκα , ἀλλὰ καὶ τοὺς ἑβδομήκον- etiam feptuaginta , et eos qui
poftea eandem gratiam funtadepti.
τα , καὶ τοὺς μετὰ ταῦτα τῆς χάριτος Nam et ipfe poftea vocatus ein-
ταύτης τετυχηκότας . καὶ γὰρ καὶ αὐτ dem ordinem confecutus eft , et
τὸς ὕτερον κληθεὶς τῆς χειροτονίας beatus Barnabas , et alii præterea
ταύτης τετύχηκε, καὶ ὁ μακάριος Βαρ- innumerabiles . Sed et Εpaphro-
νάβας,
· καὶ ἕτεροι πρὸς τούτοις μύριοι · ditum vocat apoftolum Philip-
καὶ τὸν Ἐπαφρόδιτον δὲ ἀπότολευ τῶν penfium : Veftrum , inquit a ) ,
apoftolum , et adiutorem necef-
Φιλιππησίων καλεῖ · ὑμῶν γάς , φησιν , fitatis meæ .
* Secundo Prophetas .
ἀπόςολον καὶ συνεργὸν τῆς χρείας μου . Non eos dicit qui erant an-
Δεύτερον προφήτας. » Οὐ τοὺς πρὸ το gratiam , fed qui in
τῆς χάριτος λέγει, ἀλλὰ τοὺς 21 ) ἐν τῇ as gia-

17) Theod . ep . 125 , εἰ δοξ. μελ . 18 ) πάντοτε. Β . 19) μέλες habet Theodoret.
ad Pfalm . 83, 10. cum pluribus PP . et verfione latina vetere, cui accome
modatam ab editoribus PP. effe hanc lectionem fufpicatur Werftenius ad
1.1.; quamquam aeque potuit illa leétio per errorem fiue in audiendo , fiue
in fcribendo nata effe. Certe in Theodoretum a Sirmondo editum hæc fufpicio
minime cadit, in quo, noftro quidem in loco , Hervetus et Sirmondus ver-
fionem latinam huic textui, non hunc verfioni, accommodarunt. Et vero
etiain ad Cant. 4 ; 11. et græco texui fuum : ἐκ μέρες reliquit Sirmondus ,
et in latina verfione de membro conuertit in ; ex parte. 30) μήνες. Β.
*I) ap .Dec. μετὰ τὴν χάριν .
Phil a 25
250 B. THEODORETI INTERPRET.

gratia : ex quibus erat Agabus, χάριτι ἐξ ὧν ἦν Αγαβος , καὶ οἱ ἐν Αν-

et qui Antiochia prophetarunt , τιοχεία προφητεύσαντες , καὶ αὐτὸς ὁ
et ipfe diuinus apoftolus. Ter- θεῖος ἀπότολος. Τρίτον διδασκάλους.
tio Doctores. Hi enim a diuina
gratia infpirati , et diuinorum Καὶ γὰρ οὗτοι ὑπὸ τῆς θείας ἐμπνεό .
dogmatumn doctrinamn afferebant, μενοι χάριτος , καὶ τὴν περὶ τῶν θείων
etmoralein adhortationem adhi δογμάτων διδασκαλίαν προσέφερον , καὶ
bebant. Deinde virtutes , exinde τὴν ἠθικὴν ἐποιῶνο παραίνεσιν . Ἔπε
gratias curationum . His do &tri.
nam prepofuit, non abs re, fed τα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμά
docens propter hanc illa effe, non υτων , Τέτων τὴν διδασκαλίαν προτέ-
hanc propter illa . Doëtrina enim θεικεν , οὐχ ἁπλῶς , ἀλλὰ διδάσκων ὡς
falutem procurabat : fed quoniam ἐκεῖνα διὰ ταύτην , οὐκ αὐτὴ δι᾽ ἐκεῖναι.
absque fignis illam non recipie : ἡ γὰρ διδασκαλία τὴν σωτηρίαν ἐπραγ- 1
bant , neceffario miracula, veluti ματεύετο ἐπειδὴ δὲ χωρὶς σημείων ἐκ
pignora quædamn , dabantur eis
ἐδέχοντο ταύτην, ἀναγκαίως οἷόν τινα
qui accedebant, opitulationes, gu.
bernationes. Ecclefiarum admini. ἐνέχυρα τὰ θαύματα τοῖς προσιοῦσιν
ftrationes innuit his ἐδίδοντο. Αντιλήψεις
verbis. 99 , κυβερνήσεις .
Genera linguarum . Vltimum loc . Τὰς τῶν ἐκκλησιῶν οἰκονομίας διὰ τού
donum pofuit, non temere fed των δεδήλωκε . Γένη γλωσσῶν. Ἔχα
quia de eo fibi valde placebant,
et eo ad oftentationem ,non ad τον τόδε τὸ χάρισμα τέθεικεν, οὐχ α
neceffitatem vtebantur. Ea enim πλῶς , ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μέγα ἐπὶ τούτῳ ἐ
de caufa pofuit etiam ordinen φρόνεν, καὶ λίαν αὐτῷ ἐπιδεικτικῶς καὶ
donorum , et dixit quodnam fit 1οὐκ ἀναγκαίως ἐχρῶντο . τότε γὰρ ἕνεκα
primum , quod fecundum ,et καὶ τὴν τάξιν τέθηκε τῶν χαρισμάτων,καὶ
vt eorum quæ εἶπεποῖον μὲν πρῶτον, ποῖονδὲ δεύτερονκαὶ
,
funt magis neceffaria curam ge-
rant. 29. Numquid omnnes Apo. ποῖονΤρίτον , ἵνα τῶν ἀναγκαιοτέρων ἐπιμε
ftoli ? numquid omnes Propheta ? λῶνται . κθ'Μὴ πάντες ἀπόςολοι ; μὴ
numquid omnes doëtores ? 30.Num- πάνες προφῆται ; μὴ πάνες διδάσκα
quid omnes virtutes ? numquid όλοι ; λ '.Μὴ πάνες δυνάμεις ; μὴ πάνες
omnes gratiam habent curationum ?
numquid omnes linguis loquuntur : » χαρίσματα ἔχεσινἰαμάτων ; μὴ πάνες
numquid omnes interpretantur ? υγλώσσαις λαλέσι ; μὴ πάντες διερμη-
Per hæc rurfus confolatus eft νεύεσι ; » Διὰ τέτων πάλιν ἐψυχαγώ
eos qui fibi videbantur minora γησε τὲς τὰ ἐλάττονα δοκῶντας εἰληφέ‐
donaaccepiffe , et aperte docuit και χαρίσματα , καὶ σαφῶς ἐδίδαξεν ,
fieri non poffe vt omnes eadem ὡς οὐχ οἷόν τε ἦν πάντας τὰ αὐτὰ
habeant , et quod fui inuicem
indigeant, ficutmembroruinal. χειν , καὶ ὅτι ἀλλήλων προσδέονται, ὥσ
terum alterius auxilio indiget . περ τῆς ἀλλήλων ἐπικουρίας δέονται
35. Aemulamint autem charifmata τὰ μέλη . „ λα.Ζηλᾶτε δὲ τὰ χαρίσμα
meliora . Legerunt hoc quidamn „ τα τὰ κρείττονα . Τοῦτό τινες κατ᾿ἐ-
per interrogationem pro eo ρώτησιν ἀνέγνωσαν, ἀντὶ τοῦ , ὅλως γὰρ
quod eft , Charifmata ineliora ἐφίεσθε τῶν μειζόνων χαρισμάτων ; εἰ
omnino defideratis ? Si reue-
και defideratis , ego vos ad ea 22) ὄν]ως ἐφίεσθε , ἐγὼ ὑμᾶς 23) ἐπὶ ταῦ .
τα
w )Dec. ὅλως. 23 ) Illud ἐπὶ ταῦτα, quod expreffum erat in Sirmondiana verfi-
ene,reftituimus e B. atque Oecumenio.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. XIII . 251
1
τα ποδηγήσω προθύμως . τοῦτο γὰρ lubenter deducam . Hoc enim fub-
Et adbuc excellentiorem
ἐπήγαγε˙ Καὶ ἔτι καθ᾽ ὑπερβολὴν iunxit. Hoc. eft ,
πὁδὸν ὑμῖν δείκνυμι. Τουτέςι, τῶν καθ ' viam vobis demonftro.
donorum longe maiorum viam
ὑπερβολὴν μειζόνων χαρισμάτων δεί oftendo : et eos docet, quod his
κνυμι τὴν ὁδόν · καὶ διδάσκει αὐτοὺς ὡς omnibus præftantior fit proximi
τούτων ἁπάντων κρείτων ἡ περὶ τὸν dilectio .
πέλας ἀγάπη .
CAPVT XIII .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ .

2006 , ἂν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώ . 1. Si linguis bominum loquar er

EἘὰν > charitatem au-
ήπων λαλῶ , καὶ τῶν ἀγγέ
tem non * habeam , faftus fum velut
πλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω , γέγονα χαλ- es fonans, aut cymbalun tinniens .
„ κὸς ἠχῶν , ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον . , Donum linguarum comparatio-
Πρῶτον απάν ]ων τέθηκε τὴν παρεξέτα- nem inftituens primum omniuin
σιν ποιούμενος τὸ χρισμα τῶν γλωσ . pofuit , quoniam hoc apud il-
σῶν ,ἐπειδὴ τῦτο παρ᾽ αὐτοῖς ἐδόκει με- Ios videbatur effe Maius
aliis maius
autemn
ac præftantius .
ζον εἶναι τῶν ἄλλων · μεῖζον δὲ αὐτὸ ὑπο ipfum exiftimabant quoniam
ελάμβανον , ἐπειδὴ πρὸ τῶν ἄλλων αο ante alia omnia apoftolis datum
πάντων τοῖς ἀποςόλοις ἐδόθη κατὰ τὴν eft in die Pentecoftes , quando
Dim
τῆς πεντηκοςῆς ἡμέραν , τῷ παναγίου venit fanctiffimus Spiritus .
ἐπιφοιτήσαντος πνεύματος . λέγει τοί. cit ergo,Etiamfi omnium homi-
num voces norim , et præterea
νυν , ὅτι κἂν πάσας εἰδῶ τὰς τῶν ἀνθρώ- voces inuifibilium poteftatum, in
πων φωνάς , πρὸς δὲ τούτοις καὶ τὰς τῶν proximum autem charitatem non
ἀοράτων δυνάμεων , τὴν δὲ περὶ τὸν πέ habeam , ab inanimis inftrumen
λας ἀγάπην μὴ ἔχω , τῶν ἀψύχων ὀρ. tis nihil differo . Angelorum au-
γάνων ἐδὲν διενήνοχα . ἀγγέλων δὲ γλώτ . tem linguas dicit, non quæ fen-
τας οὐκ αιθητὰς λέγει , ἀλλὰ νοητάς fu , fed quæ intelligentia percipi
untur, per quas et vniuerforum
τινας, δι ὧν καὶ τῶν ὅλων ὑμνοῦσι Θε- Deum laudant , et inter fe collo-
ὸν, καὶ ἀλλήλοις προσδιαλέγοντα . ἤκε- quuntur . Eos enim laudantes
ι
σε γὰρ αὐτῶν καὶ Ἡσαΐας ὑμνέ ντων , audierunt Efaias et Ezechiel ;
καὶ Ἰεζεκιὴλ , καὶμέντοι Δανιὴλ προσ- quinetiam Daniel eos inter fe lo-
διαλεγομένων αὐτῶν ἤκουσε , καὶ Ζa- quentes audiit , et Zacharias , et
Michæas. Diuinus autem apo-
χαρίας , καὶ Μιχαίας , τέθεικε δὲ αὐτὸ folus hos pofuit hyperbolice , cha-
ὁ θεῖος ἀπόςολος ὑπερβολικῶς , δεῖξαι fitatis lucrum volens oftendere .
βουλόμενος τῆς ἀγάπης τὸ κέρδος . β '. 2. Etfi habuero prophetiam , et no-
» Καὶ ἐὰν ἔχω 1 ) προφητείαν , καὶ εἰδῶ τὰ uerim myfteria omnia , et omnem
ωμυςήρια πάντα , καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν . fcientiam : etfi bahuero omnem f
dem , ita ut montes transfe
καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν1 πίςιν , ὥςε ὄρη ram charitatem autem 1107
μεθιςάνειν ,ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω , δὲν εἰμί babuero , nibil fum . Rurfus
Πάλιν τὰ τῷ ὄλι μείζονα τῶν χαρισμά- ea quæ reuera donorum funt
των , τὴν προφητείαν καὶ τὴν πίςιν , τῇ maximna , prophetiam et fidem ,
cum

1) Β . πᾶσαν τὴν γνῶσιν, quod paullo poft in hos verfi non legitur in hoc codice ,
 252 B. THEODORETI INTERPRET .

cum charitate comparans , oftendit αγάπη παραθεὶς , ἔδειξη τῆς ἀγάπης

charitatem effe fuperiorem . Hac τὴν νίκην . τέθεικε δὲ ταῦτα πάλιν, όχι
·
autem rurfus pofuit , non fimpli-
citer , fed cum amplificatione. De ἁπλῶς, ἀλλὰ μετ᾿ ἐπιτάσεως . περὶ μὲν
prophetia enim dixit, Si nouerim γὰρ τῆς προφητείας ἔφη , ἐὰν εἰδῶ τὰ•
myfteria omnia , et omnem fcientiam : μυςήρια πάντα , καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν
de fide auten , Vt montes transfe- περὶ δὲ τῆς πίςεως, ὥςε ὄψη μεθιςάνειν.
ram . Et ea ratione oftendit effe ἀλλὰ καὶ ὕτως ἔδειξεν ὑπερκειμένην τῆς
præftantiffimam charitatis poffes-
fionem . 3. Εt fi diftribuero in ci. ἀγάπηςτὴν κτῆσιν . κγ'. 2 )Καὶ ἐὰν ψω
bos pauperum omnes facultates meas, η μίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά με , καὶ
etfi tradidero corpus meumitavtan- ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμα με , ἵνα καυδή .
deam , charitatem autem non babue- 5σωμαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω , ἐδὲν ὠφε
vo , nihil mihi prodeft . Hic cum » λᾶμαι . Ενταῦθα τοῖς μεγίςοις
<
maximis virtutum formis , pecu- δεσι τῆς ἀρετῆς τῇ τῶν χρημάτων
, -
niarum fcilicet contemptu , et ro-
Puntaria paupertate ,etcertainini περοψία , και αὐθαιρέτῳ πενία ,καὶτοῖς
bus illis quæ pro pietate fubeun- ὑπὲρ τῆς εὐσεβείαςἀγῶσι, τὴν ἀγάπην
tur , caritatem conferens , oftendit συγκρίνων, δείκνυσι καὶ ταῦτα νικῶσαν .
hæc etiam vincere . Porro autem καὶ ταῦτα δὲ πάλιν μετ᾿ἐπιτάσεως τέ
hæc item pofuit cum amplificatio- θεικε καὶ γὰρ ἐπὶ τῶν ὑπαρχόντων εἰς
ne. Etenim de facultatibus dixit,
Si diftribuero in cibos pauperum fa . ρηκεν, ἐὰν ψωμίσω τὰ ὑπάρχοντά με ,
cultatesmeas,hoc efi , fi ipfe meis τετέςιν ἐὰν αὐτεςγὸς γένωμαι τὰ ἐμαυ
manibus res meas diftribuam , et τg διανέμων, καὶ θεραπεύων τες δεομέ
pauperum curam geram. Et in ves˙ καὶ ἐπὶ τῷ μαρτυρίε ἐχ ἁπλῶς
martyrio non pofuit fimpliciter τὸν θάνατον τέθεσεν , ἀλλὰ τὸν τε σώ .
mortem, fed corporis exuftionem :
*hic * enim dolor aliis fuppliciis ματος ἐμπρησμόν˙ τῦτο γὰρ δὴ τὸ πά
grauior videtur. Quæfiuerit au- θος τῶν ἄλλων τιμωριῶν‫اد‬δοκεῖ χαλεπώ-
tem fortaffe quispiam , quomodo τερον εἶναι, καὶ ἴσως ἄν τις ζητήσειε ,
fieri poffit , vt qui hæc fecerit , ca- πῶς τὸν ταῦτα δεδρακότα δυνατὸν τῆς
ritatem non habeat. Sciendum ἀγάπης ἔρημον εἶναι. χρὴ τοίνυν εἰδέναι,
2
ergo ,quod iuftus iudex non fo- ὡς ἐτὸ δίκαιον μόνον ἔργον ὁρᾷ ὁ δίκαιες
lum iuftum factum cernit , fed et-
iam facti confilium . Sunt enim κριτής , ἀλλὰ καὶ τὸν τῷ ἔργε σκοπόν .
multi , qui propter humanam glo- εἰσὶ δὲ πολλοὶ δι᾽ ἀνθρωπίνην δόξαν πλῶς
riam multa faciant : et eft proba . 5α ἐπιτηδεύοντες · καὶ εἰκὸς τὸν ἀπο-
bile, eum qui poffeffionibus renun- κτώμενον τὴνἀπ᾿ ἀνθρώπων δόξαν της
tiat hoc agere vt gloriam venetur θη
: ρώμενον τῦτο ποιεῖν . ἀλλ᾽ αὖ πάλιν διο

legem diuinam , etregni celorum τὸν θεῖον νόμον , καὶ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς
defiderium ,1 et non vt curam ge- τῶν ἐρανῶν βασιλείας , καὶ ὦ διὰ τὴν
rat pauperum . Sciendum eft au . τῶν δεομένων ἐπιμέλειάν τε καὶ θερα
tem ,
quod diuinus apoftolus πέραν . εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς πολλὰ ὁ
multa hyperbolice dicat , vt
vt θεῖος ἀπόςολος
θεῖος ἀπόςολος ὑπερβολικῶς τίθησι ,
propofitam doftrinam confirmnet. τὴν προκειμένην κρατύνων διδασκαλίαν.

2 ) Hac : καὶ ἐὰν ψωμίσω ὑπάρχοντά με omiffa funt in B.

 EPIST . I. AD CORINTHIOS. CAP. XIII .
253

ἔτω καὶ Γαλάταις ἐπιτέλλων ἔφη˙ καν Ita etiam ad Galatas fcribens di-
ἐγὼ ἢ ἄγγελος ἐξ ἐρανῦ εὐαγγελίσηται cit ,a )Etfi ego aut angelus de car-
lo euangelizet vobis præter id quod
ὑμᾶς παρ᾿ ὃ παρελάζετε , ἀνάθεμα ἔσω . accepitis
anathema
, fit. Ac fcie-
καὶ ἤδει μὲν ὡς ἐχ οἷόντε αγγέλων τι-
bat quidem fieri nonpoffe , vt ant
νὰ τἀναντία διδάξαι τοθες κηρύγμα- gelus quispiam doceret contrarig
τος · ὅμως δὲ αὐτὸ τέθεικε , διδάσκων μη- diuinæ prædicationi : hoctamen
δενὶ πιτεῦσαι ἄλλην
‫اد‬ τινὰ διδασκαλίαν pofuit , docens nulli aliam doâtri
προσφέροντι , κἂν ἄγαν ἀξιόπιςος ᾖ . nam afferenti effe credendum , et-
„ δ΄. Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ . Φέρει γε-
ritas patiens eft. Quæ proximo
ναίως τῷπέλας τὰ ἐλατώματά , φησί.
defunt magno etgenerofo fert ani
» Χρητεύεται. Ἡμερότητι χρῆταικαὶ imno . Benigna cft. Manfuetudine
Caritas non
καλοκαγαθία . η Ἡ ἀγάπη ἐ ζηλοῖ. „ et probitate vtitur .
æmulatur. Inuidiæ vitium non
Οὐ δέχεται τῷ φθόνε τὸ πάθος . 9 Ἡ admittit. Caritas non agit perpen
8
ν ἀγάπη & περπερεύεται. Οὐ πολυ- ram . Non curiofe fcrutatur quæ
πραγμονεῖ τὰ μὴ ἀνήκοντα˙ τέτο γάρ non attinet. Hoc enim eft perpe-
ἔτι τὸ περπερεύεσθαι ἐ ψηλαφᾷ τὰ ram agere . Non attingit menfia-
μέτρα τῆς ἐσίας τῷ Θεῷ , ἐδὲ ἀνακρίνει tam diuinænaturæ , nec ea inqui-
ἐν οἷς οἰκονομεῖ , ὅπερ τινὲς εἰώθασιν. ού . bus eius difpenfatio verfatur exa-
minat , quod nonnulli facere con-
δὲν προπετὲς ὁ ἀγαπῶν ἀνέχεται προς
fueuere. Qui habet caritatem , nihil
ξαι. τὸ γὰρ ἡ ἀγάπη , ἀντὶ τῇ , ὁ τὴν temner facere in animum induci .
e t
ἀγάπην ἔχων. » Οὐ φυσιῶται . » Οὐκ Caritas enim , pro eo quod eft ,
ἐπαίρεται κατὰ τῶν ἀδελφῶν . κέ. Οὐκ qui habet caritatem . Non inflatur
„ ἀχημονεί. Οὐδὲν τῶν εὐτελῶν τε καὶ Aduerfus fratres non effert fefe .
ταπεινῶν τῆς τῶν ἀδελφῶν ὠφελείας 5 . Non eft ambitiofa . Nihil vile et
1 abiectum pro vtilitate fratrum face-
ἕνεκα παραιτείται δράσαι, ἄχημον τὴν
re recufat , indecoram eiusmodi
τοιαύτην πράξιν ὑπολαμβάνων . ,, Ou actionem effe ducens. Non quærit
τη ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς . Τῦτο πολλάκις ὁ quæ fua funt. Hoc fepe dixit di-
θεῖος ἀπόςολος εἴρηκε ; μὴ ζητῶν τὸ vinus apoftolus , 6 ) Non quærens
ἐμαυτᾶ συμφέρον , ἀλλὰ τὸ τῶν πολλῶν, meam vtilitatem , fed multorum ,
‫اد‬ vt feruentur. irritatur . Si
ἵνα σωθῶσιν . „Οὐ παροξύνεται · , Κἂν aliqua moleftia Non
ab aliquo affectus
λυπηρὸν παρά τινος γένηται, φέρει fuerit, fert toleranter propter ftu-
μακροθύμως δι᾿ ἣν ἔχει φιλοσοργίαν. diuin dilectionis . Non cogitat ma-
» Οὐ λογίζεται τὸ κακόν. Συγγινώσκει lum . Ignofcit erratis, non mala
τοῖς ἐπλαισμένοις , ἐκ ἐπὶ κακῷ σκοπῷ animi propofito effe facta exifti-
ταῦτα γεγενῆσθαιὑπολαμβάνων. 5. Οὗ inans. 6. Nongrudet fuper iniqui-
tate congauder autem veritati.
τη ἀδικία , συγχαίρει δὲ τῇ * Quæ iniufta funt habet odio : iis *
» χαίξει ἐπὶ τῇ
πἀληθείᾳ . , Μισᾶ τὰ παράνομα , συν- autein quæ bona et honefta funt
εὐφραίνεται τοῖς καλοῖς . ζ΄. Πάντα delectatur . 7: Omnia fuffert .
ωςέγει... ᾿Ανέχεται διὰ τὴν ἀγάπην Quæ nolefta funt propter dile-
dtionem fuftinet . Omnia cree
τῶνλυπηρῶν. Πάντα πιςεύει . » Αψευ- dit A mendacio alienuin
δῆ νομίζει τὸν ἀγαπώμενον . Πάντα putat quem diligit. Omnia
Sperar.
a) Gal. 1, 8. ¿) 1 Cor. 10, 33,
254 B. THEODORETI INTERPRET .

Sperat. Etfi viderit eum ad deterius ηἐλπίζει . Κἂν ἐπὶ τὸ χεῖρον ἴδη ξέ-
inclinare , exfpectat
eius mutatio- ψανία , προσμένει αὐτῷ τὴν ἐπὶ τὸ κρατ .
nem in melius. - Omnia fuftinet .
Nihil eorum , quæ in ipfum funt, τον μεταβολήν . »η .Πάντα ὑπομένει. 99
poteft eum a dilectione deiicere . *
Οὐδὲν αὐτὸν τῶν εἰς αὐτὸν γινομένων
Hæc diuinus apoftolus cum figil- ἀποῤῥίψαι δύναται τῆς ἀγάπης . ταῦ
latim effet perfecutus , videretque τα κατὰ μέρος διεξελθὼν ὁ θεῖος ἀπό
ad laudandam caritatem linguam ςολος, καὶ θεασάμενος εἰς τὴν τῆς ἀγά
non fufficere , fubiungit breuiter :
8. Caritas nunquamexcidit. Hoc της εὐφημίαν ἐκ ἐξαρτᾶσαν τὴν γλῶτ
eft , non labitur , fed femper ταν, ἐπάγει συντόμως · „ ή . Ἡ ἀγάπη
manet firma , et ftabilis , et η & δέποτε ἐκπίπλα . , Τετέςιν ἐδιασφάλ
immobilis et perennis. Hoc λεται , ἀλλ᾽ ἀεὶ μένει βεβαία , καὶ ἀσά
Si-
enim per fequentia docuit. - λευτος, καὶ ἀκίνητος , ἐς ἀεὶ διαμένεσα .
ve prophetic euacuabuntur , fiue τῦτο γὰρ διὰ τῶν ἐπαγομένων ἐδίδαξεν .
lingua ceffabunt , fiue fcientia de-
firuetur. Futura quippe vita illis » Εἴτε δὲ προφητεῖαι καταργηθήσονται
non indiget. Rebusenin præfen- κετε γλῶσσαι παύσονται, είτε γνῶσις
tibus , fuperuacanea eft prophetia, ηκαταργηθήσεται. Ὁ γὰρ μέλλων
inutiles etiam linguæ fublata ea- βίος τέτων ἀνενδεής . περιτὴ γὰρ ἡ προ
tum differentia : ceffat quoquemi φητεία τῶν πραγμάτων παρόντων
nor cognitio , quando maior con-
' ceditur . Hoc enim fubiunxit ἄχρηςοι δὲ καὶ οἱ γλῶσσαι , τῆς τέτων
9. Ex parte enim cognofcimus , et ἀναιρεμένης διαφορᾶς . ἡ γνῶσις δὲ
ex parte prophetamus. io . Cum παύεται ἡἐλάτων χορηγεμένης τῆς
Ex
autem venerit quod perfeitum eft , μείζονος τότο γὰρ ἐπήγαγεν. πθ . Ἐκ
euacuabitur quod ex parte eft . Su-
peruacanea enim perfectis adole . ημέρες γὰρ γινώσκομεν , καὶ ἐκ μέρες
fcentulorum eft cognitio . Hac η προφητεύομεν .1. Ὅταν δὲ ἔλθῃ τὸ τέ
enim fimilitudine vfus eft etiam πλειον , τότε τὸ ἐκ μέρες καταργηθή
diuinus apoftolus. u . Cum eflem , σεται. Περιτὴ γὰρ τοῖς τελείοις τῶν
paruulus , loquebar vt paruulus , μερακίων ἡ γνῶσις. ταύτῃ γὰρ κέχρη-
Japiebam ut paruulus , cogitabam ται τῇ εἰκόνι καὶ ὁ θεῖος ἀπότολος .
vt paruutus . Quando autem fa γιά.Ὅτε ἤμην νήπιος , 3 )ως νήπιος ἐλά
Etus fum uir, euacuaui ea quæ
erint paruuli. Qui enim poft υλgν,ως νήπιος ἐφρόνεν , ὡς νήπιος ἐλο-
perfectam ætatem ingenii fubt υγιζόμην ὅτε δὲ γέγονα ἀνὴς, κατήρ-
litate et prudentia exornantur υγηκα τὰ τε νηπίς . Οἱ γὰρ μετὰ τὴν
? τελείαν ἡλικίαν ἀγχινοίᾳ καὶ συνέσει
puerili cognitione non indigent.
κοσμέμενοι , τῆς μερακιώδεςἐπροσδέον
Affimilauit ergo cognitionem ,
quæ nobis in prafenti vita data του γνώσεως . ἀπέκασε τοίνυν τὴνμὲν
* eft , puerorum cognitioni : eam ἐπὶ τῷ παρόντος βίε δεδομένην ἡμῖν γνῶ
autem quæ exfpectatur , cognitio· σιν τῇ τῶν νηπίων γνώσει , τὴν δέ γε προσ
ni virorum perfedtorum . Per δοκωμένην , τῇ τῶν τελείων ἀνδρῶν δι
hæc rurfus docens , de cognitio- δάσκων πάλιν διὰ τέτων, 4) μὴ μέγας
ne non iaftare fe debere illosqui φρονεν ἐπὶ τῇ γνῶσαι τὸς κατατέμνον
τὰς

ελαλ . ω . νην ., έφρ . ως νηΐ . , ἔλογ . ω. v. etc. legit Orat . to. de prouidentia , init.
4 ) μὴ non eft in B.
 EPIST . I. AD CORINT
1 HIOS . CAP . XIII. 255

τας τῆςἐκκλησίας τὸ σῶμα . , ιβ'.5 )Βλέ. corpusecclefiæ fcindebant . 12. Vi

» πομεν γὰρ ἄρτιδι᾽ ἐσόπρε ἐν αἰνίγμα- demus enim nunc per fpeculum in
2 τι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον. » enigmate:tunc autern facie ad fa
Σκιά , φησι, τὰ παρόντα τῶν μελλόντων . vmbra
funt futurorum . In fanctiffimno
ἐν γὰρ τῷ παναγίῳ βαπτίσματι τὸν enim baptifmo videmus figuram
τύπον ὁρῶμεν τῆς ἀναςάσεως, τότε δὲ refurre& tionis , tune autem ipfam
· αὐτὸν ὀψόμεθα τὴν ἀνάςασιν . ἐνταῦθα videbimusrefurre& tionem . Hic vi
τὰ σύμβολα τῷ δεσποτικός θεώμεθασώ- demus fymbola dominici * corpo- *
ris , illic autem ipfum Dominum
ματος , ἐκεῖ δὲ αὐτὸν ὀψόμεθα τὸν Δε- videbimus . Id enim fignificat, Fa-
σπότην . τοῦτο γὰρ , πρόσωπον πρὸς ciead faciem Videinus autem eius
.
πρόσωπον . ὁρῶμεν δὲ αὐτῷ δ τὴν ἀθέα · non quæ fub afpectum non cadit
τον Φύσιν τὴν πᾶσιν αόρατον , ἀλλὰ τὴν naturam , quæ a nullo cerni poteft,
ἐξ ἡμῶν ληφθᾶσαν . „» Αρτι γινώσκω ἐκ fed eam quæ de nobis fumta eft
ημέρες, τότε δὲ ἐπιγνώσομαι, καθὼςκαὶ Nunc cognofco ex parte , tunc autem
ἐπεγνώθην . Οὐ τῦτο λέγει, ὅτι ὡς Non hoc dicit, ficut cognitus fum
ἔγνωσμαι, γνώσομαι αὐτόν ἀλλ᾽ ἀκριβές cognofcam ipfum , fed perfe &tius
Ξερὸν αὐτὸν ὄψομαι, οτε δὴ προσωκείω . iptum videbo , vt qui ei familiaris
μένος αὐτῷ . τὸ γὰρ ἐπεγνώθην, ἀντὶ effectus fim . illud enim ,Cognitus
Junt, pofuit pro eo quod eft ,fami-
τῷ2 ᾠκειώθην τέθεικεν . ἔτω καὶ τῷ Μω ·
liaris factus fum . Ita etiam dixit
σε ἔφη , οἶδά σε παρὰ πάντας και ο ο
Mofi, a) Noui te præter omnes . Et
πόςολος , οἶδεΚύριος τὲς ἔντας αὐτῇ , apoftolus, b ) Nouit Dominus , qui
ἀντὶ τῇ , πλείονος αὐτὲς ἀξιοῖ προμη- funt fui, hoc eft , ampliori eos pro
θείας . ιγ'.6 ) Νυνὶ δὲ μένει πίξις, ἐλπὶς , videntia dignatur . 13. Nunc autem
caritas, tria hace
καὶ ἀγάπη , τα τρία ταῦτα , μείζων δὲ τέ .་ manent, fides, Jpes,
autem horum eft caritas.
9 των ἡ ἀγάπη .. Ἔδειξε παυόμενα τα τὰ oftendit ceffare dona ,folam autem
χαρίσματα , μόνην δὲ τὴν ἀγάπην μέ manere caritatein . Oftendit præte-
νεσαν. ἔδειξε δὲ καὶ τῶν γνωμικῶνκατ . vea eam præclara illa quæ in men-
ορθωμάτων αὐτὴν ὑπερέχεσαν. περιτ . te verfanturantecellere. Superua-
τὴ γὰρ πίςις ἐν τῷ μέλλοντι βίῳ , τῶν canca eft enimfides in futura vita ,
cum res euidenter apparent . Si
πραγμάτων ἐναργῶς φαινομένων. εἰ γὰρenim c) fides eft cutta perfuafio de
πίςις ἐλπιζομένων ὑπότασις , πραγμά · iis,quæ fperantur , rebus iam appa- -
των φαινομένων ἐκ ἔτι χρεία τῆς πίξεως . rentibus fide nonamplius opus eft .
ἔτω καὶ ἐλπὶς ἐκεῖ περιττή . ἐλπὶς γὰρ Ita etiam fpes eft illis fuperfua
Spes enim d) quæ videtur non eft
βλεπομένη ἐκ ἔσιν ἐλπίς · ὃ γὰρ βλέπει
ipes : quod enim videt quis ,
qui d
τις , τί καὶ ἐλπίζει ; ἡ δέ γε ἀγάπη ἐκεῖ fperat ? Caritas autem maiores il
lic vires habet , ceffantibus pere
μᾶλλον ἔχει τὸ κράτος , τῶν παθῶν πανο-
turbationibus , et cum corpo-
μένων , καὶ τῶν μὲν σωμάτων ἀφθάρτων
a quidem ab interitu aliena
facta

5) ῎Αρτι βλέπω ὡς ἐν ἐσόπτρῳ καὶ ἐν αἰνίγματι habet Theod . Orat. cit. Sic etiam
ad Cant. 2 , 3 : " Αρτι γὰρ βλέπω ὡς ε. ε . καὶ ὡς ἐν αἰν. 6) Theodoretus ad
Dan . 2, 49. ita recitat hunc verfum : νῦν γὰρ μένει μειζ. δε πάντων ἢ ἀγο
a) Exod . 33, 17. b) 2 Tim. 2, 19. x ) Ebr. 1 , 1. d) Rom . 8 , 24 .
 B. THEODORETI INTERPRET.
256

fadta fuerint, animi veronon nune γενομένων , τῶν δὲ ψυχῶν ἐκέτι νῦν μὲν
hoc , nunc illud voluerint. ταῦτα , νῦν δὲ ἐκεῖνα προαιρεμένων .

CAPVT XIV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δ.

1. Sedamini caritatem , ausulantia

vt νά . Διώκετε τὴν ἀγάπην , ζηλᾶτεδὲ
ἢ τὰ πνευματικὰ ,μᾶλλον δὲ ἕνας α
magna etis
prophet caritasam
res .eft Quoni ergo adeo ηπροφητεύητε .
, eiuspofes. Ἐπειδὴτοίνυν ὅτω μέ ་
fionem inagni facite , nec dona in . γιςόν ἐςι τῆς ἀγάπης τὸ χρῆμα , τὴν
verim fpiritalia contemnentes : præ ταύτης κτῆσιν περὶ πολλὲ ποιεῖσθε, μη
cateris autem prophetiam ample: δὲ τῶν πνευματικῶν ἀμελῶντες χαρισμά
Etimini. Rurfus enim eorum qui των πρὸ δέ γε τῶν ἄλλων τὴν προφη
propter donum linguarun fe effe. τείαν
2 ἀσπάζεσθε.2 πάλιν γὰρ τὴν ἐπὶ
runt fupercilium deprimit. 2. Qui
enim loquiturlingua,non hominibus τῷ χαρίσματι τῶν γλωτ ]ῶν φιλοτιμε
loquitur , fed Deo : nemo enim au- μένην τὴν ὀφρὺν κατατέλλει . β '. Ὁ
dit, fpiritu autem loquitur myfteria . » γὰρ λαλῶν γλώσσῃ ἐκ ἀνθρώποις λα-
Vtrumque fimul facit , et illorum πλεῖ, ἀλλὰ τῷΘεῷ · ἐδεὶς γὰρ ἀκέει ,
,
gloriæ cupiditatem reprehendit , et μυτήρια . Αμφό
doni vfumdocet .Datumenim eft υπνεύματι δὲ λαλεῖ
prædicatoribus propter diuerfas ho . τερα κατὰ ταυτὸν ποιεῖ ,καὶ τῆςἐκεῖ
** ininum * voces , vt qui ad Indos νων φιλοτιμίας κατηγορᾶ , καὶ τῷ χα-
veniebant, illorum vfi lingua di. ρίσματος διδάσκει τὴν χρείαν. ἐδόθη
vinam afferrent prædicationem : et γὰρ τέτο τοῖς κήρυξι διὰ τὰς διαφόρες
cum Perfis rurfus differentes , et τῶν ἀνθρώπων φωνάς · ἵνα πρὸς Ἰνδὲς
cum Scythis , et Romanis , et ἀφικνέμενοι, τῇ ἐκείνων χρώμενοι γλώτο
Aegyptiis , fingulorum linguis vfi, τη τὸ θεῖον προσφέρωσι κήρυγμα και
euangelicam doctrinam prædica- Πέρσαις πάλιν διαλεγόμενοι, καὶ Σκύ
rent. Superuacaneum erat ergo 9αις, καὶ Ῥωμαίοις , καὶ Αἰγυπλίοις , τοῖς
iis qui Corinthi differebant , vti ἑκάσων κεχρημένοι φωναῖς τὴν εὐαγγε‐
voce Scytharum , vel Perfarum , λικὴν διδασκαλίαν κηρύτωσι. περιτον
vel Aegyptiorum , quia illi intel- τοίνυν ἦν τοῖς ‫ اد‬ἐν Κορίνθῳ διάλεγομένοις ,
ligere non poterant. Quamob . τῇ Σκυθῶν , ἢ Περσῶν, ἢ Αἰγυπτίων και
rem diuinus dixit apoftolus , eum
qui linguis loquitur ,non loqui χρῆσαι φωνῇ , ἐπαίειν ἐκείνωνε δυνα
hominibus , fed Deo. Hoc enim μένων, ὦ δὴχάριν καὶ ὁ θεῖοςἀπότολος
eft quod adiecit , nemo eniuit au- ἔφη τὸνγλώταις λαλῶντα καὶ μὴ ἀν-
dir. Et ne inutile donum exifti θρώποις λαλεῖν , ἀλλὰ Θεῷ · τῦτο γὰρ
inaretur , fubiunxit, fpiritu autem ἐπήγαγεν,ἐδεὶς γὰρ ἀκέει. καὶ μη
loquitur myfteria. 3. Qui verὸ ἄχρησον τὸ χάρισμα νομισθῇ , ἐπήγαγε,
prophetat , hominibus loquitur adi- πνεύματι δὲ λαλᾶ μυτήρια . κγ ' . Ὁ δὲ
ficationem , et exhortationem , et προφητεύων ἀνθρώποις λαλῇ οἰκοδο-
confolationem . Omnes enim au- 9μὴν , καὶ παράκλησιν , καὶ παραμυ
diunt ea quæ dicuntur. 4. Qui ηθίαν. " Πάντες γὰρ τῶν λεγομένων
loquitur lingua , femetipfum adifi. ακέεσιν . δ '. Ὁ λαλῶν γλώσσῃ ἑαυτὸν
Qui enim aderant , non υοἰκοδομεν. Οὐ συνίεσαν γὰρ τὰ λεγό
μενο
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. XIV. 257

μενα οἱ παρόντες . „Ὁ δὲ προφητεύων intelligebant ea quæ dicebantur.

Qui autem prophetat ecclefiam
ἐκκλησίαν οἰκοδομεῖ · κ Ὁρῶντες γὰρ edificat , videntes enim, et cogita-

καὶ τὴν λογισμῶν ἀποκάλυψιν ,και την tionum reuelationem , et eorum

τῶν κρύβδην γινομένων φανέρωσιν , πλεί- quæ occulto fiunt manifeftatio-
5ην ὄνησιν εἰσεδέχοντο . καὶ ἵνα μή τις pem , maximam vtilitatein acci-
αὐτὸν ὑποτοπήση φθόνῳ βαλλόμενον piebant. Et ne quis exittimnaret,
ταῦτα λέγειν , ἀναγκαίως ἐπήγαγε˙ eum inuidia tactum hæc dicere ,
κ έ.Θέλω δὲ πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσ . neceffario fubiunxit : 5. Volo au
" tem omnes vos loqui linguis : ma-
2σαις, μᾶλλον δὲ ἵνα προφητεύητε μεί- gis autem prophetare. Nam ma-
5 ζων γὰρ ὁ προφητεύων , ἢ ὁ λαλῶν ior eft qui prophetat , quam qui
» γλώσσῃ , ἐκτὸς εἰ μὴδιερμηνεύη , ἵναἡ loquitur linguis , nifi interpretetur
5 ἐκκλησία οἰκοδομὴν λάβη . „» Σαφῶς vt ut ecclefia adificationem accipiat.
Aperte oftendit cur illud magis
· ἔδειξε διατί τὸ μᾶλλον τέθεικεν ἐγὰς pofuerit . Non detraho , inquit ,
σμικρύνω , φησὶ, τὸ χάρισμα , ἀλλὰ τὴν dono , fed eius vfum quæro . Ni
χρείαν αὐτῇ ζητῶ˙ μὴ παρόντος γὰρ fi enim adfit interpres , melior
· ἑρμηνέως , ἄμεινον ἡ προφητεία πλεῖον eft prophetia : maius enim habet
γὰρ ἔχει τὸ κέρδος. 5΄. Νῦν δὲ, αδελ- commodum . 6. Nunc aytem
”φοὶ , ἐὰν ἔλθω πρὸς ὑμᾶς γλώσσαις fratres , fi venero ad vos linguis
"
loquens , quid vobis prodero , nifi
κλαλῶν , τί ὑμᾶς ὠφελήσω , ἐὰν μὴ λα- vobis loquar aut in reuelatione
* λήσω ὑμῖν ἢ ἐὰνἀποκαλύψει , ἢ ἐν γνώ‐ aut in fcientia , aut in prophetia ,
„ σει , ἢ ἐν προφητεία , ἢ ἐν διδαχῇ.; aut in "doëtrina ? . Suam rurfus
1
Πάλιν τὸ ἑαυτῷ ὑπέθηκε πρόσωπον , τὲς perfonam fubdidit , eos qui ac-
κατηγορεμένες ταύτῃ παραμυθέμενος . cufabantur hac ratione confo-
lans . Ego enim , inquit , ad vos
ἐγὼ γάρ , φησι, πρὸςὑμᾶςἀφικνέμενος , veniens ,et linguarum diuerfita-
καὶ τῇ διαφορᾷ τῶν γλωτ]ῶν κεχρημέ- te vfus , quodnam vobis lucrum
μένος , ποῖον ἂν ὑμῖν προσκομίσαιμι κέρ- attulerim , nifi vtique doctrina
δος , εἰ μή ποτε ἄρα διδασκαλία χρησαί vtar , reuelans vobis occulta my-
μην, ἀποκαλύπλων ὑμῖν τὰ κεκρυμμένα fteria , et ad diuina deducens ,
μυτήρια , καὶ ποδηγῶν πρὸς τὰ θεῖα , et fuadens ea quæ conuenit ?
Affert autem etiam fimilitudinem
καὶ παραινῶν τὰ προσήκοντα ; τίθησι τ propofitæ couuenientem .
δὲ καὶ εἰκόνα τῷ προκειμένῳ λόγῳ κατ- * 7. Tamen qua fine anima funt vo- *
άλληλον . » ζ '. Ὅμως τὰ ἄψυχα φωνὴν cem dantia , fiue tibia , fiue citha-
διδόντα , εἴτε αὐλὸς , εἴτε κιθάρα , ἐὰν ra , nifi diftinctionem jonituum des
η διατολὴν τοῖς φθόγγοις μὴ διδῷ , πῶς derint, quomodo faetur id quod
‫اد‬
υ γνωσθήσεται τὸ αὐλέμενον , ἢ τὸ κιθα . canitur , aut quod citharinatur
8. Etenim fi incertam vocem de
υριζόμενον ; η. Καὶγὰς ἐὰν ἄδηλον φω- deris tube , quis parabit fe ad
„ νὴν σάλπιγξ δῷ , τίς παρασκευάσεται bellume Scitis autem vo's et-
ως iam , quod et tibia et cithara
yes πόλεμον ; » Ἴσε δὲ καὶ ὑμεῖς , ὡς
καὶ αὐλὸς , καὶ κιθάρα ῥυθμό τινος δεν numero aliquo et arte indigeant .

τα καὶ τέχνης . τέτων γὰς ἀπολαύον- Hæc enim fiabeant , etfi fintinani-
τα , καί τοι ἄψυχα ὄντα, ἐναρμόνιόν τι- ma , numerofum aliquem fonum
να εκπέμπει ήχήν . εἰ δὲ παρὰ ταῦτα emittunt . Sin autem fine iftis
R vfus
B. Thead . T. II.
 258 B. THEODORETI INTERPRET .

vfus quispiam his fuerit , quod τις χρήσαιτο τέτοις, ἄσημον τὸ ἀποτε
eficitur nihil fignificat. λέμενον . ὅτω καὶ σάλπιγξ , εἰ μὴ τὸ που
Ita etiam tuba , nifi clafficum ce-
dinerit , non vocat ad arma mi . λεμικὸν ἠχήσει, ἐχοπλίζει τες σρατιώ
lités. 9. Ita et vos per linguam τας. κθ'. Οὕτω καὶ ὑμεῖς διὰ τῆς γλώτ
nifi manifeftum fermonem dederi- y της ἐὰν μὴ εὔσημον λόγον δῶτε , πῶς
tis , quomodo fcietur id quod di. ἢ γνωθήσεται τὸ λαλέμενον ; ἔσεσθε
citur : Eritis enim in aera loquen- , γὰρ εἰς ἀέρα λαλῶντες . ί. Τοσαῦτα ,
tes. 1. Tam multa ut puta ge-
nera linguarum funt in hoc minmun-. neἰ τύχοι, γένη φωνῶν ἐτιν 1 ) ἐν κόσμω ,
do , et nibil fine voce eft. Quod n καὶ ἐδὲν αὐτῶν ἄφωνον. >> Ὅπερ ἐςὶν ὁ
in cithara eft numerofus fonus , ἐναρμόνιος ῥυθμὸς ἐπὶ τῆς κιθάρας, καὶ
er in tuba fignum claficum , ἐπὶ τῆς σάλπιγγος ἡ πολεμικὴ σημα
hoc in linguis eft interpretatio . σία , τῦτο ἐπὶ τῶν γλωτ]ῶν ἡ ἑρμηνεία .
Prefentibus enim non intelligen- τῶν γὰρ παρόντωνὦ συνιόντων ,εἰς αέρα
tibus , verba in aërem inaniter
diffunduntur. . u . Si ergo nefcie. μάτην διαχεῖται τὰ ῥήματα . μα '. Ἐὰν
μη εἰδῶ τὴν δύναμιν τῆς φωνῆς,
vo virtutem vocis , ero et cui lo- 92 ) ὧν μὴ
quar barbarus : et qui loquitur 9ἔσομαι τῷ λαλῶντι βάρβαρος , καὶ રહ્યું છે.
mibi barbarus. Idemn varie dic , λαλῶν ἐν ἐμοὶ βάρβαρος. Τὸ αὐτὸ
vos , quoniam
latores eftis fpirituum amu- διαφόρως εἴρηκεν .
, ad από β '. Οὕτωκαὶ ὑμεῖς ,
gationem eclefia quærite ut abun . nἐπεὶ ζηλωταί ἐτε πνευμάτων , πρὸς
detis. Per ironiam vocauit eos 9΄ τὴν οἰκοδομὴν τῆς ἐκκλησίας ζητεῖτε
æmulatores fpirituum . Præcipit , ἵνα περισσεύητε . Κατ᾽ εἰρωνείαν αὐ
autein eis , vt omnnia faciant pro τ8ς ζηλωτὰς πνευμάτων ἐκάλεσε · πα
vtilitate ecclefiæ . 13. Et ideo qui ρακελεύεται δὲ αὐτοῖς , τῆς ἐκκλησιαςι-
loquitur lingua , oret ut interpre- κῆς εἵνεκεν ὠφελείας πάντα ποιεν .
tetur.
Pere , inquit, ab eo qui „ γ΄. Διόπερ ὁ λαλῶν γλώσση , προσευ
dedit tibi donum linguarum , vt ἢ χέθω ἵνα 3 ) διερμηνεύση .» Αἴτησαι ,
etiam adiiciat donum interpreta- φησι, τὸν δεδωκότα σοι τὸ τῶν γλωτ-
tionis , vti ecclefiæ vtilitatem af-
feras . 14. Nam fiorem lingua , τῶν χάρισμα , προσθεῖναικαὶ τὸ τῆς ἐρ-
fpiritus meus orat , mens autem μηνείας, ἵνα προσφέρῃς τῇ ἐκκλησία την
men fine fructu eft. Fructus ὠφέλειαν. „ ιδ΄. Ἐὰν γὰρ προσεύξωμαι
eius qui dicit eft auditorum vti. » γλώτη , τὸ πνεῦμά 4 ) με προσεύχε
litas . Hoc etiam dixit in epi » ται , ὁ δὲ νες με ἄκαρπός ἐςι , Καρ-
ftola ad Romanos , a ) Vt aliquem πὸς τὸ λέγοντος ἡ ὠφέλεια τῶν ἀκεόν-
' fructum habeam in vobis , ficut των τῦτο καὶ ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίες εἴρη
et in cæteris gentibus. Αlia er- κεν, ἵνα τινὰ καρπὸν χῶ καὶ ἐν ὑμῖν , καθ´
go lingua differens , et iis qui ὡς καὶ ἐν τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν . ἑτέρα
audiunt interpretationem non τοίνυν γλώτη διαλεγόμενος , καὶ τοῖς
afferens " nullum habeo fru παρᾶσι μὴ προσφέρων τὴν ἑρμηνείαν ,
dtum , illis vtilitatem non ac · ἐδένα ἔχω καρπὸν , ὄνησιν ἐκείνωνμὴ δε
χομέ
1 ) ἐν κόσμῳ defideratur in B , 2 ) ὦν non eft in B. 3) Β. διερμηνεύη . 4) μ
non habet B.
a ) Roin . 1, 33,
 EPIST, I. AD CORINTHIOS. CAP. XIV.
259

χομένων. πιέ. Τί ἦν ἐξι ; προσεύξομαι τῷ cipientibus. 15. Quid ergo eft ?

υ πνεύματι , προσεύξομαι δὲ καὶ τῷ νοΐ· Orabo fpiritu , orabo et mente :
νοῦ
ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶδὲ καὶ τῷ palamfpiritu ,pallam et mente .
γνοΐ.„ Πνεῦμα 5 ) τὸ χάρισμα καλεῖ˙ temi autem declarationen eorum
νῦν δὲ τὴν σαφήνειαν 6 ) τῶν λεγομένων . quæ dicuntur . Dicit ergo , opor-
λέγει δὲ ὅτι προσήκει τὸν ἑτέρα γλώτη tere eum qui alia lingua loqui-
διαλεγόμενον, εἴτε ἐπὶ ψαλμῳδίας , εἴτε‫ اد‬tur , fiue in pfalmodia , fiue in
ἐπὶ προσευχῆς , εἴτε ἐπὶ διδασκαλίας,ηἢ oration , fiueetari
ipfum einterpr ad vtilita
in doëtrin tem
a , vel
αὐτὸν ἑρμηνεύειν
‫او‬ 7) εἰς ὠφέλειαν τῶν eorum qui audiunt , vel alium
ἀκυόντων , ἢ ἕτερον τῦτο ποιεῖν δυνάμε‐ qui præftare id poffit focium ad-
νον συνεργὸν τῆς διδασκαλίας 8 ) λάμ funere. 16. Caterum fi hene-
βάνειν. ις'. Ἐπεὶ ἐὰν εὐλογήσῃς τῷ πνεύ . dixeris fpiritu , qui fupplet locum
» ματι, ὁ ἀναπληρῶν τὸν τόπον τῷ ἰδιών idiote benedictionem
quomodo dicet Arven fuper
tuam ? quoniam quid
κτε πῶς ἐρεῖ τὸ ἀμὴν ἐπὶ τῇ σῇ εὐχα dicas nefcit . Idiotam appellat
κριτία ; ἐπειδὴ τί λέγειςἐκ οἶδε. Ἰδιώ- eum qui in laicorum ordine con-
την καλεῖ τὸν ἐν τῷ λαϊκῶν τάγματι τε- ftitutus
eft : quoniam eos etiamm
ταγμένον˙ ἐπειδὴ καὶ τὲς ἔξω τῆς spa . qui funt a militia remoti , idio-
τιᾶς ὄντας ἰδιώτας καλεῖν εἰώθασι tas appellare inos eft. 17. Nana
tu
πιζ΄. Σὺ μὲνγὰρκαλῶς εὐχαριςεῖς, ἀλλ᾽ τῇ quidem lene gratias agis, fed
alter non edificatur . Scio , in-
ὁ ἕτερος ἐκ οἰκοδομεῖται. » Οἶδώ , φη- quit , te diuina altum gratia
σιν , ὅτιὑπὸ τῆς θείας ἐνεργόμενοςχά- Deum laudare : fed ea quæ di-
ζιτος ἀνυμνεῖς τὸν Θεόν · ἀλλ᾽ ὦ συνίεισι cuntur non inteHigit is qui lin-
guam ignorat . Deinde admo-
τῶν λεγομένων ὁ τὴν γλῶταν ἐκ ἐπι- nendo :
18. Gratias ago Deo .
ςάμενος . εἶτα ἐντρεπτικῶς · ιή .Εὐχα-
meo , quod omnium veftrum lin-
υφισῷ τῷ Θεῷ 9 )μ8, πάντων ὑμῶνμᾶλ gua loquor . 19. Sed in ecclefia
ἥλον γλώσσαις λαλῶν. ιθ' . ᾿Αλλ᾽ ἐν ἐκ- volo quinque verba fenfu meo " lo-
κλησία θέλω πέντε λόγες διὰ τῷ νοός qui , vt et alios inftruam , quam
» με λαλῆσαι , ἵνα καὶ ἄλλες κατηχή . decem millia verborum in lingua .
” σω , ἢ μυρίες λόγες ἐν γλώσσῃ , ἐ”
ante vos
Ego habitus
fum hoc me
: per vosdignus
dono quo-
Πρῶτος ὑμῶν τῶδε τῷ χαρίσματος ἠξι que hanc gratiam accepi ftis .
ώθην , δι᾿ ἐμῶ καὶ ὑμεῖς τήνδε τὴν χά- Sed tamen ego multorum vtili-
ριν ἐδέξασθε. ἀλλ᾽ ὅμως ἐγὼ τῆς τῶν tatis curam gerens , apertam et
πολλῶν ὠφελείας κηδόμενος , τὴν σαφῇ claram doctrinam obfcuræ præ
διδασκαλίαν τῆς ἀσαφῶς προτιμῶ . εἶ fero . Deinde increpando : 20. Fra-
τα κατ᾽ ἐπιτίμησιν κ . Αδελφοί , μὴ tres , nolite pueri effici fenfibus ,
„ παιδία γίνεσθε τας φρεσὶν , ἀλλὰ τῇ fed malitia paruuli eftote : fen-
υκανίᾳ νηπιάζετε , τοῖς δὲ φρεσὶ τέλειοι ζώντες autem perfetti .. eftote .

αγίνεσθε . Μὴ ἀντιςρέψητε τὴν τάξιν, Ne ordinem inuertite nec

μηδὲ τῶν παιδίων τὴν ἄνοιαν , ἀλλὰ τὴν puerorum ignorantiam fed
R 2 inno-

5) Dec. τὸ πνευματικὸν χ. 6) σαφ . καὶ ἑρμηνείαν addit. ap. Oec. 7) ἑρμ .καὶνοεῖν
τί λέγει. Hæc addunturap . Dec. 8 ) Dec , παραλαμβάνεθαι . 9 ) με non eft
in B.
 TI PRET
DORE INTER
260 B. THEO .

innocentiam imitamini : perfe- ακακίαν ζηλώσατε τῶν δὲ τελείων μῆ

&torum autem nonimprobita τὴν πονηρίαν, ἀλλὰ τὴνἀγχίνοιαν ἔχε
tem fed folertiam retinete.
ai . In lege fcriptum eft, a ) Quon . τε υκα . Ἐν τῷ νόμῳ γέγραπται, ὅτι
21. eam
iam aliis linguis et Tabiis nἐν ἑτερογλώσσοις , καὶ ἐν χείλεσιν ἑτέ-
aliis loquar populo huic , et nec » ζοις λαλήσῳ τῷ λαῷ τέτῳ , καὶ εὐδ᾽
fic exaudiet me , dicit Domi. έτως εἰσακέσεται με , λέγει Κύριος .
nus.
Vox quidem eft prophe. Προφητικὴ μέν ἐξί 1ο )φωνή˙ νόμον δὲ
tica : legem autem appellauit ve- τὴν παλαιὰν γραφὴν προσηγόρευσε .
terem feripturam . Prolato au-
temteftimonio , interpretationem τεθεικὼς δὲ τὴν μαρτυρίαν, ἐπάγει τὴν
fubiungit. 22. Itaque linguae ἑρμηνείαν. » κβ '. Ωςε αἱ γλῶσσαι εἰς
in fignum funt non fidelibus , fed » σημεῖον εἰσιν δ τοῖς
, πιτεύεσιν , ἀλλὰ
infidelibus . Infidelem enim ad- "" τοῖς ἀπίςοις .„ Ἐκπλήτα
Εκπλήτε γὰς τὸν

miratione
verfitas . aficit
Hoc linguarum
in die di ἄπιςον ἡ διαφορὰ τῶν γλωσσῶν. τῦτο
Pentecoftes
Hierofolymis accidit iis qui illic καὶ κατὰ τὴν τῆς πεντηκοςῆς ἡμέραν
erant congregati. Protinus enim ἐν Ἱεροσολύμοις ὑπέμειναν οἱαὐτόθι συν .
dixerunt , b ) An non omnes funt ηθροισμένοι. αὐτίκα τοίνυν ἔλεγον , ἐχὶ
Galilæi qui loquuntur , et quo- πάντες εἰσὶν οἱ λαλῶντες Γαλιλαίοι

" modo lingua eos

propriaaudimus vnusquisque
in qua nati fu- καὶ πῶς ἀκέομεν αὐτῶν ἕκαςος τῇ ἰδίο
mus, Parthi, et Medi , et quæ διαλέκτῳ , ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν, Πάρθοι καὶ
mus , Parthi , et Medi , et quæ Μῆδοι, καὶ τὰ ἑξῆς . Ἡ δὲ προφητεία C
fequuntur . Prophetia autem
non infidelibus , fed fidelibus . 98 τοῖς ἀπίςοις , ἀλλὰ τοῖς πιτεύεσιν . 3)
* Vnus eft apoftolo fcopus et in- Εἷς τῷ ἀποςόλῳ σκοπὸς ἡ τῶν πολλῶν
ftitutum multorum vtilitas , ὠφέλεια . διά το τῦτο καὶ Κορινθίοις
Quamobrem Corinthios etiam
hortatur vt prophetiam eligant , παρακελεύεται προαιρεῖται τὴν πρὸς
hortatur vt prophetiam eligant , φηλείαν , ὡς τῷ κοινῷτὴνὠφέλειαν προσ-
vt quæ communi vtilitatem af-
ferat. Oftendit autem in fequen .Φέρεσαν . δείκνυσι δὲ διὰ τῶν ἑξῆς τῆς
tibus prophetiæ vtilitatem . 23. Si προφητείας τὸ χρήσιμον . κγ '. Ἐὰν ἕν
ergo conueniat vniuerfa ecclefia in „ συνέλθῃ ἡ ἐκκλησία ὅλη ἐπὶ τὸ αὐτὸ ,
vnum et omnes linguis
tur , intrentautem loquan-. υκαι πάντες γλώσσαις λαλῶσιν , εἰσέλ
idiota autin
fideles , nanne dicent quod infani » θωσι δὲ ἰδιῶται ἢ ἄπιτοι, ἐκ ἐρᾶσιν ὅτι
tis ? idiotas hic appellat eos »» μαίνεσθε ; Ἰδιώτας ἐνταῦθα τὲς α
riis initia ti , μυήτες ἐκάλεσε , καὶ διδάσκει ὡς οἱ μη
qui myfte non funt
ν
et docet fore, vt , qui ea quæ συνιέντες τῶν λεγομένων μεμηνότω πε-
docentur non intelligunt , eos ρὶ αὐτῶν χήσεσι δόξαν . κδ'. Ἐὰν δὲ
infanire putent . 24. Si autem
πάντες προφ
‫اد‬ ητεύωσιν , εἰσέλθη δέ τις
omnes prophetent , intret autein >> ἄπιςος ἢ ἰδιώτης , ἐλέγχεται ὑπὸ πάν-
quis infidelis vel idiota , conuin- "
των, ἀνακρίνεται ὑπὸ πάντων · κέ. Καὶ
citur ab omnibus , diiudicatur ab »
έτω τὰ κρυπλὰ τῆςκαρδίας αὐτῷ φα-
omnibus , 25. Εt ita occulta curdis
ται, καὶ ἔτω2 πεσὼν ἐπὶ πρόσ
eius manifefta fiunt : et itacadens y νερά γίνε
»
in faciem adorabit Deum , pronun- 1 » ωπονπροσκυνήσει τῷ Θεῷ, ἀπαγγέλ
λων

10) ὄντως addit Β .

a) Eſ. 28, 11. 12. b) Act. 2, 7. fg.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP, XIV . 261

59 λων ὅτι ὁ Θεὸς ὄντως ἐν ὑμῖν ἐςιν. ,, tians quod vere Deus in vobis
Ita timor omnes inuafit ,
Οὕτω δέος ἐπέπεσεν ἅπασι , τῷ Ανανία fit.
1 cum Ananias et Sapphira conui-
καὶ τῆς Σαπφείρας δεξαμένων τὸν ἔλεγ · εἰ;ati " fuerunt. Notandum eft au-
χον . ἐπισημήνασθαι μέντοι δεῖ , ὡς Θεὸν tem , quod fanctifimum Spiritum
ἐνταῦθα σαφῶς τὸ πανάγιον προσηγό- hic Deum aperte vocauerit.
ρευσε πνεῦμα . τῇ γὰρ θείς πνεύμαλος uini enim Spiritus erat prophetiæ
ἦν ἡ τῆς προφητείας ἐνέργεια . πάντα operatio : Hæc enim omnia opera-
tur vnus et idem fpiritus ,diui-
γὰς ταῦτα ἐνεργεῖ τὸ ἓνκαὶ τὸ αὐτὸ dens feorfum vnicuique prout
πνεῦμα , διαιροῦν ἰδίᾳ ἑκάτῳ καθώς βέ- vult. Sed tamen hic pofuit, quod
λεται. ἀλλ᾽ ὅμως ἐνταῦθα τέθεικεν ,ὅτι cadens in faciem adoraurus fit
πεσὼν ἐπὶ πρόσωπον προσκυνήσει τῷ Deum , pronuntians quod Deus
Θεῷ , ἀπαγγέλλων ὅτι ὁ Θεὸς ἐν ὑμῖν fit in vobis , Deum dicens fan-
tiffimum Spiritum. Ita etiam
&
ἐςι , Θεὸν εἰπὼν τὸ πανάγιον πνεῦμα . beatus
Petrus ait a), Quare dece-
οὕτω δὲ καὶ ὁ μακάριος ἔφη Πέτρος, ἵνα pit Satanas cor tuum vt mentire.
τὶ ἠπάτησεν ὁΣατανᾶς τὴν καρδίαν σg, ris Spiritui fando ? Non menti
tus es hominibus , fed Deo.
ψεύσασθαί σε τὸ πνεῦμα τὸἅγιον 2 ; οὐκ
ἐψεύσω ἀνθρώποις , ἀλλὰ τῷ Θεῷ. ὅτω Cum fic oftendiffet donorum dif
em etiam
δείξας τὴν τῶν χαρισμάτων διαφορὰν, καὶ ferentiam , congruent
ipfis modeftiæ difciplinam tradit.
τὴν προσήκεσαν αὐτοῖς εὐταξίαν διδά . 26. Quid ergo eft , fratres ? Cum
σκει . κς' . Τί ἦν ἐξιν, ἀδελφοί ; ὅταν συνέρ- conunitis , unusquisque veftrins
χήδε , ἕκατος ὑμῶν ψαλμὸν ἔχει , pfalmum habet , doctrinam habet
» διδαχὴν ἔχει , γλῶσσαν ἔχει , ἀποκά- linguam habet , apocalypfin babet ,
interpretationem habet: omnia ad
γλυψιν ἔχει , ἑρμηνείαν ἔχει · πρὸς οἶκο- adificationem fiant. Rurfus os-
„ δομὴν πάντα γινέθω . Πάλιν ἔδειξε tendit corpus et corporis mem-
τὸ σῶμα καὶ τὰ μέλη τῷσώματος διὰ bra . Quod enim dicitConueni .
γὰρ τῷ συνέρχησθε , τὸ ἓν ἔδειξε τὸ σῶ- tis, vnum corpus oftendit: illud gu-
μα˙ διὰ δὲ τῇ ἕκαςος ὑμῶν τὸ δὲ ἔχει tem , vnusquisque veftrum babet boc
et illud , membrorum differentiam ,
καὶ τὸ δὲ , τὴν τῶν
બે 2 μελῶν διαφοράν . Deinde rurfus quam in commu-
ὦτα πάλιν τὴν τῷ κοινῷ παρ᾽ ἑκάτου ne finguli conferunt vtilitatem ,
προσφερομένην ὠφέλειαν , πάντα πρὸς Omnia ad alificationem fiant.
οἰκοδομὴν γινέσθω . . κζ '. Εἴτε γλώσσα 27. Siue lingua quis loquitur , fe-
„ τὶς λαλε ,κατὰ δύο ἢ τὸ πλεῖτον cundum duos aut vt multum tres ,
Nolite fimul
„ τρᾶς ,καὶ ἀνὰ μέρος. " Μὴ κοινῇ δια- et per partes.
omnes differere , hoc enim eſt
λέγεθε ,τῦτο γὰρ ἀταξίας και συν. immoderate perturbationis et
χύσεως , μήτε μὴν πολλοί. ἀρκοῦσι γὰρ confufionis , nec rurfus multi: 1
καὶ
2 δύο , ἀλλ᾽ ὅμως μέχρι τριῶν ὁρίσθω duo enim fufficiunt , et tamen
τῶν οὕτω διαλεγομένων ἀριθμός . Καὶ ad " tres vsque fic differentium *
γεῖς διερμηνευέτω .» Χρὴ γὰρ τοὺς παρ . numerus definiatur. Er vnus in-
όντας νοεῖν τὰ λεγόμενα . κή . Ἐάν terpretetur . Oportet enim prafen-
ωδὲ μὴ ἦ διερμηνευτής , σιγάτω ἐν ἐκ . tes ea quæ dicuntur intelligere.
2 2 28. Si autem non fuerit interpres , ta-
κλησίᾳ , ἑαυτῷ δὲ λαλείτω καὶ τῷ car in ecclefia ,fibiautem loquatur et
Deo.
R 3
a) Act. 5 , 3. 4.
262 • B. THEODORETI INTERPRET .
Deo.
Eft enim alieniffimum ,,Θεῷ ,, 11) Ατοπώτατον γὰρ κατὰ φι
ad gloriæ cupiditatem , et non λοτιμίαν καὶ μὴή δι᾽ ὠφέλειαν τῷ θείῳ
propter vtilitatem , diuino dono κεχρῆσθαι χαρίσματι . κθ '. Προφῆται
vti. 29. Propheta autem duo „ δὲ δύο ἢ τρῶς λαλείτωσαν , καὶοἱ ἄλ

nut tres dicant , et cateri diiudi- κλοι διακρινέτωσαν . Καὶ ἤδη ὁ θεῖος
cent .
Iam diuinus apoftolus ἀπότολος τοῖς πνευματικοῖς χαρίσμασι
inter dona fpiritalia fpirituum κατέλεξε τὴν τῶν πνευμάτων διάκρισιν .
difcretionem numnerauit . Hoc er- τέτο τοίνυν καὶ ἐνταῦθά φησι , τὲς τῶδε
go hic etiam dicit , vt qui hoc τῷ χαρίσματοςἠξιωμένους διακρίνεις
donum acceperunt , ea quæ di τὰ λεγόμενα , εἰ κατ᾽ ἐνέργειαν τῇ θείου
cuntur difcernant , an ex diuini πνεύματος λέγεται . ὥσπες γὰρ τοῖς
fpiritus dicantur operatione. Sicut
eniin prophetis falfos prophetas dia προφήταις ψευδοπροφήτας ἀντέταξεν
ὁ διάβολος , οὕτω τοῖς ἀποτόλοις ψευ
bolusoppofuit : ita etiam apoftolis δαποςόλους · καὶ τῦτο ἐν τῇ δευτέρο
falfos apoftolos . Et hoc docet infe .
cunda epiftola ad Corinthios : πρὸς Κορινθίους διδάσκει˙ οἱ γὰρ τοῦτοί,
Nam eiusmodi , inquit a ), preu pfen-. Φησι, ψευδαπόςολοι ἐργάται δόλιο
doapoftoli , funt operarii iubdo . » λ . Ἐὰν δὲ ἄλλῳ ἀποκαλυφθῇ καθή
li. 30. Quod fi alii veuelatum » μένῳ , ὁ πρῶτος σιγάτω . Ἐάν , φη
fuerit fedenti , prior taceat . Si σιν , ἄλλον παρακινήσῃ ἡ χάρις τε πνεύ
alium , inquit, mouerit gratia ματος , παραχωρείτω ὁ τε λέγειν ἀρ
fpiritus , cedat qui capit loqui. ξάμενος . πλα , Δύνασθε γὰρ καθ᾽ ἕνας
31.
gr . Poteftis enim omnes per fingu- 99
πάντες προφητεύειν , ἵνα πάντες μαν
los prophetare : vt omnes difcant , πθάνωσι , καὶ πάντες 12 ) παρακαλῶν ,
et omnes exhortentur . Nihil » ται. » Μηδὲνἀτάκως ,μηδὲ συγκεχυ

fiat inordinate , nihil confufe : μένως γινέσθω · καὶ γὰρ οἷόν τε πάντας
fieri namque poteft vt vos pro · ὑμᾶς τὴν προφητείαν τοῖς ἀθροιζομέ
phetiam iis qui congregantur
exhibeatis , et capiendam inde νοις προσφέρειν , καὶ τὴν ἐντεῦθεν αὐτ
vtilitatem procuretis . Hicor, τοῖς ὄνησιν πραγματεύεσθαι. αὕτη μέ
do manfit in ecclefiis in pre . χρι τῇ παρόντος ἡท์ τάξιςἐν τοῖς ἐκκλη .
fens vsque tempus ,
et ex do . σίαις μεμένηκε , καὶ τῶν διδασκάλων οἱ
dtoribus alii quidem πανηγύρει , οἱ δὲ ἐν ἑ
ad μὲν ἐν ταύτῃ τῇ
hac
concione , alii vero in inalia
populum verba faciunt. 32. Ε , τέρα τῷ λαῷ διαλέγονται, αλβ. Καὶ
Spiritus prophetarum prophetis 913 ) πνεῦμα προφητῶν προφήταις ὑπὸ
fubie &ti funt. Spiritum vo- „ τάσσεται, 14 )Πνεῦμα καλεῖ τὰ χα
cat dona. N
Ita Iefus fubiicieba- ρίσματα . οὕτως Ἰησᾶς ὑπετάσσετο τῷ
tur Mofi , ita Elifæus Elis , Μωϋσεΐ , οὕτως ὁ Ελισσαῖος τῷ Ἠλία ,
ούτως

11) ἀπονώτατον habebat Sirmo, quod ferri poffet. Sed aufus fum alteram le-
ftionem fubftituere , quæ eft v . 23. magis confentanea et ab ipfo Sirmonda
in verfione expreffa . 12 ) παρακαλῶντες . Β. 13 ) πνεύματα . Β . 14 ) πνού ,
μάτα . Β.
0 ) 2 Cor. 11 , 19 .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP . XIV . 263

οὕτως κα )αὐτῷ τῷ Ελισσαίῳ τὸ 2πλῆθος ita ipfi Elifeo multitudo prophe.

τῶν προφητῶν , οὕτως αὐτῷ τῷ ἀποτό . tarum , ita ipfi apoftolo Timo- 4
λῳ Τιμόθεος , καὶ Τίτος , καὶ οἱ λοιποί. theus , et Titus, et reliqui.
enim eft diffenfionis
λγ΄. Οὐ γάρ ἐτιν ἀκαταςασίας ὁ Θεὸς, 33. Non
» ἀλλ᾽ εἰρήνης , ὡς ἐν πάσαις ταῖς ἐκκλή . Deus , fed pacis : ficut in omni-
bus ecclefiis fanctorum. Nihil
ησίαις τῶν ἁγίων. Οὐδὲν καινὸν νόμο- noui ftatuimus , fed vos ecclefia-
· θετῶμεν , ἀλλὰ τοὺς τῶν ἐκκλησιῶν ὑμᾶς
leges docemus , quas ipfe
διδάσκομεν νόμους , οὓς αὐτὸς τέθηκε rum
pacis magifter ftatuit. Sed quia
τῆς εἰρήνης ὁ πρύτανις. ἐπειδὴ δὲ οὐ
αμμμό-
ο- non folum viri , fed etiam inte
2
νον ἄνδρες , ἀλλὰ καὶ γυναῖκες τῆς πνευ- lieres fpiritalem gratiam accepe
ματικῆς ἀπήλαυσαν χάριτος · τοῦτο rant : hoc enim etiam per Ioë-
καὶ διὰ Ἰωὴλ τε 2 προφήτου προ- lemn prophetam praedixit Downie
ηγόρευσεν ὁ Θεός · ἐκχεῶ ἀπὸ τὸ πνεύ- nus a ) , Effundam de fpiritu meo
ματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα , καὶ προ- fuper omnem carnen, et pro-
φητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν , καὶ αἱ θυγα- phetabunt flii * veftri et filiæ
τέρες ὑμῶν ,ἀναγκαίως καὶ περὶ τούτων veftræ , necefiario de his etiamn
34. Mulieres veftra
ὁ ἐνομοθέτησεν. λδ'. Αἱ γυναῖκες ὑμῶν legen tulit.
9 ἐν ταῖς ἐκκλησίαις σιγάτωσαν ὃ γὰρ in ecclefiis taceant : non enim per-
;ἐπιτέτραπαι αὐταῖς λαλεῖν , ἀλλ᾽ mittitur eis loqui , fed fubditas
Euæ
κ ὑποτάσσεθαι , καθὼς καὶ ὁ νόμος λέ- efe , ficut et les dicit.
gy yeting Τῇ γὰς Εὔᾳ εἴρηκεν ὁ Θεὸς , enim dixit Dominus b) , Ad
et
πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποτροφή σου , viuum tuum conuerfio tua ,
35. Si
καὶ αὐτός σου κυριεύσει . κλέ. Εἰ δέ τι ipfe dominabitur tibi.
» μαθεῖν ἐθέλουσιν, ἐν οἴκῳ τοὺς ἰδίους quid autem volunt difcere,do
mi viros fuos interrogent. Tur .
» ἄνδρας ἐπερωτάτωσαν . αἰχρὸν γάρ ἐξι pe eft enim mulieribus in eccle-
» γυναιξὶν ἐν ἐκκλησίαις λαλεῖν . Εἶτα fiis loqui. Deinde rurfus in-
πάλιν 16 ) κατ᾽ ἐπιτίμησιν˙ „ λέ.Ἢ ἀφ᾿ crepando : 36. An a vobis
‫اد‬
ὑμῶν ἐξῆλθεν ὁ λόγος τῷ Θεῷ , ἢ εἷς verbum Dei procefit ? aut in
vos folos peruenit ? Nec pri .
αὑμᾶς μόνουςκατήντησεν ; » Οὔτε πρῶ‐ mi nec foli euangelicam acce-
τοι, ἔτε μὴν μόνοι, τὸ εὐαγγελικὸν ἐδέ- pilis pradicationem : ne pro-
ξασθε κήρυγμα . μὴ τοίνυν τοῖς οἰκείοις priis ergo contenti fitis , fedle-
ἀρκεῖθε ,ἀλλὰ ταῖς τῶν ἐκκλησιῶν νομο- ges ecclefiarum fequimini.
θεσίαις ἀκολουθεῖτε . υλϚ΄. Εἴ τις δοκεῖ 7. Si quis videtur propheta
effe aut fpiritualis , cognofcat
"
προφήτης εἶναι, ὑμῖν
ἢ πνευματικὸς,
εσκέτω ἃ γράφω , ὅτι Κυρίε γινω-
εἰσὶν qua fcribo vobis , quia Domini
Junt Eos qui diui-
ἐντολα . Τοὺς ἔνοικον ἔχοντας τὸ num Spiritum inhabitan-
θεῖον πνεῦμα πνευματικούς προσηγό- tem habent appellauit fpirituales.
ρευσεν . ὁ δὲ τῆς χάριτος ταύτης ἐξερη- Qui hac autem gratia priua
R 4 tus

15) αὐτῷ , quod Sirmondi verfio non neglexerat , reftituimus e B. 16) κατ' ἐπιτί-
μησιν habebatB., idemque declarauerat verfio Hervet. Sirmond . Sed textus
Sium . κατ᾽ ἐρώτησιν .
a) loel. 3, 1. b) Gen. 3 , 16.
264 B. THEODORETI INTERPRET .

tus eft , cognofcere non pot- μένος ,συνιέναιοὐ δύναται. ὅθεν ἐπήγα
eft . Vnde fubiunxit : 38. Si γενπλή . Εἰ δέ τις ἀγνοεῖ ,ἀγνοείτα .
quis autem ignorat , ignoret .
Deinde admonitorie : 39. - Ita- Εἶτα παραινετικῶς · ἦλθ´. Ωςε , ἀδελ-
que , fratres mei , amulumini pro- »φοίμου , ζηλᾶτε τὸ προφητεύειν , καὶ
phetare , et loqui linguis nolite » τὸ λαλεῖν γλώσσαις μὴ κωλύετε.
prohibere. Rurfus illud qui- Πάλιν τὸ μὲν ἔδειξε τιμιώτερον , τὸ δὲ
dem oftendit effe praftantius , καὶ αὐτὸ χρειῶδες τέτο γὰρ δηλοῖ τὸ
etiam
enim fignificat illud , nolite pro . μὴ κωλύετε. 9 μ '. Πάντα δὲ εὐχημόνως
bibere . 40. Omnia autem honefte y καὶκατὰ τάξιν γινέσω . Τὴν δὲ τό
et fecundum ordinem fiant. Or. ξιν ἐν τοῖς πρόσθεν ἐδίδαξεν. ταύτην καὶ
dinem autem prius docuit. Hunc ἡμεῖς τὴν εὐταξίαν φυλάξωμεν , καὶ
nos etiam ordinem feruemus , et τοῖς ἀποςολικαῖς νομοθεσίαις ἀκολου
apoftolica præcepta fequamur , vt
fimuslegislatoris focietatis parti. θήσωμεν , ἵνα τῆς τοῦ νομοθέτου μετα
cipes , gratia et benignitate Do. λάχωμενκοινωνίας , χάριτι καὶ Φιλαν
mini noftri Iefu Chrifti , cum θρωπίᾳ τῇ Κυρίε ἡμῶν PU Ἰησὲ Χρισε ,
quo Patri vna cum fandtiffimo μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύ
Spiritu conuenit gloria et ma- μαλι πρέπει δόξα καὶ μεγαλοπρέπεια , 1
gnificentia , nunc er femper , et νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰ
in fæcula fæculorum.›› Amen.,
ώνων , ἀμήν .

* * * * *********
TOMVS QVARTVS.
ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ .

Τὴν περὶ θεῖος

poftquam diuinus apoftolus de T τῶν πνευματικῶν χαρισμά
perfecit, conducibile exiftimauit διδασκαλίαν πρἐργοὺ νενόμικε καὶ τοὺς
etiam de refurrectione verba fa· περὶ τῆς ἀνατάσεως λόγους διεξ-
cere.
Quidam enim impoftores ελθεῖν . καὶγάρ τινες ἀπατεῶνες ἀπε-
eos fallebant , dicentes non futu-
ram corporum retirrectionen . βεκόλεν αὐτοὺς , λέγοντες μὴ ἔσεσθα
Cum autem
* effet fpiritali fa- σωμάτωνἀνάςασιν .‫د‬τῆς
‫ا‬ δὲ πνευματικῆς
pientia plenus , non fimpliciter , σοφίας ἀνάπλεως ὤν , οὐχ ἁπλῶς ,ἀλ
fed primo loco docer fcopum in- λὰ πρῶτον τὸν τῆς δεσποτικῆς ἐνανθρω-
carnationis dominica : oftendit-
πήσεως διδάσκει σκοπόν · καὶ δείκνυσι
que, et crucem , et paffionem , et
Seruatoris refurrectionem facta καὶ τὸν σαυρὸν , καὶ τὸ πάθος , καὶ τὴν
fuiffe propter refurreationem com . ἀνάςασιν τῷ σωτῆρος διὰ τὴν κοινὴν γε-
munem.
id autem apertius ex γενημένην ἀνάςασιν καὶ τῷτο σαφέςε-
verbis ipfis cognofcemus.
ρον ἐξ αὐτῶν μαθησόμεθα τῶν ζητῶν.
CAPVT XV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ιέ.
1. otum autem
· NΝ fratres euangelium cio ya . Γνωρίζω δὲ ὑμῖν ,ἀδελφοὶ , τὸ εὖ
vobis faquod
, ,
pradicaui vobis , quod et accepi- αγγέλιον , ὃ εὐηγγελισάμην 5 .
1
ftis , in quo et ftatis , 2. Per ωμῖν , ὃ καὶ παρελάβετε , ἐν ᾧ καὶ ἑξή
quod et faluamini , qua τῇ · υκατε · β '. Δι᾿ οὗ καὶ σώζεσθε , τίνι λό
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP. XV . 265

υγῳ εὐηγγελισάμην ὑμῖν. Πάλιν τῇ

'tione pradicauerim vobis . Da
&trinæ laudem rurfus admifcuit,
διδασκαλία τὴν εὐφημίαν ἀνέμιξε , προ-
eos ad audiendum præparans .
λεαίνων τὴν ἀκοήν . διὰ τῦτο εἶπεν , ἐν Propterea dixit
, in quo ftatis , et
ᾧ ἑξήκατε · καὶ βεζαιῶν τὴν 1 ) τάσιν ftationem confirmnans adiecit per
,
προστέθεικε , δι᾿ οὗ καὶσώζεθε.λέγει quod et faluamini . Hoc autem
δὲ τοῦτο · βούλομαι ὑμᾶς ἀναμνῆσαι τῷ dicit , Volo vobis in mentem
παρ᾽ ἐμοῦ κηρυχθέντος ἐν ὑμῖν εὐαγγε. reuocare euangelium , quod a me
λίου , ὃ προθύμως μὲν ἐδέξασθε , τὴν ἐκ inter vos prædicatum eft : quod
prompto quidem animo fufcepi-
τότε δὲ φυομένηνπροσμένετε σωτηρίαν . ftis , quæ autem ex eo oritur falu-
ἀναμιμνήσκω δὲ ὑμᾶς , 2 )ἀποδείξαι θέ- tem exfpeétatis. Id autem vobis
λων τὸν τούτε σκοπόν τῦτο γὰρ ἐπε , in memoriam reuoco , volens eius
τίνι λόγῳ εὐηγγελισάμην ὑμῖν . Στα fcopumoftendere. Hoc enim eft
ἐπάγει „ Εἰ κατέχετε, ἐκτὸς εἰ μὴ εἰκῇ quod ait, Quanam ratione pradi-
cauerim vobis . Deinde fubiungit :
9ἐπιτεύσατε . Τῆς γὰρ τῶν σωμάτων Si tcnetis , nifi fruftra credidiftis . Si
ἀπιτεμένης ἀνατάσεως , περιτ ] ὸν τοῦ enim non creditur refurrectio cor-
19
εὐαγγελίε τὸ κήρυγμα . γ΄. Παρέδωκα porum , fuperuacanea eft prædica-
el
υγὰρ ὑμῖν ἐν πρώτοις ὃ καὶ παρέλα . τio euangelii. 3. Tradidienim vo-
„βον. Οὐ γὰρ αὐτὸς εὗρον τὸ κήρυγε bis in primis quod et accepi. Ne
μα , οὐδὲ ἀνθρωπίνοις ἠκολέθησα λο- que enim ipfe inueni prædicatio-
nem , nec humanas fum rationes
γισμοῖς · ἀλλὰ παρὰ το Δεσπότε Χρις8 fecutus : fed a Chrifto Domino ac-
•
τὴν τότε διδασκαλίαν παρέλαβον τί δὲ cepi doctrinam . Quid autem ac-
παρέλαβες ; ""Ὅτι Χρισὸς ἀπέθανεν ὑ- cepifti ? Quoniam Chriftusmortuus
Ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν , κατὰ τὰς eft pro peccatis noftris , fecundum
fcripturas. Hoc enim prophetæ
υγραφάς . Τῦτο γὰρ καὶ οἱ προφῇ- predixerunt , et clamat Elaias a ) ,
και προεπον , καὶβοᾷ Ἡσαΐας , αὐτὸς Ipfe autem vulneratus eft propter
δὲ ἐτραυματίσθη διὰ τὰς ἀνομίας ἡμῶν , iniquitates noftras , et attritus eft
καὶ μεμαλάκισαι διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡ- propter peccata noftra , difciplina
μῶν , παιδεία εἰρήνης ἡμῶν ἐπ᾿ αὐτόν. pacis noftræ fuper eum . 4. Et
δ΄. Καὶ ὅτι ἐτάφη Καὶ τέτο οἱ προ- quia fepultus
dixerunt eft
propheta. Hoc etiam præ
»
. . Erit enim , ine
φῆται προεπον · ἔται γάς , φησιν , ἐν quit b ) , in pace fepultura eius.

εἰρήνῃ ἡ ταφὴ αὐτῷ . 9 Καὶ ὅτι ἐγή- Εt quia refurrexit tertia die fecun
η γερται 3 ) τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ , κατὰ τὰς dum fcripturas. Dicit quidem di-
1
υγραφάς. Λέγει μὲν καὶ ὁ θεῖος Δα . uimus Dauid c) , Non relinques
βὶδ ,ὅτι οὐκ ἐγκαταλάψεις τὴν ψυχήν animam meam in inferno , nec da-
bis fanctum tuum videre corru-
με εἰς ἅδε , ἐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σε ἰδεῖν
ptionem . Dominus autem Ionamn
διαφθοράν . ὁ δὲ Κύριος τὸν Ἰωνᾶν εἰς in medium f adducit a): habet
μέσον παράγει ·ἔχει γὰρ ὁ τύπος τῶν enim typus trium dierum nume
τριῶν ἡμερῶν ἀριθμόν . έ . Καὶ ὅτι ὤφθη rum. 5. Et quia vifus eft Cepha .
» Κηφᾶ . ᾿Αξιόχρεων εἰς μαρτυρίαν τὸ * Fide quidem digna eft perfona 4
R S ad

1 ) ἀνάσασιν. Β. 2 ) ὑποδεῖξαι . Β. 3) τῇ τρίτῃ -γραφάς defiderantur in B.

a) Ef. 53 , 5. b) Ib. c. 57 , 2. c) Pf. 16, 10. d) Matth. 12 , 40.
 266 B. THEODORETI INTERPRET .

ad teftimonium , fed vna. Quocir- πρόσωπον , ἀλλὰ μόνον · διὸ ἐπήγαγεν

ca fubiunxit : Poft hoc undecim . » Εἶτα τοῖς δώδεκα .» Καὶ ἵνα μή τις τέ

Et ne quis hos etiam fufpicaretur τους ὑποπλεύσῃ , διὰ τὸ περὶ τὸν διδά
propter amorem magiftri refurre- σκαλον φίλτρον , κηρυξαι τὴν ἐ γεγενη-
tionem prædicare quæ non fue-
rit , neceffario fubiunxit : " 6. De μένην ἀνάτασιν, ἀναγκαίως προστέθει
κεν . „ 5 '. Ἔπειτα ὤφθη ἐπάνω πεντα
inde vifus eft plusquam quingen- "κοσίοις ἀδελφοῖς ἐφάπαξ ., Οὐ καθ᾽
tis fratribus fimul, Non figil
Jatim , fed fimul omnibus. ΕπEft ἕνα , αλλ᾽ ὁμῶ πᾶσιν ἀνύποπλος‫ اد‬δὲ τῶν
tot
autem a fufpicione alienum τοι τοσούτων ή μαρτυρία . Καὶ ὡς ἂν μή τις
hominum teftimonium . Et ne αὐτὸν ὑπολάβοι τὰ μὴ ὄντα λέγειν ,
quis exiftimaret eum non vera ἐπήγαγεν˙ » Ἐξ ὧν οἱ πλείους μένεσιν
dicere , fubiunxit : Ex quibus mul-
ti manent vsque adhuc , quidam au- υἕως ἄρτι , τινὲς δὲ καὶ ἐκοιμήθησαν .
Δυνατόν , φησί , τὸν βουλόμενον παρ
zens dormierunt . Poteft , inquit , αὐτῶν ἐκείνων τότο μαθεν. ζ '. Ἔπα-
ex
7. Deinde vifus eft Iacobo . Hæc » τα ὤφθη Ιακώβῳ ., Καὶ τἔτο πρόσω
quoque infignis erat perfona , nou ωπον ἐπίσημον ἦν , ἐκ ἀπὸ τῆς συγγε
folum ex cognatione , appellaba- νείας μόνης , ἀδελφὸς γὰρ ἐχρημάτιζε
tur enim frater Domini : fed et τοῦ Κυρίω · ἀλλὰ καὶ ἐκ τῆς οἰκείας ἀρε
iam ex propria virtute , vocaba τῆς , δίκαιος γὰρ ὀνομάζετο . Εἶτα τοῖς

lis omnibus . . Rurfus

Rurfus apoftolos
apoftolos καποςόλοις πᾶσιν. Πάλιν ἀποτόλους
non duodecim folos vocauit, ho. οὐ τοὺς δώδεκα 4 )μόνους ἐκάλεσε˙ τού.
1
rum enim iam neminerat : fed των γὰς ἐμνημόνευσεν ἤδη ἀλλὰ πάνε
omnes qui eum ordinem accepe- τας τοὺς τοιαύτην δεξαμένους χειροτο- 1
rant. ‫اد‬
We autem videretur hac νίαν . ὡς ἂν δὲ μὴ δόξαι ἐξ ἀκοῆς ταῦτα
ex folo auditu dicere , feipfum
quoque inter teftes recenfet , con- λέγειν , ἐγκαταλέγει και ἑαυτὸν τοῖς
fuetam anini modeftiamn dictis μάρτυσι , τὴν συνήθη τε φρονήματος
fuis adiiciens. 8. Nouiffime μετριότητα , τοῖς λόγοις περιτιθείς.
autem omnium tamquam abortiuo η . Ἔχατον δὲ πάντων , ὥσπερεὶ τῷ
vifus eft etiam mihi. Cum
vellet fe omnium hominum V. νἐκτρώματι,ὤφθη καμοί , Πάντων ἀν
vellerfe omnium hominum vi θρώπων ἑαυτὸν εὐτελέτερον ἀποκαλέ
liffimum appellare ,
•
ciens omnes qui in vtero per . σαι θελήσας , πάντας καταλιπὼν τὰς
fetti naturæ deinde lege nati ἐν τῇ μήτρα τελεσιουργηθέντας , εἶτα
funt , abortiuo fœtui feipfum κατὰ τὸν νόμον τῆς φύσεως γεννηθέντας ,
comparat in hominum
quirecenfe De- ἀμβλωθριδίῳ ἑαυτὸν ἀπεικάζει ἐμβρίῳ ,
catalogo , non tur.
τῷ τῶν ἀνθρώπων ἐκ ἐγκατείλεκται
indedicti fui caufas exponit.
9. Ego enim fum minimus καταλόγῳ · εἶτα τούτε τὰς αἰτίας διέ-
apoftolorum , qui non fum di- ξεισιν. κθ'. Ἐγὼ γάρ εἰμι ὁ ἐλάχιςος
gnus vocari apoftolus , quon . κτῶν ἀποτόλων , ὃς ἐκ ἐμὶ ἱκανὸς κα
perfecutus fum ecclefiam πλεῖσθαι ἀπόκολος , διότι ἐδίωξα τὴν ἐκ-
Dei. Et ne eorum quæ prius „ κλησίαν τῷ Θεοῦ . Καὶ ἵναμὴ τῇ διη-
fecerat , commemoratione teftimo . γήσει τῶν προτέρων τὴν οἰκείαν μαρτυ

gian
Α ) μόνον. Β .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS , CAP. XV . 267

ξίαν ἀδόκιμον ἀποφήνη , ἐπήγαγε ; nium fuum infirmum redderet ,

ηί. Χάριτι δὲ τῷ Θεῷ εἰμι ὅ εἰμι.. Καὶ fubiunxit: 1o . Gratia autem De ,
6. fum id quod fum. Diuitias oc-
πειρᾶται κρύπτειν τὸν πλᾶτον , και γυ;
cultare conatur ,et aperire cogitur:
μνοῦν ἀναγκάζεται ἐδὲ γὰς σαφῶς εἴ Neque enim dixit aperte quid fit,
ζηκε τί ἐτιν , ἀλλ᾽ εἰμὶ ὅ εἰμι. » Καὶ ἡ fed fum quod fum . Et gratia eius
» χάρις αὐτῷ ἡ εἰς ἐμὲ οὐ κενὴἐγενήθη . "" in me vacua non fuit. Non fru-
ftra mei mifertus eft : præfciue
Οὐ μάτην με ἠλέησε , προήδει γὰρ ὃ Sed abun-
ποιεῖ. κ Αλλὰ περισσότερον αὐτῶν πάν- rat enim quod facit.
dantius illis omnibus laboraui. Et
»„ των ἐκοπίασα . Καὶ οὐδὲ ἀναγκασθεὶς ne fua quidem aperire coactus ,
τὰ καθ᾿ ἑαυτὸν γυμνῶσαι , τῷ οἰκείνε fui oftentatione infatus eft. Oc
Φρονήματος ἐπλήθη . κρύπτα γὰρ cultat enim miracula , et folum
τὰ θαύματα , καὶ τὸν πόνον δείκνυ- laborem oftendit , atque hune
σι μόνον , καὶ τοῦτον τῆς θείας εἶναι quoque dicit efle diuinæ gratia .
χάριος λέγει . τοῦτο γὰς ἐπήγαγεν· Hocenim fabiunxit,*n .Non e
ego autem , fed gratia Dei qua
νια . Οὐκ ἐγὼδὲ, αλλ᾽ ἡ χάρις 5) τῷ Θε· mecum eft . Deinde tranfit ad id
" Εἶτα ἐπὶ τὸ προκείμε- quod erat propofitum . Sine igi
ποῦ ἡ σὺν ἐμοί. „
μεταφέρει τὸν λόγον . » Εἴτε 6 ) οὖν tur ego , fiue illi, fic pradicans,
neyw, εἴτε ἐκεῖνοι, οὕτω κηρύσσομεν, και et fic credidiftis. Cum et a me
ποὕτως ἐπιτεύσατε . 19 Ἐὰν καὶ παρ' ἐ etab aliis apoftolis prædicatum
eft euangelium, quo nuntiata eſt
μοῦ καὶ παρὰ τῶν ἄλλων ἀποτόλων εὖ Dei et feruatoris noftri refurre-
αγγέλιον ἐκηρύχθη ἡ τοῦ Θεοῦ καὶ σω- λίo , hoc etiam vos prompto a-
τῆρος ἡμῶν ἀνάτασις , τοῦτο καὶ ὑμεῖς nimo fufcepiftis. Poftquam hoe
προθύμως ἐδέξασθε, ταύτην οἷόν τινα velut fundamentum pofuit , de
communi refurrectione orationem
τεθακὼς ὑποβάθραν, τὸν περὶ τῆς και exftruit , admodum validis vfus
νῆς ἀνατάσεως λόγον οἰκοδομεί , συλλο : fyllogifmnis . 12.Si autem Chriftus
γισμοῖς ἄγαν ἰχυροῖς κεχρημένος . β . pradicatur quod refurrexit a mor
» Εἰ δὲ Χρισὸς κηρύσσεται ὅτι ἐκ νεκρῶν tuis, quomodo quidam dicunt in vo-
υἐγήγερται, πῶς λέγουσί τινες ἐν ὑμῖν , bis, quoniam vefurrectio mortuo-
γὅτι ἀνάτασις νεκρῶν οὐκ ἔξιν ; » Τὸν rum non eft ? Chriftum , inquit,
prædicauimus, non folum De
Χριςόν , φησιν , ἐκηρύξαμεν , οὐ μόνον Θε. um , fed etiamhominem : cum
ὂν, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωπον · ἐν μορφῇ γὰρ enima ) in Dei forma effet , fer-
Θεοῦ ὑπάρχων , μορφὴνἔλαβε δούλου , ui formam accepit. Eum et effe
τέτον καὶ τεθνᾶναι, καὶ ἐγηγέρθαι εἰ mortuumet , refurrexiffediximus.
ρήκαμεν , ἀλλὰ δῆλον ὡς ἀπαθὴς μὲν ἡ Sed manifeftum eft impaffibilem
θεότης , παθητὸν δὲ τὸ σῶμα τῦτο efle diuinitatem , corpus autem pa-
~ ~ tibile . Hoc enim et cruci tradi-
γὰρ καὶ τῷ ταυρῷ παραδέδωκε , καὶ ἀ- dit, et e ' fepulcro excitauit.
πὸ τοῦ τάφου ανέτησε . πῶς τοίνυν , φη- Quomodo ergo , inquit, in dubi
σὶ, παρά τισιν ἀμφιβάλλεται ἡ τῶν σω . um vocatur a nonnullis cor
porum

ε ) τῷ Θεğ deeft atque pro σὺν ἐμ legitur ἐκ ἐμοί ad 1 Cor. 7, 12, 6 ) οὖν
non eft in B.
Phil. 2, 6.17.
 268 B. THEODORETI INTERPRET .

porum refurrectio , cum Chrifti μάτων ἀνατάσεως

refurrectio ἀνάτασις , τῆς τοῦ Δεσπότου
πιςευθείσης.
Domini credatur ? Χριςοῦ γ '. Εἰ
13. Si autem refurrečtio mortuo-
rum non eft: neque Chriftus re- υδὲ ἀνάτασις νεκρῶν οὐκ ἔσιν , οὐδὲ Χρι
furrexit , Si hoc enim fieri non υ5ὸςἐγήγερται. , Εἰ γὰρ τοῦτο οὐ δυ
poteft, neque illud factumn eft : νατὸν, οὐδὲ ἐκεῖνο γεγένηται σῶμα γὰρ
nam Dominus etiam corpus ha- καὶ ὁ Δεσπότης είχε Χριςός. δ'. Εἰ δὲ
buit . 14. Si autem Chriftus non Χρισὸς οὐκ ἐγήγερται , κενὸν ἄρα τὸκή
refurrexit, inaniseftpradicatiο
πρυγμα ἡμῶν , κενὴ δὲ καὶ ἡ πίςιςὑμῶν ,
noftra , inanis eft et fides veftra.
Si autem Chriftus vere non re- Εἰ δὲἀληθῶς οὐκ ἀνέςη Χρισὸς , μάτην

furrexit , nos quidem fruftra plus μὲν ἡμεῖς μετὰ πλείσων κινδύνων κηρύτε
rimis cum periculis prædicamus, τομεν, μάτην δὲ ὑμεῖς τοῖς κηρυττομέ
et vos fruftra iis quæ prædican- νοις πιςεύετε . πιέ . Εὑρισκόμεθα δὲ καὶ
tur creditis . 15. Inuenimur au-
vem etfalfi teftes Dei, quoniam ψευδομάρτυρες τεΘεοῦ , ὅτι ἐμαρτυ .
teftimonium diximus aduerfusDe. ωρήσαμενκατὰ τοῦ Θεοῦ ὅτι ἤγειρε τὸν
um quod fufcitauerit Chriftum , Χρισὸν, ὃν οὐκ ἤγειρε. Συκοφαντίας
quem non fufcitauit. Calumnia δὲ ὀφείλομεν δίκας , φάναι τετολμηκό-
pænas merito luemus, qui aufi fu- τες ανατῆσαι τὸν Θεὸν ὃν οὐκ ἤγειρε
mus dicere quod Deus Chriftum Χριςόν . εἶτα πάλιν τοὺς αὐτοὺς ἀνακυ-
fafcitavit, quem non fufcitauit.
Deinde eandem rurfus orationem κλοῖ λόγους, τοῖς πλείοσι συλλογισμοῖς
reuoluit, pluribus volens fyllogi. βεβαιώσαθαι βουλόμενος τὴν περὶ
finis de refurrectione fidem con- τῆς ἀνατάσεως πίςιν, καί φησιν , Ε
firmare, et dicit: ' 16. Nam fi mor . υγὰς νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται , οὐδὲ Χρισὸς
tui non refurgunt , neque Chriftus ἐγήγερται · ιζ'. Εἰ δὲ Χρισὸς οὐκ ἐγής
refurrexit. 17. Quod fi Chriftus C
non refurrexit , vana eft fides ve- ηγερται, ματαία ἡ πίςιςὑμῶν ἔτι ἐξὲ
ftra : adhuc eftis in peccatis veftris. yἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν. „ Τύπος γὰρ
Dominicæ enim mortis typus eft τοῦ δεσποτικοῦ θανάτου τὸ βάπτισμα
baptifmus . Vanus autem eft ty- περιττὸς δὲ ὁ τύπος , οὐκ ἔχων τῶν α
* pus, fi non * habeat remiffionem μάρτημάτων τὴν ἄφεσιν. ἔτι τοίνυν φέ

onus peccatorum. Hoc nempe τὸ τῶν ἁμαρτημάτων Φορτίον .

propter illud pofuit, quod Chriftus τότο μέν τοι πρὸς ἐκεῖνο τέθεικεν , ὅτι

mortuuseft pro pecatis noftris fe. Χριζὸς ἀπέθανεν ὑπὲς τῶν ἁμαρτιῶν
cundum fcripturas . 18. Ergo et ἡμῶν κατὰ τὰς γραφάς . μή . Αρα καὶ
qui dormierunt in Chrifto , perierunt . οί κοιμηθέντες ἐν Χρισῷ ἀπώλοντο.
Fruftra ergo, vt videtur , pro Chri. Μάτην ὡς ἔοικεν ἀνηρέθησαν ὑπὲρ τῆς
fti confeffione interfetti funtegre εἰς τὸν Χρισὸν ὁμολογίας οἱ καλλίνικοι
gii victores martyres : et certami-
na quidemalacri animo fubierunt, μάρτυρες καὶ τοὺς μὲν ἀγῶναςπροθύ
coronas autem
minime adepti ὅμως ἐδέξαντο, τῶν δὲ ςεφάνων διήμας-
funt . Sublata enim refurredio- τον. ἀνατάσεως γὰρ ἀνηρημένης , καὶ ἡ
proclamatio ἀνάβξησις συνανήρηται. πιθ '.Εἰ ἐν τῇ
ne
fublata eft. quoque
, præmii 19. Si in hac vita
zantum in Chrifto fperantes f . υζωῇ ταύτῃ ἠλπικότες ἐσμὲν ἐν Χρισῷ
mus, miferabiliores fumus omni. υμόνον, ἐλεεινότεροι πάντων 7 ) ἀνθρώ
επων
η) ανθρώπων non eft in B.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . XV . 269

υπων ἐσμέν. " Μετὰ παντοδαπῶν γὰς bus hominibus. Cum variis enim
κινδύνων τὸν βίον ὁδεύομεν, λιμῷ πιεζό periculis hanc vitam ducimus, fa
me oppreffi, iniuriis affidue affe-
μενοι , καὶ διηνεκῶς αἰκιζόμενοι, καὶ τὰ eti , in orbe terrarum carceres
δεσμωτήρια τῆς οἰκεμένης ἀμείζοντες , tubinde commutantes , domibus
ἀνέσιοι, καὶ μετανάςαι , καὶ κλυδωνίαις carentes, incertis fedibus errantes ,
διηνεκέσι παλαίοντες . ἀλλ᾽ οὐχ οὕτω et cum perpetuis tempeftatibus
ταῦτ᾽ ἔχει · ἐπὶ γὰρ ἀγαθῆς ἐλπίδος colluftantes. Sed hac non ita
ὀχούμεθα , καὶ τὴν τοῦἡμετέρουσωτῆ . fe habent. Bona enim fpe vehi
mur, et Seruatoris noftri refurre-
ρος ἀνάτασιν ἐχέγγυον τῆς ἡμετέρας âtionem refurreëtionis noftræ pi
ἔχομεν ἀνατάσεως . τοῦτο γὰρ ἐπήγα. gnus habemus . Hoc enim fub
γε . ηκ
2 . Νυνὶ δὲ Χριτὸς ἐγήγερται ἐκ νε- iunxit. 20. Nunc autem Chriftus
εκρῶν , ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγέ- refurrexit a mortuis : primitia fa-
γνετο . Πρῶτος γὰρ ἔλυσε τῷ θανάτε fus eft dormientium . Primus enim
2
τὸ κράτος · τῇ ἀπαρχῆ δὲ πάντως d . mortis imperium deftruxit: primi-
ἀ- tias autem maffa omnino confeque-
κολυθήσει τὸ φύραμα , καὶ κυροῖ τὸν λό- tur. Orationemque veteri exemplo
γον διὰ παλαιοῦ παραδείγματος . κα . confirmat. 21. Quoniam quidem per
» Επειδὴ γὰς δι᾽ ἀνθρώπε ὁ θάνατος , καὶ hominem mors, et perhominem re-
δι᾽ ἀνθρώπου ἀνάτασις νεκρῶν. Εἶτα Jurrettio mortuorum . Deinde a
natura tranfit ad perfonas, ea ra-
ἀπὸ τῆς φύσεως ἐπὶ τὰ πρόσωπα με tione orationem faciens clariorem .
ταβαίνει , ταύτῃ
♡ ποιῶν τὸν λόγον σαφέ. 22. Et ficut in Adamo omnes mori-
Ξερον . κβ '. Ωσπερ γὰς ἐν τῷ Ἀδὰμ 2 untur , ita et in Chrifto omnes vi
υπάντες ἀποθνήσκεσιν , οὕτω καὶ ἐν τῷ uificabuntur . Refpicite generis o-
» Χριςῷ πάντες ζωοποιηθήσονται . - Α . riginem , et videte vt primum pa-
rentem fecuti fint pofteri, atque
ποβλέψατε εἰς τὴν κρηπῖδα τοῦ γένους , omnnes mortales fa &ti fint , quon-
καὶ βλέπετε τῷ προγόνῳ τοὺς ἀπογές iam ille mortalitatem fufceperat.
τους ἀκολουθήσαντας , καὶ θνητούς ἅ- Ita omnis hominum natura Chri-
παντας γενομένους , ἐπειδήπες ἐκεῖνος fμum Dominum tequetur , et erit
ἐδέξατο τὴν θνητότητα · οὕτως ἅπασα returrectionis particeps . Nam et
2 hic
quoque mortuorum eft primo.
τῶν ἀνθρώπων ἡ φύσις ἀκολουθήσει τῷ
genitus , ficut ille primo forma
δεσπότη Χρισῷ , καὶκοινωνήσειτῆς ἀνά2. tus . Iure autem illum nunc ho.
φάσεως . πρωτότοκος γὰς καὶ οὗτος τῶν minem appellauit , cuin etiam De , 1
νεκρῶν , ὥσπερ ἐκεῖνος πρωτόπλασος . um effe fciret , vt oftenfa naturæ
εἰκότως δὲ αὐτὸν νῦν προσηγόρευσ· εν ἄν. communione fermonem de refur-
θρωπον , εἰδὼς αὐτὸν καὶ Θεόν ἵνα τὸ reftione confirinaret. Sed quia di-
ὁμοφυὲς δείξας τὸν περὶ τῆς ἀνατάσε- xit fore vt oinnes viuificentur , poft
ως βεβαιώσῃ λόγον. ἐπειδὴ δὲ πάντας refurrectionem autem * difcernen- *
εἶπε ζωοποιηθήσεσθαι , μετὰ δὲ τὴν ἀ- tui qui cafte vixerunt ab iis
νάτασιν διάκρισις ἐξαι τῶν σωφρόνως qui vitam libidinofe tranfegerunt,
βεβιωκότων και τῶν ἀκολασία συνεζη- et qui incredulitate laborarunt
κότων , τῶν τὴν ἀπιξίαν νενοσηκότων iis qui fide
ab claruerunt ,
και τῇ πίςει λαμπρυνομένων , καὶ τῶν vt femel dicam , qui
et
ab
ἄλλων ἀπαξαπλῶς τῶν τὰ ἐπαινούμε laude digna egerunt
270 B.THEODORETI INTERPRET .

iis qui digna reprehenfione ad να καὶ τὰ κατηγορούμενα μετεληλυ-

miferint , neceffario fubiunxit , θότων , ἀναγκαίως ἐπήγαγε γ'. Ε-
23. Vnusquisque autem in fuo or-
dine . Ita etiam Dominus docet κατος δὲ ἐν τῷ ἰδίῳ τάγματι. Οὕτω
in facris euangeliis , a ) quod a . και ὁ Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις
gnos quidem ftatueta dextris , hæ . διδάσκει , ὡς τοὺς μὲν ἀμνὲς ζήσει ἐκ δε
dos auten a finiftris Primitia ξιῶν , τὲς δὲ ἐρίφες ἐξ εὐωνύμων ,
Chriftus . Hoc eft , primus re- αρχή Χριςός. , τουτέςι , πρῶτος
furrexit. Deinde
Deinde iiii qui
qui rum Chri- η Απ
funt cry
fti, in aduentu eius. In tempo- ἀνές . η Ἔπειτα οἱ τοῦ Χριτοῦ , ἐν τῇ
ίᾳ 1
re confummat ion is Chri fti
. Chrifti au au : ουσ
παρουσ αὐτ
παρ ία αὐτῇῇ.,. Κατὰ τὸν τῆς συντές
tem appellat, non folum eos qui λείας καιρ . τῇ δὲ Χριζοῦ καλεῖ , οὐ
όν
poft eius incarnationem in ipfum μόνον τὲς 8 ) μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν
crediderunt , fed eos etiam qui εἰς αὐτὸν πεπιςευκότας , ἀλλὰ καὶ τοὺς
fub lege et ante legem pietate ἐν νόμῳ καὶ πρὸ τοῦ νόμε ἐν εὐσέβεια
et virtute infignes fuerunt. 24.
Deinde finis . Hoc eft commute και αρετῇ διαλάμψαντας C . κδ'. Εἶτ
ά
nis omn ium refurrectio . Quan- ητὸ τέλος . Αντὶ τῇ , ἡ κοινὴ πάντων

do enim ea faëta fuerit, omnia ἀνάςασις ὅταν γὰρ αὐτὴ γένηται , πάνω
finem habebunt , ct res ι τέλος , καὶ τὰ παρόντο
præ τα λήψετα
fentes , et prophetarum pradi πράγματα , καὶ τῶν προφητῶν αἱ προβ
ftiones . Cum tradiderit regnum
Deo et patri , cum euacuauerit ῥήσεις . η Οταν παραδῷ τὴν βασιλείαν
omnem principatum , et omnem pote. ὑτῷ Θεῷ καὶ πατρί · ὅταν καταργήσῃ
ftatem et virtutem . Tradit regnum υπᾶσαν ἀρχὴν , καὶ πᾶσαν ἐξεσίαν καὶ
ι
. αδίδωσ τὴν βασιλείαν
Deoet patri , non ipfe regno nu- » δύναμιν .19Παρ
datus , fed tyrannum diabolum et τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ οὐκ αὐτὸς τῆς βασι
eius 1 adiutores fubiiciens , et vt λείας γυμνούμενος , ἀλλὰ τὸν τύραννον
omnes fe fubmittant atque vni-
uerforum Deum agnofcant effi- διάβολον καὶ τοὺς ἐκείνε συνεργοὺς ὑπὸ
ciens . 25. Oportet autem Η τάττων , καὶ πάντας2ὑποκύψαι παρα
lunt regnare , donec ponat 0- σκευάζων, καὶ τὸν τῶν ὅλων ἐπιγνῶναι
mnes
inimicos fub pedibus e- Θεόν. κέ .‫ اد‬Δεῖ γὰς αὐτὸν βασιλεύειν
cathocloco tempus ,fed docet ἄχρις οὗ ἂν θῇ πάντας τοὺἐχ ς θροὺς
eum effe omnes omnino fub . ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτῇ ., Τὸ ἄχρις οὗ ,
iugaturum . Huic fimile eft οὐ χρόνον ἐνταῦθα δηλοῖ, ἀλλὰ διδάσκε
quod a Dauide dictum eft : a ) ὡς πάντως ἅπανταςὑποτάξει . τούτῳ
Dixit Doininus Domino meo, ἔοικε τὸ ὑπὸ τῷ Δαβὶδ εἰρημένον , εἶπεν
fede a
dextris meis , donec ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν
ponam inimicos fcabel-
lum pedum tuorum . Quod fi μου, ἕως ἂν θῷ τοὺς ἐχθρούς σοῦ ὑπο
dicant qui cum Ario et Eano . πόδιον τῶν ποδῶν σε . εἰ δὲ λέγουσιν οἱ
mio fentiunt , hanc vocem de folo τὰ ᾿Αρείς καὶ Εὐνομίου φρονοῦντες , ἐπὶ
Filio effe pofitam , audiant ipfum μόνε τῷ υἱῷ ταύτην κεῖθαι τὴν φωνὴν,
quaque Deum dicentem , c) ἀκουσάτωσαν καὶ αὐτῷ τῷ Θεğ λέγον-
Ego fum , ego fum , et donec con- ‫اد‬
τος , ἐγώ εἰμι, ἐγώ εἰμι, καὶ ἕως ἂν καὶ

3 ) τοὺς erat in B.
α ) Matth . 25 , 33ο b) Pf. 109 (110), I. e) Jef. 46, 4.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS. CAP. XV . 271

ταγηράσητε ἐγώ εἰμι. οὕτω δὲ τούτου fenueritis ego fum . Hoć autem
νο& μένε , εὑρεθήσεται ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ita fi intelligatur , inuenietur De-
us vniuerforum commenfuratam
ε- hominum fenectuti habere fu-
τῷ γήρα τῶν ἀνθρώπων σύμμετρον
χων τὸ εἶναι. ἀλλὰ μεμηνότων τὸ ταῦ- ain exiftentiam . Sed hac nuga-
τα ληρεν. αΐδιος μὲν γὰρ ὁ τῶν ὅλων ri infanorum eft hominum . Ae
Θεὸς, συναίδιος δὲ αὐτῷ καὶ ὁ μονογενὴς ternus enim eft vniuerforum De-
αὐτῷ υἱός . ἔχει δὲ καὶ τὴν βασιλείαν us, et coæternus ipfi vnigenitus
· αἰώνιον καὶ τῷτο διαῤῥήδην ἡμᾶς ὁ θεός eius filius. Habet autem etiam
regnum æternum : et hoc nos a
τατος ἐδίδαξε Δανιήλ · ἡ βασιλεία γὰρ perte docuit diuiniffimus Daniel .
αὐτῇ , ἔφη , βασιλεία αἰώνιος , ἥτις οὐ Eius enim,inquit, a) regnum eft re-
καταλυθήσε
» ται εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον. gnum æternum , quod * non4 diffol-
uetur in æternum . 26. No- n
ωκϛ΄. Ἔχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ
θάνατος. τὲς villima inimica deftruetur mors.
Τὸν γὰρ διάβολον καὶ છેડ
Poftquam enim diabolum et a
ἐκάνε συνεργὲς εἰς τὸ ἐξώτερον παρα · eius adiutores in exteriores te
πέμψας σκότος , παύσει τὸν θάνατον , nebras immiferit , mortem ceffare
καὶ τοὺς κειμένους ἅπαντας ἀναζήσει. faciet,et mortuos omnes fufcita-
„ Πάντα γὰρ ὑπέταξεν ὑπὸ τὲς πόδας bit. Omnia enim fubiecit fub per
dibus eius. . Hic dixit Patrem o-
ναὐτῇ . , Ἐνταῦθα τὸν πατέρα επεν dibus eius.
ὑποτάξαι αὐτῷ τὰ πάντα , ἐν δὲ τῇ innia ei fubieciffe : in epiftola au-
τη tem ad Philippenfes ipfum dicit
πρὸς Φιλιππησίους, αὐτὸν λέγει τέτο hoc feciffe . Cum enim dixiffet,
πεποιηκέναι. εἰρηκὼς γὰς , ὃς μεταχη · b ) Qui tansfigurabit corpushu
ματίσει τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως και militatis noftræ , vt fit ipfum con-
་
μῶν εἰς τὸ γενέθαι αὐτὸ σύμμορφον forme corpori gloriæ fuæ , fub-
iunxit , Secundum operationem
τῷ σώματι τῆς δόξης αὐτῇ , ἐπήγαγε , virtutis fuæ , qua etiam pofit fub-
κατὰ τὴν ἐνέργειαν τῷ δύνασθαι αὐτὸν iicere fibi omnia . Quienim pof-
καὶ ὑποτάξαι· αὐτῷ τὰ πάντα . ὁ γὰρ eft , inquit, omnia fibi fubiicere,
ἑαυτῷ , φησι , πάντα δυνηθεὶς ὑποτά- is etiam corpus noftrum morta
ξαι, οὗτος καὶ τὸ φθαρτὸν ἡμῶν σῶμα le immortalitate ornabit. Cum
‫اد‬ 27. Omnia fub-
τῇ ἀφθαρσία κοσμήσει . Ὅταν δὲ επῃ , ietta funt , fiue dubio preter
„κζ'. Ὅτι πάντα ὑποτέτακται , δηλονό- eum qui fubiecit ei omnia . 28.
ἐκὸς τῷ ὑποτάξαντος αὐτῷ τὰ πάν . Cum autem fubie& ta fuerint
» τα . κή.9 ) Ὅταν δὲ ὑποταγῇ αὐτῷ τὰ illi omnia tunc et ipfe fi

πάντα, τότε καὶ αὐτὸς ὁ υἱὸς ὑποτα
υγήσεται τῷ ὑποτάξαντι αὐτῷ τὰ πάν-
τα . Τῦτο τὸ χωρίον οἱ τὰ ᾿Αρείς και
Εὐνομίεφρονῶντες συνεχῶς ἐν τῇ γλώσ-
σῃ περιφέρειν ειώθασι, τε μονογενῆς τὴν
ἀξίανταύτῃ σμικρύνειν ὑπολαμβάνον-
τες . ἔδει δὲ αὐτὲς συνιδεῖν ,ὡς ἐδὲν ὁ θε
lius fubiectus erit ei qui futs
omnia. Hunc 10 .
iecit
cum ii qui cum Ario et Euno-
πίo lentiunt in ore afidue ha-
here confueuerunt , exiftimantes
hac ratione te de Vnigeniti
dignitate derrahere . Οportebat
autem eos animaduertere , diui-
num

9) ὅταν δὲ αὐτῷ ὑποταγῇ πάντα habet Theod , dial 4. P. 375. Gast

a) Dan. 7, 14. b ) Philipp . 3, 210
 272 B. THEODORETI INTERPRET .

num apoftolum in hoc loco ni- ος ἀπόςολος ἐν τῷδε τῷ χωρίῳ περὶ

hit fcripfife de diuinitate Vnige τῆς τε μονογενῆς θεότητος γέγραφε.
niti. Iubens enim credere car- 3
nis refurrectionem , eiusrefut . τῇ γὰρ ἀνατάσει τῆς σαρκὸς πιτεύειν
rectionem ex Domini refurre- παρεγγυῶν , ἀπὸ τῆς δεσποτικῆς ἀνα-
âtione conatur oftendere, Cla. 5άσεως ἐπειράθη δεῖξαι τὴν ταύτης δ
rum eft autem quod fimile fimi- νάςασιν.δῆλον δὲ ὡς τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον
li confirmetur . Propterea enim βεζαιέται διὰ γὰρ τῦτο καὶ ἀπαρχὴν
ipfum etiam primitias dormienti . αὐτὸν τῶν κεκοιμημένων ἐκάλεσε , καὶ
um vocauit , et hominem appel-
lauit, et per collationemi cuin A. ἄνθρωπον προσηγόρευσε , καὶ τῇ παρα-
damo , oftendit per ipfum futu- θέσει τῶν κατὰ τὸν Αδὰμ ἔδειξε δι'αυ
ram communem refurrectionem : τῷ τὴν κοινὴν ἐσομένην ἀνάτασιν˙ ἵνα τε
, vt oftenfa refurrectione eius quod ὁμοφυῆς τὴν ἀνάςασιν δείξας , πάσῃ
eft eiusdem naturæ , perfuadeat iis πιτεῦσαι τὸς ἀντιλέγοντας ,ὡς ἅπαν
qui contradicunt, vt credant omnes
homines futuros eiusdem refurre. τες άνθρωποι τῆς αὐτῆς μεθέξουσιν
Etionis participes.. Sciendum eft νατάσεως . προσήκει τοίνυν εἰδέναι ὡς δύο
ergo duas efle Chrifti Domini na- τῷ Δεσπότε Χρις8 αἱ φύσεις˙ καὶ ὅτι
turas : et quod aliquando quidem ποτὲ μὲν αὐτὸν ἀπὸ τῆς ἀνθρωπείας ἡ
fcriptura eum ab humana natu- θεία προσαγορεύει γραφὴ , ποτὲ δὲ ἀ
tanominet, aliquando a diuina . πὸ τῆς θείας κἂν γὰρ Θεὸν ἄπη , ἐκ
Siue enim eum dixerit, non ne-
• gat humanitatem : fiue hominem ἀρνεῖται τὴν ἀνθρωπότητα˙ κἂν ἄνθρω-
nominauerit , vna confitetur diui- πον ὀνομάσῃ , συνομολογεῖ τὴν θεότητα.
initatem . Vt fublimia autem o- ὑψηλὰ δὲ πάντα περὶ αὐτῷ λέγειν οὐχ
mnia de eo dicamus fieri non οἷόν τε δι᾽ ἣν ἐξ ἡμῶν ἀνέλαβε φύσιν .2εἰ
poteft , proptereamquam a nobis γὰρ καὶ τῶν ταπεινῶν εἰρημένων,ἀργῶν
accepit naturam.
ταί τινες ‫د‬τῆς σαρκὸς τὴν ἀνάληψιν
uis humilia de eo difta fint, ne- ‫ا‬
gant tamen nonnulli carnisaffum- πλείους ἂν δηλονότι τὴν νόσον ἐκείνην
ptionem : clarum eft plures illo ἐνόσησαν , εἰ μηδὲν εἴρητο ταπεινόν . τί
inorbo fuiffe laboraturos , fi nihil δή ποτε , καὶ τότε ὑποτάσσεται ; τότο
* humile * didum effet . Quidnam γὰρ τοῖς ἐπὶ τῇ παρόντοςτυραννᾶσιν
autemeft,et tuncfubiiciture Hoc
αρμόδιον. εἰ γὰρ τότεὑποτάσσεται, ἐδέ
enim iis qui in praefentia tyranni
dem exercent, conuenit. Si enim πω νῦν ὑποτέτακται . παρανομῶσι τοίς
tunc fubiicitur , nunc nondum νυν οἱ βλασφημῶντες , καὶ τὸν ἐδέπω
fubiedtus eft. Inique ergo fe ge- τὲς τῆς ὑποταγῆς καταδεξάμενον -
runt qui blafphemant , quod eum e8ς ὑποτάττειν ἐπιχειρῶντες . χρὴ γὰρ
qui conftitutos fubiectionis termi-
nos nondum accepit, fubiicere co- ἀναμεῖναι, καὶ τῆς ὑποταγῆς τὸν τρό-
nantur . Oportet enim exfpectare, που καταμαθεν . ἀλλὰ περὶ τούτων ἐν
et fubiectionis modumn intelligere , τοῖς πρὸς αὐτοὺς ἀγῶσι μακρὲς διεξήλ-
Verum de his copiofe diferui- θομεν λόγες . συντόμως τοίνυν εἰπᾶν
mus in noftris aduerfus eos con-
προσήκει τὸν τῇ ἀποςόλε σκοπόν . Και
certationibus . Oportet ergo bre .
niter enarrare Apoftoli inftitutum . ρινθίοις ἐπέςειλεν , ἔναγχος τῆς ἑλληνι-
ScribebatCorinthiis , qui agræcis κῆς ἀπαλλαγῶσι μυθολογίας · ἡ δὲ ἐκεί-
fabulis nuper erant liberati. Illa
ᎩᏯ
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP , XV . 273
all
νών μυθολογία πάσης ἀκολασίας καὶ tem fabulæ omni intemperantia
ἀδικίας μετή . καὶ ἵνα τὰ ἄλλα σιγήσω ,et iniquitate referta funt. At-
καὶ μὴ μολύνω τὴν γλῶσσαν , πατρα . que vt alia taceam , et ne lin-
་ guain polluam , Deos parricidas
λοίας προσκυνᾶσι Θεὸς , καὶ λέγεσι τες adorant , et dicunt filios contra
παῖδας τοῖς γεγεννηκόσιν ἐπαναςῆναι , parentes infurrexiffe , et eos re-
καὶ τότες ἐξελάσαι τῆς βασιλείας , και gno expuliffe , ipfos autem do-
αὐτὲς τὴν δυνασείαν ἁρπᾶσαι. ἐπειδὴ minarumarripuiffe . Quia ergo
! τοίνυν μεγάλα ερηκε περὶ τῷ Δεσπότε de Chrifto Domino magna di
Χρι58 , ὅτι πᾶσαν ἀρχὴν καὶ πᾶσαν ἐξε- cipatum , omnem poteftatem
prin
et
σίαν καταργήσει καὶ δύναμιν , καὶ αὐτὸν virtutem deftruet , et ipfam et-
Εἶ · παύσει τὸν θάνατον , καὶ πάντα ὑπέ- iam mortem ceffare faciet ;
ταξεν ὑπὸ τὲς πόδας 10) ἵνα μὴ ἐξ ἐκεί- omnia fubiecit fub pedibus :
νης τῆς μυθολογίας ὁρμώμενοι, καὶ αὖ ne ab illis fabulis induci exi-
2 ftimarent eum quoque eadem fe-
τὸν ὑποπλεύσωσι ταῦτα ποιεῖν τῷ γε- ciffe Patri qui genuit , quæ fe-
γεννηκότι πατρὶ , ἅπερ οἱ παρ᾽αὐτῶν cerunt qui ab illiscolebantur
θρησκευόμενοι δεδράκασι δαίμονες˙ ἀναγ- damnones : neceffario cum di-
καίως επὼν ὅτι πάντα ὑποτέτακται , xiflet , quod omnia fubiecta fint,
ἐπήγαγε, δηλονότι ἐκτὸς τῷ ὑποτάξαν. fubiunxit , Prater eum fcilicet
[ · τος αὐτῷ τὰ πάντα˙ καὶ προστέθηκεν gui et fubiecit omnia : et adiecit ,
. 2 ipfe etiam filius fubiicietur ei qui
ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ υἱὸς ὑποταγήσεται τῷ ipfi fubiecit omnia . Non folum
ὑποτάξαντι αὐτῷ τὰ πάντα . ἐ γὰρ enim Patrem fibi non fubiiciet ,
μόνον ἐχ ὑποτάξει ἑαυτῷ τὸν πατέρα ,fed ipfe ( filius ) etiam congruen-
ἀλλὰ καὶ αὐτὸς τὴν υἱῷ πρέπεσαν ὑπο-
tem filio fubiectionem fubibit.
ταγὴνὑποδέξεται. ὁ μὲν ἐν θεῖος ἀπό-
Diuinus itaque apoftolus ,fufpi-
catus ne
ςολος τὴν ἐκ τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας
oriretur damnum ex græcis
fabulis
hæc adiecit
· Φυομένην ὑφορώμενος βλάβην , ταῦτα humilioribus verbis vfus propter

προστέθηκε, ταπεινοτέροις χρησάμενος illorum vtilitatem . Dicant autem

·· λόγοις διὰ τὴν ἐκείνων ὠφέλειαν . ἐπά qui contradicunt , cuiusmodi fit
τωσαν δὲ οἱ ἀντιλέγοντες τῆς ὑποταγῆς illa fubie &tio ? Atqui fi verum
volunt confiderare , nunc often-
ἐκείνης τὸ εἶδος . καὶ μὴν , εἰ συνιδεῖν ἐπέ- dit obedientiam , dum humanam
λεσι τὸ ἀληθές , νῦν ἐπεδείξατο τὴνὑπ- fufcepit naturam , et noftram fa-
ακοὴν ἐνανθρωπήσας , καὶ τὴν ἡμετέραν 1 lutem procurauit . Quomodo er
πραγματευσάμενος σωτηρίαν . πῶς οὖν go tunc fubiicietur , quomodo
τότε ὑποταγήσεται ; πῶς δὲ καὶ τότε tunc etiam tradet regnum Deo
et Patri ? Si hoc enim ita intel-
παραδώσει τὴν βασιλείαν τῷ Θεῷ καὶ ligatur , inuenietur Deus et Pa-
Πατρὶ ; εὑρεθήσεται γὰρ ἔτω τότε 8 . ter nunc regnum non habere.
μένη , ἐκ ἔχων νῦν τὴν βασιλείαν ὁ Θεὸς Tanta abfurditate plena funt
και Πατής . τοσαύτηςατοπίας μετὰ τὰ quæ ab eis dicuntur. At enim
ὑπ᾽ ἐκείνων λεγόμενα . ἀλλὰ γὰρ καὶ τὰ ea quæ funt noftra fibi ap-
ἡμέτερα οἰκειᾶται ,ἐπειδήπερ αὐτῷ χρη- plicat , quandoquidem eius cor-
pus
10) αὐτῷ addit B.

Be Theod . Tom . III . $

 274 B. THEOD INTER .
ORETI PRET

pus appellamur ,ipfe autem noftrum ματίζομεν σῶμα ,αὐτὸς δὲ ἡμῶν ὀνομά
caput nominatur . Ipfepeccata no- ζεται κεφαλή . έτος τὰς ἁμαρτίας ἦ
* ftra
tauit.fufcepit , et morbos
a ) Itaetiam noftros por- μῶν ἔλαβε , καὶ τὰς νόσες ἐζάςασεν . οὗ
in Pfalmoredi
cit,b )Deus,Deusmeus, refpice in τω καὶ διὰ τῇ ψαλμῶ λέγει ὁ Θεὸς , ὁ
me , quare me dereliquifti ? Longe Θεός με , πρόχεςμοι , ίνατί ἐγκατέλιπές
a falute mea verba deliftorum meo . με ; μακρὰν ἀπὸ τῆς σωτηρίας με οἱ λό
rum . Atqui peccatumn non fe γοι τῶν παραπλωμάτων με . καίτοι ο
cit , nec eft inuentus dolus
ore eius . Sed os noftræ naturæ μαρτίανἐκ ἐποίησεν , ἐδὲ εὑρέθη δόλος
in
eficitur , vt qui naturæ primitiæ ἐν τῷ ςόματι αὐτῷ . ἀλλὰ ςόμα τῆς ἡ
faitus eft . Itaet noftram quæ μετέρας γίνεται φύσεως , ὡς ἀπαρχὴ
nunc eft inobedientiam , et quæ γεγενημένος τῆς φύσεως. ὕτω καὶ τὴν
tunc erit fubieftionem fibi attri νῦν ἡμῶν ἀπείθειαν , καὶ τὴν τότεὑπο-
buit , et liberatifuerimus
ruptione nobis poftquam fubie.
a cor- ταγὴνοἰκεῖται, καὶ ἡμῶν
μετὰ τὴντῆς
Gtis , ipfe dicitur fubiici. Ad Φθορᾶς ἀπαλλαγὴν ὑποτασσομένων ,
hunc enim fenfum ea quæ fe . αὐτὸς λέγεται ὑποτάσσεθαι· εἰς γὰς
quuntur nos deducunt. Cum ταύτην ἡμᾶς τὴν διάνοιαν τὰ ἑξῆς που

enim dixiffet diuinus apoftolus , δηγεῖ. εἰρηκὼς γὰρ ὁ θεῖος ἀπόςολος ,

Tunc ipfe filius fubiicietur ei qui τότε αὐτὸς ὁ υἱὸς ὑποταγήσεται τῷ ὑ
illi omnia fubiecit , fubiunxit , Vt
fit Deusomniain omnibus. Nunc ποτάξαντι αὐτῷτὰ πάντα ,ἐπήγαγεν
enim vbique quidem eft per na- "" Ἵνα ᾖ ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι. και
turam : habet enim naturam quæ Νῦν μὲν γὰρ πανταχῆ κατὰ τὴν ἐσίαν
non poteft circumfcribi , et in ἐσίν ἀπερίγραπλον γὰρ ἔχει τὴν φύσιν,
ipfo viuimus , et mouemur , et καὶ ἐν αὐτῷ ζῶμεν , καὶ κινέμεθα , και
fumus , vt ait diuinus apoftolus c) : ἐσμεν , κατὰ τὸν θεῖον ἀπόςολον κατὰ
fed per complacentiam non eſt
in omnibus. Complacet enim a) μέντοι τὴν εὐδοκίαν , ἐκ ἐν ἅπασίν ἐξιν .
in eis qui ipfum timent , et in εὐδοκεῖ γὰρ ἐν τοῖς φοβεμένοις αὐτὸν ,
eis qui fperant in eius mifericor · καὶ ἐν τοῖς ἐλπίζεσιν ἐπὶ τὸ ἔλεος αὐτῇ .
dia . Quamquam nec in his qui καὶ ἐν τέτοις δὲ ἐ πάνταἐςίν. ἐδεὶς γὰρ
dem eft omnia.
aforde munduseft, Nemo enim e )
et f ), Nonic . καθαρὸς ἀπὸ ξύπε · καὶ,ὦ8 δικαιωθήσε
ftificabitur coram te quisquam vi- ται ἐνώπιόν σε πᾶς ζῶν καὶ , ἐὰν ἀμαρ.
vens, et g ), Si peccara obferuaueris τίας παρατηρήση Κύριε , Κύριε τίς ὑπο
Domnine , Domine quis fuftinebit ? ζήσεται ; ἐκῶν εὐδοκεῖ μὲν ἐν οἷς κατορ
Ergo in iis quidemn coinplacet quæ θέσιν, ἐκ εὐδοκεῖ δὲ ἐν οἷς πλαίεσιν · ἐν δὲ
complacet autem
recte agunt ; nonSed
iniisquipeccant. infuturavit , τῷ μέλλοντι βίῳ , τῆς φθορᾶς παυομέ
cellante corruptione, et collataimνης , καὶτῆςἀθανασίας χορηγεμένης,
mortalitate , locum animi perturba . χώραν ἐκ ἔχει τὰ πάθη τέτων δὲ παν
tiones non habent :his autem omni τελῶς ἐξεληλαμένων , ἐδὲν εἶδος ἅμας.
no eiectis, nullum deinceps peccati τίας ἐνεργεῖται
. λοιπόν . ὅπως ἔςαι λόγ
genus exercetur . Ita erit de catero πὸν ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι, πάντων
Deus omnia in omnibus , cum Το πλαίειν ἀπηλλαγμένων , καὶ πρὸς αὐτ
omnes a peccato liberati, et ad ipfum τῷ
τὸν

«) ΕΓ. 53 , 4. b) Pf. 21 (22 ), 1. c) Act. 17,28. d) Pf. 146 (147), II. ) Iob. 15, 14'
f) Pf. 142 (143), 2. g) PL. 130, 3.
 EPIST. I. AD CORINTHIOS. CAP. XV . 275

τὸν τετραμμένων , καὶ τὴν ἐπὶ τὰ χείρω conuerfi , ad deteriora inclinatio-

ἐ δεχομένων ξοπήν . ὅπερ δὲ ἐνταῦθα ἐπὶ μem non admittent. Quod au-
τῷ Θεῷ ἄφηκεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , αλλα- tem hic de Deo dixit diuinus
apoftolus , alibi de Chrifto po-
χῆἐπὶ τῷ Χριςε τέθεικε . λέγειδὲὅτως fuit.
Ira autem dicit ,a )Vbi non
ὅπε ἐκ ἔνι Ἰεδαῖος καὶ Ἕλλην , περιτομὴ eft Iudzus , et Græcus , circum-
καὶ ἀκροβυσία , βάρβαρος , 11 )Σκύθα , αλ - cifio , et præputium , barbarus ,
λα τὰ
λὰ τα πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριςός . οὐκ
‫اد‬ Scytha , fed omnia et in omnni-
bus Chriftus . Non autem quæ
2 ἀρμότ ] οντα τῷ πατρὶ προσής .
ἂν δὲ τὰ Patri conueniebant Filio
μοσε τῷ υἱῷ , εἰ μὴ τὸ ὁμότιμον αὐτῷ attribuis-
fet, nifi eum illi honorem aqua-
παρὰ τῆς θείας χάριτος ἐδιδάχθη , ἀλλ᾽ lem effe a diuina gratia didicis-
· ἐπὶ τὰ συνεχῆ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν . fet. Sed ad fequentium interpre-
»κθ '. Ἐπεὶ τί ποιήσεσιν οἱ βαπλιζόμε- tationem pergamnus. 29. Alio-
»νοι ὑπὲρ τῶν νεκρῶν, εἰ ὅλως νεκροὶ ἐκ qui quid facien qui baptizantur
1-29
2 ἐγείρονται ; τί καὶ βαπλίζονται ὑπὲρ pro mortuis, fi omnino mortui non
refurgunt ? vt quid et baptizantur
· 9κ τῶν νεκρῶν ; » Ὁ βαπτιζόμενος , φησί, pro illis? Qui , inquit , baptiza-
τῷ Δεσπότῃ συνθάπλεται , ἵνα τῇ θανά . tur Domino confepelitur , vt cum
τε κοινωνήσας , καὶ τῆς ἀνατάσεως γέ- mortis fuerit particeps , fic etiam

νηται κοινωνός . εἰ δὲ νεκρόν ἐπι τὸ σῶμα , corpus

particepseft
refurrectionis.
mortuum , Si * etautem
non *
καὶ ἐκ ἀνίσαται , τί δήποτε καὶ βαπλί . returgit , cur etiam baptizatur ?
?
ζεται; » λ'. Τί καὶ ἡμᾶς κινδυνεύομεν 30. Vt quid et nos periclitamur omni 1
πᾶσαν ὥραν; » Τᾶτο κατὰ κοινᾶ τε . bora ? Hoc cum vniuerfe pofuiflet ,
θεσκὼς , καθ᾿ ἑαυ ]ὸν λέγει˙ „λα. 12)Καθ’de fe dicit : 31. Quotidiemorior per

» ἡμέραν ἀποθνήσκω , μὴ τὴν ἡμετέραν nofiram gloriam , quam habeo in

» καύχησιν , ἣν ἔχω ἐν Χρισῷ Ἰησῷ τῷ Chrifto Jefu Domino
periculorum noftro .often-
magnitudinem Et
Κυρίῳ ἡμῶν . Καὶ τὴν ὑπερβολὴν τῶν dit ,et prouidentiam fuam decla
κινδύνων δεδήλωκε , καὶ τὴν οἰκείαν προ- rauit. Me, inquit , affidue in præ-
μήθειαν ἐγύμνωσε. διηνεκῶς γάς , φησιν , vifas mortes trado . Gloriationem
ἐμαυτὸν εἰς προύπλες θανάτες ἐκδίδω- autem fuam eorum fidemn vocauit ,
* · μι. καύχησιν δὲ αὐτῷ τὴν πίςιν αὐτῶν hoc etiam modo ad credendum ad
ἐκάλεσε ,καὶ ταύτῃ προτρέπων εἰς τὸA hortans
ad 32. Si fecundum
. pugnanti
beftias hominema
Ephefi , quid use
πιτεῦσαι . λβ '.Εἰ κατὰ ἄνθρωπον ἐθη- hi prodeft , fi mortui nonrefurgunt ?
» ριομάχησα ἐν Ἐφέσῳ , τί μοι τὸ ὄφες Secundum humanam quidem opi-
» λος , εἰ νεκροὶ ἐκ ἐγείρονται ; » Κατὰ nionem a beftiis deuoratus fuin .
ἀνθρώπινόν, φησι, λογισμὸν θηρίων ἐγε- fed admirabiliter , et præter opi-
νόμην βορά , ἀλλὰ παραδόξως ἐσώθην. nionem fium feruatus. "Huius er 1
go periculi quem fructum ca-
Τίνα τοίνυν ἔχω τῇδε τῇ κινδύνε καρπὸν ,piam , fi non eft mortuorum
εἰ νεκρῶν ἐκ ἔξιν ἀνάτασις ; η Φάγωμεν returretio ? Manducemus er biba-
- καὶ πίωμεν , αὔριον γὰρ ἀποθνήσκο- mus, cras chimmoviemur. Sunthæc
Προφητικὰ μὲν τὰ ῥήματα , εἰς quidem verba prophetica b ) : fed
1. ωμεν . » S 2 ea

11 ) Σκύθης. Β. et Theodoretus infra in illo loco, 12 ) Theodoret . orat. de

charitate p. 69ο Sirm. Καθημέραν αποθν . νὴ τὴν ὑμετέραν καυχ · ἣν Ι. ἐ . Χ. Ι,
«) Col. 3, II. b) f. 22, 13.
 276 B. THEODORETI INTERPRET .
1

h ea opportune pofuit , propemo- καιρὸν δὲ αὐτὰ τέθεικε , μονονουχὶ λέ

dum dicens, Superuacaneum eft ie- γων , περιτὴ ἡ νηςεία , περιπλὴ ἡ ἐγκρά .
iunium , fuperflua continentia : præ-
fentis vitæ fruamur voluptatibus ,
Teg ,
τεια , τῶν κατὰ τὸν παρόντα βίον ἀπο
cum nulla fit retributio propofita λαύσωμεν ἡδονῶν , ἀντιδόσεως ἐδεμιᾶς
virtutis amatoribus . Deinde ad . τοῖς τῆς ἀρετῆς ἐραταῖς ἀποκειμένης .
monitorie : 33. Nolite feduci:Cor . εἶτα ἐντρεπλικῶς · λγ΄.Μὴ πλανᾶνε ,
rumpuntmoresbonos colloquia mala. , φθάρεσιν ἤθη χρησὰ ὁμιλία κακο
Bonos hic leues vocauit, qui facile Χρητὰ ἐνταῦθα τὰ κῦφα ἐκάλεσε , τὰ
decipiuntur. 34. Euigilate iufte, et
nolite peccare ignorantiam enim ξαδίως ἐξαπατώμενα . λδ'. Ἐκνήψατε
Deiquidam habent,ad reuerentiam » δικαίως, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε αγνωσίαν
vobis loquor . Tanquam aberran » γὰρ Θεῷ τινες ἔχεσι˙ πρὸς ἐντροπὴν
tibus et infidelitate ebriis dixit , ὑμῖν λέγω . Ως ἀποξεκοληθεῖσι, καὶ
Euigilate. Valde
iam autem fapienter
tion is τῇ ἀπιξία μεθύεσι, τὸ ἐκνήψατε ἄρῃ ·
ignorant Dei refurrec in- •
credulitatem appellauit. Qui enim κεν ἄγαν δὲσοφῶς , Θεῷ ἄγνοιαν τῆς

fe Deum noffe confitetur , eum iu- ανατάσεως τὴν ἀπιτίαν ἐκάλεσεν. ὁ γὰρ
ftum effe credit , iufto autem con- ὁμολογῶν εἰδέναι Θεὸν, δίκαιον εἶναι τῶ
~
uenit retributio : at iuftam retribu- τον πιςεύει , τῷ δικαίῳ ἡ ἀντίδοσις πρέ-
tionem in hac præfenti vita non vi. πε , τὴν δὲ δικαίαν ἀντίδοσιν κατὰ τὸν
demus.
Deo Oportet ergo eum &ta
fe credereconfitetur,exfpe qui παρόντα βίον ἐ βλέπομεν . δεῖ τοίνυν
re refurrectionem . Deinde ponit προσμέναν τὴν ἀνάςασιν τὸν τῷ Θεῷ
interrogationem quæ ab infideli πιςεύειν ὁμολογέντα . ὦτα τίθησιν ἐξώ .
bus affertur, et dicit : 35. Sed di- τησιν ὑπὸ τῶν ἀπίζων προσφερομένην ,
cet aliquis , Quomodo refurgunt καί φησιν˙ „ λέ . Αλλ᾽ἐρε τις , πῶς ἐγεί .
mortui , qualiue corpore venient ?
Duplex eft interrogatio , et de υξονται οι νεκροὶ, ποίῳ δὲ σώματι ἔρχον .
modo refurrectionis , et de futu . ηται ; Διπλῆ ἡ ἐρώτησις, καὶπερὶτε
ra qualitate corporum . Deinde τρόπο τῆς ἀνατάσεως , καὶ περὶ τῆς ἐσοι
* rebus humanis μένης 13 ) τῷ σώματος ποιότητος . ὦτα
* vtrumque ex
oftendit , et eum ftultum appel- ἀπὸ τῶν ἀνθρωπίνων ἀμφότερα δείκνυ-
lat , qui hæc perfpicere non pos σι , καὶ ἄφρονα προσαγορεύει τὸν τοῦ
fit. 36. Infipiens , tu quod femi- τα συνιδῶν & δυνηθέντα . λς ."Αφρον ,
nas non viuificatur , nifi moriatur . „ σὺ ὃ σπείρεις 8 14 ) ζωοποιεῖται, ἐὰν

37. Et quod feminas ,non corpus ἢ μὴ ἀποθάνῃ . λζ΄. Καὶ ὃ σπείρεις , ἐ

nudum granum , vt puta tritici , υτὸ σῶμα τὸ γενησόμενον σπείρεις,ἀλ
‫اد‬
Refpice »λὰ γυμνὸν κόκκον, εἰ τύχοι σίτε , ἢ τι
aut alicuius cæterorum .
πνὸς τῶν λοιπῶν.» ᾿Απόβλεψον εἰς τὰ
femina , et vide fulcos fepulcra
σπέρματα , καὶ βλέπε τὰς αὔλακας μι
imitantes , et femmina quæ non fe-
μεμένας τες τάφες, καὶ τὰ σπέρμαλα
cus ac corpora fepeliuntur , dein
de nafcuntur et germninant . Non θαπλόμεναὡς τὰ σώματα , εἶτα φυόμε

enim corpus , quod futurun eft, fe. να και βλαςάνοντα . ἐ γὰρ τὸσῶμα τὸ
minas , hoc eft , non fpicam , fed γενησόμενον σπείρεις, τετέςιν ἐτὸν ἄςα-
nudum granum , velfrumenti ,vel χυν , ἀλλὰ γυμνὸν τὸν κόκκον , ἢ σίτε , ἤ
τινος
13) τῶν σωμάτων . Β . 14 ) ζωογονεῖται legit nofter orat . 9. de prouid .
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP. XV . 277
Valde autem
τινος τῶν λοιπῶν . σφόδρα δὲ ἁρμοδίως alicuius ex aliis .
e na commutauit :
ἐνήλλαξε τὰ ὀνόματα : ὦ γὰρ εἶπεν, οὐ appofit nomi
non enim dixit , Non nafcitur
φύεται ἐὰν μη
μὴ ἀποθάνη . τὰ δὲἡμέτερα nifi moriatur .Noftra autem no-
ὀνόματα τοῖς σπέρμασιν ἐπιτέθεικεν , ἐξ mina feminibus impofuit , no-
ἐκείνων δεικνὺς τὴν ἡμετέραν ἀνάτασιν . ftram exillis refurrectionem often-
ὅτω δὲ καὶ ὁ Κύριος ἔφη , ἐὰν μὴ ὁ κόκ- dens. Ita etiamn dixitDominus :a )
m frumenti cadens in
μος τε σίτε πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνη , Nifi granu mortuum fuerit , folum
μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνη , πολὺν κας- manet : finautem mortuum fue-
Ita
πὸν φέρει. ὕτω δείξας τὸν τρόπον τῆς rit , multum fructum affert.
ἀνασάσεως , δείκνυσι καὶ τὴν τῶν σωμά · oftenfo modo refurrectionis , often-
των ποιότητα . κλή . Ὁ δὲ Θεὸς αὐτὸ dit etiam qualitatem corporum .
1 δίδωσι σῶμα καθὼς ἤθελε, καὶ ἑκάτῳ 38.
" Deus autem dat illi corpus
ficut valt , et vnicuique feminum
τῶν σπερμ άτων τὸ ἴδιον σῶμα . κ proprium corpus. Quemadmo-
ρ
Ὥσπε γὰρ ἀπὸ σίτε σίτος φύεται, καὶ dum enim ex frumento fruinen-
ἀπὸ φακέ φακὸς , καὶ ἐξ ἑκάτε εἴδες tum nafcitur , et lens ex lente ,
τὸ αὐτὸ εἶδος · ὅτω καὶ τὰ ἡμέτερα σώ- et ex vnoquoque genere ipfum
ματα , αὐτὰ μὲν ἀνίςαται , μετὰ δόξης genus : ita etiam noftra corpora ,
δὲ πλείονος , καὶ ἀφθαρσίας , καὶ άθανα . ipfa quidem religunt ,fedcum
maiore gloria , et incorruptione ,
σίας . τῦτο δὲ καὶ ἐπὶ τῶν σπερμάτων et imninortalitate . Hoc vero et
ἐςὶν ἰδεῖν γινόμενον . γυμνὰ γὰς σπειρό- iam videre eft in feminibus .
μενα μετὰ λαμπρῶν περιβολαίων βλα . Quæ enim nuda feminantur ,
κάνει. αμφότερα τοίνυν , καὶ τὸν τρό- cum pulchris indumentis germi
πον τῆς ἀνατάσεως , καὶ τὴν ποιότητα nant. Vtrumque ergo , et mo-
dum refurreétionis docet , et qua-
τῶν σωμάτων διδάσκει . εἶτα λέγει και litatem corporum . Deinde dicit
τὴν τῶν ἀνιταμένων διαίρεσιν . λθ'.
, Οὐ etiam eorum qui refumgunt diftin-
πᾶσα σὰρξ ἡ αὐτὴ σὰρξ , ἀλλ᾿ ἄλλη âtionem . 30. Non omnis caro ca-
9 μὲν ἡ τῶν ἀνθρώπων , ἄλλη δὲ σὰρξ dem caro : fed alia quidem homi-
εκτηνῶν , ἄλλη δὲ ἰχθύων , ἄλλη δὲ πλη . num , alia vcro caro pecorum : alia
autem volucrum , alia autem pi-
νῶν. κι Μία ,φησὶ , τῆς σαρκὸς ἡ φύσις , fcium . Vna , inquit , eft natura
ἐκ γὰρ τῶν τεσσάρων τοιχείων συνέςη . carnis , confiat enim ex quatuor
κεν η δὲ διαφορὰ ἐν τῷ εἴδει˙ ὅτῳ τοίς elementis , differentia autem eft in
νυν μία μὲν πάντων ἀνάτασις , καὶ ἡ τῶν fpecie . Ita ergo vna quidem eft
σωμάτων εἰς ἀφθαρσίαν μεταβολή · ή omnium refurreatio , et corporum
mo-
δὲ τῶν τρόπων διαφορὰ καὶ τὴν τῶν in isacorruptione n mutatio
rum autem differentia etiam retri-
ἀντιδόσεων͵ κατασκευάζει διαφοράν . butionum confirmat differentiam .
9 μ΄. Καὶ σώματα ἐπεράνια , καὶ σώμα- 40. Et corpora caleftia , ea corpora
πτὰ ἐπίγεια ἀλλ᾽ ἑτέρα μὲν ἡ τῶν ἐπ8· terrena : fed alia quidem caleftium
» ρανίων δόξα , ἑτέρα δὲ ἡ τῶν ἐπιγείων. , gloria , alia autem terreftrium .
Οἱ μὲν γὰρ ἐρανῶν ἄξιοι τὴν ἐρανίοις Qui enim celis digni funt, glo-
ria quæ cæleftibus conuenit

*· πρέπεσαν περιβαλῶνται δόξαν : οἱ δὲ amicientur . Qui auten * in ter- "

Φρόνημα γήϊνον ἐχηκότες , κατάλληλον renis cogitationibus hæferunt ,
S 3 fuo

a ) Ioh. 12 , 24 ,
278 B. THEODORETI INTER P R E T.

fuo inftituto conueniens indumen- τῇ προαιρέσει τὸ ἔνδυμα λήψονται. ὅτα

tum accipient. Hac ita falta di- ταύτην τὴν διαίρεσιν ἐργασάμενος , καὶ
vifione , vbi terrenos efle fepara . δείξας τὰς γηίνες κεχωρισμένες , δείκνυς
τος oftendit , cæleftium quoque
monftrat differentiam . Neque σι καὶ τὴν τῶν ἐρανίων διαφοράν. ἐδὲ
enim omnes iufti eadem accipient : γὰρ ἅπαντες οἱ δίκαιοι τῶν αὐτῶν μεθέ
fed rette factis conuenientem ha- ξεσιν , ἀλλὰ σύμμετρον τοῖς κατορθώ
bebunt remunerationem . Hoc et-
iam pradixit Dominus in factis μασι τὴν ἀντίδοσιν λήψονται. τέτο καὶ
euangeliis a ) . Multæ enim , in. Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις προς
quit, funt manfiones apud patrem άρηκε πολλοὶ γὰς , ἔφη , μοναὶ παρὰ
meum. Ita hic etiam :
4. Αlia τῷ πατρί με ὕτω καὶ ἐνταῦθα
claritas folis , alia charitas hunc , μού . "Αλλη δόξα ἡλίε , καὶ ἄλλη δόξα
et alia claritas ftellarum. Stella
„ σελήνης , καὶ ἄλλη δόξα ατέρων. αξὴς
enim a ftella differe in claritate.
Sic etiam ex iuftis , alii quidem re- » γὰρ ἀςέρος διαφέρει ἐν δόξῃ ., Οὕτω
fplendebunt ficut fol , alii vero καὶ τῶν δικαίων οἱ μὲν ἡλίῳ παραπλη
ficut luna : alii autem ciaviffima . σίως 15) ἐκλάμψεσιν , οἱ δὲ σελήνῃ , εἱ δὲ
rum ftellarum fplendorem imita. φανωτάτων ἀτέρωνμιμήσονται τὴν λαμ
buntur , alii obfcurioribus affini πρότητα , οἱ δὲ τοῖς αμυδροτέροις απει-
labantur. Et poftquam hinc et
καθήσονται. ὅτω καὶ ταύτην δείξας
iamn hoc modo oftendit differen
tiam, tranfic ad fermonem de com- τὴν διαφοράν , εἰς τὸν τῆς κοινῆς ἀναςά
muni refurre&tione. 42, Sic et re- σεως μεταβα C ίνει λόγον . » μβ . Οὕτω
furreétio mortuorum , Nempe ficut » καὶ ἡ ἀνάτασις τῶν νεκρῶν . ᾿Αντὶ
eft comparatio feminum , Swi· τῷ , ὡς ἡ παραβολὴ τῶν σπερμάτων.
2
watur in corruptione : furger in in
corruptione. Duobusenim vel uυ tri- Σπείρε ται ἐν φθορο , ἐγείρε ται ἐν ο
δ
bus diebus fuftinet foetidam cor- »φθαρσία . Ἐν δύο γὰρ ἢ τρισὶν ἡμέ
ruptionem , fed liberatur a cornui. gous τὴν δυσώδη φθορὰν ὑπομένει, ἀλλὰ
ptione , et a corruptione alienum τῆς φθορᾶς ἐλευθερᾶται , καὶ ἀνίκαται
refargit. 43. Seminatur in ignobi- ἄφθαρτον . 5 μγ΄ . Σπείρεται ἐν ἀτιμία ,
litate : furget in gloria . Quid ἐγείρεται ἐν δόξῃ . Τί γὰρ ὅτως ἄτι
enim ignobilius quam corpus
mortuum ? Seminatur in infirmi μου ὡς σῶμα νεκρόν ; Σπείρεται ἐν ἀ
tate, furger invirtute . Quid enim 9και θενείᾳ , ἐγείρεται ἐν
‫ اد‬δυνάμει., Τίγὰς
illa fanie , aut puluere imbecillius ? τῷ ἰχῶρος ἐκείνε ,ἢ τῆς κόνεως ἀσθενές
Sed tamen virtutem accipier ab in- gερον ; ἀλλ᾽ ὅμως δύναμιν ἀνώλεθρον δέ
teritu alienam . 44. Seminatur cor- ξεται . η μδ'. Σπείρεται σῶμα ψυχικὸν ,
pus animale : furget corpus J'aita . καὶ ἐγείρεται σῶμα πνευματικόν . ἔτι σῶ
le . Eft corpus animale , et eft core
pus fpiritate . Vbiquepofuit semi » μα ψυχικὸν , καὶ ἔτι σῶμα πνευματι
natur , iubens nos bono animo es . κόν . , Πανταχῆ τὸ σπείρεται τέθει
fe, vtpote quod nafcatur id quod fe. κε , θαῤῥεῖν παρεγγυῶν ὡς φυομένε τῷ
minatur . *Animale autem vocat , σπειρομένε . ψυχικὸν δὲ καλεῖς τὸ ὑπὸ
quod ab anina gubernatur : fpirita- τῆς ψυχῆς κυβερνώμενον˙ πνευματικὸν
Pe autem , quod a fpiritu regitur . δὲ , ὑπὸ τῷ πνεύματος οἰκονομώμενον
ταύτην
15 ) ἐκλάμπεσι . Β,
m) Ioh. 14, 2.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS . CAP . XV.

ταύτην δὲ τὴν χάριν πολλαπλασίαν οἱ Hanc autem gratiam qui digni

ἄξιοι λήψονται. διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἀξ . funt multiplicem accipien : Pro
§αβὼν τὸ νῦν δοθὲν ὀνομάζεται ,ὡςπολ- ptereaenimquod nuncdatum
eft , arrha dicitur , ob , multipli-
λαπλασίας ἐκεῖ δοθησομένης τῆς χάρι- cem illic dandam gratiam . Sic
τος . Οὕτω καὶ γέγραπται , μέ. Ἐγέ- etiam fcriptum eft , 45. Faltus eft
νετο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος Αδὰμ εἰς ψυ- primus bumo Adam in animam
ωχὴν ζῶσαν , ὁ. ἔχατος Αδὰμ εἰς πνεῦ . viuentem : notiffimus adam in fpi-
ritum viuificantem. Prius in
To
” μα ζωοποιοῦ . » ν Τὸ πρότερον fcriptis legimus : fecundum in
Non voca-
ἐν τοῖς γράμμασιν ἀνέγνωμεν , τὸ factis cognouimus .
δὲ δεύτερον ἐν τοῖς πράγμασιν ἔγνω- _uit autem fecundum Adamum fpi
μεν . οὐκ ἐκάλεσε δὲ τὸν δεύτερον ᾿Α- ritum * viuentem , fed viuificantem .
4· δὰμ πνεῦμα ζῶν , ἀλλὰ ζωοποιοῦν. πᾶσι Omnibus enim vitam æternam
46. Sed non prius
γὰς χορηγεῖ τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον. fuppeditat.
quod fpirituale eft , fed quod ani-
ἡμϛ΄. Ἀλλ᾿ οὐ πρῶτον · τὸ πνευματικὸν , male : deinde quod fpirituale .
ἀλλὰ τὸ ψυχικὸν ἔπειτα τὸ πνεύμα . Propter aniinalis enim imbecillis
ητικόν . , Διὰ γὰρ τὴν ἀσθένειαν τοῦ tatem , fpirituale medicamentum
47. Primus
ψυχικοῦ , τὸ πνευματικὸν κατεσκευά . comparatum eft.
bomo de terra , terrenus: fecun-
5η φάρμακον. »μζ '. Ὁ πρῶτος ἄνθρω- τοbomoDominusde calo . Se.
υπος ἐκ γῆς , χοϊκός · ὁ δεύτερος ἄνθρω- cundum eius aduentum fignifica-
ὅπος , ὁ Κύριος ἐξ οὐρανῶ . Τὴν δευτές . uit : illinc enim nobis appare-
ραν αὐτῷ δεδήλωκεν ἐπιφάνειαν ἐκεῖ- bit. 48. Qualis terrenus , ta-
θεν γὰρ ἡμῖν ἐπιφανήσεται. μή . Οἷος les et terreni: et qualis caleftis ,
49. Εt fica
νχοϊκὸς , τοιοῦτοι καὶ οἱ χοϊκοί· καὶ tales et caleftes.
ut portauimus imaginem terreni,
ποῖος ὁ ἐπουράνιος , τοιοῦται καὶ οἱ ἐπου portabimus et imaginem cæleftis.

πράνιοι. μθ' . Καὶ καθὼς ἐφορέσαμεν τὴν Quemadmodum terreni primi pa-
νεἰκόνα τῇ χοϊκοῦ , φορέσομεν καὶ τὴν rentis exfecrationis et mortis par-
· εἰκόνα τοῦ ἐπουρανίου . Ωσπες τῆς ticipes fuimus , ita etiam gloriæ
τῇ χοϊκε προπάτορος αρᾶς μετεχήκα- Domini caleftis erimus partici
μεν , και το θανάτε κενοινωνήκαμεν , pes. Portabimus enim prædicen-
do dixit , non adhortando porte-
οὕτω τῆς τε ἐπουρανία Δεσπότε μεθέ- mus. 50. Hoc autem dico ,
το
ξομεν δόξης τὸ γὰρ φορέσομεν προβξη fratres , quoniam caro et fanguis
τικῶς , οὐ παραινετικῶς ἄρηκε . „ . Τg regnum Dei poffidere non pof-
Carnem et fanguinem
» το δέ φημι,ἀδελφοὶ , ὅτι σὰρξ καὶ αἷ- fint.
ωμα βασιλείαν Θεῖ κληρονομῆσαι οὐ mortalem naturam appellat. Fie-
poteft , vt
ἠδύναται. , Σάρκα καὶ αἷμα τὴν θνητὴν dum adhuc eftmortalis , regnum
φύσιν καλεῖ · ἀδύνατον δὲ ταύτην ἔτι calefte affequatur . Hoc eniun

θνητὴν οὖσαν τῆς ἐπουρανία βασιλείας fubiunxit : Neque corruptio in-

Sed cla-
τυχεῖν. τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν · » Οὐδὲ ἡ corruptelam poffidebit .
1
eft fore , vt , cum
φθορὰ τὴν ἀφθαρσίαν κληρονομεῖ. rum
᾿Αλλὰ δῆλον ὅτι ἄφθαρτος γενομένη , corruptione libera effecta fuerit ,
. c-
τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν ἀπολαύσει. promiffis bonis fruatur. 51 E
γνοέ . Ἰδοὺ μυςήριον ὑμῖν λέγω . Μυσή- ce myfterium vobis dico . Myfter
rium
S 4
 280 B. THEODORETI INTERPRET .

rium dicitur, quod non omnibus ρίον λέγεται , τὸ μὴ πᾶσι δηλούμενον ,

declaratur , fed folis amicis credi- ἀλλὰ μόνοις τοῖς φίλοις θαῤῥούμενον .
tur.
Eos ergo confolatur ,quæ ψυχαγωγεῖ τοίνυν αὐτοὺς τὰ κεκρυμ
funt occulta declarans. τα
· હું κοιμηθησό
quidem refurgemus , fed not o μένα δηλῶν . Πάντες μὲν &
mnes immutabimur. Non folum » μεθα , πάντες δὲ ἀλλαγησόμεθα , Οὐ
enim qui mortui funt , refurgent γὰρ μόνον οἱ τετελευτηκότες ἀνατήσον-
incorruptibiles : fed ii etiam qui ται ἄφθαρτοι , ἀλλὰ καὶ οἱ ἔτι περιόν
fuperftites , induentur incorru-
ptione . 52.. In atomo, in iftu
sa τες , τὴν ἀφθαρσίαν ἐνδύσονται . β .Ἐν
Teς
oculi.
Oftendit quam fubito nοτόμῳ , ἐν ξιπῇ ὀφθαλμῇ . " Τὸ σύντο
futura fit refurrection Atomum μον τῆς ἀνατάσεως ἔδειξεν. ἄτομον δὲ
autem vocat corpus tenuiffimum , καλεῖ τὸ λεπτότατον σῶμα τὸ ἐν τῷ
quod in fole apparet , quod fe ἡλίῳ φαινόμενον , ὃ τομὴν οὐ δέχεται
étionen non fufcipit propter ni διὰ τὴν ἄγαν σμικρότητα · ξιπὴν δὲ
miam paruitatem. tum autem
I&
oculi vocat motum pupille . Per ὀφθαλμοῦ κέκληκε τῆς κόρης τὴνκίνη.
hæc autem Dei potentiam often . σιν, δια τούτων δὲ τὴν τοῦ Θεῷ δύναμιν
dit.
Namn ne momentum qui· ἔδειξεν . οὐδὲ γὰρ τὸ ἀκαριαῖον ἀναλίσκετ
dem temporis intercedit inter ται μεταξὺ τῆς τῷ Θεῷ κελεύσεως , καὶ
Dei iuffum et refurrectionem
mortuorum? In nouiffima tuba. τῆς τῶν νεκρῶν ἀνατάσεως . Ἐν τῇ
Hoc auten erit, inquit , quando » ἐχάτη σάλπιγγι . Ἔται δὲ τέτό, φη
vltima tuba canet, Canet enim σιν, ὅταν ἡ τελευταία σάλπιγξἠχήσει .
zuba , et mortui furgent incor- Σαλπίσει γὰς , καὶ οἱ νεκροὶ ἐγερθή »
rupti : et nos immutabimur . Nos » σονται ἄφθαρτοι , καὶ ἡμεῖς ἀλλαγη-
* de feipfo non dixit , de
hominibus qui illo tempore ad υσόμεθα . ἡμεῖς ἐπερὶ ἑαυτῷ εἴρηκεν ,
hominibus qui illo tempore
huc fupererunt . ad ἀλλὰ περὶ τῶν κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν
enim corruptibile hoc induere in- ἔτι περιόντων ἀνθρώπων . γ '. Δὲν γὰρ
, et mortal hoc in- υπὸ φθαρτ
corruptimmorta τῦτο ἐνδύσασθαι ἀφθαρ
duere ionem litatem. e Aperte υσίαν , καὶὸν τὸ θνητὸν τῦτο ἐνδύσασθαι
docuit non aliud refurgere , fed αθανασίαν . , Σαφῶς ἐδίδαξεν ὡς οὐχ
id ipfum quod corrum pitur . ἕτερο ν ἀνίσαται , ἀλλ᾿ αὐτὸ τὸ φθοράς
Tamquam enim digito quodam
his verbis id oftendit , dicens μενον , οἷον γάρ τιν δακτύλῳ τῷ λόγῳ
corruptibile hoc , et mortale hoc, τούτῳ αὐτὸ ὑπέδειξε , λέγων τὸ φθαρ
54. Cum autem{ corruptibile hoc τὸν τέτο , καὶ τὸ θνητὸν τέτο , ιδ '. Ο
induerit incorruptionem , et morta- οταν δὲ τὸ φθαρτὸν τῦτο ἐνδύσηται ο
le boc induerit immortalitatem , φθαρσίαν ,καὶ τὸ θνητὸν τῦτο ἐνδύσης

Abforpta eft mors τοἱεονία και αθανασίαν , τότε γενήσεται ὁ λό

55. Vbi eft mors ftimulus tuus ? ύγος ο γεγραμμένος , κατεπόθη ὁ θάνατ
vbi eft inferno viξtoria mua ? » τος εἰς νίκος , νέ. Πᾶ σε θάνατε τὸ
Tamquam res ipfas contem- κέντρον πε σεᾅδη τὸ νῖκος; » Ὥσπες
plans diuinus apoftolus , et Do- αὐτὰ θεωρῶν τὰ πράγματα ὁ θεῖος ἀ
mini vidtoriam cernens ut mortua- πόςολος , καὶ τῷ Δεσπότου τὴν νίκην δ
rum refurrectionem , velut paa. ζῶν, καὶ τῶν νεκρῶν τὴν ἀνάπασιν, οἱονεὶ
na aduerfus hoftes canens , pro- παιανίζων κατὰ τῶν πολεμίων τὴνπρο

φητική
 EPIST. I. AD CORINTHIOS . CAP . XVI. 281

φητικὴν εἶπεν ᾠδήν . „ νϛ΄. Τὸ δὲ κέντρον pheticum canticum vfurpauit.

ητ8 θανάτου ἡ ἁμαρτία . Αὕτη γὰρ 56. Stimulus autem mortis pecca-
tum eft. Id enim naturam mor-
τῷ θανάτῳ τὴν φύσιν παραδέδωκεν . η tradidit, Virtus vero peccati
Ἡ δὲ δύναμις τῆς ἁμαρτίας ὁ νόμος . » lex . Peccatum enim non impu-
῾Αμαρτία γὰρ οὐκ ἐλλόγηται μὴ ὄντος taretur , fi lex non effet. 57. Dee
νόμου . „ ζ΄ . Τῷ δὲ Θεῷ16 ) χάριν , τῷ δι- autem gratias , qui dedit nobis vi-
3 δόντι ἡμῖν τὸ νῖκος διὰ Κυρίου ἡμῶν Ἰη- ftoriam per Dominum noftrum Ie-
, Appofite fermo-
ωσε Χρισε . Αναγκαίως εἰς ὕμνον τὸν Jim Chriftum .
nem de refurrectione hymno con-
περὶ τῆς ἀνατάσεως συνεπέρανε λόγον . clufit .58. Itaque fratres meidiletti ,
„ νή.Ωςε ἀδελφοί με ἀγαπητοὶ , ἑδραίοι ftabiles eftote et immobiles , Tama
αγίνεθε , ἀμετακίνητοι , Ως σαλευο- quam labantibushæc præcipit. Ab-
μένοις ταῦτα παρεγγυά . Περισσεύον- undantes in opere Domini fem-
per. Diligenter pietatis diuitias
ητες ἐν τῷ ἔργῳ τῷ Κυρίου πάντοτε .
ς ς
Φιλοπόνω τὸν πλῶτον εὐσεβεία συλλ ές colligite. Scientes quod labor ve
fter non eft inanis in Domino.
γετε. Εἰδότες ὅτι ὁ κόπος ὑμῶν ἐκ ἔτι Iuftus enim iudex et coronas tes
κενὸς ἐν Κυρίῳ . " Δίκαιος γὰρ ὁ κριτὴς xit athletis , et mercedem reddet
καὶ τοὺς ξεφάνες ὑφαίνει τοῖς ἀθλη . operariis . Cum hæc ita admo- 1

ταῖς , καὶ τοῖς ἐργάταις τὸν μισθὸν ἀπο- nuiflet, hortatur ad curam fane
ftorum agendam .
δώσει . ἔτω ταῦτα παραινέσας , τῆς θεο
ραπείας τῶν ἁγίων φροντῖσαι παρα
καλῶ ,

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5. .CAPVT XVI.

e autem quæ
καὶ Περὶ δὲ τῆς λογίας τῆς εἰς τοὺς * Dino fandos ,fiue ordinaui
πἁγίους , διέταξα
ψἐκκλησίαις τῆς Γαλατίας , ὅτω καὶ ὑ ecclefiis Galatia , ita et vos facite.
Logiam appellat collectam pecu-
ἡμᾶς ποιήσατε .» Λογίαν τὴν συλλογὴν nigrun. Galatarum autem non
τῶν χρημάτων καλεῖ οὐχ ἁπλῶς δὲ τῶν abs re meminit ,fed fignificans
Γαλατῶν ἐμνημόνευσεν ,ἀλλὰ σημαίνων ," quod illis etiam præcepit hoc
ὡς καὶ ἐκείνοις τότο ποιῆσαι παρεκαλέ facere . 2. Per vnam fabbati
σατο . β '. Κατὰ μίαν σαββάτων ἕκαςος vnusquisque veftruu apud fe Jepo-
2 nat , recondens quod ei bene pla-
t.
cuerit
νὑμῶν‫ اد‬παρ ' ἑαυτῷ τιθέτω , θησαυρίζων cri Eorum arbitrio quan-
ὅτι ἂν εὐοδῶται. Τῇ γνώμῃ τὸ ποσὸν titatem permittie , docens quod
* funt *
ἐπιτρέπει , διδάσκων ὡς τοῖς τὰ βέλτια aninas , quæ ea quæ
5α προσωρουμέναις ψυχαῖς ‫ اد‬συνεργεῖ ὁ optima eligunt, Deus adiuuet.
Θεός , τῦτο γὰρ εἶπεν , ὅτι ἂν εὐοδῶται . Hoc enim dixit quod ei bene placue-
κατάλληλος δὲ τῷ ~ ἔργῳκαὶ ἡ δεσποτί. rit. Conueniens autem facto dies
quoque dominicus , qui eft refur-
κὴ ἡμέρᾳ τῇ ἀνατάσει τετιμημένη . πἽνα reftione honoratus , Vt non cum
γμὴ ὅταν ἔλθω τότε λογίαι γίνωνται , venero tunc collefta fiant . 3. Cum
υγ'.Οταν δὲ παραγένωμαι , οὓς ἐὰν δο- autem prafens fuero , quos pra-
S 5 baueritis

16 ) χάρις, Β .
282 B. THEODORETI INTERPRET .

baueritis per epiftolas , hos mittam οκιμάσητε δι᾽ ἐπιςολῶν ,1) πέμψω ἀπε
perferre gratiam veftram in Hie-
νεγκεῖν τὴν χάριν ὑμῶν εἰς Ἱερουσα
rufalem . 54. Quod f dignum fue.
πλήμ . δ '. Ἐὰν δὲ ἦ ἄξιον τῷ καμὲ πο
rit vt et ego eam ,mecum ibunt,
Non eft enim decorum me præ . πρεύεσθαι, σὺν ἐμοὶ πορεύσονται. Οὐ
fente fieri pecuniarum colleâtio . γὰρ πρέπον ἐμῶ παρόντος τὴν τῶν χρη-
nem : me enim conuenit eas ad μάτων γίνεθαι συλλογήν · ἐμὲ γὰρ προσ-
fanétos mittere per eos quos ipfi ἥκει ταῦτα πέμψαι τοῖς ἁγίοις δι᾽ ὧν
probaueritis. Quod fi liberalem
videro fuiffe largitionem , ipfe qua- ἂν ὑμεῖς δοκιμάσητε . εἰ δὲ φιλότιμον
que ero ininifterii particeps . Non ἴδοιμι τὴν χορηγίαν γεγενημένην , καὶ
dixit enim , has feram , fed me. αὐτὸς κοινωνήσω τῆς ὑπουργίας. οὐ γὰρ
cum ibunt. Quod eniin aliis præ · εἶπεν ὅτι ταῦτα κομιῶ , ἀλλὰ σὺν ἐμοὶ
1
cipit primus facit , et fine offen- πορεύσονται. ὃ γὰρ τοῖς ἄλλοις παραινεῖ
fione fit et Iudais ,et Gracis , πρῶτος ποιεῖ , καὶ ἀπρόσκοπος γίνεται
et ecclefiæ Dei. Significat au-
tein eis etiam tempusaduen . καὶ Ἰδδαίουςκαὶ Ἕλλησι, καὶ τῇ ἐκκλη .
tus. 5. Veniam autem ad vos, σίᾳ τῷ Θε8. σημαίνει δὲ αὐτοῖς καὶ τὸν
cum
Macedoniam pertranfiero. τῆς παρουσίας καιρόν . μέ.Ἐλεύσομαι δὲ
Et ne agre ferrent quod præ- πρὸς ὑμᾶς , ὅτανΜακεδονίαν διέλθω .
ferrentur Macedones , fubium- Καὶ ἵνα μὴ ἀχάλωσιν ὡς Μακεδόνων
xit: Nam Macedoniam pertrans-
10. 6. Apud vos autem forf . προτιμωμένων, ἐπήγαγε˙ „Μακεδονίαν
deducatis quocumque παραμένωκαι . ς .Πρὸς ὑμᾶς δὲ τυχὸν
tam manebo ,
vt vos me
iero. ἵνα
7. Nolo enim vos modo „ υμες με προπέμψητε, οὗ ἐὰν πορεύω
in tranfitu videre. Spero enim
aliquantulum temporismanere apuάμαι , δ'. Οὐ θέλω γὰρ ὑμᾶς ἄρτι ἐν
vos , fi Dominus permiferit. " υπαρόδῳ ἰδεῖν , ἐλπίζω δὲ χρόνον τινο
hil enim absque diuino nutu κἐπιμεῖναι πρὸς ὑμᾶς , ἐὰν ὁ Κύριος ἐπι-
vult facere , fed vult ab illa τρέπη ., Οὐδὲν γὰρ ποιεῖν δίχα τοῦ
dextra gubernari. Abunde au- θε8 νεύματος βέλεται , ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ἐκείνης
tem illos his verbis confolatus θέλει τῆς δεξιᾶς κυβερνᾶσθαι . ἱκανῶς
eft, promittens fe aliquo tempo . μέντοι αὐτοὺς διὰ τῶν εἰρημένων ἐψυ-
re apud eos verfaturum. Docet
praterea qua de caula not fta . χαγώγησε , χρόνον· τινὰ συνδιατρίψειν
tim ad eos accedat. 8. Per . αὐτοῖς ὑποχόμενος διδάσκει δὲ καὶ τίνος
manebo autem Ephefi usque ad ἕνεκεν ἐκ εὐθὺς παραγίνεται . „ . Ἐπί
Pentecoften . Oftium enim » μενῶ δὲ ἐν Ἐφέσῳ ἕως τῆς πεντηκο-
et
mihi apertum eft magnum ςῆς. θ'. Θύρα γάρ μοι ἀνέωγε μεγάλη
euidens , et aduerfarii multi ,
Multi enim funt qui ad καὶ ἐνεργῆς , καὶ22 ) ἀντικείμενοι πολλοί
prædicationem accedunt : Πολλοὶ γὰρ οἱ τῷ κηρύγματι προσιόντες ,
rnulti autem etiam qui refiftunt , πολλοὶ δὲ καὶ οἱ ἀντιτείνοντες , καὶ ἐμ-
et eorum falutem conantur ποδὼν γίνεθαι τῇ τούτων σωτηρίᾳ πε

ξωμενοι.

1) τούτους πέμψω habebat fupra in praf. ad epp . Paulli p. 4. Sirm .

2 ) oi
οἱ ἀντικ .
habet in præf, ad epift. Pauli p.3. Sirmondi , quod cum interpretatione eius
magis confentit.
 EPIST . I. AD CORINTHIOS CAP . XVI . 283

ρώμενοι . ί. Ἐὰν δὲ ἔλθῃ Τιμόθεος , βλέ- impedire . 10. Si autem venerit

υπετε ἵνα ἀφόβως γένηται πρὸς ὑμᾶς. Timotheus , videte ut fine timore
Hoc eft , fufci .
᾿Αντὶ τῶ , δέξασθε , θεραπεύσατε ,μηδ . fit apud vos.
ἑνὸς λυπηροῦ παραθήτω . „ Τὸ γὰρ ἔρ- te
pite, obferua , fouete , nullam
υγον Κυρίου ἐργάζεται ως καγώ Αρ . fentiat apud vos moleftiam. Opus
κοῦσα ἡ μαρτυρίακαὶ τὸν ῥάθυμον εἰς enim Domini operatur ficut et
θεραπείαν διεγείραι τοῦ μαθητοῦ . ego. Sufficiens teftimonium quod
υγα . Μή τις οὖν αὐτὸν ἐξουδενήσῃ. Μὴ vel ignauum excitet ad obfer-
II. Ne
els τὸ νέον τῆς ἡλικίας ἀπίδητε , ἀλλὰ uandum difcipulum .
τοὺς ἀποτολικοὺς ἐν αὐτῷ θεωρήσατε quis
uemile m ztatem refpicite , fed apo-
ergo
πόνους . Προπέμψατε δὲ αὐτὸν ἐν ε ftolicos ab eo fufceptos labores
*
ερήνῃ , ἵνα ἐλθη πρὸς μέ ἐκδέχομαι confiderate . Deducite autem ✈
υγὰρ αὐτὸν μετὰ τῶν ἀδελφῶν. Καὶ illum in pace, ut veniat ad me :
πάλιν ταῦτα προστέθεικεν , εἰς τὴν τῇ exfpeltoenim illum cum fratri-
μαθητῇ θεραπείαν αὐτοὺς διεγείρων · bus. Et hac rurfus adiecit, ad
eos excitans :
ἀντὶ τῇ , πρὸς ἐμὲ ἥξει , καὶ μηνύσει μοι difcipuli curam
quafi dicat , Ad me veniet , et
τὰ ὑμέτερα πάντα . β '.Περὶ δὲ Απολ- mihi omnia de
vobis fignificabit.
υλὼ τὸ ἀδελφοῦ , πολλὰ παρεκάλεσα 12. De Apollonio autem fratre , mul-
παὐτὸν ἵνα ἔλθῃ πρὸς ὑμᾶς μετὰ τῶν tum rogaui eum vt veniret ad vos
κἀδελφῶν · καὶ πάντως οὐκ ἦν θέα cum fratribus : et vtique non
πλημα ἵνα 3 ) νῦν ἔλθῃ . Καὶ ἐλλόγιμος fuit voluntas eius ut nunc veni-
Et eximius erat Apollonius ,
ἦν ὁ Απολλώ , καὶ συνήθης αὐτοῖς˙ θε- vet .
ραπεύει τοίνυν αὐτοὺς , διδάσκων ὡς et eis familiaris. Eos P ergo con-
folatur , docens fe eum hortatum
προέτρεψεν αὐτὸν παραγενέθαι. οὐ effe vt veniret. Non adiecit au-
προστέθηκε δὲ ὅτι αὐτὸς παρητήσατο, tem eum recufaffe , fed Dei pro-
ἀλλὰ τῇ τοῦ Θεοῦ προνοία τὸ πᾶν ἀνέ- uidentiæ totum permifit . Ve-
θηκεν · Ἐλεύσεται δὲ ὅταν εὐκαιρήσῃ . niet autem cum et vacuum fue
rit. Spe eos confolatus eft.
Παρεμυθήσατο τῇ ἐλπίδι. μγ . Γρηγο- 13. Vigilate , ftate in fide , viri.
et confortamini.
πρᾶτε , σήκετε ἐν τῇ πίζει , ἀνδρίζεσθε , iter agite ,
ε
εκραταιοῦσθ . ιδ΄. Πάντα ὑμῶν ἐν ἀγά- 14 Omnia veftra in charitate
υπη γινέσθω . Τὸ γρηγορᾶτε διὰ τοὺς fiant. Vigilate pofuit propter
ἀπατεῶνας τέθηκε τὸ δὲ τήκετε καὶ deceptores . State autem , et vi-
riliter agite , et cftote fortes ,
ἀνδρίζεθε καὶ κραταιοῦσθε , διὰ τοὺς hoftes. Pii e-
προφανεῖς πολεμίους · ἐδιώκοντο γὰς nim perfecutionem patiebantur
παρὰ τῶν δυσσεβούντων οἱ εὐσεβεῖς . τὸ ab impiis . Illud autem , Omnia
δὲ πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω , πρὸς veftra in charitate fiant , pro-
τὲς διελόντας τῆς ἐκκλησίας τὸ σῶμα , Fter eos qui corpus ecclefiæ
καὶ τῆς φιλαρχίας δεξαμένους τὸ πά diuiferant, et ambitionis mor-
bo laborabant , et eos i qui
h θος , καὶ τὰς τῶν εἰδωλοθύτων μετα- immolatorum erant participes ,
λαγχάνοντας , καὶ τῶν σκανδαλιζομέ‐ aliosque qui offendebantur ne
νῶν καταφρονοῦντας . μέ . Παρακαλῶ δὲ gligebant . 15. Obfecro auten
30

3 ) συνέλθη . Β.
 284 B. THEOD
ORETI INTERPRET .

της fratres. Noftis domum Ste γὑμᾶς , ἀδελφοί · οἴδατε τὴν οἰκίαν Στε
phanc , et Fortunati, quoniam φανᾶ καὶ Φουρτουνάτου , ὅτι ἐςὶν ἀπ
funt primitia Achaia in Chris
ftum , et in minifterium finito. παρχὴ τῆς ᾿Αχαΐας εἰς Χρισὸν , καὶ εἰς
rum ordinaueruntfeipfos : 6.V » διακονίαν τοῖς ἁγίοις ἔταξαν ἑαυτούς ·
et vos fubditi fitis eiusmodi , et 95. Ἵνα καὶ ὑμᾶς ὑποτάσσηθε τοῖς
omni cooperanti et taboranti. τοιέτοις , καὶ παντὶ τῷ συνεργῶντι, καὶ
Duas laudes eis tribuit , et quod κοπιῶντι. Δύο τέθεικεν ἐπαίνες , καὶ
prini falutarem prædicationem ὅτι πρῶτοι τὸ σωτήριον ἐδέξαντο κή-
acceperint , et quod fanetis do-
anum aperientes , oinni eos offi. ζυγμα , καὶ ὅτι τὴν οἰκίαν τοῖς ἁγίοις
cio colant ; quamobrem et αναπετάσαντες , πᾶσαν αὐτοῖς θερα
}
ipfos , et eos quorun fimile eft δὴ χάριν και
πείαν προσφέρουσιν · ὁπροαιρουμένες,
ftudium omnni apud ipfos ho- τούτες , καὶ τὰς τὰ ὅμοια
nore frui præcipit . 17. Gu .
πάσης τιμῆς ἀπολαύειν παρακελεύεται
deo autem in prafentia , Steph . ζ΄. Χαίρω δὲ ἐπὶ τῇ παρεσία Στεφα
uæ et Fortunati et Achaici : quo-
giam id quod vobis deerat ipfi υνα και Φερτουνάτεκαὶ ᾿Αχαϊκῶ , ὅτι
fuppleuerunt. 18. Refccerunt τὸ ὑμῶν ὑπέρημα ὗτοι ἀνεπλήρωσαν.
enim
et meum fpiritum , et ve- ή . ᾿Ανέπαυσαν γὰρ τὸ ἐμὸν πνεῦμα
ftrum . funt hu- καὶ τὸ ὑμῶν, ἐπιγινώσκετε ὧν τὰς τρι
Cognofcire ergo qui fcri-
iusmodi . Per hos
pferant Corinthii, et apoftolum έτες. Διὰ τούτων ἔγραψαν οἱ Κορίν .
interrogarant de iis qui matrimno . θιοι , καὶ τὸν ἀπόςολον ἐπηρώτησαν
nium contraxerunt. Per eos περὶ τῶν γεγαμηκότων · διὰ τέτων καὶ

hanc quoque mifit epiftolamn . αὐτὸς ἀπέτειλε τὴν ἐπιτολήν. οὐ γὰρ ,

Non enim , vt quidam exifti ὥς τινες ὑπέλαβον , ὁ μακάριος Τιμό-
marunt , beatus Timotheus li- θεος τοῖς γράμμασι διηκόνησεν · ἀλλ᾿
teras tulit : fed ad eos quidem
miffus eft , verifimile eft autem, ἀπεζάλη μὲν πρὸς αὐτές , εἰκὸς δὲ ὅτι
quodmunere aliquo in alia * ci . χρείαν ἑτέραν ἐν ἄλλῃ πόλει πληρώσας ,
uitate perfunctus , fic ad ipfos ac- οὕτω πρὸςαὐτὲς παρεγένετο τοῦτο
ceffit. *Hoc enim fignificant que γὰρ αινίττεται τὰ περὶ αὐτῷ γεγραμ-
de eo fcripta funt , Si autem ve- μένα . ἐὰν γὰρ ἔλθη , φησὶ, Τιμόθεος ,
nerit Timotheus , videte ut fine βλέπετε ἵναἀφόβως γένηται πρὸς ὑμᾶς.
timore fit apud vos. Hos autem
ideo diligentius commendauit , σπεδαιότερον δὲ τέτες συνέςησεν , ἵνα
ne coniicientes eos fuiffe eorum μὴ τοπάσαντες αὐτοὺς αὐτῶν γεγενῆς
accufatores , moleftia aliqua afficer και κατηγόρες λύπης παραθῶσιν .
rent. 19. Salutant vos ecclefiæ θ'. ᾿Ασπάζονται ὑμᾶς αἱ ἐκκλησία τῆς
Αγία . Hoc etiam adiecit vtilio Ασίας. Καὶ τᾶτο εἰς ὠφέλειαν προσ
tatis gratia, oftendens curfum præ-
dicationis. Salutant vos in Domi. τέθεικε , δεικνὺς τὸν τῷ κηρύγματος δρό-
no multum Aquila et Prifcilla , 9
μον. Ασπάζονται ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ πολύ
cum domeftica fia ecclefia , Cum πλά Ακύλας καὶ Πρίσκιλλα , σὺν τῇκα
his habitauit diuinus Paulus : οἶκον αὐτῶν ἐκκλησία . Τούτοις συνώς
erant quippe ipfi etiam taber- κησεν ὁ θεῖοςἀπόςολος˙ ἦσαν γὰρ καὶ
naculorum opifices . Hi au-
tein propter maximam virtu . αὐτοὶ σκηνοποιοὶ τὴν τέχνην. καὶ τοι
tem etiam domun fuam eccle . διὰ πολλὴν ἀρετὴν καὶ τὴν οἰκίαν ἐκκλη-
σίαν
 EPIST. 1. AD CORINTHIOS . CAP . XVI. €285

σίαν ἀπέφηναν , μόνα τὰ τῇ ἐκκλησίᾳ fiam effecerunt, ea fola quæ ec-

πρέπονταποιῶν προελόμενοι. κ '. Ασπά . clefiam decerent facere conten-
dentes . 20. Salutant vos omnes
ζονται ὑμᾶς οἱἀδελφοὶ πάντες , ἀσπά · fratres . Salutate inuicem in ufculo
„ σασθε ἀλλήλους ἐν φιλήματι ἁγίῳ , Janto . Diffenfionem expulit ,
Ἐξήλασε τὴν διάτασιν , καὶ διὰ τὸ ἀ- eosque per ofculum fanctum in
21. Salutatio
γιε Φιλήματος ἀλλήλους συνέδησεν. uicem colligauit.
κα . Ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύ . manu mea Pauli. Ego, irquit,
dictaui epiftolam , falutationem
έλου . Ἐγώ , φησι , ὑπηγόρευσα τὴν ἐ- autem manu mea adieci , per
πιςολὴν , τὸν δὲ ἀσπασμὸν προστέθεικα has literas oftendens omnia mea
τῇ χειρὶ,διὰ τέτων δηλῶν τῶν γραμ · eΠe quæ fcripta funt. Si quis
μάτων , ὡς ἐμὰ πάντα τὰ γεγραμμένα . non omat Dominum noftrum Ie-
ΒΕἴ τις οὐ φιλετον 4 ) Κύριον Ἰησοῦν, ἤ- fum Chriftum , fit anathema .
alienus a communi corpore ec-
ὕτω ἀνάθεμα . ᾿Αλλότριος ἔξω τῷ και
clefiæ , qui Chriftum Dominum
νῦ σώματος τῆς ἐκκλησίας ὁ μὴ θερμὸν ardenti timore non profeq
ui
ἔχων τὸ φίλτρον περὶ τὸν Δεσπότην tur . Per hoc autem iis qui ac-
cufati fuerant metum incutit. Et
Χριςόν. καὶ διὰ τέτου δὲ τοῖς ἤδη κατη .
quidem qui amant nullum volunt
γορηθεῖσι δέος ἐνέθηκε . καὶ οἱ μὲν σωμά .
των ἐρῶντες ἐδένα τῷ ἔρωτος κοινωνὸνhabere amoris focium : diuinus
autem apoftolus omnes in amo-
ἔχων ἐθέλουσιν · ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος
re focios habere defiderat , et
πάντας ἀνθρώπους συνεραςὰς ἔχωνπου qui tales non funt ab ecclefia
θεῖ , καὶ τὸς ἐ τοιούτους τῆς ἐκκλησίας refecat. Maranatha. Hoc voca-
ἐκτέμνει. Μαραναθά . Τῦτο οὐ τῆς bulum non eft Hebrææ lingua ,
5) ἑβραίας , ὥς τινες ὑπέλαβον , ἀλλὰ vt quidam putauerunt , fed Sy .
criacæ. Exponitur autem , venir
0
τῆς Σύρων ἐπὶ φωνῆς ·ἑρμηνεύεται δὲ ὁ Dominus. Id autem pofuit , Co-
Κύριος ἦλθε. τέθεικε δὲ (6 ) αὐτὸ , 7) τῶν rinthiorum fe de eloquentia ia-
εὐγλωττία λαμπρυνομένων Κορινθίων ftantium fupercilium deprimens ,
τὴν ὀφρὺν καταςέλλων , και διδάσκων , et docens non effe opus doftri
ὡς ἐ παιδεύσεως ,ἀλλὰ πίτεως κα ) χρεία . na , fed fide . 22. Gratia Do-
σκβ '. Ἡ χάρις τῷ Κυρίῳ Ἰησε μεθ᾽ ὑ- mini noftri Iefu Chrifti vobis.
2 cum. 23. Caritas mea cum o-
ἡμῶν · κα . Ἡ ἀγάπη με μετὰ πάντων mnibus vobis in Chrifto Iefu .
ὑμῶν ἐν Χρισῷ Ἰησε , ἀμήν. Τῷ μὲν Amen . Domini quidem Iefu
Κυρίῳ Ἰησᾶ τὴν χάριν αὐτοῖς συνήθως gratiam eis de more precatus eft.
ἐπηύξατο · τὴν δὲ ἑαυτῷ ἀγάπην οὐχ Suam autem dileftionem non abs
ἁπλῶς προστέθεικεν , ἀλλὰ διδάσκων ὡς re adiecit : fed docens fe ab amo-
ὑπὸ τῆς περὶ αὐτοὺς ἀγάπης κινούμε. rein ipfos incitatum , verbis vfum
patris
νος , αὐξηροτέροις ἐχρήσατο λόγοις , πα- beneuolentiam imitando , et
τρὸς φιλοςοργίαν μιμούμενος , καὶ τῆς eorum

4) τὸν Κύριονἡμῶν Ἰησ. Χρισόν. Ita nofter ad Rom . 9,3. 5 ) ῾Εβραίων habet B.
et Theodoret. ap. Oec. (quamquam ibi huic interpretationi perperam appo-
fitum legitur ipfius Oecumenii nomen ) , omninoque fic apud Oecumenium
legitur : τοῦτο οὐ τῆς Ἑβραίων τινὲς ὑπέλαβον , ἀλλὰ τ . Σ. εἶναι . 6) Oec. τὴν λέξιν .
2) Oec. τῶν ἐπὶ εὐγλωττία σεμνυνομένων Κορ . κ. τ. έξ . 8 ) Dec. αὐτοῖς χρ .
 286 B. THEOD . INTERPR . EPIST. I. AD COR . CAP . XVI.

• eorum falutem defiderando . *Nos αὐτῶν ἐφιέμενος σωτηρίας , ἡμᾶς δὲ τὴν

autem vtilitatem hinc colligamus , ἐντεῦθεν ὠφέλειαν δρεψώμεθα , καὶ
et eum qui Dominum amauit τὸν ἀγαπήσαντα Δεσπότην φιλήσω-
amemus , ne fimus apoftolicæ ex- μεν , ἵνα μὴ τῆς ἀποςολικῆς ἀρᾶς με
fecrationis participes , fed digni ταλάχωμεν , ἀλλὰ τῶν ἀποςολικῶν
apoftolicis habeamur tabernaculis , ἀξιωθῶμεν σκηνῶν , ἐν Χρισῷ Ἰησᾷ τῷ
in Chrifto Iefu Domino noftro , ~
cum quo Patri, vna cum fanaifi. Κυρίῳ ἡμῶν , μεθ᾽ ὦ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ
mo Spiritu , honor et gloria , nunc παναγίῳ Πνεύματι , τιμὴ καὶ μεγαλο
et femper, et in facula faculorum . πρέπεια , νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶ
Amen. νὰς τῶν αἰώνων. ἀμήν .

Epiftola ad Corinthios prima Ἡ πρὸς Κορινθίες πρώτη ἐπιβολὴ

fcripta eft Philippis per Ste- ἐγράφη ἀπὸ Φιλίππων διὰ Στε-
phanam et Fortunatum et φανᾶ καὶ Φερτενάτε καὶ ᾿Αχαΐ
Achaicum . κ . 9)

9 ) Non Theodoreti effe hanc fubfcriptionem vel hoc docet , quod hic dica-
tur hæc epiftola Philippis fcripta , quam Theodoretus perfpicue Ephefi fcri-
ptam dicit in argumento pofterioris epiftola ad Corinthios et in præfatio-
me ad Pauli epiftolas p. 3·

ΤΟΥ
 287

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

EP MH NEI A

ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ .

BEATI THE ODORETI

EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

SECVNDE
EPISTOLÆ

AD CORINTHIOS.

;
ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGUMENTUM.

ολλὴν μὲν ἐκ τῆς προτέρας ἐπι- agnum quidem emolu-

ςολῆς οἱ Κορίνθιοι ὄνησιν ἐκαρ- mentum ex priore epi-
πώσαντο αὔξησα δὲ αὐτῷ 2 ΜΕ ftola ceperunt Corin .
Π ν
thii : eorum porro vti
τὴν ὠφέλειαν καὶ οἱ πάντα ἄρι- litatein auxerunt viri omni ex par-
5οι καὶ ἀξιάγατοι , πρῶτος μὲν Τιμό- te optimi et admirabiles , primus
θεος ,μετὰ δὲ τῷτον ὁ Τίτος . ἀμφότεροι quidem Timotheus , poft hunc au-
γὰρ πρὸς αὐτὲς ἀπεςάλησαν . ἀλλὰ tem Titus. Ambo enim ad eos
miffi funt. Sed quidam rurfus ex
πάλιν τινὲς τῶν ἐξ Ἰεδαίων πεπιςευκό-
Iudiis qui crediderant , dum le
των , τὴν νομικὴν ἀσπαζόμενοι πολι- galena vita inftitutionem ample-
Etuntur ,
 288 B. THEODORETI INTERPRET .

ftuntur , vndique circumcurfantes, τέαν , πάντοσε περινοςῶντες , τὴν ἀπο-

bantur ,apoftatam et legis viola . 5ολικὴν διδασκαλίαν διέβαλλον , ἀποδ
torem diuinum Paulumn appellan . την καὶ παράνομον τὸν θεσπέσιον Παῦ
tes , et legem feruare omnibus λον ἀποκαλῶντες ,καὶ φυλάττειν ἅπα-
præcipientes. Id ipfum autem et- σι τὸν νόμον παρεγγυῶντες˙ ταυτὸ δὲ
iam Corinthi egerant. Scribit er- τέτο καὶ ἐν Κορίνθῳ δεδράκασι. γρά
go diuinus apoftolus , qui iam in
φει τοίνυν ὁ θεῖος ἀπόφελος , ἤδη τὴν
Macedoniam venerat , vt erat pol- Μακεδονίαν κατειληφὼς κατὰ
τὴν ὑπός
licitus : et primum quidem fe ex-
cufat quod nondum ad eos vene . χεσιν, καὶ πρῶτον μὲν ἀπολογίαν ὑφαί
* fit: non quod promiffum " non fe ve ὡς μηδέπω παραγενόμενος, ἐκ ἔπει
ciffet: promiferat enim fe prius vi. δὴ τὴνὑπόχεσιν ἐκ ἐπέρανεν˙ ὑπέχε]ο
furum Macedonas , deinde ad eos γὰρ πρῶτον μὲν Μακεδόνας ὁρᾶν, μετὰ
venturum . Ita autemdixit in prio · δὲ ταῦτα πρὸς αὐτὲς παραγίνεθαι
ri , a) Veniam autem ad vos , cum
Macedoniam pertranfiero : nam ἔφη δὲ ὕτως ἐν τῇ προτέρα , ἐλεύσομαι
Macedoniam pertranfibo : apud δὲ πρὸς ὑμᾶς, ὅτανΜακεδονίαν διέλθω
vos autem forfitan manebo, vel et- Μακεδονίαν γὰς διέρχομαι˙ πρὸς ὑμᾶς
iam hyemabo , vt vosme deduca- δὲ τυχὸν παραμενῶ , ἢ παραχειμάσω ,
tis , quocunque iero .Noni hoc προπέμψητε ἐὰνπορεύω
ergo fecit præter promiffum. Sed ἵνα ὑμεῖς με
cum Ephefi diutius effet moratus μαι . 8 τοίνυν παρὰ τὰς ὑποσχέσεις τὶ
eos mora fuæ caufas docet. Εἰ δέδρακεν. αλλ᾽ ἐν Ἐφέσῳ μελλήσας τῆς
quoque veniam indulget qui fagi- βραδυτῆτος τὰς αἰτίας διδάσκει. ἀξιοῖ
tium illud admiferat. Deinde ve- δὲ φειδῶς καὶ τὸν τὴν παρανομίαν ἐκεί-
terem fcripturam cum noua com ; την τολμήσαντα · εἶτα συγκρίνει τὴν
parat , non illam vilipendens , fed
hanc effe præftantiorem oftendens. παλαιὰν τῇ κοινῇ , ἐκ ἐκείνην ἀτιμάζων ,
Poft hæc fuos labores enumerat ἀλλὰ ταύτην δεικνὺς ὑπερέχεσαν. με
non honoris quidem cupiditati fer . τὰ ταῦτα τὲς οἰκείες πόνες ἀναριθμεῖ.
viens, fed eos qui illos decipiebant ται, & φιλοτιμίας πάθει δελεύων,ἀλ
mendacii coarguens . Adhortatur λὰ τῶν ἐξαπατώντων διελέγχων τὸ
etiam vt fandorum curam gerant, ψεῦδος. προτρέπει δὲ καὶ τῆς τῶν ἁγίων
Macedonum mentione illos inci-
tans ad liberalem fuppeditationem . θεραπείας φροντίσαι , τῇ Μακεδόνων
Recenfet etiam fuarum perpelio μνήμη παραθήγων εἰς φιλότιμον χορη-
num indicem , docens hunc effe γίαν . τίθησι δὲ καὶ τὸν τῶν οἰκείωνπα-
charačterem eorum qui veritatem θημάτων κατάλογον , τᾶτον εἶναι χα
prædicant. Hoc eft ergo argu- ρακτῆρα διδάσκων τῶν κηρύκων τῆς ἀλη
mentum epiftola. Eorum autem
θείας. αὕτη μὲν ἐν τῆς ἐπιτολῆς ἡ ὑπό
quæ in ea fcripta funt fententiam
accuratius docebit fingulorum in . θεσις˙ τὸν. δὲνῶν τῶν γεγραμμένων ἀκρι-
terpretatio . δέτερον ἡ κατὰ μέρος ἑρμηνεία διδάξει.

ΚΕΦΑ-

*} 1 Cor . 16 , 5. 6.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS . CAP . I.
289

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α CAPVT I.
1
aulus apoftolus Iefu Chrifti
να .Παῦλος ἀπότολος Χριςοῦ Ἰησε 1. Paulus
διὰ θελήματος Θεοῦ , καὶ Τι per voluntatem Dei, et Ti-

υμόθεος ὁ ἀδελφὸς , τῇἐκκλησία τοῦ motheus frater, ecclefia Dei qua

» Θεοῦ τῇ οὔση ἐν Κορίνθῳ , σὺν τοῖς ο eft Corinthi, cum omnibus fandtis
qui funt in vniuerfa Achaia. 2.
αγίοις πᾶσι τοῖς οὖσιν ἐν ὅλῃ τῇ Αχαΐᾳ . Gratia vobis et pax a Deopatre
ωβ΄. Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ noftro , et Domino Iefu Chrifto .
πατρὸς ἡμῶν, καὶ Κυρίε Ιησε Χριςό . +Ambo quidem ad ipfos mitti
Αμφότεροι μὲν πρὸς αὐτοὺς ἀπεζάλη . funt , et Timotheus et Titus :
σαν, καὶ ὁ Τιμόθεος , καὶ ὁ Τίτος · ἀλλὰ fed beatum Titum in his literis
non adfcripfit , quia ad eas fe-
τὸν μακάριον Τίτον ἐσυνέταξεν ἐν τοῖςδε rendaseius minifterio vti conti-
τοῖς γράμμασιν , ἐπειδήπες αὐτὸν ὥρι tuerat : per eum enim mifit
N
σε τέτων γενέσθαι διάκονον · δι᾽ αὐτῷ hanc epiftolam . Eos autem Dei
γὰρ τήνδε πέπομφε τὴν ἐπιςολήν . ἐκ- ecclefiam nominat , rurfus ad
ゴ κλησίαν δὲ αὐτὲς ὀνομάζει Θεῦ , εἰς ὃς concordiam redigens , et Domni-
num ac benefa ctorem oftende ns.
μόνοιαν πάλιν συνάπτων , καὶ τὸν Δε- Cum eis autem omnes eos et
σπότην καὶ εὐεργέτην δεικνύς . συνέταξε iam coniunxit, qui in ea gen-
1 δὲ αὐτοῖς καὶ ἅπαντας τὲς ἐν τῷ ~
ἔθνεs te crediderant , vnum corpus o-
πεπιςευκότας , ἓν σῶμα πάντας ἀπο , mnium effe pronuncians, qui fa-
φαίνων τὲς τῆς σωτηρίας ἠξιωμένους . lute digniDeus
habiti fuerant.
ponendum3:
Benedictus . Hic
» γ΄ . 1) Εὐλογητὸς ὁ Θεός. Ἐνταῦθα eft incifum .
Et pater Domini
εικτέον . „ Καὶ Πατὴς τῇ Κυρίου ἡμῶν noftri Iefu Chrifti . Eft enim
» Ιησε Χριςδ . , Ἡμῶν 2 ) γὰρ Θεὸς, τε *Deus nofter, Domini autem no- *
δὲ Κυρίου ἡμῶν Ἰησῶ 3) Χρις & πατής . ftri Iefu Chrifti pater Hanc
ταύτην τὴν διαίρεσιν καὶ ὁ Δεσπότης ἡ- diftinctionem docuit nos etiam
μᾶς ἐδίδαξεν ; 4 ) καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς ipfe Dominus, et in facris Euan-
εὐαγ‐ geliisdixit ,a ) Confiteor tibi pa-
γελίοις ἔφη , ἐξομολογέμαι σοι Πάτες , ter , Domine cali et terræ : aper-
Κύριε τῷ ἐρανῷ καὶ τῆς γῆς˙ σαφῶς te docens eum quidem effe ipfi-
διδάσκων , ὡς αὐτῷ μέν ἐςι πατῆς , τῆς us patrem , creaturarum autem
δὲ κτίσεως ποιητὴς καὶ δεσπότης . ""Ὁ effeétorem et dominum . Pater
Μπατὴς τῶν οἰκτιρμῶν , καὶ Θεὸς πάσης mifericordiarum , eteftDeus
confolationis . Hoc totius
,a quo mi-
ηπαρακλήσεως. » 0 τὸς οἰκλις- ferationes tanquam a fonte pro-
Αντὶ τε , ὁ
μὲς πηγάζων , καὶ τὸν ἔλεον ἀναβλύζων , fuunt, manatque mifericordia , et

καὶ πατρικοῖς οἰκτιρμοῖς περὶ ἡμᾶς κε. qui paterna in nos commifera-
· χρημένος . δ '. Ὁ παρακαλῶν ἡμᾶς ἐπὶ tione vtitur. 4. Qui confola-
tur HOS in omni tribulatio-
- πάσῃ τῇ θλίψει ἡμῶν , εἰς τὸ δύνασθαι ne noftra : vt poffimus ipf
Gon-

1 ) Verf. 3. 5. plane eodem modo leguntur ad Pfalm . 15, 3. nifi quod v. 5. le-
gitur : διά Χρις % , fine articulo. 2 ) Apud Docum . μὲν γὰρ. 3) Χρισ
non eft in Dec. 4 ) ἐν γὰρ τοῖς &ς, Dec.
a ) Luc . 10 , 21.

B. Theod . Tom . II . T
 B. THEODORETI INTERPRET .
290.
πλέ
confulari eos qui in omni prefiu . πἡμᾶς παρακαλῶν τὲς ἐν πάσῃ θεά
τα funt , per exhortationem qua ψει, διὰ τῆς παρακλήσεως , ἧς παρα
exhort
rane amur ipfi
aduerfa a Deo.
quæipfi eueneru nt, καλέμεθα αὐτοὶ ὑπὸ τῷ Θεό ., Τις
Nar-
priore loco aduerforum remedia συμβεβηκότας αὐτῷ διηγέμενος παρὰ
potuit , et oftendit Deum vniuer- σμοὺς, τὰ τῶν πειρασμῶν ἀλεξιφάρμα .
forum exhibere confolationes ad- καιπρότερα τέθεικε καὶ δείκνυσι τὸν
uerfitatibus æquales. Ita etiam τῶν ὅλων Θεὸν ἰσομέτρους τοῖς πειρα ·
beatus ait Dauid , a ) Secundum
σμοῖς τὰς παραμυθίας προσφέροντα
multitudinem dolorum meorum
in cordemeo confolatione tuæ οὕτωκαὶ ὁ μακάριοςἔφη Δαβὶδ , κατὰ
s
latitia affecerunt animam meam . τὸ πλῆθος τῶν ὀδυνῶν με ἐν τῇ καρδία
More autem fuo modeftia vfus, με αἱ παρακλήσεις σε εὔφραναν τὴς
non propter fe , fed propter po- ψυχήν με . συνήθως δὲ τῷ μετρίῳ κει

tiri. 5. Quonfeiam
pulum dixit ficut tione
confola po . χρημένος Φρονήματι, οὐ δ᾽ ἑαυτὸν, ἀλ
abundant
palliones Chrifti in nobis , ita et λὰ διὰ τὰς λαοὺς ἔφη τῆς ψυχαγωγία
per Chriftum abundat confolatio ας τυγχάνειν. με . Ὅτι καθώς περισ
nofira . Et in paffionibus, et in ησεύει τὰ παθήματα τῷ Χρισῷ εἰς
confolatione abundare pofuit, os- πἡμᾶς , οὕτω διὰ τοῦ Χριςοῦ περισ .
tendens et illaru
illarumm et huius „ σεύει καὶ ἡ παράκλησις ἡμῶν . Καὶ
6. Siue au- 2
ce
tem mag nitudi
tribula nem
mur, . vefiraexhor
pro . ἐπὶτῶν παθημάτων, καὶ ἐπὶτῆς παρα
ratione et falute , que operatur κλήσεως τὸ περισσεύει τέθεικε, δεικνὺς
1 in tolerantia earumdem pafionum , κακείνων καὶ ταύτης τὸ μέγεθος . ς.
quas et nos patimur . 7. Εt fpes » Εἴτε δὲ θλιβό μεθα , ὑπὲρ τῆς
2 ὑμῶν
noftra firma eft pro vobis : fiue παρακλήσεως καὶ σωτηρίας , τῆς ἐνες-
mure, :fcient
neetfalut
confola pro veftra confolatio- υγεμένηςἐν ὑπομονῇ τῶναὐτῶν παθη
esquodficut
focii paffionum eftis, fic eritis et υμάτων, ὧν καὶ ἡμεῖς πάχομεν . ζ '. Καὶ ἡ
confolationis . vedra caufa in νἐλπὶςἡμῶν βεβαία ὑπὲρ ὑμῶν · εἴτε πα-
ennis generis aduerfitates in . πρακαλέμεθα , ὑπὲρ τῆς ὑμῶν παρακλή-
cidimus . Si enim falutarem νσεως και σωτηρίας · εἰδότες ὅτι ώσπες
prædicationem vobis afferre no . κοινωνοί ἐςε τῶν παθημάτων, οὕτω καὶ
luiffemus , nenio . eas quibus „ τῆς παρακλήσεως . Ὑμῶν ἕνεκα τοῖς
afficimur aflictiones intuliffet. παντοδαποῖς περιπίπτομεν πειρασμοῖς·
Sed quoniam veftræ falutis cu· εἰ γὰρ προσφέρειν ὑμῖν τὸ σωτήριον οὐ
ram gerimus , ab aduerfariis qui μὴ βελόμεθα κήρυγμα , ἐδεὶς ἂν ἡμῖν
dem grauia et triftia perpeti: ἐπήνεγκε τὰ παθήματα . ἐπειδὴ δὲ τῆς
mur , a Domino autem Deo ὑμετέρας προμηθέμεθα σωτηρίας , που
confolationem percipimus. Qua- ρὰ μὲν τῶν ἐναντίων τὴν τῶν σκυθρω-
re et hæc et illa nobis propter τῶν δεχόμεθα προσβολὴν, παρὰ δὲ τῇ
vos eueniunt . Vtroruinque au- Δεσπότου Θεοῦ τὴν ψυχαγωγίαν καρ
tein nobifcum eftis participes , πέμεθα . ὥτε καὶ τούτων κακείνων δι᾽
vt qui quæ noftra funt , ea ὑμᾶς ἀπολαύομεν . κοινωνεῖτε δὲ ἡμῖν
veftra effe ducatis. 8. Non
ἀμφοτέρων, ἅτε δὴ τὰ καθ᾿ ἡμᾶς οἰκε-
enim volumus
ignorare ἔμένοι. γή . Οὐ γὰρ θέλομεν ὑμᾶς ἀ
a) Pf. 93(94),19. νγνοεῖν ,
 EPIST . II . AD CORINTHIOS CAP . 1 .
291
υγενοῦν, ἀδελφοὶ, περὶ τῆς Ελίψεως ἡ vos fratres de tribulatione noftra,
ἡμῶν τῆς γενομένης ἡμῖν ἐν τῇ Ασία , upramodum grauati fumus
6.
” τι καθ᾽ ὑπερβολὴν ἐβαρήθημεν ὑπὲρ virtutem , ita ut vaderet nos etiam
fupra ,
δύναμιν , ὥςε ἐξαπορηθῆναι ἡμᾶς καὶ viuere . Multis expofuit periculi
υτῦ ζῆν. Διὰ πολλῶν ἐνέφηνε το κιν- magnitudinem . Nam et grauati
δύνου τὸ μέγεθος . καὶ γὰρ τὸ ἐβαρήθη . fumus , et fupra vires , et fupra mo-
μεν , καὶ τὸ ὑπὲρ δύναμιν , καὶ τὸ καθ᾽ dum , hoc fignificat, et præter ea il-
ὑπερβολὴν, τέτο σημαίνει , καὶπρὸς τέ . lud , vt taderet nos viuere.Hoc au-
tem dicit , Tantum fuit periculum ,
τοις , καὶ τὸ ἐξαπορηθῆναι καὶ τῷ ζην.
vt in anguftias redacti , de vitaipfa
1 λέγει δε
δὲ τῦτο , ὅτι τοσᾶτος ἦνὁ κίνδυνος ,
deiperaremus . Exiftimo autem
ὥτε ἀπορήσαντας ἡμᾶς ἀπαγορεῦσαι eum, feditionem a Demetrio ar-
καὶ τὸ ζῆν . οἶμαι δὲ αὐτὸν τὴν κατὰ gentario excitatam fignificare .
Δημήτριον τὸν ἀργυροκόπον ςάσιν δη- 9. Sed ipfi in nobismen ipfis re-
λεν . θ'. Αλλ᾽ αὐτοὶἐν ἑαυτοῖς τὸ ἀπός fimus fidentes in nobis , fed in Deo
· κριματᾶ θανάτεἐχήκαμεν , ἵνα μὴ πεqui fufcitauit mortuos ;
Sed non
ποιθότες ὦμεν ἐφ᾽ ἑαυτοῖς , ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ permifit Dominus , vt defperatio
τῷ ἐγείραν]ι τες νεκρούς. ᾿Αλλὰ nis fententia effectum fortiretur :
» Θεῷ
τὴν τῆς ἀπογνώσεως ψῆφον οὐκ εἴασε fed effecit vt minæ mortis non
fufpicionem pro-
πεῖραν λαβειν ὁ Δεσπότης ἀλλὰ μὲ vltra noftram
cederent : nenobis ipfis fida-
χρι τῆς ἡμετέρας ἔζησ • εν ὑπονοίας τῷ mus , fed eius . auxilium im-
θανάτου τὴν ἀπειλήν ἵνα μὴ ἡμῖν αὐ- ploremus .
Refponfum autem
· τοῖς θαῤῥῶμεν, ἀλλὰ τὴν αὐτῷ συμμα- mortis , mortis fententi vo-
am
Valde autem appofite
χίαν ἐπιζητῶμεν .ἀπόκριμα δὲ θανάτε , cauit.
·· τὴν τε θανάτου ψῆφον ἐκάλεσε . σφό . meminit refurrectionis mortuo-
δρᾳ δὲ αρμοδίως τῆς τῶν νεκρῶν ἀνα- rum , docens perinde fuiffe , a
· τάσεως
~ ἐμνημόνευσε , διδάσκωνὡς ἴσον maximis illis periculis liberaffe
ac a mortuis fufcitaffe.. 10.
·ἦν τῷ τὰς νεκρὸς ἐγεῖραι , τὸ τῶν μεγί · Οui de tantispericulis nos eripu

των ἐκείνων απαλλάξαι κινδύνων. ηὋς it , et eruit . Deinde tamquant

· ἐκ τηλικέτων θανάτων ἐῤῥύσαλο ἡμᾶς , futurorum pignus haberet ea
καὶδύεται. „ Εἶτα ὡς ἔχων ἐχέγγυα quæ præcefferant , fubiunxit : In
τῶνἐσομένων τὰ γεγενημένα ,ἐπήγαγεν
quem fperamus quoniam et adhuc
„ Εἰς ὃν ἠλπίκαμεν ὅτι καὶ ἔτι ξύσεται.» eripiet . Et modeftiam de more
Καὶ συνήθως μετριάζειν διδάσκων ἐπι- docens, infert : II. Adiuuantibus
φέρει πια . Συνυπεργέντων καὶὑμῶν ὑ- et vobis in oratione pro nobis : vt
υπὲρἡμῶν τῇ δεήσει. ἵνα ἐκ πολλῶν προσ- ex multorum perfonis , eius quæ
· κόπων τὸ εἰς ἡμᾶς χάρισμα διὰ πολ- in nobis eft donationis per multos
· πλῶν εὐχαριτηθῇ ὑπὲρ ἡμῶν. "" Τότε gratia agantur pro nobis . Dum.
γὰρ γιγνομένε , πολλοὶ τὸν Θεὸν ὑμνή- enim hoc fit , multi propter
σεσιν ἐφ᾽ ἡμῖν , ὁρῶντες ἡμᾶς διὰ κινδύ . nos Deum laudabunt , viden-
νων οδεύοντας, καὶ τότες διὰ τῆς θείας tes nos pericula adire, et ex eis
· ξοπῆς διαφεύγοντας. » β. 5 ) Ἡ γὰρ diuino
Τ1 auxilio euadere. 11. Nam
gloria
1 ) Eadem verba funt in epift . 104. et ad PS. 118, 131,
292 B. THEODORETI INTERPRET .

gloria noftra bac eft, teftimonium καύχησις ἡμῶν αὕτη ἐξὶ , τὸ μαρτύ
confcientia
dicendi noftra . Nobis
libertatem præbet autem
tefti. ριον τῆς συνειδήσεως ἡμῶν. Ἡμῖν δὲ
monium confcientia . Et cuius. τὴν παρξησίαν ἡ τοῦ συνειδότος παρέ
mnodi eft hæc tua confcientia ? χε μαρτυρία . τί δὲ σαυτῷ σύνοιδας ;
Quod in fimplicitate cordis , et 5"Ότι ἐν ἁπλότητι καὶ εἰλικρινεία ,ἐκ ἐν
in finceritate , non in fapientia σοφίᾳ σαρκικῇ , ἀλλ᾽ ἐν χάριτι Θεῖ ἀν-
carnali, fed in gratia Dei con : πετράφημεν ἐν τῷ κόσμῳ περισσοτέ
Quæ υρωςδὲ πρὸς ὑμᾶς. „ Ἃ παρὰ τῆς θεία
aundantius
diuina autem
gratia , ad vos., doetias , Φησὶν, ἐδιδάχθημεν χάριτος , ταῦ
inquit
fumus , ea nuda omnibus exhi. τα γυμνά πᾶσι προσφέρομεν, ἐδὲν οἰκεῖ
bemus , nihil eis proprium ad- ον τέτοις ἀναμιγνύντες . σοφίαν δὲ σας-
mifcentes . Carnalem vero fapien- κικὴν , οὐ τὴν εὐγλωττίαν ἐνταῦθα λέ

viam hic dicit, non eloquentiam , γει, ἀλλὰ τὴν πανεργίαν.αινίττεται δὲ

fed malitiam et calliditatem . Τα τὲς ἀπατεῶνας ἐκείνες , ὡς τὸ κήρυγμα
cite autem taxat impoftores illos,
vt qui prædicationem corrumpe . διαφθάραντας, καὶ τὰ αὐτοῖς δοκέντα

rent , et quæ fibi videbantur κηρύττοντας. κγ'.Οὐ γὰρ ἄλλα γρά-

# prædicarent. * 13. Non enim alia φομεν ὑμῖν, ἀλλ᾽ ἢ δὲ ἀναγινώσκετε , ἢ
fcribimus vobis, quam quæ legiftis καὶ ἐπιγινώσκετε ἐλπίζω δὲ ὅτι καὶ
et cognouiftis. Spero autem quod. έως τέλες ἐπιγνώσεθε, ιδ'. Καθὼς καὶ
vfque in finem cognofceris, 14 .
cut etcognouiftis nos ex parte . ἐπέγνωτε ἡμᾶς ἀπὸμέρες. » Οὐ γὰρ,
Non enim , ficut aliqui conantur ὥς τινες ἡμᾶς διαβάλλειν ἐπιχειρῶσιν ,
nos calumniari, alia quidem fen ἕτερα μὲν φρονῶμεν , ἕτερα δὲ κηρύττο
tinus , alia vero prædicamus. Et μεν. καὶ μαρτυρᾶ τῶν πραγμάτων ἡ
hoc teftatur rerum experientia.
γὰρ παρὼν ὑμᾶς ἐδίδαξα ,
Quæ enim vos prafens docui, hac πεῖρα ἃ ὶἀπὼν ἐπιςέλλω , ταῦτα καὶ
ταῦτα κα
etabfensfcribo , et inomne dein .
εἰς τὸν ἑξῆς ἅπαντα χρόνον κηρύξειν
ceps tempus me prædicaturum
fpero . Illud autem , Cognouift is ἐλπίζω . τὸ δὲ ἐπέγνωτε ἡμᾶς ἀπὸ μέ
nos ex parte, non temere pofuit , ρους , οὐχ ἁπλῶς προστέθεικεν , ἀλλὰ
fed eoss pun
aduerfu gens , vt ias
eum calumn qui allata s ς
0 . νύττων αὐτὲ , ὡς μὴμη παντελῶς ἀπω
non
mn in o rep uli ffe nt . Qu od glo ria σαμ ένε ς τὰ ς κατ ᾿ αὐτῷ γεγενημένας
veftra fumus , ficut etvos noftra , διαβολάς . Ὅτι καύχημα ὑμῶν ἐσμὲν ,
in die Domini noftri Icfu . vbi καθάπες καὶ ὑμεῖς ἡμῶν , ἐν τῇ ἡμέρᾳ
que fuam de fe modefte loquen- „ τε Κυρίου ἡμῶν Ἰησε . , Πανταχῆ τὸν
di regulam obferuat . Quinetiam τ8 οἰκείς φρονήματος κανόνα διατηρεῖ .
fuos hic difcipulos in eodem fe- καὶ ἐνταῦθα δὲ ἐν ἴσῃ τέθεικε τάξει -
cum ordine collocat . Aeque e- αυτὸν καὶ τὰς μαθητάς . ὁμοίως γὰNς
nim dicit et eos de fe , et fe ἔφη σεμνύνεθαι καὶ αὐτὲN ς ἐπ᾿ αὐτῷ ,
de ipfis gloriari ,. in die ad καὶ αὐτὸν ἐπ᾿ αὐτοῖς , ἐν τῇ τῆς δεσπο-
uentus Domini . 15. Εt hac τικῆς ἐπιφανείας ἡμέρᾳ . ιέ . Καὶ ταύ
confidentia volui prius venire πτῃ τῇ πεποιθήσει ἐβουλόμην ἐλθᾶν
ad vos , vt fecundum gaudium N
υπρὸς ὑμᾶς πρότερον , ἵνα δευτέρανχα .
baberetis : 16. Et per ves tranfire πρὰν χῆτε κ΄. Καὶ δι᾽ ὑμῶν διελθεῖν εἰς
„Manɛ-
 EPIST . II . AD CORINTHIOS CAP . I. 293

Μακεδονίαν , καὶ πάλιν ἀπὸ Μακεδο . in Macedoniam , et iterum a. Ma-

υνίας ἐλθεν πρὸς ὑμᾶς, και 6) ὑφ᾽ ὑμῶν cedonia penire ad vos, & a vobis
deduci in Judæam . Quidam ex-
προπεμφθῆναι εἰς τὴν Ἰεδαίαν. Τι iftimarunt Apoftolum fecum pu-
νὲς ᾠήθησαν ἐναντία ἑαυτῷ τὸν ἀπό5- gnantiadixiffe , quoniam inprio-
λον εἰρηκέναι, ἐπειδήπερ τῇ προτέρα ὑ- re promiferat prius videre Mace-
πέχετο πρώτους Μακεδόνας ὁρᾶν , εἶτα donas , deinde ad eos venire :
πρὸς αὐτὲς παραγενέθαι ἐα προσεχη . non attendentes , quod illa qui-

κότες, ὡςἐκεῖνοι μὲνὑπέχετο, ἐνταῦθα dem fuit pollicitus , hic autem

fuum animum aperuerit. Dixit
δὲ τὴν οἰκείαν ἀπεκάλυψε γνώμην. ἔφη enim , Volui prius venire ad vos,
γὰρ , ὅτι ἐξελόμην ἐλθῶν πρὸς ὑμᾶς πρό- deinde per vos tranfire in Macedo-
τερον, εἶτα δι᾽ ὑμῶν εἰς Μακεδονίαν διελ- niam , et rurfus illinc ad vos veni-
θεῖν, καὶ πάλιν ἐκεῖθεν ἐλθῶν πρὸς ὑ . re, vt fecundum gaudium babere-
μᾶς, ἵνα δευτέραν χαρὰν χῆτε, τουτές , tis ,hoc eft , duplicem latitiam ,
vt me bis acciperetis . Verum
- διπλῆν εὐφροσύνην , ὥσε δὶς ὑμᾶς δέξα · Μoc quidem volui, fed me cau-
και με ἀλλὰ τῦτο μὲν ἐθελόμην , αἰτί . fe eliquæ prohibuerunt : eas au-
οι δέ τινες διεκώλυσαν · ταύτας δὲ με- temn poft pauca exponit, fe plu-
τὰ βραχέα διδάσκει , διὰ πλειόνων τὴν ribus excufans. 17. Cum erge
, numquid v-
leuitateve
ἀπολογίαν ποιέμενος . πιζ . Τῦτο οὖν boc voluifem
fus fum ? aut quæ cogito , fecun-
βελευόμενος , μήτι ἄρα ἐλαφρία ἐχρη- dum carnem cogito , vt fit apud
ασάμην ; ἢ ἃ βελεύομαι κατὰ σάρκα B8- me eft , eft, non, non? Pofuit
πλεύομαι, ἵναἦ παρ᾽ ἐμοὶ τὸ καὶ ναι, καὶ duo contrama › quorum prius
στὸ οὐ οὐ ; Δύο τέθεικεν ἐναντία , ὧν quidem hoc eft, Non fum leuis,
τὸ μὲν πρότερόν ἐςι τέτο, ἔτε κεφός nec meus animus leui momen
mutatur , vt nunc quidem
είμι, ἔτε ὀξυῤῥόπες ἔχω τὰς τῆς γνώ το mutatur ,
hoc , nunc vero illud eligat.
μης μεταβολας, ώςε νῦν μὲν τέτο , νῦν Secundum autem hoc eft , Sed
δὲ ἐκεῖνο αἱρεῖσθαι τὸ δὲ δεύτερον τέτο, neque anini perturbationi feruio ,
ἔτε μὴν πάθει δουλεύω , ἵνα ἐκ παντὸς vt omni modo cupiditatem ex-
πρόπε τὴν ἐπιθυμίαν πληρώσω . τῷτο pleam . Hoc enim dicit , aut
γὰς λέγει, ἢ ὁ βελεύομαι,κατὰ σάρ . que cogito, fecundum carnem co-
gito , ut fit apud me Na na , et
τα βελεύομαι , ἵνα η παρ᾽ ἐμοὶ τὸ ναὶ non non? Qui enim carnis cu-
ναι, καὶ τὸ ἐ 8 ; 0ὁ γὰρ τοῖς τῆς σαρκὸς piditates fequitur, a propriis co-
* etfi fint *
ἐπιθυμίαις ἑπόμενος , ὑπὸ τῶν οἰκείων gitationibus trahitur ,
་
σύρεται λογισμῶν , κἂν λίαν τὸ ἄτοπον valde abfurda et aliena : qui
ἔχωσιν · ὁ δὲ σωφρόνως βουλευόμενος , autem prudenter confultar, etfi
‫اد‬
κἂν ἀγαθόν τι βελεύηται, συνήδει δὲ boni aliquid in animo habeat , fi
hoc animaduertit non effe aliis
μη συνοίσειν μέλλον ἑτέροις, ἐκ ἐπι- conducibile, 1 confilium non ex-
τέτο μὴ
τίθησι τῇ βελῇ τὸ πέρας . ὅτι δὲ ἅπερ fequitur. Quod autem quæ vo-
ὑμῖν συνορῶμεν λυσιτελῶντα , προθύμως bis efle vtilia animaduertimus ,
ea prompto animo offerimus ni-
προσφέρομεν ἐδὲν ἐνδοιάζοντες , τὸ κή- τhil dubitantes , teftis eft pradica-
· ξύγμα μαρτυρεῖ. πολλάκις γὰρ ὑμῖντε · τίο. Cum hanc enim fæpe
Τ3 vobis

6 ) ἀφ᾽ ὑμῶν. Β.
 294 B. THEODORETI INTERPRET .

vobis exhibuerimus , verba no- το προσενεγκόντες ἐκ ἐνηλλάξαμεν ἡμῶν

ftra non commutauiinus. Hoc τες λόγες . τῦτο γὰρ ἐπήγαγε μή . Π
enim fubiunxit : 18. Fidelis au-
tem Deus, quia fermo nofter qui υτὸς δὲ ὁ Θεὸς , ὅτι ὁ λόγος ἡμῶνὁ πρὸς
fuit apud vos, non fuit Eft et νὑμᾶς ἐκ ἐγένετο καὶ καὶ οὔτ Τετὸ
Non. Hoc retulit ad illud , πρὸς τὸ , μὴ τῇ ἐλαφρία ἐχρησάμην ;
Numquid leuitate vfus fum ? ipfos τέθεικεν ,αὐτὲς καλῶν εἰς μαρτυρίαν ,
1 vocans in teftimonium , quod ὡς ἀναμφίβολον αὐτοῖςκαὶ ἀεὶ τὸ κήρυγμα
minime ambiguam eis prædica-
tionem præbuerit, vt qui eadem προσενήνοχεν , αεὶ τὰ αὐτὰ διδάξας ,
femper docuerit, et nihil mutare καὶ ἐναλλάξαι ἐδὲν ἀναχόμενος . θ '. Ο
fuftinuerit. 19. Dei enim filius » γὰρ τῷ Θεῷ υἱὸς Ἰησῆς Χρισὸς , ὁ ἐν ὕ
Iefus Chriftus , qui in vobis per ωμῖν δι᾿ ἡμῶν κηρυχθες , δι᾿ ἐμοῦ καὶ
nus pradicatus eft, per me et Sil. Σιλουανᾶ , καὶ Τιμοθές , ἐκ ἐγένετο
nanum , - et Timotheum , non fuit
Eft et Non , fed Eft in illo fuit , ναι καὶ οὐ ἀλλὰ καὶ ἐν αὐτῷ γέγονεν .
Pro prædicatione iuum pofuit qui ᾿Αντὶ τῷ κηρύγματος αὐτὸν τὸν κηρυτ
prædicatus eft. Dicit autem ,Ser . τόμενον τέθηκε. λέγει δὲ, ὅτι ὁ περὶ τῇ
mo de Dei filio , quem pradica- υἱε τε Θεῷ· λόγος , ὃν ἐκηρύξαμεν ἐγὼ
vimus ego ,et Siluanus , et Timo- και Σιλουανὸς, καὶ Τιμόθεος, ἐδὲ μίαν
theus , nullam habuit diffenfio- ἔχε διχόνοιαν , ἐδὲ ποτὲ μὲν ταῦτα , που

aliquando vero alia prædicauimus . τὸδὲ ἕτερα ἐκηρύξαμεν , ἀλλὰ τὴν αὐ

fed vobis femper enudem doâtri. τὴνὑμῖν ἀεὶ διδασκαλίαν προσενηνόχα
nam praebuimus . Situanum autemn μεν . Σιλβανὸν δὲ ἡγεμοι τὸν Σίλαν και
puto Silam vocari. Ipfe enim a) λεθαι ' αὐτὸς γὰρ αὐτῷ καὶ ἐν Φιλίπ
fuit cum eo Philippis vinculorum τοῖς ἐκοινώνησε τῶν δεσμῶν · αὐτὸν καὶ
particeps . Ipfo etiam relitto Ber-
raæ Macedonia , Athenas venit. ἐν Βεῤῥοίᾳ τῆς Μακεδονίας καταλιπών ,
Is cum ad eum vna cum Timo. τὰς ᾿Αθήνας κατέλαβεν. οὗτος εἰς τὴν
theo veniffet Corinthum , ei in 7 ) Κορίνθου σὺν τῷ Τιμοθέῳ παραγενό
prædicatione opem tulit. Porro μενος πρὸς αὐτὸν , συνεργὸς ἐγένετο τῇ
C
autem inuenimus etiam aliorum κηρύγματος, εὑρίσκομεν δὲ καὶ ἄλλων
nonifnum mutationes. Etenim
Prifcillam appellauit Prifcam 1η ὀνομάτων ἐναλλαγάς ·καὶ γὰρ τὴν Πρία
epiftola ad Romanos. 20. Quot- σκιλλαν Πρίσκαν ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους M
quot enim promiffiones Dei Junt , ἐκάλεσεν. κ . Ὅσοι γὰρ ἐπαγγελίας
millo Eft video et per ὑτῷ Θεοῦ , ἐν αὐτῷ τὸ ναὶ, 8 ) καὶ ἐν αὐ

υτῷ

7) Κορίνθον . Β . 8 ) Theodoretum cum aliis quibusdam legiffe : Διὸ καὶ δι

αὐτῷ τὸ ἀμὴν , colligit ex eius interpretatione Millius , quem Wetftenius cœ
cus fequitur. Male, fi quid video . Nam , etfi Theodoretus hunc in fen-
fum interpretatur ; tamen, fi vel legerit : καὶ ἐν αὐτῷ , potuit interpretari ,
καὶ δι᾽ αὐτῆ : quem ad modum hic paullo ante dixerat : Deum promiffa fya
vera feciffe διὰ τῇ υἱοῦ , e quibus verbis nemini in mentem venit colligere :
textumn Theodoreti habuiffe : δι' αὐτῷ τὸ ναί ἐειν. Herreti quidem liber hae
bebat : καὶ ἐν αὐτῷ τῷ (τὸ) ἀμὴν etc.

• Act. 16 , 19. Gr 17, 14

 EPIST . II . AD CORINTHIOS. CAP . I. 295
2
Στῷ τὸ ἀμὴν τῷ Θεῷ πρὸς δόξαν δι᾽ ἡ- ipfum Amen ( Jur ) Deo ad gloriam
Multæ funt Dei pro-
σημῶν. Πολλαὶ τῷ Θεῷ αἱ ἐπαγγελίαι , per noses
miffion . , mortuorum refurre-
νεκρῶν ανάτασις , σώματος ἀφθαρσία , atio , corporis incorruptio vita
regnum cælorum .
ζωὴ ἀτελεύτητος , οὐρανῶν βασιλεία indefinens
ἀλλὰ ταῦτα ὁ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ τοῦ Sed hac vniuerforum Deus per
μονογενοῦς υἷς κεχορήγηκεν . ᾗ δὴ χά- vnigenitum Filium largitus eft .
Ideo per ipfum gratiarum hy-
ριν, καὶ δι᾽ αὐτῷ τὸν τῆς εὐχαριτίας
mnumilli offerimus. Amen au
αὐτῷ προσφέρομεν ὕμνον, τὸ δὲ ἀμὴνἐν. tem non fine caufa hic adie-

ταῦθα ἐχ ἁπλῶς προστέθεικεν αλλά cit : fed docens, quod non fo

ων
διδάσκ ὡς εὖ μόνος ὁ προσευ χόμενο ς με lus facerdos orans offerat hy
ρεὺς προσφέρει τὸν ὕμνον, ἀλλὰ καὶ ὁ muumfed , etiam qui Amen ad-
τὸ ἀμὴν ἐπιλέγων κοινωνεῖς τῆς προσφε . iungit fit oblatæ laudis particeps .
* 21. Qui autem confirmat nos vo-
ρομένης δοξολογίας . „ κα . Ὁ δὲ βεβαι- biscum in Chriftum , et unxit nos,
τῶν ἡμᾶς σὺν ὑμῖν εἰς Χρισὸν , καὶ χρί- Duus , " 22. Qui et fignauit nos •
μύσας ἡμᾶς, Θεὸς, κβ '. Ὁ και σφραγι- s inm cor-
et dedit pignus Spirituaute
Deus ho-
ωσάμενος ἡμᾶς , καὶ δὲς τὸν ἀῤῥαβῶνα dibus noftris.
Ipfe
υτε πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν. rum bonorum caufa eft.
τῷ enim nobis firmam in Chriftum
Ὁ Θεὸς δὲ τούτων αἴτιος τῶν ἀγαθῶν
fidein donauit :ipfe nos vnxit,
αὐτὸς γὰρ καὶἡμῖνβεβαίαν περὶ τὸν et fanctiffimi Spiritus fignaculo
Χρισὸν ἐδωρήσατο πίσιν αὐτὸς ἡμᾶς ἔ- dignos duxit , veluti quandam
κρισε , καὶ τῆς τε παναγίου πνεύματος futurorum bonorum arrham no-
σφραγῖδος ἠξίωσεν , σἷόν τινα ἀῤῥαβῶνα bis hanc gratiam largitus . Per
τῶν μελλόντων ἀγαθῶν δωρησάμενος arrham autem eorum quæ dan
ταύτην ἡμῖν τὴν χάριν. διὰ μέντοι το da funt nobis magnitudinem in
་ Arrha enim eft parua
ἀῤῥαβῶνος ηνίξατο τῶν δοθησομένων τὸ nuit. Dein-
μέγεθος . ὁ γὰρ ἀῤῥαβὼν μικρόν τι μέ. quædam pars totius .
gos ἐπὶ τὸ παντὸς . εἶτα διδάσκει σαφέ. de apertius docet, cur eos qui-
ξερον, τί δήποτε προτέρες μὲν αὐτοὺς dem priores videre voluerit, poft
Macedonas autem ad eos venire
ἰδεῖν ἐζουλήθη , μετὰΜακεδόνας δὲ πο poliicitus fit . 23. Ego autem

ραγενήσεθαι πρὸς αὐτὲς ἐπηγγείλατο . teftem Deum inuoco in animam

κγ '. Ἐγὼ δὲ μάρτυρα τὸν Θεὸν ἐπικα- meam , quod parcens vobis non
Perfua
κλᾶμαι ἐπὶ τὴν ἐμὴν ψυχὴν, ὅτι φειδό- veni vitre Corintlnm .
γμένος ὑμῶν ἐκ ἔτι ἦλθον εἰς Κόρινθον , dere volens diuin us apoftolus ,
Πείσαι βεληθεὶς ὁ θεῖος ἀπόςολος ως vera effe quæ dicebat , cogita-
ἀληθῆ τὰ λεγόμενα , τὸν τῶν ἐννοιῶν tionum infpe &torem inteftino-
ἐπόπτην εἰς μαρτυρίαν ἐκάλεσεν . εἶτα niun vocauit. Deinde diaforuna
- κολάζει τὸ τραχὺ τῶν εἰρημένων σκλη- lenit afperitatein : erat enim afpe.
τὸν γὰρ ἦν , καὶ ἀπειλῆς γέμον ,ὅτιφα- run , et minarum plenum , quod
δόμενος αὐτῶν τὴν πρὸς αὐτὲς ὁδὸν ἀν- eis parcens ad eos venire differe
εβάλλετο , και φησι · Οὐχ ὅτι κυριεύο- rer : et dicit , Non quod domina-
ημὲν ὑμῶν τῆς πίςεως , ἀλλὰ συνεργοί mur fidei veftra , fed adiutores fumus
Hoc pofuit vero
πἐσμὲν τῆς χαρᾶς ὑμῶν . » Τῦτο δὲ ὡς gaudii veftri VI
ΤΑ
 296 1 B. THEODORETI INTERPRET .

vt in re fufpefta. Quis enim veri- ὑφορμῶν τέθεικεν. ἐπειδὴ γὰρ εἰκὸς ἦν

fimile erat difturos aliquos , Quid τινὰς εἰπεῖν , τί ἦν ; τούτε χάριν ἐπιτεύ
igitur ? ea ne de caufa credidimus ,
vt feruitutem fuftineamus, et ate σαμεν, ἵνα 9 ) δελεύειν δεξώμεθα , και
zamquam domino caftigemur η δεσποτικῶς παρὰ σοῦ παιδευώμεθα ;
meceffario fubiunxit , Hæc dixi , αναγκαίως ἐπήγαγεν ,ὅτι ταῦτα ἐχ ὡς
non tamquam in vos dominatum δεσπόζων ὑμῶν εἴρηκα , ἀλλ᾿ ὡς τῆς πνευ
exercens, fed vt qui fim fpiritalis ματικῆς ὑμῶν συνεργὸς εὐφροσύνης .
veftri gaudii adiutor. Nam fide
ftatis . . 9Τῇ γὰρ πίτει ἑξήκατε
CAPVT II.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β '.
1. ( tatui autem hoc ipfum apud me,
•Statui
ne iterum in triftitia venirem κρινα δὲ ἐμαυτῷ τέτο , τὸ μὴ
Ἐκείνα
ad vos. In conftructione deeft qui- Μπάλιν ἐν λύπη πρὸς ὑμᾶς
dem , vt fit ,Nam fide quidem ftatis. ηέλθειν . Κατὰ N τὴν συνθήκην λείπε
Hoc autem dicit, De fide quidem τὸ μὲν, ἵνα ᾖ , τῇ μὲν γὰρ πίςε ἑξήκα ·
minime vobiscum expoftulo , eius τε . λέγει δὲ τέτο , τῆς μὲν πίςεως ἕνεκεν
enim fanitatein amplexi eltis : fed εδαμῶς ὑμῖν ἐπιμέμφομαι , τὴν γὰρ
alia quædam a vobis admittuntur,
quæ aliqua correctione indigent . ταύτης ὑγείαν
2 περίκειθε · ἕτερα δέ τι
Non placuit autemi , vt ad vos ve- να πας ύμων πλημμελείται , ἅ τινος
miens eosquipeccant triftitiaafi- διορθώδεῖτ σεως αι. ἐκ ἐδοκίμασα δὲ πρὸς
ciam . Illud autem iterum , cum ὑμᾶς ἀφικνέμενος λυπῆσαι τὸς ἁμας .
prafentia , non cum triftitia , con- τάνοντας. τὸ δὲ πάλιν , τῇ παρουσία ,
iunctum eft . 2. Si enim ego con-
τη λύπ συν B. Ei
τῇ η έζευκται. , β '. Εἰ γὰρ
arifio vos, et quis eft qui - me latifi ,
" ἐγὼ λυπῶ ὑμᾶς, καὶ τίς ἐξινὁ εὐφραί
me λέγω
人 Quid enim me æque exhilarat , ac 9νων με, εἰ μὴ ὁ λυπέμενος ἐμοῦ ;
fenfus eorum qui arguuntur ? ex Τί γάρ με οὕτως εὐφραίνει , ὡς τῶν
eo enim facio conie &turamvtilita · ἐγκαλεμένων ἡ αἴσθησις ; τεκμηριοῖ γὰρ
tis quæ ineft in reprehenfione . αὐτὴ τὴν ἐκ τῶν ἐγκλημάτων ἐγγινο-
3. Et bocipfum fcripfi vobis , vt nom
cum venero triftitiam babeant , δε μένην ὠφέλειαν . » γ. Καὶ 1 ) ἔγραψα
quibus oportuerat me gaudere : con . νὑμῖν τέτο αὐτὸ , ἵνα μὴ ἐλθὼν λύπην
fidens in omnibus vobis , quia meum νἔχω ἀφ᾽ ὧν ἔδει με χαίρειν , πεποιθὼς
gaudium veftrum eft . ideo litera ἐπὶ πάνταςὑμᾶς , ὅτι ἡ ἐμὴ χαρὰ πάν-
aduentum anticiparunt , vt per » των ὑμῶν ἐςιν . Τότε χάριν πρόλα
illas adhibitum remedium mihi δε τὴν παρεσίαν τὰ γράμματα , ἵνα δι
latitiam conciliet . Huius autem ἐκείνων ἡ θεραπεία γενομένη , ἐμοὶ πρό

vos quoque eftis participes , vt ξενήσῃ τὴν εὐφροσύνην . ταύτης δὲ μετα

qui noftra veftra effe ducatis . λαγχάνετε καὶ ὑμεῖς , οἰκεῖα κρίνοντες
4. Nam ex multa tribulatione et τὰ ἡμέτερα . „" δ '. Ἐκ γὰρ πολλῆς θλί
1 anguftia cordis fcripfi vobis per mul: „ψεωςκαὶ συνοχῆς καρδίας ἔγραψα -
tas lacrymas : non vt contrifemini , τμῖν διὰ πολλῶν δακρύων, οὐχ ἵνα λυπή-
fed vt fciatis quam caritatem υθῆτε , ἀλλὰ τὴν ἀγάπην ἵνα γνώτε ,
abundantius in vobis. 2
In prio. ἣν ἔχω περισσοτέρως εἰς ὑμᾶς. » ΣΦΟ-
δρόμ
9 ) δελείας. Β . 1) ἔγγραψω . Β.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS. CAP . Η . 297

δρότερον αὐτῶν ἐν τοῖς προτέροις καθή . ribus literis eos vehementius per-
ftrinxerat . Docet ergo fe non
ψατο γράμμασι. διδάσκει τοίνυν , ὡς ἐχ
ideo illas fcripfiffe , vt eos dolore
ἁπλῶς λυπῆσαι βουλόμενος ἐκεῖνα γέ- afficeret , fed vt iis qui peccaue-
γραφεν , ἀλλὰ τὴν τῶν πεπλημμεληκό- rant medicinam afferret ,propter
τῶν ἰατρείαν πραγματευόμενος , δι᾿ ὃς quos etiam maximum fufcepit
dolorem , et cum fiducia ad eos
καὶ πλείςην ὀδύνην ἐδέξατο , καὶ θας-
fcripfit , fuam in eos animi affe-
ῥῶν ἐπέταλεν , ἣν ἔχει περὶ αὐτὲς μη . ctionem oftendens . Deinde etiama
νύων διάθεσιν . εἶτα γυμνοῖ καὶ τὴν τῆς triftitiæ caufamn indicat. 5. Si
λύπης αιτίαν. πέ. Εἰ δέ τις λελύπηκεν , quis autem contriftauit , non me
ποὐκ ἐμὲ λελύπηκεν , αλλ' ἀπὸ μέρους , comtrfauit , fed ex parteMaius
, ut nom
ali-
onerem
ἵνα μὴ ἐπιβαρῶ πάντας ὑμᾶς . Μεῖ . quid dicere voluit, et oftendere
ζεν τὶ εἰπᾶν 2 ) ἐβουλήθη , καὶ δεῖξαι totum corpus ecclefiæ doloris ef-
πᾶν τὸ σῶμα τῆς ἐκκλησίας κοινωνῆσαν fe particeps . Sed aliis relictis ,
τῆς λύπης · ἀλλὰ τοὺς ἄλλους 3 ) κατα- eorum tantum mentionem facit.
λιπών , 4 )αὐτῶν ἐμνημόνευσε μόνων . τg . Hoc enim fignificat ex parte ,et
ne onerem . Deinde aperit pater-
τὸ γὰρ δηλοῖ τὸ ἀπὸ μέρους , καὶ , ἵνα
nam beneuolentiam . 6. Suffic
μὴ ἐπιβαρὰ εἶτα τὴν πατρικὴν φιλο- cit ili qui eiusmodi eft obiurga-
ζοργίαν γυμνοῖ. 5΄. Ἱκανὸν τῷ τοιύτω τio bac , quæ fit a pluribus :
μὴ ἐπιτιμία αὕτης ) ἡὑπὸ τῶν πλειόνων. 7. Ita vt e contrario magis vos
donetis , et confolemini , ne forte
” ς . Ωςε τυναντίον 6 ) μᾶλλον ὑμᾶς χαι abundantiori triftitia abfo rbea tur
Βρίσαθαι καὶ παρα καλέσαι, μή πως τῇ qui cft eiusmodi . Oftendit
περισσοτέα λύπη καταποθῇ ὁ τοιοῦ- quidem vehementem fuiffe pani-
» τος. Εδεξε μὲν καὶ τὴν τῆς μεταμε . rentiam , dicens abundantiorem
λείας ἐπίτισιν , τὴν περισσοτέραν λύ . triftitiam : remiffionem tamen vo-
πην εἰπών . χάριν δὲ ὅμως ὀνομάζει τὴν cat gratiam , oftendens pecca-
tum fuiffe maius penitentia .
ἄφεσιν , μείονα τῆς μεταμελείας την Oftendit autem etiamn Corinthio-
ἁμαρτίαν δικνύς. δεδήλωκε δὲ καὶ τὴν rum ftudium. Sufficit enim ,
τῶν Κορινθίν σπουδήν. ἱκανὸν γὰρ ἔφη inquit , illi qui eft eiusmodi
τῷ τοιούτῳ ἐπιτιμία αὕτη ἡ ὑπὸ τῶν obiurgatio ipfa quæ fit a pluri-
bus. urOinn
πλειόνων . πάντες γὰς αὐτὸν ἀπέτρα , bant , vt es enim
iuffe tat . ipfu
Tantm auerf
um vela-
φησαν ὡς ἐπλευσε . τοσοῦτον ἴχυε και fcribendo valebat tabernaculorum
γράφων ὁ σηνορράφος , διὰ τὴν ἐνοικῶ .
opifex , propter habitantem ia
σαν αὐτῷ δύναμιν . καταποθῆναι δὲ τὸ ipfo virtutem . Abforberi autem
ἀπογνῶναι ἐκάλεσε , καὶ παντελῶς ἀπο-appellauit defperare , et fide omni-
ζῆναι της πρέως . γη . Παρακαλῶ πo deficere. 8. 3. Propter quod obfe-
οὖν ὑμᾶς κυσαι εἰς αὐτὸν ἀγάπην . cro vos , vt confirmetis in illum ca-
Ενώσατε τὸ τέλος τῷ σώματι , συνά- corpori , adiungite Vnite ouem
meinbrum
gre- *
.
ψατε τῇ ποίμῃ τὸ πρόβατον , θερμὴν gi , vehementem anini affectum
TS ei

2 ) ἠβουλήθη. Gcum. 3 ) πιςοὺς καταλ . Οec . 4 ) τῶν Κορινθίων ἐμν. μ . Oec.

5) ἡ ὑπὸ τ . π . defiderantur in Oec . , fed ea lecta fuiffe a Theodoreto , eius
interpretatio iic docet. 6) ὑμᾶςμᾶλλον habet Theod . epift, 77
 B. THEODORETI INTERPRET.
298
ei oftendite. 9. Ideo enim et αὐτῷ διάθεσιν δείξατε . κθ'.Εἰς τοῦτο

fcripfi vobis , ut cognofcam expe- γὰρ ἔγραψα ὑμῖν , ἵνα γνῶ τὴν δοκι
rimentum veftrum , an in omni- τμὴν ὑμῶν , εἰ εἰς πάντα ὑπήκοοί ἐςε.
bus obedientes firis. Oportet enim Προσήκει γὰς ὑμᾶς μὴ μόνον τέμνοντι
vos , non folum fecanti, fed etiam συνεργεῖν ,ἀλλὰ καὶ συνάπλοντι. κ . ᾧ δέ
comiungenti cooperari . 10. Cui ότι χαρίζεθε , καὶ ἐγώ . Ηνίκα μὲν
autem aliquid donatis , et ego.
την τιμωρητικὴν κατ᾿ αὐτῇ ψῆφον ἐξ-
Quando vltricem in eum tulit fen .
ήνεγκεν , οὐδεμιᾶς αὐτοῖς φειδοῦς ἔδωκεν
tentiam , non dedit eis facultatem
ἐξουσίαν , ἐπειδήπες αὐτοὺς εἶδεν οὐκ
vt quodam modo parcerent , quon .
iam videbat eos non ex æquo te ἴσως κατέχοντας τὰ τῆς δίκης ζυγά .
mere iuftitiæ trutinam . Sed poft. ἐπειδὴ δὲ μεμάθηκεν αὐτοὺς ἐκ τῶν γρα-
quam refciuit eos vtilitatem ex Φέντων ὄνησιν δεξαμένως , δίδωσιν αὐ
iis cepiffe quæ fcripferat , dat eis
poteftatem ofténdendæ munificen- τοῖς φιλοτιμίας τὴν ἐξουσίαν , καί φησιν ,
tiz ,et dieit , Cui autem aliquid do 999 δέ τι χαρίζεσθε , καὶ ἐγώ · καὶ γὰρ
yῷ
natis , et ego . Nam et ego fi quid πἐγὼ εἴτι κεχάρισμαι , 7 ) ᾠκεχάρισμαι ,
donaui , cui donaui , propter vos. υδι᾿ὑμᾶς . αινίττεται δὲ ὁ λόγος , ὡς αὐ
Innuit autem his verbis , eos per τοὶ διὰ τῶν μακαρίων ἀνδρῶν Τιμοθέου
beatos viros Timotheum et Ti-
tum pro eo qui peccarat rogate . καὶ Τίτου τὴν ὑπὲς τε πεπλημμεληκό
τος προσήνεγκαν δέησιν
ιν . καὶ ἵνα μή τις
Et ne quis exiftimaret eum pro-
m m
pter gratia hominu iuftitit αὐτὸν ὑπολ άβ ῃ τῇ πρὸς ἀνθρώπους χα
curam negligere , fubiunxit : in ριτι τῇ δικαίου καταμελῶν ἐπήγαγεν ,
perfona Chrifti . Hoc , inquit , fa . Ἐν προσώπῳ Χρις8 ., Ποὺ γὰρ τέτο,
cio, tamquam intuente Chrifto , φησιν ,ὡς τῷ Χρίτδ ἐφορῶτος , καὶἀρε
et quod fit ratum habente . Com-
memorat autem caufam :mII.V. . Vt σκομένου τοῖς γενομένοις . λέγει δὲ τὴν
non circumueniamur ή Satana : non αιτίαν κα.8 )Ἵνα μὴ πλονεκτηθῶμεν
enim ignoramus cogitationes eius . ὑπὸ τῷ Σατανᾶ · οὐ γὰραὐτοῦ τὰ νο-
Scit enim capitalis hominum ho- „ ήματα ἀγνοῶμεν . Οἶδενὰρ πολλάκις
ftis defperationis cogitationes ὁ τῶν ἀνθρώπων αλάτως ἀπογνώσεως
fæpenumero immittere , et per λογισμοὺς ἐνιέναι , καὶ ταντελῆ τοῖς
cas exitium moliri . Quibus
hoc modo interiectis ad pro- τοιούτοις μηχανᾶθαιτὸ ὄλεθρον , ὅτω
pofitæ narrationis feriem reuer- ταῦτα παρενθείς , εἰς τὴν τῆς προκει-
titur . Cum enim ea quæ fibi μένης διηγήσεως ἐπανῆλθεν ἀκολουθίαν .
in Afia acciderant narraffet , coa- τὰ γὰρ κατὰ τὴν ᾿Ασία αὐτῷ συμβε
dtus eft dicere quam fincere βηκότα διεξελθὼν , ἠναγκάθη μὲν εἰς
ipfis diuinum prædicarit euan , πεῖν ὡς εἰλικρινῶς τὸ θεῖον αὐτοῖς ἐκή
gelium. fuum
quoque in illos amorem ape- ρυξεν εὐαγγέλιον . ἐκῦδεν δὲ τὴν περὶ
ruit , dicens fe voluiffe eosvi- αὐτοὺς ἀγάπην ἐγύμνισεν , εἰρηκὼς ὅτι
dere ante Macedones . Deinde πρὸ Μακεδόνων ἰδεῖν αὐτοὺς ἐβουλήθη

cum dilationis caufas expofuiflet , & τα τῆς ἀναβολῆς τὰ αἰτίας διδάξας ,

બે

2 ) ᾧ κεχάρ. defideratur in B. Sed Hervetus illud habebat in codice fuo . 8 ) Has

ipfa verba habet etiam nofter ep. 77.
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAR II .

καὶ τῆς λύπης ἀναμνήσας , καὶ τὸν τῆς et triftitiam commemoraffet , et

ἐκκλησίας κεχωρισμένον τῷ καταλόγω, eietum ab ecclefia in album
συνάψας , εἰς τὴν τῆς διηγήσεως ἐπαν. denuo retuliffet , ad narrationis
12. Cum
ἦλθεν ακολουθίαν. πιβ '. Ἐλθὼν δὲ εἰς feriem reuerfus eft .
veniffem autem Troadem propter
1 τὴν Τρωάδα εἰς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ mi-
» Χρισοῦ , καὶ θύρας μοι ἀνεωγμένης ἐν gumngelium Chrifti , et oftium m
~ apertu m effet in Domino,
Κυρίῳ , ιγ'. Οὐκ ἔχηκα ἄνεσιν τῷ πνεύ-13. Non habui requiem fpiritu meo,
ματί μου , 9 ) τῷ μὴ εὑρεῖν με Τίτον τὸν eo quod non inuenerim Titum fra
καδελφόν μου ἀλλ᾽ ἀποταξάμενος αὖ trem meum : fed valefaciens eis ,
ὑτοῖς ἐξῆλθον εἰς Μακεδονίαν . , Οὐκἄλ . profcitus fum in Macedoniam .
λού του , φησι , χάριν τὴν Τρωάδακα ) . Cum Troadem , inquit , veniffem
1 non alia de caufa , quam vt eu-
ειληφώς , αλλά μόνου τε κηρύγματος angelium * prædicarem , valde *
ἕνεκα ,σφόδρα τὴν 2 ψυχὴν ἠνιάθην , πολὺ fum cruciatus animi , cum vide
λοὺς μὲν ὁρῶν τῷ κηρύγματι προσιόν . rem multos ad ༈ * predicationema
τας , συνεργὸν δὲ τῆς τούτων ἐπιμελε . accedere , adiutoremque , qui il-
larum curam vna gereret , non
ας ἐκ ἔχων . ἐδέπω γὰρ ἀφῆκτο πρὸς haberem . Nondum enim Titus
ἡμᾶς ὁ Τίτος , ὃν τῆς ὑμετέρας πρίμη ad nos venerat , quein veftræ
θούμενος ὠφελείας ἀπέςειλα πρὸς J- vtilitati prouidens ad vos mife-
μᾶς οὗ δὴ χάριν ὡςτῶν πόνων ἐκ ἔχων ram . Qua• de caufa , cum labo
τὸν κοινωνὸν , καταλιπὼν αὐτοὺς ἐξεδή . rum focium non haberem , eig
Beatiffimi autem
μησα . τῷ μέντοι τρισμακαρίε Τίτε οὐ reliftis abii.
Titi non fruftra nunc meminit :
μάτην ἐπὶ τῇ παρόντος ἐμνήθη ἀλλ᾽ fed quoniam has literas laturus
ἐπειδὴ τοῖς δὲ τοῖς γράμμασι διακονειν erat , voluit viri virtutem often-
ἔμελλεν , ἐβουλήθη δεῖξαι τὴν τῷ ἀνδρὸς dere. Hoc autem abunde præ-
ἀρετήν . ἱκανῶς δὲ τἔτο πεποίηκε , διδά- ftitit , eum dixit fe , illo abfente ,
ξας ὡς ἀπόντος ἐκείνε , καίτοι πολλῶν licet multi ad prædicationem ac-
τῷ κηρύγματι προσιόντων , δρᾶσαι τι cederent , eorum quæ erant ne
ceffaria facere nihil potuiffe . Id-
τῶν ἀναγκαίων ἐκ ἴχυε. τότε χάριν και circo et fratrem eum nomina-
ἀδελφὸν αὐτὸν ὠνόμασε , καὶ τὴν ἀνω . uit , et cognomen adiecit , ger-
14. Deo
νυμίαν προστέθεικε , διδάσκων τὸ γνή- manum effe docens,
σιον . δ΄. Τῷ δὲΘεῷ χάρις , τῷ πάντο. αuem gratias , qui femper trium-
phat nos in Chrifto , et odorem
οτε ἡμᾶς θριαμβεύοντι ἐν τῷ Χρισῷ , ποιείa fus manifeftat per nos in
καὶ τὴν ὀσμὴν τῆς γνώσεως αὐτῷ φα- omni loco . Sed per omnia
ανεροῦντι δι᾽ἡμῶν ἐν παντὶ τόπῳ , Αλ- Deum laudamus , quinoftra fa-
λὰ διὰ πάντων ὑμνῶμεν τὸν Θεὸν , ὃς pienter difpenfans , nos huc et
σοφῶς τὰ καθ᾿ ἡμᾶς πρυτανεύων , τῇδε illuc circumagit , nos omnibus
κακεῖσε περιάγει , δήλους ἡμᾶς ἅπασιν manifeftos efficiens , et per nos
pietatis cognitionem exhi
δι ἡμῶν προσφέρων τῆς bens Odorem autem cognitio-
ἀποφαίνων! ,, και δ᾿ ,
εὐσεβείας τὴν γνῶσιν. ὀσμὴν δὲ γνώσεως nis appellauit prafentein cogni-
τὴν παροῦσαν ἐκάλεσε γνῶσιν, δύο καλὰ tionem , duo fimul docens , et
παυτὸν διδάσκων , καὶ ὅτι τῆς τελείας quod ca fit perfetæ cognitionis
parua

2 ) τοῦ , Β ,
A

300 B. THEODORETI INTERPRET .

parua pars , et quod illa quidem γνώσεωςμέροςαὕτη σμικρὸν, καὶὅτινῦν

nunc lateat , in tempore autem μὲν ἐκείνη λανθάνει , κατὰ καιρὸνδὲ φα-
perfpeéta fuerit , inftar fufitus , νήσεται , κατὰ τὴν εἰκόνα τῇ θυμιάμα-
qui fepe in aliquo conclaui igni τος , ὃ πολλάκις ἐν θαλάμῳ τινὶ προσο-
2 ά
admotus , etiam foras fuauem χ
μιλοῦν τῷ πυρὶ, καὶ ἐκτὸς τὴν εὐοσμίαν
i γ
odorem emittit. α
Qui autem ἐκπέμπει · οἱ δὲ ταύτης λ
ο α
funt eius participes , illum qui- γοντες , ἐκείνην μὲν οὐχ ὁρῶσι , τῆς δὲ
dem non vident , odore tamen ›
fruuntur . 5. QuiaChrifti bo. ὀσμῆς ἀπολαύουσιν . μεέ . Ὅτι Χρισέ εὖ
mus odor fumus Deo in tis qui γωδία ἐσμὲνιο ) τῷ Θεῷἐν τοῖς σωζομέ-
γνοις , καὶ ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις . ις '. Οἷς
falui fiunt,etin iis quipereunt : μὲν ὀσμὴ θανάτουεἰς θάνατον ,οἷς δὲ
snortem , aliis autem odor vita μοσμὴ ζωῆς εἰς ζωήν. Ἡμεῖς δὲ τοῦ
in vitam... Nos autem Chrifti Χρισε τὴν εὐοσμίαν προσφέρομεν ἅπα
bonum odorem omnibus præbe. σιν , ἀλλ᾿ οὐχ ἅπαντες οἱ μεταλαγχά
mus : fed non omnes qui iunt νοντες ἀπολαύουσι σωτηρίας , τοῖς γαρ
eius participes , falutem affequun . τοῖς ὀφθαλμοῖς ἀνιαρῶς διακειμένοις ἐπί-
tur. Male enim affeétis oculis βουλον τὸ φῶς καὶ πολέμιον · ἀλλ᾿ οὐχ
lux eft noxia et infefta : et tamen ὁ ἥλιος ἐπιφέρει τὴν βλάβην . φασὶ δὲ
non fol affert incommodum . Fe-
και τοὺς γύπας φεύγειν το μύρου τὴν
runtetiam vultures fugere vnguem . εὐοσμίαν . μύρον δὲ ὅμως τὸ μύρον ,καν
ti fragrantiam. Vnguentum ta-
men eft vnguentum , etiamfi id οἱ γύπες ἀποδιδράσκωσιν· οὕτω καὶ τὸ
vulturesrefugiant. Ita etiam fa σωτήριον κήρυγμα τοῖς μὲν πιςεύουσι
lutaris prædicatio iis quidem qui πραγματεύεται σωτηρίαν , τοῖς δ᾽ ἀπ '
credunt falutem conciliat , iis ve- ςοῦσιν ἐπάγει τὸν ὄλεθρον . . Καὶ πρὸς
ro qui non credunt affert exi-
tium. Et ad hac quisidoneus? ταῦτα τίς ἱκανός ;» Ταῦτα δὲ ἐχ ἡ
Haec autem non nos ipfi faei. μᾶς κατορθοῦμεν , ἀλλὰ δι᾿ ἡμῶνἡη χα
A mus , * fed per nos gratia Spi. εις τοῦ πνεύματος . ἡμεῖς γὰρ οὐδὲ αὐ-
ritus.
Nos enim nehocqui. τῆς τῆς διακονίας ἡμᾶς αὐτοὺς ἀξίους
sdem minifterio nos dignos exi- ἡγούμεθα , ιζ '. Οὐ γὰρ ἐσμὲν , ὡς οἱ
ftimamus . - 17. Non enim fumus λοιποί , καπηλεύοντες τὸν λόγον τοῦ
ficut ceteri , adulterantes verbum
Dci,fed ex finceritate , fed ficut ως ἐξ εἰλικρινείας , ἀλλ᾿ ὡς
nΘεοῦ ,ἀλλ᾽ ὡς
ex Deo , coram Deo in Chrifto yἐκ Θε8 , κατ᾽ ἐνώπιον τῷ Θεῷ ἐν Χρισῷ
loquimur . Hic deinceps con- πλαλοῦμεν . Ἐνταῦθα λοιπὸντῆς πρὸς
tra aduerfarios pugnam aggredi τοὺς ἐναντίους ἅπλεται διαμάχης , καὶ
tur , et docet quod ipfe qui- διδάσκει ὡς αὐτὸς μὲν τὰ παρὰ τῆς
dem tradatedoctrinam quæ a θείας χάριτος ἐνεργούμενα προσφέρει
diuina gratia proficifcitur : illi
autem diuinum fermnonem cau- παιδεύματα · ἐκεῖνοι δὲ τὸν θεῖον καπη-
ponentur , eum fabulam efi λεύουσι λόγον , μῦθον αὐτὸν ἐργαζόμε
cientes , et fua cogitata gratiæ vor , καὶ τοὺς οἰκείους λογισμοὺς ἀναμι-
21
γνύντες

κ . 10) τῷ Θεῷ omittitur a noftro ad Cant . 1 , 2. et Orat. de Charitate extrem ., ce

tera v. 15. et 16. in vtroque loco cum textu noftro confentiunt .
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP . III , 3or

γνῦντες τῇ χάριτι , καθάπες οἱ τοῦ οἴ pdmifcentes : quemadmodum qui

~ vinum purum aqua mifcent
νου τὸ ἀκραιφνὲς τῷ ὕδατι κεραννῦντες , ficut eft in prophetia , quæ dis
κατὰ τὴν προφητείαν τὴν λέγουσαν cit , a ) Caupones tui vinum aqua
οἱκάπηλοί σου μίσγουσι τὸν οἶνον ὕδατι. mifcent.Deindequoniam illos
εἶτα ἐπειδὴ τοὺς μὲν ἔπληξεν , ἑαυτῷ quidem perftrinxit, de fe vero
δὲ τἀληθὲς μεμαρτύρηκεν , ἀναγκαίως vera prædicauit , neceffario fub-
is iunxit :
ἐπήγαγεν

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT III.

κα . Ανεχόμεθαπάλινἑαυτές 1)σων . 1 . Incipimus iterum normet ipfos enim

» ςάναι ;» , Οὐχ ἡμῶν γὰρ ταῦ . noftrum
erat hæc dicere , fed ye-
τα ἦν λέγειν , ἀλλ᾽ ὑμῶν τῶν ἀκριβῶς frum
, qui et noftra , et quæ ad
καὶ τὰ 2 ) καθ᾿ ἡμῶν καὶ τὰ κατ᾽ ἐκεί. 2 illos pertinent , recte fcitis . Et rur-
νους ἐπιταμένων . καὶ ἐπιμένει νύτλων τῷfus pergit fua oratione pungere .
λόγῳ. Ἢ μὴ χρήζομεν ὥς τινες 3 ) συ- Aut numquid egemus , ficut σχε
υδατικῶν
2 ἐπιτολῶν πρὸς ὑμᾶς , ἢ ἐξ ὑ- dam , commendatitis epiftolis ad
ὑμῶν ;» Αἰνίτζεται δὲ διὰ τούτων , ὡς vos, aut ex vobis ? Per hæc au-
tem fignificat , quod quidam ex
τῶν ἀπατεώνων ἐκείνων τινὲς , καὶ πας illis impoftoribus et per alios
ἑτέρων αὐτοῖς συνέζησαν , καὶ παρ᾽ αὖ ipfis commendati fint , et rurfus
τῶν πρὸς ἑτέρους συςατικοῖς ἐφωδιάσθη . ab ipfis commendatitiis quon
ad ' alios
Et iam
σαν γράμμασι. καὶ ἐπειδὴ ἀπόχρηπλῆ . epiftolis inftructi.
ξαι τὰ εἰρημένα , διὰ τῶν ἑξῆς τὴν θέ . quæ difta funt ad eos feriend os
fufficiunt , per ea quæ fequun-
ραπείαν προσφέρει , καί φησιν · 6 '. Ἡ
tur medicinam exhibet , dicens :
ἐπιτολὴ 4 ) ἡμῶνὑμᾶς ἐςὶ , ἐγγεγραμ- 2. Epiftola noftra vos eftis , fcripta
υμένη ἐν τοῖς καρδίαις ἡμῶν , γινωσκο- in cordibus noftris , qua fcitur et
ωμένη καὶ ἀναγινώσκομένη ὑπὸ πάντων legitur ab omnibus hominibus .
Nos non opus habemus litteris :
πἀνθρώπων. Ἡμεῖς οὐ δεόμεθα γραμ- res enim ipfæ ferunt nobis teſti-
μάτων · αὐτὰ γὰρ ἡμῖν τὰ πράγματα monium , et animatam habenus
μαρτυρεῖ καὶ ἐπιβολὴν ἔμψυχον ἔχο- epiftolam , quæ vobisnos come
μεν τὰ καθ᾿ ἡμᾶς συνιζῶσαν ὑμῖν , τὴν mendet , fidem veftram , quæ vbi-
πίτιν τὴν ὑμετέραν , τὴν πανταχῆ γῆς que in terra et in mari de
Nos enim vos ab
καὶ θαλάτης αδομένην. ἡμεῖς γὰρ ὑ . cantatur .
liberantes , ad lucem
μᾶς τῆς πλάνης ἀπαλλάξαντες τῷ τῆς Dei cognitionis adduximus .
θεογνωσίας φωτὶ προσηγάγομεν . τότο id enim fignificant quæ fe.
γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς . γ . Φανερούμενοι quuntur . 3. Manifeftati quod
γὅτι ἐςὲ ἐπιτολὴ Χριςοῦ , διακονηθεῖσα epiftola eftis Chrifti , miniftrata
a nobis.

1) συνιςάνειν . Β. 2 ) καθ᾿ ἡμᾶς . Β. 3) συςατικῶν addit B. 4 ) Sirmondi textus

et verfio latina habebat ὑμῶν , quod in græco fuo etiam fuiffe , obferuat Her .
vetus. Sed το ; ἡμῶν veram fuiffe lectionem codicis , quo vtebatur Theodo-
retus , perfpicue docent vel verba , quibus orditur interpretationem verfis3 :
τί λέγω ἡμῶν ;
a) Ef. 1, 22.
 302 B. THEODORETI INTERPRET .

nobis.
Et quid dico noftra ? νὑφ᾽ ἡμῶν. Καὶ τί λέγω ἡμῶν ; αὐτῷ
Ipfius enim Seruatoris noftri eftis γάρ ἐξε τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπιτολή αὖ
epiftola . Ipfius enim funt verba τοῦ γὰρ τὰ ξήματας ) τοῦ κηρύγματος ,
prædicationis , nos autem mini. ἡμεῖς δὲ τῶν γραμμάτων διάκονοι. " Ἐγ
* ftri litterarum . * Infcripta nom
εγεγραμμένη οὐ μέλανι , ἀλλὰ πνεύμα .
atramento , fed fpiritu Dei vii .
και Θεοῦ ζῶντος , οὐκ ἐν πλαξὶ λιθίο
non in tabulis lapideis , fed in ta-
bulis cordis carneis . Iis relictis » αις , ἀλλ᾽ ἐν πλαξὶ καρδίας σαρκίς
qui contraria docebant , ad res ηναις . Καταλιπὼν τοὺς τἀναντία διέ
tranfit , et docet diferentiam δάσκοντας , εἰς τὰ πράγματα μεταβαί.
vtriusque teftamenti. Illud enima vet , και δείκνυσι τῶν δύο διαθηκῶν τὸ
in tabulis lapideis infculptum eft : διάφορον, ἡ μὲν γὰς πλαξὶν ἐνεκολάφθη
hoc vero in animis rationis λιθίναις , ἡ δὲ ταῖς λογικαῖς ἐνεγράφη
participibus. 4. Fiduciam
4. Fiduciam autem
autem καρδίαις. δ΄. Πεποίθησιν δὲ τοιαύτην
talem babemus per Chriftum ad υἔχομεν διὰ τοῦ Χριςοῦ πρὸς τὸν Θεόν ·
Deum: 5. Non quod fufficien . έ . Οὐχ ὅτι ἱκανοὶ ἐσμὲν ἀφ ' ἑαυτῶνλο
tes fimus cogitare aliquid anobis υγίσασθαι τιὡς ἐξ ἑαυτῶν, Εἰς καιρὸν
quafi ex nobis . Opportune . τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων τὴν μνήμην παρή-
Dei vniuerforum meminit , quon- γαγεν , ἐπειδήπερ οἱ τἀναντία κηρύτε
iam qui contraria prædicabant ,
dicebant Deum exigere legis ob . τοντες τὸν Θεὸν θεραπεύειν ἔλεγον τοῦ
feruationem .Dicit ergo , Nos in νόμου τὴν Φυλακήν. λέγει τοίνυν , ὅτι
Deovniuerforum fiduciam habe . θαῤῥοῦμεν τῷ τῶν ὅλων Θεῷ, τοῦ Χρι-
mus, cum Chriftus nobis hanc 5οῦ τοῦτο ἡμῖν δεδωκότος τὸ θάρσος.
fiduciam dederit. Non nobis de οὐκ ἐφ᾽ ἑαυτοῖς μέγα φρονοῦμεν , οὐδὲ ἐξ
nobis ipfis placemus , mec ek pro- οἰκείων ὑφαίνοντες λογισμῶν προσφέρο
priis cogitationibus noftris con-
textas pradicationes afferimus . μεν τὰ κηρύγματα . Ἀλλ᾿ ἡ ἱκανότης
Sed fufficientia noftraex Deo eft : νημῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ , ς . Ὃς καὶ ἱκάνω .
6. Qui et idoneos nos fecit mi. ωσεν ἡμᾶς διακόνους καινῆς διαθήκης ,
niftros nouiveftamenti : nonlite τα πνεύματος . Αὐτ
ra , fed fpiritus. Ipfer enim τὸς γὰρ ἡμῖν ὁ
vniuerforumDeusfuficientem ἐχορήγησε δύναμιν , ὡς διακονῆσαι τῇ τε
mobis præbuit facultatem , vt gra- ού γὰρ τὰ παλαιὰ
tiæ fpiritus miniftraremus. Non πνεύματος χάριτι, οὐ
enim veteris legis literas affert τοῦ νόμου προσφέρομεν γράμματα , ἀλ
mus , fed nouum donum fpiri. λὰ τὴν κοινὴν τοῦ πνεύματος δωρεάν .
tus. Litera enim occidit , fpiri. "
Τὸ γὰρ γράμμα ἀποκλείνει, τὸ δὲ πνεῦ
tus autem viuificar. Vtraque ex
fine pofuit. Eos enim qui trans. ημα ζωοποιεῖ. Ἀπὸ τοῦ τέλους ἀμφό
grediebantur lex puniebat: graτερα τέθηκε τοὺς γὰρ παραβαίνοντας
tia autem eos qui credunt viui ὁ νόμος ἐκόλαζε , τοὺς δέ γε πιτεύοντας
Deinde ea inter fe aper . ἡ χάρις ζωοποιεῖ . εἶτα σαφέςερον ποι
tius comparat . 7. Quod fi mint. είται τὴνπαρεξέτασιν . ζ' . Εἰ δὲ ἡ δια-
firatio mortis in literis,. defor- κονία τοῦ θανάτου ἐν γράμμασιν , ἐνα
mara in lapidibus , fuit in gloria , τετυπωμένη λίθοις , ἐγενήθη ἐν δόξῃ ,

5 ) ἡμῶν τοῦ κηρ. Β .

 EPIST. II . AD CORINTHIOS . CAP . 111. 303

πῶσε μὴ δύνασθαι τὲς υἱὸς Ἰσραὴλ ἀτε. τia ut non pofent intendere filii
ΤΟ πρόσωπον Μωϋσέως διὰ τὴν Ifrael infaciem Mofis propter glo-
κ νίσαι εἰς τὸ
riam vultus eius , quæ euacuatur 1
ἤ δόξαν τῷ προσώπε αὐτῇ τὴν κατας . 8 . Quomodo non magis miniftratio
γεμένην · ή .Πῶς ἐχὶ μᾶλλον ἡ διακο- fpiritus erit in gloria ? Mini-
γνία τῷ πνεύματος ἔςαι ἐν δόξῃ ;» ftrationem legis vocauit miniftra-
Τὴν διακονίαν τῷ νόμε διακονίαν τῷθα- tionem mortis , quoniam lex pi
niebat eos qui transgrediebantur.
νάτε προσηγόρευσεν , ἐπειδὴ τὲς παρα
Si ergo , inquit
βαίνοντας ὁ νόμος ἐκόλαζεν . εἰ τοίνυν , et , vbilapidi cium ,
fupplibus
mors , et literæ in-
Φησὶν, ἔνθα τιμωρία , καὶ θάνατος ,και fculpta , tantam is qui ea affere-
γράμματα λίθοις ἐγκεκολαμμένα , τοσ- bat , in vultu gioriam acceperat ,
αὐτην ὁ ταῦτα κομίζων ἐν τῷ προσώπῳ νt qui videbant emnicantem ex
δόξαν ἐδέξατο , 6)ὡς μὴ φέρειν τὲς ὁρῶν. fplendorem non ferrent : multo
τας τὴν αἴγλην τὴν ἐκάθεν ἐκπεμπο- "magis qui diuino fpirituifer-
viunt , fruentur maiori gloria .
μένην · πολλῷ μᾶλλον οἱ τῷ θείῳ διακο- Minidrationem enim fpiritus vo-

νῦντες πνεύματι , πλείονος ἀπολαύσον. 1

cauit eos qui fpiritui feruiunt :
ται δόξης . διακονίαν γὰς πνεύματος τῷ ficut rurfus miniftrationem mor-
πνεύματι διακονῶντας ἐκάλεσεν , ὥσπερ tis , eos qui legi feruierunt , hoc
αὖ πάλιν διακονίαν θανάτε τὲς τῷ νό- eft , Molen . Confert enim Mo-
μῳ διακονήσαντας , τετέςι Μωϋσέα . fen et prædicatores gratia , et
σύγκρισιν γὰρ ποιεῖται Μωσέως καὶ τῶν oftendit illum quidem * attuliffe
κηρύκων τῆς χάριτος , καὶ δείκνυσιν ἐκεῖ. fcriptas tabulas hos autem

νον μὲν πλάκας κομίσαντα γεγραμμέ. prabere gratiam fanctifimi Spi-

νας , τέτες δὲ τῷ παναγίε Πνεύματος ritus : et legem quidem punire ,
τὴν χάριν παρέχοντας˙ καὶ τὸν νόμον fpiritum autem viuificare : et quæ
κολάζοντα , τὴν δὲ χάριν ζωοποιῆσαν · illi adfuit, gloriam breui tem
καὶτὴν μὲν ἐκείνῳ προσγενομένην δόξαν pore duraffe , horum autem glo-
πρὸς ὀλίγον ἀρκέσασαν , τὴν δὲ τέτων riam manere in aternum : et il-
tian
lic quidem folum Mofen fuiffe
εἰς αἰῶνα διαμένεσαν · καὶ ἐκεῖμὲν Μωϋ-
σέα μόνονι)μεταλαγχάνοντα τῆςδό gloria participem , hic autein non
1)
ξης, ἐνταῦθα δὲ ἐ μόνες τὲς ἀποτόλες , qui per illos crediderunt . Dein
αλλ
ἀλλὰά καὶ τὸς διὰ τέτων πεπιςευκότας . de fufius eadem confert , vt gra
εἶτα πλατύτερον ποιεῖται τὴν σύγκρισιν , tiam longe fuperare oftendat .
ἵνα δείξῃ τῆς χάριτος τὴν ὑπερβολήν · 9. Nam fi miniftratio damnatios
9 θ'. Εἰ γὰρ ἡ διακονία τῆς κατακρίσεως nis gloria eft : multo magis abs
„ δόξα , πολλῷ μᾶλλον 8 ) περισσεύει ἡ undat minifterium iuftitia inglo-
» διακονία τῆς δικαιοσύνης ἐν δόξῃ . „3 Ὁ rin . Lex peccantes condemna-
gratia autem eos admit-
νόμος τῶν ἁμαρτ ανόντων κατεψηφίζει bat ,
το , ἡ δὲ χάρις τέτες δεχομένη ,διὰ τῆς tens , per fidem iuftificat : ad
η N
πίσεως δικαιοῖ˙ προσάγει γὰρ τῷ θείῳ diuinum enim baptifmum ad-
· βαπίσματι, καὶ δωρεῖται τὴν ἄφεσιν . ducit , et donat remiffionem .
Si

6) Hæc : wsun - ἐκπεμπομένην defiderantur ap. Oec. )μεταλαχόντα . Β.

8 ) περισσεύει non eft in B ; nec illud habuit in codice fuo Herverte
 304 B. THEODORETI INTERPRET .

Si ergo qui illi feruiit fuit glo eἰ τοίνυν ὁ ἐκείνῃ διακονήσας μετέλαχε
ria particeps , inulto magis qui δόξης , πολλῷ μᾶλλον οἱ ταύτης ὑπηρέ
huic feruierunt
quentur. 1o. Nam nec glorifica- ται πλείονοςἀπολαύσονται. » .Καὶ γὰρ
tum eft quod claruit in bac pur . 9 & δεδόξασαι τὸ δεδοξασμένον ἐν τέτω
te , propter excellentem gloriam . » τῷ μέρει , ἕνεκεν τῆς ὑπερβαλλέσης δό-
Tanta eft enim gloria , quæ iftis „ ξης. » Τοσαύτη γάρ ἐςιν 9) ἡ τέτοις
eft adferuata , vt ne gloriam qui προσεσωσμέν
‫اد‬ η , 10 ) ὅτι ἔτε δόξαν εποι
dem fuiffe merito dixerit quis-
piam eam quæMofiadfuit ,ἢfi τις ἂν εἰκότως τὴν Μωϋσῆ προσγενομές
ad hos refpiciat. Noâtu enim vny, ἀποβλέπων εἰς τέτες . ἐννυκτὶ μὲν
lumen lucernæ videtur fplendi- γὰρ τὸ λυχνιαῖον φῶς φανώτατον εἶναι
diffimum : meridie autem abfcon- δοκe , ἐν μεσημβρίᾳ δὲ μέση κρύπτεται ,
ditur , et ne lumen quidem effe καὶ ἐδὲ φῶςεἶναι νομίζεται. εἶτα καὶ
putatur . Deinde etiam aliter :
u . Si enim quodeuacuatur, per ἑτέρως για . Εἰ γὰρ τὸκαταργέμενον
gloriam eft : multo magisquod ma-me . » διὰ δόξης , πολλῷ μᾶλλον τὸμένονἐν
net , eft in gloria. Legem va- η δόξη· Τὸν νόμον ἐκάλεσε καταργό-
1 cuam ( fublatam ) vocauit ," vt quæ μενον , ὡς παυσάμενον 11) τῇ τῷ Δεσπό-
Chrifti Domini aduentu ceffaue τε Χρισε παρεσίᾳ · μένον δὲ τὸ τῆς χά
rit : quod manet autem donum
gratiae ,quodnon fit finem habi. ρίτος δῶρον, ὡς ἐ ληψόμενον τέλος.ε
turum. Si ergo illud , inquit , τοίνυν ἐκεινό , φησι, τετύχηκε δόξης, δη-
gloriam confecutum eft , hoc et- λονότι καὶ τῦτο πολλαπλασίας τεύξε
iam profecto multiplicem affeque- ται . πιβ '. Ἔχοντες ἦν τοιαύτην ἐλπίδα ,
tur. 12. Habentes igitur talem
» πολλῇ παῤῥησία χρώμεθα . 99 Ἴσμεν
fpem , multa fiducia vtimur . Sci-
τῆς δόξης τὸ μέγεθος , καὶἐδὲν ὑφορώ
mus gloriæ magnitudinem , et
nihil dubitamus ,fedlibereoften . μέθα , ἀλλὰ σὺν παῤῥησία δείκνυμεν τῆς
dimus , quanta fit gratiæ excel. χάρος τὴν ὑπερβολήν . και γ΄. Καὶ ἐκαθ-
lentia . 13.Er non ficutMofespo- κάπεςΜωϋσῆς ἐτίθει κάλυμμα ἐπὶ
nebatvelamen fuper faciem fuam , »12 ) τῷ προσώπῳ ἑαυτῷ , 3πρὸς τὸ μὴ
ut non intenderent filii Ifrael in κατενίσαιτὲς υἱὲς Ἰσραὴλ εἰς τὸ τέλος
finen eius quod euacuatur .
velamine opus non habemus , » τε καταργεμένε .» Ἡμᾶς ἐ δεόμεθα
ficut ille , quia cumfidelibus lo ! τεκαλύμματος , καθάπερ ἐκεῖνος ·πι
quimur , omnes autem qui cre. 5οῖς γὰρ διαλεγόμεθα , πάντες δὲ οἱ πι
dunt , intelligentis lucis fplendo . ξεύοντες τῆς τὸ νοερῦφωτὸς ἀπολαύε-
re fruuntur. Significat ergo , σιν αἴγλης . δηλοῖ δὲ ὁ λόγος , ὡς τὴν Ἰg-
1
quod Iudzorum incredulitarem δαίων ἀπιςίαν ὁ θειότατος Μωϋσῆς προ
* vaticinans diuinifimus * Mofes , θεσπίζων ,ἐπετίθει τῷ ~ προσώπῳ τὸ κά
legis finen me vέα
illos minidoce λυμμα , τῷ προσώπῳ τὸ κάτ
ns

furos . Fims enim a ) legis Chri- ἰδεῖν ε δυνήσονται. τέλος γὰρ νόμο Χρι-
ftus ad iuftitiamomni credenti. τὸς εἰς δικαιοσύνην παντὶ τῷ πιτεύοντι .
2
τέτο

9 ) Oecumenius : ἡ τοῖς διακόνοις τῆς χάριτος προσεσομένη δόξα . Habet etiam B.

προσεσομένη redis . Hervetus autem adferuata . 10) ὅτι ἐδὲ δόξαν τὴν Μωσεῖ
προσγεν, Dec. 11) τῇΧριστ παρεσία . Οec. 12 ) τὸ πρόσωπον . Β .
a ) Rom . 10 , 4.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS . CAP . III . 305
μη
τῦτο γὰρ ἔφη , πρὸς τὸ μὴ ἀτενίσαι τες Hoc eft enim quod ait , ut non ins
υἱὲς Ἰσραὴλ εἰς τὸ τέλος το καταργε . tinderent filii Ifrael
quod euacuatur . in finemenim
Euacuari eius
μένε. καταργέμενον γὰρἔφη τὸννόμον , Tegemn "dicit , hoc eft,
hoc eft , ceffare :
τετέςι παυόμενον˙ τέλος δὲ τῇ καταρ- finem autem eius quod euacua-
γεμένε , τὸν ὑπὸ τὸν νόμον κηρυτόμε- tur , eum qui fub lege pradicatur ,
νον , τετέςι τὸν Χριτόν . είτα δείκνυσι τὸ hoc eft Chriftum . Deinde oftend
τῆς παρξησίας ἀληθές . ιδ '. Αλλ᾿ ἐπω- dit veritatein libertatis. 14. Sed
Non
πρώθη τὰ νοήματα αὐτῶν . Οὐκ ἄλ . obcacati funt fenfus eorum .
alio quopiamn obcæcante , fed ipfis-
λὖ τινὸς πωρώσαντος , ἀλλ᾽ αὐτῶν αὐ-
met libera voluntate hoc malum
θαιρέτῳ γνώμῃ τὸ πάθος εἰσδεξαμένων . fufcipientibus . Vsque in bodier
1
Αχρι γὰρ τῆς σήμερον τὸ αὐτὸ κά- num enim diem id ipfum velamen in
„ λυμμα ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῆς πα- leftione veteris teftamenti manet nom
πλαιᾶς διαθήκης μέ εἰ μὴ ἀνακαλυπτό . reuelatum , quoniam ( id quod ) in
Chrifto euacuatur. Mofis habitum
υμένον , ὅτι (ὅ,τι) ἐν Χρισῷκαταργεῖται
ad hunc vsquediem lexinduit; et
» Τὸ χῆμα τε Μωϋσέως μέχρι σήμερον ὁ imponitur velamnen iis quiabsque fi
νόμοςπερίκειται, καὶ ἐπίκειταιτὸ κάλυμ- deeam legere aggrediuntur . is. Sed
μα τοῖς δίχα πίτεως ἀναγινώσκειν ἐπι- υsque in hodiernum diem , cum legi-
turMofes , velamen politum eft fu
χειρᾶσιν . ιέ. 13 ) ᾿Αλλ᾿ ἕως σήμερον ἡνίκα
κι ἀναγινώσκηται Μωσῆς , κάλυμμα ἐπὶ per cor eorum . Mojin legem ap-
pellauit , velamen auten incredu
9* τὴν καρδίαν αὐτῶν κεῖται.» Μωσέα litatem . Porroauten docet etiam
τὸν νόμον ἐκάλεσε , κάλυμμα δὲ τὴν ἀ- quomodo auferri poffit velainen .
πιτίαν· διδάσκει δὲ καὶ πῶς δυνατὸν πε . 16. Cum autem conuerfus fucrit
99
‫ اد‬τὸ κάλυμμα . 15. 14) Ἡνί ad
διαιρεθῆναι Dominum ,auferetur velamen .
Mofes quando cum populo lo-
αν
κ κα δ᾽ ἂν ἐπιτρέψῃ πρὸς Κύριον, περ quebatur , velum habebar im-
” ριαιρεῖται τὸ κάλυμμα ., Μωϋσῆς τῷ pofitum : quando autem adDeum
μὲν λαῷ διαλεγόμενοςἐπικείμενον εἶχε accedebat , auferebatur velamen .
τὸ κάλυμμα˙τῷ δὲ Θεῷ προσιών , πε- Ita ergo tu quoque , fi ad Do
ριηρεῖτο τὸ κάλυμμα. ἔτω τοίνυν και minum refpicere volueris , ab
σύ , ἐὰν πρὸς τὸν 15) Κύριον ἀπιδεῖν ἐθέ- incredulitatis velamine liberabe-
λες , τῇ τῆς ἀπιξίας ἀπαλλαγήσῃ και ris . Quis eft autem is ad quem
λύμματος . τίς δὲ ἔτος πρὸς ὃν δεῖ ἀπο- oportet refpicere ? 17. Dominus
βλέψαι ; ζ '. Ὁ δὲ Κύριος τὸ Πνεῦμά autem Spiritus eft. Oftendit
ἐςιν. "" Ἔδειξε τῷΘεῷ καὶ τῷ Πνεύμα . Deum et Spiritum honore aqua-
Mofes enim oculos ad
τος τὸ ὁμότιμον. Μωϋσῆς γὰρ πρὸς τὸν les effe .
Θεὸν τὴν ὄψιν ἐπέτρεφεν , ἡμεῖς δὲ πρὸς Deum conuertebat: nos autem ad
Spi-

13 ) Μέχρι γὰρ τῆς σήμερον videtur nofter legiffe Qu . 69 in Exodum , vbi inter
i pretatur hæc verba ; fed ibi pariter atque in Iofuam init. verba verfus 14 ef
15 pro arbitrio coniungit. Perfpicue , eum legiffe : ws et quæ fequuntur,
patet e Qu .43 in Deuteron , nifi quod ibi fit αναγινώσκεται . 14 ) ὅτ᾽ ἂν δὲ ἐπιςρ
Theod . ad Pialm . 11g , 18. vt in ὑποθέσει ad Exechielem : ἐὰν ἐπιτρέψωσι πρὸς
Κύριον κ . τ. έξ. : 15 ) Θεόν. Β.

B. Theod. T. UL
 06 B. THEODORETI INTERPRET .

Spiritum . Neque vero , cum τὸ πνεῦμα , ἐκ ἂν δὲ, κράτονα δεῖξαι

vellet oftendere noua effe vete-
βελόμενος τῶν παλαιῶν τὰκαι α , τὸ ‫اد‬
ribus præftantiora , Spiritus men-
Πνεύματος τὴν μνήμην παρήγαγεν , .
tionem feciffet, fi Spiritum fan-
tum creaturam effe fciuiffet περ ἄρα κτίσμα ᾔδει τὸ Πνεῦμα τὸ
Etenim fi creatura eft , vt volunt ἅγιον. εἰ γὰρ κτίσμα κατὰ τῆς ᾿Αρείς
Ariani et Eunomiani, et nos ad καὶ Εὐνομίδ ,ἡμεῖς
~ 2 δὲ τέτῳ προσίεμεν ,
eum accedimus , Mofes autem Μωσῆς δὲ τῷ Θεῷ καὶ Πατρί. ἐλάτ ]ο-
ad Deum et Patrem : noftra er-
go longe funt minora veteribusνα ἄρα πολλῷ τῶν παλαιῶν τὰ ἡμέτερα .
Quod fi minora non funt , fed εἰ δέ γε ἐκ ἐλάτ ]ονα , ἀλλὰ καὶ μείζονα ,
maiora , ac multo maiora , non καὶ πολλῷ μείζονα , ἐκ ἄρα κτίσμα το
eft ergo Spiritus fanétus creatu . Πνεῦμα τὸ ἅγιον , ἀλλ᾿ ἰσοδύναμον καὶ
ra , fed aqualem habet honoremn ὁμότιμον. ἀλλ᾿ ἀναιδείᾳ χρώμενοι, τὸν
et poreftatem . Verumtamen im Κύριον ἐνταῦθα πνεῦμα προσηγορεῦ .
pudenter dicunt Dominum hoc
loco fpiritum appellari , non θαί φασιν, ἐκ αὐτὸ τὸ πνεῦμα Κύριον .
ipfum Spiritum Dominum . Hoc ἀνοίας δὲ τῦτο καὶ ἀναιδείας μεσόν. πᾶ
* autein * infcitia et impudentia σαν γὰρ τὴν σύγκρισιν τε γράμματος
plenum eft. Diuinus enim apo- καὶ τῷ πνεύματος ὁ θεῖος ἀπόςολος
ftolus fecit omnino comparario . ἐποιήσατο . ἐγγεγραμμένη γάς , φησιν ,
fpiritus et literæ . Et fin . πνεύματι Θε ζῶντος .
nem
pta enim inquit , non atramento , ἐ μέλανι , ἀλλά
fed fpiritu Dei viui. Et rurfus , καὶ πάλιν ,ὦ γράμματος , ἀλλὰ πνεύμα-
Non litera , fed fpiritus. Et ite. τος . καὶ་ αὖθις , τὸ γὰρ γράμμα ἀπὸ
rum , Litera enim occidit , fpiri- κλείνει, τὸ δὲ πνεῦμα ζωοποιᾷ . καὶ τὰ
tus autem viuificat. Et denuo , λιν , πῶς ἐχὶ ἡ διακονία τῷ πνεύματος
Quomodo non miniftratio Spiritus ἔςαι ἐν δόξῃ ; δῆλον τοίνυν ὡς τὸ πανά-
erit in gloria ? Clarum eft er-
go quod fandtiffimum Spiritum γιον Πνεῦμα Κύριον ὁ θεῖος ἀπόςολος
A
Dominum appellauerit diuinus προσηγόρευσε . μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὰ ἑξῆς ·
apoftolus. Confirmant id etiam φησί γάς , Οὗ δὲ τὸ Πνεῦμα Κυρίε ,
quæ fequuntur. Dicit
Dicit enim
enim , » ἐκεῖ ἐλευθερία . Εἰ δὲ τὸν Κύριον πνεῦ .
Vbi autem Spirittis Domini , ibi
libertas . Si autem Dominum μα προσηγόρευσεν, εἶπεν ἂν, ὃ δὲ ὁ Κύ
fpiritum appellaffet , dixiffet, vbi ριος ἀλλ᾽ ἐχ ἔτως εἴρηται, ἀλλὰ πνεῦ
autem Doininus. Sed non itadixit, μα Κυρίε αὐτὸ προσηγόρευσεν , ἐπειδὴ
fed ipfum Domini fpiritumappel. δι᾽ αὐτῇἡτότε κεχορήγηται χάρις, καὶ
lauit , quoniam per ipfum huius ἵνα μή τις αὐτὸ ὑπεργὸν 16 ) ὑπολάβῃ ,
data eft gratia. Etne quis ipfum ἀναγκαίως προστέθηκεν ὅτι Κύριος τὸ
adminiftrum effe putaret , neceffa-
rio adiecit Spiritum efte Domi. Πνεῦμα . „ ιή . Ἡμᾶς δὲ πάντες ανακε
num . 18. Nos vero omnes re . εκαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυ-
velata facie gloriam Domini fpe yeίg κατοπτριζόμενοι, 17 ) τὴν αὐτὴν εἰς
qulantes , in eandem imaginem trans- 9 χόνα μεταμορφώμεθα , ἀπὸ δόξης εἰς
formamur 2 a gloria in glo- και δόξαν ,καθάπερ ἀπὸ ΚυρίεΠνεύμαλος.
»
riam, tamquam a Domino Spiritu.
Μωϋσῆς

16 ) λάθη . Β . 17) εἰς τὴν. Theod . Qu . 69 in Exod . Sed ad Cant. 1, 8. et 6 , 9

prorfus iisdem , quæ in noftro funt textu , verbis vtitur , eaque ipfa adhi-
bet in Philotheo c. 1,

1.
 EPIST . II. AD CORINTHIOS, CAP . IV . 907
63
Μωϋσῆςμόνος ἀπήλαυσε τῆς δόξης ἐν- Mofes folus fruebatur gloria : hte
·· ταῦθα δὲ οἱ πιςεύοντες ἅπαντες. ἐκεῖ . autem omnes qui credunt : Ille
νος κάλυμμα εἶχε διὰ τὴν Ἰεδαίων ἀθέ . velamen habebat , propter fudæo-
autem
νειαν · ἡμεῖς δὲ πιτοῖς τὴν διδασκαλίαν qui fidelibus doëtrinam exhibe
mus , velanineopus non habe-
προσφέροντες ἐ δεόμεθα καλύμματος ,
· ἀλλὰ γυμνῷ τῷ προσώπῳ τὴν τῷ Κυρίῳ mus , fed nuda facie gloriam Do-
κατοπτριζόμεθα δόξαν · τὴν γὰρ τῆς mini fpeculamur , quia incredu-
litatis lema minine impedimur .
· ἀπιξίας καὶ περικείμεθα λήμην . ἕλκομεν illinc non paruum gloriæ filen-
ἐκεῖθεν ἐ σμικρὰν δόξης μαρμαρυγήν˙ dorem trahimus . Hoc autem
τῦτο δὲ ἴδιον τῶν καθαραν κεκτημένων proprium eft eorum qui mundum
* Quemadmodum
· καρδίαν . ὥσπερ γὰρ τὸ διαφανὲς ὕδωρ cor poffident.
ἐκμάτζεται τῶν εἰσορώντων τὰς ὄψεις , enim aqua perfpicua , eorum vul-
καὶ αὐτῷ τῷἡλίε τὸν κύκλον , καὶ τῶν tumn qui infpiciunt , et ipfius fo-
lis orbem , et cælorum conuexa
- ερανῶν τὰκύτη · ἔτως ἡη καθαρὰ καρ- repretentat : ita etiam cor purum
δία τῆς θείας δόξης οἷόν τι ἐκμαγείον fit diuinæ gloriæ veluti quod-
καὶ κάτοπρον γίνεται. ὕτω καὶὁ Κύριος dam fpeculum et effigies. Ita et
·
ἔφη, μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδία , ὅτι Dominus dixit , a) Beati mundo
·
- ' αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται. ἀπὸ δόξης δὲ corte , quoniam ipfi Deum vide .
bunt. A gloria autein dicit di-
λέγει τῆς τε θες πνεύματος , εἰς δόξαν vini fpiritus , in gloriam noftram ,
· τὴν ἡμετέραν, ἀντὶ τῇ , ἐκεῖθεν δεχόμε · quafi dicat , iiinc accipimus .
θα. τῦτο γὰρ ἐπήγαγε,καθάπερ ἀπὸ Hocenim fubiunxit, tamquam a
Κυρία πνεύματος . καὶ ἐντεῦθεν δὲ δῆ- Domino fpiritu . Et hinc etiam
- λον , ὅτι καὶ ἐν τοῖς πρόσθεν τὸ πνεῦμα manifeftum eft, quod antea quo-
que fpiritum Dominum appella-
* προσηγόρευσε Κύριον . verit.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ. CAPVT IV.
1.
ς
ιὰ τῦτο ἔχοντε τὴν δια κον ίαν * deo habentes banc miniftratio-
nem , iuxta quod mifericor-
Δι
ταύτην ,καθώς ηλεήθημεν , diam confecuti fumus , nondeficimus .
em *
κ ἐκ ἐκκακῶμεν. Ἐναργῶς ἐδίδαξεν ὡς * Aperte docuit fe miniftration v
ores .
διακονίαν πνεύματος τες κήρυκας προσ- fpiritus appellaffe pradicat
Dicit autem fe per folam Dei beni-
πηγόρευσεν · ἔφη δὲ ταύτης διὰ μόνην φιλ- gnitatem
eam efte confecutum :
ανθρωπίαν τετυχηκέναι. ὦ δὴ χάριν , eamque ob caufam , inquit , aduer-
· φησὶ , φέρομεν γενναίως τὰ προσπίπτον. fa , quæaccidunt , forti animo fufti-
2. Sed abdicamus occulta
τα λυπηρά . β '. Αλλ᾿ἀπεπάμεθα τα nemnus.
κρυπτά της αιχύνης. Τὴν περιτομὴν dedecoris. Circumcifionem dicit ,
λέγει, ἣν οἷ1) ἐξ ἐθνῶν πεπιςευκότες ἐκή . quam qui ex gentibus crediderahe
prædicabant. Hoc etiam alibi dici
ρυτ ]ον · τῦτο καὶ ἀλλαχὲ ἔφη , ἀλλ᾽ ἃ Sedquæ erant mihi lucra , et exifti
τινά μοι ἦν κέρδη , ταῦτα ἤγημα διὰ maui propter Chriftum detrimen
Χρισὸν ζημίαν · καὶ πάλιν , ἀλλὰ μὲν ὖν tum . Etrurfus, b ) Verum etiain
V 2 omnia

Non dubito legendum effe : ἐξ Ἰνδαίων ; id quod ipfa res docet et ea quæ
fequuntur.
a ) Matth . 5, 8. b) Philipp.3, 7. 8.
 ÉTI ET
308 B. THEODOR INTERPR .
1
omnia reieftamenta exiftimo , vt καὶ ἡγῆμαι πάντα σκύβαλα , ἵνα Χριζὸν
am-
bulantes in aftutia , nequeadulteκερδήσω . .Μὴ περιπατῶντεςἐν πάνες2.
vantes verbum Dei, fed manifefta . »γία , μηδὲ δολῶντες τὸν λόγον τῷ Θες ,
zione veritatis commendantes nos. yἀλλὰ τῇ φανερώσει τῆς ἀληθείας συν-
metipfos , ad omnem confcientiam ‫ג‬ n 15ῶντες ἑαυτὲς πρὸς πᾶσαν συνείδησιν
bominum coram Deo. Illos rur- » ἀνθρώπων ἐνώπιον τῷ Θεῷ. 19 Πάλιν
1
fas arguit , quod legis admixtio- ἐκείνες ἐλέγχει τῇ τῇ νόμε ἐπιμιξίᾳ τὸ
ne diuinam prædicationem cor · θεῖον κήρυγμα διαφθείροντας , και παν
rumpant , et calliditate vtantur ,
et doctrinam non fimpliciter tra- εργία χρωμένες , καὶ ἐχ ἁπλοϊκῶς τὴν
dant. Nos autem , inquit , ve διδασκαλίαν προσφέροντας. ἡμεῖς δέ ,
vitatis teftes habemus , •et homi- φησι, τῆς ἀληθείας καὶ τῶν ἀνθρώπων
, et ipfum τες
nes qui redte fentiuntinfpectorem εὖ φρονῶντας ἔχομεν μάρτυρας, και
met confcientiæ . αὐτὸν τὸν τῷ συνειδότος ἐπόπλην . ετα
Deinde quoniam dixerat , Nos
omnes reuelatafacie gloriam Do. ἐπειδὴ ἔφη , ἡμᾶς πάντες ἀνακεκαλυμα
mini fpeculamur , erant autem μένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν Κυρίε κατα-
multi quos impediebat lema in- περιζόμεθα , ἦσαν δὲ πλεῖτοι τὴν τῆς
credulitatis , et qui diuina in- ἀπιςίας περικείμενοι λήμην, καὶ τὰ θεῖα
tueri non poterant , neceffario καθορᾶν & δυνάμενοι, ἀναγκαίως ἐπή-
fubiunxit : 3: Quod fi etiam
opertum eft euangelium noftrum , γαχεν "γ . 2) Εἰ δὲ καὶ ἔτι κεκαλυμ-
in iis qui •pereunt eft operum . mμένον τὸ εὐαγγέλιον ἡμῶν , ἐν τοῖς ο
Et fuperius dixerat , Aliis odor „ πολλυμένοις ἐςὶκεκαλυμμένον ., Τῦτο
snortis in mortem , aliis odor vi. καὶ ἄνω ἔφη , οἷς μὲν ὀσμὴ θανάτε εἰς
tæ in vitam. 4. In quibus θάνατον , οἷς δὲ ὀσμὴ ζωῆς εἰς ζωήν .
Deus. Hic ponendum eft in-
faculi excacauit ηδ'. Ἐν οἷςὁ Θεός. , Ἐνταῦθα ὑπος
cifum . Huius
Κλέον . Τ8 αἰῶνος τότε ἐτύφλωσε τὰ
mentes infidelium , vt non fulgeat
illis illuminatio euangelii gloria πνοήματα τῶν ἀπίζων; 2 εἰς τὸ μὴ αὐγῆ .
Chrifti , qui eft imago Dei. » σαι τὸν Φωτισμὸν τὸ εὐαγγελίε τῆς
Oftendit incredulitatem hoc fæ- δόξης το Χριςε, ὅς~ ἐξιν εἰκὼν τῷ Θεῷ.
culo circumnfcriptain effe: in alia Ἔδειξεν ὅτι τῷδε τῷ αἰῶνι ἡ ἀπιτία πε
enim vita nuda omnibus veritas
ριώρισαι˙ ἐκείνῳ γὰρ τῷ βίῳ γυμνὴ πᾶ
oftenditur. Deus autem eos excæ .
σιν ἡ ἀλήθεια δείκνυται. ἐτύφλωσε δὲ
cavit , non quod ipfe eis incredu-
Titatein immiferit : fed cum vi τέτες ὁ Θεὸς, ἐκ αὐτὸς τὴν ἀπιςίαν ἐν-
diffet eorum incredulitatemn , non θεὶς , ἀλλὰ τὴν ἀπιςίαν αὐτῶν θεασά
permifit vt viderent occultamy- μένος , ἐκ εἴασεν ἰδῶν τὰ κεκρυμμένα μυ
fteria . Ne dederitis , inquit a ) , Ξήρια . μὴ δῶτέ, φησι, τὰ ἅγια τοῖς κυ
fanea canibus : nec ieceritis mar σί, μηδὲ ξίψητε τες μαργαρίτας ὑμῶν
garitas veftras ante porcos . Et rur-
fus ,b ) Propterea in parabolis ἔμπροσθεν τῶν χοίρων · καὶ πάλιν, διὰ
d
τᾶτο ἐν παραβολαῖς λαλῶ αὐτοῖς , ὅτι
loquor eis , quod videntes non
vident , et audientes non in. βλέποντες οὐ βλέπουσι, καὶ ἀκούοντες
zelligunt . Agnitione enim et fi & συνιῶσι · δεῖ γὰρ ἐπιγνώσεως καὶ πί
5εως
i) Eadem legit in υποθέσει in Ezechielem .
6 ) Matth . 7 , 6. b) Ib, c. 13, 136
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP. IV. 309

ξεως , ὥτε μεταλαχῶν τῷ φωτός . ἀθε . de opus eft , vt fint facis par-
νεσι γὰρ ὀφθαλμοῖς πολέμιος ἥλιος . ticipes Imbecillis enim oculis
fol eft inimicus. Chriftum au-
εἰκόνα δὲ τῷ Θεῷ τὸν Χρισὸν , ὡς Θεὸν ἐκ tem Dei imaginem vtpote
· *
Θεῷ προσηγόρευσεν . ἐν ἑαυτῷ γὰς δεί- Deum de Deo , appellauit. * In *
κνυσι τὸν πατέρα . διὸ , φησὶν, ὁ ἕωρα- feipfo enim Patrem oftendit.

κὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν πατέρα . » έ. Οὐ Vnde dicit , a) Qui me vidit , vi-
κγὰς ἑαυτὸς κηρύσσομεν , ἀλλὰ Χρισὸν dit Patrem . 5. Non enim nosmet
ipfos pradicamus, fed Iefum Chri-
ν Ἰησὲν Κύριον · ἑαυτὸς δὲ δέλες ὑμῶν ἐργος
ftum Dominum: nos autem feruos
διὰ Ἰησῶν. , Τῦτο καὶ ἐν τῇπροτέρα veftros propter Iefum . Hoc etiam
1
· γέγραφεν, ὅπως ἡμᾶς λογιζέσθω ἄνθρω- dixit in priore , t ) Ita nosexi-
πος ὡς ὑπηρέτας Χρις8 , καὶ οἰκονόμες ftimet homo , ficut tniniftros Chri-
μυτηρίων Θεῷ. ἐνταῦθα δὲ καὶ ταπε- fti , et difpenfatores myfteriorum
Dei. Hic autem etiam humilius
νότερα περὶ ἑαυτῷεἴρηκεν ἐγὰς μόνον de re locutus eft . Non folum
· τῷ Χριςῶ δῆλον ἑαυτὸν , ἀλλὰ καὶ τῶν enim fe Chrifti feruum , fed et
πιζῶν προσηγόρευσε , διὰ τὴν περὶ ἐκεῖ- iam fidelium appellauit , propter
νον ἀγάπην. τῦτο γὰρ εἶπε διὰ Ἰησεν. illorum in ipfum amorem . Hoc
95΄. Ὅτι ὁ Θεὸς ὁ ἐἰπὼν ἐκ σκότες φως enim eft quod ait , propter Iefum .
κλάμψαι, ὃς ἔλαμψεν ἐν ταῖς καρδίαις 6. Quoniam Deus , qui dixit de
tenebris lumen fplendefcere , ipfe il-
Δἡμῶν , πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως luxit iu cordibus noftris ad illu
ὐτῆς δόξης τῷ Θεῷ ἐν προσώπῳ Ἰησε minationem fcientia claritatis Dei ,
» Χριςό. „ Ὁ πάλαι, φησὶ, λόγῳ τοῦ in facie Iefu Chrifti. Qui olim ,
Β ' φωτὸς τὴν φύσιν παραγαγὼν , καὶ εἰ- inquit , lucis naturam verbo pro-
· των γενηθήτω φῶς , ὗτος νῦν ἐκ ἐκείνῳ , 1 duxit,et dixit fiat lux , is nunc
- ἀλλὰ τῷ οἰκείω τὰς ἡμετέρας διανοίας non illa ,fed fua ipfius mentes
noftras illuftrauit , vt ipfius glo-
-κατηύγασεν , ὥτε αὐτῷ τὴνδό ་ ξαν δι'αὖ- riam per ipfum Chriftum confpi-
· τῷ τῷ Χριςῷκατιδεῖν τὸ δὲ ἐν προσώ . ceremus . Illud autem , In facie
πω Ἰησὲ Χριτ8 , ταύτην ἔχει τὴν διά . Ιefu Chrifti , hunc habet fenfum ,
- νοιαν ἐπειδὴ ἡ θεία φύσις δόρατος , δια Quoniam diuina natura fub afpe
τῆς ληφθάσης ἀνθρωπότητος , τῷ θείῳ ftum non cadit , per fumptam hu-
manitatein diuina luce refplenden
φωτὶ περιλαμπομένης , καὶ ἀφραπὰς tem , et falgura emittentem , con-
ἀφιάσης, καθορᾶται ὡς ἔνεςι. δῆλον δὲ fpicitur vt eft. Hinc autem etiam
καὶ ἐντεῦθεν , ὡς ἐχ ὁ Θεὸς τοῖς ἀπί manifeftum eft , quod Deus incre-
5οις τὴν ἀπιτίαν ἐνέθηκεν , ὁ πᾶσιν ἀ- dulis incredulitatem non immife .
φθόνως τὴν τῶ νοερῦ φωτὸς δωρησάμε. rit, quiintelligentislucisfplendo .
rem omnibus abunde præbuit : fed
ἀποτίαν ipfi quidem dilexerunt inereduli-
· νος αἴγλην · ἀλλ᾿ αὐτοὶ μὲν τὴν
- ἠγάπησαν , αὐτὸς δὲ αὐτοῖς ἰδῶν ἐκ tatem , ipfe autem eis , cum 'nol-
· ἐθελήσασιν, ὦ προσήνεγκε τὴν ἀκτῖνα . lent afpicere , fplendorem non pra
» Ϛ΄. Ἔχομεν δὲ τὸν θησαυρὸν τῦτον ἐν buit . 7. Habemus autem thefaurum
· καὶ οςρακίνοις σκεύεσον , ἵνα ἡ ὑπερβολὴ iftum in vafis fiftilibus : vt fublimi-
2 2
ητῆς δυνάμεως ᾖ τῷ Θεῷ, καὶ μὴ ἐξ της fit virtutis Dei , et non ex no-
κ ἡμῶν . Ἐπειδὴ γὰς μεγάλα ἦν τὰ bis. Quoniam enim magna erant,
V 3 quæ

a ) Iob . 14 , 9. 3) 1Cor . 4 , 1.
 310 B. THEODORETI INTERPRET .

quæ de noui teftamenti prædicato- περὶ τῶν κηρύκων τῆς καινῆς διαθήκης.
ribus difta funt, grauifima autem εἰρημένα , ἑωρῶντο δὲ ὗτοι παγχάλεπα .
futtinere videbantur , neceffario do. ὑπομένοντες , ἀναγκαίως ἐδίδαξεν , ὅτι
cuit quod ea etiam Dei poten-
tiam denonftrent. Er thefauro καὶ ταῦτα τῷ Θεῷ κηρύττει τὴν δύνα
quidein comparat fpiritus gratiam μιν. και θησαυρῷ μὲν ἀπειράζει τὴν δε
quæ data eft: tefte autem natu- δομένην τῷ πνεύματος χάριν
ὀτράκῳ
ram corporis , Hoc autem fignum δὲ τὴν φύσιν τὸ σώματος , τεκμήριον δὲ
eft maximum Dei potentiæ , quod
cumiftud innumerabiles plagas τῆς τῷ Θεῷ δυνάμεωςμέγισον, τὸπλη .
accipit, thefaurum tamen non per γὰς τέτο μυρίας δεχόμενον μὴ ἀπολέ
dit.
Deindeaduerfitatum recen- σαι τὸν θησαυρὸν . εἶτα τὸν τῶν παρὰ
fet catalogum , et Dei auxilium , σμῶν ἀπαριθμεῖται κατάλογον , καὶ τὴν
quad ad eas refertur , oftendit . ἀναλογᾶσαν τέτοις ἐπικερίαν δείκνυσι
8. In omnibus tribulationem pati. τῷ Θεό , ψη , 3 ) Ἐν παντὶ θλιβόμενοι ,
mur, fed non anguftiamur : aporia-
mur, fed non deftituimur . 2. Per. y αλλ᾽ ἐ ςενοχωρέμενοι ἀπορέμενοι, ἀλλ᾽
fecutionem patinum, fed non derelin . 9 ἐκ ἐξαπορέμενοι θ '. Διωκόμενοι,ἀλλ᾽
*quimur
muş. :* Si deiicimur, fed non peri. η & κἐγκαταλιπόμενοι καταβαλλόμενοι,
enim nihil horumnos „ ἀλλ᾽ ἐκἀπολλύμενοι , Εἰ γὰρ τέτων
‫اد‬
inuaderet , non effet demonftrata ἐδὲν ἡμῖν προσέβαλλεν , ἐκ ἂν ἐδείχθη
diuinæ potentiæ magnitudo . Sed
quia videmur effe fimiles arbori, τὸ τῆς θείας δυνάμεωςμέγεθος . ἐπειδὴ
bus , quæ per ignem germinant, δὲ ὡς ἐοίκαμεν φυτοῖς ἐν πυρὶ τεθηλόσι,
per hoc quod patientes illefi fer. κηρύττομεν δι᾽ ὧν πάχοντες ἀπήμαντος
vamnum , protegentis Dei poten- φυλατζόμεθα , τε προασπίζοντος Θε
tiam prædicamus . Illud autem , τὴν ἰχύν . τὸ δὲ ἀπορέμενοι, ἀλλ᾽ ἐκ ἐξ
aporiamur ( dubitantes hæremus) ,
fed non deftituimur , idem eft ac απορέμενοι , αντί τε , ἐν ἀπόροις πράγ
In rebus arduis , et quarum dit μασι πόρες εὑρίσκομεν σωτηρίας ,
ficilis eft exitus , nos viam falu . 96. Πάντοτε
2 τὴν νέκρωσιν τῇ Κυρίε
tis inuenimus , 10. Semper mor- υπῇ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες , ἵνα καὶ
tificationem Domini Lefu in corpore » ή ζωὴ τῷ Ἰησῶ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν .
noftro circumferentes , ut et vita
Iefia manifeftetur in corpore nofiro, η Φανερωθῇ . Οὕτω καὶ ἀλλαγῆφη
Ira etiam dicit alibi , Si compa- σιν , εἴπες συμπάχομεν , ἵνα καὶσυνδο-
timur. vt et conglorifcemur ξανθῶμεν. 4 )και . Αεὶ γὰρ ἡμεῖς οἱ ζῶν·
u . Semper enim nos qui viuimus , ήτες εἰς θάνατον παραδιδόμεθα δια της
in mortem tradimur propter Ies ἡ ζωὴ τῷ Ἰησῇ φανερωθῇ
σεν , ἵνα καὶ in
fum eet un et vita Iefu manifefte y ἐν τῇ θνητῇ σαρκὶ ἡμῶν . Τούτου δὴ
in carne
de caufamortis pericula pro Do. χάριν ασπασίως δεχόμεθα τοὺς θανά
mino lubenter adinus , vt et vi- τηφόρες ὑπὲρ τὸ Δεσπότε κινδύνες , ἵνα
ta eius fimus participes , et cadu- καὶ τῆς ζωῆς αὐτοῦ μετάχωμεν, καὶ τὴν
cam vitam dantes , immortalitatem πρόσκαιρον διδόντες ζωήν , τῆς σαρκὸς
την

3) Integer hic verfus planiffime fic legitur quoque ad Pfalm.118,165. et Pfalm ,

93, 19. 4 ) Apud Oecumenium fub Theodoreti nomine fubiicitur inter-
pretatio , quam ibi legant , qui valent. Sed in illis Oecumenii fcholiis
alienis nominibus nihil frequentius.
 EPIST. II. AD CORINTHIOS CAP . IV . 3IT

τὴν ἀφθαρσίαν ἀντιλάζωμεν . τὸ δὲ ἀεὶ , corporis adipifcamur. Illud au-

ad perfectam eft
· πρὸς τὴν ἀκριβῆ συνθήκην · ἠβελήθη temi Jemper ,
γὰρ εἰπεῖν , ἡμεῖς γὰρ οἱ ζῶντες compofitionem . Voluit enim dis
cere, Nos enim qui viuimus.
κβ'. Ωςε ὁ θάνατος ἐν ἡμῖν ἐνεργεῖται , 12. Ergo mors in nobis operatur :
Pro veftra
υ ἡη δὲ ζωὴ ἐν ὑμῖν. " Τῆς γὰρ ὑμετέρας vita autem in vobis.
εἵνεκα σωτηρίας ὑπομένομεν τοὺς κινδύ- enim falute pericula adimus :
νες˙ μετὰ κινδύνων γὰρ ὑμῖν τὴν διδα . cum periculis enim vobis do &tri-
σκαλίαν προσφέρομεν · ἡμῶν δὲ κινδυνευ- nam tradimus ; nobis autem pe
riclitantibus , vos vita fruimini.
όντων, ὑμεῖς ἀπολαύετε τῆς ζωῆς , ἐπει. Quoniam autem immortalis vitæ
δὴ δὲ τῆς ἀθανάτε ζωῆς ἐμνημόνευσεν , meminit , ea autem in fpe verfa-
ἐν ἐλπίσι δὲ αὕτη, τὸ δὲ ἐλπιζόμενον οὐχ tur , quod vero fperatur non vi-
ὁρᾶται , προφητικῆς ἀναμιμνήσκει φω . detur , propheticam vocem in me- -
moriam docens etiam
νῆς, δεικνὺς καὶ τοὺς πάλαι γεγεννημέ‐ fanaos , qui olim fuerunt, fuiffe
νους ἁγίους τῇ πίςει λαμπρυνομένους . Gde illuftratos . 13. Habentes a
γ '. Ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ πνεῦμα τῆς tem eundem fpiritum fidei , ficar
» πίτεως κατὰ τὸ γεγραμμένον, ἐπίςευ- fcriptum eft a ) , Credidi, propter
ω σα, διὸ ἐλάλησα · καὶ ἡμεῖς πιτεύομεν quod locutus fium ; et nos credi-
καὶ λαλοῦμεν„ Αγαν δὲ ἁρμο- mus propter quod loquimur . Val-
διὸ de autem appofite protulit , tefti
δίως τὴν μαρτυρίαν παρήγαγεν ὁ γὰρ monium Cum enim beatus
μακάριος Δαβὶδὲ τῷ πρὸ τούτου ψαλ- Dauid in præcedente Pfalmo di
μῷ εἰρηκὼς ὅτι ἐῤῥύσατο τὴν ψυχήν με xiffet , b ) Qui eripuit animam
ἐκ θανάτε , τοὺς ὀφθαλμούς με ἀπὸ meam de morte, oculos meos a
δακρύων , καὶ τοὺςπόδας με ἀπὸ ὅλῳ lacrymis , et pedes meos alapfus
Placebo Domino in regione viuen-
θήματος , τοῦ εὐαρεσῆσαι ἐνώπιον Κυρίῳ tium .( non videbatur autem ipfa
ἐν χώρᾳ ζώντων οὐχ ἑωρᾶτο δὲ αὕτηἡ regio ) fequentem incipiens Pial- ·
χώρα˙ αρχόμενος τε μετὰ τοῦτον ψαλ · mum , dixit, Credidi, propter quod
μοῦ ἔφη , ἐπίτευσα , διὸ ἐλάλησα · τὸ αὐ . locutus fum . Idem autem , inquit,
τὸ δέ,φησι, πνεῦμα καὶ δι᾽ ἐκείνων ἐφθέγ- fpiritus et per illos locutus eft,
ξατο, καὶ δι᾿ ἡμῶν φθέγγεται. δ΄.Ε. et per nos loquitur. 14. Scientes
ῳδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν ΚύριονἸησοῦν, quod qui fufcitauit DominumIefian,
et nos cum Iefu fufcitabit , et confti
5 καὶ ἡμᾶς διὰ Ἰησοῦ ἐγερεῖ , καὶ παρα- tuer vobiscum . * Omnium gratia f
„ ζήσει σὺν ὑμῖν. „ Πάντων ἕνεκα τὸν mortem Dominus fubiit , vt omnes
θάνατον ὁ Δεσπότης κατεδέξατο , ἵνα cum eo fimus refurrectionis par-
πάντες αὐτῷ τῆς ἀνατάσεως κοινωνή- ticipes . Credimus ergo fore , vt
σωμεν . πιτεύομεν τοιγαροῦν , ὡς καὶ ἧ- nos etiam per ipfum efficiat
μᾶςδι᾿ αὐτοῦκρείττες ἀποφανεῖ τοῦ θα- morte fuperiores , et vos fimul
νάτε , καὶ κοινῇ ὑμᾶς τε καὶ ἡμᾶς τῷ et nos adducat ad tribunal per-
Φοβερῷ βήματι παρατήσει. ιέ. Τα timefcendum . ις . Omnia enim
Credentes fcilicet.
» γὰρ πάντα δι᾽ ὑμᾶς. Τετέςι τοὺς propter vos.
πιτεύοντας . οὐ γὰρ περὶ μόνων ἔφη τῶν Non enim dixit folummodo de
·Κορινθίων ,ἀλλὰ περὶ πάντων τῶν τὸ κή- Corinthiis, fed de omnibus qui do-
VA Arinam

a) Pf. 115 (116), 10. b) PL. 114 (116); 8: 9.

 312 B. THEODORETI INTERPRET .

dtrinam fufceperunt.
gratia
Vi tia ""
ρυγμα δεξαμένων. ἵνα ἡ χάρις πλέο
abundans per multorum gra rum
actionem , abundetin gloriam Dei. ανάσασα διὰ τῶν πλειόνων τὴν εὐχα-
Communis enim omnium falutis ωριζίαν , περισσεύσῃ εἰς τὴν δόξαν τοῦ
curam gerens , difpenfationem » Θεοῦ . , Τῆς γὰρ και ῆς ἁπάντων προ-
Chrifti Domini procurauit. Οpor- μηθούμενος σωτηρίας , τὰ κατὰ τὸν Δε
tet ergo illi affiduehymnos repen- σπότην Χρισὸν ᾠκονόμησε . προσήκει το
dere. 16. Propter quod non defici- νυν ἡμᾶς διηνεκῶς αὐτὸν τοῖς ὕμνοις ἀ
1 mus. Non mærore conficimur
nec animum defpondemus , fed μείζεσθαι. 5. Διὸ οὐκ ἐκκακοῦμεν .
omnia fortiter ferimus. Sed licet Οὐκαλύομεν , οὐδὲ ἀθυμοῦμεν , ἀλλὰ γεν
is qui foris eft , nofter homo cor . ναίως ἅπαντα φέρομεν . » Αλλ᾿ 5) εἰ καὶ
rumpatur : tamen is qui intus eft » ὁ 6 ) ἔξωθεν ἡμῶν ἄνθρωπος 7 ) φθεί
mofter , renouatur de die in diem . C
Maximum enim lucrum refert. πρέται , ἀλλ᾽ 8) ὁ ἔσωθεν ἡμῶν ἀνακαι
animus ftrenuus . Deinde cum υνοῦται ἡμέρᾳ καὶ ἡμέρα . Μέγιςον
bonis quæ exfpectantur confert vi γὰρ ἡ ψυχή κομίζεται κέρδος ανδρείος
tæ præfentis moleftias. 17. 1a χρωμένη . εἶτα τοῖς προσδοκωμένοις ἀ
enim quod in prafenti eft leue tri- γαθοῖς παρεξετάζει τοῦ παρόντος βίg
bulationis noftra , fupra modum in τὰ λυπηρά . „ ιζ '. 9 ) Τὸ γὰρ παραυτές
fublimitate aternum gloria pon-
dus operatur nobis Quodait in 9κα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν, καθ᾽
et ad tem . υὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος
prafenti, breue fignificar
pus exiguum . Opponit autem » δόξης2 κατεργάζεται ἡμῖν." Καὶ διὰ
præfenti æternum , veloci et leui , μὲν τοῦ παραυτίκα , ἔδειξε τὸ βραχύ
graue , hoc eft , quod maximi pre- τε και πρόσκαιρον . ἀντιπαρατίθησι δὲ
2
tii : illud vero fupra modum , ali τῷ παραυτίκα , τὸ αἰώνιον · τῷ δὲ ἐλα
quod fupra modum eft : afflictioni
autem , non remiffionem , fed φρῷ καὶ κούφῳ , τὸ βαρὺ, τετέςι τὸ πο
C
gloriam , quæ multo eft maior . λύτιμον˙ τὸ δὲ καθ᾽ ὑπερβολὴν, εἰς ὑ
Et quoniam hæc quidem vide- περβολήν · τῇ δὲ θλίψει , οὐ τὴν ἄνεσιν ,
bantur , illa autem non appare- ἀλλὰ τὴν δόξαν ,ἧπερ ἐξὶ μείζων πολλῷ .
t bant
, merito adiecit : 18. Non καὶ ἐπειδὴ ταῦτα μὲν ἑωρᾶτο , ἐκεῖνα δὲ
contemplantibus nobis qua viden . 5
tur , fed quæ non videntur . Qua οὐκ ἐφαίνετο , εἰκότως προστέθεικεί
enim videntur temporaliafunt . 9 , 10 ) Μὴ σκοπούντων ἡμῶν τὰ βλέ-
quæ autem non videntur , aterna . υπόμενα , ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα τα
Ad tempus autem funt non af- y γὰρβλεπόμενα , πρόσκαιρα τὰ δὲ μὴ
fictiones folæ , fed etiam remis- και βλεπόμενα ,αἰώνια . κι Πρόσκαιροι δὲ
fiones vita prafentis . Non opor- οὐχ αἱ θλίψειςμόναι , ἀλλὰ καὶ αἱ ἀνέ
tet ergo in iis quæ caduca funt
hærere , fed æternorum bonorum σεις τοῦ παρόντος βίς . οὐ χρὴ τοίνυν
fruitionem exfpeftare . προσηλῶθαιτοῖς ἐπικήροις , ἀλλὰ προσ-
μένειν τὴν τῶν αἰωνίων ἀπόλαυσιν ἀγά
θῶν . ΚΕΦ.

5) ὅσον ὁ ἔξω ἄνθρωπος φθείρεται, τοσᾶτον ὁ ἔσωθεν ἀνακαινᾶται . Ita nofter re-
prehenf. anathematifm . Cyrilli 3- 6 ) ἔξω habet dial. 3. p. 342. Garna
7 ) διαφθείρεται eft in dial. cit. 8) ὁ ἔσω eft in dial . communemorato . 9 ) Hunc
v. 17. et 18. iisdem verbis habet hæret. fab . V. S. 21. extr. et Orat. de charit .
P.686.687. Sirm. 10) Sic etiam ad Cant. 2, 14-
 EPIST . II. AD CORINTHIOS. CAP. V. ´ 313.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ CAPVT V.
1.
ἴδαμεν γὰρ ὅτι ἐὰνἡ ἐπίγειος 1Scimis ftris enim , quoniam , fterre-
Ο „ 1 ) οἰκία τ8 σκήνες καταλύ
foluitur , adificationem ex Deo ha-
αθῇ , οἰκοδομὴν ἐκ Θεῷ ἔχομεν , οἰκίαν “bemus , * domum non manufaftam ,
„ ἀχειροποίητον, αἰώνιον ἐν τοῖς ἐρανεῖς. aternam in calis. Terreftrem do
Ἐπίγειον οἰκίαν τὴνκατὰ τὸν παρόντα mum appellat , huius præfentis vi-
Βίον λέγει διαγωγήν · σκῆνος δὲ τὸ σῶς ta traductionem : babitationem au-
μα. ἐὰνεαν τοίνυν φησὶ τέλος λάβη τὰ tem f. tabernaculum , corpus . Si
ergo , inquit , finem habuerint
παρόντα , τὴν ἀχειροποίητον ἔχομεν οὐ prafentia , habemus domum non
· κίαν , τὴν αἰώνιον , τὴν ἐράνιον ·ἀντιτέ . manu factam , æternam , cale-
1
θεικε γὰς τῇ μὲν ἐπιγείῳ τὴν ἐράνιον , ftein . Oppofuit enim terreftri
τῇ δὲ καταλυομένῃ τὴν αἰώνιον, τῇ δὲ ὑπ᾽ caleftem , ei quæ diffoluitur ater-
· ἀνθρώπων κατασκευαζομένῃ τὴν ἄχει. nam , ei autem quæ ab homini-
bus conftruéta eft , non manu fro
· ροποίητον. „ β΄. Καὶ γὰρ ἐν τύτῳ ξενά · εtam . 2. Nam et in boc ingemi-
, ζομεν ,τὸ οἰκητήριονἡμῶν τὸ ἐξ ἐρανε Jimus , babitationem noftram quæ
ἢ ἐπενδύσαθαι ἐπιποθῶντες . Οἰκητή . de calo eft , fuperindui cupientes .
ριον ἐνταῦθα τὴν ἀφθαρσίαν ἐκάλεσεν Habitaculum hoc loco vocauit
2 ) ἐξ ἐρανῶ δὲ αὐτὴν ἄρηκεν , ἐπειδὴ (corporis) immortalitatem : ipfum
autem de calo dixit , quoniam do-
ἐκεῖθεν ἡμῖν ἡ δωρεὰ καταπέμπεται num illinc ad nos demittitur .
ἐκεἶπε δὲ ἐνδύσασθαι, ἀλλ᾿ ἐπενδύσασθαι , Non dixit autem indui,fed fuper-
ἐπειδὴ ἐχ ἕτερον ἐνδυόμεθα σῶμα , ἀλ- indui, quandoquidem non alio cor
λὰ τὸ φθαρτὸν τέτο τὴν ἀφθαρσίαν pore induimur , fed hoc quod eft
· ἐπενδύεται. γ '. Εἴ γε καὶ ἐνδυσάμενοι, corruptibile incorruptionem in-
duit. 3. Si tamen veſtiti , non nu-
98 γυμνοὶ εὑρεθησόμεθα . 99 Πάντες μὲν αἱ inueniamur . Omnes enim ho-
γὰρ ἄνθρωποι τὸ τῆς ἀφθαρσίας ἔνδυ- mines incorruptionis indumento
μα περιβαλῶνται , & χ ἅπαντες δὲ τῆς amicientur : fed non omnes erunt
θείας μεταχήσεσι δόξης. γυμνὲς τοίς diuinæ gloriæ participes. Nudos
νυν καλῶ τὲς τῆς δόξης γεγυμνωμένες , itaque eos appellat , qui funt nu
οἷς ἑαυτὸν συνέταξεν ὁ ἀπόςολος , μὲ dati gloria inter quos feipfum
· τριάζειν καὶ Κορινθίας καὶ πάντας ἂν quoque collocauitapoftolus , dol
éens et Corinthios , et omnes ho-
θρώπες διδάσκων . δ΄. Καὶ γὰρ οἱ ὄy- mines, vtimoderatione . 4. Nam
» τὲς ἐν τῷ σκήνες 3)ςενάζομεν βαρέμε:et qui fumus in hoc tabernaculo , in
5 νοι,4 ) ἐφ᾽ ᾧ ἐ θέλομεν ἐκδύσαθαι , gemijcimus grauati , eo quod nolu
mus exfpoliari ; fed fuperueftiri .
κ, ἀλλ᾽ ἐπενδύσασθαι . , 5 ) Στενάζομεν δε,
ἐκ ἀπαλλαγῆναι τῷ σώματος ἐφιέμενοι, Ingemifcimus autem , non a cor-
pore liberari cupientes , fed ab
ἀλλὰ τῶν 6 ) τότε παθῶν ἐλεύθεροι για huius prauis affectionibus liberi es-
πεθαι ποθῶντες . ἐ γὰρ ἀποδύσαθαι fe defiderantes . Non enim corpus
V-5 exuere,

1 ) Poft ἔπιγ . B.addit ἡμῶν . -2 ) Hæc : ἐξ ἐρανε - καταπέμπεται defiderantur

in Oecum . 3) τέτῳ addit in excerpto in Pfalm . 28. quod edidit in Auda-
-
rio Garneriius p . 12. 4)
4) Hrc
Hrc :: ἐφ᾽
ἐφ᾽ ᾧᾧ - τῆς ζωῆς habet etiam nofter hæret,
fab. V. c. 19. med .; itemque ep. 146. p . 1039. Sirm ., nifi quod ἐφ᾽ ᾧ non
commemoret . 5) δέχομενα OeGA 6 ) παθῶν αὐτῇ , Deca
 B. THEODORETI INTERPRET.
314

exuere , fed incorruptionem fu · τὸ σῶμα ,ἀλλ᾽ ἐπενδύσασθαι τὴν ἀφθαρ

perinduere concupifcimus . Scie- σίαν ὀρεγόμεθα . γνωσόμεθα δὲ πῶς
mus autem quomodo hoc erit.
Vt abforbeatur quod mortale εf τῦτο ἔσαι. Ἵνα καταποθῇ τὸ θνητὸν
eft . "
a pita. Quemadmodum lux ex- ‫و‬
‫و‬κὑπὸ τῆς ζωῆς. η Ὥσπερ ἀνίχον τὸ
oriens facit tenebras euanefcere : φῶς Φρῶδον τὸ σκότος ποιεῖ , ὅπως ἦ
itaetiam vitacarens interitu omni: ανώλεθρος ζωὴ τὴν φθορὰν ἀφανίζει
no tollit corruptionem . · Qui μέ. Ὁ δὲ κατεργασάμενος ἡμᾶς εἰς αὐτ
autem efficit nos in hoc ipfum ,
Deus , qui et dedit nobis pignus ὑπὸ τῦτο Θεὸς , ὁ καὶ δὲςἡμῖν τὸν ἀρ
Spiritus. Noftra autem fic ab ini.» αβῶνα τῷ2 πνεύματος . κ ῎Ανωθεν δὲ
τα καθ᾿ ἡμᾶς ὅπως ὁ ποιητὴς ᾠκονόμη
tio difpenfauit creator : et cum τὰ
præuideret Adami transgreflio σε καὶ προορῶν τῷ ᾿Αδὰμ~ τὴν παρά-
nem , vulneri conueniens medi βασιν , προκατεσκεύασε τῷ τραύματα
camentumn parauit. Ipfe etiam κατάλληλον φάρμακον αὐτὸς δὲ ἡμῖν
nobis arrham fpiritus largitus eft.
Hoc autem pofuit, ex miraculis και το πνεύματος τὸν ἀῤῥαβῶνα κεχά .
quæ fiebant per fpiritum , veras fisa . τῦτο δὲ τέθεικεν, ἀπὸ τῶνδιὰ τὸ
effe de futuris promifiones often πνεύματος ἐνεργεμένων θαυμάτων τὰς
dens. 6. Audentes igitur femper , περὶ τῶν μελλόντων ἐπαγγελίας δεικνὺς
*
*et fcientes * quoniam dum fimus ἀληθείς . „ ς .Θαῤῥῶντες ἐν πάντοτε ,
in corpore, peregrinamur a Domino,
7. ( Per fidem enim ambulamus , vκαὶ εἰδότες, ὅτι ἐνδημῶντες ἐν τῷ σώ
non per fpeciem .) 8. Audemus »ματι , ἐκδημοῦμεν ἀπὸ τοῦ Κυρίου .
autem , et bonam voluntatem babe. 93. ( Διὰ πίτεως γὰρ περιπατοῦμεν ,
mnus magis peregrinari a corpore , που διὰ εἴδες.) ή. Θαῤῥοῦμεν δὲ καὶ εὖ
et prafentes effe ad Dominum . δοκοῦμενμᾶλλον ἐκδημῆσαι ἐκ τοῦ σώς
Non hoc dicit , longe nos effe » ματος, καὶ ἐνδημῆσαι πρὸς τὸνΚύριον. »
Domino , dum fumus huic nior-
tali corpori coniundi: fed quod Οὐ τοῦτο λέγει, ὅτι N πόῤξω τοῦ Κυρίου
non videmus nunc ipfum corpo . ἐσμὲν ἔτι τῷ θνητῷ συνεζευγμένοι σώ
reis oculis , tunc autem et vide- ματι ' ἀλλ᾽ ὅτι νῦν αὐτὸν τοῖς τοῦ σώ

bimus , et fimul cum eo verfabi- ματος ὀφθαλμοῖς οὐχ ὁρῶμεν , τότε δὲ

mur. Nunc
videmus ea enim , inquit , non : καὶ ὀψόμεθα , καὶ συνεσόμεθα νῦν
fed per folain fidemillacerni. γάρ,φησι, οὐκ αὐτὰ βλέπομεντὰ προσ
et propterea defideramus δοκώμενα πράγματα , ἀλλὰ διὰ μόνης
ab hoc corpore excedere , et cum αὐτὰ τῆς πίςεως ὁρῶμεν . διάτοι τοῦτο
Domino verfari. Docet autem καὶ ἐφιέμεθα ἐκδημῆσαι μὲν ἐκ τοῦ σῶ
per hac , non tinere mortem , ματος , ἐνδημῆσαι δὲ πρὸς τὸν Κύριον.
fed ex hac vita difceffionem ex- διδάσκει δὲ διὰ ταύτων μὴ δεδιέναι τὸν
petere. 9. Et ideo contendimus , θάνατον , ἀλλὰ ποθεν τὴν ἐντεῦθεν

fiue abfentes , fiue prafentes, place- ἀπαλλαγήν . κθ'. Διὸ καὶ φιλοτιμούμε
re illi . Non fufficit enim fides ad , θα , εἴτε ἐνδημοῦντες,
~ εἴτε ἐκδημοῦντες ,
falutem , fed conuenit benefatto , εὐάρετοι αὐτῷ εἶναι.», Οὐκ ἀρκεῖ γὰρ
reminomnibus colere et obferuare . ἡ πίςις εἰς σωτηρίαν, ἀλλὰπροσήκειδια
Contendimus autem pofuit pro eo πάντων θεραπεῦσαι τὸν εὐεργέτην. τὸ
quod eft, ftudium et animi alacri- δὲ φιλοτιμούμεθα , ἀντὶ τοῦ προθυμού
μεθο
 EPIST . II. AD CORINTHIOS . CAP. V. 315

μεθα τέθεικε · δείκνυσι δὲ καὶ ἑτέρωθεν tatem adhibemus . Oftendit autem ,

ἀναγκαίαν οὖσαν τὴν κτῆσιν τῆς αρε- alia etiampoffeffionem
ratione neceffariam effe
virtutis . 10. Omnes
τῆς . ηί, Τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανες
enim nos manifeftari oportet ante
" ρωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦβήματος τῇ tribunal Chrifti. Non dixit fifti,
» Χριςοῦ . Οὐκ ἐπε παραςῆναι, ἀλλὰ fed manifeftari. Sufficit autem
φανερωθῆναι · ἱκανὸν δὲ τῦτο καὶ τοὺς hoc et ad eos qui mala fua non
ἀναλγησίαν νοσοῦντας δειδίξασθαι , καὶ fentiunt deterrendos , et vt pec-
catorum vulneribus medeantur
θεραπεῦσαι τῆς ἁμαρτίας τὰ τραύμα-
ne illa fiant manifefte omnibus.
τα , ἵνα μὴ ταῦτα 7 πᾶσι γένηται φα: Et turfus alia ratione auget me-
νερά · καὶ ἑτέρωθεν δὲ πάλιν αὔξει τὸ tum . Vt referat vnusquisque
δέος . „ Ἵνα κομίσηται ἕκαςος τὰ 8 ) διὰ conciliata , dum erat in corpore ,
ωτοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν , εἴτε‫ اد‬ἀ- prout fecit , fiue bonum, fiue ma
a lum . Iuftus enim cum fit , pro
» γαθὸν , εἴτε κακόν . „ Δίκαιος γὰρ ὠν ὁ iis quæ in vita gefta funt dabit
κριτὴς ὑπὲρ τῶν βεβιωμένων εκάτῳκατ ' vnicuique conuenientem remune-
αλλήλες τὰς ἀντιδόσειςπαρέξει. ἔδειξε rationem
rationem. . Simul autem often-\
δὲ κατὰ ταυτὸν, καὶ τὰς τιμωμένας καὶ dit , tam eas quæ honorantur ,
τὰς κολαζομέναςψυχὰςμετὰ τῶν σωμά . quain quæ puniuntur , animas
των δεχομένας τὰς ἀντιδόσεις, γιά. Εl. vna cum corporibus retributio-
nem accipere . u. Scientes ergo
" δότες ἦν τὸν φόβον τ8 Κυρίε ,ἀνθρώπες timorem Domini , bominibus fuas
” πείθομεν , Θεῷ δὲ πεφανερώμεθα . demus , Deo autem manifefti fu
Τοῦτο τὸ δέος ἐπικείμενον ἔχοντες , τοὺς της, Hunc timorem habentes
περὶ ἡμῶν ψευδεῖς ἔχοντας δόξας ἐπαν- qui nos vrgeat , eos uit de nos
ορθοῦν πειρώμεθα , καὶ τὰ καθ᾿ ἡμᾶς bis falfas habent opiniones , cor
ὅπως ἔχει διδάσκειν, καίτοι σαφῶς εἰδό . rigere conamur , et noftra quo-
modo fe habeant docere , licet
τεςὡς πάντων ἐξὶν ἐπόπλης ὁ τῶν ὅλων tefte fciamusvniuerforum Deum
Θεός . καὶ Ἐλπίζω δὲ καὶ ἐν ταῖς συνειδή . omnia perfpicere . Speroautem et
η σεσιν ὑμῶν πεφανερῶθαι. » Ὑμᾶς δὲ in confcientiis vefiris manifeftos
οἶμαι τῶν ἡμετέρων μὴ δεῖσθαι λόγων , nos effe. Exiftimo autem vos

ἀκριβῶς τὸν ἡμέτερον ἐπιταμένες σκος noftra orationenoftrum

non egerefcopum
inftitutum , vt qui
et *
πόν , η ιβ '. Οὐ πάλιν ἑαυτοὺς συνιζάνος recte fciatis . 12.Non iterumcom
μεν ὑμῖν , ἀλλ᾽ ἀφορμὴν διδόντες ὑμῖν mendamus nos vobis : fed occafionem
καυχήματος ὑπὲρ ἡμῶν , ἵνα ἔχητε damus vobis gloriandi pro nobis
υπρὸς τοὺς ἐν προσώπῳ καυχωμένους , ut babeatis ad eos qui in facie
Eos
κ καὶ μὴ καρδία . Πάλιν αὐτοὺς ἐθες gloriantur, et non corde ,
rurfus fibi conciliat , de illorum
ράπευσε , τὴνπερὶ αὐτὸναὐτοῖς μαρτυ- erga ipfum affectu reddens tefti
βήσας διάθεσιν, οὐ γὰρ ὑμῶν ἕνεκα , φη- monium . Non , inquit, veftri caufa
σι, ταῦτα λέγω ' ἀλλ᾽ ἵνα μάθητέ πως hæc dico : fed vt fciatis quomodo
VQS

2 ) πᾶσι addidimus e B. , cum id etiam haberet in verfione Sirmondus. 8) το

ίδια τα etc. legit Theodoretus epift . gr . Sed hæret fab . V , 20. deque pro-
vident. Orat. 9. extr . iisden , quibus hic , verbis locum noftrum profert ,
nifi quod in vtroque in locum verborum τές - ἔμπροθεν fimilia verba
Rom . 14 , τo, fubftituerit ,
 RETI RET
316 B. THEODO INTERP .

vos oporteat doëtorem veftrum ὑμᾶς προσήκει τῷ διδασκάλῳ συνηγο

defendere , et aduerfarios menda-
cii conuincere , qui vefte dupli. ζῶν, καὶ τῶν ἐναντίων τὴν ψευδολογία ,
ci induti funt, et alia quidem ἐλέγχειν , οἳ διπλόην περίκεινται , καὶ
fentiunt , alia vero loquuntur . ἕτερα μὲν φρονοῦσιν , ἕτερα δὲ λαλοῦσιν .
ig . Siue enim mente excedimus , nty'. Εἴτε γὰρ ἐξέςημεν, Θεῷ · εἴτε σω
Deo : fiue fobrii fumus , vobis. „ φρονοῦμεν , ὑμῖν. , Σωφροσύνην ἐνταῦ-
‫رد‬
Sobrietatem , feu temperantiamn , θα την ταπεινοφροσύνην ἐκάλεσε˙ ἔκα
hoc loco appellauit modeftiam :
mnentis exceffum , narrationem eo ςασιν δὲ τὴν τῶν κατορθωμάτων διήγη
rum quæ recte gefferat. Vtra- σιν · ἀμφότερα δὲ ὀρθῷ ποιῶ λογισμῷ .
que autem , inquit , retta ratio · πιδ. Ἡ γὰρ ἀγάπη τοῦ 9 ) Χριςοῦ συν-
ne facio . 14. Caritas enim Chri : 9μέχει ἡμᾶς, κρίναντας τοῦτο , ὅτι εἰς
fti vrget nos : aftimantes hoc , κὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν , 10 ) ἄρα οἱ
quod vnus pro omnibus mortuus
„ πάντες ἀπέθανεν . ιέ. Καὶὑπὲρ πάν
eft , ergo omnes mortui fiunt :
15. Et pro omnibus mortuus eft , ητων ἀπέθανεν , ἵνα οἱ ζῶντες μηκέτι
vt qui viuunt , iam non fibi vi- κἑαυτοῖς ζῶσιν , ἀλλὰ τῷ ὑπὲς αὐτῶν
vant ; fed ei qui pro ipfis mor- κ ἀποθανόντι καὶ μι ) ἐγερθέντι. Ταῦ
tuus eft , et refurrexit. Hac mur τα πάλιν τῇ προτέρᾳ συνῆψεν ἀκολ
fus priori confequentiæ coniun θίᾳ · εἰρηκώς γὰρ, διὸ καὶ φιλοτιμούμε
xit. Cum enim dixiflet , Et ideo μεθα ,εἴτε ἐνδημοῦντες , εἴτε ἐκδημοῦν ·
abfentes , piacere illi, neceffario τες , ευάρεςοι αὐτῷ εἶναι , ἀναγκαίως τῆς
oftendit catfam dile &tionis. In ἀγάπης τὴναἰτίανἐπέδειξε πυρπολού-
cendimur , inquit , dilettione in μέθα γάρ , φησιν , ὑπὸ τῆς περὶ τὸν Χρι
Chriftum , reputantes quod cum τὸν ἀγάπης , λογιζόμενοι ὅτι πάντων
effeinus nos omnes morti obno-
xii , folus pio nobis mortem ἡμῶν ὑποκειμένων θανάτῳ , μόνος τὸν
fubierit , vt fpiritus vitam nobis ὑπὲρ ἡμῶν κατεδέξατο θάνατον , ἵνα
procuraret. Qua de caufa iu- 12) πνεῦμα ἡμῖν τὴν ζωὴν πραγματεύ
ftum 2 οὗ δὴ χάρινὑπειλήφαμεν δίκαιον
exiftimauimus et viuere , σηται.
et vitam noftram ex eius legibus αὐτῷ ζῆν , καὶ κατὰ τοὺς αὐτοῦ πολι·
inftituere: etenim nos et hoc de τεύεσθαι νόμως · τοῦτο γὰρ αὐτῷ τὸ
bemus . nos
neminem nouimus fecundum car . χρέος ὀφείλομεν. τις. Ὥς ἡμεῖς ἀπὸ
nem : et fi cognouimus fecundum » τοῦ νῦν οὐδένα οἴδαμεν κατὰ σάρκα εἰ
carnem Chriftum , fed nunc iam „δὲ καὶ ἐγνώκαμεν 13 ) κατὰ σάρκα Χρι-
non nouimus.
Cum enim mor „sov , ἀλλὰ νῦν οὐκέτι γινώσκομεν . »
te Domini diffolutam effe mor: Δελύαι γὰρ τῷ δεσποτικῷ θανάτῳ
tem didicerimus de-
inceps hoininem mortalem efte μεμαθηκότες τὸν θάνατον , οὐδένα λογ
fcimus . Etfi enim ipfe quo . πὸν ἀνθρώπων θνητὸν ἐπιτάμεθα ε
que Chriftus Dominus *ha γὰρ καὶ αὐτὸς ὁ Δεσπότης Χριςὸς πα-
θητὸν

9 ) Θεs eft in Orat. de charit. p . 686. Sirm . 1o ) Hæc : ἄρα- ὑπὲρ πι ἀπέθανεν
non profert Theodoret . 1. c. de Charit. 11) ἀνασάντι habet 1. c. 12) πᾶσιν
ἡμῖν ( omiffo τῳ πνεῦμα ) habet B.; quæ lectio nobis verior, h . e. Paulli verbis
2
accommodatior videtur. 13 ) κατὰ σάρκα omittit nofter epift . 146. p. 1039 .
Sirma
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP . V. 317

θητὸν εἶχε τὸ σῶμα , ἀλλὰ μετὰ τὸ πά . habuit corpus patibile tamen

πος ἄφθαρτον τοῦτο πεποίηκεκαὶ ἀθά poft paffionem incorruptibile
lud reddidit et immortale. 17. Si il-
νατον . ιζ '. 14 )Ωςε εἴ τις ἐν Χρισῷ και
υνὴκτίσις, τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ qua ergo in Chrifto noua creatu
ra , vetera tranfierunt , ecce faita
η γέγονε τὰ πάντα καινά , » Προσήκει funt omnia noua . Oportet er-
τοίνυν τοὺς τῷ Χρισῷ πεπιςευκότας, ὡς go eos qui Chrifto crediderunt ,
ἐν καινῇ τινι πολιτεύεσθαι κτίσει νεες . tanquain in nouare aliqué `creatio-
ne vitam inftitue : per fanétis
γηθέντες γὰρ διὰ τοῦ παναγίς βαπτί fimum enim baptifmum renoua-
σμαῖος τὸ τῆς ἁμαρτίας ἀπεκδυσάμεθα ui ,. peccati fenium exuimus .
γῆρας. κιή . Τὰ δὲ πάντα 2 ἐκ τοῦ Θεοῦ , * 18. Omnia autem ex Deo , qui v*
τοῦ καταλλάξαντος ἡμᾶς ἑαυτῷ διὰ nos reconciliauit fibi per Chri-
5 Ἰησοῦ Χριτοῦ , καὶ δόντος ἡμῖν τὴν δια- fium , et dedit nobis minifterium
2κονίαν τῆς καταλλαγῆς , Τὴν ἄφα . reconciliationis. Dei ineffabilem
29 benignitatem oftendit . Non
τον τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν ἐδήλωσεν . enim , inquit , ipfe nobis recon-
οὐ γὰρ αὐτὸς ἡμῖν , φησί, κατηλλάγη , ciliatus eft , quamuis ipfe effet
<
καίτοι αὐτὸς ἦν ὁ διὰ τῆς παραβάσεως qui per transgreffionem iniuria
ὑβρισμένες · ἀλλ᾿ ἡμᾶς ἑαυτῷ κατήλλα- erat affecus : fed nos fibi re-
ξεν , οὐκ ἀνθρώπῳ μεσίτη χρησάμενος , conciliauit , non hominem inter-
cefforein adhibens , fed vnigeni-
ἀλλὰ τὸν μονογενῆ υἱὸν τῆς εἰρήνης ἀπο-འ genitum filium pacis interceffo-
φήνας μεσίτην. ἐνεχάρισε δὲ καὶ ἡμῖντα rem conftituens. Nobis etiam
τῶν καταλλαγῶν εὐαγγέλια . κθ'. Ὡς commifit fauftum reconciliationis
κὅτι ὁο Θεὸς ἦν , » Ενταῦθα δε είξαι. .
nuntiumerat 19. Quoniam quidem
Deus , Hic eft ponen-
3 Ἐν Χριτῷ κόσμον καταλλάσσων ἑαυτῷ .19 dum incitium . In Chrifto mun-
. Αὐτὸς γὰρ ὁ ὃ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ τοῦ dum reconcilians fibi . Iple enim
Χρισοῦ τὰς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους κατ- vniuerforum Deus per Chriftum
αλλαγὰς ἐποιήσατο . τίς δὲ 0ὁ. τούτων cum hominibus reconciliatus eft.
་་Μὴ λογιζόμενος αὐτοῖς τὰ Εt quomodo ? Non reputans il
τρόπος ;
verbumipforum , et ponens in
» παραπλώματα αὐτῶν, καὶ θέμενος ἐν nobisdelifta
lis reconcil iationis . De-
ἡμῖν τὸν λόγον τῆς καταλλαγῆς , ” dit peccatorun remiffionem ,
et
Ἐδωρήσατο τῶν ἁμαρτημάτων τὴν ἄφε- nos elegit miniftros pacis , 20.Pro
σιν, καὶ ἡμᾶς ὑπηρέτας τῆς εἰρήνης ἐχει- Chrifto ergo legatione fungimur .
ροτόνησεν. κ . Ὑπὲρ Χριτοῦ οὖν πρεσ- Quoniamn dixit pacis miniftrum
5 δεύομεν. Ἐπειδὴ διάκονος τῶν κα ]αλ- fe fuiffe conftitutum neceffa-
λαγῶν ἔφη προκεχαρῖσθαι , ἀναγκαίως rio exponit legationem . Et often-
τὴν πρεσβείαν προσφέρει , και δεικνὺς dens fide dignam effe legatio-
• nem , fubiunxit : Tamquam
τῆς πρεσβείας τὸ ἀξιόπισον , ἐπήγαγεν Dio exhortante per nos.
Qua- 1
9 Ως τῷ Θεοῦ παρακαλοῦντος δι᾿ἡμῶν ., nam autem legatione fungeris ?
Τί δὲ πρεσβεύσεις ; » Δεόμεθα ὑπὲρ Χρι . Οbfecramus pro Chrifto , ve
1 5οῦ , καταλλάγητε τῷ Θεῷ . „ ἱκανὰ conciliamini Deo. Sufficiunt
hæc

se
14 ) Iisdem verbis, ὥςε καινά , nofter vtitur in epift. citata , et ad Gal. 6 , 15 :
ὥστε --- κτίσις ; fed in vtroque loco paullo alia interpretatione vtitur. Ad
Col. 1, 16. ad Ef. 9, 6. et ad Dan . 9,35 : εἴ τις γὰρ ἐν κ
 TI INTERPRE
T
318 B. THEODORE

hæc etiam ad eos qui funt valde καὶ τὸς ἄγαν ἀτεράμονας ἐντρέψαι το
peruicaces pudore afficiendos εἰρημένα , πρῶτον μὲν γὰρ εἶπεν , ὅτι
Primum enim
o non dixit, quod illo in ἐκάνου ἀναιρεθέντος οὐ μόνον ἐκ ἠγα
terfect modo non fuccenfue
rit , fed nos etiamlegatos miferit , νάκτησεν , ἀλλὰ ἡμᾶς ἀπέτειλε πρεσ
vt omnibus hominibus perfuadea . βευτάς ,ὥς πᾶσαι πάντας ἀνθρώπες ,
mus , et eius clementiam reuere . καὶ τὴν αὐτῷ μακροθυμίαν αἰδεθῆναι ,
ri , et ob Chrifti cadem pudore και το Χριςῷ τὴν σφαγὴν ἐντραπῆναι ,
fuffundi , et reconciliari creatori , καὶ καταλλαγῆναι τῷ ποιητῇ ,καὶ Θεῷ ,
etDeo , et Domnino . Adiicit au-
και Δεσπότῃ . προστίθησι δὲ τοῖς προε
tem ad fuperiora etiam paftionis
ρημένοις καὶ τὸ πάθος τὴν ἀτιμίαν .
ignominiam . 21. Eumenim quinon
nouerat peccatum , pro nobis pec . κα '. Τὸν γὰρ μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ,

catum fecit , vt nosefficeremur iu- ὑπὲρἡμῶνἁμαρτίαν ἐποίησεν,ἵνα ἡμεῖ 2ς

ftitia Dei in ipfo. Cum enim γενώμεθα
ις) Θεῷ δικαιοσύνη ἐν αὐτῷ
a peccato liber effet, peccatorum Αμαρτίας γὰρ ἐλεύθερος ὢν τὸν τῶν
mortem fubiit , vt hominum pec-
αμαρτωλῶν ὑπέμεινε θάνατον , ἵνα τῶν
catum folueret , et id vocatus
ων λύσῃ τὴν ἁμαρτίαν , καὶ τἆ
quod nos eramus , quod erat ἀνθρώπ
ipfe nos vocauit. Infitis enim το κληθεὶς ὅπερ ἦμεν ἡμεῖς , ἐκάλεσεν
diuitias nobis donauit. ἡμᾶς ὅπερ ὑπῆρχεν αὐτός . τὸν γὰρ τῆς
δικαιοσύνης ἡμῖν ἐδωρήσατο πλοῦτον .

CAPVT VI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5.

1.
Adiuuantes nitem exhortatur καιΣυνεργοῦντες δὲπαρακαλοῦμεν
μὴ εἰς κενὸν τὴν χάριν τοῦ
* recipiatis. * Quoniam enim Θες
Θεῷ δέξασθαι ὑμᾶς Ἐπειδὴ γὰρ εἶ
dixerat , pro Chrifto legatione fum .
πεν , ὑπὲρ Χριζε πρεσβεύομεν ,ἀναγκαίο
gimur , neceffario docet , quod
ως διδάσκει, ὡς αὐτοῖς τοῖς παρακαλε .
qui legatione funguntur , eis open
ferunt quos exhortantur , vt di- μένοις συμπράτουσιν οἱ πρεσβεύοντες ,
uinæ gratie lucrum accipiant, ἵνα τὸ τῆς θείας χάριτος κομίσωνται
et nonvacuam et inanein difpen- κέρδος , καὶ μὴ κενὴν δείξωσι και ματαί
fationem (doctoris munus) often-
αν τὴν οἰκονομίαν ,ἐναντίον βίον ταύτῃ
dant , vitam huic contrariam præ ἐπιδεικνύμενοι. β '. Λέγει γὰς , καιρῷ
fe ferentes . 2. Ait enim a )
Tempore accepto exaudiui te , ουδεκτῷ ἐπήκουσά σε ,καὶ ἐν ἡμέρᾳ τω
in die falutis adiuui te. Pro . „τηρίας ἐβοήθησά σοι , Οὕτω τῇ προς
phetico vfus teftimonio , adhor Φητικῇ χρησάμενος μαρτυρία τὴνπαρ
tationeir amplificat . Ecce nunc αίνεσιν αὔξει . Ἰδὲ νῦν καιρὸς εὐπρόσ
tempus acceptabile , ecce nunc dies
falutis. " Vita enim tendit ad f . δεκλος, ἰδοὺνῦν ἡμέρα σωτηρίας.Πρὸς
‫اد‬
nem:ac etiamfi nunc non fuerimus τέλος γὰρ ὁ βίος ἐλαύνει κἂν μὴ νῦν
falutis participes , poftquamn hinc τῆς σωτηρίας μεταλάχωμεν , μετὰ τὴν
excefferimus , ea non deftitue · ἐντεῦθεν ἐκδημίαν οὐκ ἔρημοι ταύτης
ἐσόμε .

15 ) Θεοῦ omittit nofter ad Pfalmn . 11 , 2. Sed integrum verfum exhibet orat , de

charit. p . 586. Sirm , atque ibid . p . 695. cum verfu 20.
a) Ef. 49, 8.
 EPIST. II. AD CORINTHIOS. CAP. VI. 319

εἰς mur. Deinde labores fuos pro

ἐσόμεθα . εἶτα τῆς οἰκείους πόνους eis
τὴν ἐκείνων ὠφέλειαν διέξεισι. γ.Μη. illorum vtilitate fufceptos perfe-
quitur. 3. Nulla in ve dantes
· ὐδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπὴν , ulum offenfionem : ut non vitupe
ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία ἡμῶν δ΄. retur minifterium nofirum : 4. Scd
Αλλ᾿ ἐν παντὶ συνιζῶντες ἑαυτοὺς , ὡς in omnibus exbibentes nosmetipfos
Θεοῦ διάκονοι. Σπουδὴ γὰρ ἡμῖν μηδὲ ficut Dei miniftros. Damus

τὴν τυχᾶσαν πρόφασιν σκανδάλουπας. enim operam , vt nec minimam

vlli offenfionis occafionem præbea
έχειν τινὶ , ἀλλὰ διὰ πάντων ἀξίους ἡ- mus , fed nos in omnibus Dei mi-
μᾶς αὐτοὺς τῆς τῷ Θεῷ διακονίας δεν miterio dignos oftendamus. Quæ
κνῦναι. τίνα δὲ τῆς διακονίας ταύτης τὰ nam funt autem fpecies huius
εἴδη ; Ἐν ὑπομονῇ πολλῇ , ἐν θλίψεσιν, minifterii ? In multa patientia ,
μὲν ἀνάγκαις , ἐν ςενοχωρίαις , έ . Ἐν in tribuiationibus , in neceffitatis
ὑπληγαῖς , ἐν φυλακαῖς , ἐν ἀκαταςα . bus , in anguftiis , 5. In pla-
• ησίαις . , Διαφόρως εἶπε τὰ ἔξωθεν ἐπ . gis , in carceribus , in feditioni
bus. Varie dixit ea quæ ex
ϊόντα . προστίθησι δὲ τοῖς ἀκουσίοις καὶ trinfecus inuadunt , adiicit au-
τοὺς αὐθαιρέτους πόνους . ""Ἐν κόποις , tem laboribus inuoluntariis libe-
In la-
ἐν ἀγρυπνίαις , ἐν νηςείαις , ς . Ἐν d . re ac fponte fufceptos.
αγνότητι, ἐν γνώσει , ἐν μακροθυμία , ἐν boribus , in vigiliis , in ieiuniis ,
υχξηςότητι , ἐν πνεύματι ἁγίῳ , ἐν ἀγά . 6. In caftitate, in fcientia, in long-

ὅπῃ ἀνυποκρίτῳ , ζ '. Ἐν λόγῳ ἀλη- tu fandto , in caritate non fidia ,

ηθείας , ἐν δυνάμει Θεῖ . Οὐ γὰρ ἦς 7. In verbo veritatis , in virtue
κεῖτο τοῖς ἔξωθεν ἐπιφερομένοις αὐτῷ Dei. Neque enim erat conten-
σκυθρωποῖς , ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐπενός tus iis moleftiis quæ ei extrinfe-
παιδαγωγίαν τω
τῷ σώματι, οὐ μόνην τὴν cus inferebantur : fed ipfe etiam
difciplinam corpori excogitabat ,
νησείαν καὶ τὴν ἀγρυπνίαν , ἀλλὰ καὶ nonfolum ieiunii, et vigiliarum ,
τὴν τῶν χειρῶν ἐργασίαν τῦτο γὰρ λέ- fed laboris quoque manuum : hoc
γει ἐν κόποις . αγνότητα δὲ καλεῖ τὴν enim dicit , In laboribus. Caftita-
τῶν χρημάτων ὑπεροψίαν ἐδὲ γὰρ τὰς tem autem vocat pecuniæ contem-
ἀναγκαίας χρείας παρὰ Κορινθίων ἐ- ptum : nam neque necefarium
δέξατο. γνῶσιν δὲ , ὡς οἶμαι , τὴν διδα . rerum vfum accepit a Corinthiis.
Scientiam vero, vt puto, doctrinam
σκαλίαν καλεῖ ἐπίπονος γὰρ καὶ αὐτή . vocat: quoniam et ipfa quoque eft
ετα τὴν μακροθυμίαν περὶ τοὺς ἀλλο- laboriota. Deinde longanimitatem
· τρίους , τὴν χρητότητα περὶ τοὺς oi in alienos , fuauitatem in fuos ,
μείους , τὴν τῷ πνεύματος τε παναγίε fanctifimi Spiritus obferuantiamn
" θεραπείαν˙ τοῖς γὰρ τούτου νεύμασιν eius enim nutum fequebatur.
Non fictam autem caritatem vo
· ακολούθει . ἀνυπόκριτον δὲ ἀγάπην και cat , finceram et germanam , quæ
λεῖ τὴν εἰλικρινῆ καὶ γνησίαν , τὴν οὐκ non in fpecie cernitur , fed re
Verbum au-
ἐν χήματι φαινομένην , ἀλλὰ βεβαίου- ipfa confirmatur .
μένην τῷ πράγματι. λόγον δὲ ἀληθείας tem veritatis * prædicatio- *
Omnia autem
τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα . ἅπαντα δὲ nem pietatis.
ἐξήρτησε τῆς θείας δυνάμεως . ὑπ᾽ ἐκε- diuine potentiæ attribuit anea
τῆς γὰρ βοηθούμενος τὰ εἰρημένα κατά enim adiuuante fe hac omnia
præfti-
 B. THEODORETI INTERPRET .
320

præftitit . Per arma iuftitia a ώρθου. Διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης
· dextris et a fimftris , 8. Per glo- υτῶν δεξιῶνκαὶ ἀρισερῶν , ή. Διὰ δό
viam et ignobilitatem , per infin . ξης καὶ ἀτιμίας , διὰ δυσφημίας και
miam , et bonam famam : vt feduito. εὐφημίας , ὡς πλάνοι, καὶ ἀληθεῖς
ves , et veraces , ficut qui ignoti , et πὼς ἀγνούμενοι , καὶ ἐπιγινωσκόμενοι˙
cogniti : 9. Quafi morientes , et
„ θ'. Ως ἀποθνήσκον ]ες ,καὶ ἰδοὺ ζῶμεν
ecce viuimus : vt caftigati , et non
mortificati : 1o . Quafti triftes , νως παιδευόμενοι, καὶ μὴ θανατούμενοι
femper autem gaudentes : ficut egen - mi. Ως λυπούμενοι , ἀεὶ δὲ χαίροντες
tes , multos autem locupletantes : πως πλωχοί , πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες
tamquam nihil habentes , et omnia ως μηδὲν ἔχοντες , καὶ πάντα κατέχον-
poffiden Onnia
tes . o , gloria
ex diametr ignomi.t 3τες .
et pugnan Πάντα ἐκ διαμέτρου ἐναντία ·
ex diamet
nia,
ro , gloria et ignomi .
obtrectatio et laus , mors et δόξα καὶ ἀτιμία , βλασφημία καὶ εὖ
vita , gaudium et triftitia . Sed Φημία , ζωή και θάνατος , εὐφροσύνη
tamen et hæc et illa effe arma και λύπη ἀλλ᾽ ὅμως καὶ ταῦτα κακεῖ
iuftitiæ pronunciauit , et per ea να όπλα δικαιοσύνης ἀπέφηνε , καὶ διὰ
quæ funt contraria vnam virtu τῶν ἐναντίων τὴν μίαν ἐκέρασεν ἀρετήν.
tem temperauit . Nam neque οὔτε γὰρ δόξα αὐτὸν ἐπῆρεν , οὔτε ἀτι
gloria eum extulit , neque igno-
minia deiecit : nec eum laus in . μία κατήνεγκεν οὐκ εὐφημία ἐφύσησεν ,
fauit , nec obtrectatio excrucia . οὐ δυσφημία ἠνίασεν . ἀλλὰ διὰ τῶν ἐναν
uit , fed per contraria ingre- τίων ὁδεύων ,ἀμετάβλητος ἔμεινε . δεξιὰ
diens , manfit immutabilis. Der δὲ καλεῖ τὰ δοκοῦντα
་ θυμήρη , ἀριστερὰ
tra autem vocat ea quæ animo δὲ τὰ ἔναντία , ἀπὸ τῆς κατεχούσης δό-
grata effe videntur : finiftra autem
quæ funt contraria , ex vulgari ξης τεθεικὼς τὰ ὀνόματα . ἄξιον δὲ αὖ
opinione nomina imponens. Iu . τε καὶ τὰ τελευταῖα θαυμᾶσαι . εἰρη-
re autem admiranda quæ funt κως γὰρ ὡς πlωχο , οὐκ ἐπήγαγε τῶν
in fine . Cum enim dixiffet , ut δὲ ἀναγκαίων εὐποροῦντες , ἀλλὰ πολ-
mendici , non fubiunxit , neceffa λοὺς δὲ πλουτίζοντες · καὶ γὰς παρὰ
ntes : fed mul-
riis autem abundaantes.
aos autem locuplet Ab omni πάντων χρήματα συλλέγων τοῖς πενο-
bus enim pecunias colligens , mit- μένοις ἐξέπεμπε , καὶ μηδὲν ἔχων πάσης
tebat ad pauperes : et qui nihil εὐσεβοῦς ἐδέσποζεν οἰκίας . κα '. Τὸ ςό-

habebat , cuiusuis piæ familiæ erat , μα ἡμῶν ἀνέῳγε πρὸς ὑμᾶς Κορίνθιοι ,
dominus, m . Os noftrum patet ή καρδία ἡμῶν πεπλάτυνται. Απὸ
ad vos o Corinthii , cor nofirum di. τῷ περὶ ὑμᾶς ταῦτα λέγειν ἀναγκάζο-
me
cogit dicere : omnes enimn vos in μαι φίλτρου . πάντας γὰρ ὑμᾶς ἐν ἐμ-
meipfo circunfero . Talis eft enim αυτῷC περιφέρω . τοιαύτη γὰρ τῆς ἀγά-
natura caritatis : eorum qui il- πης ἡφύσις , εὐρυχώρους ἐργάζεται
iam poffident corda dilatat. Hoc τὰς τῶν κεκτημένων καρδίας . τέτο δη-
fignificant fequentia . 12. Non λοῖ τὰ ἑξῆς. 3 '. Οὐ ξενοχωρεῖσθε ἐν ἡ-
anguftiamini in nobis. Qui enim eft
hoftili in aliquem animo , ipfam » μῖν. Ὁ γὰρ ἀπεχθῶς περί τινα δια-
etiam eius memoriam e cogita- κείμενος , καὶ αὐτὴν αὐτῷ της διανοίας
tione fua eiicit. Sed anguftiamini ἐξελαύνει τὴν μνήμην. „ Στενοχωρεῖθε
» δὲ
 EPIST . II . AD CORINTHIOS. CAP. VI 321

υδὲ ι ) ἐν τοῖς σπλάγχνοιςὑμῶν . Μέγι- in vifceribus veftris. Maximi eos

5ον αὐτῶν ἔγκλημα κατηγόρησεν , αυ- criminis infimulauit,qui eos in
τὸν μὲν δάξας πάντας αὐτοὺς μετ᾿ εὐ . fui cordis amplitudine fe recepiffe
ρυχωρίας ἐν τῇ καρδίᾳ δεξάμενον , ἐκεί- oftenderit: illos autem probarit .
νους δὲ ἐλέγξας , ὡς τοῖς ἴσοις ἀμείψα . nolle fimili vti remuneratione ,
και μὴ θελήσαντας , ἀλλ᾽ ἐν ἑνὶ ξενο- fed in vno homine anguftos fu
χωρηθέντας ἀνθρώπῳ . Ὅθενἐπήγαγε ife.m au
Vnde fubiunxit 13. Ean-
de tem hab entes :remuneratio-
γ΄ . Τὴν δὲ αὐτὴν ἀντιμισθίαν , ὡς τέ
m mquam filiis dico . Quon-
μένοις λέγω , Ἐπειδήπες ἔπληξε τῇ ne , ta
iam accufatione pupugit , *filio . *
κατηγορία , θεραπεύει τῇ τῶν τέκνων
rum appellatione mitigat. Dia
προσηγορία . Πλατύνθητε καὶ ὑμεῖς . latamini et vor . 14. Nolite iu-
ειδ '. Μὴ γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες ἀπί gum ducere cum infidelibus . Red-
95οις . ᾿Αντίδοτέ μοι τὴν ἴσην ἀγάπην˙ dite mihi æqualem dileationem .
μὴ μιμήσησθε τοὺς ἑτέρως ἐννεύοντας Ne imnitemnini boues qui alio des
fedtunt , et iugum inclinant , in-
βόας , καὶ τὸν ζυγὸν κλίνοντας , τὴν τῶν
ἀπίςων ἀπάτην τῆς ἡμετέρας προιμῶν- credulorum fraudem noftræ do-
arinæ præferentes . Quæ enim
τες διδασκαλίας. Τίς γὰρ μετοχὴ δια
participatio iuftitiæ cum iniquita-
„ καιοσύνη καὶ ἀνομία ; τίς δὲ κοινωνίᾳ te ? aut qua focietas luci ad tene-
Σφωτὶ πρὸς σκότος; ιέ. Τίς δὲ συμφώ- bras ? 15. Quæ autem conuen-
γνησις Χρισῷ πρὸς 2) Βελίας ; ἢ τίς με- τίο Chrifti ad Belian ? aut qua
ωρὶς πισῷ μετὰ ἀπίζου ; ις'. Τίς δὲ συγ- pars fideli cum infideli ? 16. Quis
autem confenfus templo Dei cum
κατάθεσις ναῷ Θεῷ μετὰ εἰδώλων; Per hæc autem omnia
ποίεs a
Διὰ τούτων δὲ πάντων ἔδειξε τοὺς ἐναν · oftendit contrarios magiftros effe
τίους διδασκάλους ἀνομίας καὶ σκότους iniquitatis et tenebrarum conci-

προξένους καὶ ὑπουργοὺς διαβόλου˙ Βe . liatores , et magiftros diaboli.

λίας γὰρ τὸν διάβολον προσηγόρευσεν. Beliar enim appellauit diabolum ,
Υμεῖς γὰρ ναός ἐςε Θεῷ ζῶντος. Εἶ- Kos enimproph
eftis templum Dei viuis
Deinde etico teftimonio os
τα προφητική μαρτυρία ἔδειξε τοῦ λό- tendit verum efte quod dicit
γου τὸ ἀληθές . Καθὼς εἶπεν ὁ Θεὸς , Sicut dicit Deus a ) , Quoniam
ὅτι ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς , καὶ ἐμπεριπα . inhabitabo in illis , et inambulaba
ωτήσω , καὶ ἔσομαι αὐτῶνΘεὸς ,καὶαύ- inter eos , et ero illorum Deus.
υποὶ ἔσονταί μοι λαός. ιδ '. Διὸ ἐξέλθει et έρδε erunt mihi populus .

τε ἐκ μέσου αὐτῶν , καὶ ἀφορίσθητε , 17. Propter quod exire de medio

eorum g et feparamini , dicir .
· λέγει Κύριος καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπλε. Dominus b ) , et immundum ne
"
ήρθε. ιη . Καγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς , καὶ tetigeritis , 18. Et ego recipiamm
μέσομαι ὑμῖν εἰς πατέρα , καὶ ὑμεῖς ἔσε vos: c ) et ero vobis in patrem ,et vos
ποθέ μοι εἰς υἱοὺς καὶ θυγατέρας , λέγει eritis mibi in filios et filias , dicit
Domi-

1) ἐν abeft a B. 2 ) Βελίαρ eft etiam in his verbis a Theodoreto recitatis Hilt

Eccl. I , 3. et curat. græc, affeét. Serm . io. p. 643. Sirm . Cetera in vtroque lg-
co , noftro cum textu confentiunt.
4 ) Leuit . 25 , 12ο b) Ef. fa , 11. c ) Ier. 31 , 9:33
B. Theod. Tom. III, X
 322 B. THEODORETI INTERPRET .

Dominus omnipotens. Poftquam » Κύριος παντοκράτωρ . , Οὕτω διὰ τῆς

ex prophetica doctrina et con-
προφητικῆς διδασκαλίας , καὶ φυγεῖν
greffionem cum aduerfariis eos αὐτοὺς τὴν τῶν ἐναντίων συνουσίαν δια
fugere docuit , et diuinis eos
ελίας
promiffionibus eft confolatus ,af δάξας , καὶ τοῖς θείαις ἐπαγγ
fert etiam ipfe fuam admonitio ψυχαγωγήσας , προσφέρει και αὐτὸς
nem. τὴν οἰκείαν παραίνεσιν .

CAPVT VII. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ζ.

1
I. ergo •
Η Iaseshabentes
nes , chariffimi, mund emus
promifias Ταύτας οὖν ἔχοντες τὰς ἐπαγ
1 ) καθά
nos ab omni inquinamento carnis
etfpiritus , perficientesfanftifica . υρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παλὸς μολυσμέ
tionem in timore Dei. Spiri. ησαρκὸς καὶ πνεύματος , ἐπιτελοῦντες
tum hic vocat animam : fpiri. αγιωσύνην ἐν φόβῳ Θε8 , 2 ) Πνεῦμα
tus autem inquinamentùm • com · ἐνταῦθα τὴν ψυχὴν καλε , μολυσμὸν
munionem idolorum : inquina . δὲ πνεύματος τῶν εἰδώλων τὴν κοινωνίαν ,
mentum vero carnis , actionum μολυσμὸν δὲ σαρκὸς τὴν ἐν ταῖς πράξεσι
iniquitatem . 2. Capite nos.
Neminem lafimus ,neminem corru . παρανομίαν . „ β΄.Χωρήσατε ἡμᾶς · ἐδέ
pimus , neminem circumuenimus . πνα ήδικήσαμεν , οὐδένα ἐφθείραμεν
Contraria non loquitur eos, ali- ποὐδένα ἐπλεονεκτήσαμεν . Οὐκ ἐναν
quando laudans , aliquando re- τία φθέγγεται ,ποτὲ μὲν αὐτοὺς ἐπαι ·
prehendens . Nam in nonnullis νῶν , ποτὲ δὲ αὐτῶν κατηγορῶν. καὶ
vt homines : et propter illa qui γὰρ κατορθώματα εἶχον , καὶ ἐπλημ
dem laudat , propter hac vero μέλουν ὡς ἄνθρωποι˙καὶ ἐπαινεῖμὲν δι
reprehendit. Eius autem fcopus ἐκεῖνα , κατηγορᾷ δὲ διὰ ταῦτα σκοπὸς
eft , per laudes et vituperationes δὲ αὐτῷ , καὶ διὰ τῶν ἐπαίνων , καὶ διὰ
* ipfos ad perfectam exercere " phi των ψόγων , εἰς τὴν ἄκραν αὐτοὺς παι
aliquos ab illis impoftoribus in- στρίβησαι φιλοσοφίαν. ἐνταῦθα μέν τι
duétos , quiprolatas in ipfum νας αινίττεται ὡς τοῖς ἀπατεῶσινὑπας
calumnias admiferant. Vnde fe χθέντας ἐκείνοις , καὶ τὰς κατ᾿ αὐτοῦ
defendens dicit , Neminem corru- δεξαμένους διαβολάς . ὅθεν ἀπολογού
pimus , neminem circumuenimus . μενος ἔφη , οὐδένα ἐφθείραμεν , οὐδένα
Nec verbis fraudulentis vfi fu . ἐπλεονεκτήσαμεν , ἀντὶ τε , οὔτε ἀπα
mus , mendacium malitia colo- τηλοῖς ἐχρησάμεθα λόγοις , χρωνῦν
rantes ; nec propter pecuniam præ-
dicauimus. Illud autem capite , τες τῇ κακίᾳ τὸ ψεῦδος , οὔτε ἐπὶ χρή .
iis dicit qui funt angufti , et cari. μασιν ἐκηρύξαμεν . τὸ δὲ χωρήσατε τοῖς
tatem non poffident. Hoc enim ξενοχωρουμένοις λέγει , καὶ ἀγάπην οὐ
fuperius quoque dixit , Dilatamini κεκτημένοις . τῦτο γὰς καὶ ἄνω ἔφη ,
et vos. Quoniamautem dixit, Nemi. πλατύνθητε καὶ ὑμᾶς , ἐπειδὴ δὲ εἶπεν ,
uent circumtenimus , neceffario fub- ἐδένα ἐπλεονεκτήσαμεν , ἀναγκαίως ἐπ-
ήγαγεν

1 ) Commemorat ea quæ fequuntur Theodoretus ad Pfalm . 92. extr . 2) Eadem

interpretatio , fed aliis verbis , eft fub Theodoreti nomine apud Oecum.
 EPIST. II. AD CORINTHIOS . CAP . VII .
323
ήγαγεν . γ. 2Οὐ πρὸςκατάκρισιν λέ- iunxit: ios 3. Nonnd condemna-
εγω . ᾿Αντὶ τε , οὐ σμικρολογίαν ὑμῖν tionem veftram dico , Quafi di-
ὀνειδίζων ταῦτα ἔφην. Προείρηκα γὰρ cat, Non hac dixi vobis auari-
κὅτι ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν ἐξὲ εἰς τὸ tiæ fordes exprobrans . Pradixi-
συναποθανεῖν καὶ συζήν . Καὶ ἐπιμές mus enim quod in cordibus noftris
uftis ad commoriendum etad conui.
νει θεραπεύων. » δ΄. Πολλή μοι παρξη . uftisad commoriendum et ad conui.
uendum . Et infiftit . demulcens .
ησία πρὸς ὑμᾶς. Ὡς πατρὶ πρὸς παῖ
δας , ὡς διδασκάλῳ πρὸς μαθητάς. 4 . Multa mihi fiducia eft apud
vos . Vt patri apud filios , præ-
» Πολλή μοι καύχησις ὑπὲρ ὑμῶν . Σε
ceptori apud difcipulos . Multa
μνύνομαι γὰς ἐφ᾽ ὑμῖν , καὶ πανταχοῦ mihi gloriatio pro vobis . De vo-
τὴν ὑμετέραν πίτιν ἀνακηρύττω . Πε bis enim glorior , et fidem ve-
„ πλήρωμαι γὰρ τῇ παρακλήσει , ὑπερ ftram vbique pradico . Repletus
2
ἠπερισσεύομαι τῇ χαρᾷ ἐπὶ πάσῃ τῇ fum confolatione , fuperabunde gau-
αιθλίψειἡμῶν . Πάσης γάρμοι ψυχα . dio in omni tribulatione noftra .
γωγίας ἀφορμὴ γίνεται ἡὑμετέρα μνή- Veftri enim recordatio omnis
μη . ὦτα πάλιν ἐξηγεῖται τοὺς παρα- confolationis mihi caufa eft. De .
σμούς . έ . ;) Καὶ γὰρ ἐλθόντων ἡμῶν εἰς inde rurfus calamitates exponit.
»Μακεδονίαν , οὐδεμίαν ἄνεσιν ἔχηκεν ἡ 5. Nam et cum veniffemus in
Macedoniam , nullam requiem ba
σὰρξ ἡμῶν ,ἀλλ᾽ ἐν παντὶ θλιζόμενοι buit care neftra , fed omnem tri-
ἔξωθενμάχαι, ἔσωθεν φόδοι » Οὐ γὰς bulationem palli Jumus : foris pn
μόνον ἡμᾶς συνεχεν ὁ πρὸς τοὺς ἐναν gnæ , intus timores. Non fo-
τίους ἀγῶν , ἀλλὰ καὶ τῶν ἀσθενέςερον lum enim nos exercebat cum
διακειμένων ἡ φροντὶς κατανήλισκεν. ἐ- aduerfariis fufcepta contentio :
δεδίει μὲν γὰρ αὐτῶν τὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον fed eorum etiam cura angebat,
μεταβολήν. „ ς. Αλλ᾿ ὁπαρακαλῶν τες qui imbecil erant.
tür eniin liores
ne fe ad Vereb a
deteriora
σταπεινὲς παρεκάλεσεν ἡμᾶς4 )ὁ Θεὸς . conuerterent.
6. Sed qui con-
ἐν τῇ παρουσίᾳ Τίτου , Ἐνταῦθα σκο- folatur humiles, confolatus eft nos
πὸς αὐτῷ, καὶ τὸ μακαρίε Τίτου δεῖς Deus in aduentu Titi, hic illi
ξαι τὴν ἀρετὴν , καὶ τὴν περὶ αὐτὸν ἐν fcopus eft, et beati Titi virtu
tem oftende
αὐτοῖς ἀγάπην πυρσεῦσαι. αὐτὸς γὰρ ipfum reonem
dilecti illorum in
, et infam mare .
τοῖςδε διηκόνει τοῖς γράμμασι . τούτου Is enimn has literas deferebat , et

χάριν ἔφη , ὅτι ἤρκεσεν εὐθὺς φανεὶς

ideodixitillum fimul ac appa-
ἀποσκεδᾶσαι τὴν τῶν ἀνιαρῶν προσβο .
ruit fuffecifle ad moleftiarum im-
λήν . ζ΄. Οὐ μόνον δὲ ἐν τῇ παρουσίᾳ petum difcutiendum . 7. Non
ναὐτῷ , ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ παρακλήσει ἡ folum
etiam autem in aduentm
in confolat ione qua , Jea
eiusconfola-
35 ) παρεκλήθη ἐφ᾽ ὑμῖν , ἀναγγέλλων
της eft in vobis , refere ns nobis
ψἡμῖν τὴν ὑμῶν ἐπιπόθησιν , τὸν ὑμῶν
veftrum defiderium , veftrum fe
„ ὀδυρμὸν , τὸν ὑμῶν ζῆλον ὑπὲρ ἐμοῦ .
tum , veftram emulationem pro ne.
Ηὔξησε δέ μοι τὴν εὐθυμίαν καὶ τοῖς Mili etiam auxit latitiamet iis quæe
X 2 de

3 ) Hunc ipfum verfum recitat Theodoretus in praf. ad Paulli epiftolas p. 5

4 ) ὁ Θεὸς omnittitur 1. c. præfat . 5) παρακέκληται habet 1. c .
 B. THEODORETI INTERPRET .
324
•
de vobis narrauit : renuntiauit περὶ ὑμῶν διηγήμασιν · ἀπήγγελε γὰς
enimvidere
me mihi, quomo do defidere
et quomodo admittatis μοι όπως, 6 ) ἡμᾶς ποθεῖτε θεάσαθα

ὅπως δὲ ἀποδύρεσθε τὰ γινόμενα πλημ‐

delicta * defeatis , et quantam
pro me in aduerfarios contentio . μελήματα , καὶ ὅσον ὑπὲς ἐμοῦ πρὸς
nem fufceperitis. 19
Ita vt magis τοὺς ἐναντίους ἀνεδέξασθε ζῆλον. Ωςε
gauderem : 8. Quoniam etfi μᾶλλον ἐμὲ χαρῆναι ή . Ότι> εἰ καὶ
contriftaui vos in epiftola , non ἐλύπησα ὑμᾶς ἐν τῇ ἐπιτολῇ , οὐ μετα
me cum
enimpanitet :refciuiffem
etfi paniteret. Hæc »μέλομαι, εἰ καὶ μετεμελόμην.,, Ταῦτα
,maximam
cepi latitiam , etfi valde dolerem γὰρ μαθὼν , πολλὴν ἐδεξάμην τὴν εὖ
quod vos moleftia afficere per Φροσύνην ,καί τοι λίαν ἀλγῶν , ὅτι λυ
literas illas coactus fim . Video πῆσαι ὑμᾶς διὰ τῶν γραμμάτων ἠναγ< .
enim quod epiftola illa , etfi ad ho- κάθην ἐκείνων . „ Βλέπω γὰρ ὅτι ἡ ἐπι
ram , vos contriftauit . Nunc
gaudeo , non quia contriftari eftis , υ5ολὴ ἐκείνη , εἰ καὶ πρὸς ὥξαν, ἐλύ .
Sed quia contriftati eftis ad pani. υπησεν ὑμᾶς. θ . Νῦν χαίρω , οὐχ ὅτι
tentiam . Contriftati enim eftis ἐλυπήθητε ,ἀλλ᾿ ὅτι ἐλυπήθητε εἰς με
fecundum Deum , ut in nullo de φτάνοιαν · ἐλυπήθητε γὰρ κατὰ Θεὸν ,
trimentum patiamini ex nobis. ἶναι ἐν μηδενὶ ζημιωθῆτε2 ἐξ ἡμῶν. Εἰ
~
Etfi triftitiaaffecerunt
pus enim literæ illæ vos ad tem- γὰς καὶ πρὸς ὀλίγον ὑμᾶς ἠνίασεν ἐκε
, maximam
tamen vtilitatem attulerunt . Ego να τὰ γράμματα ,ἀλλ᾿ ὧν μεγίςην ὠφέ
autem gaudeo , quod non nu . λειαν ἐπραγματεύσατο. ἐγὼ δὲ χαίρω ,
dam triftitiam , fed triftitiæ fru- οὐ γυμνὴν τὴν λύπην , ἀλλὰ τῆς λύπης
.
âtum videam . Illa enim triftitia θεωρῶν τὸν καρπόν · ἡ λύπη γὰρ ἐκείνη
laudabilem penitentiam germi. βεβλάτηκε τὴν ἐπαινουμένην μετάνοιαν .
nauit. 10. Qua enim fecun-
dumDeumtriftitiaeft , panten . m. Ἡ γὰρ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν
tiam , cuius non panitent , in falu . veis σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργά
C
tem operatur : faculi autem trifti. » ζεται ἡท δὲ τῷ κόσμε λύπη θάνατον
zia mortem operatur. De pec κατεργάζεται. Τὸ γὰρ ἐπὶ τοῖς ἐπαι

catisenim dolereveram falutem σμένοις ἀλγεῖν

comparat. ,quæ
niamvocauit Mundi autem trifti- εται σωτηρίαν. τὴν
propecunis
ἀληθῆ πραγματεύ‐
κόσμου δὲ λύπην ἐκάλε .
iactura , pro fliorum vel vxorum σε , τὴν ἐπὶ ζημία χρημάτων , τὴν ἐπὶ
morte fufcipitur , cuius immode. θανάτῳ παίδων ἢ γυναικῶν , ἧς ἡ ἀμε
ratio mortem afferre nouit. Quo- τρία τὸν θάνατον οἶδὲν ἐπάγειν . οὗ δὴ
circa fæpe etiam penitentia du- χάριν καὶ μεταμέλονται πολλάκις οἱ
cuntur ,qui fupramodumn luxe πέρα το μέτρου θρηνήσαντες . οἱ δὲ τὴν
rint . Qui autem peccatum de- αμαρτίαν ὀλοφυρόμενο
ι, καν ἀμέτρως
fent , etiamfi immoderate luxe.
rint, latitia fruuntur , penitentiam θρηνήσωσιν , εὐφροσύνην καρποῦνται ,
non admittentes. ii. Ecce enim μεταμέλειαν οὐ δεχόμενοι. α . Ἰδοὺ
bocipfum ,fecundum Deum contrifta . υγὰρ αὐτὸ τῦτο , τὸ κατὰ Θεὸν λυπη- .
ri vos , quantam in vobis operatur αθῆναι ὑμᾶς , πόσην κατεργάσατο ἐν
folicitudinem : fed defenfionem , fed γὑμῖν σπουδὴν , ἀλλὰ ἀπολογίαν , ἀλλὰ
πάγα

Ε ) μὲν ἡμᾶς . Β .
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP. VII. 325
1
ἐἐγανάκτησιν , ἀλλὰ φόβον , ἀλλὰ ἐπί indignationem , fed timorem , fed
ὑπόθησιν ,ἀλλὰ ζῆλον , ἀλλὰ ἐκδίκησιν . , defiderium , fed amulationem , fea
vindi&tam. Literarum accepta
Δεξάμενοι τῶν γραμμάτων τὸν ἔλεγ · reprehenfione , omnequidem ftu
χον , πᾶσαν μὲν σπουδὴν εἰς ἀπολογία , dium ad excufationem contuli-
εἰσενέγκατε , κατὰ δὲ τῶν ἡμαρτηκό- ftis , aduerfus eos autem qui pec-
των ὁπλίσατε τὸν θυμὸν , τὸ δὲ θεῖον carant indignationem armaftis ,
εἰσεδέξασθε δέος , ἐποθήσατε δὲ καὶ ἡ diuinumque metum fufcepiftis ,
μᾶς θερμότερον ἢ πάλαι , ζῆλον δὲ δί. fed et nos ardentius quam antea
defideraftis , iufta autem amula-
καιον ἀναλαβόντες , ἐπὶ τοῖς παραβεζα . tione tali ob legum transgres-
σμένοις ἐθρηνήσατενόμοις. Ἐν παντὶ fionem luxiftis. In omnibus exti-
γσυνετήσατε ἑαυτοὺς ἁγνὲς εἶναι ἐν τῷ buiftis vos incontaminatos effe in
επράγματι , Ἐδείξατε σαφῶς ὡς οὐ negotio. Aperte oftendiftis vos
non effe lætatos iis quæ ab illis
συνήθητε τοῖς κακῶς ὑπ᾽ ἐκείνων γεγε- male facta funt. Hoc enim di-
νημένοις · τῦτο γὰς λέγει ἁγνοὺς εἶναι : cit , incontaminatos , feu puros
πιβ' . ῎Αρα εἰ καὶ ἔγραψα ὑμῖν , οὐχ εἴ επ 12. Igitur etfi fcripfi vobis ,
ανεκεν τῷ ἀδικήσαντος , οὐδὲ εἵνεκεν τῷ non propter eum qui fecit iniu-
παδικηθέντος , ἀλλ᾽ ενεκεν τῷ φανερω . riam , nec propter eum qui illam
αθῆναι τὴν σπουδὴν ἡμῶν τὴν ὑπὲρ ὑ- paftus eft, fed ad manifeftandans
folicitudinem * noftram pro vobis *
ἡμῶνπρὸς ὑμᾶς , ιγ'. Ἐνώπιοντῷ
. Θες , αρμdvos , 13. Coram Deo. Vt
Ὡς ἔδειξε τῶν πραγμάτων ἡ ἔκβασις , oftendit rerum exitus , veftra
ὑμῶν ἕνεκα τὴν ἐπιτολὴν ἐκείνην ἐγρά caufa epiftolam illam fcripfimus ,
ψαμεν , ὥτε ἡμῶν τὴν περὶ ὑμᾶς γυμνω . erga vos aperiretur af
vt noftra
θῆναι διάθεσιν. ἀδικήσαντα δὲ λέγει τὸν fedtio . Eum autem qui fecit in-
πεπορνευκότα : ἀδικηθέντα δὲ τὸν ἐκεί. iuriam , dixit eum qui eft fornica-
tus. Eum autem qui paffus eft, eius
νου πατέρα . καὶ τεθνεὼς γὰρ ἠδίκητο , patrem .Nam vel mortuus iniu-
τῆς εὐνῆς ὑβρισθείσης . Διὰ τῗτο παρα- ria affeftus eft , cum violatum eft
κεκλήμεθα ἐπὶ τῇ παρακλήσει ὑμῶν • eius cubile. Ideo confolationem ac-
περισσότερονμᾶλλον ἐχάρημεν ἐπὶ τῇ cepimus per confolationem veftram .
Abundantius magis gauififumus fu-
„ χαρᾷ Τίτου, ὅτι ἀναπέπαυται τὸ πνεῦ
υμα αὐτῷ ἀπὸ πάντων ὑμῶν. ιδ '. Ὅτι per gaudio Tiri ;quia refcitus eft jpi-
ritus eius ab omnibus vobis . 14. Επ
θεΐ τι αὐτῷ ὑπὲρ ὑμῶν κεκαύχημαι, & quid apud illum de vobis gloria-
εκατηχύνθην. Διαφερόντως δὲ ἥρθην , tus fum ,fum
non confufus. Praci
ὅτι τὴν ὑμετέραν μνήμην ὁ Τίτος ἐν τῇ pue autem latatus fum , quod Ti
ψυχῇ περιφέρει , τὴν ἁπάντων ὑμῶν tusveftri memoriamin animo ge
ἀνακηρύτων ἀγάπην · καὶ διὰ τῆς πεί. rat , omnium veftrum caritatem
prædicans : et experientia didicit
ρας μεμάθηκεν ὡς ἀληθῆ τὰ παρ᾽ ἐμὲ vera effe quæ ame fepedevobis
πολλάκις περὶ ὑμῶν εἰρημένα . » Αλλ᾿ὡς dieta funt. Sed ficut omnia vobis
πάντα ἐν ἀληθείᾳ ἐλαλήσαμεν ὑμῖν , in veritate locuti fumus ,itagloria-
θέτως καὶ ἡ καύχησις ἡμῶν ἡ ἐπὶ Τί- tio noftra ,qua fuit ad Titum , veri-
» του ἀλήθεια ἐγενήθη . Οὐδὲν γὰρ της facta eft. Nihil enin vnquam
ψευδὲς εἰπῶν ἠνεχόμεθα πώποτε ,ἀλ falfi dicere in animum induximus :
λὰ καὶ ὑμῖν ἀληθῆ διδασκαλίαν προσ- fed et vobis veram doëtrinam ta-
X3 didimus ,
326, 11 B. THEODORETI INTERPRET.

didimus , et laudes veftras verita. ενηνόχαμεν , καὶ τὰς ὑμετέρες ἐπαίνες

te exornauimus . 15. Et vifcera ἀληθείᾳ διεκοσμήσαμεν. μέ. Καὶ τὰ
eius abundantius in vos funt , re-
minifcentis omnium veftrumobedien- σπλάγχνα αὐτῷ περισσοτέρως 2 ) πρὸς
tiam , quomodo cum timore et tre- νὑμᾶς ἐξιν , ἀναμιμνησκομένε τὴν πάν
more excepiftis illum . Optine » των ὑμῶν ὑπακοὴν , ὡς μετὰ φόβο καὶ
autem in vos affectus eft, et ve- τρόμου ἐδέξασθεαὐτόν. "Αγαν δὲ περὶὑ
ftri nulla obliuione delendam
memoriam circumfert , μᾶς διάκειται,καὶ ἄληςον ὑμῶν περιφέρει
et quomodo eius fuafionibus cef τὴν μνήμην , διηγούμενος ὅπως μὲν αὐ
feritis , et quantum ei honorem τε παραινέσεσιν ἐξατε , ὅσον δὲ αὐτῷ
exhibueritis , eum tamnquam pa . προσενηνόχατε γέρας , καὶ ὡς πατέρα
trem honorantes et tamquam
τιμῶντες , καὶ ὡς ἄρχοντα πνευματι
fpiritalem præfidem reuerentes .
κὸν δεδιότες . 5. Χαίρω οὖν ὅτι ἐν παντὶ
16. Gaudeo igiturquod in omnibus
„ τὶ θαῤῥῶ ἐν ὑμῖν. Ἐγὼ δὲ θυμηδίας
tia plenus fum , quod vos fden . ἐμπίπλαμαι , ὅτι καὶ ἐπιπλήταν ὑμῖν
ter arguam et increpem : et καὶ ἐπιτιμον θαῤῥῶ . καὶ αὖ πάλιν εὐα
rurfus dum vos laudo , a veri φημῶν οὐ διαμαρτάνω τῆς ἀληθείας .
tate non excidam . Oportet er
go nos etiam tam qui doce- προσήκει τοίνυν καὶ ἡμᾶς , καὶ τὰς διδα
mur , quam qui docemus , να σκομένους , καὶ τὰς διδάσκοντας , ὠφε
litatis exemplum hinc fumere : λείας ἐντεῦθεν χαρακτῆραλαβεῖν καὶ
et doctores quidem imitari do ! τὲς μὲν διδασκάλους τὸν τῆς οἰκουμένης
Ctorem orbis terrarum , et in μιμεῖσθαι διδάσκαλον , καὶ ἐπιτιμῶν εἰς
tempore arguere , et increpare
καιρὸν , καὶ ἐλέγχειν εἰς δέον , καὶ πα
opportune , et admonere , et
hortari , et excitare laudibus : ρακαλεῖνκαὶ προτρέπειν , καὶ διεγείρειν
eos autem qui doctrinam exci- ταῖς εὐφημίαις˙τὲς δὲ τῆς διδασκαλίας
piunt , parere docentibus , et ἀπολαύοντας πείθεσθαι τοῖς διδάσκεσι,
cum defiderio et timore doëtri καὶ μετὰ πόθου καὶ φόβου δέχεθαι τῆς
næ fuenta fufcipere , et per διδασκαλίας τὰ νάματα , καὶ διὰ τῆς
eiusmodi irrigationem fru &tum τοιαύτης ἀρδείας φέρειν τῷ σωτῆριΧρι
ferre Chrifto feruatori , cum 2
xquo Patri in fanciffimo Spiritu 5ῷ τὸν καρπὸν , μεθ᾿ἑ τῷ Πατρὶ 8 ) ἐν
gloria , honor , * laus , nunc τῷ παναγίῳ Πνεύματι δόξα , τιμὴ , κρά .
et femper , et in fecula faculo τος , νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν
rum . Amen . αἰώνων . ἀμήν ,

ΤΟΜΟΣ

7 ) vis . Β . 8 ) σύν . Β .
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP . VIII . 327

****************
ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ , TOMVS SECVNDVS.

CAPVT VIIL
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ
otam autem facio vobis gra-
10. 1) Γνωρίζω δὲ ὑμῖν 2)τὴν χάριν το 1 tiam Dei , qua data eft in
„ Θεῷ τὴν δεδομένην 3 ) ἐν τοῖς
ecclefiis Macedonia. Poftquam
ἐκκλησίαιςτῆς Μακεδονίας . Τὰκαλὰ fuperioradebeato Tiroexpo
μακάριον διηγησάμενος Τίτον , καὶ τοῖς fuit,et laudibus eos fatis praepa
ἐπαίνοις αὐτὸς ἱκαν ῶς προθεραπεύσας , rauit , fubiunxit : Gaudeo quod in
·
ἐπήγαγε , χαίρ ὅτι ἐν παντὶ θαῤῥῷ omnibus confido vobis. Rebus au-
ῳ
tem ipfis fuamfiduciam oftendit ,
ὑμῖν. δείκνυσι δὲ διὰ τῶν πραγμάτων τὸ eosque vt fanctis prouideant ad-
θάρσος , καὶ περὶ τῆς τῶν ἁγίων προμη , hortatur . Ac primum quidem
θείαςπροσφέ
2 ρει παραίνεσιν , πρῶτον δέ Macedonum finceram fidemexpo-
γε τῶν Μακεδόνων διηγεῖται τὴν εἰλι- nit , et fufcepta pro ea certami-
κρινῆ πίτιν , καὶ τὲς 4 ) περὶ ταύτης d . na , et quod magno Dei animo fue-
autem
γῶνας, καὶ τὴν ἐν πενίᾳ μεγαλο ψυχ ίαν vint in paupertate.
Θεὃ δὲ χάριν ὠνόμασε τα κτησιντῶν gratiam vocauit bonorum poffef
fionem : non liberum arbitrium
ἀγαθῶν ·ἐ τὸ τῆς γνώμης ἐκβαλὼν αὐθ- excindens , fed docens quod per
αίρετον , ἀλλὰ διδάσκων ὅτι διὰ τῆς diuinum auxilium cogi poffint
θείας ἐπικουρίας δυνατὸν συναγαγεν opes virtutis. 2. Quod in ma
τὸν πλοῦτον τῆς ἀρετῆς , β΄. Ὅτι ἐν guo experimento tribulationis abun
υπολλῇ δοκιμῇ θλίψεως ἡ περισσεία τῆς dantia gaudii ipforum fuit , et al.
υχαρᾶς αὐτῶν ,καὶ ἡ κατὰβάθος πως tillima paupertas eorum abundauit
in diuitias fimplicitatis eorum .
ηχεία αὐτῶν ἐπερίσσευσεν εἰς τὸν πλῆ . Maximum eis texuit encomium .
ητον τῆς ἁπλότητος αὐτῶν . Μέγιςον In animi eniin agritudine eos
αὐτοῖς ἐγκώμιον ἔπλεξεν. ἐν δυσθυμίᾳ tranquillos effe oftendit, et in
extrema paupertate magnificentia
γὰρ αὐτοὺς ἔδειξεν εὐθυμοῦντας
κα, ὶ diuites . Cum enim fuctibus vn-
ἐν ἐχάτῃ πενίᾳ Φιλοτιμίᾳ πλουτέρας , diuites. Cum enim fuctibus vn
diquaque obruantur , gaudent vt
τοῖς κύμασι γὰρ περικλυζόμενοι πάντο . qui fecundis fuatibusferantur :
Θεν , ὡς ἐξ οὐρίων φερόμενοι χαίρουσι , et cum rebus careant neceffariis ,
भव्य αὐτῶν τῶν ἀναγκαίων σπανίζοντες , animni inagnitudinem tamquam
ἐπιδάκνυνται μεγαλοψυχίαν ὡς πλού . diuitiis afluentes præ fe ferunt.
τῳ περιῤῥεόμενοι . γ '. Ὅτι κατὰ δύνα . 3. Ωuia fecundum virtutem tefti.
monium illis reddo , et fupra vir-
ημίν , μαρτυρῶ , καὶ ὑπὲρ δύναμιν αὖθ . tutem voluntarii fuerunt , 4. Cum
παίρετοι. δ΄.Μετὰ πολλῆς παρακλή . multa exhortatione obfecrantes nos
ήσεως δεόμενοι ἡμῶν τὴν χάριν καὶ τὴν gratiam et communicationem mi
γκοινωνίαν τῆς διακονίας τῆς εἰς τὲς & nifterii in fantos . Teftimo-

» γίους. Μαρτυρῶ γὰρ αὐτοῖς , ὡς ἐνί- nium enim ipfis reddo , quod ani
X 4 mi

1 ) Γνωρίζομεν eft apud noftrum in præfat. ad Epiftolas Paulli. 2 ) ἀδελφοὶ ad

dit ibid . 3) ἐν abeft a l. c. 4 ) ὑπὲρ . Β.
 328 B. THEODORETI INTERPRET.

mi alacritate vel facultatem fu . κησαν τῇ προθυμίᾳ τὴν δύναμιν, καὶ τὴν

perauerint , et noftram adhortatio- ἡμετέραν παραίνεσιν προὔλαθον αὐτοὶ ,
nem anticiparint , ipfi nos ro δεηθέντες ἡμῶν τῆς τῶν ἁγίων θερα-
gantes vt fanétorum fubleuatio- πείας φροντίσαι˙χάριν δὲκαὶ κοινωνίαν ,
nis curam gererent . Gratiam
τὴν τοιαύτην θεραπείαν ἐκάλεσε δι᾽
aurem et communicationem voce . ἀμφοτέρων διδάσκων ὡς τὸ μεταδιδόν
uit eiusmadi fubleuationem: per
Ntramque docens lucrum eius τος τὸ κέρδος · κοινωςοὶ γὰρ τῶν θερα-
„ έ. Και
efie qui impertit. Qui enim πευομένων οἱ θεραπεύοντες .
fubleuant, erunt eorum qui fub . που καθὼς ἠλπίσαμεν , ἀλλ᾽ ἑαυτοὺς
deuantur focii et participes . 5. Ει υπαρέδωκαν πρῶτον τῷ Κυρίῳ , καὶ ἡμῖν
non ficut fperauimus , fed femetipfos υδια θελήματος Θεῷ . ς΄. Εἰς τὸ παρα ,
* dederunt primum Domino , deinde καλέσαι ἡμᾶς Τίτον , ἵνα καθὼς προεν
nobis ,per voluntatem Dei, 6. Για νήρξατο , έτω καὶ ἐπιτελέσῃ εἰς ὑμᾶς
vt rogaremus Titum , ut quemad . καὶ τὴν χάριν ταύτην. Τὸ ἐκ καθώς
anodum cepit , ita et perficiatin ἠλπίσαμεν , ἐ περὶ τῆς γνώμης λέγει ,
wobis etiam gratiam iftam . Non
ficut fperauimus , dicit non de vo- ἀλλὰ περὶ τῇ πλήθες τῶν χρημάτων
Iuntate , fed de pecuniæ multitu . ἀφορῶντεςσπορά τινα προσεδοκήσαμεν
dine . Refpicientes exfpeftauimus συλλογήσαι, ἀλλ᾿ ἐνίκησε τὴν πενίαν
mos parum pecuniæ colleaturos , ἡ μεγαλοψυχία . αἰτία δὲ τέτων ἡ περὶ
fed paupertatem vicit magnificen- Τὸν Θεὸν ἀγάπη · ἑαυτὸς γὰρ ἀνέθηκαν
tia. Horum autem caufafuit amor
in Deum : feipfos enim Deo dic . τῷ Θεῷ , καὶ ἡμῖν δὲ ὡσαύτως ως διακό
merant , et nobis itidem vt Deimi. νοις Θεᾶ . ταύτην τοίνυν αὐτῶν τὴν σπε
niftris. Cumn ergo hoc eorum ftu . δὴν θεασάμενοι, παρεκαλέσαμεν Τίτου
dium vidiffemus , adhortatifumus αὖθις δραμεῖν πρὸς ὑμᾶς , καὶ ἐπιθεῖ
Titum ,vt ad vos curreret , et ante ναι τῇ προλαβούση διδασκαλία τὸ πέ
cedenti
ret. doctrine finem
impone . ρας. ὅπωςαὐτὸςτοῖς τῶν Μακεδόνων
laudibus excitaffet , inftitutionem διεγείρας ἐπαίνοις , ἄρχεται λοιπὸν τῆς
deinceps incipit. * η. 7 . Sed ficut εισηγήσεως . ως' . Αλλ᾿ ὥσπερ ἐν παντὶ
in omnibus abundatis fide , et fer- περισσεύετε πίσει , καὶ λόγῳ ,και γνώ
mune , et fcientia , et omni foli. σε, καὶ πάσῃ σπουδῇ , καὶ τῇ ἐξύμων
citudine , infuper et caritate ve- ἐν ἡμῖνἀγάπῃ , ἵνα καὶ ἐν ταύτῃ τῇ
ftra in nos , vt in hac gratia ab-
undetis. Spiritales gratias eis » χάριτι περισσεύητε. Τῶν πνευματί
in
mentem reuocauit. 1 n ) Alii κῶν αὐτὲς ἀνέμνησε χαρισμάτων
enim per fpiritum datur fermo μὲν γὰρ διὰ τῷ πνεύματος δίδοται λό
fapientia , alii autem
ferno γος σοφίας , ἄλλῳ δὲ λόγος γνώσεως
fcientia , fecundum eundem fpi κατὰ τὸ αὐτὸ πνεῦμα , ἑτέρῳ δὲ πίςις
ritum , aliiautemfidesin eodem
ε Spiritu . De mutua etiam dile- ἐντῷ αὐτῷ πνεύματι . ἐμαρτύρησε δὲ
atione tulit eis teftimonium , αὐτοῖς καὶ
καὶ τὴν περὶ ἀλλήλεςἀγάπην .

laudationem animimagnitudinem διὰ τῆς εὐφημίας τὴν μεγαλοψυχίαν

procurans, 8.Non quafi impe-
πραγματευόμενος .γή . Οὐ κατ᾽ ἐπιτα-
xaus dico : fed per aliorum folicitu- υγὴν λέγω , ἀλλὰ διὰ τῆς ἑτέρων σπου

4) 1 Cor. 14.8.9
 EPIST . II . AD CORINTHIOS . CAP . VIII . *329

υδῆς καὶ τὸ τῆς ὑμετέρας ἀγάπης γνή . dinem etiam veftra caritatis indo-
x Hæc
ησιον δοκιμάζων. Ταῦτα δὲ ἔφην , οὐ lem bonam comprobans.
autem dixi , non iubens , fed
κελεύων , ἀλλὰ συμβελεύων , καὶ δοκί confulens , et probatos reddere
μὲς ἀποφῆναι βελόμενος · διὰ γὰρ δὴ fudens : hac enim de caufa Ma
τῦτο καὶ τὴν Μακεδόνων ὑπέδειξα προ- cedonum animi alacritatem ex-
θυμίαν. εἶτα τὸ μέγιςον εἰσφέρει παρά- pofui. Deinde maximum proferti
exeinplum
δειγμα . θ' . Γινώσκετε γὰρ τὴν χάριν tiam 9. Scitis
. noftri
Domini Iefu enim
gran
Chrifti ,
„τε Κυρίεἡμῶν Ἰησε Χρισε , ὅτι δι᾿ 5 )v
quod propter vos egenus factus
ἡμᾶς ἐπλώχευσε πλέσιος ὤν , ἵνα 6)ὑμεῖς eft ,cum eget diues : ut illius in-
στῇ ἐκείνε πλωχείᾳ πλετήσητε. Αποοpia vos diuites effetis. Refpi-
βλέψαλε γὰρ εἰς τὸν τῶν ὅλων ποιητὴν καὶ cite enim ad vniuerforum effe-
Δεσπότην , τὸν μονογενῆ τῷ Θεῷ υἱὸν , ftorem et Dominum , vnigeni-
ὃς τῆς ὑμετέρας ἕνεκα σωτηρίας τὴν τis Dei filium
tumcaufa , qui noftræ
extremam falu-
paupertatem
ἐχάτην μετελήλυθε πενίαν , ἡμῖν τὸν fuftinuit , diuitias nobis quæ ex
ἐκ τῆς πενίας φυόμενον πραγματευό‐ paupertate oriuntur procurans .
μενος πλᾶτον. „. Καὶ γνώμην ἐν τέτῳ 1o . Et confilium in hoc do : boc
δίδωμι τῦτο γὰρ ὑμῖν συμφέρει , οἵ enim vobis utile eft , qui non fo-
γτινες & μόνον τὸ ποιῆσαι , ἀλλὰ καὶ τὸ lum facere, fed et velle capitis
jab anno priore. 11. Nunc ακ
θέλειν προενήρξαθε ἀπὸ πέρυσι. tem et falto perficite , ut quem
για. Νυνὶ δὲ καὶ τὸ ποιῆσαι ἐπιτελέσα · admodum promptus eft animus vo-
κτε , ὅπωςκαθάπερ ἡ προθυμία σε θέ- luntatis , ita fit etiam perficiendi
ϋλαν , ὅτω καὶ τὸ ἐπιτελέσαι ἐκ τῷ ἔ ex eo quod babetis . Hæc au-
υχειν . Ταῦτα δὲ λέγω τῇ λυσιτελέν . tem dico vtilitatis veftræ curam
、
τος ὑμῖν προμηθούμενος ,καὶ τὴν ὑμετέ- gerens , et alacritatis animi ve
ftri non ignarus: hanc enim
ραν προμαθὼν πρόθυμίαν · πάλαι γὰρ nobis iam olim aperuiftis . Opor.
ταύτην ἡμῖν ἐγυμνώσατε . χρὴ δὲ τοίνυν tet ergo animi alacritati rerum
τῇ προθυμία , καὶ τῶν πραγμάτων quoque accedere teftimonium .
προστεθῆναι τὴν μαρτυρίαν , διὰ γὰρ Etenimper velle animi prompti-
τῇ θέλειν τὴν προθυμίαν δεδήλωκεν˙ οὔ- tudinen fignificauit . Ita name
τω γὰρ ἐν τοῖς ἑξῆς ἑρμηνεύει. β΄. Εἰ que interpretatur in fequenti-
η bus. 12. Si enim voluntas prompta
υγὰς ἡ προθυμία πρόκειται , καθ᾿ ὃ ἐὰν eft, fecundumid quod habet accepta
μἔχῃ εὐπρόσδεκλος , οὐ καθ᾿ ὃ ἐκ ἔχει , εf , non fecundum id quod non
Τὴν μὲν γὰρ προθυμίαν τελείαν είναι babet. Animi enim promptitu
προσήκει τὰ δὲ προσφερόμενα τῇ δυνά- dinemoportet effe perfectame quæ
με μετρῶν εἴωθεν ὁ τῶν ὅλων Θεός · autem offeruntur ,viribusmetiri fo-
let vniuerforum Deus. Non enim
8 γάρ τὴν ποσότητα , ἀλλὰ τῆς γνώμης quantit
~ ་ atem , fed mentis qualitatem
ὁρᾶ τὴν ποιότητα . μγ'. Οὐ γὰρ ἵνα ἄλ . refpicit. 13. Non enim vt aliis fit
γλοις ἄνεσις , ὑμῖν δὲ θλίψις , ἀλλ᾿ remiffio ,vobis autem tribulatio , fed ex
ἐξ ἰσότητος , ιδ '. Ἐν τῷ νῦν καιρῷ αqualitate , 14. Inprafenti tempore,
X 5 veftra

5) ἡμᾶς .Nofter ad Pfalm. 108 , 17. et Orat . de charit. p. 686. Sirm. 6) ἡμεῖς καὶ
πλουτήσωμεν . in vtroque loco .
 330 B. THEODORETI INTERPRET .

veftra abundantia illorum inopiam 97 ) τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων

fuppleat: ut et illorum abundantia , ξέρημα · ἵνα γένηται καὶ τὸ ἐκείνων
vcftra
vt fiat inopia fit fupplementum
equalizas, ficut fcriptum: υπερίσσευμα εἰς τὸ ὑμῶνὑξέρημα ·ὅπως
esta), 2 1. Cui multum non abun . γένηται ἰσότης , καθώς γέγραπται
dauit : et cuimodicum non mi. yé . Ὁ τὸ πολὺ ἐκ ἐπλεόνασε , καὶ ὁ
norauit. Perfe &tionem quidem 38 ὀλίγον ἐκἠλαπλόνησε. Τὴν τελειό.
definit Dominus abfoluto pecu τητα μὲν ὁ Δεσπότης ὁρίζεται τῇ παν-
1
niæ contemptu , et voluntaria τέλει τῶν χρημάτωνὑπεροψία ,καὶ τῇ
paupertate . . Docuit tamen ,
absque perfeatione æternam vitam αὐθαιρέτῳ πενίᾳ . ἐδίδαξε δὲ ὅμως , ὡς
confequi licere . Ab adolefcente και δίχα τῆς τελειότητος δυνατὸν τε
enim interrogatus b ) , Quid fa χ & ν τῆς αἰωνίου ζωῆς , ἐρωτηθεὶς γὰρ
ciens vitam æternam poffidebo ? ὑπὸ τὸ νεανίσκου , τί ποιήσας ζωὴν2 αἰ
perfectionis doctrinam inonaei ώνιον κληρονομήσω , ἐκ εὐθὺς αὐτῷ τῆς
ftatim tradidit : fed alia præcepta περὶ τελειότητος διδασκαλίαν προσή
in memoriam reuocauit. Cum
autem ille dixiffet fe omnia im νεγκεν , ἀλλὰ τῶν ἄλλων ἀνέμνησεν ἐν-
pleffe , tune vt a curis remo- ταλῶν . ἐκείνε δὲ εἰρηκότος πάσας πε
tam et poffeffionibus carentem πληρωκέναι , τότε τὸν ἀφρόντιδα καὶ
vitam fequeretur , hortatus eft. ακτήμονα βίον ἑλέθαι προέτρεψε. ταῦ
Hæc edoétus diuinus apoftolus , τα πεπαιδευμένος ὁ θεῖος ἀπόςολος ,
non quæ magnafunt imperat . ἐτὰμεγάλα νομοθετεῖ ,ἀλλὰ τῇ ασθε
fed imbecillitate animni leges me-
titur . Quocirca dixit , Non vt νείᾳ τῆς γνώμης τες νόμες μετρᾶ , οὗ
aliis remifio , vobis autem tribu · δὴ χάριν ἔφη , & χ ἵνα ἄλλοιςἄνεσις ,ὑμῖ
latio , et iuffit vt impertirent ex δὲ θλίψις ·καὶ τῶν περιτῶν μεταδῶναι
iis quæ fuperabant : et proue προσέταξε , καὶ τὸ ἐντεῦθεν φυόμενον
niens ex eo lucrum oftendit ,
etillorumabundantiafitinορία ὑπέδειξε κέρδος · ἵνα καὶ τὸ ἐκείνων πε
veftra fupplementum . Retributio , ρίσσευμα γένηται εἰς τὸ ὑμῶν ὑτέρημα .
inquit , erit maximna , et dantes αντίδοσις , Φησιν , ἀρίτη γενήσεται , καὶ
quæ funt minora , quæ maiora τὰ ἐλάτονα διδόντες τὰ μείζονα λή.
funt accipietis . Laude enim di ψεθε , τῆς γὰρ ἀξιεπαίνε καρτερίας
gnæ tolerantiæ cum eis eritis par- αὐτοῖς κοινωνήσετε .μάλαδὲ εἰς καιρὸν
ticipes. Valde autem opportune
adiecit etiam teftimonium . Ete. καὶ τὴν μαρτυρίαν παρέθηκε. καὶ γὰρ
nim in colleftione mannæ æquali· ἐπὶ τῆς τε μάννα συλλογῆς τὴν ἰσότητα
tatem iftam oftendit Dominus. ταύτην ὁ Δεσπότης ὑπέδειξεν . ἐδὲν γὰρ
Nihil fiquidem profuit ei quiplus ὤνησεν ὁ τὸ πλέον συλλέξας˙ τὸ γὰρ
collegerat munificus enim Deus
menfuramdono coniunxit. 16.Gr . μέτρον ὁ μεγαλόδωρος τῷ δώρῳ συνέ
τω δίδον
tias autem ago Deo , qui dedit ean- ζευξε. τις΄. Χάρις δὲτῷ Θεῷ , τῷ
dem folicitudinem pro vobis in corde τὴν αὐτὴν σπεδὴν ὑπὲρ ὑμῶν ἐν τῇκαρ
Titi, 17. Quoniam exhortatio- ωδία Τίτε , ιζ '. Ὅτι τὴν μὲν παράκλη
DGY

η) τὸ ὑμῶν π· ε, τ. ε, ᾧ , ἵνα κ. τ. ε. π. γένηται ε. τ . υ. ὗs . habebat etiam nofter

ad Rom . 12 , 13, Ad Ebr. 13 , 16. plane funt eadem verba : τὸ ὑμῶν περί
ἐσότης. 8) τὸ ὀλ . Β .
«) Exod. 16, 18. 1 ) Luc . 10 , 25.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS. CAP. VIII . 331

ωσιν ἐδέξατο, σπεδαιότερος δὲ ὑπάρχων nem quidem fufcepit : fed cum fo-
licitior effet , fua * voluntate pro-
παυθαίρετος ἐξῆλθεπρὸς ὑμᾶς , Πά Titi rurfus
λιν τ8 Τίτε τὴν περὶ αὐτὲς ἀγάπηνδε . fiituseft advos.
in ipfos amorem , fignificauit ,
δήλωκεν , εὐπαθετέρες αὐτὲς περὶ τὰς hoc agens vt illius fuafionibus
ἐκείνε παραινέσεις κατασκευάζων . μή . illos magis promtos reddat.
» Συνεπέμψαμεν δὲ μετ᾽ αὐτῷ τὸν αδελ- 18. Mifimus etiam cum illo fra-
€
υφὸν , ὦ ὁ ἔπαινος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ διὰ trem , cuius laus eft1 in euangelio
per omnes ecclefias. 19. Non
ὑπασῶν τῶν ἐκκλησιῶν . 9΄. Οὐ μόνον folum autem , fed et ordinatus eft
δὲ , ἀλλὰ καὶ χειροτονηθεὶς ὑπὸ τῶν ἐκ- ab ecclefiis comes peregrinationis
εκλησιῶν συνέκδημος ἡμῶν σὺν τῇ χάρι noftra cum bac gratia , qua ad-
υταύτῃ , τῇ διακονεμένῃ ὑφ᾽ ἡμῶν πρὸς miniftratur a nobis ad Domini
στὴν αὐτῷ τῷ Κυρίε δόξαν καὶ προθυ . gloriam , et deftinatam voluntatem
noftram . Hæc verba defignant
μίανἡμῶν . Τὸν τρισμακάριον Βαρνά- beatiffimum Barnabam . Etenim
βαν τὰ εἰρημένα χαρακτηρίζει . αὐτὸς Antiochia cum beato Paulo ora
γὰρ καὶ ἐν ᾿Αντιοχείᾳ σὺν τῷ μακαρίῳ dinatus eft , dicente diuino Spi-
· Παύλῳ τῆς χειροτονίας τετύχηκε , το gitu a) , Segregate mihi Barna-
θες πνεύματος εἰρηκότος , ἀφορίσατε bam et Saulum ad opus ad quod
δή μοι τὸν Βαρνάβαν καὶ τὸν Σαῦλον , et
poftea vna cum eofadus iniit 1
εἰςτὸ ἔργον ὃ προσκέκλημ αι αὐτές . καὶ Petrus
cum diuinis apoftolis.
ἐν Ἱεροσολύμοις ὕτερον σὺν αὐτῷ πρὸς enim , inquit b) , et Iacobus , et
τὲς θείεςἀποςόλες ἐποιήσατο τὰς συν- Ioannes , qui videbantur effe co-
- θήκας . Πέτρος γάρ , φησι , καὶ Ἰάκω- lumne , dextras dederunt mihi
vt nos
βος , καὶ Ἰωάννης , οἱ δοκῶντες ξύλοι εἶ et Barnabæ focietatis :
quidem ad gentes , illi autem
-ναι , δεξιὰς ἔδωκανἐμοί τε καὶ Βαρνάδα
ad circumcifionem ; tantumau-
· κοινωνίας , ἵνα ἡμεῖς μὲν εἰς τὰ ἔθνη , tem pauperum vt meminiffe
·ἐκεῖνοι δὲ εἰς τὴν περιτομήν, μόνον δὲ τῶν mus. Horum mentionem in
πλωχῶν ἵνα μνημονεύωμεν . 9) Τούτων prefentia fecit. Dixit enim ,
ἐπὶ τῇ παρόντος ἀνέμνησεν. ἔφη γὰρ , Comes peregrinationis noftra or
· συνέκδημος ἡμῶν ἐχειροτονήθη σὺν τῇ dinatus eft cum hac gratia , qua
χάριτι ταύτῃ τῇ διακονεμένῃ ὑφ᾽ ἡμῶν , adminiftrata eft a vobis , hoc
N
τετέςι τῇ τῶν ἁγίων θεραπεία εἶτα eft , fanétorum fubfidio. Deinde
· ἐπήγαγε πρὸς τὴν αὐτῷ τῷ Κυρίῳ δό. fubiunxit : ad ipfius Domini glo-
riam ,

9 ) Ita diftinguendum putauimus , vt poft μνημονεύωμεν oratio clauderetur. Et

enim ad hoc vsque verbum producitur fermo Paulli ex epiftola ad Gala-
ras . Reliqua : Τούτων---- ἀνέμνησε Theodoretus addit. Vt verba erant diftin-
Sta a Sirmondo : μόνον δὲ τ . πτ. , ἵνα μνημονεύωμεν τούτων , ἐπὶ τ. π. ἀν ., Tan
tum autem pauperum vt horum meminiffemus , mentionem in præfentia fecit;
vix video quomodo intelligi potuiffent. Heruetus, qui fenferat incommodi
tatein verborum , pro μνημονεύωμεν putabat legendum effe : μνημονεύοιεν me-
miniffent , quamquain verterat : Vt folorum autem pauperum meminiffemus,
cos in præfentia in memoriam reuocauit. Nempe non animaduerterat , hæc :
μόνον --- μνημ . verba Paulli ex epiftola ad Galatas effe ,
■) Act, 13, 2. b) Gal, 2, 9. 10.
 332 B. THEODORETI INTERPRET.

riam , et deftinatam voluntatem ξαν , καὶ προθυμίαν ἡμῶν. αὐτὸς μὲν

noftram
laudatur. Iple autempropter
nosenim ifa γὰρ τέτοις ὑμνεῖται
ἐπὶδείκνυμεν , ἡμεῖς δὲ τὴν
noftram οἰκείαν προθυμίαν . λέγει δὲ
animi promptitudinem oftendi-
mus. Dicit etiam qua de caufa καί τινος χάριν τὸν τοσέτον 10 ) ἀπέςε-
tantum virum miferit.
10: Vi. λεν ἄνδρα . κ . Στελλόμενοι τέτο, μή τις
tantes hoc , ne quis nos vituperet ἡμᾶςμωμήσηταιἐν τῇ ἀδρότητι ταύτῃ
in bac plenitudine, qua miniftra- τῇ διακονεμένῃ ὑφ᾽ ἡμῶν . Ὑφος-
tur a nobis. Veremur ne quis
colle &tæ pecuniæ videns muititu . μεθα γὰρ μή τις τῶν συλλεγομένων
dinem , quippiam aliud exittimet : χρημάτων τὸ πλῆθος θεώμενος ἕτερά
ea de caufa multos , eosque ad τινα ὑπολάζῃ . τότε χάριν πολλὲς καὶ
mirabiles viros , ad huius mini θαυμασίεςἄνδρας εἰς τὴν τῆς διακονίας
fterii focietatein adfumo . 21. Pro ταύτης κοινωνίανλαμβάνω . κά . Προ-
widemus enim bona non folum co-
vam Deo ,fed ctiam coram homi: υνούμενοι καλὰ δ᾽ μόνον ἐνώπιον Κυρίε ,
nibus. Non contenti enimfo . καλλὰ καὶ ἐνώπιονἀνθρώπων. Οὐκαρ
1o Domini teftimonio , homines κέμενοι γὰρ μόνη τῇ τῇ Κυρίου μαρτυ-
etiam volunus et quæ in nobis ρίᾳ , ἀλλὰ καὶ τῆς ἀνθρώπες βελόμε
bona funt cognofcere , et prode θὰἀγαθά τε ἡμῖν συνειδέναι , καὶ τὴν
untem inde fructumn percipere . ἐντεῦθεν ὠφέλειανκαρπᾶσθαι κβ '. Συν
22. Milimus autem cum illis et
fratrem nofirum , quem probaui. πεπέμψαμεν δὲ αὐτοῖς τὸν ἀδελφὸν ἡ
mus in multis fape folicitum efe , υμῶν , ὃν ἐδοκιμάσαμεν ἐν πολλοῖς πολ-
Η
nunc aurem multo folicitiorem con- » λάκις σπεδαῖον ὄντα , νυνὶ δὲ πολλῷ
fidenzia multa in vos. Hunc σπεδαιότερον πεποιθήσει πολλῇ τῇ εἰς
quidem etiam laudauit , non de ,ὑμᾶς. Ἐπήνεσε μὲν καὶ τέτον , 8 δε
clarauit autein quisnam fit. Sunt δήλωσε δὲ ὅξις ἐξί· φασὶν αὐτόν τινες
qui eum Apollonium effe di-
cant , quia hunc * etiam mif. εἶναι τὸν᾿Απολλώ , ἐπειδὴ καὶ ὑπέχετο
furun in priore epiftola a ) eft πέμψαν αὐτὸν ἐν τῇ προτέρᾳ ἐπιτολῇ .
pollicitus . 23. Siue pro Tito , xγ . Εἴτε ὑπὲρ Τίτε , κοινωνὸς ἐμὸς ,
quieft focius meus, et in vos ad καὶ εἰς ὑμᾶς συνεργὸς , εἴτε ἀδελφοὶ
autor , fiue fratres nofiri apoftoli ἡμῶν , ἀπόςολοι ἐκκλησιῶν , δόξα Χρι-
ecclefiarum , gloria Chrifti . De 2
Tito quidein hoc dico , quod et » 58. Περὶ μὲν ἐν Τίτε τῦτό φημι , ὅτι
prædicationum mihi focius fue και το κηρύγματός μοι γεγένηται και
' . rit , et fit ad veftram vtilitatem νωνὸς , καὶ εἰς τὴν ὑμετέραν ὠφέλειαν
adiutor . De aliis autem , quod ἐςι συνεργός. περὶ δὲ τῶν ἄλλων , ὅτι ἀ
fint fratres noftri, et ecclefiarum δελφοὶ ἡμῶν , καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἀπό
legati , et gloria Domini Chrifti .
Qui enim vident eorum virtutis ςολοι , καὶ δόξα τῷ Δεσπότε Χριτό . οἱ
fplendorem , laudant Deum qui γὰρ ὁρῶντες αὐτῶν τὴν λαμπηδόνα τῆς
ab eis prædicatur . 14. Often . ἀρετῆς , τὸν ὑπὸ τότε κηρυτ ]όμενον ἀνυ
fionem ergo caritatis veftre , μνᾶσι Θεόν. κδ '. Τὴν ἔν ἔνδειξιν τῆς
et noftra gloriapro τοῦ ἀγάπης ὑμῶν , καὶ ἡμῶν καυχήσεως
bis , in illos oftendite , in fa- ὑπὲρ ὑμῶν , εἰς αὐτὲς ἐνδείξασθε , εἰς
απρόσω

το } ἀπέσειλα . Β.
4) 1 Cor. 16, 12.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS . CAP. IX . 333
3 Caritatis er-
υπρόσωπον τῶν ἐκκλησιῶν . Πάντατοί . ciem ecclefiarum .
νυν τῆς ἀγάπης ὑμῶν τὸν πλῶτον γυ . go veftræ opes omnes referate ,
et meas de vobis laudes confir-
μνώσατε , καὶ τὰς ἐμὰς περὶ ὑμῶνεὐφη- mate . Omnes enim ecclefias hoc
μίας κυρώσατε · πάσας γὰρ τὰς ἐκκλη- palto honorabitis.
σίας διὰ τέτων τιμήσετε .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ θ. CAPVT IX.

ά
9
α . Περὶμὲνγὰς τῆς διακονίας τῆς 1. Namdeminiferio quod fit in
y&ἰς τὰς ἁγίους περισσόν μοί
γές : 1 ) τὸ γράφειν ὑμῖν . β '. Οἶδα γὰρ mihi fcribire vobis. 2. Scio e-

τὴν προθυμίαν ὑμῶν , ἣν ὑπὲρ ὑμῶν nim promptum animum veftrum :

pro quo de vobis glorior apud Ma
· καυχῶμαι Μακεδόσι , ὅτι Αχαΐα πας aedones , quonam etAchaiapara-
πεσκεύαται ἀπὸ πέφυσιν . Ἐκεῖνα περὶ τὰ eft ab anno praterito .
τῶν τῇ χρεία διακονεμένων διεξελθών , illa de iis quæ ad necefitatem
περιτὴν ἐκάλεσε τὴν περὶ τῆς φιλοτι fubminiftrabantur effet perfecus
μίας παραίνεσιν 8 περιτὴν ὄντως ὑπο , tus , fuperuacaneam vocauit ex »
hortationem ad munificentiam :
λαμβάνων , ἀλλὰ τῇ τοιαύτῃ τῶν λόγων non fuperuacaneam reuera exiftis
μεθόδῳ πρὸς πλείω διεγείρων φιλοτι· mans ,fed hac loquendi ratione
μίαν. ὁ δὴ χάριν αὐτοῖς καὶ τὴν προθυ- ad maiorem munificentiam exci
μίαν μεμαρτύρηκε , καὶ ταύτην ἔφη τοῖς tans . Qua de caufa et eorum
Μακεδόσι πάλαι δεδηλωκέναι , ώτε και animi promptitudinem ornauit
fuo teftimonio , et eam fe dicit
ἐντεῦθεν ἐκάνους προθυμοτέρες γίνε olin Macedonibus fignificaffe , ita
θαι. τῦτο γὰρ ἐπάγει Καὶ ὁ ἐξ ὑμῶν 'vt illi exinde fierent promptiores .
ζῆλος ἠρέθισε τες πλείονας.» ῎Αξιον Hoc enim fubiungit : Ei veftra
δὲ θαυμᾶσαι τὸν θεῖον ἀπόςολον τὴν emulatio prouocauit multos . Ae
πνευματικὴν θεωρῶντας σοφίαν . διὰ μὲν quum eft autein diuinum apofto .
γὰρ Κορινθίων τῆς Μακεδόνας , διὰ δὲ Ium admirari , fpiritalein eius fae
Μακεδόνων τες Κορινθίες ἐπὶ τὴν ἀγα . Pientiamcontemplantes .PerCo
per Ma •
θὴν ἐργασίαν προέτρεψεν . γ '. Ἔπεμ cedones vero Corinthios ad bonum
υψα δὲ τὰς ἀδελφὲς , ἵνα μὴ τὸ καύ- opus adhortatus eft. 3. Mifi
σχημα ἡμῶν τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κενωθῇ ἐν mus autem fratres : vt ne quod glo-
υτῷ μέρει τέτω , ἀλλ᾽ ἵνα , καθὼς ἔλε . viamur de vobis euacuetur in bac
υγον ,παρεσκευασμένοι ἦτε . δ΄. Μήπως parte : fed ut , quemadmodum dixi ,

ἐὰν ἔλθωσι σὺν ἐμοὶ Μακεδόνες , καὶ Macedones mecum , et inuenerint

νεύρωσιν ὑμᾶς ἀπαρασκευάςες , καται- νος imparatos , eruhefcamus nos ,
ψχυνθῶμενἡμεῖς , ἵνα μὴ λέγωμεν ὑμεῖς, ut non dicamus vos , in hac fab
Often .
μὲν ἡ ὑποτάσει ταύτῃ τῆςκαυχήσεως. ftantia gloriationis.
Ἔδειξεν ἑαυτὸνἀγωνιῶντα , καὶ τῶν ψευ- dit follicitum fe effe , et ne 'falfi
laudes fubuereri :
δῶν ἐγκωμίων ὑφορώμενον τὸς ἐλέγχες , arguantur
ἵνα καὶ τῆς οἰκείας δόξης , καὶ τῆς τοῦ ντ et fuæ , et magiftri
διδασκάλε φροντίζοντες , φιλότιμοι περὶ gloriæ fatagentes , munifici fiant
ad

1) τοῦ γρ . Β .
334 F B. THEODORETI INTERPRET .
2
ad pecuniam impertiendam . 5. Ne τὴν τῶν χρημάτων μετάδοσιν γένωνται
cefarium ergo exiftimaui rogare yé. 2 ) Αναγκαῖον οὖν ἡγησάμην παρα-
fratres , ut praueniant ad vos , et
praperent antepromiJam benedi. εκαλέσαι τὲς ἀδελφὲς , ἵνα 3 ) προέλ
ftionem hanc paratam effe , fic ηθώσιν εἰς ὑμᾶς , καὶ προκαταρτίσωσι
quafi benediftionem , non tamquam υτὴνπροκατηγγελμένην εὐλογίαν ὑμῶν
auaritiam .
Nusquam largitio : » ταύτην ἑτοίμην εἶναι ἕτως , ὡς εὖλο ·
nem vocauit humanitatem , fed υγίαν ,καὶ μὴ ὡς πλεονεξίαν. Οὐδαμε
gratian (beneficium ) , et com-
municationem , et benedictionem . Φιλανθρωπίαν ὠνόμασε τὴν μετάδοσιν ,
Iubetautem eam fiericum lati. ἀλλὰ χάριν , καὶ κοινωνίαν , καὶ εὖλος
tia. Hoc enimdixit , Quafi be. γίαν. μετ᾿ εὐφροσύνης δὲ ταύτην κελεύει
nedictionem , et non tamquam aua- γίνεθαι τῦτο γὰρ εἶπεν ,ὡς εὐλογίαν,
sitiam . Qui enim eft quarus , καὶ μὴ ὡς πλεονεξίαν . ὁ. γὰρ πλεονε-
excruciatur : qui autem eft mu- κτίμενος ἀνιᾶται , ὁ δὲ φιλοτιμέμενος
nificus , lætatur.
tem arbitrio communicationis ἥδεται. ἐπειδὴδὲ τῇ ἐξουσίᾳ τῆςγνώμης
menfuram credidit , de eo necef τὸ τῆς μεταδόσεως ἐπίςευσε μέτρον ,
fario fuadet confentanea . 6. Hoc ἀναγκαίως καὶ περὶ τότε παραινεῖ τὰ
autem dico , Qui parce feminat , εἰκότα . ως . Τῦτο δὲ , ὁ σπείρων φειδο-
parce et metet , et qui feminat in ωμένως φειδομένωςκαὶ θερίσει, καὶ 4 ) ὁ
benedictionibus, in benedi&tionibus
et metet. Translatione admo . ωσπείρων ἐπ᾿ εὐλογίας , ἐπ᾿ εὐλογίας
dum apte vfus eft: et talem mu και θερίσει. ῎Αγαν ἁρμοδίως ἐχρήσα .
nificentiam nominauit feinen , be το τῇ μεταφορᾷ , καὶ σπόρον τὴν τοι
neficentia fructum multiplicem αύτην φιλοτιμίαν ὠνόμασε , τὸν πολύ .
fignificans : oftendit etiam eos χουν τῆς εὐποιΐας μηνύων καρπόν . ἐνε-
qui vtuntur parfimonia .
dicit meffem feminis quantita . δείξατο καὶ τὰς σμικρολογία χρωμένες,
tem confequi. Deinde rurfus τῇ ποσότητιτε σπόρε τὸν ἀμητὸν ἀκο
arbitrio relinquit . 7. Vnus . λουθεῖν εἰρηκώς · εἶτα πάλιν τῇ γνώμη
quisque prout deftinauit in corde παραχωρεῖ . ζ'. Ἕκαςος καθὼς προαι
fuo , non ex triftitia , aut ex ne- ηρείται τῇ καρδίᾳ , μὴ ἐκ λύπης ἢ
teffitate : hilarem enim datoren ανάγκης ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ
diligit Deus. Hoc etiam feri-
bens ad Romanos dixit a) , Qui Θεός. Τέτο καὶ Ῥωμαίοις ἐπιςέλλων
miferetur , in hilaritate . Oportet ἔφη , ὁ ἐλεῶν , ἐν ἱλαρότητι. χρὴ γὰρ
enim animi alacritatem pecunia ἡγεῖσθαι τῆς τῶν χρημάτων χορηγίας
largitioni precedere . Deinde eis τὴν τῆς ψυχῆς εὐθυμίαν . ὦτα αὐτοῖς
bene precatur , paternam beneuo ἐπεύχεται , τὴν πατρικὴν Φιλοτοργίαν
lentiam oftendens. 8. Potens
ἐπιδεικνύς . · ή . Δυνατὸς δὲ ὁ Θεὸς πᾶ
eft autem Deus omnem gratiam
abundare facere in vobis :vt in omni. ησαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς ,ἵνα
bus femper omnem fufficientiam ba . ἐν παντὶ πάντοτε πᾶσαν αὐτάρκειαν
bentes , abundetis in omne opus ἔχοντες περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον α
αγαθόν .

2 ) ἀναγκαῖα . Β. 3 ) προσέλθωσιν. Β . 4 ) ὁ σπι ε. εν. ε . εὔ, κ . θ . etiam commemo-

ratur ad Pfalin . 166 , 38. et integer verfus iisdem verbis ad Pfalin . 127, 2.
er Efa. 65 , 21.
a ) Rom . 12 , 8.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS CAP . IX .
335

αγαθόν . θ'. Καθὼς γέγραπται, ἐσκός- bonum . 9. Sicut fcriptum eft ,

» πισεν , ἔδωκε τοῖς πένησιν · ἡ δικαιοσύνη Difperfit , dedit pauperibus, iufti-
Et
μαὐτῶ μένει εἰς τὸν αἰῶνα . Καὶ τῶν tin
τίia eius manet in faculum .
diuinorum eis donorum diuitias ,
θείων αὐτῶς χαρισμάτων τὸν πλᾶτον ,
καὶ τῶν τῆς ἀρετῆς κατορθωμάτων et praclarorum virtutis operum
5 ) περιεσίαν ἐζήτησε . πᾶσαν γὰρ χάριν copiam poftulauit. Omnem enim
τα χαρίσματα λέγει , ἔργον δὲ ἀγαθὸν , gratiam dicit dona , feu chari-
finata : opus autem bonum , ge
τὰ εἴδη τῆς ἀρετῆς. εἰς καιρὸν δὲ και
nera virtutis . Opportune autem
τὴν προφητικὴν παρατέθηκε ( μαρτυ adiecit etiamn , propheticum tefti
ρίαν , σαφῶς διδάσκουσαν ὡς ἡ τῶν χρη-
μάτων ὑπεροψία τὴν αἰώνιον φύει δίκαι. monium , quod aperte docet ex
οσύνην . Ὁ δὲ ἐπιχορηγῶν σπέρμα pecuniæ contemptu nafci vitamn
æternam . 1o. Qui autem ad
τῷ σπείροντι , καὶ ἄρτον εἰς βρῶσιν χρ.
miniftrat femen feminanti , et pa- 1
εξηγήσαι , καὶ πληθύναι τὸν σπόρον ὑ- nem ad manducandum praftet , et
ἡμῶν , καὶ αὐξήσαι τὰ γεννήματα τῆς * et
multiplicet femen veftrum ,
ειδικαιοσύνης ὑμῶν . ια. Ἐν παντὶ πλεῖ
augeat fruges iuftitia veftra :
„ ζόμενοι , εἰς πᾶσαν απλότητα , ἥτις
τ . Vt in omnibus locupletati ab
κατεργάζεται δι᾿ ἡμῶν εὐχαρισίαν τῷ
undetis in omnem fimplicitatem ,
„ Θεῷ . Οὐχ ἁπλῶς τὴν εὐχὴν τῇπαρ- quer operatur per nos gratiarum
αινέσει συνήρμοσεν , ἀλλὰ διδάσκων τὸν aftionem Deo . . Non temere
τῆς θέας δυνάμεως πλᾶτον , καὶ ὅτι votum cum fuafione coniunxit ,
δύναται μὲν αὐτὸς ἅπασιν ἀφθόνως χρ : fed docens opes diuinæ poten-
ρηγᾶντἀγαθά .αὐτὸς γὰρκαὶ τὸν σπό : tie , et quod ipfe quidem poffit
ρον ἐξ ἀρχῆς δέδωκε τοῖς ἀνθρώποις , abunde omnibus bona fuppedi
αὐτὸς και τέτον εἰς τὴν γῆν καταβαλ . tare , Ipfe enim et femen ab
λόμενον τρέφει , καὶ τὴν ἐκ τότε τρο- initio dedit honinibus , ipfe quo-
φὴν τοῖς ἀνθρώποις πορίζει τῆς δὲ ὑμε ·
nutrit, et ex eo prabet homi-
τέρας ὅμως προμηθέμενος ὠφελείας ,
nibus nutrimentum . Veftræ ta- *
δι᾽ ὑμῶν βούλεται τὲς δεσμένους ἀπο- men vtilitatis curam gerens , vult
λαύειν τῶν ἀναγκαίων . σπόρον μέν τοι eos qui indigent a vobis accipere
πάλιν τὴν εὐποιίαν ἐκάλεσε · γεννήματα neceffaria . Semen autem rurfus
δὲ δικαιοσύνης ; τὴν ἐκ ταύτης βλατά . vocauit beneficentiam : iuftitia
νουσαν ὠφέλειαν · ἀπλότητα δὲ τὴν φι- autegerm
ea m frug es,: vtili
inat citatemquæ au-
fimplitatem ex

λοτιμίαν .ὁ γὰρ λογισμοῖς περιτλοῖς και tem , munificentiam . Qui enim

χρημένος τῆς σμικρολογίας τὸ πάθος fuperfuis cogitationibus indi-
εἰσδέχεται . . ιβ '. Ὅτι ἡ διακονία τῆς λεί- 1 get , is parcitatis vitium facile
incurrit . 12. Quanian minifte
υεργίας ταύτης 8 μόνον ἐςὶ προσανα-
rium buius officii non folum fupples
υπληρᾶσα τὰ ὑπερήματα τῶν ἁγίων , , ea quæ defunt fandtis , fed etiam
ἀλλὰ καὶ περισσεύεσα διὰ πολλῶν εὖ-
αὐundat per multasgratiarum altio-
υχαριςιῶν τῷ Θεῷ , ιγ '. Διὰ τῆς δοκιμῆς . nes Domino , 13. Per proba-
ητῆς διακονίας ταύτης δοξάζοντες τὸν tionem minifteris huius glorificantes
Deum,
ε ) τὴν περιουσ . Β.
 TI PRET
DORE
336 B. THEO INTER .

| Deum . Ne exiftimetis , inquit, „ Θεόν. Μὴ νομίσητέ, φησιν, ἓν ἐκ τε

vnicum hac in re facinus edi , et δε κατορθέσθαι τῷ πράγματος , καὶ μό
foli fanétorum inopiæ fuccurri :
nam alios quoque fructus multo νην τῶν ἁγίων τὴν ἔνδειαν θεραπεύεθαι .
maiores ( munificentia ) producit . καὶ γὰρ ἑτέρες φύει πολλῷ μείζες καρ
Efficit enim vt per omnia vniuer . πές . παρασκευάζει γὰρ διὰ πάντων
forum Deus laudetur . Dicit at. τὸν τῶν ὅλων ὑμνεῖσθαι . Θεόν. λέγει δὲ
tem etiam propter quæ laudetur . καὶ ἐπὶ τίσινὑμνᾶται . Ἐπὶ τῇ ὑπο-
In obedientia confeffionis veftra in
euangelio Chrifti, et fimplicitate nταγῇ τῆς ὁμολ ογία ς ὑμῶν εἰς τὸ εὖ-
communicationis veftra in illos, et υαγγέλιον τῇ Χρισε , καὶ ἁπλότητι τῆς
in omnes , 14. Et in ipforum obfe- κοινωνίας εἰς αὐτὸς , καὶ εἰς πάντας ,
cratione pro vobis defiderantium vos y ιδ΄. Καὶ αὐτῶν δεήσει ὑπὲρ ὑμῶν ἐπι
propter eminentem gratiam Dei in » ποθέντων ὑμᾶς διὰ τὴν ὑπερβάλλεσαν
vobis . Videntes enim quomodo
diuinam prædicationem fufceperi. και χάριν τῷ Θεῷ ἐν ὑμῖν ., Ὁρῶντες γὰρ
tis , etquomodo vos ipfosDomi. ὅπως μὲν τὸ θεῖον ἐδέξασθε κήρυγμα 2 ,
no fubieceritis . afpicientes etiam όπως δὲ ὑμᾶς αὐτὲς ὑπετάξατε τῷ Δε-
munificentiam infanctos , non il- σπότῃ , θεωρῶντες δὲ καὶ τὴν περὶ τῆς
los folos qui agunt Hierofolymis , αγίες φιλοτιμίαν, ἐν ἐκείνες μόνες τες
fed alios etiam qui funt vbique ἐν Ἱεροσολύμοις διάγοντας , ἀλλὰ καὶ τὲς
terrarumi , Deum ,qu" i horum ὁπεδήποτε , τὴν δοξολογίαν προσφέρεσι
caufa eft , gloria afficiunt. Vos
quoque precum , quæ ab illis pro τῷ τέτων αἰτίῳ Θεῷ · καρπᾶσθε δὲ καὶ
.
vobis offeruntur , fructus percipi. ὑμεῖς τὰς ὑπὲρ ὑμῶν ὑπ᾽ ἐκείνων προσ-
tis . Vos enim valde amant , φερομένας δεήσεις . σφόδρα γὰρ ὑμᾶς
dum Dei in vosmunificentiam in- ποθέσι , τὴν περὶ ὑμᾶς τῇΘεᾶ φιλοτι
telligunt . . 5. Gratias autem Deo
fuper inenarrabili dono eius. " Moς μίαν μανθάνοντες . κ" ιέ. Χάριςδὲτῷ
eft apoftolo Deum laudes , quan . »29Θεῷ ἐπὶ τῇ ἀνεκδιηγήτῳ αὐτῷ δωρεά . ,
do diuinam aliquam difpenfatio . Σύνηθες τῷ ἀποτόλῳ τὸν Θεὸν ἀνυμνεῖν
nem expofuit . Cuius autem do . ὅταν περί τινος τῶνθείων οἰκονομιῶν διε-
num eft inenarrabile ,quomodo ξίῃ . ᾧ δὲ ἡ δωρεὰἀνεκδιήγητος , πῶς ἡ ἐσία
* poteft * eius natur a comprehen-
di ? Hæc de fandorum fubuen . καταληπτή ; ταῦτα περὶ τῆς τῶν ἀ
?
tione perfecutus , incipit dein . γίων θεραπείας διεξελθὼν , ἄρχεται
ceps aduerfus illos impoftores λοιπὸν τὴν κατὰ τῶν ἀπατεώνων ἐκε-
accufationem texere : atque ipfos νων ἐξυφαίνειν κατηγορίαν · ἅπτεται δὲ
quoque tangit Corinthios , in- καὶ αὐτῶν Κορινθίων ,αἰνιτόμενος ως
nuens quosdam ex ipfis illorum
τινες ἐξ αὐτῶν ταῖς ἐκείνων ψευδολο
mendaciis abreptos effe.
γίαις ὑπήχθησαν .
CAPVT X. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ .

pfe autem ego Paulus obfecro κά .

na .Αὐτὸ
A ς δὲ ἐγὼ Παῦλος παρακας
modeftiam Chrifti , qui in facie πραότητος
quidem humilis fum inter vos , y καὶ ἐπιεικείας , τῷ Χρισε , ὃς κατὰ
abfens autem confido invO- νουπρόσωπον μὲν ταπανὸς ἐν ὑμῖν , ἀπὼν
bis . 2. Rogo autem VOS ne η δὲ θαῤῥῶεἰς ὑμᾶς. β '. Δεόμαι δὲ τὸ μὴ

παρων
 EPIST. II . AD CORINTHIOS , CAP. Χ . 337

παρὼν θαῤῥῆσαι τῇ πεποιθήσει ᾗ λο- prafens audeam per eam confiden-

> qua exiftimor audere in
και γίζομαι τολμῆσαι ἐπί τινας τὲς λογι. tiam
quosdam qui arbitrantur nos
» ζομένες ἡμᾶς ὡςκατὰ σάρκα περιπα . tamquam jecundum carnemambu
τῶντας. „ Οἱ ἐξ Ιεδαίων πεπιτευκό- lare. Qui ex Iudæis credide-
τες , καὶ τὴν νομικὴν πολιτείαν μετιέ- rant , et legalem vitamn fequi iu-
ναι παρεγγυῶντες , ἐκακηγόρεν τὸν θεῖον bebant , diuinum apoftoluim ma-
1 ἀπότολον , εὐτελῆ μὲν αποκαλῶντες , καὶ lediétis impetebant , viken appel-
lantes , et idiotam , dicentesque
ἰδιώτην , λέγοντες δὲ αὐτὸν λάθρα φυ- ipfum clam quidem legem fer-
πλάταν τὸν νόμον , προφανῶς δὲ τῦτο μὴ
vare , aperte autem hoc non fa-
ποιεῖν διὰ τὴν τῶν ἐξ ἐθνῶν πεπιτευκό- cere propter eorum inbecillit
a-
των ἀσθένειαν . τὸ γὰρ κατὰ σάρκα πε- tem , qui ex gentibus credide .
ριπατῶν , ἀντὶ τῇ κατὰ ι ) τὸν νόμον πο- rant. Secundum carnem enim im-
A
· λιτεύεσθαι τέθεικε. τὸ δὲ αὐτὸς ἐγὼ fecundbulare , pofuit pro eo quod eft ,
um legem viuere. Illud
Παῦλος πολλὴν ἔμφασιν ἔχει τῆς ἀπο- autem , Ipfe ego Paulus , magnum
Σολικῆς ἀξίας˙ ἀναμιμνήσκει γὰρ αὐτὲς habet pondusauctoritatis apofto-
τῶν παρ᾿αὐτοῖς γεγενημένων θαυμάτων , licæ . Renouat enim illis memo-
καὶ τῶν δι᾽ αὐτῷ παραχεθέντων αὐτοῖς riam miraculorum quæ apud eos
χαρισμάτων . τῆς δὲ τῷ Χρισῷ πραότη . falta funt , et donorum quæ eis
διδάσκων ὅτι per ipfum donatafunt. Chrifti
τος καὶ ἐπιεικείαςἐμνήσθη,
quoque manfuetudinis et benigni-
ταύτης
~ ὢν ζηλωτὴς μετρίῳ κέχρηται tatis meminit , dacens quod vt
τῷ φρονήματι , καὶ τὴν ἀποςολικὴν ἐκ huius amulator moderatione
ἐπιδείκνυσι ἐξεσίαν . » γ . 2 ) Ἐν σαρκὶ vtatur , et apoftoliçam non often-
γὰρ περιπατῶντες , 8 κατὰ σάρκα dat poteftatem . 3. In carne enim
„ 5ρατευόμεθα . Σάρκα γὰρ περικεί. ambulantes , non fecundum carnens
Carne enim circum-
μενοι , τοῖς τῆςσαρκὸς ἐκ ακολεθεμεν dati, carnis affeâtiones
non fe-
παθήμασι . κδ '. Τὰ γὰρ ὅπλα 3 ) τῆς quimur . 4. Nam arma militiæ
„ 5ρατείας ἡμῶν ἐ σαρκικά , ἀλλὰ δυνα- nofira , non carnalia , fed potentia
Στὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρω- Deo ad deftrutionem munitionum ,
υμάτων. ‫ ور‬Ὅπλα γὰρ ἔχομεν τε πνεύ . Habemus enim arma , dona Spi
ritus , per quæ viétores euadi-
ματος τὰ χαρίσματα , δι᾿ ὧν νικηφόροι mus et eos qui refiftunt Do-
γινόμεθα , καὶ τὰς ἀντιτάνοντας ὑπο- mino fubiicimus. Deinde muni
τάτ] ομεν τῷ Δεσπότῃ . ὦτα σαφέςερον tiones apertius oftendit. Con-
9
τὰ ὀχυρώματα δείκνυσι. 4 ) Λογισμές filia deftruentes , 5. Et omnem
καθαιρῶντες , έ. Καὶπᾶν ὕψωμα ἐπαι- altitudinem extollentem fe aduer
ωζόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τῷ Θεῷ , fus fcientiam Dei , et in captiui.
tatem redigentes omnem intel-
5 καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς leftum
lectum in obfequium Chrifti .
ἢ τὴν ὑπακοὴν τῷ Χρισῇ. , Ωσπερ ναὸς Quemnadmodum tempia Dei fan-
τῷ Θεῷ τὰς ἁγίες ὠνόμασεν, ὅτως όχι- ftos vocavit , ita eos qui fe iam1-
pierati

1 ) τὸν omiffum in.B. 2) Eadem nofter habet ad Cant. 2 , 14. 3 ) τῆς σρατείας
omittit in Philotheo.c. 21. quamquam ibi cetera omnia verfus 3-5, habet,
1 itemque ad Zach . 9 , 13. 4) λογισμές - Χρισό. Ita et nofter in Philotheo c. 8 .
B. Theod. Tom. IIL Y
 ORETI RET
338 B. THEOD INTERP . 1

pietati * inanciparunt , munitiones ρώματα 5 ) διαβόλε τες τῇ δυσσεβεία δε

diaboli, Eos , inquit , veluti bel- δελωμένες , τέτες, φησὶ, καθάπες τι
Io captos ex acie ducentes , ad
νὰς δορυαλώτες , ἀπὸ τῆς παρατάξεως
vniuerforum Regem adducimus ,
ἄγοντες , τῷ βασιλεῖ τῶν ὅλων προσφέ
et vt eius legibus viuant effici
mus. 6.Et in promptu habentes ζομεν , καὶ τοῖς τότε νόμοις παρασκευάς
vlcifci omnem inobedientiam , cum ζομεν ἕπεσθαι. „ ς . Καὶ ἐν ἑτοίμῳ ἔχον
impleta fuerit veftra obedientia.
τες ἐκδικῆσαι πᾶσαν παρακοὴν, ὅταν
Patientiæ caufam expofiiit. Ex. κ „ πληρωθῇ ὑμῶν ἡ ὑπακοή . Τὴν τῆς
fpeftainus , inquit , vt ferinone et
adhortatione plurimis perfuadea μακροθυμίας αἰτίαν δεδήλωκεν. ἀναμέ
mus : deindeita puniamnus eos qui νομεν γάρ , φησι, λόγῳ πᾶσαι καὶ παρ
diutius conantur refiftere . 7. Quæ αινέσει τες πλάτες, εθ᾽ ὅτως κολᾶσαι
fecundum faciem funt videtis Le· τὲς ἐπὶ πλεῖσον ἀντιτείνειν ἐπιχειρῶν.
gendum eft per interrogationem . τας. ζ .Τὰ καλὰ πρόσωπονβλέπετε ; »
Vultis ,
noltram probare , et res noftras Κατ᾽ ἐρώτησιν ἀναγνωςέον · δοκιμάζειν ,
examinare ? Hoc ergo exacte fa- Φησὶν , ἕκασον ἡμῶν βέλεσθε , και τα
cite. Si quis confidit fibi Chrifti καθ᾿ ἡμᾶς ἐξετάζειν ; ἐκῶν σὺν ἀκρι
fe effe , hoc cogitet iterum apud Seᾳ τότο ποιήσατε . Εἴ τις πέποιθεν
fe , quia ficut ipfe Chrifti eft ,ita „ ἑαυτῷ Χριςὦ εἶναι,τῦτο λογιζέθω πά
et nos . Interim quod ad ipfum ,, λιν ἀφ ' ἑαυτῷ , ὅτι καθὼς αὐτὸς Χρι-
inquit , cognomen attinet non
fumus inferiores. Chrifti’enim 958 , ὅτῳ καὶ ἡμεῖς. Τέως , φησὶ, κατ '
appellatione nos quoque illuftra . αὐτὴν τὴν ἐπωνυμίαν ἐκ ἠλατώμεθα
mur. Valde autein fapienter fa .. τῇ γὰρ τῇ Χριςᾶ προσηγορία καὶ ἡμεῖς
ftorum comparationem in extre: λαμπρυνόμεθα . σοφῶς δὲ ἄγαντὴν τῶν
mum locum reiecit , primnamn au- ἔργων παρεξέτασιν τελευταίαν κατέλι
temn pofuit æqualitatem ex ap-
aP πε , πρώτην δὲ τὴν ἀπὸ τῆς προσηγο
pellatione. Deinde fubiungit :
8. Nam etfi ampliusaliquid glo ρίας ισότητα τέθεικεν . εἶτα ἐπάγε
vintus fuero de poteftate nofira , κη. Ἐάν τε γὰς καὶ περισσότερόν τι
quam dedit nobis Dominus in καυχήσωμαι καὶ περὶ τῆς ἐξεσίας ἧς
adificationem ; et et nonad deftru- ; ἔδωκεν ὁ Κύριος ἡμῖν εἰς οἰκοδομὴν , καὶ
non ad deftru-
Etionem veftram , non erubeftam . ".& κ εἰς καθαίρεσινὑμῶν, ἐκ αἰσχυνθήσο-
Oftendit fe lubenter prætermitte-
„μαι. » Ἔδειξεν ὡς ἑκὼν παραλιμπάνει
re donorum diuitias : poteftatem των χαρισμάτων τὸν πλᾶτον˙ τὴν δέγε
aute m fe accep iffe dixit ad ædi-
ficationem , et non ad deftrudio . ἐξεσίαν εἰληφέναι εἴρηκεν εἰς οἰκοδομὴν,
nem , oftendens illos facere con . καὶ ἐκ εἰς καθαίρεσιν , δεικνὺς ἐκείνες
trarium , et nolle quidem adifica- τεναντίον ποιῶντας , καὶ οἰκοδομεν μὲν
re , alienos autem laboresdeftrue & βελομένες , τὲς δὲ ἀλλοτρίες πόνες
re conari .
9.Vt non exiftimer καθαιρῶν πειρωμένες ,
terrere θ '. Ἵνα μὴ δό
tamquam vos per epifto . ὡς ἐκφοβἂνὑμᾶς διὰ τῶν ἐπιτολῶν
las : vo . Quoniam quidem epίβο . υξω
la , inquiunt , graues fint, et for . mi. Ὅτι αἱ μὲν. ἐπιςολαί , φησι, βαρείαι
↑ tes : prafentia autem corporis » καὶ ἰχυροί, ἡ δὲ παρεσία τε σώματος
infirma , et fermo contemptibilis. 9 ασθενὴς , καὶ ὁ λόγος ἐξεθενημένος · και
Ταῦτα
5 ) τῖ διαβ . Β .
 EPIST. II. AD CORINTHIOS . CAP . X.
339
Ταῦτα περὶ αὐτῷ λέγειν εἰώθεσαν οἱ Hæc de ipfo dicere confueue-
>
ταῖς κατ᾽ αὐτῷ κεχρημένοι διαβολαῖς , tant qui calumniis aduerfus
= ὅτι μεγαλοῤῥημονεῖ μὲν ἀπων, παρὼν δέ ipfum vtebantur , quod abfens
quidem verba loqueretur magni-
ἔζιν εὐτελὴς καὶ λίαν ἀπαίδευτος . fica , præfens autem vilis eflet ,
για. Τῦτο N λογιζέσθω ὁ τοῦτος , ὅτι οἷοι et admodum indoftus. 11. Hoc
ἐσμὲν τῷ λόγῳ δι᾽ ἐπιτολῶν ἀπόντες , cogitet qui eiusmodi eft, quod quad
„ τοιῶτοι καὶπαρόντες τῷ ἔργῳ ., Δυνά. les fumus verbo per epiftolas ab
μεθὰ γυμνῶσαι τῆς ἀποτολικῆς ἀξίας Jentes , us
Poffum tales apoftol
et prafen in faito.
icætesdignita tis
τὸ μέγεθος , καὶ τὰ πράγματα δεῖξαι aperire magnitudinem
et
συνομολογενα τοῖς γράμμασιν . ιβ '. Οὐ
oftendere cumliteris confentire .
υγὰρ τολμῶμεν ἐγκρῖναι ἢ συγκρῖναι 12. Non enim audemus inferere *
ἑαυτές τισι τῶν ἑαυτὸς συνιφανέντων : aut conferre nos quibusdam , qui
κι ἀλλ᾽ αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς ἑαυτὸς μετρῶν. feipfos commendant , fed ipfe in fe
κτες, καὶσυγκρίνοντες ἑαυτοῖςἑαυτές, τρείςδε ipfos metientes, etfibi ipfis
Je ipfos comparantes non intelli-
586 )συνιᾶσιν . Ασαφῶςἅπαν τὸ χώ- gunt . Obfcure totum hunc lo-
ριον τέτο γέγραφεν , ἐναργῶς ἐλέγξαι cum fcripfit , auditores nolens
η τῆς αἰτίες & βελόμενος . λέγει δὲ τότο , aperte redarguere. Hoc autem
· ἐκεῖνοι εἰς ἑαυτὸς ἀποβλέποντες,μόνες dicit , Illi in feipfos refpicientes
μεγίςες ἑαυτὸςὑπειλήφασιν · ἡμᾶς δὲ fefit folos
autem vt nosexittimant:
maximos ab
noftra , ficut
μὴ γένοιτο κατ᾽ ἐκάνες τὰ καθ᾿ ἡμᾶς æftimemus . Hoc autem
αὐτὲς ἐξετάσαι . τῦτο δὲ διὰ τῶν ἑξῆς per fequentia docet apertius .
1
- διδάσκει σαφέςερον . ιγ΄. Ἡμεῖς δὲ ἐκ 13. Nos autem non in immenfum
τα
πεἰς τὰ ἄμετρα καυχησόμεθα , ἀλλὰ gloriabimur : fed fecundum menfit-
ram Deu
·· κ κατὰ τὸ μέτρον τε κανόνος ,ᾧ ἐμέρι- bis regula vt perueneft
æ , menfus
s men,furqua erino-
mus
» σεν ἡμῖν ὁ Θεὸς μέτρε ἐφικέσθαι ἄχρι
» καὶ ὑμῶν. Μέτρον κανόνος τὴν ὑπὸ vsque ad vos. Menfuram regu-
la vocauit gratiam a Deo da-
· Θεῷ δεδομένην ἐκάλεσε χάριν . ταύτην tam. Hanc enim munificus.
- γὰρ ὁ μεγαλόδωρος διένειμε τοῖς πιςεύ8 . Deus impertiit iis qui credunt.
1 οι τέτο καὶ Ῥωμαίοις ἐπιτέλλων ἔφη , Hoc etiam dixit fcribens adRoma
ἑκάτῳ ὡςὁ Θεὸς ἐμέρισε μέτρον πίτεως˙ nos, a ) Vnicuique vt Deus partitus
- λέγει δὲ ὅτι τὴν τὸ φρονήματος περι- eft menfuram fidei. Dicit autem ,
κόπλομεν ἀμετρίαν , εἰς δὲ τὴν δεδομένην Imodicum faftum amputamus ,
ἀποβλέπομεν χάριν , καὶ ἴσμεν ὅτι μέ. ad datam autem gratiam refpici
χρις ὑμῶνὁ ἡμέτερος ἔφθασε δρόμος. inus, et fcimus curlumnoftrum ad
vos vsque perueniffe . Hoc enim
τέτο γὰρ διδάσκει τὰ ἑξῆς, ιδ΄ . Οὐ docent quæ fequuntur . 14. Non
η γὰρ ὡς μὴ ἐφικνύμενοι εἰς ὑμᾶς, ὑπερ . enim quafinon pertingentes ad vos,
2 ·ἄχρι γὰρκαὶ ὑμῶν fuperextendimus nos. Vsque ad vos
5εκτείνομεν ἑαυτές
ἐφθάσαμεν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τῇ Χρι- enim peruenimus in euangelio Chri-
"
958 , ιέ . Οὐκ εἰς τὰ ἄμετρα καυχώμε- fti , 15. Non in immenfum glovian-
ὔνοι ἐν ἀλλοτρίοις 1) κόποις , ἐλπίδα δὲ res in alienis laboribus : fpem autem
Ya babentes
6 ) συνιᾶσιν . Β. 7 ) πόνοις . Β.
4) Rom. 12, 3.
340 B. THEODORETI INTERPRET .

habentes erefcentis fidei veftra , in „ ἔχοντες αὐξανομένης τῆς πίςεως τ

gobis magnificari fecundum regum μῶν , ἐν ὑμῖν μεγαλυνθῆναι κατὰ τὸν
lam noftram in abundantiam :
16. Etiam in illa que vltra vos 19 κανόνα ἡμῶν εἰς περισσείαν , κ΄. Εἰς
funt euangelisare : non in aliena y» τὰ ὑπερέκεινα ὑμῶν εὐαγγελίσαθαι ,
regula in iis quæ praparata funt 98κ ἐν ἀλλοτρίῳ κανόνι εἰς τὰ ἕτοιμο
gloriari. Nos data menfura "καυχήσασθαι. Ἡμεῖς τῷ δεδομένῳ
.
vfi fumus , et noftra ad illam κεχρήμεθα μέτρῳ , καὶ πρὸς ἐκεῖνο με
metimur. Scimus autem quod
τρῶμεν τὰ καθ᾿ ἡμᾶς . οἴδαμεν δὲ ὅτι
etiam ad vos vsque venerimus ,
et ad vos diuinum euangelium και μέχρις ὑμῶν ἐληλύθαμεν , καὶ τὸ
attulerimus . Speramus autem et θεῖον ὑμῖν προσενηνόχαμεν εὐαγγέλιον
iam vlterius progredi , vobis fci. ἐλπίζομεν δὲ καὶ περαιτέρω προβῆναι .
licet fide confirmatis , et de no · ὑμῶν δηλονότι τῇ πίςει βεβαιωμένων
Aris laboribus teftimonium fe
sentibus . Abfitenim vt de alie . καὶ τοῖς ἡμετέροις πόνοις προσμαρτυ
nis fudoribus nos iaâteinus. ρόντων . μὴ γὰρ γένοιτο ἡμᾶς ἐπὶ τοῖς
Hoc enin dixit, Non aliena re- ἀλλοτρίοις ἱδρῶσι μέγα φρονεῖν. τέτο
gula in iis que praparata funt γὰρ εἶπεν , ἐκ ἐν ἀλλοτρίῳ κανόνι, εἰς τὰ
gloriari. Illos autem fignificat , ἕτοιμα καυχήσασθαι. αἰνίτζεται δὲ ἐκεί
qui nondum crèdentibus nolunt νες , τὲς τοῖς μὲν ἐδέπω πεπιτευκόσι
pradicare , fed eosqui pradica κηρύττειν ἐχ αἱρεμένες ,τὸς δὲ τὸ κή
tionem acceperunt conantur cor-
rumpere. Quia autem fepe di ρυγμα δεξαμένες διαφθείραν ἐπιχει.
xit Gloriamur , ne quis eum re- ζῶντας . ἐπειδὴ δὲ πολλάκις εἶπε καυχώ
vera de fe magnifice fentire exi μεθα , ἵνα μή τις αὐτὸν ἀληθῶς μέγα
ftimaret , neceffario fubiunxit :
17. Qui autem gloriatur , in Da: Φρονεῖν οἰηθῇ , ἀναγκαίως ἐπήγαγεν
miro glorietur . Non enim de maϚ΄. Ὁ δὲ καυχώμενος ἐνΚυρίῳ καυχά
nobis ipfis nos iactamus , fed » πω. » Οὐδὲ γὰρ ἐφ᾽ ἑαυτοῖς σεμνυνό-
in donis diuinis exfultamus , μεθα , ἀλλ᾽ ἐπὶ ταῖς θείαις ἀγαλλόμε
•18. Non enim qui feipfumcommen. θα δωρεαῖς. „ τή . Οὐ γὰρ ὁ ἑαυτὸν
, συν·
dat , ille probatus eft , fed quem ωιζάνων ἐκῶνός ἐςιδόκιμος , ἀλλ᾿ ὃν ὁ Κύα
Deus commendat. Non enim
oportet nobis ipfis tribuere vit. ηριός συνίζησιν. Οὐ γὰς ἑαυτοῖς προσ
tutis teftimonium , fed diuinam ήκε προσμαρτυρῶνἀρετὴν , ἀλλὰ τὴν
exfpectare fententiam . Deinde θείαν ψῆφον προσμένειν . εἶτα μέλλων
cum effet laudes fuas commemo- τὲς οἰκείες ἐπαίνες διεξιέναι πρόθερα
raturus , aures præmunit , ean πεύει τὴν ἀκοὴν , ἀφροσύνην τὸ πρᾶγμα
rem appellans ftultitiam . καλῶν .

CAPVT XI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ .

tinam fuftineretis modicum

Vrinam ΟΦελον ἀνέχεσθέ με μικρὸν τῇ
quid infipientia med . No-
ἀφροσύνη . Οἶδά , φησιν ,
vi, inquit , non oportere eos qui ὡς ἐπροσήκει τοῖς αγχινοίᾳ κεκοσμημέ
prudentia ornati funt , proprias
laudes recentere : fed hoc cogor νοις οἰκείες ἐπαίνες διεξιέναι ἀναγκάζο .
facere . Suftinere ergo paruam inti. μαι δὲ τῦτο ποιεῖν · ἀνέχεσθε τοίνυν μια
pientiam . Deinde etiam moratius : κρᾶς ἀφροσύνης . ὦτα ἠθικώτερον ,
»AД
 EPIST . II. AD CORINTHIOS . CAP . XI. · 341

Δάκνυσι et fupportate me. Indicat

᾿Αλλ
5) ὰ καὶ ἀνέχεσθέ με . Δάκνυ σι δὲ Sed et
καὶ τὸν τῶν εἰρημέ νων σκοπόν. m t
β '. Ζη . autem quorfu fpecten quæ di-
Qta funt . 2. Aemulor enim vos
πλῶ γὰρὑμᾶς Θεῦ ζήλῳ 1) ήρμοσά . Dei emulatione . Defpondi enim
η μῆν γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον δ vos vni viro virginem caftam ex-
"
ε γνὴν παραςῆσαι τῷ Χρισῷ . γ . Φο- bibere Chrifto . 3. Timeo autem
βᾶμαι δὲ μή πως ὡς ὁ ὄφις Εὔαν ἐξη- ne ficut ferpens Euam feduxit
υπάτησεν ἐν τῇ πανεργίᾳ αὐτῷ , ὅτω aftutia jua , ita corrumpantur fenfus
μftri ( auerfi )a fimplicitate queeft
» φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς Pronubus vefter fui ,
in Chrifto.
ἁπλότητες τῆς εἰς τὸν Χρισόν . Προ- et nuptiarum conciliator : per me
- μνήτωρ ὑμῶν ἐγενόμην ,και το γάμε με jponti dona accepiftis. Qua de
σίτης˙ δι᾽ ἐμῶ ἐδέξασθε τῷ νυμφίε τὰ caufa de vobis zelotypiain con-
δῶρα . ᾗ δὴ χάριν ζηλοτύπως διάκειμαι , cipio , metuens ac formidans ne
δεδιὼς καὶ τρέμων μὴ τῆς ἁπλότητος veltram fimplicitatem horum fu-
peret afturia . Totam ergo ec-
· ὑμῶν ἡ τέτων περιγένηται πανεργία . clefiam virginem appellauit , fin-
πᾶσαν μέντοι τὴν ἐκκλησίαν παρθένον ceritatem fidei ita vocans . Ne-
ὠνόμασε , τῆς πίςεως τὸ ἀκραιφνὲς ὅτω que * enim omnes qui credunt
1 καλῶν. καὶ γὰρ παρθενίαν ἅπαντες οἱ virginitatem profitentur : fed opor-
πιςεύοντες ἐπαγγέλλονται ἀλλὰ τῷ ~ tet omnes ornari fincera fide.
Valde autem appofite non dia-
γνησίῳ τῆς πίςεως ἅπαντας προσήκει boli,fed ferpent is
memi nit ,often-
διακοσμείσθαι . σφόδρα δὲ ἁρμοδίως ἐ τῷ dens et hos quoque ficut fer
διαβόλε , ἀλλὰ τῷ ὄφεως ἐμνημόνευσε , pentem effeftos effe membra dia-
δεικνὺς καὶ τέτες τῷ ὄφει παραπλη- boli. Quin etiam damnum ipfum
σίως ὄργανα τῇ διαβόλε γεγενημένες . vocauit corruptionem , quoniam
ipfos quoque virginem appellauit.
καὶ αὐτὴν δὲ τὴν βλάβην φθορὰν προσ- alium
ηγόρευσεν , ἐπειδὴ καὶ αὐτὲς παρθένον 4.Nam fi is qui venit
um t
Chrift prædica , quem non præ
ὠνόμασεν . „ δ' . Εἰ μὲν γὰρ ὁ ἐρχόμενος dicauimus , aut alium fpiritum ac
ἄλλον Ἰησῶν κηρύσσει , ὃν ἐκ ἐκηρύξαμεν , cipitis, quem non accepiftis , aut aliud
‫اد‬ euangelium quodnon recepiftis , re-
υἢ πνεῦμα ἕτερον λαμβάνε ]ε ὃ ἐκ ἐλάζει
ητε, ‫و‬ἢ‫ ا‬εὐαγγέλιον ἕτερον ὃ ἐκ ἐδέξασθε , te pateremini. In eos qui decepti
„ καλῶς ἠνείχεσθε . Πρὸς τὸς ἀπαλη . funt accufationem transtulit : et
1
θέντας τὴν κατηγορίαν μετήνεγκεν , και aperte oftendit abfurditatem dece
σαφῶς ἔδειξε τῆς ἐξαπάτης τὴν ἀτο ptionis . Curenim , inquit, abrepti
πίαν, τί δήποτε γάρ, φησι, υπήχθητε ; eftis ? Alium vobis Iefum prædica-
ἄλλον ὑμῖνἐκήρυξαν Ἰησῶν · ἑτέρας δὲ tunt:alia autemSpiritus dona præ-
: *
ὑμῖν παρέχον τῷ πνεύματος δωρεάς ' angeliumn . 5. Exiftimo enim *
ἄλλο δὲ προσήνεγκαν εὐαγγέλιον . κέ . Λο- nibil me minus feciffe magnis
γίζομαι γὰρ μηδὲνὑπερηκέναι τῶν ὑπὲρ πpoftolis . Sed eft , inquit , fu-
cum iftis noftra
κλίαν ἀποτόλων. 19 ᾿Αλλὰ γάρ , φησι , peruacaneum
Exiftimo enim nos
περιπὸν τέτοις τὰ ἡμέτερα συγκρίνειν . conferre .
diftare a magnis verita-
ἡγῆμαι γὰρ ὅτι τῶν μεγάλων τῆς ἀλη- non
tis
Y 3

Χρισῷ . Noften in epift. interpretationi Cantici præmiffa , pag . 993 .

1) ἧρμ.
Sirm .
342 B. THEODORETI INTERPRET .

tis prædicatoribus. Et hoc et θείας ἐκ ἀποδέομεν κηρύκων . καὶ τᾶτα

iam temperauitmoderatione . Non δὲ ἐκέρασε τῇ μετριότητι ἐε γὰρ επεν ,
enim dixit , Aequalis fum ma-
gnis apoftolis : fed exiftimo , hoc ἴσος εἰμὶ τῶν ὑπέρ λίανἀποτόλων · ἀλ
eft , puto me nihil ab eis difta . λογίζομαι, τετέςι νομίζω , μηδὲν αὐ-
1 λὰ
re.
6. Nam etfi fum imperitus τῶν ὑπερηκέναι. ως΄. Εἰ δὲ καὶ ἰδιώτης
fermone, fed non fcientia , Pote , τῷ λόγῳ , ἀλλ᾽ ἐ τῇ γνώσει., Ἠδύνα-
rat quidem dicere , apoftolorum το μὲν εἰπεῖν , ὅτι οἱ κορυφαῖοι τῶν ἀπο
principes fuiffe idiotas : fed de
illis nihil dixit , de feipfo autem ςόλων ἰδιῶται · ἀλλ᾽ ἐδὲν περὶ ἐκείνων
dixit , Linguam quidem habeo ἔφη, ἀλλὰ περὶ ἑαυτῷ φησιν , ὅτι τὴν
ineruditam , fed mentein Dei co- μὲν γλῶταν ἀπαίδευτον ἔχω , τὴν δὲ διά
gnitione ornatam . In omnibus νοιαν τῇ θεογνωσία κεκοσμημένην ,
autem manifeftati fumus vobis. ᾿Αλλ᾿ ἐν παντὶ φανερωθέντες ἐν πᾶσιν
Horum autem vos quoque teftes
eftis : noftra enim vobis manife. yεἰς ὑμᾶς. »19 Τέτων δὲ καὶ ὑμεῖς μάρτυ
fta fuerunt. 7. Aut numquid ρες δῆλα γὰρ ὑμῖν ἐγένετο τα ἡμέτερα .
peccatum feci , me ipfum humi. » ζ'. Ἢ ἁμαρτίαν ἐποίησα , 2 ) ἐμαυτὸν
lians vt vos exalteminis quon- »22 ταπεινῶν ἵνα ὑμεῖς ὑψωθῆτε ; ὅτι δω
iam gratis euangelium Dei cuan- » ρεὰν τὸ τῷ Θεῷ εὐαγγέλιον εὐηγγελία
gelizaui vobis? Hoc nomine
inquit , accufor ·„ σάμην ὑμῖν ; » Ταύτην, ὡς ἔοικεν , ἔχω
quodmagnaapud vos modera κατηγορίαν, ὅτι μετριότητι πολλὴ παρ
tione vfus fim ,et dum vobis ὑμῖν ἐχρησάμην, καὶ κηρύτίωνὑμῖν εὐαγ
euangelium prædicarem , nec ne- γέλιον,
ἐδὲ τὴν ἀναγκαίαν παρ᾽ ὑμῶν ἐκς-
ceffarium a vobis alimentum ac- μισάμην τροφήν. ή . 3 ) Αλλας ἐκκλη-
ceperim . 8. Alias ecclefias exfpolia- υσίας ἐσύλησα , λαβὼν ὀψώνιον πρὸς
vi , accipiens ftipendium ad mini-
fterium veftrum. Vabis euange. η τὴν ὑμῶν διακονίαν. » Ὑμῖν προσφέ
lium prædicans, ab aliisaccipiebam ζων τὸ κήρυγμα , παρ᾿ ἄλλων ἐκομιζόμην
neceffarium alimentum . Redte ἀναγκαίαν τροφήν . καλῶς δὲ τὸ ὀψώ
autem pofuit ftipendium , quon- νιον τέθεικεν , ἐπειδὴ καὶ τρατείας ἐν
iam militiæ antea meminerat. τοῖς πρόσθεν ἐμνήθη . σεσυληκέναι δὲ
Exfpoliaffe autem alias dicit ec-
clefias , quia dum prædicaret ἔφη τὰς ἄλλαςἐκκλησίας , ἐπειδὴ παρα
Corinthiis , alebatur ab aliis . Κορινθίοις κηρύτλων παρ᾽ ἄλλων ἐτρέφε
9. Et cum eflem apud vos , et ege, το. θ '. Καὶ παρὼν πρὸς ὑμᾶς, καὶ ὑπε
rem , nulli onerofus fui. Nam
Nam 1„ ρηθεὶς, δ κατενάρκησα ἐδενός · τὸ γὰρ
quod mihi deerat ,1 fuppleuerunt υςέρημά με προσανεπλήρωσαν ο αδελ
fratres qui venerunt ex Macedo-
φοὶ ἐλθόντες ἀπὸ Μακεδονίας , Δια
nia . Per omnia et illorum par. πάντων ἔδειξε καὶ τὴν ἐκείνων σμικρὸς
citatem oftendit , et fuam mu-
nificentiam . Etenim et apud λογίαν, καὶ τὴν αὐτῷ φιλοτιμίαν , καὶ
vos , inquit , fui diuinam of 4 ) παρήμην γάρ , φησι , καὶ ὑμῖν , τὸ
· ferens doëtrinam , et indigentia θεῖον προσφέρων κήρυγμα ,καὶ ἐν ἐνδείας
κατέςην ,

2 ) ἑαυτὸν. Β. 3 ) Sic etiam fupra ad 1 Cor . 9, 15. 4 ) Ita cum B. legendum

vertendumque putaui , cum Sirmondi editio haberet : Καὶ παρ᾽ ὑμῶν γὰρ
Φ . κ. ψ. το 'θ . π . κ. Nam et commodior fenfus nafcitur , et fequentia
κατέσην et ἠνεχόμην magis noftræ lectioni fauent.
 EPIST. II. AD CORINTHIOS CAP. XI. 343

· κατέςην καὶ βαρύναι ὑμᾶς ἐκ ἠνεχό . la raui, nec vos grauare fufti-
nui. Macedones enim fupple-
μην . Μακεδόνες γάς με τὴν χρείαν verunt quod mihi deerat . Hæc
ἐπλήρωσαν . καὶ αὐτὴ δὲμεγίτη Κοριν autem eft maxima Corinthio-
θίων κατηγορία˙ παρ᾽ αὐτοῖς γὰρ διά- rum accufatio . Cum enim apud
γωνὁἀπόςολος , παρ᾽ ἑτέρων ἐτρέφετο eos vertaretur apoftolus , nutrie-
ἵνα δὲ μὴ νομίσωσιν αὐτὸν τῷ λαβῶν batur ab aliis . Ne autem exi-
ἕνεκεν ταῦτα λέγειν , ἀναγκαίως ἐπή . Πinarent eum hac dicere , vt
γαγε » Καὶ ἐν παντὶ ἀβαρῆ ὑμῖν ἐμαν . aliquid acciperet , neceffario fub-
iunxit : Et in omnibus fine one-
αν
ὑτὸν ἐτήρησα , καὶ τηρήσω . καὶ ὡς ἂν μὲve me vobis feruaui , et feruabo .
μή τις ὑπολάζῃ λόγοις αὐτὸν μόνον τοι- Et ne quis exiftimarer eum eius .
έτοις κεχρῆσθαι , προστέθηκε καὶ ὅρκον, mnodi tantum verbis vfum effe
+ * adiecit iusiurandum . 10. Ε
19. Ἔσι ἀλήθεια Χρις8 5) ἐν ἐμοὶ , ὅτι
·κἡ καύχησις αὕτη οὐ φραγήσεται ἐν veritas Chrifti in me , quoniam
bac gloriatio non infringetur in
ὐτοῖς κλίμασι τῆς ᾿Αχαΐας., Οὐδείς , regionibus Achaia . Nemo , in-
-1 Φησι , ἐμφράξει με τὸ τόμα , ἐδὲ ἀπο- quit , os meum obftruet , nec
· 5ερήσει με τῷ τῆςδε Φιλοτιμίας αὐχή . huius inea magnificentiæ glorin
ματος . ἔπειτα εἰδὼς τὸ βαρὺ τῶν εἶξη . tione priuabit . Deinde fentiens
μένων , τὴν θεραπείαν προσφέρει . grauia effe quæ dixerat , adhi
bet" renedium . 11. Quare? quia
για .Διὰ τι ; ὅτι ἐκ ἀγαπῶ ὑμᾶς ; Θεὸς non diligo vos ? Deus fcit . Te
· κ οἶδε. , Τῇ μαρτυρία πᾶσαν πονηράν ftatione omnem malam fufpicio-
Cur ergo nihil fu-
· ὑποψίαν ἐξήλασε . διὰ τί ἐν ἐ λαμβά . nem expulit.
νεις ; ιβ΄. Ὁ δὲ ποιῶ , καὶ ποιήσω , ἵνα mis ? 12. Quod autem fa io , et
η Ὁ
9 ἐκκόψω τὴν ἀφορμὴν τῶν θελόντων faciam : vt amputem occafionem
eorum qui volunt occafionem : ut
- 9 , ἀφορμὴν , ἵνα ἐνᾧ καυχῶνται εὑρεθῶς in quo gloriantur , inueniantur
20 , καθὼς καὶ ἡμεῖς. » Τῶν ἐναντίων ficut et nos. Aduerfariorum gra-
χάριν τῦτο ποιῷ , τὰς τῆς καθ᾿ ἡμῶν via hoc facio , eis de nobis ma-
λοιδορίας περικόπλων προφάσεις . ἔδειξε ledicendi occhfiones amputans.
δὲ αὐτὲς λόγῳ κομπάζοντας , λάθρα δὲ Oftendit autem eos fefe verbo
· χρηματιζομένες ·τῦτο γὰρ μετ᾿ ὀλίγα iactare , fed clam rei augenda
‫اد‬ Rudere . Hoc enim paulo poft
φησὶ , ἀνέχεσθε
‫اد‬ γὰρ εἴ τις
‫او‬ ὑμᾶς κατα · dicit , Suftinetis enim , fi quis vos
δελοῖ, ε τις κατεσθίει , εἴ τις λαμβάνει. in feruitutem redigit , fi quis de-
13. Nam
γ΄. 6 ) Οἱ γὰρ τοῦτοι ψευδαπόςολοι , vorat , fi quis accipit.
· κ ἐργάται δόλιοι, μεταχηματιζόμενοι eiusmodi peudapoftoli ( funt ) ope
9
1 rarii fubdoli , transfigurantes fe
2 εἰς ἀποζόλες Χριςε . ιδ΄. Καὶ 8ὦ θαυ in apoftolos Chrifti. 14. Et non

„ ματόν · αὐτὸς γὰρ ὁ Σατανᾶς μετα-
ηχηματίζεται Ὡς εἰς> ἄγγελον φωτός .
γιέ . Οὐ μέγα ἦν εἰ καὶ οἱ διάκονοι αὐτ8
ημεταχηματίζονται ὡς διάκονοι δικαιο-
9σύνης , ὧν τὸ τέλος ἔςαι κατὰ τὰ ἔργα
1
παὐτῶν . Ἔθος τῷ διαβόλῳ μιμεῖσθαι
mirum : ipfe enim Satanas transfigu
rat fe in angelumlucis. 15. Noneft
ergo magnum , fi miniftri eius trans-
figurentur velut miniftri iuftitia :
quorum finis erit fecundum opera
ipforum . Mos eft diabolo diuing
Y 4 inita-

5) ἐν ἐμοὶ Hervetus ait non fuiffe intextu , quem habebat , Theodoreti greco .
6) οἱ γὰρ - δόλιοι . Sic et fupra ad 1Cor.14,29 .
344 B. THEODORETI INTERPRET.

imnitari , et prophetis quidem pitu τὰ θεῖα , καὶ τοῖς μὲν προφήταις ψευ
doprophetas opponere , angelo . δοπροφήτας ἀντιτρατεύειν , ἀγγέλων δὲ
rum autem figuram imitari , er
homines decipere . Non eft er- τὸ χῆμα μιμεῖσθαι , καὶ τὸς ἀνθρώπες
go mirum , fi ifti etiam apofito . ἐξαπατᾶν . ἐ τοίνυν θαυμαςὸν, εἰ καὶ
Ticæ appellationis perfonas indue . έτοι τῆς ἀποτολικῆς προσηγορίας ἑαυ
rint , etdoli ope ad homines de. τοῖς περιτιθέασι προσωπεῖα , καὶ δόλω
cipiendos vfi fint. Habebunt au : κέχρηνται συνεργῷ πρὸς τὴν τῶν ἀν
rum fructus. 16. Iterum dico , θρώπων ἀπάτην. δρέψονται δὲ ἐκ εἰς
ue quis me putet infipientem eft : μακρὰν ὧν ἐπιτηδεύεσι τες καρπές.
alioqui velut infipientem accipite 95.Πάλιν λέγω , μή τις μὲ ‫ از‬δόξῃ ἄφρο-
mme , vt et ego modicum quid glo ενα εἶναι εἰ δὲ μή γε , καν ὡς ἄφρονο
rier . Perfepe aggreffus ad difci , δέξασθέ με , ἵνα κἀγὼ μικρόν τι και
pulorum vtilitatem labores fuos
exponere , a fua itidem modeftia ηχήσωμαι . 35 Πολλάκις ὁρμήσας διὰ τὴν
refiænatus eft . Et hic ergo et τῶν μαθητῶν ὠφέλειαν τὰς οἰκείες που
iam hortatur , ne videatur apud v8ς διεξελθῶν , ὑπὸ τῷ οἰκείς πάλιν
ipfos infipienter fe gerere . Quod ἐχαλινώθη φρονήματος . κανταῦθα τοίς
fi non creditis , inquit , fuftinete νυν παρακαλεῖ μὴ δόξαι παρ᾿ αὐτοῖς
vt infipientem . 17. Quod lo- ἄφρονος ἔργον ποιεῖν · εἰ δὲ μὴ πείθεέ,
quor , non loquor fecundum Domis
num , fed quafi in infipientia , in Φησιν , ἀνέχεθε γῆν ὡς ἄφρονος.
bac fubftantia gloria. Lex eft miς. Ὁ λαλῶ , δ λαλῶ κατὰ Κύριον
Donini , quæ docet ,a ) Quando πἀλλ᾿ ὡς ἐν ἀφροσύνῃ , ἐν ταύτῃ τῇ
* hæc omnia feceritis , dicite , Serui „ ὑποτάσει τῆς καυχήσεως . » Νόμος
inutiles fumus , quod debuiinus ἐςὶ δεσποτικὸς , διδάσκων , ὅταν ταῦτα
facerefecimus . Ea de caufa di πάνταποιήσητε , λέγετε ὅτι ἀχρεῖοι δὲ
vinus ait Paulus , Quod loquor ,
non loquor fecundum Dominum , λοι ἐσμὲν, ὅτι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι, πε
hoc eft , Præter eius legem hæc ποιήκαμεν . τότε χάριν ὁ θεσπέσιος ἔφη
loquor. Ne quis autem exifti: Παῦλος, ὃ λαλῶ , δ λαλῶ κατὰ Κύριον ,
met omnem eius doëtrinam in- ἀντὶ τ8 , παρὰ τὸν αὐτῷ νόμον ταῦτα
fipientiam vocari , neceffario ad λέγω . ἵνα δὲ μή τις υπολάβῃ πᾶσαν
iecit . In hac fubftantia gloriatio- 2
αὐτῷ τὴν διδασκαλίαν ἀφροσύνην καλεῖς
nis. Infipientem , inquit , ine-
ipfum nomino in verbis iftis . σαι, αναγκαίως προστέθεικεν, ἐν ταύτῃ
18. Quoniam multi gloriantur fe. τῇ ὑποτάσει τῆς καυχήσεως · ἄφρονά ,
cundum carnem , et ego gloriabor . φησιν , ἐμαυτὸν ἐν τέτοις ὀνομάζω τοῖς
Secundum carnem hoc loco appel- λόγοις . η . Ἐπεὶ πολλοὶ καυχῶνται
lauit externa , diuitias , nobili κατὰ τὴν σάρκα ,κἀγὼ καυχήσομαι .
tatem , eloquentiam . Etenim ad. Κατὰ σάρκα ἐνταῦθα τὰ ἐκτὸς ὠνόμα .
verfarii , vtpoteHebrai , magno σε, πλᾶτον , εὐγένειαν , ευγλωττίαν , καὶ
pere fe jactabant , et Abrahamum
patriarcham inmedium addice. γὰρ οἱ ἐναντίοι,ὡς Ἑβραῖοι, μέγα ἐφρός
bant. 19. Libenter enim fuf- νεν , καὶ τὸν ᾿Αβραὰμ τὸνπατριάρχην
fertis infipientes cum fitis ipfi eiς μέσον προέφερον . » θ'. Ἡδέως γὰρ
fapientes . 20. Suftinetis enim ,f ἀνέχεσθε τῶνἀφρόνων , φρόνημοι ὄντες
quis vos in feruitutem vedigir ,y . Ανέχεσθε γὰρ , εἴ τις ὑμᾶς καταδε .
λοῖ ,
✔) Luc. 17, 10.
 EPIST . II. AD CORINTHIOS . CAR . XI. 345

κλοῖ, ε τις κατευθίες, & τις λαμβάνει, & fi quis deuorat , fi quis cipit, f fe
» τις ἐπαίρεται, ε τις ὑμᾶς εἰς πρόσω quis extollitur , fi quis in faciem
vus cadit . 21. Secundum ignobili-
1 5πον δαίρει , κα '. Κατὰ ἀτιμίαν λέγω . » tatem dico . Oftendit , illos teme
- Ἔδειξεν ἐκείνες μάτην ἐπὶ τῇ τῶν χρη- re fe de pecuniæ contemptu ia-
Ea enim , de caufa addi-
· μάτων ὑπεροψία βρενθυομένε ป ς . τότε ftare.
γὰρ δήλ
δὴ χάριν τέθηκε τὸ , ε τις κατε- dit, fi quis deuorat , et fi quis
οίει, καὶ εἴ τις λαμβάνει · τὸ δὲ , εἴ τις accipit. Illud autem , Si quis
1 dictum
αὶ ὑμᾶς εἰς πρόσωπον δαίρει , ἀντὶ τῷ δια- in faciem vos cadit
pro , exfecratur , contumelia affi-
πλύει, παροινε . τῦτο γὰρ ἐπήγαγε , cit. Hoc enim fubiunxit : Se
κατὰ ἀτιμίαν λέγω , ἀντὶ τῇ , διὰ τὴν cundum ignominiam dico , id eft ,
παρ᾽ ἐκείνων ἐπαγομένην ὑμῖν ἀτιμίαν Propter ignominiam , quæ vobis
τῦτοἔφην. „ Ως ὅτι ἡμεῖς ἠσθενήσαμεν. ab illis infigitur , hoc dixi. Qua-
2
Ἡμᾶς ὑμεῖςὑπολαμβάνετε δι᾽ ἀσθένειαν δεnos infirmi fuerimus. Vos exi-
ftimatis nihil tale nos facere pro-
τὸ μηδὲν τοῦτον ποιεῖν . " Ἐν ᾧ
‫ رہا‬δ᾽ ἄν τις pter imbecillitatem. In quo au-
»τολμᾷ, ἐν ἀφροσύνῃ λέγω, τολμῶ κα- tem quis audet , in infipientia di
Dictum miti
5 γώ . " Ἐκόλασε τὸ εἰρημένον , ἀφροσύ- co , audeo et ego.
την καλέσας . διδάσκει δὲ, ὡς ἐ τὸ ὑδρί- gauit , appellans ftultitiam . Do-
ζειν, καὶ κατεσθίειν , καὶ λαμβάνειν τολ . cet autem , quod nec contume-
lia afficere , nec deuorare , nec
μᾶ ,ἀλλὰ τὸ τὰςοἰκείεςὑποδεικνύναι πό- auferre audeat , fed fuos labores
νες . πρῶτα μέντοι τίθησι τὰ παρ᾽ ἐκεί- oftendere. Ac primum quidem
νων ὡς σεμνὰ προσφερόμενα , διδάσκων ponit illa quæ ab eis vt magni-
ὡς ἐδὲ ἐν ἐκείνοις ἔχεσί τι πλέον αὐτῇ . fica proferebantur , docens quod
nec in illis quidem eum fuperent.
ἐκβ '. Ἑβραῖοί εἰσι, καγώ · Ἰσραηλῖται
22. Hebrai funt , et ego : Ifraelite
» · εἰσι, καγώ · σπέρμα Αβραάμ εἰσι , και fint,et ego :femen Abrahafunt,
εγώ . „ Ταῦτα ὡς παρ᾽ ἐκείνων περὶ et ego. Hæc pofuit vt quæ ipfi de
ἑαυτῶν λεγόμενα τέθεικε · καὶ ἐν μὲν fe dicerent . Atque in his quidem
τέτοις ἔδειξε τὴν ἰσότητα , ἐν δέ γε τοῖς oftendit æqualitatem : in redte fa-
γνωμικοῖς κατορθώμασι δείκνυσι τὴν ὑ- atis autem quæ ad voluntatem fpe-
περβολήν. » κγ΄ . Διάκονοι Χρις εἰσι, πά- Ctant , oftendit feeffe fuperiorem .
» ξαφρονῶν λαλῶ , ὑπὲς ἐγώ . Πάλιν 3. Miniftri Chrifti funt, vtminus
99
fapiens dico , plus ego . Rurfus ad-
τὸ παραφρονῶν τέθεικε , διδάσκων ως iecitminus fapiens , vt oftendat fe
παρὰ γνώμην ταῦτα λέγειν βιάζεται . cogi hac dicere præter * fenten .*
λέγα δὲ καὶ τῆς ὑπεροχῆς τὸν τρόπον , tiam . Dicit autem etiam qua eos
ἐ τὰς θαυματεργίας φέρων εἰς μέσον , rationeantecellat ,non patrata mi
καὶ τὸς ἀνασάντας νεκρές, καὶ τὰςδρα . facula proferens , necmortuos qui

μόντας χωλές , καὶ τὴν τῶν δαιμόνων rerunt, nec damones qui fugati
φυγὴν, καὶ τῆς οἰκεμένης τὴν σωτηρίαν . funt, nec vniuerfo terrarum or-
ἀλλὰ τὰ ὑπὲρ τῇ εὐαγγελίε παθήματα . bi allatam falutem : fed ea quæ
» Εν κόποις περισσοτέρως , ἐν πληγαῖς pro euangelio perpeffus eft.
"
In laboribus pluries , in carceri-
» ὑπερβαλλόντως , ἐν φυλακαῖς περισσα- bus abundantius , in plagis fupra -
·
„ τέρως , ἐν ι ) θανάτῳ πολλάκις . κδ'. Υ. modum , in morse frequenter . 24. Α
Iu

η) θανάτοις . Β .
 ORETI PRET
346
€ B. THEOD INTER .

Iudais quinquies quadragenas vnd , πὸ Ἰεδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα

mmines accepi . 25. Τer virgis ca- παρὰ μίαν ἔλαβον. κέ. Τρὶς ἐῤῥαβδί.
„
Jus fum ; femel lapidatus fum , θην , ἅπαξ ἐλιθάθην, τρὶς ἐναυάγησα ,
ter naufragium feci , nocte et
die in profundo fui. Hoc eft , νυχθήμερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα .
fcaphar diffoluta totam noftem Tετέςι, τῷ σκάφες διαλυθέντος πᾶσαν

diemque huc et illuc a fudi τήν τε νύκτα καὶ τὴν ἡμέραν διετέλεσα
bus impulfus transegi. Qua τῇδε κακεῖσε ὑπὸ τῶν κυμάτων φερόμε
draginta autem plagas vna mi vos. τεσσαράκοντα δὲ παρὰ μίαν ἐπι-
νος.
nus folent inferre Iudai 26. In φέρειν πληγὰς εἰώθασιν Ιεδαίοι.
itineribus fæpe. Prædicationis
enim gratia profectionis labores mus. Ὁδοιπορίαις πολλάκις . Τῷ γὰρ
fufcepi. Periculis fuminum . κηρύγματος ἕνεκα τῶν τῆς ἀποδημίας
Hæc enim iter faciens cogebar ἠνεχόμην πόνων. „ Κινδύνοις ποταμῶν . κ
traiicere. Periculis latronum . Διαβαίνειν γὰρ αὐτὸς ἠναγκαζόμην ὁδοι
Qui in 1 via aggrediuntur. Pe: πορῶν. Καὶ κινδύνοις λητῶν. Τοῖς
riculis ex genere . Iudzos de κατὰ τὴν ὁδὸν ἐπιῶσι. „ Κινδύνοις ἐκ γέ-
fignauit . Periculis ex gentibus. v85 . Τὲς Ιεδαίες ἐμήνυσε . » Κινδύ.
Clarum eft hoc dictum . Pe- „νοις ἐξ ἐθνῶν . „ Δῆλον τὸ εἰρημένον .
riculis in ciuitate. »
Seditiones
innuit , quæ aduerfus ipfum fat » Κινδύνοις ἐν πόλει . „ Τὰς κατ᾿ αὐτοῦ
dtæ funt. Periculis in folitudine . γινομένας ἐπαναςάσεις ἐδήλωσε. Κιν.
Loca enim deferta fæpe folus , δύνοις ἐν ἐρημία .» μόνος γὰρ πολλάκις
peragrare coaftus eft. Pericu- ἐρήμες τόπες ἠναγκάζετο διαβαίνειν ,
lis in mari, Nam nauigatione » Κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ . Καὶ ναυτιλία

quoque vtebatur , infulas et con · ἐχρῆτο , καὶ τὰς νήσες , καὶ τὰς ἠπε
tinentem Periculis
pietate in
implere
falfis fata-
fra . ζ8ς ἐμπλῆσαι προθυμέμενος τῆς εὐσε
gens. βείας . Κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις . ""
tribus . A principio enim dia-
1 bolus iniecit zizania.` 27. In
῎Ανωθεν γὰρ ὁ διάβολος παρέσπειρε τὰ
Τη
labore et ¢rumna. ζιζάνια , η κζ'. Ἐν κόπῳ καὶμόχθω
Tum do-
cendi, tum operandi. In vi. Τῷ τῆς διδασκαλίας , τῷ τῆς ἐργασίας .
giliis multis . Nam ne in vin- 9 Ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις. Οὔτε γὰς

culis quidem fomno indulgebat , ἐν τοῖς δεσμωτηρίοις τὸν ὕπνον ᾑρετο ,

vt teftantur quæ Philippis facta καὶ μαρτυρᾶ τὰ ἐν Φιλίπποις . ‫ י‬Ἐν λι·
funt. In fame et fiti. Hæc
funt inuoluntaria. In ieiuniis » μῷ και δίψει Τῦτο τῶν ἀκεσίων ,
Sape . Hoc eft voluntarium . » Ἐν νητείαις πολλάκις . Τῦτο τῶν ἔχει
In frigore et nuditate. Hoc σίων . „ Ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι. Τ
inopiæ et extremæ paupertatis. το τῆς ἐνδείας , καὶ τῆς ἐχάτης πενίας,
28. Prater illa quæ extrinfecus „ κή . Χωρὶς τῶν παρεκτός. Ολίγα ,
funt. Pauca , inquit , ex φησὶν , ἐκ πολλῶν ἠναγκάθην διελθεν.
multis coactus fum referre. In- Ἡ ἐπισύςασίς με ἡ καθ᾿ ἡμέραν . »
ท์
ftantia mea quotidiana. Agor , »
inquit ,. et circumagor quoti ῎Αγομαι , φησι , καὶ περιάγομαι καθ
die in concilia in carceres , ἑκάσην ἡμέραν εἰς συνέδρια , εἰς δεσμος
in iudicia. Sollicitudo omnium τήρια , εἰς δικατήρια . ‫ ܕܙ‬Η μέριμνα πα
ecclefiarum. Quod fi quando , σῶν τῶν ἐκκλησιῶν. „ Εἰ δέ ποτε καὶ
παύσαινα
 EPIST . II . AD CORINTHIOS , CAΡ. ΧΙ . 347

· παύσαιντο οἱ διώκοντες , αὐτή με τῶν ἐκ- ceftauerint qui me perfequuntur ,

κλησιῶν ἡ φροντὶς κατατήκει. πάσης ipfa me ecclefiarum cura confue
mit. Vniuerfi enim orbis terra-
γὰρ τῆς οἰκεμένης ἐν ἐμαυτῷ περιφέρω rum follicitudinem mecum gero .
- τὴν μέριμναν . κθ'. 3) Τίς ἀσθενεῖ , και *29. Quis infirmatur , et ego non *
ἢ ἐκ οθενῶ ; Οὐκ εἶπε συνασθενῶ , ἀλλ᾽ infirmor ? Non dixit coinfir
· ἀσθενῶ ·ὡς γὰρ αὐτὴν περικείμενος τὴν mor , fed infimor Tamquam
ἀσθένειαν, ὅτως ἀνιῶμαικαὶ ὀλοφύρομαι. enim ipfa infirmitate circumda
ita excrucior et angor .
Τίς σκανδαλίζεται , καὶ ἐκ ἐγὼ πυρᾶ. Duis fcandalizatur , et ego nom
1 Αλλων σκανδαλιζομένων ἐγὼ το
9 μαι ; » Dun alii fcandalizan-
vror
πυρπολῦμαι καὶ καίομαι. „λ '. Εἰ καυ- tur , ego Vr01 et incendor .
τηS χᾶσθαι δεῖ , τὰ τῆς ἀσθενείας με καυ- 30. Si gloriari oportet , qua in
9»χήσομαι. " Ἔδειξε μὲν ὡς ἠδύνατο το firmitatis meæ funt gloriabor .
τῆς χάριτος ὑποδεῖξαι, ἁρμόζειν δὲ αὐ . Oftendit fe potuiffe quidem gra-
tiæ dona oftendere , exiftimaffe
Γ ' τῷ μᾶλλον τὰ τῆς καρτερίας ἐνόμισεν. autem quæ patientiæ erant fibi
κυλά . Ὁ Θεὸς καὶ Πατὴς τῷ Κυρίε ή, magis conuenire . 31. Deus et
· 2 μῶν Ἰησῦ Χρις8 οἶδεν , ὁ ὢν εὐλογητὸς Pater Domini noftri Iefu Chrifti ,
» εἰς τὰς αἰῶνας , ὅτιἐψεύδομαι. Πά . qui eft benediftus .in Jacula , fcit
Illud Deus
λιν τὸ Θεὸς διέλωμεν τέ 9) Πατρός ·ἡ . quodnon mentior.
rurfus fecernamus a Patre : no-
· μῶν γὰρ Θεὸς , τῇ δὲ Κυρίε Πατής· fter enim Deus eft , fed Pater
· λβ'. Ἐν Δαμασκῷ ὁ ἐθνάρχης Αρέτα Chrifti. 32. Damafci prapofi-
· υτ8 βασιλέως ἐφρέρει τὴν Δαμασκη. tus gentis Areta regis cuftodiebat
γνῶν πόλιν , πιᾶσαι με θέλων˙ λγ'.Καὶ ciuitatem Damafcenorum , vt me
ν διὰ θυρίδος ἐν σαργάνῃ ἐχαλάσθην διά comprehenderet : 33. Et per fene-
" τῇ τάχες , καὶ ἕτως ἐξέφυγον τὰς ftram in fporta demiffus fumi per
murum , et fic effugi manus eius.
"„ χεῖρας αὐτῷ . Tò
Τὸ τῇ κινδύνῳ μέγε · Periculi magnitudinem per fuga
· θος τῷ τρόπῳ τῆς φυγῆς παρεδήλωσε , modum declarauit .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. CAPVT XII.

loriari quidem non expedit

· αυχασθαιδὴ ἐ συμφέρει μοι τ Glorin mmihi. Veniam enim ad
„ ἐλεύσομαι γὰρ εἰς ὀπλασίας
9 καὶἀποκαλύψειςΚυρί8 . Ἐμοὶ μὲν ἐ υοnesetreuelationes Domini.
Mihi quidemn vtilis non eft ho-
· λυσιτελὴς ἡ τέτων διήγησις, ὑμῖν δὲ σύμ rum narratio , fed vobis commo-
φορος τῆς ὑμετέρας τοίνυν προμηθέμε- da. Veftræ ergo vtilitati ftudens,
μενος ὠφελείας , ἀναγκάζομαι λέγειν ea cogor dicere , quæ mihi ipfi
ἅπερ ἐμαυτῷ συμφέρειν ἐκ οἴομαι. non puto conducere . 2. Scio

» β '. Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χρισῷ πρὸ ἐτῶν bominem in Chrifto ante annos
δεκατεσσάρων , εἴτε ἐν σώματιἐκ οἶδα , quatuordecim , fiue in corpore ,
corpus , ne-
κ εἴτε ἐκτὸς τῷ σώματοςἐκ οἶδα , ὁ Θεὸς nefcio , fiue extra
fcio , Deus fcit : raptum babe
,οἶδεν᾽ ἁρπαγέντα τὸν τοῦτον ἕως τρί- iusmodi vsque ad tertium ca
ἐρανῶ , γ΄ . Καὶ οἶδα τὸν τοῦτον ἄν- lum . 3. Et fcio huiusmodi be-
minem,

g ) Iisdem verbis : τίς ἀθενεῖ -- πυρᾶμαι vtitur infra ad c. 12,21 , ad Pf . 118, 139 ,
ad Ezech. 9,4. et ad Dan. 8, 27. 9) πατήρ . Β .
348 B. THEODORETI INTERPRET.
‫اد‬
minem , fiue in corpore , nefcio , fiue » θρωπον , εἴτε ἐν σώματι ἐκ οἶδα , είτε
estra corpus , nefcio , Deus fcit , ηἐκτὸς τῷ σώματος ἐκ οἶδα , ὁ Θεὸς οἷ
4. Quoniam raptus eft in paradifum , δεν , δ'. Ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παρά
et audiuit arcana verba, quæ non li- "
cethomini loqui. 5. g. Prohuiusmodi » δεισον , καὶἤκεσεν ἄρξητα ξήματα , ἃα
gloriabor , pro meautem nihil glo- 19
» ἐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. . Ὑπὲς
riabor , nifi in infirmitatibus meis. τ8 τοιέτε καυχήσομαι , ὑπὲς δὲ ἐμαυ-
Multas quidem vidit reuelationes,
„τε ἐ καυχήσομαι, εἰ μὴ ἐν τοῖς ἀθε
vt ipfe etiam dixit Veniam νείαις με . Πολλὰς μὲν ἀποκαλύψεις
3
enim , inquit , ad vifiones et
reuelationes Domini. Vnicam ἑώρακεν , ὡς καὶαὐτὸς εἴρηκεν · ἐλεύσο
autem refert coactus , et hanc μαι γὰς, ἔφη , εἰς ὀπλασίας καὶ ἀποκα-
ipfam alii perfonæ attribuit. λύψεις Κυρίε · μίαν δὲ εἶπε βιαθείς ,
Noui enim , inquit , hominem , καὶ ταύτην ἑτέρῳ περιτέθηκε προσώ
non ne ipfum . Commemorat οἶδα γὰς, ἔφη , ἄνθρωπον, ἐκ ἐμαυ
autem etiam tempus , docens
fe propter illos hæc dicere co- τόν. λέγει δὲ καὶ τὸν χρόνον , διδάσκων
aftum . Nam cum quatuorde ὡς ἐκείνων χάριν ταῦτα εἰπεῖν ἠναγκά-
cim anni * · prateriiffent , non η τεττάρων γὰρ καὶ δέκα διεληλυθό.
erat elocutus quæ vt videret me των ἐτῶν, ἐκ ἐξεῖπεν ἅπερ ἰδεῖν ἠξιώθη .
ruerat. Illud autem , vsque ad
tertium calum , nonnulii dixe- τὸ δὲ ἕως τρίτῳ ἐρανε , τινὲς ἔφασαν τε
runteumdixiffe de tertia partedi ἀπὸ γῆς εἰς δρανὸν διατήματος τὸτρίτ
ftantiæ a calo ad terram , feque τον αὐτὸν εἰρηκέναι , τοσῶτον μὲν ἀπα
fuiffe per tantum ifpatium fubue . χθέντα , καὶ τῶν ἀῤῥήτων ξημάτων α
dtum , et arcana verba audiuiffe : κηκοότα . ἅπερ ἐκ εἶπε μὴ ἐξεῖναι αν
quæ quidem non dixit non licere θρώπῳἀκῶσαι, ἀλλὰ μὴ λαλῆσαι. ε
homini audire , fed loqui. Si enim
non licebat hominiaudire , quo . γὰρ μὴ ἐξῆν ἄνθρωπον ἀκῶσαι, πῶς αὐ
modo ipfe audiir ? Sed audit τὸς ήκεσεν˙ ἀλλ᾽ ἤκεσε μὲν , ἐξαπῶν δὲ
quidem , ea autem effari aufus αὐτὰ ἐκ ἐτόλμησε . τινὲς δέ φασι τὰ
·
non
verbaeft.effe Quidam
res. autem dicunt ῥήματα πράγματα εἶναι ἑωρακέναι
Vidiffe enim γάρ αὐτὸν τῷ παραδείσε τὸ κάλλος , καὶ
ipfum paradifi pulchritudinem , τὰς ἐν ἐκάνῳ τῶν ἁγίων χορείας , καὶ
et fanétorum quæ in illo funt
choreas , et modularifimam hy . τὴν παναρμόνιον τῆς ὑμνῳδίας φωνήν.
mnorum cantus vocem . Sed ho. αλλά και τέτων τὴνἀκρίβειαν αὐτὸς οἷ
rum certitudinem is nouit , qui ea δεν ὁ ταῦτα τεθεαμένος . ἡμᾶς δὲ ἐπὶ
contemplatus eft. Nos autem ad τὰ συνεχῆ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν.
eaquæ cohærent interpretanda per- ηϛ΄.
„ 5. Ἐὰνγὰρ θελήσω ι) καυχήσαθαι
gamus . 6. Nam etfi voluero glo-
viari ,non erainfipiens : veritatem , ἐκ ἔσομαι ἄφρων , ἀλήθειαν γὰρ ἐρῶ
enim dicam . Quoniam fæpe feipfum Ἐπειδὴ πολλάκις ἄφρονα ἑαυτὸν προσω
appellauit infipientem , ne quis ideo ηγόρευσεν , ἵνα μή τις τότε χάριν ὑπο ·
exiftimaret falfa effe quæ dicebat , λάβη ψευδῆ τὰ λεγόμενα , ἀναγκαίως
neceffario oftendit eorum veritatem . ἔδειξε τὴν τέτων ἀλήθειαν. „ Φείδομαι
Parco autem, ne quis me exiftimet
fupra id quod videt in me, aut αϊ ηδὲ , μή τις εἰς
‫ اد‬ἐμὲ λογίσηται ὑπὲρ
Propterea η βλέπει με, ἢ ἀκέει τὶ ἐξ ἐμῶν Δια
quid audit ex me.
τῦτο
1 ) καυχ . και ἄφρων defiderantur in Β.
 EPIST. II . AD CORINTHIOS . CAP. XII . 349

τέτο λέγειν πάντα δέδια , ἵνα μὴ μείω vereor omnia dicere , ne de me

ζονα ἢ κατὰ ἄνθρωπον δόξαν περὶ ἐμὲ maiorem quam de homine quis
τὶς δέξηται˙ τῦτο γὰς καὶ ἐν Λυκαονία opinionem concipiat. Hoc enim
γεγένηται . νομίσαντες γὰρ αὐτὸν Θεὸν, etiam in Lycaonia faftum eft a ).
Cum enim eum effe Deum pu
ταύρες ἐπειράθησαν θῦσαι , ἀλλὰ τὴν
ἐσθῆτα διαῤῥήξας , ἣν εἶχε φύσιν ἐδίδα . taffent, tautos facrificare conati
funt : fed difiupta vefte quam
ξε. ζ΄.2 )Καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκα- habuit naturam patefecit . 7. Es
καλύψεων ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι , ἐδόθη μοι ne magnitudo reuelationum extol-
„ σκόλωψ τῇ σαρκὶ , ἄγγελος Σατᾶν , ἵnt me , datus eft mihi ftimulus
ἵνα με κολαφίζη ,ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι .» carnis, angelus Satana , vt me co-
Ἔδειξε πάλιν διὰ τέτων , ὡς πολλῶν laphizet , ut non extollar. 4. Per
ἀποκαλύψεων ἠξιώθη . τέτου γὰρ δὴ hac rurfus oftendit fe multis dis
χάριν , φησὶ , τῆς ἐμῆς ὁ Δεσπότης προ- gnatum effe reuelationibus . Ideo
μηθέμενος ὠφελείας , τες παντοδαπές enim , ait , vtilitati ineæ confuleng
μοι συνεκλήρωσε πειρασμὸς , ταύτῃ τὸ Dominus omnium mihi generum
tentationes attribuit, ingentes has
Φρόνημα χαλινῶν , καὶ ἐκ οίκων ὑπέρ . ratione fpiritus refrænans
, et non
ογκόν τι λογίσαθαι.ἄγγελον γὰρ Σα · permicrens vt nimis elatum ali-
τᾶν τὰς ὕβρεις , καὶ τὰς παροινίας , και quid cogitarein , Angelum enim
τὰς τῶν δήμων ἐπανατάσεις ἐκάλεσε3) . Satana iniurias , contumelias , et
καὶ τῦτο ἐν τοῖς ἑξῆς ἑρμηνεύει σα· populorum tumultus appellauit.
idque in fequentibus declarat
φέτερον . η .Καὶ ὑπὲρ τέτου τρὶς τὸν s. Propter quod ter
» Κύριον παρεκάλεσα , 4 ) ἵν᾿ ἀποςῇ ἀπ᾿ apertius
Dominum . rogaui vt difcederet a
νἐμέ · θ'. Καὶ εἴρηκέ μοι, 5) ἀρκεῖ σοι ἡ m : g . Et dixit mihi, Sufficit tibi
ωχάρις μου ·ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθε- gratia mea : nam virtus mea in
Oftendit
υγεία τελείται , Ἔδειξε τῆς φύ- infirmitate perficitur . Oraui e-
σεως τὴν ἀσθένειαν ἱκέτευσα γάς , naturæ imbecillitatem .
φησίν , ἀπαλλαγῆναι τῶν πειρασμῶν . nim , inquit , vt liberarer a ten-
tationibus . Oftendit etiam Do-
ἢ ἔδειξε καὶ τὴν τῷ Δεσπότε ψυχα- inini confolationem . Gratiæ enim
· donum dixit fuf- *
μαγωγίαν . τὴν γὰς τῆς χάριτος φιλο- fplendidum
τιμίαν ἀρκῶν ἔφησεν εἰς παραψυχήν ficere ad confolandum : pradi-
τὴν δὲ τῶν κηρυτόντων ἀσθένειαν και cautium autem inbecillitatem er
καρτερίαν σαφῶς δεικνύναι το κηρυ ... patientiam eius qui prædicatur
μένε τὴν δύναμιν . Ἥδιςα οὖν μᾶλλον potentiam aperte oftendere. Li
t ergo gloriabor in in-
κεκαυχήσομαι ἐν τοῖς ασθενείαις μου , firmitatibus meis , vt inhabiter
ηἐπισκηνώσῃ ἐπ᾿ ἐμὲ ἡ δύναμις τε Χρι- in me virtus Chrifti. Docuit
appellauerit an.
ωςοῦ . Εδίδαξε τίνα προσηγόρευσεν ἄγ · quemnam
gelum

2 ) Integrum verfum exhibet nofter ad Cant. 3 , 2. .3 ) Quæ ad h . 1. Theodoreto

tribuuntur apud Oecumenium (e Chryfoftomo fere excerpta) eius effe dubi
to. 4) Hæc : ἵν᾿ ἀποσῇ ἀπ᾿ ἐμε ouiittit nofter ad Cant. 3 , .. et ftatiin fubii-
μου και τελειοῦται.
cit : καὶ εἶπέ μοι 5 ) ἀρκεῖκαι τελειοῦται . Nefter ad PC. 4 , 2. ad
Rom . 8 , 27. et epift. 78 .
t. 14, 13 - 15.
4) A&
 350 B. THEODORETI INTERPRET .

gelum Satana . No quis autem γελον Σατᾶν. ἵνα δὲμή τις υπολάβῃ τὴν
exiftimet infirmitatem iftam affe- ασθένειαν πάθος είναι σωματικὸν , σα
étionem effe corporis , de ea cla-
rius eloquitur . io . Propter Φέτερον τὰ περὶ ταύτης διέξεισι. .6. Διὸ
quod placeo mihi in infirmitatibus, πεὐδοκῶ ἐν ἀσθενείαις , ἐν ὕβρεσιν , ἐν ο
in contumelis , in neceffitatibus , πάγκαις , ἐν διωγμοῖς , 6 ) ἐν η ) ςενοχω
in perfecutionibus , in anguftiis nρίαις ὑπὲρ Χρις§ 8 ) ὅταν γὰρ ἀσθενῶ ,
pro Chrifto . Cum enim infirmor , τότε δυνατός είμι , Καὶ οὐκ εἶπεν
iunc potens fum . Er non di-
xit , fuftineo , fed placeo mihi , ὑπομένω , αλλ᾽ εὐδοκῶ , τουτέςι χαίρω ,
hoc eft , gaudeo , delector , tran . εὐφραίνομαι , μετ᾿ εὐθυμίας δέχομαι
quillo animo fuftineo quæ acci. τὰ προσπίποντα ἡ γὰρ δοκοῦσα ἀθέ
Quæ enim videtur infr. vena τὴν ἀληθῆ μοι δύναμιν προξενεί.
mitas, ea mihi veram virtutem οὕτω ταῦτα διεξελθὼν ἐπήγαγε
conciliat . Poftquam hæc expo . δ . 9 ) Γέγονα ἄφρων καυχώμενος
fuit , fubiunxit : II. Factus
fum infipiens glorians. Εt hü . Καὶ τότε τὴν αἰτίαν διδάσκει. » Ὑμᾶς
ius quoque rei caufam docet. εμε ἠναγκάσατε . Τουτέςι τοῖς κατ᾽
Dos me coëgiftis. Dum allatis ni. ἐμὲ πεπιτευκότες διαβολαῖς τῦτο γὰς
mirum aduerfus me calumniis δηλοῖ τὰ ἑξῆς . Ἐγὼ γὰρ ὠφελον ὑφ᾽
credidiftis. Hoc enim fignificant
quæ fequuntur.Egoenim a vobis ὑμῶν συνίξαθαι ,Ὑμᾶς ἔδει με συνή
debui commendari. Vos enim de . γόρες ἔχειν ,καὶ τῆς πολιτείας μάρτυ
bebatis me defendere , etde med ρας. Οὐδὲν γὰρ ὑπέρησα τῶν ὑπὲρ λίαν
vita ferre teftimonium . Nihil enim αποςόλων. , Πάλιν τὴν εὐφημίαν ἐκό-
minus feci quam ii qui funt fupra λασε , καὶ πλείους πάντων ἀναδεξάμε
modum apoftoli. Laudemrurfusmo- νος πόνες , ἐδὲ ἁπλῶς ἐξισῶσαι τοῖς ἀ
deratus eft, et cum plures omnibus
ποςόλοις ἑαυτὸν ἠνέχετο, ἀλλὰ μηδὲν
labores fufceperit , nec fimpliciter
apoftolis æquare feaufus eft, fed ἀποδῶν ἐκείνων ἔφη . καὶ πάλιν εἰς τὸ
nihil iis fe inferiorem effe dixit : et οἰκεῖον ἐπανέρχεται φρόνημα. Εἰ καὶ
rurfus ad fuam reuertitur mode- „ & δέν εἰμι. ιβ '. Τὰ μέντοι σημεία τῷ α
ftiam . Tametfi nihil fum . 12. Signa ποςόλου κατεργάσθη ἐν ὑμῖν ἐν πάσῃ
» tamen apoftoli fufta funt inter vo
9 ὑπομονῆ , ἐν σημείοις , καὶ τέρασι, καὶ
in omni patientia ,infignis
digiis , et virtu tibus. Ne, et pro
δυνάμεσι , Μὴ εἰς ἐμὲ ἀποβλέψητε ,
refpicite , fed examinate gratiam , ἀλλὰ τὰ τῆς χάριτος 1ο) ἐξετάζετε .
Vos enim apoftolica dignitatis τῆς γὰρ ἀποςολικῆς ἀξίας γεγένησθε
teftes fuiftis: et fpiritalis teftimo μάρτυρες , καὶ τῆς πνευματικῆς μαρτυ
nii fpectatores eftis . Recte au-
tem patientiam fignis ante. ρίας γεγόνατε θεωροί. καλῶς δὲ τὴν ὑ
pofuit: quia voluntatis rette πομονὴν τῶν σημείων προτέθεικεν , ἐπει
facta funt præftantio . δὴ τῆς γνώμης τὰ κατορθώματαd πολ-
ra. 13. Quid eft enim quod mi. λῷ τιμιώτερα . γ΄. Τί γάρ ἐςιν ὃ ἡτή .
πθητε

6 ) και sev. Orat. io. de prouident. p. 441. Sirm. 7) ακαταςασίαις eft in orat. de
charit . p. 687. Sirm . Hoc forte ductum e cap . 6 , 5. 8) ὅταν ἀδενήσω habet
nofter ad Pfalm . 15 , 4. Sed 1. c . de charit. ἀσθενῶ . 9) ἄφρων ἐγενόμην κάτ
ὑμεῖς με ἠναγκ . Sic nofter ep . 83. 10 ) ἐξετάσατε . Β .
 EPIST . II. AD CORINTHIOS , CAP . XII. 351

ηθητε ὑπὲς τὰς λοιπὰς ἐκκλησίας , εκ ηus habuiftis pra cateris ecclefiis ,
ημὴ ὅτι αὐτὸς ἐγὼ ἐ κατενάρκησα ύ- nifi quod ego ipfe non grauaui
2 Quodnam vos fpiritale
ἡμῶν ; Ποίας δὲ ἡμῶν πνευματικῆς ἐκ τός ?
ἀπελαύσατε δωρεᾶς , εἰ μὴ ἄρα τέτο donum noftrum non accepiftis
nifi me forte hoc folum nomine
μόνον ἡμῖν ἐπιμέμφοιθε , ὅτι τῆς σωμα . reprehendatis , quod corporale
τικῆς παρ᾽ ὑμῶνε τετυχήκαμεν περά ; minifterium a vobisnonaccepe
πείας ; εἶτα ι ) εἰρωνικῶς · Χαρίσασθέ tim ? Deinde ironice : Donate
ἡμοι τὴν ἀδικίαν ταύτην. Ὁμολογῷ , mibi hanc iniuriam . Fateor , in
τῷτο ἠδίκησα , καὶ συγγνώμην αἰτῶ . ἵνα hac re peccaui , et veniam peto .
δὲ πάλιν μή τινες ὑπολάβωσιν , ὅτι ὡς New * autem rurfus exiftiment
ὀνειδίζων ταῦτα προσφέρει , καὶ τόλας aliqui, quod hæc vt exprobrans
βᾶν πραγματεύεται , καὶ εἰς τὸν ἑξῆς dicat , etab eis accipere fatagar ,
hoc inftitutum fe deinceps quo-
ὑπιχνεται χρόνον φυλάξειν τῦτον τὸν que feruaturum pollicetur ,
σκοπόν . δ . Ἰδὲ τρίτον ἑτοίμως ἔχω 14. Ecce tertio paratus fum veni-
πἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς, καὶ ὁ καταναρκήσω re ad vos : et non ero vobis gras
Deinde dicti afperitatem
γὑμῶν. Εἶτα θεραπεύει τῷ λόγου τὸ μis
Non enim quero que ve
αὐτηρόν . „9 Οὐ γὰρ ζητῶ τὰ ὑμῶν , ἀλλ᾽ lenit.
ftra funt , fed vos , Vtitur etiam
ψὑμᾶς . Κέχρηται δέ τιν , καὶ φυσικῇ quadamn a natura ducta fenten-
γνωμολογίᾳ .„Οὐ γὰρ ὀφείλει τὰ τέκνα tia Necenim debentfili paren-
ὑτοῖς γονεῦσι θησαυρίζειν , ἀλλ᾽ οἱ γρ . tibus thefaurizare , jed parentes
υνεῖς τοῖς τέκνοις· Οὐ χρημάτων ἐφίες filiis. Pecuniam non concupifco ,
2 defidero , *-
μαι , ἀλλὰ τῶν ὑμετέρων ὀρέγομαι ψυ . fed animnas veftras
Scio enim patres filiis diuitias
· χῶν. οἶδα γὰς καὶ τὰς πατέρας τοῖς femper congerere : ego . autem
παισὶν ἀεὶ συναθροίζοντας πλᾶτον : ἐγὼ iis etiam qui natura funt patres
δὲ τῶν φύσει πατέρων και πλέον τι ποι plus aliquid me facturum pro-
ἂν ἐπαγγέλλομαι. κέ . Ἥδιςα γὰρ δα . fiteor. .ts. Nam lubentifime
υπανήσω , καὶ ἐκδαπανηθήσομαι ὑπὲρ impendam , et fuperimpendar " ipfe
ὑτῶν ψυχῶν ὑμῶν ᾿Αντὶ τῷ , καὶ ἐμ . pro animabus veftris. Hoc eft,
Etiam me ipfum do pro vobis.
αυτὸν ὑπὲρ ὑμῶν δίδωμι . Εἰ καὶ περισ . Licet plus vos diligens minus di-
Ὡσοτέρως ὑμᾶς ἀγαπῶν ἧτλον ἀγαπῶ . ligar . Cum moderatione con-
C
ημαι . Μετὰ θεραπείας ท ἡ κατηγορία . iuncta reprehenfio . Moleftus
ἠνίασε γὰρ αὐτὲς σμικρολογίαν αὐτοῖς enim illis fuit dum eos exigui
ἐγκαλέσας ἀγάπης , εὔφρανε δὲ τὴν amoris infinulauit : latitia au-
αὐτῷ περὶ αὐτὲς σφοδροτάτην δείξας . tem affecit , dum fuum in
eos vehementiffimum oftendit.
ϛ΄. Ἔξω δὲ , ἐγὼ & κατεβάρησα ὑμᾶς . 16 .
δια ftu , ego vos non graua-
ηὑπάρχων πανέργος δόλῳ ὑμᾶς ἔλα- ui : cum ejem aftut , dolo
us vos
» βον. ιζ΄. Μή τινα ὧν ἀπέςειλα πρὸς cepi 17. Numquid per alia
νὑμᾶς , δι᾿ αὐτῷ ἐπλεονέκτησα ὑμᾶς ; quem eorum , quus mifi ad vos,
circumueni τος 2 18. Rogaui
μή . Παρεκάλεσα Τίτον , καὶ συναπέσει Tirum , et mifi cum illo fra-
πλὰ τὸν ἀδελφόν˙μή τι ἐπλεονέκτησεν
trem . Numquid Titus vos circum-
ηὑμᾶς Τίτος ; ἐ τῷ αὐτῷ πνεύματι πε · nonne codem fpiritu amo
uenis ?
bulati
11) εἰρηνικῶς. Β.
352 B. THEODORETI INTERPRET.

bulauimus ? nonne iisdem veftigiis ? ριεπατήσαμεν ; & τοῖς αὐτοῖς ἴχνεσιν ;,

Sed dixerit fortaffe quispiam , Αλ᾽ ἴσως ἄν τις ἄποι , ὅτι πανεργία
calliditate vfum me , præfentem
κεχρημένος , παρὼν μὲν ἐδὲν εἴληφα
quidem nihil accepifte , fed per
παρ᾽ ὑμῶν , δι᾽ ὧν δὲ πρὸς ὑμᾶς ἀπέτελ-
eos quos ad vos mifi veftra ac .
cepiffe . Dicite ergo per verita- λον , ἐδεχόμην τὰ παρ᾽ ὑμῶν . ἔπα ‫ اد‬τε
rem ipfam , an quisquam eo- τοίνυν πρὸς τῆς ~ ἀληθείας αὐτῆς , ἐ τις
rum qui, a fiue
ue Titus
s miffi funt ,f .
nobiquis alius , vfus τῶν παρ᾿ ἡμῶν ἀποταλέντων , εἴτε Τί
τος , εἴτε ἄλλος τις , ἐχρήσατο τῇ δεδο-
fit conceffa prædicator ibus pote-
ftate. Circumuentionem autem μένη τοῖς κήρυξιν ἐξεσία .Πλεονεξίαν δὲ
appellat ilonationem : quoniam τὴν δόσιν ἐκάλεσεν · ἐπειδὴ πέφυκέ πως
natura infitum eft ei quidat ὁ παρὰ γνώμην διδές , κἂν χρέος ἐκτίνη ,
præter animi fententiam , vt et- πλεονεκτεθαι
2 νομίζειν . ἔτω ταῦτα εἰς
iamfi debitum exfoluat ,
tamen per auaritiam eripi exifti. ἔλεγχον τῶν ψευδαποςόλων διεξελθὼν ,
met. Poftquam hæc ad pfeud . Τοτὸ διδασκαλικὸν αὐτοῖς ἀξίωμα δείκνυ-
apoftolos confutandos differuit , σι. θ'. Πάλιν δοκεῖτε ὅτι ὑμῖν ἀπολο-
doctoris illis auctoritatem repræ- ηγέμεθα ;» Ἴσως , φησὶ , καὶ τὴν ἀπο
fentat . 19. Rarfum putatis quod λογίαν τεκμήριον εὐτελείας νομίζετε .
excufemus nos apud vos ? Fortafle , Κατενώπιον τῷ Θεῷ ἐν Χρισῷ λαλοῦ ·
inquit , etiam excu fationem vili .
argumentum effe ducitis . » μεν. Αλλ᾿ ἡμεῖς ὑπὸ μάρτυρι τῷΘεῷ
tatis
Coram Deo in Chrifto hquimur . ταῦτα φαμὲν , ὑπὸ τῶν ἐντολῶν τῷ Δε-
Sed nos hæc Deo vefte dicimus , σπότε Χρισε φωτιζόμενοι . τὸ γὰρ ἐν
* mandatis Chrifti Domini Χριςῷ , ἀντὶ τῇ κατὰ τὸς τῷΧρισὃ νό-
illuminati . Illud enim in Chrifto , μες . αὐτῷ γάρ ἐςι νόμος , ἐὰν προσφέ
idem eft ac fecundum Chrifti leges.
Eius enim lex eft a) , Si munus της τὸ δῶρόν σε ἐπὶ τὸ θυσι
. ατήριον ,
tuum offers ad altare , et illic re .
κακεῖ μνηθῆς ὅτι ἔχει τι ὁ ἀδελφός σε
cordatus fueris quod frater tuus κατὰ σᾶ , ἄφες τὸ δῶρόν σε ἔμπροσθεν
2
habeataliquid aduerfus te, relinque το θυσιατηρίου , καὶ ἄπελθε , πρῶτον
munus tuumante altare , et abi, καταλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σε ,καὶ τότε
primum reconciliare fratri tuo ,et ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σε , και
tunc veniens offer munus tuum
Et rurfus b) ,Luceat luxveftia co- λιν, λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν
rain hominibus , vt videant opera τῶν ἀνθρώπων , ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ
veftra bona , et glorificent patrem καλὰ ἔργα , καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα
veftrumn qui in cælis eft . Hoc et- ὑμῶν , τὸν ἐν τοῖς ἐρανοῖς . τῦτο καὶ αὐτ
iam ipfehic dicit. Omnia autem , τὸς ἐνταῦθά φησι , Τὰ δὲ πάντα , ἀγα-
chariffimi , propter edificationem ηπητοὶ , ὑπὲρ τῆς ὑμῶν οἰκοδομῆς . Εἴτε
veftram . Siue enim modefti fimus ,
fiue alta loquamur , fiue reprehen . γὰρ ταπανέμεθα , εἴτε ὑψηλὰ φθεγ
damus , fiue laudemus , omnia ve- γόμεθα , εἴτε κατηγορῶμεν , εἴτε ἐπαι

ftræ falutis caufa facimus. 2ο . Τί ν &μεν , τῆς ὑμετέρας ἕνεκεν ὠφελείας

meo enim ne forte cum venero , non
quales volo inueniam vos , et ego
inveniar a vobis , qualem non vul.
α ) Matth . 5 , 23. 24.
πάντα πραγματευόμεθα . κ . Φοβᾶμαι
πγὰρ μή πως ἐλθὼν ,&χ οἷες θέλω εὖ
πρω ὑμᾶς , καγὼ εὑρεθῶ ὑμῖν οἷον ἐ θέ-
υλέτε
b ) 1b , v. 16 ,
 EPIST. II. AD CORINTHIOS . CAP. XII.
353
Βλετε. Λέγει δὲκαὶ τίνα 12) ἀπεύχε . tis. Dicit autem et quænam
1
ται παρ᾿ αὐτοῖς . Μή πως ἔρεις , ζῆλοι, apud ipfos deprecetur . Ne forte
contentiones , amulationes , animo-
θυμοὶ , ἐριθεῖαι , καταλαλιαὶ , ψιθυ- fiates , diffenfiones , detraëtiones ,
ορισμοί , φυσιώσεις , ἀκατατασία …»
fufurrationes, inflationes , feditio
Ταῦτα αὐτῶν καὶ ἐν τῇ προτέρα ἐπιτο-
nes ( int inter vos) . De his et in
λῇ κατηγόρησε . κα . 13 Μὴ πάλιν ἐλ- priore epiftola illos arguit. 21. Ne
ωθόντα με ταπεινώσῃ ὁ Θεός με πρὸς iteruiterum cum venero , humiliet me
m
Deus meus apud vos , et lugeam
ὑμᾶς , καὶ πενθήσωπολλὲς τῶν προη-
- ημαρτηκότων , και μὴ μετανοησάντων multos ex iis qui ante peccate
runt, et non egerunt panitentiam
ἐπὶ τῇ ἀκαθαρσίᾳ , καὶ πορνείᾳ , καὶ fupe immunditia , et fornicatio
r ne
„ ἀσελγεία ᾗ ἔπραξαν., Ταπείνωσιν ἑαυ- et impudicitia quam geferunt .
τῇ τὴν ἐκείνων παρανομίαν ἐκάλεσε , βε- Humiliationem fuam vocauit illo-
βαιῶν ἅπερ ἤδη προείρηκε , τίς ἀσθενεῖ, rum iniquitatem , confirmans ea
καὶ ἐκ ἀσθενῶ ; τίς σκανδαλίζεται, και quæ iamdixerat , a )Quis infr-
ego non infirmor ? quis
ἐκ ἐγὼ πυρῶμαι ; θρηνῶν δὲ ἔφη , οὐχ matur , et
fcandalizatur , et ego non vrov
ἁπλῶς τὲς ἡμαρτηκότας , ἀλλὰ τοὺς Luge
re autem fe dixit , non fim-
μετὰ τὴν ἁμαρτίαν τοῖς τῆς μετανοίας pliciter eos qui peccarunt , fed eos
μὴ χρησαμένες φαρμάκοις . κατηγορε qui poft peccatum non vfi funt pa-
δὲ ἄντικρυς ἡ ἀποτολικὴ διδασκαλία nitentiæ remediis . Manifefte au-
tem reprehendit doctrina apoftoli-
τῆς Νουάτε ἀλαζονείας .
ca Nouati arrogantiam . '
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ . CAPVT XIII.

1.
vos :b)
· να . Τρίτον ςόματ
τῦτοἔρχομαι
πρὸςὑμᾶς in duorum trium
ος μαρτύρων καὶ * · Εcertio hocvenio ad uos- b
> Pro per
· τριῶν καθήσετα
ι πᾶν ξῆμα . Αντί ftabit omne verbum .
τῶν προσώπων τὰ πράγματ
α τέθηκε , fonis res pofuit , eos qui pani-
τὲς τῆς μετανοίας ὀλιγωρῶν
τας διαμαρ- tentiam negligunt obteftatus , et
· τυρόμενός τε καὶ δειδιτόμεν . β '.Προ- terrefaciens . 2. Prædixi et
ος
ως
πείρηκα και προλέγω , ὡς παρὼν τὸ δεύ- pradico , ut prafens fecundo , et
· ύτερον , καὶ ἀπων νῦν γράφω τοῖς προη- nunc abfens fcribo iis qui ante pec
· ημαρτηκόσι καὶ τοῖς λοιποῖς πᾶσιν , ὅτι cauerunt , et ceteris omnibus , quod
ἐὰν ἔλθω εἰς τὸ πάλιν , ὦ φείσομαι . fi venero iterum , non parcam .
Τὴν ἀποτολικὴν ἐξουσίαν ἐγύμνωσε , Apoftolica poteftatem ex- *
m
παῦσαι τῷ δέα τῆς ἁμαρτίας τὴν ξύ . feruit , vim peccati metu coër-
tentans : erat enim eis
μην πειρώμενος . ξάδιον γὰρ ἦν αὐτοῖς cere
καὶ τὰς οἰκείους παιδεύειν , καὶ τὸς ἀλ- facile et fuos caftigare , et alie-
nos
3
12 ) ἐπεύχεται . Β. 13) μήπως ἐλθόντα με πρὸς ὑμᾶς ταπ . ὁ Θ . μ. M-· μετανοησάντων .
Ita nofter ad Cant. 1 , 5. , itemque ad Ezech. 9 , 4. , nifi quod in hoc pofte-
riori loco πρὸς ὑμᾶς defideretur poft ὁ Θεός μου .
a ) 2 Cor . 11 , 29. b) Deut, 19 , 15.

B. Thead Tom , II ,
 354 B. THEODORETI INTERPRET .

nos punire. Diuiniffimus enim λοτρίους κολάζειν. ὁ μὲν γὰρ θειότατος

Petrus a ) Ananiam et eius Πέτρος τὸν ᾿Ανανίαν καὶ τὴν ὁμόζυγα

comiugem , qui fuerant ex nu ἐκείνου , τῷ καταλόγου τῶν μαθητῶν

mero difcipulorum , verbo morti γεγενημένους , λόγῳ τῷ θανάτῳ παρ-
tradidit. Elymam autem b ) , qui έπεμψε τὸν δὲ Ελύμαν τῶν ἀπίτων
erat ex infidelibus , et contradi ὄντα , καὶ ἀντιλέγοντα , αὐτὸς ὁ μακά
cebat , ipfe beatus Paulus tene- 2
bris multauit, videndi fenfum ζιος Παῦλος τῷ ζόφῳ παρέδωκε , τὴν
exftinguens. 3. An experimen . ὀπτικὴν αἴσθησινἀποσβέσας . γ'.1 ) Ἐπεὶ
rum quaritis eius qui in me lo- υδοκιμὴν ζητεῖτε τῷ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος
; quitur Chrifti , qui in vobis non » Χριςğ , ὃς εἰς ὑμᾶς ἐκ ἀσθενεῖ , ἀλλὰ
infirmatur , fed potens eft in vo- δυνατεῖ ἐν ὑμῖν ; Πεῖραν λαβεῖν , ὡς
bis ? Experiri , vt apparet ,
vultis loquentem inme Chri. ἔοικε, βούλεσθε τῷ ἐν ἐμοὶ φθεγγομένε
ftum , licet eius potentiam aperte Χρις8 , καίτοι σαφῶς αὐτῇ 2 ) μεμάθη
didiceritis. 4. Nam et fi cru- κότες τὴν δύναμιν. δ '.Καὶ γὰρ εἰ ἐξαυ ·
cifixus eft ex infirmitate , fed vi . υρώθη ἐξ ἀσθενείας , ἀλλὰ ζῆ ἐκ δυνά
uit ex virtute Dei. Etfi enim
» μεως Θεᾶ . Εἰ γὰρ καὶ τῷ ταυρῶ τὸ
crucis paffionem fuftinuit pro- πάθος ὑπέμεινε διὰ τὴν θνητὴν τὸ
pter mortalem naturam corporis ,
viuit tamen , et vita eft, vt Deus σώματος φύσιν , ἀλλὰ ζῆ καὶ ζωή ἐςιν
et Dei filius. Huic fimileeft il- ὡς Θεὸς καὶ Θεğ υἱός . Τέτῳ ἔοικε τὸ ,
lud, c) Soluite templum hoc , et λύσατε τὸν ναὸν τῦτον ,καὶ ἐν τρισὶν. ἡ2
in tribus diebus excitabo ipfum . μέραις ἐγερῶ αὐτόν. εἰ δὲ ποτὲ μὲν ἡτε
Quodfi aliquando Vnigeniti di μονογενοῦς θεότης λέγεται ἀναζῆσαι
uinitas dicitur corpus fufcitaffe , τὸ σῶμα , ποτὲ δὲ αὐτὸς ὁ πατὴς , ἐδε
aliquando autem ipfe Pater ,
nullamhabet difcrepantiam . Quæ μίαν ἔχει τῦτο διαφοράν . τὰ yas ὑπὸ
enim fiunt a Filio fæpe Patri di- τ8 υἱοῦ γινόμενα τῷ πατρὶ πολλάκις
o-
vina fcriptura attribuit. Ita o προσαρμόζει ή θεία γραφή . οὕτω δη-
mnium opifex Vnigenitus , iterum- μιουργὸς μὲνἁπάντων ὁ μονογενὴς , δη
que opifex vocatur eius pater. Sed
nosad fequentium interpretatio . μιεργὸς δὲ πάλιν καλεῖται καὶ ὁ τύτου
nem pergamus. Nam etnos in- πατής. ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰ3 ) ἐχόμενα τῆς ἑρα
firmi fumus in illo : fed viuemus μηνείας βαδίσωμεν . Καὶ γὰς ἡμεῖς ἀ-
cum eo ex virtute Dei in vobis . ποθενῶμεν ἐν αὐτῷ , ἀλλὰ ζησόμεθα σὺν
Et nos etiam fimiliter et paffio αὐτῷ ἐκ δυνάμεως Θεῷ εἰςὑμᾶς. Καὶ
num cum eo fumus participes , ἡμεῖς δὲ ὡσαύτως καὶ τῶν παθημάτων
propter ipfum enim eas fuftine- 2
mus , etparticipes quoque vitæ αὐτῷ κοινωνῶμεν , δι᾿ αὐτὸν γὰρ ὑπομέ-
vna cum eo erimus. Pollice . νομεν ταῦτα , καὶ τῆς ζωῆς συμμεθές
tur enim refurrectionem Dei po- ξομεν. ἐγγυάται γὰρ τὴν ἀνάςασιν ἡ
tentia. 5. Vosmetipfos tentate fi Θεῷ δύναμις. γέ . ἑαυτὸς πειράζετε εἰ
υζήκα-

1 ) Η δοκ . ζ . habetnofter ad Cant. 1 , 12. etdial. 3. p . 346. Garnerii et fupra ad

1 Cor. 7 , 12. Itemnque ad Cant. 3 , 9 : Εἰ δ . ζ . Sed dial.t. p. 284. Garnerii ;
ἐπεὶ Χριςοῦ . 2 ) μαθόντες . Οec . 3) λεγόμενα . Β .
*) AR. 5. b ) Alt. rg . c ) Ioh . 2 , 19 %
 J EPIST. II . AD CORINTHIOS. CAP. XIII. 355

γἑξήκατε ἐν τῇ πίτει , ἑαυτὸς δοκιμάζε . ftatis "in fide : ipfi vος probate.
ωτε . Μὴ τὰ καθ᾿ ἡμᾶς ἐξετάζετε , αλ- Non noftra , fed vos ipfos exa-
λὰ τὰ καθ᾽ ὑμᾶς αὐτές · καὶ σκοπεῖτε minate , et confiderate an vere
εἰ ἀληθῶς ἐπὶ τῆς πίτεως ἐξηρασμένοι fitis in fide firinati. An non co-
ἐςέ . Ἢ
"" ἐκ ἐπιγινώσκετε ἑαυτὸς , ὅτι gnofcitis vosmetipfos , quia Iefus
νἸησῆς Χρισὸς ἐν ὑμῖν ἐςιν , εἰ μή τι 2. Chriftus in vobis eft , nifi forte
υδόκιμοίἐτε;» . Προσήκει γὰρὑμᾶς εἰδέ reprobi eftis ? Oportet enim vos
8 ναι ὅτι αὐτὸν ἔνοικον ἔχετε τὸν Δεσπό . fcire quod ipfum Chriftum Do-
minum inhabitantem habetis.
την Χριςόν . ὁ γὰρ ταύτην οὐκ ἔχων τὴν Qui enim non habet hanc co .
γνῶσιν , τῆς πίτεως ἔρημος . τῦτο γὰρ gnitionen , a fide defertus eft:
εἶπεν ἀδόκιμοι᾽ἐπειδὴ γὰρ ἔφη πρὸ βρα- hoc enim dixit reprobi. Quia
χέος ,ἐν αὐτῷ τὸν Χρισὸν φθέγγεσθαι, enim paulo ante dixerat Chri
τ' ἐδίδαξεν αὐτὲς ὅτι ἐν αὐτῆς οἰκεῖ, καὶ ftum in ipfo loqui , docet illos
' ἐμπεριπατᾷ , κατὰ τὴν προφητικὴν quod in eis habitet et ambulet ,
iuxta propheticum oraculum.
χρησμολογίαν . „ς. Ἐλπίζω δὲ ὅτι γνώ-
6.Spero autem quod cognofcetis
„ σεθε ὅτι ἡμεῖς ἐκ ἐσμὲν ἀδόκιμοι. quia nos non fumus reprobi.
᾿Απαλητικῶς τότο τέθεικεν ,ὡς μέλλων * Minaciter hoc dixit , tamquam
αὐτοῖς τῆς πνευματικῆς δυνάμεως παρ- fpiritalem eis potentiam oftenfu-
fed fuam rurfus oftendit
έχειν ἀπόδειξιν˙ ἀλλὰ πάλιν τὴν οἰκείαν rus :
beneuolentiam . 7. Oro au-
Φιλοςοργίαν γυμνοῖ. ζ΄. Εὔχομαι δὲ tem Deum , vt nihil mali facia-
πρὸς τὸνΘεὸν ,μὴ ποιῆσαι ὑμᾶς κακὸν tis : non vt nos probati apparea-
τομηδέν, &χ ἵνα
3 ( ἵνα μὴ ) ἡμεῖς δόκιμοι φα- mus , fed vt vos quod bonum eft
ἐγνῶμεν , ἀλλ᾿ ἵνα ὑμεῖς τὸ καλὸν ποιῆτε, faciatis , nos autem vt reprohi fi-
· ἡμεῖς δὲ ὡς ἀδόκιμοι ὦμεν. ᾿Απευχό- mus. Deprecor , inquit , ne
a vebis aliquam occafionem ac-
μεθά , φησι ,πρόφασίν τινα παρ᾽ ὑμῶν
cipiam , vt apoftolicæ gratiæ
λαβεῖν , ὥςε δεῖξαι τῆς ἀποςολικῆς χά- vim oftendam . Optopotius , vt
ριτος τὴν ἐνέργειαν. εὔχομαι δὲ μᾶλλον vos in omnibus bonis refplen-
· ὑμᾶς διαλάμπειν ἐν πᾶσι τοῖς καλοῖς , deatis , nos autem noftram pa-
· ἡμᾶς δὲ κρύπτειν τὴν ἐξουσίαν. νη. Οὐ tentiam occultemus. 8. Non
λυγὰς δυνάμεθά τι κατὰ τῆςἀληθείας , enim pofumus aliquid aduerfus
veritatem fed pro veritate .
ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας . Πῶς γὰρ Quomodo enim fieri poteft , ve
οἷόν τε ὑμῶν μετιόντων τὰ πρέποντα vobis ea quæ decet obeuntibus
μ᾿ τὴν τιμωρητικὴν ἡμᾶς ἐνέργειαν ἐπιδεῖ. nos vltricem vim oftendamus ?
· ξαι; 90. Χαίρομεν γὰρ ὅταν ἡμεῖς α- 9. Gaudemus enim , quando nos
ποθενῶμεν , ὑμεῖς δὲ δυνατοὶ ἦτε τῦτο δὲ infirmi fumusHoc
, vos
tes et autem
oramuspoten-
, ve-
καὶ εὐχόμεθα , τὴν ὑμῶν κατάρτισιν . ftram confummationem . Eadem
Διαφόρως τὰ αὐτὰ εἴρηκεν , ἣν ἔχει περ diuerfo mododixit, quam in eos
αὐτὲς ἀγάπην ἐπιδεικνύς . . . Δια habet caritatem oftendens . 1o. Id-
ωτᾶτο ἀπὼν ταῦτα γράφω , ἵνα παρών eo hæc abfens fcribo , ut non prafens
μὴ ἀποτόμως χρήσωμαι , κατὰ τὴν durius agam ,fecundum poteftatem ,
ἐξουσίαν ἣν ἔδωκέ μοι ὁΚύριοςεἰς
ò eis οἰκόν
oixo- quam Dominus dedit mihi inadifica
Z2 tionem ,
 356 B. THEODORETI INTERPRET .
1

vionem , et non in deftruétionem . δομὴν, καὶ ἐκ εἰςκαθαίρεσιν . Ἔδειξε

Oftendit etiam pœnam ædificatio- καὶ τὴντιμωρίαν οἰκοδομίαν ἦσαν . ἑνὸς
‫اد‬
rem effe . Vno enim vel duo- γὰρ ἢ δύο κολαζομένων ἅπας ὁ σύλλο
bus punitis , vniuerfus cœtus Yos τὴν ὠφέλειαν καρπᾶται . ὅτω τῷ
3
vtilitatem capit.
Ita mortuo ᾿Ανανίου καὶ τῆς Σαπφείρας δεξαμένων
Anania et
Sapphira incidit , τὴν τιμωρίαν ἐπέπεσε φόβος ἐπὶ πάν-
timor magnus in τας φησὶ τὲς ἀκούοντας . ἐνταῦθα τὲς
inquit a ) , timor
omnes qui audierunt. Hic mif
fa acerbiore oratione , vtilem αὐξηροτέρους καταπαύσας λόγους ,
παραίνεσιν αὐτοῖς ὀνησιφόρον προσενή
ipfis admonitionem profert .
νοχε . ια . Λοιπὸν , ἀδελφοὶ, χαίρετε.
ii. De catero, fratres , gaudete . Ἴδιον γὰρ τῶν κατορθούντων τὴν αρε
Eorum enim qui virtutem exer-
Ρε . τὴν
cent proprium eft latitia . Per τὴν εὐφροσύνη
εὐφροσύνη .. Καταρτίζεσθε. ᾿Αντὶ
fetti cftote. Id eft , Ea quæ de . τ8 , ἀναπληρώσατε τὰ ἐλέποντα .
funt fupplete. Exhortamini. In » Παρακαλῶδε . Τῆς ὑπ᾽ ἀλλήλων ἐν
tentationibus vos mutuo confo . τοῖς πειρασμοῖς παραψυχῆς ἀπολαύει
lamini . Idipfum fapite . Con- τε . Τὸ αὐτὸφρονεῖτε. Τῇ ὁμονοίας συ
cordia colligamini , eadem fit σφίγγεσθε , ἓν ὑμῶν ἔσω τὸ φρόνημα ,
veftra fententia . Pacem habere.
99
Et nobiscum et inter vos et in Εἰρηνεύετε, καὶ1πρὸς ἡμᾶς , καὶ
་ πρὸς
་
τὸν σε
primis cum Deo qui(nos) falua . ἀλλήλους , καὶ πρὸ πάντων πρὸς
uit. Et Deus pacis et dileftio . σωκότα Θεόν. Καὶ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης
nis erit vobiscum. Hæc enim καὶ τῆς ἀγάπης ἔςαι μεθ᾽ ὑμῶν . Ταῦ

præftari fi viderit , omni vos τα γὰρ ὁρῶν κατορθέμενα πάσης ὑμᾶς

prouidentia beabit , quandoqui- αξιώσει προνοίας · ἐπειδὴ τέτων αὐτός
dem ipfe has leges tulit.
ἐςι νομοθέτης . πιβ '. Ασπάσασθε ἀλλή-
12. Salutate inuicem in ofculo
fandto . Hoc eft fine dolo , et » λους ἐν ἁγίῳΦιλήματι , ᾿Αντὶ τῷ ἀδέ
cafte , vt qui fitis inuicem mem . λως , σωφρόνως , ὡς μέλη ἀλλήλων , καὶ
bra , et corpus Chrifti. Salu
Cum σῶμα Χριςε. » Ασπάζονται ὑμᾶς οἱ ο
tant vos fanāti omnes.
» γιοι πάντες. Συνῆψεν αὐτοῖς καὶ τὲς
eis coniunxit etiam illos qui in κατὰ τὴν οἰκουμένην πεπιτευκότας .
vniuerfo terrarum orbe credi-
derunt. * 13. Gratia Domini » ty.4 ) Ἡ χάρις τῷ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ
noftri Iefu Chrifti, et caritas » Χριςε ,καὶ ἡ ἀγάπη τῷ Θεἶ , καὶ ἡ κοι-
Dei , et communicatio fandti Spi. γνωνία τῇ ἁγίου πνεύματος μετὰ πάν-
vitus fit cum omnibus vobis , ήτων ὑμῶν . ἀμήν. Οὐ κατὰ διαίρεσιν
Amen. Non hæc pofuit per ταῦτα τέθεικεν , ἐδὲ τὰ μὲν τῷ Χρισῷ
2
diuifionem : neque hæc quidem ἀπένειμεν , τὰ δὲ τῷ Πατρὶ , τὰ δὲ τῷ
Chrifto tribuit , illa vero Patri , et
illa Spiritui. Sepe enim carita. Πνεύματι. πολλάκις γὰρ τὴν ἀγάπην
tem de Spiritu pofuit , et commu ἐπὶ τῷ πνεύματος τέθεικε , καὶ τὴν κοι
nicationem de Filio , et gratiam de νωνίαν ἐπὶ τῷ υἱῷ , καὶ τὴν χάριν ἐπὶ τῷ
Θε8

4 ) Eadem plane verba recitat hæret. fab . V , 3. Sed epift . 146. poft Θεοῦ addit
καὶ πατρὸς et εin ante μετά πάντων.
e ) Agt . 5 , 11 .
 EPIST . II. AD CORINTHIOS. CAP. XIII . 357

Θεῷ καὶ πατρός . οὕτω καὶ ἐν τῇ προ- Deo et Patre . Sic etiam in prio
re Epiftola a) , cumn operationem
τέρᾳ ἐπιτολῇ τὴν ἐνέργειαν ἐπὶ τῇ πα
de Patre pofuiffet , paulo poft
τρὸς τεθακῶς , μετ᾿ ὀλίγα ταύτην ἐπὶ eandem dixit de Spiritu . Alio
τῷ Πνεύματος εφηκεν. ἑτέρως δὲ ( καὶ τὴν etiam modo pofuit ordinem per-
τάξιν τέθεικε τῶν προσώπων , οὐ τὴν fonarum , non eum fubuertens
ὑπὸ τῷ Κυρίου τεθεῖσαν ἀνατρέπων ,ἀλ-qui fuit pofitus a Domino , fed
λὰ διδάσκων ὡς ἡ τάξις τῶν ὀνομάτων docens quod ordo nominum non
1 fignificet diuerfitatem natura vel
οὐ σημαίνει φύσεως ἑτερότητα , ἢท δυνά .
potentiæ, vel dignitatum diffe-
μεως , ἢ ἀξιωμάτων διαφοράν . εὐξώμε‐ rentiam . Nos quoque oremus vt
θα καὶ ἡμεῖς τῆς ἀποτολικῆς εὐλογίας apoftolica benedictione digni ha-
ἀξιωθῆναι, καὶ τῶν ἐπηγγελμένων τυ- beamur , et bona promifla con-
χεν ἀγαθῶν , χάριτι καὶ φιλανθρω 2. fequamur , gratia et benignitate
πίᾳ τῷ Θεῷ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Dei et Seruatoris noftriIefu
Chrifti , cum quo Patri cum
Χρισᾶ , μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ σὺν τῷ πανα- fanctiffimo Spiritu , gloria et
γίῳ Πνεύματι, δόξα και μεγαλοπρέ- magnificentia , nunc et fem-
πεια , νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας per, et in fecula fæculorum .
Amen.
τῶν αἰώνων . αμήν .

Secunda ad Corinthios Epifto-

Ἡ πρὸς Κορινθίους δευτέρα ἐπιτολὴ
ἐγράφη ἀπὸ Φιλίππων διὰ Τίτου la fcripta eft Philippis per
και Λουκά . (* ) Titum et Lucam.

( * ) Neque hanc fubfcriptionem dubito male Theodoreto tribui. Supra qui-

dem in præfatione ad Paulli epiftolas pag. 3. nihil de loco , vnde fcripta fit
hæc ad Corinthios epiftola , commemorat , nifi quod Paullus , dum eam
fcriberet , fuerit in Macedonia verfatus. Nihil vero ibi de nuntiis ; et vero
etiam ad huius epiftolæ cap. 8, 18. perfpicue cum Tito tradit Barnabam mif
fum effe , forte etiam Apollonium (ad v . 22. ibid .) , non Lucam .
» ) 1 Cor.12 ; 6. 11.

Z 3 1 ΤΟΥ
358 B. THEODORETI INTERPRET.

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

Ε Ρ Μ Η Ν Ε Ι Α

ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΓΑΛΑΤΑΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ.

BEATI THE ODORETI

EPISCOPI CYRENSIS
INTERPRETATIO

EPISTOLÆ

AD GALATA S.

ARGUMENTUM. ΥΠΟΘΕΣΙΣ .

grefte et incultum genus

νήροτον μὲν καὶ ἄσπαρτον τῶν
Galatarum beatiffimus
Γαλατῶν τὸ γένος ὁ τρισμα
A Paulus excoluit , et in A
κάριος ἐγεώργησε Παῦλος ,
eo femina pietatis deiecit. Cre-
καὶ τὰ τῆς εὐσεβείας ἐν αὐτῷ κατ
fcentibus his, et copiofam fege. ἔβαλε σπέρματα · αὐξανομένων δὲ τέ
tem oftendentibus accedentes
των , και βαθύ δεικνύντων τὸ λήϊον ,
quidam ex Iudæis qui * credi-
ἀφικόμενοί τινες τῶν ἐξ Ιεδαίων πεπι
derant , fuperflua legis adfemi-
ςευκότων , τὰ περιτ] ὰ τῇ νόμε παρα-
nare magno ftudio contendebant,
σπείραν ἐσπέδαζον , τὲς θειοτάτες α
diuiniffimos apoftolos , Petrum ,
ποςόλες , Πέτρον , καὶ Ἰάκωβον ,καὶ Ἰω-
et Iacobum , et Ioannem , et
alios omnes fe habere magiftros άννην , καὶ τὲς ἄλλες ἅπαντας δίδα

gloriantes , et illorum fe placita σκάλες ἔχειν αὐχῶντες, καὶ τὰ τέτοις

obferuare iactantes : diuinum au- δοκῶντα ποιῶν νεανιευόμενοι , τὸν δὲ θε
tem Paulum calumniantes et σπέσιον διαβάλλοντες Παῦλον , καὶ φάρ
>
ipfum nec Donini doëtrinam acce . σκοντες μήτε τῆς δεσποτικῆς αὐτὸν καὶ

ξεπαρ
 EPIST. AD GALATAS. ARGVMENT. 359
ξιῶθαι διδασκαλίας, καὶ τῶν ἀποςόλων piffe dicentes , et cum fuerit

μαθητὴν γεγενημένον, τὸν τῆς διδασκα- apoftolorum difcipulus , doëtri

næ illum regulam corrumpere ,
λίας διαφθείρειν κανόνα , καὶ παρὰ τὸν4
et præter illorum decretum le-
ἐκείνων ὅρον παραβαίνειν τὸν νόμον . gem tranfilire. Cum hæc et his
f
ταῦτα καὶ τὰ τέτοις προσόμοια λέ fimilia dicerent , multis Galatis
·
γοντες , πολλὲς ἔπεισαν τῶν Γαλατῶν perfua
` ferunt legalem inftitutio-
τὴν νομικὴν πολιτείαν ἀσπάσαθαι , καὶ nem ampleati , et circumcifio-
τὴν περιτομὴν καταδέξασθαι . μαθὼν nem fufcipere . Quod cum re-
fcri-
τοίνυν ὁ θεῖος ἀπόςολος , τήνδε γέγρα . fciuiffet diuinus apoftolus ,
pfit hanc epiftolam 2 et calu-
Φε τὴν ἐπιςολήν · τῶν δὲ κατ᾽ αὐτῷ Yε-
mniarum quæ in ipfum illatæ
γενημένων διαβολῶν διελέγχων τὸ ψεῦ fuerant falfitatem arguens , et
δος , καὶ τὴν κατὰ νόμον πολιτείαν με- vitæ ex lege inftitutionem poft

τὰ τὴν χάριν περιτὴν ἀποφαίνων. gratiam fuperuacaneam often-

πρῶτον δὲ τὰ καθ᾿ ἑαυτὸν ἐξηγήσατο , dens. Primum autem fua ipfius

διδάσκων ὡς καὶ αὐτὸς τῆς ἄνωθεν τε- expofuit , docens fe quoque fu-
τύχηκε κλήσεως , ἐκ ἀνθρώπων διδα- pernam vocationem affecutum
non hominum doctrina
σκαλίᾳ πεισθεὶς , ἀλλ᾽ ὑπὸ τῆς δεσποτι. effe
fed a Domini voce perfuafum .
κῆς φωνῆς . ταῦτα δὲ λέγει , ὦ τὰ τῶν
Hæc autem dicit , non apoftolis
ἀποςόλων σμικρύνων ,ἀλλὰ τὴν ἐπισκή- detrahens , fed morbum qui in-
ψασαν νόσον προσφόροις θεραπεύων gruerat aptis curans medicamen-
φαρμάκοις. ὅτι γὰρ ἔκτρωμα καλῶ tis. Quod enin feipfum vocet
ἑαυτὸν, καὶ τῶν ἀποτόλων ἔχατον , καὶ abortiuum , et fe apoftolorum vl-
τῶν ἁμαρτωλῶν πρῶτον ,καὶ βλάσφη- timum , et peccatorum primum ,
et blafphemum nominet , et perfe-
μον ὀνομάζει, καὶ διώκτην , καὶ ὑβριζὴν ,
cutorem et iniurium , ii fciunt
ἴσασιν οἱ τοῖς ἐκείνε γράμμασιν ἐντυγ qui eius fcripta legunt. Sed
χάνοντες . ἀλλ᾽ ἐνταῦθα τὴν γεγενημέ‐
hic , dum damnum quod acce-
την βλάβην αποσκευαζόμενος , γυμνῶσαι perant amolitur , res fuas pate
τὰ καθ᾿ ἑαυτὸν ἠναγκάσθη , καὶ τῶν facere coactus eft , tum eos qui eu-

διαφθείρειν τὸ εὐαγγέλιον πειρωμένων angelium corrumpere conabantur

τὴν ψευδολογίαν ἐλέγχων , καὶ τῶν falfi conuincendo , tum eorum qui
ἐκείνοις ὑποταχθέντων θεραπεύων τὸ ab illis indueti erant morbum
curando .
πάθος .

24 CAPVT
 360 B. THEODORETI INTERPRET .

CAPVT I.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α .
1. Paulus apoftolus non ab bomi-
nibus, neque per hominem . νάαῦλος ἀπότολος ἐκ ἀπ ' ἀνθρώ-
Procemium ftatim illatam in eum
„ πων , ἐδὲ 1 ) δι᾿ ἀνθρώπε . η
calumniam arguit . Apoftolicam Εὐθὺς τὸ προοίμιον τὴν γεγενημένην
enim gratiam fe accepiffe dicit , ἐλέγχει διαβολήν . τῆς γὰρ ἀποτολικῆς
non hominibus ei hoc donum ἔφη χάριτος ἠξιῶθαι , ἐκ ἀνθρώπων
dantibus : nullus enim ex diui αὐτῷ τέτο δεδωκότων τὸ δῶρον ἐδεὶς
niseum cepit apoftolis , fedipfe γὰρ αὐτὸντῶνθείων ἐζώγρησεν ἀποςό
Dominus vocauit eum cœlitus ,
homine non
vfus adminiftro . λων , αλλ᾽ αὐτὸς 0ὁ Δεσπότης ἐρανόθεν
Hoc enimdixit , Non per honi. ἐκάλεσεν , ἐκ ἀνθρώπῳ χρησάμενος ὑπ
nem .
de qui voca uit . τῦτο ἔφη,
γὰρκαλέ α .ἀνθρ
ὦ δι᾽ ώπε ε
oftendit .Dein Sedeum
per Iefum Chri- εργῷ
τα δείκν υσι τὸν σαντ „ Ἀλλὰ. διὰ
ftum . Et ne quis exiftimaret "
* Filium effe Patris adminiftrum , Ἰησε ( *) Χρι5δ . Καὶ ἵνα μή τις ὑπο-
reperiens adie &tum illud P , λάξῃ ὑπεργὸν εἶναι τῷ Πατρὸς τὸν Υἱὸν ,
fubiunxit : Et Deum Patrem qui εὑρὼν προσκείμενον τὸ διὰ , ἐπήγαγε ,
fufcitauit eum a mortuis . De vtra-
De vtia- „ Καὶ Θεῷ Πατρὸς τῷ ἐγάραντος αὐτὸν
que enim perfona pofuit illud Per,, ἐκ νεκρῶν . Ἐφ᾿ ἑκατέρω γὰρ προσώ
docens ab hac præpofitione mul- πε τὸ διὰ τέθεικε , διδάσκων ὡς ἐδεμίαν
lam fignificari naturæ differen-
tiam . Hoc quoque , qui fufcita φύσεως ή πρόθεσις αὕτη σημαίνει δια
wit eum a mortuis , non diuinitatis φοράν . καὶ τὸ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ
Vnigeniti infirmitatem denotat , νεκρῶν , ἐ τῆς τῇ Μονογενῆς θεότητος
nec enim paffio circa diuinitatem αἰνίτεται τὴν ἀσθένειαν · ἐδὲ γὰρ περὶ
facta eft : fed prædicationis con- τὴν θεότητα τὸ πάθος γεγένηται •ἀλ
cordiam oftendit , quod diuinæ
incarnationis myderium non faλ fo- ὰ τὴν τῶ κηρύγματος δείκνυσι σύμφω
tus Filius difpenfauerit , fed ipfe νίαν . ὅτι τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως τὸ
etiam Pater eius fuerit prouiden- μυτήριον & 8 μόνος υἱὸς ᾠκονόμησεν , ἀλλὰ
tiæ particeps . Quoniain enim καὶ αὐτὸς ὁ πατὴς κοινωνός ἐξι ταύτης
qui legem defendebant , fe Deum τῆς προνοίας . ἐπειδὴ γὰρ οἱ τῷ νόμῳ
per legis obferuationem colere
exiftimabant , oftendit diuinus συνηγοροντες τὸν Θεὸν θεραπεύειν διὰ
apoftolus , non folum Filium , τῆς τῇ νόμε φυλακῆς ὑπελάμβανον , δε
8
fed etiam Patrem nouum tefta. κνυσιν ὁ θεῖος ἀπότολος & μόνον τὸν υἱὸν ,
mentum tradidiffe . 2. Et qui ἀλλὰ και τὸν πατέρα , τῆς καινῆς χορη-
mecum funt omnes
fratres . γὸν διαθήκης . » β '.Καὶ οἱ σὺν ἐμοὶ πάν
Oftendit fe habere multos ad- 9 τες αδελφοί . Ἔδειξεν ὡς πολλὲς ἔχει
iutores prædicationis . Ecclefiis τε κηρύγματος συνεργές . „ Τοῖς ἐκκλη-
2
Galatia . Non enim vni ciuitati , η9 σίαις τῆς Γαλατίας . Οὐ γὰρ μια
fed toti generi fcribit , vbique πόλει , ἀλλὰ παντὶ γράφει τῷ ἔθνε
enim ferpferat morbus . 3. Gratia πανταχῆ γὰρ εἴρψεν ἡ νόσος . κγ'. Χά-
vobis , et pax a Deo patre noftro , πρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεῷ Πατρὸς ,
et Domino Iefu Chrifto , 4. Qui και Κυρίε ἡμῶν Ἰησῦ Χριςδ , δ . Τοῦ

9 δόντος
1 ) δι᾽ ἀνθρώπων habet ad Cant. 6, 1. (* ) Χριες aberat alibro Heruetia
 EPIST. AD GALATAS. CAP. I. 361

" δόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡ- dedit femetipfum pro peccatis not
9 μῶν. 33 Ἔδειξε τὴν κατὰ νόμον πολί. ftris. Oftendit, legalem vitæ
inftitutionem non potuiffe a
τεαν τῶν ἁμαρτημάτων ἀπαλλάξαι peccatis liberare , fed Chriftum
μὴ δυνηθεῖσαν , ἀλλὰ τὸν Δεσπότην Χρι. Dominum , qui pro nobis inore
τὸν, τὸνὑπὲρ ἡμῶν καταδεξάμενον θά . tem fubiit , et genus ( humanum )
νατον , καὶ τῶν τῆς ἁμαρτίας ὀφλημά- a peccati debitis liberauit. Vc
των τὸ γένος ἐλευθερώσαντα . 9Όπως eriperet nos de prafenti feculo
9 ἐξέληται ἡμᾶς ἐκ τῷ ἐνετῶτος αἰῶνος nequam. Nequam feculum vo-
cauit non elementa , vt ftupor
5 πονηρῶ . "" Αἰῶνα πονηρὸν & τὰ τοιχεία Manichæorum voluit , •fed præ
προσηγόρευσε κατὰ τὴν Μανιχαίων ἐμ- fentein vitam , hoc eft , breuen
φροντησίαν, ἀλλὰ τὸν παρόντα βίον , τε ]. iftamn humana vitæ transactio
έξι τὴν πρόσκαιρον ταύτην τῶν ἀνθρώ- nem : in qua locum habet pecca-
Qui enim mortali adhuc
πων διαγωγὴν , ἐν ᾗ χώραν ἔχει τὸ tumn .
natura fumus circumdati , alii
πλημμελῶν . θνητὴν γὰρ ἔτι περικεί . maiora , alii minora peccata ade
1
μενοι φύσιν , οἱ μὲν τὰ μάζονα τῶν ἁ- mittimus . Sed poftquam ad ime
Y μαρτημάτων τολμῶμεν , οἱ δὲ τὰ ἐλάτ- mortalem illam vitam traduati ,
τονα˙ εἰς δὲ τὴν ἀθάνατον ἐκείνην μετα- et a præfenti corruptione eruti
σάντες ζωὴν, καὶ τῆς παρέσης ἀπαλλα . fuerimu s , peccato erimus fupe-
riores. Hanc autem nobis fpem
γέντες φθορᾶς,καὶ τὴν ἀφθαρσίαν ἐν- dedit ChriftusDominus , qui
δυσάμενοι, κράτ] ες τῇ ἁμαρτάνειν ἐσό- pro nobis mortem fubiit : et
μεθα . ταύτην δὲ τὴν ἐλπίδα δέδωκεν primus quidem furrexit a mor-
ἡμῖν ὁΔεσπότης Χρισὸς , τὸν ὑπὲρ ἡμῶν tuis , nobis autem omnibus re-
eri-
καταδεξάμενος θάνατον , καὶ πρῶτος furreétionem eft pollicitus :
μὲν ἀναςὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, πᾶσι δὲ ἡμῖν puit autem nos a præfenti
m malo , hoc eft , a præfentis
ὑποχόμενος τὴν ἀνάςασιν. ἐξελετο δὲ vitæ conuerfatione , in qua lo-
ἡμᾶς τῷ ἐνεςῶτος πονήρε , τετέςι τῆς cum habet improbitas . Quod
κατὰ τὸν παρόντα βίον διαγωγῆς , ἐν ᾗ autem non omnibus damnofa
χώραν ἔχετὰ τῆς πονηρίας. ὅτι δὲ αὖ- fit hæc vita , ipfe docuit apo-
τη ὦ πᾶσιν ἐπιβλαβὴς ἡ ζωὴ , αὐτὸς ἐδί- ftolus . Ita enim dicit :a ) Quod-
δαξεν ὁ ἀπόςολος˙ λέγει δὲ ἕτως, εἰ δὲ fi viuere in carne hoc mihi fru-
τὸ ζῆν ἐν σαρκὶ τᾶτό μοι καρπὸς ἔργου , âtus operis eft , et quid eli
και τί αιρήσομαι & γινώσκω καὶ προτί. gamignoro : et prafert viuere
θησι τῷ σὺν Χρισῷ εἶναι τὸ ζῆσαι , διὰ quam cum Chrifto efle, propter
lucrum quod hinc oritur. Di-
τὸ ἐντεῦθεν φυόμενον κέρδος . καὶ περὶ cit etiam de Epaphrodito , b ) Mi-
Επαφροδίτε φησὶν , ὅτι
2 ἠλέησεν αὐτὸν fertus eft eius Dominus vitama
ὁ Θεὸς τὴν ζωὴν αὐτῷ χαρισάμενος . ἐ ei largiens. Præfens itaque fe-
τοίνυν φύσει πονηρὸς ὁ παρὼν αἰῶν , ἀλλ᾿culum non eft natura malum :
ἐναὐτῷ παρά τινων πονηρία τολμᾶται. fed in ea nonnulli improbe ver-
* quam
ἔδειξε δὲ αὐτῷ καὶ τὸ πρόσκαιρον · ἐνε- fit momentaneum . Prajins enin
φῶτα γὰς προσηγόρευσεν . ὁ μέντοι Δε- feu inftans idvocauit. Chriftus
σπότης Χρισὸς οὐ μόνον τὴν ἡμετέραν ergo Dominus nonfolum falutem
noftram

@ ) Phil. 1, 22. b) lb. c. 2,27.

 TI
362 B. THEODORE INTERPRET .

noftram procurauit , fed Patrem ᾠκονόμησε σωτηρίαν , ἀλλὰ τὸν πατέρα

etiam habet compro bantem . Hoc συνευδοκῶντα ἔχει. τῦτο γὰρἐπήγαγε
enim fubiunxit : Secundum volunta-
tem Dei et patris nofiri , 5. Cui » Κατὰ τὸ θέλημα τῷ Θεῷ καὶ Πατρὸς
gloria in facula faculorum . Amen . γἡμῶν , έ , Ωι ἡ δόξα εἰς τὲς αἰῶνας
Vbique Patrem cum Chrifto con- „ τῶν αἰώνων . αμήν . Πανταχῆ συνλάτ-
iungit , docens
re , vt nos nonei exquoque place-
lege fed ex τα τῷ Χρισῷ τὸν Πατέρα , διδάσκων ὡς
euangelio vitam inftituamus . Hic καὶ αὐτῷ συνδοκεῖ , μὴ νομικῶς ἡμᾶς
ergo præfationem abfoluit , quam αλλ᾽ εὐαγγελικῶς πολλεύεθαι . τὴν μὲν
nouo cum decore contexuit ,et quis ὧν πρόξξησιν ἐνταῦθα πεπλήρωκε , και
fit prædicationis fcopus fumma · νοπρεπῶς αὐτὴν ποιησάμενος , καὶ τὸν
tim edocuit. Deinceps, vero ac-
cufare incipit. 6. Miror quod το κηρύγματος ἐν κεφαλαίῳ διδάξας
fic cito transferimini ab eo qui σκοπόν .ἄρχεται δὲ τῶν ἐγκλημάτων
vos vocauit in gratia Dei , in ὅτως . „ ς .Θαυμάζω ὅτι ὅτω ταχέως
aliud euangelium . 7. Quod non ἢ μετατίθεσθε ἀπὸ τῶ καλέσαντος ὑμᾶς
eft aliud: nifi funt aliqui qui vos
conturbant , et volunt comtertere κ ἐν χάριτι Θεῷ εἰς ἕτερον εὐαγγέλιον .
euangelium Chrifti . Accufatio . » ζ . Ὃ ἐκ ἔςιν ἄλλο˙ εἰ μὴ τινές εἰσιν οἱ
nein fumma impleuit fapientia . „ταράσσοντες ὑμᾶς , και θέλοντες με
Oftendit enim obferuationem le-
gis negationem efte legislatoris . » τατρέψαι τὸ εὐαγγέλιον τῷ Χρισέ .
Non enim dixit , Transferimini Πολλῆς σοφίας τὴν κατηγορίαν ἐπλήρω .
ab hac doëtrina in hanc , fed σεν . ἔδειξε γὰρ τῇ νόμε τὴν φυλακὴν
ab eo qui vos vocauit. Quis . ἄρνησιν τῷ νομοθέτε . ἐγὰρ εἶπε , μετα-
nam fit autem qui vocauit , do . τίθεσθε ἀπὸ τῆςδε διδασκαλίας εἰς τήν
cent quæ confequuntur , in gra- δε , ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶ καλέσαντος ὑμᾶς · τίς
tia Dei. Ipfe , inquit , Pater δὲ ὁ καλέσας τὰ ἑξῆς διδάσκει , ἐν χάρις
qui legem dedit, vos vocauit ad τι Θεῷ. αὐτὸς ὑμᾶς , φησιν , ὁ πατὴς ὁ
hoc euangelium . Cum hoc er-
τὸν νόμον δεδωκώς , εἰς τόδε τὸ εὐαγγέ
go reliquiftis , et ad legen re
λιον κέκληκε . τ8το τοίνυν καταλιπόντες ,
verfi eftis , ab eo qui vocauit
^αὶ εἰς τὸν νόμον πάλιν δρομήσαντες ,
defeciftis. Hoc autem reliato
αὐτῷ τῷ κεκληκότος ἀπέζητε . καὶ ττο
euangelio , aliud non inuenietis .
ες τὸ εὐαγγέλιον , ἕτε
Non enim alia per nos alia δὴ καταλιπόντ
per alios apoftolos prædicat Do. ρον ἐχ εὑρήσετε . ἐδὲ γὰρ ἄλλα μὲν δι᾽
minus : fed idem prædicamus ἡμῶν, ἄλλα δὲ διὰ τῶν ἄλλωνἀπὸ όλων

omnes , quotquot fumus amato- ὁ Δεσπότης κηρύσσει . ἀλλὰ τὸ αὐτὸκη-

res veritatis . Qui autem contra ξύλομεν ἅπαντες , ὅσοι τῆς ἀληθείας

ria fentiunt , nihil vobis diui. ὑπάρχομεν ἐραςαί . οἱ δὲ τἀναντία φρο

num tradunt : fed diuina conan. νῦντες , ἐδὲν ὑμῖν θεῖονπροσφέρεσιν , ἀλ
tur corrumpere . Deinde aduer- λὰ τὰ θεῖα παραφθείρειν ἐπιχειρῶσιν .
fariorum recordatione incenfus , & τα θερμανθεὶς ἐκ τῆς μνήμης τῶν
et iufta indignatione percitus , a ἐναντίων ,καὶ τῷ δικαίῳ ζέσας θυμῷ ,
pietate alienum appellat eum qui ἀλλότριον τῆς εὐσεβείας καλεῖ τὸν ἕτε
sonatur alia prædicare , et clamat : ga κηρύττειν πειρώμενον , καὶ βο
ή. Αλα

1
 EPIST. AD GALATAS . CAP. I. 363
T
94. 2) ᾿Αλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἤ ἄγγελος g. Sed licet nos , aut angelus de ca-
κ ἐξ ἐρανῷ 3 ) εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ᾽ ᾧ euangelizet vobis praterquam
quod euangelizauimus vobis ana-
9ὃ εὐηγγελισάμεθα , ἀνάθεμα ἔσω . η
bema fit . Quoniam illi dicebant
Ἐπειδὴ ἐκεῖνοι τὲς θείες ἔλεγον ἀποςό- diuinos apoftolos legem feruare ,
λες τὸν νόμον φυλάτ] ειν , ἐκείνες μὲν κα . illos quidem diuinus reliquit apo-
ταλέλοιπεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , ἵνα μὴ ftolus , ne inuidia quadam et ma-
δόξῃ φθόνῳ τινὶ καὶ δυσμενείᾳ τῷτο leuolentia videretur * hoc facere :
ad id autem quod maius eft pro-
ποιεῖν, ἐπὶ δὲ τὸ μεῖζον ἐχώρησε, πάντα ceffit ,, omnia per id quod maius
cent
συμπεριλαμβάνων διὰ τῇ μείζονος , καὶ eft comprehenden , et feipfu
s m
πρὸ τῶν ἄλλων ἑαυτὸνὑπέβαλε τῇ ἀρᾷ . ante alios fubiecit exfecrationi.
ἀγγέλων δὲ ἐμνημόνευσεν , & τῷτο ὑφο- Angelorum autem meminit , non
ζώμενος , μή τις 2 τῶν ἁγίων ἀγγέλων quod fufpicaretur ne quis fandto-
rum angelorum doceret contraria
ἐναντία διδάξῃ τῷ θείῳ κηρύγματι , ᾔδει
diuineprædicationi , fciebat enim
γὰρ ὡς ἀδύνατον τῦτο ἀλλὰ διὰ τότε hoc fieri non poffe
, fed vt hoc
πᾶσαν ἀνθρώπων καινοτομίαν ἐκβαλών . ipfo omnem hominum nouitatem
t » θ΄. Ως προειρήκαμεν, καὶ ἄρτι πάλιν expelleret. 9. Sicut pradiximus ,
et nunc iterum dicimus , Si quis vo-
» λέγομεν , 4 )& τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται
bis euangelizauerit præter id quod
υπαρ᾿ ὃ παρελάβετε , ἀνάθεμα ἔξω 2. Nemo
θυμῷ εἶ accepi ftis ,anathemafit .
Μὴ γὰρ δή τις͵ ἡμᾶςνομιζέτω enim exiftimet nos per iram prio-
- ρηκέναιτὰ πρότερα τότε γὰρ δὴ χά- τa dixiffe : ideo enim eademn ite-
ριν καὶ δεύτερον τὰ αὐτὰ εἰρήκαμεν . rum diximus . Porro autem , præ-
ἐνταῦθα μέντοι τὲς ἀγγέλες
‫اد‬ καταλι- termiffis hic angelis , indefinite di-
πων , αορίςως εἶπεν , ὦ τις ὑμᾶς εὐαγ . xit : Si quis vobis euangelizat . Et
γελίζεται . καὶ διδάσκων ὡς τὴν τῷ Θεξ docens quod Dei cultum omnibus
fimul præferens hæc dicere coa-
θεραπείαν πάντων ὁμῶ προαιρέμενος atus fit, fubiunxit : 10. Modo
ταῦτα εἰπῶν ἠναγκάθη , ἐπήγαγεν ‫ار‬ enim hominib us fuadeo
91. Αρτι γὰρ ἀνθρώπες πείθω , ἢ τὸν An quaro hominibus placere ? Si
» Θεόν ; ἢ ζητῶ ἀνθρώποις ἀρέσκειν ; εἰ adhuc hominibus placerem , Chrifti
Si homines
κ γὰρ ἔτι ἀνθρώποιςἤρεσκον , Χρισῶ δῶ . Jeruus non eflem .
colere vellem , non inter eos nu-
9λος ἐκ ἂν ἤμην . 19 Εἰ θεραπεύειν ἀν
merarer qui patiuntur perfecutio-
θρώπες ἐξελόμην, ἐ τοῖς διωκομένοις nem , fed iis adiungerer , qui
cum veritate bellum gerunt.
συνηριθμέμην , ἀλλὰ τοῖς τῇ ἀληθείᾳ
· πολεμᾶσι συνετατζόμην . μηδές με το Neno ergo me exiftimetvenari
νυν ἡγείω τὴν παρ᾿ ἀνθρώπων δόξαν gloriam ab hominibus , eaque de
πηρᾶσθαι , καὶ τότε χάριν τέςδε τες caufa hæc quæ dico contexere.
λόγεςὑφαίνειν. ἐντεῦθεν λοιπὸν διηγεῖ. Ab hoc loco deinceps narrat quo-
modo a diuina gratia vocatus
ται ὅπως μὲν ὑπὸ τῆς θείας ἐκλήθη π , et quomodo cum apofto
χάριτος , ὅπως δὲ πρὸς τὰς κορυφαίους iorum coryphæis de prædicatione
τῶν ἀποςόλων τὰς περὶ τῷ κηρύγματος paftum fecerit. 11. Notum enim
vobis
ἐποιήσατο συνθήκας. „ ιά. Γνωρίζω δὲ
2 ) Κἂν ἐγὼ ἢ ἄγγ . εὐαγγελίσηται ὑμᾶς παρ' ὃ παρελάβετε , ἀναθ . ἔσω , Sic no
fter ad 1 Cor . 13 , 3. Nempe verba huius et 9 verfus coniunxit . 3) εὐαγγε
λίζεται . Β . 4 ) εἰ ἔσω . Etiam fupra ad Rom. 14. 2. hift . Eccl. 2, 6. p. 595°
Sirin . 5 , To p . 719
 T
364 B. THEODORETI INTERPRET.

vobis facio fratres euangelium , quod 5, ὑμῖν , ἀδελφοὶ, τὸ εὐαγγέλιον τὸ ‫اد‬

euangelizatum eft a vibe , quod γελιοθὲν ὑπ᾽ ἐμῶ, ὅτι ἐκ ἔτι κατὰ ἄν
non eft fecundum bominem . Non
eft , inquit, ab humanis cogita. » θρωπον.» Οὐχ ὑπὸ ἀνθρωπίνων,φη
tionibus compofitum . Vnde igitur σί, σύγκειται λογισμῶν · πόθεν τέτο ;
hoc ? 12. Neque enim ego ab homine » ιβ '. Οὐδὲ γὰρ ἐγὼ πας ἀνθρώπε
accepi illud , neque didici . Sed
ηπαρέλαβον αὐτὸ , ἐδὲ ἐδιδάχθην , 9
quemnam habuifti dottorem ? ᾿Αλλὰ τίνα ἔχες διδάσκαλον ; ᾿Αλλὰ
‫اا‬
Sed per reuelationem IefuChrifti . 99.
„δι᾽ ἀποκαλύψεως Ιησε Χρις8 . Αγαν
‫ܕܙ‬
Sapienter admodum pofuit per
reuelationem, Afumptus enim σοφῶς τὸ δι᾽ ἀποκαλύψεως τέθεικεν .
erat Chriftus Dominus , et non ἀναληφθεὶς γὰρ ἦν ὁ Δεσπότης Χρισὸς ,
amplius fiiniliter ab oinnibus vi- καὶ ἐκέτι ὁμοίως ἅπασιν ἑωρᾶτο˙ αὐτῷ
debatur : ei autem in via réuela δὲκατὰ τὴν ὁδὸν ἀπεκαλύφθη , καὶ τῆς
tus eft , eumque ad pradicatio . τε κηρύγματος διακονίας ἠξίωσε. ταῦ
nis minifterium defignauit. Hæc
ἐκείνων τέθεικε
autem rurfus pofuit aduerfus ii. τα δὲ πάλιν πρὸς τὰς
lorun calumnias , docens fe ne διαβολάς , διδάσκων ὡς ἐδὲ κατὰ τῶτο
in hoc quidem effe aliis apofto- τῶν ἀποςόλων ἀποδεῖ τῶν ἄλλων . ὥσπερ
lis inferiorem . Sicut enim illi γὰρ ἐκεῖνοι παρ᾽ αὐτῇ τὴν διδασκαλίαν
ab ipfodoctrinam acceperunt , παρέλαβον , ὅτω καὶ αὐτὸς αὐτὸν ἔχε
ita etiam ipfe ipfum doctorem διδάσκαλον . κγ '. Ἠκέσατε γὰρ τὴν
habuit. 13. Audiftis enim con-
verfationem meam * aliquando in yἐμὴν ἀνατροφὴν ποτὲ ἐν τῷ Ἰεδαϊσμῷ ,
* Iudaifio , quoniam fupra modum » ὅτι καθ᾽ ὑπερβολὴν ἐδίωκον τὴν ἐκκλη-
perfequebar ecclefiam Dei, et ex- υσίαν τῷ Θεῷ , καὶ ἐπόρθεν 2 αὐτὴν
pugnabam illam : 14. Et proficie- " ιδ΄. Καὶ προέκοπον ἐν τῷ Ἰεδαϊσμῷ
bam in Iudaifmo fupra multos co-
ataneosmeos in generemeo , abun . »ὑπὲρ πολλὲς συνηλικιώτας ἐν τῷ γένει
ν
dantius dmulator exiftens paterna- 9μ82 , περισσοτέρως ζηλωτὴς ὑπάρχων
rum mearum traditionum . Nihil nτῶν πατρικῶνμε παραδόσεων. Οὐ
vos latet eorum quæ ad me per- δὲν ὑμᾶς λέληθε τῶνκατ᾽ ἐμέ. εἰ γὰρ
tinent. Etfi enim ftationibus πολλοῖς ςαθμοῖς ἀφεςήκατε τοῖς Ἰου
multis a Iudais diftatis ,faina δαίοις , ἀλλ᾽ ὧν ἡ φήμη διέδραμε πάντο
tamen vbique peruafit , et mea
oinnibusmanifefta reddidit. Nam . σε , καὶ δῆλα τὰ κατ᾽ ἐμὲ πεποίηκεν

que olim ecclefiæ infeftus et ho- ἅπασιν . ὅτι πάλαι δυσμενὴς τῆς ἐκκλη-

ftis eram manifeftus , piopofitum
habens eius fundamenta funditus
euertere , et ardentius æqualibus
meis incitabar aduerfus veritatis
σίας , καὶ προφανὴς ἤμην πολέμιος , σκο
τὸν ἔχων ἐκ βάθρων ἀνασπάσαι τὰ
ταύτης θεμέλια , καὶ τῶν ἡλικιωτῶν
θερμότερον κατὰ τῶν τῆς ἀληθείας

prædicatores , et hæc faciebam le- ἐκινούμην κηρύκων , καὶ ταῦτα ἐποίουν

gem defendens , et dum eam defen . τῷ νόμῳ συνηγορῶν , καὶ τέτῳ συνη-
derem , mihi aduerfaria erat euange- γοροῦντι ἀντίπαλον τοῦ εὐαγγελίου τὸ
lii prædicatio . 15. Cumautem placuit κήρυγμα ἦν. ιέ. 5 ) Ὅτε δὲ 6 ) ηὐδόκησεν
ὁ Θεὸς

5 ) Ὅτε- ἔθνεσιν plane iisdem verbis eft apud noftrum ep . 146.p . 1034. Sirm .
et vsque ad ἐν ἐμοί dial. 3. p. 350 Garn . , nifi quod ibi omiffafint illa : και
καλέσας δ . τ. χαρ . αὐτῇ . 6 ) εὐδόκησεν habet ad Efa . 1 , 14. Cetera omnia vsque
ad Δαμασκὸν v . 17. iisdem , vt hic , verbis commemorar .
 EPIST. AD GALATAS . CAP. I. 365

» 7) ὁ Θεὸς ὁ ἀφορίσας με ἐκ κοιλίας μη- Deo qui me fegregauit ex vtero ma-

‫ رو‬τρός με , και καλέσας διὰ τῆς χάρλος tris mea 1 et vocauit per gratiam
αὐτῷ , 15΄. Αποκαλύψαι τὸν υἱὸν αὐτῷ Juam , 16. Vt reuelaret Filium
fuum in me, vt euangelizarem il-
„ ἐν ἐμοί, ἵνα εὐαγγελίζωμαι αὐτὸν ἐν “ium in gentibus. Rurfus hîc
τοῖς
2 ἔθνεσιν . Πάλιν ἐνταῦθα συνῆψε Patremn Filio coniunxit , et eum
τῷ υἱῷ τὸν πατέρα , καὶ αὐτὸν ἔφη και dixit quæ ad ipfum pertinebant
πρὸ αἰώνων προεγνωκέναι τὰ κατ᾽ αὖ- ante fecula cognouiffe , et poftea
τὸν, καὶ μετὰ ταῦτα κεκληκέναι καθ᾿ ὃν vocaffe quando fibi vifum eft .
καιρὸν ἐδοκίμασε. ταύτης δέ μα τῆς Hanc autem , inquit , gratiam
χάριτος μεταδέδωκεν, ἐχ ἵνα τὸν νόμον inpertiit mihi , non vt legen
κηρύτ ]ω , ἀλλ᾽ ἵνα τὸν υἱὸν ἀποκαλύψω prædicem , fed vt Filium gentis
Continuo non ace
Εὐθέως 88 )ὦ
τοῖς ἔθνεσιν . „ Εὐθέως προσανεθές. bus reuelemn .
) ὦ προσανεθέ
» μην σαρκὶ καὶ αἵματι. ιζ΄. Οὐδὲ ἀνῆλ . quieui carni et fanguini , 17. Ni-
ue veni Hierofolymam ad anteces-
θον εἰς Ἱεροσόλυμα πρὸς τὲς πρὸ ἐμὲ fores meos apoftolos . Hæc omnia
ἀποτόλες . Ταῦτα πάντα πρὸς τὰς dicit aduerfus iliorum calumnias
.
ἐκείνων λέγει διαβολάς˙ ἐκεῖνοι γὰρ2
αὐ- Illi enim dicebant eum accepiffe
τὸν ἔλεγον τῆς τῶν ἀποτόλων ἠξιῶθαι doëtrinam ab apoftolis , fed et
διδασκαλίας , παραβαίνειν δὲ τὰ συγκέ. quæ conuenerant transgredi. Co-
μενα . ἀναγκάζεται τοίνυν τὰ καθ᾽ ἑαυ- gitur ergo res fuas narrare , quod
Dicit "
τὸν διηγήσασθαι, ὅπερ ἐδὲ ἐν μιᾷ δέδρα- in nulla fecit epitola .
κεν ἐπιςολῇ . λέγει δὲ, ὅτι τῆς κλήσεως autem , Cum illa vocatione dignus
ἐκείνης ἀξιωθεὶς, ἐκ εἰς τὰἹεροσόλυμα effein habitus , non ftatim cucur
2 ri Hierofolyanam , fed mihi fuf
παραυτίκα ἀνέδραμον , ἀλλ᾿ ἠρκέσθην τῇ tecit a Deo data gratia : fuiffet
παρὰ τῷ Θεῷ δοθείση μοι χάριτι. και enim valde abfurdum , vt qui do-
γὰρ λίαν ἄτοπον ἦν, τὸν παρὰ τῷ Θεὃ atrinam a Deo acceperam , de ea
τὴν διδασκαλίαν δεξάμενον , ἀνθρώποις communicarem cum hominibus.
περὶ ταύτης ἀνακοινᾶθαι . 99 Αλλὰ ἀπ ' Sed abii in Arabiam , et iterum
κ ἦλθον εἰς ᾿Αραβίαν,καὶ πάλιν ὑπέςρε‐ reuerfus fum Damafcum . Stad
ψα εἰς Δαμασκόν. , Εὐθὺς τῷ κηρύγ- tim prædicationem aggreffus fum ,
ματος ἡψάμην , τοῖς μηδέπω τῆς θεο . iis qui Dei cognitionem non-
γνωσίας ἠξιωμένοις προσφέρων τὸ εὖ- dum acceper ant, euange lium af-
ferens . 18. Deinde poft annos
αγγέλιον. ιή . Επειτα μετὰ ἔτη τρία tres veni Hierofolymam videre Pe-
ἀνῆλθον εἰς Ἱεροσόλυμα ἱςορῆσαι Πέ trum. 'Et hoc rurfus oftendit
ἢ τρον . 99 Καὶτᾶτο πάλιν δείκνυσιν αὐτῷ eius animi virtutem. Etenim
μή δεό
τὴν ἀρετὴν τῆς ψυχῆς . Καὶ γὰς μὴ cum humana doctrine non indi-
» μενος ἀνθρωπίνης διδασκαλίας ,ἅτε δὴ geret , vt qui ab vniuerforum
ταύτην παρὰ τῷ Θεῷ τῶν ὅλων δεξά : Deo eam acceperat , apoftolorum
1 μενος , τὴν πρέπεσαν ἀπονέμει τῷ κοι principi conuenientem honorem
ρυφαίῳ τιμήν. τότε γὰρ χάριν πρὸς * tribuit. Propterea enim ad eum
αὐτὸν ἀπεληλύθει, &χ ἵνα τὶ παρ᾽ αὐ . venerat , non vt ab eo aliquid
τῇ μάθῃ , ἀλλ᾽ ἵνα μόνον θεάσηται . difceret, fed vt folummodo videret.
Simul

η ) ὁ Θεὸς omittit nofter her . fab . 5, 2. , cetera vsque ad ἐν ἐμοὶ ibi prefert,
8 ) κα καιάἵματι, dial, 6. p. 389. Gart , et dial. 7. p. 40a " an i
 ETI ET
B. THEODOR INTERPR .
366

Simul attem beneuolentiam often- δείκνυσι δὲ καὶ τὸ φίλτρον. Καὶ ἐπέ-

dit. Et manfi apud eum die- υμενα πρὸς αὐτὸν ἡμέρας δεκαπέντε ·
bus quindecim. 19. Alium au- ωθ'. Ἕτερον δὲ τῶν ἀποςόλων ἐκ εἶδον ,
tem apoftolorum vidi neminem ,
nift Iacobum fratrem Domini eἰμὴ Ἰάκωβον τὸν ἀδελφὸν τῷ Κυρίε.
Vocabatur quidemn frater Domini , ᾿Αδελφὸς τῷ Κυρίε ἐκαλᾶτο μὲν , οὐκ
fed non erat natura. Nec vero ἦν δὲ φύσει. οὔτε μὴν , ὥς τινες ὑπαλή-
‫ار‬
fuit Iofephi filius , vt quidam φασι , τῷ Ἰωσὴφ υἱὸς ἐτύγχανεν , ὢν
exiftimarunt, ex priori matrimo . ἐκ προτέρων γάμων γενόμενος , ἀλλὰ τῷ
nio natus , fed Cleophæ filius
erat , Domini confobrinus. Ma Κλωπᾶ μὲν ἦν υἱὸς , τῷ δὲ Κυρίῳ ἀνε
trem enim habuit matris Domi. ψιός˙ μητέρα γὰρ εἶχε τὴν d ἀδελφὴν
ni fororem . 20. Quæ autem τῆς τε Κυρίε μητέρος . κ . Α δὲ γρά-
fcribo vobis , ecce coram Deo „φω ὑμῖν , 9 ) ἰδὲ ἐνώπιον τῷ Θεῷ , ὅτι ἐ
quod nonpartes
veni_in mentior . , a
Syria Deinde » ψεύδομαι. κα . Ἔπειτα ἦλθον εἰς τὸ
21. cina
et Cilicia .
22. Eram autem ignatus facie ec- „ κλίματα τῆς Συρίας , καὶ τῆς Κιλικίας .
clefiis Iudac , quæ erant inChri. κβ '. Ἤμην δὲ αγνούμενοςτῷ προσώπῳ
fto : 23. Tantum autem audi- ηταῖς ἐκκλησίαις τῆς Ἰεδαίας τοῖς ἐν
tum habebant , quoniam qui perfe- » Χρισῷ˙ κγ΄. Μόνον δὲ ἀκούοντες ἦσαν
quebatur , nos aliquando , nunc eu. ὅτι ὁο διώκων ἡμᾶς ποτε , νῦν εὐαγγε‐
angelizatfidem , quamaliquando υλίζεται τὴν πίσιν ἦνποτε ἐπόρθει .
expugnabat :
clarificabant Deum . Cum enim » κδ΄. Καὶ ἐδόξαζον ἐν ἐμοὶ τὸν Θεόν. ,,
intelligerent repentinam mutatio . Μανθάνοντεςγὰρ τὴν ἀθρόαν μεταξο
nem , et quod lupus facit ea quæ λὴν , καὶ ὅτι ὁ λύκος τὰ ποιμένων ἐργά
funt paftorum , ex me capiebant ζεται , τῆς εἰς τὸν Θεὸν ὑμνῳδίας τὰ
occafionem Dei laudandi.
καθ᾿ ἐμὲ πρόφασιν ἐλάμβανον .
CAPVT II . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β .
‫اد‬
einde poft annos quatuor . 920. Ἐ'πειτα διὰ δεκατεσσάρων ἐτῶν
Deinde
„ πάλιν ἀνέβην εἰς Ἱεροσόλυμα
rofolymam cum Barnaba , afum- μετὰ Βαρνάβα , συμπαραλαβὼν καὶ
pto et Tito. 2. Afcendi au-
rem fecundum reuelationem . Am . » Τίτον, β΄. Ανέβην δὲ κατὰ ἀποκάλυ
bo longo tempore Αntiochiæ ψιν, Αμφότεροι χρόνον συχνὸν ἐν Αν-
verfati , et plurimos ex genti τιοχεία διέτριψαν , καὶ πλείςους ἐξ
bus pifcati funt , ex lege gra- ἐθνῶν ἐσαγήνευσαν , κατὰ τὸν νόμον τῆς
tiæ viuere præcipientes . Cum au- χάριτος βιοῦν παρεγγυῶντες . ἀφικόμε
tem a) veniffent ex Iudæa qui.
dain legis defenfores , conaban- νοι δέ τινες ἐκ τῆς Ἰεδαίας τε νόμε συν-
tur perfuadere gentibus , vt lega- ήγοροι, πάθαιν ἐπειρῶντο τὲς ἐξἐθνῶν
lem vitæ inftitutionem ampleête . τὴν κατὰ νόμον πολιτείαν ἀσπάζεθαι
rentur. Sed magni veritatis præ · ἀλλ᾽ οἱ μεγάλοι κήρυκες τῆς ἀληθείας
cones Barnabas et Paulus prolatam Βαρνάβας καὶ Παῦλος τὴν παρ᾽ ἐκείνων
ab eis doctrinam repulerunt . προσφερομένην διδασκαλίαν ἀπώσαντο.

πείσαι
9 ) δε abeft a Β.
a ) Adt . 15 , 1. fq .
 EPIST. AD GALATAS . CAP . 11 . 367

πᾶσαι δὲ τὸν σύλλογον τῶν πιςῶν ἐθε Volentes autem fidelium cætui
λήσαντες , ὅτι καὶ τοῖς μεγάλος ἀπο- perfuadere , id quoque magnis
videri apoftolis , in Iudæam con-
ςόλοις τᾶτο δοκεῖ, ἔδραμον μὲν εἰς τὴν tenderunt
, et quæ ab illis facta
Ἰεδαίαν , ἐδίδαξαν δὲ τὲς ἀποςόλους fuerant apoftolos docuerunt , li-
τὰ παρ᾽ ἐκείνων γεγενημένα , καὶ ἐκό. terasque attulerunt , quæ aperte
præciperent , eos iugum legis
μισαν γράμματα διαῤῥήδην παρεγγυ‐ non imponere gentibus , nifi vt
ῶντα , μὴ ἐπιθεῖναι τοῖς ἔθνεσι τὸν τε abftinerent ab immolatis , et for-
νόμου ζυγὸν , ἀλλ᾽ ἀπέχεθαι εἰδωλοθύ . nicatione , et fuffocato , et fan-
guine. a) Hæc exiftimo diuinum
τ8 , καὶ πορνείας , καὶ πνικτῶ , καὶ αἱ apofolum hic narrare . Et con-
ματος. ταῦτα ἡγοῦμαι διηγεῖται τὸν tuli cum illis euangelium , quod
θεῖον ἀπότολον . Καὶ ἀνεθέμην αὐτοῖς pradico in gentibus : feorfum au- *
tem iis , > qui * videbantur aliquid
υτὸ εὐαγγέλιον ὃ κηρύσσω ἐν τοῖς ἔθνε effe : ne forte in vanum curre-
νσι, κατ᾿ ἰδίαν δὲ τοῖς δοκοῦσι, μήπως rem , aut cucurriem . Iis qui vi-
Μεἰς κενὸν τρέχω , ἢ ἔδραμον. Τοῖς δο- debantur aliquid efe dixit , pro
κοῦσιν εἶπεν , ἀντὶ τε ,9 τοῖς ἐπισήμοις . Infignibus. Eis autem priuatim
ίδια δὲ αὐτοῖς ἀνέθετο , ἐπειδήπερ ἦσαν expofuit ,quia multi pro lege -
ἰδίᾳ
mulationem
πολλοὶ τὸν ὑπὲρ τῷ νόμε ζῆλον ἔχοντες , beatus habebant , ficut
Iacobus ait
a ) . Illud autem ,
Το δὲ μή Ne forte in vanum surrerem , aut
ὡς ὁ μακάριος εἶπεν Ἰάκωβος . τὸ
πως εἰς κενὸν τρέχω ἢ ἔδραμον , ὦ περὶ cucurriffem , non pofuit de fe-
ἑαυτῷ τέθεικεν , ἀλλὰ περὶ τῶν ἄλλων2 ipfo , fed de aliis : hoc eft , vt
τετέςιν , ἵνα μάθωσιν ἅπαντες τὴν τῷ omnes intelligant concordiam præ-
κηρύγματος συμφωνίαν , καὶ ὅτι καὶ τοῖς dicationis , et quod aliis etiam
ἄλλοις αρέσκει τὰ ὑπ᾿ ἐμοῦ κηρυτζόμε. Placeantquæ ame pradicantur .
3. Sed neque Titus , qui mecum
‫ ار‬Αλλ᾽ ἐδὲ Τίτος ὁ σὺν ἐμοὶ, Ελ- erat, cum efet gentilis , compulfis
να . » γ΄.
πλην ὤν, ἠναγκάσθη περιτμηθῆναι. eft circumcidi. Hoc maximum
᾿Απόδειξις αὕτη μεγίτη τε μηδὲ τοῖς ἀ . eft argumentum , nec apoftolis
ποτόλοις δοκεῖν τὲς ἐξ ἐθνῶν φυλάτ . placuiffe , vt qui erant ex genti
bus legem feruarent. Titumn quip-
τειν τὸν νόμον . τὸν γὰρ Τίτον , ἀπερί pe, quierat incircumcifus , et vo-
τμητον ὄντα ,καὶ ἐξ Ἑλλήνων κληθέντα , catus ex gentibus , minime iuffe
ἥκισα περιτμηθῆναι προσέταξαν , και runt circumcidi , licet plurimivel-
το πλάζων τἀναντία προαιρεμένων. lent contrarium . Hoc enim di
cit : faifos Sed propter
4. fratres fubintro-
τέτο γάρ φησι δ '. Διὰ δὲ τὲς παρεισ‐ duos , qui fubintroie-
γάλλους ψευδαδέλφους , οἵτινες παρεσ · runtexplorare libertatem noftram ,
ῆλθον κατασκοπῆσαι τὴν ἐλευθερίαν quam babemus in Chrifto Iefu , vt
γἡμῶν , ἣν ἔχομεν ἐν Χρισῷ Ἰησε , ἵνα ή. nos in feruitutem redigerent . Con-
ἡμᾶς καταδουλώσωνται . Ὁ δὲ σύνδε- iunctio fed fuperuacanea eft ad
orationis conſtructionem. Hæc
σμος πρὸς τὴν τῷ λόγε συνθήκην περιτ- enim eft verborum F fententia :
τός . ἔξὶ γὰρ ἡ διάνοια τῶν ξητῶν αὕτη , Sed neque Titus , quamuis ef
οὐδὲ Τίτος , καίτοι Ἕλλην ὤν , ἠναγκά . fet Græcus , coattus eft circum-
θη περιτμηθῆναι διὰ τὲς παρεισάκλες cidi propter introductos falfos
fratres ,
a) Act. 15, 29. 5) Ib. c. 21 , 20 .
 B. THEODORETI INTERPRET .
368

fratres , et quæ fequuntur. Liber ψευδαδέλφες , καὶ τὰ ἑξῆς . ἐλευθερίαν

tatem autem vocat viuendi ratio- δὲ καλῶ τὴν ἔξω τῷ νόμε διαγωγήν .
nem extra
nequead legem
horam .
ceffimus Quibus έ. Οἷς ἐδὲ πρὸςὥρανἐξαμεν τῇ ὑπο
5.fubiectio.

ne, ut veritas euangelii permanent υπαγῇ , ἵνα ἡ ἀλήθεια τὸ εὐαγγελίου

apud vos. Contentiofam enim διαμείνῃ πρὸς ὑμᾶς. Οὐδὲ γὰρ πρὸς
illorum mentem ne tantillum qui- βραχὺ ἠνεχόμεθα τῆς ἐκείνων φιλονε
dem fuftinuimus : fed veritatem κ & γνώμης , ἀλλὰ πάντων τὸ εὐαγγε‐
euangelii oinnibus prætulimus . λίε προτετιμήκαμεν τὴν ἀλήθειαν.
dixitde iisqui ant. ταῦτα μὲν ἐν περὶ τῶν διαθέσει τῷ νό-
Hæc itaque
mo legi feruiebant .
μῳ δουλευόντων εἴρηκεν. ἐπειδὴ δὲ εἰκὸς
iam verifimileerat Galatas dice- μω
re , ipfos etiam apoftolorum pri- ἦν καὶ Γαλάτας επῶν , ὅτι καὶ αὐτοὶ
mos legem feruare : fciebat autem τῶν ἀποςόλων οἱ πρῶτοι τὸν νόμον φυ-
* diuinus apoftolus , illos ad Iu- λάτ] εσιν˙ ᾔδει δὲ ὁ θεῖοςἀπόςολος , ὡς
dæorum
firmi adhuc crediderant
quierant, , et in- τοῖς ἐξ Ιεδαίων πεπιτευκόσιν , ἀσθενῶς
imbecillitatem
fe demittentes cogi hoc facere : ἔτι διακειμένοις ,συγκαταβαίνοντες τέτο
in medio eos ποιεῖν ἠναγκάζοντο , μέσος ἀποληφθεὶς ,
interceptus , et
quidem accufare abfurdiffimum και κατηγορῆσαι μὲν αὐτῶν ἀτοπώτα-
ducens , eorum autem fcopun ape- τον νομίσας , γυμνῶσαι δὲ τὸν σκοπὸν ἐκ
rire nolens , ne difpenfationi (mo· ἐθελήσας , ἵνα μὴ τῇ οἰκονομία λυμήνη .
derationi apoftolorum ) noceret ,
media quadan via ingreditur : et ται , μέσην τινὰ διατέμνει ὁδόν και τη
ea quidem quæ fiebant agre ferre ματίζεται μὲν ὡς δυχεραίνων δῆθεν τὰ
\ præ fe fert , de his autein aliquid γινόμενα , ἀπᾶν δέ τι περὶ αὐτῶν βαρυ-
dicere grauatus , Dei fententiæ νόμενος , τῇ τῷ Θεῷ ψήφῳ τὸ πᾶν ἀνα-
# totum relinquit. * 6. Ab iis τίθησιν . 95. ᾿Απὸ δὲ τῶν δοκούντων εἶ
i autem qui videbantur aliquid
effe nihil , υνί τι , ὁποῖοί ποτε ἦσαν ἐδέν
quales aliquando fuerint med μου δια
intereft. Deus perfonam hominis φέρει , πρόσωπον Θεὸς ἀνθρώπου οὐ
non accipit . κλαμβάνει.

Deeft interpretatio media partis capituli. *)

*) De infigni hac lacuna , aliisque non integris Theodoreti

locis diximus in differtatione præfationi noftræ fubiecta.
Ceterum, ne tamen nihil de ipfo Paulli textu afferamus,
quo hic vfus videtur Theodoretus : e ceteris eius libris,
quantum reperire licet , eum hic conftituemus :

υθ'.1 ) Καὶ γνόντες τὴν χάριν τῷ Θεοῦ

στὴν δοθεῖσάν μοι 2) Ιάκωβος καὶ Κη-
πφᾶς
i) Hæc verba : Καὶ —— εἰς τὰ ἔθνη fic , vt ea exhibuimus , habet in argumento
epiftolæ ad Ephefios . 2 ) Ipfa hac verba : Ἰάκωβος ——τὰ ἔθνη funt in ὑποθέ
σει ad epift. ad Ebræos. Sed ad Plalm . 86 , 1. itemque ad Cant. 3 , 10. Rom .
15 , 26. et 2 Cor . 8 , 18 : Πέτρος και Ιακ.κ . Ἰωαν . οἱ δοκ . ε. εἶναι. Reliqua verba :
δεξιάς - περιτομὴν ἔθνη planiffime fic leguntur ad Rom . 15 , 26. et in ὑπο-
· * θέσει epift. ad Ebræos , quamquam a Cor . 8. habet : ἐμφί τε ,
 EPIST. AD GALATAS . CAP . II. 369

ΣΦᾶς καὶ Ἰωάννης οἱ δοκῶντες ξύλοι στα

svou, 3) δεξιὰςἔδωκαν ἐμοὶ καὶ Βαρνάβα
κοινωνίας, 4) ἵνα αὐτοὶ μὲν εἰς τὴν περι
στομὴν , ἡμεῖς δὲ εἰς τὰ ἔθνη · ΐ. 5 ) Μόνο
υτῶν πτωχῶν ἵνα μνημονεύωμεν , ὃ καὶ
„ ἐσπούδασα αὐτὸ τέτο ποιῆσαι.
γδ '. 6 ) Αλλ᾿ ὅτε εἶδον ,9 ὅτι ἐκ ὀρθοπο-
ηδοῦσι πρὸς τὴν ἀλήθεια » τοῦεὐαγγε
υλίε , εἶπον τῷ Κηφᾷ ἔμπροσθεν πάν-
ντων˙ 7 ) Εἰ σὺ Ἰεδαῖος ὢν ἐθνικῶς ζῇς ,
η καὶ οὐκ ἰεδαϊκῶς ,τί τὰ ἔθνη ἀναγκά
» ζεις ἰδδαΐζειν. π

Περὶ μὲν οὖν

κακῶς τῶν ἄλλων,
κεχρημένων φησί
τῷ νόμῳ τῶν De alis ergo , inquit, qui lege
, ,ἐκεῖνα
qui ægre ferrem meos difcipu-
ἶπον , δυχεραίνων δὲ , ὡς τῶν οἰκείων μα- los
τος hine ladi Hoc enim etiam
θητῶν βλαπλομένων ἐντεῦθεν˙ τοῦτο dixit, Quomodo gentes cogis iu-
- γὰρ δὴ καὶ εἴρηκε , τί τὰ ἔθνη ἀναγκά . dnizare ? Tuum eft decretum ,
κ ζεις ἰουδαΐζειν ; σόν ἐς ! δόγμα , μὴ καλὰ ne hi ex lege viuant : facta au-
νόμον πολιτεύεσθαι τούτους · ἀντιφθέγ- tem repugnant iis quæ iam feri-
γεται δὲ τοῖς ἤδη γραφᾶσι τὰ πράγμα . pta funt. Magnus autem Petrus
filentio difta confirinat , prope-
τα. ὁ δὲ μέγας Πέτρος τῇ σιγῇ κυροι modum dicens iis \ qui ex Iu-
τὰ λεγόμενα , μονονουχὶ λέγων πρὸς dæis crediderant , et præfentes
τοὺς ἐξ Ἰουδαίων πεπιτευκότας τες τη- erant , Nos iufte reprehendit ,
νικαῦτα παρόντας , ὅτι δίκαια ἐπιμέμ . nec iis quæ dicuntur licet con-
Quod enim iis quæ
φεται ,καὶ ἀντιλέγειν τοῖς λεγομένοις diccbantur acquieuerit , audien-
ἐκ ἔνεςιν .ὅτι γὰρ ἔτερξε τὰ λεγόμενα , tium vtilitatis ftudiofus , cuiuis
τῆς τῶν ἀκουόντων προμηθούμενος ὠφει eft manifeftum . Quoniam ergo
λείας , παντί που δῆλον˙ ἐπειδὴ τοίνυν hic quidem reprehendit , ille
ὁ μὲν ἐπεμέμψατο , ὁ δὲ σιγῇ κατεδέ. vero filentio reprehenfionen ex-
ξατο , καὶ τοῖς ἐξ Ἰουδαίων , καὶ τοῖς ἐξ cepit , et iis qui ex Iudais credide .
ἐθνῶν , ὀνησιφόρον κατεσκευάσθη φάρ. tant , et iis qui ex gentibus , medis
camentum vtile compofitum eft.
μακον. ταῦτα δὲ Γαλάταις γέγραφεν Hac autem fcripfit adGalatas diui-
ὁ θεῖος ἀπόςολος , διδάσκων ὡς καὶ οἱ nus apoftolus , docens quod etiam
magni

3 ) In hæc : δεξιάςκαι κοινωνίας omnia loca citata (præter illum ad Pfalm . 86 , r. 1.

qui definit in εἶναι ) confentiunt . 4) Sic 1. c . ad Ephefios , Rom . 15 , 26. et
in ὑποθέσει epift . ad Ebræos. Sed ad Cant. 3 , 1o. et 2 Cor. 8 , 18. inuerfo or-
dine legitur : ἵνα ἡμεῖς μὲν ε. τ . ἔθνη , αὐτοὶ (2 Cor.8 : ἐκεῖνοι ) δὲ ε . τ. περιτομὴν.
5 ) Hacduta funt ex interpretatione Rom. 15 ,26 , illa : μόνον μνημ . etiamn
e loco ad 2 Cor . 8. 6) Commemorat hæc : ἀλλ᾿ πάντων dial. r. aduerfus
Anomæos p. 294.Garnerii. 7) Hæc : Εἰ σὺ etc. habet ad Ezech , 48 , 35.
Aa
P. Theod . Tom . II .
 370 B. THEODORETI INTERPRET .

magni et primi apoftoli , Iudzo- μεγάλοι καὶ οἱ πρῶτοι ἀπόςολοι , τῆς

του
rum imbecillitatis gratia , legem Ιεδαίων ἀθενείας χάριν , ἔςιν ὅτε τὸν
feruare nonnunquam fuftinue- νόμον φυλάτλαν ἠνείχοντο , ἐκ ἀεὶ δὲ
rint , fed non hoc feinper fece . τοῦτο διετέλουν ποιοῦντες . λέγει δὲ καὶ τὰ
rint.
Dicit autem etiam alia , ἄλλα , ὅσα πρὸς τὸν μακάριον ἔφη Πέ
quæ beato Petro præfentium Iu-
daorum vtilitati confulens dixit. τζον , τῆς τῶν παρόντων Ιεδαίων προ-
15. Nos natura Iudai , et non ex μηθούμενος ὠφελείας . έ . Ἡμεῖς φύσεις
gentibus peccatores ; 16. Scien . Ἰεδαῖοι , καὶ οὐκ ἐξ ἐθνῶν ἁμαρτωλοί ·
tes quod non iuftificatur homo_ex 95.8 ) Εἰδότες ὅτι οὐ δικαιέται ἄνθρω
operibus
Chrifti ; legis
et nos, nifi per fidem
in Chriftum Iefu υπος ἐξ ἔργων νόμου ,
Ium 4 )ἐὰν μὴ
μή διὰ πί
credidimus , vt iuftificemur ex fide » 5εως Ιησέ Χριτῦ , καὶ ἡμεῖς εἰςτο Xgr-
Chrifti , non ex operibus legis . ωςὸν Ἰησοῦν ἐπιτεύσαμεν , ἵνα ἐκ πίςεως
Natura Iudai, pro eo quod eft , „ u ) Χρις8 δικαιωθῶμεν , καὶ οὐκ
Qui iam olim hoc fumus a ina- γων νόμο . Τὸ φύσει Ἰδαῖοι, ἀντὶ τῇ ,
ioribus , qui genus ab Abraha- ἄνωθεν τῦτο καὶ ἐκ προγόνων ὄντες , ἐξ
mo ducimus , et hoc genus ia-
etitamus , poftquam cognouinus ᾿Αβρααμ τὸ γένος κατάγοντες , καὶ τ
fierinon poffe vt vera iuftitia το μέντοι τὸ γένος αὐχοῦντες , ἐπειδὴ
ex legali vitæ inftitutione perci- ἔγνωμεν ὡς οὐχ οἷόν τε τὴν ἀληθῆ διά
piatur, Chrifto Domino credidi. καιοσύνην ἐκ τῆς κατὰ νόμον πολιτείας
mus , iuftitiamn quæ eft ex fide καρπώσασθαι , τῷ Δεσπότῃ Χρισῷ πε-
colligentes , et bona promifla πιςεύκαμεν , τὴν ἐκ τῆς πίτεως δικαιο-
exfpectantes . Propter quod ex
operibus legis non infificabitur σύνην δρεπόμενοι , καὶ τὰ ἐπηγγελμένα
omnis caro. Quæ funt legis ne . προσμένοντες ἀγαθά . Διότι 12) οὐ δια
ceffaria ipfa etiam natura doce- καιωθήσεται ἐξ ἔργων νόμο͵ πᾶσα
bat , videlicet , Non adulterabis , σάρξ . Τὰ ἀναγκαῖα 3 ) τ8 νόμου καὶ
non occides , non furaberis , non ἡ φύσις ἐδίδασκε˙ τουτέςι τὸ , ὦ μοιχεύα
feres falfum teftimonium aduer- 8
fus proximum , honora patrem σεις , οὐ φονεύσεις , οὐ κλέψεις , 14 ) οὐ
tuum et matrein tuam , et quæ ψευδομαρτυρήσεις κατὰ τοῦ πλησίον σε
funt eiusmodi : quæ * autem μαρτυρίαν ψευδῆ , τίμα τὸν πατέρα σε ,
conftituta fuerant de fabbato καὶ τὴν μητέρα σε , καὶ 15) ὅσα τοιαῦτα
et circumncifione , de leprofo , τὰ δέ γε περὶ σαββάτου , καὶ περιτομῆς ,
* et eo qui feminis profluuio
laborat, de facrificiis , et afper. και λεπροῦ , καὶ 16 ) γονοῤῥυοῦς ,καὶ θυ
fionibus , ea erant legis pro- ην τῷ νό-
σιῶν , καὶ περιρραντηρίων , ἴδια ἦν
pria : natura enim de his nihil μου οὐδὲν γὰρ περὶ τούτων ἡ φύσις
docuit . Hæc ergo dicit legis ἐπαίδευσε. ταῦτα τοίνυν ἔργα λέγει τε
νόμου .

8 ) εἰδ. δὲ habet nofter ad Ezech. 48 , 35. Sed a loco aberat etiam in Herveti Co-
dice. 9) Pro ἐὰν μὴ -- Ιησ . Χρ. habet ibid : ἀλλὰ δι᾽ ἀκοῆς πίςεως . 10) 'Inc.
Χρ. habet 1. c. 11 ) Χρισοῦ neglexit ibidem cum illis : καὶ οὐκ ἐξ ἔργων νόμου .
12) ἐξ ἐργ . ν. οὐ δικ . π. σ. eft in l . c. ad Ezech . 12) τῷ νόμῳ eft apud Oecu-
menium in h . 1. Theodoreti , cui tamen nomen Theod . non eft adfcriptum.
14) Hæc : οὐ ψευδ . -μητ . σου , breuitatis forte cauffa , omiffa apud Qecut.
15) τὰ λοιπὰ ὅσα etc. Oec. 16) γονοῤῥύου . Οec .
 EPIST. AD GALATAS. CAP. II.
371

νόμου . τούτων
. δὲ ἡμὲν παράβασις d . opera . Horum porro transgret.
μαρτία , ἡ δὲ φυλακὴ οὐ δικαιοσύνης τε . fio quidem peccatum erat, ob-
non erat opus
λείας κατόρθωσις . ταῦτα γὰρ ἑτέρων feruatio autemn
αἰνίγματα · Ἰουδαίοις δὲ ὅμως κατ᾽ ἐκεῖ . perfetæ iuftitia. Hæc enim alia
νον ἥρμοτ ] ε τὸν καιρόν . περὶ τούτων εἶπεν adumbrabant; fed Iudais tamen
ὁ θεῖος ἀπόςολος , διότι οὐ δικαιωθήσει illo tempore conueniebant. De
his dixit diuinus apoftolus , fo-
ται ἐξ ἔργων νόμου πᾶσα σάρξ. ὦτα re vt non iuftificetur ex
ope-
συλλογίζεται τὰ εἰρημένα . ζ '. Εἰ δὲ ζη-
ribus legis vllus homo. Deinde
ὑτῶντες δικαιωθῆναι ἐν Χρισῷ , εὑρέθη- quæ difta funt fyllogifmo colli-
ωμεν καὶ αὐτοὶ ἁμαρτωλοὶ , ἄρα Χριςὸς git. 17. Quod fi quarentes iuftifi
καμαρτίας διάκονος ; μὴ γένοιτο.2 Εἰ δὲ cari in Chrifto , inuenti fumus et
ipfi peccatores , numquid Chriftus
ὅτι τὸν νόμον καταλιπόντες τῷ Χρισῷ .
peccatiminifter eft ? Abfit. Si au-
προσεληλύθαμεν , διὰ τῆς ἐπ᾿ αὐτὸν πί-
tem , quod lege reličta ad Chri-
ξεως τῆς δικαιοσύνης ἀπολαύσασθαι ftum acceffimus ,per fidem in
προσδοκήσαντες , παράβασις τῦτο νενό- ipfum iuftitiamn afequi exfpe &tan-
1
μᾶσαι , εἰς αὐτὸν ή
ἡ αἰτία χωρήσει τὸν res , hoc reputatum eft transgref
fio , in ipfum Chriftum Dominum
Δεσπότην Χριζόν˙ αὐτὸς γὰρ ἡμῖν τὴν
culpa conferetur . Ipfe enim no-
καινὴνὑπέδειξε διαθήκην ἀλλὰ μὴ γένοι-
bis nouum oftendit teftamentun .
το ταύτην ἡμᾶς τολμῆσαι τὴν βλα. Sed abfit vt hanc committamus
σφημίαν . ιή . Εἰ γὰρ ἃ κατέλυσα, ταῦ . blafphemiam . 18. Si enim qua
» τα་ πάλιν οἰκοδομῶ , παραβάτην ἐμαυ- deftruxi iterum adifico , prauari-
στὸν συνίςημι . Ταῦτα οὐ περὶ ἑαυτοῦ catorem me conftituo . Hæc non
de fe folum dixit , fed etiam cle a-
μόνον ἔφη , ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν ἀπος !- poftolis : namn illis quoque vifum
λων · καὶ γὰρ καὶ ἐκείνοις συνέδοξε, τ8ς eft , vt qui ex gentibus credide
ἐξ ἐθνῶν μὴ φυλάττειν τὸν νόμον . παρα- rant , nequaquam legem ferua-
βαίνομεν δέ , φησι , προφανῶς τὰ συνα rent. Aperte autem , inquit ,
κείμενα ,ἅπερ ᾠκοδομήσαμεν1 καταλύ ον. transg redimur ea quæ funt con-
τες ᾠκοδομήσαμεν δὲ τὰ ἔθνη , οὐκ ἐπὶ uenta , ea quæ ædificauimus di-
ruentes : ædificauimus autem gen-
τὸν τὸ νόμου , ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν τῷ Χρισᾶ θε- tes , non fuper legis , fed fuper
μέλιον . ἄγαν δὲ σοφῶς τὴν κατηγορίαν Chrifti fundamentum . Admo-
ἀντέσρεψεν . ἐκείνων γὰρ παράβασιν κα- dum autem fapienter retorfit re-
λούντων τὸ μὴ φυλάτθαν τὸν νόμον, αὖ- prehenfionem . Nam cum illi le-
τὸς παράβασιν κέκληκε το νόμε τὴν gemnon feruare , vocarent trans-
Φυλακήν, εἶτα τῦτο σαφέτερον δείκνυ . grefionen , ipfe transgrefionein
σιν. κθ'. Ἐγὼ γὰρ δια νόμου νόμῳ ἀπέ inde hoc docet apertius . 19. Ego
2 ~ ἵνα Θεῷ ζήσω .
αθανον, Ἐγώ , φησιν , αὖ enim per legem legi mortuus fum ,
τῷ τῷ νόμῳ παθεὶς νεκρὸν ἐμαυτὸν τῷ vt Deo viuam . Ego , inquit , ipfi
νόμῳ κατέςησα . ὁ νόμος γάρ μοι τὸν legi credens , me legi mortuun
Χρισὸν προεμήνυσεν · ἐκείνῳ πεισθεὶς reddidi . Lex enim mili Chriftum
præmonftrauit : illi credens ad hunc
προσελήλυθα τούτῳ . καὶ ἐκείνῳ μέν εἰς
3- accelli. Etilli quidem fum mortuus ,
μι νεκρὸς , οὐκέτι γὰρ πολιτεύομαι κατ' ex illa enim vitamnon amplius
Aa a infti-
 372 B. THEODORETI INTERPRET.

inftituo , fed huius decreta fe ἐκεῖνον , τοῖς δὲ τούτε δόγμασιν ἕπομαι

quor. Chrifto confixus fum cru-
ci . Confepultus enim fum cuin 117 ) Χρισῷ συνεςαύρωμαι. , Συνετάφην
γὰρ αὐτῷ διὰ τῷ βαπλίσματος. κ.Ζω
eo per baptifmum . 20. Viuo
autem , iam non ego,viuit vero δὲ , οὐκέτι ἐγὼ , ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριςός .
in me Chriftus . Priorem vitam Τὴν προτέραν ἀπεθέμην ζωὴν , εἰς ἑτές
depofui, in aliam vitam tranfii, ραν ζωήν μεταβέβηκα , τούτῳ πολιτεύς
huic viuo cuius vitam indui. ομαι ,οὗ περίκειμαι τὴν ζωήν . Ὁ δὲ
"
Quod autem nunc viuo in carne ,
τωνῦν ζῶ ἐν σαρκὶ , ἐν πίςει ζῶ τῇ τῷ υἱῷ
* in fide viuo filii Dei , qui dilexis
τῷ Θεῷ , τῷ ἀγαπήσαντός με , भव्य
me,set tradidit femetipfum pro me,
Quin etiam in hac mortali vita vi- 918 )παραδόντος ἑαυτὸν ὑπὲρ ἐμῶ . Καὶ
tam immortalem mihi præfiguro , ἐν τῇ θνητῇ δὲ ταύτῃ ζωὴ τὴν ἀθάνα-
et per fidein illamadfpicio . "Ideo τον προδιαγράφω ζωήν ,καὶ διὰ τῆς πί
Chriftus Dominus pro me mor-
tem fubiit , vt mihi vitam im ςεως ἐκείνην ὁρῶ . τούτου χάριν τὸν ὑπὲρ
mortalem procuraret. 21. Non ἐμοῦ θάνατον ὁ δεσπότης Χριςός κατά
abiicio gratiam Dei . Qui enim έδεξατο , ἵνα μοι τὴν ἀθάνατον ζωὴν
vitam ex lege inftituit , gratiam πραγματεύσηται . κα '. Οὐκ ἀθετῶ τὴν
vituperat , quafi non fufficiat „ χάριν τοΘεξ . Ὁ γὰρ κατὰ νόμον που
ad - falutem . Si enim per le- λιτευόμενος ἀτιμάζει τὴν χάριν , ὡς ἐκ
gem iuftitia , ergo gratis Chriftus ἀρκοῦσαν εἰς σωτηρίαν . Εἰ γὰρ διὰ νό-
mortuus eft . Superuacanea e-
nim eft mors Chrifti , fi lex ad μου δικαιοσύνη ,ἄρα Χριςὸς δωρεὰν ἀπ
acquirendam iuftitiam fufficit . πέθανε . Περιτὸς γὰρ ὁ τῷ Δεσπότου
Cum hæc ergo differuiffer ex θάνατος , εἴπερ ἄρα ὁ νόμος εἰς κτησιν
collocutione cum beatiffimno Pe δικαιοσύνης ἀρκεῖ . οὕτω ταῦτα διεξελ-
tro , ad ipfosdeinceps fermonem θὼν ἐκ τῆς πρὸς τὸν τρισμακάριον Πέ-
dirigit , et grauiter indignans eos
increpat. τρον διαλέξεως , πρὸς αὐτοὺς λοιπὸν
ἀποτείνεται , καὶ βαρυθυμῶν ἀποτεί .
νεται .

1 CAPVT 111 . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ.

1.
I. vos
fafcinauit non obedire veri- α .Ὁ ἀνόητοι Γαλάται , τίς ὑμᾶς
1 )ἐβάσκανε 2) τῇ ἀληθείᾳ μὴ
tati? Coniun &tum eft cum laude πείθεσθαι ; Μετ ' εὐφημίας ἡ παρο
conuitium . Inuidet enim quispiam
νία . βασκαίνει γάρ τις εὐπόρῳ , οὐ πέ
diuiti , non pauperi : iis quorum
funt res fecunde , non aduerfe. νητι᾽ εὐημεροῦσιν , οὐ δυσπραγοῦσι. δη-
Declarat igitur oratio priorem eo- λοῖ τοίνυν ὁ λόγος τὴν προτέραν 3) αὖ-
~
των

17 ) Eadem verba : Χρισῷ ἐν ἐμοὶ Χρισὸς habet Quæft. 12. in Numeros , ad

Pfalin . 118 , 120. ad Cant. 1 , 16 epift . 146. p. 1034. Sirm. et orat. de charit .
p . 690.Sirn . itemque in Philotheo c . 19. vbi cetera quoque adiicit vsque
ad ὑπὲρ ἐμοῦ . 18) δόντος habet l. c. Philothei.
1) ἐβάσκηνε habet B. et Theodoret. ad Cant. 1 , 5. Erat hoc etiam in libro Herveti.
2) τῇ πείθεθαι omittit ad Pfalm . 9 , 6 3) αὐτῶν , quod et exprefferat Sir-
mondi verfio , reftituimus e B. pro αὐτοῦ , quodhabebat Sirma . textus græcus.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. III. 373

τῶν περὶ τὴν εὐσέβειαν προθυμίαν · ἐκ- rum animi promptitudinem ad

Φαίνει δὲ καὶ τὴν πατρικὴν τῷ ἀποςόλε pietatem . Oftendit autem et
φιλοςοργίαν . ὀλοφύρεται γὰρ αὐτοὺς , parernam apoftoli beneuolentiam
ὡς τὸν συνηλεγμένον ἀπολέσαντας πλε . Eos enim deffet , vt qui colle
Ctas diuitias perdiderint : Quis .
τον ποῖος , φησι , δαίμων φθονερός τε
nam , inquit , inuidus et fafci-
καὶ βάσκανος τὸν ἀξιάγαςον ὑμῶν ἐσύ . nator dæmon admirabiles vo-
λησε πλοῦτον ; Οἷς κατ᾽ ὀφθαλμοὺς bis opes eripuit ?
Ante quorum
2Ἰησοῦς Χρισὸς προεγράφη , 4) ἐν ὑμῖν oculos Iefus Chriftus profcriptus
ἐταυρωμένος. Οὕτω γὰρ ἐπιςεύσατε , εft in vobis crucifixus ? Ita enim
ὡς αὐτὸν τῷ Χριςοῦ τὸν σαυρὸν θεασά- credidiftis , quafi ipfam Chrifti
μενοι. εἶτα τὸν νόμον καὶ τὴν χάριν παρ- crucem contemplati effetis. De .
άλληλα τίθησι, καὶ τὰς ἀποδείξεις αν inde legem et gratiam inter fe
αντιῤῥήτες παράγει . β '. Τότο μόνον comparat , et firma argumenta
αθέλω μαθεῖν ἀφ᾽ ὑμῶν , ἐξ ἔργων νό- addit quibus contradici nequeat.
ώμου τὸ πνεῦμα ἐλάβετε , ἢ ἐξ ἀκοῆς 2. Hoc folum a vobis volo difce-
υπίςεως ; » Κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν οἱ re, Ex operibus legis fpiritum
accepiftis ; an ex auditu fidei ?
τῆς πνευματικῆς χάριτος αξιούμενοι , τη 1lio tempore , qui fpiritalem
και γλώτταις διαφόροις ἐλάλουν , καὶ gratiam acceperant , et variis lin-
προεφήτευον , καὶ ἐθαυματούργουν,ἀπὸ guis loquebantur , et vaticina
τῶν θαυμάτων λαμβάνοντες τῷ κηρύγ- bantur , et miracula faciebant ,
ματος τὴν βεβαίωσιν . τέτο τοίνυν ἔν- confirmationem prædicationis ex
ταῦθα ἔφη · ὁ νόμος ὑμῖν ἔδωκεν τεθείε miraculis accipientes . Hoc ergo
hic dicit , Lexne vobis dedit dis
πνεύματος τὴν ἐνέργειαν , ἢ μόνη ἡ ἐπὶ uini fpiritus operationem , an fo
τὸν Κύριον πίςις ; γ΄. Οὕτως ἀνόητοί la fides in Dominum ? 3· ια
3. . δSic
γέςε , ἐναρξάμενοι πνεύματι νῦν σαρκὶ ftulti eftis, ut cum fpiritu cape-
ἐπιτελεῖσθε ; η Πνεῦμα τὴν χάριν ἐκά- ritis , nunc carne confummemini ?
* Spiritum vocauit gratiam : cat-
λεσε˙ σάρκα δὲ τὴν κατὰ νόμον πολι- nem vero legalem conuerfatio-
τείαν , ἐπειδὴ σωματικὰ ἦν τῷ νόμε το nem , quia corporea funt quæ
περιτά . περὶ σῶμα γὰρ ἡ περιτομὴ , legis erant fuperfua . In corpo-
καὶ τῇ σαββάτου ἡ φυλακὴ , καὶ ἡ λέ- re enim verfatur circumcifio , et
πρα ,καὶ τὰ περιῤῥαντήρια , καὶ τὰ ἄλ . fabbati obferuatio , et lepra , e
λα ὅσα τοιαῦτα . ὦτα ἀπὸ τῶν παθη- afperfiones , et alia eiusmodi .
Deinde accufationem orditur ex
μάτων τὴνκαληγορίαν ὑφαίνει. δ΄. Τοσ . eorum perpeffionibus. 4. Tan-
ταῦτα ἐπάθετε εἰκῆ ; Οὐ γὰρ ὑπὲρ ta τ paffi eftis fine caufa? Non
τοῦ νόμο , ἀλλ᾽ ὑπὲρ τε Χρισε τὰ πα- enim pro lege , fed pro Chrifto
θήματα . τὸν δὲ Χρισὸν καλαλελοιπότες , paffi eftis. Qui autem Chriftum
καὶ τὴν κατὰ νόμον ἀσπασάμενοι πολί. reliquiftis , et vitæ ex lege infti-
tutionen amplexi eftis, nihil
τείαν , ἐδὲν λοιπὸν ἀπὸ τῶν παθημά . ex 1 paffionibus deinceps lucri
των ἔχετε κέρδος . ἀλλ᾽ ἐλπίδα αὐτοῖς facitis . Sed bonam eis fpem
ὑποφαίνων χρητὴν , ἐπήγαγεν, „ Εἴ γε oftendens ,fubiunxit : Si tamen
Aa 3 fine

4 ) ἐν ὑμῖν non habet nofter ad l. c. Pfalm . 9. Sed ad l. c . Cantici ,

374 B. THEODORETI INTERPRET .

fine caufa . Si enim vultis mane- 9g } εἰκῆ . Ἐὰν γὰρ θελήσητε προσ
re in gratia , pro veftris perpef. μεῖναι τῇ χάριτι , ἀπολήψεθετὸνὑπὲρ
fionibus mercedem
mercedem accipietis . τῶν παθημάτων μισθόν . ετα σαφές
Deinde de donis differit aper ρον περὶ τῶν χαρισμάτων διέξεισιν .
tius. 5. Qui ergo tribuit vo-
γέ. Ὁ οὖν ἐπιχορηγῶν 5 ) ὑμῖν τὸ πνεῦμα ,
bis fpiritum , et operatur virtu-
tes in vobis , ex operibus legis , καὶ ἐνεργῶν‫ اد‬6 )δυνάμεις ἐν ὑμῖν , ἐξ ἔς-
aim ex auditu fidei ? Cumn fide ηγων νόμου, ἢ ἐξ ἀκοῆς πίτεως ;, Οὕτω
fruatum fic oftendiffet , ex iis δείξας τῆς πίτεως τὸν καρπὸν , ἀπὸ τῶν
quæ olim facta funt rurfus illos πάλαι γεγενημένων πάλιν αὐτὲς ται~
collaudat. 6. Sicut a ) Abraham νιοῖ. 2 υ5 . Καθὼς Αβραὰμ ἐπίτευσε τῷ
2
credidit Deo et reputatum eft » Θεῷ , καὶ ἐλογίθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύ .
illi ad iuftitiam . Hæcfufius fcri. πνην. Ταῦτα ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίες πλα-
pfit in epiftola ad Romanos, τύτερον γέγραφε . καὶ ἐνταῦθα δὲ ἐν κε-
Et hic autem fummatim docet, φαλαίῳ διδάσκει τὸν ᾿Αβραὰμ ἐκπίσεως
Abrahamum fuiffe ex fide iuftifica- δικαιωθέντα , καὶ τὰς τροφίμους τῆς
tum , πίςεως υἱοὺς τοῦ ᾽Αβραὰμ χρηματίζον-
et alumnos fidei appella-
ri filios Abrahæ, Hoc enim
fubiunx
14 it : 7. Cognofcite er-
τας . τοῦτο γὰρ ἐπήγαγε ,δ΄. Γινώσκε
go quia qui ex fide funt, "iiΗ ντε ἄρα , ὅτι οἱ ἐκ πίσεως οὗτοι υἱοί εἰς
funt filii Abraha . Dicit por. ωσιν᾿Αβραάμ . Λέγει δὲ καὶ τὸν τρό
ro etiam modum. 8. Pro. πον. μή.Προϊδοῦσα δὲ ἡ γραφὴ , ὅτι ἐκ
uidens autem fcriptura quia ex πίςεως δικαιοῖ τὰ ἔθνη ὁ Θεὸς , προευ-
fide iuftificat gentes Deus ,pra : ηγγελίσατο τῷ ᾽Αβραάμ , ὅτι ἐνευλο-
nunciauit Abraha , Quia benedi . ηγηθήσονται ἐν σοὶ πάντα τὰ ἔθνη ,
centur in té omnes
9. Igitur qui ex fide funt , be. υθ'. Ωςε οἱ ἐκ πίςεως εὐλογοῦνται σὺν
medicentur cum fideli Abrahamo . τῷ πισῷ ᾿Αβραάμ .» ͵ ῎Ανωθεν ταῦτα
Deus hæc ab initio et præfiniit et καὶ ὥρισε και προηγόρευσεν δ' Θεός τῷ
prædixit . Abraha
mifit benedi ctioneenim
m b ) pro γὰς ᾽Αβραὰμ ἐπηγγείλατο τὴν τῶν ἐ
Si quis ergo illius gentium . 9νῶν εὐλογίαν , εἴ τις τοίνυν τῆς ἐκείνε
cognatione
dignus haberi defiderat , fidem συγγενείας ἀξιωθῆναι ποθεῖ , τὴν ἐκείνε
illius imitetur. Cum fidem iica πίςιν ζηλούτω . οὕτω τὴν πίςιν ἐγκωμιά .
laudaffet , et eius fruitus ex σας , καὶ δείξαςαὐτῆς τὲς καρπὲς ἀπὸ
donis fpiritus oftendifer , et τῶντε πνεύματος χαρισμάτων , δείξας
iplam etiamlege antiquiorem ex δὲ αὐτὴν καὶ τοῦ νόμου πρεσβυτέραν ἐξ
ipfius legis teftimonio oftendif- 2
fet , vetus enim teftamentum αὐτῆς τῷΤ νόμου τῆς μαρτυρίας , ἡ γὰρ
Abrahæ narrat hiftoriam , dein παλαιά διαθήκη τὰ κατὰ τὸν Α
ceps legem cum ea con-
βραὰμ διηγεῖται , παρατίθησι λοιπὸν
fert, oftendens quæ fitdifferen . τὸν νόμον ἐκ παραλλήλου , δεικνὺς τὸ
1o . Qui enim ex operi διάφορον . πι . Ὅσοι γὰς ἐξ ἔργων
bus legis funt , fub maledito funt . „ νόμε εἰσὶν , ὑπὸ κατάραν εἰσί »
Πόθεν ,

5 ) ἡμῖν. Nofter dial. a. p . 325. Garnerii . 6) ἐν ἡμῖν δυνάμεις habetl . c .

• ) Gen. 15 , 6. d ) Ib . G. 12 , 30
 C
EPIST. AD GALATAS. CAP. 111. 375

* Vndenam hoc conftabit ? Scri-

Πόθεν τοῦτο δῆλον ; "" Γέγραπται γὰρ ,
κι ἐπικατάρατος πᾶς ὃς οὐκ ἐμμένει ἐν ptum eft enim , a ) Maleditns
omnis qui non permanferit in
πᾶσι τοῖς γεγραμμένοις ἐν τῷ βιβλίῳ omnibus qua fcripta funt in libro 1
τοῦ νόμου , τοῦ ποιῆσαι αὐτά .η Ὁ νό- legis , vt faciat ea . Lex iubet

μος κελεύει πάντα πληροῦσθαι τὰ ἐν ν 'omnia impleantur quæ in ea

αὐτῷ διηγορευμένα , τοὺς δὲ τὸ τυχόν expreffa funt , eos autem qui ali-
παραξαίνοντας 2 quid transgrediuntur , maledidis
ἀροῖς ὑποβάλλει .
fubiicit . 11. Quod autem in le-
9ιού . Ὅτι δὲ ἐν νόμῳ οὐδεὶς δικαιοῦται
ge nemo iuftificatur apud Deum ,
σε
»παρὰ τῷ Θεῷ , δῆλον. , Πάθε δῆλον , manifeftum Vndenam ma-
Ὅτι ὁ δίκαιος ἐκ πίςεως ζήσεται . » nife& um ? Quia b) iuftus ex fide
Τῇ προφητικῇ μαρτυρίᾳ τὸν οἰκεῖον ἐδε- viuer. Prophetico teftimonio a
βαίωσε λόγον . β΄ . Ὁ δὲ νόμος οὐκ ἔξιν fe dicta confirm auit . .12 . Lex
9 ἐκ πίςεως · ἀλλ᾿ ὁ ποιήσας αὐτὰ ἄν. autem non eft ex fide : Jed qui
5 θρωπος ζήσεται ἐν αὐτοῖς . Ὁ νόμος fecerit ed bomo viuct in illis.
Lex non quærit fidem " fed
οὐ πίςιν ζητᾶ ,ἀλλὰ πρᾶξιν ἀπαιτᾷ , adtionem exigit , et iis qui eam
καὶ τοῖς φυλάτλεσι τὴν ζωὴν ἐπαγγέλ- feruant, vitam promittit. 13. Chris
λεται." γ'. 1 )Χριτὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ftus nos redemit de maleditto le-
η ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμο , γενόμενος gis , faëtus pro nobis malediftum .
κὑπὲρ ἡμῶν κατάρα . „ Ἔδειξε τον νό. Oftendit legem exfecrari eos o-
μον αξώμενον πᾶσι τοῖς μὴ πάντα τὰ" mnes, quinon feruant omnia quæ
in ea dicta funt : rurfus autem
ἐν αὐτῷ διηγορευμένα φυλάτλεσιν · ἔδει- offendit , neminem poffe ex le-
ξε δὲ πάλιν οὐδένα κατὰ νόμων δικαιω ge iuftificari . Cum omnes er-
go fub malediéto legis pofiti es-
θῆναι δυνάμενον. πάντων τοίνυν ὑπὸ τὴν 5ο
ἀρὰν τοῦ νόμο γεγενημένων , δείκνυσι fent, oftendit , Chriftum ab eo
Dicit
τὸν Χρισὸν ταύτης ἡμᾶς ἐλευθερώσαν]α nos malediato liberaffe .
τῆς ἀρᾶς˙ λέγει δὲ καὶ τὸν τρόπον.' autem etiam modum . Scriptum
» Γέγραπται γὰρ , ἐπικατάρατος πᾶς ὁ eft enim , c) Maleditus omnis
Cum
„ κρεμάμενος ἐπὶ ξύλε . Τοῖς ἀρας qui pendet in ligno .
γὰρ τῇ νόμου πάντων ὑποκειμένων, τὸν enim legis exfecrationibus effent
κατὰ τὸν νόμον ἐπάρατον αὐτὸς κατε- omnes obnoxii , eam quæ ex
exfecrabilis erat mor-
δέξατο θάνατον , ἵνα τῆς ἀρᾶς πάντας lege
tem fubiit , vt omnes homines
ἀνθρώπους ἐλευθερώσῃ , καὶ τὴν ἐπηγ- liberaret ab exfecratione , et pro-
γελμένην πᾶσιν εὐλογίαν δωρήσεται: iniftam omnibus benedictionem
τοῦτο γὰρ ἐπάγει, η ιδ΄. Ἵνα εἰς es 1
τὰ daret. Hoc enim fubiungit :
»
"" ἔθνη ἡ εὐλογία τοῦ ᾽Αβραὰμ γένηται 14. Vt in gentibus benediftio Abra-
9) ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ , ἵνα τὴν ἐπαγγελίαν hæ fieret in Chrifto Iefu , vt poli-
υτοῦ πνεύματος λάβωμεν διὰ τῆς πί. citationem fpiritus accipiamus per fi-
Αa 4 dem.

1 ) Χρισὸς γὰρ ἐξηγόρασεν ἡμᾶς ἐκ- κατάρα . Sic Qu . 35 in Exodum ; fed ed .

dem , quo hic , ordine verba profert ad Pfalm . 21, 2. , ad Efai. 9,6. , et epiſt.
146. p . 1037. Sirm ., Orat. de charit . p. 686. Sirin. , et Orat. de prouidentia
- ξύλι
p. 448. Sirm .vbi et ea addit quæ fequuntur : γέγραπται
Deut. 27, 26. b) Habac. 2, 4. c) Deut. 21, 23. .
 376 B. THEODORETI INTERPRET .

alem . Gentibus enim promiflam 5εως. „ Τὴν γὰρ ἐπηγγελμένην τοῖς

199 99
per Abrahamum benediationem ἔθνεσι διὰ τοῦ ᾽Αβραὰμ εὐλογίαν δωρε
donat iis qui credunt gratia fpiri- ται ποῖς πιτεύεσιν ἡ χάρις τοῦ πνεύμα
tus. Cum ita oftendiffet, fidem es. τος. οὕτω δείξας τὴν πίςιν πρεσβυτέ
fe lege antiquiorem , docet rurfus, ζαν τοῦ νόμο , διδάσκει πάλιν ὡςὁνόμος
ἐμποδὼν οὐ δύναταιγενέθαι τοῖς θείοις 1
legem non poffe effe impedimento ἐπαγγελίαις . και ιέ . Αδελφοί , κατ᾽ ἄν
diuinis promiffis . 5. Fratres , fe .
cundumbominem dico . Pro eo quod νθρωπον λέγω . 9 ᾿Αντὶ τοῦ ,c/ ἀνθρωπία
eft: Vtor rebus humanis. Tamcn νοις πράγμασι κέχρημαι. Ὅμως ἀνα
bominis confirmatum teftamentum » θρώπου κεκυρωμένην
‫اد‬ διαθήκην οὐδὲς
nemo fpernit, aut fuperordinat. Te πάθετε , ἢ ἐπιδιατάσσεται . Τὴν εὖ
ftamentum ,quod et bene etaccura . καὶ καλῶς καὶ λίαν ἀκολούθως ὑπό τῆς
te et recto ordine ab aliquo factum vos γεγενημένην διαθήκην ἀνατρέψαι
eft, nullo modo euerti poteft, nec οὐχ οἷόν τε , οὔτε μὴν προθενοί
2 τι αὐτ
ei quicquam addi. Deinde trans. τῇ δυνατόν . εἶτα ἀπὸ τῆς εἰκόνος ἐπὶ
ས
it a fimilitudine ad id quod eft τὸ προκείμενον μεταβαίνει . 15. 3 ) Τῷ
propofitum . 16. Abraba autem „δὲ ᾽Αβραὰμ ἐῤῥέθησαν αἱ ἐπαγγελίαι ,
difta funt promifiones , et femini καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ , οὐ λέγει , καὶ
* eius. Non dicit, Et feminibus,* qua- „
τοῖς
fiin multis , fed quafi in vno , Et fe- " ,ὡς το )σπέρμασιν ),ὡςτῷ
ἐφ᾿ ἑνὸς 11)9 καὶ πολλῶν , ἀλλ᾽
ἐπὶσπέρματί σε ,
mini tuo, qui eft Chriftus . 17. Hoc 10)
autem dico , reftamentum confirma . υός ἐςι Χριςός . ιζ΄. Τοῦτο δὲ λέγω , διά
tum a Deo in Chriftum , quα φοf » θήκην προκεκυρωμένην ὑπὸ τοῦ Θεοῦ
quadringentos et triginta annos fa . nείς Χρισὸν ὁ μετὰ ἔτη τετρακόσια καὶ
Eta eft lex non irritum facit , ad eua- ητριάκοντα γεγονὼς νόμος οὐκ ἀκυροῖ ,
cuandam promiffionem . Vetus „ 12 ) εἰς τὸ καταργῆσαι τὴν ἐπαγγε‐
quo-
que fcriptura Dei teftamentum vo. » λίαν. Καὶἡ πάλαι γραφὴ διαθήκην
cat promifionem , quæ Abrahæ fa. τοῦ Θεοῦ καλεῖ τὴν πρὸς τὸν ᾿Αβραάμ
âta eft. Nihil ergo ei poteft addi , γεγενημένην ἐπαγγελίαν . οὐχ οἷόν τε
vel diminui , fed nec folui poteft τοίνυν , ἢ προσθήκην τινὰ , ἢἀφαίρεσιν ,
per legem , quæ plurino peft tem- ἢ λύσιν ἐκείνην λαβεῖν διὰ τῆς τοῦ νόμο
pore fa &ta eft . Pollicitus eft au- θέσεως ,9 ὃς μετὰ πλᾶτον γεγένηται
rem vniuerforum Deus , fe per fe- χρόνον . ἐπηγγάλατο δὲ διὰ τοῦ σπέρ
men Abrahe gentibus benedi- ματος τοῦ ᾿Αβρααμ εὐλογεῖν τὰ ἔθνη ὁ
cturum , Hoc autem femen ipfe τῶν ὅλων Θεός . τοῦτο δὲ τὸ σπέρμα
eft Chriftus Dominus . Peripfam αὐτός ἐςιν ὁ δεσπότης Χριςός˙ δι᾿ αὐτῷ
enim promiffio finem accepit , et γὰρ πέρας ἡ ὑπόχεσις ἔλαβε , καὶ τὰ

ἔθνη

8) Τῷ δὲ - Χρισὸς ad Pfalm . 71, 17. 89, i. IOI, 29. itemque epift. 104 , Epanift .
dial. r. p. io. Sirm. , hæret. fab . lib. 5. c . 14. et ad Cant. 1 , 12. nifi quod in
hoc poftremo loco fit pro τῷ σπέρματί σε , τῷ απ' αὐτῇ , vitio , vt arbitror ,
fiue librarii fiue typographi . Mitto quod quibusdamn in locis fit: ἐῤῥέθησαν ,
in aliis ἐῤῥήθησαν. 9 ) αὐτῇ addit B. 1ο ) ἀφ ' ἑνός. Β . 1) Hec : καὶ τῷ σπο
σε omittit in Epanift . l. cit. ni ) πρὸς τὸ κατ , habebat inlibro fuo Hervetus.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. 111. 377

ἔθνη τῆς εὐλογίας τετύχηκεν . οἱ δὲ ἄλ- gentes benediationem confecuta

funt. Alii autem omnes , etfi
λοι πάντες , καίτοι τῆς ἄκρας ἀρετῆς ad fummam virtutem peruene-
ἐπειλημμένοι , εἴτε Μωϋσῆς , εἴτε Σα · rint, fiue Mofes, fiue Samuel ,
· μδὴλ , εἴτε Ἠλίας , καὶ ἀπαξαπλῶς fiue Elias , et , vt femel dicam ,
ἅπαντες οἱ ἐξ Ἰσραὴλ τὸ γένος κατά omnes qui ab Ifraele genus de
γοντες ,σπέρμα μὲν αὐτῇ κατὰ φύσιν ducunt , eius quidem femen di
καλοῦνται, οὐ μὴν ἐκεῖνό εἰσι τὸ τὴνπη- cuntur fecundum naturam , fed
Εγὴν τῆς εὐλογίας κομίσαν τοῖς ἔθνεσιν. tamen non funt illud feinen ,
quod benedictionis fontem attu-
·· τοῦτο γὰρ λέγει ὁ θεῖος ἀπόςολος · οὐ lit gentibus . Hoc enim dicit di-
λέγει, καὶ с τοῖς σπέρμασιν, ὡς ἐπὶ πολ- vinus apoftolus : Non dicit, Et
λῶν,ἀλλ᾽ ὡς ἐφ᾽ ἑνὸς, καὶ τῷ σπέρματί feminibus , quafi in multis , fed
σε , ὅς ἐςι Χριςός . οὐκ ἐπειδὴ οὖν ἐξ quaft in vno , Et femini tuo , qui
eft Chriftus. Non ergo quoniam
· ᾿Αβραὰμ τὸ γένος κατάγεσι κἀκεῖνοι , illi quoque ab Abrahamno defcen-
σπέρμα τοῦ ᾽Αβραὰμ ὀνομάζονται, ἀλλ᾿ dunt > Abrahæ femen nomi-
ὅτι οὗτος κυρίως ταύτην ἔχει τὴν κλῆ- nantur : fed hic proprie hanc
σιν, ἅτε δὴ μόνος κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν habet appellationem , vt qui fo-
δωρησάμενος εὐλογίαν τοῖς ἔθνεσιν . ἐν lus ex pollicitatione dederit be-
τῷ σπέρματί σε γὰρ , ἔφη , ἐνευλογηθή . neditionem gentibus. In femine
enim tuo , inquit , benedicentur
σεται πάντα τὰ ἔθνη τῆς γῆς. δι᾽ ἐδε-
omnes gentes terræ : per nullum
νὸς δὲ ἄλλο τῆςδὲ τῆς εὐλογίας τὰ ἔθνη autem alium gentes hanc bene-
μετέλαχεν . οὗ χάριν ὁ θεῖος ἀπόςολος dictionem affecutæ funt. Quam-
δείκνυσι τὴνἐπαγγελίανἰχυροτέραν τῷ obrem diuinus apoftolus often-
νόμε , καὶ φησιν ή. Εἰ
Ei γὰρ ἐκ νόμου dit pollicitationem effe lege vali-
diorem , et dicit : 18. Nam fi ex
η κληρονομία , οὐκ ἔτι ἐξ ἐπαγγελίας lege hereditas ,iam non ex promis-
τῷ δὲ Αβραὰμ δι᾽ ἐπαγγελίας κεχά . fione. Abraha autem per repro-
πρίςαι ὁ Θεός. » Ὁ γὰρ νόμος τὴν α- mifionem donauit Deus. Lex enim
· ρὰν τοῖς ὑποκειμένοις ἐπήγαγε τῇ ἀπε- exfecrationem attulit iis qui ei fub-
· · λῇ δεδιτλόμενος , καὶ πρὸς τὸ δέον πεδη-C erant , minis terrens , et ad ofti-
cium volens ea ratione adducere .
γῆσαι τοὺς ὑποκειμένες βελόμενος . ἡ Promiffio autem affert benedictio-
δὲ ἐπαγγελία τὴν εὐλογίαν προσφέρει nem gentibus . Deindefoluit ob .
τοῖς ἔθνεσιν. ὦτα λύει τὸ ὑφορμοῦν. ije &tionen ; hæc autem eft obieatio .
ὑφορμῶ δὲ τέτο , ὅτι περιτ ]ῶς ὁ νόμος Superfue lex data eft , fi promis-
· ἐδόθη , τῆς ἐπαγγελίας τὴν εὐλογίαν fio habeat beneditionem . * Docet
ἐχέσης. διδάσκει τοίνυν τῆς νομοθεσίας ergo , quisnam fit vfus legis.
τὴν χρέαν . ιθ '. Τί οὖν ὁ νόμος ;, Καθ’1Quid
.
igimur lex ? Perimitatio
nem ( i. e. e perfona Galatarum )
ὑπόκρισιν ἀναγνωςέον , τετό , φησι, θέ- hæc legenda funt. Hoc , inquit ,
λεις μαθεν, τίνος χάριν ὁ νόμος ἐτέθη ; vis feire , qua de caufa lex lata ?
ἐγώ σε διδάσκω . „ Τῶν παραβάσεων χά . ego te docebo. Propter trans-
πριν προσετέθη; ἄχρις ἑ ἔλθῃ τὸ σπέρ- grefionem expofita eft , donec veni-
ημα , 13 ) ᾧ ἐπήγγελται , 14 ) διαταγες ret ** finem , cui promiferar, ordinata *
Aa 5 per
13) ὅ habet ad Pfalm . tor , 29. Sed noftra leftio erat etiam in Herveti codice.
14 ) Hac : διαταγείς - μεγίτε commemorat etiam Qu . 2. in Genefin , vt ad
Pfalm .
 378 B. · THEODORETI INTERPRET .

per angelos in manu mediatoris, δι᾿ ἀγγέλων ἐν χειρὶμεσίτε . Εἰς ἐπι-

Lata eft ad exercitationem gene μέλειαν ἐτέθη τῷ γένες , ἐξ οὗ τὸ σπέρ
ris , ex quo femen illud fecun-
dum carnem germinaturum erat : μα ἔμελλεν ἐκεῖνο κατὰ σάρκα βλαςά-
Iata eft autem adininiftrantibus veιν . ἐτέθη δὲ ἀγγέλων ὑπεργέντων ,
angelis , et ad eam ferendam Mo- καὶ τῇ τέτε θέσει Μωυσέως διακινῶνος .
fe deferuiente . Ipfum enim me- αὐτὸν γὰρ μεσίτην ἐκάλεσε . τῶν δὲ ἀγ
diatorem appellauit . Angelorum γέλων ἐμνημόνευσε καν τῇ πρὸς Ἑβραίες
autem meminit etiam in epiftola · odi ay-
ad Hebræos : fic autem dixit , a ) ἐπιτολῇ ἔφη δὲ ἔτως · εἰ γὰρ
Si enim qui per angelos diâtus γέλων λαληθείς λόγος . καὶ γὰρ τὸν
eft fermo. Etenim Michaelem eis Μιχαὴλ αὐτοῖς ἐπέζησεν ὁ τῶν ὅλων
præfecit vniuerforum Deus , et Θεός , καὶ τῦτο ἡμᾶς ὁ μακάριος ἐδίδα-
hoc nos docuit beatus Danielb }. Σε Δανιήλ . καὶ τῷ μεγάλῳ δὲ Μωσῇ
Et magno quoque Mofi pollici υπέχετο συμπέμψειν τὸν ἄγγελον τῷ
tus eftc) , fe angelum vna cum
populo miffurum . 20. Mediator λαῷ. κ . Ὁ δὲ μεσίτη
2
ς ἑνὸς ἐκ ἔςιν .
autem unius non eft. Interceffit Ἐμεσίτευσε γὰρ τῷ λαῷ καὶ τῷΘεῷ .
enim inter populum et Deum. Ὁ δὲ ις ) Θεὸς εἷς ἐξιν . Ὁ καὶ τὴν
Deus autem vnus eft.. Qui et ἐπαγγελίαν τῷ᾽Αβραὰμ δεδωκῶς , καὶ
promiffionem Abrahæ dedit , et τὸν νόμον τεθεικώς ,καὶ νῦν τῆς ἐπαγ-
legem ftatuit , et nobis promiffi
nunc finem oftendit . Non enim γελίας ἡμῖν ἐπιδείξας τὸ πέρας . ἐ γὰρ
alius illa Deus difpenfauit , hac ἄλλος μὲν ἐκεῖνα Θεὸς ᾠκονόμησεν , ἄλ
vero alius. 21. Lex ergo aduer- λος δὲ ταῦτα . „ κα'. Ὁ ἦν νόμος κατὰ
fus promifla Dei ? Abfit . Si enim
»τῶν ἐπαγγελιῶν τῷ Θεῷ ; μὴ γένοιτο .
data effet lex , quæ poffet viuifica-
re , vere ex neἰ γὰρ ἐδόθη νόμος ὁ δυνάμενος ζωο
lege eft multitia
Hoc etiam dixit per Ezechielem πποιῆσαι , ὄντως ἂν ἐκ νόμε ἦν ἡ δικαιο
ร
ε
vniuerforum Deus d ) , Et dedi eis » σύνηC , Τῦτο καὶ διὰ τῷ Ἰεζεκιὴλ ε
2
præcepta non bona , et iuftifica- πεν ὁ τῶν ὅλων Θεός · καὶ ἔδωκα αὐτοῖς
riones , in quibus non viuent in προστάγματα ὦ καλὰ , και δικαιώματα
ipfis . Ea inquiens quæ lex ha· ἐν οἷς & ζήσονται ἐν αὐτοῖς ταῦτα λέ-
e
bebat amfuperab undantia , quæ ne-
quaqu dixit natura , de facri γωνα ἐκ περιεσίας εἶχεν ὁ νόμος , ἅπερ
' ficiis ,de lepra ,de profuuio fe. ἡ φύσις εκ διηγόρευσε , τὰ περὶ θυσιῶν ,
minis , et quæ funt his fimilia. καὶ λεπρῶν, καὶ γονεῤῥυῶν , καὶ τὰ τέ
Quod enim quæ legis funt ne- τοις παραπλήσια˙ ὅτι γὰρ τὰ ἀναγ .
cellaria viuificent , per eundem
rurfus Prophetam dixite) , Et de- κατα το νόμε ζωοποιὰ , πάλιν δι᾽ αὐτῷ
di ipfis mandata et iuftificatio- τῇ προφήτε εἴρηκεν · καὶ ἔδωκα αὐτοῖς
nes , quæ faciet homo et προστάγματα καὶ δικαιώματα , ἃ ποιή-
viuet in ipfis. Sed quoniam σε 16 )ἄνθρωπος , καὶ ζήσεται ἐν αὐτοῖς .
hæc , inquit , transgreffi funt , de- ἐπειδὴ δὲ ταῦτά , φησί, παρέβησαν , ἔδω-
και

Pfalm . 18 ,1 : τῶν παραβάσεων χάριν ὁ νόμος προσετέθη διαταγείς ---- μεσίτε . ΕTheo-
doreto MSC. in Ezech . 20,27. refert Wetftenius ad locun noftrum , ibi le-
giffe Theod . διαταγεὶς δι᾿ ἀγγέλε. 15) Θεὸς omiffum in B. 16 ) αὐτὰ ad-
dit B.
Hebr. 2, 2 b) Dan. 10, 21. c) Exod. 32, 34. d) Ezech. 20, 25. e) Ib. c. 20, 11.
 EPIST. AD GALATAS . CAP. 111. 379

και αὐτοῖς προστάγματα ὦ καλὰ , καὶ di eis mandata non bona , et iu-
δικαιώματα , ἐν οἷς ἐζήσονται ἐν αὐτοῖς . ftificationes ,in quibus non vi
καὶ ἐδὲ ταῦτα εἶπε κακὰ , ἀλλ᾽ὦ καλὰ , vent in ipfis . At ne hæc qui
dein dixit mala ,fed non bona ,
τελείοις ἀνάρμοζα παντελῶς . ὅτω τὸ
perfectis omnnino non conuenien-
-γάλα τῆς θηλῆς τοῖς μὲν τελείοις ἐξὶν tia . Ita lac mamillæ adultis quis
ἀηδὲς , τοῖς βρέφεσιν ἐπιτήδειον . τετο dem eft iniucundum : infantibus
καὶ ἐνταῦθα ἔφη ὁ θεῖος ἀπόςολος · εἰ autem aptum eft. Hoc etiam hie
dicit diuinus apoftolus , Si enim
γὰρ ἐδόθη νόμος ὁ δυνάμενος ζωοποιῆ-
data efit lex qua pofer viuifica
σαι , ὄντως ἂν ἐκ νόμε ἦν ἡท์ δικαιοσύνη . re ,
vere effet ex lege iuftitia .
τὰ γὰρ περιτ]ὰ τὸ νόμε θαυμάζειν μὲν Que enim funt legis fuperuaca-
ΤΟ παρεσκεύαζεν . nea admirationem in diuino tem-
εἰς τὸ θεῖον νεὼν
εκβ '. Ἀλλὰ συνέκλασεν ἡ γραφὴ τὰ plo concitabant. 22. Sed conclu-
» πάντα ὑπὸ ἁμαρτίαν , ἵνα ἡ 7 ἐπαγ. it fcriptura omnia fuk peccato ,
vt promiflio ex fide Iefu Chrifti
γελία ἐκ πίσεως Ιησε Χρισε δοθῇ τοῖς daretur credentibus . Arguit enim
9 πιτεύεσι . Διήλεγξε γὰρἡθεία γρα- diuina fcriptura tam eos qui an-
φὴ καὶ τὸς πρὸ νόμε , καὶ τὰς ἐν νόμῳ , te legem , quam eos qui fub le-
τὲς μὲν τὸν τῆς φύσεως , τὸς δὲ τὸν ge fuerunt , illos quidem legem
Μωσαϊκὸν 18 ) παραβεβηκότας νόμον. natura , hos vero Mofaicam le-
ἀλεξιφάρμακον δὲ καὶ τούτοις κακείνοις gem effe transgreffos. * Et his
τὴν ἐπηγγελμένην διὰ τῆς πίςεως προσ . autem et illis
falutem remedium
promiffam per attulit,
fidem.
Ξενήνοχε σωτηρίαν. πάλιν γὰρ τὸ συνέ- Rurfus enim illud Conclufit po-
κλεισεν , ἀντὶ τῷ ἤλεγξε , τέθεικε . fuit pro eo quod eft arguit.

ηκγ΄ . Πρὸ τὸ δὲ ἐλθεῖν τὴν πίςιν , ὑπὸ 23. Prius enim quam veniret fides,
» νόμον ἐφρερέμεθα , συγκεκλεισμένοι Jub lege cuftodicbamur conclufi in
"
γ εἰς τὴν μέλλεσαν πίςιν ἀποκαλυφθῆ . eam fidem qua reuclanda erat ,
Ἔδει γὰρ οἷόν τινι ταχίῳ τὸ Οportebat enim veluti quodam
Ισραηλιτικὸν φυλάτλεθαι γένος , ἕως muro cuftodiri genus Ifraeliti-
ἂν ἡ τῶν ἐθνῶν προσδοκία βλαςήσῃ . cum , donec germinaret exfpecta-
tio gentium . 24. Itaque lex pad-
εκδ΄. Ωςε ὁ νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν
γέγονεν εἰς Χριτον , ἵνα ἐκ τίςεως δι' agogus nofter fuit in Chriftum ,
vt ex fide iuftificemur. Neceffa-
» καιωθῶμεν .„» ᾿Αναγκαίως τοίνυν καὶ rio ergo lex etiam data eft,
ὁ νόμος ἐδόθη . παιδαγωγῇ γὰρ ἡμῖν Nobis enim pedagogi officio
κι ἐπλήρωσε χρέαν καὶ τῆς μὲν προτέ- funda eft : et a priore nos qui-
ρας ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν ἀσεβείας , θεο . demn impietate liberauit , Dei au .
tem imbutos cognitione , veluti
γνωσίαν δὲ παιδεύσας, οἷόντινι σοφῷ δι ad fapientem quendam magiftrum
δασκάλῳ προσφέρει , τῷ δεσπότη Χρι nos duxit Chriftum Dominum ,
ζῷ , ἵνα τέλεια πας αὐτῷ παιδευθῶμεν
vt perfectas difciplinas ab eo dis
μαθήματα , καὶ τὴν διὰ τῆς πίςεως δι' fcamus , et iuftitiam quæ eft per
καιοσύνην κτησώμεθα . κέ. Ἐλθέσης fidein , acquiramnus . ' 25. At vbi
δὲ τῆς πίτεως , ἐκ ἔτι ὑπὸ παιδαγω . venit fides , iam non fumus fub pede
agogo .

17 ) δικαιοσύνη . Β. et Codex Herveti . 18 ) Pro m. v. eft apud Oecum . παραβαν

γοντας .
 RETI RET
380 B. THEODO INTERP .

agogo . Qui enim iam funt habi , γόν ἐσμεν .» Οἱ γὰρ ἐν ἕξει, τῆς παι
tum confecuti, pedagogi cura non δαγωγικῆς ἐπιμελείας δ 8 δέονται.
amplius indigent. 26. Omnes enimi
filiiDei eftis per fidem in Chrifto nus. Πάντες γὰρ υἱοὶ Θεῷ ἐξε διὰτῆς
Iefu . Oftendit perfectionen eo . μπίςεως19 ) ἐν Χρισῷ Ἰησῗ . „"" Ἔδειξε
rum qui crediderunt. Quid eft τῶν πεπιςευκότων τὸ τέλειον . τί γὰρ
enin iis perfectius ,qui vocantur τελειότερον τῶν υἱῶν χρηματιζόντων
filii Dei ? Iam vero oftendit etiam Θεῷ ; ὑποδείκνυσι δὲ καὶ τὸν τῆς γεννή
inodumn generationis . 27. Qui-
σεως τρόπον . κζ '. 10 ) Ὅσοι γὰρ εἰς
cumque enim in Chriftum baptizati
eftis , Chriftum induiftis. Poftquam Χρισὸν ἐξαπλίσθητε, Χριςὸνἐνεδύσασθε.
enim dixit , Omnes flii Dei eftis , Ἐπειδὴ γὰρ εἶπεν ὅτι πάντες υἱοὶΘε
docet etians , quo modohoc affe ἐςὲ, διδάσκει καὶ πῶς ἔτυχον τότε , καί
cuti fint , et dicit , Induiftis enim φησιν , ἐνεδύσασθε τὸν Χριςὸν τὸν ἀλη-
Chriftum , qui eft vere Filius Dei : θῶς υἱὸν τῷ Θεῷ. ἐκεῖνον δὲ ἐνδεδυμέ
illo autem induți iure filii Dei
vocamini. 28. Non eft Indaus νοι εἰκότως υἱοὶ Θεῷ χρηματίζετε.
neque Græcus , non eft feruus neque » κή.2 . ) Οὐκ ἔνι Ἰεδαῖος ἐδὲ Ἕλλην , ἐκ
liber , non eft mafculus neque fimi- 9ἔνι δῶλος ἐδὲ ἐλεύθερος , ἐκ ἔνι ἄρσεν
μα οι
Omnes enimvos vnum eftis in „ καὶ θῆλυ . πάντες γὰρὑμεῖς εἷς ἐςὶ
Chrifto
eft . Vnus
Iefucorpus.
vnum Iple eo quod
pro enim To ες, ἀντὶ τῷ ἐν
ef »9 ἐν Χρισῷ Ἰησῶ. , Τὸ
caput noftrum . Quarenec dife . σῶμα , αὐτὸς γὰρ ἡμῶν ἐπί κεφαλή . ξ

rentiam noffe oportetferui et do- δὴ χάριν, ἐδὲ διαφορὰν εἰδέναι προσήκει

mini, mafculi et feminæ , Iudai
et Græci. 29. Si autem τος
Chrifti , ergo femen Abraba eftis , δὲὑμᾶς Χρισῷ, ἄρα τῷ Αβρααμσπέρ
et fecundum promifionem heredes
Dixit fideles effe filios Dei . de »μα ἐςὶ , καὶ κατ᾽ἐπαγγελίαν κληρο-
inde oftendit etiam modum ad . πνόμοι.
optionis . Chrifto enim induti,
qui eft vere Filius Dei, iure ,
inquit, appellamini * filii Dei. Ita
rurfus nos coniungit Abrahæ.
Si nos enim corpus Chrifti , et
ipfe caput eft noftrum , is autem
appellatur feinen Abraha , per
ipfum ergo etiam Abrahæ per
fidem coniunéti fumus , et pro-
miti beneditionem colleginus :
fieriautem non poteft vtcaput
quidem illius cenfeatur , corpus
vero alterius .
οἰκέτε καὶ δεσπότε , ἄῤῥενός τε καὶ
Cl
θήλεως , Ἰεδαίε καὶ Ἕλληνος. κθ'. Εἰ
Εἶπε τὲς πιτὲς υἱὸς τῇΘες ·
ἔπειτα ἔδειξε καὶ τῆς υἱοθεσίας τὸν τρό-
πον . τὸν γὰρ Χρισὸν ἐνδυσάμενοι , ὃς ἀ
ληθῶς ἐξιν υἱὸς τῷ Θεῷ , εἰκότως , φησὶ,
καλεῖθε υἱοὶ τῷ Θεῷ, ὅτω πάλιν ἡμᾶς
~
συνάπλει τῷ ᾿Αβραάμ . εἰ γὰρ ἡμεῖς σῶ
μα Χρισε ,αὐτὸς δὲ ἡμῶν κεφαλὴ , σπέρ-
μα δὲ χρηματίζει τε Αβραάμ , δι᾿ αὐτῷ
ἄρα καὶ τῷ ᾿Αβρααμ κατὰ πίςιν συν-
ήφθημεν , καὶ τὴν τῆς ἐπαγγελίας
ἐτρυγήσαμεν εὐλογίαν . & χ οἷόν τε τὴν
μὲν κεφαλὴν ἐκενε νομίζεσθαι , τὸ δὲ
σῶμα ἀλλε τινός .
ΚΕΦΑ .

19 ) Hac : ἐν Χρ. Ἰησğ non habet B. 2o) Eadem , quæ hic verba : ὅσοι - ἐνε
δύσαθεhabet ad Pfalm . 64, 14. itemque ad Cant. 4, 11. , ad Efai . 61 , 10. , ep.
146. p. 1037. Sirm. et hæret . fab . lib . 5. c . 18. Sed : ὅσοι- ἐξαπλίθησαν , Χρι
τὸν ἐνεδύσαντο Qu . 12o. in Genefin . 21) Dial. 1. p. 275. Garn . fic verba re-
fert : Εν γὰρ Χρισῷ Ἰησῖ ἐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ , ἐκ ἔνι Ἕλλην καὶ Ἰεδαῖος , ἐκ ἔν
δελο καὶ ἐλευθο , ἀλλ᾽ οἱ πάντες ἐν Χρισῷ ἓν ἐσμέν .
 EPIST. AD GALATAS . CAP. IV . 381

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ. CAPVT IV.

1. ico autem , Quanto tempore
κ α '. 1) ΛAέγω δὲ, ἐφ᾽ ὅσον χρόνον ὁ
» κληρονόμος νήπιός ἐςιν ,
» δὲν διαφέρει δέλε , κύριος πάντων ὤν, differt a feruo , cum fit dominus
» β '. Αλλ᾿ ὑπὸ ἐπιτρόπες ἐςὶ, καὶ οἰκο. omnium : 2. Sed fub tutoribus es
γνόμες , 2) ἄχρι τῆς προθεσμίας τοῦ aitoribus eft usque ad prafinitum
ευπατρός. γ . Οὕτω καὶ ἡμεῖς, 3 ) ὅτε a patre tempus. 3. Ita et nos cum
effemus paruuli , fub elementis mun-
” ἦμεν νήπιοι, ὑπὸ τὰ τοιχεία τε κόσμε ai eramus feruientes . Filios val
ἢ ἦμεν δεδελωμένοι. „ Τὰ κομιδῆ νέα de pueros morientes patres tu-
παιδία τελευτῶντες οἱ πατέρες ἐπιτρό toribus committunt , iubentes il-
ποις τισὶν ἐγχειρίζεσιν , ἐκείνες αὐτῶν
‫اد‬ los eorum curam gerere , donec
· ἐπιμελεῖσθαι κελεύοντες , ἕως ἂν εἰς ἄν ad virilem ætatem peruenerint.
δρα τελέσωσι. τῦτο γὰς λέγει,ἄχρι Hoc enim dicit , vsque ad pia-
τῆς προθεσμίας τε πατρός 4) · αὕτη δέ finitum tempus a patre : id au-
ὁ ἐξιν ἡ τελεα ἡλικία . κατὰ τὸν αὐτὸν tem eft ætas perfefta . Eodem
modo nos , inquit , quando pue-
τρόπον καὶ ἡμᾶς, φησιν , ἡνίκα μὲν νή- ri eranus et imperfecti , velut
πιοί τε καὶ ἀτελεῖς 5 ), οἷόν τινα ἐπίτρο- quendam tutorem et curatorem
πον εχομεν καὶ οἰκονόμον τὸν νόμον. 5o- legem habuimus . Elementa enim
χεῖα γὰρ τῷ κόσμε τὰς νομικὰς παρα- mundi legales obferuationes ap-
τηρήσεις 6 ) ἐκάλεσεν , ἐπειδήπες ἀπὸ pellauit , quandoquidem a fole
· ἡλίε καὶ σελήνης νύξ τε καὶ ἡμέρα et luna nox et dies perficitur
§ 1) τελῶται , ἀπὸ δὲ ἡμερῶν ἑβδομάδες , a diebus autem feptimanæ et
(
καὶ μῆνες ,καὶ ἐνιαυτοὶ συνίςανται. ὁ δέ menfes et anni conficiuntur :
· lex autem er fabbata , et nouila-
* νόμος και σάζζατα καὶ νεμηνίας , και nia , et fefta anniuerfaria , et an-
8) ἐνιαυσιαίες ἑοράς , καὶ ἐνιαυτῶν ἑβδο- norum hebdomadas feruare ius-
μάδας Φυλάττειν ἐκέλευσε, τότε χά · fit. Ideo dixit , Sub elementis
ριν εἶπεν, ὑπὸ τὰ ςαχεᾳ τῷ κόσμε ἦμεν huius mundi eramus in feruitutem
δεδελωμένοι, ἐπειδὴ 9 διὰ τέτων ὁχρό. redati , quoniam per hac tem-
νος συνίςαται. δ΄.ιο ) Ὅτε δὲ ἦλθε τὸ pus confiftit. 4. At vbi ve-
υπλήρωμα το χρόνε , ἐξαπέτειλεν ὁ mit plenitudo temporis mifit
Deus

1) Verf . 1--5. exhibet Theodoretus Orat. de prouidentia p. 458. Sirm . iisdem

fere , vt hic , verbis . 2 ) μέχρι habet l. c . 3) Hæc ὅτε ἦμεν etc. cum y. 4
et s , habet etiamn Theodoretus ad Pfalm.9 , 10. 4) τετέςιν ἕως τῆς ὡρισμένης
ὑπὸ τῇ πατρὸς addit Β. 5 ) ἦμεν additur apud Oecum . 6) εἶπεν . Oec.
7 ) καλεῖται . Θec . 8) ἐνιαυσίες. Oec . 9 ) καὶ ἐκ τέτων . Oec. io ) Verfus
et s. eft plane iisdemn verbis Qu. i. ad Iofuam , nifi quod ibi fit : ἐξαγοράση-
ται. Sed ad Pfalm . 9, 1o. , ad Rom . 5, §. et hæret. fab . 5 ,2. ( vbi tamen la-
git ἀπέσειλεν pro ἐξαπ . ) eft quidem ἐξαγοράσῃ , at pro γεννώμενον , γενόμενον .
Nec minus habet γενόμενον ἐκ γυναικὸς ad Ebr. 3 , 1. et contra Neftorium
p. 699. Sim . Sed 1. c . Orat. de prouidentia : γεννώμενον. Nec obfcurum
eft ex ipfa interpretatione h . 1. atque e dial. 6. p. 391. Garnerii , Theodore-
tumn hic legiffe γεννώμενον ἐκ γυναικὸς, quam lectionem etiam confirmat Her-
veti liber .
382 B. THEODORETI INTERPRET.

Deus filium fuum natum ex mu- Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτῷ γεννώμενον ἐκ γυ-
t
eran fub lege, reti nere Vt
t eos qui
, ut πο » υ ναι κὸς , γενόμενον ὑπὸ νόμον , έ. Ἵνα
་
ητὲ ς ὑπὸ νόμ ον ἐξα γοράσῃ , ἵνα τὴν ὑἱο-
ptionem filiorum reciperemus .
Conuenienti autem tempore , 9θεσίαν ἀπολάβωμεν . "" Κατὰ δὲ τὸν
quod Deus præfiniit , mifit Filium προσήκοντα καιρὸν , ὃν ὥρισεν ὁ Θεὸς ,
fuum , vt incarnationis impleret τὸν υἱόν αὐτῷ πέπομφεν , ὥτε τὸ τῆς ἐνα
myfterium . Qui fufcepta natura ανθρωπήσεως πληρῶσαι μυτήριον · ὃς
noftra ex virgine natus , et ex τὴν ἡμετέραν φύσιν ἀναλαβὼν , ἐκ πας-
lege vitam inftituens , eos qui θένε τε γεννηθεὶς , καὶ κατὰ νόμον που
fuppliciis legis obnoxii erant ,
liberos effecit , et promiffam no . λιτευόμενος , τὲς ὑποκειμένες ταῖς τοῦ
bis adoptionem dedit . Notan- νόμο τιμωρίαις ἐλευθέρες ἀπέφηνε , καὶ
dum eft aut em , quo d ver bum τὴν ἐπηγγελμένην ἡμῖν υἱοθεσίαν ἐδω-
Mifit coniunxerit incarnationi .
m it
Non eni dix , Mifi ipf t um ζήσατο . ἐπισημήνασθαι μέντοι προσήκει ,
vt nafceret ur de mulier , vt di. ὅτι τὸ ἐξαπέςειλε τῇ ἐνανθρωπήσει
e
vini tati s mift ione m fufpicemur , προσήρμοσεν . ὃ γὰρ εἶπεν , ἀπέτειλεν
fed , natum ex muli ere : hoc au- αὐτὸν γενέσθαι ἐκ γυναικὸς , ἵνα τῆς θεός
tem eft difpenfation proprium . τητος τὴν ἀποτολὴν ὑπολάβωμεν , ἀλλὰ
is
6. Quoniam autem eftis filii , mi γεννώμενον ἐκ γυναικός˙ τῦτο δὲ τῆς οἰ
fit Deus SpiritummFilii fui in cor-
da veftra clamante , Abba , να κονομίας ἴδιον. 15. 11 ) Ὅτι δέ ἐξε υἱοῖ ,
pas
ter. Non enim aufi efemus κ ἐξαπέταλεν ὁ Θεὸς τὸ πνεῦμα τοῦ
orantes Deum vocare patrem , nυiğ αὐτῶ εἰς τὰς καρδίας ὑμῶν , κράζον
‫اد‬
nifi adoptionis gratiam affecuti » ᾿Αθᾶ ὁ πατήρ . » Οὐ γὰρ ἂν ἐτολμή-
effemus . Eft autem demonftra- σαμεν πατέρα προσαγορεῦσαι τὸν Θεὸν
tio , cui repugnari non poteft . προσευχόμενοι , μὴ τῷ τῆς υἱοθεσίας α
Videbant enim miracula quæ fie-
bant - per diainum Spiritum . ξιωθέντες χαρίσματος . ἀναντίῤῥητος δὲ
7. Itaque iam non es feruus , fed ἡ ἀπόδειξις . ἑώρων γὰρ τὰ διὰ τῷ
θείο τος ἐνεργόμενα θαύματα .
filius. Quod fi filius , et beres θες πνεύμα
Dei per Chri ftum . Non eni m , ζ . 12) Ως ε ἐκ ἔτι & δῆλος, ἀλλὰ υἱὸς
quicumque filius , continuo eſt
heres . Tu autem es et fiius πεὶ δὲ υἱὸς , καὶ κληρονόμοςΘεοῦ δια
et heres , hæc autem es confecu . » 13 )Χρι58 ., Οὐ γὰρ πᾶς υἱὸς καὶ κλη .
tus per Chriftum , non per le προνόμος . σὺ δὲ भव्य υἱὸς καὶ κληρονό .
gem. 8. Sed tunc qui dem μος˙ ἔτυχες δὲ τύτων διὰ τῷ Χρισğ , οὐ
ignorantes Deum , iis qui natura διὰ τῇ νόμο . „ ή.14 ) ᾿Αλλὰ τότε μὲν ἐκ
non funt Dii feruiebatis . 9. Nunc y εἰδότες Θεὸν, ἐδελεύσατε τοῖς μὴ φύσ
autem cum cognoueritis Deum , im- 9 σε ὦσι θεοῖς . θ'. Νῦν δὲ γνόντες Θεὸν ,
ano cogniti fitis a Deo , quomodo » μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ Θεοῦ , πῶς
ἐπι

11) V. 6 et 7 iisdem verbis commemorat epift. 146. p . 1035. Sirm. 12) Habet
planiffime etiam hunc verfum ad Pfalin . 5, 1. et Serm . i . de fine et iudicio
p . 656. Sirnondi. 13) Ἰησğ Χριςğ eft in l. c. ex epift. 146. et Serin . II.1. c .
Herveti codex noftram lectionem fequebatur , quam Theodoretus ipfe in-
terpretatione fua confirmat . 14) ᾿Αλλὰ -Coming Θεğ habet etiam
dial, i. p . 279 .
Garnerii.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. IV. 383

' ἐπιςρέφετε πάλιν ἐπὶ τὰ ἀσθενῆ καὶ conuertimini iterum ad infirma et

υπλωχὰ τοιχεία , οἷς πάλιν ἄνωθενδού . egena elementa , quibus denuo fer
uire vultis? Et cuiusmodi eft
υλεύειν ἐθέλετε ; Καὶ τίς τῆς δουλείας ea feruitus ? ro. Dies obferua-
ταύτης ὁ τρόπος ; . Ἡμέρας παρατη-
tis , et1 menfes , et tempora , er
πρεῖσθε , καὶ μῆνας , καὶ καιρὸς , καὶ ἐνι- annos. Idolorum effe cultum
· „ αυτές. Εἰδωλολατρείαν παρᾶται δε- conatur oftendere obferuationem
dierum fecundum legem. Prius-
ξαι τὴν κατὰ νόμον τῶν ἡμερῶν παρα-
τήρησιν, πρὶν γάρ , φησίν , ἀξιωθῆναι quam enim , inquit, vocatione
digni effetis habiti , colebatis
τῆς κλήσεως , ἐλατρεύετε τοῖς μὴ φύσει Deos qui non funt natura Dii,
οὖσι θεοῖς , τὰ τοιχεῖα θεοποιοῦντες˙ elementa (aftra ) in Deos referen-
ἀλλὰ ταύτης ὑμᾶς τῆς πλάνης ἠλευθέ . tes . Sed vos ab hoc errore Chri-

ζωσεν ὁ δεσπότης Χριτός · νῦν δὲ ἐκ οἶ ftas Doininus liberauit. Nunc

δα πῶς ἐς τὴν αὐτὴν ἐπανέρχεσθε autem nefcio reuerti
dein errore quomodo ad eun-
m mini. Dum
3 πλάνην . σάββατα γὰρ , καὶ νουμηνίας , enim fabbata , et nouilunia , et
· καὶ τὰς ἄλλας τηροῦντες ἡμέρας , και alios dies obferuatis , et eorum
τὴν τούτων παράβασιν δεδιότες , τοῖς τὰ transgreffionem timetis , finiles
τοιχεῖα θεοποιοῦσιν ἐοίκατε . κα . Φo- iis eftis qui elementa (aftra ) in
II . Timeo vos,
βᾶμαι ὑμᾶς , μήπως εἰκῆ κεκοπίακα Deosreferunt.
ne fine caufa laborauerim in vo-
„ εἰςὑμᾶς. Πατρικὴ καὶ αὕτη ἡ φωνὴ, is Hæc etiam vox eft pa-
μεμνημένου μὲν τῶν πόνων , τὸν δὲ καρ- rerng , laborum quiden recor
πὸν οὐχ ὁρῶντος . β΄. Γίνεσθε ὡς ἐγώ , dantis , fructum autemn non vi
»ὅτι καὶ ἐγὼ ὡςὑμεῖς . Τῗτον εἶχον dentis . 12. Eftote ficut ego ,
1 Habui
πάλαι τὸν ζῆλον σφόδρα τὸν νόμον ἐπό- quia et ego ficut vos.
θουν · ἀλλὰ ὁρᾶτε πῶς μεταβίβλημαι. olin hunc zelun , valde legem
ταύτην τοίνυν καὶ ὑμᾶς ζηλώσατε τὴν fincupiebam : fed videtis quomodo
muratus .
Hanc ergo vos
μεταβολήν . 9Αδελφε , δέομαι ὑμῶν ; erian mutationem æmulamini .
ἐδέν με ἠδικήσατε , Τῆς ὀδύνης τὸ πά- Fratres obfecro vos , nihil me la-
θος συνεχῶς αὐτὸν μεταβάλλειν ἀναγ . fiftis. Doloris affectio eum fre
κάζει τῷ λόγῳ τὸ εἶδος , καὶ νῦν μὲν ἐπι. quenter cogit mutare formam
τιμᾶν , νῦν δὲ παρακαλῶν , καὶ ποτὲ orationis , etnunc quidem * in . *
crepare , nunc vero adhortari , et
μὲν κατηγορᾶν , ποτὲ δὲ θρηνῶν ἐνταῦ • aliquando accutare , aliquando
θα τοίνυν διδάσκει ὅσαπερ γράφει . οὐ lamentari : hic autem docet quæ
δὲν γάς , Φησι , παρ᾽ ὑμῶν ἠδίκημαι , cum ue feribit. Nihil enim ,
ἀλλὰ καὶ θεραπείας ὅτι μάλιςα πλέ. inquit ,a vobis læfus fum : quin
της ἠξίωμαι. γ . Οἴδατε δὲ ὅτι δι᾽ ο . veftra in ine maxima fuit obfer
uantia. 13. Scitis autem quia
ποθένειαν τῆς σαρκὸς εὐηγγελισάμην ὑπ
per infirmitatem carnis euangelizaui
ὐμῖν τὸ πρότερον , καὶ τὸν πειρασμόν
vobis iam pridem , et tentationem
ἤμε , τὸν ἐν τῇ σαρκί με , ιδ΄. Οὐκ ἐξ- meam in carne med
14. Nonfpre-
„ ουθενήσατε , οὐδὲ ἐξεπλύσατε ,ἀλλ᾿ ὡς uiftis neque refpu
, iftis , fed ficut an-
γἄγγελον Θεῷ ἐδέξασθέ με... Οὐκ ἐπι- gelun Dei recepiftis me . Non
λέλησμαι τῆς παρ᾽ ὑμῶν μοι προσενε- oblitus fum honoris mihi a vobis
habiti .
 B. THEODORETI INTERPRET..
384
habiti. Licet magnam ignomi. χθείσης τιμῆς. καίτοι πολλὴν ἔφερον
niam perferrem in corpore , cum ἐπὶ τῷ σώματος ἀτιμίαν αἰκιζόμενος ,
iniuriis
et afficerer , et fuftinerem
mala innumerabilia torquerer,, και
τρεβλόμενος , καὶ μυρία ὑπομένων
vos tamen non refpiciebatis igno- δεινά · ἀλλ᾽ὅμως ὑμεῖς οὐ τὴν ἀτιμίαν
miniam , fed tamquam Dei an- ἑωρᾶτε ,ἀλλ᾿ ὡς Θεῷ ἄγγελον ἐτιμᾶτε .
gelum honorabatis. Et quid di. καὶ τί λέγω ὡς ἄγγελον ; Ως Χρισὸν
co tamquam angelum ? Sicut "" Ιησεν. Αὐτὸν γὰρ ὑπελάζετε δι᾿ ἐμὲ
Chriftum Iefum . Etenim exifti. ι
mabatis vos ipfum Chriftum per Τὸν Χρισὸν θεραπεύεσθα . κέ. Τίς οὖν
me colere.. 15. Que ergo erat 35 ) ἦν ὁ μακαρισμὸςὑμῶν ; Ποῦτὰ ζη .
beatitudo veftra ? Vbi funt æ- λωτὰ τῆς πίςεως κατορθώματα ; τὸ
mulanda fidei praclara facinora ? γὰρ τίς , ἀντὶ τῷ πε τέθηκε. »Μαρτυ-
Que enim pofuit pro vbi. Te- πρῶ γὰρ ὑμῖν ὅτι εἰ δυνατὸν τὲς ὀφθαλ-
‫اد‬
ftimonium enim perhibeo vobis , „μὲς ὑμῶν ἐξορύξανες ἂν αν ἐδώκατέμοι.
quia , fi fieri poflet , oculos veftros Ου τοίνυν ἰδίαν τινὰ πρὸς ὑμᾶςἔχω λύ
eruiferis , et dediffetis mihi, Nuk- Οὐ
lam ergo in vos propriamhabeo πην . τοὐναντίον γὰρ καὶ χάριν ὑμῖν -
querimoniam : fed contra vobis μολογῶ ; ὑμῶν δὲ χάριν ἀλγῶ τέτο
etiam gratias debereme confiteor : γὰρ ἐπάγει 15. Ὥτε ἐχθρὸς ὑμῶν
veftra autem caufa doleo . Hoc
» γέγονα , ἀληθεύων ὑμῖν ; Διὰ τὴν ο
enim fubiecit : 16. Ergo inimi-
λήθειαναὐτηροτέροις κέχρημαι λόγοις.
cus vobis factus fum verum dicens
ζ΄. 16) Ζηλᾶσιν ὑμᾶς ὦ καλῶς , ἀλλὰ
vobis? Propter veritatem ver.
9ἐκκλᾶῖσαι ὑμᾶς θέλουσιν , ἵνα αὐτοὺς
bis afperioribus vfus fum . 17. Ae.
mulantur vos non bene ,fed exclu . „ ζηλοῦτε Περὶ τῶν πονηρῶν ἐκείνων
derevos volunt , vt illos amulemini. ταῦτα εἴρηκε διδασκάλων . ὁρῶντες δέ ,
Hæc dixit de illis improbis docto · Φησιν , ὑμᾶς τῇ πίσει λάμποντας, ἀνιῶν ·
ribus . Videntes autem , inquit ,
vos fide fplendentes , cruciantur , ται , καὶ πάντα πραγματεύονται , ὥτε
et omnia moliuntur vt vos illis bo . ὑμᾶς ἐκείνων μὲν τερῆσαι τῶν ἀγαθῶν,
nis priuent , et vos in fuam pote- ὑπὸ δὲ τὴν αὐτῶν καταξῆσαι ἐξουσίαν .
ftatem redigant. Hoc enim dixit τῦτο γὰρ εἶπεν , ἵνα αὐτὸς ζηλοῦτε
Bo-
illud ,Vtillosamulemini,15.Β0. μή.Καλὸν δὲ τὸ་ ζηλοῦσαιἐν καλῷ πάν
fum .
” τοτε. Ἐγὼ δὲ ὑμᾶς διαλάμπειν ἐν
per. Egoautem volo vos omni.
bus bonis fplendere , vt alii a ἅπασι βέλομαι τοῖς καλοῖς , ὥςε τοὺς
vobis vtilitatem capiant. Εt non ἄλλες παρ᾽ ὑμῶν
~ ὠφελεῖσθαι. Καὶ μὴ
xantum , cum prafens fum apud vos . μόνον ἐν τῷ παρειναί με πρὸς ὑμᾶς .
0-
Vt
vos et præfente
fimi liter laume
dem,iniet. abfente
His ita, Ἵνα και παρόντος μου καὶ ἀπόντος
rurfus acerbe μοίως εὐδοκιμῆτε . ὅτῳ ταῦτα εἰρηκὼς ,
di&tis , matrem
fentein et lamentantem imita- πάλιν μητέρα πικρῶς θρηνᾶσαν καὶ
tur' , et clamat : 19. Filioli ὀλοφυρομένην μιμεῖται , και βο
mei , quos iterum parturio , κιθ . 17 ) Τεκνία με , ὃς πάλιν ὠδίνω ,
πἄχρις

την abeft a B. Τίς οὖν habebat etiam ferveti liber .

is ) ἦν
15) 16) Ζηλοῦσιν και θέλουσιν ,
Ita plane legit etiam ad Pfalm . 67 , 30. 17) Eadem verba habet Qu. 11. in

Numer . epift . 77. et hæret. fab . 5 , 28

 EPIST. AD GALATAS . CAP. IV.
385

„ἄχρις οὗ μορφωθῇ Χρισὸς ἐν ὑμῖν , donec formetur in vobis Chriftus.

* Secundos iterum in partu do-
᾿Ανέχομαι καὶ δευτέρων ὠδίνων , ἐπειδὴ
lores patior , cum in primis non
門 τῶν πρώτων διήμαρτον , ἀμβλωθριδίων
recte cefferit cum vos abor-
ὑμῶν γενομένων . ταῦτα καὶ τῶν τῇ Nou- tiui fueritis. Hæc etiam Noua-
άτου διελέγχει τὴν ἄνοιαν , οἳ τὴν τῆς tianos amnentis arguunt , qui
μετανοίας ἀποκλείουσι θύραν. κ . Ἤ- portain claudunt panitentia .

ἤθελον δὲ παρεῖναι πρὸς ὑμᾶς ἄρτι, 20. Villem autem effe apud vos
καὶ ἀλλάξαι τὴν φωνήν με , ὅτι ἀπορg . modo , et mutare vocem meam ,
quoniam confundor in vobis. De-
„ μαι ἐν ὑμῖν. · Πυρπολέμενος ὑπὸ τῷ fiderio incenfus vellem , inquit ,
πάθους γενέθαι ὑπόπλερος ἤθελον ,καὶ alas habere , et aduolare ad vos ,
· δραμεῖν , καὶ ἰδεῖν τὰ γινόμενα , καιτῶν et videre quæ fiant : et horum
μὲν τὴν ἐκτροπὴν θρηνῆσαι , τῶν δὲ τὸ quidem
rum defiere
vero auerfio
laudare nem , illo-
conftantiam.
· βέβαιον θαυμᾶσαι. νῦν γάρ , φησιν , ἀπ- m
Nunc enim , inquit , abfens , ne-
ὢν ἀπορῶ τί επω , τί φθέγξομαι , τί fcio quid dicam , quid loquar
ὀδύρομαι . ταῦτα πρὸς τούτους διεξελ- quid defeam . Hæc cum apud
θὼν μεταφέρει τὸνλόγον πρὸς τὲς καὶ iftos differuiffet , conuertit fermo-
κοὺς συνηγόρους τῇ νόμου , καί φησι · nem ad malos legis defenfores ·
γκα . Λέγετέ μοι οἱ ὑπὸ νόμον θέλοντες et dicit : 21. Dicite mibi , qui
εἶναι, 18 ) τονόμε ἐκ ακέε]ε ; κβ'.19 ) Γέ. fub lege vultis effe , legem nort
audiuiftis ? 22. Scriptum eft
υγραπται γὰρ , ὅτι ᾽Αβραὰμ δύο υἱοὺς
enim a ) , quoniam Abraham duos
υἔχεν , ἕνα ἐκ τῆς παιδίσκης , καὶ ἕνα ἐκ filios babuit , vnum de ancilla , et
τι ητῆς ἐλευθέρας . κγ'. Αλλ᾿ ὁ μὲν ἐκ τῆς. vnum de libera . 23. Sed qui de
υπαιδίσκης κατὰ σάρκα γεγέννηται ὁ ancilla , fecundum carnem natus
υδὲ ἐκ τῆς ἐλευθέρας διὰ τῆς ἐπαγγε‐ eft , qui autem de libera , per pro-
miffionem . 24. Quæ funt per
ἥλίας . κδ '. Ατινά ἐςιν ἀλληγορούμενα . allegoriam difta .
Per allegoriam
᾿Αλληγορέμενα εἶπεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , difta dixit diuinus apuitolus pro
ἀντὶ τῷ , καὶ ἑτέρως νοούμενα . & γὰρ eo quod eft , Et aliter intelle &ta .
τὴν ἱστορίαν ἀνᾶλεν , ἀλλὰ τὰ ἐν τῇ 5ο . Non enim fuftulit hiftoriama
ρίᾳ προτυπωθέντα διδάσκει . ἐπάγει γάρ · fed docet quæ fuerint præfigura-
ta in hiftoria . Subiungit enim :
Αὗται γάρ εἰσι δύο διαθῆκαι , μία μὲν Hec enim funt duo reftamenta
κἀπὸ ὄρους Σινᾶ εἰς δουλείαν γεννῶσα , unum quidem a monte Sina , in fer-
γῆτις ἐξὶν ῎Αγας . κέ.2ο) Τὸ γὰρ Αγας uitutem generans , quæ eft Agar .
» Σινᾶ ὄρος ἐπὶν ἐν τῇ ᾿Αραβία , συτοιχεῖ 25. Agar enim Sina mons eft in
υδὲ τῇ
τη νῦν Ἱερουσαλήμ ,δουλεύει δὲ μετὰ Arabia , qui coniun &tus eft ei quæ
υτῶν τέκνων αὐτῆς . κς' . Ἡ δὲ ἄνω Ἱε. nunc eft Hierufalem , et feruit cuma
filiis fuis . 26. Illa autem quæ fur
μωρουσαλὴμ ἐλευθέρᾳ ἐςὶν , ἥτις ἐξὶ μή- jum eft Hierufalem , libera eft, que
» της 21) πάντων ἡμῶν. Τί δήποτέ,φη- eft mater omnium noftrum . Cur, in-
quit,

t8 ) τὸν νόμον . Β. 19 ) Verf . 22-24 . vsque ad δύο διαθῆκαι occurrit etiam in præf .
Theodoreti ad Iofuam . 20 ) Τὸ γὰρ -- Ἱερουσαλ . habet quoque Qu . 2 , in Ge-
nefin . 21) πάντων negligit ad Pfalm . 86, 2. fed habet cum ceteris verbis v. 26.
i a ) Gen. 21. ad
B. Thead , Tom , III . Bb
 TI PRET
DORE INTER
B. THEO .
386

quit , vos qui legi feruire vul . σι ,τῷ νόμῳ δουλεύειν αἱρέμενοι ταῖς τῷ
tis , legis doëtrinæ non creditis ? νόμε διδασκαλίαις ἐ πείθεσθε ; ἐκεῖνος
Illa enim vos docet , quod A
braham duas habuerit vxores , γὰρ ὑμᾶς διδάσκει , ὡς δύο μὲν ἔχε για γυ
duorum autem filiorum pater eft ναῖκας ᾽Αβραὰμ , δύο δὲ παίδων ἀπεφάν
feltus fit , fed hic quidem ex an- 9η πατής . ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐκ δούλης , ὁ δὲ ἐξ
cilla , ille vero ex libera ortus ἐλευθέρας ἐβλάτησε . συμφωνει ταῦτο
eft . Hæc noftris confentiunt. τοῖς ἡμετέροις . καθάπες γὰρ ἐκεῖ εἷς
Quemadinodum enim illic qui- μὲν πατὴρ , δύο δὲ μητέρες , καὶ δύο παι
dem vnus eft pater , duæ vero δες ἔτω κανταῦθα ἧς μὲν Θεός , δύο
hic etiam
matres , et duo fiii: ita
vnus quidem Deus , duo autem δὲ διαθῆκαι καὶ δύο λαοὶ , ἀλλὰ τῆς~μὲν
teftamenta , et duo populi: fed πρώτης διαθήκης ή Αγας εἰκών , της δὲ
2
primiquidem teftamenti figura eft δευτέρας ή Σάρξα . καὶ γὰρ ἀπὸ τὸ Σινᾶ
Agar , fecundi vero Sarra .
enim ex monte Sina vetus lex data ὄρουςὁ παλαιὸς ἐδόθη νόμος . παρὰ δὲ
eft , iuxta illumautem montem ha- ἐκεῖνο τὸ ὄρος τὸ \ τῆς Αγας ἐσκήνωται
bitauit genus Agaris . Ille autem γένος . ἐκεῖνο δὲ τὸ ὄρος τῇ ἐπιγείῳ ταύ .
mons confentit huic terreftri Hie . " τη συμφωνεῖ Ιερουσαλήμ · ἡ δὲ Σάββα2
rufalem : Sarra auten eft figura τῆς ἐπερανίε πόλεως τύπος , ἧς ἡμᾶς
caleftis
namu ciuitatis
r filii . Hæc autenosnomi
, cuius m eft libe- ὀνομαζόμεθα παῖδες. ἐλευθέρα δὲ αὖ
τη , τουτέςιν ἐκ ἔχεσα τὸν τῷ νόμο ζυ
ra , hoc eft, non habens iugum le.
*
ferua : tales γόν · ἐκείνη δὲ δέλη τοῦτοι δὲ καὶ οἱ τῷ
gis , illa autem
vero erant qui legi feruiebant. νόμῳ ὑποκείμενοι. δείκνυσι δὲ καὶ τὴν
Oftendit infuper prophetiam figu προφητείαν συμφωνῆσαν τῷ τύπῳ.
ræ confentientem . 27. Scriptum ,ag.22 ) Γέγραπται γὰς, εὐφράνθητι
eft enim a), Latare fterilis qua non
ωςεῖρα ἡ ἐ τίκλεσα , ῥῆξον καὶ βόησον ἡ
paris , erumpe et clama quæ non
parturis , quia multi fli deferta εκ ὠδίνεσα , ὅτι πολλὰ τὰ τέκνα τῆς
magis quameiusquæ habetvirum . πἐρήμε μᾶλλον ἢ τῆς ἐχέσης τὸν ἄνδρα .
Quemadmodum enim Sarra in Καθάπερ γὰρ ἡ Σάρξα ἐν γήρᾳ γεγέν
fenectute peperit præter omnein νηκε παρὰ πᾶσαν ἀνθρωπίνηνἐλπίδα
fpem humanam , ita gentes fub ὅτω τὰ ἔθνη παρ' αὐτὸ τὸ τῇ βίε τέ
ipfum vitæ finem Dei cognitionem
1 affecutæfunt, et vicit fterilisfilio . λος τῆς θεογνωσίας τετύχηκε , καὶ νενί
rum multitudine eam quæ olim κηκεν ἡ ζεῖρα τῷπλήθει τῶν γεννηθέν-
multos filios pepererat. 28. Nos των τὴν πάλαι πολύπαιδα . κή . Ἡμεῖς
autem , fratres , fecundum Ifanc δὲ ,ἀδελφοὶ ,κατὰ Ἰσαὰκ ἐπαγγελίας
promiffionis filii fumus. Non enim τέκνα ἐσμέν. Οὐ γὰρ κατὰ φύσιν ,
fecundum naturam , fed fecum . ἀλλὰ κατὰ χάριν ἐτέχθημεν . ὥσπες
dum gratiam nati fumus. Quemad-
modum enimIfaacumnonlexnatu . γὰρ τὸν Ἰσαὰκ ἐχ ὁ τῆς φύσεως νόμος ,
ræ , fed promiffionis finxit verbum : ἀλλ᾿ ὁ τῆς ἐπαγγελίας διέπλασε λόγος
στο

ad Cant. 1 , 5. 2 , 7. 3 , 4. 6 ; 3. itemque ad Pfalm . 67,30. et ad Efai. 32 , 18.

ac Efai. 65 , 18. E quibus emendandus eft Werftenius , qui pæne omnibus
locis alienam lectionem tribuit. Πάντων ἡμῶν erat hic quoque in libro Herveti,
22 ) Eadem huius verfus verba recitat Qu . go . in Genefin .
a) Ef. 54 , I.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. IV. 1
387

· ἔτω καὶ ἡμᾶς ἡ δοθεῖσα τῷ ᾽Αβραὰμ ita etiam nos data Abrahe ge-
nuit promiffio . 29. Sed quem-
· ἐπαγγελία γεγέννηκεν. κθ '. Αλλ᾿ ώσπερ
admodum tunc is qui fecundum
· τότε ὁ κατὰ σάρκα γεννηθεὶς ἐδίωκε carnem natus fuerat , perfequebatur
τὸν κατὰ πνεῦμα , ὅτω καὶ νῦν . Μη-
eum qui fecundum fpiritum : ita
δὲ τῷτο ὑμᾶς ἀνιάτω , τὸ τοὺς πεπιςευ- et nunc. Nec hoc vos cruciet ,
- κότας ὑπὸ τῶν ἀπίςων ἐλαύνεσθαι , τοι quod ii qui crediderunt expellan-
2
tur ab increduli
το γὰρ 23 ) καὶ ἐν τῷ τύπῳ εὑρίσκομεν . s . ni
Hoc enim et
iam in typo inue mus . 30. Sed
πλ΄. ᾿Αλλὰ τί λέγε ἡ γραφή ; ἔκβαλε quid dicit fcriptura a) ? Eiice an-
τὴν παιδίσκην καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆς
2 cillam , et filium eius: non enim ha
· οὐ
γὰρ μὴ κληρονομήσῃ ὁ υἱὸς τῆς παιδί. res erit filius ancilla cum filiolis
ασκης μετὰ τους τῆςἐλευθέρας. Τῆς bera . Sarræ verba fcripturæ
Σάρξας τὰ ῥήματα , τῆς γραφῆς ἐπε verba dixit , fcripturæ fcopum
oftendens namque ideo fcripta
ξήματα , τὸν σκοπὸν δεικνὺς τῆς γρα- lunt , vt etiam cum veritate fi-
- φῆς , ὅτι τότε χάριν ἀνάγραπᾳ τοῦ . gura oftenderetur . 31. Itaque ,
τα πεποίηκεν , ἵνα καὶ μετὰ τὴν ἀλή- fratres , non fumus ancilla filii,
3/
1 · θειαν ὁ τύπος δεχθῇ . πλα . Αρα οὖν , fed libera . Quid ergo iubes ?
παδελφοὶ , ἐκ ἐσμὲν παιδίσκης τέκνα ,
πἀλλὰ τῆς ἐλευθέρας. Τί ἦν κελεύεις ;

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . CAPVT V.

ua libertate Chriftus nos libe-

20.1) Τἢ ἐλευθερία ᾖ Χρισὸς ἡμᾶς ἐξ 1
πλευθέρωσε τήκετε , καὶ μὴ rauit ftate, et nolite iterum
· πάλιν ζυγῷ δελείας 2 ) ἐνέχεθε. E. iugo feruitutis contineri. Libertatem
λευθερίαν τὴν ἔξω τῷ νόμου πολιτείαν appellauit conuerfationem extra
καλῶ . ζυγὸν δὲ δελείας , τὴν κατὰ νό- vitam ex lege. Ita enim diuinus
* μον ζωήν . ἔτω γὰρ καὶ ὁ θεῖος Πέτρος etiam dixit Petrus in Adibus b ),
· ἐν ταῖς πράξεσιν ἔφη ·τί πειράζετε τὸν Quid tentatis Deum imponere
· Θεὸν ἐπιθεῖναι ζυγὸν ἐπὶ τὸν τράχηλον iugum fuper ceruices difcipulo-
· τῶν μαθητῶν , ὃν οὔτε οἱ πατέρες , ἔτε tum , quod neque patres noftri
.
· ἡμεῖς ἰχύσαμεν βαςᾶσαι ; ηβ '. Ἴδε ἐγὼ neque nos portare potuimus ?
ego Paulus dico vobis ,
· Παῦλος λέγω ὑμῖν , ὅτι ἐὰν περιτέμνη- quod fi circumcidamini , Chriftus
· θε , Χριςὸς ὑμᾶς ἐδὲν ὠφελήσει . "Αν vobis nibil proderit . * Clareet di. *
· τικρυς ὑμῖν λέγω καὶ διαβξήδην , καὶ τὸ ferte dico vobis , et nomen meum
-ἐμαυτε προτίθημι ὄνομα , ὅτι οὐδεμίαν præpono , quod nullam vtilitarein
- ὄνησιν ἐκ τῆς εἰς τὸν Χρισὸν πίτεως δέω capturi fitis ex fide in Chri
ξησθε , τῆς περιτομῆς ἀνεχόμενοι. ftum , fi circumcifionem patiamini.
Bb 2 3. Tefti-

23) τι και ap. Oecum. 1) Caput 4. in Sirmondi editione definebat in verbis :

τῇ ἐλευθ .καὶ ἐλευθέρωσε , fine omni fenfu . Quare nos , fecuti codicem B. et
ipfum Theodoretum ad Sophoniam extrem . , illa verba in Caput 5. conie-
cimus. Ad hoc noftrum caput Herveti liber etiam transferebat illa verba
C. 4,31 : ἄρα οὖν etc. 2) ἀνέχεθε. Β.
Gen. 21 , 10. b ) A @t. 15 , 10.
 TI T.
B. THEODORE INTERPRE
388
3. Tftificor autem rurfus omni γ . Μαρτύρομαι δὲ πάλιν παντὶ ἀν
homini circumcidenti fe, quoniam θρώπῳ περιτεμνομένῳ
་ , ὅτι ὀφειλέτης
debitor eft vniuerfa legis facienda . ἐςὶν ὅλον τὸν νόμον ποιῆσαι . Καὶ μά
Et iure optino : lex enin exte λα εἰκότως˙ἐπαρᾶται γὰς ὁ νόμος τοῖς
Cratur eos qui non implent o· o-
μὴ πάντα πληρᾶσι τὰ διηγορευμένα
mnia quæ fancita funt. Iam ἄλλως τε ὁ γνώμῃ τὴν ἐλευθερίαν καλο
reliquit , et feruire maluit, omini
fponte λιπών , και δελεύειν ἑλόμενος , πᾶσιν
bus Domini iuffis eft obnoxius , ὑπόκειται τοῖς τῷ Δεσπότε προστάγ
μασι. δ΄. Κατηργήθητε ἀπὸ τῷ Χριτέ
4. Euacuati eftis Chrifto . Quo
modo hoc dicis ? Qui in lege Πῶς τῷτολέγεις ; 3 ) Οἵτινες ἐν νόμῳ δια
iuftificamini, a gratia excidiftis. »καιδοθε , τῆς χάριτος ἐξεπέσατε. Ὁ
Qui legem dedit , fe gratiamn da τὸν νόμον δεδωκὼς ταύτην ὑπέχετο δώ-
turum eft pollicitus . Eg ergo σαν. ταύτης τοίνυν δοθείσης , δέδεικται
data , demonftrata eft illa vana et ἀργὸς ἐκεῖνος καὶ περιτός . κατ᾽ ἐκεῖνον
fuperuacanea . Qui ergo ex lege τοίνυν ζῆν προαιρέμενοι ,τῶν τῆς χάρι
volunt viuere , donis gratiæ` pri- )
wati funt. . Nos enim fpiri. τος ἐξερήθησαν δωρεῶν. έ. Ἡμεῖς γὰρ
tu ex fide fpem iuftitia exfpecta . πνεύματι ἐκ πίτεως ἐλπίδα δικαιοσύνης
mus. Sufcepta enim arrha fpi „ απεκδεχόμεθα . Τὸν γὰρ τῷ πνεύμα
ritus , promiffis credentes vitam
τοςἀῤῥαβῶνα δεξάμενοι , καὶ τοῖς ἐπαγ
futuram exfpectamus , quæ im-
mortalitate ornata libera eft ab γελίαις πιτεύοντες , τὸν προσδοκώμενον
impetu peccati. 6. Nam in βίον προσμένομεν , ὃς ἀθανασία κοσμέ .
Chrifto Iefu neque circumcifio μενος τῆς ἁμαρτίας ἐκ ἔχει τὴν προσ-
aliquid valet , neque præputium , βολήν . „ 5. Ἐνγὰρ Χριςῷ Ἰησὃ ἔτε περι-
fed fides quæ per caritatem ope- » τομή τι ἰχύει , ἔτε ἀκροβυσία , ἀλλὰ
ratur. Amator es legis ? fer-
ua quæ funt legis neceffaria : ha πίςις δι᾽ ἀγάπης ἐνεργουμένη. Ἐρα
be caritatem in proximum , per ςὺς εἶ τῷ νόμε ; φύλατε τῷ νόμε τὰ
hanc enim vniuerfa lex imple ἀναγκαῖα , κτῆσαι τὴν περὶ τὸν πέλας
tur : circumcifionis autem et ἀγάπην διὰ γὰρ ταύτης ἅπας ὁ νόμος
præputii difcrimen fides fuftu- πληρᾶται. περιτομῆς δὲ καὶ ἀκροβυσίας
lit. Neque enin in militibus διαφορὰν ἀνεῖλεν ἡ πίςις. ἐδὲ γὰρ ἐν τοῖς
albedinem aut nigredinem , fed ‫ اد‬1
ςρατιώταις τὸ λευκὸν , ἢ τὸ μέλαν , ἀλ
rei militaris peritiam duces po-
ftulant. 7. Currebatis bene , λὰ τὴν πολεμικὴν ἐμπειρίαν ἐπιζητᾶσιν
quis vos impediuit veritati non οἱ ςρατηγοί. ζ '. Ἐτρέχετε καλῶς , τίς
obedire ? Laudat curfum , et ὑμᾶς 4 )ανέκοψε τῇ ἀληθείᾳ μὴ πέρα
a
acurfu deflet ceffationem . Θεσθαι ; Ἐπαινεῖ τὸν δρόμον, καὶ θρη-
8. Perfuafio hac noneft ex eo qui νεῖ τῷ δρόμου τὴν παῦλαν. ή. Ἡ πει·
vocat vos. Eft Dei proprium
yocare , obedire autem eorum υσμον, ἐκ ἐκ τῆ καλῶντος ὑμᾶς. , Ἴδιο
qui audiunt. 9. Modicum fer . Θεῷ τὸ καλῶν , τὸ δὲ πείθεσθαι τῶν ἀ
mentum totam majam corrum . κουόντων . θ'. Μικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύ-
pit . Vos quidem defleo , metuo γραμα ζυμοῦ. Ὑμᾶς μὲν θρηνῶ , δέδια
δὲ

3 ) Οἵτ . = ἐξεπ . Theodoret. ad Ezech . 48 , 35. 4 ) ἐκέκοψε . Β .

 EPIST . AD GALATAS. CAP. V. 389

δὲ τὴν τῆς νόσου μετάδοσιν . κ . Ἐγὼ πέ. autem ne morbus aliis impertia-
tur. Io . Ego confido in vobis
εποίθα εἰς ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ , ὅτι ἐδὲν ἄλ-
in Domino , quod nihil aliud fa-
Όλο φρονήσετε. Οὐκ εἶπεν ὦ 8 φρονᾶτε ,
pietis. Non dixit , Non fa-
ἀλλὰ φρονήσετε , τοῖς γὰρ ἤδη γεγενη- pitis , fed non fapieris : ea enim
μένοις ἐπιμέμφεται εὔχεται δὲ ἰδῶν τὴν quæ facta funt reprehendit , optat
ἐπὶ τὸ κρεῖτ ]ονμεταβολήν . 5 ) Ὁ δὲ τα . autem videre mutationem in ine-
υράσσων ὑμᾶςβαςάσει τὸ κρίμα ,A ὅςις lius. Qui autem conturbat vos ,
τἂν εἶ.Πάλινἀορίςως τέθεικεν τὸ ὅξις portabitiudicium , quicumque ef
ille. Rurfus indefinite pofuit il-
ἂν ᾖ , ἵνα καν μεγάλας περὶ αὐτῶν ἔχω- iud * Quicumque fit : vt etfi
σι δόξας , μάθωσιν ὡς δίκας ὀφείλουσι
2 magnas de illis opiniones habe-
τῷ Θεῷ . ἐπειδὴ δὲ οἱ πονηροὶ ὗτοι τῷ νό . ant, eos Deo panas luituros in-
μου συνήγοροικαὶ αὐτὸν ἔλεγον τὸν ἀ- telligant . Quoniam autem im-
probi hi legis defenfores dice-
πότολον διαφυλάττειν τὸν νόμον, και bant ipfum quoque apoftolum
μὴ πανταχῆ αὐτὰ κηρύττειν , ἀναγκαί. feruare legem , et non eadem
-7
ως καὶ περὶ τότε τὴν ἀπολογίαν ποι- vbique pradicare , de hoc et-
εῖται. κα . Ἐγὼ δὲ , ἀδελφοὶ , εἰ περι- iam neceffario refpondet. 11. Ego
στομὴν ἔτι κηρύσσω , τί ἔτι διώκομαι ; autem , fratres , fi circumcifionem
πἄρα κατήργηται τὸ σκάνδαλον τῷ ταυ ] adbuc prædico , quid adhuc perfe-
2 cutionem patior ? Ergo euacuatum
υροῦ. Τί δήποτε γάρ με Ἰουδαῖοι μισ8, ft fcandatum crucis . Cur enim
σι , καὶ προφανῶς μοι πολεμῶσιν , et me odlo habent Iudai, et me
περιτομὴν κηρύτω , καὶ τὸν νόμον ( y- aperte oppugnant , fi circumci-
· λάταν παρεγγυῷ ; εἰ γὰρ τῦτο ποιῶ , fionem pradico , et legem feruare
· περιτ] ὸν τὸ ςαυρῶ τὸ κήρυγμα . ἀνήρη præcipio ? Si enim hoc facio , fia-
ται δὲ καὶ τῶν Ιεδαίων τὸ σκάνδαλον. peruacanea eft crucis prædicatio :
fublatum eft etiam Iudæorum of-
τῦτο καὶ πρὸς Κορινθίους ἔφη · ἡμεῖς δὲ fendiculum . Hoc etiam dixit ad
κηρύτομεν Χριςὸν ἐςαυρωμένον , Ἰεδαίοις Corinthios , a ) Nos autem pradi-
μὲν σκάνδαλον , Ἕλλησι δὲ μωρίαν. camus Chriftumn crucifixum , Iu-
Εκβ'.6) Ὄφελον καὶ ἀποκόψονται οἱ ἀ dæis quidem fcandatum , genti-
. αςατοῦντεςὑμᾶς. 12. Vtinam
Εἴθεκαὶ τέλεον bus vero ftultitiam .
et abjcindantur qui vos conturbant.
ἐξέτεμον ἑαυτοὺς οἱ τὴν 7 ) περιτομῆς ὑ- vtinamn feipfos etiain omnino ex-
μῖν8 )ἐξαπάτην, προσφέροντες . γ . Υ- fcinderent , qui circumcifionis vo-
ὑμᾶς γὰρ ἐπ᾿ ἐλευθερίᾳ ἐκλήθητε , α- bis fraudemn ingerunt. 13. Υος
αδελφοί. Τῆς τῇ νόμου δουλείας ήλευ- enim in libertate vocati eftis fratres .
θερώθητε . Μόνον μὴ τὴν ἐλευθερίαν Liberati eftis a legis feruitute. Tan-
tum ne libertatem in occafionem
γεἰς ἀφορμὴν τῇ σαρκί.,, Εἰς ἠθικὴν λο detis carni. Deinceps ad moralem
二十 πὸν μεταβαίνει παραίνεσιν , καὶ παρεγ- uanfit adhortationem , et præci-
Bb 3 pit

5) Ὁ δὲ - ῇ. Nofter hæret. fab . 4. c. 12. et contra Neftorium p . 697. Sirm.

(quamquam , quod obiter dico , vniuerfus ille locus in fabulis hæreticis
cum illo contra Neftoriumn libello ad verbum confentit .) 6) Hæc ὄφελον κα
ὑμᾶς habet etiam ad Ezech . 48 extr . 7) τῆς περ . Theodoret . ap. Oecumn . ,
quamquam is illius nomen non commemorat. 8 ) ἀπάτην . Οec.
a ) 1 Cor. 1 , 23.
390 B. THEODORETI INTERPRET.

pit vt aftiuæ etiam virtutis curam γυ φροντίσαι καὶ τῆς πρακτικῆς ἀρε
gerant. Non enim, inquit , ideo τῆς οὐ γὰρ διὰ τοῦτό , φησι , τῆς τοῦ
a feruitute legis liberati fumnus , νόμου δουλείας ἠλευθερώθημεν , ἵνα ἀ
vt fecure peccemus . Et hinc ma- δεῶς ἁμαρτάνωμεν , καὶ ἐντεῦθεν δῆλον
nifeftum eft, quod eiectis legis ὡς τὰ περιτλὰ τῇ νόμου ἐκβαλὼν , τὰ
fuperuacaneis præcipiat feruare ne- ἀναγκαῖα φυλάττειν παρεγγυά , και
ceffaria , et primumquidemcarita- πρῶτονμὲντὴν ἀγάπην · τῦτο γὰς λέ
tem. Hoc enim dicit , Sed per χειἈλλὰ διὰ τῆς ἀγάπης δουλεύει
9
caritatem feruite inuicem. Qui
enin vere amat , nec feruire recu . υτε ἀλλήλοις. Ὁ γὰς ἀλικρινῶς ἀγα
fat ei quem amat. 14. Omnis πῶν , οὐδὲ δουλεύειν παραιτεῖται τῷ φι
enim lex in vno fermone imple . λουμένῳ . δ '. Ὁ γὰρ πᾶς νόμος ἐν ἑνὶ
tium , a ) Diliges proximum tuum υλόγῳ πληροῦται , ἐν τῷ ἀγαπήσεις
ficut teipfum . Poteftis totam υτὸν πλησίον σε ὡς σεαυτόν . Δύνασθε
legem per hoc vnum præceptum διὰ τῆς μιᾶς ταύτης ἐντολῆς πάντα
implere. 15. Quod fi autcm inui- πληρῶσαι τὸν νόμον . ιέ . Εἰ δὲ ἀλλήλες
cemmordetis ,et comeditis , videte υδάκνετε , καὶ κατεθίετε ,· βλέπετε μὴ
ne ab inuicem confumamini. Hic ὑπὸἀλλήλων ἀναλωθῆτε ἐνταῦθα
innuit , quod alii quidemn in- αινίτζεται , ὡς οἱ μὲν ὑπαχθέντες περι-
duéti circumcifi fuerint , alii ετμήθησαν , οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πίτεως ἐρη-
vero firmi in fide pernanfe-
ρεισμένοι διέμειναν ἀλλ᾽ ὅμως διεμάς
rint : inter fe tamen depugna .
χοντο , καὶ αὐτοὶ τὴν νομικὴν πολιτείαν
ἐπαινοῦντες , καὶ ἐκεῖνοι τῆς χάριτος
bant , tum illi qui legalem con-
uerfationem laudabant, tum hi
τὰ δῶρα θαυμάζοντες . οὗ δὴ χάριν και
qui dona gratiæ fufpiciebant ,
τῆς ἀγάπης αὐτοῖς πρώτην προσή
Quocirca omnium primumhor- νεγκε τὴν παραίνεσιν . ις . Λέγω δὲ ,
xtatur ad caritatem. * 95 .
16. Dico πνεύματι περιπατεῖτε , καὶ 9) ἐπιθυ
autem , Spiritu ambulate , et dift μίας σαρκὸς οὐ μὴ τελέσητε . Εἰ βα
deria carnis non perficietis . Si
λεπε κρατεῖν τῶν τῆς σαρκὸς παθη
vultis vincere carnis affectiones , μάτων ,
fequimini admonitiones fpiritus. ταῖς πνευματικοῖς ὑποθήκαις
17. Caro enim concupifcit aduer . ακολουθεῖτε. ζ '. Ἡ γὰρ σὰρξ ἐπιθυ-
Jus fpiritum : fpiritus autem ad. υμεῖ κατὰ τῷ πνεύματος , τὸ δὲ πνεῦ-
uerfus carnem. Hac enim fibi in- μα κατὰ τῆς σαρκός ταῦτα δὲ ἀντί-
uicem aduerfantur. Carnem di.
1 κειται ἀλλήλοις . Σάρκα λέγε τὴν ἐπὶ
cit a
, nimi ad deteriora propen . τα χείρω
fionem : fpiritum autem , inha- τῆς γνώμης ξοπήν πνεῦμα
bitantem gratiam . δὲ
Hec enim τὴν ἐνοικοῦσαν χάριν. αὐτὴ γὰρ ἐπὶ τα
deducit animam ad preftantio . κράτῳ ποδηγεῖ τὴν ψυχήν. πῶς δὲ
ra.
Sed quomodo vinci poffunt δυνατὸν νικῆσαι τῆς σαρκὸς τὰ παθή-
1 d ‫اد‬
carnis affectiones ? Vtnonquæcum . ματα ; ἵνα μὴ δ ἂν θέλητε ταῦτα
quevultis illa faciatis . Ne fequa- ποιῆτε , Μὴ τοῖς ἀτόποις ἕπεσθε λο-
mini malas cogitationes , id eft, has
γισμοῖς , ἀντὶ τε, περιγίνεσθε τούτων
31 ,
ἔχον ·
9 ) ἐπιθυμίαν. B. et liber Herveti .
*) Leu. 19, 18
 EPIST . AD GALATAS CAP. V. 391

ἔχοντες συνεργὸν τὴν χάριν τῷ πνεύ . vincite adiuti a gratia fpiri-

18. Quod fi fpiritu duci-
་ .Εἰ δὲ πνεύματι ἄγεσθε , ἐκ
ματος .μή Lex
mihi , non eftis fub lege
ἐπὶ ὑπὸνόμου . Τῦτο γὰρ ὁ νόμος ἐκ enim hunc non præbebat . Etfi
· ἐχορήγει.εἰ γὰρ καὶ ἔτυχόν τινες πνευ- enim nonnulli fub lege viuentes
· ματικῆς χάριτος ὑπὸ τῷ τω νόμῳ πολι- fpiritalem gratiam funt adepti ,
τευόμενοι , ἀλλ᾿ ἐν ἄγαν ὀλίγοι προφη- valde tamen pauci prophetia do-
τείας ἠξιωμένοι˙ ἐνταῦθα δὲ ἅπαντες nati : hic autem omnes , qui fa-
Iutarem baptifinum confecuti funt.
οἱ τὸ σωτηρίε βαπλίσματος ἠξιωμένοι . 19. Manif .fta funt autem opera
50΄. Φανερά το) δέ ἐςι τὰ ἔργα τῆς σας- carnis. Rurfus carnem appel-
ακός. Πάλιν σάρκα τὸ σαρκικὸν και lat carnalem fenfum . Que
λε φρόνημα . » Α τινά ἐτι μοιχεία , πορ- funt adulterium , fornicatio ,im-
20. Idolo-
ενεία , ακαθαρσία , ασέλγεια , κ . Εἰδῶ- munditia , luxuria ,
rum feruitus , veneficia , inimici-
λολατρεία ,φαρμακεία , ἔχθραι, έρεις, τί , ' contentiones , emulationes ,
ζῆλοι , θυμοὶ , ἐριθεται , διχοτασία , ire , rixa , dienfiones , Jεία ,
και παιρέσεις , κα . )Φθόνοι,φόνοι , μέθαι , 21. Inuidia , bomicidia , ebrieta-
χῶμοι , καὶ τὰ ὅμοια τούτοις . Δῆλον tes, comefationes , et his fimilia.
δὲ ὅτι εἰδωλολατρεία και φαρμακεία , Manifeftum eft autem quod ido-
καὶ τὰ τούτοις ὅμοια , οὐ τῆς σαρκὸς , lorum cultus , veneficium , et his
ἀλλὰ τῆς ψυχῆς ἐςιν ἴδια . οὐ τοίνυν fimilia , nonfint carnis , fed ini-
mæ propria. Non ergo accufat
τῆς σαρκὸς κατηγορεῖ , ἀλλὰ τῷ ξαθύ· carnem , fed mollemn f. volupta-
μου φρονήματος . Α προλέγω ὑμῖν , rium fenfum . Que pradico 'vo-
καθὼς καὶ προεἶπον , ὅτι οἱ τὰ τοιαῦ . bis , ficut pradixi : quoniam qui
ντα πράσσοντες βασιλείαν Θεῷ ἐκλη- talia agunt regnum Dei non con-
Hæc etiam diuinus
fequentur .
Φρονομήσουσι. , Ταῦτα καὶ ἐν τῇ πρὸς ἀεροποιεs dixit in epiftola ad Co.
22. Fructus autem
· Κορινθίους άρηκεν ὁ θεῖος ἀπόπολος . rinthios a ).
εκβ'.12 ) Ὁ δὲ καρπὸς τῷ πνεύματός fpiritus eft , caritas , gaudium ,
ἐςιν ἀγάπη , χαρὰ , εἰρήνη , μακροθυ- pax, longanimitas , benignitas , bo-
23. Manfuetudo ,
ωμία ,χρηςότης , αγαθωσύνη , πίςις , nitas , fides,
continentia. Si illa folius ef-
κγ΄. Πραότης , ἐγκράτεια . Εἰ τε σώ- fent corporis , oftendenda etiam
ματος ἦν ἐκεῖνα μόνου , ἔδει δειχθῆναι erant opera animæ : fed ea
καὶ τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα˙ ἀλλ᾽ οὐ τέθει non pofuit . Clarum eft ergo ,
κεί δῆλον τοίνυν , ὡς σάρκα μὲν τὸ σας · quod carnem appellauerit carna-
κικὸν ἐκάλεσε φρόνημα , τουτέςι τῆς lern fenfum , hoc eft , animg
ψυχῆς τὴν ἐπὶ τὰ χείρω ξοπήν πνεῦ , ad deteriora inclinationem : fpis
μα δὲ καλᾶ , τὴν δεδομένην χάριν . διά ritum autem vocat datam gra-

τοι τέτο καὶ καρπὸν τῷ πνεύματος τὴν tiam . Et ideo fruftum etiam fpi
et.
ἀγάπην , καὶ τὴν χαρὰν , καὶ τὰ λαι ritus appellauit caritatem ,
Illo enim
πὰ προσηγόρευσεν · ἐκείνου γὰρ τῇ gaudiu m , et cætera .
Bb 4 animæ

11 ) φθόνοι omittit Theodoret . 1 .

1ο) γὰρ habet nofter heret . fab . 5 , 27.
12) ὉO δὲ — ἐγκράτεια . Sic nofter etiam in epift . Cantico Cant. præmifle
P. 985. Sirmondi
a ) 1605, 6 , 9. 16 .
 892 B. THEODORETI INTERPRET .

animæ opem ferente , vnumquod- ψυχῆ συνεργῶντος τέτων ἑκατὸν κατ '
que horum recte perficitur. Ad-
*t verfushuiusmodi * nonερί τα ορθῆται . . 13) Κατὰ τῶν τοιέτωνἐκ
enim fuperuacanea eft iis qui ex yἔςι νόμος. "" Περιτὸς γὰρ ὁ νόμος
wirtute viuunt .
Iulto enim lex τοῖς κατορθῶσι τὴν ἀρετήν˙ δικαίῳ
non eft pofita . 24. Qui mutem γὰρ ὁ νόμος 8 κεῖται. κδ '. Οἱ δὲ τῷ
funt Cprifti, carnem crucifixerunt Χρισ8 , τὴν σάρκα ἐταύρωσαν σὺν τοῖς
cum viriis et concupifcentiis . Hoc παθήμασι , καὶ τοῖς ἐπιθυμίαις .
eft, Qui cum Chrifto confepulti ~
Τετέςι , τῷΧρισ »
ῷ συνταφέντες νεκρὸν
funt, corpus peccato mortuum
reddiderunt . 25. Si fpiritu viui. ἀπέφηναν 6 τῇ ἁμαρτία τὸ σῶμα .
i mus , fpiritu et ambulentus. Non υκέ . Ἐἰ ζῶμεν πνεύματι, πνεύματι καὶ
ex lege vitam inftituentes , fed „ ςοιχῶμεν . Μὴ κατὰ νόμον πολίλευό-
gratiam fequentes . 26. Non efi μενοί , ἀλλὰ τῇ χάριτι ἑπόμενοι.
ciamur inanis gloriæ cupidi , inui-
cem prouocantes , inuicem inuid . 925.14 ) Μὴ γινώμεθα κενόδοξοι, ἀλλή
tes . Inanem gloriam et inuidiam » λές προκαλέμενοι 15 ), ἀλλήλοις φθο-
diffenfio illa peperit . Fortaffe κν & ν]ες . , Τὴν κενοδοξίαν καὶ τὸν φθόνον
enim qui in fide firmi manfera nt, ἡ διάτασις ἐκείνη πεποίηκεν . ἴσως γὰρ
eos qui labefactati fuerant affidue οἱ ἐπὶ τῆς πίςεως ἐρηρεισμένοι, τῶν κλο-
condemnantes , ad litein incitabant . νηθέντων συνεχῶς καταγινώσκοντες , εἰς
Quos etiam hortatur apoftolus , vt
manumm præbea
manu nt iis
præbeant qui ad legem ἔριν
iis quiad ξαι χεῖρα τοῖς ἐπὶοἷς
παρέθηγον˙ τὸν καὶ παραιν
νόμον εῖ ὀρέ-
νενευκό σιν .

CAPVT VI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ς.

1.
Fratres ,etfi preocupatus fic. πο . ' Αδελφοὶ , ἐὰνκαὶ προληφθῆἄν
wos qui fpirituales eftis huiusmo-
di inftruite . Hoc eft, corrigite ,
confirmate , quod dcficit fupple.
ze. Docet autem etiam , quomo.
do fit eorum cura gerenda . In
fpiritu lenitatis. Deinde ei qui
aliis medetur metum iniicit.
Confiderans te ipfum , ne et tú
1
tenteris. Homo es , mutabilem
» θρωπος ἐν τινὶ παραπλώς
η ματι , ὑμεῖς οἱ πνευματικοὶ καταρτί
, ζετε τὸν τοῦτον . » Αντὶ τῇ , διορθοῦ .
σε, σηρίζετε, τὸ ἐλλᾶπον ἀναπληρᾶτε .
διδάσκει δὲ καὶ τῆς θεραπείας τὸν τρό-
πον . Ἐν πνεύματι πραότητος . Εἶ
τα ἐμβάλλει δέος τῷ ἰατρεύοντι. ηΣκο-
πῶν σεαυτὸν , μὴ καὶ σὺ πειρασθῇς . »

habensnaturam : dole eius vicem ῎Ανθρωπος ᾖ , τρεπλὴν ἔχων τὴν φύσιν ,

qui male affectus eft . 2. Αl. συνάλγησον τῷ κακῶς διακειμένῳ .
ter alterius onera portate , et fic »β '. Αλλήλων τὰ βάρη βαςάζετε, καὶ
implete legem Chrifti. Tu ha. κοὕτως 1 ) ἀναπληρώσατε τὸν νόμον τῷ
bes hoc delictum illud vero »Χρι58 . Τόδε ἔχεις τὸ ἐλάτωμα σὺ ,
non habes : ille contra quod τόδε ἐκ ἔχεις˙ ἐκεῖνος τὸ ἐναντίον , ὃ μὲν
་

εχεις
13 ) Herveti liber habebat : καὶ τῶν τοιέτων ἐκ ἐπὶ νόμος , et eorum , qui funt
eiusmodi , non eft lex . Lectio fingularis , non contemnenda , cui fauere
videtur vel ipfa Theodoreti interpretatio . 14 ) Μή κενόδοξοι. Nofter ad
Efai. 12 , 1. 15) ἀλλήλες . Β. 1) ἀναπληρώσετε , Herveti liber . Atque hanc
lectionem fuadet interpretatio Theodoreti.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. VI. 393
1
ἔχεις ἐκ ἔχει , ἕτερον δέ σὺ φέρε τὸ tu habes non habet , fed aliud .
ἐκείνε , κακεῖνος τὸ σόν · ὅτω- γὰρ πλη . Τu feras illius deliftum ,et ille
tuum : ita enim impletur lex ca.
S ρεται τῆς ἀγάπης ὁ νόμος . νόμον γὰρ
ritatis . Legem enim Chtifti vo-
Χρισᾶ τὴν ἀγάπην ἐκάλεσεν αὐτῷ γάς cauit caritatein nam vox eft
ἐξι φωνὴ , ἐντολὴν κοινὴν δίδωμι ὑμῖν , eius ,a ) Mandatum nouum do vo-
ὶ ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλες. ‫" اد‬2 γ. Εἰ γὰρ δο- bis, vt diligatis inuicemn . 3. Nam
εκει τις εἶναι τι μηδὲν ὠν, ἑαυτὸν φρεν .fi quis exiftimat fe aliquid effe ,
cum nihil fit , feipfum decipita
καπατά. Τῶν φυσωμένων ἐπὶ σμια
Eorum qui propter exigua ali-
κροῖς τισι κατορθώμασι κατέτειλε τὴν qua redte fa &ta intumefcunt , fiz
ὀφρύν. δ΄. Τὸ δὲ ἔργον ἑαυτοῦ δο- percilium deprimit. 4ο Ορεις
· κιμαζέτω ἕκαςος , καὶ τότε εἰς ἑαυτὸν autem fuum probert unusquisque ,
»» μόνον τὸ καύχημα ἕξει, καὶ ἐκ εἰς τὸν et fic , in femetipfo tantum glo-
riam habebit et non in altero .
» ἕτερον.„ Εἰδὲκαὶ σεμνύνεσθαι θέλεις , * Quod fi etiam vis gloriari ,
τὸν 2) ἑαυτῶ περισκόπισο ν βίον , καν tuam ipfius vitam confidera , et
3 ) ἀξιάγαςον εὕρης , κατὰ σαυτὸν σε- fi laudabilem inueneris in te ipfo
· μνύνε , ἄπερ ἄρα τέτο σε δεῖ ποιεῖν. gloriare , fi quidem hoc te opor-
γέ . Ἕκατος γὰρ τὸ ἴδιον φορτίον βαςά- tet facere . 5. Vnusquisque enim
»3 σε . 39 Μὴ περιεργάζε τὰ ἀλλότρια . onus fuum portabit. Ne fis de
alienis nimium curiofus , vnus-
ἕκαςος γὰρ ἡμῶν ὑπὲς τῶν οἰκείων ο
μαρτημάτων λόγον ὑφέξει . "
„ 5΄. Κοινω . quisqueenimnoftrumreddet ra
ϛ΄. Κοινω- tionem de fuis peccatis . 6. € 018
ενετω δὲ ὁ κατηχέμενος τὸν λόγον τῷ municet autem is qui catechinatur
„ κατηχῶντι ἐν πᾶσιν ἀγαθοῖς . Ἐν- verbo , et qui catechizas in omni-
ταῦθα τὲς διδασκάλες παρεγγυᾷ τῆς bus bonis. Hic præcipit , vt di
fcipuli præceptorum conuenien-
προσηκέσης θεραπείας παρὰ τῶν μου tem curam gerant . Id autem
θητευομένων μεταλαγχάνειν · καὶ και vocat communicationem , et iubet ,
νωνίαν τὸ πρᾶγμα καλῇ , καὶ κελεύει vt qui fruuntur fpiritualibus car-
τοῖς τῶν πνευματικῶν ἀπολαύεσι μελα- nalia impertiantur .
7. Nolite
διδόναι τῶν σαρκικῶν . „ ζ '. Μὴ πλανᾶ . errare Deus non irridetur .
νοθε, Θεὸς οὐ μυκτηρίζεται. ή . 4 ) Ὃ 8. Que enim feminauerit homo ,
γὰρ ἐὰν σπάρῃ ἄνθρωπος , τῦτο καὶ hac et metet. Vniuerforum Deus
αθερίσει. Ἐφορᾶ πάντα ὁ τῶν ὅλων omnia intuetur , ne putetis eum
Θεὸς , μὴ νομίσητε αὐτὸν ἀγνοῶν τὰ γε-'ignorare illa quæ fiunt. Scitote
νόμενα˙ γινώσκετε δὲ ὡς ἀμητὸς ἔςαι
‫اد‬ autem meffem futuram fementi
τῷ σπόρῳ κατάλληλος , καὶ ὅπερ ἂν congruentem , et te quod femi
σπάρης τῦτο καὶ θερίσεις . 9 Ὅτι ὁ naueris hoc mefurum . Quon-
ωσπείρων εἰς τὴν σάρκα αὐτῷ, ἐκ τῆς iam qui feminat in carne fua , de
εσαρκὸς αὐτ8 θερίσει φθοράν . » Ο carne fua meter corruptionem . Qui
Bb 5 enim

2 ) σαϋτῇ . B. et Theodoretus ( fine nomine ) apud Oecumenium . 3) ἀκατά .

γνωσιν . Oec. 4 ) Verfum 8 habet nofter ad Efai. 65, 21 : nifi quod ibi ὅτι
ante Aὁ σπείρων omittat ; et poft σπείρων εἰς τὸ πν. addat αὐτῇ. Verba illa
KY Oπ. α. T. x. θερίσει funt etiam in epift . 1o6.
a ) Ioh . 13, 34-
 394 B. THEODORETI INTERPRET.
A

enim carni voluptatem et deli- γὰρ τῇ σαρκὶ χαριζόμενος τρυφήν τε

eias largitur , hinc corruptionem καὶ ἡδονὴν , φθορὰν ἐντεῦθεν καρπώσε
colliget . Corpus enim in cor- ται. τὸ σῶμα γὰρ εἰς φθορὰν διαλύε
ruptionem diffoluitur . Qui au-
tem feminar in fpirita , Σε jpi. ται. » Ὁ δὲ σπείρων εἰς τὸ πνεῦμα , ἐκ
~
ritu metet vitam æternam. Qui „ τε πνεύματος2 θερίσει ζωὴν αἰώνιον. και
autem fpiritus inftitutum et eius ῾Ο δὲ τῷ σκοπῷ τῷ πνεύματος ακολ8-
leges fequitur , vitam æternamn θῶν , καὶ τοῖς τότε νόμοις ἑπόμενος ,
colliget. 9. Bonum autem fa- τὴν αἰώνιον τρυγήσει ζωήν. „ θ '. Τὸ δὲ
cientes non deficiamus : tempore
enim fuo metemus non deficientes , υκαλὸν ποιῶντες μὴ ἐκκακῶμεν . καιρῷ
Nihil eorum quæ molefta funt » γὰς ἰδίῳ θερίσομεν μὴ ἐκλυόμενοι.
animi ad honefta promptitudi- Μηδὲν τῶν ἀνιαρῶν διακοπέτω τὴν πε
nem
re abrumpar.
enim Absque
feminata labo-
inetemus. εὶ τὰ καλὰ προθυμίαν· πόνε γὰρ δί
χα θερίσομεν τὰ σπειρόμενα · τετο
Hoc enim eft , Non deficientes.
fenfibilibus enim feminibus γὰρ ἔφη, μὴ ἐκλυόμενοι , ἐπὶ μὲν γὰρ
To
fementis quoque ipfa laborem τῶν αἰσθητῶν 5) σπερμάτων καὶ ὁ σπό
habet , et meftis itidem : meren-ρος ἔχει 6 ) πόνον , καὶ ὁ ἀμητὸς ὡσαύ‐
·
tes autem fape refoluit æftus. τως διαλύει 7) δὲ 2 πολλάκις τες αμῶν ·
Sed meftis illa non eft eiusmo . τας 8 ) καὶ τὸ τῆς ὥρας θερμόν ἀλλ᾽
di : eft enim a labore et fudo ἐκεῖνοςἐ τοῦτος ὁ αμητός · πόνε ‫ اد‬γάς
re libera . 10. Ergo dum tem-
pus habemus , operemur bonum ἐςι καὶ ἱδρῶτος ἐλεύθερος. 6. 9 ) ῎Αρα
ΑΡ
ad omnes , maximeautem adδό ν ἐν ὡς καιρὸνἔχομεν, ἐργαζώμεθατὸ
mefticos fidei. Ita etiam Domi παγαθὸν πρὸς πάντας , μάλιτα δὲ
nus in facris euangeliis dixit, a ) πρὸς τῆς οἰκείες τῆς πίςεως. , οΟ
τω καὶ ὁ Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγε‐
Eftote mifericordes , ficut et pa-
λίοις ἔφη , γίνεσθε οἰκτίρμονες , καθώς
ter vefter caleftis eft mifericors,
qui facit folem fuum orir fu . καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἐράνιος οἰκτίρμων
i
ἐςὶν, ὅτι ἀνατέλλει τὸν ἥλιον αὐτῇ ἐπὶ
per bonos et malos , et pluit fu-
per iuftos et iniuftos . Præci- πονηρὲς καὶ ἀγαθὸς , καὶ βρέχει ἐπὶ
pue autem cura gerenda eft eo- δικαίεςκαὶ ἀδίκες . διαφερόντως μέντοι
fum , qui funt eiusdem fidei. προσήκει θεραπεύειν τῆς ὁμοπίτες .
u . Videte qualibus literis fcripfi πια . Ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν
* vobis mea manu. * Totam , vt ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί.
ντυἔγραψα Πᾶσαν , ὡς
videtur , hanc fcripfit epiftolam , ἔοικε , τήνδε τὴν ἐπιςολὴν αὐτὸς ἔγρα-
docens non effe refpectum perfo . ψε , διδάσκων ὡς ἐχὑφορᾶται προς
narum quando veritas proponitur. ώπων αξίωμα προκειμένης τῆς ἀλη
Illud autem Qualibus literis , non. θείας . τὸ δὲ πηλίκοις γράμμασι, τίνες
rulli magnis , aliimalis interpreta- μὲν μεγάλοις , τίνες δὲ φαύλοις ἡρμή .
ti funt. Ego enim , nquit ,hanc νευσαν˙ ἐγὼ γάρ ,φησιν , ἔγραψα τὴς
έπι

5 ) πραγμάτων . Theodoret. ( fine nomine ) apud Oecum . 6 ) κόπον . Oec.

7 ) γὰρ πολλά .Oec . Add . p. 395. 400. 8 ) καὶ τὸ ἀμᾶν , addit Oecum . 9 ) Αρα -
ἀγαθὸν , Nofter ad Ier . 13 , 16 .
α ) Luc. 6, 36. Matth . 5, 45.
 EPIST . AD GALATAS. CAP . VI. 395

· ἐπιβολὴν , καίτοι μὴ γράφων εἰς κάλλος , epiftolam fcripfit , etfi pulchre

αι non fcribens. 12. Quicumque
πιβ '. Ὅσοι θέλεσι ν εὐπρο σωπῆσ ἐν bị cơ-
volunt placere in carne
” σαρκὶ, ὗτοι αναγκάζεσιν ὑμᾶς περί gunt vos circumcidi , vantum ut
τέμνεθαι , μόνον ἵνα μὴ τῷ σαυρῷ τε crucis Chrifti perfecutionem non
» Χρισὦ διώκωνται .19 Τὴν παρὰ ἀνθρώ- patiantur . Gloriam ab omni-
πων θηρώμενοι δόξαν , καὶ τῆς ἀσφα- bus aucupantes , et fuæ fecurita-
λείας προμηθέμενοι τῆς οἰκείας , τὴν ti ftudentes , tradunt vobis do-
&trinam qua circumcidi cogami-
ἀναγκαςικὴν τῆς περιτομῆς ὑμῖν διδα
ni , ne iniuriis afficiantur , et in
σκαλίαν προσφέρεσιν , ἵνα μὴ παρα- vincula coniiciantur , ficut nos
πλησίως ἡμῖν τοῖς κηρύτλεσι τὸν Χρι- qui Chriftum prædicamus. 13. Ne-
τὸν αἰκίζωνται , και καθείργωνται. qμε enim qui circumciduntur les
πιγ '. Οὐδὲ γὰρ οἱ περιτεμνόμενοι αὐτ gem cuftodiunt : fed volunt vos
circumcidi , vt in carne veftra
καιτοὶ νόμον Φυλάτ] εσιν, ἀλλὰθέλεσιν circumcidi
glorientur . Quomodo enim fieri
ἢ ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέ . poteft , vt ipfi legem feruent , qui
πρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται . η Πῶς γάς procul ab Hierofolymis degunt ?
N ἐςιν αὐτὲς φυλάξαι τὸν νόμον πόῤῥω Quomodo dies feftos peragunt ?
τῶν Ἱεροσολύμων διάγοντας ; πῶς ἐπι. Quomodo facrificia offerunt ?Quo-
τελᾶσι τὰς ἑορτάς ; πῶς τὰς θυσίας luuntumodo dum immunda tangunt ab-
r ? Clarum eft ergo quod
· προσφέρεσι ; πῶς ἀκαθάρτων ἀπόμε-
gloriari volentes , quafi fententiam
νοι περιξαίνονται; δῆλον τοίνυνὡς αὐ- mutarint ,hocagant vtcircumci-
χεν ἐθέλοντες , ἅτε δὴ μεταμαθόντες , damini. 14. Mili autem abfit glo-
περιτμηθῆναι ὑμᾶς παρεσκεύασαν . riari, nifi in cruce Domini noftri Ie-
» ιδ΄. Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶθαι , εἰ fu Chrifti: per quem mihi mundus
ωμὴ ἐν τῷ σαυρῷ 10) τῷ Κυρίῳ ἡμῶν crucifixus eft, et ego mundo. Ego
autem propter folam falutarem cru-
» Ιησε Χρισε , δι᾿ ὃ ἐμοὶ κόσμος ἐςαύρω .
er hanc
2 ται, κἀγὼ τῷ κόσμῳ . „ Ἐγὼ Eya δὲ ἐπὶ cem gloriari cupio . Propt
enim tota vita eft mihi fuperua-
μόνῳ τῷ σωτηρίῳ σαυρῷ μεγαλοφροσ canea , et mortuæ fimilis. Non
νᾶν εὔχομαι. διὰ τέτον περιπλός μοι folum autem ipfa mihi , fed ego
πᾶς ὁ βίος , καὶ νεκρῷ παραπλήσιος : quoque ipfi : immortalem enim
8 μόνον δὲ αὐτὸςἐμοί, ἀλλὰ καγὼ αὐ- vitam exfpefto . Hoc enim fub-
τῷ · τὴν γὰρ ἀθάνατον προσμένω iunxit : 15. In Chrifto enim Iefu
ζωήν. τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν
‫اد‬ ιέ . Ἐν
neque circumcifio valet, neque pra-
Hoc
πγὰρ Χριςῷ Ἰησὲ ἔτε περίομὴ purium , fed noua creatura ,
9 11) ἰχύει, ἔτε ἀκροβυσία , ἀλλὰ καινὴ etiam dixit fcribens ad Corin .
εκτίσις ... Τᾶτο καὶ Κορινθίοις ἐπιτέλ- thios : a) Quare fi qua in Chri-
λων ἔφη , ὦτε & τις ἐν Χρισῷ καινὴ κτί- fto noua creatura Nouam autem
σις . καινὴν δὲ κτίσιν κυρίως μὲν καλῶ creaturam appellat proprie quidem
τὴν ἐσομένην μετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνά- futuram poft mortuorum refurre-
etios

10 ) Pro τῷ Κ. f, Ι. Χ . habet τg Χριsğ ad Cant. 2 , 16. Cetera : ἐμοὶ δὲ - κόσμο

eadem vt in noftro loco . 11) τι additum in B. et in Herveti libro , vt ex
eius filentio alicuius a Vulg . interpretatione diuerfitatis colligo .
#) 2 Cor. 5, 17.
 TI INTERPRET .
396 B. THEODORE

ftionem rerum mutationem . Tunc ςασιν τῶν πραγμάτων μεταβολήν , το

enim et creatura liberatur ab vr τε γὰρ καὶ ἡ κτίσις τῆς ἐπικειμένης
gente ( nunc ) corruptione , et
hominum natura immortalitatem ἐλευθερᾶται φθορᾶς, καὶ τῶν ἀνθρώ
induit . Salutarem autem bapti- πων ἡ φύσις τὴν ἀθανασίαν ἐνδύεται.
fmum oftendit effe veluti quan- οἷον δέ τινα τῶν μελλόντων εἰκόνα δε
dam imaginem futurorum . In κνυσι τὸ σωτήριον βάπισμα . ἐν τότῳ
eo enim veterem hominem exui γὰρ ἀποδυόμεθα τὸν παλαιὸν ἄνθρω
mus , nouumque induimus : et πον , ἐνδυόμεθα δὲ τὸν νέον˙ καὶ τῶν
onus peccatorum deponentes
gratiamfpiritus fufcipimus. Nec αμαρτημάτων τὸ φορτίον ἀποτιθέμε
ergo fanctiffimnumbaptitia , nec νοι,δεχόμεθα τὴν χάριντῷπνεύματος .
futura vita, nouit circumcifionis ἔτε τοίνυν τὸ πανάγιον βάπισμα , ἔτε
et præputii * differentiam . Mun . ὁ μέλλων βίος , οἶδε περιτομῆς καὶ ἀκρο
dim autem vocauit , res quæ ad βυτίας διαφοράν . κόσμον δὲ ἐκάλεσε τὰ
vitam pertinent , honorem , glo βιωτικὰ πράγματα , τὴν τιμὴν , τὴν
riam , diuitias : his fe dixit effe
mortuum . 16. Et quicumque δόξαν , τὸν πλῦτον · τέτοις εἶπεν εἶναι
hanc regulam fecuti fuerint , pax νεκρός.πι5 '. 12 )Καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τού
fuper illos , et mifericordia , et fu . η τω ςοιχήσεσιν , εἰρήνη ἐπ᾿ αὐτὲς καὶ
per Ifrael Dei. Regulam vo· ἔλεος , καὶ ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ τῷ Θεῷ . κ
„
cauit propofitam doctrinam ,
quæ reditudine ornetur , et ni. Κανόνα ἐκάλεσε τὴν προκειμένην δίδα
hil habeat quod fit mancum , vel σκαλία , ὡς εὐθύτητι κοσμεμένην , καὶ
fuperfluum . Iis autemqui eam μήτε ἐλλείπον τί, μήτε περιτ ]ὸν ἔχει
amplectuntur mifericordiam pre- σαν τοῖς δὲ ταύτην ἀσπαζομένοις ἐπι
catus eft et pacem . Ifraelem vero ηύξατο τὸν2 ἔλεον , καὶ τὴν εἰρήνην . Ἰστ
Dei appellauit fideles , vt qui
Deum per fidem videant. Hoc
Η ραὴλ δὲ τῷ Θεῷ τες πισὲς ὠνόμασεν ,
enim nomen fignificat. τη De ἅτε δὴ τὸν Θεὸν ὁρῶντας διὰ τῆς πί
catero , nemo mihi moleftus fit : ςεως. τῦτο γὰς ἑρμηνεύει τὸ ὄνομα ,
Ego enim ftigmata Domini Iefu 9ιζ . Τῷ λοιπδ · κόπες μοι μηδεὶς παρ-
in corpore meo porto . In me : „ εχέτω . ἐγὼ γὰρ τὰ ςίγματα τῷ Κυ-
moriam reuocans labores quos
1 „ ρίε Ἰησὲ ἐν τῷ σώματί με βατάζω .»
pertulit , dum eis diuinum præ- Εἰς μνήμην ἐλθὼν ὧν ὑπέμεινε πόνων ,
dicaret euangelium , in hanc vo-
τὸ θεῖον αὐτοῖς προσφέρων εὐαγγέλιον ,
cem veluti quoddam teftimonium
τινα μαρτυρίαν ταύτην ἔῤῥηξε τὴν
erupit. Non amplius , inquit, οἷόν
ad vos fcribere animum indu. φωνή ' εκέτι , φησὶ, γράψαι τὶ πάλιν
cam , fed pro literis vibices often . ἀνέξομαι ἀντὶ δὲ γραμμάτων τες μώ .
dam , et plagarum figna . Hæc λωπας δέκνυμι, καὶ τῶναἰκισμῶν τάση .

prædicationi veritatis ferant te . μεα ταῦτα μαρτυράτῳ τῇ τῷ κηρύγ

ftimonium : pro illa enim omnia ματος ἀληθείᾳ · ὑπὲς ἐκείνης γὰρ πάν
perpeti non refugio. 18. Gr . τα παθεν ανέχομαι » ιή . Ἡ χάρις
via Domini noftri Iefu Chrifti » τ8 Κυρίε ἡμῶν Ἰησδ Χριςε μετὰ τῷ
cum fpiritu veftro , fratres , Amen . ηπνεύματος ὑμῶν , ἀδελφοὶ , ἀμήν . „
Τὴν
12) Hunc verfum iisdem habet verbis Theodoretus in epift. ad Ioannem An
tiochen . T. 5. Opp . p . 61. Garnerii.
 EPIST. AD GALATAS. CAP. VI. 397

Τὴν συνήθη εὐλογίαν οἷόν τινα σφρα- Confuetam benediftionem , veluti

quoddani fignaculum , literis im-
γῖδα τοῖς γράμμασιν ἐπιτέθηκε. προσ pofuit . Adiecit autem fpiritus
τέθεικε δὲ τὴν τῷ πνεύματος μνήμην , mentionem
, donum datum eis
τῆς δοθείσηςἀναμιμνήσκων αὐτὲς δω- in memoriam reuocans , quod
· ρεᾶς , ἣν ἐ διὰ τῷ νόμε , διὰ δὲ τῆς πί- non per legem , fed per fidem
acceperant. Hanc nos quoque
ξεως ἔλαβον. ταύτην καὶ ἡμεῖς τὴν χά .
ριν φυλάξωμεν , καὶ μὴ λυπῶμεν τὸ gratiam cuftodiamnus , et ne fpi-
ritum fan&tum contriftemus , in
υπνεῦμα τὸ ἅγιον , ἐν ᾧ ἐσφραγίσθημεν quo fignati fumus in diem red-
εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώσεως ,ἀλλ᾽ οἷόν τι emptionis : fed bonam actionem ,
ἔλαιον τὴν ἀγαθὴν πρᾶξιν τῷ ' νοερῷ veluti quoddam oleum , intelli-
- τέτῳ φωτὶ προσενέγκωμεν , ἵνα φωτί. genti huic luci adhibeamus , vt
ζόμενοι τὴν εὐθεῖαν ὁδεύωμεν , καὶ τὸ illuminati recta incedamnus , et
ἀξιάγατον τῆς ὁ καταλάβωμεν τέ expet endum viæ finem confequa-
mur, in Chrifto Iefu Domino
λος , ἐν Χρισῷ Ἰησῷ τῷ Κυρίῳ
2 ἡμῶν , ᾧ noftro , cui gloria et potentia
ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος , νῦν καὶ οἰεὶ , καὶ nunc et femper , et in fæcula fe-
culorum . Amen.
ες τὲς αἰῶνας τῶν αἰώνων . αμήν .

Η πρὸς Γαλάτας ἐπιςολὴ ἐγρά- Epiftola ad Galatas fcripta eft

φη ἀπὸ Ρώμης , ἑωρακὼς αὐτὲς Romæ , cum diuinus apo-
<
ἤδη ὁ θεῖος ἀπόςολος , καὶ διδά- ftolus eos iam vidiffet , et
ξας. (* ) docuiffet.

(* ) Poffet hæc fubfcriptio Theodoreti effe , cum eadem dicat in præf. ad epi-
ftolas Paulli et in ὑποθέσει ad noftram epiftoiam . Sed cum ceteræ fubfcri-
ptiones non fint , vt paffim diximus , ab eius manu , nec huius auctorita-
tem admittendam putamus .

ΤΟΥ
 398 B. THEODORETI INTERPRET .

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

EPM H NE I A

ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΕΦΕΣΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

BEATI THE ODORETI

EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLÆ

AD EPHESIO S.

ARGVMENTVM. ΥΠΟΘΕΣΙΣ .

uidam ex iis , qui diui- γινὲς τῶν προηρμηνευκότων τὸν

num apoftolum antehac
θεῖον ἀπόςολον , ἔφασαν τὸν
interpretati funt , dixe-
Τ θεσπέσιον Ἰωάννην τὸνεὐαγγε‐
runt , diuinum Ioannem
euangeliftam falutarem prædicatio- λιτὴν πρῶτον παραδεδωκέναι
nem Ephefis primum tradidiffe : τοῖς Ἐφεσίοις τὸ σωτήριον κήρυγμα
quidam vero aliquos alios hoc fe- τινὲς δὲ ἄλλες μέν τινας εἰρήκασι πε
ciffe dixerunt : diuiniffimum au- ποιηκέναι, τὸν δὲ θαότατον Παῦλον μη
tem Paulum , cum Ephefios non- δέπω τὲς Ἐφεσίες τεθεαμένον , τήνδε
dum vidiffet , hanc ad eos epi. τὴν ἐπιςολὴν πρὸς αὐτὲς γεγραφέναι.
ftolam fcripfiffe. Sed apoftoli . ἀλλ᾿ ἡ τῶν ἀποςολικῶν πράξεων ἱςορία
corum Adtuum hiftoria neutrum τέτων ἡμᾶς ἐδέτερον διδάσκει. σαφέςε-
horum nos, docet. Veritatem
autem melius fciemus , fi nar- ρον δὲ μαθησόμεθα τὴν ἀλήθειαν , εἰ
rationem illam in memoriam τῆς διηγήσεως ἐκείνης ἀναμνησθείημεν .
reuocauerimus . Cum enim An- ἐν ᾿Αντιοχείᾳ γὰς τῆς περὶ τῇ νόμε ζῃ-
tiochiæ fuiffer de lege quaftio , τήσεως γενομένης , απεςάλησαν πρὸς
τῆς
 EPIST . AD EPHESIOS , ARGUMENT . 399

τες αγίες ἀποςόλες οι θειότατοι Βαρ . ad fandtos apoftolos mifti funt

νάδας καὶ Παῦλος , καὶ τῆς ἀμφισβή. diuiniffimi Barnabas et Paulus :
et accepta eius dubitationis folu-
τήσεως τὴνλύσιν δεξάμενοι, καὶ τὰπε · tione , datasque de ea literas ad-
ρὶ ταύτης κομισάμενοι γράμματα , κατ . ferentes , redierunt rurfus Antio
ἔλαβον πάλιν τὴν ᾿Αντιόχειαν. δῆλον δὲ chiam . Clarum eft autem , eos
ὡς κατὰ τετονὶ τὸν καιρὸν , καὶ τὰς illo etiam tempore cum apofto
πρὸς τὸς κορυφαίες τῶν ἀποτόλων lorum coryphæis pactum illud
feciffe , de quo dixit diuinus.
ἐποιήσατο συνθήκας , περὶ ὧν ἐν τῇ
ápoftolus
προποlus in epiftola ad Galatas :a )
πρὸς Γαλάτας ὁ θεσπέσιος ἔφη Παῦ-
Et cognofcentes gratiam Dei quæ
λος · καὶ γνόντες τὴν χάριν τῷ Θεῷ τὴν mihi data erat , Iacobus , et Ce-
δοθεῖσάν μοι Ἰάκωβος , καὶΚηφᾶς ,καὶ phas , et Ioannes , qui videban
Ιωάννης , οἱ δοκῶντες ξύλοι εἶναι, δεξιάς tur effe columnæ , dextras dede
ἔδωκαν ἐμοὶ καὶ Βαρνάβα κοινωνίας ,ἵνα runt mihi et Barnabæ focietatis ,
vt ipfi quidem ad circumcifio-
αὐτοὶ μὲν εἰς τὴν περιτομὴν , ἡμεῖς δὲ εἰς nem nos vero ad gentes. Ex
τὰ ἔθνη . ἐξ ὧν ξάδιον κατιδεῖν, ὡς ἐδέ- quibus facile intelligi poteft ,
πω καταλελείπει τὴν Ἰυδαίαν ὁ θεῖος quod diuinus apoftolus Ioannes
ἀπόςολος Ιωάννης. μετὰ μέντοι τὴν nondumn reliquerat Iudæam .
ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων ἐπάνοδον , τῆς Poft eorum porro ab Hierofo ly-
mis reditum , cum inter fandtos
περὶ τῷ μακαρίς Μάρκο Φιλονεικίας
apofolos , Barnabam et Paulum ,
τοῖς ἁγίοις ἀποςόλοις γεγενημένης, Βας- de beato Marco exorta effet con-
νάδα καὶ Παύλῳ, ὁ μὲν τὸν Μάρκον λα- tentio , * ille quidem accepto *
βων, εἰς τὴν Κύπρον ἐξέπλευσεν , ὁ δὲ Marco nauigauit in Cyprum ,
diuiniffimus autem Paulus , curi
θειότατος Παῦλος μετὰ τῇ Σίλα τὴν
Συρίαν καὶ Κιλικίαν περινοςήσας , εἰς vna cum Sila Syriam et Ciliciam
iiic autem circumcifo longe
τὴν Λυκαονίαν ἀφίκετο˙ ἐκεῖ δὲ τὸν Illic
πάντα ἄριζον περιτεμὼν Τιμόθεον , εἰς optimo Timotheo , in Phrygiam
et Galatiam profectus eft , fpar
τὴν Φρυγίαν καὶ Γαλατίαν ἐξώρμησε ,
τῆς εὐσεβείας κατασπάρων τὰ σπές . gens femina pietatis. Prohibuit
enim eos, inquit b), Spiritus fan-
ματα · ἐκώλυσε γὰρ αὐτές , φησι , τὸ Aus loqui fermonem in Afia.
πνεῦμα τὸ ἅγιον λαλῆσαι τὸν λόγον ἐν
Deinde cum Myfiam peragras-
τῇ Ασία. Εἶτα τὴνΜυσίαν διελθόντες fent , conati funt etiam Bithynig
ἐπειράθησαν καὶ Βιθυνοῖς προσενεγκεῖν falutarem pradicationem tradere ,
τὸ σωτήριον κήρυγμα , καὶ πάλιν ὑπὸ et a diuino fpiritf
u unt rurfus pro-
τῇ θείς πνεύματος ἐκωλύθησαν . τὴν δὲ hibiti. Cum veniffent autem Troa-
dem , in Macedoniam a gratia
Τρωάδα καταλαβόντες , εἰς τὴν Μακε- euocati funt. Poft hac , cum
δονίαν ὑπὸ τῆς χάριες προσεκλήθησαν .
poft Macedoniam Athenienfibus
εἶτα μετὰ τὴν Μακεδονίαν καὶ ᾿Αθη- et Corinthiis diuinæ cognitio.
ναίοις καὶ Κορινθίοις τῆς θεογνωσί
ป ας τὴν nis radium attuliffent , vene.
ἀκτῖνα προσενεγκόντες , εἰς τὴν Ἔφεσον runt Ephefum , Erant au-
ἦλθον συνῆν δὲ τῷ ἀποςόλῳ καὶ ᾿Ακύtem cum apoftolo Aqui-
la

a ) Gal. 2 , 9. b) Act. 16, 6.

400 B. THEODORETI INTERPRET .

la et Prifcilla . Docet itaque bea- λας καὶ Πρίσκιλλα . διδάσκει τοίνυν ὁ μα

tus Lucas a ) , quod ingreffus in κάριος Λεκᾶς, ὡς εἰσελθὼν εἰς τὴν συν-
fynagogam cum Iudæis locutus
αγωγὴν διηλέχθη τοῖς Ἰεδαίοις , και
fit, qui cum eum rogaffent, vt il.
παρακληθεὶς αὐτοῖς συνδιατρίψαι έκ
lic vnacum eis ageret , non ceffit ,
fed in Iudæam enauigauit. Cla- εξεν , ἀλλ᾽ εἰς τὴν Ἰεδαίαν ἀπέπλευσεν.

rum eft ergo , quod Ephefiorum ci- εὔδηλον τοίνυν ὡς ἐδέπω τῶν Ἐφεσίων
vitas falutarem prædicationen non- ἡ πόλις κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἀπολε-
dum eo tempore acceperat. Neque λαύκει σωτηρίε κηρύγματος . ἐ γὰρ ἂν
enim reliftis fidelibus diuinus apo- τες πιτὲς καταλελοιπὼς ὁ θεῖος ἀπό
ftolus veniffet in fynagogam Iu-
dæorum. Quin etiam ea quæ in 5ολος ὥρμησεν εἰς τὴν τῶν Ἰεδαίων συνο
αγωγήν . καὶ τὰ ἑξῆς δὲ τῆς ἑτορίας
hiftoria fubfequuntur hoc docent
τότο διδάσκει σαφέςερον . ἐπανελθὼν
apertius. Cum enim e Iudea red .
iiffet, reperit Ephefi aliquos , nume- γὰρ πάλιν ἀπὸ τῆς Ιεδαίας εὗρέ τινας
τo duodecim , qui inftituti quidem ἐν Ἐφέσῳ τὸν ἀριθμὸν δυοκαίδεκα , κατ
erant , fed diuini fpiritus gratiamn ηχηθέντας μὲν , τῷ δὲ θες πνεύματος
non acceperant , et Ioannis bapti- τὴν χάριν & δεδεγμένες , τὸ δὲ Ἰωάννη
fmum folumn nouerant . Cum eos βάπισμα μόνον ἐπιταμένες , τέτες τοίς
ergo baptizaffet , duobus fimul an- νυν βαπλίσας , δύο κατὰ ταυτὸν
ἔτη διέ
nis ibi verfatus eft , docens Ephe- τριψεν αὐτόθι , παιδεύων τὲς Ἐφεσίες
fios decreta falutaria . Et primum τα σωτήρια δόγματα . καὶ πρῶτον μὲν
quidem differuit in fynagogis : fed
εν ταῖς συναγωγαῖς διελέγετο˙ ἐπειδὴ
ἐν
quia Iudæi pro more contradice-
bant, in fchola Tyranni doctrinam δὲ συνήθως ἀντέλεγον Ἰεδαιοί, ἐν τῇ τυ
exercebat. In hac ciuitate, et ve- ράννου χολῇ τὰς διατριβὰς ἐποιεῖτο .
ftimentorum eius fuperficies mor- ἐν ταύτῃ τῇ πόλει , καὶ ὁ χρως τῶν
bos expulit, et dæmon in Sceuæ fi. ἱματίων αὐτῷ τὰς νόσες ἐξήλασε , και
lios infiliens exclamauit, Iefum co- τοῖς Σκευᾶ υἱέσιν ὁ δαίμων ἐφαλλόμενος
gnofco , et Paulum fcio , vos auten ἐβόησε , τὸν Ἰησἓν γινώσκω , καὶ τὸν
qui eftis ? In hac etiam combufta Παῦλον ἐπίςαμαι, ὑμεῖς δὲ τίνες ἐςέ ; ἐν
funt fcripta maleficarum artium , ταύτῃ καὶ τὰ τῆς γοητείας ἐνεπρήθη
quorum pretium computarunt, et συγγράμματα , ὧν τὴν τιμὴν συνεψή .
inuenerunt argenti quinquaginta φισαν, καὶ εὗρον ἀργυρίε μυριάδας πέν-
millia. Quod ergo non diuinus τε. ὅτι μὲν ἦν ἐχ ὁ θεῖος Ἰωάννης αὐ
Ioannes , fed admirabilis Paulus τοῖς πρῶτος προσενήνοχε τὸ σωτήριον
falutarem prædicationem eis pri- κήρυγμα , ἀλλ᾿ὁ θεσπέσιος Παῦλος , σα-
mus tradiderit , nos aperte docuit φῶς ἡμᾶς ἐδίδαξεν ἡ τῶν πράξεων 15ο-
Actuum hiftoria. Quod autem
etiam epiftolam poftea feriple . ρία˙ ὅτι δὲ καὶ τὴν ἐπιτολὴν μετὰ τοῦ
rit , ipfæ nos Titeredocent. τα γέγραφεν, αὐτὰ διδάσκειτὰ γράμ-
Dicit enim in fine b) γι ματα . πρὸς γὰρ τῷ τέλει φησὶν , ἵνα

a) Act. 18, 19 -- 21, b) Eph . 6 , 21.

 EPIST. AD EPHESIOS. ARGVMENT. 401

*
δὲ εἰδῆτε καὶ ὑμεῖς τὰ κατ᾽ ἐμέ , ὅ mutem et vos fciatis * qua circa me v
τι πράσσω , πάντα ὑμῖν γνωρίσει Tv . Junt, quid agam ,omnia vobis nota
faciet Tychicus , dile&tus frater et
χικὸς ὁ ἀγαπητὸς ἀδελφὸς , καὶ πιο “ fidelis minifterinDomino , quem mi
τὸς διάκονες ἐν Κυρίῳ , ὃν ἔπεμψα πρὸς fi ad vos in hoc ipfum vt cognofcatis
ὑμᾶς
་ εἰς αὐτὸ τοῦτο , ἵνα γνῶτε τα πε- quæ circa nos funt , et confoletur
ρὶ ἡμῶν , καὶ παρακαλέσῃ τὰς καρδίας corda veftra . Beatum autem Ty-
ὑμῶν.
ύμων. τὸν δὲ μακάριον Τυχικὸν ἀπὸ~ chicum Roma mifit , idque docet
in fecunda ad Timotheum . Cuin
τῆς Ῥώμης ἀπέςειλε , και τῦτο ἐν τῇ enimdixiffeta ), Feftina venire ad
πρὸς Τιμόθεον δευτέρα διδάσκει . εἰρη- ine ; Demas enim mereliquit , di
κῶς γὰρ , σπούδασον ταχέως ἐλθῶν ligens hoc fæculum , et abiit Thes-

πρός με Δημᾶς γάς μεἐγκατέλιπεν falonicam , Crefcens in Galatian ,

· ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα , καὶ ἐπορεύ- Titus in Dalmatiam , Lucas eft
Ξθη εἰς Θεσσαλονίκην , Κρήσκης εἰς Γα- mecum folus , accipe Marcum ,
et duc tecum , eft enim vtilis ad
λατίαν , Τίτος εἰς Δαλματίαν , Λου- minifterium ; fubiunxit : Tychi-
κᾶς ἐςι μόνος μετ᾿ ἐμοῦ , Μάρκον ἀνα- cum autem mifi Εphefum . Quod
· λαβὼν ἄγε μετὰ σεαυτοῦ , ἔτι γὰς autem hanc vltimain omnium
· χρήσιμος εἰς διακονίαν , ἐπήγαγε˙ Τy- fcripferit epiftolam , in ea aperte
χικὸν δὲ ἀπέςειλα εἰς Ἔφεσον. ὅτι δὲ docet , Ego enim iam delibor ,
et tempus refolutionis meæ in-
ἐχάτην ταύτην ἔγραψε τὴν ἐπιβολὴν , fat. Qui ergo Ephefis pradi-
σαφῶς ἐν αὐτῇ διδάσκει · ἐγὼ γὰρ ἤδη cauerat , fecundo in Macedoniam
σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀνα- et Achaiam profectus eft , et il
λύσεως ἐφέτηκεν . ὁ τοίνυν Ἐφεσίοις line in Iudæam. Deinde cum
κηρύξας , τὸ δεύτερον εἰς τὴν Μακεδο- Ephefi verfatus effet , venit Ro-
mam . Illinc autem fcribens Ty-
νίαν καὶ Αχαΐαν ἐξώρμησε ,κακεῖθεν chicum fe Ephefum mififfe de-
εἰς τὴν Ἰουδαίαν. ὦτα τῇ Ἐφέσῳ clarauit . Tychicus porro tabel-

χρησάμενος τὴν Ῥώμην κατέλαβεν. larius fuit epiftole ad Ephelios .

ἐκεῖθεν δὲ γράφων ἐδήλωσεν ὡς Τυχι- Perfpicue igitur oftenfum eft ,
κὸν ἀπέςειλεν εἰς Ἔφεσον˙ Τυχικός quod, cum eis euangelium anteæ
δὲ τῶν πρὸς Ἐφεσίους γραμμάτων διά . pradicaffet, hanc demum fcripfe
rit epiftolam. Epiftolæ autem
κονος . δέδεικται ἄμα σαφῶς , ὡς προ- prior quidem pars continet do-
κηρύξας αὐτοῖς τὸ εὐαγγέλιον οὕτως & trinam diuinæ prædicationis
ἔγραψε τὴν ἐπιςολήν . τῆς δὲ ἐπιτο- pofterior autem moralem adhor-
λῆς τὰ μὲν πρῶτα περιέχει διδασκα- tationem .
· λίαν τοῦ θείου κηρύγματος , τὰ δὲ τε
· λευταία παραίνεσιν ἠθικήν.

CAPVT

a) 2 Tim. 4 , 9-- 12.

B. Theod. Tom. III.

 B. THEODORETI INTERPRET.
402
CAPVT I. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α.
Paulus apoftolus Iefu Chrifti κα .Παῦλος ἀπότολος Ἰησῦ Χρις δια
Dei , Jan- ηθελήματος Θεῷ , τοῖς ἁγίοις
ais qui funt Ephefi , et fidelibus
2. Gratia
in Chrifto Iefu . 2.Grati vobis , » τοῖςἔσιν ἐν Ἐφέσῳ , καὶ τιτοῖς ἐν Χρι-
avobis,
et pax a Deo patre noftro , et 95ῷ Ἰησῦ. β'. Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη
Domino Iefu Chrifto . Potuit rur „ ἀπὸΘεῷ πατέρος ἡμῶν, καὶ Κυρίε Ιη-
fus præpofitionem Per in Deo , σε Χρισ8 . Πάλιν τὴν διὰ πρόθεσιν
et Parre , eorum qui cum diui ἐπὶ τῷ Θεῷ καὶ πατέρος τέθεικε , τῶν
nitare Vnigeniti bellum gerunt τῇ θεότητι τε μονογενῆς πολεμέντων
ora obftruens ,
non fignificare paruitatem . Sa. 1) ἐμφράττων τὰ ςόματα , καὶ διδά
lutátionem autem cum laude σκων ὡς 8 σμικρότηλος αὕτη δηλωτική .
coniunxit : eos
enim fanetos σὺν εὐφημία δὲ τὴν πρόσρησιν τέθεικεν .
et fideles appellauit. 3. Benedi ἁγίες γὰρ αὐτὲς καὶ πιςὲς προσηγό
Chriftiet. pater
Iefu Deus
Etus Manife ftum noftri
Domini
eft , ρευσεν . „ γ΄. Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς , καὶ πα
eum quidem effe Deum noftrum , » τὴς τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησῶ Χις 58.. "
Domini autem noftri patrem . Δῆλον ὡς ἡμῶν μέν ἐςι Θεὸς , τῷ δὲ Κυ
Hoc vero etiam adnotauimus fe- ρίε ἡμῶν πατήρ · τῦτο δὲ καὶ τὴν πρὸς
cundam ad Corinthios epiftolam Κορινθίες ἑρμηνεύοντες τὴν δευτέραν
interpretantes
nos .
in omni benedif tiene fpiritual ; ἐπιτολὴν ἐσημηνάμεθα . „ Ὁ εὐλογή

in caleftibus in Chrifto . Dedit » σας ἡμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματι-

enim nobis dona diuini fpiritus , κκῇ ἐν τοῖς ἐπερανίοις ἐν Χρισῷ . Ἐδω
dedit fpem refurreétionis , im- ζήσατο γὰρ ἡμῖν τῷ θάε πνεύματος
mortalitatis promiffiones , polli τὰ χαρίσματα , ἔδωκε τὴν ἐλπίδα τῆς
citationem et
dignita tem regni cælorum
adoptionis in hlios ανατάσεως , τὰς τῆς ἀθανασίαςἐπαγ
Has vocauit fpiritales benedi γελίας , τὴν ὑπόχεσιν τῆς βασιλείας
&tiones . Et adiecit , In calefti. τῶν ἐρανῶν , τὸ τῆς υἱοθεσίας ἀξίωμα .
bus : funt enim dona calefiia . ταύτας· ἐκάλεσεν εὐλογίας πνευματι-
Quia autem nonnulli exiftima κάς. καὶ προστέθηκεν ἐν τοῖς ἐπερα-
bant recenstein effe prædicatio- νίοις˙ ἐπεράνια γὰρ τὰ δῶρα ταῦτα.
nem , gamnque contemnebant , vt ἐπειδὴ δέ τινες ὑπελάμβανον πρόσφα
quæ effet legali obferuatione re-
centior , de hoc etiam docet ne- τον εἶναι τὸ κήρυγμα ,καὶ κατεφρόνεν
ceffario . 4. Sicut elegit nos in ὡς νεωτέρε τῆς νομικῆς πολιτείας , ἀ-
ipfo ante mundi conftitutionem . ναγκαίως καὶ περὶ τότε διδάσκει .
i Ab enim , ante conftitu . 9δ΄. Καθὼς ἐξελέξατο ἡμᾶς ἐν αὐτῷ
initio
tionem mundi , ea quæ ad nos 9 πρὸ καταβολῆςκόσμε . ῎Ανωθενγὰς ,
pertinebant præfciuit et præfiniit . πρὸ τῆς τε κόσμε συτάσεως , και προ
Docet autem etiam qua de cau- έγνω τὰ καθ᾿ ἡμᾶς, καὶ προώρισε . διδά-
fa elegerit. Vt effemus fanâti σκει δὲ καὶ ἐπὶ τίνι ἐξελέξατο . „ Εἶναι
et immaculati in confpečtu eius. yἡμᾶς ἀγίες καὶ ἀμώμες κατενώπιον
Et quomodo elegit eos qui non » αὐτῇ . Καὶ πῶς ἐξελέξατο τὸς μηδέ-

1) Ita haud dubie legendum , vt etiam eft in B. Sirmondus contra omnem

fenfum habebat ἐκφράτων.
 EPIST . AD EPHESIOS. CAP. I. 403
πω γεγενημένες ; 2) Ἐν ἀγάπῃ dum nati erant ? Qui in ca-
„ έ .Προορίσας ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν διὰ Ἰη ritate 5. Prædeftinauit nos in
adoptionem filiorum per Iefum
σε Χρισε εἰς 3) αὐτόν. Καὶ προεδεν Chriftum in ipfum .
Et præfci-
· ἡμᾶς , καὶ ἠγάπησε , καὶ τὴν ἡμετέραν vit nos , et dilexit, et noftram
π προώρισε κλῆσιν , ὥτε τῷ τῆς υἱοθεσίας vocationem præconftituit , vt nos
· ἡμᾶς ἀπολαῦσαι χαρίσματος διὰ τῆς filiorum adoptionis donum per-
τε σωτῆρος ἡμῶν οἰκονομίας . τὸ δὲ εἰς ciperemnus per Seruatoris noftri
π' αὐτὸν, τὸν πατέρα λέγει, ἀντὶ τῷ , ἵνα difpenf
ipfum ,ationem . Illud autem Im
patrem dicit
, appelle
pro eo-
αὐτῷ χρηματίζωμεν υἱοί εἶτα ἐκπλα , quod eft , vt eius filii
γεὶς τῆς φιλοτιμίας τὸ μέγεθος , ἐπή inur . Deinde munific entiæ ma-
γαγε ,Κατὰ τὴν εὐδοκίαν τῷ θελή . gnitudinem admirans , fubiunxit :
» ματος αὐτῇ . Τέτο γάρ , φησιν, ἠθέ . Secundum propofitum voluntatis
· ησε , τῦτο αὐτῷ ἤρεσεν . εὐδοκίαν γας ur , hoc ei enim
Hoc , .inquit
placuit , vo-
Eudoki am
τὴν ἐπ᾿ εὐεργε σία βέλησι ν ἔθος τῇ θείᾳ enim , hoc eft benepla citum , fo-
·
καλεῖν γραφῇ . εὐδόκησας γάρ , φησι, let ponere fcriptura pro benefa-
- Κύριε , τὴν γῆν σε. και , εὐδοκέ Κύριος ciendi voluntate . Bene compla-
ἐν τοῖς φοβεμένοις αὐτόν. κα , ἐὰνὑπο- citum eft , inquit , tibi Domine *
ή Compla
et a ) , bus
· τῷ . „ ςαι. ,Εἰς
ςείλητ ἡ ψυχή
εὐδοκεῖν δόξης
ἐκ ἔπαινο τῆς ς in
ἐν αὐ-
μεχάρο terra
Domin in : timenti
o tua eumcet:

et b) , Si fubtraxerit fe , non
- ναὐτῇ . Ἡ γὰρ τῆςεὐεργεσίας ὑπερ- complacet anima mea in ipfo .
- βολή , και τῶν ἀχωρίςων τὰς γλώτας 6. In laudem gloria gratia fua .
-· εἰς εὐχαριςίανκινεῖ. Εν ᾗ ἐχαρίτω . Beneficii enimn excellens magni-
ωσεν ἡμᾶς ἐν τῷ ἠγαπημένῳ , ζ'. Ἐνᾧ tudo vel ingratorum linguas ad
- ν ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν διὰ τὸ αἷμα . gratiarum aftionem incitat. In
in dilefto ,
ητος αὐτῷ , τὴν ἄφεσιν τῶν παραπτω . qua gratificauit nos
7. In quo habemus redemptionem
μάτων . "" Αξιεράτες ἡμᾶς πεποίηκεν fanguinem eius, remifionem pec-
δεσποτικὸς θάνατος . δι᾿ ἐκείνῳ γὰρ per
catorum . Dignos amore nos fes
Domini. Per illam
τὰς τῶν ἁμαρτημάτων͵ ἀποθέμενοι κη- cit mors
λίδας , καὶ τῆς τε τυράννε δελείας ἀπ enim , peccatorum depofitis ma-
αλλαγέντες , τὲς τῆς εἰκόνος τῆς θείας culis , et a tyranni feruitute fi
berati , diuiuæ imaginis chara.
· ἀνελάβομεν χαρακτῆρας . διδάσκει δὲ
aerem recepimus . Docet autem
· και πως τέτων τετυχήκαμεν . „» Κατὰ etiamn quomodo hæc affecuti fi.
- 9 τὸν πλᾶτον τῆς χάριτος αὐτῷ , η Ἧς mus. * Secundum diuitias grat
· 9 ἐπερίσσευσεν εἰς ἡμᾶς. Αναβλύζει tiæ eius , 8. Qua fuperabundauit
Mifericordiæ enim
* γὰρ τὰς τε ἐλέες πηγὰς , καὶ τέτοις erga nos
fontes effundit , et his nos fluen-
ἡμᾶς περικλύζει τοῖς δεύμασιν. 9 'Ev tis irrigat. In omni fapientia
πάση σοφίᾳ καὶ φρονήσει , θ'. Γνωρί- et prudentia : 9. Vt notum face-
ῦσας ἡμῖν τὸ μυτήριον τε θελήματος ret nobis facramentum voluntatis
Cc 2 Sue,

2 ) Εν ἀγάπῃ etiam ad fequentia προφορ . refert epift . 146. pag . 1035. Sim . Cont-
fentit Herveti liber. 3) Legendumn αὑτὸν , non αὐτὸν , vt ipfa Theodoreti
interpretatio docet.
a ) Pr. 85 et 146 (147), 11. b ) Hebr . 10 , 38 .
 B. THEODORETI INTERPRET.
404
Jud. Myfterium voluntatis fuæ „ αὐτῇ . , Μυςήριον τῷ θελήματος απ
occultam voluntatem vocauit . τῷ τὸ κεκρυμμένον προσηγόρευσε θέλη
Cum hæc enim , tinqui t , ab ini.
tio præconftituiffe , poftea reue . μα . ἄνωθεν γάρ , φησι, ταῦτα προορί
lauit. Hoc enim fubiungit : Se- σας ύτερον ἀπεκάλυψε. τῦτο γὰρ ἐπά
cundum beneplacitum eius , quod je . Κατὰ τὴν εὐδοκίαν αὐτῷ , ἣν προ-
propofuit in ipfo , 10. In difpenfa- »έθετο ἐν αὐτῷ , ί. Εἰς οἰκονομίαν τῇ
In
tione plenitudinis temporum . » πληρώματος τῶν καιρῶν . Τὸ ἐν αὐτ
Chrifto
ipfo dicit , in por . Plen itu-
dinem autemtem um vocatrem . τῷ , ἐν τῷΧρισῷ λέγει . πλήρωμα δὲ
etiain in τῶν καιρῶν , τὸν ὁριοθέντα παρὰ τῷτε
Deo definitum
pus aola . Ita
epift ad Galatas a) : Quando Θεğ καλῶ καιρόν . ὅτω καὶ ἐν πρὸς
autem venit plenitudo temporis . Γαλάτας ἐπιτολῆ · ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλή-
Inftaurare omnia in Chrifto , que ρωμα τῷ χρόνε . . ᾿Ανακεφαλαιώσας
έργοcalis
in . et quæ
, Hac docet terra tius
in aper in ηθαι τὰ πάντα ἐν τῷ Χρισῷ , τὰ 4 )ἐπὶ
funt in
epiftola ad Romanos b). Omnis »9 τοῖς ἐρανοῖς , καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς , ἐν
enin creatura , inquit , ingemi- 2 αὐτῷ . , Σαφέτερον ταῦτα ἐν τῇ πρὸς
fcit et parturit vsque adhuc . Et Ρωμαίος διδάσκει. πᾶσα γὰρ ἡ κτίσις ,
rurfus c ) , Exfpectatio creature re φησί , συσενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τῆ
uelationem filiorum Dei exfpe νῦν. καὶ πάλιν · ἡ γὰρ ἀποκαραδοκία
ftatad
la . Hebr etiam
Hocæos d ) ,dicit
Vt in epifto-
fineDeo της κτίσεως τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν
pro omni mortem guftaret . So. τῷ Θεῷ ἀπεκδέχεται . τῦτο καὶ ἐν τῇ
Ta autem diuina natura ab ege πρὸς Ἑβραίες Φησίν · ὅπως χωρίς Θε
ftate aliena eft. Omnis vero ὑπὲρ παντὸς γεύσηται θανάτε . μόνη δὲ
酱
creatura opus habebat Incarna- ή θεία φύσις ἀνενδεής · πᾶσα δὲ ηἡ κτί-
tionis medicamento . Elementa
enim , quæ propter vfum homi. σις ἐδεῖτο τῇτῆς οἰκονομίας φαρμάκε .
num factafunt ,corruptioni ob . τὰ μὲν γὰρ ςοιχεῖα , διὰ τὴν τῶνἀν
noxia fecit , quandoquidem hunc θρώπων χρείαν γενόμενα , τῇ φθορᾷ
etiam mortalem factura erat trans- ὑποκεθαι πεποίηκεν , ἐπειδὴ καὶ τῦτον
greffio . Inuifibiles autem pote θνητὸν ποιήσειν ἔμελλεν ἡ παράβασις .
ftates ægre ferebant , vt eft veri- αἱ δέ
γε ἀόρατοι δυνάμεις ἤχθοντο , ὡς
fimile , dum improbitatem vide-
rent graffantem inter homines . εἰκὸς , τὴν ἐν ἀνθρώποις πολιτευομένην
Si enime ) lætantur propter vnum πονηρίαν ὁρῶσαι . εἰ γὰρ ἐφ᾽ ἑνὶ ἁμαρ
peccatorem qui agit poenitentiam , τωλῷ μετανοῦντι χαίρεσιν , ὡς ὁ Κύριος
vt dixit Dominus , clarum eft ἔφη , εὔδηλον ὡς ἀχάλλεσι ταναντία
eas ægre ferre , dum vident con- θεώμενοι , ἀλλ᾽ ἡ τῷ μονογενῆς ἐνανθρώ .
traria. Sed Vnigeniti Incarna- πησις , τὸν θάνατον λύσασα , καὶ τὴν
tio , morte foluta , et refurreétio ανάςασιν δείξασα , καὶ τὰ τῆς κοινῆς
ne demonftrata , et communis re-
furrectionis dato pignore , triftem ανατάσεως ἐνέχυρα δεδωκυῖα , τὸ σκυ-
illam nubem difcuffit. Iraque θρωπὸν ἐκεῖνο διέλυσε νέφος . ἀνακεφα-
appellat anacephalæofin , fubitam λαίωσιν τοίνυν καλῶ τὴν σύντομον τῶν
πραγ

4 ) ἐν habet epift . 146. p. 1040. Sirm, fed τὰ ante ἐπὶ τ . γ . omittit. Reliqua a
verbis κατά το εὐδοκ ad ἐν αὐτῷ ibi reperias.
a) Gal. 4, 4. b) Rom. 8, 22. c) Ib. v. 19. d) Hebr. 2, 9. ) Luc. 15, 7.
 EPIST. AD EPHESIOS. CAP. I. 405

Per difpen-
πραγμάτων 5) μεταβολήν. διὰ γὰρ τῆς rerum mutationem .
κατὰ τὸν δεσπότην Χριζὸν οἰκονομίας , fationem enim , feu incarnatio-
καὶ τῶν ἀνθρώπων ἡ φύσις ἀνίςαται , nem Chrifti Domini, et homi.
καὶ τὴν ἀφθαρσίαν ἐνδύεται , καὶ ἡ ὁρῶ- num 1
natura returgi t , et incor
μένη κλίσις τῆς φθορᾶς ἐλευθερουμένη ruptionem induit : et credtura vi
τεύξεται τῆς ἀφθαρσίας , και τῶν ἀσ fibilis corruptione liberata incor

- ράτων οἱ δῆμοι ἐν εὐφροσύνη διατελέσει . ruptionem affequetur , et inuifi-

σιν , ἐπειδὴ ἀπέδρα ὀδύνη , καὶ λύπη , bilium populi perpetuo in latitia
degent , quoniam abfceffit dolor ,
και ξεναγμός . τέτο διὰ6 ) τῶνδε τῶν ξη:a triftitia , et gemitus . Hoc per
τῶν ἐδίδαξεν ὁ θεῖος ἀπόςολος . οὐ hac verba docuit diuinus apa-
· γὰρ ἁπλῶς εἶπε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν ftolus . Non * enim fimpliciter
- ' γῆν , ἀλλὰ τὰ ἐπὶ τοῖς ἐρανοῖς ,και τα dixit , cælum et terram , fed quæ
· ἐπὶ τῆς γῆς . καὶ δεικνὺς τὸ τῆς οἶκον in calis , et qua in terra funt :
- νομίας μυτήριον , ἐπήγαγεν ἐν αὐτῷ , et oftendens difpenfationis my-
τουτέςιν ἐν τῷ Χρισῷ . ια '. 1) Ἐν ᾧ καὶ fterium , fubiunxit : In ipjo , hoe
11. In quo et
ἐκληρώθημεν προοριοθέντες κατά πρό- eft , in Chrifto .
ἔθεσιν τὸ τὰ πάντα ἐνεργῶντος κατά τος forte vocati fumus ,pradefti
nati fecundum propofitum eius qui
Ξ τὴν βουλὴν τε θελήματος αὐτ8 , operatur omnia fecundum conft
Cum e
Ανωθεν γὰρ προορίσας ἡμᾶς , εἰς ταύ- lium voluntatis fua .
την ἀπεκλήρωσε τὴν ζωὴν ὁ πάντ α nim ab initio nos prædeft inaf
ποιῶν ὅσα βέλεται . διδάσκει δὲ σαφέ . fet , ad hanc vitam elegit qui
Porro
5ερον καὶ εἰς ποῖον προωρίσθημεν κλῆ . quæcumque vult facit.
φον. κιβ΄. Εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς εἰς ἔπαινον autem apertius quoque docet ad
quam fortem prædeftinati fimus.
ὐτῆς δόξης αὐτῇ , τὸς προηλπικότας 12. Vt fimus in laudem gloria
ἐν τῷ Χρισῷ ., Πάντες γὰρ εἰς ἡμᾶς eius nos , qui ante fperauimus in
Omnes enim ad nos
ὁρῶντες , τὲς εἰς τὸν Δεσπότην πεπι- Chrifto .
qui in Dominum
- ςευκότας, Χρισὸν ἀνυμνᾶσι τὸν τέτων refpicie ntes ,,
credidimus Chriftum horum
‫اد‬
αἴτιον τῶν ἀγαθῶν . γ '. Ἐν ᾧ καὶ bonorum auctorem laudant .
1
ημες , ακέσαντες τὸν λόγον τῆς ἀλη 13. In quo et vos , cum audiffetis
ηθείας , τὸ εὐαγγέλιον τῆς σωτηρίας verbum veritatis , euangelium fa-
γυμῶν , ἐν ᾧ καὶ πιτεύσαντες ἐσφραγί‐ lutis veftra , in quo et credentes
μαθητε τῷ πνεύματι τῆς ἐπαγγελίας fignati eftis fpiritu promiflionis
Non folum enim au
·· τῷ ἁγίῳ . Οὐ γὰρ μόνον ἠκέσατε , diuiftis , fed etiam credidiftis :
ἀλλὰ καὶ ἐπιτεύσατε . οὗ δὴ χάριν και vnde fanatiffimnietiam fpiritus gia-
τῆς τῇ παναγίου πνεύματος τετυχή- tiam adepti eftis. Illud autem ,
κατε χάριτος. τὸ δὲ ἐσφραγίσθητε , ἔοι- fignati eftis , fimile eft difto pro-
2
κε τῷ προφητικῷ ξητῷ , ἐσημειώθη ἐφ᾿ phetico , a) Signatum eft fupernos
C c 3 lumen

5 ) βολὴν eft in Theodoreti ( fine nomine) interpretatione apud Oecumenium .

6) τούτων τῶν ῥημάτων. ἐδιδ. Oecum . 7) Hunc ipfum verfum habet nofter
Qu . 45. in Numeros , nifi quod ibi καὶ ante ἐκληρώθηκεν et τὰ ante πάντα .
emifium fit .
a) Pf. 4, 7.
 ORETI RET
406 B. THEOD INTERP .

lumnen vultus tui, Domine. Hoc ἡμᾶς τὸ φῶς τῇ προσώπου σε , Κύριε

eft , veluti fignaculum quoddam ἀντὶ τε , οἷόν τινα σφραγῖδα τὴν τοῦ
fpiritus donum accepiftis . Ipfum πνεύματοςἐκομίσασε δωρεάν . ἐπαγγε
autem vocat promiffionem , nem-
pe quod promiferat Dominus fe λίαν δὲ αὐτὴν καλέ, ὡς τῷ Κυρίῳ ἐπαγ
miffurum gratiam , fpiritus . γελομένου πέμψειν τὴν χάριν τῇ πνεύ-
τε
14. Qui eft pignus haredit δ '.. Ος ἐξιν ἀῤῥαβὼν τῆς κλη-
atis ματος . „ ιδ΄
noftra . Oftendit magnitudi-
nem eorum quæ exfpečantur . ηρονομίας ἡμῶν. Ἔδειξε τῶνπροσδοκω
Si enim data gratia , per quam μένων τὸμέγεθος . εἰ γὰρ ἡ δοθεῖσα χά .
febant miracula , et mortui ex . εις , δι᾿ ἧς τα θαύματα ἐνηργετο ,καὶ
citabantur , et leprofi mundaban- νεκροὶ ἠγείροντο , καὶ λεπροὶ ἐκαθαίρον
tur , et damones expellebantur , το , καὶ δαίμονες ἠλαύνοντο , καὶ τἆλλα
et alia fiebant his fimilia , arrhæ τὰ τούτοις ἐγίνετο παραπλήσια , αρξα
locum obtinet , clarum eft fore , βῶνος τάξιν ἐπέχει , δῆλον ὡςπολὺμένα
vt qui credunt maiorem glo ξονος οἱ πιτεύοντες τῆς χάριτος ἀπο
riam affequantur.
nem acquifitionis , in laudem glo- λαύσονται. Εἰς ἀπολύτρωσιν τῆς περί-
ria ipfius . . Hæc, inquit , ariha ποιήσεως , εἰς ἔπαινον τῆς δόξηςαὐτῇ .»
nobis in prefentia data eft , vt Οὗτός , φησιν , ὁ ἀρξαβὼν ἐπὶ τῇ παρόν-
nos a tyrannide inimici libera- C
ret , Deaque familiares redde- τος ἡμῖν ἐδόθη , ὥτε ἡμᾶς ἐλευθερῶσαι
ret ,
vt ipfum perpetuo laude. μὲν τῆς τε δυσμενές τυραννίδος , προσ
mus gratiæ acceptæ memores . οικειῶσαι δὲ τῷ Θεῷ · ἵνα διὰ παντὸς αὐ-
15. Propterea et ego audiens τὸν ὑμνῶμεν μεμνημένοι τῆς χάριτος .
fidem veftram in Chrifto Iefu , γέ . Διὰ τῦτο καγω ακέσας τὴν καθ᾿
et dilefionem in omnes fantos , ὑμᾶς πίςιν ἐν τῷ Κυρίῳ Ἰησῇ , καὶ τὴν
16. Non cello gratias agere pro ἀγάπ ην τὴν εἰς πάντας τὰς ἁγίους ,
faciens
in orationibus meis . Hinc non . 95. Οὐ παύομαι εὐχαριστῶν ὑπὲρ ὑμῶν,
nulli coniecerunt , diuinum apo . μνείαν ὑμῶν ποιεύμενος ἐπὶ τῶν προσ-
ftolum fcripfiffe hanc epifto . „ ευχῶνμου. Εντεῦθέν τινες ὑπετόπη-
lam , · cum eós nondum vidif
* σαν , ως
fet , * Οportebat autem eos ὡς μηδέπω θεασάμενος αὐτοὺς ὁ
animaduertere , quod etiam ad θεῖος ἀπόςολος γέγραφε τὴν ἐπιςολήν ,
Corinthios fcribens , cum molefta ἔδει δὲ συνιδεῖν , ὅτι καὶ Κορινθίοις ἐπι
audiuiflet , epiftolam miferit : Re . ςέλλων τὰ λυπηρὰ ἀκέσας , ἀπέτειλεν
nunciatum eft enim mihi , in- ανηγγέλη γάς μοί , φησι , περὶ ὑμῶν , ἀ
quit a ), fratres , ab iis qui funt δελφοί με , ὑπὸ τῶν Χλέης , ὅτι ἔριδες ἐν
Chioesvos, .quod contentiones funt
Quema ὑμῖν εἰσιν . ὥσπες τοίνυν ἐκεῖ τὰ λυπηρὰ
inter dmodum ergo
illic ,cummolefta didicifer , dolens μαθών , αθυμῶν ἐπιτέλλει , οὕτω καὶ
fcribit ,ita etiam cum de his grata περὶ τέτων ακέσας τὰ θυμήρη 2 , εὖς
, τὴν
audiuiffet , laudationemn texit . φημίαν ὑφαίνει, ἐπαινεῖ δὲ αὐτῶν ἐ μό .
Laudat autem eos , non folum νoν τὴν περὶ τὴν εὐσέβειαν σπουδὴν
propter ftudium pietatis , fed etiam ἀλλὰ καὶ τὴν περὶ τὸς ἁγίους φιλοτές
propter liberalitatem in fanctos ,
et hoc nomnine laudat Deum μίαν , καὶ ἐπὶ τούτοις ἀνυμνεῖ τὸν Θεὸν
omnium bonorum auctorem , et τὸν ἁπάντων αἴτιον τῶν ἀγαθῶν , καὶ

Φησιν
1 Cor. 1 , 11,
 EPIST. AD EPHESIOS . CAP . 1. 407

Φησιν . ζ΄. Ἵνα ὁ Θεὸς τῷ Κυρίῳ ἡμῶν dicit : 17. Vt Deus Doming
εἸησᾷ Χρις8 , ὁ πατὴς τῆς δόξης , δῴη noftri Iefu Chrifti , pater gloria ,
υὑμῖνπνεῦμα σοφίας καὶ ἀποκαλύψε. det vobis fpiritum fapientia et re
φως , ἐν ἐπιγνώσει αὐτῷ , τή . Πεφώτι. uelationis , in agnitione eius
* . υσμένους τὲς ὀφθαλμὸς τῆς διανοίας 18. Illuminatos oculos cordis ve
Orans autem pero vt
και μὑμῶν . Αὐτῶ δὲ προσευχόμενος σοφίας ftri.
' vos impleamini fpiritali fapien-
ὑμᾶς 8 ) ἐμπλησθῆναι πνευματικῆς , ὥςε tia , vt cognofcatis fruitionem
γνῶναι τῶν ἐλπιζομένων ἀγαθῶν τὴν bonorum quæ fperantur. Hoc
ἀπόλαυσιν . τῦτο ἐκάλεσεν ἀποκάλυ- appellauit reuelationem . Illud
ψιν. τὸ μέντοι ὁ Θεὸς τῷ Κυρίου ἡμῶν autem , Deus Domini noftri Ief
Ἰησῦ Χρισε κατὰ διαίρεσιν τέθηκε τὸν 'Chrifti , per diuifionem pofuit.
· γὰρ αὐτὸν τῷ αὐτῷ καὶ Θεὸν ἐκάλεσε Eundem enim eiusdem Deum et
καὶ πατέρα˙ Θεὸν μὲν ὡς ἀνθρώπε , πα- Parrem appellauit : Deum qui-
τέρα δὲ ὡς Θε8 . δόξαν γὰρ τὴν θέαν dem , vt hominis , Parrem vero
Gloriam enim diuinam
R φύσιν ὠνόμασεν. οὕτω καὶ ἐν τῇ πρὸς Ἑ- vt Dei.
Ita etiam
βραίους ἐπιτολῇ · ὃς ὢν ἀπαύγασμα naturam nominauit.
τῆς δόξης , τουτέςι τῆς θείας φύσεως . in epiftola ad Hebræos , a) Qui
ὕτω καὶ ὁ θεῖος Ἰεζεκιὴλ , τότό, φησιν , eft fplendor gloriæ , hoc eft, di
uinæ naturæ. Ita etiam diuinus
ὁμοίωμα δόξης Κυρίε . Ἐπειδὴ γὰς τὴν Εzechielb ), "Hac eft, inquit , fis
"
θείαν φύσιν διαγνῶναι πάμπαν ἀδύνα- militudoglorie Domini. Quon-
τον , δόξαν αὐτὴν ὀνομάζουσιν , ἀπὸ τῆς iam enim fieriomnino non pot-
προσκυνήσεως καὶ δοξολογίας τὴν προσ- eft vt diuina natura cognofcatur ,
ηγορίαν τιθέντες . „ Εἰς τὸ εἰδέναι ὑμᾶς , eam gloriam nominant, ab adoratio .
ωτίς ἐςιν ἡ ἐλπὶς τῆς κλήσεως αὐτοῦ , ne et glorificatione appellationen
imponentes. Vt fciatis quæ fit
καὶ τίς ὁ πλᾶτος τῆς δόξης τῆς κλη . jpes vocationis eius , et quæ dis
ρονομίας αὐτῷ ἐν τοῖς αγίοις˙ θ' . Κατί uitia gloria bareditatis eius in
στὸ ὑπερβάλλον μέγεθος τῆς δυνάμεως Jantis , 19. Et qua fit fuper-
γαὐτῇ εἰς ἡμᾶς τὰς πιτεύοντας. Ικε- eminens magnitudo virtutis eius
~ Suppli-
τεύω δὲ , τῷ νερῷ φωτὶ τῆς διανοίας ὑ . in nos qui credimus.
υ vt intelligenti luce
μῶν καταυγασθῆναι τὸ ὀπλικὸν , ὥτε mentis veftræ vifus illuftretur ,
καὶ ἐπὶ τίσιν ἐκλήθημεν διαγνῶναι , καὶ vt et propter quæ vocati fumus di
τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν τὸ μέγεθος gnofcatis, etpromifforum bonorum
προμαθεν . γλώττη δὲ 9 ) σαρκικῇ διαλε- magnitudinem prænofcatis. Carnea
γόμενος ὁ θεῖος ἀπόςολος , καὶ μὴ δυ . autem lingua differens diuinus
νάμενος ὡς βούλεται τὸν Δεσπότηνὑμνῆ- apoftolus , et Dominum vt vel
let laudare non valens , donos
σαι , καὶ τῶν δωρεῶν ὑποδεῖξαι τὸ μέγε- rumque oftendere magnitudinem ,
θος , πολλὰ κατὰ ταυτὸν ὀνόματα συν- multa fimul nomina congerit , pro
αθροίζει , δεῖξαι ταῦτα φιλονεικῶν καλὰ viribus hæc oftendere contendens.
et
· δύναμιν. διὰ τᾶτο ἐλπίδα κλήσεως , καὶ Propterea fpem vocationis ,
CC 4 diui-

8 ) Ita legendum cum B. Ἐκπληθῆναι habebat Sirm. textus . 9) σαρκίνη . Β.

a ) Hebr . 1 , 3: b) Ezech. 2.
 408 B. THEODORETI INTERPRET .

diuitias gloria hareditatis , et πλοῦτον δόξης κληρονομίας , καὶ ὑπερ-

exfuperantem potentia magnitudi-
nem , et beneplacitum voluntatis ,
et alia eiusmodi colligit.
fuperantem vero potentia magni-
*
* tudinem pofuit , crucis igno-
miniam animo verfans , et quan-
ta per eam perfecerit recogitans .
Hoc enim fubiunxit. Secun-
dum operationem potentia virtutis
eius , 20. Quam operatus eft in
Chrifto , fufcitans illuma mortuis,
et conftituit ad dexteram fuam in
calftibus , 21. Supra omnem
principatum , et poteftatem , et vir-
tutem , et dominationem , et omne
nomen quod nominatur , non fo .
lum in hoc faculo , fed etiam in
futuro: 22. Et a ) omnia fub .
iecit fub pedibus eius. Clarum
eft, eum hæc omnia tamquam de
homine pofuiffe : hoc enim eft
quod illi admirationem inie
cit. Quod enim qui Deus eft
βάλλον μέγεθος δυνάμεως ,καὶ εὐδοκίαν
θελήματος , καὶ τὰἄλλα ὅσα τοιαῦτα
10 ) συναγείρει. τὸ δὲ ὑπερβάλλον μέγε-
θος τῆς δυνάμεως τέθεικε , τῷ ςαυροῦ
τὴν ἀτιμίαν εἰς νοῦν λαβὼν , καὶ ἐνθυμη-
θεὶς ἡλίκα διὰ τούτου κατώρθωσε τῦτο
γὰρ ἐπήγαγε . y ) Κατὰ τὴν ἐνέργε
; diιαν
υτg κράτους τῆς ἰχύος αὐτῷ , Ἣ
ενήργησεν ἐν τῷ Χριστῷ , ἐγείρας αὐτὸν
yἐκ νεκρῶν , καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτῷ
12 ) ἐν τοῖς ἐπουρανίοις , κα.13 ) Ὑπερ-
πάνω πάσης ἀρχῆς, καὶ ἐξεσίας , 14) καὶ
δυνάμεως , καὶ κυριότητος ,καὶ παντὸς
γὀνόματος ὀνομαζομένε , οὐ μόνον
2 ἐν τῷ
αἰῶνι τέτῳ , ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι
κβ'. Καὶ πάντα ὑπέταξεν ὑπὸ τὸς πρ
„ δας αὐτῇ , Δῆλον δὲ ὅτι ταῦτα πάν
τα ως περὶ ἀνθρώπε τέθεικε τῦτο γὰς
αὐτῷ καὶ τὴν ἔκπληξιν ἐποίησεν. τὸ

vna cum Deo fedeat , et qui eft γὰρ τὸν Θεὸν ὄντα συνεδρεύειν τῷ Θεῷ ,
filius vna cum patre regnet , non καὶ υἱὸν ὄντα συμβασιλεύειν τῷ πατρὶ ,
eft admirabile. Nam cun ea- θαυματὸν οὐδαμῶς · τῇ ταυτότητι γὰρ
dem natura poteftatis quoque τῆς φύσεως ἡ κοινωνία τῆς ἐξουσίας συν-
coniun &ta eft focietas . Quod au- 2
tem fumpta ex nobis natura e- έζευκλο . τὸ δὲ τὴν ληφθεῖσαν ἐξ ἡμῶν
iusdem honoris cum eo qui fum- φύσιν τῆς αὐτῆς τῷ λαβόντι μετέχειν
pfit fitparticeps ,vt nulla videa · τιμῆς , ώςε μηδεμίαν φαίνεθαι διαφορ
tur adorationis effe differentia , ρὰν προσκυνήσεως ,ἀλλὰ διὰ τῆς ὁρωμές
fed per naturam quæ cernitur ,
inuifibilis adoretur diuinitas νης φύσεως τὴν αόρατον προσκυνεῖθαι
hoc vero oinne miraculum fupe: θεότητα , τῦτο παντὸς ( ἐπέκεινα παν
rat. Et ideo diuinus apoftolus ματος . διάτοι τῦτο καὶ ὁ θεῖος ἀπός
fupra modum admirans , primum λος ὑπεραγαθεὶς , πρῶτον μὲν ὑμνεῖ
quidem laudat excedentem po- τὸ ὑπερβάλλον μέγεθος τῆς δυνάμεως ,
tentiæ magnitudinem , deinde o ὦτατὴνἐνέργειαν τῷ κράτες τῆς ἰχύος
perationem potentiæ virtutis : et
quærit vocabula , quæ pollint και ζητεῖ ὀνόματα δηλῶσαι δυνάμενα
fignificare rem prorfus adinirabi. τ8 πράγματος τὸ παράδοξον. πρῶτον
lemn , et incredibilem . Primum
μὲν
10) συνεγείρει . Β. 1 ) Hæc κατὰ τὴν etc.---· ἐκ νεκρῶν funt iisdem verbis ap . no-
ftrum contra Cyrilli anathem . 7. 12) ἐν τ. ἐπουρανίοις omittit contia Nefto-
rium p. 701, Sirm . In reliquis huius et fequentis verfus planiffime cum loco
noftro confentit . 13) ἐπάνω . Ad Ierem. 32. extr. et Ebr . 1 , 4. 14 ) καί δυν .
2 defideratur 1. c. Ieremiæ . Reliqua h. v, ibi reperias et l. c. ad Ebræos , ybi
tamen x. dur. non omittit.
• Pf .&
 EPIST. AD EPHESIOS. CAP . Ι. 409

· μὲν γάρ , φησιν , ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νε- enim , inquit , eum fufcitauit a
κρῶν , δῆλον ὅτι ὡς ἄνθρωπον · εἶτα ἐκά- mortuis , clarun eft , quod ho-
πισε · καὶ δεικνὺς τὸ μέγεθος τῆς τιμῆς minem. Deinde federe fecit : et
προστέθηκεν ἐν δεξιᾷ αὐτῷ . ἐπιδείκνυσι oftendens honoris magnitudinem ,
de καὶ τὰ βασίλεια , ἐν τοῖς ἐπουρανίοις . adiecit , ad dexteram fuam . Quiri

εἶτα καὶ τὲς ὑπηκόους ,ὑπεράνω πάσης et regiam quoque oftendit , In

· caleftibus. Deinde et fubieetos ,
ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας. καὶ διεξελθὼν πάν-
τα ὅσα ἐδιδάχθημεν τῶν ἀοράτων Supra omnem principatum et po-
ὀνό .
‫اد‬ Et omnia perfecutus
ματα , προστέθεικεν ὅτι καὶ ἄ τινας teftatem .
J inuifibilium nomina , quæ didici-
τέτων ἀγνοῦμεν , μετὰ δὲ ταῦτα γνω- inus , adiecit quod etfi aliquos eo-
σόμεθα ἐν τῷ μέλλοντι βίῳ , καὶ οὗτοι runnefcimus , fore tamen vt poft-
πάντες ὑπόκεινται˙ καὶ τὴν προφητι- ea cognofcanus in vita futura ,
τὴν ἐπήγαγε μαρτυρίαν. πάντα γὰρ ὑπ- et hi omnes fubiecti fint. Et ad
16 έταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτῷ. καὶ τῇ . duxitpropheticum teftimonium a ):
το δὲ ὁ προφήτης ὡς περὶ ἀνθρώπου τέ- Omnia enim fubiecit fub pedibus
eius. Iam vero hoc quoque po-
θεικεν˙ τί γάρ ἐςί , ‫د‬φησιν,
‫ا‬ ἄνθρωπος , fuit propheta tamnquam de hoini-
al
ὅτι ἐμνήθης αὐτῇ , ἢ υἱὸςἀνθρώπου ,ὅτι ne . Quid eft enim , inquit , ho-
ἐπισκέπτη αὐτόν ; „ 5 ) Καὶ αὐτὸν ἔδωκε mo , quod memor es eius , aut
κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ , filiushominis , quod vifitas eum ?
κγ'. Ἥτις ἐπὶ τὸ σῶμα αὐτό.» Κεφα . Εt ipfum dedit caput fupra omnia
ecclefia , 23. Οua eft corpus
λῆς τάξιν ὁ δεσπότης ἐπέχει Χρισὸς , ο ipfius. Chriftus Dominus ob-
δέ γε πιτεύοντες εἰς αὐτὸν , τὴν τὸ σώ- tinet locum capitis : qui autem in
ματος . Τὸ πλήρωμα τῷ τὰ πάντα ἐν ipfum credunt , corporis . Et ple
υπᾶσι πληρουμένου . Ἐκκλησίαν καλῶ nitudo eius qui omnia in omnibus
τὸν σύλλογον τῶν πιςῶν . ταύτην προση- adimplet. Ecclefiain vocat * cc- m
tum fidelium . Hanc appellauit
γόρευσε τῇ μὲν Χριτᾶ σῶμα , τὸ δὲ πα- Chrifi quidem corpus , patris
τρὸς πλήρωμα . ἐπλήρωσε γὰρ αὐτὴν autem plenitudinem . Eam enim
παντοδαπῶν χωρισμάτων , καὶ οἰκεῖ ἐν impleuit donis omnis generis , et
αὐτῇ , καὶ ἐμπεριπατὰ
2 κατὰ τὴν προ- in ea habitat et obambulat , iuxta
Φητικὴν φωνήν. τότο δὲἀκριβέτερον και vocem propheticam b ). Hoc au-
τὰ τὸν μέλλοντα βίον γενήσεται. οὕτω tem in futura vita fiet perfectius.
Nam hoc etiam docuit fcribens
γὰρ καὶ Κορινθίοις ἐπιςέλλων ἐδίδαξεν. adCorinthios . Cum enim dixif
εἰπὼν γὰρ , ἔχατος ἐχθρὸς καταργεί. fetc), Vltimus inimicus deftruitur
ται ὁ θάνατος καὶ , ὅτι πάντα ὑπέτα- inois , et , Omnia fubiecit fub
ξεν ὑπὸ τῆς πόδας αὐτῷ · τελευταῖον pedibus eius , poftremo pofuit ,
τέθεικεν , ἵνα ᾖ ὁ Θεὸς τὰ πάνταἐν πο .Vt fit Deus omnia in omnibus.
Et illa quidem ( ibi) pluribus
σι. καὶ ἐκεῖνα μὲν διὰ πλειόνων ἡρμη- erpofuimus : dicemus autem
νεύσαμεν , ἐροῦμεν δὲ καὶ ἐνταῦθα συν- etiam hic breuiter. In præ-
τόμως , ὅτι κατὰ τὸν παρόντα βίον ἐν fenti quidem vita Deus
πᾶσι μέν ἐςιν ὁ Θεός˙ ἀπερίγραπτον eft in omnibus ; habet
Ccs enim

κα ) αὐτὸν γὰρ habet ad Pfalm . 44 , 13.

4) PL. 8 , 7. b) Leuit. 26, 11. 12. c) 1 Cor. 15 , 26-18ο
 410 B. THEODORETI INTERPRET .

enim naturam quæ non poteft
circumfcribi. Sed non eft omnia
in omnibus : quandoquidem alii
quidem impie , alii vero iniufte
fe gerunt: habitat autem in iis
γὰρ ἔχει τὴν φύσιν · οὐ πάντα δὲ ἐν
πᾶσι , ἐπειδὴ οἱ μὲν δυσσεβοῦσιν , οἱ δὲ
παρανομοῦσι οἰκεῖ δὲ ἐν τοῖς φοβουμέ
~ ζουσιν ἐπὶ τὸ
yoisαὐτὸν , καὶ ἐν τοῖς ἐλπί

qui ipfum timent , et in iis qui fpe-
rant in eius mifericordia . In fu .
tura autem vita , ceffante mortali
tate , et donata immortalitate , et
peccato non amplius locum haben-
te , erit omnia in omnibus .
1| CAPVT II.
ἔλεος αὐτῇ· ἐν δέ γε τῷ μέλλοντι βίῳ ,
τῆς θνητότητος παυομένης , καὶ τῆς ἀ ·
θανασίας χορηγουμένης , καὶ τῆς ἁμαρ
τίας ἐκ ἔτι χώραν ἐχούσης , πάντα ἐν
πᾶσιν ἔται.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β .

1. t cum effetis mortui de- 90 . αὶ ὑμᾶς ὄντας νεκροὺς τοῖς που

Er vos , cum pecatis veftris, Κ
was κραπλώμασι , καὶ ταῖς ἁμαρ
2. In quibus aliquando ambulaftis . τίαις ὑμῶν , β '. Ἐν αἷς ποτὲ περιεπα
Nos enim morte affecit peccati ” τήσατε , Ἐνέκρωσε γὰρ ἡμᾶς τῆς α
operatio : ea enim mortem pepe-
rit. Secundum faculum vnndi bu . μαρτίας ἐνέργεια αὐτὴ γὰρ τὸνθάνα-
ius . Mundum vocat creaturas : τον απεκύησε . Κατὰ τὸν αἰῶνα τὸ κό-
Jaculum autem , vitam prafen- Κόσμον καλᾶ τὰ δημιουρ
, σμετέτου .
tem. Secundum principem potefta . γήματα , αἰῶνα δὲ τὴν παρᾶσαν ζωήν .
t ) Κατὰ τὸν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας το
tis aeris , fpiritus quinunc opera .
tur in filiis diffidentia. Aperte
nosdocuit , diabolo quidem olim » αέρος , το πνεύματος τῷ νῦν ἐνεργοῦν ·
fuiffe creditam aëris poteftatem : » τος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας . Σα-
cum ab ea autem excidiffet pro- Φῶς ἡμᾶς ἐδίδαξεν , ὡς πάλαι μὲν ὁ
pter improbitatem , impietatis et διάβολος τῷ αέρος ἐνεπιτεύθη τὴν ἐξου-
improbitatis inagifter effectus eft. σίαν · ἐκπεσὼν δὲ ταύτης διὰ τὴν πονη-
Non tamen in omnes imperium
obtinet , fed in eos folos qui dit eίαν , διδάσκαλος δυσσεβείας και πονη
uinas prædicationes non adinit- ρίας ἐγένετο . οὐ μὴν ἁπάντων κρατῶ ,
tunt : hos enim appellauit filios αλλα μόνων τῶν ἐ προσιέμένων τὰ θεῖα
diffidentia : diuinam beneuolen- κηρύγματα · τέτες γὰρ υἱὸς ἀπειθείας
tiam Ephefiis in memoriam re : ἐκάλεσε τῆς θείας εὐεργεσίας τους
uocans , quod cum iam mortui Ἐφεσίες ἀναμιμνήσκων , ὅτι νεκρὸς ἤδη
effent per peccatum , et effent
γεγενημένους διὰ τὴν ἁμαρτίαν , καὶ
in poteftate diaboli , eos falute
dignatus fit. Ne fe autem re- ὑπὸ τὴν ἐξεσίαν τελῶντας τῷ διαβόλε ,
prehendi exiftimarent , quod eis τῆς σωτηρίας ἠξίωσεν . ἵνα δὲ μὴ κατη .
ill
uocaoru
retm , fei memque
am min quo
vitpfu oriam re-
coniun- γορίαν ὑπολάβωσι τὴν τῶν βεβιωμένων
ἀνάμνησιν ,συντάτει καὶ ἑαυτὸν , κοινὴν
git , communem effe morbum in-
* τὴν νόσον δεικνύς . ηγ. Ἐν οἷς καὶ ἡμεῖς
dicans . 3. In quibus et nos
πάντες ἀνετράφημέν ποτε , ἐν τοῖς ἐπι-
omnes aliquando conuerfati fumus
in defideriis carnis noftra , fu- ηθυμίαις τῆς σαρκὸς ἡμῶν ποιοῦντες τὰ
eientes voluntatem carnis et cogi- θελήματα τῆς σαρκὸς καὶ τῶν δια-
1 ανοιῶν

1) Κατὰ τὸνἀρχ .κιἀπειθείας habet etiam ad Ezech . 28 , 12. et hæret . fab . 5,8.
 EPIST . AD EPHESIOS. CAP. 11. 411

ενοιῶν καὶ ἦμεν φύσει τέκνα ὀργῆς , ὡς tationum . Et eramus natura filii
Oftendit
καὶ οἱ λοιποί Ἔδειξεν οὐ μόνην τὴν ὑa , ficut et cateri
non, folum in carnem cadere re-
σάρκα τοῖςκατηγορίαις ὑπεύθυνον , αλ-
prehenfionem ,fed etiamnin ipfam
... λὰκαὶ αὐτὴν τὴν ψυχήν πρότερος γὰρ Mens enim prior re-
2 cipit inclinationem ad deteriora :
ὁ νοῦς δέχεται τὴν ἐπὶ τὰ χείρω 2) §o-
πήν εθ᾽ οὕτω διὰ τῆς σαρκὸς ἐνεργῶ deinde ita per carnem exfequitur
τὰ βουλεύματα . τέκνα δὲ φύσει ὀργῆς ea quæ confultauit . Natura au-
tem filios iræ dixit , ira dignos
επεν , ἀντὶ τῶ , ὀργῆς ἄξιοι , καὶ τιμω-
et vltimo fupplicio . Ita antichri-
ρίας ἐχάτης. ὅτω τὸν ἀντίχριςον υἱὸν fun appellauit filium perditionis ,
ἀπωλείας ὠνόμασε, τουτέςιν , ἀπωλε‫اد‬ίας hoc eft , dignum perditione..
"
ἄξιον. δ΄. Ὁ δὲ Θεὸς πλούσιος ὢν ἐν 4. Dius autem , qui diues eft in
πἐλέει , διὰ τὴν πολλὴνἀγάπην αὐτῷ , ἣν mifericordia , propter magnam ca-
κ ἠγάπησεν ἡμᾶς. έ . Καὶ ὄντας ἡμᾶς νε- ritatem fuam qua dilexit nos ,
5. Et cum effemus mortui pecca-
παραπλώμασι συνεζωοποίησε tis , conuiuificauit nos Chrifto .
N τοῖς
κρές
τῷ Χρισῷ . Αλλὰ καὶ ὅτω διακειμένες Et tamen cum ita affecti eflemus ,
ἄβυσσονἀγαθότητος ἔχων ὁ Δεσπότης Dominus Deus , qui abyffum ha-
Θεὸς κοινωνὲς ἡμᾶς ἀπέφηνε τῆς ἀθα- bet bonitatis , effecit nos partici
νάτου ζωῆς τῷ Δεσπότε ἡμῶν . τοῦτο pes immortalis vitæ Domini noftri.
Hoc enim dicit , Conuificauit Chri-
γὰς λέγει , συνεζωοποίησε τῷ Χρισῷ . ἐ- fto . Cum enim ille refurrexerit ,
κείνου γὰρἀνασάντος , καὶ ἡμεῖς ἐλπίζο- nos quoquefperamusfore vt re
μεν ἀναζήσεσθαι. ἐν αὐτῷ γὰρ τὰ ἡμέ . furgamus . In illo enim noftra
τερα κατωρθώθη . ὦτα σαφέςερον δι . perfectafint. Deinde docet aper-
δάσκει τὸ μέγεθος τῆς δωρεᾶς . Χάρι- tius doni magnitudinem . Gra-
tia eftis feruati . Non enin pro-
ντί ἐξε σεσωσμένοι. Οὐ γὰρ διὰ τὸν ἄ
. Pter optimam vitam noftram vo-
ριζον ἡμῶν ἐκλήθημεν βίον , ἀλλὰ διὰ cati kati fumus , fed propter eius qui
τὴν τῇ σεσωκότος ἀγάπην . „ ϛ΄. Καὶ συν- nos feruauit caritatein . 6. Et
3 πήγειρε , καὶ συνεκάθισεν 3) ἐν τοῖς 4) ἐπ- conrefufcitauit , et confidere fecit
ουρανίοις ἐν Χρισῷ Ἰησᾶ . Αὐτῷ γὰρ in caleftibus in Chrifto Iefu . Eo
enim refurgente , nos quoque
· ἀνασάντος ἡμᾶς τῇ ἐλπίδι ἀνέςημεν ,
fpe refurreximus , et eo patri ad-
καὶ αὐτῷ τῷ πατρὶ συνεδρεύοντες , με fidente , nos quoque fumus ho-
τέχομεν καὶ ἡμεῖς τῆς τιμῆς . κεφαλή noris participes. Eft enim ca-
γὰρ ἡμῶν ὁ συνεδρεύων , ἀπαρχὴ ἡμῶν put noftrum qui cum eo fedet,
ὁ συμβασιλεύων · τὴν γὰρ ἡμετέραν ἐν- primitiæ noftræ qui cum eo re-
gnat : noftram enim naturam in-
δέδυται φύσιν. ζ '. 5) Ἵνα ἐνδείξηται ἐνduit. 7. Vt oftenderet in fe
τοῖς αἰῶσι τοῖς ἐπερχομένοις τὸν ὑπερ · culis fuperuenientibus abundan
5βάλλοντα πλοῦτον τῆς χάριτος αὐτῇ , tes diuitias gratiæ fuæ , in
bonitate fuper nos in Chrifto
ἐν τῇ χρησότητι ἐφ᾽ ἡμᾶς ἐν Χρισῷ Ἰη-
σ8 . Νῦν γὰρ τῶν ἐλπιζομένων ἀγα- Iefu . Nunc enim bonorum quæ
θῶν τὸ μέγεθος , τοῖς μὲν ἀπίςοις ἄδη- fperantur magnitudo eft qui-
dem

3 ) τροπὴν . Β . 3) ἡμᾶς addit Theodoret . ad Pfalm . 8 , 7. et in Eranift , dial , ro

4) οὐρανίοις . Β. 5 ) Ἵνα ---- ἐν χρησότητι habet etiain infra ad Ebr . I , 2.
 412 B. THEODORETI INTERPRET.

dem omnino ignota infidelibus , λον παντελῶς, οἱ δέ γε πιτοὶ ὡς ἐν ἐσό-

fideles autem vident tamquam πρῳ βλέπεσι καὶ αἰνίγματι. διὰ πίε
in fpeculo , et in enigmate . ςεως γὰρ περιπατῶσιν , ὦ διὰ εἴδες τό
Per fidem enim ambulant , non
per fpeciem: tunc autem vide. τε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον ὄψον
bunt facie ad faciem . Tunc f. ται τότε καὶ οἱ πιτοὶ καὶ οἱ ἄπιςοι τὴν
1 deles et infideles videbunt natu- ἐξ ἡμῶν ληφθεῖσαν φύσιν θεάσονται
raui ex nobis fumptam ab omni παρὰ πάσης προσκυνεμένην τῆς κτί-
creatura adoratam > et fanctos
vna regnantes. Si enim mortui σεως καὶ τὰς ἁγίες συμβασιλεύοντας .
fumus , inquit a ), et conuiue. εἰ γὰρ ἀπεθάνομεν, φησιν , καὶ συζήσο
mus : fi fuftinemus , et conre. μεν᾽ εἰ ὑπομένομεν , καὶ συμβασιλεύσο-
gnabimus. 8. Gratia enim eftis μεν. ή . 6 ) Τῇ γὰρ χάριτι ἐςε σε
Ἡ
* faluati per fidem . * Dei gratia 9 σωσμένοι 7 ) διὰ τῆς πίςεως. ‫כי‬
nos his bonis dignata eft. Νος τῷ Θεῷ χάρις τέτων
2 ἡμᾶς ἠξίωσε
enim folam fidem attulimus. τῶν ἀγαθῶν. ἡμεῖς δὲ μόνην τὴν πίςιν
Quin huius etiam diuina gratia προσενηνόχαμεν . ἀλλὰ καὶ ταύτης ή
fuit adiutrix . Hoc enim adiun- θεία χάρις γεγένηται συνεργός , τέτο
· xit. Et hoc non ex vobis : γὰρ ἐπήγαγε . Καὶ τῦτο ἐκ ἐξ ὑμῶν
Dei donum eft , 9. Non ex ope- 29 Θεᾶ τὸ δῶρον , θ'. 8) Οὐκ ἐξ ἔργων, ἵνα
vibus , vt ne quis glorietur . ωμή τις καυχήσηται
Non υμή καυχήσηται . Οὐ γὰρ αὐτό .
enim vltronei credidimus fed
ματοι πεπιτεύκαμεν , ἀλλὰ κληθέντες
vocati acceffimus , et cum acces- προσεληλύθαμεν , καὶ προσελθόντας
fiffemnus , vitæ puritatem non ex- ἐκ ἀπῄτησε καθαρότητα βίε, ἀλλὰ μό-
egit , fed fola fide fufcepta pec- νην τὴν πίςιν δεξάμενος , τὴν τῶν ἁμαρ
catorum remiffionem condonauit.
10. Ipfius enim fumus fatura , τημάτων ἄφεσιν ἐδωρήσατο . ί . Αὐτῷ
" 9) γάρ ἐσμεν ποίημα , κτισθέντες ἐν
creati in Chrifto Iefu ad opera ἢ Χριςῷ Ἰησᾶ ἐπ᾽ ἔργοις ἀγαθοῖς , οἷς
bona , quibus præparauit Deus , vt 99
in illis ambulemus. Creati hic η προητοίμασεν ὁ Θεὸς ἵνα ἐν αὐτοῖς πε-
dixit de regeneratione . Vocauit » ριπατήσωμεν. Τὸ κτιθέντες ἐνταῦ
nos , inquit , per fuam bonita. θα ἐπὶ τῆς ἀναγεννήσεως τέθεικεν . ἐκά-
tem ineffabilem : obediuimus , et λεσεν ἡμᾶς , φησὶ , διὰ τὴν ἄφατον ἀ-
cum credidiffemus , falutem fu. γαθότητα ὑπηκέσαμεν, καὶ πιτεύσαν
mus confecuti. Sed ante bapti. τες τετυχήκαμεν τῆς σωτηρίας · ἀλλὰ
fmum quidem aftiuam a nobis πρὸ μὲν τὸ βαπλίσματος ἐκ ἀπῄτησεν
virtutem non exegit : poft bapti- ἡμᾶς πρακτικὴν ἀρετήν · μετὰ μέντοι
finum vero huic etiam iubet in- τὸ βάπτισμα καὶ ταύτης ἔχεσθαι παρ
hærere . Hoc enim dicit , ad ope- εγγυα . τῦτο γὰρ λέγει ἐπ᾽ ἔργοις δ
τα bona , vt in illis ambulemus . γαθοῖς , ἵνα ἐν αὐτοῖς περιπατήσωμεν .
πάλιν

6 ) χάριτι fimpliciter eft ad Pf. 1o2, 4. et 16 , 2. et Serm . 7. de facrificiis p. 587.

Sirm. 7) διὰ τῆς πίς . omiffum 1. c . Pfalm . 1o2. et Serm . 7. breuitatis caus-
fa ; nam in altero loco Pf. 116. legitur . 8 ) ἐκ ἐξ ἔργ . omittit 1. c. Pr. 1o2, er
Serm . 7. 1. c . 9) γὰρ aberat ab Herveti libro.
a ) 2 Tim . 2 , 11. 12 .
 EPIST. AD EPHESIOS . CAP. II . 413

πάλιν δὲ αὐτὲς τῶν προτέρων ἀναμι- Priora autem rurfus eis in mem
vt diuini bea
* μνήσκει , ἵνα δείξῃ τῆς θείας εὐεργε‐ neficii oftendat magnitudinem .
σίας τὸ μέγεθος . » Διὸ μνημονεύετε , Propter quod memores eftote ,
για ' . Ὅτι ὑμᾶς ποτε τὰ ἔθνη , Ἐν 11. Quod aliquando vos eratis gen-
ταῦθα δὲείξαι. »Ἐνσαρκὶ οἱ λεγόμε- tes . Hic eft ponendum inci-
ανοι ακροβυσία ὑπὸ τῆς λεγομένης πε . fum . In carne qui dicebamini
ηριτομῆς ἐν σαρκὶ χειροποιήτε . " Καὶ præputium ab ea qua dicitur cir-
cumcifio in carne manufacta. Eft
ἢ περιτομὴ τῆς σαρκὸς , καὶ ἡ ἀκριβυ- circumcifio carnis , eft et præpu-
ξία τῆς σαρκός · λέγει δὲ ττο , ὅτι ὑμᾶς tium carnis . Hoc autem dicit,
οἱ λεγόμενοι ἀκροβυσία ἐν σαρκὶ , ( τᾶτο Vos qui dicebamini præputium
δὲ ὑμᾶς ἐκάλεν οἱ τὴν περιτομὴν τῆς per carnem , ( fic autein vos ap-
σαρκὸς τὴν χειροποίητον ἔχοντες , ) έδε- pellabant qui circumcifionem car.
Η
μίαν εχετε κοινωνίαν πρὸς τὰς τῷ Ἰσ . nis manufactam habebant) nul-
lam habebatis communionem cum
· ραὴλ εὐλογίας · τῦτο γὰρ τὰ ἐπαγό . benediationibus Iliaelis . Hoc enim
μενα διδάσκει . ιβ '. Ὅτι 1ο ) ἦτε ἐν τῷ docent ea quæ fequuntur .
5 καιρῷ ἐκείνῳ χωρὶς Χριςᾶ , ἀπηλλώ . 1. Quia eratis illo in tempore
» τριωμένοι τῆς πολιτείας τῷ Ἰσραήλ , fine Chrifto , alienati a conuerfa-
5 καὶ ξένοι τῶν διαθηκῶν , τῆς ἐπαγγε . tione Ifraelis , et hofpites teftamen-
„λίας ἐλπίδα μὴ ἔχοντες, καὶ ἄθεοι ἐν torum , promiffionis fpem non ha
bentes , et fine Deo in hoc mundo
" τῷ κόσμῳ . Δεῖξαι βέλεται τὸν δεν Vult oftendere , Chriftum Donai-
σπότην Χειτὸν πάντων αὐτοῖς πρόξε- num omnia eis bona conciliaffe.
νον γεγενημένον τῶν ἀγαθῶν . πρὶν γάς , Priusq
uam , inquit , ei crederetis,
φησί, τέτῳ πιτεῦσαι , ἔφημοι μὲν ἧτε eratis Dei cognitione deftituti,
Θεογνωσίας , τῶν δὲ τῷ Ἰσραὴλ ἐπηγ- nec bona Ifraeli promiffa pèrci-
γελμένων ἐκ ἀπελάβετε ἀγαθῶν. piebatis . 13. Nunc autem in
9 γ '. n )Νυνὶ δὲ ἐν Χρισῷ Ἰησὲ ὑμεῖς , οἱ Chrifto Iefu vos , qui aliquando
312) ποτὲ ὄντες~ μακρὰν , ἐγγὺς 13 )ἐγε- eratis longe , fatti eftis prope in
νήθητε ἐν τῷ αἵματι τε Χρις8 .η Πόῤ- janguine Chrifti. Vos enim
ῥω γὰς ὑμᾶς διάγοντας, καὶ τῷ Ἰσραὴλ procul degentes , et ab Ifraele
κεχωρισμένες , οἰκείες ο έφηνεν ὁ δε- feparatos , familiares effecit Chri-
· σπότης Χριτός . τῦτο εἶπεν , ἐγγὺς ἐγε . ftus Dominus . Hoc dixit , Pro-
*
νήθητε . ιδ'. 14 ) Αὐτὸς γάς ἐςιν ἡ εἰς pe facti eftiso 14. Ipfe enim *

4 κρήνη ἡμῶν , ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα cft par noftra , qui fecit utraque
κ ἓν , καὶ τὸ μεσότοιχον τῷ φραγμελύ . vnum , et medium parietem maceria
ησας , τὴν ἔχθραν ἐν τῇ σαρκὶ αὐτῷ · Joliens , inimicitias in carne fua :
15. Le-

10 ) ἦμεν ποτὲ χωρὶς etc. legit Pfalm . 145, 9. Cetera huius verfus
1 verba , pre
ter vltima illa : καὶ ἄθεοι ε . τ. κόσμῳ , ibi reperiuntur. 11) L. c. Pf. 145 .
paullo liberius : ᾿Αλλ᾽ οἱ ποτὲ ὄντες μακρὰν, ἐγγὺς ἐγενήθημεν . 12) πάλαι 118.
bet ad Sophoniam extr. 13 ) γεγενήμεθα eft l. c. ad Sophoniam. 14) Hunc
verfum iisdem verbis profert Qu .m . in Numneros ; itemque verfum 15.16. , fed
vtrumque cum aliqua diuerfitate verborum. Eadem huius incifi verba vs-
que ad Auras habet Qu. r. in Paralipom. , ad Pf. 71, 1. , ad Cant. 3, 8. , ad Efai.
9, 6. , et Ezech. 34p-25%
 B. THEODORETI INTERPRET .
414

iJ. Legem mandatorum decretis γιέ . Τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι
euacuans.
Ipfe enim fuit pa- καταργήσας
„ . Αὐτὸς γὰς τῆς εἰρή
cis conciliator. Ipfe effecit vt
qui ex illis et ex vobis crede της γεγένηται πρύτανις , αὐτὸς καὶ τὲς
bant , invnum corpus redigeren- ἐξ ἐκείνων καὶ τὲς ἐξ ὑμῶν πιτεύοντας
tur : et fecit vt lex ceffaret , quæ εἰς ἕν τελῶν παρεσκεύασε σῶμα · καὶ
inftar cuiusdam muri vos inui τὸν νόμον ἔπαυσεν , ὃς τοῖχόν τινα μια
cen dirimebat. Priusautem ini μέμενος , ἀπ᾿ ἀλλήλων ὑμᾶς διεργα .
micitias quæ cum Deo interce-
pro πρότερον δὲ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν κα ]έλυ
debant fuftulit , carnem fuam
nobisdonans pretium redemptio. σεν ἔχθραν, τὴν οἰκείαν σάρκα λύτρον
nis. Quo facto omnia illa ces . ὑπὲρ ἡμῶν δεδωκώς. τότε δὲ γενομένες
fare iuffit , quæ vos et illos fe- ἐκεῖνα ἔπαυσεν ὅσα ὑμᾶς κακάνες ἐχώ-
iungebant. Hoc enim dixit , le- ριζε˙ τῦτο γὰρ ་ ἐπε , τὸν νόμον τῶν ἐν
gem mandatorum. Non enim
fuftulit , Non adulterabis non χολῶν. ὦ γὰρ ἀνελε τὸ , 8 μοιχεύσεις ,
occides , non furaberis , non di- & φονεύσεις , & κλέψεις , & ψευδομαρτυ-
ces falfum teftimonium aduerfus ρήσεις κατὰ τῇ πλησίον σε μαρτυρίαν
proximum tuum : nec illud , Ho . ψευδῆ · ἐδὲ τὸ , τίμα τὸν πατέρα σε ,
nora patrem et matrem tuam : καὶ τὴν μητέρα · ἐδὲ τὸν ἐκ ἐπιθυμή
nec hoc , Non concupifces vxo-
σεις τὴν γυναῖκα τ8 πλησίον σε , καὶ
rem proximi tui , et quæcumque
funt eiusmodi. Hæc enim Chri ὅσα τοιαῦτα . ταῦτα γὰρ καὶ τῷ μας
ftusDominus ei quoque indica . θεν βεληθέντι τῆς αἰωνίς ζωῆς τὴν
vit , qui difcere voluit viam vitæ ὁδὸν ὁ Δεσπότης Χρισὸς ὑπέδειξε . δόγ-
æternæ . Decreta autemn appella- ματα δὲ, τὴν εὐαγγελικὴν διδασκαλίαν
vit do &trinam euangelicam ,quon · ἐκάλεσεν · ἐπειδὴ ἐν τῇ αἱρέσει τῆς γνώ
iam in animi electione fita eft
perfectionis refta executio. Qui μης κεῖται τῆς τελειότητος ἡ κατόρθω
enin poteft , inquit a ) , capere , σις. ὁ δυνάμενος γάρ , φησι, χωρῶν χω
capiat. Et i) , Si vis perfettus ράτω˙ και , ་εἰ θέλεις τέλειος γενέθαι ,
effe , vende quæ habes . Et c ) , πώλησόν σε τὰ ὑπάρχοντα˙ και, ὅταν
Quando ieiunas. Hæc enim fiunt νηςεύης . ταῦτα γὰρ ἐ νομοθεσία , ἀλλ᾿
non ex lege, fed ex libera ani- αυθαιρέτε γνώμης . νομοθετεῖ δὲ ἐκεῖνα ,
ini voluntate . Illa autem lege
ftatuit, quæ ab initio , quando ἅπερ καὶ ἐξ ἀρχῆς τὴν φύσιν δημιερ
naturam condidit, in ea infcri- γήσας ἐνέγραψε ταύτῃ . Ἵνα τὲς δύο
pfit. Vt duos condat in femet- ηκτίσῃ 15) ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνε
·ipfo in vnum nouum hominem , " θρωπον , 16 ) ποιῶν εἰρήνην . 5. Καὶ
x faciens pacem : 16. Et reconciliet
16. Et reconciliet , αποκαταλλάξῃ τὰς ἀμφοτέρες ἐν ἑνὶ
ambos in vno corpore Deo per
crucem interficiens inimicitias " in n17 ) σώματι τῷ Θεῷ , διὰ τὸ ςαυρῷ
> ,
femetipfo. Interfecit inimicitias in ἀποκτείνας τὴνἔχθραν ἐν2αὐτῷ . 2" Απ
cruce , hoftiamn offerens immacula- έκτανε τὴν ἔχθραν ἐν τῷ ςαυρῷ , τὴν
rain . Reconciliauit autem vtrosque, ἄμωμον θυσίαν προσενεγκών . κατήλλα-
nempe eos qui erant ex gentibus, ξε δὲ ἀμφοτέρες , τετέςι τὲς ἐξ ἐθνῶν

15 ) ἐν ἑαυτῷ abeft ab h . 1. ad Ezech . 38. extr . 16 ) ποιῶν εἰρ . 1. c. Ezech. defi-

deratur. 17 ) πνεύματι, πρὸς τὸν πατέρα , legit l. c .
α ) Matth . 19, 12. b) 15. v. 21. c) Ib. c. 6, 16.
 EPIST . AD EPHESIOS CAP . 11. A 415
2
και τὲς ἐξ Ἰδδαίων , ἐν ἑνὶ σώματι τῷ et eos qui ex Iudais , in vno
ὑπὲρ 18 ) πάντας προσενεχθέντι , ὥσε corpore , quod pro omnibus ob-
αὐτὲς εἰς ἓν σῶμα τελεῖν . πάντας δὲ latum eft , vt ipfi effent vnum
corpus. omnes autem credentes
τὲς πιτεύοντας ἕνα κέκληκεν ἄνθρωπον , vocauit vnum hominem : quoniam
ἐπειδὴ μία μὲν ἁπάντων κεφαλὴ ὁ δε omnium vnum eft caput Chri-
σπότης Χριτος , τὴν δὲ τῷ σώματος τά . ftus Dominus , corporis autem
ξινπληρῶσιν οἱ τῆς σωτηρίας ἠξιωμένοι. locum obtinent qui falute digni
funt habiti. 17. Et veniens etia
υιζ '. Καὶ ἐλθὼν εὐηγγελίσατο 19 ) εἰς angelizauit pacem vobis , qui lon-
Ὡρήνην ὑμῖν τοῖς μακρὰν , καὶ τοῖς ἐχ- ce fuiftis , et pacem iis qui prope .
ηγύς . Μακρὰν τὰ ἔθνη λέγει, ἐγγὺς Longe dicit gentes : prope autem
δὲ τὲς Ιεδαίες . γιή. 20) Ὅτι δι᾽ αὐτῷ Iudios . 18. Quoniam per ipfum
δ ἔχομεν τὴν προσαγωγὴν οἱ ἀμφότεροι babemus acceffum ambo in vno
Hoc fimile
ἐν ἑνὶ πνεύματι πρὸς τὸν πατέρα » και verbis Domini n) , Nemo ve
Τῦτο ἔοικε τοῖς ὑπὸ Κυρίε εἰρημένοις , nit ad patrem ,
nifi per me.
ἐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν πατέρα , εἰ μὴ Ipfe nos inquit , addu- -
ď
~ ἐμᾶ . αὐτὸς ἡμᾶς , φησι , προσήγαγε xit ad patrem . Adduxit autem a,
19. Er
τῷ πατέρι˙ προσήγαγε δὲ τῆς πνευμα . fpiritali graiia dignatus.
τικῆς χάριτος ἀξιώσας . 99 θ΄ . ῎Αρα ἦν 30 iam noneftis hofpite s et adue-
μc,fed eftis ciues Janitorum et
ἢ ἐκ ἔτι ἐςὲ ξένοι και πάροικοι, ἀλλὰ domeftici Dei . Sanctos hîc di-
9 συμπολῖται τῶν ἁγίων , καὶ οἰκεῖοι το cit , non eos folum qui funt
» Θεῷ . „ ῾Αγίες ἐνταῦθα καὶ 21 } μόνον gratia , fed eos qui fuerunt in
Nam
τὲς τῆς χάριτος , ἀλλὰ καὶ τὰς ἐν νό- lege , et qui ante legem .
μῳ , και τὲς πρὸ νόμο λέγει . καὶ γὰρ eriam de Abrah amo dixit idem
περὶ τῷ ᾽Αβραὰμ ὁ αὐτὸς ἀπόςολος bentem apoftolus b ) , quod fufceperit ha
fundamenta ciuitatem ,
ἔφη, ὅτι ἐξεδέχετο τὴν τὲς θεμελίες cuius eft Deus opifex et crea
ἔχεσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης και δημιερ · tor. Maximam , inquit , dignita-
γὸς ὁ Θεός. μεγίςε , φησὶν ,αξιώματος rem affecut eftis ,
τετυχήκατε, τῷ μὲν ὡς Θεῷ προσοικει· familiaritateiconiuncDeo quidem
ti , fanctorum
ωθέντες , τῶν δὲ ἁγίων συμπολῖται γε autem conciues effecti. 20. Su-

γενημένοι. ' κ . 22 ) Εποικοδομηθέντες

peradificari fuper fundamentum
" ἐπὶ τῷ θεμελίω τῶν ἀποςόλων καὶ apoftolorum et prophetarum , Pro-
भव्य>
προφητῶν . „ Προφήτας ἐνταῦθα ἐ phetas hic dicit , non prophetas
η 1
noui teftamenti , fed prophetas
κτὲς τῆς καινῆς λέγει διαθήκης , ἀλλὰDveteris. Præpofuit autem apo-
τὲς τῆς παλαιᾶς . προέταξε δὲ τὲς ἀ ftulos , quia diuinam prædica-
ποςόλες , ἐπειδὴ δι᾽ αὐτῶν ἐδεξάμεθα tionem per illos
illos accepimus .
τὰ θεῖα κηρύγματα. Ὄντος ἀκρογω-
༣ Ipo fummo angulari lapide Ie-
ε νιαίς αὐτῷ Ἰησῷ Χρισέ. , Ωσπες - ju Chrijto , Quemadmodum di
xit

18 ) πάντων . Β.. 19 ) ἡμῖν εἰρήνην. Β . 20) Δι᾿ ἔ τ . προσαγ . ἐχήκαμενπρος τ. πο

τέρα.Theod. ad Pl . 71 , 15. 21 ) μόνες, Β . 22 ) οἰκοδομηθέντες eft Qu . 2. in Io-
fuam . Sed έποικοδ . —- ἀκρογ . αὐτῷ 1. Χριςã ad Pialm. 86 , ur. 11. itemque ad
Dan. 2, 35. et ad Pfalmn . 117 , 22. ( in quo loco tamen αὐτῇ. )
a ) Iph . 14, 6 . }) Ebr. 11 , 10 .
 ETI ET .
416 B. THEODOR INTERPR

xit ipfum effe caput corporis , ita
eum vocat ædificii angularem la-
pidem . Duos enim muros con-
iungit , et eos qui ex Iudæis
et qui ex gentibus crediderunt
vnit inftar anguli. 1. In quo
πεναὐτὸν τὸσώμαλοςκεφαλὴν, ἑτω τῆς
οικοδομίας ἀκρογωνιαῖον λίθον καλε .
τὲς γὰρ δύο τοίχες συνάπλε , καὶ τὰς
ἐξ Ἰεδαίων , καὶ τὸς ἐξ ἐθνῶν πεπιτευ-
πά
κότας δίκην γωνίας ἑνοῖ. „ κα . Ἐν ᾧ πᾶ-

omnis adificatio conftrulta crefcit . 9 σα οικοδομή συναρμολογεμένη འαὔξει

in templu
in quo m fanctum in Domino
etvoscondificamini τῇ ν εἰς ναὸν ἅγιον ἐν Κυρίῳ , ἐνᾧκαὶὑμεῖς
2 συνοικοδομᾶθε κδ΄. Εἰς κατοικητήριον
habitaculum
iis Dei in fpiritu.
quæ interpretati iam fumus » τῷ Θεῷ ἐν πνεύματι. „ Καὶ ἐν τοῖς
Dei plenitudinem appellauit ec- πρόσθεν ἡρμηνευμένοις πλήρωμα τῷ Θεῷ
clefiam , et hic templum et habi· τὴν ἐκκλησίαν ἐκάλεσε , καὶ ἐνταῦθα
taculum . Illorum
Illorum autem
autein et ho- ἐκεί .
ναὸν καὶ κατοικητήριον . τὴν δέ γε
rum coniun &tionem facit angu- νων και τέτων συνάφειαν ἡ γωνία ποιεῖ,
lus , ædificationem vero gratia
- fpiritus , diuinas doëtrinas affe τὴν δὲ οἰκοδομίαν ἡ χάρις τε πνεύμα .
rens per prædicatores veritatis . τος , διὰ τῶν κηρύκων τῆς ἀληθέας
προσφέρεσα τὰ θεῖα παιδεύματα .

CAPVT III. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ.

[uius rei gratia ego Paulus κα . ὁ δέ

Τότε χάριν ἐγὼ Παῦλος ὁ
pro » σμιος τε Χριςδ Ἰησῶ ὑπὲρ
vobis gentibus , 2. Si tamen audi- γὑμῶν τῶν ἐθνῶν , β'. Εἴ γε ἠκέσατε
ftis difpenfationem igratia Deis ,
que data eft mih in vobi . στὴν οἰκονομίαν τῆς χάριτος τῷ Θεῷ ,
3. Quoniam fecundum reuelationem » τῆς δοθείσης μοι εἰς ὑμᾶς , γ '. Ὅτι
notum mihi faftum eft facranen- " τὰ ἀποκάλυψιν ἐγνωρίσθη μοι τὸ
κα
tum , ficut ante fcripfi in breui : μυςήριον , καθὼς προέγραψα ἐν ὀλί
4. Prour poteftis legentes intellige , 9 ῳ
ήγ δ΄. Πρὸς ὃ δύνασθε ἀναγινώσκον-
re prudentiam meam in myfterio
* Chrifti . * Vult quidem hoc di. » τες νοῆσαι τὴν σύνεσίν με · ἐν τῷ μυ-
*
cere , Cum perfpe &tamn habeam 5ηρίῳ το Χρισ8 ., Βέλεται μὲν εἰπεῖν ,
hanc veftram vocationem , et ex- ὅτι ταύτην ὑμῶν τὴν κλῆσιν εἰδὼς καὶ
aête nouerim quinam fitis , et ἀκρ ιβῶς
ἀκριβῶ ἐπιτάμ
ς ἐπι ενοςς, καὶ τίνες ἦτε , καὶ
τάμενο
quomodo vocati , et quas ad res πῶς ἐκλήθητε , καὶ ἐπὶ τίσιν ἐκλήθητε ,
vocati fitis , oro et obfecro Deum
vniuerforum , vt vos fide confirmet , δέομαι καὶ ἱκετεύω τὸν τῶν ὅλων Θεὸν ,
et hinc oriundam falutem vobis βεβαιῶσαι ὑμᾶς τῇ πίτει , καὶ τὴν ἐν

præbeat . Plurima autemn interie . τεῦθεν φυομένην παραχεῖν ὑμῖν σωτη .

cit , fignificans rurfus beneficii ρίαν. τέθεικε δὲ πλεῖσα διὰ μέσῃ , πά-
magnitudinem . Narrat præterea λιν τῆς εὐεργεσίας σημαίνων τὸ μέγε
quomodo vocatus fit , etquomo · 9ος. διηγεῖται δὲ καὶ ὅπως ἐκλήθη , και
do diuinam acceperit gratiam
et quod gentium prædication ὅπως τῆς θείας ἀπήλαυσε χάριτος , και
præfeftus fit : docens fibi maxi- ὅτι τῶν ἐθνῶν προκεχεί ρισαι κήρυξ · δι
Η
me conuenire vt prædicet , δάσκων ὡς ἄγαν αὐτῷ τὸ κηρύττειν αρ
quodque alienanon vfurpet , fed μότει , καὶ ἐ τὰ ἀλλότρια σφετερίζεται
Gibi iuffa exfequatur. Illud ἀλλὰ τὰ προστεταγμένα πληροῖ . τὸ
μένο
 EPIST. AD EPHESIOS. CAP. III. 417

μέντοι προέγραψα ἐν ὀλίγῳ , ἐχ ὡς autem , ante fcripfi paucis , nom

τινὲςὑπέλαβον , ὅτι ἑτέραν ἐπιτολὴν γέω vt nonnulli exiftimarunt , quod
γραφεν, ἐδὲ γὰρ περὶ τῶν καθ᾿ ἑαυτὸν alteram fcripferit epiftolam . Ne-
que enim de feipfo dixit ante
ἔφη ὅτι προέγραψα , ἀλλὰ περὶ τῷ μυ fcripfi , fed de myfterio . Hoc
ςηρίε . τῦτο γὰρ ἔφη , ὅτι κατὰ ἀπο- enim eft quod ait , Per veneta-
· κάλυψιν ἐγνωρίσθη μοι τὸ μυςήριον , καθ- tionem notam fa &tum eft mihi my-
2 προέγραψα ἐν ὀλίγῳ , τετέςι περὶ ᾧ fierium , ficut ante fcripfi in bre-
ὣς
νῦν ἔγραψα˙ καὶ γὰρ περὶ τότε διέξε . vi , hoc eft , de quo nunc feri-
λήλυθεν ἀπὸ τὸ προοιμίομέχρι τέδε pfit. De hoc quippe fcripfitab
vsque ad hunc locum .
τῷ χωρίς . περὶ
d τότε δὲ καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς Et dehocetiam dicitin fequen-
λέγει μέ . Ὃ ἑτέραις γενεαῖς ἐκ ἔγνω- tibus . 5. Quod aliis generatio-
πρίσθη τ ) τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων , ὡς nibus non eft agnitum filiis homi-
ἐυνῦν ἀπεκαλύφθη τοῖς 2 )αγίοις ἀπο- num , ficuti nunc reuelatumeft fan-
9ςόλοις αὐτῷ , καὶ προφήταις 3 )ἐν πνεύ- ftisapoftolis eius et prophetisin
Spiritu. Notum quidem fuit-
„ματι. , Εγνωρίσθη μὲν τοῖς πάλαι προ- antiquis prophetis , fed non ficut
φήταις ,ἀλλ᾽ ἐχ ὡς νῦν ἐγὰρ τὰ πράγ · nunc. Non enim res videbant
ματα εἶδον , ἀλλὰ τὰς περὶ τῶν πραγ . fed de rebus ante fcribebant.
μάτων προέγραψαν λόγες . ἔτωκαὶ ὁ Ita etiam dixit Dominus in fa-
N
Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἔφη· cris euangeliis n ), Multi prophe-
tæ , et reges , et iufti cupierunt
πολλοὶ προφῆται, καὶ βασιλεῖς
d , καὶ videre quæ videtis , et non vi-
καιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε , καὶ derunt . Nunc autem primis re-
ἢ ἐκ εἶδον . νῦν δὲ τοῖς ἀποτόλοις ἀπεκά . uelauit apoftolis , deinde prophe- .
tis . Multi enim tempore apo-
λυψε πρώτοις , εἶτα τοῖς προφήταις
πολλοὶ γὰρ κατὰ τῶν ἀποτόλων καιρὸν ftolorum propheticain gratiam
4 ) προφητικῆς ἀπήλαυσαν χάριτος. τί acceperant. Quid autem
reuela-
6. Gentes elle colaredes ,
δὲ ἀπεκάλυψεν ; » 5. Εἶναι τὰ ἔθνησυγ .
et concorporales , et comparticipes
· 9κληρόνομα , καὶ σύσσωμα , καὶ συμμέ. promiffionis eius in Chrifto Iefi
ᾔτοχα τῆς ἐπαγγελίας αὐτῷ ἐν τῷ per euangelium , 7. Cuius faftus
Χρισῷ διὰ τῷ εὐαγγελίε , ζ '. Οὗ ἐγε- Jum ego minifter fecundum donum
ενόμην διάκονος κατὰ τὴν δωρεὰν τῆς gratia Dei , quæ data eft mihi fe-
χάριτος τῷ Θεῷ , τὴν δοθῇσάν μοι και cundum operationem virtutis eius .
„ τὰ τὴν ἐνέργειαν τῆς δυνάμεως αὐτῶ . Quoniam fideles mnum corpus ap-
Ἐπειδὴ ἓν σῶμα προσηγόρευσε τις πι- pellauit , dicit gentes eiusdem
58ς , σύσσωμα τὰ ἔθνη γεγενῆσθαί φησι . corporis faltas effe. Et quoniam
καὶ ἐπειδὴ ἡ κληρονομία Ιεδαίων ἐνενό- hereditas exiftimata fuerat Iudao-
μισο , συγκληρόνομα πάλιν τὰ ἔθνη ω- rum , gentes rurfus nominauit co-
heredes.

1) τοῖς κα άνθρ . omittit ad Cant . 5 ; 16. 1 ) ἁγίοις abeft a B. 3) ὃν πνεύματα

omittit Theodoret . 1. c. 4) προφητικῶς. Β.
n ) Luc. 10 , 24.

Dd
B. Theod , Tom . ill
418 B. THEODORETI INTERPRET .

heredes . Et cum Iudai arbitra- νόμασε . καὶ ὡς Ἰεδαίων μόνων ἔχειν ὑπε
rentur fe folos habere promiffio . ειληφότων τὰς ἐπαγγελίας˙ τέτο γὰρ
nes : etiam
καὶ ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίες ἔφη , ὧν αἱ ἐπὶ
epiftola ad Romanos a) , Quorum
funt promifiones : gentes rurfus αγγελίαι˙ πάλιν τὰ ἔθνη συμμέτοχα
promiffionis comparticipes appel τῆς ἐπαγγελίας ἐκάλεσε . τέτων δέ, φη-
lauit. * Hæc autem , inquit , ac-
σιν ,ἀπέλαυσαν διὰ τῇ εὐαγγελίε , ὦ κή
ceperunt per euangelium , cuius ρυξ ἐγὼ καὶ διάκονος διὰ τὴν ἄβξητον
ego prædicator etminifter per τε κεκληκότος φιλοτιμίαν , καὶ τὴν ἄ
ineffabilem eius , qui me voca-
vit , beneficentiam , et inenarra Φραςον αὐτῷ δύναμιν . λέγει δὲ καὶ τίς
bilem eius potentiam . Dicit au- νος χάριν τῆς δυνάμεως ἐμνημόνευσεν .
tem etiam qua de caufa memi „ ή . Ἐμοὶ τῷ ἐλαχιςοτέρῳ πάντων τῶν
neritpotentiæ . 8. Mibi omnium 9
ἁγίων ἐδόθη ἡ χάρις αὕτη , ἐν τοῖς
Sanctorum minimo data eft gratia
ἔθνεσιν εὐαγγελίσασθαι τὸνἀνεξιχνία
bac , in gentibus euangelizare int. n
perueftigabiles diuitias Chrifti . In 950 πλᾶτο་ ν τε Χρισε . Ἐν γὰρ τοῖς
me enim oftendit vim fuæ po- κατ᾽ ἐμὲ τῆς οἰκείας δυνάμεως τὴν ἐνέρ-
tentiæ , indignum me vocans , et γείαν ἔδειξεν, ἀνάξιον ὄντα με καλέσας ,
mihi gentes docendas coininit- τὴν δὲ τῶν ἐθνῶν διδασκαλίαν πιτεύσας .
tens . Ceterum
Eunomnii os im . ἐνέφραξε μέντοι τὸ αναίσχυντον Εὐνομίε
pudens aperte obftruxit , dum
Chrifti imperueftigabiles diuitias ςόμα , ἀνεξιχνίασον καλέσας τῷ Χρις
appellauit . * Ille enim patrem filii τὸν πλᾶτον . ἐκεῖνος γὰρ ποιητὴν τῶ
creatorem dicens , iplam quoque Χριςε τὸν πατέρα λέγων , καὶ τὴν αὐ
patris fubftantiam dixit compre- τῷ τῷC πατέρος ἐσίαν ἔφη κατειληφέ-
hendiffe. Diuinus autem apofto-
lus non folum diuinam Chrifti ναι . ὁδὲ θεῖος ἀπόςολος ε μόνον τῷ Χρι
naturam , fed etiam diuinias im . 58 τὴν θείαν φύσιν, ἀλλὰ καὶ τὸν πλο
perueftigabiles vocauit. Et quo τον ανεξιχνίαςον κέκληκε. καὶ πῶς κα
modo prædicas , fi diuitiæ funt ρύτλας , επες ὁ πλῶτος ἀνεξιχνίαςος ;
imperueftigabiles ? Hociplum , in- τέτο γὰρ αὐτό , φησι, κηρύττω ὅτι ονε
3
quit , prædico
veftigabiles quod
. ,Hoc enim fubiun- ξιχνίασος. τῷτο γάρ ἐπάγει. θ' . Καὶ
funtimper·
git : 9. Et illuminare omnes qua 3 φωτίσαι πάντας τίς οἰκονομία τῷ μυ
fit difpenfatio facramenti abfconditi » 5ηρίε τῇ ἀποκεκρυμμ ένε ἀπὸ τῶν αἰ
PU
a faculo in Deo , qui omnia creauit yώνων ἐν τῷ Θεῷ, τῷ τὰ πάντα κτίς
per Iejum Chriftum . Non inuefti- „ σαντι 5 ) διὰ Ἰησέ Χριςε ., Οὐκ ίχνη-
go ea quæ inueftigari non poffunt , λατῶ τὰ ἀνεξιχνίαςα , ἀλλὰ τὸ νῦν ἀ-
fed quod nunc reuelatum eft my · ποκαλυφθὲν μυςήριον τὲς ἀγνοῦντας
fterium doceo eos qui nelciunt . διδάσκω . πάλαι γὰρ τῷτο ἦν κεκρυμμέ
Olim enim id erat abfconditum,
et foli Deo cognitumn , qui vov , καὶ μόνῳ τῷ Θεῷ γνώριμον ,ὃς τὰ
πάνω

5 ) Hac : διὰ 1. Χρις" , omiffa monet Wetftenius aa noftro effe ad Dan. 10 , 13 ,

quanquam ibi perfpicuum eft , Theodoretum non accurate verba huius
textus recitare , fed vti formula ex hoc verfu ducta , quæ plenam omnium
verborum commemorationem non requirit. Hic quidem vel ipfa interpre-
tatio docet , illa verba a textu Theodoreti non abfuiſſe,
« ) Roin . 9, 40
 EPIST. AD EPHESIOS . CAP . III . 419

πάντα πεποίηκε συνεργῷ χρησάμενος omnia fecit vna fecum operante

10. Vt innotefcat nunc
τῷ υἱῷ . "" ί. Ἵνα γνωρισθῇ νῦν ταῖς ἀρ . filio .
χαῖς καὶ τοῖς ἐξεσίαις 6 ) ἡ πολυποί. principatibus et poteftatibus multi-
formis fapientia Dei in cæleftibus
„9 κιλος τῷ Θεῷ σοφία ἐν τοῖς ἐπερανίοις per ecclefiam . 11. Secundum præ-
διὰ τῆς ἐκκλησίας . ια. Κατὰ πρόθε‐ ~
finitionem faculorum , quam fecit
9 σιν τῶν αἰώνων , ἣν2ἐποίησεν ἐν Χρισῷ in Chrifto Iefu Domino noftro .
κι Ἰησὲ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. „ Οὐδὲ γὰρ αἱ Nam ne inuitibiles quidem 1 po-
teftates norant myfterium , fed
αόρατοι δυνάμεις ᾔδεσαν τὸ μυτήριον ,
P per difpenfationein , quæ in eccle-
ἀλλὰ διὰ τῆς περὶ τὴν ἐκκλησίαν οἶκονο-
fia cernitur, ineffabilem Dei fa-
μίας τὴν ἀῤῥητον τῷΘεῷ σοφίαν κατ- pientiam didicerunt. Secundum
έμαθον . κατὰ πρόθεσιν δὲ τῶν αἰώνων prafinitionem autem feculorum di
λέγει,ἀντὶ τῷ , ταῦτα πρὸ 7 ) τῶν αἰώ . cit , pro eo quod eft , Hæc ante
νων προέθετο , ἐποίησε δὲ διὰ τῆς κατὰ fecula propofuerat , fecit autem
τὸν δεσπότην Χρισὸν οἰκονομίας , per difpenfationem quæ fuit in
Chrifto Domnino . 12. In quo
. . ιβ'. Ἐν ᾧ ἔχομεν τὴν παρξησίαν , και habemus fiduciam et acceffum in
στὴν προσαγωγὴν ἐν2 πεποιθήσει , τῇ confidentia quæ per fidemi eius eft .
ἢδιὰ τῆς πίςεως αὐτῇ . , Αὐτῷ γὰρ πί- ~ Ipfi enim credentes , per ipfum
και ζεύσαντες , δι᾿ αὐτῷ προσήχθημεν τῷ ad Deum et patrem adducti fu-
mus. 13. Propter quod peto ,
Θεῷ καὶ πατρί. γ΄.
εγ Διό αἰτῶμαι μὴ ne deficiatis in tribulationibus meis
. Διὸ
ἐκκακεῖν ἐν ταῖς θλίψεσί με ὑπὲρ pro vobis qua eft gloria veftra .
,
5 ὑμῶν , ἥτις 8) ἐπὶ δόξαὑμῶν. „ Δέομαι Rogo ergo vt diuino potiar au-
τοίνυν τῆς θείας ἀπολαῦσαι ξοπῆς, ἵνα xilio , vt incidentes arumnas for-
titer feram propter * veftram fa-
γενναίως φέρω τὰ προσπίπλοντα σκυ
θρωπὰ διὰ τὴν ὑμετέραν σωτηρίαν. ὑμε- lutem . Mea enim in his forti-
tudo veftra eft gloria. Cum
· πέρα γὰρ δόξα ἡ ἐν τέτοις μὲ καρτε· hac omnia in medio interiecis-
ρία . ταῦτα πάντα ἐν μέσῳ τεθεικώς , fet , reuertitur ad precationem 1
· ἀναλαμβάνει τὸν περὶ προσευχῆς λό- et dicit : 14. Huius rei gratia
γον, και φησι , ιδ΄. Τότε χάριν κάμ- feito genua mea ad patrem Do-
"
και πλω
2 τὰ γόνατά με πρὸς τὸν πατέρα mini noftri Iefu Chrifti, 15. Ex
Τ
Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησὲ Χρις8 , ιέ . Ἐξ ᾧ quo omnis paternitas in calis et
υπᾶσα πατριὰ ἐν οὶ ἐρανοῖς καὶ ἐπὶ in terra nominatur. Proprie
et vere pater Deus.
» γῆς ὀνομάζεται. Κυρίως πατὴς , καὶ pater ,
· αληθῶς πατὴς ὁὁ Θεός, ὦ γὰρ ἐγένετο Non enim primum fuit filius ?
fed femper pater
· πρῶτον υἱὸς, εἶτα πατής˙ ἀλλ᾽ ἀεὶ πα- deinde pater ,
τής ἐςι , καὶ φύσει πατήρ · οἱ δὲ ἄλλοι eft , et natura pater : alii autem
· πατέρες , εἴτε σωματικοὶ , εἴτε πνευμα . patres, fiue corporales , fiue fpiri-
Dd 2 tales,

6 ) ἐν τοῖς ἐπερανίοις διὰ τῆς ἐκκλησίας ἡ πολυπ. σοφ. τῷ Θεğ. Ita in Pfalm . 23 , 10.
Eundemn verborum ordinem ( fed negleftis verbis : ἐν τοῖς ἐπερανίοις ) tenet ad
Dan . ro , 13. Quam lectionem haud fcio an vera fit Theodoreti ; nam ipfa
eius interpretario h . l. eam haud dubie fequitur . 7) αἰώνων μὲν , Theodore-
tus ( fine nomine) apud Oecum . 8) ἔται . Β. 9) ἐρανῷ habet in epift . 146.
P. 1037. et 1040. Sirm . Reliqua vt in noftro loco.
 B. THEODORETI INTERPRET.
420

tales , defuper traxerunt appella- τικοί, ἄνωθεν τὴν προσηγορίαν είλκυσαν .

tionem . Dicit autem in terra λέγει δὲ ἐπὶ γῆς πατέρας τὰς φύσεις
,
patres eos qui natura funt pt πατέρας · ἐρανίες δὲ πατέρας , τὰς
tres cæleftes autem patres vocat
fpiritales . Talis erat ipfe diui- πνευματικές καλεῖ. τοῦτος ἦν αὐτὸς ὁ
nus apoftolus. Quod docuit θεῖος ἀπόςολος . καὶ τᾶτο Κορινθίοις
fcribens ad Corinthios a ) : Etfi γράφων ἐδίδαξεν, ἐὰν γάρ,φησι, μυρίες
enim decem millia padagogo- παιδαγωγὲς ἔχητε ἐν Χειτῷ , ἀλλ᾽ οὐ
rum habetis in Chrifto , fed non
multos patres. In Chrifto enim πολλὲς πατέρας . ἐν γὰς Χρισῷ Ἰησᾶ δια
τῇ εὐαγγελίε͵ ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα . λέε
Iefu per euangelium ego vos ge-
nui . Dicit ergo , Rogans et op . γε τοίνυν , ὅτι δεόμενος καὶ ἀντιβολῶν
fecrans flecto genua mea , et κάμπλω τὰ γόνατά μ8 , καὶ ἱκετεύω τὸν
fupplico patri Domini noftri Ie τῷ Κυρίῳ Ἰησῦ Χριςε πατέρα , ὃς ἀλη-
fu Chrifti, qui vere eftpater," 9ῶς ὑπάρχει πατὴρ , ὃς δ παρ᾽ ἄλλου
qui hoc ab alio non accepit , fed
τέτο λαβὼν ἔχει , ἀλλ᾿ αὐτὸς τοῖς ἄλ
ipfe aliis impertiit. Quid au-
tem poftulas ? 16. V. det vo- λοις μεταδέδωκε τέτο. τί δὲ παρακα-
bis fecundum diuitias gloriæ fua , λες ; μις'. Ἵνα δῴη ὑμῖν κατὰ τὸν πλῶς
virtute corroborari , ut per fpiri. τον τῆς δόξης αὐτῇ , δυνάμει κραταίω .
tum eius in interiori homine θῆναι , διὰ τῷ πνεύματος αὐτῷ , 10) εἰς
17. Chriftus inhabitet . Diuitias »
habet ineffabiles , et immenfam τὸν ἔσω ἄνθρωπον ιζ΄.Κατοικῆσαι τὸν
1
potentiam . Rogo igitur vt vos "", Χριςόν. „ Καὶ πλᾶτονἄῤῥητον ἔχει ,
hoc confequamini , vt per gra- και δύναμιν ἀμέτρητον . αὐτῷ τοίνυν ε
tiam fpiritus animæ veftræ fint μᾶς τυχῶν , ὥτε διὰ τῆς
2 τῷ πνεύματος
habitaculumn Chrifti , quiqui vos
vos χάριτος οἰκητήριον ὑμῶν γενέθαι τὰς
feruauit . Deinde docet etiam ,
ψυχὰς τῷ σεσωκότος ὑμᾶς Χρις8 . &
quænam eos conferre oporteat τα διδάσκει τίνα καὶ αὐτὲς δεῖ συνεισε-
ad huius templi conftru &tionen .
in νεγκεν εἰς τὴν τῷναῷ τότε κατασκευήν .
Per fidem in cordibus veftris τη
Διὰ τῆς πίςεως ἐν ταῖςκαρδίαις ὑμῶν
caritate radicati et fundati. Fi .
ι
de enim et caritate opus eft , ν ἐν ἀγάπῃ ἐἐξιζωμένο , καὶ τεθεμελιω
» μένοι . Χρεία γὰρ πίξεως καὶ ἀγά
vt vos in` his germinetis , con-
ftantiam veluti quandam bafin πης , ὥςε ἐν ταύταις ὑμᾶς τεθηλέναι ,
et radicem habentes. 18. Vt pos- οἷόν τινα κρηπῖδα καὶ ῥίζαν τὸ βέβαιον
fitis comprehendere cum omnibus fan . ἔχοντας. ιή 99 . Ἵνα ἐξιχύσητε καταλά
Etis, qua fit longitudo , et latitudo , » βέσθαι σὺν πᾶσι τοῖς ἁγίοις τί τὸ μῆ
et profunditas , et fublimitas : .aoς, καὶπλάτος , καὶ βάθος , καὶ ὕψος ,
19. Scire etiam fupereminentem fcien . 9 θ '. Γνῶναι τε τὴν ὑπερβάλλεσαν τῆς
tic caritatem Chrifti , vt impla . γνώσεως ἀγάπην τε Χριςδ , ἵνα πληρω ·ο
θῆτε

10) Εἰς τὸν ε. α. coniungit etiam cum feqq . κατοικ. τ. Χρ. contra Cyrilli Ana-
them . 3. Et Hervetus obferuat quoque , in fuo codice hæc
διὰ τῇ πν. εἰς το
ἐσ , ανθρ. κατοικ . τ. Χρισὸν coniunéta fuiffe . Secundum hanc coniunftionem
verborum , quam perfpicue Theodoretus interpretatione fua expreffit , ve
terem latinam huius incifi verfionem emendauimus .

1 a ) 1 Cor. 4 , 15.
 EPIST. AD EPHESIOS . CAP. III. 421

ηθῆτε εἰς πᾶν τὸ πλήρωμα τῷ Θε8 , mini in omnem plenitudinem Dei.

Δυνατὸν ἡμᾶς διὰ τῆς πίςεως καὶ ἀγά . Fieripoteft vt nos per fidem et
caritatem fpiritalem gratiam affe-
πης τῆς πνευματικῆς χάριτος ἀπολαῦ. quiainur , et per hanc edifcamus
σαι , καὶ διὰ ταύτης καταμαθῶν τῆς faite difpenfationis magnitudi-
nem . Per longitudinem enim et 1
γεγενημένης οικονομίας τὸ μέγεθος · διὰ
3 γὰρ τῇ μήκους , και πλάτους , και βά . latitudinem , et profunditatem , et
θους , καὶ ὕψους , τὸ μέγεθος παρεδή . fublimitatem , declarauit magnitu-
dinem : quandoquidem * hæc *
λωσεν · ἐπειδὴ ταῦτα μεγέθους δηλωτι Illud
κα . τὸ δὲ , ἵνα πληρωθῆτε εἰς πᾶν τὸ argumenta magnitudinis .
Vt impleamini in omnem
πλήρωμα τῷ Θεῷ , ἀντὶ τε , ἵνα τελείως plenitudinem Dei , pro eo quod
αὐτὸν ἔνοικον δέξησθε . εἶτα εἰς δοξολο- eft, vt ipfum perfecte inhabitan-
1
γίαν τὸν δογματικὸν συμπληροῖ λόγον . tein fufcipiatis . Deinde difputa-
νῳ περ ισσ οῦ tion em de dogm atib us Dei gtb-
57΄ . Τῷ δὲ δυναμέ ‫ اد‬ρεκ
11) ὑπε rificatione concludit. 20. Ei au-
N ποιῆσαι ὧν αἰτέμεθα ἢ νοῦμεν ,κατὰ tem qui potens eft facerefuperabun.
τὴν δύναμιν τὴν ἐνεργεμένην ἐν ἡμῖν , danter quam petimus aut intelli-
κα . Αὐτῷ ἡ δόξα ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐν 2 gimus , fecundum virtutem qua ope-
ratur in nobis , 21. Ipfi gloria in
ηΧρισῷ Ἰησᾶ , εἰς πάσας τὰς γενεὰς τῷ
8 παἰῶνος τῶν αἰώνων . ἀμήν . Ὑμνῷ δὲecclefia , in Chrifto Icfu in omnes ge-
nerationes fæculi fæculorum. Amen.
αὐτὸν , ὅτι καὶ δύναται , καὶ βέλεται ,
Laudo autem eum ,quia et poteft ,
καὶ πλείονα ὧν αἰτῶμεν δωρεῖται . αὐ- etvult,et dat plura quam peti
τον mus. Ipfum autem etiam ab
δὲκαὶ παρὰ πάντων ὑμνεσθαι προσ-
ήκει ἔν τε τῷ παρόντι βίῳ , καὶ ἐν τῷ omnibus laudari conuenit tam in
μέλλοντι . οὕτως αὐτοῖς ἐπιδάξας τῆς prafenti vita quam in futura .
Poftquamn hoc modo diuini bene.
θείας εὐεργεσίας τὸν πλᾶτον , ἐπὶ τὰ
ficii diuitias oftendit , hortatur ad
εἴδη προτρέπει τῆς ἀρετῆς . fpecies virtutis .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δ . CAPVT IV .

bfecro itaque vos ego vin-

κα . Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος τ Obfec
âtus propter Dominum . Vin-
Μἐν Κυρίῳ . Ἱκανὴ τῶν δεσμῶν
ἡμνήμη καὶ τὰς λίανἀναλγησίαν νo culorum mentio fuficit vt ad vir
2 tutem exciter vel plane ftupidos
σέντας εἰςἀρετὴν διεγείραι . δι᾽ ὑμᾶς carentes . Propter vos ,
et fenfu
γάρ , φησι, ταῦτα περίκειμαι . ‫ر‬εἰ
‫ ا‬γὰρ inquit , his fun conftriatus. Si
κηρύττειν ἐκ ἐξελόμην , τέτων ἂν παν- 'nollemn enim prædicare , ab his ef-
τελῶς ἀπηλλάγην . θαυμᾶσαι δὲ ἄξιον fem omnino liberatus . Αequum
καν τέτοις τὸν θεῖον ἀπόςολον , ὅτι τοῖς eft autem diuinum apoftolum et-
iam in his adinfrari , quod de vin-
διὰ τὸν Χρισὸν δεσμοῖς ἐναβρύνεται μᾶλ- culis quæ propter Chriftum fuftine-
‫اد‬
λον , ἢ βασιλεὺς διαδήματι . τί δὲ παρα- bat inagis glorietur , quam rex
καλεῖς ; » Αξίως περιπατῆσαι τῆς κλή . de diadeinate . Quid autem ob-
fecras ? Vt digne ambuletis voca-
ώσεως ἧς ἐκλήθητε . Κατάλληλον τῇ εiοne qua vocati eftis. Vocationi
Dd 3 conue-

11) ὑπὲρ πάντα ποιήσαι ὑπὲρ ἐκ περισσοῦ ὧν αἰτ . eft in Theodoreti epift. 146. p. 1040.
Sirm. Reliqua ad un planiffime vt h. 1. leguntur.

1
 422 B. THEODORETI INTERPRET ,

conuenientem vitæ rationem fufci- κλήσει πολιτείαν ἀσπάσασθε. μὴ κάθα

pite , diuino beneficio iniqua vita υβρίσετε τὴν θείαν εὐεργεσίαν τῷ παρα-
iniuriam ne faciatis . Et quoniam νόμῳ βίῳ .καὶ ἐπειδὴ χαρισμάτων πνευ-
fpiritales gratias habentes , et mira- ματικῶν ἀπολαύοντες , καὶ θαύματα
cula faciebant , et linguis diuerfis ἐποίουν , καὶ γλώτταις διαφόροις ἐλά
loquebantur , et opera prophetica λουν , καὶ προφητικῆς ἐνεργείας ἀπή .
peragebant , ea autem fatis erant
vt animo intumefcerent, de hoc λαγον , ἱκανὰ δὲ ταῦτα ἦν ἐγκῶσαι τὸ
primum affert adhortationem . Φρόνημα ,περὶ τότε πρῶτον προσφέρει
2. Cum omni humilitate et manfue. παραίνεσιν. β '.Μετά πάσης ταπεινο-
tudine , cum patientia fupportantes » φροσύνης και πραότητος , μετὰ μας
inuicem in caritate , 3. Soliciti κροθυμίας ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ο

feruare unitatem fpiritus in vinculo αγάπη , γ . Σπεδάζοντες τηρῶν τὴν ἑνός

pacis . Vnam eftis confecuti „τητα τῷ πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ
gratiam , fons vnus diuerfos riuu- „ τῆς εἰρήνης. Μιᾶς ἅπαντεςτετυχή .
los emnittit. Humilitate ergo et κατε χάριτος , μία πηγὴ τὲς διαφόρες
manfuetudine vfi , vos inuicem
tolerate , vt caritatis les poftu . ἐκπέμπα κρενές ταπεινοφροσύνη τοίνυν
Pat, et pacis vinculum feruate. και πραότητι χρώμενοι ἀνέχεθε μὲν
4. Vnum corpus , et vnus fpiri- ἀλλήλων κατὰ τὸν ἀγάπης νόμον , φυσ
ritus , ficut et vocari eftis in vna λάξατε δὲ τῆς εἰρήνης τὸν σύνδεσμον ,
#
* fpe_vocationis veftra . Vnumn „ δ΄ . i) Ἓν σῶμα , καὶ ἓν πνεῦμα , καθώς
fpiritum accepiftis , vnum cor-
pus effeti eftis , vna fpes vo. καὶ ἐκλήθητε ἐνμιᾷ ἐλπίδιτῆςκλή.
bis data eft , tum refurrectio . » σεως ὑμῶν. Ἑνὸς ἀπηλαύσατε πνεύ
nis , tum regni calorum . ματος , εἰς ἓν σῶμα τελᾶτε , μία ἐλπὶς
5. Vnus Dominus , vna fides , ὑμῖν δέδοται τῆς τε ἀναςάσεως ,καὶ τῆς
vnum baptifina , 6. VnusDeus βασιλείας τῶν ἐρανῶν . „ έ . 2 ) Εἰς Κύριος ,
et pater omnium qui eft μία πίτις , ἓν βάπισμα , ς '.Εἰς Θεὸς
omnia , et per , omnia , etfuper
in (
omnibus nobis. Pofuit vbique » και πατὴς πάντων , ὁ ἐπὶ πάντων, καὶ
vnum et vnus , ad concordiam »διὰ πάντων , καὶ ἐν πᾶσιν ὑμῖν. Παν
coniungens ecclefiam, Vnumn , ταχ& τὸ ἓν και εἷς τέθεικεν , εἰς συμ-
inquit , Dominum habemus , φωνίαν συνάπλων τὴν ἐκκλησίαν˙ ἕνα ,
vnum baptifinum accepimus , φησὶ , Κύριον ἔχομεν , ἑνὸς βαπλίσματος
vnam fidem attulimus , vnus
omnium noftrum Deus eft et ἀπηλαύσαμεν , μίαν πίςιν προσενήνο-
pater. Conuenit ergo vos , tam- χαμεν , εἷς ὁ πάντων ἡμῶν Θεὸς καὶ πα
quam fratres , mutuam habere τής προσήκει τοίνυν ὑμᾶς , ὡς ἀδελφὲς ,
concordiam . Quod ait fuper omnes τὴν περὶ ἀλλήλες ἔχειν ὁμόνοιαν. τὸ μένα
dominium fignificat , per omnia το ἐπὶ 3 ) πάντας τὴν δεσποτείαν σημαί
autem prouidentiam , in omnibus ve νει , τὸ δὲ διὰ πάντων τὴν πρόνοιαν , τὸ
τo inhabitationen . 7. Vnicuique
n
δέ γε ἐν πᾶσι τὴν ἐνοίκησιν . „ ζ '. 4) Ἑνὶ
δὲ
1) Hunc verfum v. etiam dial. 3. p. 334. Garn . 2 ) Habet etiam v. 5-7. in Phi-
lotheo extr. p. 896. Sir .,et illa : εἷς κυρ. και γ. απτ . in epift. ad Diofcorum ,
pag . 104. Garn . et dial . r. p . 289. Garnerii . 3 ) πάντων Β . rectius. 4 ) καὶ
ix.I. c. Philothei.
 EPIST . AD EPHESIOS. CAP . IV . 423

» δὲ ἑκάσῳ ὑμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ autem veftrim data eft gratia fe-
μέτρον τῆς δωρεᾶς τῷ Χρισέ . Ἐνταῦ . cundum menfitramdonationis Chri-
fti . Hic eos confolatur , qui
θα παραμυθείται τὲς τὰ δοκῶντα ἐ- minora vt videbantur donaac
λάτονα τῶν χαρισμάτων εἰληφότας , ceperant : et oftendit Chriftum
καὶ δάκνυσι ταῦτα τὸν δεσπότην Χρι. Dominumn ea difpertiffe : quafi
τὸν 5 ) διανεῖμαι. μονονεχὶ δὲ λέγων , μὴ
dicat , Ne agre feratis : Ipfe
δυχεράνητε , αὐτὸς γὰρ ὡς οἶδεν , ἑκάςω enim vnicuique gutiam ita vt
vifum eft dimenfus eft. Prophe
τὴν χάριν ἐμέτρησεν . βεβαιοῖ δὲ καὶ τῇ tico quoque teftimonio id con-
προφητικῇ μαρτυρία τὸν λόγον . μη . Διὸ firmat . 8. Propter quod dicit a) ,
υλέγει , ἀναβὰςεἰς ὕψος 6 ) ἠχμαλώτευ- Afcendens in altum captiuam du
ωσεν αιχμαλωσίαν , καὶ ἔδωκε δόματα xit captiuitatem , dedit dona bomi-
» τοῖς ἀνθρώποις . Ὁ μὲν ψαλμὸς λέ- nibus. Pfalmus quidem dicit ,
γε , ἔλαβε δόματα ἐνἀνθρώποις · αὖ . accepit dona in bominibus : ipfe
τὸς δὲ τὸ ἔδωκε τέθεικεν . ἀμφότεραδὲ tunimpofuit dedit. au-
Vtraque
Accipiens enim
γεγένηται 7 ) λαμβάνων γὰρ τὴν πίτιν fidemn , reddit gratiam Scite au-
ἀντιδίδωσι τὴν χάριν. ἀκριβῶς δὲ καὶ τὸ rein et illud pofuit propheta ,
ἠχμαλώτευσεν αἰχμαλωσίαν τέθεικεν Captiuam duxit captiuitatem . Ne-
A
ὁπροφήτης. καὶ γὰρ ἐλευθέρες ὄντας ή . que enim uos, cum liberi effe-
μᾶς ἠχμαλώτευσεν , ἀλλ᾽ ὑπὸ τῶ διά- mus , abduxit in captiuitatein :
fed cum fub diaboli poteftate
βόλε γεγενημένε ς αντηχμαλώτ ευσε , effemnus , ipfe nos in contrarium
καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἡμῖν ἐδωρήσατο. Ε captiuos duxit , et libertate do-
τα τὴν ἀνάβασιν ἑρμηνεύει. θ . 8 ) Τὸ δὲ nauit. Deinde interpretatur afcens
πανέζη τί ἐξιν , ὦ μὴ ὅτι καὶ κατέβη fum . 9. Quod autem afcendit ,
υπρῶτον εἰς τὰ κατώτερα μέρη τῆς quid eft nifi quia et defcendit pri-
mum in inferiores partes terra ?
ηγῆς ; Ἡ ἀνάβασις τῆς καταβάσεως Afcenfus defcenfum inuoluit.
σημαντική . κατελθὼν γὰρ πρότερον , Cum enim prius defcendiffet,
καὶ τὴν ἡμετέραν πραγματευσάμενος et noftram falutem procuraffet ,
σωτηρίαν , ἔτω πάλιν ἀνελήλυθε . καλώ- rurfus afcendit. Inferiores enim
τερα γὰρ μέρη τῆς γῆς τὸν θάνατον terræ partes mortem vocauit .
ἐκάλεσεν. ὅτω γὰρ καὶ ὁ προφήτης φη . Ita enim et propheta dicit , b )
σὶν , ἔθετό με ἐν λάκκῳ κατωτάτῳ καὶ Pofuerunt me in lacu inferiori.
πάλιν , καὶ ἡη ὑπόφασίς με ἐν τοῖς καλω- Et rurfus c) , Et fubftantia mea in
τάτοις τῆς γῆς. 1.9 ) Ὁ καταβὰς αὐ- inferioribus terra. Io . Qui de-
ητός ἐςι καὶ ὁ ἀναβὰς ὑπεράνω πάντων fcendit ipfe eft et qui afcendit fupra
τῶν ἐρανῶν , ἵνα πληρώσῃ τὰπάντα . omnes calos , vt impleret omnia ,
dit , et *
Οὐ γὰρ ἄλλος κατελήλυθε , καὶ ἄλλος * Non enim alius defcen
us end it auc is dicam ,
ἀνελήλυθεν · ἀλλ᾿ ἵνα συντόμως ἔπω , ali Dafc : fed vrp
aliter
d 4

5) διανείμαντα . Β. 6) ἠχμαλώτευσας. Β. η ) λαβὼν apud Oec . 8) Verf. 9. et

10. vsque ad οὐρανῶν commemorat etiam ad Pfalm . 67, 19. 9) Ο - οὐρανῶν
eft etiam ep. 83. et in epift . ad Diofcorum p. 104. Garni rum aliqua traie-
ftione verborum .
a) Pf. 67 (68) , 19. b) Pr. 87 ( 88 ) , 7. c ) P. 138 (139 ), 15 .
424 B. THEODORETI INTERPRET.

aliter defcendit , aliter afcendit. ἄλλως κατελήλυθε , 10)ἄλλως ἀνελήλυ

Cum enim defcendiffet.incorpo- θεν , ἀσώματος γὰρ κατελθὼν , μετὰ
reus , afcendit cum corpore. De-
fcenfus autem non fignificat ali σώματος ἀνελήλυθεν . ἡ δέ γε κατάβα
quam a locoad locum tranfitionem , σις 8& τοπικήν τινα σημαίνει μετάβασιν ,
fed difpenfationis docet magnitu . ἀλλὰ τῆς οἰκονομίας διδάσκει τὸ μέγε-
dinem , quod qui erat altidimus , 9ος , ὅτι ὁ ὕψιτος τοσαύτης ἠνέχετο
tantam humilitatem fuftinuerit . ταπεινότητος . ιοί .Καὶ αὐτὸς ἔδωκε τὸς
n .Er ipfe dedit quosdam quidem μὲν ἀποτόλες, τὰς δὲ προφήτας, τὲς
apoftolos , quosdam autem prophe-
zas,alios veraeuangeliftas , alios » δὲεὐαγγελιτάς ,τὰς δὲ ποιμένας καὶ
mutem paftores et doξtores, 12. Ad » διδασκάλες , β΄. Πρὸς τὸν καταρτι
confummationem fanξtorum , in opus „ σμὸν τῶν ἁγίων , εἰς ἔργον διακονίας ,
minifterii , in adificationem corpo- εἰς οἰκοδομὴν τῷ σώματος τῇ Χριςδ .
ais Chrifti . Erant illo tempore , Ησαν κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον , ὡς πολ-
wt frpe dixi , qui propheticam λάκις ἔφην, προφητικῆς ἠξιωμένοι χά
gratiam acceperant, Itaque me-
minit Aatuum hiftoria Agabi pro- fires. και μέμνηται ἡ ἱτορία τῶν προ
‫اد‬
phetæ , et alioruur qui propheta . ξεων καὶ ᾿Αγάζε τῷ προφήτε , καὶ ἄλ
bant Antiochia , in quibus erat λων ἐν ᾿Αντιοχεία προφητευόντων , ἐν
E-
etiam ipfe diuinus apoftolus . Ε . οἷς ἦνκαὶ αὐτὸς ὁ θεῖος ἀπόςολος . ἦσαν
xant et euangelifta , ex quibuserat δὲ καὶ εὐαγγελικαί , 11) ἐν οἷς ἦν καὶ ὁ
et beatus Philippus , vnus ex fe- ཞ
ptem . Paftores autem et doëtores μακάριος Φίλιππος , ἧς τῶν ἑπλά που
eos dicit , qui per vnamquamque μένας δὲ καὶ διδασκάλες , τὲςκατὰ πό
ciuitatem et vicum erant deputa- λιν καὶ κώμην ἀφωρισμένους λέγει. οὗ
ti. Qua de caufa pofuit eos poft δὴ χάριν αὐτοὺς μετὰ τοὺς εὐαγγελι
euangeliftas , quoniam illi circum- τάς τέθεικεν ,ἐπειδὴ ἐκεῖνοι 12) περιϊόν-
euntes prædicabant . Hæc autem ,
inquit , dona dedit ad adificatio . τες ἐκήρυτον, ταῦτα δέ , φησί , δέδωκε
nem
et vtilitatem credentiun . τὰ χωρίσματα εἰς οἰκοδομὴν καὶ ὠφέ
Hos enim appellauit corpus Chrifti. λειαν τῶν πιςευόντων . τέτες γὰρ τ
13. Donec occurramus omnes in vni- Χρισε προσηγόρευσε σῶμα . κγ' . Μέχρι
notem fidei ,'en agnitionis filii καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τὴν ἑνός
Dei , in virum perfečium , in υτητα τῆς πίςεως , καὶ τῆς ἐπιγνώσεως
menfuram ætatis
plenitudinis τῷ υἱς τῷ Θεῷ , εἰς ἄνδρα τέλειον , εἰς
Chrifti. Perfectionem autem
υμέτρον ἡλικίας τῇ πληρώματος τοῦ
in vita futura confequemur . Xeis , Τῆς δὲ τελειότητος ἐν τῷ 2 μέλο
In præfenti ergo apoftolo-
Jum et prophetarum , et do- λοντή βίῳ τευξόμεθα . ἐν τῷ παρόντι
ἀποτόλων , καὶ προφη
&torum auxilio opus habemus. τοίνυν τῆς τῶν
τῶν, καὶ διδασκάλων βοηθείας δεόμεθος .

1
το) και addit B. 11) ἐκ τούτων. Β. 12) Ita legendum effe putabat Hervetus
pro altero περιόντες , quod et habebat Sirm . textus. Recte . Nam de Euan-
geliftis loquitur nofter , quales erant omnes , qui , poftquam in barbaris re-
gionibus fundamenta fidei iecerant et aliis harum ecclefiarum commiferant
curain , ἑτέρας πάλιν χώρας τε καὶ ἔθνη μετήεσαν , vt loquitur Eufebius Hift.
Eccl. 4II , 37•
 EPIST. AD EPHESIOS. CAP . IV . 425

9δ΄. Ἵνα μηκέτι ὦμεν νήπιοι , κλυδωνι. 14. Vt iam non fimus amplius
2 iactati
τυζόμενοι καὶ περιφερόμενοι παντὶ τῷ paruuli , fuftuantes , et
omni vento doctrina , in nequitia
ανέμῳ τῆς διδασκαλίας , ἐν τῇ κυβείᾳ bominum , in aftutia , ad circum-
Ευτῶν ἀνθρώπων , ἐν πανεργίᾳ πρὸς τὴν uentionem erroris . Puerorum
κι η μεθοδείαν τῆς πλάνης . Ἴδιον τῶν ἔτι propria eft leuitas et mobilitas
animni. Tales , inquit , eramus
νηπίων τὸ τῆς γνώμης ὀξύῤῥοπόν τε και
κεφον. τοιετοί , φησι , πρὸ τῆς κλήσεως ante vocationem , vt qui huc et
illuc inftar fluctuum impelleba-
ἦμεν , τῇδε κακεῖσε καθάπες ὑπὸ κυ mur , et nos decipientibus cre-
μάτων φερόμενοι , καὶ τοῖς ἐξαπατῶσι debamus . Kybiam autem appel-
πειθόμενοι. κυδέαν δὲ τὴν πανουργίαν lauit veffutiam feu calliditatem .
καλῶ , πεποίηται δὲ ἀπὸ 13 )κυβεύειν τὸ Nomen ductum eft a verbo ,
ὄνομα˙ ἴδιον δὲ τῶν κυβευόντων τὸ τῆδε quod fignificat ludere tefferis .
κακεῖσε μεταφέρειν τὰς ψήφες, 14 ) και Proprium eft autem ludentium
tefferis , vt calculos huc et illuc
πανέργως τῦτο ποιεῖν . μεθοδείαν δὲ transferant , et callide hoc fa-
πλάνης τὴν μηχανὴν ἐκάλεσεν . & γὰρ ciant. Circumuentionem ` autem
1. "
προφανῶς ὁ διάβολος μοιχεύειν κελεύει,
‫اد‬ erroris vocauit machinationen ,
Neque enim aperte * diabolus
ἀλλ᾽ ἢท δι᾽ ὀφθαλμῶν δελεάζει , ἢ δι᾽ ἀ-
κοῶν καταθέλγει˙ ἐδὲ προφανῶς ἀρνή- iubet adulterari , fed vel per ocu-
los inefcat , vel per aures demul-
σασθαι τὸν Θεὸν‫اد‬ παρεγγυᾷ , ἀλλ᾽ οἰωνοῖς , cet:, nec iubet aperte Deum nega.
* κληδόσιν , ἢ περιάπλες παρασκευάζει re , fedeficit vtauguriis , aut for-
κεχρῆσθαι. έ . 15) Ἐν ἀγάπῃ αὐξήσω- tibus , aut amuletis vtamur.
ωμεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα , ὅς ἐςιν ἡ κε- 15. In caritate , crefcamus in illo
φαλὴ ὁ Χριτές . Τῦτο καὶ ἐν τῇ πρὸς per omnia , qui eft caput Chriftus.
Hoc etiam dixit in epiftola ad Ro-
Ρωμαίες ἔφη , ἡ ἀγάπη ἀνυπόκριτος · mnanos a ) , Caritas fine fimulatio-
καὶ ἐν τῇ πρὸς Κορινθίες ἔφη ,9 ἐν ἀγά- ne , et inepiftola ad Corinthios b ),
πῃ ἀνυποκρίτῳ . ἔτω καὶ ἐνταῦθα αλη . In caritate non fiata. Ita etiam hic
θῆ ἔχεινἀγάπην παρεγγυά , καὶ διὰ iubet veram habere caritatem , et
ταύτης αὔξαν τὸν πλῶτον τῆς ἀρετῆς per eam augere diuitias virtutis in
2
ἐν αὐτῷ τῷ Δεσπότη . πᾶν γάς , φησι ,
quit c) , palmes in me non ferens
κλῆμα ἐν ἐμοὶ μὴ φέρον καρπὸν αἴρεται , ἐmatam ,tollitur, et in ignem mit-
καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. καὶ ἐπειδὴ κεφα . uitur. Et quoniam eum rurfus
1
λὴν πάλιν αὐτὸν ὠνόμασε , δάκνυσι πό- caput nominauit , oftendit quor
σα ἀπὸ τῆς κεφαλῆς ἀγαθὰ χορηγεῖ- bona a capite fuppeditentur.
ται. ις '. Ἐξ ε πᾶν τὸ σῶμα συναρμο , 16. Ex quo totum corpus compaftum
φλογέμενον καὶ συμβιβαζόμενον διὰ πά- et connexum per omnem talium
ωσης ἀφῆς τῆς ἐπιχορηγίας , κατ᾽ ἐνές- fubminiftrationis , fecundum opes
Dds ratio.

13) τοῦ κ. Theod . fine nomine apud Oecum . 14 ) πανουργουμένους eft pro u . m.
τ. π. apud Oecum. 15) ἀληθεύοντες δὲ præmittit Β. τω ἐν ἀγάπῃ . Sed aberat
hoc verbum ἀληθεύοντες etiam in Herveti libro . In fua quidem interpretatione
Theodoretus non adinittit illud αληθεύοντας et ἐν ἀγάπῃ coniungit cum
αὐξήσωμεν .

# ) Rom . 12 , 9. b ) 2 Cor. 6 , 6. e ) Iohan . 15 , 2 .

 426 B. THEODORETI INTERPRET.

tionem in : menfura uniuscuiusque » γειαν ἐν μέτρῳ ἑνὸς ἑκάτε μέρους τὴν

membri, augmentum corporis
facit ναὔξησιν τῇ σώματος ποιεῖται εἰς οἰκοδρο
Quemadmodum ," inquit , caput μὴν ἑαυτῶ ἐν ἀγάπῃ . Καθάπες ,φη-
omnibus membris eorporis fup . σὶν , ἡ κεφαλὴ πᾶσι τοῖς μορίοις τῷ σώ
peditat vim fentiendi: fentiendi ματος χορηγῇ τῆς αἰσθήσεως τὴν ἐνέρ
enim facultatis fons eft cere γειαν · πηγὴ γὰρ τῆς αἰσθητικῆς δυνά-
bium:
nus ita etiam
obtinens capitis,Domi-
locumChriftus dis . μεως ὁ ἐγκέφαλος · ὅτως ὁ δεσπότης
nus obtinenslocum capitis , dis . Χριτὸς κεφαλῆς τάξιν ἐπέχων , τὰ τ
pertit dona fpiritus , in vnam
compagem conneftens membra πνεύματος διανέμει χαρίσματα ,εἰς μίαν
corporis . Taftum autem fenfum αρμονίαν συνάπων τὰ μέλη τῆ σώμα-
appellauit , quiaipfe quoque vnus τος ' ἀφὴν δὲ τὴν αἴσθησιν προσηγόρευ
eft ex quinque fenfibus , et to
denominauit σεν , ἐπειδὴ καὶ αὕτη μία τῶν πέντεαἰ
tum ex parte . θήσεων ,καὶἀπὸ τῶ μέρες τὸ πᾶν ὠνό
3 17. Hoc igitur dico , et teftificor
in Domino, Iterum telumit μασε. ζ΄. Τέτο ὖν 16 ) λέγω , καὶ 17) μάρ-
exordium fuafionis , et Domini „ τύρομαι ἐνΚυρίῳ . Πάλιν ἀνέλαβε τῆς
memoriam vocat in teftimonium . παραινέσεως τὸ προοίμιον , καὶ τῇ τοῦ
Tefte , inquit, Domnino hæc di. Κυρίg μνήμη μαρτύρεται, ὑπὸ μάρτυρ
co. Quid ergo teftificatur ? Vt
iam non ambuletis , ficutet reli. χάρ , φησι, τῷ Κυρίῳ ταῦτα λέγω . Τί
quæ gentes ambulant. Reliquas δὲ μαρτυρε ; Μηκέτι ὑμᾶς περιπα ]ῶν ,
Reliquas
gentes eas dicit, quæ nondum καθὼς καὶ τὰ λοιπὰ ἔθνη περιπατε
crediderunt . Quomodo autein Τὰ λοιπὰ ἔθνη , τὰ μηδέπω πεπιτευκό-
illæ ambulant ? In vanitate fen . τα λέγει . πῶς δὲ ἐκεῖνα περιπατε ;
fus fui. Inpiis vfæ cogitatio . "Ἐν ματαιότητι τε τῷ νοὸςαὐτῶν . Λογι
nibus , ea quæ non funt in Deos
referentes. 18. Tenebris obfcu . σμοῖς χρώμενα δυσσεβέσι, τὰ μὴ ὄντα
ratum habentes intellectum. Dei θεοποιῶντα , γή. Ἐσκοτισμένοι 18 ) τῇ
ignorationem adpellauit tenebras. διανοίᾳ ὄντες. Τὴν ἄγνοιαν τοῦ Θεοῦ
Deinde etiam arguit vitæ iniqui προσηγόρευσε σκότος. Εἶτα καὶ τῷ βίου
tatem. Alienati a vita Dei, τὴν παρανομίαν ἐλέγχει . ""Απηλλοτρι
Vitam Dei appellauit vitam in „ ωμένοι τῆς ζωῆς τῇ Θεᾶ . Ζωὴν τοῦ
virtute traductam . Dicit autem
etiam caufam iniquitatis. Ρer Θεğ , τὴν ἐν ἀρετῇ ζωὴν προσηγόρευσε .
ignorantiam qua eft in illis , pro- λέγει δὲκαὶ τὴν τῆς παρανομίας αἰτίαν .
pter cacitatem cordis ipforum . Διὰ τὴν ἄγνοιαν τὴν ἦσαν ἐν αὐτοῖς ,
Ira etiam dicit Dauid prophe „ διὰ τὴν πόρωσιν τῆς καρδίας αὐτῶν .
ta , a) * Dixit infipiens in corde Οὕτω καὶ Δαβὶδ ὁ προφήτης λέγει , έν
fuo non eft : Deus. Cor- πεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτῷ ,ἐκ ἔς , Θεὸς ,
rupti funt , et abominabiles
facti funt in ftudiis. Cordis διεφθάρεσαν , καὶ ἐβδελύχθησαν ἐν ἐπι
autem cæcitatem vocauit extre- τηδεύμασι. πόρωσιν δὲ καρδίας τὴν ἐχά
mum ftuporem . Nam quæ infunt τηναναλγησίαν ἐκάλεσε καὶ γὰρ αὐτῷ
σώματι

16 ) Hac : λέγω etc. vsque ad verf 22. affert hæret. fab . 5 , 27. Diuerfitaten.
lectionis fuo loco notamus . 17) διαμαρτύρομαι eft l. c. 18 ) τὴν διάνοιαν ὄντες
habet 1. c.
a) Pf. 13 (14), I.
 EPIST. AD EPHESIOS CAP. IV . 427

σώματι ἐγγινόμεναι πορώσεις οὐδεμίαν in corpore πορώσεις( obdurata ) nule

αἴσθησιν ἔχουσι , διὰ τὸ παντελῶς γενε- lum habent fentum , quia onni-
no mortuæ funt. Hoc etiam dis
κρῶθαι. τέτο καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος εἶ·
xit diuinus apoftolus . Subiune
πεν . ἐπάγει γάρ˙ πιθ'. Οἵτινες ιν ) ἀπηλ- git enim : 19. Qui defperantes ,
υγηκότες. Ἐνταῦθα δεῖ εῖξαι. » Εαυ · Ηic eft ponendum incifum . Se
υτὲς παρέδωκαν τῇ ἀσελγείᾳ , εἰς ἐς- metipfos tradiderunt impudicitia ,
S γασίαν ἀκαθαρσίας 20) πάσης ἐν πλεον . in operationem inmunditiæ omnis
in 'auaritia . Primum iniquitate ,
πεξία . 21 )Πρῶτον παρανομίαν , ετα deinde fatietate laborarunt. Ime
κόρον ἐνόσησαν . εἰς τὸν παράνομον γὰς probam enim in vitam prolapfi ,
ἐξοκείλαντες βίον , κατὰ βραχὺ τὴν ἀν · poftmodum ftuporismorbum con-
αλγησίαν ἐνόσησαν. ὦτα λοιπὸν ἀδεῶς traxerunt . Tum deinde quoduis
πᾶσαν ἁμαρτίαν τολμῶσι , ὑπὲρ κόρον peccatum fecure perpetrant , figgi-
τῷ διεφθαρμένῳ καταχρώμενοι βίῳ , tiofa vitæ vel plusquam ad fatie-
tatem indulgentes . i Auaritiam e
πλεονεξίαν γὰρ τὴνἀμετρίαν ἐκάλεσεν . nim pofuit pro immoderatione .
ἐντεῦθεν νοήσωμεν
2 καὶ τὸ ἐν τῇ πρὸς Ῥω • Ex hoc loca intellexerimusetquod
9
μαίους ἐπιτολῇ εἰρημένον , τὸ παρέδωκεν diâtum eft in epiftola ad Roma .
αὐτὸς ὁ Θεὸς εἰς ἀδόκιμον νῶν , τὴν γὰρ nos a) , Tradidit eos Deus in re-
συγχώρησινὅτωςἐκάλεσεν. ἐνταῦθα γὰρ probum fenfum . Ita enimappella-
uit permiffionem . Hic enim aper
σαφῶς ἐδίδαξεν ὡς ἑαυλὲς παρέδωκαν τῇ te docuit quodfeipfoslibidini tra
ἀσελγείᾳ . κ . Ὑμεῖς δὲ οὐχ οὕτως ἐμά- diderint. 20. Vos autem non ita
αθετε τὸν Χρισὸν, 2κα .Εἴγε αὐτὸν ἠκέ . didiciftis Chriftum , 21. Si tamen
ωσατε , καὶ ἐν αὐτῷ ἐδιδάχθητε , καθώς illum audiftis , et in ipfo edocti eftis,
Talis eft
μέσιν ἀλήθεια ἐν τῷ Ἰησῇ . Τοιαῦτα ficut eft veritas in Iefu .
μὲν ἦν τὰ τῆς δυσσεβείας παιδεύματα . difciplina impietatis . Chrifti vero
difciplina eft omnino contraria.
τὰ δὲ τῷ Δεσπότε τῷ Χρισᾶ παντάπα · Docet etiam quanam fit. 22. De
σιν ἐναντία · λέγει δὲ καὶ ταῦτα , ponere vos fecundum priftinam con-
εκβ'.᾿Αποθέσθαι ὑμᾶς κατὰ τὴν προ- uerfationem veterem hominem , qui
υτέραν ἀνατροφὴν τὸν παλαιὸν ἄνθρω- corrumpitur fecundum defideria er-
roris. 23. Renouari autem fpis
9πον , τὸν φθειρόμενον κατὰ τὰς ἐπι ritu mentis veftræ , 24. Et in
N τῆς ἀπάτης . κγ'. Ανανεοῦσαι
ἠθυμίας auere nouum hominem , qui fecun-
δὲ τῷ πνεύματι τῷ νοὸς ὑμῶν, κδ '. Καὶ dum Deum creatus eft in iuftitia
F Veterem
τα ἐνδύσασθαι τὸν καινὸν ἄνθρωπον τὸν καλά et fanétitate veritatis .
non natu-
„Θεὸν κτιθέντα ἐν δικαιοσύνῃ καὶ ὁσιότητι hominem appellauit ,
fed peccati operationem .
τῆς ἀληθείας . Παλαιὸν ἄνθρωπον & ram , enim deponit corpus
τὴν φύσιν ἐκάλεσεν , ἀλλὰ τὴν τῆς α . Neque
. qui baptizatur , fed fordi-
μαρτίας ἐνέργειαν . ἐδὲ γὰρ τὸ σῶμα ὁ dum peccati indumentum .
Nouum autem bominem Voca •
βαπλιζόμενος ἀποτίθεται , ἀλλὰ τῆς ἀ
μαρτίας τὸ πιναρὸν ἔνδυμα καινὸν δὲ ἄν · uit eum qui ex lege euange-
1 lica
θρωπον κέκληκε , τὸν κατὰ τὴν εὐαγγε

19 ) An ἀνηλγηκότες ? Suadere id quidem videtur fuperior interpretatio v . 18.

quam hoc verbo Paulli confirmat. Suadet et ipfa noftri verfus interpretatio.
20) πάσης omiff. 1. c. 21) Hæc : πρῶτον -- ἐνόσησαν defiderantur in B.
a) Rom . 1 , 26,
 ORETI PRET
B. THEOD INTER .
428

lica vitam inftituit. Hominem au- λικὴν νομοθεσίαν πολιτευόμενον ἄν

tem appellauit tum virtutem ,tum θρωπον δὲ , καὶ τὴν ἀρετὴν ,καὶ τὴν κα-
vitium , quoniam vtrumque fit ab
κίαν ἐκάλεσεν ,ἐπειδὴ παρ᾽ ἀνθρώπων
hominibus. Spiritum autem men-
tis dixit fpiritalem mentis motio . ἐνεργεῖται. πνεῦμα δὲ 22 ) νόε , τὴν ὁρμὴν
•
nein . Dicit autem et quanamfint το νός πνευματικὴν ἄφηκε λέγει δὲ καὶ
propria noui hominis. 25. Pro- τίνα ἐςὶ τὰ τῷ καινᾶ ἀνθρώπε . κέ .Διὸ
pter quod deponentes mendacium , παποθέμενοι τὸ ψεῦδος ,λαλεῖτε ἀλή
loquimini veritatem unusquisque ήθειαν ἕκατος μετὰ τῷ πλησίον αὐτῷ ,
cum proximo fuo : quoniam fumus
æ inuicem membra. * Et enimlon .ὅτι ἐσμὲν ἀλλήλων μέλη . Τῶν γὰρ ο
ge abfurdiffimum , vt qui men-τοπωτάτων μέλη ὄντας 23) ἀλλήλες τὰ
.
bra inuicem fumas , ea quæ non μὴ ὄντα λέγειν ἀλλήλοις˙ τῦτο γὰρ ἐκ
funt inter nos inuicem dicamus ; ἴδιον τῶν μελῶν · καὶ γὰρ ὀφθαλμοὶ ,
hoc enim non eft membrorum κρημνες ὁρῶντες καὶ βάραθρα , μηνύεσι
proprium . Oculi enim præcipitia τοῖς ποσὶ,ἵνα ἐκκλίνωσι , καὶ μὴ ἅπαν
foffasque cernentes , ea pedibus fi-
gnificant vt declinent , et non to- τὸ σῶμα λωθήσονται καὶ ἀκοα , 24) ἀπὸ
tumn corpus damno afficiant: et τῶν ψόφων αἴσθησιν δεχόμενοι , σημαί
aures fonorum fenfum excipientes, νουσι τῆς ὀφθαλμοῖς · καὶ μὴ ψεύδον
eos oculis fignificant :nec mentiun- ται αἱ αἰσθήσεις ἀλλήλας · κοινὴ γὰρ ἡ
tur fenfus inter fe inuicem : com- ζημία τε ψεύδες . κ5'.25) Οργίζεθε, »
mune fiquidem damnum eft men-
dacii. 36. Irafcimini: Hic ponen- Ενταῦθα ὑποτικτέον . „Καὶ μὴ ἁμαρ-
dum eft incifum . Et nolite peccare . φτάνετε. Σύμμετρα τῇ་ φύσει νομοθέ
Ea ftatuit , quæ commoderata funt τε οἶδε γὰρ ὡς ἐκ ἀεὶ φέρει γενναίως ὁ
naturæ. Sciebat enim rationem λογισμὸς τῇ πάθος τὴν προσβολήν.
nonfemper forti animoferre per. παρεγγυᾷ τοίνυν λύειν ὅτι τάχιτα τὴν
turbationum impetum. Iubet ergo
vt iram foluant quam citiffime . ὀργήν. τέτο γὰρ ἐπάγει. 926 ) Ὁ ἥλιος
Hocenim fubiungit. Sol non occi- μὴ ἐπιδυέτω ἐπὶ τῷ παροργισμῷ ὑ
dat fuper iracundiam veftram . Ivæ » μῶν. Μέτρον ἔδωκε τῷ θυμῷ τῆς ἡ
menfuram dedit menfuram diei. μέρας τὸ μέτρον. ὑφορᾶται γὰρ μὴ νύ
Veretur enim ne noctu quiefcens κτως ἡσυχάζων ὁ λογισμὸς ἐπιτάνῃ τὴν
cogitatioquoquemachinas
diaboli morbum augeat. nouit.
Sed et νόσον. οἶδε δὲκαὶ τῷ διαβόλετας
μηχα
Vnde fubiunxit : 27. Nolite lo, νάς ὅθεν ἐπήγαγε˙ κζ' . Μήτεδίδετό
cum dare diabolo . Poftquam huic υπον τῷ διαβόλῳ . Οὕτω κα]άλληλον τῷ
morbo conueniens medicamentum πάθει τέτῳ προσενεγκὼν φάρμακον ,
1
præbuit, tranfit ad alterum . εἰς ἕτερονμεταβαίνει. κή . Ὁ κλέπτων
28. Qui furabatur , iamnon fure· μηκέτι κλεπέτω , μᾶλλον δὲ κοπιάτω
tur : magis autem laboret operan-
do manibus fuis quod bonum eft , vt πἐργαζόμενος τὸ ἀγαθὸν τοῖς ἰδίαις
babeatvnde tribuat neceffitatem pa- χερσὶν , ἵνα ἔχῃμεταδιδόναι τῷ χρείαν
tienti . Quoniam enim otiun ἔχοντι , Ἐπειδὴ γὰρ ἡ ἀργία ταύτην
hos præcipue vitium generat , ei διαφερόντως τὴν ἁμαρτίαν γεννᾷ , εἰκό-
τως

12 ) νοῦ . Β. 23) ἀλλήλων. Β . 24 ) τὴν ἀπὸ . Β . 25) Omnis hic verfus iisdemn ver-
his affertur in Philoth . 4. p . 8oo. Sim . 26) μὴ ἐπιδὶ ὁ ἥλο ὑμῶν, epift . 96.
 EPIST . AD
AD EPHESIOS. CAP. IV . 429

τως αὐτῇ τὴν ἀγαθὴν ἐργασίαν ἀντέ- merito oppofuit bonam operatio-
Eſt enim etiam mala ope-
ταξεν . ἔςι γὰρ καὶ πονηρὰ ἐργασία
ratio , cuius fpecies eft furrum .
ταύτης εἶδος ἡ κλοπή . παρεγγυᾷ δὲ μὴ Monet autemn ne folius ventris
μόνης ἕνεκεν τῆς γαςρὸς μετιέναι τὴν gratia operari aggrediantur , fed
ἐργασίαν , ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν χρείαν τῶν vt iis etiam qui opus habent fhc-
δεομένων . ἔτω θεραπεύσας τῶν χειρῶν τὸ currant. Poftquam affectionibus
πάθος , λατρεύει καὶ τῆς γλώσσης τὴν νό . manuum ita medicatus eft , lin-
etiam morbo 'medetur .
σον. κθ '. Πᾶς λόγος σαπρὸς ἐκ τῶ τό- 29.guæ Omnis fermo malus ex ore
„ματος ὑμῶν μὴ ἐκπορευέσθω ., Λόγος veftro non procedat. Sermo malus ,
σαπρὸς,αχρολογία , λοιδορία , συκοφαν . ( fiue putridus ) , turpis fermno ,
τία , βλασφημία , ψευδολογία ป , καὶ τὰ malediëtum , calumnia , blafphe-
τέτοις προσόμοια . ᾿Αλλ᾽ εἴ τις αγα- mis , mendacium , et quæ funt
his finilia . Sed fi quis bonus.
ηθός. Καὶ τῦτον δὲ εἰς καιρὸν προσ-
Quin hunc etiam iubet opportu
Φέρειν κελεύει˙ τῦτο γὰρ ἐπήγαγε ne proferre . Hoc enim fubiunxit :
» Πρὸς οἰκοδομὴν τῆς χρείας , ἵνα δῷ χά- Ad adificationem neceffitatis, ut des
„ριν τοῖς ἀκέεσι. „" Χάριν δὲ τὴν θυμη- gratiam audientibus . Gratiam au-
δίαν ἐκάλεσε˙ τουτέσιν , ἵνα φανῆ δε tein vocauit iucunditatem , hoc
κτὸς τοῖς ἀκέεσι. 9 λ .Καὶ μὴ λυπῆτε eft , vt fit acceptus iis qui audiunt.
„τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον τῷ Θεῷ , ἐν ᾧ 30. Et nolite contriftare Spiritum
fanétum Dei , in quo fignati eftis
*
᾽ἐσφραγίθητε εἰς ἡμέραν ἀπολυτρώ- *in diem redemptionis . " Contri. *
9σεως . Λυπεῖ δὲ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ftant autem Spiritum fanctum quæ
τῶν εἰρημένων τὰ ἐναντία , ὁ παράνομος diatis funt contraria , vita nempe
βίος . διὰ δὲ τοῦ παναγίου πνεύματος fcelerata . Per fanatiffimum autem
θεῖον ἀπεφάνθημεν ποίμνιον . „ λά .Πᾶ . Spiritum grex diuinus effecti fu-
mus. 31. Omnis amaritudo, et ira ,
9σα πικρία , καὶ θυμὸς, καὶ ὀργὴ , καὶ et indignatio , et clamor , et blafphe-
„ κραυγὴ , καὶβλασφημία ἀρθήτω ἀφ᾿ mia tollatur a vobis , cum omni
πὑμῶν, σὺν πάσῃ κακία . Πάντα τέδε malitia . Vniuerfum huius affe-
τῇ πάθες τὸν ἐσμὸν πρόῤῥιζον ἀνασπᾶ âtionis examnen radicitus euellere
12 conuenit. 32. Eftote autem in-
σαι προσήκει . ηλβ '. Γίνεσθε δὲ εἰς ἀλ
vicem benigni , mifericordes , do-
„ λήλες χρηςοὶ, εὔσπλαγχνοι , χαριζό . nantes ' inuicem , ficut et Deus in
5»μένοι ἑαυτοῖς , καθώς και ο Θεός έχα- Chrifto donauit nobis . Mutuos
ωρίσατο ἡμῖν . „ Τὰ ἀλλήλων ἐλατώ . inuicemn defe & tus et delifta fufti-
imi
ματα φέρετε , καὶ μιμήσασθε τὸν τῶν nete : et vniuerforum Deum
tainini ,
ὅλων Θεὸν , ὅς διὰ τῷ δεσπότε Χριςε num qui per Chriftum Domi
dedit nobis remiffionem
τῶν παμπόλλων ἡμῖν ἁμαρτημάτων τὴν omniuin peccatorum
.
ἄφεσιν δέδωκε .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . CAPVT V.

I. ergo imitatores Dei,ficup

‫ نهرو‬Tivede ν av punta) Të Dee, wert.
» κνα ἀγαπητά . η Υἱοθεσίας E fili charifimi. Adoptionem
accepiftis , Deum patrem appella-
ἠξιώθητε , πατέρα τὸν Θεὸν ὀνομάζε · tis imitam
τiς : ini ergo cognationem .
τε ζηλώσατε τοιγαρὲν τὴν συγγένειαν , 2. E
 (430 B. THEODORETI INTERPRET.

2. Et ambulate in dilectione , ficut » Β΄. Καὶ περιπατεῖτε ἐν ἀγάπη , καθώς

et Chriftus dilexit nos , et tradi-
dit femetipfum pro nobis oblatio » και ο Χρισὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς, καὶ παρ-
nem et boftiam Deo in odorem »" έδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν προσφορὰν
fuauitatis. Hic quoque often . y‫ لا‬καὶ θυσίαν τῷΘεῷ εἰς ὀσμὴν εὐωδίας . ""
dit Patris et Filii æqualitatem . Ἔδειξε κανταῦθα τῷ πατέρος καὶ τῷ
Deum enimimitari cum iufis- υἱξ τὴν ἰσότητα . μιμήσασθαι γὰρ τὸν
fet , idem etiam præcepit de Fi- Θεὸν παρακελευσάμενος , τὸ αὐτὸ καὶ
lio : et quemadmodum de Patre
dixit, eum nobis donale , τα ita περὶ τῷ υἱῷ παρηγγύησε · καὶ ὥσπερ
etiam de Chrifto , eum nos di. ἔφη περὶ τῇ πατέρος , ὅτι ἐχαρίσατο
lexiffe , et feipfum pro nobis ἡμῖν , ὅτω καὶ περὶ τῷ Χρισὃ ὅτι ἠγά-
tradidiffe . Non enim neceffita πήσεν ἡμᾶς , καὶ παρέδωκεν ἑαυτὸν ὑπὲρ
te velut feruus aliquis obediuit , ἡμῶν, ἐ γὰρ ἀνάγκῃ καθάπες τις δε
fed feipfum fua fponte pro no- λος υπήκεσεν , ἀλλ᾽ ἑκὼν ἑαυτὸν ὑπὲρ
bis tradidit . Oblationem autein
et boftiam in odorem fuauitatis , ἡμῶν παρέδωκε . τὸ δὲ θυσίαν καὶ προσ
clarum eft eam de corpore di φορὰν εἰς ὀσμὴν εὐωδίας δῆλον ὅτι περὶ
cere. Id enim cruci afixum eft. τg σώματος λέγει · τῦτο γὰρ τῷ ταυ
3. Fornicatio autem , et omnis im- ρῷ προσηλώθη . ηγ . Πορνεία δὲ καὶ
munditia , aut auaritia , no-
minetur in vobis , ficut decet fm . 11) πᾶσα ἀκαθαρσία , 2
3 )) η πλεονεξία ,
fan-
Etos . Quam exfecranda fint m3 ) μηδὲ ὀνομαζέσθω ἐν ὑμῖν , καθὼς
* ifta , fatis oftendit , cuin ipfas » πρέπει αγίοις. η„ Ἱκανῶς τὸ μυσαρὸν
torum appellationes e memoria τῶν εἰρημένων ὑπέδειξε , καὶ αὐτὰς αὐ
extrudi iuffit. 4. Aut turpitu . τῶν προσηγορίας τῆς μνήμης ἐξορίσαι
do , aut ftultiloquium , aut fcurri κελεύσας . δ '. Καὶ αἰσχρότης , καὶ μως
litas , qua ad rem non pertinent : ‫اد‬
fed magis gratiarum actio. Α ωρολογία , ἢ εὐτραπελία , τὰ ἐκ ἀνή
A
piorum cætu immoderatum etiam » κοντα , ἀλλὰ μᾶλλον εὐχαρισία . Ἐξ-
vifum expellit : hunc enim parit ελαύνει τε συλλόγὲ τῶν εὐσεβῶν καὶ
ftultiloquium et dicacitas. 5.Hoc τὴν ἀμετρίαν τε γέλωτος . τῷτον γὰρ
autem fcitote , quod omnis forni- ή μωρολογία καὶ ἡ εὐτραπελία τίκτε .
cator , aut immundus , aut quarus, έ . 4 ) Τέτο γάρ ἐξε γινώσκοντες , ὅτι
* qui * eft · idolorum feruus , non
babet hereditatem in regno Chri. υπᾶς πόρνος , ἢ ἀκάθαρτος , ἢ πλεονέ
fti et Dei . Hoc ipfam dixit ηκτης , ὅς ἐςιν εἰδωλολάτρης , ἐκ2 ἔχει
in epiftola ad Corinthios. Ido . κ κληρονομίαν 5) ἐν τῇ βασιλείᾳ τῇ 2 Χρι-
lorum autem cultum appella. 958 καὶ Θεῷ . „9 Τοῦτο καὶ ἐν τῇ πρὸς
vit auaritiam iuxta Domi.
Κορινθίες ἐπιςολῇ . εἰδωλολατρείαν δὲ
ni vocem . Nemo enim , in
τὴν πλεονεξίαν ἐκάλεσε , κατὰ τὴν τῶ
quita) , poteft duobus dominis Κυρίε φωνήν . εδεὶς γὰρ, ἔφη , δύναται
feruire ,. et , Non poteftis Deo δυσὶ κυρίοις δελεύειν,9 καὶ , 8 δύνασθε Θεῷ
δελεύειν

1) nära omiffum hæret . fab . 5, 27. et ferim . 12. p. 675. Sim . 2 ) ἢ πλεονεξία ab-
eft ab vtroque citato loco. 3 ) μὴ habet 1. c. ferm . 12. 4) Hunc verfuni
commemorat etiam hæret. fab . 5, 27. 5) Hæc ἐν Θεğ funt etiam epift .
146. p . 1034. Sirm ,
a ) Matth . 6 , 24.
 EPIST . AD EPHESIOS. CAP . V.
431
δελεύειν καὶ μαμμωνο . „ ς . Μηδεὶς ἡ- feruire et mammonæ , 6. Nemo
5 μᾶς ἐξαπατάτω κενοῖς λόγοις · διὰ τοὺς feducat inanibus verbis : pro-
κταῦτα γὰρ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τῷ Θεῷ pter huc enim venit ira Dei fu-
per filios diffidentia. Quoniam
ἐπὶ τὸς υἱὲς τῆς ἀπαθείας . Ἐπειδὴ enim qui græca dogmata feque-
- γαρ οἱ τοῖς ἑλληνικοῖς ἑπόμενοι δόγμα- bantur , hæc omnia faciebant ,
σι τέτων ἕκασον ἔδρων, παρακελεύεται præcepit ne illis animum adhi
μὴ προσέχειν ἐκείνοις , ὡς τῆς τῷ Θεῷ beant, quod Dei iuftitia impro-
bitatis
δίκης ἐπιφερομένης τοῖς τῆς πονηρίας tite operariis
ergo efici immineat 7. No-
participes. eorum .
ἐργάταις . „ ζ΄. Μὴ ἦν γίνεσθε συμμέτο- Eorum nempe qui in impieta-
ήχοι αὐτῶν . Τετέςι, τῶν τῇ δυσσε · tisferuitutem redaei funt. 8. Era.
βεία δεδελωμένων . ή . Ητε γάρ ποτε tis enim aliquando tenebra , nunc
η σκότος , νῦν δὲ φῶςἐν Κυρίῳ . Τῷ γὰς autem luxin Domino . Eftis enim
θείῳ φωτὶ κατηυγάθητε . „9 Ως τέκνα lucediuina illuminati. Vt filii
lucis ambulate. Quoniam eos
ἡφωτὸς περιπατᾶτε. Ἐπειδὴ φῶς lucem appellauit , vera autem lux
αὐτὲς προσηγόρευσε , φῶς δὲ ἀληθινὸν vocatus eft Dominus , appellauit
ὁ Κύριος κέκληται , φωτὸς αὐτὲς προσ- eos filios Incis . 9. Fructus
ηγόρευσε τέκνα . κθ'. Ὁ γὰρ καρπὸς τῇ enim lucis eft in omni bonitate 1
ἡ πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ , καὶ et iuftitia , et veritate. Qui eft
fancti fpiritus particeps " ferat
» δικαιοσύνη , καὶ ἀληθείᾳ . Ὁ τέ παν- fructus fpiritus
. 10. Proban-
αγίε μετέχων πνεύματος τὸς τῷ πνεύ tes quid fit beneplacitum Deo.
ματος φερέτω καςπές . 2εί. Δοκιμάζον . Et rationis eftis participes , et
» τες· τί ἐςιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ . » Και fanctiffimi Spiritus gratiam ac-
λόγο μετέχετε, καὶ τῷ παναγίε πνεύ . cepiftis : facile ergo poteritis di-
ματος τὴν χάριν ἐδέξαδε · ξαδίως τοί. ceant. 11. Etm nolite
iudicare , quæna Domin o pla
communi-
νυν τὰ ἀρέσκοντα τῷ Θεῷ διαγνῶναι care operibus infructuofis tenebra-
δυνήσεσθε . ια . Καὶ μὴ συγκοινωνᾶτε
rum , magis autem redarguite .
ὑτοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τῇ σκέτες , n . Quæ enim in occulto fiunt ab
9 μᾶλλον δὲ
καὶ ἐλέγχετε. ιβ '. Τὰ γὰρ ipfis, turpe eft et dicere . 3. Omnia
εκρυφῆ γινόμενα ὑπ ' αὐτῶν αἰχρόν ἐξι autem quæ arguuntur , a lumine
man fiftantur . Omne enim quod
” καὶ λέγειν . ιγ΄. Τὰ δὲ πάνταἐλεγχό manifeftat lumen Vocauit
eft.
5ἢ μενα ὑπὸ τῷ φωτὸς φανερῶται , τᾶν eos lucem , et filios lucis: lux au-
" δὲ τὸ φανερέμενον φῶς ἐςί. , Ἐκάλε-
tem arguit ea , quæ celantur in
σεν αὐτὲς φῶς , και τέκνα φωτός˙ τὸ tenebris . Eis itaque præcipit ,
δὲ φῶς ἐλέγχει τὰ ἐν τῷ σκότει κρυ . non folum vt fugiant illorum
πλόμενα . παρεγγιᾷ τοίνυν αὐτοῖς , μὴ congreffionem , fed vt eorum
μόνον φεύγειν αὐτῶν τὴν συνεσίαν, αλ . etiam improbitatem arguant.
λὰ καὶ ἐλέγχειν τὴν πονηρίαν . „ ιδ '. Διὸ 14. Propter quod dicit , Sur-
» λέγει, ἔγειται ὁ καθεύθων , καὶ ἀνάτα ge qui dormis et exfurge a
η ἐκ τῶν νεκρῶν , καὶ 6) ἐπιφαύσει σοι ὁ mortuis > er illuminabit te
Chriftus .

6 ) Herneto videtur Theodoretus legiffe , ἐπιψαύσει (σε ). Recte . Nam alte-

ram a textu diuerfam lectionem iniÇavosi demum commemorat et probat in
interpretatione .
 B. THEODORETI INTERPRET .
432

Chriftus. Nonnulla autem exem . , Χριςός . Ἔνια δὲ τῶν ἀντιγράφων

plaria habent , illuminabit te Chri- ἐπιφαύσει σοι ὁ Χρισὸς ἔχει , καὶ τῦτο
ftus , quod eorum quæ dicta funt
confequentia maxime conuenit , μάλιςα τῇ ἀκολουθία τῶν εἰρημένων
Qui enim focordiam ,tanquam πρόσφορον. ὁ γὰρ τὴν ῥαθυμίαν καθά
fomnum deponit , dominicæ * lu περ ὕπνον ἀποτιθέμενος δέχεται τῷ δε
cis radium fufcipit. Scindum σποτικῷ φωτὸς τὴν ἀκτῖνα . ἰξέον μέν
eft autem fcripturæ non effe Tol, ὡς ἐ γραφική ἐςιν αὐτὴ μαρτυρία .
hoc teftimonium .
enim in diuina . fcriptura pof . ἐδαμῶ γὰρ αὐτὴν παρὰ τῇ θεία γρα-
tum inuenimus. Quidam autem φῇ κειμένην εὑρίσκομεν . τινὲς δὲ τῶν ἑρα
interpretes dixerunt , nonnullos μηνευτῶν ἔφασαν πνευματικῆς χάριτος
qui fpiritalem gratiam accepe- ἀξιωθένταςτινὰς ψαλμὲς συγγράψαι
rant ,pfalmos compofuiffe : et καὶ τῷτο αἰνίτεθαι τὸν θεῖον ἀπόςολον
diuinum apoftolum id innuere ἐν τῇ πρὸς Κορινθίες ἐπιτολῇ, ἕκαςος
in 1 epiftola ad Corinthios a ) , ιέ. Βλέπετε ἐν
Vnusquisque veftrum habet pal᾽ ὑμῶν ψαλμὸν ἔχει .
mum. 15. Videte itaque fra- υπῶς ἀκριβῶς περιπατᾶτε, μὴ ὡς ἄσε
tres , quomodo caute ambuletis , » φοι , ις . Αλλ᾿ ὡς σοφοὶ, ἐξαγοραζό
non quafi infipientes , 16. Sed vt »μενοι τὸν καιρὸν , ὅτι αἱ ἡμέραι πονη
fapientes : redimentes tempus, quon . ροί εισι , Πονηρὰς ἡμέρας , ἐκ αὐτὸν
iam dies mali funt. Malos dies
vocat , non ipfum tempus ; cu- καλῶ τὸνχρόνον, ποίαν γὰρ ἂν χοίη που
iusmodi enim malitiain habeat νηρίαν ὁ χρόνος ; ἀλλὰ τὴν ἐν αὐταῖς
tempus ? fed nequitiam quæ in τολμωμένην κακίαν. διὰ τῦτο καὶ εἶπεν
eis perpetratur . Et ideo dixit , ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρὸν , τετέςιν , ἐκ
redimentes tempus , hoc eft , Tem . ἔξινὑμέτερος˙ πάροικοι γάρ ἐτε καὶ παρ
pus non eft veftrum : inquilini επίδημοι. φέρετε τοίνυν γενναίως τὰ
enim eftis , et peregrini . Quæ
ergo vobis accidunt aduerfa fer. προσπίπλον τα λυπηρά , και χρήσασθε
te fortiter : et præfenti tempore vt eἰς δέον τῷ παρόντικαιρῷ . ιζ '. Διατε
par eft vtimini. 17. Propterea , το μὴ γίνεσθε ἄφρονες , ἀλλὰ συνιέντες
nolite fieri imprudentes , fed intelli;, τί τὸ θέλημα τε Κυρίε . 1π ᾿Ανοίας

gentes
Eft enim fit voluntas
quæextremæ Domini,
dementiæ, non γὰρ ἐχάτης , τὸ μη
μὴ διὰ 1) πάντα θα
in omnibus colere Dominum qui ραπεύειν τὸν σεσωκότα Δεσπότην .
te feruauit. 18. Et nolite in- γιή . Καὶ μὴ μεθύσκεθε οἴνῳ , εν
ἐν ω
ᾧ ἐξιν
ebriari vino , in quo eft luxuria , yἀσωτία , ἀλλὰ πληρᾶσθε ἐν πνεύματι,
fed implemini fpiritu , 19. Loquen- 110΄. Λαλῶντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς , καὶ
tes vobismetipfis in palmis , et hy: 5 ὕμνοις, καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς , ᾄδον-
2
unis , et canticis fpiritualibus , can-
tantes et pfallentes incordibus vcftris » τες και ψάλλοντες ἐν τῇ καρδία ὑμῶν
Domino . Damnofa ebrietate eie- »τῷ Κυρίῳ . Τὴν μέθην ἐκβάλλων τὴν
fta , in eius locum fpiritalem repo . ἐπιβλαβῆ ,τὴν πνευματικὴν ἀντεισή
fuit . Hoc enim eft quod dixit , γαγε . τοῦτο γὰρ εἶπε , πληρᾶσθε ἐν
Implemini fpiritu , Deumn fcilicet πνεύματι , ἀντὶ τοῦ , τὸν Θεὸν ἐνδελε
perpetuo laudantes, et invos ipfos χῶς ὑμνοῦντες , καὶ πρὸς ἑαυτοὺς
intenti, et cogitatione femper ex-
νεύοντες , καὶ τὸν λογισμὸν ἀεὶ διε
yes
2 ) πάντων . Β .
a) 1 Cor. 14, 26.
 EPIST . AD EPHESIOS . CAP. V.
433

γείροντες . τῇ καρδίᾳ γὰρ ψάλλει ὁ μὴ citantes . Corde enim canit , qui

μόνον τὴν γλῶταν κινῶν , ἀλλὰ καὶ τὸν non
etiamfolum
mentelinguam mouet , Ted
m excitat ad eorum
νῶν εἰς τὴν τῶν λεγομένων κατανόησιν quæ dicuntur intelligentiam .
διεγείρων. » κ . Εὐχαρισῶντες πάντοτε Gratias - agentes femper pro
κὑπὲρ πάντων 8 )ἐν ὀνόματι τε Κυρίε - omnibus , in nomine Domini noftri
ἡμῶν Ἰησε Χρι58 τῷ Θεῷ καὶ Πατρί , Iefu Chrifti Deo et Patri. Non
Οὐ γὰρ μόνον ὑπὲρ ἑαυτῶν προσήκει ὑ- dare oporter
enim Deum pro fe
Lenefaé tant
torem fedlau-
, um et-
μνεῖν τὸν εὐεργέτην Θεόν , ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ .
· iam pro omnibus qui beneficium
πάντων τῶν τῆς εὐεργεσίας μετειληχό- acceperunt. Hoc autem facere
των. προσήκει δὲ τῷτο ποιεῖν μεμνημένες conuenit, nemores femper Chri-
ἀεὶ τῷ σεσωκότος ἡμᾶς Χριζε . κα . Ὑ- fti qui nos feruauit. 21. Sabiea
υποτασσόμενοι ἀλλήλοις ἐν φόβῳ Θεğ , fti inuicem in timore Chrifti.
Οὐ γὰρ τοῖς παρανομεῖν κελεύεσιν ὑπο- Non enim oportet eisfubiici qui
inique agere præcipiunt : fed iis
τάσσεθαι δεῖ , ἀλλὰ τοῖς εὐσεβεία συ- qui in pietate vitam agunt. Et
ζῶσι. καὶ ἐπειδὴ κοινὴν τὴν περὶ τῆς quia de fubiectione legem
tulit
· ὑποταγῆς νομοθεσίαν προσήνεγκε , κατ᾽ communem, per fingulas fpe-
- εἶδος λοιπὸν παραινεῖ τὰ κατάλληλα . cies deinceps fuadet quæ funt
" εκβ '. Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν. 22. Mulieres vi-
c/ ὑ- conuenientig.
· ποτασσέθωσαν
. ὡςτῷ Κυρίῳ · κγ '. Ὅτι νis fuis fubdita fint ficut Damnino :
· 5ὁ ἀνήρ ἐςι κεφαλὴ τῆς γυναικὸς , ὡς 23. Quoniam vir caput eft mulieris ,
καὶ ὁ Χρισὸς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας , ficut Chriftus caput eft ecclefia , et
* καὶ αὐτός ἐξι σωτὴς τοῦ σώματος, ipfe eft faluator corporis. Ad-
Σοφῶς ἄγαν ὁ θεῖος ἀπόςολος τέθεικε modum fapienter pofuit exem-
plum diuinus apoftolus . Ido-
τὸ παράδειγμα . ἱκανὸν γὰρ καὶ τὰς γυ
neum enim eft quod efficiat vt
ναῖκας αἰδεῖσθαι τὰς ἄνδρας παρασκευ-
vxore s maritosreuereantur ,quod-
ἆσαι , καὶ τοῖς ἀνδράσι περὶ τὰς ἰδίας
"" que maritis erga vxores beneuo
γυναῖκας φιλοςοργίαν ἐνθῆναι . κδ'. Ἀλλ᾿~ lentiam iniiciat. 24. Sed ficut
ὥσπερ ἡ ἐκκλησία ὑποτάσσεται τῷ ecclefia fubie&ta
eft Chrifto , τα
» Χρισῷ , οὕτω καὶ αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις et mulieres viris fuis in omnibus.
ανδράσιν ἐν παντί. Ωςεὐσεβέσι νομο- Adiecit , in omnibus , tamquam
· θετῶν , προστέθεικε τὸ ἐν παντί. ὅτι piis legem ferens. Quod enim
· γὰρ εὐσεβέσι νομοθετε , δηλοῖ τὸ πα- piis legem ferat , exemplum
ράδειγμα . ἐδεὶς δὲ τῶν τῆς εὐσεβείας indicat. Nullus autem pjera-
τροφίμων τὰ οἰκεῖα προτίθησι τῷ Θεοῦ . tis alumnus fua Deo antepo-
κέ . 9 )Οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναί. nit. 25. Viri diligite vxo-
ἥκας 1ο )ἑαυτῶν ,καθὼς καὶ ὁ Χρισὸς ἠ- res veftras , ficut et Chriftus
αγάπησε τὴν ἐκκλησίαν , καὶ ἑαυτὸν dilexit ecclefiam , et feipfum tra-
26. Vt illam
υπαρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς , κς'.Ἵνα αὐτὴν didit pro ea ,
fantis

8 ) ὑμῶν addit epift . 146. p.ro4o . Sirm . 9 ) Οἱ ἄνδρες ---- ἐκκλησίαν exhibet etiam
ad Cant 6 , I. 1o) ὑμῶν eft in epift . 146. p . 1037. Sirin .

B. Theod . Tom . III . Ee

 ETI ET
B. THEODOR INTERPR .
434

fandtificaret , mundans lauacro a.. αγιάση , καθαρίσας τῷ λουτρῷ τῷ

quæ in verbo , 27. Vt exhibe ,δατος ἐν ξήματι, κζ'. Ἵνα παρατήσῃ
ret ipfam fibi gloriofam ecclefiam , 1) αὐτὴν ἑαυτῷ ἔνδοξον τὴν ἐκκλησίαν ,
non habentem maculam, aut ru- \
gam , aut aliquid buiusmodi , fed μὴ ἔχουσαν σπῖλον, ἢ ξυτίδα , ἤ τι τῶν
vt fit fanita et immaculata . τοιούτων ,ἀλλ᾿ ἵνα ῇ ἁγία καὶ ἄμωμος .
28. Ita et viri debent diligere „κή. Οὕτως ὀφάλουσιν οἱ ἄνδρες αγα-
vxores fuas , vt corpora fua . υπᾶν τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας , ὡς τὰ ἑαυ
Domini curam imitamini , et
ητῶν σώματα . Τὴν δεσποτικὴν μιμή .
quam ipfe oftendit in ecclefiam , σαθε κηδεμονίαν , καὶ ἥνπερ αὐτὸς περὶ
eandem vos de coniugibus ha-
bete. Chriftus enim Doninus τὴν ἐκκλησίαν ἐπεδείξατο , ταύτην ὑμεῖς
pro fua fponfa nec mori recufa . ποιεῖσθε τῶν ὁμοζύγων. ὁ γὰρ Δεσπότης
uit , vt eam enundaret et cla . Χρισὸς οὐδὲ ἀποθανεῖν ὑπὲρ τῆς αὐτοῦ
ram redderet , eique vetus fe παρητήσατο νύμφης , ὥτεαὐτὴν ἐκκας
nium abraderet , ab omnnique θᾶραι , καὶ λαμπρὰν ἀποφῆναι , καὶ τὸ
macula liberam efficeret . Opor-
tet erga vos quoque in illas παλαιὸν αὐτῆς ἀποξύσαι γῆρας , καὶ
eandemhabere beneuolentiam , δεῖξαι μώμου παντὸς ἐλευθέραν , προσ
et tamquam propriorum corpo ήκει τοίνυν τοῦτο καὶ ἡμᾶς περὶ αὐτὰς
rum curam gerere . Illud auten , ἔχειν τὸ φίλτρον , καὶ ὡς 12 ) οἰκεε ἐπι·
Mundans lauacro aquæ in verbo ,
pro eo quod eft, In noinine μελεῖσαισώματος . τὸ δὲ καθαρίσας
2
Patris , et Filii , et Spiritus fan τῷ λουτρῷ τῷ ὕδατος ἐν ξήματι , ἀντὶ
‫اد‬
di Qui juam uxorem diligit , τ8 , εἰς ὄνομα πατέρος , καὶ υἱδ , και
feipfum diligit. 29. Nemo enim γίg πνεύματος . Ὁ ἀγαπῶν τὴν ἑαυτῶ
vnquam carnem fuam odio habuit: γυναῖκα ἑαυτὸν ἀγαπᾷ . κθ'. Οὐδεὶς
fed nutrit
aliquod membet fouet
rum eam.
ini aliquem υγάς ποτε τὴν ἑαυτῷ σάρκα ἐμίσησεν ,
1 morbum inciderit , non refeca- πολλ᾽ ἐκτρέφει καὶ θάλπειαὐτήν. Καν
mus , fed ei medicinamn adhi τι πάθος περί τι γένηται τῶν μελῶν2,
bemus: ita , inquit, vos etiam οὐκἀποκόπλομεν, ἀλλὰ θεραπεύομεν τῷ
oportet vxorum veftrarum curam το οὕτω καὶ ὑμᾶς , φησι, προσήκει
gerete. Sicut Chriftus ecclefiam . προμηθεῖσθαι τῶν γυναικῶν · » Καθώς
Nutriens ipfam , et fouens , et
fuum ei dans corpus et fangui » και ὁ Χρισὸς τὴν ἐκκλησίαν. Εκτρέ
nem . 30. Quia membra fu . Φων αὐτὴν καὶ θάλπων , καὶ τὸ οἰκεῖον
mus corporis eius , de carne "αὐτῇ σῶμα καὶ αἷμα προσφέρων .
eius et de offibus eius. * Sic. λ '. Ὅτι μέλη ἐσμὲν τῷ σώματος αὐτῷ ,
*at
ut enim Eua ex Adamo for „ ἐκ τῆς σαρκὸς αὐτε , καὶ ἐκ τῶν ὀξέων
mnata eft , ita nos ex Chrifto αὐτ8 , Καθάπερ γὰρ ἡ Εὔα ἐκ τοῦ
Domino. Cum eo enim
in ᾿Αδὰμ ἐπλάσθη , οὕτως ἡμᾶς ἐκ τῶ Δε
baptifino confepelimur , et σπότε Χρισδ˙ συναπλόμεθα γὰρ αὐτῷ
vna cum eo reiurgimus , et cor· ἐν τῷ βαπλίσματι , και συνάνιςάμεθα ,
pus eius comedimus , et fangui καὶ τὸ σῶμα αὐτῷ ἐσθίομεν , καὶ τὸ αἷ
μα

II ) αὐτὸς habet ad Cant. 4 , 7. vbi cetera huius verfus cum textu noftro confen-
tiunt. 12) οἰκείων και σωμάτων. Β .
 EPIST . AD EPHESIOS . CAP . V. 435
Reuocat autem
μὰ αὐτῷ πίνομεν. ἀναμιμνήσκει δὲ ἡ- nem bibinus.
μᾶς καὶ τῶν περὶ τῆς γυναικὸς εἰρημέ . nobis in memorian etiam ea quæ
de vxore dicta funt. 31. a ) Pro-
νων . λα . 13) ᾿Αντὶ τέτου γὰρ καταλά · pter boc relinquet homo patrem
υψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτῷ , καὶ τὴν fuum , et matrem fuam , et adhae-
ωμητέρα αὐτοῦ , καὶ προσκολληθήσεται ribit vxori fua , et erunt duo in
Unam. Reuerere pri-
υπρὸς τὴν γυναῖκα αὐτῇ , καὶ ἔσονται carnem
καὶ δύο εἰς σάρκα μίαν . Τὸν πρῶτον mam legem , quæ poft mulie
αιδέσθητι νόμον , ὃς μετὰ τὴντῆς γυναι- ris creationem lata eft , et in ho-
minum natura coaluit .
Qui e-
κὸς δημιεργίαν ἐτέθη , καὶ τῇ φύσει τῶν nin matrimonium contrahit , pa-
ἀνθρώπων ἐμπέπηγε . τοὺς γὰρ γεγεν · rentibus reliftis , vxori coniun-
νηκότας καταλιμπάνων ὁ γάμῳ προσ . gitur , et tanta fit coniun &tio ,
ομιλῶν , τῇ γυναικὶ συνάπτεται , καὶ vt duo vra caro exiftimentur .
τοσαύτη συνάφεια γίνεται , ὥσε μίαν Teftisque eft fructus matrino-
Vnus enim paruulus ex
σάρκα τες δύο νομίζεσθαι καὶ μάρτυς ambobus nafcitur. Diuinus por-
1
τῷ γάμε καρπός · ἓν γὰρ παιδίον ἐξ το apoftolus recitata lege ma-
ὁ τε
ἀμφοτέρων γεννᾶται.2 ὁ μέντοι θεῖος οὖ- trimonii , oftendit eam in fpiri-
πόςολος ἀναγνοὺς τῷ γάμου τὸν νόμον2, talibus quoque nuptiis elucere ,
δείκνυσιν αὐτὸν καὶ ἐν τῷ πνευματικῳ et vociferatur : 32. Sacranien
tum hoc magnum eft , ego aurem
διαλάμπειν γάμῳ ,καὶ βαλβ '. Τὸ
dico in Chriftum . et ccclefiam
μυςήριον τοῦτο μέγα ἐςὶν , ἐγὼ δὲ λέ- Iple enim fuperno patre reiitto ,
υγῳ εἰς Χρισὸν , καὶ εἰς τὴνἐκκλησίαν. coniun &tus eft ecclefiæ : relin-
Καὶ γὰρ αὐτὸς τὸν ἄνω πατέρα κατα- quere autem vifus eft ratione
λιπῶν , τῇ ἐκκλησία συνήφθη , καταλιμ . fufcepta humanitatis . Separari
πάνειν δὲ ἔδοξε τῷ τῆς ἐνανθρωπήσεως enimvt Deus a Deo non poteft ,
vt qui et ipfe alienam a circum-
λόγῳ . αχώρισος γὰρ ὡςΘεὸςΘεῖ, ἅτε fcriptionenaturam habeat. 33. Ve-
δὴ καὶ αὐτὸς ἀπεξίγραφον ἔχων τὴν rumtamen et vos finguli vnusquis-
Φύσιν. λγ . Πλὴν καὶ ὑμᾶς οἱ καθ᾿ ἕνα que uxorem fuam ficut feipfum di-
vxor autem timeat virum
δέκαςος τὴν ἑαυτῶ γυναῖκα
. οὕτως ἀγα- ligat :
επάτω ὡς ἑαυτόν · ἡη δὲ γυνὴ ἵνα φοβη . Chriftum et omnino
Non ecclefiam, inquit
nuptia ,

5ται τὸν ἄνδρα . Οὐ παντελῶς , Φησιν, lem legem transtuli. Nam et

εἰς τὸν Χρισὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίαν legi fubiecti eftis , et oportet ma-
τὸν γαμικὸν μετέθεικα νόμον καὶ γὰρ ritum quidein vxorem tamquam
ὑμεῖς ὑπόκεισθε τῷ νόμῳ , καὶ προσήκει corpus propriumn amare , " vxo-
autemt et amare et timere
τὸν μὲν ἄνδρα , ὡς οἰκεῖον σῶμα , τὴν rem
maritum . Hoc enim etiam lex
· γυναῖκα φιλεῖν , τὴν δὲ γυναῖκα καὶ φι- diuina præcep
it b ), Ad virum
λᾶν καὶ δεδιέναι τὸν ἄνδρα . τοῦτο γὰρ tuum conuerfio tua , et ipfe do-
καὶ ὁ θεῖος παρεκελεύσατο νόμος προς minabitur tui.
τὸν ἄνδρα σε ἡ ἀποσροφή σε , καὶ αὐ
τός σου κυριεύσει .
Ee 2 CAP.

13 ) v . pr . et 32. occurrit etiam his verbis in epift . 146. p. 1037. Sirm. , nifi quod
ibi fit : τὸν πατέρα κ . τ. μητέρα αὐτοῦ .
4) Gen. 2 , 24. b) Ïb. c. 3 , 16.
 ETI ET
B. THEODOR INTERPR .
436
CAPVT VI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5.

1. ili obedite parentibus veftris

Fili Domino : hoc enim be-
Ηin Bait Τα τέκνα ὑπακούετε τοῖς γονε
partu
Hoc
neplacitum et iuftum eft.Hoc enim πεὐάρετον καὶ δίκαιον. Τουτέςι, κατά
eft , ex lege Dei .
fubiunxit : 2. Honora patrem τὸν τῷ Θεῷ νόμον τῦτο γὰρ ἐπήγαγε .
suum , et matrem tuam 2 quod ,β ' . Τίμα τὸν πατέρα σου , και την μη-
eft mandatum primum cum pro- ητέρα σου , ἥτις ἐπὶν ἐντολὴ πρώτῃ ἐν
miffione. Sunt alia antehoc έπαγγελία . Εἰσὶν ἄλλαι πρὸ ταύτης
præcepta , fed legislator illis' ἐντολαι, ἀλλ᾽ ἐκείναις & συνέζευξεν ἐπαγ
promiffionem non adiecit. Hîc
* enim fubiunxit : * 3. Vt bene γελίαν ὁ νομοθέτης . ἐνταῦθα γὰρ ἐπή- \
fit tibi, et fis longauus fuper γαγεν ώ γ '. Ἵνα εὖ ευ σοι γένηται,καὶ ἔσῃ

terram. Oftendit diuinus apo- ,μακροχρόνιος ἐπὶ τῆς γῆς . Ἔδειξεν ὁ

ftolus ceffaffe quidem quæ erant θεῖος ἀπότολος , ὡς τὰ περιτὰ τε νό-
legis fuperuacanea , poftquam
με μετὰ τὴν τῷ νομοθέτες παρουσίαν
adfuit legislator
turaliter fed quæ
præcepta, fuerant na ἐπαύσατο , τὰ δέ γε φυσικῶς προηγο
, etiam
poft nouum teftamentum vim ρευμένα , καὶ μετὰ τὴν κοινὴν διαθήκην
fuam obtinere. 4. πατέρες
Εt vos pa- κρατε. δ'. Καὶ οἱ πατέρες μὴ παρος-
tres nolite ad iracundiam prouc- υγίζετε τὰ τέκνα ὑμῶν ., ἀλλ᾽ ἐκτρέφετε
care filios veftros , fed educate illos
in difciplina et correptione Domini. αὐτὰ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίδη
Filiis præcepit vt obediant : patri. Τοῖς παισὶν ὑπακούειν ἐκέλευσε , τοῖς
bus vt educent, et moleftia non πατράσι θεραπεύειν , καὶ μὴ λυπᾶν ,
afficiant , et præterea vt pie alant, καὶ πρὸς τέτοις εὐσεβῶς ἐκτρέφειν , καὶ
et diuina edoceant. 5. Serui τὰ θεῖα παιδεύειν . γέ. Οἱ δῆλοι ὑπακέ .

obedite dominis carnalibus cum ti- „ετε τοῖς κυρίοις κατὰ σάρκα , μετὰ φό-
more et tremore , in fimplicitate 6ου καὶ τρόμου , ἐν ἁπλότητι τῆς κας-
cordis veftri , ficut Chrifto. Sera νδίας ὑμῶν ,9 ὡς τῷ Χρισῷ . Αναγκαίως

uis etiam leges neceffario confti . και δέλοις νομοθετεί˙ πάντα γὰρ ἔχει
tuit. Omnia enim habet corpus τῆς ἐκκλησίας τὸ σῶμα , καὶ ἄνδρας καὶ
ecclefiæ , et maritos et vxores , γυναίκας , καὶ πατέρας καὶ παῖδας , καὶ
et patres et fiiios , et feruos et δέλους καὶ δεσπότας , καὶ πλουσίους
domninos , et diuites et pauperes , και πένητας , καὶ ἄρχοντας καὶ ἀρχο
et principes et fubditos . Seruis
ergo præcipit , vt quo par eft ti. μένους , παρεγγυᾷ τοίνυν τοῖς δούλοις
more dominis feruiant , et mali. μετὰ τῷ προσήκοντος δέους τῆς τῶν δε
gnitatem relinquant. Hoc enim σποτῶν ) ἔχεθαι θεραπείαςκαὶ κακοη-
dixit , in fimplicitate cordis veftri θέας ἀπηλλάχθαι. τῦτο γὰρ εἶπεν , ἐν
Adiecit auten , ficut Chrifto , eos ἁπλότητι τῆς καρδίας ὑμῶν . προστέ .
confolans , et docens propofi . θεκε dè
δὲ ,, ὡς τῷ Χρισῷ , ψυχαγωγῶν
tam effe mercedem fincere fer αὐτὸς , καὶ διδάσκων ὡς μισθὸς ἀπόκες-
uientibus. 6. Non ad oculum ται τοῖς γνησίως δουλεύουσι. ης . Μὴ
feruientes , quafi hominibus pla- κατ᾽ ὀφθαλμοδουλείαν ὡς ἀνθρωπάρε-
»σκοι ,
i) Ita B. , Sirmondi textus omiferat ἔχεθαι .
 EPIST. AD EPHESIO S. CAP. VI. 437

ἐσκοι , ἀλλ᾿ ὡς δοῦλοι τῷ Χρισε , ποιῶν · centes , fed ut ferui Chrifti , fa-
ητες τὸ θέλημα τῷ Θεῷ ἐκ ψυχῆς , cientes voluntatem Dei ex animo ,
2
» Ϛ΄. Μετ᾿ εὐνοίας δουλεύοντες τῷ2 Κα.
Κυ 7. Cum, bona
Domino et nonvoluntate feruientes
hominibus. Rur-
τρίῳ , καὶ οὐκ ἀνθρώποις. Πάλιν τὸ , fus dominis cum beneuolentia
μετ᾿ εὐνοίας τοῖς δεσπόταις δουλεύαν , feruire Domini feruitutem appel-
τοῦ Κυρίου δουλείαν͵ ἐκάλεσε , παραψυ- lauit, eos confolari ftudens. Ad
χὴν αὐτοῖς μηχανώμενος. ὀφθαλμίδε . oculum vero feruitutem appellat ,
non ex fincero corde ex-
λείαν δὲ καλεῖ , τὴν οὐκ ἐξ εἰλικρινοῦς hibetur , fed in fpeciem fimulate
καρδίας προσφερομένην θεραπείαν , ἀλ- eft. Oftendit autem et propo-
"T
λὰ τῷ χήματι κεχρωσμένην. ὑποδείκνυσι fitam mercedem . 8. Scientes
d και τον nofiram
τὸν ἀποκείμενον μισθόν . γή.Εἰδό- quoniam vnusquisque
τες ὅτι ὃ ἐάν τι ἕκαςος 3 ἡμῶν ποιήσῃ quodcumque fecerit bonum , boc
πἀγαθὸν , τῦτο κομιεῖται παρὰ τῷ Κυ- recipiet a Demino , fiue feruus ,
Oftendit dominium
υρίου , εἴτε δοῦλος ,εἴτε ἐλεύθερος. Ἔ . fue liber .
et feruitutem præfenti vita effe
δειξὲ τῷ παρόντι βίῳ περιωρισμένην τὴν circumfcriptam : poftquam vero
δουλείαν και δεσποτείαν, μετὰ δέ γε ab hac peregrinatione excefleri-
τὴν ἐντεῦθεν ἐκδημίαν , , οὐκ ἔτι δουλείας mus , non amplius feruitutis et
καὶ δεσποτείας , ἀλλ᾿ ἀρετῆς καὶ κακίας dominii , fed virtutis et vitii fu-
turam differentiam. 9. Et vos do-
ἐσομένην διαφοράν.» θ '. Καὶ οἱ κύριο το mini eadem facite illis, Nonvt fer-
αὐτὰ ποιεῖτε πρὸς αὐτές. Οὐχ ἵνα viant , fed vt lubenti animo mini-
δουλεύσωσιν , ἀλλ᾿ ἵνα εὐνοϊκῶς θεραπεύ- ftient. Hoc enim adiecit , Re-
σωσι τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν , η Ανιέντες mittentes minas. Iubet vt beni-
στὴν ἀπειλήν. Χρηςότητί φησι καὶ ἡ- gnitate et manfuetudine in eos
μερότητι κεχρῆσθαι πρὸς αὐτές. ὦτα vtantur. Deinde illos terrefacit.
Scientes quia et vefter ipforum
αὐτοὺς καὶ δεδίτζεται . Εἰδότες ὅτι καὶ Dominus eft in calis , et * ·per-*
αὑμῶν αὐτῶν ὁ Κύριός ἐςιν ἐν ἐρανοῖς , fonarum acceptio non eft apud
και προσωποληψία ἐκ ἔξι παρ᾽ αὖ eum. Qualem vis in te efte Do-
στῷ . Οἷον βέλει περὶ σὲ τὸν Δεσπότην minum , talem te exhibe in fer-
· γενέθαι , τοιοῦτος γενῶ περὶ τὸν οἰκέτην . uum . Deus quippe domini et
ferui differentiam non nouit.
οὐ γὰρ οἶδεν ὁ Θεὸς δούλου καὶ δεσπό. Omnes enim ex æquo forma-
του διαφοράν. πάντας γὰρ ὁμοίως διέ- uit. Pure autemeft admirandus
πλασέ . θαυμᾶσαι δὲ ἄξιον τὴν τῆς παρ- ordo fuafionis. Primis enim ma-
αινέσεως τάξιν . πρώτοις γὰρ ἐνομοθέ . ritis et vxoribus leges ftatuit :
τησεν ἀνδράσι καὶ γυναιξίν ·ἡγεῖται γὰρ liberorum enim procreationem
præcedit matriinonium . Deinde
τῆς παιδοποιίας ὁ γάμος . εἶτα και παι. his
filiis et parentibus : liberorum
σὶ καὶ πατράσι˙ γάμου γὰρ παιδοποιΐα enim fufceptio fructus eft ma-
καρπός. μετὰ γὰρ τὸν τόκον ὁ μὲν πα- trimonii. Poft partum enim ille
τὴς , ὁ δὲ υἱὸς ὀνομάζεται. ἐχάτην δὲ quidem pater, hic vero filius no-
τῶν οἰκετῶν καὶ δεσποτῶν τὴν συζυγίαν minatur . Vltimam autem feruo-
rum et dominorum pofuit coniu-
τέθεικεν · ἐκ περιτάσεως γὰς αὐτὴ γε- gationem :hæc enim ex euentu fa-
Ee 3 Eta

2 ) Θεῷ. Β. ' 5) ὑμῶν habebat Hervetus in libro fuo .

 TI T.
438 Β. THEODORE INTERPRÈ

Eta eft, illæ vero naturæ funt γένηται , ἐκεῖναι δὲ τοῖς τῆς φύσεως
priuilegiis honoratz. Cum illa
προνομίοις τετίμηνται, οὕτω τοίνυν ἐκεῖ .
ergo per partes fic conftituiffet ,
να νομοθετήσας κατὰ διαίρεσιν , κοινὴν
commnunem rurfus affert fuafio.
nem . 1o . De catero , fra . εἰσφέρει πάλιν παραίνεσιν. α . Τὸ λοι
tres , confortamini in Domino , et υπον , ἀδελφοί , ἐνδυναμᾶσθε ἐν Κυρίῳ ,
patentia . virtutis eius. Oinnem καὶ ἐν τῷ κράτει τῆς ἰχύος αὐτοῦ .
timorem expellite , diuinæ poten- Πᾶσαν δειλίαν ἀπώσασθε τῇ τῷ Θεοῦ
tiæ præfidio muniti. In-
duire vosarmaturam Dei , ut pof. δυνάμει φρουρέμενοι. μά .4 )Ἐνδύσασθα
fitis ftare aduerfus infidias diabo. τὴν πανοπλίαν τῷ κ )Θεῷ , πρὸς τὸ δύο
li, Qui in bellis fenfilibus παθαι ὑμᾶς εἶναι πρὸς τὰς μεθοδείας
ductores funt exercitus , nec mu- „ τε διαβόλε . Οἱ ἐν τοῖς αἰσθητοῖς sga
lieres , nec pueros , nec femio τηγῶντες πολέμοις , ἔτε γυναῖκας , ἔτε
confectos armant : Chrifti autem
Dominimilitiaductor omnibus παῖδας , ἔτε τὲς γεγηρακόταςὁπλίζε
fimiliter regalem armaturam dis. σιν᾽ ὁ δὲ τῷ Δεσπότε Χρισ8 σρατηγὸς
tribuit , hoftisque artes et do , άπασιν ὁμοίως διανέμει τὴν βασιλικὴς
los oftendit, Methodias enim παντευχίαν , καὶ τὰ τῷ πολεμίς μηχα
Vocat infidias et machinatio- νήματα δείκνυσι μεθοδείας γὰρ τὰς
•
nes . Sape enim etiam per vit- μηχανὰς ἐκάλεσε , πολλάκις γὰρ καὶ
tutis fpecies vitium adftruit : et
nonnunquam ieiunio , et oratio- διὰ τῶν τῆς ἀρετῆς εἰδῶν κατασκευάζει
2
ni , et egenorum fubuentioni , κακίαν˙ καί ἐσιν ὅτεκαὶ τῇ νητεία ,καὶ
inanem gloriam admifcet , conti- τῇ προσευχῇ , καὶ τῇ τῶν δεομένων ἐπι
nentiæque itidem arrogantia la μελείᾳ , τὴν κενὴν ἀναμίγνυσι δόξαν ,
bem afpergit . Adhæc oftendit
etiam hoftium multitudinem. καὶ μέντοι καὶ τῇ σωφροσύνῃ τῷ τύφου
12. Quoniam non eft nobis collu , τὸν μῶμον ἐντίθησι. δείκνυσι δὲ καὶ τῶν
ftatio aduerfus carnem et fangui. πολεμίων τὸ πλῆθος . β'. Ὅτι ἐκ ἔτα
nem 9 σάρκα ,
fed aduerfis principes et νἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα και σε
potefiates , aduerfus mundi refto- πάλλα πρὸς τὰς ἀρχὰς , πρὸς τὰς ἐξε
xes tenebrarum huius Jaculi , nd υσίας , πρὸς τὰς κοσμοκράτορας τε σκό
ī uerfus fpiritalia nequitia in cale-
ftibusa Erant ex fanetis ordi. 1 1785 τὸ αἰῶνος τέτε , 6 ) πρὸς τὰ πνευ
nibus mali dæmones : fed pra- υματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπερα
pter improbitatem ex illa ordi mνίοις , Ἐκ τῶν αγίων ἦσαν ταγμάτων
ne exciderunt. Habent autem οἱ πονηροὶ δαίμονες , ἀλλὰ καὶ διὰ πονη ,
nunc quoque appellationes ad ρίαν τῆς τάξεως ἐκείνης ἐξέπεσαν · ἔ
conuincendam eorum exfecran- χρυσα δὲ καὶ νῦν τὰς προσηγορίας εἰς
dam malitiam . Nominauit au-
tem eos mundi principes , non ἔλεγχον τῆς βδελυρίας . κοσμοκράτορας
qual huncaDeo principatum ac δὲ αὐτὲς ὠνόμασεν , οὐχ ὡς παρὰ τοῦ
ceperint , fed quod qui viuunt in Θε8 τήνδε τὴν ἀρχὴν δεξαμένους , ἀλλ᾿
focordia , feruitutem fua fponte ὡς τῶν ῥαθυμία συζώντων γνώμῃ τὴν
ámplectantur, Optimum autem δουλείαν ἀσπασαμένων , ἐμιμήσατο δὲ
εξατης

4) περιθέμενοι habet in orat. p. de prouid. p . 323 , Sirm 5) πνεύματος eft 1. c .

6 ) πρὸς ἀπονηρίαs non erat in Herveti libro .
 EPIST. AD EPHESIOS. CAP. VI . 439

σρατηγὸν ἄριςον ὁ θεῖος ἀπόςολος ,ὃς imperatorem imitatus eft diuinus

ἐξελάσαι τῆς ςρατείας τὴν νωθείαν β8 . apoftolus , qui volens ab exer-
λόμενος , τὴν τῶν πολεμίων ἀνδρείαν citu * fegnitiem exigere , virtu-
Os-
ἐξηγεῖται . ὑπέδειξε δὲ καὶ τῆς νίκης τὸ rem hoftium commemorat.
κέρδος , ἵνα προθυμοτέρους τες τρατιώ . tendit vero etiam vittoriæ emo-
τας ἐργάσηται. ἐνγὰρ τοῖς ἐπουρανίοις , lumentum , vt alacriores milites
efficiat. In caleftibus , enim ait ,
φησὶ , τουτέςι περὶ τῶν οὐρανίων ταγ .
hoc eft , de caeftibus ordinibus
μάτων ἡ μάχη , ἆθλον ἡμῖν πρόκειται conte
nditur : prælii nobis pra-
τῆς παρατάξεως ἡ βασιλεία τῶν ἐρα-
2 mium proponitur regnum calo-
νῶν . υγ.7 ) Διὰ τῦτο ἀναλάβετε τὴν rum . 13. Propterca accipite
3)πανοπλίαν τῷ Θεῷ , ἵνα δυνηθῆτε αν
~
armaturam Dei , vt pofitis refifte
στιςῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ πονηρᾷ ,καὶ ἃο re in die malo , et in omnibus
υπαντα κατεργασάμενοι ςῆναι. Ἡμέ Diem malum
παρατάξεως ἡμέ.2 perf
vocatetifare.
diem pugna , a diabolo
ζαν πονηρὰν τὴν τῆς
ραν καλεῖ , ἀπὸ τὸ ἐνεργῶντος αὐτῇ qui in ea operatur nomen ei
διαβόλε τὸ ὄνομα τεθεικώς , κατ᾽ ἐκεῖνον imponens . Illo autem tempore
δὲ τὸν καιρὸν καὶ προφανῶς ἐπολεμῶν · aperte oppugnabantur , perfecu-
ia
το , διωκόμενοι καὶ ςρεβλόμενοι ,και θα tiones , et tormenta , et var
νάτων ὑπομένοντες εἴδη παντοδαπά . mortis gen era fuft inen tes .
ωιδ΄. Στῆτε ἦν περιζωσάμενοι 8) τὴν ἐκ 14. State ergo fuccinčti lum-
„ σφῦν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ . Πρῶτον τῆς bos veftros in veritate.
ἐπιθυμίας κολάζει τὴν ἀπληξίαν ἐν Caftigat primum cupiditatis ir- 1
In lumbis enim
γὰρ τῇ ὀσφύϊ διάκεινται οἱ νεφροὶ , ἐν fatiabilitatem .
ἐκείνοις δὲ ἡ τῆς ἐπιθυμίας ἐνέργεια . g . fiui funt renes : in illis autem
2- eft cupiditatis operatio. Ita et-
τω καὶ ὁ μακάριος ἔφη Δαβίδ , τὴν τῆς iam et beatusDauid deflenspecca-
μοιχείας ἁμαρτίαν ὀλοφυρόμενος , ὅτι tum adulteriia ) ,inquit , Quoniam
αἱ ψύαι με ἐπλήθησαν ἐμπαίγματα , lumbi mei impleti funt illufio-
ἀντὶ τῇ ,ἐκ εἰς δέον ἐχρησάμην τῇ ἐπι- nibus , pro eo quod eft , non
θυμίᾳ τῆς φύσεως. ὕτω καὶ περὶ τοῦ redte vfus fum cupiditate natu-
Ita etiam de Leui dixit
Λευὶὁ θεῖος ἀπότολος ἔφη , ἔτι γὰρ ἐν diuinus apoftolus 6 ) , Erat e-
τῇ ὀσφύϊ τε πατρὸς ἦν , ὅτε συνήντησεν nim adhuc in lambis patris ,
αὐτῷ ὁ Μελχισεδέκ . κελεύει τοίνυν τῇ quando ei occurrit Melchite-
ἀληθείᾳ τὴν ὀσφῦν περιζῶσαι , ἵνα τῶν dech . Iubet ergo lumbos ve-
# ritate fuccingere , vt res veras
ἀληθῶν καὶ μονίμων ἐπιθυμῶμεν πραγ- et ftabiles expetamus. Et in-
μάτων . , Καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν θώρακα futi loricam iuftitia . Ratio-
τῆς δικαιοσύνης . Τὸ ἐν τῇ καρδίᾳ λο- nis facultas , quæ eft in cor
γικὸν τῇ δικαιοσύνη καὶ Φρουρᾶ καὶ λαμ- de , iuftitiam conferuat et illu-
πρύνει , ἵνα μηδὲν πέρα τ8 δικαίε λο- ftat , vt nihil præter iuftum co
Ee 4 gitet.

2 ) v. 13- 14. iisdem verbis affert in præfat. ad Philotheum . 8 ) τὰς ὀσφύας

μῶν habet ad Elai . i5 , 4. et epift. 122. Τὴν ὀσφῶν fine ὑμῶν eft in orat . v, de
prouid. p . 323 Sirm .
a) PL. 37 (38) , 8. b ) Hebr . 7 , 5.
 440 B. THEODORETI INTERPRET .

.gitet. 15. Et calceati pedes in γίζηται. γιέ. Καὶ ὑποδυσάμενοι τὲς πό-
preparationem euangelii pacis. δας ἐν ἑτοιμασίᾳ τῇ εὐαγγελίε τῆς εἰς
Ne ad fceleratas adtiones pedes „ ρήνης . Μὴ εἰς ἀτόπους πράξεις τες
mouete : fed euangelii curfum πόδας κινᾶτε , ἀλλὰ τῷ εὐαγγελία δρό
implete , vt laudem etiam pro μον πληρᾶτε , ἵνα καὶ τὴν προφητικὴν
pheticam referatis a ), Quam fpe- δέξησθε εὐφημίαν , ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες
ciofi pedes euangelizantium pa τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην , τῶν εὐ-
cem , euangelizantium bona.
Pofuit autem pacem, quiabelli αγγελιζομένωνἀγαθά. τὴν δὲ εἰρήνην
meminerat :: vt inter nos qui τέθεικεν , ἐπειδὴ καὶ πολέμε ἐμνήθη
dem inuicem et cum communi ἵνα πρὸς μὲν ἀλλήλους καὶ πρὸς τὸν
Domino pacem habeamus , cum κοινὸν εἰρηνεύωμεν Δεσπότην , πρὸς δὲ
foto autein diabolo et cum ii. μόνον τὸν διάβολον καὶ τὴν ἐκείνε φά-
lius phalange configamus. λαγγα τὴν παράταξιν ἔχωμεν. ις'. Ἐ-
2
16. In omnibus fumentes fcutum υπὶ πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς
fidei , in quo politis omnia tela πίςεως , ἐν ᾧδυνήσεσθε πάντα τὰ βέ-
nequiffimi ignita exftinguere. Sit κλη
Sit τῇ πονηρῶ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι.
υλη τῷ
vobis fides loco clypei . Illa ᾿Αντὶἀσπίδος ὑμῖν ἡ πίςις γενέσθω˙ ἐκεί-
enim vobis efficit Deum auxilia . νη γὰρ ὑμῖν ὑποδείκνυσι τὸν ἐπικουρῶντα
forem. Illa vobis belli præmia Θεόν ·ἐκείνη ὑμῖν γυμνοῖ το πολέμε τὰ
referat, et vincentium præconia , ἆθλα , τῶν νικώντων τὰς ἀναῤῥήσεις ,
et coronas eorum qui fortiter fe τὲς τῶν ἀριτευόντων ςεφάνους . ταῦτα
* gefferunt. Hæc autem *
οἱ δὲ πάντα τὰ τῷ πονηρῷ κατασβέννυσι
mnia exftinguunt tela maligni . βέλη . πεπυρωμένα δὲ αὐτὰ κέκληκε ,
1 Ea autem ignita appellauit , mi. διεγείρων τὲς ςρατιώτας , καὶ κελεύων
lites excitans , et tuto fe mu- ἀσφαλῶς περιφράττεθαι . ζ΄.Καὶ τὴν
nire præcipiens.
Et ga-
leam falutis affumite . 17. Εκαι περικεφαλαίαντε σωτηρίαδέξασθε ,
inquit , Chriftus 'Dominus te Αὐτὸς ὑμῶν , φησιν , ὁ δεσπότης Χρισὸς
get capita veftra et falute καλύψει τὴν κεφαλὴν , καὶ τῇ σωτηρία ,
veluti quadamn galea muniet , οἷόν τινι κράνει περιφράξει , ὥτε μὴ δέ
vt étos ab. hofEt
non infiaccipiatis tibus iftus ξασθαι παρὰ τῶν δυσμενῶν ἐπιφερομέ
gladium
Spiritus , quod eft vcrbum Dei. νας πληγάς . Καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ
Gla dium Spir
tionem us : vocauit opera : πνεύματος , ὅ ἐσι ῥῆμα Θες. Μάχαι
itus
Spirit
operationem ραντῷ πνεύματος τὴν ་ τῷ πνεύματος ἐν-2
autem Spiritus appellauit ver- έργ εια ν ἐνέργειαν τοῦ
κέκληκε , τὴν δὲ προ
bum Dei. Hoc autem dicit, πνεύματος , ῥῆμα Θεῷ σηγόρευσε .

quod tamquam verbo diuinus λέγει δὲ τέτο , ὅτι καθάπες λόγῳ τὸ

Spiritus noftram falutem per- πανάγιον πνεῦμα τὴν ἡμετέραν πραγ
agat. Increpat enim
fpiritalis diabolum , et aufugit . ματεύεται σωτηρίαν . ἐπιτιμὰ γὰρ ὁ
:)
Hoc enim fignificant ea quæ πνευματικὸς ἄνθρωπος τῷ διαβόλῳ ,καὶ
confequuntur. 18. Per omnem δραπετεύει . τῦτο γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς .
orationem et
obfecrationem ή . Διὰ πάσης προσευχῆς καὶ δεήσεως
» προσα
⚫) Ef. 53, 7.
 EPIST. AD EPHESIOS . CAP. VI. I 441

προσευχόμενοι ἐν παντὶ καιρῷ ἐν πνεύ- orantes omni tempore in fpiritu :

υματι, καὶ εἰς αὐτὸ τῦτο ἀγρυπνῶνες , et in ipfo vigilantes in omni in-
li qui-
κιἐν πάσῃ προσκαρτερήσει και δεήσει.» "bus afidue hoftes imminent ,
Οἱ διηνεκῶς ἔχοντες τες πολεμίες ἐπι dormire non poffunt. Propterea
· καμένες ἐδὲ καθεύδειν δύνανται. διάet diuinus apoftolus vigilare iu-
τοι τῦτο καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος ἀγρυ- bet , et affidue orare , et corpo-
πνεν κελεύει , καὶ ἐνδελεχῶς προσεύ-
tis laborem non remittere , fed
~
પર ་ 2
- χεθαι, καὶ μὴ ἐνδιδόναι τῷ πόνῳ τῷ cum magna conftantia hoc age-
re. Præcipit autem " vt non
· σώματος , ἀλλὰ μετὰ πλάτης καρτε- orent pro fe folis , fed etiampro
ρίας τῦτο ποιεῖν . παρεγγυᾷ δὲ μὴ ὑπὲρ omnibus qui eiusdem funt fidei.
ἑαυτῶν μόνων εὔχεσθαι , ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ Hoc enim fubiunxit : Pro omni-
τῶν ὁμοπίζων απάντων. τῦτο γὰρ ἐπ- bus fantis . Oftendit autem fuam
ήγαγεν . Ὑπὲρ πάντων τῶν 2 ἁγίων. quoque humilitatem fimul et in-
1) " fatiabilitatem. Simul enim et
Δείκνυσι δὲ καὶ τὴν οἰκείαν ταπεινοφρο- humilitatem
exhibet , et auare
σύνην ὁμῶ καὶ ἀπληξίαν . κατὰ ταυ rapit , dicens : 19. Et pro me.
τὸ γὰρκαὶ ταπεινοφρονεῖ , καὶ ἀπλή- Sed vbinam tibi opus eft preca-
πως συλο , και φησί , θ'. Καὶ ὑπὲρ tione ? Vt detur mihi fermo
in apertio ne oris mei. Vt quid
ἐμῶ . 19 Πᾶ δὲ χρήζεις εὐχῆς ; πἽνα dicas ? Cum fiducia notum fa-
5 μοι δοθῇ λόγος ἐν ανοίξει τῷ τόματός
cere myfterium euangelii : 20. Pro
ημ8 . ἵνα τί ἐπης ; Ἐν παρξησίᾳ quo legatione fungor in catena ,
•
» γνωρίσαι τὸ μυςήριον τῷ εὐαγγελίε ,ita vt in ipfo audeam prout
κ . Ὑπὲρ ᾧ πρεσβεύω ἐν ἀλύσει, ἵνα ἐνoportet me , loqui. Petite etiam
* ως δεῖ με λα-
κ αὐτῷ παῤῥησιάσωμαι , ὡς mihi confidentiam , loquendi-
κι
κλῆσαι. Αἰτήσατε καὶ ἐμοὶ θάρσος ,que libertatem , et fermonis co-
καὶ παρρησίαν, καὶ λόγε χορηγίαν, ἵναpium , vt ex lege diuina curfum
inpleam . Oftendit autem rurfus
κατὰ τὸν θεῖον νόμον πληρώσω τὸν δρό- catenan , eis animum addens , et
μον. πάλιν δὲ τὴν ἄλυσιν ἔδειξε , παρα- docens , non efe dolendum vel
θαῤῥύνων αὐτὸς, καὶ διδάσκων , ὡς & δεν erubefcendum in perpeffionibus ,
αλύειν, ἢ ἐρυθριᾶν ἐν τοῖς ὑπὲρ τῶ Δε- quæ fufcipiuntur pro Domino ,
fed exfultandum et gloriandun.
σπότε παθήμασιν , ἀλλὰ σεμνύνεσθαι 21. Vt autem et vos fciatis , qua
και λαμπρύνεσθαι . κα . Ἵνα δὲ καὶ ὑ- circa me funt, quid agam : omnia
ἡμεῖς εἰδῆτε τα κατ ' ἐμὲ , τί πράσσω , vobis nota facier Tychicus , cha-
ὔπαντ᾽ ὑμῖν γνωρίσει Τυχικὸς , ὁ αγα- rifimus frater et fidelis minifter
πητὸς ἀδελφὸς , καὶ πιςὸς διάκονος ἐν in Domino : 22. Quem mifi ad
Κυρίῳ , κβ ' . Ὃν ἔπεμψα πρὸς ὑμᾶς vos ipfum , vt cognofcatis
vos in hoc ipfum
in hoc
εἰς αὐτὸ τῦτο, ἵνα γνῶτετὰ περὶ ἡμῶν, qua circa nos funt ,et. confoletur
*
„ καὶ παρακαλέσῃ τὰς καρδίας ὑμῶν .2 corda veftra . Tychicus Afia= *
᾿Ασιανὸς ἦν ὁ Τυχικὸς , καὶ τῦτο ἡμᾶς nus erat : vt nos docuit beatus
C
ἐδίδαξεν ὁ μακάριος Λυκᾶς ἐν ་ τοῖς Πρά- Lucas in Aâtis a). Cum enim
ξεσιν. εἰρηκὼς γὰρ τὲς ἀπὸ Θεσσαλο- eos dixiffet , qui ex Τheffalonica
νίκηςκαὶ Βεῤῥοίας ἀκολεθήσαντας , ἐπ- et Berrca fecuti fuerant , fub-
Ees
iunxit ,
a) Act. 20, 4.
1
442 B. THEOD . INTERPR . EPIST . AD EPHES. CAP . VI.

iunxit : Afiani autem Tychicus ήγαγεν˙ ᾿Ασιανοὶ δὲΤυχικὸς καὶ Τρό-

et Trophimus. 23. Pax fratri- Φιμος . κγ' . Εἰρήνη τοῖς ἀδελφοῖς , καὶ
bus , et caritas cum fide a Deo
Patre et Domino Iefu Chrifto η αγάπη μετὰ πίτεως ἀπὸ Θεῷ πο
Primum pofuit pacem , fed adiecit » τρός, και Κυρίε ΙησέΧρισ8 ., Πρώτην
caritatem , oftendens quod hac τέθεικε τὴν εἰρήνην, προστέθηκε δὲ τὴν
illam efficiat. Fidem porro cumn ἀγάπην , δεικνὺς ὅτι αὕτη ἐκείνην ἐργά
caritate copulauit , ex lege euan- ζεται την1 δέγε πίςιν τῇ ἀγάπῃ συνέζευ-
gelica præcipiens diligere . Often . ξε , κατὰ τὸν εὐαγγελικὸν νόμον παρεγ-
dit autem horum largitorem ,
non folum Deum et Patrem γυῶν ἀγαπᾶν , ἔδειξε δὲ τέτων χορη
fed etiam Dominum Iefum Chri. γον, ὦ μόνον τὸν Θεὸν καὶ πατέρα , ἀλλὰ
ftum , et præter hos etiam fan- καὶ τὸν Κύριον Ἰησὲν Χριστὸν , πρὸς δὲ
ftiffimum Spiritum, Subiunxit τέτοις καὶ τὸ πανάγιον πνεῦμα . ἐπή-
enim : 24. Gratia cum omnibus,
qui diliguntDominum nofirum Tejim γαγε γάρ , κδ'. Ἡ χάρις μετὰ πάν
Chriftum in incorruptione. Amen . » των τῶν ἀγαπώντωντὸν Κύριον ἡμῶν
Non enim fimpliciter omnibus »Ιησεν Χρισὸν ἐν ἀφθαρσίας. αμήν. η
fuppeditatur gratia , fed iis qui Οὐ γὰς πᾶσιν ἁπλῶς χορηγεῖται ทἡ χά
Dominum diligunt : ac ne his eis , ἀλλὰ αλλά τοῖς ἀγαπῶσι τὸνΚύριον καὶ
quidem fimpliciter , fed iis qui ἐδὲ τέτοις ἁπλῶς ἀλλὰ τοῖς πρὸς τὸ
præterquam quod amant > eius
αὐτῷ φυ
viuificas leges feruant. Has nos ἀγαπᾶν καὶ τῆς ζωοποιὲς 2
νόμες. τέτες καὶ ἡμεῖς φυλά .
quoque feruemus ,et caritatem λάτεσι
in eum initammemus , vt finus ξωμεν, καὶ τὴν περὶ αὐτὸν ἀγάπην πυρ-
apoftolicæ benediâtionis partici- σεύσωμεν · ἵνα τῆς ἀποτολικῆς μετα-
pes , gratia ipfius qui nos fer . λάχωμεν εὐλογίας, χάριτι αὐτῇ τῇ σε
vauit , Chrifti. Cum quo Patri
gloria cum fan&tiffimo Spiritu σωκότος ་ἡμᾶς 2 Χρισ8 , μεθ᾽ ᾧ τῷ πατρὶ
nunc et femper , et in facula fe. δόξα , σὺν τῷ παναγίῳ πνεύματι , νῦν
culorum . Amen . καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
ἀμήν .

Epiftola ad Ephefios fcripta eft Ἡ πρὸς Ἐφεσίες ἐπιτολὴ ἐγράφη

Roma per Tychicum. ἀπὸ Ῥώμης διὰ Τυχικῇ .

ΤΟΥ
 Me ** 443

* ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
ΤΟΥ ΚΥΡΟΥ

EPMH NE I A

ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

BEATI THEODORETI

EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLE

AD PHILIPPE NS E S.

ΥΠΟΘΕΣΙΣ , ARGVMENTVM.

πὸ τῆς θείας χάριτος κυβερνών iuinus apoftolus, qui a

μενος ὁ θεῖος ἀπόςολος ἀπὸ diuina gratia regebatur,
Α D
μὲν τῆς Τρωάδος εἰς Μακεδο . a Troade quidem venit

νίαν ἀφίκετο ' πρώτοις δὲ Φιλιππη. in Macedoniam : prinis autem

σίοις τὸ θεῖον προσενήνοχεν εὐαγγέ‐ Philippenfibus diuinum attulit eu-

λιον , ἐβεβαίωσε δὲ καὶ θαυματεργίας angelium, et prædicationem confir-

τὸ κήρυγμα , ἐκεῖ γὰρ καὶ τὸν ψευδό. mauit miraculis a) . Illic enim

¦ μαντιν ἔκ τινος κόρης ἐξήλασε δαίμο, demnonem falfa vaticinantem

να ' ἐκεῖ σὺν τῷ Σίλα τὸ δεσμωτήριον quadam puella exegit ;illic vbi cum
οἰκήσας , καὶ πεδηθεὶς χεῖράς τε καὶ Sila in carcere , et manibus et pe
πόδας , καὶ πάννυχος διετέλεσε τον dibus vinctus erat , tota nofte
Deum
a) Act. 16, 12. fqq.
 444 B. THEODORETI INTERPRET .

Deum affidue laudauit. Ille ve- Θεὸν ἀνυμνῶν . ὁ δέ γε ὑμνέμενος ἔσε

ro laudatus carcerem concuffit , σε μὲν τὸ δεσμωτήριον , ἔλυσε δὲ τὰ

omnesque vinctos vinculis exuit :
} τῶν πεπεδημένων απάντων δεσμά · διὰ
per quandam autem lucem fplen-
δέ τινος λαμπροτάτε φωτὸς τὴν οἶ
didiffimam fuum aduentum figni-
ficauit . Hæc carceris cuftodem κείαν ἐδήλωσεν ἐπιφάνειαν . ταῦτα καὶ
incitarunt , vt ad falutem accur- τὸν δεσμοφύλακα προσδραμεν τῇ σω

reret : tota quoque eius domus τηρίᾳ κατήπεξεν · ἀπήλαυσε δὲ σὺν

vna cum eo accepit lumen diui- αὐτῷ καὶ πᾶς ὁ οἶκος τῷ τῆς θεογνω‐
næ cognitionis . Ante hos au- σίας φωτός . 1) πρὸ δέ γε τέτων ἡ
tem purpu raria in eius fe fage- πορφ υρόπ ωλις εἴσω τῆς τότε σαγήνης
nam induit. Redditi ergo funt
ἐγένετο. θερμοὶ τοίνυν οἱ Φιλιππήσιοι
Philippenfes ardentes pietatis ama-
ίας ἀπεφάνθησαν ἐραςαί .
tores. Magnæ autem eorum ad τῆς εὐσεβε
τεκμήριον δὲ τῆς περὶ τὰ θεῖα πρόθυ
res diuinas alacritatis fuit argu.
α
mentum , quod non folum diui- μίας αὐτῶν , τὸ μὴ μόνον παρόντ θε
num apoftolum præfentem
obfer ραπεῦσαι τὸν θεῖον ἀπόςολον , ἀλλὰ
varint , fed etiam Theffalonicam καὶ εἰς Θεσσαλονίκην , καὶ εἰς Κόριν
et Corinthum pecuniam miferint , 9ον πέμψαι χρήματα , εἰς τὴν τῷ σώ-
vt eius corporis profpicerent .
ματος αὐτῇ ἐπιμέλειαν . ταυτὸ δὲ τῷ
Hoc ipfum autem etiam fecerunt
το δεδράκασι καὶ ἡνίκα τὴν Ῥώμην
quando Romam peruenit. Bea-
cui κατέλαβε . τὸν γὰρ μακάριον Ἐπα-
tumn enim Epaphroditum
ον
eorum animarum erat cura cre- φρόδιτ , ὃς τῶν ψυχῶν αὐτῶν ἐπι
dita , in maximam illam vrbem ςεύθη ἐπιμέλειαν , εἰς τὴν μεγίτην ἐκεί .
miferunt , Neronis feritatem ini- νην ἀπέςειλαν πόλιν , ὦ δάσαντες τὸ
nime pertimefcentes . Per eum θηριῶδες τῷ Νέρωνος . διὰ τότε ταύ
hanc fcripfit epiftolam , et eorum
την γέγραφε τὴν ἐπιτολὴν , καὶ τὴν
caritatis alacritatem animique
τῆς ἀγάπης αὐτῶν ἀποδεχόμενος προ-
* promptitudinem grate excipiens , θυμίαν, καὶ παραινῶν τὰ προσήκοντα ,
et ea quæ conuenit fuadens. Μa-
xime autem eis precipit fugere μάλιςα δὲ αὐτοῖς παρεγγυᾷ φεύγει
fraudem eorum , qui ex Iudais τὴν ἐξαπάτην τῶν ἐξ Ιεδαίων μὲν πε
quidem crediderant , legem autem πιςευκότων , συνηγορεῖν δὲ πειρωμένων

conabantur defendere , et prædica- τῷ νόμῳ , καὶ διαφθείρειν ἐπιχειρόντων

tionem falutarem corrumpere. τὸ σωτήριον κήρυγμα .
ΚΕΦΑ-
ι) πρὸς Β .
 EPIST . AD PHILIPPENSES. CAP. I. 445

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ . α . CAPVT. I...

aulus et Timotheus , ferui

· να . Παῦλος καὶ Τιμόθεος δλοι In . 1. Paulu s Chrifti , omnibus San-
Iefu
„ σε Χρισε , πᾶσι τοῖς ἁγίοις atisin Chrifto Iifu , qui funt
„ ἐν Χρισῷ Ἰησε , τοῖς ἐσιν ἐν Φιλίπποις, Philippis , cum epifcopis et disco-
‫ رو‬σὺν ἐπισκόποις καὶ διακόνοις , β΄.Χα- ηίς , 2. Gratia vobis , et pax a
•
»ρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη 1 ) ἀπὸ Θε Πατρὸς Deo patre nofiro , et Domino Tea
* 9 ἡμῶν , καὶ Κυρίε Ἰησέ Χριςδ. , Πᾶσι fu Chrifto. Ad omnes fimul
fcribit , tum eos qui facerdo-
τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἐπιςέλλει , τοῖς τε τῆς ἱε-
tium acceper
ζωσύνης ἠξιωμένοις , καὶ τοῖς ἀπὸ τέ ant , tum qui ab
hifce pafcebantur . Sanctos enim
των ποιμαινομένοις · ἀγίες γὰρ τὲς τῶ eos vocat qui baptifmo dignati
2 ) βαπίσματος ἀξιωθέντας ὠνόμασεν˙ fuerant : epifcopos vero appellat
ἐπισκόπες δὲ τὸς πρεσβυτέρες καλε˙ prelbyteros . Vtrumque enim
ἀμφότερα γὰς εἶχον κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν nomen habebant illo tempore.
καιρὸν τὰ ὀνόματα . καὶ τῦτο ἡμᾶς καὶ Idque nos etiamn docet Aatuum
διδάσκει . εἰρηκώς hifioria. Cum enim dixiffet bea-
κι ἡ τῶν πράξεων ἱτορία
· γὰρ ὁ μακάριος Λεκᾶς , ὡς εἰς τὴν Μί. [us Lucas diuinun apoftolum
Ephefiorum prefbyteros accerfiuis-
λεον τὲς Ἐφεσίων μετεπέμψατο πρες fe Miletumn , exponit etiam quæ il-
σβυτέρες ὁ θεῖος ἀπόςολος , λέγει και lis dicta fuerant. Attendite, enim
Ε τὰ πρὸς αὐτὲς εἰρημένα . προσέχετε , inquita) , vobis ipfis , et vniuerfo
γάρ φησιν , ἑαυτοῖς , καὶ παντὶ τῷ ποι- gregi , in quo vos pofiit Spiri-
μνίῳ , ἐν ᾧ ὑμᾶς ἔθετο τὸ πνεῦμα τὸ tus fanatus epifcopos pafcere ec-
clefiam Chrifti . Eosdemque no-
ἅγιον ἐπισκόπες ποιμαίνειν τὴν ἐκκλη . minauit prefbyteros et epifcopos .
· σίαν τῷ Χρισδ˙ καὶ τὰς αὐτὲς και πρε- Ira etiamn in epiftola ad beatum
σοβέρες καὶ ἐπισκόπες ὠνόμασεν . ἔτω Titum b ) , Ideo reliqui te in Cre-
καὶ ἐν τῇ πρὸς τὸν μακάριον Τίτον ἐπι- ta , vt conftituas per ciuitates
ζολῇ , διὰ τῦτο κατέλιπόν σε ἐν Κρήτῃ , prelbyteros , vt ego tibi difpo-
ἵνα κατατήσης κατὰ πόλιν πρεσβυτέ . tui . Et cui dixiffet, quales effe
ριον, ὡς ἐγώ σοι διεταξάμην . καὶ εἰπὼν oporteat eos qui ordinantur , fub-
iunxit c) : Oportet enim epifco
οποίες εἶναι χρὴ τὲς χαριτινεμένες , pum fine crimineeffe , ficut Dei
ἐπήγαγε˙ δεῖ γὰρ τὸν ἐπίσκοπον ἀνέγ- difpentatorem . Atquehoc etiam
κλητον εἶναι, ὡς Θεῷ οἰκονόμον. καὶ ἐν- loco id manifeftum fecit. Epi-
* ταῦθα δὲ δῆλον τέτο πεποίηκε . τοῖς fcopis enim coniunxit diaconos ,
γὰρ ἐπισκόποις τὲς διακόνες συνέζευξε , nulla prefbyrerorum falta men-
τῶν πρεσβυτέρων ἐν ποιησάμενος μνή- pollet vt multi epifcopi eflent non
μην · ἄλλως τε ἐδὲ οἷόν τε ἦν πολλὲς ἐπι- vnius ciuitatis paftores ; vt li.
σκόπες μίαν πόλιν ποιμαίνειν ὡς εἶναι quido pareat , prelbyteros eos
δῆλον ὅτι τὸς μὲν πρεσβυτέρες ἐπισκό- fuiffe , quos nominauit epi-
πες ὠνόμασε. τὸν δέ γε μακάριον Ἐπα- fcopos. Bearum porro Epaphio .
φρόδιτον ἐν αὐτῇ τῇ ἐπιςολῇ ἀπόςολον ditum in epiftola ipfa eorum
appel-

1) παρὰ . Β. 2) θείε βαπ7 . Β.

a) Act. 20, 28. b) Tit . I 5 . c) Ib. v. 7.
 ORETI INTER
PRET .
446 B. THEOD

appellauit apoftolum . Veftrum αὐτῶν κέκληκεν ·ὑμῶν γάρ , φησιν, ἀπό

enim , inquit a) , apoftolum , et ςόλον, καὶ συνεργὸν τῆς χρείας με . σο
neceffitatis meæ adiutorem .
Aperte ergo docuit epifcopale Φῶς τοίνυν ἐδίδαξεν , ὡς τὴν ἐπισκόπι
munus ipfi fuiffe creditum , cum κὴν οἰκονομίαν αὐτὸς ἐπεπίςευτο ἔχων
appellationem haberet apoftoli . ἀποτόλε προσηγορίαν. ηγ
2 . Εὐχαριςῶ
3. Gratias ago Deo meo in omni Θεῷ με ἐπὶ πάσῃ τῇ μνεία ὑμῶν ,
*memoria * vefiri , 4. Semper in δ '. Πάντοτε 3) ἐπὶ πάσῃ με τῇ δεήσει
cunctis orationibus meis pro omni- „ τη
bus vobis , cumgaudiodepreca . υὑπὲρ πάντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς 4 )τὴν
tionem faciens • 5. Super com . κδέησιν ποιέμενος , ε . Ἐπὶ τῇ κοινωνίᾳ
munione veftra cum euangelio , κὑμῶν εἰς τὸ εὐαγγέλιον ἀπὸ πρώτης
prima die vsque nunc. „ ἡμέρας ἄχρι τῷ νῦν . ""
„ Διηνεκῶς ὑμῶν
Atridue veftri recordans , omni μεμνημένος θυμηδίας απάσης ἐμπίπλα .
lætitia repleor : vniuerforumque
· Deum laudo , quod et euange. μαι ὑμνῶ δὲ καὶ τὸν τῶν ὅλων Θεὸν,
lii prædicationem prompte acce καὶ προθύμως ἐδέξασθε τῷ εὐαγγε
peritis , et in hodiernum vsque λίω τὸ κήρυγμα , και μέχρι και σήμε
diem inconcufi pernanferitis : ρον ἀσάλευτοι μεμενήκατε . κοινωνίαν
Euangelii autem communionem δὲ τῇ εὐαγγελίε τὴν πίτιν ἐκάλεσε .
fidem vocauit . 6. Confidens „ Ϛ΄. Πεποιθὼς αὐτὸ τῦτο , ὅτι ὁ ἐναρ ·
hoc ipfum , quia qui capit in vo-
bis opus bonum , perficiet usque υξάμενος ἐν ὑμῖν ἔργον ἀγαθὸν , ἐπιτε
in diem Chrifti Iefu. Credo » λέσει ἄχρις ἡμέρας Ἰησğ Χρισε .
autem eum qui hanc vobis de Πιτεύω δὲ, ὡς ὁ ταύτην ὑμῖν δωρησά
dit bonam animi promptitudi . μένος τὴν ἀγαθὴν προθυμίαν , ἄσυλον
> eam integram conferuatu- διατηρήσει αὐτὴν , μέχρι τῆς τε σωτῆ
rum vsque ad aduentum Serua-
toris noftri . τη.
7. Sicut eft mi ρὸςἡμῶν ἐπιφανείας . ζ΄. Καθώς ἐξ
bi iuftum hoc fentire proomni- » ὑπὲρ πάντων
3 δίκαιον ἐμοὶ τῷτοφρονῶν
bus vobis: eoquod habeam vos in yὑμῶν , διὰ τὸ ἔχειν με ἐν τῇ καρδία
corde , in vinculis meis , et in de- y ὑμᾶς , ἔντε τοῖς δεσμοῖς με , καὶ ἐν τῇ
fenfione , et confirmatione euange. ἀπολογίᾳ καὶ βεβαιώσει τῷ εὐαγγελίες ,
lii , focios gratiæ meæ omnes vos
η συγκοινωνές με τῆς χάρος πάντας
effe. Hoc autem vobis debeo ,
μᾶς ὄντας . " Τέτο δὲ ὑμῖν ὀφείλω τὸ
quia fui vefter plantator. Ea
Εα χρέος , ἐπειδήπες ὑμῶν καὶ φυτεργὸς
de caufa perpetuam veftri me ἐγενόμην . τότε χάριν καὶ ἄσβεσον ὑμῶν
L
moriam circumfero , etiamn . in
περιφέρω τὴν μνήμην , καὶ καθειργμές
carcere et vinculis , et pro præ-
dicatione defenfionem fufcipiens, νος , καὶ δεδεμένος , καὶ τὴν ὑπὲρ τε κη

Euangelii autem confirmationem ρύγματος ἀπολογίαν ποιέμενος . Βεβαί

appellauit perpeffiones . Qui enim ωσιν δὲ τῷ εὐαγγελίᾳ τὰ παθήματα
fraudem inftituunt , pro tempo- προσηγόρευσεν . οἱ γὰρ ἐξαπατῶν ἐπι
vibus mutantur , nec falfum defen . χειρῶντες , πρὸς τῆς καιρὲς μεταβάλ .
dere ad mortem vsque fuftinent . λονται , και μέχρι θανάτε τῷ ψεύδε
Qui autem pro prædicatione συνηγορεῖν ἐκ ἀνέχονται . ὁ δέ γε μυρίες
ὑπὲρ
3) Herveti liber habebat e. π. τῇ δεήσει με . 4 ) καὶ τὴν δέησω Herveti liber .
a) Phil. 2, 25.
 EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP. • 1 . +
447

ὑπὲρ τὸ κηρύγματοςὑπομένων κινδύνες , innumerabilia pericula fufcipit,

καὶ τοῖς αὐτοῖς ἐπιμένων , δῆλός ἐςιν αἀ. et in eisdemn perfiftit , aperte
oftendit fe vera docere , et do--
ληθῆ πρεσβεύων , καὶ τὴν διδασκαλίαν atrinam confirmat perpetionibus .
βεβαιοῖ τοῖς παθήμασιν . ἐπήνεσε δὲ αὐ · Laudauitautem illos non me
τὲς κομιδῆ , κοινωνὲς καλέσας χάριτος . diocriter , cum gratiæ focios et
χάριν δὲ κέκληκε τὰ παθήματα . τέτο participes appellarit. Gratiam
γὰρ καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς διδάσκει , ὅτι ὑμῖνporro vocauit perpeffiones . . Hoc
enim docet etiam in fequenti
ἐχαρίθη ε μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιςεύειν , bus, Quoniam vobis largitus eft
ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὲς αὐτῷ πάχειν . non folum , ut in eum credatis ,
γή . Μάρτυς γάρ μέ ἐςιν ὁ Θεὸς , ὡς fed etiam ut pro eo patiamini .
κ ἐπιποθῶ πάντας ὑμᾶς ἐν σπλάγχνοις 8. Teftis enim meus eft Deus ,
» Ἰησ8 Χρι58 . „ Οὐκ ἀνθρώπινον τὸ quomodo cupiam omnes vos in vi
Non eft
φίλτρον , ἀλλὰ πνευματικόν . σπλάγχνα humanus amor , fed fpiritualis .
γὰρ Ιησῦ Χρισᾶ τὴν πνευματικὴν φι- Iefia Chrifti enim vifcera , fpiri-
λοτοργίαν ἐκάλεσε . „ θ'.Καὶ τᾶτο προσ • tualem appellat beneuolentiam .
» εύχομαι, ἵνα ἡ ἀγάπη ὑμῶν ἔτι μᾶλ · 9. Et hoc oro , vt caritas veftra
αλόν και μάλλον περισσεύῃ ἐν ἐπιγνώ- adhuc magis acmagis abundet in
»σε καὶ πάση αἰσθήσει , ί. Εἰς τὸ δοκι- fcientia et in omni iudicio , to . Vt
" probetis differentia. Precor , vt
” μάζειν ὑμᾶς τὰ διαφέροντα . Εὔχο- veftra caritas femper incremen-
μαι δὲ καὶ τὴν ἀγάπην ὑμῶν ἐπίδοσιν
tum capiat , et impleamini co-
λαμβάνειν ἀεὶ , καὶ γνώσεως ὑμᾶς ἐμ- gnitione , et difcretione , vt co-
Φορεῖσθαι , και διακρίσεως , ώςε εἰδέναι gnofcatis ,* quænain fint honefta ,
τίνα μὲν καλὰ , τίνα δὲ κρε ;]ονα , τίνα quanamn præftantiora , et quæ. *
δὲ παντάπασι τὰ διαφορὰν πρὸς ἄλλη . nam fint omnnino , quæ inter fe
inuicem differant. Et hic au-
λα ἔχοντα . καὶ ἐνταῦθα δὲ τὲς ἀπα
tem deceptores illos innuit , et
τεῶνας ἐκείνες ᾐνίξατο , καὶ διὰ τῆς εὐ- precando eos docet quid fit
χῆς τὸ πρακτέον αὐτὲς διδάσκει , ὥςε agendum , vt cognofcant quæ
γινώσκειν τίς μὲν ἀληθὴς διδασκαλία , nam fit vera doctrina , et qua-
Τίς δὲ τῆς ἀληθείας ἐςερημένη . Iva nam expers veritatis. Vt fitis
»ῆτε εἰλικρινεῖς καὶ ἀπρόσκοποι εἰς ἡ. finceri et fine offenfa in diem
Chrifti
” μέραν Χειτε , ια . Πεπληρωμένοι κας firie , ,qui
u .funt
Kepleri
per fruétibus iu-
Iefum Chri
ftitiæ ,
πῶν δικαιοσύνης τῶν διὰ Ἰησᾶ Χρι58 , fum , iu gloriam et laudem Dei ,
» εἰς δόξαν καὶ ἔπαινον Θεῷ . Τέτων
His enim donis cum fruamini ,
γὰρ ἀπολαύοντες τῶν χαρισμάτων , ο finceram quidem fidem feruabitis ,
κραιφνῆ μὲν τὴν πίτιν φυλάξετε , τὸν Deo fruétum iutitis offerentes ,
τῆς δικαιοσύνης καρπὸν προσφέροντες et efficientes vt iple Jaudetur ab

τῷ Θεῷ , καὶ παρασκευάζοντες αὐτὸν omnibus. Hoc enim dixit , In

παρὰ πάντωνὑμνεῖσαι . τῦτο γὰρ & glorium et laudem Dei. Nar-
πεν , εἰς δόξαν καὶ ἔπαινον Θεῷ · διηγεῖ . ratantem ad eorum quoque
ται δὲ εἰς ὠφέλειαν αὐτῶν καὶ τὰ ἐν τῇ vtilitatem etiam ea quæ Romæ
Ῥώμη γεγενημένα . 9) ιβ΄ . Γινώσκειν δὲ facta funt . 12. Scire autem va-
νὑμᾶς βέλομαι, ἀδελφοὶ, ὅτι τὰ κατ' lo vos , fratres , quia qua circa
me
 B. THEODORETI INTERPRET .
448

1 une funt magis ad profeftum ve. ἐμὲ μᾶλλον εἰς προκοπὴν εὐαγγελίου
nerunt euangelii : furent
culimeamanifefta vt vin- ν ἐλήλυθεν , εγ' . Ὥσε τες δεσμές με
13. Ita inchri-
fo , in omni pratorio , et ceteris » Φανερές 5) ἐν Χρισῷ γενέθαι ἐνὅλω
9
omnibus. Quoniam beatum »τῷ πραιτωρίῳ , καὶ τοῖς λοιποῖς πᾶ
Epaphroditum magna follicitudi-' , σιν . „ Ἐπειδὴ λίαν μεριμνῶντες τὸν
ne anxii miferant , eos confola μακάριον ἀπέςειλαν Ἐπαφρόδιτον, ψυ-
tur , docens iniecta fibi vincula χαγωγῇ αὐτές , διδάσκων ὡς τὰ περι-
multis falutem conciliaffe. Pro-
fectum enim euangelii vocauit τιθέντα αὐτῷ δεσμὰ πολλοῖς ἐγένετο
mmultitudinem credentium . Με πρόξενα σωτηρίας. προκοπὴν γὰρ τῇ
nifeftata eft autem , inquit , ho. εὐαγγελίε τὸ πλῆθος τῶν πιςευόντων
rum caufa oinnibus qui erant ἐκάλεσε . δήλη δέ , φησι , καὶ ἡ τέτων
in regia. « Regiam enim appella αιτία γεγένηται πᾶσι τοῖς εἰς τὰ βα-
vit prærorium . Verifimile eft au σίλεια · τὰ βασίλεια γὰρ πραιτώριον
tem illam eo tempore fic fuiffe
appellatam : imperium enim pe προσηγόρευσεν εἰκὸς δὲ ὅτι καὶ ὅτως
nes Romanos erat. 14. Ει κατ᾽ ἐκεῖνον ὠνομάζετο τὸν καιρόν . ἀρ
plures e fratribus in Domino con- χὴν γὰρ εἶχεν ἡ ῥωμαϊκὴ δυνατεία .
fidentes in vinculis meis abundan- ιδ'. Καὶ τὰς πλείονας τῶν ἀδελφῶν ἐν
tius auderent fine timore verbum , Κυρίῳ πεποιθότας τοῖς δεσμοῖς με πε
Dei loqui. Multis etiam ex
fratribus addita eft ex meis vin . πρισσοτέρως τολμᾶν ἀφόβως τὸν λόγον
culis fiducia. Videntes enim πλαλεν . " Πολλοῖς δὲ τῶν ἀδελφῶν καὶ
me lato animo ærumnas fulti θάρσος ἐκ τῶν ἐμῶν δεσμῶν ἐνεγένετο.
•
nere ,intrepide diuinum pradi. ὁρῶντες γάς με σὺν ἡδονῇ τὰ δυχερῇ
cant euangelium . 15. Quidam φέροντα , ἀδεῶς τὸ θεῖον κηρύτ ]εσιν εὖ-
quidem et propter inuidiam et
contentionem : quidam autem er αγγέλιον. ιέ . Τινὲς μὲν καὶ διὰ φθό
propter bonam voluntatem Chri. yvoy καὶ ἔριν , τινὲς δὲ καὶ δι᾽ εὐδοκίαν
ftum prædicant. Sed non idein » τὸν Χρισὸν κηρύτλεσιν. Αλλ᾽ ὦ πάν-
2
fcopus eft omnnium . Alii enim των εἷς ὑπάρχεισκοπός . οἱ μὲν γὰρ τῇ
vehementi pietatis ftudiohoc fa . τὸ δρῶσιν ὡς θερμῶς περὶ τὴν εὐσέβειαν
ciunt : alii propter fuam in me διακείμενοι · οἱ δὲ δι᾽ ἣν ἔχεσι περὶ ἐμὲ
maleuolentiam , ea ratione co-
nantur inihi maiora creare peri. δυσμένειαν, αὔξειν ταύτῃ τὲς ἐμὲς μη .
cula . Hoc enim docent quæ fe. χανῶνται κινδύνες . τῦτο γὰρ ἐν τοῖς
quuntur . 16 Quidam autem ex ἑξῆς διδάσκει. μι5΄. Οἱ μὲν ἐξ ἐριθείας
contentione Chriftum annunciunt τὸνΧρισὸν καταγγέλλεσιν ἐχ ἁγνῶς ,
non fincere ; exiftimantes prefiu . οἰόμενοι θλίψιν ἐπιφέρειν τοῖς δεσμοῖς
ram fe inducere vinculis meis.
# Quia enim videbant eos qui im . με. Ἐπειδὴ γὰς ἑώρων τὲς τῇ δυσ
pietati feruiunt, euangelii curtum σεβεία δελεύοντας κομιδῆ δυχεραίνον .
valde agre ferre , et diuinumPau . τας τῇ εὐαγγελίε τὸν δρόμον , καὶ τέ
lum horum effe caufam exiftina . των τὸν θεσπέσιον Παῦλον ὑπολαμβά .
/ re ; nonnulli vt eos ad iram incita- νοντες αἴτιον˙ τινὲς τὸν ἐκείνων θυμὸν
rent , forum impudenter obeun- παραθήγοντες , ἀναίδην κατὰ τὴν ἀγο-
tes, Chriftum pradicabant , non ρὰνπεριϊόντες ἐκήρυτ ]ον τὸν Χρισὸν , ὦ
τῆς
* 5 ) ἐν Χρισῷ omittit infra ad Col. 4 , 4
 EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP. I.
449

τῆς τῶν οἰκεόντων προμηθέμενοι σω- audientium falutis fatagentes ,

τηρίας, ἀλλὰ κινδύνες τῷ ἀποτόλῳ τυ fed apoftolo pericula creantes.
ρεύοντες . μιζʹ. Οἱ δὲ ἐξ ἀγάπης , εἰδό . 17. Quidam ex caritate , fcientes
quoniam in defenfionem euangelii
ἦτες ὅτι εἰς ἀπολογίαν τῇ εὐαγγελίε politus jum Alii autein , in.
ακόμαι . Αλλοι δέ , φησιν, εἰλικρινῶς quit , fincere prædicant , meis fi
κηρύττεσι, τοῖς ἐμοῖς θαῤῥῶντες δεσμοῖς , dentes vinculis , aperte fcientes
σαφῶς ἐπιζάμενοι ὡς ὁ Δεσπότης με quod Dominus Deus me euan-
Θεὸς κήρυκα τῇ εὐαγγελίε κεχειριτό . gelii praconen elegerit. 18. Quid
fue
νηκε. γιή . Τί γάρ ; πλὴν παντὶ τρόπῳ , fitionem ; fiue per veritatem
εἴτε προφάσει , εἴτε ἀληθείᾳ ,Χριτὸς Chriftus annuntiatur . Vel in-
5 καταγγέλλεται. Καὶ ἄκοντές , φησιν , viti , inquit , veritatis hoftes ve
Hoc ftulti
οἱ τῆς ἀληθείας ἐχθροὶ τῇ ἀληθείᾳ ritatem adiuuant.
συμπράτεσι. 6 ) τῦτο τινὲς τῶν ἀνοή . quidam exiftimarunt effe dia m
etiam de herefibus . Atqui opor-
τῶν καὶ περὶ τῶν αἱρέσεων ὑπειλήφα- cebat
eos animaduertere , diuinum
σιν εἰρῆσθαι
> . καί τοι συνιδῶν αὐτὸς ἔδει, apofolum hoc non præcipiendo
ὡς2 &
8 προστακτικῶς , ἀλλ᾿ ἀφηγηματι. fed narrando pofuiffe. Non enim
κῶς τότο τέθεικεν ὁ θεῖος ἀπόςολος . 8 dixit , annuntietur , fed annuntia
γὰρ εἶπε , καταγγελλέω , ἀλλὰ κατ ' tur : et illos quidem accufauit
· non quod mila docerent , fed
αγγέλλεται καὶ ἐκείνων μὲν κατηγόρη . quod bona quidem , at non be
σενἐχ ὡς φαῦλα διδασ, όντων, ἀλλ᾿ ὡς ne : nec fcopoducti pietatis, fed
καλὰ μὲν, ὦ καλῶς δέ · ἐδὲ σκοπῷ εὐσε extreinæ
extremnæ maleuolentia. Quod

βείας χρησαμένων , ἀλλ᾿ ἄκρας δυσμέ . autem aperte harericos accufet ,

νείας . ὅτι δὲ τῶν αἱρετικῶν ἄντικρυς facile eft volenti perfpicere . In-
κατηγορᾷ , ξᾴδιον τῷ βελομένῳ κατα . terdum enim in Phygellum et
μαθῶν . ποτὲ μὲν γὰρ Φύγελλον καὶ Herinogerein inuehitur a ) , inter-
Ερμογένην ,ποτὲ δὲ Ὑμέναιον ζηλιτεύε , dum in Hymenæum et Phite-
καὶ Φιλητὸν , καὶ αἱρετικὸν ἄνθρωπον tum b ) , et hæreticum hominem
μετὰ πρώτην καὶ δευτέραν νεθεσίαν poft primam et fecundamn ad-
· παραιτείθαι κελεύει. ἀλλ᾽ ἡμεῖς ἐπὶ monitionem vitari iubet c ). Sed
τὴν ἑρμηνείαν βαδίσωμεν. Καὶ ἐν τέ
nos reuertamur ad interpretatio.
nem . Er in hoc gaudeo , Jed
πτω χαίρω , ἀλλὰ καὶ χαρήσομαι . et gaudebo . . 9. Scio enim quod
κιθ΄. Οἶδα γὰρ ὅτι τέτοαπιθήσεται μοι boc mibi proueniet ad falutem
κες σωτηρίαν διὰ τῆς ὑμῶν δεήσεως , per veftram orationum ,et fulmi
5καὶ ἐπιχορηγίας τῷ πνεύματος της nifirationem fpiritus Icfu Chrifti,
σεΧριςε . κ . Κατὰ τὴν ἀποκαραδα 20. Secundum exfpe&tationem e
ar fpem meam , quod in nullo con-
κίαν καὶ ἐλπίδα με , ὅτι ἐν ἐδενὶ αλώ
fundar .

6 ) Oecumenius habet hane Theodoreti interpretationem ( quamquam eius

nomen omifit ). Sunt ibi omnino alia verba , et multa addita , fed idem
fenfus , quare lectionis diuerfitaten fruftra fuiffet commemoralle.
a ) 2 Tim. 1, 15. b) 2Tim. 2, 17. c ) Tit. 3, 10.

B. Theod Tam . III . Ff

 B. THEODORETI INTERPRET.
456

fundar. Ego autem , inquit , »χυνθήσομαι. Ἐγὼ δέ , φησιν , εὖ-

lator , dum
aduerfar ioruvideo
m teftiveritatem vel
monio confi r φραίνομαι , καὶ ὑπὸ τῶν ἐναντίων μας .
τυρεμένην ὁρῶν τὴν ἀλήθειαν . καὶ γὰρ
mari . Etenim quæ ex hisoriun .
οἱ ἐντεῦθεν φυόμενοι κίνδυνοι , ἐμοὶ προ
tur pericula , eamihi falutem
ξενᾶσι τὴν σωτηρίαν ,καὶ ὑμῶν δηλονότι
conciliant , veftris fcilicet oratio-
nib us adi uua nti bus , et diui no ταῖς εὐχαῖς συνεργέντων , και το θες
fpiritu mihi gratiam fuppeditan- μοι πνεύματος χορηγῶντος τὴν χάριν .
te. Hac enim fretus fcio me ως κράτων
molefta fuperaturum . 'Hoc enim ταύτη γὰρ πεποιθως , οἶδα ὡς
eft quod ait , Pudore non affi. ἔσομαι τῶν δυχερῶν · τῦτο γὰρ λέγει ,
ἐκ αιχυνθήσομαι . πνεῦμα δὲ Ἰησὲ τὴν
ciar . Spiritum autem Iefu ap .
ς ευσεν ,
pellauit gratiam fpiritus , quon . χάριν τε πνεύματο προσηγόρ
iam ipfe hanc illis præbuit . ἐπειδὴ αὐτὸς ταύτην αὐτοῖς ἐχορήγησε .
Nam vt dixit diuinus Ioannes a) , κατὰ γὰρ τὸν θεσπέσιον Ἰωάννην , ἐκ το
* De plenitudine eius nos omnnes πληρώματος αὐτῷ ἡμᾶς πάντες ἐλά-
accepimus . Sed in omni fidu
6ομεν. κι Αλλ᾿ ἐν πάσῃ παῤῥησία , ὡς
cia , ficut femper , et nunc ma .
ήσεται Χρι-
gnificabitur " Chriftus in corpore »πάντοτε καὶνῦν μεγαλυνθ
m
meo , fiue per vita , fiue per sὸς ἐν τῷ σώμα τί με , εἴτε διὰ ζωῆς ,
‫اد‬
mortent. Magn ific abit ur dix , κετε δια θανάτε . , Τὸ μεγαλυνθήσε
it
pro eo ftquo endetur quis -
, eft , Oft
perfp icua reddetur ται ἄρηκεν , αντι τῷ δεχθήσεται ὅς
nam fit
eius potentiæ magnitudo . Dicit ἐςι, δῆλον αὐτῷ τὸ τῆς δυνάμεως γε
autem , Siue mortis euafero pe . νήσεται μέγεθος . λέγει δὲ , ὅτι καν
riculum , fiue mortem fubiero , διαφύγω τῷ θανάτε τὸν κίνδυνον , καὶ
Chrifti Domini potentia fimili- ὑπομείνω τὸν θάνατον , ὁμοίως τὸ δυο
ter detur., Si
oftenauero
la fuper enism admi
omne peric u- νατὸν δειχθήσεται τῷ Δεσπότε Χρι
ra-
buntureum qui me ex talibus 58 , ἐὰν μὲν γὰρκράτ ]ων γένωμαι τῶν
et tantis laqueis eripuerit : fin κινδύνων , θαυμάσεσιν ἅπαντες τὸν ἐκ
autem interemptus fuero ad- τοιέτων με καὶ τηλικέτων ἀρκύων άρ
mirabuntur virtutem prædica . πάσαντα 2 καὶ ἀναιρεθείην , ἐκ
εἰ δὲ
tionis , quæ efficit vt prædica- πλαγήσονται τῷ κηρύγματος τὴν ἰσχὺν ,
tores vel mortem ipfam conte- ὅτι καὶ θανάτε καταφρονῶν παρας
mnant. 21. Mibi enim viuere σκευάζει τὲς κήρυκας . ηκα . 1 ) Ἐμοὶ
Chriftusinqui
; et mori lucrum cond
t , mihi . Vtru m-in γὰρ τὸ ζῆν Χρισὸς , καὶ τὸ ἀποθανεῖν
ucib
que , 95κέρδος . Ονησιφόρα μοι ἀμφότερα ,
le eft , et vita , et mors. Nam
et vitam Chrifti legibus exorno , καὶ ἡ η ζωή, καὶὁ θάνατος . καὶ τὴν ζωὴν
et mortem propter ipfum luben . γὰρ τοῖς τῷ Χρισῷ νόμοις διακοσμῶ ,
ter fufcipio . 22. Quod fi au . καὶ τὸν θάνατον δι᾿ αὐτὸν αἱρῶμαι μεθ᾿
zen viuere in carne hoc mihi ἡδονῆς . "κβ '. Εἰ δὲ τὸ ζῆν ἐν σαρκὶ τῷ
fructus operis eft , er
et quid υτό μοι καρπὸς ἔργε , καὶ τί αιρήσομαι
eligam ignoro . 23. Coardor mu . »& 8 ) γνωρίζω . κγ'. Συνέχομαι γὰρ ἐκ
rem e duobus , defiderium babens υτῶν δύο , τὴν ἐπιθυμίαν ἔχων εἰς> τὸ
ανα-

7 ) Hac ipfahabet epift , 146. p.1034 . Sirm. 8 ) γινώσκω habebat fupra ad Gal.1 , 4
a) Ioh . 1 , 16.
 EPIST. AD PHILIPPENSES. 7 CAP. I. 45 1
イ
, et effe cum Chrifto
κ ἀναλῦσαι , καὶ σὺν Χρισῷ εἶναι πολλῷ diffolui magis
μᾶλλον κρείσσον˙ κδ'. Τὸ δὲ ἐπιμένειν multo melius : 24. Parma-
nere autem in carne magis neces-
„ἐν τῇ σαρκὶ αναγκαιότεριν δι᾽ὑμᾶς. » Et vitæ
· Καὶ τῆς ζωῆς ἐπιθυμίαν ἔχω διὰ τὸ συμ ' Jarium propter vos.
tenet defiderium , vt vobis
et mortis vt cum
· φέρεινὑμῖν · καὶ τῷ θανάτε , δια τὸ συν- profim :
εἶναι τῷ Χριτῷ · δύσκριτον ἐν ἔχω τὴν Chrifto verfer. Difficilis ergo
o et vi-
αἵρεσιν, ἐπειδὴ καὶ τὸ ζωῆς οἶδα κέρδος , mihieft optio , quand
tæ noui lucrum , et ex hoc
· καὶ τῆς ἐντεῦθεν ἀπαλλαγῆς τὴν ἄρξη- loco difceffus ineffabilem volu-

- τον ηδονήν. θαυμάσαι δὲ ἄξιον τὸν θεῖον ptarein .

ἕξιον τὸν Eft autem iure admi-
ἀπότολον , ὅτι τὴν μετὰ πόνων και κιν- randus diuinus apoftolus , quod
δύνων προηρεῖτο ζωὴν τῆς τῶν ἀνθρώ- vitam cum laboribus et periculis
coniun& tam falutis hominum
ας
πων ἕνεκα σωτηρί . κέ. Και τέτο πε-
caufa prætulerit . 25. Et hoc con-
τα ποιθὼς εἶδα , ὅτι μενῶ καὶ συμπαρα- fidens feio , quia manebo et perna-
5 μενῶ πᾶσιν ὑμῖν εἰς τὴν ὑμῶν προκο- nebo cum omnibus vobis ad pro
πὴν, καὶ χαραν τῆς πίτεως. κς . Ἵνα fatum veftrum , et gaudium faci :
„ τὸ καύχημα ὑμῶν περισσεύῃ ἐν Χρισῷ 26. Vt gratulatio veftra abundet
5 Ἰησğ 9 )ἐν ἐμοὶ διὰ τῆς ἐμῆς παρεσίας in Chrifto Ieft in me, per meum
aduentum iterum ad vos. Scio
πάλιν πρὸςὑμᾶς. » Οἶδα ὡς τὸν προ- fore vt præfens periculum eua-
κείμενον διαφεύξομαι κίνδυνον , ὥτε ὑμᾶς damn , ita vt vos et vtilitate rur
καὶ ὠφελείας πάλιν ἐμπληθῆναι , καὶ fus et gaudio impleanini , tain-
θυμηδίας · ἅτε δὴ τῇ πιθεμένε τετυ · quam id quod defiderabatis con =
χηκότας. και τέλος ἡ πρόβξησις ἔλαβε · fecuti . Et vero euentum præ
Primo enim
διέφυγε γὰρ τὸ πρῶτον το Νέρωνος τὸν ditio fortita eft
iram Neronis euafit : et hoc fi-
θυμὸν , καὶ τᾶτο ἐν τοῖς πρὸς τὸν μα-
gnificauit in literis ad beatum
κάριον Τιμόθεον δεδήλωκε γράμμασι. Timotheum . Ita autem dicit a):
λέγει δὲ ἕτως, ἐν τῇ πρώτη με ἀπολο- In prima mea defenfione nemio
γίᾳ ἐδείς μοι συμπαρεγένετο , αλλά mihi adfuit , fed omnes me re-
πάντες με ἐγκατέλιπον , μὴ αὐτοῖς λο- liquerunt ne iis inpuretur .
* Daninus auten mihi adftitit
γιοθείη . ὁ δὲ Κύριός με παρέζηκε , και ine confirmauit, et liberatus fum
et
ἐνεδυνάμωσέ με , καὶ ἐῤῥύσθην ἐκ ςόμα- abore leonis . Actuum etiam
τος λέοντος . καὶ ἡ τῶν πράξεων δὲ ἡμᾶς nos docuit hiftoria b ) , quod
ἐδίδαξεν
~ ( ἱτορία , ὡς δύο ἔτη τὸ πρῶτον duobus primum annis Ronne
ἐν τῇ Ῥώμῃ διήγαγε καθ᾿ ἑαυτὸν εἰκῶν egerit priuatim habitans in fuo
ἐν ἰδίῳ μισθώματι . ἐκεῖθεν δὲ εἰς τὰς Cum autem illinc
condu &to .
Σπανίας ἀπελθὼν, καὶ τὸ θεῖον κακεί. profettus effet in Hifpaniam , et

- νοις προσενεγκὼν εὐαγγέλιον , ἐπανῆλθε , tradidiffet, reuerfuseft , et tune

. και τότε τὴν κεφαλὴν ἀπετμήθη . ὅτω fuit truncatus capite . Cum hac
Τα καθ᾿ ἑαυτὸν διηγησάμενος , εἰς παρ- de fe ita narrafer , conuertit ora-
αίνεσιν μεταφέρει τὸν λόγον. κζ '.Μό- tionem ad exhortandum . 27. Lim
23 νον αξίως τῷ εὐαγγελίε τε Χριτᾶ πο· tum digue euangelio Chrifti con-
Ff 2

9) σύν . B. et liber Herveti .

4) 2 Tim. 4, 16. 17. ~ b) Act. 28 , 30,
 TI
B. THEODORE INTERPRE
T
.
452

verfamini; ut fiue venero et „ λιτεύεθε , ἵνα εἴτε ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ὑ-

videro
vobisvas , fiuefatis
abfens
de , quia audiam
in , vno fpiς ὑμᾶς , εἴτε απών, ακέσω τὰ περὶ ὑμῶν,
ritu , unanimes pugnantes pro fide 9 ὅτι τήκετε ἐν ἑνὶ πνεύματι, μια ψυχῇ
euangelii : 28. Et in nullo ter- η συναθλῶντες τῇ πίτα τῇ εὐαγγελίε
reamini ab aduerfariis , quæ illis „ κή . Καὶ μὴ πλυρόμενοι ἐν μηδενὶ ὑπὸ
eft caufa perditionis , vobis autem τῶν ἀντικειμένων , ἥτις 1ο ) αὐτοῖς μέν
·
falutis. Hortor ergo vos , vt 95 ἐξιν ἔνδειξις ἀπωλείας , ὑμῖν δὲ σωτη-
euangelio conuenientem vitam
ducatis, vt fiue ad vos accede υξίας. ρίας. 39 Παρακαλῶ τοίνυν ὑμᾶς ἀρ
fiue alibi egero , veftris με μόδιον τῷ εὐαγγελίῳ βίον ἀσπάσαθαι, ‫اد‬
10 , læ-
ter laudibus. Mihi autem lati. ἵνα πἂν ἀφίκωμαι πρὸς ὑμᾶς , κἂν ἔτές
tiam iftam adfert veftra concor- ρωθί πε διάγω , τοῖς ὑμετέραις εὐφη-
dia , et in diuinis rebus con- μίας εὐφραίνωμαι. ποιεῖ δέ μοι ταύτην
fenfio , et communis veftra pro τὴν εὐφροσύνην
. ἡ ὑμετέρα συμφωνία ,
veritate decertatio , et quod ab καὶ ἡ ἐν τοῖς θείοις ὁμόνοια , καὶ ὁ XCI-
aduerfariis nullo modo terreami νὸς ὑμῶν ὑπὲρ ἀληθείας ἀγὼν , καὶ τὸ
ni. Hoc eniin illis quidem exi-
tium , vobis autem falutem con- μηδόλως ὑπὸ τῶν ἐναντίων ταράτ ]εθαι
ciliat. Sciendum eft autem eum τέτο γὰρ ἐκείνοις μὲν ὄλεθρον , ὑμῖν δὲ
hæc temere non fcripfiffe , fed προξενε σωτηρίαν. εἰδέναι μέντοι χρὴ ,
cum refciuiffet , virtutis magnitu · ὡς ἐχ ἁπλῶς ταῦτα γέγραφεν, ἀλλὰ
dinem magnos quibusdam fpi · μαθῶν ὡς τῆς ἀρετῆς τὸ μέγεθος ὄγ
ritus facere . Qua de caufa con- κον τισὶ φρονήματος ἐνεργάσατο . ᾗ δὴ
cordia et confenfionis confiliumn χάριν τὴν περὶ ὁμονοίας αὐτοῖς καὶ σύμφ
eis fuggeffit. Præterea autem Φωνίας προσήγαγε συμβελήν . πρὸς δὲ
animaduertendum eft , quod non
indefinite eis fuum eft aduen . τότο κακεῖνο χρὴ συνιδεῖν , ὡς ἐκ ακρί
tum pollicitus , fed definitionem 5ως αὐτοῖς τὴν οἰκείαν ὑπέχετο παρ8 .
quandam adiecit promniffioni. σίαν , ἀλλὰ διορισμόν τινα τῇ ἐπαγγε‐
Ita enim dixit , vt fiue ve- λία συνέζευξεν . ὅτω γὰρ ἔφη , ἵνα εἴτε
nero es videro vos , fiue abfens , ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ὑμᾶς , εἴτε ἀπων , ἀκέσω
audiam de vobis. Et hoca. Deo . τὰ περὶ ὑμῶν. Καὶ τᾶτο ἀπὸ Θε8 ,
29. Quia vobis donatum eft pro ωκθ'. Οτι ὑμῖν ἐχαρίσθη μι ) τὸ ὑπὲρ Χρι-
Chrifto , non folum ut in eum cre- „ 58 , ὦ μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιςεύειν , αλ
datis , fed 30.
tiamini, etiam certamen
vt Idem pro illo pa-.
ba κλὰ καὶ τὸ ὑπὲς αὐτῷ πάχειν. λ '. Τὸν
"
ba-
bentes , quale et vidiftis in me , et n αὐτὸν ἀγῶνα ἔχοντες, οἷον εἴδετε ἐν
nunc auditis de me . Dona Dei m ἐμοὶ , καὶ νῦν ἀκέετε ἐν ἐμοί , Δῶρα
vocauit, et credidiffe, et fplen . Θεğ κέκληκε καὶ τὸ πιτεῦσαι , καὶ τὸ
dide decertaffe , non liberum tol. λαμπρῶς ἀγωνίσασθαι , & τὸ αὐθαίρε‐
•
lens animi arbitrium , fed docens τον τῆς γνώμης ἐκβάλλων , ἀλλὰ διδά
quod ipfa per fe mens aut vo- σκων ὡς αὐτὴ καθ᾿ ἑαυτὴν ἡ γνώμη , γε-
luntas gratia deftituta nihil bo : γυμνωμένη τῆς χάριτος , ἐδὲν δύναται
ni poffit recte facere. Vtroque κατορθῶσαι τῶν ἀγαθῶν . ἀμφοτέρων
γὰρ
10 ) αὐτοῖς μ . ἔσιν abeft a B. male . 11 ) τὸ ὑπὲρ Χρισğ omiffum epift. 141. et
fupra ad c. 1, 7.
 - EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP . II . 453

γὰρ χρεία , καὶ τῆς ἡμετέρας προθυ- enimopus eft , nempe et noftra
animi promptitudine , et diuino
μίας, καὶ τῆς θείας ἐπικερίας . ἔτε γὰς auxilio. Nequeenim iisquiani-
τοῖς τὴνπροθυμίαν ἐκ ἔχεσιν ἐπαρκε mialacritatemnonhabent ,fufti-
τῷ πνεύματος ἡ χάρις , ἐτ᾽ αὖ πάλιν cit gratia fpiritus , necrurfus ani-
ἡ προθυμία ταύτης ἐςερημένη τῆς ἀρε- mi prompta voluntas , fi fit gratia
τῆς δύναται συναθροῖσαι τὸν πλᾶτον . deftituta , poteft virtutis diuitias
colligere .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β . * CAPVT II.

ga . τις ὧνπαράκλησις ἐν Χρισῷ , ι. Si qua ergo confolatio in Chri

E • με τις παραμυθία ἀγάπης , fi quod
με τις κοινωνία πνεύματος , ι )& τινα ritatis , fi qua focietas fpiritus ,
ωσπλάγχνα καὶ οἰκτιρμοί, δ΄. Πληρώσαλέ fi qua vifcera miferationis , 2. Im
Verba funt
ημε την χαράν. „ Πατρικῆς φιλοςορ . pluregaudiu m meum .
paternæ beueuolentiæ. Si vul-
γίας τὰ ῥήματα . ὦ τινα γὰρ ἐμοὶ πα- tis , inquit , aliquam confola-
ράκλησίν , φησι , προσενεγκεν βέλεσθε, tionem mihi afferre , fi aliquod
εἴ τινα ἀγάπης παραμυθίαν καὶ ψυ- dileftionis leuamen et folatium ,
Dicit autem
χαγωγίαν , διὰ τότε παράχετε. λέγει per hoc prabere. Vt idem
etiam ea quæ petit.
δὲ καὶ ἅπερ αἰτε . κἵνα τὸ αὐτὸ φρο- fapintis,eandem charitat em baben-
νῆτε, τὴν αὐτὴν
. ἀγάπην ἔχοντες , σύμ- tes , vnanimes , id ipfum fentien-
3. Nihil per contentionem,
ψυχοι , τὸ ἓν φρονῶν
‫از‬ τες . γ . Μηδὲν τις
γκατ᾽ ἐρίθειαν , ἢ κενοδοξίαν , ἀλλὰ τῇ vel per innnem gloriam , fed in
» ταπεινοφροσύνῃ ἀλλήλες ἡγόμενοι ὑἱ humilitate , alios fe fuperiores
4. Non quequæ fua
υπερέχοντας ἑαυτῶν. δ' .Μὴ τὰ ξαυ. ἑαυ exiftimantes
ητῶν ἕκατος σκοπᾶτε , ἀλλὰ καὶ τὰ funt fiuguli confide rate, fed et
ea quæ aliorum . Per hæc omnia
ἑτέρων ἕκαςος . Διὰ πάντων αὐτὲς modice illos de fe fentire do-
τὸ μέτριον ἐξεπαίδευσε φρόνημα . ὁ γὰρ cuit. Qui hoc enim habuerit,
τᾶτο κεκτημένος ταῖς τῆς κενῆς δόξης vanæ gloriæ laqueis non irreti-
ἐχαλίσκεται πάγαις , ἐχἡγεῖται αύ tur , non exiftimat fe alioeffe
τὸν ὑπερέχειν ἑτέρε , τὸ τῆς ἔριδος & fuperiorem , in contentionis vi
tium non incurrit. Quoniam
προσίεται πάθος. ἐπειδὴ τοίνυν, ὡς ἔφην , ergo , vt dixi, nonnulli ob exi-
ὑπὸ τῶν τῆς ἀρετῆς κατορθωμάτων τι- mia virtutis facinora elati de fe ni-
νὲς ἐπήρθησαν εἰς Φρονήματος όγκον , mis fupabe fentiebant , vtilem eis
πρόσφορον αὐτοῖς θεραπείαν προσφέ- exhibet medicinam . Deinde ob
ρε · εἶτα ὑποδέκνυσι καὶ τὸ μέγιςον oculos ponit maximum omnium
2 5. Hac
τῆς ταπεινοφροσύνης παράδειγμα , exemplum humilitatis.
9 έ. 2 ) Τῦτο γὰρ φρονείσθω ἐνὑμῖν, ὃ καὶ enim mens vobis fit, quæ et in Chrifto
2 ἐν Χρισῷ Ἰησε . 3 Μιμήσασθε τὸν τῶν Iefu . Imitamini eum qui eft omni-
* ἁπάντ ων Δεσπό την . „5΄. 3 ) Ὃς ἐν μορ- um Dominus. 6. Qui cum in for-
Ff 3 ma

1) είτε σπλ . Herveti codex. 2 ) V.5 - 6. ἴσα Θεῷ iisdem verbis reperitur ex-
preffus dial . r . extr. 3) Hæc verba , vsque adλαθών , habet etiam ad Pfalm .
40, 2. 108, 17. et 28 (ab ἑαυτὸν λαβών) , 1o9 , t . ad Cant.3, I ; et cum reliquis
huius et fequentis incifi verbis ad 1 Cant. 4 , 6 .
454 B. THEODORETI INTERPRET .

ma Dei efer , non rapinam arbi- φῇ Θεῷ ὑπάρχων ἐχ ἁρπαγμὸν ἡγή-

tratus eft effe fe aqualem Deo ,
7. Scdfemetipfum exinaniuit for. » σατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ . ζ '. Ἀλλ᾿ αὐ
mam ferui accipiens. Cum enim »τὸν 4 ) ἐκένωσε μορφὴν δέλε λαβών .
effet Deus , et natura Deus , et Θεὸς γὰρ ὤν , καὶ φύσει Θεὸς , καὶ τὴν
patri aqualis , non hoc magnum πρὸς τὸν πατέρα ἰσότητα ἔχων , ὦ μέ-
exiftinauit : hoc enim proprium γα τῦτο ὑπέλαβε . τῦτο γὰρ ἴδιον τῶν
eft eorum qui præter ineritum πας ἀξίαν τιμῆς τινὸς τετυχηκότων.
honorem aliquem funt confecuti :
fed celata dignitate fummam ele ἀλλὰ τὴν ἀξίαν κατακρύψας , τὴν ἄκραν
git humilitatem , et humanam for ταπεινοφροσύνην είλετο , καὶ τὴν ἀνθρω-
mnam fufcepit . In fimilitudine πέαν ὑπέδυ μορφήν. "„" Ἐν ὁμοιώματι
hominum faftus , et babitu inuen- 9 ανθρώπων γενόμενος , καὶ χήματι εν
tus ut homo. De Deo Verbo
ρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος . „ Περὶ‫ اد‬τῷ Θεῷ
hæc dicit , quod cum Deus effet ,
Deus non vifus fuerit, cum hu . Λόγε ταῦτά φησιν, ὅτι Θεὸς ὢνἐχ ἕω έω
manam naturam induiffet. Ερᾶτο Θεὸς , τὴνἀνθρωπείαν περικείμε
ergo conuenit illud vt homo. νος φύσιν. αὐτῷ γὰρ τοίνυν αρμότα τὸ
Sufcepta enim natura vere hoc ως ὡς ἄνθρωπος . ἡ γὰρ ἀναληφθεῖσα φύ-
erat : ipfe autem hoc non erat , σίς ἀληθῶς τέτο ἦν. αὐτὸς δὲ τῦτο μὲν
fed hoc induerat. g. Humiliauit . ἐκ ἦν ·τῦτο δὲ περιέκειτο. κη '. Ἐταπά-
femetipfum , factus obediens vsque
ad mortem , mortem autem crucis . γνωσεν ἑαυτὸν 5 ) γενόμενος ὑπήκοος μέ
* Non enim tamquam feruus do . » χρι θανάτε , θανάτε δὲ ςαυρᾶ . , Οὐ
mninicum iuffum impleuit : fed γὰρ ὡς δῶλος δεσποτικὸν πεπλήρωκε
fponte fua falutem pro nobis fuf. πρόσταγμα , ἀλλ᾽ ἑκὼν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν
cepit , et obediuit vt filius , non ἀνεδέξατο σωτηρίαν , καὶ ὑπήκεσεν ὡς ως
vt feruus, 9. Propter quod Deus
exaltauit illum , et donauit illi no- υἱὸς , εχὼς δῆλος . ·κθ'. 6.Διὸ καὶ ὁ Θεὸς
men , quod eft fuper omne nomen . αὐτὸν ὑπερύψωσε , καὶ ἐχαρίσατο αὐ-
Vel ftultiffimis clarum eft , diui. » τῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα . Δῆ .
nam naturain nullius egere : et λον καὶ τοῖς ἄγαν ἀνοήτοις , ὡς ἡ θεία
cum homo faltus eft , nequa- φύσις ἀνενδεὴς , καὶ ἐνανθρωπήσας , ἐ
quam qui erat humilis exaltatus ταπεινὸς ὢν ὑψώθη , ἀλλὰ καὶ ὕψιςος
eft , fed qui erat altiffimus fe-
ipfum humiliauit . Non ergo ac- ὢν ἑαυτὸν ἐταπείνωσεν . ὦ τοίνυν ἔλαβεν
‫اد‬
cepit quæ prius non habebat, fed ἃ μη ως ἄν ·
μὴ πρότερον εἶχεν, ἀλλ᾽ ἔλαβεν་ ὡς
accepit vt homo, quæ habebat vt θρωπος ,ἅπερ εἶχεν ὡς Θεός . τὸ δὲ ὄνο·
Deus, Nomen autem quidam inter μάτινες 7) δόξαν ἧς μήνευσαν˙ ἐγὼ δὲ ἐκ
pretati funt gloriam . Egoautem ex τῆς πρὸς Ἑβραίες ἐπιτολῆς ἑτέραν εὖ
epiftola ad Hebræos inuenio aliam
apoftolici diati intelligentiam .Cum ρίσκω τε ἀποτολικὲ ῥητᾶ τὴν διάνοιαν .
enim dixiffeta ), Sedet ad dexteram & ρηκὼς γὰρ, ὅτι ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῆς
μεγα-
4 ) ἐταπείνωσεν habetnofter dial. 6. p. 391. et 399. Garn. quamquam hoc ibi vi
deatur ductum e v. 8. 5 ) γεν. ὑπήκοος omittitur ad Pfalm .io9 , 7 , 1. c. Can-
tici et dial. 6. bis p. 391. Garnerii. Sed eft tamen in verbis Macedonia-
ni quem loquentem nofter inducit dial. 4. p. 375. Garn . neque eam leftio-
nem ibi reprehendit et hic interpretatione fua perfpicue confirmat. 6) Hune
verfum habet etiam Qu . 2. in Iofuam et ad Pfalm ,2,7 7 ) ἔδοξαν ἑρμηνεῦσαι . Β .
• ) Hebr « Ia 3+ 4+
 EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP . II. 455

μεγαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς,τοσύτῳ κράτ. maieftatis in excelfis , tanto me-

των γενόμενος τῶν ἀγγέλων , ὅσῳ καὶ lior angelis effectus , quanto dif-
ferentius præ illis nomen here-
διαφορώτ ερον παρ᾽ αὐτὲς κεκληρον όμῃ . dicauit , interpretaturnominis fen-
κεν ὄνομα , ἑρμηνεύει τῷ ὀνόματος τὴν fum , et dicit a): Cui enim di-
διάνοιαν , καί φησιν , τίνι γάρ ποτε τῶν xit aliquando angelorum , filius
ἀγγέλων εἶπεν , υἱός με ε σὺ ; ἐγὼ σή- meus es tu , ego hodie genui te ?
Et rurfum , Ego ero illi in pa-
μερον γεγέννηκά σε . καὶ πάλιν , ἐγὼ
tem , et ille erit mihi in filium .
ἔσομαι αὐτῷ εἰς πατέρα , καὶ αὐτὸς Hîc ergo hoc etiam dicit , quod
ἔται μοι εἰς υἱόν· καὶ ἐνταῦθα τοίνυν cum feipfum humiliauit , non fo-
τοῦτο λέγει , ὅτι ἐαυτὸν ταπεινώσας , &lum non perdiderit quod habe-
μόνον ἐκ ἀπώλεσεν ὅπερ εἶχεν ὡς Θεὸς , bat vt Deus , fed hoc etiam ac-
10. Vt in
ἀλλὰ καὶ ὡς ἄνθρωπος τῦτο προσέλα- ceperit vt homo .
nomine Iefu omne genu feftatur ,
δεν. υί. 3) Ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησᾶ πᾶν
caleftium , terreftrium ,et inferno-
» γόνυ κάμψη ἐπεφανίων , καὶ ἐπιγείων, rum . Caleftes appellat inuifi-
η καὶ καταχθονίων . Επερανίες καλά biles poteftates : terreftres , ho-
τὰς ἀοράτες δυνάμεις , ἐπιγείες δὲ τες mines qui adhuc viuunt : infer
nos , qui funt fub terris , illos
ἔτι ζῶνταςἀνθρώπες , καὶ καταχθονίες a . Et omnis
τὸς τεθνεῶτας . πιοί . Καὶ πᾶσα γλῶσ . qui mortui funt.
lingua confitentur , quia Dominus
ωσα 9) ἐξομολογήσηται , ὅτιΚύριος In-
σῆς Χρισὸς εἰς δόξανΘεό πατρός . 10 ) , Omnis lingua , pro , omnes
Πᾶσα γλῶσσα , ἀντὶ τῇ , πάντα τὰ ἔθνη . gentes . Si autem confiteri Chri-
εἰ δὲ τὸ ὁμολογεῖν Χρισὸν τὸν Κύριον τὸν ftum Dominum Patrem gloria
aficit, clarum eft quod qui eum
Πατέρα δοξάζει , εὔδηλον ὡς οἱ κτίσμα creaturam et feruum appellant ,
τῦτον καὶ δῆλον ἀποκαλῦντες ἀδοξίαν genitori eiusinurant
ignominiam .
τῷ γεγεννηκότι προστρίβεσι . πᾶσαν omnem certe hærefin per pauca
μέντοι αίρεσιν διὰ τῶν ὀλίγων τέτων hac verba expugnauit diuinus
κατηγωνίσατο ξημάτων ὁ θεῖος ἀπόςο- apoftolus : tum eos qui Vnige-
niti diuinitatein blafphemnant , et
λος , καὶ τὸς τὴν θεότητα τῷ μονογε-
qui eius humanitatein negant ,
νες βλασφημῶντας , καὶ τὰς ἀρνεμένες tum eos præterea qui hypoftafes
τὴν ἀνθρωπότητα , καὶ πρὸς τέτοις τὲς ( feu perfonas ) confundunt. Et
་
τὰς ὑποτάσεις συγχέοντας και Σαβέλ- Sabellium quidem , et Photinum ,
λιον μὲν , καὶ Φωτεινὸν , καὶ Μάρκελλον , et Marcellum , et Paulum Samo-
fatenum , impios effe conuincit ,
καὶ τὸν Σαμοσατέα Παῦλον δυσσεβεν .
duas oftendens perfonas . Dixit
τὰς ἐλέγχει , τῶν προσώπων ὑποδεικνὺς
enim , Qui cum in forma Dei eJet,
τὴν δυάδα . ἔφη γὰς , ὃς ἐν μορφῇ Θεğ atque tum addit : non rapinam

ὑπάρχων , καὶ ἐπήγαγεν ,ἐχ αρπαγ‐ arbitratus eft eJe fe * aqualem *

μὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ · ἐδεὶς δὲ Deo . Nemo autein dicitur effe
is m vero
ἴσος ἑαυτῷ λέγεται. καὶ ῎Αρειον δὲ καὶ fibi ipfi aqual . Ariu
et Euno mnium blafphemare iisdem
Εὐνόμιον διὰ τέτων αὐτῶν τῶν ξητῶν verbis
Ff 4

8) V. 1o . et ur . eft quoque ad Pfalin . 21, 30. 7I, II . IOI, 16. et dial. 3. p. 332. Gar
nerii . 9) ἐξομολογήσεται habet l. c. dial . ;. 1ο) ᾿Αμὴν addit 1. c .
a) Hebr . 1 , 5.
 456 B. THEODORETI INTERPRET .

verbis oftendit . Non enim di. ἔδειξε βλασφημῶντας . ὦ γὰρ εἶπεν, ἐν

xit , Qui cum in forma Dei fa-
fus eflet , fed qui cum in forma μορφῇ Θεῷ γενόμενες , ἀλλ᾽ ἐν μορφῆ
Dei effer : etfubiunxit , Non ra . Θεῷ ὑπάρχων · καὶ ἐπήγαγεν , ἐχ αρ
pinam arbitratus eft fe fe aqua . παγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ , τῶν
lem Deo. Eft enim proprium γὰς τὰ ἀλλότρια ἁρπαζόντων ἴδιον τὸ
eorum qui aliena rapiunt de μέγα φρονεῖν ἐφ᾽ οἷς ἔχεσιν . ὁ δὲ Θεὸς
iis quæ
habent iaciare fe et Λόγις φύσει Θεός · ἐν μορφῇ γὰρ Θε
efferri. Deus autem Verbum na- 2
tura eft Deus. In Deienimn ὑπῆρχε , καὶ ἐχ ἁρπαγμὸνἡγήσατο τὸ
forma erat , etnon rapinam ar. εἶναι ἴσα Θεῷ. φύσει γὰρ εἶχε τὴν ἰσό-
bitratus eft quod effetDeo aqua τητα ταύτην . εἰ δὲ τὴν μορφὴν τῷΘε
lis : natura enim hanchabui aqua- ἐλέγεσιν ἐσίαν εἶναι Θεῷ , ἐρωτάσθωσαν
litatem . Quod fi Dei fornam τίνοῦσι τὴν τῷ δέλε μορφήν . ἐ γὰρ δήπε

dicunt non effe Dei fubftantiam , Μαρκίων , καὶ Βαλεντίνῳ , καὶ Μάνεντι
interrogentur quid intelligant per
ferui formam . Neque enim vt παραπλησίως ἀρνῶνται τῆς σαρκὸς τὴν
Marcion , Valentinus , et Manes , ανάληψιν. εἰ τοίνυν ἡ μορφὴ τῷ δέλε
negant carnis affumptionem . Si ἐσία δέλε , ἐσία ἄξα τῷ Θεό και ήμερα
ergo ferui forma ferui eft na φὴ τῷ Θεῷ , ὅτως ἐρωτήσωμεν και τις
tura , Dei ergo natura , Dei quo . τὴν φαντασίαν εἰσάγοντας, ἡ. μορφὴ τὸς
τῇ
que forma eft . Ita etiam eos
ง
interrogemus , qui phantafiam feu Θεῷ ἐσία τῷ Θεῷ ; πάντως ὅτι συνομο
apparitionem introducunt , For λογήσεσι. ἐ γὰς ἀρνῦνται τὸ εἶναι
ma Dei eft Dei natura ? Omni Θεὸν τὸν Δεσπότην Χριςόν . συλλογισά
1 no fatebuntur :non enim ne μεθα τοίνυν · εἰ τοίνυν ἡ μορφὴ τῷ Θεῷ
gant , Deum effe Chriftum Do εσίαΘεό , ἐσία ἄξα δέλε ἡ τε δέλε
minum . Ergo ratiocinemur , Si
forma Dei efi Dei natura , ferui μορφή και ευρεθήσονται οἱ τἀναντία
vtique naturaeft forma ferui : et φρονέντες, δι᾿ ὧν ὁμολογήσεσι βεβαιών
inuenientur ii qui contraria fen- τες ἅπερ ὁμολογεῖν ἐκ ἐθέλεσι πρὸς δὲ
riunt , per ea quæ confitebuntur , τέτοις κακεῖνο συνείδομεν , ὅτι ταπεινο
ea confirmare quæ nolunt conf . Φροσύνην διδάσκων ὁ θεῖος ἀπόςολος τέ
xeri . Præterhæc autem ,hoc quo . θεικε τῷ Χρισᾶ τὸ παράδειγμα . τῇ τα
que animaduertimnus , quod do-
cens humilitatem diuinus apofto . πανοφροσύνη γάρ , φησιν , ἀλλήλες ἡγέ
lus , attulerit Chrifti exemplum : μενοι ὑπερέχοντας ἑαυτῶν , εἰ δὲ ἐκ ἴσος
In bumilitate enim , inquit , alios ἦν, ἀλλ᾽ ἐλάττων τῷ πατρὸς ὁ υἱὸς , ἐτα-
fe fuperiores exiftimantes . Si au- πεινοφρονῶν ὑπήκεσεν , ἀλλὰ τάξιν
rem æqualis non erat, fed minor ἐπλήρωσεν . ἀλλὰ περὶ τύτων καὶ ἐν
patre filius , non per humilitatem
1
obediuit , fed fuo officio fungus ἑτέροις πλείσες διεξήλθομεν λόγες . ἐπὶ
eft. Sed de his etiam alibi copiofe τὰ συνεχῆ τοίνυν τῆς ἑρμηνείας βαδίσω-
differuimus . Ad ea ergo quæ pro- μεν. κβ '. Ωςε ἀγαπητοί με , καθὼς
xime fequuntur interpretenda ve- πάντοτεὑπηκέσατε , μὴ ὡςἐν τῇ πας .
niamus . 12. Itaque charifimi mei , υσία με μόνον , ἀλλὰ νῦν πολλῷ μᾶλλον
2
ficutfemper obediftis , non vt in pra-
Jentia meatantum , fed multo magis υ ἐν τῇἀπεσίᾳ με μετὰ φίζει καὶ τρό
nunc in abfentia ' mea , cum metu υμ8
με τὴν ἑαυτῶν σωτηρίαν κατεργάζες
et tremore veftram falutem opera- ησθε , Εἰς τῦτό , φησιν , ἀφορῶντες τὸ
mini, Hoc , inquit , exemplar
παρά
 EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP . II . 457

παράδειγμα , πλείονα σπουδὴν παρὰ intuentes , in mea abfentia ma

ftudium pro veftra falute ad-
τὴν ἐμὴν ἀπουσίαν ὑπὲρ τῆς οἰκείας εἰσε ius
hibuiftis . Hoc enim bonam
ενέγκατε σωτηρίας. τῦτο γὰς ὑμῶν τὸν
mentem , veftram et fcopumn de
ἀγαθὸν ἐγύμνωσε σκοπὸν , ὅτι ἐ πρὸς clarauit , quod non doctoris gra
τὸν διδάσκαλον χάριτι , ἀλλὰ τῇ περὶ tia , fed propenfo ad honefta
ftudio laude dignos labores fufci-´
τὰ καλὰ προθυμία τὸν ἀξιέπαινον ἀνα- pitis. 13. Deus eft enim , qui
· δέχεσθε πόνον. μγ'. Ὁ Θεὸς γάρ ἐξιν operatur in vobis et velle et pere
ficere pro bona voluntate . * Non *
πὸ ἐνεργῶν ἐν ὑμῖν καὶ τὸ θέλειν
quod vel inuitos cogat , 3fed
Ε' καὶ τὸ ἐνεργῶν ὑπὲρ τῆς εὐδοκίας .
quod animi promptitudinem in-
" Θὐκ ἐπειδὴ καὶ ἄκοντας βιάζεται , ἀλλ᾽ ueniens , hanc augeat per gra-
Eudokiam autem ,
tiam . bonam Dei volunta appel-
· ὅτι προθυμίαν εὑρίσκων αὔξει ταύτην lauit tem .
διὰ τῆς χάριτος . εὐδοκίαν δὲ τὸ ἀγαθὸν Vult autem omnes homines fer-
τῷ Θεῷ προσηγόρευσε θέλημα · θέλει δὲ uari , et ad veritatis venire co-
πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐ- gnitionem . 14. Omnia autem
πίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεν. facite fine murmurationibus et
ιδ '.Πάντα
bafitationibus . Prompto et ala-
οποιετειι ) χωρὶς γογγυσμῶν καὶ διαλο- cri animo ferte labores qui pro

μ ' αγισμῶν. Προθύμως φέρετε τὸν ὑπὲρ virtute fufcipiuntur , quæ pro eu-
angelio adeuntur pericula , et
τῆς ἀρετῆς πόνον , τὲςὑπὲρ τῇ εὐαγ . moleftias quæ occurrunt iniquo
γελίου κινδύνους , μὴ δυχεραίνοντες τὰ animo non ferentes , nec diuerfis
προσπίποντα λυπηρά , μηδὲ διαφόροις quidem cogitat
bus vtentes ionibus et rationi-
. Vobis enim ipfis di-
χρώμενοι λογισμοῖς · ἑαυτοῖς γὰρ τὸν uitias congregatis.
Nemo autem
πλῦτον ἀθροίζετε · οὐδεὶς δὲ κέρδη συλ- maxime lucra cum colligit , trifta-
λέγων μέγιςα ἀχάλλει καὶ τον θορίζει. tur et murmurat. Laboris infu-
δείκνυσι δὲ καὶ τὸ πόνου τὸ κέρδος . per lucrum oftendit. 15. Vt fitis
αγιέ. Ἵνα γένηθε ἄμεμποι, καὶ ἀκέραιοι, fine reprehenfione et fimplices , filii
τέκνα Θεῷ ἀμώμητα ἐν μέσῳ γενεᾶς tionispraud et peruerfa . Ita etiam

ασκολιᾶς καὶ διεσραμμένης , Οὕτω καὶ iufit Dominus fimplices effe ficut
Κύριος προσέταξεν ἀκεραίους εἶναι ὡς columbas . Inter quos lucetisfic-
16. Ver-
τὰς περιτεζάς . Ἐν οἷς φαίνεσθε ὡς φω- ut luminaria in mundo ,
ωτῆρες ἐν κόσμῳ . ις'. Λόγον ζωῆς ἐπέ. bum vita continentes ,ad gloriam
meam in diem Chrifti. Non vo-
ᾤχοντες , εἰς καύχημα ἐμοὶ εἰς ἡμέραν bis , inquit ,nocebunt qui vos op-
„ Χρισέ . Οὐ λυμανῶνται , φησιν , ὑμῖν pugnant. Inftar enim luminarium
οἱ πολεμῶντες . δίκην γὰρ φωςήξων ἐν τῷ in mundo lucebitis : facietisque vt
κόσμῳ λάμψετε ,καὶ. ἐμοὶ παρέξετετὸ de vobis poffim gloriari in aduen-
Vera
ἐφ ' ὑμῖν σεμνύνεσθαι ἐν τῇ τῷ σωτῆρος tu feruatoris. Illud autem , dictum
· ἐπιφανεία . τὸ δὲ, λόγον ζωῆς ἐπέχον. pro
bum , vita continentesverbo
Attendentes , vitæ,
τες , ἀντὶ τῷ , τῷ λόγῳ προσέχοντες Eodem enim verbo vfus eft et
τῆς ζωῆς . ὕτω γὰρ καὶ Τιμοθέῳ γρά- iam fcribens ad Timotheum ,
Ffs cum

11) χωρίς μὲν γογγυσμοῦ habet ad Efai. 58 , 9.

 '458 .- B. THEODORETI INTERPRET.

eum ait a), Contine tibi ipfi et φων ἔφη , ἔπεχε σεαυτῷ καὶ τῇ διδα
doctrinae , pro , Attende tibi ipfi et σκαλία ,ἀντὶ τᾶ ,πρόσεχε σεαυτῷ καὶ
doëtrina . Verbum autem vita vo-
τῇ διδασκαλίᾳ . λόγον δὲ ζωῆς τὸ κα
cauit prædicationem , quia vitam
ρυγμα κέκληκεν , ἐπειδὴ τὴν αἰώνιον
æternam conciliat. Quia non in ~ Ο
vacuum cucurri neque in vn- προξενῷ ζωήν . Ὅτι ἐκ εἰς κενὸν ἔδρα-
cuum laboraui. Glorior autem , ώμον , ἐδὲ εἰς κενὸν ἐκοπίασα ..» Αὐχῶ δὲ
meque iacto 2 quod non fru-
ftra pro vobis laborem et ftu- καὶμεγαλοφρονῶ , ὅτι ἐμάτηντὴνὑπὲρ
dium fufceperim. 17. δε εἵε ὑμῶν ἀνεδεξάμην σπουδήν . ζ '. Ἀλλ᾿ Ε
Sed etfi
immolorfupra facrificium et obje. καὶ σπένδομαι ἐπὶ τῇ θυσία και λει
quium fidei vcftra , gaudeo , et con- ητουργίᾳ τῆς πίςεως ὑμῶν , χαίρω και
gratulor omnibus vobis . 18. Id. συγχαίρω πᾶσιν ὑμῖν. ιή . Τὸ δὲ αὐτὸ
ipfum autem et vos gaudete, et con . καὶ ὑμεῖς χαίρετε καὶ συγχαίρετέμοι.
gratulamini mibi. Veftre pofuit Τὸ ὑμῶν , ἀντὶ τῶ , πάντων τῶν δι᾽ αὐ
pro omnium , qui per ipfum cre-
diderant. Pro veftra enim fide το πεπιςευκότων τέθεικεν . ὑπὲρ γὰρ τῆς2
tanquamhoftia Deo oblatus la . ὑμετέρας πίςεως καθάπερ θυσία τῷ
τον et deleétor. Conuenit autem Θεῷ προσφερόμενος εὐφραίνομοί τε
vos quoque effe lætitiæ meæ par. καὶ ἥδομαι. προσήκει δὲκαὶ ὑμᾶς f
ticipes. " Hæc autem dicit , eos veῖν
νεῖν μοι τῆς εὐφροσύνης. ταῦτα δὲ λέ-
confolans , et docens dignitatem
martyrii, quod immolationis et γε ψυχαγωγῶν αὐτοὺς , και διδά
cuiusdam facrificii locum obti. σκων τοῦ μαρτυρίου τὸ μέγεθος , ὅτι
* net. * 19. Spero autem in Do. σπονδῆς τίνος καὶ θυσίας τάξιν ἐπέχει .
mino Iefu Timotheum me cito θ '. Ελπίζω δὲ ἐν Κυρίῳ Ἰησ8 Τιμόθεον
mittere ad vos : vt
et ego bono ταχέως πέμψαι ὑμῖν , ἵνα καγωεὐψυ
funt.fim cognitis
animo
vos 20. Neminem circa
qua enim υχῷ γνὲς τὰ περὶ ὑμῶν . κ . Οὐδένα
habeo tam unanimem , qui fincera υγὰς ἔχω ἰσόψυχον, 12 ) ὅς τις γνησίως
affettione de rebus veftris fol. τὰ περὶὑμῶν μεριμνήσει. κα '. Οἱ πάν-
licitus fit. 21. Omnes enim gτες γὰρ τὰ ἑαυτῶν ζητᾶσιν , ὦ τα τε2
que fua funt quarunt, non qua Iefu Χριςὦ Ἰησᾶ .κβ '. Τὴν δὲ δοκιμὴν αὐτῷ
Chrifti. 22. Experimentum autem αγινώσκετε , ὅτι ὡς πατρὶ τέκνον σὺν
eius cognofcite , quia ficut patri
filius , mecum feruiuit in euangelio. νἐμοὶἐδέλευσεν εἰς τὸ εὐαγγέλιον. Α-
Veræ quidem funt laudes beati ληθεῖς μὲν τὸ μακαρίς Τιμοθές αἱ εὖ-
·
Timothei. His autem nunc vfus φημία , ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος ταύταις .
>
eft diuinus apoftolus , tum fuam ἐχρήσατο νῦν , καὶ τὴν οἰκείαν περὶαὐ
in eos oftendens affectionem , quod τὲς ἐπιδεικνὺς διάθεσιν,ὅτιὃν μόνον ἔχει
quem vnum habebat confolatorem,
caufamiferit, ψυχαγωγῶντα τῦτονδια τὴν αὐτῶν
hunc illorumvtilitatis
tumeos adhortans , vt veritatis απέςειλεν ὠφέλειαν˙ καὶ αὐτὲς προ-
prædicatorem cum omniobferuan- τρέπων , ὡς ἀληθείας κήρυκα μετὰ πά-
tia fufcipiant. 23. Hunc igitur σης δέξαθαι θεραπείας. κγ‫ اد‬. Τστον
fpero me mittere , mox ut videro μὲν ἐν ἐλπίζω πέμψαι , ὡς ἂν ἀπίδων
quæ circa me funt . 24. Confido τὰ περὶ ἐμὲ , ἐξαυτῆς . κδ '. Πέποιθα
„ δὲ

12 ) Pro ὅς τις habebat Herveti liber ὅs , et ὑμῶν pro περὶ ὑμῶν .

4) 1 Tim. 4, 16.
 EPIST . AD PHILIPPENSES. CAP. II . 459

δὲ ἐν Κυρίῳ , ὅτι καὶ αὐτὸς ταχέως ἐ- autem in Domino , quoniam et

πλεύσομαι. Οὐδὲ ἐνταῦθα τὴν οἰκείαν ipfe veniam cito . Ne hic qui-
παρουσίαν ἀποφαντικῶς ἐπηγγέλατο , dem aduentum fuum eft aftir-
matiue pollicitus , fed eum di-
ἀλλὰ τῆς θείας αὐτὴν ἐξήρτησε προ- vinæ reliquit prouidentiæ . Sa-
μηθείας . δῆλος δέ ἐςι μηδέπω παντε · tis autem oftendit fe nondum
Hoc
λῶς τὸν πρότερον διαφυγὼν κίνδυνον . prius periculum euafiffe .
τέτο αινίττεται εἰρηκὼς , ὡς ἂν ἀπίδω innuit , cum dicit , Mox vt vide-
vo qua circa me funt . Hoc eft ,
τὰ περὶ ἐμὲ ἐξαυτῆς , τετέςιν ἐὰν τέ- fi difficultates recte fuerint expe-
λεον λάβῃ λύσιν τα δυχερῆ .κέ. Αναγ‐ dire 25. Neceffarium autem exi-
ακαῖον δὲ ἡγησάμην Ἐπαφρόδιτον τὸν ftimaui, Épaphroditum fratrem ,et
ναδελφὸν , καὶ συνεργὸν , καὶ συτρατι- cooperatorem ,et commilitonem meum ,
δε
φώτην με , ὑμῶν δὲαπότολιν , καὶ 13
τ ;) λε- vefirum autem apofolum , et mini-
ντουργὸν τῆς χρεας με , πέμψαι πρὸς ftrum neceffitatis mea , mittere ad
Multa et de hoc præclara
ὑμᾶς. Πολλὰ καὶ τότε κατορθώμα . dixit , qui non folum fratrem ,
τὰ διεξῆλθεν ,ἐκ ἀδελφὸν μόνον , αλλα fed etiam cooperatorem , et com-
Eum au-
καὶ συνεργὸν ,καὶ συςρατιώτην ἀποκα- militonem appellauit.
λέσας.ἀπόςολον δὲ αὐτὸν κέκληκεν
2 αὐ- tem ipforum apoftolum vocauit ,
τῶν , ὡς τὴν ἐπιμέλειαν αὐτῶν ἐμπεπι. νt cui effet illorum cura concre-
ςευμένον . ὡς εἶναι δῆλον ὅτι ὑπὸ1 τῶτον dita . . Vt clarum fit , fub eo fuif
fe eos qui in principio dicti funt
ἐτέλεν οἱ ἐν τῷ προοιμίῳ κληθέντες ἐπί- epifcopi , prefbyterorum fcilicet
σκοποι , τῷπρεσβυτέρε δηλονότι τὴν in ordine conftituti. Miniftrum
τάξιν πληρῶντες˙ λειτουργὸν δὲ αὐτὸν vero ipfum dixit neceffitatis , quia
βρηκε τῆς χρείας , ὡς τὰ παρ' αὐτῶν pecunias ab his miffas attulerat .
Innuit autem hanc illos debere
ἀποταλέντα κομίσαντα χρήματα . αἰ
fubuentionem , non fecus acmini-
νίτζεται δὲκαὶ ὅτι ταύτην τὴν θερα- ari
ftri publici illationes . 26. Quom .
πέαν ὀφάλουσι , καθάπερ οἱ λειτουρ- iam quidem omnes vos defidera-
γέντες τὰς εἰσφοράς. κς'. Ἐπειδὴ ἐπι- bar, et maftus erat , propterea
ην πάντας ὑμᾶς , καὶ αδημο‐ quod audicratis illum infirma-
υποθῶν ἦν
γνῶν , διότι ἠκέσατε ὅτι ἠθένησε tum. 27. Nam infirmatus eft
ηη΄΄. Καὶ γὰρ ἠσθένησε παραπλήσιον Prope ad mortem: fid Deus mi
fertus eft eius , non folum autem
1 θανάτῳ
,ἀλλ᾿ ὁ Θεὸς αὐτὸν ἠλέησεν 14 ) eius ,verum etiam mei , ne trifti
"
„ οὐκ αὐτὸν δὲ μόνον , αλλὰ καὶ ἐμὲ , tiam fuper triftitiam baberem .
et
μἵνα μὴ λύπην ἐπὶ λύπη χῶν Ὑπὲς Excufat more tarditatem ,
τῆς γεγενημένηςἀπολογεῖται βραδυτῆ- morbi qui eum inuaferat gra-
τος , καὶ τῆς ἐπισκηψάσης νόσε τὸ μέ- uitatem indicat , et Εpaphro-
erga illos beneuolen
γεθος δείκνυσι, καὶ τὴν περὶ αὐτοὺς diti
διάθεσιν τε Επαφροδίτο υδηλοῖ φήσας tiamn • declarat , dicens ipfum *
αὐτὸν διά τε τὴν βραδυτῆτα ἠθυμηκέ‐ et propter moram fuiffe an-
xium ,

13 ) συνεργὸν habebat fupra ad 1Cor . 12 , 28. et ad noftram epiftolam c. 1,2 . Sed

Theodoreri interpretatio το λειτουργὸν confirmat . 14 ) τὴν ζωὴν αὐτῷ χαρισά
p48705 addit ad Gal. 1 , 4.
 460 B. THEODORETI INTERPRET.

xium , et propter eorum folici- ναι , καὶ ἡ

મળે διὰ τὴν αὐτῶν φροντίδα , ἣν
tudinem quammorbus attule, νόσος εἰργάζετο . τὸ δὲ ἠλέησεν αὐτὸν ,
rat.
Illud autem , Mijertus eft δηλοῖ καὶ τὴν τῇ Ἐπαφροδίτε περίτες
eius , fignificat vehemens Epa-
phroditi ftudium in certamini αγῶνας σπουδήν. 8 γὼς ἤθελε τῆς ὀ
bus . Nolebat enim ab hac trifi δυνηρᾶς ἀπαλλαγῆναι ζωῆς , τὸ ἐκ ταύ-
vita difcedere , propter iucrum της φυόμενον ἐπιςάμενος κέρδος. ἐμὲ δὲ,
quod ex ea fciebat . prouenire . φησιν , ἠλέησεν μὴ γυμνώσας με το συν-
Mei
qui meautem , inquit , .non
cooperatore mifertus eft , εργενική . Σπουδαιοτέρως ἐν ἔπεμψα
denti
tuerit. 28.
1 Feftinantius ergo mifi αὐτὸν , ἵνα ἰδόντες αὐτὸν πάλιν χαρῆ .
illum , vt vifo eo iterum gaudeatis , ντε , καγω αλυπότερος ὦ. κθ'. Προσδέ
et ego magis fine triftitia fim . χέθε · ἦν αὐτὸν ἐν Κυρίῳ μετὰ πάσης
. 29.Excipite
itaque illuminDomino χαρᾶς, καὶ τες τοιέτεςἐντίμους
cum omni gaudio , et eiusmodi cum ἔχε
ντε . λ'. Ὅτι διὰ τὸ ἔργον τῷ Χρισῒ μέ
honore habetote : 30. Quoniam
» χρι θανάτου ἤγγισε , παραβουλευσά .
propter opus Chrifti vsque ad mor .
ήμενος τῇ ψυχῇ , ἵνα ἀναπληρώσῃ τὸ
tem acceffit , tradens animam , ut
impleret id quod vobis deerat quoad νυμῶν ὑξέρημα τῆς πρός με λειτουρ-
obfequium ergame.Maximum * figni- γίας. Μέγιςον ηνίξατο κίνδυνον 15) διά
ficauit periculum , cum dixit
Nullam vitæ rationem ducens. ,
Etfi τῷ παραβουλευσάμενος τῇ ψυχῇ · καθ
ειργόμενον γὰρ πάντως μαθῶν , καὶ
enim refciuiffet me effe in vincu .
ὑπὸ πλάτων φυλατζόμενον , εἰσελθὼν
lis , et cuftodiri a pluribus , in- 2
greffus tamen ne vidit, contempto ἐθεάσατο , τῷ κινδύνου καταφρονήσας .
periculo . Et pro vobis , inquit, ἐξέτισε δέ , φησιν , ὑπὲρ ἁπάντων ὑμῶν
omnibus debitum exfoluit. Quod •
τὸ χρέος . ὃ γὰρ πάντες ὀφείλετε μό-
enim omnes debetis , folus fecit.
ν ~' τὴνκατηγο
νος πεποίηκε . ἐντεῦθεν εἰς
Exhinc orationem transfert ad eos
arguendos qui legis fuperuacanea ρίαν τῶν τὰ περιτὰ νόμε φυλάτ
feruare præcipiunt. των παρεγγυώντων μεταφέρει τὸν
λόγον .

CAPVT III . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ .

1.
De *facere
dete in , fratres
Dominomei
. ,Omni
gum να . Τὸ λοιπὸν , ἀδελφοί μου , χαίρετε
» ἐν Κυρίῳ . Πάσης θυμηδίας
fpirituali latitia impleamini . Ea -
Εa . πνευματικῆς ἐμφορείσθε . „Τὰ αὐτὰ
с
dem vobis fcribere , mihi quidem
non pigrum , vobis autem necefn . γράφειν ὑμῖν , ἐμοὶ μὲν ἐκ ὀκνηρὸν ,
rium. Non aliam ad eos epi. υμῖν δὲ ἀσφαλές . Οὐκ ἄλλην αὐτοῖς
ftolam fcripfit ,fed inhacmul. ἐπιβολὴν γέγραφεν , ἀλλ᾽ ἐν ταύτῃ πολ-
tas eis dedit inftitutiones . 2. Vi λὰς αὐτοῖς προσήνεγκεν εἰσηγήσεις .
dete canes . Canum propria eft β '. 1)Βλέπετε τὲς κύνας . Ιδιον τῶν
impudentia . Quoniam ergo ii fape κυνῶν ἡ ἀναίδεια˙ ἐπειδὴ τοίνυν πολλά-
κις

15) di avtoũ. B. 1) V. etiam h. v. ad Pfalm. 21, 17. , omninoque verf. 2 - 8. (quam-

quam cum aliqua diuerfitate a nobis paffim proferenda) modo eo , quem
ad v. 6. commemorauimus , ad Ezech. 48. P. 537.-Sirm,
 EPIST. AD PHILIPPENSES . CAP. III . 461

κις διελεγχθέντες ὗτοι , ὡς κακῶς τὸ conuiati quod prædicationem cor-

κήρυγμα διαφθείροντες , ἐπέμενον τῇ rumperent , in fua improbitate
μοχθηρίᾳ τῆς γνώμης , εἰκότως αὐτὲς perfeuerabant , merito eos canes
προσηγόρευσε κύνας . ἀλλὰ τῦτο πάλαι vocauit. Sed hoc erat olim no-
Non eft enim ,
τῶν ἐθνῶν ἦν τὸ ὄνομα . ἐκ ἔςι γάρ , φη . men gentium .
inqui t Dominus a ), bonum , acci-
σιν ὁ Κύριος , καλὸν , λαβῶν τὸν ἄρτον
pere panem filiorum , et dare ca-
τῶν τέκνων , καὶ δἶναι τοῖς κυναρίοις , mibus. Sed cum rebus transla .
ἀλλὰ μετέβη μετὰ τῶν πραγμάτων και τa funt nomina : et gentes qui
τὰ ὀνόματα˙ καὶ τὰ μὲν ἔθνη υἱοὶ , Ig- dem filii, Iudæi autein vocantur
δαῖοι δὲ προσαγορεύονται κύνες . Βλέα canes . Videte malos operarios.
ηπετε τὲς κακὲς ἐργάτας . Οὐ γὰρ Non enimn adificant , fed adifi-
cium diruere conantur. Videte
* οἰκοδομῶσιν , ἀλλὰ τὴν οἰκοδομίαν κατα- concifionem . *
Circumcifionem *
σκάπλαν ἐπιχειρῶσι . Βλέπετε την και enim prædicantes , corpus etiain
τατομήν . Τὴν γὰρ περιτομὴν κηρύτ- ecclefie exfcindere conantur.
τέντες , 3 ) καὶ τέμνειν πειρῶνται τῆς ἐκ- 3. Nos enim fumus circumcifio ,
κλησίας τὸ σῶμα . γ '. Ἡμεῖς γάρ ἐσμεν qui fpiritu feruimus Dei , et glo-
riamur in Chrifto Iefu , et non
· μή περιτομὴ , οἱ πνεύματι 3 ) Θεῢ λα.
ἡ in carne fiduciam habentes. Hoc
παντρεύοντες , καὶ καυχωμένοι ἐν Χρισῷ ipfum dixit etiam in epiftola ad
Ἰησῆ , καὶ ἐκ2ἐν σαρκὶ πεποιθότες. , Romanos b ) , Et circumcifio
Τῦτο καὶ ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίες ἔφη ,καὶ cordis in fpiritu , non litera .
περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι , & Hoc ipfum Deus etiam præcepit
γράμματι . τῦτο καὶ ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Iudis per prophetam : Circum-
cidamini præputio cordis veftri
* προφήτε παρηγγύησεν Ιεδαίοις ,περι- duro. 4. Quamquam ego ha-
- τμήθητε τὴν ἀκροβυσίαν τῆς καρδίας ὑ- beam confidentiam in carne quo-
- μῶν τὴν σκληράν . δ΄. Καίπερ ἐγὼ ἔχων que. Nemo autem me hæc
· πεποίθησιν καὶ ἐν σαρκί. ᾿Αλλὰ μη- dicere exiftimet tamquam incir-
δεὶς οἰέθω με ταῦτα λέγαν ὡς ἀπερί. cumcifum , et qui de circum-
non poffima
τμητον, καὶ διὰ τῆς περιτομῆς σεμνύνε . cifione gloriari
Si quis alius videtur confidere in
και μὴ δυνάμενον . „Εἴ τις δοκεῖ ἄλλος carne , ego magis. Recte adie-
υπεποιθέναι ἐν σαρκὶ ,ἐγὼ μᾶλλον . Κα- cit , videtur . Neque enim carni
λῶς τὸ δοκεῖ προστέθεικεν. ὦ γὰρ εἰκός merito confidiffet. Deinde figil
πως πέποιθε τῇ σαρκί · εἶτα κατὰ μέ- latim perfequitur ea quæ funt
ζος διέξεισι τὰ τῶν Ἰεδαίων σεμνά . inter Iudzos veneranda . s. Cir
Non
6. Περιτομὴ ὀκταήμερος .» , Οὐ γὰρ ὡς cumcifus ofiano dic
enim tamquam profelytus ac-
προσήλυτος τὴν περιτομὴν ἐδεξάμην . cepi circumcifionem . Ex genere
Ἐκ 4) γένες Ἰσραήλ . Οὔτε μὴν ἐκ Ifraël Nec natus fum
vero
ex

2) Forte κατατέμνειν . Certe hoc vocabulum habet interpretatio Theodoreti

verbis commemorata apud Oecumenium. 3) Θεῷ habet nofter 1. c. Eze-
chielis , non so . Wetftenius quidem in proferendis pro lectione
teftimoniis , illum locum pro noftro perperam fubftituit. 4 ) σπέρματος
eft 1. c. Ezech.

a) Matth . 15 , 26. 6 ) Rom. 2 , 29 .

 RETI ET
462 B. THEODO INTERPR .

ex profelytis, fed ine ab Ifraële προσηλύτων γεγέννημαι, ἀλλὰ τὸν Ἰσ

genus ducere glorior. De tribu ραὴλ αὐχῶ πρόγονον. Φυλῆς Βενια
Beniamin . Neque vero fum ex
μήν. Καὶ δὲ τῶν ἡμιδέχων εἰμὶ, ἀλλ᾽
femiferuis, fed de libertate pro
ἐκ τῆς ἐλευθερίας ἐβλάτησα ,ἐκ τῆς Ῥα-
creatus fum , exdilecta Rachele ,
pro qua patriarcha feruiit. He χὴλ τῆς ἠγαπημένης ,ὑπὲρ ἧς ὁ πατρι
braus ex Hebrais , Ad ipfam ἄρχης ἐδέλευσεν . ἙβραῖεςἐξἙβραίων.
19
radicem rediit. Deinde quod Se- re Εἰς αὐτὴν τὴν βίζαν ἀνέδραμεν, εἶτα τὸ
fiat eftvoluntatis et inftituti, δε λοιπὸν τῆς γνώμης. Κατὰ νόμον Φα-
cundum legem Pharifaus. Hæc e-
nim erat melior fecta. 6. δε. ρισαίος . Αὐτὴ γὰρ κράτλων ἡ αἵρεσις
cundum amulationem perfequens ἦν . 5.5)Κατὰ ζῆλον διώκων τὴν ἐκκλη .
ecclefiam . Non enim propter υσίαν. Οὐ γὰρ διὰ 6 ) τὴν φιλοτιμίαν ,
ambitionem , neque propter in- ἐδὲ διὰ δόξανκενὴν , ἐδὲ φθόνῳ βαλλό
anem gloriam , neque inuidia
μενές , ὡς Ιεδαίων ἄρχοντες , ἀλλὰ τῷ
motus , vt Iudzorum principes , ὑπὲρ τῶ νόμε φλεγόμενος ζήλῳ , τὴν
fed æmulatione legis incenfus ec-
clefiam deuaftabam Scundum iu- ἐκκλησίαν ἐπόρθεν . . Κατὰ δικαιοσύνην
ftitiam quæ in lege eft conuerfauus » 7)τὴνἐννόμῳγενόμενος ἄμεμπλός. Ἔ-
fine reprehenfione. Oftendit iufti. δειξεν ἐκ ακριβῆ δικαιοσύνην τὴν νομικήν.
tiam legalem non effe perfectam . ᾗ δὴ χάριν ἐκ ἀορίτως ἔφη κατὰ δίκαιο-
Qua decaufa nondixitindefinite , σύνηνγενόμενος ἄμεμπλες , ἀλλὰπροσ

fedadiecit , quæ eft in lege . Quibus τέθεικε τὴν ἐν νόμῳ ,ὅτω ταῦτα διεξέλ-
itaexpofitis,oftendit nequaquam fe θὼν , δείκνυσιν ὡς ἐδαμῶς ἐπὶ τούτοις
propterea gloriari, et dicit : 7. Sed σεμνύνεται, καί φησιν ώς'.8 ) Αλλ᾿ ἅτινά
iratus propter lucra
fuum fuerunt
quæ mihi Chriftum arbi- μοι ἦν κέρδη , ταῦτα ἤγημαιδιὰ 9τὸν
, hacdati.
detri-
mentum . Comparatione potiorum » Χρισὸν ζημίαν. Τῇ παραθέσει τῶν
damnum vocauit ea quæ funt dete . κρατιόνων ζημίαν ὠνόμασε τὰ ἐλάτο .
Superuacanea enim eftlucerναπεριτὸς γὰρ ὁ λύχνος τῷ ἡλίε φα
riora.
na , fi fol apparuerit : fuperuaca- νέντος˙ περιτὸς ὁ παιδαγωγὸς τοῖς τὴν
neus pedagogus iis qui perfectam τελείαν τὴν σοφίαν δεξαμένοις , ἄχρη-
acceperunt fapientiam : inutile lac τόν ἐςι τῆς τιτθῆς τὸ γάλα τοῖς μετα
nutricis iis qui folido cibo vefcun-
tur. λαχᾶσι τελείας τροφῆς. λέγει δὲ τῷτο
** Dicit autem hocapertius :
mtam en imo a σαφέςε ρον πη . Αλλὰ μὲν ἔνιο ) καὶ ἡ-
8. Veru exift omni ་
γέμα ι ζημία ν εἶναι πάντα , διὰ τὸ ὑ-
detrimentum effe propter eminentem
χον τῆς γνώσεως τῷ 1 Χριςὦ Ἰησῦ
fcientiam Iefu Chrifti Domini mei , υπερέ
τ8 Κυρίε ἡμῶν, δι᾿ ὃν τὰ πάντα ἐζη-
propter quem omnia detrimentumpu . t
taui, et arbitror effe ftercora , vt Chri- μιώθη ν, καὶ ἡγῆμα ι σκύβα λα είναι, ἵνα
fium lucrifaciam . Propter maio . » Χρισὸν κερδήσω . Διὰ τὴν μείζονα γνῶς
σιν

5 ) Omnem h . v. habet infra ad 2a Tim . 1 , 3. 6 ) τινα . Β. 7 ) τήν omittit nofter

ad r Tim . 1 , 16. atque hæc omnia κατὰ δικαιοτ . ἄμεμπτος ad l . c . Ezech .
8) Hæc et e verfi 3. illa : ἀλλὰ μὲν οὖν γε καὶ ἡγοῦ μαι πάντα σκύβαλα εἶναι
κερδήσω, funt etiam ad Cant. 2 , 16% 2 Cor. 4 , 2. et l . c . Ezechielis , quanquam
inhoc poftremo loco omifta funt verba : ἀλλὰ μὲν οὖν γε. 9) τὸν omittit
ad 1. ex Ezech. cit. 10) YE
ye addit in ll. c, ad Cant, 2 , 16, et 2 Cor. 4 , 2,
 EPIST . AD PHILIPPENSES . CAP. III . 1463

σιν τὴν ἐλάτονα ζημίαν καλῶ , καὶ καὶ

rem cognitionem , minoren ega
ταφρονῶ τῶν μειόνων διὰ τὰ κράτονα . damnumvoco , et minora con-
temno propter præftantiora. Non
ἐ γὰρ ὡς φαῦλα φεύγω , ἀλλὰ προαι- enim fugio tamquam mala : fed
· ρῆμαι τὰ μείζονα , καὶ τὸν σῖτον λαβὼν, maiora præfero , et accepto fru-
· περιτ] ὸν ἡγῆμαι τὸ σκύβαλον. σκύβαλον mento paleamfuperuacaneam exi-
γὰρ τὸ παχύτερον καὶ σκληρότερον ἄ- ftino. Seybalum enim craffior
" χυρον ὀνομάζεται, τῦτο δὲ φέρει τὸν σῖ et durior palea nominatur : hec
τον , ἀλλὰ μετὰ τὴν τὸ σίτου συλλογὴν autem fert frumentum , fed poft
quam colle&tum eft frumentum ,
· ἀποβάλλεται τέτο ὅτως ὁ νόμος ὑπέδειξε abiicitur . Ita lex Chriftum often-
* τὸν Χρισὸν , τέτε δὲ φανέντος λοιπὸν πε- dit: poftquam autem is apparuit ,
ακριτός . θ'.Καὶ εὑρεθῶ ἐν αὐτῷ μὴ ἔχων ea eft deinceps fuperuacanea .
κιἐμὴν δικαιοσύνην τὴν ἐκ νόμου , ἀλλὰ τὴν 9. Et inueniar in illo non habens
„ διὰ πίςεως Χρις8 , τὴν ἐκ Θεῷ δικαιοσύ . meam iuftitiam quæ ex lege eft , fed
πην . Τίς δὲ αὕτη ; π Ἐπὶ τῇ πίςε τῷ illam qua ex fideeft Chrifti, quæ ex
πυγνῶναι αὐτὸν , καὶ τὴν δύναμιντῆς ἀνα- Deo cft iuftitiam . Quanam autem
ea eft ? 10. Ad cognofcendum illum
ςάσεως αὐτῇ. Ως γνῶναι διὰ τῆς refurreftionis
fide , et virtutem
* πίςεως , ὅτι τῶν ἁπάντων . ἐπὶΘεός τε εἰς Vt cognofcam per fidem
· καὶ ποιητὴς , καὶ τὴν ἡμετέραν ἀνέλαβε vniuerforum effe Deumet effe& to-
· φύσιν , τὴν ἡμετέραν πραγματευσάμε· rem , et noftram fufcepiffe natu-
νος σωτηρίαν , καὶ ἀνέςησεν ὅπερ ἔλαβε ram , vtnoftram falutem procura-
- σῶμα , τὴν κοινὴν ἁπάντων ἀνθρώπων ter, et corpus quod accepit fufci-
taffe , dum hoc agit vt fit commu-
εἶνάςασιν μηχανώμενος τὴν γὰρ δύνα- nis omnium hominum refurrectio.
μιν τῆς ἀναςάσεως αὐτῷ τὸν σκοπὸν τῆς Virtutem enim refurrectionis eius ,
ἀναςάσεως κέκληκε . Καὶ τὴν κοινωνίαν fcopum refurrectionis appellauit .
τῶν παθημάτων αὐτῷ , συμμορφέμε, Et focietatem pallionum illius ,
11. Si
υνος τῷ θανάτῳ αὐτῇ , ια΄. Εἴπως κατ. configuratus morti eius ,
quomodo occurram ad refurre-
παντήσω
2 εἰς τὴν ἐξανάσασιν τῶν νετ reftionem que eft ex mortuis .
κεῶν. Σπουδάζω δὲ καὶ κοινωνῆσαι Enitor autem vt fim eius per-
αὐτῷ τῶν παθημάτων , καὶ τὸν σωτής peffionum focius , et falutarem
ριον αὐτῷ μιμήσασθαι θάνατον , ἵνα με eius mortem imiter , vt fim etiam

· τάχω καὶ τῆς ἀνατάσεως . β 96 '. Οὐχ ὅτι refurrectionis particeps . 12.Non
m
ἤδη ἔλαβον , ἢ、 ἤδη τετελείωμαι , (ι ) δι' quod iam acceperi , aut iam per-
fectus fim: fequor autem , fi
Μώκω δὲ εἰ καὶ καταλάβω , ἐφ᾽ ᾧ καὶ quo modo comprehendam , in quo
κατελήφθην ὑπὸ τῷ Χριςδ Ἰησδ ., Αὖ et comprehenfus fum a Chrifto
τός με πρότερος καταλαβὼν ἐσαγήνευ- Iefu . Ipfe me prior retibus
σεν. ἔφευγον γὰρ αὐτὸν , καὶ λίαν ἀπε . illigauit . Fugiebam enim illum ,
et valde auerfabar : ipfe autern
τρεφόμην αὐτὸς δὲ κατέλαβε φεύγον .
apprehendit fugientem . Itaque
τα . διώκω τοίνυν καγὼ καταλαβειν αὐ ego quoque perfequor , cupiens
τὸν ἐφιέμενος , ἵνα μὴ διαμαρτῶ τῆς σως eum apprehendere , ne a falute ex-
τηρίας . μγ'. Αδελφοὶ , ἐγὼ ἐμαυτὸν ἔ · cidam . 13. Fratres ,ego me nondum
arbi

11 ) τρέχω , εἴ γε και habet ad Cant . r , 3

$464 B. THEODORETI INTERPRET.

arbitror comprehendiffe. Hæc di- υπω λογίζομαι καταληφέναι. Ταῦτα

cit iis qui de fuis recte faltis πρὸς τῆς μεγαλοφρονῶντας ἐπὶ τοῖς ἤδη
gloriabantur , eorum faftum de κατορθωθεῖσι λέγει , καταςέλλων αὖ
dl.
primens . Vnumautem , quα τῶν τὸ φρόνημα . 20
Ἓν δὲ , τὰ μὲν ὀπίσω
quidem retro funt obliuifcens , ad
ea vero quæ funt priora extendens : » ἐπιλανθανόμενος , τοῖς δὲ ἔμπροσθεν
* 14. Ad deftinatum perfequor , * ad m2 ) ἐπεκλεινόμενος ,ιδ΄. 13 ) Καλὰ σκοπὸν
‫اد‬
brauium fuperna vocarionis Dei in » διώκω , ἐπὶ τὸ βραβεῖον τῆς ἄχω κλή .
Chrifto Iefu . Nonnulli , qua funt „ σεως τῇ Θεῦ ἐν Χρισῷ Ἰησᾶ . Τινὲς
retro obliuifcens , delegali conuer- τὰ ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος περὶ τῆς
fatione dictum effe dixerun : t
ego autem exiftimo eum hæc di- νομικῆς πολιτείας ἔφασαν εἰρῆσθαι · ἐγὼ
xiffe de laboribus prædicationis. δὲ οἶμαι περὶ τῶν τῷ κηρύγματος πόνων
Solet enim in digreffiones excur- αὐτὸν ταῦτα φᾶναι. καὶ γὰρ εἴωθεν
rere , et fuaforiis dogmatica ad ἐκδρομος κεχρῆσθαι , καὶ τοῖς παραινε-
mifcere . Dicit ergo , Priorum
τικοῖς λόγοις δογματικὲς
2 ἐπιμιγνῦναι. λέ
quidem laborum obliuifcor, ad
ea autem quæ C funt anteriora γε τοίνυν , ὅτι τῶν μὲν προτέρων ἐπίλαν .
contendo : vnus autem nihi fco- θάνομαι πόνων , τρέχειν δὲ εἰς τὰ πρό
•
pus eft , præmia propofita confe- σω προθύμως ἐπείγομαι εις δέ μοι σκο-
qui : hoc autem eft regnum cæ πὸς τὸ τῶν ἀποκειμένων ἀπολαῦσαι
lorum . Brauium quippe appel- βραβείων · τῦτο δέ ἐξιν ἡ τῶν οὐρανῶν
lauit præmium . Quicumque
ergo perfettifumus , hocfentia. βασιλεία . βραβεῖον τὸ ἄθλονἐκάλεσεν.
mus : et fi quid aliter Jupitis,hoc vé. Ὅσοι ἐν τέλειοι , τότο 14) φρονῶμεν ·
quoque Deus vobis' reuelabit. καὶ સ εἴ τι ἑτέρως φρονεῖτε , καὶ τῦτο ὁ
Hæc de propofitis premiis nos „ Θεὸς 2 ὑμῖνἀποκαλύψει.
~ Ταῦτα φρο
fentire oportet. Quod fi nonnon veῖνἡμᾶς περὶ τῶν προκειμένων βραβε .
perfecte fcimus cuiusmodi ea νεῖν
των προσήκει. εἰ δὲ καὶ μὴ ἀκριβῶς ἐπι·
fint , fcire tamen conuenit Deum
ξάμεθα ὁποῖα ταῦτα ἐςιν , ἀλλ᾽ ἦν εἰς
agonothetam ea nobis ette often
furum . *¿ 16. Verumtamen ad δέναι προσήκει ὡς δείξει ταῦτα ἡμῖν ὁ
quod peruenimus , in eadem per . αγωνοθέτης Θεός. 15΄.Πλὴν εἰς ὃ ἐφθά
maneamus - regula , idem fapia- υσαμεν , τῷ αὐτῷ τοιχῶν κανόνι, τὸ αὖ
mus. Rurfus cum eis agit de
concordia . τὸ φρονεν. Πάλιν περὶ τῆς συμφω-
pellauit prædicationem euangeli νίας αὐτοῖς διαλέγεται. κανόνα δὲ τὸ
cain . Regula autem reftitudinis εὐαγγελικὸν ἐκάλεσε κήρυγμα · ὁ δὲ κα
terminus nullo indigens . Εἰς νὼν εὐθύτητος ὅρος οὐδενὸς προσδεόμε
ergo precipit ne eos tolerent vos . παρεγγυᾷ τοίνυν αὐτοῖς μὴ ἀνέχε ·
2
qui legalia euangelio
A adini παι τῶν τὰ νομικὰ τῷ ευαγγελίῳ πα
fcent . Deinde feipfum rain-
quain exemplar quoddam pro φαμιγνύντων. εἶτα οἷόν τι ἀρχέτυπον
quam exemplar quoddam pro αυτόν προτίθησι. ζ΄. Συμμιμηταί με
ponit .
fratres . Et .oftendens fe habere ; γίνεσθε , ἀδελφοί , Καὶ διδάσκων ὡς
multos huius inftituti focios , πολλὲς ἔχει τῇδε τῇ σκοποῦ κοινωνοὺς
ἐπήγαγε ,

1) ὑπεκτεινόμενος erat in libro Herveti. 13 ) κατὰ omiferat ille liber . 14 ) φρι-

νεῖτε. Hervéti Godex.
 EPIST . AD PHILIPPENSES. CAP . III .
465

· ἐπήγαγε , Καὶ σκοπᾶτε τὲς ὅτω πε- fubiunxit : Et obferuate eos qui
εριπατένας , καθὼς ἔχελετύπονἡμᾶς. » μta
miamambulant,
nos . ficut baberis for-
Eos fequimini
es τὴν αὐτὴν ἡμῖν eandem
Τέτοις ἀκολεθειτε , εἰ , fi
quam nos tradunt do-
διδασκαλίαν προσφέρεσιν . ιή .Πολλοὶ Etrinam . 18. Multi enim am-
9 γὰρ περιπατῶσιν , ὃς πολλάκις ἔλεγον bulant, quos Jape dicebam vobis ,
flens dico ) ini-
τρυμῖν , νῦν δὲ καὶκλαίων λέγω , τες ( nunc autem et
κ ἐχθρὸς τῷ ςαυρῶ 15 τῷΧριςε . θ'. Ων micos crucis Chrifti: 19. Quo-
rum finis interitus , quorum Deus
στὸ τέλος ἀπώλεια ,ὧν ὁ θεὸς ἡη κοιλία ,
venter eft , et gloria in confu-
ἢ καὶ ἡ δόξα ἐν τῇ αιχύνῃ 16 ) αὐτῶν · fione ipforum . Eos crucis ini-
κ
* Εχθρὸς τῷ ταυρῶ προσηγόρευσεν αὖ- micos vocauit , vt qui docerent
ως διδάσκοντας ὅτι δίχα τῆς νομι- fine legali obfervatione non pos-
τες, ὡς
κῆς πολιτείας ἀδύνατον σωτηρίας τυ- fe quemquam falutem confequi.
εχειν . θεὸν δὲ αὐτῶν τὴν κοιλίαν ἐκά- Ventrem autem Deum ipforums
λεσε, τῆς γατριμαργίας κατηγορῶν . vocauit , eorum taxansiugluuiem .
Iudæi enim præcipue victus im-
διαφερόντως γὰρ οἱ Ἰεδαῖοι πολλὴν ποιῶν·
penfam curam gerunt , et finem
ται 17 ) τροφῆς ἐπιμέλειαν, καὶ δικαιοσύ . iuftitia putant profufum in fab-
νης ὅρον νομίζεσι τὴν ἐν σαββάτῳ χλι- bato luxumn : gloriam ifta exifti-
δήν · δόξαν ταῦτα ὑπολαμβάνοντες ἐφ᾿ mantes , propter quæ oporteret
οἷς ἔδει αιχύνεσθαι. Οἱ τὰ ἐπίγεια pudore affici. Qui terrenafa-
» φρονῶντες . κ '. Ἡμῶν ιγ ) γὰρ τὸ πολί. piunt. 20. Noftra autem con-
„ τευμα ἐν ἐρανοῖς ὑπάρχει, ἐξ ᾧ καὶ verfatio in calis eft : unde etiam
σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησῶν Saluatorem exfpečanus *Dominum
» Χρισόν. κα 2. 15) Ὃς μεταχηματίσει Iefum Chriftum , 21. Qui *
η τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν 2, εἰς reformabit corpus humilitatis no
" γενέοθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώ- ftra , ut fiat configuratum corpo-
1
» ματι τῆς δόξης αὐτῷ , κατὰ τὴν ἐνές . ri charitatis eius , fecundum vim ,
» γειαν τῷ δύνασθαι αὐτὸν καὶ ὑποτά- qua etiam pollit fubiicere fibi
„ ξαι ἑαυτῷ τὰ πάντα . Ἐκεῖνοι μὲν omnia . Illi ergo quidem ter-
ἐν τῇ γῇ προστετήκασιν , ἡμᾶς δὲ τὸν τæ aftixi funt, nos autem ca
lum animo verfamnus , et doini-
ἐρανὸν φανταζόμεθα , καὶ τὴν δεσπο- nicumn inde aduentum exfpecta-
τικὴν προσμένομεν ἐκεῖθεν ἐπιφάνειαν . mus. Ipfe enim corpus noftrum
αὐτὸς γὰρ ἡμῶν τὸ σῶμα τῆς φθορᾶς a corruptione liberatum immor-
talitate Vornabit. Dedit autem
ἐλευθερώσας ἀθανασία κοσμήσει˙ δέδω-
huius fpei pignus
κε δὲ ἡμῖν τῆς ἐλπίδος ταύτης ἐνέχυρον , nobis
proprio

15) +g Xpist abeft a B. 16 ) αὐτῶν non videtur in Herveti Codice fuiffe .

17) τρυφῆς. B. quod magis placet propter cetera . 18) δὲ habebat fupra ad
Rom . 38,, 29. Cetera ad v . 21 --- τῆς δόξης αὐτῷ plane eadem funtibi , atque
etiam epift. 145. p . 1027. Sirm . (quanquam ibi ἡμῶν γὰρ ) , itemque ep . 146 .
p. 1040. Sirm . nifi quod in hoc poftremo loco omniferit Χρισόν , et legerit
ἡμῶν γὰρ. 19 ) Ὃς --- αὐτῷ eft quoque ad Cant. 1, δ. atque Col. 3, 10. ; et oinnis
hic verfus ad I1 Cor. 15, 26x

B. Theod . Tom . III. Gg

 ' 466 B. THEODORETI INTERPRET.

proprio corpore fufcitato , eoque τὸ οἰκεῖον ἀνατήσας σῶμα , καὶ δόξης

gloria repleto . Illud autem Re τότο πληρώσας . τὸ δὲ μεταχηματίσει ,
formabit pofuit, non pro muta . ἐκ ἐπὶ τῆς μεταποιήσεως το χήματος
tione figuræ , fed pro liberatione
ab interitu. Configuratum autem τέθεικεν , ἀλλ᾽ ἐπὶ τῆς απαλλαγῆς τῆς
corpori claritatis eius noftrum φθορᾶς. σύμμορφον δὲ τῷ σώματι τῆς
corpus effe dicit , non iuxta glo. δόξης αὐτῷ τὸ ἡμέτερον ἔφη γεγενῆθαι
riæ quantitatem , fed iuxta qua- σῶμα , & κατὰ τὴν ποσότητα τῆς δόξης ,
litatem . Erit enim ipfum quo- ἀλλὰ κατὰ τὴν ποιότητα˙ φωτοειδὲς
que luminofum . Hæc autem fa-
ciet, vt qui potentiain habeat in . γὰρ ἔσαι καὶ τῦτο ταῦτα δὲ ποιήσει,
effabilem , et mortem ac interi. οτε δὴ δύναμιν ἄῤῥητον ἔχων , και ξα
tum facile de medio tollat , et δίως καὶ τὴν φθορὰν καὶ τὸν θάνατον
noftra corpora ad immortalita . καταπαύων , καὶ εἰς αθανασίαν τὰ ἡμέτ
tem transinutet , et efficiat vt
omnes ad ipfum refpiciant. τερα σώματα μεταβάλλων , και παρα
σκευάζων ἅπαντας εἰς αὐτὸν ἀποβολές
πειν .
CAP VT IV . ΚΕΦΑΛΛΙΟΝ .

1. ftaque, fratres mei charifimi α .Ὥσε ,ἀδελφοί με ἀγαπητοὶ καὶ

gaudium η ἐπιπόθητοι , χαρά και τέ
et corona mea , fic ftate in Do- »Φανός με, ὅτω ξήκετε ἐν Κυρίῳ , ἀγα
mino , chariffimi. Cum magna , C
laude coniuncta eft adhortatio πητοί. Μετ᾿ εὐφημίας πολλῆς ἡ
De vobis enim , inquit, glorios , παραίνεσις . ἐφ ' ὑμῖν γάρ , φησι, μεγα
propter vos fum illuftris. φρονῶ , ἐφ᾽ ὑμῖν λαμπρύνομαι. β '. Εὖ-
2. Euodiam roge , et et Syntychen
Syntychen» ωδίαν παρακαλῶ , καὶ Συντύχην πα
deprecor , id ipfum fapere in Do πρακαλῶ , τὸ αὐτὸ φρονῶν ἐν Κυρίῳ , κ
mino. Mulieres quidem laudat , Θαυμάζει μὲν τὰς γυναῖκας αινίττεται
, fed innuit effe aliquid inter eas δὲ ὡς ἔριν τινὰ πρὸς ἀλλήλας ἐχέσας .
exortum contentionis. 3. Etiam
rogo et te germane compar , ad n γ '. Ναὶ ἐρωτῶ καί σε 1) σύζυγε γνήσιες
iuua illas quæ mecum laboraue . 9 συλλαμβάνει αὐταῖς αἵτινες ἐν τῷ εὐ-
runt in euangelio cum Clemente , καγγελίῳ συνήθλησαν μοιμετὰ καὶ
et cateris adiutoribus meis , quo- » Κλήμεντος་ , καὶ τῶν λοιπῶν συνεργῶν
rum nomina funt in libro vita .
Maxima laus mulierum . Socias 3μδ , ὧν τὰ ὀνόματα ἐν βίβλῳ ζωῆς .
enim eas vocat laborum , quos Μεγίση τῶν γυναικῶν ἡ εὐφημία · κοινω-
pro euangelio fufceperat. Com- νὸς γὰρ αὐτὰς καλεῖ τῶν ὑπὲρ τὸ εὖ-
parem autem nonnulli ftulte exifti- αγγελίε κινδύνων . τὸν δὲ σύζυγόν τινες
mnarunt effe vxorem apoftoli , non ανοήτως ὑπέλαβον γυναῖκά εἶναι τῷ α
attendentes ea quæfcripta erant in ποτόλε, & προσεχηκότες τοῖς ἐν τῇ πρὸς
18 epiftolaad Corinthios : quodfcilicet Κορινθίας γεγραμμένοις , ὅτι τοῖς ἀγά
fe retulerit in numeruin cœlibum,
Dico enim ,inquit a ),iis qui matri. μοις συνέταξεν ἑαυτόν · λέγω γάρ, φη-
monio iundti non funt , et viduis . σι τοῖς ἀγάμοις , καὶ τοῖς χήραις , και
Bonum eft eis fimaneant ficutego . λὸν αὐτοῖς ἐςιν ἐὰν μείνωσιν ὡς καγώ .
και
1) γνήσιε σύζυγε Herveti liber .
a) 1 Cor. 7, 8.
 EPIST. AD PHILIPPENSES. CAP . IV . 467
ソ

· καὶ δῆλον μὲν ὡς εἴτε ἄγαμος ἦν , εἴτε Et clarum quidem eft, quod , fiue
χῆρος , ἐκ εἶχε γυναίκα · ἀλλὰ τὸ τῆς coniugii penitus expers fuerit, fiue
‫از‬ viduus , vxorem hon habuerit :
ἀγαμίας ἀληθέτερον νεανίας γὰρ ὢν vxorem *
autem eum nunquam du- *
ἐκλήθη . σύζυγον ἦν αὐτὸν καλεῖ , ὡς τὸν
2 xiffeveriuseft : in adolefcentia enim
κ αὐτὸν ἕλκοντα τῆς εὐσεβείας ζυγόν vocatus eft. Comparem ergo , feu
καὶ παρακαλεῖ ὥτε τῶν ἀρίζων γυναι- coniugem , illum vocat , vt qui iu-
· κῶν συνεργὸν γενέσθαι, καὶ τὴν σύμφωέ gum iden pietatis fecum trahat:
- νίαν βραβεῦσαι. 39 δ΄.Χαίρετε ἐν Κυρίῳ rum fit adiutor ,et concordiam in-
η„
· πάντοτε , πάλιν ἐρῶ χαίρετε . Δη- ter eas procuret. 4. Gaudete in
*· λός ἐξι σφόδρ α περὶ αὐτῆς διακεί μενος . Domino femper : iterum dico gaude-
· ε δὴ χάριν συχνότερον αὐτὲς παρα- te. Aperte oftendit fe vehementer
· θαὐξύνει καὶ ἐπαινε . „"" έ. Τὸ ἐπιεικὲς eos amare. Vnde frequenter illis
πὑμῶν γνωθήτω πᾶσιν ἀνθρώποις . animum addit , eosque laudat .
5. Modeftia veftra nota fit omnibus
- Φέρετε γενναίως τῶν ἐναντίων τὰς hominibus. Forti animo fuftinete
προσβολάς, μὴ ἀμύνεσθε κακῷ τὸ κακόν. infultus aduerfariorum . Maluino
„91Ὁ Κύριος ἐγγύς . ϛ΄. Μηδὲνμεριμνᾶτε., pro malonereddite. Dominus pro-
· Ο κριτὴς πελάζει, λοιπὸν• ἀποδώσει τῶν peeft. 6. Nihil folliciti fuis. Iu-
· πόνων τὰς ἐντιδόσεις . ) Αλλ᾿ ἐν παντὶ dex appropinquat, qui deinceps vos
ευ
* · κ τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει μετὰ εὖ- pro fufcept Sed orationera-
in omnius remune
is laborib et
-' 5 χαριζίας τὰ αἰτήματα ὑμῶν γνωρί- obfecratione cum gratiarum altione
ζέσθω πρὸς τὸν Θεὸν. "" Χρὴ γὰς πρό- petitiones veftra innotefcant apud
τερον μὲν ὑμνεῖν‫اد‬ ἐπὶ πᾶσι τὸν 2 ) Θεὸν Deum . Οportet enim prius be-
nefactorem Deum laudare pro
· εὐεργέ
‫اد‬ την , ἄτε θυμήρ η , εἴτε καὶ μή
σπεδα ίως ας omnibu s , tam fecundis quam ad-
εθ᾽ ὅτως τὰς ἱκετεί προσ-
verfis : deinde itaei offerre fup-
* Φέρειν. ζ '. Καὶ ἡ εἰρήνη τῷ Θεῷ , ἡ ὑ plicationes . 7. Et pax Dei , quæ
υπερέχεσα πάντα νῦν , φρερήσει τὰς N exfuperat omnem mentem cufto-
* 5 καρδίας~ὑμῶν) , καὶ τὰ 3) ὀνόματα ὑμῶν diat corda et nomina veftra in
ἐν Χρισῷ Ἰησῶ . Ως ὑπαλλήλων ὄν . Chrifto Iefu . Quoniam feipfos
inuicem perfequ ebantur , neceffa-
' των τῶν διωγμῶν , ἀναγκ ཤ αίως αὐτοῖς rio eis precatus eft . Cu-
τὴν εἰρήνην ἐπηύξ ατο ὁ δὲ ἡ εἰρήνη
ius autem pas omnen fuperat
πάντα νῦν ὑπερέχει , πῶς ἡ ἐσία κατα · fenfum , quomodo poteft com-
· ληπλή ; » ή . Τὸ λοιπὸν &, ἀδελφοὶ , ὅσα prehendi fubftantia ? 8. De ce-
9 ἐςὶν ἀληθῆ , ὅσα σεμνά , ὅσα δίκαια , ὅσα tero , fratres, quæcumque funt vera ,
κάγνα , ὅσα προσφιλῆ , ὅσα εὔφημα , εἴ quæcumque pudica , quæcumque iufta ,
η τις ἀρετὴ , καὶ εἴ τις ἔπαινος , ταῦταquæcumque Jantia, quacunque ama
bilia , quacunque bona fama , fi qua
- λογίζεσθε . θ '. Α καὶ ἐμάθετε , καὶ
virtus,et fi qua laus, bac cogitare . 9.
παρελάβετε , καὶ ἠκέσατε,καὶ ἴδετε ἐν Qua etdidiciftis,etaccepiftis, et audi-
γἐμοὶ, ταῦτα πράσσετε , καὶ ὁ Θεὸς τῆς fiis, etvidiftis inme ,hacagite , et Deus
Gg 2 pacis

2) Θεòvabeft a Β. 3 ) νοήματα . Β. Ονόματα e typographi incuriapofitum putat

Millius , quod facile crediderim , cum nec Hervetus hic aliquam textus
græci a vulgata interpretatione diuerfitatem notauerit. Quamquam ὀνόματα
potuerunt e. v . 3. duci.
 468 B. THEODORETI INTERPRET.

pacis erit vobiscum . In fumma au- εἰρήνης ἔξαι μεθ᾽ ὑμῶν. Συντόμως δὲ
tem vos omnes rogo, vt verba qui- παρακαλῶ πάντας ὑμᾶς ἀληθείᾳ τες
demveftra veritate, honeftate autem λόγος κοσμῶν , σεμνότητι καὶ δικαιοσύ
et iuftitia vitam veftram ornetis : illa
grata yνη τὸν βίον λαμπρύνειν
2 · ἐκεῖνα ποιεῖν
faciatis quæ Deo grat a funt, et fu .
turam hinc vobis laudemn parant. ἅπερ ἐξι τῷ Θεῷ προσφιλῆ , καὶ ὑμῖν
Hæc enim et oratione vos docui , τὸν ἐντεῦθεν ἔπαινον πραγματεύεται .
etfaftis oftendi. Hæc autem Η
fi fa- ταῦτα γὰρ καὶ διὰ τῶν λόγωνὑμᾶς ἐδί-
τῶν πραγμάτων ὑπέδει
ciatis, adiutorem
forum Deum habebitis
. Deinde fcribit et- δαξα , καὶ διὰ
vniuer
iam depecunisab eis miftis ξα · ταῦτα δὲποιέντες συνεργὸν ἕξετε
10. Gauifus fum autem in Domino τὸν τῶν ὅλων Θεόν . ὦτα καὶ περὶ τῶν
vehementer , quoniam tandem ali- πεμφθέντων παρ ' αὐτῶν γράφει χρη-
quando refloruiftis pro me fentire , μάτων . νί. Ἐχάρην δὲ ἐν Κυρίῳ μεγά-
ficut et fentiebatis . Occupati au- » λως , ὅτι ἤδη ποτὲ 4) ἀνεβάλετε τὸ ὑ
tem eratis. Noui fcopum ve- „ πὲς ἐμὲ φρονεῖν, ἐφ᾽ ᾧ καὶ ἐφρονεῖτε
* ftrum ,· et valdelator * hunc in „ ἠχαιρεῖθε δέ ., Οἶδαὑμῶν τὸν σκοπὸν,
vobis cernens... Iam dudum enim
καὶ λίαν εὐφραίνομαι τῦτον ἐν ὑμῖν βλέ
volebatis noftræ fubuentioni profpi-
πων . πάλαι γὰρ ἐβέλεθε τῆς ἡμετέ-
cere , fed non habuiftis opportuni-
tatem . u . Non quafi propter pe. ζας θεραπείας φροντίσαι, ἀλλὰ καιρὸν
ὑςέρη-
nuriam dico : ego enim didici in ἐκ ἐχήκατε,πιά .Οὐχ ὅτι καθ᾽
quibus fun contentus efe. 12. Scio ωσιν λέγω˙ ἐγὼ γὰρ ἔμαθον , ἐν οἷς εἰμι,
et humil iari , fcio et abund are , » αὐταρκὴς εἶναι. ιβ '. Οἶδα καὶ ταπε-

fcio et penuriam pati. Vbique et 1πνῆσθαι , 5 ) οἶδα καὶ περισσεύειν , οἶδα

in omnibus inftitutus fum , et fa- »καὶ ὑπερεῖσθαι. ἐν παντὶ καὶ ἐν πᾶσι
tiari , et efurire , et abundare , et
» μεμύημαι , καὶ χορτάζεθαι , καιπει
penuriam pati . 3. Omnia porum
,καὶ ὑπερα παι
in Chrifto qui me confortat . Hæc nvy, καὶ περισσεύειν ~
autem dico non egeftatis meæ gay . Πάντα ἰχύω ἐν τῷ ἐνδυναμῶντίμε
" „ Ταῦτα δὲ λέγω ἐ διὰ τὴν
gratia. Ego enim per diuinam y Χρισῷ .
gratiam per adverfa femper in- ἐμὴν χρείαν· 2 γὰρ διὰ τὴν θείαν
ἐγὼ
grédiens , vtraque abunde fum χάριν ἀεὶ διὰ τῶν ἐναντίων ὁδεύων ,αμ
expertus , et fatietatem et famemn , φοτέρων περαν ἔλαβον ἱκανὴν , καὶ κό
et egeftatem et abundantiam. Ne
autem hæc fcribens moleftia eos 38 καὶ πάνης
ρε και καὶ ἐνδείας καὶ εὐπορίας .
πάνης,, καὶ
afficeret , quafi res fuiffet fuper. ἵνα δὲ μὴ λυπήσῃ ταῦτα γράφων , ὡς
flua , fubiunxit : 14. Verumta . περιτᾶ πράγματος γενομένω ἐπήγαγε
men bene feciftis , " ιδ΄. Πλήν καλῶς ἐποιήσατε συγκοινω
communicantes y
tribulationi meæ. Hoc enim eft „ νήσαντές με τῇ θλίψει. 19 Ὑμῶν γὰρ
lucrum veftrum , fuiftis enim fo- τ8το κέρδος˙ κοινωνοὶ γὰρ τῶνἐμῶν ἐγέ-
cii mearum perpeffionum . Dein- νεθε παθημάτων. ὦτα καὶ ἕτερος ἔπαι-
de fequitur etiam laus alia. 15. Sci-
νος. πιέ . Οἴδατε καὶ ὑμεῖς , Φιλιππή-
tis autem vos, Philippenfes , quod in
principio euangelii, quando profe- ngo, ὅτι ἐν ἀρχῇ τῇ εὐαγγελίες , ὅτε
tus fuma Macedonia ,nullamibi ec- » ἐξῆλθον ἀπὸ Μακεδονίας ,ἐδεμία μοι
slefia communicauit in rationes dati mἐκκλησία ἐκοινώνησεν εἰς λόγες δόσεως
και
4 ) ἀνεθάλετε . Hervet. 5 ) ἀλλὰ pro οἶδα habebat B. et liber Herveti.
 EPIST. AD PHILIPPENSES. CAP . IV . 469
་
καὶ λήψεως , εἰ μὴ ὑμεῖς μόνοι. ις '. Ὅτι et accepti , nifi vos foli , 16. Quia
» καὶ ἐν Θεσσαλονίκῃ καὶ ἅπαξ καὶ δις etThefalonicam femel et bisin vfuma
mibi mififtis . Digna viris laus ,
εἰς
2 τὴν χρείαν μοι ἐπέμψατε . , Αξία quoniam non folum prafentem re-
τῶν ἀνδρῶν ἡ εὐφημία , ἐπειδὴ ἐ παρόν- verebantur ,fed etiam abfentis cu-
τα μόνον ἠδῶντο, ἀλλὰ καὶἀπόντο
καὶ ς ἐπι- ram gerebant :eique , et cum in
μελῶντο , καὶἐν τῇ μητροπόλει διάγον , metropoli ageret , et cum ad aliam
καὶ εἰς ἕτερον ἐθνος ἀπάραττι , τὰς gentem proficifceretur , quæ opus
erant liberaliter mittebant. Et ne
χρείας ἔπεμπον φιλοτίμως . καὶ ἵνα μή
quis exiftimaret eum illos laudare
τις αὐτὸν ὑπολάβῃ διὰτὴν σωματικὴν propter corporalemfubuentionem ,
αὐτὲς ἐπαινῶν θεραπείαν, ἐπήγαγεν 1fubiunxit : 17. Non quia quæro,
κινιζ '. Οὐχ ὅτι ἐπιζητῶ 6) τὸ δόμα , ἀλλ᾽ datum : fed requiro fruftum abun-
9 ἐπιζητῶ τὸν καρπὸν τὸν πλεονάζοντα dantem in rationem veftram . Non
egeo, fed veftrum lucrum
κεἰς λόγον ὑμῶν. Οὐ γὰρ τέτων δέο- enim his
μαι, ἀλλὰ τὸ ὑμέτερον κέρδος περὶ πολ . magnifacio. Deinde amplificans
eorum fubuentionem , dicit :
λᾶ ποιῶμαι˙ ετα αὔξων τὴν θεραπείαν
18. Habeo autem omnia, et abundo ,
9 . ᾿Απέχω δὲ πάντα καὶ πε- Repletus fum , acceptis ab Εpaphro-
* φησίν· ,ιή
πρισσεύω · πεπλήρωμαι δεξάμενος πα- dito qua mififtis , odorem fuauita-
99 ρὰ Ἐπαφροδίτε τὰ παρ᾽ ὑμῶν, ὀσμὴν τiς , hoftiam acceptam , placentent
εὐωδίας , θυσίαν δεκτὴν , εὐάρεςον τῷ Deo , Vos enim Epaphrodito qui-
99 Θεῷ.„ Ὑμᾶς μὲν γὰρ Επαφροδίτῳ dem dediftis , Epaphroditus vero
δεδώκατε , Ἐπαφρόδιτος ἐμοὶ, ὁ δὲ Θεὸς mihi, Deus autem per me fufce-
δι᾿ ἐμὲ προσεδέξατο τὴν θυσίαν . αὔξα pit facrificium . Auger autein eo-
δὲ αὐτῶν τὸν ἔπαινον ἡ προσᾶσα πενία · rum laudem qua laborabant ino-
› pia . Non enim opibus affluentes
ε γὰρ εὐπορῶντες ἔπεμπον , ἀλλ᾽ ἐχάτη mittebant,, fed
mittebant fed extrema pauperta-
πενία συνεζευγμένοι . καὶ τᾶτο ἐν τῇ δεύ te oppreffi. Et hoc docuit in fea
τέρα πρὸς Κορινθίας ἐδίδαξε˙ λέγει δὲ cunda epiftola ad Corinthios. Ita
ὕτω καὶ ἡ κατὰ βάθες πλωχεία αὐ- 2 autem dicit a ) : Et quæ eft profun-
τῶν ἐπερίσσευσεν εἰς τὸν πλᾶτον τῆς da eorum paupertas abundauit
ἁπλότητος αὐτῶν. 910. 2 ) Ὁ δὲ Θεός * ad diuitias fimplicitatis eorum . *
19. Deus autem meus impleat omne
ΐ 2 8) πληρώσαι πᾶσαν 9) χρείαν 5 .
9 μ8.
9μῶν κατὰ τὸν πλῶτον αὐτῷ ἐν δόξῃ ἐν defiderium veftrumfecundum diuitias
» Χρισῷ Ἰησῶ . „ Τὸν ἐπεράνιον αὐτοῖς fuas in gloria in Chrifto Iefit Ca-
leftes illis diuitias retribuit.
αντιδέδωκε πλῦτον . σφόδρα δὲ ἁρμο- valde autein appofite benediâtio-
δίως τὴν εὐλογίαν ἐπήγαγεν. εἰρηκὼς nen adiecit. Cum enim quæ
γὰρ τὰ πεμφθένταὀσμὴν εὐωδίαςN, θυ- miffa erant appellaffet odorem
σίαν δεκτὴν εὐάρετον τῷ Θεῷ , αὐτῷ αὐ. fragrantia , hoftiam acceptam , Deo
τοῖς παρὰ τῷ ταῦτα κομισαμένε καὶ placentem ,petit eis ab eo, qui hæc de-
τὴν κατὰ τὸν παρόντα βίον χρείαν ' dit , etiam præfenti vitæ neceffaria .
Gg 3 Im-

6 ) τὰ δόματα . Β. 7) Eft hic verfus etiam iisdem verbis apud nofirum ep. 146 .
p.1040 . Sirm . 3 ) πληρώσει Β. ἀναπληρώσει Herveti liber . Leétionemn textus
confirmat interpretatio Theodoreti . 9 ) τὴν χρείων Herveti Codex .
α) 2 Cor. 8, 2.
470 B. THEODORETI INTERPRET. EP. AD PHIL.

Impleat enim , inquit , id omne πληρώσαι γάρ, φησι, πᾶσαν χρείαν ὑ υ

quod vobis opus eft. Nihil au- μῶν, ἐδὲν δὲ ἀπεκὸς πεποίηκε καὶ ταύ
tem fecit alienum , cum eis hanc
quoque benediationem petit. Nam τὴν αὐτοῖς τὴν εὐλογίαν αἰτήσας , καὶ
etDominus infacris euangeliis di. γὰρ ὁ Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις
cere docuita) , Panem noftrum παρεκελεύσατο λέγαν , τὸν ἄρτον ἡμῶν
#quotidianum da nobis hodie . Pe · τὸν ἐπιέσιον δὸς ἡμῖν σήμερον . ᾔτησε δὲ
riit autem iis futuram quoque glo- αὐτοῖς καὶ τὴν μέλλεσαν δόξαν τὴν ἐν
riam , quæ eft per Chriftum Iefum .
Et hæc autem et illapoteft præbe. Χρισῷ Ἰησε . καὶ ταῦτα δὲ κακεῖνα ἱκα
re. Habet enim immenfas diui. νὸς παραχεῖν · ἀμέτρητον γὰρ ἔχει τὸν
tias . 20. Deoautem et Patri noftro πλᾶτον . κ . Τῷ δὲ Θεῷ καὶ πατρὶ ἡμῶν
gloria in facula faculorum , Amen. 9 ἡ δόξα εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων . d
Hic quidem laudauit folum Pa · αμήν . 19 Ἐνταῦθα μὲν μόνον ὕμνησε τὸν
trem , alibi autem laudat folum Fi- πατέρα , ἀλλαχῆ δὲ μόνον ὑμνεῖ τὸν υἱόν
lium . Ex quibus enim , inquitb ) , ἐξ ὧν γάρ, φησιν , ὁ Χρισὸς κατὰσάρκα ,
Chriftus fecundum carnem qui ‫ار‬
eft fuper omnnia Deus benedictus in ὁ ὢν ἐπὶ πάντων Θεὸςεὐλογητὸς εἰς τὲς
fæcula feculorum . Amen. Sed αἰῶνας τῶν αἰώνων . αμήν . ἀλλ᾽ ἔτε ἐκεῖ

neque illic Patrem feparat a Filio , χωρίζει το υἱὲ τὸν πατέρα , ἔτε ἐνταῦ
neque hic Filium a Patre : fed di- θα τῦ πατρὸς τὸν υἱὸν, ἀλλὰ κοινὸν τῇ
vinæ naturæ communem præbet
laudem . 21. Salutate omnem fan . θείᾳ , φύσει τὸν ὕμνον προσφέρει .
&tum in Chrifto Iefu. Non qui. yad. 2 Ασπάσασθε πάντα ἅγιον ἐν Χρι
cumque fe fanctum noninat , fan . 95ῷ Ἰησῗ. , Οὐ πᾶς ὁ ἑαυτὸν ἅγιον όνο-
Qtus eft , fed qui credit Domino Ie- μάζων ἅγιός ἐσιν, ἀλλ᾿ ὁ τῷ Κυρίῳ Ἰησε
fu , et qui 22.
inftituit. vitam vos legibus
ex eius
Salutant qui me- πιτεύων, καὶ κατὰ τὸς αὐτῇ πολιτευό
vos omnes μενος νόμες. κβ
9 '.Ασπάζονται ὑμᾶς οἱ
cum fiunt fratres: Jalutant
Jandti, maxime quideCafarisdo. 99
νσὺν ἐμοὶ ἀδελφοί ·ἀσπάζονται ὑμᾶς
mo Junt. Permagnam eis confola . »πάντες οἱ ἅγιοι, μάλιτα οἱ ἐκ τῆς Καί
tionem attulit , cum docuit etiamn „ σαρος εἰκίας. , ἱκανὴν αὐτοῖς παρα ·
in regia dominari diuinum euan- ψυχὴν προσενήνοχε, διδάξας ὡς καὶ τῶν
gelium , feque impii imperatoris βασιλείων τὸ θεῖον ἐκράτησεν εὐαγγέ‐
domefticos ad vitam cepiffe .
23. Gratia Domini noftri Iefi Chri. λιον , καὶ τὸς τῷ δυσσεδες βασιλέως οι
fti cum omnibus vobis. Amen . κεδς ἐζώγρησεν εἰς ζωήν . „κγ'. Ἡ χά .
Confuetamn benediftionem fini ad- πρις τῇ Κυρίε ἡμῶν Ἰησῶ Χρις8 μετὰ
iecir. Eain nos quoque confequa- πάντων ὑμῶν. ἀμήν. „ Τήν συνήθη εὖς
mur, interceffione quidem eiusqui λογίαν τῷ τέλει προστέθηκε : ταύτης
hæc fcripfit, auxilio autem Chrifti
Domnini. Cum quoPatri gloria και ἡμᾶς τύχοιμεν , πρεσβείᾳ μὲν τῷ
cum fanétiffimo Spiritu , nunc et ταῦτα γεγραφότος , συνεργεία δὲ τῷ
2
femper , et in fecula feculorum , Δεσπότε 2 Χρις8 . μεθ᾽ ᾧ τῷ Πατρὶ ท ἡ δό
Amen .
ξα , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ
Epiftola ad Philippenfes Roma άει , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων . ἀμήν .
fcripta eft per Epaphroditum , Η πρὸς Φιλιππησίες ἐπιτολὴ ἐγράνα
φή ἀπὸ Ῥώμης δι᾿ Επαφροδίτε .

ΤΟΥ
a ) Matth . 6 , 11. ¿) Rom. 9, 5.
 471

* ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

EP MH NEI A

ΤΗΣ ΠΡΟΣ ΚΟΛΑΣΣΑΕΙΣ

ΕΠΙΣ ΤΟ Λ Η Σ.

ΒΕΑΤΙ THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAE

AD COLOSSENSES.

ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGVMENTVM.-

ατὰ τὸν αὐτὸν καιρὸν Ἐφεσίοις odem tempore ad Ephe.

fios et ad Coloffenfes
καὶ Κολασσαεῦσιν ἔγραψεν ὁ
I E fcripfit diuinus apofto-
θεος ἀπότολος , τῷ θαυμασίῳ lus , admirabili Tychi-
Τυχικῷ διακόνῳ τῶν γραμμά- co vfus tabellario . Romæ au-
των χρησάμενος . ἔγραψε δὲ ἀπὸ τῆς tem fcripfit , cum iam prius
Ῥώμης , ἤδη τὸν πρῶτον διαφυγὼν κίν . euafiffet periculum : idque often-
dit epiftolæ proæmium. Bea-
δυνον · καὶ δηλοῖ τῆς ἐπιτολῆς τὸ προοί- timinum enim Timotheum eius
μιον. κοινωνὸν γὰρ τῶν γραμμάτων τὸν fibi adiunxit focium : quando
τρισμακάριον Τιμόθεον ἐποιήσατο˙ ἡνί- autem tempore Neronis in pri-
vocatus eft periculum ,
κα δὲ τὸν πρῶτον ἔχε ἐπὶ Νέρωνος ἀγῶ- mun
να , εδεὶς αὐτῷ τῶν γνωρίμων συνῆν, nullus ex notis cum eo verfatus
καὶ τῖτο αὐτὸς δεδήλωκεν ἐν τοῖς πρὸς vteft . in Id namque ipfe declara-
literisadTimotheum a ),
•
Τιμόθεον γράμμασιν ἐν τῇ πρώτη !) μὲν Ιn prima mea defenfione nemo
ἀπολογίᾳ ἐδείς μοι συμπαρεγένετο . και milii adfuit. Porro autem ,

2 ἦν λοιπὸν τῷ βίε τὸ
ὅτε δὲ πρὸς αὐτὸ quando in ipfo iam fine vitæ
τέρμα , ἐκ ἐν τῇ Ῥώμη διῆγεν ὁ θεῖος verfabatur , non agebat Romæ
diuinus Timotheus , fed potius
Τιμόθεος , ἀλλὰ μᾶλλον ἐν τῇ᾿Ασία . καὶ in
Afia. Et hoc apertius docet
τῦτο διδάσκει σαφέτερον ἡ πρὸς αὐτὸν fecunda ad eum fcripta epifto-
γραφᾶσα δευτέρα ἐπιτολή . εἰρηκως 1a . Cum enim dixiffet b ),"Ego
et tem-
γὰρ, ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ και- enim iam delibor ,
Gg 4 pus
1) με Β.
a) 2 Tim. 4, 16. b) 1b. v . Gi
 472 B. THEODORETI INTERPRET.

pus meæ refolutionis inftat :pau· ρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέσηκε˙ μετ᾿
1o poft dicita) , Feftina ad me ὀλίγα φησὶ , σπέδασον ἐλθεῖν πρός με
venire cito. Deinde fubiungit b),
Penulam , quam reliqui in Troade ταχέως. εἶτα ἐπάγει, τὸν Φελώνην, ὃν
apud Carpum , affer tecum , et ii. ἀπέλιπον ἐν Τρωάδι παρὰ Κάρπῳ , ἄγα-
bros ,maxime autem membranas . γε μετὰ σαυτῷ, καὶ τὰ βιβλία , μάλιςα
Sunt fane nonnulli , qui diuinum τὰς μεμβράνας. τινὲς μέντοι φασὶ μη-
apoftolum , cum Coloftenfes non- δέπω τῆς Κολασσαεῖς τεθεαμένον τὸν
dum vidiffetad
, eos dicantepi- θεῖον ἀπότολονγράψαι πρὸς αὐτὲς τὴν
ftolam fcripfiffe , idque conantur
confirmare ex illis verbis c ) , Vo . ἐπιτολὴν , καὶ τῷτο συνιςάνειν ἐκ τῶν ῥή-
1o enim vos fcire qualem follici- τῶν ἐκείνων ἐπιχειρῶσι, θέλω γὰρ ὑμᾶς
tudinem habeam pro vobis , et εἰδέναι ἡλίκον ἀγῶνα ἔχω περὶ ὑμῶν, καὶ
pro iis qui funt Laodicea , et τῶν ἐν Λαοδικεία , καὶ ὅσοι & χ 2 )ἑωρά
quicumque non viderunt faciem
Οportebat au- κασι τὸ πρόσωπόν με ἐν σαρκί. ἔδει δὲ
mean in carne. ་
tem eos confiderare verborum συνιδεῖν τῶν ῥητῶν τὴν διάνοιαν. βέλε
fententiam . Vult enim dicere : ται γὰρ εἰπεῖν, ὅτι οὐ μόνον ὑμῶν , ἀλλὰ
Non folum veftri,fed eorum et· καὶ τῶν μὴ τεθεαμένων με πολλὴν ἔχω
* iamqui* menon viderunt, naxi Φροντίδα εἰγὰρ τῶν μὴ ἑωρακότων αὐ
mam curam gero. Si enim de
iis folum qui eum non viderant τὸν μόνον τὴν μέριμναν περιέφερε, τῶν
ἀπολαυσάντων αὐτῷ τῆς θέας καὶ τῆς
curam gerebat , eorum qui illum
viderant , et ab eo do & rinamn ac- διδασκαλίας ἐδεμίαν ἔχει φροντίδα .

ceperant , nullam omnino curam κατ᾽ ἐκείνην γὰρ τὴν διάνοιαν τῦτό ἐσι
gerit. In illo enim fenfu hoc eft νοῆσαι ἡλίκον γάς , φησιν, ἀγῶνα ἔχω
intelligendum , Qualem , inquit , περὶ ὑμῶν , καὶ τῶν ἐν Λαοδικεία , και
habeam follicitudinem pro vobis , ὅσοι εχ ἑωράκασι τὸ πρόσωπόν με ἐν
et pro iis qui funt in Laodicea ,
et quicumquenon viderunt faciem ἐκαὶ περὶ αὐτῶν
σαρκί. δῆλον τοίνυν , ὡς
meam in carne . Clarum eft ergo , τ8το ἔφη, ἀλλὰ βεβαιῶσαι τὰ κατ' αὐ-
quod non de ipfis hæc dixerit , fed τες βεληθεὶς ἐκεῖνο τέθεικεν , ὅτι 8 μέτ
cum vellet eos confirmnare hoc ad- νον ὑμῶν , ἀλλὰ καὶ τῶν μηδέπω τεθεα
didit , Non folum veftri , fed
μένωνμε πολλὴν ἔχω φροντίδα . ἐδίδαξε
eoruin etiam quimenondum vide .
δὲ ἡμᾶς καὶ ὁ τρισμακάριος Λεκᾶς ἐν
runt, curam gero maximam . Iain
vero docuit nos etiam beatiffimus τοῖς πράξεσιν, ὡς κατὰ τὸν αὐτὸν και
Lucas in Actisa ), quod eoden tem- ρὸν διῆλθε τὴν Φρυγίαν καὶ τὴν Γαλα-
pore peragraritet Phrygiam etGa- τικὴν χώραν. τῆς δὲ Φρυγίας αἱ Κολασ .
Iatiam . Coloffeautem funt Phry- σοι μητρόπολις δὲ αὐτῆς καὶ γείτων , ἡ
gia , huius vero metropolis et vicina Λαοδίκεια . πῶς τοίνυν οἷόν τε ἦν αὐτὸν
eft Laodicea, Quomodo ergo fieri
potuit , vt qui in Phrygiam vene . ἀφικόμενον εἰς τὴν Φρυγίαν τὸ θεῖον αὐ
rat, non eis diuinum tradiderit eu- τοῖς μὴ προσενεγκεῖν εὐαγγέλιον ; ἐδὲ
angelium ? Nec vero dixerit quis. εἴποι τις ἀν , ὡς ὑπὸ τῆς θείας ἐκωλύ-
piam , eos fuiffe a diuina pro- θησαν χάριτος τῦτο πρᾶξαι . περὶ μὲν
hibitos gratia hoc facere . De
Afia enim et Bithynia dixit γας της Ασίας καὶ τῆς Βιθυνίας εἶπεν
όμος

3 ) ἑώρακαν. Β.
a) 2 Tim. 4, 8. b)Ib. verf. 13. ) Col. 3, L. d) Act. 18, 23.
 EPIST . AD COLOSSENSES. CAP. I. 473

ὁ μακάριος Λεκᾶς κεκωλυκέναι αὐτοὺς beatus Lucasa) , eos prohibuiffe

fanctum Spiritum : de Phrygia
τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον˙ περὶ δέ γε της
autem tale nihil dixit, Sed hac
Φρυγίαςἐδὲν τοῦτον ἔφη . ἀλλὰ τέτο de re fentiat quisquequod
volet .
ἐν μὲν ὡς βούλεται τις νοείτῳ\ ἐδὲ γὰρ Neque enim vllam dogmatum
δογμάτων ποιεῖ διαφορὰν τὸ ἕτως ἢ ἐξ inducit differentiam , an hoc vel
ท δὲ ὑπόθεσις τῆς ἐπιςο- illo modo dicatur .
κείνως εἰπεῖν . ἡ Argumen-
tuin autein epiftola eft hoc.
λῆς ἐξιν αὕτη . τινὲς τῶν ἐξ Ιεδαίων πε-
Nonnulli ex Iudæis qui credi-
πιςευκότων ἐξηπάτησαν , καὶ παρεσκεύ ·
derant eos deceperant , et effe.
ασαν τέτες φυλάττειν τοῦ νόμου τὰ cerant vt feruarent fuperuacanea
αν περιτ ]ά . γέγραφε τοίνυν ὁ θεῖος ἀπόςο- legis inftituta . Scripfit ergo di-
λος , διδάσκων ὡς τῆς σωτηρίας ἡμῖν ὁ uinus apoftolus , docens chri-
* δεσπότης Χριζὸς γεγένηται χορηγός . ftum Dominum nobis fuifle lar-
Docet etiam
δείκνυσι δὲ καὶ τὸ τῆς οἰκονομίας μυσή- gitorein . falutismyfter
Incarnationis . ium omnem
ρίον πάντα λογισμὸν ὑπερβαινονἀνθρώ . humanam cogitationem fupera-
πινον , καὶ ὅτι κοινωνοὶ τῆς τῷ Χρισğ re , nosque futuros regni Chri-
· βασιλείας ἐσόμεθα , καὶ ὅτι τοῖς τε- fi participes ; & legales obfer-
. λείοις αἱ νομικοὶ παρατηρήσεις ἐπρόσ- uationes perfedtis conducibiles
non effe.
Φοροι .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α. CAPVT I.
L
aulus apoftolus Iefu Chrifti per
να.Παῦλος ἀπόςολος 1) Ἰησῦ Χριςε 1. Paulvolun us
διαθελήματος Θεῷ , καὶ Τιμό- tatem Dei, et Timotheus
Ὄθεος ὁ ἀδελφὸς , β '. Τοῖς ἐν 2 ) Κολασ . frater , 3. Iisqui funt Colofis fan-
Etis et fidelibus fratribus in Chrifto .
σαῖς ἁγίοις καὶ πιτοῖς ἀδελφοῖς ἐν Χρι. Gratia vobis, depaxa Deo pa-
3.
15ῷ . γ΄. Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ Θεğ tre noftro et Domino Iefu Chri
πατρὸς ἡμῶν 3) καὶ Κυρίε ἸησῆΧρις8 . fto . Quoniam ab iis qui eos
Ἐπειδὴ τοῖς ἐξαπατήσασιν ὑπαχθέντες deceperant inducti, legalis vita
τὴν νομικὴν ἠσπάσαντο πολιτείαν ,ατε- 'inftitutionem amplexi * fuerant ,
λῆ δὲ τῷτο πρὸς σωτηρίαν ἐδείκνυ τ hoc autem imperfectum ad falu-
tem fuiffe Seruatoris aduentum
Κυρίε τὴν παρεσίαν , ἀναγκαίως αυ- oftendebat : neceffario feipfos
τὲς ἀποτόλες Χρισε προσηγόρευσε . Chrifti apoftolos appellauit. Adiecit
προστέθηκε δὲ διὰ θελήματος , διδάσκων autem , per voluntatem , docens hos
ὡς καὶ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ τῷτο συνδος quoque placere Deo et patri. Rurfus
κεῖ. πάλιν μέντοι τὴν Διὰπρόθεσιν ἐπὶ autem præpofitionem Per pofuit lo-
τῷ Πατρὸς τέθηκεν . » 4 ) Εὐχαριςῦμεν quens de Patre . Gratias agimus
Gg 5 Deo

1) Ἰησοῦ . Heruetus non reperiebat in græco. 2) Β .Κολοσσαεῖς (pro Κολοσσαῖς) .

3 )κ . Κ. ἡμῶν Ι. Χ . habebat Herueti textus . Oiniffa hæc verba και - Χριςοῦ
a Theodoreto dicit Millius , forte in interpretatione , vbi nofter non nifi
Dei Patris mentionem facit. 4) εὐχαρισῶμεν. Β.
a ) Alt.16 , 6. 7.
 474 B. THEODORETI INTERPRET .

Deo et patri Domini noftri Iefu » τῷΘεῷ καὶ πατρὶ τῷΚυρίῳ ἡμῶν Ἰη-
Chrifti , femper pro vobis orantes , ησg Χρις8 , πάντοτε περὶὑμῶν προσεύ
4. Audientes fidem veftram in Chri υχόμενοι , δ΄. Ακέσαντες τὴν πίςιν ὑ-
fto Iefu , et dilectionem quam habe-
is in fanctos omnes. Perfectio- ὑμῶν ἐν πάντας
„ τὴν εἰς Χρισῷ Ἰησε καὶ τὴν
τες,αγίες . ἀγάπην
Τελειό
nem fuo teftimonio eis tribuit ,?
cum eos dixit fide effe claros et τητα αὐτοῖςμεμαρτύρηκε πίσει καὶ ἀγά-
caritate , Caritas enim vniuerfum τη λάμπαν αὐτὲς εἰρηκώς · ἡ γὰρ ἀγά
mandatum in attione confiftens πη πάσης ἐντολῆς πρακτικῆς περιέχει
compleftitur, Solet autem apo- κή . σύνηθες δὲ τῷ ἀποτόλῳ τοῖς εὐφη-
ftolus laudibus primum auies μίας προλεαίνειν τὰς ἀκοὰς , ἐπ᾽ οὕτω
præparare , tum deinde conue. τὴν προσήκουσαν προσφέρειν διδασκα-
nientem doctrinam tradere . Hic λίαν , καὶ ἐνταῦθα τοίνυν ἔφη τὸν Θεὸν
ergo etiam dixit fe Deumn in ἀνυμνεῖν τοῖς προσευχαῖς ἐπὶ τη τῇ πίςε
precibus fuis laudare propter f. αὐτῶν τῇ περὶ τὸν Δεσπότην Χρισὸν ,
dem ipforum in Chriftum Domi καὶ τῇ ἀγάπη , ἣν εἰς πάντας τῆς ὁμο
num , et caritatem , quaun is πίςες ἐπιδεικνύμενοι διετέλεν . έ . Διὰ
omnes fidei confortes perpetuo τὴν ἐλπίδα τὴν ἀποκειμένην ὑμῖν ἐν
exhibebant . 5. Propter fpem quæ τοῖς ἐρανοῖς. >> Ταῦτα δέ , φησι , ποιεῖ
· repofita eft vobis in calis . Hac τε προθύμως , τὴν εὐτρεπισμένην ὑμῖν

autem , inquit , alacri animo fa · τῶν δραιῶν βασιλείαν διὰ τῶν τῆς πί
citis , paratum vobis regnum ca. 5εως ὀφθαλμῶν θεωρῶντες . Ην προ-
lorum fidei oculis contemplan ηκέσατε ἐν τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας το
tes. Quam audiftis in verbo ve-
ritatis euangelii , 6. Prajintis Δεὐαγγελίς 5΄. Το παρόντος
~ εἰς ὑμᾶς ,
apud vos , ficut et in vniuerfo καθὼς καὶ ἐν παντὶ τῷ κόσμῳ . και Ταύ
miundo eft . Hoc autem vobis την δὲ ὑμῖν τὸ θεῖον εὐαγγέλιον 5 ) d
diuinum pollicetur euangelium : παγγέλλεται˙ ἐχ ὑμῖν δὲ μόνοις , ἀλλὰ
non vobis autem folis , fed etiam καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις . Εἶτα δείκνυσι καὶ
omnibus hominibus. Deinde os-
tendit etiam vim pradicationis . τε κηρύγματος τὴν ἰχύν. Καὶ ἔσικας-
Et fruftificat , et crefcit , ficut υποφορέμενον καὶ αὐξανόμενον , καθώς
et in vobis , ex ea die qua audi. καὶ ἐν ὑμῖν , ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας ἠκέσατε·
ftis , et cognouiftis gratiam Dei καὶ ἐπέγνωτε τὴν χάριν τῷ Θεῷ ἐν ἀ
in veritate .
Euangcli frudium αληθεία , Καρποφορίαν τῷ εὐαγγε
vocauit , eorum qui audierunt
fidem et laudabilem vitæ inti. λίg κέκληκε τὴν πίςιν τῶν ἀκηκοότων ,
tutionem : incrementum autem , καὶ τὴν ἐπαινεμένην πολιτείαν . αὔξη-
credentium multitudinem , το Sick σιν δὲ , τῶν πιςευόντων τὸ πλῆθος ,
ut didiciftis ab Epaphra charifi. 98΄. Καθὼς καὶ ἐμάθετε παρὰ Ἐπα
mo conferuo noftro , qui eft fide. Φρᾶ τῇ ἀγαπητέ συνδέλε ἡμῶν , ὃς
lis pro vobis minifter Chri
8. Qui etiam manifefta . μέτι πιτὸς ὑπὲρ ὑμῶν διάκονος τε Χρι-
uit nobis dilectionem veftramin 958. ή . Ο καὶ δηλώσας ἡμῖν τὴνὑμῶν
fpiritus Ciuis eorum erat , ἀγάπην ἐν πνεύματι , Πολίτηςαὐτῶν
his vir laude dignus , Epaphras ὁ ἀξιέπαινος ὗτος ἀνὴς ,. ὁ Επαφρᾶς
Φημί.
2) Β . ἐπαγγέλεται
 EPIST . AD COLOSSENSES CAP. I. ' 475

Φημί. εἰς δὲ τὴν Ῥώμην παραγενόμενος , inquam . Qui cum Romam ve-
ἐδίδαξε τὸν θεῖον ἀπόςολον , καὶ τὴν niffet , docuit1 diuinum apoftolum
θερμὴν αὐτῶν περὶ τὸν Κύριον πίςιν , καὶ et ardentem illorum fidem in
τὴν γενομένην παρά τινος ἐξαπάτην . Dominum ," et fraudem quæ a
πολλοῖς δὲ αὐτὸν ἐκόμισεν ἐγκωμίοις , quodam eis facta fuerat. Multis
ἀγαπητὸν , καὶ σύνδελον , καὶ πισὸν τε autem cum laudibus extulit , di-
Χριςε διάκονον ἀποκαλέσας , ἵνα αὐτοῖς lectum , et conferuum , & fide-
lem Chrifti miniftrum vocans
πλείονος αἰδῶς ἀξιώτερος γένηται. ἔφη 1 vt maiorem in eum * reueren-
δὲ αὐτὸς παρὰ τέτε μεμαθηκέναι τὸν tiam haberent. Dixit autem il
πανταχῦ γενόμενον τε κηρύγματος δρό. 1ος ab eo audiuifle vbique dif-
μον , καὶ τῶν ἐν ἑκάσῳ ἔθνει πεπιτευκό-fufum curfum euangelii, et mul-
των πλῆθος . θ . Διὰ τῷτο καὶ ἡμᾶς , titudinem eorum qui in fingulis
ης ἡμέρα ἠκέσαμ , ὦ 9. Ideo
γἀφ᾿ ἧς ς εν παυόμεθα gentibus crediderunt.
nos , ex qua die audiuimus ,
νὑπὲρ ὑμῶν προσευχόμενοι , καὶ αὐτούς et
υμενοι ἵνα πληρωθῆτε τὴν ἐπίγνωσιν τε non cefamus pro vobis orantes ,
s
ηθελήματος αὐτῇ . Ταῦτα δὲ περὶ ὑ , et poftulante vt implenmini agni-
on e lu nt at is eius . Hæc au-
μῶν παρὰ τῷ ὑμετέρε διδασκάλε με ti vo
μαθηκότες , ἀπούςως τὸν Θεὸν ἱκετεύο . tem ex quo a veftro doëtore de
μεν τελείαν ὑμῖν παραχεῖν τῷ οἰκείου vobis audiuimus , Deum affidue
θελήματος τὴν ἐπίγνωσιν . ἐνταῦθα δὲ oramus , vt fuæ voluntatis perfe-
ᾐνίξατο , ὡς ἀτελῆ ταύτην ἔχεσι ταῖς âtam vobis præbeat cognitionem.
νομικοῖς ἀκολεθέντες παρατηρήσεσιν .Ηic autem innuit eos habere im-
perfectam , vt qui obferuationes
» Ἐν πάσῃ σοφίᾳ , καὶ συνέχει πνευμα- In omni
ντική .Περιπατῆσαι ὑμᾶς ἀξίως τοῦ legales fequerentur .
" Κυρίε εἰς πᾶσανἀρέσκειαν., Αἰτῶμεν fapientia et prudentiafpirituali,
Vt ambuleris digne Deo per
δὲ τῆς πνευματικῆς ὑμᾶς ἐμπλησθῆναι. omnia placentes. Petiinus au-
σοφίας , ἵνα πάντα τὰ ἀρέσκοντα τῷtem vt vos fpirituali gratia im-
3
Θεῷ διαπράτηθε . „Ἐν παντὶ ἔργῳ ο pleamini , vt faciatis omnia quæ
In omni opere
αγαθῷ καρποφορῶντες , καὶ αὐξανόμε .
Deo placent.
γνοι εἰς τὴν ἐπίγνωσιν τῷ Θεῷ, ια . Ἐν
bono fruftificantes , de crefcentes
in fcientia Dei , II. In omni
ὑπάσῃ δυνάμει δυναμέμενοι κατὰ τὸ virture confortari fecundum poten-
πκράτος τῆς δόξης αὐτῇ , εἰς πᾶσαν tiam claritatis eius, in omni pa
ηὑπομονὴν καὶ μακροθυμίαν μετὰ χα · tientia et longanimitate cum gau-
dio. Vt Deo fructus bono-
γρᾶς. , Ἵνα τῶν ἀγαθῶν ἔργων προσ
φέρητε τῷ Θεῷ τες καρπὸς , καὶ τῆς rum operum offeratis, et eius
cognitionis incrementum capia-
γνώσεως αὐτῷ τὴν ἐπίδοσιν ἐπιδάκνυσθε , τιs , etdiuino auxilio confirmati
καὶ τῇ θείᾳ ῥοπῇ κρατυνόμενοι ἑδραῖοι ftabiles maneatis > vehementes 1
Auctus alacri
μένητε , μετ᾿ εὐθυμίας φέροντες τῶν aduerfariorum
Patientiam
ἐναντίων τὰς τρικυμίας . τὴν γὰρ ὑπο- anine perferentes.
enim oppofuit aduerfariis a
μονὴν ἐπὶ τῶν ἐναντίων τέθηκε˙ ταύτης hac enim
opus habemus ,
γὰρ χρήζομεν ὑπὸ τῶν δυσσεβῶν πολε- dum bello ab impiis appeti-
μέμενοι. β'. Εὐχαρισῶντες τῷ Θεῷ mur. 12. Grarias agentes Dea
Patri,
 476 Β. THEODORETI INTERPRET.
~
Patri , qui dignos nos fecit in καὶ πατρὶ , τῷ ἱκανώσαντι ἡμᾶς εἰς
partem fortis fan&torum in lumi-
Benignum autem Dominum τὴνμερίδατε κλήρῳ τῶν ἁγίων ἐν τῷ
ne.
Laudamus, qui nos ,cum indi. 1 » Φωτί , Ὑμνῶμεν δὲ τὸν φιλάνθρωπον
gni effemnus , effecit lucis fando . Δεσπότην, ὅτι ἡμᾶς ἀναξίες ὄντας και
rum participes . Rurfus autem νωνὲς ἀπέφηνε τῷ τῶν 8ἁγίων φωτός .
fub fpecie gratiarum aftionis , πάλιν μέντοι τῷ χήματι τῆς εὐχαρι
benignitatis inexplicable arca- ζίας , τῆς θείας Φιλανθρωπίας τὸ ἄξ
num , et diuinæ in nos difpen- ῥητον , καὶ τῆς περὶ ἡμᾶς οἰκονομίας τὸ་
fationis magnitudinem oftendit.
13. Qui eripuit nos e poteftate μέγεθος δείκνυσιν . γ '. Ὃς ἐῤῥύσατο
tenebrarum , et transtulit in re- ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξεσίας τῇ σκότες2, καὶ
gnum filii dilectionis fua. Ρο- ημετέςησεν εἰς τὴν βασιλέαν τῷ υἱοῦ
teftatem tenebrarum appellauit dia · τῆς ἀγάπης αὐτῇ . , Ἐξεσίαν σκότες
boli dominatum . Filium auten g διαβόλε τὴν δυνατείαν ἐκάλεσεν
dilectionis Chriftum Dominum υἱὸν δὲ ἀγάπης τὸν δεσπότην Χρισὸν
vocauit , 3 docens eum amari ,
non vt creaturam et feruun , προσηγόρευσε · διδάσκων ὅτι ἐχ ὡς κτί-
fed vt filium . Non eft enim fi- σμα και δῆλος , ἀλλ᾿ ὡς υἱὸς ἀγαπᾶται .
lius dilectionis , fed dileétus fi . & γὰρ ἀγάπης υἱὸς , ἀλλ᾿ ἀγαπητὸς
lius , hoc eft , verus et legiti- υἱός , τετέςι γνήσιος˙ έτω γὰρ καὶ
mus.
Sic enim et Ifaac nomi· Ἰσαακ ὠνομάζετο . λάβε γὰς ,ἔφη , τὸν
natus eft : Accipe enim , inquit a ) ,
filium tuum dilectum , pro eo ་ σε τὸν ἀγαπητὸν , ἀντὶ τῷ γνήσιον ,
υἱόν
quod eft , veruin ac proprium , τὸν τῶν ἄλλων σοι τιμιώτατον τῷ σκό-
* et * qui eft tibi aliis pretiofior. Nos τ8ς τοίνυν , Φησὶν , ἡμᾶς ἐλευθερώσας ,
ergo , inquit , a tenebris liberatos τῆς τῷ υἱῷ βασιλείας ἠξίωσε. τῦτο καὶ
filii regno dignatus eft . Hoc et-
iam dixit in epiftola ad Timo . ἐν τῇ πρὸς Τιμόθεον ἔφη · ἐξ ὑπομένω .
theum b) : Si fuftinemus , et con- μεν , καὶ συμβασιλεύσωμεν . ιδ '. Ἐν 2 ᾧ
regnabimus. 14. Inquo habe-υἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν 6) διὰ τῷ αι
nus redemptionem per fanguinem , ήματος , τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν.
remiffionem peccatorum . Non Οὐ γὰρ ὁ νόμος , ἀλλ᾿ ὁ δεσπότης Χρι-
enim lex, fed Chriftus Dominus , ςός , ὁ τῇ νόμε νομοθέτης , ταύτην ἡμῖν
qui legem tulit , eam nobis dedit
per falutarem baptifmum . Hæc διὰ τῇ σωτηρίε βαπλίσματος ἐδωρήσατο .
vbi dixit,attingit etiamtheologiam , ταῦτα εἰρηκώς , καὶ θεολογίας ἅπλεται,
etoftendit eum effe vniuerforum καιδείκνυσιν αὐτὸν τῶνἀπάνων δημιερ-
effectorem . 15. Qui eft imago γόν. πιέ.7 ) Ὅς ἐξιν εἰκὼν τῷ Θεῷ τοῦ
Dei inuifibilis . Expreffos enim γαοράτε . Ἐναργες γὰρ φέρει τε γε-
eius qui genuit ehraradteres ge- γεννηκότος τὲς χαρακτῆρας . τῦτό ἐξι
rit. ་
Hoc ipfum eft quod Phi-
τὸ ὑπὸ τῷ Κυρίῳ πρὸς τὸν Φίλιππον
au-
viditme , viditpatrem . Porrosu . εἰρημένον , ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε καὶ τὸν
tem Adam quoque genuit ad fuam πατέρα , καὶ Αδὰμ δὲ ἐγέννησε κατὰ
fimilitudinem , hoc eft , fimilem τὴν εἰκόνα αὐτῷ , τετέςι κατὰ πάντα
αὐτῷ
6 ) Διά ---- ai . abeffe a Theodoreti textu fine auctoritate Wetftenius dicit.
7) Ὃς-- ἀοράτου . Eft etiam in Eranift. dial. 2. p. 6ο. Sirin .
4) Gen. 22 , 2. 1 b) 2 Tim. 2 , 12, c ) Ioh . 14 , 9.
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP. I. 477.

αὐτῷ ἐοικότα . ἔτι τοίνυν εἰκὼν δηλοῦσα fibi per omnia . Eft igitur imna-
4 τὸ ὁμοούσιον. αἱ μὲν γὰρ ἄψυχοι εἰκό- go quæ vnam et eandem fubftan-
νεςἐκ ἔχεσι τὴν ἐσίαν τέτωνὧνπερ e - tiam fignificat, Inanimata erim
.
κόνες εἰσίν · ἡ δὲ ζῶσα εἰκῶν , καὶ τὸ α- eorum quorum funt imagines :
παράλλακον ἔχεσα , τὴν αὐτὴν ἔχει viua autem inggo , et nullam ha-
φύσιν τῷ ἀρχετύπῳ . 18 ) Πρωτότοκοs bens differentiam , eandem habet
υπάσης κλίσεως . Εἰ μονογενής , πῶς cum exemplari naturam . Primoge
nitus omnis creatura . Sivnigenitus ,
· πρωτότοκες1 ; ε πρωτότοκος ,πῶςμονο-
quomodoprimogenitus ? fi primnos
· γενής ; ἀλλὰμὴνμονογενὴς ἐν τοῖς θείοις
?
εὐαγγελίοις ὠνόμαςαι πρωτότοκος τοί- qui in diuinis euangeliis nomina-
νυν ἐξὶ τῆς κτίσεως , ἐχ ὡς ἀδελφὴν tus eft vnigenitus. Eft ergo pri-
κι ἔχων τὴν κτίσιν ,ἀλλ᾿ ὡς πρὸ πάσης κλί. mogenitus creaturæ : non quod lo-
roremn habeat creaturam , fed quod
σεως γεννηθείς . πῶς γὰρ οϊόν τε καὶ α.
ante omnem creaturam fit genitus.
- δελφὸν εἶναι τῆς κλίσεως , καὶ δημιες- Quomodo enimfieri poffer, vt idem
· γόν ; εἰ γὰρ κατὰ τὸν τῶν αἱρετικῶν eflet frater creaturæ et opifex ? Si
* λόγον κτίσμα ἐςὶν, ἀδελφὴν ἔχει τὴν enin , vt blaterant heretici, eft
κλίσιν . οὐχ οἷόν τε δὲ κατὰ ταυτὸν ταύ- creatura , fororemnhabet creaturam .
της αὐτὸν καὶ ἀδελφὸν εἶναι ,. καὶ δημι‐ Fieri autem non poteft vt idem fi
της mul eiusdem fit frater et opifex.
-εργόν · δημιεργὸν δὲ αὐτὸν ἡท θεία και
‫اد‬ Eum autem opificem vocat facra
ελεί γραφή · εἰ δὲ δημιυργὸς , ἐκ ἄρα fcriptura : quod fiopifex ,non ergo
‫ד‬ καὶ ἀδελφός · εἰ δὲ οὐκ ἀδελφὸς , οὐ et frater :quod ti non eft frater ,
Maxime cum
Εκλίσμα . ἄλλως τε ἐδὲ πρωτόκλιτον αὖ non eft creatura .
τὸν εἶπεν ὁ θεῖος ἀπόςολος , ἀλλὰ πρω . nec ipfum appellarit diuinus apo- 1
ftolus primocreatum , fed primo-
τότοκον , τετέςι πρῶτον . οὕτω καὶ
genitum , hoc eft , primum . Ita
πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν˙ πρῶτος γὰς etiain et primogenitus ex mor-
ἀνέτη . οὕτω καὶ ἐκκλησίαν πρωτοτό . tuis : primus enim refurrexit. Ita
κων τὸν τῶν ἁγίων σύλλογον ὁ θεῖος d- et ecclefiam primogenitorum fan-
πόςολος προσηγόρευσεν ἐκ ἐπειδὴ φύ- âtorum cætum appellauit diuinus
σε πάντες ἔλυσαν πρῶτοι τὰς τῶν μη apoftolus a ) . Non quod omnes
primi natura foluerint matrum vte-
τέρων ὠδῖνας , αλλ᾽ ἐπειδὴ πλείων τὶς ἀ
ros : fed quia maior quidam honor
Φώριτο τοῖς πρωτοτόκοις κατὰ τὸν νό- primogenitis lege tribuebatur , co-
μον τιμὴ , τὸ τίμιον αὐτῶν διὰ τῆςδε rum præftantiam hac appellatio-
τῆς προσηγορίας δεδήλωκεν. ὅτι δὲ ὁμο- ne defignauit. Quod autem
1 νογενὴς ἐ τῆς κλίσεως ἀδελφὸς , ἀλλὰ vnigenitus non
frater eft crea-
turæ , * fed creaturæ opifex , *
τῆς κλίσεως ὑπάρχει ποιητὴς , καὶ τὰ docent etiam ea quæ confequun-
ἑξῆς διδάσκει . ως . Ὅτι 9 ) ἐν αὐτῷ ἐκλί- tur. 16. Quoniam in ipfo con-
dita

8 ) Πρωτότοκος-κτίσεως. Hæc ipfa verba commemorat ad Pfalm.89 , 28. etDan .

9 , 24. p. 661. Sirin . In vtroque loco Theodoretus κτίσιν iftam de καινῇ κτίσει
f. de iis interpretatur qui fratres Chrifti funt tamnquam πεπιτευκότες . 9) Hac :
Ἐν αὐτῷ --- ἐπὶ πρὸ πάντων recitantur iisdem verbis Hift. Eccl. I , 3. , nifi quod
' ibi
a) Hebr.12, 23.
 RETI RET
478 B. THEODO INTERP .

dita funt vniuerfa . Quænam ? πθη τὰ πάντα . ' Ποῖα ; Τὰ ἐν τοῖς

Quæ in calis et in terra , vifibi. Βρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς , τὰ ὁρα
lia et inuifibilia .
ητα ,καὶ τὰ ἀόρατα . Καὶ. ἐπειδή ἐςι
funt etiam in calis quædam vvi- και ἐν ἐρανοῖς ὁρατὰ , ὡς ὁ0 ἥλιος , καὶ
fibilia , ficut fol , et lund , et ἡ σελήνη, καὶ οἱ ἀφέρες , διδάσκει σαφές
aftra , docet apertius quænam vo-
cet caleftia , feu vifibilia , feu in . ξερον τίνα καλεῖ ἐράνια , είτε ὁρατὰ ,
uifibilia . Deinde quia vifibilia εἴτε ἀόρατα , εἶται ὡς τῶν ὁρατῶν δή
omnibus funt manifefta , et ho . λων ἅπασιν ὄντων , καὶ παρὰ τῷ θεό .
rum conditorem effe Deum a τάτε Μωσέως πάντωνC μεμαθηκότων
diuiniffimo Mofe omnes didice. ὅτι τέτων ἐπὶ ποιητὴς ὁ Θεὸς , ταῦτα
rant: his relictis enumnerat inui. καταλιπῶν , τὸν τῶν ἀοράτων κατάλο-
fibilia . Siue throni , fiue domina- γον διεξέρχεται. Εἴτε θρόνοι , είτε και
siones , fiue principatus, fiue pote. υριότητες , εἴτε ἀρχαι , εἴτε ἐξεσία
ftates , omnia per ipfum et in ipfum τὰ πάντα δι᾽ αὐτῷ καὶ εἰς αὐτὸν
creata funt. Thronos exiftimo
eum dicere Cherubim . Dim .
Diui- ἔκλιται.
αὐτὸν » Θρόνες
λέγειν. ἡγῆμαι
τέτοις τὰ τὸν
γὰρ εἶδε Χερεβίμ
θεῖον
num enim thronum fuper eos
pofitum vidit propheta Ezechiel a ). ἐπικείμενον θρόνον ὁ προφήτης Ιεζεκι-
Dominationes autem , principa- ήλ . κυριότητας δὲ , καὶ ἀρχὰς ,καὶἐξε
tus , et poteftates , eos quibus cre- σίας , τὲς τῶν ἐθνῶν πεπιςευμένες τὴν
chail enim præerat Iudais, et ben . ἐπιμέλειαν καὶ γὰρΜιχαὴλ ἦρχε τῶν
tus Daniel dicit b ) principem Per. Ιεδαίων , καὶ ὁμακάριος Δανιὴλ ἄρχον
farum , & principem Græcorum . τα λέγει Περσῶν , καὶ ἄρχοντα Ελλή-
Quod autem ait Omnia per ipfum νων . τὸ δὲ πάντα δι᾿ αὐτῷ ἔκτιςαι , τὴν
creata Junt ,
creationein primam fignificat πρώτην δημιεργίαν δηλοῖ. τὸ δὲ εἰς αὐ
. In ipfum auten , τὸν , τὴν διὰ τῆς ἐνανθρωπήσεως αὐτῇ
operationem quæ facta eft per
ipfius Incarnationen . " Si quis γενομένην ἐνέργειαν. εἴ τις γὰρ ἐν Χρι-
enim in Chrifto , inquit c), noua sῷ , Φησι, καινὴ κλίσις · καὶ πάλιν , ἀνα
creatura eft:Et rurfus d ), Inftaurare κεφαλαιώσασθαι τὰ πάντα ἐν ιο ) τῷ
omnia in Chrifto. Et prophetae ) , Χρισῷ . καὶ ὁ προφήτης ,ἔςαι ὁ οὐρανὸς
Erit cælum nouum ,etterra noua . καινὸς , καὶ ἡ γῆ καινή καὶ τὰ ἀρχαῖα
Etf ) , Vetera tranfierunt , ecce 1
noua facta funt omnia. In παρῆλθεν , ἰδὲ γέγονε τὰ πάντα καινά .
fpe autem habemus horum mú. ἐν ἐλπίσι δὲ ἔχομεν τὴν τούτων μετα ·
tationem . Etenim g ) ipfa creatura ζολήν . καὶ αὐτὴ γὰρ ἡη κλίσις ἐλεύθερω
liberabitur a feruitute interitus et
θήσεται ἀπὸ τῆς δελείας τῆς φθορᾶς
corruptionis,in libertatem gloriæfi. εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέ
κνων

ibi fit : εἴτε ἀρχαί, ε . ἐξουσ . ε. κυριότ . ε. θρόνοι . Πάντα &c. Paullo liberius ad
Ezech . 1 , 21 : Εν αὐτῷ ἐκτ. τ . π. εἴτε ὁρατὰ εἴτε ἀόρατα , εἴτε Sg . εἰ . ἐξουσ . εἴτε
ἄγγελοι εἴτε δυν. Πάντα ἐν αὐτῷ κκ.. ε. α. ἔκτισαι. Hæret. Fab . V , 7. habet : Ὅτι
δ. δ.
ἕν α . εκτ . πάντα τὰ ἐν οὐρ. κ. τ . ἐπὶ γῆς , είτε όρ . ε. αορ . et ita porro vt in textu
noftro vsque ad ἔκτισαι, nifi quod articulus neglectus fit ante πάντα .
10 ) τῷ abeft a B.
a) Ezech. 10, b) Dan . 10 , 13. c) 2 Cor. 5, 17. a ) Eph . 1 , 10 .
⚫) Ef. 65, 17. 7 ) Ib. 6. 43 , 19 . g) Rom . 8 , 21.
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP . I. 479

κνων τῷ Θεῷ. ὅτι δὲ ἐνταῦθα τὸ πρω» librum Dei. Quod autem no-
τότοκος ὄνομα τὸ πρῶτον δηλοῖ τὰ ἑξῆς men Primogenitus primum hic
· ἡμᾶς διδάσκει. μζ . Καὶ αὐτός ἔτι πρὸ fignificet , docentnos quæ fe-
quuntur . 17. Et ipfe eft ante
υπάντων. , Οὐκ εἶπεν , αὐτὸς ἐγένετο omnes.
Non dixit , Ipfe factus
πρὸ πάντων , ἀλλ᾿ αὐτός ἐτι πρὸ πάν ante omnnes , fed ipfe eft ante o-
omnia in ipfo conftant.
των . Καὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷ συνέςη- mnes. Et
ωκεν. „ Οὐ γὰρ μόνον ἐπὶν ἁπάντων δῆ . Non folum enim eft omnium o
μιουργὸς , ἀλλὰ καὶ προμηθεῖται ὧν ἐ- pifex , fed etiam curam gerit eo-
rum quæ fecit , et gubernat crea-
ποίησε , καὶ κυβερνᾶ τὴν κλίσιν , καὶ διὰ turam , quæ ftat per eius fapien-
τὴν αὐτῷ σοφίαν καὶ δύναμιν ἕτηκε . tiam et potentiain . 18. Er
2ή . Καὶ αὐτός ἐςιν ἡ κεφαλὴ τε σώμα ipfe eft caput corporis ecclefia .
ωτος τῆς ἐκκλησίας . ᾿Απὸ τῆς θεολο- A ferinone de diuinitate tranfiit
Eft enim
γίας εἰς τὴν οἰκονομίαν μετέβη . κεφαλὴ ad difpenfationem .
caput noftrum fecundum Huma-
γὰς ἡμῶν κατὰ τὸ ἀνθρώπινον , όμο- nitatein . Caput autem eft eius.
· ούσιος δὲ ἡ κεφαλὴ τῷ σώματι. οὕτω dein fubftantiz cum corpore :
καὶ αὐτὸς ἡμῖν ὡς ἄνθρωπος ὁμοέσιος. ita etiam ipfe , quatenus homo
ὡς ἐσιν αρχή . ᾿Αντὶ τῶ , πρῶτος ἐκ eft, eiusdem
κΟς eft nobiscum fub-
νεκρῶν ἐγήγερται. τῦτο γὰρ ἐπάγει · ftantia . Qui eft principium , id
eft , Qui primnus furrexit a mor-
1)Πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν. Πρῶ tuis . Hoc enim fubiungit : pri-
- τος γὰρ τὰς ὠδῖνας ἔλυσε τῷ θανάτε . mogenitus ex * mortuis. Primus *
αινίττεται δὲ ὁ λόγος καὶ τὴν πάντων euin foluit dolores ( vincula) mor
ἡμῶν ἀνάπασιν . Ἵνα γένηται ἐν πᾶσιν tis Omnium autem noftrum re-
παὐτὸς πρωτεύων ., Καὶ γὰρ ὡς Θεὸς , furrectio tacite fignificatur . Vt
πρὸ πάντων ἐξὶ , καὶ σὺν τῷ πατρί ἐπι · it in omnibus ipfe primatum tenens.
Etenim vt Deus , ante omnes eft ,
καὶ ὡς ἄνθρωπος , πρωτότοκος ἐκ τῶν & cum patre eft : vt homo autem ,
νεκρῶν,καὶ τῷ σώματοςκεφαλή . θ '. Ὅτι primogenitus ex inortuis , et ca
πἐν αὐτῷ εὐδόκησε πᾶν τὸ πλήρωμα put corporis. 19. Quia in ipfo
κατοικῆσαι. Πλήρωμα τὴν ἐκκλησίαν complacuit omnem plenitudinem in-
Plenitudinem
babitare . appella-
ἐν τῇ πρὸς Εφεσίες ἐκάλεσεν , ὡς τῶν
θεων χαρισμάτων πεπληρωμένων ταύ . uitecclefiam in epiftolaad Ephe-
NO fios , vtpote liuinis donis impletis .
την ἔφη εὐδοκῆσαι τὸν Θεὸν ἐν τῷ Χρισῷ vitun eft , inquit, Deo , eam in
κατοικῆσαι , τετέςιν αὐτῷ συνῆφθαι , Chrifto inhabitare ,hoc eft , ei con-
ὑπὸ τὴν αὐτῇ σκέπην εἶναι , τοῖς αὐτῷ iunétum effe , fub eius regimine effe ,
νόμοις ἀκολυθεν. , κ . Καὶ δι᾿ αὐτῷ ἀπο- eius leges fequi. 20. Et per
eum reconciliare omnia in ipfum.
καταλλάξαι τὰ πάντα εἰς αὐτόν . Porro autem dicit etiam mo-
Λέγει δὲ καὶ τῆς καταλλαγῆς τὸν τρό- dum reconciliationis . Pacifie
2
πον. „ Εἰρηνοποιήσας διὰ τῷ αἵματος το caus per Janguinem crucis eius ,
‫اد‬
„ ταυρῷ αὐτῷ δι᾿ αὐτῇ , εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς per eum , fiue quæ in tetra ,
ηγῆς , ετε τὰ ἐπὶ τοῖς ἐρανοῖς . Αὐτὸς jiue qua in calis funt. Ipfe
ἐπραγματεύσατο τὰς ἡμετέρας καλαλ- noftrain procurauit reconcilia-
tionem ,

τι) Πρωτ . και νεκρῶν . Νofter etiam ad Pfalm . 88 , 28 .

480 B. THEODORETI INTERPRET .

tionem , cum falutarem pafio- λαγάς , τὸ σωτήριον ὑπομείναςπάθος ,

nem fuftinuit , et fanguinem ef- καὶ τὸ αἷμα ἐκχέας, καὶ τὴν ὑπὲρ ἡμῶν
fudit, et pro nobis facrificium θυσίαν προσενεγκών , καὶ συνῆψε τοῖς
obtufit , et terrenis caleftia con- ἐπιγείοις τὰ ἐπεράνια . απεςρέφοντο

iunxit. Nos enim auerfabantur γὰς ἡμᾶς καὶ τῶν αγγέλων οἱ δῆμοι ,
etiain populi angelorum propter διὰ τὴν πολλὴν πονηρίαν, τότε χάριν
fummam improbitatem . Vnde
et illo nato , chorum ducentes και τεχθέντος χορὸν συςησάμενοι τῷ
Deo hymnum 3obtulerunt , dicen . 1 Θεῷ τὸν ὕμνον προσέφερον , λέγοντες ,
tes a ), Gloriain excelfis Deo , δόξα ἐν ὑψίξας Θεῷ , καὶ ἐπὶ γῆς εἰρή
eti terra pax , in honinibus vn , ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία . ὅτω τὰ κοινῇ
bona voluntas. Cum itarécen . πᾶσιν παρασχεθέντα διηγησάμενος ἀγά
fuiffet bona omnibus coininuni- θα , πρὸς αὐτὲς μεταφέρει τὸν λόγον ,
ter tributa , ad ipfos conuertit και Φησι κα . Καὶ ὑμᾶς ποτε ὄντας
orationen , et dicit : 21. Ε : ἀπηλλοτριωμένες , καὶ ἐχθρὸς τῇ διατ
vos cunt elJetis aliquando alienati ,
γνοίᾳ ἐν τοῖς ἔργοις τοῖς πονηρεῖς .
et inimici fenfu in operibus ma- εκβ'.Νυνὶ
2 δὲ ἀποκατήλλαξεν ἐν τῷ σώ-
lis , 22. Nunc autem reconci. „ ματι τῆς σαρκὸς αὐτῷ διὰ τῷ θανάτε
liauit in corpore carnis fua per παραςῆναι ὑμᾶς ἀγίες , καὶ ἀμώμες ,
mortem
et immaculatos , et et
, vt exhiber vos fanétos , καὶ ἀνεγκλήτες κατενώπιον αὐτοῦ .
irreprehenfibi.
et immaculatos , et irreprehenfibi . Απὸ τῶν ὑμετέρων σκοπήσατε τὰ κοι
les . coram ipfo.
communia expendite. Vos e- νά . καὶ γὰρ ὑμεῖς πονηρία καὶ δυσσεβεία
nim , qui fceleratam et impiain συζῶντες , καὶ τὸ τῆς θεογνωσίας φω
vitam agebatis , et cognitionis τὸς πάμπαν ἐςερημένοι, προσῳκειώθηκε
Dei luce omnino carebatis , Deo τῷ Θεῷ , ἐ τῇ νόμε τῦτοὑμῖν δώρησα-
facti eftis familiares , non lege μένε τὸ δῶρον , ἀλλὰ τῷ Δεσπότε Χρι-
hoc vobis donum conferente , 5g τὸ ὑμέτερον ἀποδεδωκότος χρέος,
fed Chrifto Domino debitum
veftrum exfoluente , etcorpus και παραδεδωκότοςτῷ θανάτῳ τὸ σῶ
morti tradente : vt vos qui vo . μα , ὥςε ὑμᾶς ἀξιωθέντας τῆς κλήσεως
cati eftis , tancti atque omni re . αγίες και μώμε παντὸς ἐλευθέρῃς ἀπο
prehenfione liberi redderemnini. φανθῆναι. εἶτα καὶ αἰνίτζεταιτὴν γενο-
Deinde factam etiam auerfionem μένην παρατροπὴν , καὶ δεδίττεται .
innuit , et eos terret. 23. Si ta-
menpermanetis in fide fundai, et nay . Είχεἐπιμένετε τῇ πίςει
• τεθεμελιω
ftabiles , et inmnobiles a fpe’en- γμένοι, καὶ ἑδραῖοι , καὶ μὴ μετακινάμε-
angelii quod audiftis. Eritis gvοι ἀπὸ τῆς ἐλπίδος τῷ εὐαγγελίε ,

autem laneti, et reprehenfione ηκέσατε. Ἔσεθε δὲ ἅγιοι, καὶ ἄμω

vacui , et fine
permaneatis quæcrimine in iis μοι , καὶ ἀνέγκλητοι ἐπιμένοντες
, fi "didi.
ab initio οἷς ἐξ
* ciftis , *et traditamn vobis do. ἀρχῆς ἐδιδάχθητε , καὶ τὴν προσενε
&rinam ftabilem conferuetis. χθεῖσαν ὑμῖν διδασκαλίαν βεβαίανφυσ
Spem autem euangelii appellat re- λάτ ]οντες . ἐλπίδα δὲ τῷ εὐαγγελίε τὴν
furrestionem , et vitam immor ανάςασιν καλᾶ , καὶ τὴν ζωὴν τὴν ἀθά-
FOTOY

a) Luc. 2, 14.

1
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP . Ι .
481
2
νατον , καὶ τὴν τῶν ἐρανῶν βασιλείαν , et regnum cælorum .
talem
·· εἶτα διδάσκει ὡς ἐκ αὐτοῖς μόνοις , αλλά Deinde eos docet , non ipfis fa .
πᾶσι προσηνέχθη τὸ κήρυγμα τοῖς ἀν. lis , fed omnibus hominibus tradi
tam fuiff prædicationem. Quod
θρώποις. 9 Το κηρύχθέντος ἐν πάσῃ pradicatuem eft in vniuerfa crea-
ητῇ κτίσει τῇ ὑπὸ τὸν ἐρανὸν , ὦ ἐγε- tura qua fub calo eft , cuius fa-
γνόμην ἐγὼ Παῦλος διάκονος . Αὐτὸς tus fum ego Paulus minifter .
·· γὰρ τῶν ἐθν‫د‬ῶν
‫ ا‬ἐπιςεύθη τὴν γεωργίαν . Ipfi enim excolendæ ereditæ funt
· τέτο δὲ ἐκ ἂν εἶπεν, επες αὐτὲς ἀλη- gent esfi. Hoc aute
reue mn nun
θῶς ἐκ ἐθεάσατο πώποτε . εἰ γὰρ τῶν fet ,et.
aiff eos enim
Si gentiumqua
rà m vi-
, dic e
ἐθνῶν , φησι, κεχειροτόνησαι κῆρυξ , τί rent , prædicator elettus es , qua-
:: δήποτε ἡμῶν κατεφρόνησας, καὶ τὴν εὐς nam de caufa nos contemplifti ,
· αγγελικὴν ἡμῖν διδασκαλίαν ἐ προσενή- et non tradidifti nobis do &tri
· νοχας ; καὶ τὰ ἐπαγόμενα δὲ τῆς αὐ. nam euangelicam ? Sed et quæ
της έχεται διανοίας . » κδ΄. Νῦν χαίρω fequuntur , eandem habent fenten-
24. Nunc gaudeo in paf-
ἐν τοῖς παθήμασιν 12 ) ὑπὲρ ὑμῶν:η fionibus pro vobis.
Quomodo
Πῶς γὰρ εἶχε λόγον, τὸν μὴ τεθεαμέ‐ enim confentaneum effer , eum
νον αὐτὸς , μηδὲ τὴν πνευματικὴν δίδα- qui illos non vidiffet , nec falua
σκαλίαν προσενεγκόντα , διαβξήδην λέ- tarem
eis prædicationem præbuis-
γειν ὡς ὑπὲρ αὐτῶν τὲς διαφόρες ὑπο- fet, apertedicere fe pro eis va
9 ὶ ἀνταναπληρῶ τὰ
μένει κινδύνες ; Κα
pleo en quæ defun paffionum
υυτερήματα τῶν θλίψεων τῷ Χρισῇ ἐν t
Chrifti in carne mea , pro corpor
„ τῇ σαρκί με ὑπὲρ τὸ σώματος αὐτῇ , re cius quod eft ecclefta . Et
ἐξιν ἡ ἐκκλησία . „ Καὶ ὁ Δεσπότης Chriftus Dominus mortem fubiit
Χρισὸς τὸν ὑπὲρ τῆς ἐκκλησίας κατεδέ. pro ecclefia , et crucis ignomi-
ξατο θάνατον , καὶ τῷ ςαυρῶ τὴνἀτι niam , et incuffas in faciem ala
pas , et inflicta tergo verbera , '
μίαν , καὶ τὰς ἐπὶ κόρξης πληγὰς , καὶ
τὰς κατὰ τῇ νώτε μάτιγας , καὶ τὰ ἄλε et quæcumque alia pertulit. Di
quoque apoftolus ' varias
λα ὅσα ὑπέμεινε˙ καὶ ὁ θεῖος ἀπότολος vinus
fimiliter pro ipfi ærumnas fufti-
ὡσαύτως ὑπὲρ αὐτῆς ὑπέςη τὰ ποικίς nuit
et cum voluptate fufti-
λα παθήματα , καὶ μεθ᾿ ἡδονῆς ὑπέση. nuit . Gaudeo , enim inquit , in
χαίρω γάρ , φησιν , ἐν τοῖς παθήμασιν paffionibus pro vobis. Sciebat .
ὑπὲρ ὑμῶν . ᾔδει γὰρ τὴν πραγματευο- namque vitam inde procurari.
μένην ἐντεῦθεν ζωήν. ἀνταναπληρῶν δὲ Adimplere autem fe dixit ea quæ
ἔφη τὰ ὑπερήματα τῶν θλίψεων τῷ defunt afHictionum Chrifti , vt
Χριτέ , ὡς τὸ λειπόμενον πληρῶν , καὶ qui quod reftabat impleat , et
τῶν ὑπὲρ τότε παθημάτων ἀνεχόμε‐ ideo perpaut
effi ones fuftinea . gen
icartet Re-
ftabat
νος . ἐλέπετο δὲ τὸ κηρύξαι τοῖς ἔθνεσι, tibu em
s , et munifi vt præd
cum falutis lar--
καὶ δεῖξαι τῆς σωτηρίας τὸν μεγαλό . gitorem oftenderet.
25. Cu-
δωρον χορηγόν . » κέ . Ἧς ἐγενόμην ἐγὼ ius faltus Jim ego minifter
διάκονος κατὰ τὴν οἰκονομίαν τῷ Θεῷ fecundum difpenfationem Dei ,
que
12) ὑπὲρ Xgisi habet Orat. 1o. de prouidentia p . 441. Sirin
B. Theod . Tom . III, Hb
 482 B. THEODORETI INTERPRET.

que data eft mibi in vos , vt im- κτὴν δοθεῖσαν μοι εἰςὑμᾶς , πληρῶσαι
pleam (doceam ) verbum Dei. Cre . „ τὸν λόγον τῷ Θεῷ. Τῆς ἐκκλησίας
dira mihi eft talus ecclefia , et ἐνεπιςεύθην τὴν σωτηρίαν , καὶ τὴν τῶ
mihi commiffum minifteriuin præ
dicationis , vt divina vos omnes κηρύγματος ἐνεχειρίσθην διακονίαν, ὥτε
doctrina impleam . Vos enim πάντας ὑμᾶς τῆς θείας ἐμπλῆσαι δι
non ipfos folos dicit, fed fideles δασκαλίας . τὸ γὰρ ὑμᾶς ἐκ αὐτὲς λέ-
in orbe terrarum . Hinc ergo et γε μόνες , ἀλλὰ τῆς κατὰ τὴν οἰκεμέ
iam inanifeftum eft , quod eos vi- την πιζές . δῆλον τοίνυν κἀντεῦθεν , ὡς
derat quando fcripfit epiftolam
Si enim ipfi quoquehifuerunt θεασάμενος αὐτὲς ἔγραψε τὴνἐπις-
commifti , non eos præteriiffet , λήν · εἰ γὰρ καὶ αὐτὲς ἐνεχειρίσθη , ἐκ
‫اد‬
cum venit in Phrygiam , et poft- ἂν αὐτὲς παρέδραμεν , εἰς τὴν Φρυγίαν
ea Laodicentes gentis principes , παραγενόμενος , καὶ μετὰ τῦτο Λαοδί
Docet etiain quisnam fit modus νέας τὲς τε ἔθνες ἄρχοντας . διδάσκει
* difpenfationis . *26. Myfterium δὲκαὶτίς ὁτῆς οἰκονομίας τρόπος .
quod fuit abfconditum a fæculis et
generationibus : nunc autem mani. 925. 13 ) Τὸ μυςήριον τὸ ἀποκεκρυμμέ‐
feftum eft fantis eius , 27. Quibus 9νον ἀπὸ τῶν αἰώνων , καὶ ἀπὸ τῶν γε-
voluit Deus notum facere. Myfte- ,νεῶν , νυνὶ δὲ ἐφανερώθη τοῖς ἁγίοις
rium appellauit prædicationem dis $ αὐτῷ · κζ'. Οἷς ἠθέλησεν ὁ Θεὸς γνω
bus effet ignota , et a folo Deo ωρίσαι , Μυτήριον ἐκάλεσε τῆς οἶκονο
cognofceretur . Hoc autem , in- μίας τὸ κήρυγμα , ὡς παρὰ πάντων ἀ-
quit , quod fuit abfconfum γνοέμενον πάλαι , μόνῳ δὲ τῷ Θεῷ γινω-
prioribus generationibus , nunc σκόμενον . τέτοδέ, φησιν, ὃ ἐν ταῖς προ
manifeftauit quibus voluit fan . τέραις ἀπεκρύπτετο γενεαίς , νῦν ἐφανέ-
per hoc eft
âtis , ipfos , apoft
credi derunolis
t , et qui
Periis και ζωσεν οἷς ἠδελήθη αγίοις , τετέςι τοῖς
ἀποςόλοις , καὶ τοῖς διὰ τέτων πεπιςευ
autem oftendit antiquitatem eu-
angelii , et quod ante legem , et κόσι. δείκνυσι δὲ διὰ τέτων τῷ εὐαγγε
ante mundi conftitutionem , Deus λίε τὴν ἀρχαιότητα , καὶ ὅτι πρὸ τῶ νό-
vniuerforum hanc difpenfationem με , καὶ πρὸ τῆς τὸ κόσμε συςάσεως ,
præfiniit . Notum auten nobis ταύτην ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὴν οἰκονομίαν
fecit , inquit , fandis , Qua .
nam fint diuitie gloriæ facramen . προώρισεν . ἐγνώρισε δὲ ἡμῖν, φησὶ, τοῖς
Quod ἁγίοις , Τίς ὁ πλᾶτος τῆς δόξης τῷ
ti huius in gentibus. Quod
gentes , quæ fedebant in tene 9μυςηρίε τότε ἐν τοῖςἔθνεσιν . Ὅτι τὰ

Bris , divine cognitionis lumen ἔθνη ἐν σκότῳ καθήμενα τὸν τῆς θεογνω
acceperint , et futuri fint Chrifti σίας ἐδέξατο πλᾶτον , καὶ τῷ Χρισῷ κοινῷ-
gloriæ participes . Diuitias enim .
νήσει τῆς δόξης . πλᾶτον γὰρ δόξης τὴν
gloria vocauit honoris magnifi-
centiam . Id autem fignificant Φιλοτιμίαν τῆς δόξης ἐκάλεσε . τέτο δὲ
ea quæ fubiunguntur. Quod τὰ ἐπαγόμενα δηλοῖ. Ος ἐςι Χριςὸς ἐν
eft Chriftus in vobis , fpes gloria . οὐμῖν , ἡ ἐλπὶς τῆς δόξης . κή . Ὃν ἡμᾶς
28. Quem nos annuntiamus. καταγγέλλομεν. , Οὐ γὰρ αἱ τῶν ἡμερῶν
Non enim dierum et ciborum καὶ τῶν βρωμάτων παρατηρήσεις , αλλ
obferuationes , fed Chriftus
Dominus VOS illa gloria dis ὁ Δεσπότης Χριςὸς ἐκείνης ὑμᾶς ἀξιώσει
τῆς

13) Τὸ μύς . - γενεῶν. Eadem verba ad Pfalm . 9, 1.

 EPIST. AD COLOSSENSES . CAP . II. 483

τῆς δόξης . ἐλπίδα γὰρ δόξης τὴν προσ- gnabitur. Spem enim gloriæ
· δοκωμένην ἐκάλεσε δόξαν . » Νεϑετεν]ες vocat gloriam quæ fperatur.
διδάσκοντες Corripientes omnem bominem, et
πάντα ἄνθρωπον , καὶ docentes omnem hominem in omni
ϋπάντα ἄνθρωπον ἐν πάσῃ σοφία , ἵνα fapientia : ut exhibeamus omnem

» παρατήσωμεν πάντα ἄνθρωπον τέ- Dominem perfe&tum in Chrifto Ie-

fu . 29. In quo et laboro , certan-
» λειον ἐν Χριςῷ Ἰησῶ · κθ'. Εἰς ὃ καὶ κι-
do 1fecundum operationem eius ,
α ' πιῶ ,αγωνιζόμενος κατὰ τὴν ἐνέργειαν
quam operatur in me in virtute
Εν αὐτῷ τὴν ἐνεργεμένην ἐν ἐμοὶ ἐν δυνά .
Omnem autem laborem lubenter
Πάντα δὲ πόνον ασπατῶς ἀνα- fufcipio , adiutus a diuina gra-

δέχομαι ὑπὸ τῆςθείας βοηθέμενος χάtia , vt omnes homines perfectos

· φιτος , ὥσε πάντας ἀνθρώπες διὰ τῆς reddam per doctrinam prædica-
· τε κηρύγματος διδασκαλίας ἀποφῆναι tionis . Perfectionen autemnon
lex , fed prædicationis doctrina:
τελείως . τελειότητα δὲ , & χ ὁ νόμος , largitur ." Deinde fuam quoque
.
· ἀλλ᾽ἡ τῷ κηρύγματος
el σοφία χαρίζει in eos beneuolentiam aperir.
και είτα και ἣν ἔχει περὶ αὐτὲς φι
καλοςοργίαν γυμνοῖ .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. CAPVT 11 .

* 16. έλω γοὶς ὑμᾶς εἰδέναι ἡλίκονας 1. Jolo enim vos fcire qualem
follicitudinem habeam pro
ηγῶνα ἔχω περὶ ὑμῶν , και vobis , et iis qui jiunt Laodicea ,
" τῶν ἐν Λαοδικεία , καὶ ὅσοι ἐχ 1) ἑωρά-
er quicumque non viderunt fa
* 9 κασι τὸ πρόσωπόνμε ἐν σαρκί., Πg ciem meam in carne. Volo
πεθαι γὰρ ὑμᾶς βέλομαι , ὡς πολλην enim vobis effe perfuafum , me
.
· περιφέρω φροντίδα , καὶ ὑπὲς ὑμῶν , καὶ 1 maximam curam gerere et ve-
- ὑπὲρ Λαοδικέων, καὶ ὦ μόνον ὑπὲρ ὑμῶν ftri, et Laodicenorum , et non
· καὶ ὑπὲρ Λαοδικέων, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ πάν- folum veftri et Laodicenorum ,
fed omnium qui me nondum
· τῶν τῶν μηδέπω με τεθεωμένων . ὅτι δὲ viderunt. Quod autem hac in
· ταῦτακατὰ
‫اد‬ ταύτην αὐτῷ τὴν διάνοιαν hunc fenfum ab eo difta fint ,
ρηται, καὶ τὰ ἐπαγόμενα δηλοῖ. fignificant etiam quæ fubiungun
·· » Β΄. Ἵνα παρακληθῶσιν αἱ καρδίαι αὐ- tur. * 1. Vt confolationem acci . *
τῶν . 19 Οὐκ εἶπεν ὑμῶν , ἀλλ᾿ αὐτῶν · piant corda ipforum . Non di-
2
τετέςι τῶν μηδέπω τεθεαμένων. τίς δὲ xit veftra , fed ipforum , hoc eft ,
eorum qui me nondum viderunt.
· τῆς παρακλήσεως ὁ τρόπος ; » Συμβ . Sed quisnam eft modus confola-
* βαθέντων ἐν ἀγάπῃ ., Ἵνα τὴν κατὰ tionis ? Coniun &torum per amo-
· Χρισὸν φυλάξωσι συμφωνίαν . „ Καὶ εἰς rem. Vt feruent concordiam
Et ad
πάντα πλᾶτον τῆς πληροφορίας τῆς quæ eft in Chrifto .
omnes diuitias certitudinis intelli
·2 συνέσεως. Καὶ μετὰ πάσης πληροφο- gendi . Et cum oinni certitu-
ρίας τὸν τῷ κηρύγματος καταδέξωνται dine pradicationis diuitias fus-
πλᾶτον . „ Εἰς ἐπίγνωσιν τῷ μυτηρίε τε cipiant. In agnitionem myfterii
Θεϊ καὶΠατρός , και το Χριςδ . γ '. Ἐν Dei et Patris , e Chrifti : 3. I»
Hh a gun

1 ) ἑώρακων habebat fupra in υποθέσει e codice B.

 B. THEODORETI INTERPRET.
484
quo funt omnes thefauri fapientia 9ᾧ 2 ) εἰσὶ πάντες οἱ θησαυροὶ τῆς σο
Oftendit
er fcientia abfconditi. »""Φίας καὶ τῆς γνώσεως ἀπόκρυφοι. κ
difpenfationis myfterium commu Ἔδειξε κοινὸν τῷ Πατρὸς καὶ τῷ Υἱὲ τὸ
ne effe Patris et Filii. In Chri τῆς οἰκονομίας μυτήριον · ἐν δὲ τῷ Χριςῷ
1 fto autem dixit effe abfconfos ἔφη πάντας εἶναι τῆς σοφίας καὶ τῆς
omnes fapientiæ et fcientiæ the-
fauros : quoniam per ipfum in γνώσεως , τες θησαυρές αποκρύφες
futura vita omnibus hominibus ἐπειδὴ δι᾿ αὐτῷ κατὰ τὸνμέλλοντα βίον
reuelatur ' fcopus difpenfationis. ἀποκαλύπτεται πᾶσινἀνθρώποις ὁ τῆς
Dixit autem hac omnia , vt me- οἰκονομίας σκοπός. ταῦτα μέντοι ἅπαν
deretur morbo qui eos inuaferat, τα εἴρηκε , τὴν ἐπισκήψασαν ἰατρεύων
et doceret , non legis traditiones, νόσον , καὶ διδάσκων C ὡς ἐχ αἱ νομικαὶ
fed fidemn in Dominum falutem παρατηρήσεις, ἀλλ᾿ nἡ εἰς τὸν Κύριον πιο
· conciliare. Hoc enim fubiunxit : 5ις προξενεῖ τὴν ἀληθῆ σωτηρίαν . τῷ
4. Hoc autem dico , vt nemo vos το γὰρ ἐπήγαγε˙ δ '. Τῦτο δὲ λέγω ,
His
decipiat plaufibili fermone. 1) ἵνα μή τις ὑμᾶς παραλογίζηται ἐν πι
autem verbis vfus fum , vos ad- » θανολογία . Τέτως δὲ ἐχρησάμην

hortans ne fallacibus verbis fe τοῖς λόγοις, παρακαλῶν ὑμᾶς , τοῖς ἀ

ducamini. 5. Nam eti corpo πατηλοῖς μὴ ὑπάγεσθαι λόγοις . » έ. Εἰ
re abfens fum,sfed fpiritu vobiscumm υγὰς καὶ τῇ σαρκὶ ἄπειμι, ἀλλὰ τῷ
fum , gauden et videns ordine
veftrum etfirmamentum eius ηπνεύματι σὺν ὑμῖν εἰμι, χαίρων καὶ
qua in Chrifto eft fici vcftra . » βλέπων ὑμῶν τὴν τάξιν , καὶ τὸ
Dottrinæ rurius laudes admifcet, υξέωμα τῆς εἰς Χρισὶν πίτεως ὑμῶν.
aures demulcens , et ad fuafio- Πάλιν ἀναμίγνυσι τῇ διδασκαλίᾳ τὰς
nem viam muniens. Porro au . εὐφημίας, καταθέλγων τὴνἀκοὴν, καὶ
tem per hæc quoque rurfus τῇ παραινέσει προκατασκευάζων τὴν
oftendit , eos a fe vifos fuiffe , εἴσοδον. καὶ διὰ τέτων δὲ πάλιν δεδήλω .
quando hanc fcripfit epiftolam . κεν , ὡς θεασάμενος αὐτὲς ἔγραψε τὴν
Quemadmodum enim hic dixit , ἐπιςολήν . ὥσπερ γὰρ ἐνταῦθα ἔφη , εἰ
Nam etfi carne abfens fum , fed γὰς καὶ τῇ σαρκὶ ἄπειμι, ἀλλὰ τῷ πνεύ-
•
fpiritu vobisc um fum : ita etiamn ματι σὺν ὑμῖν εἰμί ἔτως καὶ Κορινθίας
fcripfit ad Corinthios a ) , Vt ab . ἐπέςειλεν , ὡς ἀπὼν τῷ σώματι , παρὼν
fens corpore , pratens autemfpi δὲ τῷ πνεύματι . „ ς . Ωςὖν παρελά
ritu. 6. Sicut ergo accepiftis
Χρισὸν Ἰησᾶν τὸν Κύριον , ἐν
Chriftum Iefum Dominum , in υσετε τὸν
ipfo ambulate. 7. Radicati et fu . καὐτῷ περιπ ατᾶτε ζ΄. Ἐῤῥιζωμένοι
καὶ ἐποικο δομέμενοι ἐν αὐτῷ , καὶ βε-
peradificati in ipfo , et confirma-
ti in fide , ficut et didiciftis , ab- » βαλέμενοι ἐν τῇ πίται , καθὼς ἐδιδά-
ri
ς
undantes in ipfa , cum gratiarum »χθητε περισσεύοντε ἐν αὐτῇ ἐν εὐ-
aftione . Seruate incorruptam ηχαρισία . Ακήρατον ἣν παρελάζετε
doctrinam quam accepiftis et διδασκαλίαν φυλάξατε , καὶ ταῖς εὐαγ .
fequimini leges euangelicas, fir- γελικαῖς ἀκολουθεῖτε νομοθεσίας , βε
βαίαν

2 ) ἀπόκεινται habet dial. 4. p. 372. Garn .

a ) 1 Cor. 5, 3.
 EPIST . AD COLOSSENSES. CAP . II. 485

βαίαν ἐπιδεικνύμενοι πίςιν . τῦτο γὰρ mam fidem oftendentes : hoc enim
λέγει,ἐῤῥιζωμένοι"καὶ τῆς ἀρετῆς προσ- dicit radicati. Et poffeffionem vir-
τιθέντες τὴν κτῆσιν ,τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ tutis adiicientes : hoc enim fignifit-
cat fuperadificati.
ἐποικοδομέμενοι. τὸ δὲ περισσεύοντες ἐν redundantes in fide Quod veroait,
, dictum pro ,
·
τῇ πίςε , ἀντὶ τῇ , τελείαν αὐτὴν ἔχει habere eam perfectam , nihil ei de-
τε , μηδὲν αὐτῇ ἐλλειπέτω ,ἀλλὰ καὶ άνα- fic , quin redunder et fuperfuat
βλυζέτω , καὶ περιπλευέτω ἐν ὑμῖν · ὥσε * in vobis : vt vos per omnia lau-
· ὑμᾶς διὰ πάντα τὸν εὐεργέτην ὑμνεῖν . detis benefa &torem . Hoc enim di-
τῦτο γὰρ λέγει ἐν εὐχαρισία , ή . Βλέ . cit , cum gratiarum actione. 8. Vi
· υπετε μή τις 3)ὑμᾶς ἔται ὁ συλαγω- dete ne quis vus decipiat per philo-
Sphiam , etinanem fallaciam , fe
· 2 γῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας,καὶ κενῆς ἃ cundum traditionem hominum, fe-
υπάτης , κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀν· cudum elementa mundi , et non fe-
» θρώπων, κατὰ τὰς χεῖα τε κόσμε , cundum Chriftum . Quam fupe-
· καὶ 8 κατὰ Χρισόν. Ἣν ἄνω πειθα- rius dixit ad perfuadendum aptam
νολογίαν, ἐνταῦθα φιλοσοφίαν ἐκάλεσε · orationen , hic appellauit philofo
Inanem autem deceptio
κενὴν δὲ ἀπάτην, τὴν ματαίαν ἔφη καὶ nem
phiam, .fuperuacaneam et noxiam
βλαβερὰν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων , hominum traditionem , non ipfam
腥 ἐκ αὐτὸν τὸν νόμον , ἀλλὰ τὴνἄκαιρον legem , fed inteinpeftiuam eius ob-
αὐτῷ Φυλακήν ςοιχεῖα δὲ τῷ κόσμῳ , feruationem . Elementa autem mun-
τὴν τῶν ἡμερῶν παρατήρησιν ἀπὸ γὰρ di, obferuationen dierum . Ex fole
ἡλίε καὶ σελήνης ἡμέραι καὶ νύκτες , enin etluna proceduntdies et no-
âtes . Præcipit ergo eis vt vigilent ,
παρεγγυᾷ τοίνυν Α ) αὐτὲς ἐγρηγορέναι & fint fobrii, eteos qui eis fidem co-
και νήφειν , καὶ τὲς ἀποσυλᾶν τὴν πί nantur eripere omnino auerfentur,
σιν ἐπιχειρῶντας παντελῶς ἀποτρέφει vt qui a Chrifto quidem omnino
παι,ὡς τῷ μὲν Χριςῷ χωρίζοντας, ταῖς feparent , inutilibus autem legis
δὲ ἀκερδέσι τῷ νόμε παραφυλακαῖς obferuationibus illigent. 9. Quia
in ipfo inhabitat omnis plenitudo di
προσδεσμῶντας. κθ
་ . 5 ) Ὅτιἐν αὐτῷ vinitatis corporaliter. Nonnul-
„ κατοικῇ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότη . ii dolores dixerunt , ecclefiam
„ Τινὲς τῶν διδασκά- hic Chriftum effe nominatam "
»3 ) τος σωματικῶς . ""
λων ἐνταῦθα Χρισὸν τὴν ἐκκλησίαν ἔφη- in eaque inhabitare omnem ple-
Nefcio
* σαν ὠνομᾶθαι , καὶ ἐν αὐτῇ κατοικεῖν nitudinem diuinitatis.
" an etiam corporaliter
πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος . ἐκ οἶ autem
fententiæ cogitationi
δα δὲ , εἰ καὶ σωματικῶς ἀρμότ ]ε τῇ eiusmodi
conueniat. Exiftimo ergo , quoti-
τοιαύτῃ τῷ νοήματος θεωρία . ἡγῆμαι om Chriftumnominauit caput
τοίνυν , ἐπειδὴ κεφαλὴν τῆς ἐκκλησίας ecclefie , clarumn eft autem quod
homo eft , caput
ὠνόμασε
1 τὸν Χρισὸν, δῆλον δὲ ὅτι κατὰ quatenus
noftrum , hæc quoque
τὸ ἀνθρώπειον ἡμῶν ἐξι κεφαλὴ , ὡς καὶ eft de
Hh 3

3) ὁ συλ . ὑμᾶς διὰ etc. Ita nofter contra Cyrilli anath . 5. Cetera ad σωματικῶς
v. 9. planiffime cum textu noftro confentiunt. 4) αὐτοῖς . Β. s} Eodem
in
modo hunc verfum recitat nofter dial. 3. p. 331. Garn . , dial. 6. p. 390. ,
Πενταλογ · ἐνανθρωπης . ( in Auftario Garnerii p. 43. ) et ad Cant. 1,2.; fed in
poftremo loco κατῴκησε legitur.
 RETI RET
486 B. THEODO INTERP .

de homine difta effe, qui omnem περὶ ἀνθρώπες καὶ ταῦτα εἰρῆθαι, που
in fe continet diuinitatem . Ete- σαν ἐν αὐτῷ φέροντος τὴν θεότητα . καὶ
nim diuinus apoftolus , volens de-
monftrare differentiam , legis et γὰρ δηλῶσαι θέλων ὁ θεῖος ἀπόςολος
2 νόμο καὶ τῆς χάριτος τὸ διάφορον ,
gratia, elementorum egeftati Chri το
fitum oppofuit : et per amborum τῇ τῶν 5οιχείων πλωχείᾳ παρατέθεικε
collationem volens oftenderequam τὸν Χριςόν · καὶ δεῖξαι τὴν ὑπερβολὴν
fit longe fuperior , adiecitquodin ἐκ παραλλήλεβελόμενος , προστέθεικεν
ipfo inhabitat omnis plenitudo diui- ὅτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα
nitatis corporaliter , hoc eft , tamn-
quam in proprio corpore. Non τῆς θεότητος σωματικῶς , τετέςιν ὡς
enin particularem , inquit , ali. ἐν ἰδίῳ σώματι. ἐ γὰρ μερικήν τινα χά
quam gratiam accepit , quemad- ριν ,φησί,Μωσῇ παραπλησίως ἐδέξατο
moduinMofes ; Deus enim eft et Θεὸς γάρ ἐτιν ἄνθρωπος , καὶ τὸ ὁρώ
hoino , et hoc quod cernitur vni-
tam habet rotam Vnigeniti diuini μενον τέτο πᾶσαν ἔχει ἡνωμένην τῷ μου .
tatem . Huic intelligentiæ conue. νογενῆς τὴν θεότητα , ταύτῃ δὲ τῇ δια
niuntetiam quæ fequuntur. io. Et voία καὶ ~τὰ ἑξῆς συμφωνεῖ. πί. Καί ἐξε
eftis in illo repleri. Eius enim gra- »ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι . » Τῆς γὰρ
riam accepiftis, et radios qui ab ea παρ᾿ αὐτῷ χάριτος απηλαύσατε , καὶ
producuntur . Qui eft caputomnis τὰςἐκεῖθενφερομένας ἀκτῖνας ἐδέξασθε,
principatus et poteftatis . Hinc et
iam manifeftum eft , eum illa non » Oς ἐςιν ἡ κεφαλὴ πάσης ἀρχῆς καὶ
dixiffe de ecclefia , fed de ipfo 9ἐξεσίας . Καὶ ἐντεῦθεν δῆλον , ὡς ἐ
Chrifto Domino , qui noftrum περὶ τῆς ἐκκλησίας ἐκεῖνα εἴρηκεν , ἀλλὰ
quidem * caput eft fecundum hu- περὶ αὐτῷ τῷ Δεσπότε Χριςε, ὃς ἡμῶν
manitatem : angelis autem et arch- μέν ἐξι κατὰ τὸ ἀνθρώπειον κεφαλὴ ,
angelis dominatur
fecundum diui. αγγέλων δὲ καὶ ἀρχαγγέλων κατὰ
ram naturam, Hic enim caput θείαν φύσιν δεσπόζει . ἐνταῦθα γὰρτὴν
τὸ
pofuit pro princ ipatu , Sed et quæ
deinceps fequuntur, oftendunt eum κεφαλὴ ἀντὶ τῷ ἀρχὴ τέθεικε, καὶ τὰ
fuperius ecclefiam non appellaffe ἑξῆς δείκνυσιν , ὡς ἐ τὴν ἐκκλησίαν ἄνω
Chriftum . u . Per quem et cir . Χρισὸν ἐκάλεσεν. πιά . Ἐν ᾧ καὶ περι-
cumcifi eftis circumcifione non manu ετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ , ἐν
facta , per exfpoliationem corporis
peccatorum carnis, per circumcifio. τῇ ἀπεκδύσει τῷσώματος 6 ) τῶν δ
nem Chrifti. Quoniam enim ab . » μαρτιῶν τῆς σαρκὸς , ἐν τῇ περιτομῇ
dufti legalem obferuationem erant » τε Χρισε . "" Ἐπειδὴ γὰρ ὑπαχθέντες
amplexi ,docet rurfus differentiam τὴν νομικὴν πολιτείαν ἠσπάσαντο , δια
circumcifionis , Non enim eft , δάσκει πάλιν τῆς περιτομῆς τὴν διαφο
inquit , carnalis , fed fpiritualis , ράν. ἐ γάρ ἐπί,9 φησι , σαρκική , ἀλλὰ
neque manu falta , fed diuina ,
nec exiguæ corporis particula πνευματική χειροποίητος , ἀλλὰ
ablatio , fed ab omni corruptio . θεία , εδὲ σμικρῷ σώματος ἀφαίρεσις ,
ne liberatio , Harum autem au- άλλὰ πάσης ἀπαλλαγὴ τῆς φθορᾶς ,
dor eft, non lex , fed Chriftus τέτων δὲ αἴτιος &χ ὁ νόμος , ἀλλ᾿ ὁ Δε
Dominus , legis ipfius legislator , σπότης Χρισὸς , ὁτε
τῷ νόμες νομοθέτης,
τέτο

6) Το : τῶν ἁμαρτιῶν nefcio cur a Theodoreto non leftum dicat Wetftenius ;

in interpretatione Theodoreti eft certe.
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP. II . 487

· τῦτο γὰρ εἶπεν , ἐν ᾧ καὶ περιετμήθηκε : Hoc enim dixit , per quem et
καὶ πάλιν , ἐν τῇ περιτομῇ τῇ Χριςε . circumcifi eftis. Et rurfus , per
circumcifionem Chrifti Exfpolia-
ἀπέκδυσιν δὲ τῷσώματος τῶν ἁμαρτιῶν tionem autem corporis peccatoruins

κ . τῆς σαρκὸς τὸ σωτήριον ἐκάλεσε βάσλιο carnis , appellauit falutarem bapti-

σμα . ἐν ἐκείνῳ γὰρἀποδυόμεθα τὸν ἐξ- fmum . In illo enim exuimus
ξυπωμένον τῆς ἁμαρτίας χιτῶνα . τύ . fordidam peccati tunicam . Fu-
πος δὲ τῶν μελλόντων τὸ πανάγιον βά- turorum autem typus eft fanatis-
"
“ πλισμα . ἐν δὲ τῷ μέλλοντι βίῳ ἄφθαρ- fimus baptifmus. In futura au-
tem vica incorruptibile ac im-
τον , καὶ ἀθάνατον τὸ σῶμα γενόμενον mortale corpus effe& tum , non
ἐκ ἔτι δέξασθαι δύναται τῆς ἁμαρτίας
· poteft amplius fordes peccati fus-
· τὸν ξύπον . ὅτι δὲ περὶτῷβαπλίσματος cipere . Quod autem dixerit de
ἐκεῖνα εἴρηκε , καὶ τὰ ἑξῆς· μαρτυρεί. baptifmo , teftantur etiam quæ
~ 12. Confepulti ei in
Επιβ '. Συνταφέντεςαὐτῷ ἐν τῷ βαπτί. fequuntur .
ῃσματι.η . Ἐπειδὴ δὲ θανάτε τύπον baptifmo. Quoniam autem mor-
tis typum vocauit falutarem ba
· ἐκάλεσε τὸ σωτήριον βάπισμα , τέτο ptifmum , hoc enim dixit confe-
· γὰρ ἐπε συνταφέντες , εὐαγγελίζεται pulti, refurreftionem annunciat :
Et
τὴν ἀνάςασιν ·„ Ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθηκε. Per quem et refurrexiftis.
· Καὶ ἐπειδὴ ἔτι θνητὴν ἔχομεν φύσιν , quoniam , mortalem adhuc habe-
mus naturam , fubiunxit , Per
· ἐπήγαγε , » Διὰ τῆς πίτεως τῆςἐνες- fidem potentia Dei, quifufcitauit
" yelas τῷ Θεῷ , τῷ ἐγείραντοςαὐτὸν ἐκ illum amortuis .Credentesenim
" 1
» τῶν νεκρῶν . „ Πιτεύοντες γὰρ τῇ τῇ Dei potentia , refurrectionem ex-
Θεῷ δυνάμει προσμένομεν τὴν ἀνάτασιν, fpectamus, pignus habentes Chri-
· ἐνέχυρον ἔχοντες τῷ Δεσπότε Χριςε τὴν fti Domini refurrečtionem . 13. Er
ἀνάςασιν. πιγ '. 7) Καὶ ὑμᾶς , νεκρὲς ὅν · vos, cum mortui effetis in delifiis ,
2
» τας ἐν τοῖς παραπλώμασι , καὶ τῇ ἀ- et praputio carnis veftra , conui-
ακροβυσία τῆς σαρκὸς ὑμῶν , δ ) συνε- vificauit cum illo , condonans vobis
Peccatum nos
ως ζωοποίησε σὺν αὐτῷ , χαρισάμενος ὑἱ ' omnia delifta . Ipfum enim
η υ
ἡμῖν πάντα τὰ παραπλώματα , Πάν. omnes interemit.
mortis in nos tulit fententiam .
τὰς ἡμᾶς ἀνεῖλεν ἡ ἁμαρτία . αὕτηγὰς sed vniuerforum Deus reddidit
ἡμῖν τῷ θανάτε τὴν ψῆφον ἐπήνεγκεν,
2 nos participes vitæ Chrifti Do-
απ
ἀλλ᾽ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς κοινωνὲς ἡμᾶς ἀπό mini , et nobis peccatorum de.
έφηνε τῆς τῷ Δεσπότε Χρις8 ζωῆς , και dit remifionem . Carnis autem
τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῖν ἄφεσιν ἐδωρή- præpurium appellauit vitium , do-
σατο . ἀκροβυσίαν δὲ τῆς σαρκὸς τὴν πο-
cens corporis quidem præpurium
νηρίαν ἐκάλεσε, διδάσκων ὡς ἡ μὲν τῇ nihil damni afferre iis qui id
σώματος ἀκροβυσία ἐδὲν λωβᾶσαι τοῖς habent : fed animæ præputium
< et animæ .
ἔχεσιν, ἡ δὲ τῆς ψυχῆς καὶ σώματι λυ- et corpori nocere
cir- *
μαίνεται καὶ ψυχῇ . ἐκ δὲ τότε δείκνυ-* Hinc autem oftendit
corporis nihil
ἡ τὸ σώματος περιτομὴ ἐδὲν τὲς cumcifionem
Hh.4 iuuare

7) Verfum 13-15 iisdem verbis reperias Orat. 10 de prouid. p. 451 Sirm. , nifi
quod ibi abfit ἐν ante τ . παραπτ. , σὺν ante αὐτῷ et τῇ ante μέσω. 8) συνεζ .
ὑμᾶς. Β .
488 B. THEODORETI INTERPRET .

iuuare eos qui circumciduntur , περιτεμνομένες ὀνίνησιν· ἡช δὲ τῆς πον

vitii autem ablationem veram fa-
lutem efficere . ρίας ἀφαίρεσις τὴν ἀληθῆ πραγμα
14. Delens quod
aduerfum nos erat chirographum τεύεται σωτηρίαν . ιδ '. Ἐξαλείψας τὸ
decretis , quod erat nobis contra- 5 καθ᾿ ἡμῶν χειρόγραφον τοῖς δόγμα-
vium : et ipfum fuftulit de me- ησιν, ὃ ἦν ὑπεναντίον ἡμῖν , καὶ αὐτὸ
elio , affigens illud cruci, Chi- » ρεν ἐκ τῶ μέσε , προσηλώσας αὐτὸ τῷ
rographum quidam dixerunt effe , 9 ) ςαυρῷ . ,, Χειρόγραφόν τινες τὸν νό
legem . Poft eius enim exfecra-
μον ἔφασαν˙μετὰ γὰρ τὴντότε ἀρον ,
tionem , Dixit, inquita ), popu . εἰπέ, φησιν , ὁ λαὸς, πάντα ὅσα εἶπε Κύρ
lus , quæcumque dixit Dominus
Deus nofter , faciemus , et audie. gιος ὁ Θεὸς ἡμῶν ποιήσομεν , καὶ ακεσός
mnus . Sed hoc erat Iudæorum μεθα . ἀλλὰ τῶν Ιεδαίων χειρόγραφον ἦν,
chirographum , non omnium ho- & πάντων ανθρώπων . ἡγῆμαι τοίνυν καὶ
minum . Exiftimo ergo etiam τὸ σῶμα ἡμῶν καλεῖθαι χειρόγραφον.

corpus noftrum appellari chiro διὰ τότε γὰρ πᾶσαν παράνομον τολ
graphum. Per hoc enim omnem
nefariam adionem fufcipimus , μῶμεν πρᾶξιν · διὰ μὲν τῶν ὀφθαλμῶν
Per oculos quidem , impudice ακολάτως ὁρῶντες , διὰ δὲ τῆς γλώττης
afpicientes : per linguam autem , φθεγγόμενοι τὰ μὴ δέοντα , διὰ δὲ τῶν
ea quæ non decet loquentes : ἀκοῶν βλαβερὰν διδασκαλίαν δεχόμενοι,
per aures
perniciofam doctri · τοῖς δὲ χερσὶ κλοπὴν , καὶ πλεονεξίαν,
nam excipientes : manibus autem ,
furtum , rapinam , et eademn add και μιαιφονίαν τολμῶντες . ὁ τοίνυν Θεὸς
mittentes. Deus ergo Verbum , λόγος , τὴν ἡμετέραν φύσιν ἀναλαβὼν ,
fufcepta noftra natura , eam ab πάσης αὐτὴν ἁμαρτίας ἐλευθέραν ἐφύ-
omni peccato liberam cuftodiuit , λαξε , καὶ ἐξήλειψε τὰ κακῶς ὑφ᾽ ἡ
maleque a nobis in eo conferi. μῶν ἐν αὐτῇ γενόμενα τῶν ὀφλημάτων
pras debitorum tabulaffigas deleuit. γράμματα . ταύτην δὲ συγχωρήσας τῷ
autem cruci i cum
perinififfet , exfoluit omnium no- ταυρῷ προσηλωθῆναι , το τὸ πάντων ημων
ἡμῶν
frum debitum : et legem im . ἐξέτισε χρέος˙ καὶ τὸν νόμον πεπληρω ·
plens , ceffare eam fecit , vt quæ κῶς, ἐκεῖνον μὲν ἔπαυσεν ,ὡς Ιεδαίοις μὲν
folis olim Iudais vtilis fuiffet, πάλαι μόνοις γενόμενον χρήσιμον ,ἡμῖν
nobis autem nullo modo con · δὲ ὐδαμῶς ἐπιτήδειον. ἔδωκε δὲ ἡμῖν τὰὶ
veniret, Nobis vero decreta de-
elit euangelica , in eorum obfer εὐαγγελικά δόγματα , ἐν τῇ τέτων φυ
vatione falutem nobis pollicitus, λακῇ τὴνσωτηρίαν ἡμῖν ἐπαγγειλάμε
15. Et exfpolians principatus et po . μενος . ་ ιέ. Απεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς ,
reftares , traduxit confidenter , pa- ' , καὶ τὰς ἐξεσίας , ἐδειγμάτισεν ἐν παρ ·
lam vximphaus illos in femetipfe , ξησία , θριαμβεύσας αὐτὲς ἐν αὐτῷ ..
Quia enim per affectiones cor- Ἐπειδὴ γὰρ διὰ τῶν τῷ σώματος που
poris poteftatem in nos habe. θῶν εἶχον καθ᾿ ἡμῶν τὴν δυνασείαν οἱ
bant damones , ipfe autem cor
pore circumndatus peccato fuit δαίμονες , αὐτὸς δὲ σῶμα περικάμενος
potentior " aduerfariarum po- κράτλων ἁμαρτίας ἐγένετο κατέλυσε
rentiam uertit : et omnibus τῶν ἐναντίων τὴν δυνασείαν , καὶ δήλων
αὐτῶν
9 ) Ita haud dubie Theodoretus vt in ἀποδείξεσι adiundiis Eraniftæ p. 186. Sirm
et Orat. io deprouident . 1. c. Textus Sirm . vitiofe hic habebat Χρισῷ ·
«) Exod . 24, 3.
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP . II . 489

αὐτῶν ἅπασιν ἀνθρώποις τὴν ἀσθένειαν hominibus notam fecit eorum

κι ἔδειξε , διὰ τῷ οἰκείς σώματος πᾶσιν ή. imbecillitatem , per fuum corpus
data nobis omnibus aduerfus eos
* μῖν τὴν κατ᾿ αὐτῶν χαρισάμενος νίκην . victoria. 16. Nemo ergo vos iu-
195. Μὴ ἦν τὶς‫ او‬ὑμᾶς κρινέτωἐν βρώσει , dicet in cibo , aut in potui , aut in
9ἢ ἐν πόσει , ἢ ἐν μέρει ἑορτῆς , ἢ νεμε- parte diei fefti , aut neomenid ,
ωνίας , ἢσαββάτων , ιζ '. Αἐςι σκιὰ τῶν aut Jabbarorum , 17. Quæ funt
Cum ergo
μελλόντων. 93 Πεπαῦθαι τοίνυν μεμαθη .
vmbra futurorum .
* legem ceffiffe didiceritis , nequa-
κότες τὸν νόμον, μηδαμῶς ὑπάγεσθε τοῖς
quam auferamini ab iis qui le-
· τὰς νομικὰς παρατηρήσεις ἐν ὑμῖν πα- gales traditiones conantur in vo..,/
σε ρασπείρειν ἐπιχειρῶσι. καλῶς δὲ προσ- bis perperam feminare . Re &te .
· τέθηκε καὶ τὸ ἐν μέρει ἑορτῆς . ἐδὲ γὰρ quoque adiecit illud, in parte
· ἠδύναντο ταύτας πληρῶν . πῶς γὰρ οἷόν diei fefti . Neque enim poterant .
- κ ' τε ἦν τρὶς τῷ ἔτες ἀπὸ τῆς Φρυγίας eas implere . Quomodo enim fie-
ri poterat
dæam , vt ter excurrerent
e Phrygia in anno in,Iu-
vt
- : εἰς τὴν Ιεδαίαν τρέχειν , ἵν᾽ ἐν τοῖς Ἱε-
·· ροσολύμοις ἐπιτελέσωσι κατὰ τὸν νόμον Hierofolyınis fefta ex more per-
: τὰς ἑορτὰς , καὶ μάλιςα τῆς πεντηκο- agerent , et maxime cum Pen-
* τῆς πελαζέσης τῷ πάχα ; πλειόνων tecolte fit vicina Pafchati? ER
γάς ἐξιν ἢ πεντήκοντα ἡμερῶν ὁδός. enim iter plusVmbr
quam quinqugin-
am autem fu-.
μ ' ακιὰν δὲ τῶν μελλόντων τὸν νόμον ἐκά- turorum vocauit legem , doce
ns
- λεσε , διδάσκων ὡς ἐκείνῳ προετυπώθη ab illa effe præfiguratam noui
* τῆς καινῆς διαθήκης ἡ χάρις. τέτο δὲ teftamnenti gratiam . Hoc autem
·· καὶ ἐπήγαγε ,9 )» Τὸ δὲ σῶμα Χριτᾶ . Τετ- etiam fubiunxit > corpus autem
· ἔςιν ἡ εὐαγγελικὴ πολλεία σώματος ἐπέ- Chrifti. Hoc eft , euangelica vi
κχει τάξιν ,ὁ δὲ νόμος σκιᾶς, προλαμβάνει τα ratio , locumobtinetcorpo-
ris , lex vero vmbra. Vmbra
δὲ ἡ σκιὰ τὸ σῶμα , ἀνίχον ]ος το φωτός autem præcedit corpus , oriente
ι ὡς εἶναι σκιὰν μὲν τὸν νόμον , σῶμα δὲ luce : ita vt fit vmbra quidem
τὴν χάριν ,φῶς δὲ τὸν δεσπότην Χριςόν. lex , corpus vera gratia , lux au-
- 2ή . Μηδεὶς ὑμᾶς καταβραδευέτω .,
tem Chriftus Dominus . 18. Ne
mo vos fraudet præmio. Bra-
· Βραβευτὰς καλᾶσι τὰς τῶν ἀγωνιζομές beutas appellant iudices eorum
νῶν κριτάς. ὗτοι γὰρ τοῖς νικῶσι τῆς νί- qui decertant in certaminibus .
κης τὴν ψῆφον ὀρέγεσι. καταβραβεύειν Hi enim vincentibus dant cal
κ δέ ἐτι, τὸἀδίκως βραβεύειν. ἐπειδὴ τοίς culum victoria . Καταβραβεύειν
· νυν καὶ οἱ τὰς νομικὰς παρατηρήσεις autem eft iniufte adiudicare vi
atoriam. Quoniam ergo qui le-
τῷ εὐαγγελίῳ παραμιγνῦντες ἀπὸ τῶν gis obferuationes admifcebant eu-
κρατ] όνων αὐτὲς ἐπὶ τὰ ἐλάτω μετέ- angelio , a præftantioribus eos
φερον , εἰκότως ἔφη ,μηδεὶς ὑμᾶς κατα- traducebant ad deteriora , iure
· βραβευέτω . ετα διδάσκει τὴν γενομένην dixit : Nemo vos fraudet pramio .
Deinde docet apertius damnum
οι βλάβην σαφέσερον . „Θέλων ἐν ταπει·
quod allatum eft . Dele&tatus
-οινοφροσύνη και θρησκείᾳ τῶν ἀγγέλων , humilitate et religione angelorum ,
καὶ μὴ ἑώρακεν ἐμβατεύων , εἰκῆ φυσιέ- in iis qua non vidit incedens ,
εώμενος ὑπὸ τῷ νοὸς τῆς σαρκὸς αὐτῇ. , fruftra inflatus fenfu carnis fua ,
Hh S
Qui
 RETI ET
B. THEODO INTERPR .
490
2
Qui legem defendebant , eos et- A Οἱ τῷ νόμῳ συνηγορῶντες , καὶ τὲς ἀγ
iam ad angelos colendos indu- γέλες σέβειν αὐτοῖς εἰσηγέντο , διά 78.

cebant , dicentes legem fuiffe per των λέγοντες δεδόθαι τὸν νόμον . ἔμεινε
eos
diuatam . Manfit autem per- δὲ τῦτο τὸ 1ο) πάθος ἐν τῇ Φρυγία και
in Phrygia et Πισιδία μέχρι πολλῷ . ᾗ δὴ χάριν καὶ
Pifidia . Proinde fynodus quæ συνελθῆσα σύνοδος ἐν Λαοδικεία τῆς
sonuenit apud Laodiceam Phry- Φρυγίας νόμῳ κεκώλυκε τὸ τοῖς ἀγγέ
giæ , lege prohibuit ne precaren- λοις προσεύχεθαι καὶ μέχρι δὲ τῇ
tur angelos. Et in hodiernum
νῦν εὐκτήρια τ8 αγίς Μιχαὴλ παρ
vsque diem oratoria fancti Mi-
chatlis apud illos illorumque fi. ἐκείνοις καὶ τοῖς ὁμόροις ἐκείνων ἐξὶν
nitimos videre eft. Illi ergo hu . ἰδεῖν . τῷτο τοίνυν συνεβέλευον ἐκεῖνοι για
militate nimirum ducti hoc fieri veθαι , ταπεινοφροσύνῃ δῆθεν κεχρημέ
fuadebant , dicentes vniuerforum vo , καὶ λέγοντες ὡς αόρατος ὁ τῶν ὅ-
Deum nec cerni , nec attingi , λων Θεός , ἀνέφικός τε καὶ ἀκατάλη
nec comprehendi poffe : et opor : πλοs , και προσήκει διὰ τῶν ἀγγέλων
tere per angelos diuinam fibi τὴν θείαν εὐμένειαν πραγματεύεσθαι .
beneuolentiam conciliare. Hoc
eft quod dicit , in humilitate τ8το λέγει ἐν ταπεινοφροσύνῃ καὶ θρη
et cultu angelorum , Illud au- σκείᾳ τῶν ἀγγέλων . τὸ δέ γε φυσιού-
2
tem Inflatus , non eft contra- μενος τῇ ταπεινοφροσύνῃ ἐναντίον οὐκ
rium humilitati. Hoc enim piæ ἔςι· τὴν μὲν γὰρ ἐσκήπλοντο , τῇ δὲ τύς
fe ferebant. fed reuera infolen-
V φε τὸ πάθος ἀκριβῶς περιέκειντο. τὸ
tiæ vitio laborabant. Hoc au-
tem , In iis quæ non vidit ince . δὲ δ μὴ ἑώρακεν ἐμβατεύων , ἀντὶ τοῦ ,
den's pro eo quod eft , fuis λογισμοῖς οἰκείοις χρώμενος, τέτο γάρ
ipfius cogitatis vfus . Ηος ἐπήγαγεν , εἰκῆ φυσιέμενος ὑπὸ τῶ νοὸς
Hoc
enim fubiunxit : Temere infa- τῆς σαρκὸς αὐτῷ . θ'. Καὶ ὦ κρατῶν
tus fenfu carnis fuæ. 19. Et
non tenens caput , ex quo τοιμη υτὴν κεφαλὴν , ἐξ ἑ πᾶν τὸ σῶμα
corpus per nexus et coniun &tio mo ) διὰ τῶν αφῶν καὶ συνδέσμων ἐπιχο-
nes fubminiftratum et conftru υφηγέμενον καὶ συμβιβαζόμενον αὔξει
étum crefcit in augmentum Dei, τὴν αὔξησιν τῷ Θεῷ . Πάλινκεφαλὴν
Rurfus caput Chriftum Domi ὠνόμασε τὸν δεσπότην Χρισὸν , σῶμα
num nominauit : corpus autem δὲ τῆς ἐκκλησίας τὸ σύτημα . μεταφο
cœtum 1
ecclefiæ .
autem pofuit totum * hunc ρικῶς δὲ ἅπαν τέθεικεν. ὥσπεργὰρ ἐπὶ
locum. Quemadmodum enim τῇ σώματος ῥίζα τῶν νεύρων ἐςὶν ὁ ἐγ
in corpore cerebrum eft radix κέφαλος , διὰ δὲ τῶν νεύρων ἔχει τὰς
peruorum , per neruos autem αισθήσεις τὸ σῶμα · ὅτω παρὰ τῷ Δε
fenfus habet corpus : ita etiamn σπότε Χριςῷ , καὶ τὰς τῆς διδασκαλίας
a Chrifto Domino , et doctrinæ
Pontes , et falutis caufas accipit πηγὰς , καὶ τῆς σωτηρίας τὰς ἀφορμὰς
corpus ecclefiæ . Quod autem δέχεται τῆς ἐκκλησίας τὸ σῶμα . ὅπερ
funt in corpore ligamenta , hoc δέ εἰσιν ἐν τῷ σώματι σύνδεσμοι, τοῦτο
fint apoftoli , prophetæ , et dofto- ἀπόςολοι , καὶ προφῆται , καὶ διδάσκα
λοι

το ) Δι᾽ ἀφῶν videturHerneti codex habuiffe .

 EPIST . AD COLOSSENSES. CAP . II . 491

· λοι ἐν τῷ τῆς ἐκκλησίας συςήματι. ετα res in conuentu ecclefiæ . Iam

καὶ ἑτέρωθεν ἀποδείκνυσιν ἐδαμῶς αὖ , et alia etiam ratione probat obe
·
3 τοῖς προσήκεσαν τοῦ νόμὲ τὴν φυλά , feruationem legis nullo modo é
eis conuenire . 2o . Si ergamortui
· κήν . κ . Εἰ ἐν ἀπεθάνετε σὺν Χρισῷ eftis cum Chrifto elementis buius
πἀπὸ τῶν ςοιχείων τῷ κόσμε , τίως ζῶν. mundi, quid tamquam viuentes in
ντες ἐν κόσμῳ δογματίζεσθε ; κα .Μὴ mundo decernitis ? 21. Netetigeris ,
πάψη , μηδὲ γεύση ,μηδὲ θίγης , κβ '. A nequegufiaueris , neque contreftaue-
τis, 22. Qua funa omnia in interis
γέςι πάντα εἰς φθορὰν τῇ ἀποχρήσει ,
tum ipfo vfu, fecundum præceptor
· κατὰ τὰ ἐντάλματα και2 διδασκαλίας et doctrinas hominum. In basi
» τῶν ἀνθρώπων. 99 Ἐν τῷ βαπλίσματι ptifmo Chrifto confepulti eftis ,
συνετάφητε τῷ Χρισῷ , νεκροὶ τῷ νόμῳ legi mortui facti eftis . Quo-
* γεγένησθε. πῶς τοίνυν τῶν ταῦτα δίδα . modo ergo eos toleratis qui hæc
τι σκόντων ἀνέχεσθε , και νομίζετε τινὰ docent, et exiftimatis hos qui-
· μὲν τῶν ἐδεσμάτων ἔννομα , τινὰ δὲ dem cibos effe legitimnos , illos
vero lege prohiberi , et non con
παράνομα , καὶ ὁ σκοπεῖτε ὡς μόνιμον fideratis nihil horum permane-
· τούτων ἐδέν ; εἰς κόπρον γὰρ ἅπαντα re ? In fimum enim mutantur
μεταβάλλεται. ἐντάλματα δὲ καὶ διδα- omnia . Præcepta autem et do-
κασκαλίας οὐ τὸν νόμον ἐκάλεσεν , ἀλλὰ ftrinas hominum vocat , non le-
' τὴνἄκαιροντέτων διδασκαλίαν, γ A. gem , fed horum intempeftiuam
doëtrinam . 23 : Quæ funt ra-
ἐστινά ἐςι λόγον μὲν ἔχοντα σοφίας ἐν 1 tionem quidem babentia fapientia
ἐθελοθρησκείᾳ καὶ ταπεινοφροσύνη in fuperftitione et humilitate , et:
καὶ ἀφειδεία σώματος , οὐκ ἐν τιμῇ τι. non ad parcendum corpori , non
ενὶ πρὸς πλησμονὴν τῆς σαρκός , Ἔ- in honore aliquo ad faturitasem
carnis. Oftendit eos fpeciem in
δειξε χῆμα περικειμένες ,οὐκ ἀλήθειαν . fe habere , non veritatem : hoc
· ἡ γὰρ ἐθελοθρησκεία τοῦτο αινίττεται , enim innuit ἐθελοθρησκεία , (id eft,
ἀντὶ τοῦ , ἴδιον εἰσφέρεσι δόγμα , ἐκ ἂς voluntarius cultus ac fuperftitio ).

κολεθοῦσι τῷ τοῦ νόμο σκοπῷ καὶ τῇ Quafi dicat , Proprium dogana in-
κομψείᾳ τῶν λόγων ἐξαπατῶσι, καὶ troducunt , non legis fcopum fe-
ταπεινοφροσύνην καλοῦσι τοῦ νόμο τὴν quuntur , et verbis fpeciofis deci
φυλακὴν ,λέγοντες μὴ δεῖν παραβαίνειν εἰς obferuationem , dicentes nom
τὸν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ δεδομένον , καὶ ἀφε oportere transgredi eam quæ a Dead
δειαν σώματος͵ τὸ μὴ πάντων ἔχειν d . data eft ,. et corpori non parci dis
δεῶς τὴν ἀπόλαυσιν, τῦτο δὲ προφανὴς cunt , quod non libere vtantur ge
δελεα , καὶ τῆς τιμῆς τῆς δεδομένης mnibus. Hoc autemeftaperta ferui-
τus , et dati honoris ablatio. Opor
· ἀφαίρεσις , γνώμῃ γὰρ ἀπέχεσθαι
δε , tet enim fua fponte abftinere , non
οὐχ ὡς βδελυκτῶν , ἀλλ᾿ ὡς ἡδίζων, tamquam ab abominandis , fed
tamquam a fuauiffimis.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ, CAPVT III .

‫اد‬
· οὖνσυνηγέ ρθητε τῷ Χρισῷ τὰ · [ gium fi confurrexiftis cum
·E Chrifto , que furfum funt
ς
~ἄνω ζητᾶτε , οὗ ὁ Χρισό ἐξιν quarite , vbi Chriftus in
μἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος , β '. Τα dextera Dei fedens
farſum
 492 B. THEODORETI INTERPRET ,
‫اد‬
furfum funt fapite,non quæ fu . ἄνω φρονᾶτε , 2 μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς ,
per terram . Fuiftis refurrectio- Ἐκοινωνήσατε τῷ Χρισῷ τῆς ἀνατά-
**
änis cum Chrifto participes.:
Is autem fupremus eft omnium in σεως. πάντων δὲ οὗτος ὑπέρτατος ἐν
cæleftibus fedens cum Patre .Su- τοῖς οὐρανίοις τῷ πατρὶ συνεδρεύων . τὴν
pernam ergo vitæ formam imita . ἄνω τοίνυν πολιτείαν μιμεθε. γ '. Απε
mini. 3. Mortui enim eftis , et θάνετε γάρ , καὶ 1 ) ἡ ζωὴ ὑμῶν κέκρυ
vita veftra eft abfcondita cum Chri- πλαι σὺν τῷ Χρισῷ ἐν τῷ Θεῷ . δ '. Ὅ
to in Deo . 4. Cum Chriftus ap..
paruerit vita veftra , tunc et vos ap ὁ Χρισὸς φανερωθῇ ἡ ζωὴ ὑμῶν ,
parebitis cum ipfo in gloria. Præ . τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθή
fenti vitæ mortui facti eftis : cum ώσεσθε ἐν δόξῃ . , Νεκροὶ γεγένησθε τῷ2
Chrifto enim confepulti ' eftis in παρόντι βίῳ . συνετάφητε γὰρ ἐν τῷ
baptifinate , accepiftis autem fpem βαπλίσματι τῷ Χριτῷ , ἐδέξασθε δὲ τὴν
vefurrectionis : hoc enim dicit , ἐλπίδα τῆς ἀνατάσεως . τετὸ γὰρ λέγει ,
vita veftra abfcondita eft cum Chri-
υπται σὺν τῷ Χρισῷ ἐν
fto in Deo . Cum enim ille re- ἡ ~ζωὴ ὑμῶν κέκρ
furrexit , omnes refurreximus : fed τῷ Θεῷ . ἐκείνε γὰρ ἀνασάντος πάντες 2
nondum videmus rerum euentum . ἠγέρθημεν , ἀλλ᾿ οὐδέπω ὁρῶμεν τῶν
In ipfo autem abfconfum eft re. πραγμάτων τὴν ἔκβασιν . κέκρυπται δὲ
furrectionis noftræ myfterium . ἐν αὐτῷ τῆς ἡμετέρας ἀνατάσεως τὸ
Quando ergo ille fecundo appa- μυτήριον , ὅταν τοίνυν ἐπιφανῇ τὸ δεύτ
ruerit , tunc affequemur refurre-
Qtionem , et vita immortali frue . τερον , τηνικαῦτα τευξόμεθα τῆς ἀνα-
Admodum autem appofite τάσεως , καὶ ἀπολαυσόμεθα τῆς ἀθά
de Chrifto dixit , manifeftatus νάτε ζωῆς . ἄγαν δὲἁρμοδίως καὶ ἐπὶ
fuerit . Neque enim a vobis τοῦ Χριτοῦ φανερωθῇ εφηκεν . ἔτε γὰς
cernitur : et ab infidelibus o-
mnino ignoratur . Hoc vero et- ὑφ᾽ ὑμῶν ὁρᾶται , καὶ ὑπὸ τῶν ἀπίζων
iam de nobis pofuit , Apparebitis , παντελῶς ἀγνοῶται˙ τοῦτο δὲ καὶ ἐφ᾽
inquit , in gloria . In fpe enim ἡμῶν τέθεικε , φανερωθήσεθέ , φησιν ,
habemus bonorum promiffiones : ἐν δόξῃ . ἐν ἐλπίσι γὰρ ἔχομεν τὰςἐπαγ
tunc manifefta erunt quæ tunc γελίας τῶν ἀγαθῶν · τότε δῆλα ἔται
ignorantui . Quoniam autem le-
eiecit , neexifti τὰ νῦν ἀγνοούμενα ,ἐπειδὴ δὲτὰς νομί
uatio nes
mareobfer
gis nt fibi datam effe liberam pec- κὰς παρατηρήσεις ἐξέβαλεν , ἵνα μὴνα
candi poteftatem , de hoc etiam ་ ἔχειν τοῦ ἁμαρτάνειν ,
μίσωσιν ἄδειαν
neceffario fapienter præcipit con- ἀναγκαίως καὶ περὶ τούτε σοφῶς ὑπο-
fentanea . 5. Mortificate ergo τίθεται τὰ προσήκοντα . Μέ. 2 ) Νεκρώ
membra veftra , qua funt fuper „ σατε οὖν τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς
terram , fornicationem , immun-
nem , concupifcen υγῆς , πορνείαν , ἀκαθαρσίαν , πάθος ,
ditiam , libidi
libidinem ,
viam malam , et auaritiam , qμα ἐπιθυμίαν κακὴν , καὶ τὴν πλεονεξίαν ,
eft fimulacrorum cultus. Cor . νἥτις ἐπὶν εἰδωλολατρεία ."9 Μέλη ταῦ
poris membra hæc appellauit , quia τα τοῦ σώματος προσηγόρευσεν , ἐπειδὴ
διά

1) Hec : ἡ ζωὴ τῷ Θεῷ funt etiam ad Cant. 1 , 3. fed cum ceteris ad Cant. 6, 11.
fic leguntur : ἡ ζωὴ ἡμῶν ---- ὅταν δὲ Χρισὸς φ . καὶ ἡμεῖς ζησόμεθα ἐν αὐτῷ .
2 ) Hunc verfum iisdem verbis habetad Pfalm .118 , 120. et cum verfu 6. Hæret.
fab.V, 27.
 EPIST. AD COLOSSENSES . CAP . III. 493

διὰ τέτῃ ἐνεργεῖται ταῦτα . τότε χά . per hac fiunt: et ideo diftinctio-
ne vfus eft , et non dixit folum
ρινἐχρήσατο τῷ διορισμῷ ,καὶ οὐκ εἶπε membra veftra, fed adiecit , quee
τα μέλη ὑμῶν , ἀλλὰ προστέθηκε τα funt fuper terram ,hoc eft , men-
ἐπὶ τῆς γῆς , τετέςι τὴν ἐπὶ τὰ χείρω tis inclinationem ad deteriora :
τοῦ φρονήματος ξοπήν · ἀντὶ τοῦ , μη- pro eo quod eft, corpus amplius
Auaris
κέτι τὸ σῶμα ἐνεργάτω τὴν ἁμαρτίαν . peccatum non exerceat .
tiam autem vocauit cultum fimula-
τὴν μέντοι πλεονεξίαν εἰδωλολατρείαν
crorum ,quia feruator Mammoniama
ἐκάλεσεν , ἐπειδὴ τὸν μαμμωνᾶκύριον ὁ dominum appellauit , docens quod
σωτὴς προσηγόρευσε , διδάσκων ὡς ὁ τῷ qui feruit vitio auaritia , tam-
πάθει τῆς πλεονεξίας δελεύων Deum colit diuitias .
« , ως quam
· Θεὸν τὸν πλοῦτον τιμᾷ. 5. Δι᾽ ἃ ἔρχε · 6. Propter quæ venit ira De
έχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τὸς υἱοὺς fuper filios incredulitatis . Sup-
ητῆς ἀπειθείας. ᾿Αναγκαίως καὶ τὴν Plicii quoque minas adiecit ne
ceffario . 7. In quibus et vos
ἀπειλὴν τῆς τιμωρίας προστέθηκεν. ambulaftis aliquando , qum viue
9ζ '.• Ἐν οἷς καὶ ὑμᾶς περιεπατήσατε retis in illis. Ita etiam dixit .
υποτὲ , ὅτε ἐζῆτε ἐν αὐτοῖς . Οὕτω καὶ fcribens ad Corinthios a ) :
· Κορινθίοις ἐπιτέλλων εἴρηκε , καὶ ταῦτα hæc quidem eratis , fed abluti
* eftis , fed fanctificati eftis : fed *
γι' τινὲςἦτε , ἀλλ᾽ ἀπελέσασθε , ἀλλ᾿ἡ γιά
- iattificati eftis ,et quæfequun-
θητε , ἀλλ᾽ ἐδικαιώθητε , και τα ἑξῆς . tur. 8. Nunc autem deponite
1. Νυνὶ δὲ ἀπόθεσθε καὶ ὑμεῖς τὰ πάνω et vos omnia . Deinde oftendit
τα . Εἶτα λέγα ποῖα ταῦτα . κὈργὴν , quænam ea fint . Iram , indi-
Ευθυμὸν , κακίαν , βλασφημίαν , αίχρο- gnationem , malitiam , blafphemiam
υλογίαν ἐκ τῷ ςόματος ὑμῶν . θ'.Μὴ turpem ferm nem de ore veftro .
Poft-
υψεύδεσθε εἰς ἀλλήλες. Οὕτω διδάξας 9. Νolite mentiri inuicem .
quam fic docuit quænam voca-
Τίνα ἐκάλεσε τοῦ σώματος μέλη , δεν uerit corporis menbra , ipfum
κνυσι καὶ αὐτὸ τὸ σῶμα , οὗ ταῦτα τὰ quoque corpus oftendit , cuius
* μέλη. 3 ) ᾿Απεκδυσάμενοι τὸν παλαιὸν hæc funt membra . Exfpoliantes
hominem cum aftibus
* ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ . vos veterem
Jiis. Veterem hominem appella-
Παλαιὸν ἄνθρωπον τὴν προτέραν ἐκά . uit priorem vitæ inftitutionem . In
λεσε πολιτείαν. ἐν οἷς γάρ , φησι, και quibus , enim inquit b) , et vos am-
ὑμᾶς περιεπατήσατέ ποτε , ὅτε ἐζῆτε bulaftis aliquando ,cum viueretis in
ἐν αὐτοῖς · τῦτον δὲ ἀπεκδύσασθε ἐν τῷ Tpis. Eum autem in baptifmo
exuiftis . io. Et induentes no-
βαπλίσματι. „ . Καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν
γνέον τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν uum , cum qui renouatur in agnitio-
„ κατ᾿ εἰκόνα τῷ κτίσαντος αὐτόν. , nem fecundum imaginem eius qui
creauit illum . Nos enim ab initio
῎Ανωθεν γὰρ ἡμᾶς ἐδημιούργησεν ὁ τῶν
creauit vniuerforum Deus , et di-
ὅλων Θεός , καὶ τοὺς τῆς θείαςεἰκόνοςuinæ imaginischaraëteres , quos
- χαρακτῆρας , οὓς ἡ ἁμαρτίᾳ διέφθει corrupit peccatum ,in nobis per-
exprefit. Hoc etiam dixit
ρεν, ἀκριβέτερον ἐν ἡμῖν ἐξετύπωσε. τg . fectius
το καὶ ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους ἔφη , οὓς in epiftola ad Romanos c) : Quos
1 pra

3 ) Ὑπεκδυσάμενοι habebat Herveti liber .

0 ) 1 Cor. 6 , u. b ) 1b. v . 2. 6) Rom . 8 , 29
 494 B. THEODORETI INTERPRET .

præfciuit, inquit , et præfiniit effe προέγνω καὶ προώρισε συμμόρφες της

conformes imagini filii fui. Et εἰκόνος τοῦυἱοῦ αὐτοῦ · καὶ ἐν τῇ πρὸς
in epiftola ad Philippenfes a) : Φιλιππησίους , ὃς μεταχηματίσει τὸ
Qui transfigurabit corpus humi σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν εἰς τὸ γε-
litatis noftræ , vt fit ipfum con-
forme corpori gloriæ fuæ. μέθαι αὐτὸσύμμορφον τῷ σώματι τῆς
δόξης αὐτοῦ . α .Ὅπε οὐκ ἔνι4 )Ἕλλην
II . Vbi non eft gentilis et Iu .
καὶ Ἰδαῖος , περιτομὴ καὶ ἀκροβυσία ,
ddus , circumcifio et præputium ,
barbarus, Scytha , feruus et liber : βάρβαρος , 5) Σκύθης , δέλος , ἐλεύθε
fed omnia et in omnibus Chri. ηρος , ἀλλὰ τὰ πάντα , καὶ ἐν πᾶσι Χρι-
ftus. A typoadarchetypum 1565. Ἀπὸ τοῦ τύπο εἰς 6) τὸν ἀρχέ
conuertit fermonem. De lan . τυπον τὸν λόγον μετήνεγκε. περὶ γὰρ
ftiffimo enim baptifino diferens, τοῦ παναγίε βαπλίσματος διαλεγόμε
futuræ vitæ formam nos docet vos , τοῦ μέλλοντος βίε τὴν πολιτείαν
Ida enim nullam habet talem ἡμᾶς διδάσκει . οὐδεμίαν γὰρ ἐκεῖνος τοι
differentiam : fed cum cefferit αύτην ἔχει διαφοράν · ἀλλὰ τῆς ἁμαρ
peccatum , voluntas diuina in τίας πεπαυμένης τὸ βούλημα τὸ θεῖον
omnibus perficitur. Hoc enim ἐν ἅπασιν ἐκτελεῖται . τοῦτο γὰρ ἐπε ,
eft quod ait , omnia et in omni τὰ πάντα 7) καὶ ἐν πᾶσι Χριτός . οὕτω
bus Chriftus . Ita etiam dixit ad . καὶ ἐν τῇ πρὸς Κορινθίες , ἵνα ἢ ὁ Θεὸς
Corinthios b) : Vt fit Deus o- τὰ πάντα ἐν πᾶσιν . ἐν ἐκείνῳ τοίνυν τῷ
mnia in omnibus. In illa ergo βίῳ τὸν νέον ἀκριβῶς ἄνθρωπον ἐνδυσ
vitanouum hominem perfette μεθα . ἐν ἐκείνῳ γὰρ τῆς φθορᾶς ἀπαλ
induinus. In ea enim a corru-
ptione liberamur , et incorru . λατόμεθα , καὶ τὴν ἀφθαρσίαν άμ
ptionem induimus . In baptifmo φιεννύμεθα .ἐν δὲ τῷ βαπλίσματι τὸν
autern illius vitæ figuram im- ἐκάνε τοῦ βίε τύπον ἀποπληροῦμεν .
plemus. 12. Induite ergo , »β'. Ἐνδύσασθε οὖν , ὡς ἐκλεκτοὶ τοῦ
ficut electi Dei , fanti et dileo
Eti vifcera mifericordia ", " be. » Θεᾶ ἅγιοι καὶ ἠγαπημένοι, σπλάγ
nignitatem , humilitatem , mode . ωχνα οἰκτιρμῶν , χρησότητα , ταπειν
ftiam , patientiam , 13. Sup . ηΦροσύνην , πραότητα , μακροθυμίαν .
portantes vos inuicem " er
con . 7.8 ) ᾿Ανεχόμενοιαλλήλων , καὶ χαρι
uerfus aliquem habet querelan .. ” ζόμενοι ἑαυτοῖς , ἐάν τις πρός τινα έχει
Deinde exemplo confrinat fua ημομφήν. Εἶτα ἀπὸ τῷ παραδείγμα
fionem . Sicut et Chriftus con- τος τὴν παραίνεσιν βεβαιοῖ. Καθὼς καὶ
* donauit vobis : * ita et τὸ Χρισὸς ἐχαρίσατο ἡμῖν · ἔτω και τα
vos.
Refpicite ad Domini » μες . ᾿Αποβλέψατε εἰς τὴν τῷ Δε
benignitatem , quot vobis pec- σπότε φιλανθρωπίαν , πόσων ὑμῖν α
μαρα

Ἰουδὶ κ. Ελ. erat in libro Herveti , atque etiam fupra apud noftrum ad
1Cor . 15 , 28. itemquead Ezech . extrem . 5) Σκύθα habebat fupra ad I1 Cor.
15 , 28.fecundum Sirmondi textum . Quæ fequuntur , δοῦλος , ἐλεύθερος , omit-
tit eo in loco , et cum præcedente Σκύ9 . 1. c . ad Ezechielem . 6) τὸν Β .
2) καὶ B. Omiffum in textu Sirmondi. 8 ) ἀνέχοντες habebat Hervetus .
Phil . 3 , 21. 6 ) iCor. 15 , 28 .
 EPIST. AD COLOSSENSES . CAP . III. 495

μαρτημάτων ἄφεσιν ἐδωρήσατο. μιμε . cata condonarit. Imitamini ergo

δετοίνυν τὸν Δεσπότην ,καὶ συγχωρεί. Dominum , et condonatevnus .
τε ἕκατος τὰ εἰς αὐτὸν ὑπὸ τῶ ἀδελφῆ quisque ea quæ in ipfum a fra-
tre peccantur. 14. Super
πλημμελέμενα . δ΄ . Ἐπὶ πᾶσιν δὲ τέ- omnia autem hic caritatem , qua
υτοῖς τὴν ἀγάπην , ἥτις ἐςὶ σύνδεσμος eft vinculum perfe &tionis. * Hac
ητῆς τελειότητος . Αὕτη γὰρκαὶ τῶν enim aliorum eft mandatorum
et cuftos et adiutrix : et quem-
ἄλλων ἐξὶν ἐντολῶν καὶ φύλαξ και συν
εργός . καὶ ὥσπερ αἱ ἱμαντίαι τὰς οἰκο. admodum lora trabium adificia
continent , ita hæc perfectionem
-δομίας συνέχεσιν · ὅτως αὕτη τὴν τελει conciliat , et conneêtit membra ,
ότητα προξενεῖ , καὶ συνάπτει τα μέλη corporis . 15. Et pax Chrifti
τῷ σώματος. γέ . Καὶ ἡ εἰρήνη τε Θε8 premia diftribuat in cordibus ve-
· βραβευέτω ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν , εἰς ftris , ad quam et vocari eftis in
Ἓν υπο corpore . Deus qui vos
τὴν καὶ ἐκλήθητε ἐν ἑνὶ< σώματι. vocauit , corpus vnum ex vobis
· σῶμα ἐκ πάντων ὑμῶν ὁ καλέσας ὑμᾶς omnibus conftituit : ne id erge
Θεός συνετήσατο˙ μὴ τοίνυν τᾶτο μερί . diuidatis. Sed et fi quis ab alio
ζετε˙ ἀλλὰ καν τις λυπηρῶ τινος παρά quo moleftiam aliquain accepe-
τινος πειρασθῇ , ἐχέτω τὴν εἰρήνην ἐν rit, habeat in corde pacem , cer-
τῇ καρδίᾳ ,ἀγωνοτεθῆσάν τε καὶ βρα . tamini prafidentem , et pramia
diftribuentem , et Deo gratam
βεύεσαν , καὶ τὴν Θεῷ φίλην πραγμα . concordiam procurantem . Et
τευομένην ὁμόνοιαν . Καὶ εὐχάριςοι για grati eftore. Rebus ipfis Domni-
16. Verbum
γνεσθε. η Δι᾿
Δι' ~
αὐτῶν τῶν πραγμάτων ὁ- no gratias agite .
μολογεῖτε τῷ Δεσπότῃ τὰς χάριτας . Dei habitet in vobis abundanter ,
1965. Ὁ λόγος τῷ Θεῷ ἐνοικάτω ἐν ὑμῖν in omni fapientia (vt fitis ) docen-
tes er commonentes vosmetipfos ,
· πλουσίας , ἐν πάση σοφία διδάσκοντες , Pfalmis , hymnis et canticis
· καὶ νεθετῶντες ἑαυτὸς , ψαλμοῖς και fpiritualibus , in gratia cantan-
· ύμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς ἐν τῇ τες in corde veftro Domino.
υχάριτι ᾄδοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Affiduam diuinoruin eloquio-
» Κυρίῳ . Τὴν διηνεκῆ τῶν θείων λογίων rum meditationem precipit et
iamn lex vetus . Meditaberis enim,
μελέτην καὶ ὁ παλαιὸς νόμος παρεγ . inquit a ), in ipfis , fedens , et
ἐγυρ . μελετήσεις γάρ , φησιν , ἐν αὐτοῖς furgens , et cubans , et in via
καθήμενος , καὶ διανιςάμενος , και και ingrediens . Hoc precipit et di
ταζόμενος , καὶ πορευόμενος ἐν ὁδῷ τῷ uinus apoftolus , vt nos Chrifti
το παρακελεύεται καὶ ὁ θεῖος ἀπόςο- dottrinam in anima femper cir-
λος , ὥςε ἡμᾶς τὴν τῷ Χρις8 διδασκα- cumiferamus , et ipfum laude-
et canticis fpiritualibus
λίαν ἐν τῇ ψυχῇ περιφέρειν οἰεὶ, ὑμνεῖν linguam fanétificemus . Illud
τε αὐτὸν , καὶ τοῖς πνευματικοῖς ᾠδαῖς auten
autem in cordibus pro eo
ἁγιάζειν τὴν γλῶταν . τὸ δὲ ἐνταῖς καρ- quod eft , non ore tantum .
δίαις , αντὶ τῶ , μὴ μόνον τῷ ςόματι. 17. Et omne quodcumque facitis
τί 9ζ' . Καὶ πᾶν ὅ , τι ον ποιῆτε ἐν λόγῳ in verbo aut in opere , omnia

* ἢ έν ἔργῳ , πάντα ἐν ὀνόματι Κυρίε in nomine Domini lefta faci

ἐν
» Ἰησε , εὐχαριςόντες τῷ Θεῷ καὶ Πα- se : gratias agentes Deo et Pa
tri

a) Deut. 6 , 7.
 496 B. THEODORETI INTERPRET .
2
tri per ipfum . Quoniam enim „ τρὶ δι᾿αὐτῇ ., Ἐπειδὴ γὰρ ἐκεῖνοι τῆς
་
illi angelos iubebant adorare , αγγέλες σέβειν ἐκέλευον , αὐτὸς τὸ ἐναν
ipfe contrarium præcipit, vt et τίον παρεγγυᾷ , ὥτε καὶ τες λόγες,
dieta et falta exornent recorda . καὶ τὰ ἔργα κοσμῆσαι τῇ μνήμῃ τοῦ
tione Chrifti Domini : et Deo , Δεσπότε Χριςε καὶ τῷ Θεῷ~ δὲ καὶ Πα
inquit , • et Patri gratiarum actio-
nem offerte per ipfum , non per τρὶ τὴν εὐχαριτίαν δι᾽ αὐτῷ , φησιν ,
angelos . Hanc etiam legem fe. ἀναπέμπετε , μὴ διὰ τῶνἀγγέλων. τέ
quens Laodicena fynodus , et τῳ ἑπομένη τῷ νόμῳ καὶ ἡ ἐν Λαοδικεία
volens veteri illi morbo mederi, σύνοδος , καὶ τὸ παλαιὸν ἐκεῖνο πάθος
lege fanxit non orandos effe θεραπεῦσαι βελομένη , ἐνομοθέτησε μὴ
angelos, nec relinquendum Do εὔχεσθαι αγγέλοις,μηδὲ καταλιμπά
minum noftrum lefun Chri ναν τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησᾶν Χριςόν . ἐν-
ftum . Ab hoc deinceps loco τεῦθεν λοιπὸν κατ᾽ εἶδος τὰς παραινέ-
per fingulas fpecies adhortatio . σας προσφέρει μή. Αἱ γυναῖκες , ὑπο-
nes adhibet. 18. Mulieres κτάσσεθε τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν , ὡς ἀνῆ
fubdita eftore viris , ficut oportet, ηκεν , ἐν Κυρίῳ . Ἐπειδὴ συνέβαινε δυσ .
in Domino . Quoniam vfu ve σεβέσιν ἀνδράσι συνήφθαι τὰς εὐσε
niebat vt piæ mulieres viris im- βεῖς , ἀναγκαίως τὸν διορισμὸν τέθεικεν .
piis matrimonio iundtæ effent , ἐν Κυρίῳ γὰρ εἶπεν , ἀντὶ τῇ , ὡς ὁ τοῦ
‫اد‬
neceffario diftinctionem adhibuit . Κυρίε παρακελεύεται νόμος . κθ'. Οἱ ἄν
In Domino enim dixit , hoc eft , δρες , ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας , καὶ μὴ
vt præcipit lex Domini. 19. Vi
ri diligite uxores , et nolite ama . επικραίνεσθε πρὸς αὐτάς . Τοῖς γυναι
ri effe ad illas. Mulieribus ξὶ τὴν ὑποταγὴν , τοῖς ανδράσι τὴν ἀ
fubmiffionem , viris caritatem γάπην ἐνομοθέτησεν , ἡμέρως αὐτοῖς
prefcripfit , vt fe in eas tam- προσφέρεθαι , καὶ ὡς μέλεσιν οἰκείοις
quam in propria membra man-
fuete gerant præcipiens . 20. Fi παρεγγυήσας . κ. Τὰ τέκνα , ὑπακέε
lii obedite parentibus per omnia , ητε τοῖς γονεῦσι κατὰ πάντα . τ8το

hoc enim placitum eft Domino. υγάς ἐξιν εὐάρεσον ἐν Κυρίῳ . Τοῦτο
Hoc enim etiamn legem ferens γὰρ καὶ νομοθετῶν προσέταξεν ὁ Θεός.
præcepit Deus. 21. Patres ,κά . Οι πατέρες , μὴ 4 ) ἐρεθίζετε τὰ
molite ad indignationem prouocare τέκνα ὑμῶν , ἵνα μὴ ἀθυμῶσι . Προσ .
filius veftros , ut non pufillo ani-
mo fiant. Vos etiam conuenit ήκει δὲ καὶ ὑμᾶς μὴ λυπᾶν τὰ τέκνα ,
filios nequaquam triftitia affice ἀλλὰ τὴν προσήκουσαν αὐτοῖς θερα
1
re , fed congruentein illis curam πεαν προσφέρειν. κβ'. Οἱ δέλοι , ὑπα
impendere . 22. Serui obedite κέετε κατὰ πάντα τοῖς κατὰ σάρκα
per omnia dominis carnalibus . κυρίοις . ῎Εδειξε τὴν ψυχὴν͵ ἐλευθέ
Oftendit animam effe liberam :
folum autem corpus fubiacere ραν , τὸ σῶμα δὲ μόνον ὑποκείμενον τῇ
feruituti. Non adoculumfer . δελάα . Μὴ ἐν ὀφθαλμοδελείαις , ὡς
uientes , quafi hominibus placentes, γανθρωπάρεσκοι , ἀλλ᾽ ἐναπλότητι τῆς
fed in fimplicitate cordis timentes καρδίας , φοβέμενοι τὸν Θεόν. Μετὰ
Daum . Qua par eft beneuolentia τῆς προσηκέσης εὐνοίας θεραπεύτε τες
δεσπός
9 ) παροργίζετε . Β .
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP. II. 497

* δεσπότας , πάσης κακοηθείας ἀπηλλαγ . dominos obferuate , ab omni ma

μένοι. καὶ ἑρμηνεύων τὸ Μὴ κατ᾽ ὀφθαλ- lignitate liberi. Et interpretans
μοδελείαν ,ἐπήγαγε · κγ' .Καὶ πᾶν ὅ , ilud , Non ad oculum feruientes ,
23. Et quodcunque fact-
τι ἐὰν ποιῆτε , ἐκ ψυχῆς ἐργάζεσθε , citis , ex animo operamint. Et
Καὶ προθυμοτέρες ποιῆσαι βελόμενος volens eos promptiores reddere
Ως 1ο ) τῷ Κυρίῳ , καὶ adiecit Sictt Domino , et nom
προστέθηκεν . bominib:us. Pro hoc enim mer
· οὐκ ἀνθρώποις . ᾿Απόκειται γὰρ ὑμῖν‫ין‬
ὑπὲρ τότε μισθός · καὶ τῷτο δηλοῖ τοτὰ ces eft vobis repofita . Idque
declarant quæ confequuntur .
· ἑξῆς. κδ΄. Εἰδότες ὅτι ἀπὸ Κυρίε λή- 24. Scientes , quod a Domino accepta-
κυψεσθε τὴν ἀνταπόδοσιν τῆς κληρονο- ri fitis retributionem hereditatis

· τ μίας ὑμῶν · τῷ γὰρ Κυρίῳ Χρισῷ δου vcftra . Domino enim Chrifto fera
· ηλεύετε . ἱκανὴ ψυχαγωγία , τὸ τὲς υitis Magna eft confolatio i
δελεύοντας εἰδέναι, ὡς ἐκ ἀνθρώποις , hominibus feruire , fed Domnino .
- ἀλλὰ τῷ Κυρίῳ δελεύεσι . καὶ ἐπειδὴ συμ- Et quoniam contingit ,iniuftos effe
βαίνει ἀδίκες εἶναι δεσπότας , ἀναγ- dominos 1 neceffa
rio adiecit
καίως προστέθεικεν˙ κέ . Ὁ δὲ ἀδικῶν 25. Qui enim iniuriam facit , reci-
! κοσμίσηται ὃ C/ἠδίκησε , καὶ ἐκ ἔξι προσ-
pietid quod inique gefit : et non
* ρωποληψία . 9 Ωςε , φησὶ, κἂν μὴ τύ .gt perfonarum acceptio. Quocirca ,
χητε ἀγαθῶν ἀντιδόσεων παρὰ τῶν δε. inquit , etiamfi a dominis non re
cipiatis iuftas retributiones , eft
· σποτῶν , ἐςὶ δικαιοκρίτης ὃς ἐκ οἶδε δέ
iuftus iudex , qui ferui differen-
πλέ και δεσπότε διαφοράν , ἀλλὰ tiam et domini non curat , fed
δικαίαν τι) εἰσφέρει τὴν ψῆφον. iuftam fert fententiam .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δ΄. * CAPVT IV.

こ q uod iuftum eft et

1.κά . Οἱ ᾔτ
κύριοι τὸ
ητα ,τοῖ ς δίκαιον
δέλοις καὶ τὴν
παρέ ἰσό-
χεθε ni
, IDomicquum
, , feruis praftate ,
· πεἰδότες ὅτι καὶ ὑμᾶς ἔχετε Κύριον ἐν fcientes quod et vos Dominum ha-
bentis in calo . - Aequalitatem di-
· οὐρανοῖς . Ισότητα ἐ τὴν ἰσοτιμίαν
sit , non honoris aqualitatem
ἐκάλεσεν ,ἀλλὰ τὴν προσήκεσαν ἐπι- fed curam conuenientem , quam
μέλειαν , ἧς παρὰ τῶν δεσποτῶν ἀπο
oportet dominos gerere feruo-
λαύεινχρὴ τὰς οἰκέτας . „ β'. Τῇ προσ-
rum . 2. Oratione inftate , vigi-
ψευχῇ 1) προσκαρτερεῖτε , γρηγορῶντες lantes in ea in gratiarum actione .
ἐν αὐτῇ ἐν εὐχαριτία . Δὲν γὰρ ὑπὲρ Oportet enim pro iis quæ data
τῶν δεδομένων εὐχαρισῶν πρότερον , και funt prius gratias agere , et
τηνικαῦτα τὴν ἱκετείαν προσφέρειν . tunc fupplicationem offerre.
γ .Προσευχόμενοι ἅμα καὶ περὶ ἡμῶν , 3. Orantes fimul pro nobis , ut
εἶναι ὁ Θεὸς ἀνοίξῃ ἡμῖν θύραν τῇ λό- Deus aperiaz nobis oftium fer-
monis

io) ἐν Κυρίῳ habebat liber Herueti. Vide verfum 18. 1 ) ἐκφέρει. Β. 1) πρόσ
καρτεροῦντες . Β . et liber Hermeti .

B. Theod . Tom . III . Ij

 T.
498 B. THEODORETI INTERPRE
J

monis ad loquendum : myfterium γ8 , λαλῆσαι τὸ μυςήριον τῷ Χρι58.

Chrifti. Oftenditfolitam huunis Τὴνσυνήθη μὲν ταπεινοφροσύνηνἔδειξε
litatem: et nos etiam docet , non διδάσκει δὲ καὶ ἡμᾶς , μὴ ἑαυτοῖς θας-
nobis ipfis fidere , fed mutuum
inuicem auxilium petere . Pro . ξῶν , ἀλλὰ τὴν
‫ין‬ d παρ᾽ ἀλλήλων ἐπικερίαν
pter quod etiam viftus fum : ζητῶν . Δι᾿ ὃ καὶ δέδεμαι , δ'. ἵνα φα-
4. Vt manifeftem illud , μια ντ νερώσω αὐτὸ , ὡς δεῖ με λαλῆσαι.
oportet me loqui. Oftendit cau- Ἔδειξε τῶν δεσμῶν τὴν αἰτίαν . ταῦτα
fam vinculorum . Hæc enim >
inquit , faciunt pradicationem γὰς , φησί, ποιεῖ τὸ
2 κήρυγμα φανερώς
manifeftiorem . Ita etiamn dicit τερον .ἔτω καὶ ἐν τῇ πρὸς Φιλιππησίες
ad Philippenfes a ) : Ita vt vincu- ἔφη , Ωςε τες δεσμές
N με φανερὲς γενέ-
la mea manifefta fierent in omni θαι ἐν ὅλῳ τῷ πραιτωρίῳ , καὶ τοῖς
prætorio , et in ceteris omni- λοιποῖς πᾶσιν . μέ . Ἐν σοφίᾳ περιπατε-
bus . 5. In fapientia ambulate} ‫عرد‬
„ τε πρὸς τὸς ἔξω ., Τετέςι τες μηδέ
ad eos qui foris funt . Hoc eft ,
qui nondum crediderunt. Nul. πω πεπιςευκότας.μηδεμίαν,φησὶν , αὐ-
lam , inquit , damni occafionem τοῖς πρόφασιν δίδοτε βλάβης , πάντα
eis date : pro ipforum falute ὑπὲρ τῆς αὐτῶν μηχανᾶθε σωτηρίας .
omnia molimini, Tempus vedi- „Τὸν καιρὸνἐξαγοραζόμενοι. " Οὐκ ἔςιν
mentes.
Veftrum non vtimini
eft prævt
· ὑμέτερος παρῶν αἰών˙ χρήσασθε τοίς
fens feculum : eo ergo νυν αὐτῷ ὁ
εἰς δέον , καὶ οἰκεῖον ποιήσασθε
oportet , et per bonas actio-
nes idementes veftrum facite , διὰ τῶν ἀγαθῶν αὐτὸν ὠνέμενοι πρά
6. Sermo vcfter femper in gratia ξεων . ης. Ὁ λόγος ὑμῶν πάντοτε ἐν
fale fit conditus. Ornamini fpi- » χάριτι ἅλατι ἠρτυμένος . » Τῇ πνευ .
ritali prudentia . Ita etiam Do. ματικῇ συνέσει κοσμεῖσθε, ὅτω καὶ
minus apoftolos iuffit habere Κύριος τοῖς ἀποτόλοις ἅλας ἔχειν προσ
fal b ) , et ipfos vocauit fal c) . έταξε ,καὶ ἅλας αὐτὲς προσηγόρευσε .
Docet etiam quomodo . V. διδάσκει δὲ καὶ τότε τὸν τρόπον . „Ε-
Εἰ-
fciatis quomodo oporteat vos vni- υδέναι πῶς δεῖ ὑμᾶς ἑνὶ ἑκάτῳ ἀποκρί-
cuique refpondere. Aliter enim ~
veθαι . Αλλως γὰρ τῷ ἀπίζω , καὶ
infideli ,. aliter fideli , et aliter ἄλλως τῷ~ πιτῷ , καὶ ἄλλως τῷ τελείως
perfetto , aliter imperfecto , et ~ 1
aliter infirmo aliter fano do καὶ ἄλλως τῷ ἀτελῶ , καὶ ἑτέρως τῷ
>
Etrina tradenda eft. η7. οἷς
Quæ ἀσθενεῖ , καὶ ἄλλως τῷ ὑγιαίνοντι προσ-
circa me funt omnia vobis φέρειν τὴν διδασκαλίαν προσήκει.
nota faciet Tychicus " charis . 9ζ '. Τὰ κατ᾽ ἐμὲ πάντα γνωρίσει ὑμῖν
fimus frater , et fidelis mi- » Τυχικὸς , ὁ ἀγαπητὸς ἀδελφὸς , καὶ
nifter , et conferuus in Do-
mino : 8. Quem mifi ad υπικὸς διάκονος ,καὶ σύνδελος ἐν 2 ) Κυ
vos ad hoc ipfum , Ut CO- υρίῳ . ή . Ὃν ἔπεμψα πρὸς ὑμᾶς εἰς αὐ
gnofcat quæ circa nos funt , ειet υπὸ
τὸ τότο
τῦτο ,, ἵνα
ἵνα γνῶτε τὰ περὶ ἡμῶν , καὶ 1
γνῶτε τὰ
confoletur corda veftra, 9. Cum παρακαλέσῃ τὰς καρδίας ὑμῶν,θ '.Σὺν
Onefimo chariffimo et fideli fra Ονησίμῳτῷ πιςῷ καὶ ἀγαπητῷ ἀδελ- N

2 ) Χρισῷ eft infra ad Philem . 14.

a ) Philip . 1 , 13. b ) Marc . 9 , 56. e ) Matth . 5 , 33
 EPIST . AD COLOSSENSES . CAP . IV . 499
*
ΥΦῷ , ὅς ἐσιν ἐξ ὑμῶν · πάντα ὑμῖν tre 3 qui ex vobis eft ; qui
13) γνωριᾶσι τὰ ὧδε. 9 Ὁ Ονήσιμος τε omnia quæ hic aguntur nora fas
~ cient vobis. Onefimus famulus
· Φιλήμονος ἦν οἰκέτης . τῦτον ἐν τῷ δε erat Philemonis. Hunc in car-
σμωτηρίῳ κατηχήσας
~ ὁ θεῖος ἀπό5ο. inftituiffet diuinus apo-
cere cum
λος, ἔπεμψε τῷ δεσπότῃ˙ 4 )ἐπειδὴ γρά- ftolus mifit ad dominum .

Φων επεν ,ὡς ἐβελήθη μὲν αὐτὸν καλα . Scribens enim dixit , voluiffe
χεν , παρὰ δὲ τὴν ἐκείνε γνώμην τότο quidem eum retinere , fed præ-
· ἐκ ἠθέλησε πρᾶξαι. ἀπέτειλεν 5 )ὡς εἶ-
εἰς ter noluiffe .fententiam
cere illius hoc fa-
Mifit vt veri-
-: κὸς ὁ Φιλήμων ·ἀλλὰ τῦτον σὺν τῷ Τυ · fimile eft , Philemnon : fed di-
C
* χικῷ πάλιν ἔπεμψεν ὁ θεῖος ἀπότε vinus gpoftolus eum cum Ty
λος , ὡς ὑπεργὸν λοιπὸν γενόμενον τῷ chico iterum mifit , vt qui
κηρύγματος. ἐπὶ δὲ αὐτῷ καὶ ἐνταῦθα deinceps fuerit adminifter præ-
'dicationis. Hinc autem poteft
· τὴν σοφίαν καταμαθεν . τὸ μὲν γὰρ
eius cognofci fapientia quod
μηνῦσαι τὰ κατ' αὐτὸν , κοινὸν πεποίη- rerum fuarum indicium vtrique
-· κεν ἀμφοτέρων˙ πάντα γὰρ ὑμῖν ,φη- comunune effe voluit
, ( Omnia }
- · σὶ , 6 ) γνωριᾶσι τὰ ὧδε. τὸ δὲ παρακα- inquit , vobis nota facient quæ
“ λέσαι μόνῳ απένειμεν τῷ Τυχικῷ. ἵνα auten
hic aguntur ; ) confolari Vt
tribuit foli Tychico co-
γνῷ γὰς , φησὶ ., τὰ περὶ ἡμῶν ,καὶ πα· "
· ρακαλέσῃ τὰς καρδίας ὑμῶν. ἐπειδὴ gnofcar , inquit , qua circa nos
funt 9 et confoletur corda veftra.
· γὰρ ᾔδεισαν τὸν Ὀνήσιμον δῆλον , καὶ Quia enim fciebant feruum fuif
· εἰκὸς ἦν δυχεράναι , ὅτι ὁ χθὲς καὶ feOnefinum , et verifimile erat
·πρώην δελεύων , ἱκανὸς ἐξαπίνης γέγο- agre laturos aliquos , quod qui
νεν ἐκκλησίαν ὅλην παρακαλέσαι τε nuper fuerat feruus repente fa-
* · καὶ διδάξαι ,μόνον ἔφη τὸν Τυχικὸν εἰς ftus effet• idoneus ad confolan-
dam
* τέτο πεπομφέναι . τὸ δέ γε μηνῦσαι τα folum ait Tychicum ad hoc mi
· κατ᾿ αὐτὸν ἀμφοτέροις συνήρμοσε , και fiffe . De rebus autem fuis cer-
· τᾶτον ταύτῃ τιμῶν , καὶ ἐκάνες & tiores eos facere vtrique fimnul
· πλήτων . ηι.᾿Ασπάζεται ὑμᾶς Αρίςαρ- attribuit , ea ratione hunc hono-
C rans " et illos non offendens .
Ἦχος ὁ συναιχμάλωτός με .» Θεσσα- ro. Salutat vos Ariftarchus con +
- λονικεὺς ἦν , ὡς ὁ μακάριος διδάσκει Λ8- captiuus meus. Theffalonicenfis
1
* κᾶς · συναπῆλθε δὲ αὐτῷ εἰς τὴν Ἰg- erat , vt docet beatus Lucas , vrà
· δαίαν . ἐκεῖθεν συνεξεδήμησεν εἰς τὴν Ῥώ‐ cum. eo profeftus
autem a)
dæam Inde Romam eft in Ius
vsque fem
μην. συναιχμάλωτον δὲ αὐτὸν κέκληκεν, cutus en Concaptiuum autem
.
ὡς κοινωνὸν τῶν παθημάτων γενόμε- vocauit , vt qui perpellionum
νον . Καὶ Μάρκος ὁ ἀνεψιὸς Βαρνάβα , focius fuerat. Et Marcus con-
fobrinus Barnabæ de quo aco
περὶ ᾧ ἐλάβετε ἐντολάς · ἐὰν ἔλθη
cepiftis mandata ; fi venerit ad
πρὸς ὑμᾶς , δέξασε αὐτόν . Καὶ τᾶτο υός, fufcipite illum . Hoc quoq
Ii 2 ue
arguit

3) γνωρίσουσι habet l. c. ep. ad Philem. 4 ) ἐπεὶ δέ. Β. 5 ) αὐτὸν ὡς κ. τ . λ . Β .

6 ) γνωρίσουσι Β.
e) Altor. 20 , 4 .
 RETI RET .
B. THEODO INTERP
560

arguit , eum epiftolam fcripfife δηλοῖ , ὡς τεθεαμένος αὐτὲς ἔγραψε

poftquam illos viderat. Poft τὴν ἐπιτολήν. μετὰ γὰρ τὴν γεγενημέν
contentionem enim , quam de
Marco habuit cum beato Barna . νην αὐτῷ τε καὶ τῷ μακαρίῳ Βαρνάβα
ba , Phrygiæ et Galatia dotiri περὶ τῷ Μάρκε φιλονεικίαν , τῇ Φρυ
nam tradidit. Eft ergo verifi- γίᾳ καὶ τῇ Γαλατία τὴν διδασκαλίαν
ལྟ
mile , tunc de eis data fuiffe προσήνεγκεν. εἰκὸς ἦν ὅτι τότε τὰς πε
mandat a . , et honorem , habeant ρὶ αὐτῶν δέδωκεν ἐντολάς . τέτον κελεύει
accefferit
ei honorem habeant παραγενόμενον διδασκαλικῆς ἀξιωθῆ
qui doftori debetur . 11.
Tejus qui dicitur Iuftus, qui ναι τιμῆς. κά . Καὶ Ἰησᾶς ὁ λεγόμενος
funt ex circumcifione. Ηi foli 9Ἰğsos , οἱ ὄντες ἐκ περιτομῆς , έτοιμός
funt adiutores in regno Dei : οι συνεργοὶ εἰς τὴνβασιλείαν τῷ
„vor τε Θεῷ ,
Ma-·
Μα οἵτινες ἐγενήθησάν μοι παρηγορία .
qui mihi fuerunt folatio . ~ ἀποτέλῳ γε
ximum encomium apoftolo Μέγισον ἐγκώμιον τὸ τῷ
animi latitiam conciliaffe . νέοθαι θυμηδίας πρόξενον . „ β΄. Ασπά
12. Salutat vos Epaphras , qui
ex vobis eft , feruus Iefu Chri. » ζεται ὑμᾶς Ἐπαφρᾶς , ὁ ἐξ ὑμῶν δὲ .
fti. Ciuis eorum erat Epa » λος Χρισ8 . , Πολίτης αὐτῶν ἦν ὁ Ἐ-
phras , vt iam ante diximus. παφρᾶς , ὡς καὶ ἤδη προειρήκαμεν ,
Semper folicitus pro vobis in Πάντοτε ἀγωνιζόμενος ὑπὲρ ὑμῶν ἐν
** orationibus ut fteris per-
fetti et pleni in omni voluntate » ταῖς προσευχαῖς , ἵνα ζῆτε τέλειοι και
Dei. Neceffario oftendit eius υπεπληρωμένοι ἐν παντὶ θελήματι το
in ipfos beneuolentiam , vt eius „Θεό., Αναγκαίωςαὐτῷ τὴν περὶ αὐτ
doëtrinæ mentem lubentius ad τὲς ἔδειξεν εὔνοιαν , ἵνα προθυμότε-
hibeant. 13. Teftimonium enim ρον αὐτῇ τῇ διδασκαλία προσέχωσι.
illi perhibeo . quod habeat mul. γ '.Μαρτυρῶ γὰρ αὐτῷ , ὅτι ἔχει ζῆ.
tum laborem pro vobis " et »
proiiiiss qui funt Laodicea υλον πολὺν ὑπὲρ ὑμῶν , καὶ τῶν ἐν Λαι-
et qui Hierapoli . Vicinæ in . δικεία , καὶ τῶν ἐν Ἱεραπόλει." Πε
ter fe funt hæ vrbes , et omnes λάζεσιν ἀλλήλαις αὐταὶ αἱ πόλεις ,
Phrygiæ . 14. Salutat vos Lu- πᾶσαι δὲ τῆς Φρυγίας εἰσίν. δ΄. Α-
cas medicus
Demas . ille diuinum tcripfit σπάζεται ὑμᾶς Λυκᾶςἰατρὸς ὁ ἀγα
euangelium , ethiftoriam Adiuum . πητὸς , καὶ Δημᾶς. Οὗτος τὸ
неу
Et hinc manifeftum eft quod θεῖον συνέγραψεν εὐαγγέλιον , καὶ τὴν
omnium epiftolarum vltima . δῆ .
ἱςορίαν τῶν πράξεων . καὶ ἐντεῦθεν
fcripta eft quæ eft ad Ti- λον , ὡς ἐχάτη πασῶν ἐπιτολῶν ทἡ δευ-
motheum fecunda. Ibi enim a ) τέρα πρὸς Τιμόθεον ἐγράφη˙ ἐκεῖ γὰρ

de Dema dicit , Demas me reli- περὶ τῇ Δημᾶ λέγει , Δημᾶς με ἐγκα-

1 quit diligens boc feculum . τέλιπεν ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα .
is. Salutate fratres qui funt
Laodicea et Nympham , μέ. Ασπάσαθε τὲς ἐν Λαοδικεία ἀδελ-
et quæ in domo est eius υφές , και 7) Νυμφᾶν , καὶ τὴν κατ᾽ οἷ
.
ecclefiam . Hic vt ' eft κεν αὐτῷ ἐκκλησίαν. » Οὗτος , ὡς ἔοικε,
2
τῶν

2) Νυφᾶν . Β .
a) 2 Tim. 4 , 9.
 EPIST. AD COLOSSENSES . CAP. IV. for

* τῶν ἐν Λαοδικεία πιτῶν ἐτύγχανεν ὤν, \verifimile, fuit ex fidelibus qui

9
ὃς καὶ τὴν οἰκίαν ἐκκλησίαναπέφηνεν . muin fuam fecit ecclefiam , pieta-
εὐσεβείᾳ ταύτην κοσμήσας . 5. Και te illam exornans . 16. Et cum
πὅταν ἀναγνωθῇ παρ᾽ ὑμῖν ἡ ἐπιβολὴ , lefta fuerit apud vos epiftola bac
ὑποιήσατε ἵνα καὶ ἐν τῇ Λαοδικέων α- facite ut in Laodicenfium ecclefin
αναγνωσθῇ , καὶ τὴν ἐκ Λαοδικείας ἵνα legatur , et eam quæ ex Laodicea
Τινὲς ὑπέλα . eft , vos legatis. Quidam exifti-
καὶ ὑμεῖς ἀναγνῶτε. "
inarunt , ipfum etiam fcripfiffe ad
* 6ον καὶ πρὸς Λαοδικέας αὐτὸν γεγρα · Laodicentes . Itaque fiatam etiama
φέναι ,αὐτίκα τοίνυν καὶ προσφέρεσι epiftolam proferunt. Diuinus au .
πεπλασμένην ἐπιτολήν. ὁ δὲ θεῖος ἀπό tem apoftolus non dixit eam quæ
ςολος ἐκ་ ἔφη καὶ τὴν πρὸς Λαοδικέας , eft ad Laodicenfes : fed eam quæ
- ἀλλὰ καὶ τὴν ἐκ Λαοδικείας . ἐκεῖνοι γὰς quibus rebus ad eum fcripferant .
πρὸς αὐτὸν‫ او‬περί τινων ἔγραψαν . εἰκὸς verifimile eft autem ,eos vel ea ac-
· δὲ αὐτὲς ἢ τὰ ἐν Κολασσας γενόμενα cufaffe quæ Colomis facta fuerant ,
· αἰτιάσαθαι , ἢ τὰ αὐτὰ τέτοις νενο- vel eoden cum his morbo labo-
σηκέναι. διὸ καὶ ταύτην επε τὴν ἐπιςο- raffe . Et ideo dixit hanc quo-
· λὴν κακείνοις ἀναγνωθῆναι . „ζ' . 8) Καì que epiftolam eis effe legendam .
πέπατε Αρχίππῳ , 9 )Βλέπε τὴν δια . 17. Εt dicite Archippo , Vide mis
nifterium quod accepifti in Domi-
3 κονίαν , ἣν παρέλαβες ἐν Κυρίῳ , ἵνα no vt illud impleas . Non-
παὐτὴν πληροῖς . 9 Τινὲς ἔφασαν τέτον nulli dicunt eum fuiffe doctorem
Λαοδικείας γεγενῆθαι διδάσκαλον, ἀλλ᾿ Laodicea. Sed epiftola ad Phile-
ἡ πρὸς Φιλήμονα ἐπιτολὴ διδάσκει ὡς monem docet eum habitaffe Co-
· ἐν Κολασσας ὗτος ᾤκει. τῷ γὰρ Φιλή- lofis : coniungit enim hunc
etiam cum Philemone. 18. Sa-
μονι καὶ τῷτον συντάτε . ή . Ὁ ἀσπα · iuratio mea manu Pauli. Hanc
Ξ · οσμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύλδ . 10) Τğ adiecit , docens fe confidenter
τον προστέθεικε , διδάσκων ὡς σὺν πας- iubere ne legem feruent. Me-

ξησίᾳ κελεύει μὴ φυλάτλαν τὸν νόμον , mores eftote vinculorum meorum .

Μνημονεύετέ με τῶν δεσμῶν. Ἀντὶ Id eft , me imitamini , et quæ
τῷ , ζηλᾶτε καὶ μιμεθε , καὶ τὰ προσ- molefta euenerint fortiter. Gra-
πίποντα λυπηρὰ φέρετε καρτερῶς. tia vobiscum . Amen . Horum
9)Ἡ χάρις μεθ᾽ ὑμῶν · ἀμήν ." Τέτων nos quoque vinculorum fem .
meminiffe oportet , et
- καὶ ἡμᾶς προσήκει τῶν δεσμῶν μνημο- per
· νεύειν ἀεὶ , καὶ τὴν ἀπὸ τῆς μνήμης quæ ex memoria prouenit vti-
et orare *
ὠφέλειαν καρπεσθαι καὶ προσεύχεθαι litatem percipere :
vt non inaremus in tentatio-
μὲν μὴ εἰσελθεῖν εἰς πειρασμόν ] εἰ δὲ nem : quod fi hoc acciderit
τῦτο γεγένηται , τέργειν τὴν θείαν εἶ amare diuinam economiam
κονομίαν , καὶ δεικνῦναι τὴν οἰκείαν ἀν et animi fui magnitudinem
δρείαν , καὶ τὴν θείαν χάριν εἰς συμε oftendere , et diuinæ gratie auxi-
μαχίαν καλῶν, ἔτῳ γὰρ δυνατὸν ἀγώ- lium inuocare . Ita enim fieri po-
Ii 3 terit,

8 ) Omnem hunc verfum iisdem verbis habet infra ad Philem . 3 · 9) βλέπε

abeft a B. 10 ) τοῦτο , Β .
15502 B. THEODORET INTERPRET .
I

terit , vt et decertemus , et vin- νίσασθαι , καὶνικῆσαι, καὶ τυχῶν τῶν

camus ,
et viatores renuntie- ἀναῤῥήσεων ἐν Χρισῷ , μεθ᾽ ᾧ τῷ Πατρὶ
mur in Chrifto : cum quo Pa-
tri cum fanétiffimo Spiritu con- δόξα πρέπει και μεγαλοπρέπεια
venit gloria et magnificentia , II) σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι , νῦν καὶ
nunc et femper , et in fecula dei , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
feculorum . Amen .
ἀμήν .

Epiftola ad Coloffenfes Roma Ἡ πρὸς Κολασσαεῖς ἐγράφη ἀπὸ Ῥώ

fcripta eft per Tychicum μης διὰ Τυχικοῦ ( * ) και
et Onefiinun . Ονησίμε .

ALK K K K K K K K

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

E P M H Ν ΕΙ Α

ΤΗΣ

Α΄. ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑLΟΝΙΚΕΙΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

ΒΕΑΤΙ THE ODORETI

EPISCOPI CYRENSIS

I Ν Τ Έ R P R Ε ΤΑTIO

EPISTOLAE I.

AD THESSALONICENSES.

ARGVMENT VM. ΥΠΟΘΕΣΙΣ .

heffalonica in Macedonia
Θεσσαλονίκη πρωτεύει μὲν
quidem primas obtinet :
Μακεδονίας , ἐδέξατο δὲ
T
falutarem vero prædica- H τῆς
tionem alacriter fufcepit . κής
προθύμως τὸ σωτήριον
Diuinus autem apoftolus hic
ρυγμα , ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος καὶ ἐν-
quoque iecit fundamenta pie ταῦθα κατέπηξε τὰ τῆς εὐσεβείας θε-
μέλια ,
11) σὺν - Πνεύματι in B. ftatim leguntur poft τῷ Πατρί. (* ) Onefimi nul-
lam mentionem fecit fupra in argumento huius epiftolæ,
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES . CAP . I. 503

μέλια ,ἀντιλεγόντων μὲν Ιεδαίων , καὶ tatis , Iudæis quidem contradi-

· προφα νῶς πολεμέ ντων , ἀνόνητ α δὲ centibu s , et aperte repugn anti-
bus , fed fruftra laborantibus :
- πονόντων ὑπερέπλε γὰρ τῶν κυμάτων Audius enim ac tempeftates fu
ι τὸ εὐαγγέλιον . τὰς τέτων ἐκκλίνας ἐπί perabat euangelium . Horum in-
βελος ὁ θεσπέσιος Παῦλος , ἀπὸ μὲν fidias cum declinaffet beatus
τῆς Θεσσαλονίκης εἰς τὴν Βέροιαν ἦλ- Paulus , a Theffalonica venit
θεν , ἀπὸ δὲ τῆς Βεροίας εἰς τὰς ᾿Αθή . Bercam , a Berca autem naui-
gauit Athena
νὰς ἀπέπλευσε . τῶν δέ γε πεπιτευκό . gauit s.
Athenas. Cumque eorum
qui crediderant perpetuo curam
των διηνεκῶς περιφέρων τὴν μέριμναν , gereret, beatiflimum Timotheumi
τον τρισμακάριον Τιμόθεον ἀπὸ τῶν Athenis inifit Theffalonicam , vt
᾿Αθηνῶν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην ἐξέπεμ : eos fulciret et confirmaret ,
omnibu sque aduerf arioru m ma-
ψεν , ὥτε αὐτὲς ἐρεῖσαι καὶ κρατῦναι , chinationibus eos potentiores ef
καὶ τῶν παρὰ τῶν ἐναντίων προσφερό ficeret. Is reuerfus laudauit
μένων μηχανημάτων δείξαι δυνατωτές * quidem eorum fidem inexpu
ρες . ὗτος ἐπανελθὼν ἐπήνεσε μὲν τὸ ghabilem : dixit tamen eos
2
τῆς πίςεως ἄμαχον ἔφη δὲ δεῖσθαι αὖ- opus habere aliqua exhortationis
τὲς διδασκαλίας τινὸς παραινέσεως πε- doëtrina de quibusdam quaftio
οί τινων ζητημάτων παρ᾿ αὐτοῖς κινε . nibus quæ apud eos moueban-
tur. Scripfit ergo epiftolam ,
μένων. γέγραφε τοίνυν τὴν ἐπιβολὴν , primum quidem laudans eorum
I πρῶτον μὲναὐτῶν τὸ κεῤῥὸν τῆς πίτεως fidei firmitatem : deinde adhor-
εὐφημῶν, ἔπειτα προσμένειν τῶν νεκρῶν tans vt mortuorum refurrectio-
τὴν ἀνάςασιν παραινῶν, τῆς δὲ τῷ Κυ- nem exfpe& ent , de Domini au-
ρε παρεσίας μὴ πολυπραγμονῶν τὸν tem aduentus tempore ne nimis 1
curiofe inquirant. Adiecit porro
καιρόν προσενήνοχε δὲ αὐτοῖςκαὶ τοῖς illis etiam moralis doaring ad
ἠθικῆς διδασκαλίας παραίνεσιν . ἀκρι- hortationem . Accuratius vero
Κέτερον δὲ ταῦτα ἡ κατὰ μέρος ἑρμη- hæc docebit fingulorum interpre
tatio .
να διδάξει.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ά. CAPVT I.

αῦλος καὶ Σιλεανὸς καὶ Τι aulus et Siluanus et Timo-

* '· Παῦλος Paulus theus ecclefia Theffaloni
» μόθεος τῇ ἐκκλησία Θεσσα- Do-
cenf ium in Deo Patre et
και λονικέων, ἐν Θεῷ Πατρὶ καὶ Κυρίῳ Ἰη . mino Iefu Chrifto : Gratia vo-
„ σε Χρισῷ χάρις ὑμῖν , καὶ εἰρήνη ,ἀπὸ bis , et pax a Deo Patre et
Domino fefu Chrifto . Exifti-
' » ΘεῦΠατρὸς καὶ 1 )Κυρίε ΙησέΧρισ8 .,
Σιλεανὸν ἡγῆμαι τὸν Σίλαν καλεθαι mo Siluanum vocari Silam . Is
1 ὗτος γὰρ αὐτῷ καὶ ἐν Φιλίπποις, καὶ ἐν enim cum eo et Philippis , et
Theffaloniçæ , et Berææ verfa-
ΘεσσαλονίκῃΗ , καὶ ἐν Βεροία συνῆν , καὶ tus eft , eoque cum beatiffimo
· τέτον σὺν τῷ τρισμακαρίῳ Τιμοθέῳ κα . Timotheo relido ,profectus eft
ταλιπων , εἰς τὰς Αθήνας ἀπῆρε˙ τού Athenas. Hos 9 dum Athenis
· τοῖς ἐν ταῖς ᾿Αθήναις διατρίβων προσέ- ageret , exfpectabat : hi quoque
· μενεν · ἔτοι αὐτῷ καὶ ἐν Κορίνθῳ συνῆ- vna cum eo erant , cum prædi
Ii caret

1) Κ. ἡμῶν . Herueti liber ,

504 * B. THEODORETI INTERPRET .

caret Corinthiis . 2. Gratias σαν κηρύττοντι . β '. Εὐχαριζέμεν τῷ

agimus Deo femper pro omnibus
vobis > memoriam vefini facien »Θεῷ πάντολε περὶ πάντων ὑμῶν,μνείαν
res in orationibus noftris. Do. νὑμῶν ποιέμενοι ἐπὶ τῶν προσευχῶν
cemur prius gratias agere pro αὑμῶν. Διδασκόμεθα πρῶτον εὐχαρ
bonis quæ nobis obtigerunt , ειςεν ὑπὲρ τῶν προυπηργμένων ἡμῖν ἀς
rum deinde petere ea quæ de γαθων , εθ᾽ ὅτως αἰτῶν τὰ ἐλλείποντα .
funt, Hos enim femper face- τότο γάρ ἐςιν εὑρᾶν πανταχῆ ποιῶντα
το diuinum epoftolum deprehen- τὸν θεῖον ἀπότολον . διδάσκει δὲ καὶ ἐφ '
dere eft. Docet autem præterca , ‫اد‬
quibusnam de rebus laudet οἷς ἂν ὑμνεῖ τὸν τῶν ὅλων Θεόν. „ Αδια
Deumn vniuerforum . Sine in- φλάπως γ΄. Μνημονεύοντες ὑμῶν τοῦ
termiffione s
3 , Memore operis » ἔργο τῆς πίτεως , καὶ τὸ κόπε τῆς ἀ
fidei veftre laboris
tis et et fufinentia fpets Dominυγάπης , καὶ τῆςὑπομονῆς ~τῆς ἐλπίδος
noftri Iefu Chrifti , coram Deo » το Κυρίε ἡμῶν Ἰησᾷ
Ιησε Χριτῶ ἔμπροωθεν
ch Patre nofirou Opus faei, υτὶ Θεῷ καὶ Πατρὸς ἡμῶν. Ἔργον
et
conftantia in periculis . Non τῆς πίςεως , τὸ ἐν κινδύνοις βέβαιον · οὐ
folum enim in pace et tranquil γὰρ μόνον ἐνεἰρήνῃ καὶ γαλήνη δεικνῦ
fitate fidem oportet oftendere , και προσήκει τὴν πίτιν ,ἀλλὰ καὶἐν κλύ
fed etiam in fuetu et tempeftate δων. καὶζάλη ταύτης ἔχεθαι δεἔτω
retinenda eft, Ita etiam caritas
non folum habet in fruendo και ἡ ἀγάπη ἐ μόνον ἔχει τὴν ἡδίτην
voluptatem , fed etiam maxi απόλαυσιν , ἀλλὰ καὶ τὸν ὑπερβάλλονται
mum laborem , Ferenda funt κόπον. φέρειν γὰρ προσήκει τὰ τῷ ἀδελ-
enim fratris delilla , fiue inui . φε πλημμελήματα , κἂν φθονῇ , καν
deat , fiue irafcatur fiue effe- ὀργίζεται , καν ἐπαίρηται , καν ἀχα
ratur et ingrati animi vitio
1 laborer . Ea de caula laborem αιτίαν νοσῇ . τότε χάριν τῇ ἀγάπη
coniunxit caritati." * Spei ve- τὸν κόπον συνέζε υξε , τῇ δὲ ἐλπίδι συνέ
το appofuit tolerantiam . Spem ταξε τὴν ὑπομονήν . ἐλπίδα δὲ ἡμῖν δέδο
autem nobis dedit Chriftus Do. κεν ο Δεσπότης Χρισὸς τῆς ἀνατάσεως
minus refurreationis mortuorum , τῶν νεκρῶν, τῆς ἀθανάτε ζωῆς , τῆς βα-
vitæ immomalis , regni calorum . σιλείας τῶνἐρανῶν . ὑπομένειν δὲ προσή-
Suftinere autem oportet eum qui
fpem iftain accepit , et forti anti και τὸν ταύτην δεξάμενον τὴν ἐλπίδα ,
to ferre moleftias quæ acci. και φέρειν γενναίως τὰ προσπίπτοντα
elunt. Horum autem infpettor σκυθρωπά . ἐπόπτης δὲ τέτων, φησὶν ,
eft Deus vniuerforum . Quod ἐςὶνὁ τῶν ὅλων Θεός · τὸ γὰρ ἔμπροσθεν
enim ait , coram Deo et Patre τοῦ Θεῷ καὶ Πατρὸς ἡμῶν τοῦτο δηλοῖ
noftro , hoc fignificat. 4. Scien- δ΄. Εἰδότες , ἀδελφοὶ ἠγαπημένοι , ὑπὸ
tes , fratres dilati , a Deo elea
elcs Θεᾶ τὴν ἐκλογὴν ὑμῶν, έ . Ὅτι τὸ εὖ
}
ftionem veftrand ; ζ. Quia
Ωuin etiana-
gelium noftrum non fuit ad vos υαγγέλιον ἡμῶν ἐκ ἐγενήθη εἰςὑμᾶςἐν
in fermone A tantum ,fed et in λόγῳ μόνον, αλλὰ καὶ ἐν δυνάμει , καὶ
arcute , et in Spiritu fanto , et in 92 ) ἐν Πνεύματι ἁγίῳ , καὶ ἐν πληροφο
plenitudine multa , ficur fcitis quales nρία πολλῇ , καθὼς οἴδατε οἷοι ἐγενήθης
fierimus in vobis propter vos. Vos »μεν ἐν ὑμῖν δι᾽ ὑμᾶς .» Ὑμεῖς ἐπὶ τῆς
efis teftes patentiæ euangelii Non τῷ εὐαγγελίες δυνάμεως μάρτυρες , οὐ
Joe
2) ἐν abeft a B.
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES . CAP . 1. 505

Εξ' γὰρ λόγονὑμῖν διδασκαλικὸν προσηνέγ , folum enimdoëtrinæ verba vobis

καμεν μόνον , ἀλλὰ καὶ τὴνἀλήθειαν τῶν attulimus ; fed verborum quoque
veritatem per miracula oftendimus.
- λόγωνδιὰ τῶν θαυμάτων ἐδείξαμεν νos etiam gratia quam accepera-
.
μεταδεδώκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἧς μετελή- mus participes fecimus. Hoc enim
Φαμεν χάριτος , τέτο γὰρ λέγει ἐν eft quod dixit ,· in Spiritu fanto ,
Πνεύμαλιαγίῳ . ἔπεισε δὲ ὑμᾶς καὶ τῶν Vobisporro perfuafit etiam pericu-
κινδύνων τὸ μέγεθος , οἷςἐκ ἐξαμεν, ὡς lorum quibus non ceffimus magni-
j diuina efie quæ a nobis ef
θεῖα τὰ παρ᾽ ἡμῶν προσφερόμενα ,τὸ tudo, ferebantur. Illud enim , quales
- γὰρ οἷοι ἐγενήθημεν ἐν ὑμῖν δι᾽ ὑμᾶς, τῆς fuerimus in vobis propter vos, figni-
· κινδύνες δηλοῖ , ὡς ὑπὲρ αὐτῶν ὑπέςη- ficat pericula quæ pro eis adierunt ,
σαν , τὸ σωτήριον αὐτοῖς προσφέροντες dum falutarem afferrent eis pradi-
cationem . 6. Et vos innitatores
· κήρυγμα . 5. Καὶ ὑμεῖς μιμηταὶ ἡμῶν
ἐγενήθηκε, καὶ τῷ Κυρία, δεξάμενοι τὸν noftri fatti eftis,etDomini, exci-
pientes verbum in tribulatione mul- i
· λόγον ἐν θλίψει πολλῇ , μετὰ χαρᾶς ta , cum gaudio Spiritus fanfti.
» Πνεύμαλος αγίω . , Μέγα μὲν Θεσσά . Magnum quidem enconium Thef-
κ λονικέων ἐγκώμιον καὶ τὸ τῆς ἀποςόλες falonicenfium , quod amulati fint
ζηλῶσαι πολλῷ δὲ μᾶζον , μᾶλλον δὲ apoftolos Longe autem maius ,
πάντων μέγιστον, τὸ καὶ αὐτῷ τῷ Δεσπό. vel omnnium maximum , quod
σε μιμήσασθαι τὰ παθήματα ,καὶ μὴ inirentur , ita vt in periculis nec
· ἀλύειν ,μηδὲ ἀδημονεῖν ἐν τοῖς κινδύνοις , merore conficiantur ,nec animuma
· ἀλλὰ πνευματικῆς ἡδονῆς ἐμφορεῖσθαι, abiiciant , fed fpirituali voluptate
» ζ'. Ωςε γενέθαι ὑμᾶς τύπος πᾶσι impleantur . 7. Ita vt fafti fitis
ντοῖς πιτεύεσιν ἐν τῇ Μακεδονία , καὶ ἐν forma omnibus credentibus in Ma
cedonia et in Achaia. Laudem
σητῇ Αχαΐα . Ηὔξησε τὴν εὐφημίαν, qui auxit dicens , exemplaria pie-
· ἀρχέτυπα αὐτὸς εὐσεβείας γεγενῆσθαι tatis illosfuiffe gentibus inaxi-
φήσας · ἔθνεσι μεγίτοις καὶ ἐπὶ σοφία mis , et fapientiæ fama celeber-
- θαυμαζομένοις . 94. Αφ᾽ ὑμῶν γὰρ rimis 8. A vobis enim refo-
13) ἐξήχεται ὁ λόγος τῷ Κυρίῳ, ἐ μόνον nuit fermo , non folum in Mace-
·· εἐν τῇ Μακεδονία καὶ Αχαΐα , αλλά domia et in Achaia , fed et • in
omni loco fides veftra qua eft ad
σ καὶ ἐν παντὶ τόπῳἡ πίτιςὑμῶν ἡ πρὸς Et quid
Deum profecta eft .
» τὸν Θεὸν ἐξελήλυθεί» Καὶτί λέγω , dico , inquit , Macedoniam et
φησὶ, τὴν Μακεδονίαν καὶ τὴν ᾿Αχαΐαν ; Achaiam ? Vbique enim decan-
πανταχε γὰρ ἄδεται τῆς πίτεωςὑμῶν tatur feruor veftræ fidei. Illud
A
autem , 4C vobis refenuit ferma
ἡ θερμότης . τὸ δὲ Αφ ' ὑμῶν ἐξήχηται * Domini dixit , non quod *
ὁ λόγος τε Κυρίε εἴρηκεν, ἐκ ἐπειδὴἐκεῖ-
θεν τὴν ἀρχὴν ἔλαβε τὸ κήρυγμα ,ἀλλ᾿ prædicatio illinc ceperit , fed
quod eorum ad 3 res diuinas
ὅτι τέτων ἡ περὶ τὰ θεῖα προθυμία που paffim laudata alacritas multos
λυθρύλλητος γενομένη , πολλὲς εἰς ζῆλον τd pietatisftudiumcommouerit .
τῆς εὐσεβείαςἐκίνησεν.» Ωςε μὴ χρείαν και υπό non f nobis neces
ῳ ἔχειν ἡμᾶς λαλῶν τι. θ .4 )Αὐτοὶ γὰρ fe quidquam loqui. 9. Ipfi enim
Iis de

3 ) ἐξηχήθη . Herueti codex . : 4 ) A. χ . περὶ αὐτῶν ἀπαγγέλλεται» habet epift .146 .

p. 1038. Sirn . Cetera huius etfeq . verfus plane cum noftro textu confentiunt .
 ETI ITE
ODOR PRET
2 BATHE INTE
506

de nobis annuntiant , qualem in . περὶ ὑμῶν ἀπαγγέλλεσιν ὁποίαν εἶσα

troitum habuerimus ad vos, Præ
" δον ἔχομεν πρὸς ὑμᾶς . „ Προὔλαβεν
venit nos faina , et ab aliis au-
dimus quæ dicere volumus. ἡμᾶς ἡ φήμη , καὶ παρ᾽ ἄλλων ἀκέομεν
Omnibus enim manifeftus euafit &λέγειν ἐθέλομεν. δήλη γὰρ ἅπασιγές
doëtrinæ noftræ abundans fru γονε τῆς ἡμετέρας διδασκαλίας ἡ ἐν ὑ
Et μὲν εὐκαρπία . Καὶ πῶς
atus , qui in vobis exftitit. Εἰ 2 ἐπετρέψατε
quomodo contenfi eftis ad Deum d , πρὸς τὸν Θεὸν ἀπὸ τῶν εἰδώλων, 5 ) δε
fimulacris , feruire Dea viuo et
verd , Apertenos docuit diui. ηλεύεινΘεῷ ζῶντι καὶ ἀληθινῷ .Διαβ
nus apoftolus , quomodo fit in- ῥήδην ἡμᾶς ἐδίδαξεν ὁ θεῖος ἀπόςολος ,

telligendum illud ," Vr cignofcant πῶς προσήκει ντεῖν τὸ Ἵνα γινώσκωσί σε

te folum verum Deum . Non enim τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεόν. καὶ γὰρ τῷ Υἱῷ
cum Filio comparans , fed cum συγκρίνων , ἀλλὰ τοῖς ἐκ ἔσι θεοῖς τὸν
iis qui dii non funt eum qui eft, ὄντα Θεὸν, ζῶντα καὶ ἀληθινὸν αὐτὸν
viuum illum et verum appella-
vit. Et viuentem quidem eum προσηγόρευσε καὶ ζῶντα μὲν αὐτὸν ω-
nominauit , quod illi nenpe non νόμασεν , ὡς ἐκείνων ὦ ζώντων ἀληθινὸν
viuant : verum autem , quod illi δὲ, ὡς ἐκείνων ψευδῶς θεῶν καλεμένων .
videlicet diis falfo vocentur. ν υἱὸν αὐτῇ ἐκ τῶν
f »ι 1.. Καὶ
ω ε ν ν
to . Et exfpe& tare filium eius deπα ον ηγά ζ ἐκ τῶν νεκρω , Της
ealis m, quem fufcitauit ex mortuis , ν
νο ἡμᾶς ἀπὸ τῆς ὀργῆς
Jefu qui eripuit nos ab ira ven ! ωσὲν τὸν ξυόμε
η ς
tura . t Nos ,inqu i t o
, abid . y τῆς ἐρχο μ έ ν
.κ Τῆς τ ῶν εἰδώλων ,
t o s η ς θ ε ρ ώσας
lor u m erro r e libe r a et ad φησ , πλ ὶ ά ν ἐλ ε υ , καὶ πρὸς
n i u m t o s ῷ ε ὶ ς ο τ ε ί α ν
fuum domi traduc , ius- τὴν ἑαυτ μεταθ δεσπ , τὴν δευ
n d u m e n - ν ς σ μ έ ν ε ιν λ ε υ σε ῇ ο
fit exfpe &tare fecu adu τέρ α ἡμᾶ προ ἐκέ τ Μ
ii ores t ς ειαν ς ῆς πειλημένης
rtiusm fupplic minis fuperi e νογενῆ ἐπιφάν ,ὃ τ ἠ
um autem eft , nec τιμωρίας κράτες ἡμᾶς ἀποφανεῖ . e-
ficiet . Sciend
m iti naturam effe δέναι μέντοι προσήκει , ὡς ἔτε ἡ θεία τε
diuina Vnigen
s am ενές ύσις ἐκ νεκρῶν ἠγέρθη , ότα
a mortui excitat , eft enim Μονογ φ
is pers
pafifiuomn eux : n e qi uoe alium παθής γάρ ·· ἔτε μὴν ἕτερος υἱὸς ὁ Ἰη
t >
fil n
Ieufimdemab fVtnige aftu. s Setd σᾶς παρὰ τὸν μονογενῆ υἱόν ·ἀλλ᾽ ὅ αὖ
idem q e : p e
xit vt τὸς μὲν ἐξιν , ἔπαθε δὲ ὡς ἄνθρωπος ,
autem vt homo ,et refurre
πος
homo. οὗ καὶ ανέςη ὡς ἄνθρω .
CAP VT II .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β.

Tam ipfi fcitis , fratres " εἴσοδον ἡμῶντὴν προς την

Nam introitum noftrunt ad vos , ·A
quod non inanis fuerit . 2. Sed ·η
ante paffi , et contumeliis affe . κι ὅτι ἐ κενὴ γέγονεν , β '. Αλλά προπα
fti , ficut fcitis , Philippis , fi- 9θόντες , καὶ ὑδριοθέντες , καθὼς οἴδατε ,
duciam habuimus per Deum no- κιἐν Φιλίπποις , ἐπαρξησιασάμεθα ἐν τῷ
ftrum proponendi apud vos euan- „ Θεῷ ἡμῶν λαλῆσαι πρὸς ὑμᾶς τὸ 2 εὐ ·
gelium Dei in multa folicitudine . υαγγέλιον τῷ Θεῷ ἐν πολλῷ ἀγῶν .
Ικα-

5) δελεύειν ἐρχομένης v. το , eft iisdem verbis hæret. fab . V , 22. 6 ) προσμένειν.

Lib. Herueti.
 EPIST. 1. AD ΤHESSALONICENSES . CAP . I. 507

· ἱκανὴ καὶ τῶν παθημάτων ή μαρτυρία . Sufficit vel arumnarum teftigoy

** δεῖξαι τῷ κηρύγματος τὴν ἀλήθειαν οἱ nium ad oftendendam veritatem
* γὰρ ἐξαπατῶν ἐπιχειρῶντες μέχρι τῶν praedicationis . Qui enim deci
pere conantur , ad pericula vs-
· κινδύνων τὸ προσωπεῖον περίκεινται . que laruam gerunt : fed vbi en
ὅταν δὲ τέτες θεάσωνται, σφᾶς αὐτές viderint , feipfos detegunt , et
: ἀπογυμνῶσι, καὶ τὸ ψεῦδος ἐλέγχεσι" mendacium patefaciunt. Ea de
· τότε χάριν ὁ θεῖος ἀπόςολος τῶν ἐν caufa diuinus apoftolus vincula
*
et verbera quæ paffus eft Phi-
· Φιλίπποις δεσμῶν , καὶ μασίγων , και τις lippis , et dicendi libertatem
· μετὰ ταῦτα παῤῥησίας ἀνέμνησε δι 1 qua poftea vfus eft , ´in memo-
δάσκων ὡς πλείονος ἐνεπλήθη μετὰ τὰ viam reuocauit : docens fe poft
σκυθρωπὰ προθυμίας , ἐπειδὴ προεώρα graues moleftins , maiori, alacri-
nd τῶν πόνων τὸ κέρδος . „ γ '. Ἡ γὰρ πα- tate repletum fuifle , quoniam
*„ ράκλησις ἡμῶν ἐκ ἐκ πλάνης, ἔτε ι) ἐξ laborum præuidebat einolumen-
tum . 3. Exhortatio enim nofira
· ἀκαθαρσίας, ἔτε ἐν δόλῳ . Παράκλη non de errore , neque de immun-
σιν τὴν διδασκαλίαν ἐκάλεσεν . ἐκ ἔοικε , ditia , neque in dolo Exhorta-
·· φησὶ, τὰ παρ 2' ἡμῶν προσφερόμενα τῇ tionem appellauit doctrinam.
* μυθολογίᾳ τῶν ποιητῶν , ἃ πολλῶ μὲν Quæ , inquit , afferimus , non
ψεύδες , πολλῆς δὲ ἀκολασίας ἐμπέπλη . funt fimilia poëtarum fabulis,
‫اد‬
και˙ οὔτε μὴν δόλω χρώμενοι συνεργῷ quæ flurimis mendaciis , pluri
-*501
· εἰς ὄλεθρον ὑμᾶς θηρεύομεν. „ δ΄. Αλλά que dolo vtentes vos captamus
καθώς δεδοκιμάσμεθα ὑπὸ τοῦ Θεοῦ . in perniciem. 4. Sed ficut pro-
τι 2 πιτευθῆναι τὸ εὐαγγέλιον , οὕτως λα- bati fumus a Deo , vt crederetur
πλοῦμεν, οὐχ ὡς ἀνθρώποις ἀρέσκονες , (nobis ) euangelium , ita loquimur ,
non quafi bominibus placentes , fed
· ἀλλὰ τῷ Θεῷ τῷ δοκιμάζοντι τὰς καρ·
πιο " qui probat corda nofira
αδίας ἡμῶν.„99. Οὐκ αὐτοχειροτόνητοι δι' Non ipfi a nobis conftituti do-
δάσκαλοι καθετήκαμεν , ἀλλ᾽ ὑπὸ το ftores fimus , fed a Deo credi-
· Θεῷ τὸ εὐαγγέλιον ἐπιτεύθημεν. οὗ δὴ tum eft nobis euangelium
Deo tefte
Quare tamquam
χάριν ὡς ὑπὸ μάρτυρι τῷ Θεῷ πάντα
omnia : dicimus et facimus .
λέγομέν τε καὶ πράτλομεν · ἴσμεν γὰς
Scimus enim nullum noftri ani
ὡς οὐδὲν αὐτὸν λέληθε τῶν τῆς ψυχῆς
mi motum eum latere . Illud
κινημάτων . τὸ δὲ Καθώς δεδοκιμάσμεθα autem, cut probati fumus a
ὑπὸ τῶ Θε8 , ἀντὶ τ8 , ἐπειδὴ ἔδοξεν αὐ- Deo , quafi dicat , Quoniam ei
τῷ καὶ ἐδοκίμασε πιτεῦσαι ἡμῖν . κέ . Οὔ . vifum eft et probauit vt nobis
σ' τε γάρ ποτε ἐν λόγῳ κολακείας ἐγε. crederet. 5. Neque enim alis
quando fuimus in fermone adula-
· νήθημεν , καθὼς εἴδατε , οὔτε ἐν προ-
tionis , ficut fcitis, neque in pres
" φάσει πλεονεξίας , Θεὸς μάρτυς . και textu auaritia , Deus vcftis eft.
· Τῆς μὲν κολακείας αὐτὲς ἐκάλεσε μάρ- Adulationis quidem teftes illos
τύρας , δῆλα γὰρ τοῖς ἀκέεσι τῶν κολο . appellauit , verba enim adula
torum aperta funt iis qui aut
- χων τὰ ξήματα τῆς δὲπλεονεξίας οὐκ diunt
: auaritia autem , .noni
ἔτι αὐτὲς , ἀλλὰ τὸν τῶν ὅλων ἐπόπην . iam ipfos , fed infpe &torem vni-
· λανθάνει γὰρ πολλάκις ανθρώπες ὁ τῷ verforum . Sape enim honines latet
clus
1) κλῆσις ἐξ ἀκαθ . addit B.
508 B. • THEODORETI INTERPRET .

eius quod fit fcopus. Auari γιγνομένε σκοπός. πλεονεξίαν δὲ κέκλη-

viam autem vocauit quæftus gra- κε τὸ ἐπὶ χρήμασι κηρύξαι . „ 5΄. Οὔτε
tia prædicare . 6.(Nec quaren . και ζητῶντες ἐξ ἀνθρώπωνδόξαν , οὔτε ἀφ᾽
zes ab hominibus gloriam , neque
a vobis, neque ab aliis.) r7.. Cum y ὑμῶν , οὔτε ἀπ᾿ ἄλλων . δ΄. Δυνάμενοι
polemus oneri effe vt Chrifti apo- ' ,ἐν βάρει εἶναι, ὡς Χριςὦ ἀπότολοι.
ftoli . Neque vero fumus glo . Οὔτε μὴν δόξης ἀνθρωπίνης ἐρῶμεν.
riæ humanæ amantes. Hoc in τοῦτο διὰ μέσω τέθεικε τὰ δὲ ἐπαγό-
medio interiecit ; quæ autem fub-
iunguntur , ad idfpe&tant quod Οὔτε
μενα πρὸς τὸ πρὸ τότεεἰρημένον,
iunguntur , ad id fpettant quod προφάσει πλεονεξίας , τούτῳ γὰρ ἀς.
άρ
Neque in
textu auaritia Cum hoc enim μότλε , Δυνάμενοι ἐν βάρει εἶναι,ὡς Χρι-
cohæret , Cum poffemus vobis one. τοῦ ἀπότολοι. προσετάχθημεν , φησὶν ,
yi effe vt Chrifti apoftoli. Præce · ἐκ τοῦ εὐαγγελίε ζῆν , ἀλλ᾽ οὐκ ἐχρησά
ptum quidem , inquit , nobis fue. μεθα τητῇ ἐξεσία τὸ δὲ Ἐν βάρει, πρὸς
rat vt de euangelio viueremus , τοὺς οὐ μεθ᾿ ἡδονῆς παρέχοντας εἴρηκεν.
fed poteftate vfi non fumus.
Illud autem oneri effe dixit pro 9 ᾿Αλλ᾿ ἐγενήθημεν 2) ἤπιοι ἐνμέσῳ ὑμῶν ,
ptei eos qui non lubenter fup- πως ἂν τροφὸς θάλπῃ τὰ ἑαυτῆς τέ-
peditant. Sed facti fumus bu γκια , ή. Οὕτως ἱμερόμενοι ὑμῶν εὐδο-
mani in medio veftrum , tanquam κοῦμεν ὑμῖν μεθαδοῦναι οὐ μόνον τὸ εὖ-
fi
defiderantes vos ,filiosfuos.
nutrix foueat 8. Ita καγγέλιον τοῦ Θεοῦ , ἀλλὰ καὶ τὰς ἑαυ
cupide volumus
tradere vobis * non folum cuan . τῶν ψυχὰς , διότι ἀγαπητοὶ ἡμῖν γε-
y
gelium Dei , fed etiam animas no- » γένησθε . Ἔδειξε διὰ τῆς εἰκόνος , καὶ
Jtras , quoniam chari nobis falti τὴν ἠπιότητα , καὶ τὴν κηδεμονίαν . μητρὶ
eftis . Per fimilitudinem often γὰρ οἰκείων ἐπιμελεμένη βρεφῶνἀπέ
dit humanitatem ,et i follicitudi- κασὲν ἑαυτόν.
τὴν αὐτὴν γὰρ καὶ τρο
nem. Affimilat enim feipfum
matri , quæ paruulorumn fiorum Φὸν καλεῖ, καὶ μητέρα˙ ὡς ἐὰν τροφὲς
curam gerit. Eandem enim et γαρ , φησὶ , θάλπῃ τὰ ἑαυτῆς τέκνα ,
nutricem vocat et matrem . ταύτῃ καὶ ἡμᾶς παραπλησίως ἱμειρό-
1
Quemadmodum , inquit , nutrix μεθα καὶ ποθῶμεν πρὸς τῇ πνευμαλι.
fouetfiliosfuos , fimiliter et nos κῇ διδασκαλία καὶ τὰς ἡμετέρας ὑμῖν
quoque defideramus et cupimus δέναι ψυχάς · ὅτως ἡμῖν ἐγένεσθε περι
animas noftras vobis tradere
prater fpiritualem doctrinam : πόθητοι. »99 θ'. Μνημονεύετε γὰρ , ἀδελ
ideo nobis defiderabiles facti eftis. » φοὶ, τὸν κόπον ἡμῶν, καὶ τὸνμόχθον.
9. Memores enim eftis , fratres ,la- Διδάσκει δὲ καὶ τίς ὗτος . „ Νυκτὸς γὰρ
boris noftri, et fatigationis . Do- „ καὶἡμέρας ἐργαζόμενοι 3 ) πρὸς τὸ μὴ
cet etiam quænam ea fit. Nocte ac » ἐπιβαρῆσαί τινα ὑμῶν,
ἐκηρύξαμεν εἰς
die operantes , ne quem veftrum gra-
varemus , pradicauimus vobis euan . ηὑμᾶς τὸ εὐαγγέλιον τῷΘε8 , Ἔδε
gelium Dei . Oftenditlaboris ex ἐ μόνον κό-
ξε τε πόνε τὴν ὑπερβολὴν , ὦ
ceffum , non folum laborem vocans που καὶ μόχθον εἰπὼν , ἀλλὰ καὶ τοῖς
et fatigationem , fed etiam diebus ἡμέραις τὸν νυκτερινὸνσυζεύξας καιρόν .
nocturnum tempus coniungens. 96. Ὑμᾶς

2 ) Ita quidem legit B. et liber Herneti ( cum Sirmondi edit . haberet νήπιοι )
eamque lectionem Theodoreti interpretatio perfpicue confirmat. 3) is eft
in Philotheo 10.
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES. CAP . II . 509

υί. Ὑμεῖς μάρτυρες καὶ ὁΘεὸς, ὡς ὁσίως και Vos teftes eftis etet Deus ,
» καὶ δικαίως καὶ ἀμέμπλως ὑμῖν τοῖς quam fanite , et iufte , et fine ve
» πιτεύεσιν ἐγενήθημεν. Ὁ διορισμὸς Prehenfione vobis quidiftinct
creditis af
Addita io ac-
τὴν ἐπιτολικὴν ἡμῖν ἀκρίβειαν ἔδειξεν . ε curatum epiftolæ modum oftene
γὰρ & πεν,ἄμεμπλοι πᾶσιν ὤφθημεν,αλλ᾽ dit. Non enim dixit , irrepre-
Ὑμῖν τοῖς πιτεύεσι, τῇ δὲ Θεῦ τὴν μαρ- henfibiles omnibus vifi fumus ,
τυρίαν προστέθεικεν · ἐπειδὴ τοῖς ἀνθρώ- fed vobis credentibus. Dei autem
adiecit ' teftimonium : quoniam
τοῖςδῆλα τὰ ὁρώμενα μόνα , τῷ δὲ Θεῷ hominibusea fola manifefta funt
καὶτὰ τῆς ἀνθρώπες 4 ) λανθανόμενα . quæ videntur , Deo autem etiam
γιά . Καθάπες οἴδατε , ὡς ἕνα ἕκαςον ea quæ homineslatent. i . Sicus
ψὑμῶν , ὡς πατὴς τέκνα ἑαυτῷ , ιβ '. Πα- fcitis quemadmodum vnumquemque
. veftrim , ficut pater filios fuos ,
πρακαλῶντες ὑμᾶς , καὶ παραμυθέμε‐
12. Deprecantes vos et confolan-
5 νοι, καὶ μαρτυρέμενοι, εἰς τὸ περιπα . tes , obteftati fimus vt ambulare-
τῆσαι ὑμᾶς ἀξίως τῷ Θεῷ τὸ καλέ- τis digne Deo , qui vocauit vos
ήσαντος ὑμᾶς εἰς τὴν ἑαυτῷ βασιλείαν in regnum fuum et gloriam .
5καὶ δόξαν. Πάλιν ἑτέραν εἰκόνα πρΰ . Rurfus aliam propofuit fimilitu-
θηκε , καὶ πατρὶ ἑαυτὸν απείκασε, διὰ dinem , et patri feipfum com-
e
πλειόνων ἣν περὶ αὐτὲς ἔχει φιλοςος- fuain
parauit , pluribus oftendens Valdé
in eos beneuolentiam.
γίαν δεικνύς · ἄγαν δὲ αρμοδίως τὰ τρία autem appofite tria pofuit , den
τέθηκε, τὸ παρακαλῶντες , καὶ παρα- precantes , confolantes , et obte-
μυθόμενοι , καὶ μαρτυρόμενοι . 8 γὰρ fiantes . Non folum enim ad-
μόνον ψυχαγωγίαν δεῖν τοῖς ἀθυμᾶσι hibenda eft confolatio iis qui
προσφέρειν , 9ἀλλὰ καὶ τὰς ξατών, συ- aftito funt antimo : fed terren-
di funt etiam focordes , admo-
ζῶντας δεδίττεσθαι τῇ μνήμῃ τῶν ἠπε nendique malorum impenden⚫
λημένων κακῶν, ταῦτα δὲ ἐποίεν, φησὶ, tium . Hæc autem faciebam ,
προτρέπων ὑμᾶς κατάλληλον ἑλέθαι inquit , vos adhortans vt vitam
βίον τῷ κεκληκότι Θεῷ , καὶ τῶν ἐρανῶν inftitueretis Deo dignam , qui
vos vocauit , et cælorum re-
ὑποχομένῳ τὴν βασιλείαν. πιγ΄.5 ) Διὰ
gnum eft pollicitus. 13. Ideo
ητᾶτο καὶ ἡμεῖς εὐχαριςῶμεν τῷ Θεῷ et nos gratias agimus Deo fine
παραλαβόντες
ἀδιαλείπλως, ὅτι παραλαβόντ ες λό- intermiffione , quod cum accepile-
ἤγον ἀκοῆς παρ᾿ ἡμῶν τῷ Θεῷ , ἐδέξα- tis verbum Dei auditum e nobis .
ceperitis illud non vt verbum
κάθε ὦ λόγον ἀνθρώπων , ἀλλὰ , καθώς ac
„ ἐςιν ἀληθῶς ; λόγον Θεῷ , ὃς καὶ ἐνερ- hominum , fed ficut eft vere , vere
ur
ηγεῖται ἐν ὑμῖν τοῖς πιςεύεσιν. Ἐπε . bum Dei , * qui operat in vo- e
bis qui creditis. Quoniam
δὴ τῇ διαμαρτυρία δέος ἐνέθηκε, τοῖς conteftatione metum incuffit ,
ἐπαίνοις παρεμυθήσατο . ὦ γὰρ ὡς ἀν- laudibus confolatur . Non enim

θρωπίνες , Φησὶ, λόγες ,ἀλλ᾿ ὡς θείες vt hunanos , inquit , fedvt di-

τὸς παρ᾽ ἡμῶν προσενεχθέντας ἐδέξα . vinos fermnones noftros fufcepi-
δε . ἔδειξε δὲ αὐτὲς τοιέτες καὶ τῶν ftis. Tales autem eos effe da
cuit ipfa etiam rerum expe
πραγμάτων ἡ περα . προφητικῆς γὰς rientia. Propheticum enim ipfi
καὶ αὐτοὶ χάριτος ἀπολαύσαντες , καὶ quoque beneficium affecuti , et
pro
4 ) λανθάνοντα . Β. Σ) Καὶ διὰ Β.
 TI
* B. THEODORE INTEEPRE
T
.
51ὸ

prophetabant , et linguis loque προεφήτευον , καὶ γλώσσας ἐλάλεν

bantur , et admirabilia miracula καὶ θαύματα ἐπετέλεν παράδοξα , οὐ
tummodo fignificauit , fed etiam μόνον δὲ ὁ λόγος ταῦτα ηνίξατο , ἀλλὰ
pericula , quæ illis ab aduerfa. καὶ τὰς ὑπὸ τῶν ἐναντίων προσενεχθέν-
riis creata fuerant. Hoc enim fi. τας αὐτοῖς κινδύνες . τῦτο γὰρ τὰ ἐπα-
gnificant quæ fequuntur . 14. Vos γόμενα δηλοῖ. ιδ΄. 6 ) Ὑμεῖς γὰρ μιμη ]αὶ
enim imitatores fafti eftis , fra- ἐγενήθητε , ἀδελφοὶ , τῶν ἐκκλησιῶν
tres ,. ecclefiarumDei , que funt τε Θε8 , τῶν ἐσῶν ἐν τῇ Ἰεδαία , ἐν
υτ8
eadem palla eftis et vos a contri. » Χρισῷ Ἰησε, ὅτι τὰ αὐτὰ ἐπάθελε καὶ
bulibus veftris , ficut et ipfi a Iu- κὑμεῖς ὑπὸ τῶν ἰδίων συμφυλετῶν , καὶ
dais , if. Oui et Dominum occi- „ θὼς καὶ αὐτοὶ ὑπὸ τῶν Ἰεδαίων, ιέ .Τῶν
·
derunt Icfum , et proprios pro- ; καὶ τὸν Κύριον ἀποκτεινάντων Ἰησῶν ,
phetas , et nor perfecuti funt , et και τες ἰδίες προφήτας , καὶ ἡμᾶς
Deo non placent, et omnibus » ἐκδιωξάντων , καὶ Θεῷ μὴ αρεσκόντων ,
bo
Deinde
min ibu
end s aduom
it erf
odantour . erfentur .
καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐναντίων . Εἶτα
oft qu adu
16. Prohibentes nos gentibus lo- δείκνυσι τῆς ἐναντιώσεως τὸν τρόπον .
qui vt faluæ fiant , quo impleant 965΄. Κωλυόντων ἡμᾶς τοῖς ἔθνεσι λα
peccata fua femper . Peruenit enim λῆσαι ἵνα σωθῶσιν , εἰς τὸ ἀναπληρῶ
ira fuper illots ex
Sufici emue
vsq fi υσαι αὐτῶν τὰς ἁμαρτίας πάντοτε .
in ad
plum
nem. m
- confolatione . Affert enim fuf » ἔφθασε δὲ ἐπ᾿ αὐτὲς ἡ ὀργὴ εἰς τέ
ficiens folatium perpeffionis fi- „ λος . , ἱκανὸν εἰς παραψυχὴν τὸ πα
militudo . Docet autem nos his ράδειγμα . ἡ γὰρ τῇ πάθες ὁμοιότης

verbis quod in eorum faculta ἀρκεσαν προσφέρει ψυχαγωγίαν . δι

tes qui Theffalonicæ crediderant , δάσκει δὲ ἡμᾶς ὁ λόγος , ὡς καὶ οἱ ἐν
inuaterint infideles , eosque po- Θεσσαλονίκη πεπιτευκότες ὑπὸ τῶν ἀ
liarint . 1d ipfum porro iis et-
iam vfu venit qui falutarem πίςων ἐπορθήθησαν , καὶ τῶν ὑπαρχόν .
prædicationem in Iudza accepe των αὐτοῖς ἐγυμνώθησαν . ταὐτὸ δὲ τὸ
runt . Prædixit infuper 2 futu- πάθος ὑπέμειναν καὶ οἱ ἐν τῇ Ἰεδαία
rum Iudzorum 'exitium . Perie . τὸ σωτήριον δεξάμενοι κήρυγμα , προη-
nit enim ira (Dei ) in illos vsque γόρευσε δὲκαὶ τῶν Ἰεδαίων τὴν πάνω-
in finem . Reuocationem enim
non amplius confequentur . Ita λεθρίαν Ἔφθασε γὰρ ἐπ᾿ αὐτὲς ἡ ὀρ
etiam dixit beatus Dauid : νι γὴ εἰς τέλος . Οὐκ ἔτι γὰρ ανακλή-
σεως ἀπολαύσεσι . ὅτω καὶ ὁ μακάριος
quid Deus repulifti in finem ? ἔφη Δαβὶδ , ἱνατὶ ὁ Θεὸς ἀπώσω εἰςτέ
Illud auten , Omnibus hominibus ad-
verfantur , ita eft intelligendum : λος ; τὸ δὲ , Πᾶσιν ἀνθρώποις ἐναντίων ,
Orbi quidem , inquit , terrarum iuffi ὅτω νοητέον . τῇ οἰκεμένη , φησὶ , προσε-
νεγκεῖν
6) Qu . 42. in Deuteron . habet : Μιμηταὶ γὰρ ἐγένεθε τῶνἁγίων τῶν ἐν τῇ Ἰεδαία ,
Τὰ γὰρ αὐτὰ καὶ ὑμεῖς ἐπάθετεὑπὸ —συμφ . , καθάπερ ἐκείνοι ὑπὸ τ . Ἰαδ. — Κύ.
-

ρίον Ἰησῶν ἀποκτ. ἐναντίων. Et infia in ὑποθέσει ep. ad Ebræos : Μιμηταὶ

ἐγενήθητε τῶν ἐκκλ. τ. Θ. τ. ἐσ. ἐ. τ. Ἰκδ. Τὰ γὰρ αὐτὰ καὶ ὑμεῖς ἐπάθετε -
συμφ. καθάπερ κἀκεῖνοι ὑπὸ τ. Ἰεδαίων . Ad Ef. 5 , 17 : Ὑμεῖς γὰρ , ἀδελφοί
με, μιμ , ἐγενήθ. τ. ἐκ. τ. Θ. τ. κ. ε. τ. Ι. ἐ. Χ. Ι . Τὰ γὰρ αὐτὰ ἐπαθ . et que
quuntur , plane confentientia cum textu noftro , nifi quod omiferit Ιησέν.
 EPIST. I. .AD THESSALONICENSES. CAP. II. 511

κανεγμῶν προσετάχθημεν τὸ σωτήριον κή- famus afferre falutarem pradica-

tionem : hi autem nobis repu-
ρυγμα . ὗτοι δὲ ἡμῖν ἀντιπράτεσιν . ἐκ-
ἓν πάντω ν ἀνθρώ πων εἰσὶ δυσμενε ῖς . gnant . Sunt ergo omnium ho-
ninum 17. Nos au-
επιζ΄. Ἡμεῖς δὲ, ἀδελφοί , 7 ἀπορφανι tem , fratres , defolati a vobis
ηθέντες ἀφ᾽ ὑμῶν πρὸς καιρὸν ὥρας , ad tempus hora, afpe &tu , non cor-
»προσώπῳ , ἐ καρδία , περισσοτέρως de , abundantius feftinatimus fas
τ ' ἐσπεδάσαμεν τὸ πρόσωπον ὑμῶν ἰδῶν ciem veftramvidere cum mulo de-
fiderio. Affimilauit feipfum ma-
ἢ ་ἐν πολλῆ ἐπιθυμία . Απέκασεν ἑαν . trii nutrienti et fouenti infantes ,

τὸν μητρὶ ་ τρεφέσῃ καὶ θαλπέση τα deinde patri, filiosimpente aman-

βρέφη , εἶταπατρὶ φιλοσόργως περὶ ti :nunc autem dicit*fe eos de-
τῆς παῖδας διακειμένῳ , νῦν μειρακίῳ fiderare , licet paruo tempore
παραπλησίως ἄωρον ὀρφανίαν ὀδυρομέ‐ fuerit ab eis feparatus , ·
νῳ , καὶ τὰς γεγεννηκότας ἐπιζητοῦντι , paruuli, qui defiet immaturam
orbitatem , et parentes requirit .
ποθεῖν αὐτοὺς ἔφη , καίτοι πρὸς ὀλίγον Pulchra et autem adiectio , Fa
na αὐτῶν χωρισθείς . καλὴ δὲ καὶ ทἡ προσ · cie et non corde. Hoc eft , Suin
θήκη , προσώπῳ καὶ ουοὐ καρδίᾳ ,ἀντὶτε , fenfibili priuatus veftri afpe&tu ,
· τῆς αἰσθητῆς ὑμῶν ἐςέρημαι θέας , τῆς fed eo qui eft mentis fruor affi
18. Quoniam voluimus ve-
· δὲ νοητῆς ἀπολαύω διηνεκῶς . ή . 8) Διὸ due.
nire ad vos , ego quidem Paulus
· κἠθελήσαμεν ἐλθῶν πρὸς ὑμᾶς , ἐγὼ femel et iterum , fed impediuit
nos
· ἡ μὲν Παῦλος καὶ ἅπαξ καὶ δις , καὶ ἐνέ- 'Satanas . Animi noftri prom-
κ · Ὤκοψεν ἡμᾶς ὁ σατανᾶς . Επέχον , ptitudinem retardarunt continuæ
φησί , τὴν προθυμίαν οἱ ἐπάλληλοι πe- tentationes : has auten mouere
· ρασμεί τότες δὲ ὁ κοινὸς κινῶν πολέ- folet communis hoftis . Vnde il
lum prohibuifle ait ne adueni-
μιας εἴωθεν. οὗ δὴ χάριν αὐτὸν ἔφη κε- ret. 19. Quæ eft enim noftra
αν
κωλυκέναι τὴν πρὸς αὐτοὺς ἐκδημί . fpes , aut gaudium , aut corona
960΄ . Τίς γὰρ ἡμῶν ἐλπὶς , ἢ χαρά, ἢ τέ- gloria ? Nonne vos coram Domi-
» Φανος καυχήσεως ; ἢ οὐχὶ καὶ ὑμεῖς no nofiro Iefu eftis in aduentu
ἔμπροσθεν τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησὲ ἐν τῇ eius ? 20. Vos enim eftis glo-
ria noftra et gaudium. Quon-
· αὐτοῦ παρεσία ; κ'. Ὑμεῖς γάρ ἐξε ἡ iam feipfum matri affimiliauit
ἡμῶνκαὶἡη χαρά . Ἐπειδὴ μητρὶ " quæ lactat infantes , eius quoque
„δόξα ημών
1
ἑαυτὸν ἀπέκασε τιθηνεμένη τὰ βρέφη , verba imitatur. Ex fiquidem
9 ) τὰ αὐτῆς φθέγγεται ξήματα . αὐταὶ paruulos filios fuos et fpem er
γὰρ τὰ κομιδῆ νέα παιδία καὶ ἐλπίδα , gaudium , et alia eiusmodi ap-
pellare confueuerunt,
καὶ χαρὰν , καὶτὰ τοιαῦτα προσαγο-
ρεύειν ειώθασι ..

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT 111.

κα . 1) Διὸ 2 )μηκέτι ςέγοντες,εὐδος κ . Propter quod nonfuftinenta

„ κήσαμεν καταλαφθῆναι
ν ἐν᾿Αθήναις 3 ) μόνον, Β '. Καὶ ἐπέμψα . manere Athenis folis, 2. Et mif .
mus
1
7) ὀρφανιθέντες . Herueti liber . 8) Δι ’ ὅ legit Heruetus . 9 ) ταύτης. Β.
1) Διότι, Herv. 2) μὴ habet Theodoret. fupra p. 3. 3) μόνοι, ibid . et in cod . Β.
512 B. THEODORETI INTERPRET.C

mus Timotheum fratrem noftrum , » μεν Τιμόθεον , τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν, καὶ
mitonem nofirum et con- » 4 ) διάκονον τῷ Θεῷ , καὶ συνεργὸν ἥ
in euangelio n-
Chrifti , ad confirmandos vos , et ὑμῶν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τῷ Χρισε , εἰς
exhortandos de fide veftra , 3. V. τὸ σηρίξαι ὑμᾶς , καὶ παρακαλέσαι
memo moueatur tribulationibus iftis . 95) ὑμᾶς περὶ τῆς πίξεως ὑμῶν, γ ' Τῷ
Quoniam prohibiti fumus ad vos „ μηδένα σαίνεθαι ἐν ταῖς θλίψεσι
venire , inifimus Timotheum , „ ταύταις . Ἐπειδὴ ἡμεῖς δραμεν
qui eft frater nofter , et cui di- πρὸς ὑμᾶς ἐκωλύθημεν , απετάλαμεν
vimum creditum cft euangelium . Τιμόθεον , ὃς ἡμέτερός ἐξιν ἀδελφὸς, τὸ
Mifimus autem ipfam , non vt
aliam vobis afferret dodtrinam , θεῖον δὲ πεπίςευται εὐαγγέλιον. ἀπε
fed vt vos in priori confirmaret , ςείλαμεν δὲ αὐτὸν , ἐχ ἵνα ἑτέραν ὑμῖν
et hortaretur ad ferendas forti προσενέγκη διδασκαλίαν , ἀλλ᾽ ἵνα ἐπὶ
animo aduerfariorum infidias , et τῆς προτέρας ὑμᾶς ἐρεση , και παρα-
ne labefactaremin i , nec a priore καλέση φέρειν γενναίως τὰς τῶν ἐναν
fentent ia dimoueremini . Notan-
dum eft autem , quod minifirum τίων ἐπιβελάς , καὶ μὴ κλονεῖσθαι, μηδὲ
Dei illum vocauit , cui creditumn τῆς προτέρας ἐξίςαθαι γνώμης . ἔπιση-
eft Chrifti euangelium , docens μήνασθαιμέντοι δεῖ, ὅτι διάκονον τῷΘε
fe non agnofcere filium mino- κέκληκε τὸν πιςευόμενον τὸ τῷ Χριςοῦ
rem patre. Ipfi enim fcitis εὐαγγέλιον, διδάσκων ὡς ἐκ οἶδεν ἐλάτ ·
quod in hoc pofiti fumus. No-
τονα τῷ πατρὸς τὸν υἱόν. Αὐτοὶ · γὰρ
bis hæc Chriftus Dominus præ- οἴδατε ὅτι εἰς τῦτο κείμεθα , "" Ανω
dixit ab initio. Nihil ergo no-
vi patimur " fed ea quæ ipfe θεν ἡμῖν ταῦτα προηγόρευσεν ὁ Δεσπό
prædixit a ) : Ecce mitto vos, tan . της 6 ) Χριςός . ἐδὲν ἦν καινὸν ὑπομένο-
quam ques in medio luporum ; μεν , ἀλλ᾿ ἅπερ αὐτὸς προείρηκεν , Ἰδοὺ
Ét b) , Beati qui perfecutionem αποτέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ
patiuntur propter iuftitiamn ,* quon- λύκων , καὶ , Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι
iam ipforum eft regnum cælo- ἐξιν ἡβα
rum ; et plurima his fimilia. ἕνεκεν δικαιοσύνης , ὅτιαὐτῶν
σιλείᾳ τῶν ἐρανῶν , καὶ πλεῖτα τέτοις
4. Nam et cum apud vos efimus,
pradicebamus vobis pafuros nos προσόμοια . „ δ'. Καὶ γὰρ ὅτε πρὸςὑμᾶς
tribulationes , ficut et factum eft, γἦμεν, προελέγομεν ὑμῖν, ὅτι μέλλομεν
et vos fcitis. Iis quæ prædicta θλίβεθαι , καθώς καὶ ἐγένετο , καὶ ο
funt ea quæ nobis euenerunt
5. Pro- „ δατε . Τοῖς προῤῥηθᾶσι τὰ παρ' ἡ
tulere . teftimonium .
pterea et ego amplius non fufti. μῶν πράγματα μεμαρτύρηκε. κέ . Δια
nens , mifi ad cognofcendam f . ητᾶτο καγὼ μηκέτιςέγων, ἔπεμψα εἰς
dem veftram , ne forte rentauerit υτὸ γνῶναι τὴν πίσιν ὑμῶν , μήπως ἐπε .
vos is qui zentat , et inanis fiat la- πράσεν ὑμᾶς ὁ πειράζων , καὶ εἰς κενὸν
bor nofter . Hac de caufa cum foli- » γένηται ὁ κόπος ἡμῶν . Τέτε χάριν
citudinis vim amplius ferre non pof. μηκέτι φέρων τὴντῆς φροντίδος ὑπερῷ.
fem ,mifi fcire defiderans , num ex λήν, ἔπεμψα μαθεν πεθῶν, μή τις ὑμῖν
ἐν

· 4) πισὸν δ . legit cod . B. 5) Supra 1. c . παρακαλὑπὲρ τῆς κι πολο 6) Χρ . ab .

eft a B.
« ) Matth . 10 , 16. b ) Matth . 5 ,10 .
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES . CAP . III .
513

ἐκ τῶν πειρασμῶν προσεγένετο βλάβη , tentationibus aliquid damni vo-

καὶ ὃν ὑπὲρ ὑμῶν ὑπεμείναμεν , ἐζημία bis accefferit , et fruftrati fimus
labore
ώθημεν πόνον. ὅτω δείξας τὴν προτέ- quem pro vobis ſuſcepi-
mus. Poftquam priorem cu-
ραν φροντίδα , λέγει καὶ τὴν προσγενο- ram fic oftendit , dicit etiam læ-
μένην αὐτῷ θυμηδίαν ἐκ τῶν παρὰ τğ titiam quam cepit ex iis quæ a
θαυμασίε Τιμοθές κομισθέντων εὐαγ- beato Timotheo illi , nunciata
γελίων . ης΄. Αρτι δὲ ἐλθόντος Τιμοθέω funt. 6. Nunc autem venien-
te Timotheo ad nos a vobis et
πρὸς ἡμᾶς ἀφ᾽ ὑμῶν , καὶ εὐαγγελια arminciante nobis fidem et
„ σαμένε ἡμῖν τὴν πίςιν καὶ τὴν ἀγά- ritatem veftram , et quod me
υπην ὑμῶν , καὶ ὅτι ἔχετε μνείαν ἡμῶν moriam noftri babeatis bonam
πἀγαθὴν πάντοτε , ἐπιποθῶντες ἡμᾶς femper , defiderantes nos vide
re
εἰδεῖν , καθάπερ καὶ ἡμεῖς ὑμᾶς , ve , ficut et nos quoque vos
κς' . Διὰ τῦτο παρεκλήθημεν , αδελφοί , tres Ideo
, de confolati Jimus , fra-
ἐφ᾽ ὑμῖν ἐπὶ πάσῃ τῇ θλίψει , καὶ ἀν bulatione
et neceffitate noftra
ανάγκη ἡμῶν διὰ τῆς ὑμῶν πίτεως. , per fidem veftram . Tria ma
Τρία τέθηκεν ἀξιέρασα , τὴν πίςιν , καὶ gni facienda pofuit, fidem , et
τὴν ἀγάπην , .καὶ τῷ διδασκάλε τὴν caritatem , et doctoris memo-
μνήμην . δηλοῖ ἡ μὲν πίςις τῆς εὐσεβείας riam. Significat autem fides
quidem , religionis conſtan
τὸ βέβαιον · ἡ δὲ ἀγάπη τὴν πρακτικὴν viam : caritas vero , adtuofam
C
ἀρετήν · ἡท δὲ τῇ διδασκάλε μνήμη , και virtutem : doloris autem re-
ὁ περὶ αὐτὸν πόθος , μαρτυρῶ τῇ περὶ cordatio , et eius defiderium
τὴν διδασκαλίαν 5οργῇ. ταῦτα , φησὶν , doctrinae amorem teftatur. / Hæc ,
effecerunt ,, vt bono
ἡμῖν τὴν εὐθυμίαν ἐνέθηκε , καὶ τῶν inquit , effecerunt
et inftantium
ἐπιφερομένων ἡμῖν ἐπελήθημεν θλί. animo effemnus
afflictionum : fumus , quas
obliti
ψεων , ὡς διὰ τὴν ὑμετέραν ὑπομένομεν propter fidem veftram fuftine-
πίτιν , ἀντὶ τῶ , διὰ τὸ κηρύτων ὑμῖν . mus , id eft ,· quia vobis præ-
γή. Οτι νῦν ζῶμεν , ἐὰν ὑμεῖς ζήκητε dicamus. 8. Quoniam nunc
ἐνΚυρίῳ .. Τὴν γὰρ ὑμετέραν βεβαί . viuimus , fi vos ftatis in Do-
mino . Veftram enim confir
ωσιν , ζωὴν ἡμετέραν ὑπολαμβάνομεν . mationem vitam noftram duci-
30΄. Τίνα γὰρ εὐχαρισίαν δυνάμεθα ἀν inus . 9. Quam enim gratia-
„ ταποδῶναι τῷ Θεῷ περὶ ὑμῶν ἐπὶ πά- rum aftionem poffimus Deo rea
ωσή τῇ χαρᾷ , ἣ χαίρομεν δι᾽ ὑμᾶς ἔμ- tribuere pro vobis pro omn
υπροσθεν τῷ Θεῷ ἡμῶν , 6. Νυκὸς καὶ gaudio
vos coramquoDeogaudenus
noftro , propter
10. No-
Δημέρας ὑπερεκπερισσῶ δεόμενοι εἰς τὸ Ete AC die abundantius oran-
εἰδεῖν ὑμῶν τὸ πρόσωπον , και καταρω tes . vt videamus faciem ve-
ντίσαι τὰ ὑπερήματα τῆς πίτεως ὑ- ftram , et compleamus ea quæ
Lin-
ἡμῶν; · μέγε. defunt fidei veftra ?
Νικῷ τῆς εὐφροσύνης τὸ
θος τῆς γλώττης τὴν ὑμνῳδίαν ἐκ ἰχύ . guæ laudes vincit leuitiæ ma-
gnitudo. Non poffumus e-
ομεν γὰρ ἀντίξοπον ὕμνον τῇ παρα · him Deo
hymnum ferre , qui
χεθείσῃ ἡμῖν ἐφ᾽ ὑμῖν θυμηδία προσε ; letitiæ quam
de vobis cepimus
νεγκεν τῷ Θεῷ καὶ νύκτως δὲ καὶ μεθ᾿ refpondeat Die porio nolte-

{ que
B. Theod . Tom . III , Kk
5744 B. THEODORETI INTERPRET .
* oramus ,
que vt Dominus ἡμέραν , ἀντιβολᾶμεν παραχεῖν ἡμῖν
nobis præftet , vt vos rurfus vi τὸν Δεσπότην αὖθις ὑμᾶς ἰδεῖν καὶ ἐ-
deamus et confirmnemus , et
congruentem vobis doëtrinamn πιῤῥῶσαι ,, καὶ τὴν ἀρμότλεσαν ὑμῖν δι-
γὰρ λέ-
afferamus. Hoc enim dicit , Et δασκαλίαν προσενεγκεν . τέτο
compleamus ea quæ defunt fidei ye, Κα ]αρτίσαι τὰ ὑπερήματα τῆς πί-
veftra , id eft , vt impleamus 5εωςὑμῶν , τετέςι τὰ ἐλλείποντα πλη .
ea quæ deficiunt. Hanc ipfam ρῶσαι . ταύτην δὲ αὐτῶς τὴν ὠφέλειαν
autem vtilitatem eis etiam per
literas fubminiftat . Incipis euau- καιδια τῶν γραμμάτων
προσφέρει ἂς
δὲ
precatione . Ipfe au-
tem Deus et pater nofter , et nὁ Θεὸς καὶ πατὴρ ἡμῶν , καὶ ὁ Κύριος
Dominus nofter Iefus Chriftus πἡμῶν Ἰησῆς Χρισὸς κατευθύναι τὴν ὁ
dirigat viam noftram ad vos. δὲν ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς . ᾿Αντὶ τε , πλη-
Hoc eft . impleat defiderium
et tollat difficultates ζώσαι ἡμῶν τὸν 8)πόθον , καὶ τὰς ἐν
noftrum ,
quæ in medio fitæ funt. Εἰ
Et μέσῳ δυσκολίας ἀνέλοι. καὶ ταῦτα δὲ
hæc porro docent æqualitatem το Πατρὸς καὶ τῷ Υἱὲ τὴν ἰσότητα δι-
Patris et Filii. Non enim po- δάσκει. ὦ γὰρ τὴν Διὰ πρόθεσιν τέθει
fuit præpofitionem per , fed con-
iunctionem κε , ἀλλὰ τὸν Καὶ σύνδεσμον , διδάσκων
et , docens , Patrem ὡς τὰ αὐτὰ ὁ Πατὴς καὶ ὁΥἱὸς οἰκονο- |
et Filium eademadminiftra re , μέσιν , ὥσπερ αὐτὰ καὶ δημιεργῦσιν .
quemadmodum etiam
creant. Quod autem
autem vna fit ὅτι δὲ μία ἡ οἰκονομία ,καὶ τὰ ἐπαγέ-
adminiftratio teftantur etiam μενα μαρτυρεῖ. τὸ γὰρ τῷ Θεᾶ καὶ Πα
ea quæ fubiungit. Dei enim et τρὸς καταλιπὼν πρόσωπον ,μόνε μέ
Patris relicta perfona , folius Filii μνηται τῷ Υἱῦ , καί φησιν , β'.9 ) Ὑμᾶς
meminit , et dicit : 12. Vos autem
ὁ Κύριος πλεονάσαι , καὶ περισσεύε
Dominus multiplicet , et abundare
faciat caritatem (veftram )erga inui. » σαι τῇ ἀγάπῃ εἰς ἀλλήλες
་ καὶ εἰς
cem et erga omnes , quemadmodum υπάντας , καθάπερ καὶ ἡμεῖς εἰς ὑμᾶς
et nos in
vos (animnati fumus ) γ .Εἰς τὸ ςηρίξαι ὑμῶν τὰς καρδίας
13. Ad confirmandas animas veftras γαμέμπλες ἐν ἁγιωσύνῃ ἔμπροσθεν τῷ
( vt fint ) fine reprehenfione quoad Θε8 καὶ Πατρὸς ἡμῶν , ἐν τῇ παρε .
fanctitatem coram Deo et Patre no-
frδ , in aduentu Domini nofiri υσία τ8 Κυρίε ἡμῶν Ἰησῦ Χριζε μετὰ
Iefu Chrifti , cum omnibus jan . πάντων τῶν ἁγίων αὐτῷ. Τὸ τῆς
Etis eius. Caritatis opus legis ἀγάπης κατόρθωμα πλήρωμα τῷ νό-
totius implementum appellauit με παντὸς ὁ θεῖος ἀπόςολος προσηγό-
diuinus apoftolus. Orat ergo , ρευσεν . εὔχεται τοίνυν αὐτὲς καὶ τῷ
vt illi et numero crefcant , ἀριθμῷ πλεονάσαι , καὶ τῇ ἀγάπη
et caritate augeantur , hoc
eſt , vt ea m perfectam pof
eamn ρισσεῦσαι , τετέςι τελείαν αὐτὴν κτή
fideant , ita vt nihil ei defit :et σασθαι , ὥτε μηδὲν ἐλλείπειν αὐτῇ , καὶ
non folum ea inter fe inuicem μὴ μόνον αὐτῇ περὶ ἀλλήλες κεχρῆ-
vtantur , fed etiam in omines fide- όαι , ἀλλὰ καὶ περὶ πάντας τὲς ὁμο
πίτες ,

7 ) Ita hunc verfum planiffime profert epift, 146. p. 1031. Sirm. 8) τόπον. Β.
2) Hunc et feq . verfum iisdem verbis profert ep . 146. p. 1039. Sirm .
 EPIST . AD 1. THESSALONICENSES . CAP. IV .
515

πίςες , τὲς ὁπεδήποτε ὄντας . ἕτως les ,vbicumque fint . Ita enim ,
γὰρ , φησὶ, καὶ ἡμεῖς πόῤῥωθεν ὄντες inquit pro-
, nos
cul abfu mus , quoque
erga qui
vos affe&
ti
περίτο
ὑμᾶς διετέθειμεν , σηρίξαι ὑμῶν fumus , confirmare volentes corda
τὰς καρδίας βελόμενοι , ὥτε ὑμᾶς μώ-
veftra , vt vos ab omni reprehen-
με παντὸς ἐλευθέρες καὶ νῦν ὁρᾶσθαι fione iberi et nunc videamini
τῷ τῶν ὅλωνΘεῷ ,καὶ μετὰ τῶν ἁγίων ab vniuerforum Deo , et cum
απάν]ων τῷ Δεσπότῃ ὑπαν]ῆσαι Χρισῷ . fanatis omnibus obuiam eatis
Domnino .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δ. CAPVT IV .
e carero ergo , fratres ,
.
Τὸ λοιπὸν ἦν , ἀδελφοὶ , ἐρωτῶ . 1 · D rogamus vos et obfecra-
μεν ὑμᾶς , καὶ παρακαλῶμεν2 mus in Domino Iefu .
Hoc
9ἐν Κυρίῳ Ἰησῗ . , Τέτῳ κεχρημένοι τῷ fcopo nobis propofito afferimus
σκοπῷ προσφέρομεν ὑμῖν τὴν παραίνε- vobis exhortationem . De cetero
σιν . τὸ γὰρ Λοιπὸν , ἀντὶ τῷ , ἀποχρών- enim pro eo quod eft ,Suficit vt
· τως ὑμῖν τὴν ἡμετέραν παράκλησιν τίς
< vobis noftram adhortationem affe
δὲαὕτη ; „ Καθὼς παρελάβετε παρ᾽ ἧς Quemadmodum accepiftisanobis
Quænain autem ea, quo-
eft ?
ἡμῶν τὸ πῶς δεῖ ὑμᾶς περιπατῶν καὶ modooporteatvos ambulare et place-
· παρέσκειν Θεῷ , ἵνα περισσεύητε μᾶλ · re Deo ,vt abundetis magis. Often-
- υλόν. , Ὑπεδείξαμεν ὑμῖν, ποῖος θερα- dimusvobis, quænam vita vniuerfo-
· πεύει βίος τὸν τῶν ὅλων Θεόν . τές τε . rum Deo grata fit : ftudium ergo ad-
θέντος ὑμῖν τοίνυν ὅρες φυλάτ] ειν σπε- hibete, vt.quæ funt
cuftodiatis vobisenim
2. Scitis prafixa
quæ .
· δάζετε . β '.Οἴδατε γὰρ, τίνας παραγ . pracepta dederim vobis per Do-
· υγελίας ἐδώκαμεν ὑμῖν διὰ τῇ 1) Κυρίε minumIefim Et fuperius di-
9 Ἰησῦ . Καὶ ἄνω ἘνΚυρίῳ Ἰησῷ εἴρηκε , xit , in Domino Iefu , et hîc
καὶ ἐνταῦθα Διὰ τ8 Κυρίε Ἰησε , αξιό- dicit , per Dominum Iefum , fide
πιςον τῇ τῇ Δεσπότε μνήμῃ ποιῶν τὴν dignam Donini mentione red-
dens adhortationem. Hæc autem
παραίνεσιν . ἱκανὰ δὲ ταῦτα τὴνΔράς fufficiunt ad conuincendam Arii
· καὶ Εὐνομία βλασφημίαν ἐλέγξαι . εἰ et
Eunomii blafphemiam . Si ee-
γὰρ Διὰ πρόθεσις τὸν ὑπεργὸν σημαί· nim præpofitioPer fignificat ad-
να , ὑπεργὸς ἄρα τῷ Παύλε ὁ Κύριος miniftrum 9 eft ergo adminiſter
· Ἰησᾶς · διὰ γὰρ τῷ Κυρίῳ Ἰησῷ τὴν πα- Pauli Dominus Ielis. Per Do-
minum enim Iefum præcepta tra-
ραγγελίαν προσήνεγκε , καὶ ἐν Κυρίῳ
didit , et in Domino Ieju exhorta
· Ιησὲ τὴν παράκλησιν ἐποιήσατο . εἰ δὲ tionein inftituit . Sin autem ipfi
· καὶ αὐτοὶ ταύτην φεύγεσι τὴν βλα- quoque fugiunt hanc blafphe-
σφημίαν , καὶ ὁμολογῶσι τὸν μὲν Παῦ- miam ,et farentur Paulum effe fer-
λον δέλον , κύριον δὲ τὸν Κύριον · δῆλον vum , Dominum auten effe doini-
ἄρα ὡς ἀδιαφόρως ὁ θεῖος ἀπόςολος num , clarum eft vtique diuinum
apoftolum nullo difcrimine vfum
τοῖς προθέσεσι κέχρηται , ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰ effe prapofi
ette tionibus . Sed perga-
συνεχῆ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν. mus in iis exponendis quæ fequun.
υγ΄. Τῦτο γάρ ἐςι θέλημα τῷ Θεῷ , ὁ tur . 3. Hæc eft enim voluntas Dei ,
Kk 2
Sancti-

το ) ὑμῶν. Β. 1 ) Κ. ἡμῶν Ἰησοῦ . Β. Etiam Herueti liber : Κ. ἡμῶν.

 TI RPRE
T
DORE
Β. THEO INTE .
516
Jantificatio veftra . Deinde do- „ γιασμὸς ὑμῶν .„ Εἶτα διδάσκει , ποίαν
cer, quam virtutem appellarit fan . ἀρετὴν ἁγιασμὸν προσηγόρευσεν . » Α-
ftificationem . Vt abftineatis vos
abomni fornicatione ." "Multæ funt υπέχεθαι ὑμᾶς ἀπὸ πάσης πορνείας .
fpecies intemperantiæ : ideo non Πολλὰ τῆς ἀκολασίας εἴδη · ὗ δὴ χάρη
dixit ,a fornicatione , fed ab omni ἐκ ἔφη πορνείας , ἀλλὰ ἀπὸ πάσης πορ
fornicatione. 4. Vt fiat vnus- νείας . δ΄. Εἰδέναι ἕκασον ὑμῶν τὸ ἑαυ
quisque veftrum vas fuum poffidere τῷ σκεῦος κλᾶθαι ἐν ἁγιασμῷ 2 ) καὶ
in Janātificatione et honore . Non-
Non . τιμῇ . Τινὲς τὸ ἑαυτῷ σκεῦος τὴν ὁ
nulli inter pretati funt vas fuum
deconiuge . Ego autem exittimo μόζυγα ἧςμήνευσαν · ἐγὼ δὲ νομίζω τὸ
fic eum vocaffe fuum cuiusque ἑκά58 σῶμα ἔτως αὐτὸν κεκληκέναι . ἐ
corpus . Non enim iis tantum γὰρ τοῖς γεγαμηκόσι μόνοις τὴν νομοθεσ
fert legem qui matrimonio iunfti σίαν προσφέρει . „ έ. Μὴ ἐν πάθει ἐπιθε
funt . 5. Non in 1 pafione deft- ωμίας ,3 ) καθάπες καὶ τὰ ἔθνη τὰ μὴ
derit , ficut et gentes quæ ignorant εἰδότα τὸν Θεόν . ᾿Απηλλάγητε , φη
errore , agnouiftis Deum qui eft. σι , τῆς πλάνης , ἐπέγνωτε τὸν ὄντα
2
Neergo imiremini eos qui in te Θεόν . μὴ μιμᾶσθε τοίνυν τὲς ἐν τῷ σκό .
nebris infcitiæ degunt , nec feruite τὰ τῆς ἀγνοίας διάγοντας , μηδὲ τῷ
vitio cupiditatis . Deinde legem πάθει τῆς ἐπιθυμίας δελεύετε . στα
reddit apertiorem . 6. Etne quis σαφέσερον τὸν νόμον ποιεῖ . ης
95.. Τὸ μὴ
Superg red iat ur , neq ue circumueniat
in negotio fratrem fuum . Circum . υπερβαίνειν καὶ πλενεκτῶν ἐν τῷ
ventionem hoc loco vocauit adulte πράγματι τὸν ἀδελφὸν αὐτῇ . Πλεί
rium . Quod enim ad fe non νεξίαν ἐνταῦθα τὴν μοιχείαν ἐκάλεσε .
pertinet inuadit , qui alienum vio . το γὰρ μὴ προσήκοντος ἅπλεται ὁ γά
imon
matraffe
lat vim
bili rtium
. Aux, it autemius ci
et alter cu μον διορύτλων ἀλλότριον , καὶ τὴν ἄλλω
cri-
min ati one m frat rem oft end ens διαφέρεσαν εὐνὴν ληςεύων . ηὔξησε δὲ
effe qui iniuria afficitu . Suppl . τὴν κατηγορίαν , ἀδελφὸν δείξας τὸν
r
cium autem indicat , iniquitati αδικόμ ενενν .. ὑποδείκνυσι δὲ τὴν τιμω
κέμενο
terrorem obiiciens . Quoniam ρίαν , τῇ παρανομία τὸ δέος αντιςρα
vindex eft Dominus debi omni-
ssvobi τεύων . Διότι ἔκδικος ὁ Κύριος περὶ πάν
at bus , * ficut prædiximu tam venit
s
των τέτων , καθὼς καὶ προάπομεν
et uim ficati fumus.
teftius
doc iuitum effe iudicem ὑμῖν , καὶ διεμαρτυράμεθα . Καὶ ἤδηC
Dominu m vniuerforum , et de γὰρ ἐδιδάξαμεν ὡςκριτής ἐςι δίκαιος ὁ
iis qui iniufte agunt panas fu- τῶν ὅλων Δεσπότης ,καὶ δίκας τὲς πα
mere. Oftendit autem etiamn ρανομῶντας εισπράτεται . δάκνυσι δὲ
iuftum effe vt pœnas luant.
καὶ τῆς τιμωρίας τὸ δίκαιον . » Ϛ΄. Οὐ
7. Non enim vocauit nos Deus γὰρ ἐκάλεσεν ἡμᾶς ὁ Θεὸς ἐπ᾿ ἀκα
in immunditia fed in fan-
um » θαρσία , ἀλλ᾽ ἐν ἁγιασμῷ . Ὁ διάβ
Diabolus eor
dtificatione .
qui Dii non funt dogmata im. λος τῶν ἐκ ὄντων θεῶν τὰ δόγματα
pleuit intemperantia incitans οἰκολασίας ἐνέπλησε , ταύτην ἰέναι τὴν
ὁδὸν

2) καὶ τιμῇ aberat a codice Theodoreti quo feruetue vtebatur . 3 ) B , addit :

πλεονεξίας .
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES . CAP . IV . 517

: ὁδὸν τὲς ἀνθρώπες προτρέπων · ὁ δὲ ἄν- homines hac via incedere . Qui
eft autem vere Deus , illam
τως Θεὸς ἐκείνην μὲν ἐκκλίνειν ἡμᾶς κε- nos iubet declinare , I et tempe-
λεύει , τὴν δὲ τῆς σωφροσύνης μετιέναι tantiæ viæ infiftere . 8. Itaque
παρεγγυᾶται . ή . Τοιγαρῶν ὁ ἀθετῶν , qui fpernit , non hominem fper-
" qui etiam de-
πἐκ ἄνθρωπον αθετᾷ ,ἀλλὰ τὸν Θεὸν , nit , fed Deum
: ωτὸν 4 ) καὶ δόντα τὸ Πνεῦμα αὐτῷ τὸ dit Spiritum fandtum fuum in
· μἅγιον εἰς ἡμᾶς . Εἰς αὐτὸν τοίνυν ἡ nos. Ad ipfum itaque vniuer-
forum Dominum tendit iniuria,
ἀδικία χωρεῖ τὸν τῶν ὅλων Θεόν . αὐτὸς Ipfe enim dedit nobis gratiam
Peracta in
γὰρ ἡμῖν καὶ τῷ παναγίε Πνεύματος Ianctiflimi Spiritus.
· τὴν χάριν δεδώρηται. ὅτω τὴν περὶ τῆς huncmodum doctrina de conti-
σωφροσύνης διδασκαλίαν περάνας , εἰς nentia , tranfit ad aliud genus
9. De caritate
ἕτερον είδος παραινέσεως μεταβαίνει . exhortationis .
autem fraterna non neceſſe babe-
90' .Περὶ δὲ τῆς φιλαδελφίας & χρείαν mus fcribere vobis . Ipfi enim
· νἔχετε γράφεινὑμῖν αὐτοὶ γὰρ ὑμεῖς νος Deo didiciftis , ut dia
Θεοδίδακτοί ἐξε , εἰς τὸ ἀγαπᾶν ἀλ- ligatis inuicem . 10. Atqui et
„λήλες. 1. Καὶ γὰρ ποιεῖτε αὐτὸ 5 ) εἰς illud facitis in omnes fratres ,
Frater-
-μπάντας τὲς ἀδελφὲς καὶ τὰς ἐν ὅλῃ in vniuerfa Macedonia.
ΣτῇΜακεδονία . Φιλαδελφίαν ἐνταῦ . nam caritatem hic vocauit libe
ralem pecuniæ erogationem , de
qua dicit eos non habere
θα τὴν τῶν χρημά των φιλοτι μίαν ἐκά-
opus exhortatione : a diuina
λεσε , περὶ ἧς ἔφη μὴ χρήζειν αὐτὲς
παραινέσεως ἐκ θεας γὰραὐτοῖς προσ- enin gratia eis conceffum effe ,
γεγενῆσθαι χάριτος τὸ κατόρθωμα. να eam exhibeant. Rogamus
fratres , Ut abun-
» Παρακαλῶμεν δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοὶ, autem detis vos
magis II. Et operam
περισσεύειν μᾶλλον , ιά .Καὶ φιλοτιμεῖ- detis , " us quieti fitis , et
εθαι ἡσυχάζειν , καὶ πράτlειν τὰ ἴδια , veftrum negotium agatis , et
operemi ni manibu s veftris ficut
καὶ ἐργάζεθαι ταῖς ἰδίαις χερσὶν ὑ-
τιμῶν , καθὼς καὶ παρηγγείλαμεν ὑμῖν , pracepimus vobis , vt honefte
ad eos qui foris
ενα περιπατῆτε εὐχημένως πρὸς τὰς ambuletis et nullo opus habea
ἔξω , καὶ μηδενὸς χρείανἔχητε ., Οὐκ funt tis. Non eft prædictis laudi-
ἐναντία τοῖς προῤῥηθεῖσιν ἐπαίνεις ἡ bus contraria exhortatio. Con-
παραίνεσις . συνέβαινε γὰρ,τὲς μὲν φιλο- tingebat enim , vt alii quidem li
τίμως χορηγῶν τοῖς δεομένοις τὴν beraliter fuppeditarent egentibus :
· χρείαν , τὲς δὲ διὰ τὴν τέτων φιλοτι- alii vero propter horum munifi-
μίαν ἀμελῶν τῆς ἐργασίας.εἰκότως τοί. centiam operari negligerent. Iure
νυν κακάνες ἐπήνεσε , καὶ τέτοις το ergoet illos laudauit , et his vtile
dedit confilium. Appofite autem
πρόσφορα συνεβέλευσε . καὶ φιλοτιμίαν operationem appellauit munificen-
, ἁρμοδίως τὴν ἐργασίαν ἐκάλεσεν . οἱ tiam . Qui enim etiam fine opera-
- γὰρ δυνάμενοι καὶ δίχα τῆς ἐργασίας tione ali poterant propter eorum
τρέφεσθαι διὰ τὴν τῶν ὁμοπίςων φιλα . qui erant eiusdem fidei frater-
nam caritatem , tamen fine labo 7
δελφίαν , εἶτα δίχα πόνων ἐκ ἀνεχόμε re viuere in animum non indu-
νοι ζῆν , ἀλλ᾽ ἐκ τῶν χειρῶν τὸν βίον centes , fed manibus fibi viftum
Kk 3 paran-
4) και non eft in B. 5) εἰς π. ἀδελφ . κι τοὺς ἐν Μακ. Herueri liber.
518 B. THEODORETI INTERPRET.

parantes , laboris induftriam ποιέμενοι , οἷόν τινα φιλοτιμίαν τὴν

tamquam munificentiam quandam φιλοπονίαν εἰσέφερον . τὸ δὲ Ἵνα περ
conferebant . / Illud autem
bonefte ambuletis ad eos quiforis πατῆτε εὐχημόνως πρὸς τὲς ἔξω , αὖ
funt , ipfe expofuit fubiungens τὸς ἡρμήνευσεν ἐπαγαγὼν ,Καὶ μηδενὸς
Vt *
Vr + nullo opus habeatis. De. χρείαν ἔχητε . ἀχημοσύνη γὰς, φησὶ ,
decus eft enim , inquit , in otio τὸ ἐν ἀργία ζῆν , τὸ μὴ ἐξ ἐργασίας
viuere , non quæe funt neceflaria τὴν χρείαν πορίζεσθαι , ἀλλὰ προσαίτε
ex labore quærer , fed mendici
έ
vitam eligere , et exfpectare alio- βίε αἱρεῖσθαι , καὶ τὴν ἄλλων προσμ
rum nunificentiam . Deinceps νὰν Φιλοτιμίαν . ἐντεῦθεν τὴν περὶ τῆς
profert doëtrinam de refurreatio . αναςάσεως διδασκαλίαν προσφέρει , τες
ne , eos qui pro mortuis animi ἐπὶ τὲς τεθνεῶτας ἀθυμῶντας ψυχα
angebantur confolans . 12. Νε- γωγῶν . κβ'. Οὐ 6 ) θέλομεν δὲ ὑμᾶς ἀ >

lumus autem vos ignorare , fra . αγνοῶν , ἀδελφοὶ , περὶ τῶν κεκοιμημέ
tres , de dormientibus , vt non
contriflemini , ficut et ceteri qui υνων , ἵνα μὴ λυπῆθε , 7 )καθὼς καὶ οἱ
fpem non habent. Non prohi. »λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα . Οὐπάν
bet omnino dolore m , fed expel. τελῶς κωλύει τὴν λύπην , ἀλλὰ τὴν οἰ
lit immoderationem , et fpe re-
· μετρίαν ἐκβάλλει , καὶ τῇ τῆς ἀνατά
furreationis confolatur . Qui enim σεως ἐλπίδι ψυχαγωγεῖ . οἱ γὰς ταύ
hang non habent , excufationem
habent immoderati doloris ." Ρίο την ἐκ ἔχοντες ἔχεσι τῆς ἀμέτρε λύα
pterea nec de inortuis dixit , fed πῆς ἀπολογίαν. διὰ τῦτο ἐδὲ περὶ τῶν
de iisqui dormicrunt , vel noini- τεθνεώτων ἔφη , ἀλλὰ περὶ τῶν κεκοιμη .
ne ipfo confolationem procu- μένων , καὶ δι᾿ αὐτῷ τῷ ὀνόματος τὴν
rans. Deinde a
doctrina de παραμυθίαν πραγματευόμενος . είται
Chrifto Domino , quam fufcepe-
Tant probat refurrectionem . ἀφ᾿ ἧς κατεδέξαντο περὶ τῷ Δεσπότε

13. Si enim credimus quod Ie. Χρισ5 διδασκαλίας προσφέρει τῆς ἀνας
Jus mortuus eft et refur . ςάσεως τὴν ἀπόδειξιν . γ'. Εἰ γὰρ πι
revit : ita et Deus eos qui
ωςεύομεν ὅτι Ἰησᾶς ἀπέθανε καὶ ἀνέ
•
dormierunt per Iefum adducet 15η ἔτω 8 ) καὶ ὁ Θεὸς τὲς κοιμηθέντας
C ?? }}} eo.
refurre
dio fide digna nobis videtur , διὰ τῷ Ἰησῷ ἄξει σὺν αὐτῷ . Εἰ τοῦ
credamus fore vt Χρις, ἡ ἀνάτασις πίςεως ἡμῖν ἀξία ε
refurreationem affequamur. Να ναι δοκεῖ , πιςεύσωμεν ὅτι καὶ ἡμεῖς
2
ftri enim caufa Incarnationis τευξόμεθα τῆς ἀνατάσεως . δι᾿ ἡμᾶς
difpenfatum eftmyfterium . Valde γὰρ τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως ᾠκονομήθη
autein fapienter diuinus apoftolus μυτήριον : σοφῶς δὲ λίαν ὁ θεῖος ἀπό
Dominum Iefuum mortuum effe di- ςολος τὸν μὲν Κύριον Ἰησῶν τεθνάναι
xit, propter eos quinegant carnis ἔφη , διὰ τὲς ἀρνυμένες τῆς σαρκὸς τὴν
affumtionem , et phantafia feu ap-
paritione eum et vifum et paftum ανάληψιν , φαντασίᾳ δὲ οἰομένες καὶ
efte exiftimant. Eos autem quimo . ὀφθῆναι αὐτὸν καὶ παθεῖν τὸς δὲ ἀπο
riuntur appellauit dormientes , vel θνήσκοντας κοιμωμένες ἐκάλεσε , καὶ
τῷ

6 ) θέλω eftepift. 14. p. 908. Sirm . et hær. fab . V, 19. 7) ὡς habet in vtroque
- loco . 8) ὁ Θεὸς καὶ τοὺς , Νofter in Eranift . dial . 3. p . 141. Sirm . Οὕτως ὁ
Θεὸς καὶ κ . τ. λ . lær. fab . l. c.
 EPIST. AD I. THESSALONICENSES. CAP. IV. 5191

· τῷ ὀνόματι τὲς ἀθυμῶντας ψυχαγω- ipfo nomine confolans eos qui

γῶν˙ τῷ γὰρ ὕπνῳ ἐγρήγορσις ἕπεται. animo concidunt. Somnum enim
fequitur euigilatio. 14. Hoc
μδ΄. Τέτο γὰρ ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ enim vobis dicimus in verbo Do-
„ Κυρίε . » Οὐ γὰς οἰκείοις χρώμεθα λο- mini. Non enim propriis vti-
γισμοῖς , ἀλλ᾽ ἐκ θείας ἡμῖν ἀποκαλύ- mur cogitatis : fed a diuina re-
ψεως ἡ διδασκαλία γεγένηται. τίς δὲ velatione doctrina nobis 1obtigit.
c/ Quod
· αὕτη ; Ὅτι"" ἡμεῖς οἱ ζῶντες , οἱ περι- Quænamn autem ea eft ?
nos qui viuimus , qui refidui fu-
* πλεπόμενοι 9 ) εἰς τὴν παρεσίαν τῷ Κυ mus in aduentum Domini , non pra-
υρίε , ἐ μὴ φθάσομεν τὲς κοιμηθέντας . venturi finus eos qui dormierunt .
Οὕτω , φησὶν , ὀξέως καὶ ταχέως , καὶ Tam cito , inquit , et celeriter
ἐν ἀκαρε , οἱ τετελευτηκότες ἅπαντες 1et in momento , mortui omnes
Ξ ἀναζήσονται , ὡς τὲς ἔτι κατ᾽ ἐκεῖνον refurgent , vt eos qui tunc ten-
* ' τὸν καιρὸν περιόντας προλαβεῖν , καὶ poris adhuc erunt fuperftites
et eant obuiam
προαπαντῆσαι τῷ σωτῆρι τῶν ὅλων. feruatori vniuerforum . Illud e-
τὸ γὰρ Ἡμεῖς οἱ ζῶντες, ἐκ ἐπὶ τῇ ἑαυ-nim , Nos qui viuimus , non de
τῷ τῷ προσώπε τέθεικεν ,ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶνκατ᾽ fua ipfius perfona pofuit , fed
-· ἐκεῖνον τὸν καιρὸν περιόντων ἀνθρώπων. de iis qui erunt illo tempore
Confirmatur autem
· πιτᾶται δὲ τὸ τῷ εἰρημένε παράδοξον. fuperftires.
- τῇ δυνάμει τῷ ἐνεργῶντος. έ. CὍτι quod fupra fidem diftum videtur ,
ex potentia operantis . 15. Quon
- gio ) αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι , ἐν iam ipfe Dominus cum clafico 3
- φωνῇ ἀρχαγγέλε , και II) σάλπιγγι cum voce archangeli , et tuba Dei
„ Θεό καταβήσεται ἀπ᾿ ἐραν8 . „ Αὐτὸς defcendet de calo. * Ipfe enim
γὰρ πρῶτος τῶν ὅλων ὁ Κύριος ἐκ τῶν primus vniuerforumnDominus ap-
> in-
δρανῶν ἐπιφανήσεται κατιῶν , τῶν οἶο . parebit de calis defcendens
vifibilibus poteftatibus eum præ-
-: ράτων ἡγεμένων δυνάμεων , καὶ κελεύ- cedentibus , et iubebit quidem
et mor-
σε μὲν ἀρχάγγελον βοῆται , καὶ τὲς archangelum clamare ,
Tubæ autem
-νεκρὲς ἀναζῆσαι.σάλπιγγες δὲ παντα- tuos refurgere .
-· χόθεν ἠχήσεσι μέγα τι καὶ ἐξαίσιον . magno et adinirabili clangore vn-
Hoc âutem
Τῦτο δὲ καὶ ἐν τῇ πρὸς Κορινθίας ἔφη , dicit etiam in epiftola ad Corin-
>
Πάντες μὲν 8& κοιμηθησόμεθα , πάντες thios a) ,Omnes quidem non dor-
δὲ ἀλλαγησόμεθα , ἐν ἀτόμῳ , ἐν ᾧιπῇ mienus , fed omnes inmutabi-
† ὀφθαλμῶ , ἐν τῇ ἐχάτῃ σάλπιγγι˙ mur , in momento , in itu oculi ,
-1 σαλπίσει γὰρ , καὶ οἱ νεκροὶ ἐγερθή . in vltima tuba . Tuba enim canet ,
· σονται ἄφθαρτοι , καὶ ἡμεῖς ἀλλαγησό . et mortui refurgent incorrupti ,
et nos immutabimur. Si autem
μεθα . εἰ δὲ ἐν τῷ Σινα ὄρα συμμέτρω inmonte Sina , cum editus eflet
· τοῖς τότε παρᾶσι γεγενημένης ἠχῆς , Tonus iis qui tunc aderant attein-
* ἐκ ἤνεγκεν ὁ λαὸς τὴν τῶ δέες ὑπερ6ο- peratus , non tulit populus in-
· λὴν , ἀλλὰ πρὸς τὸν μέγαν ἔφη Μω- gentein terrorem , fed magno Moli
Kk 4 dixit ,

9 ) ἐν τῇ παρεσίᾳ τῇ Κ . eft hæret . fab . l. c. 10 ) αὐτός οιniffum a noftro ad Dan.

7 , 13. fed illud habet Hæret. fab . V , 22. ιι) ἐν σαλπ . Β. et nofter 1. c. hær .
fab . et ad l . c. Danielis .
a ) 1 Cor. 15 , 51.
520 B. THEODORETI INTERPRET.

dixit a ) , Loquere tu nobis , et σέα , Λάλα πρὸς ημας

non loquatur Deus nobiscum , vt
non inoriamur ; quis feret vocem
quæ tunc refonabit ? _Illud au-
tein , cum claffico cum voce
archangeli , hoc fignificat , quod
iuffus aliquis ex archangelis iu-
bebit anortuos refurgere : illi
autem ftatim refurgent , et tanta
cum celeritate , vt eos præue-
niant qui adhuc erunt fuperfti.
tes.
Tale quid etiam dictum eft.
in fonctis euangeliis in parabola
1 virginum b ) , Media autem no-
&te clamor factus eft. Ecce venit
fpontus , egredinini in occurfum κραυγὴ γέγονεν, Ιδὲ ὁ νυμφίος ἔρχεται,
elus. Et mortui qui in Chri. ἐξέρχεθε εἰς ἀπάντησιν αὐτῇ . Καὶ
fto funt , refurgent print. Mor-
tuos fideles dicit , non eos fo
lum qui crediderunt euangelia ,
fed eos etiam qui in lege et an-
te legem claruerunt. Hoc enim
dicit etiam in epiftola ad He
bræos c) : Ii omnes teltinonio
fidei comprobati , non tulerunt
promiffionem , cum Deus aliquid
melius de nobis præuidiffet , vt
non absque nabis perficerentur .
ἡμᾶς σὺ , καὶ μὴ λα
λείτω ὁ Θεὸς πρὸς ἡμᾶς , ἵνα μὴ ἀπο
θάνωμεν , τίς οἴσει τὴν ἐνεχθησομένην
*τότε φωνήν ; τὸ δὲ Ἐνκελεύσματι ,ἐν
φωνῇ ἀρχαγγέλε , τότο σημαίνει , ὅτι
κελευόμενός τις τῶν ἀρχαγγέλων παι
ρακελεύσεται τοῖς νεκροῖς ἀναςῆναι οἱ
δὲ παραυτίκα ἀνίζονται, καὶ μετὰ το
ταύτης οξύτητος , ὡς προφθάσαι τις
ἔτι περιόντας.τοιῦτό τι καὶ ἐν τοῖς θείοις
εὐαγγελίοις ἐπὶ τῆς παραβολῆς τῶν
παρθένων εἴρηται , Μέσης δὲ νυκτὸς
wc νεκροί 12 ) ἐν Χρισῷ ἐγερθήσονται
„ πρῶτον .» Νεκρὲς τὰς πιτες λέγει ,
13 ) μόνον τὲς τῷ εὐαγγελίῳ πεπίτει
κότας , ἀλλὰ καὶ τὰς ἐννόμῳ , καὶ τὰς
πρὸ νόμο διαλάμψαντας . τῦτο γὰρ
καὶ ἐν τῇ πρὸς Ἑβραίες ἔφη , Καὶ ὗτοι
πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίςεως
& κ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν , τῷ Θεῷ
περὶ ἡμῶν κρετίόν τι προβλεψαμένε ,
ἵναμὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσιν , ἅπαν

rit refurreationem primi confe . τες τοίνυν οἱ εὐσεβείᾳ λαμπρυνόμενοι

quentur. Hoc enim docuit πρῶτοι τῆς ἀναςάσεως ἀπολαύσονται
etiamn in epiftola ad Corin . τότο γὰρ καὶ ἐν τῇ πρὸς Κορινθίας ἐδί
thios d ) : Primitiæ enim eft δαξεν , Απαρχὴ γὰρ Χριτὸς , ἔπειτα οἱ
Chriftus , deinde ii qui funt τῷ Χριςῦ ἐν τῇ παρεσίᾳ αὐτῷ · εἶτα τὸ
Chrifti in eius aduentu deinde
finis. 16. Deinde nos qui viui τέλος . 15.14 ) Έπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες
mus qui relinquimur fimul mei 15) περιλεπόμενοι , ἅμα σὺν αὐτοῖς
rapiemur cum ilis in nubi- παρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις 16 ) εἰς ἀ
bus oluiana Domino in a απάντησιν τῷ Κυρίῳ εἰς αέρα , καὶ 17 ) 8-
et fic femper cum Do-
mnino erimus ; Oftendit inagni- „ τως πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα .
tudinem honoris. Quemadmo . Ἔδειξε τὸ μέγεθος τῆς τιμῆς, ὥσπερ
dum enim Dominus ipfe in nube γὰρ αὐτὸς ὁ Δεσπότης ἐπὶ νεφέλης
Φωτει
11) ἐν Χρισῷ abeft a loco cit. e Daniele vna cum πρῶτον, pro quo habet : ἄφθαρ
τοι , et I. c. ex hær . fab . πρῶτοι , fed ibi ἐν Χρισῷ legitur tamen . 13) μόνους. Κα
14) Καὶ ἡμεῖς eft 1. c. ad Daniel. 15 ) παραλειπόμενοι . ibid . 16) εἰς ἀέρα , εἰς
ἅπαντ , κα
~τοῦ Κ. habet epift . 145. p. 1o2g . Similis verborum traieftio infr . ad
2 Theff . 2 , 1. 17) οὕτως——ἐσόμεθα . Ita et ad Cant. 2 , 7. Ad Dan. 1. c. οὕτω .

e ) Exod. 20 , 19. b ) Matth . 25 , 6. c ) Hebr. 11 , 39.40 . d ) 1 Cor . 15 , 23 .

 EPIST . I , AD THESSALONICENSES . CAP . IV . 521

φωτεινῆς ἀνελήφθη ἔτω καὶ οἱ εἰς αὐ. lucida eftumptus eft : ita etiamn
τὸνπεπιτευκότες ,οἵ τε ἐκ νεκρῶν ἀνικά . qui in ipfum crediderunt, tum
qui ex mortuis refurgent , tum
μενοι , καὶ οἱ ἔτι περιόντες ,ἐπὶ νεφελῶν qui adhuc fupererunt , nubibus
ἐχόμενοι ὑπαντήσεσι 2 τῷ τῶν ὅλων και- fubuetti obuiam ibunt iudici
τῇ , καὶ σὺν αὐτῷ διάγοντες τὸν ἀπέ- vniuerforum , et cum ipfo erunt
* Hoc e:-
ραντον αἰῶνα διατελέσεσι. τῦτοκαὶ ὁ per infinita fecula .
Κύριος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ἐδίδαξε, iam nos docuit Dominus in fa
δύο εὑρεθήσονται ἐν τῇ κλίνη , ὡς πα cris euangeliis a ) : Duo inuenien-
ξαλαμβάνεται , καὶ εἷςἀφίεται ·δύο ἐν tur inlefto , vnus adfumitur , et
vnus relinquitur : duæ in ino-
τῷ μύλων , μία παραλαμβάνεται˙ δύο la , vna adfumitur : duo in agro,
ἐν τῷ ἀγρῷ , ὡς παραλαμβάνεται , καὶ vnus *adfumitur , et vnus dimitti
εις αφίεται. καὶ διὰ μὲν τῆς κλίνης τὴν tur. Et per lectum quidem
εὐπορίαν ηνίξατο˙ διὰ δὲ τῷ μύλωνος , opes fignificauit : per molam ve-
ro , feruitutem , et vitam merce-
τήν τε δελείαν καὶ τὴν θητείαν · διὰ δὲ
nariam , per agrum autem , vi-
τῇ ἀγρῦ , τὸν γεωργικὸν βίον . καὶ ἐδί tam rufticam . Et docuit , vname
δαξεν ὡς ἕκατος βίος καὶ τὲς σωζομέ- quamque vitam habere et qui
κὓς ἔχει , καὶ τὸς κολαζομένες . ὕτω καὶ faluentur et qui puniantur.
βασιλέως ες τινα πόλιν εἰσιόντος , ο Ita enim cum rex in aliquama
ciuitatem ingreditur , magiftratus
μὲν ἐν τέλει καὶ ἀξιώτατοι πόῤξω πε et primores quique procul ob
ἀπαντῶσιν · οἱ δὲ ἐγκλήμασιν ὑπεύθυ- viam procedunt qui vero cri-
:
minibus funt obnoxii intus
201 ἔνδον προσμένεσι τὴν τῇ κριτᾶ πας
aduentum iudicis,
ξυσίαν . μιζ '. Ωσε παρακαλῶτε αλ · exfpeftant
9λήλες ἐν 18 )λόγοις τέτοις . , Ταῦτα 17. Itaque confolamini inuicem pe
verba ifta . Cum hæc itaque fcian
τοίνυνεἰδότες , φέρετε γενναίως τῷ παρεs , ferte forti animo moleftiag
φόντος αἰῶνος τὰ σκυθρωπά . quæ in hoc fæculo eueniunt.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ έ CAPVT V.

$9 α' . Περὶ δὲ τῶν χρόνωνκαὶ τῶν και e temporibus autem et mo-

mentis
D fratres 121018
πρῶν , ἀδελφοὶ , & χρείαν ἔχε
vt fcribamus vobis.
οτε ὑμῖν γράφεθαι β΄. Αὐτοὶ γὰρ indigenis
ακριβῶς οἴδατε, ὅτι ἡἡμέρα Κυρίς , ως
ο Ipfi enim diligenter fcitis ,
ε κλέπλῃς ἐν νυκτὶ, ὅπως ἔρχεται. Ωςquod dies Domini , ficut fur in
Hæc fcribit
προδεδιδαγμένοις ταῦτα γράφει. τὸ δὲnoftc , ita veniat .
velut iam edoctis. Repentinum
αἰφνίδιον τῆς δεσποτικῆς παρεσίας ἀ- autem Domini aduentum fari
πέκασεκλέπτῃ. . καὶ γὰρ ἔτος πειρᾶ . comparauit. Is enim conatur
και λαθεῖν , ἀλλ᾿ ὁ φυλάττων τὴν οἰκίαν, latere , fed qui domum cuftodit ,
τῆς
C τῇ κλέπτε παρεσίας αἰσθάνεται˙ furis aduentum præfentit : qui au-
ὁ δὲ ὀλιγωρῶν καὶ καθεύθὼν ἀποσυλᾶ- tem negligit et dormnit , ei domus
ται. ὅτως ὁ νήφων τῆς δεσποτικῆς ἐπι- diripitur . Ita qui vigilat doininici
φανείας τὰ σημεῖα γινώσκει. υ γ'. Q. aduentus fgna percipit. 3. Cum
Kk s exim

18 ) τοῖς λόγοις. Β ,
a) Luc. 17, 34. 36.
 522 B. 1 THEODORETI INTERPRET.

enim dixerint, pax et fecuritas ; ταν δὲ λέγωσιν, εἰρήνη καὶ ἀσφάλεια ,

tune repentinus eis fuperueniet in- τότε αἰφνίδιος αὐτοῖς ἐπίταται ὄλε
teritus , ficut dolor in stero ha- ~
benti , et non effugient . Exe . » θρος, ὥσπερ ἡ ὠδῖν τῇ ἐν γαςρὶ ἐχε
plum valde appofitum. Quæ ωσῃ , καὶ ὦ μὴ ἐκφύγωσι , Σφόδρα
enim eft grauida , fcit fe habere πρόσφορον τὸ παράδειγμα . καὶ γὰρ ἡ
i fctum in vtero , nefcit autem κύεσα οἶδεν ὅτι φέρει τὸ ἔμβρυον, ἀγνοεῖ
tempus pariendi : ka va etet nos δὲ τὸν τῶν ὠδίνων καιρόν . ὅτω καὶ ἡμεῖς ,
venturum quidem vniuerforum d
Dominum fcimus : ipfum au- ὅτι μὲν ἐπιφανήσεται τῶν ὅλων ὁ Κύ
tem tempus certo non didicimus. βιός, ἴσμεν σαφῶς δὲ αὐτὸν τὸν καιρὸν
.
ideo diem illum oportet femper εδαμῶς ἐδιδάχθημεν ὦ δὴ χάριν προσο
exfpeétare . Sic etiam dixit Do- μέναν ἀεὶ δεῖ τὴν ἡμέραν ἐκείνην. ὅτω
minus in diuinis euangeliis a) : καὶ ὁ Κύριος ἐν τοῖς θέοις εὐαγγελίοις
Sicut in diebus Noi comede · ἔφη , Ὥσπερ ἐν ταῖς ἡμέραις τε Νῶς ἤ-
bant , bibebant , vxores duce-
bant , et nuptum dabant , do θιον , ἔπινον , ἐγάμεν, ἐξεγαμίζοντο , ἕως
nec venit diluuium , et perdidit ἦλθεν ὁ κατακλυσμὸς , καὶ ἀπώλεσεν
omnes : itaerit aduentus filii ho-1ἅπαντας · ὅτως ἔται ทἡ παρεσία τῷ υἱῷ
minis . Per omnia autem repen- τῇ ἀνθρώπε . διὰ ι ) πάντα δὲ τὸ αἰφνί-
* tinum fore fignificauit. * 4. VὸςVos διον αὐτῆς δεδήλωκεν . „ δ'. Ὑμεῖς δὲ,
autem , fratres , non eftis in
tenebris , vt nαδελφοί, ἐκ ἐςὲ ἐν σκότες, ἵνα ἡ ἡμέρα
vos dies illa tam
yὑμᾶς ὡς κλέπτης καταλάβῃ . έ. Πάν
quam fur comprehendat : j. Omnes
enim vos filii lucis eftis , et filii » τες γὰρ ὑμεῖς υἱοὶ φωτός ἐςε ,καὶ υἱοὶ
diei : non fumus noftis ne-
η ἡμέρας · ἐκ ἐσμὲν νυκτὸς, ἐδὲ σκότες .
que tenebrarum. Perftitit enim Τῷγὰρ παραβολικῷ ἐπέμεινε χήμαλι
iin figura parabolica : et tene-
bras quidem vocat ignorationem , καὶ σκότος μὲν καλᾶ τὴν ἄγνοιαν , ἡμέ
diem autem cognitionem . Di. ραν δὲ τὴν γνῶσιν. λέγει τοίνυν , ὅτι τῆς
cit ergo , Vos qui diuinæ cog θεογνωσίας τὴν ἀκτῖνα δεξάμενοι, φεύ-
nitionis radium fufcepiftis fu- γετε τὰ τῇ σκότες ἐπιτηδεύματα , ἵνα
gite opera tenebrarum ne in μὴ ἐξαπιναίως ὑμῖν ἐπενεχθῇ τῆς τι
vos repente
plicii. feratur fententia
Et permanens fup-: μωρίας ἡ ψῆφος . καὶ ἐπιμένων τῇ πα .
in exhor
tatione fubiunxit : 6. Igitur φαινέσει ἐπήγαγε „ ς . Αρα ὖν μὴ κα-
non dormiamus ficut et ceteri. ηθεύδωμεν, ὡς καὶ οἱ λοιποί. Τελέσιν,
Illi nimirum , qui impietati fer· οἱ τῇ δυσσεβεία δελεύοντες . „ ᾿Αλλὰ
viunt. Sed vigilemus et fobrii „ γρηγορῶμεν καὶ νήφωμεν. Εἶτα ἀ
fimus. Deinde ex iis quæ fiunt πὸ τῶν κατὰ τὸν βίον γινομένων πορίζει
in vita vtilitatem comparat.
7. Qui enim dormiunt , φuodie dor. τὴν ὠφέλειαν. » Ϛ΄. Οἱ γὰρ καθεύδον
miunt : et qui ebrii funt , note κτες νυκὸς καθεύδεσι, καὶ οἱ μεθυσκό .
ebrii funt . 8. Nos autem qui » μένοι νυκτὸς μεθύεσιν . ή . Ἡμεῖς δὲ κ
diei fumus , fobrii fimus, Τῦτο καὶ
fimus, ημέρας ὄντες νήφωμεν. »
Hoc etiam dixit alibi b ) :· 2 ) ἑτέρωθι ἔφη , ἡ νὺξ προέκοψεν , ἡ δὲ
Nox præceffit , dies autem appro · ἡμέρα ἤγγικεν΄ ἀποθώμεθα ἦν τὰ ἔς-
pinquauit : abiiciamus ergo ope
yo
1) πάντων . Β . 2) Ita B. Sirmondus habebat : ξτέρωθεν .
α) Luc. 17 , 26. 27. b) Rom . 13, 12.
 EPIST . I. AD THESSALONICENSES . CAP . V. 523

- γα το σκότος , καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τὰ tenebrarum , et induamus ar-

· τῷ φωτός. ταῦτα καὶ ἐνταῦθα προσ- ma lucis. Eadem etiam hîc ar-
ma profert. Induamus loricam
τὰ ὅπλα . „ Ἐνδυσώμεθα θώρα- fidei et caritatis ,et galeam , fpem
· φέρει
„ κα πίτεως καὶ ἀγάπης , καὶ περικε- falutis. Nos , inquit , pro tho-
ηφαλαίαν ἐλπίδα σωτηρίας. » Φρα- race muniat fides in Deum , et
ξάτω ἡμᾶς, φησὶν, ἀντὶ θώρακος ἡ περὶ caritas in proximum . Sit au-
.
τὸν Θεὸν πίςις , καὶ ἡ περὶ τὸν πέλας tem nobis infrafta galea , fpes
falutis nobis promifta . 9. Quon-
· ἀγάπη . γενέθω δὲ ἡμῖν κράνος αρξα- iam non pofuit nos Deus in iram ,
γὲς ἡ τῆς ἐπηγγελμένης σωτηρίας ἐλ- fed in acquiftionem falutis , per
πίς . θ'. Ὅτι ἐκ ἔθετο ἡμᾶς ὁΘεὸς εἰς Dominun noftrum Iefum Chri-
πὀργὴν, ἀλλ᾽ εἰς περιποίησιν σωτηρίας , ftum , so. Qui mortuus eft pro
* 9; διὰ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησῦ Non enim nos ideo
2 Χρις8 , . Τῷ nobis.
ἐν ἡ ἀποθανόντος ὑπὲρ ἡμῶν. , Οὐ γὰρ vocauit vt infigat fupplicium ,
τέτε χάριν ἡμᾶς ἐκάλεσεν , ἵνα δῷ τι. fed vt falute dignetur , et dome-
μωρίαν, αλλ᾽ ἵνα σωτηρίαςἀξιώσῃ , καὶ fticos efficiat , cooperatore vfus
Chrifto Domino qui pro no-
οἰκείως ἀποφήνῃ , συνεργῷ χρησάμενος
τῷ Δεσπότη Χριστῷ , ὃς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν bis mortem fubiit . Vt , fiue vi-
κατεδέξατο θάνατον . "" gilemus , fiue dormniamus , fuuuuk
Ἴνα εἴτε γgn- cum illo viuamus . Vt et qui
αγορῶμεν , εἴτε καθεύδωμεν , ἅμα σὺν funt mortui , et qui adhuc fu
vitæ cum eo
· 9 αὐτῷ ζήσωμεν . Ἵνακαὶ οἱ τετελευ- perftites fumus ,
τηκότες , καὶ οἱ ἔτι περιόντες , κοινωνήσω- participes fimus . Vigilantes enim
μεν αὐτῷ τῆς ζωῆς. ἐγρηγορότας γὰρ appellauit eos qui erunt illo tem-
ἐκάλεσε τὲς ἔτι κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν και pore fuperftites : dormientes au-
ρὸν περιόντας˙ καθεύδοντας δὲ τὰς τε . ten eos qui excefferinte

τελευτηκότας . πιά. Διὸ παρακαλᾶτε ! .Propter quod confolamini inui

et inftruite vnus alterum ,
αλλήλες , καὶ οἰκοδομείτε εἰς τὸν ἕνα , ficut et facitis . Confolamini er-
,καθὼς καὶ ποιεῖτε . „ ᾿Αλλήλες του go vos inuicem , et in hac fide
γαρῶν ψυχαγωγεῖτε , καὶ ἐπὶ ταύτης confirmate . Poftquam hanc par-
βεβαιᾶτε τῆς πίςεως , ὕτω καὶ τετον ten orationis perfecit , de do-
συμπεράνας τὸν λόγον, τὴν περὶ τῶν δι- Etoribus exhortationem aggredi-
δασκάλων αὐτοῖς προσφέρει παραίνε , tur . 12. Rogamus autem vos "
ut noueritis *
σιν. » Β '. Ἐρωτῶμεν δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοί, fratres eos qui
, inter vos, et prafunt
maborant vo
κεἰδέναι τὲς κοπιῶντας ἐν ὑμῖν , καὶ bis in Domino , etmonent vos :
1898-
„ προϊξαμένες ὑμῶν ἐνΚυρίῳ ,καὶ νεθε . 13. Et plurimi faciatis illos in
' ητῶντας ὑμᾶς ,2 ιγ΄. Καὶ ἡγεῖσθαι αὐτὲς caritate propter opus illorum :
Ae-
· " ὑπερεκπερισσῷ ἐν ἀγάπῃ διὰ τὸ ἔργον pacem habete cum eis .
omnem
„αὐτῶν · εἰρηνεύετε ἐν αὐτοῖς. Δίκαιον quum eft vt doctores
πάτης παρ᾽ ὑμῶν ἀξιῶσθαι τὰς διδα- apud vos honorem confequan-
σκάλες τιμῆς , καὶ τὸ προσῆκον αὐτοῖς tur , et quod par eft præmium
παρ᾽ ὑμῶν προσφέρεσθαι γέρας, καὶ μὴ eis a vobis tribuatur , nec iis quæ
ἀντιλέγειν τοῖς παρ' αὐτῶν λεγομένοις. dicunt contradicatis. Hos enim eft
τῦτο γὰρ λέγε , Εἰρηνεύετε ἐν αὐτοῖς · quod ait , Pacem cum eis habere.
Illud
 524 B. THEODORETI INTERPRET .

υμων2 ἐν Κυρίῳ , ἀντὶ

Illud vero , Qui vobis præfunt in τὸ δὲ Προϊξαμένες ὑμῶν
Domino , diftum pro , Qui orant τῷ Ὑπερευχομένες ὑμῶν , καὶ τῷ Θεῷ
pro vobis , et Deo pro vobis inter-
ceffionem offerunt. Illud item , τὴν ὑπὲρὑμῶν πρεσβείαν προσφέρον
Plurimieosfacite in caritate , pro τας. τὸ δὲ Ἡγεῖθε αὐτὲς ὑπερεκπερισ
eo quod eft , Habere eos in maxi- σε ἐν ἀγάπῃ , ἀντὶ τῷ , Πλείονος αὐτὲς
mo honore , qui fincero affectu eis ἀξιῶτε τιμῆς μετὰ διαθέσεως προσφε-
exhibeatur. 14. Rogamus autem ρομένης εἰλικρινῶς . πιδ'. Παρακαλῶμεν

vos , fratres , corripite difolutos. α δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοὶ, νεθετᾶτε τὲς ἀτά-

Vinentes in otio ita vocauit , vt 9
qui ftatutum ordinem nonfer yκτες . Τὲς ἀργία συζῶντας ἕτως
varent : hos non odio habere , ἐκάλεσεν , ὡς τὴν κειμένην μὴ φυλάτ .
fed admonere et corripere præ- τοντας τάξιν˙ τέτες 8 μισεῖθαι, ἀλλὰ
cepit. Confolamini pufillanines. νεθετεῖθαι προσέταξε . Παραμυθεῖ .
Pufillanimes appellauit eos qui „ οθετὲς ὀλιγοψύχες . Ολιγοψύχες
pro mortuis immoderate triftan-
tur : fimiliter eos etiam , qui τὲς ἐπὶ τοῖς τεθνεῶσιν ἀμέτρως ἀθυ
non fortiter ferunt infultus ad μέντας ὠνόμασεν ὡσαύτως δὲ καὶ τὲς
verfariorum . Sufcipite infirmos . μὴ ἀνδρείως φέροντας τῶν ἐναντίων
Conftabilite eos qui nonhabent τὰς προσβολάς . κ Αντέχεσθε τῶν αἰ ·
firmam fidem . Patientes efiore , Γενῶν. Τὸς μὴ ἑδραίαν κεκτημένες
ad omnes. Tam domefticos , πίσιν ὑπερείδειε . . Μακροθυμᾶτε πρὸς
A "
quam alienos . Hoc enim fub-
iunxit : 15. Videte ne quis ma . η πάντας . Καὶ τὰς οἰκείες , καὶ τῆς
ium pro malo alicui reddat , fed ἀλλοφίες τῦτο γὰρ ἐπήγαγεν ,πιέ . Ο-
femper quod bonum eft feftamini , 9 ςοτε μή τις κακὸν ἀντὶ κακῶ τινὶ εἰς
et in inuicem in
Hoc etiamn fcripfit in epitoled υποδῷ , ἀλλὰ πάντοτε τὸἀγαθὸν διώ
Hoc etiamn fcripfit in epiftola ad κεle ,καὶ εἰς ἀλλήλες , καὶ εἰς πάνας .
Romanos a ) : Noli vinci a ma-
1o , fed vince malum per bo- Τῦτο καὶ Ῥωμαίοις ἐπιτέλλων ἔγραψε2,
num . 16. Semper gaudete. Et Μὴ νικῶ ὑπὸ τῇ κακῷ, ἀλλὰ νίκα ἐν τῷ
in paupertate , et in infrinitate , ἀγαθῷ τὸ κακόν. ις '. Πάντοτε χαίρε .
et dum probris et tormentis af πτε . Καὶ ἐν πενία , καὶ ἐν ἀῤῥωτία ,
Gcimini , et dum eltis in vincu- και αἰκιζόμενοι , καὶ τρεβλέμενοι , καὶ
lis. 17. Sine intermillione orate.
Neque hoc ex iis eft quæ feri καθειργόμενοι . ιζ'. Αδιαλείπτως προσ
non poffunt : facile eft , enim πεύχεσθε . Οὐδὲ~τέτο τῶν ἀδυνάτων ·
etiam comedenti Deum laudare , βάδιον γὰρ καὶ τῷ ἐσθίοντι τὸνΘεὸν ἂς
et ei qui iter facit diuinum au- νυμνεῖν , καὶ τῷ βαδίζοντι τὴν θέαν
xilium poftulare, 18. In omni- συμμαχίαν αἰτῶν. κ ιή. Ἐν παντὶ εὐ-
bus gratias agite , Non folum » χαριςᾶτε .„‫ وو‬Μὴ μόνον ἐν τοῖς θυμή-
in fecundis , fed etia:n in ad- αλλά καν τοῖς ἐναντίοις . οἶδε γὰρ
verfis . Nouit enim quod vtiϊς ρεσιν , ἀλλὰ
Q Ττο
eft munificus Deus. Hæc eft τὸ συμφέρον ὁ μεγαλόδωρος .
υγὰς θέλημα Θεῷ ἐν Χρισῷ Ἰησῷ εἰς
enim voluntas Dei per Chriftum
Jefum erga vos. Erat ei facile, κὑμᾶς. » ་ Ράδιον ἦν αὐτῷ κατασβέσαι
fedare ominem tempeftatem ,fedper πᾶσαν τὴν ζάλην , ἀλλὰ διὰ τρικυμιῶν
fluctusmaximnos noftram vult falu- βέλεται τὴν ἡμετέραν πραγματεύσα-
παι
« ) Rom . 12, 21.
 EPIST.I. AD THESSALONICENSES . CAP. V. 525

παρσωτηρίαν. θ'.Τὸ πνεῦμα μὴ δεν- tem procurare. 19. Spiritum

» ν ]ε . Καὶ τί τὸ τῦτο ποιῶν , κ . Προ- nolite exftinguere. Et quid eft
»φητείας μὴ ἐξεθενείτε . Τινές φα- quod hoc facit ? e * 20. Prophe- v
tias nolite fperner . Nonnulli
σιν, ὡς ἐπανέτησεν ὁ διάβολος καὶ κατὰ
dicunt , diabolum etiam tempore
τὸν τῶν ἀποςόλων καιρὸν τοῖς προφή . apoftolorum pleudoprophetas ex-
citaffe aduerfus prophetas , et
ταις ψευδοπροφήτας , καὶ ὅτι τινὲς δια
τὰς ψευδεῖς προφητείας καὶ τὰς τα- quod nonnulli propter falfas pro-
πληθῆπροαγορεύοντας προφητεύειν ἐκώ- phetias eosetiam qui vera præ-
dicebant prophetando prohibe-
λύον. παρεγγυᾷ τοίνυν αὐτοῖς τὴν προ- rent. His ergo præcipit ne gra-
φητικὴν μὴ κωλύειν χάριν, ως τῶν τῷ- tiam propheticam prohibeant ,
το ποιόντων μονονεχὶ σβεννύντων τὴν quod qui hoc faciunt propemo-
ἐκεῖθεν φερομένην αὐγήν. τῦτο δηλοῖ dum exftinguant fplendorem qui
ex ea procedit . Hoc oftendunt
- καὶ τὰ ἑξῆς: „ κά . Πάντα δοκιμάζετε , etiam quæ fequuntur gr mnia
. .O
»τὸ καλὸν κατέχετε. , Ράδιον ὑμῖν δια- probate : quod bonum eft , tenete ,
οι γνῶναι ,τίνα μὲντὰ τῷ θεε Πνεύματος , Vobis facileeftdifcernere , quæ-
Τίνα δὲ τὰ τῷ ἐναντίε . τὰ τῆς ἀπάτης nam fint diuini Spiritum , et quæ-
τοίνυν ἀποκρίναντες , τὰ τῆς ἀληθείας nam contrarii. Iis ergo fecretis
· κατέχετε. ὦτα γενικῶς ἀποτρέπει. quæ funt fallaciæ , quæ veritatia
funt tenete. Deinde generaliter
εκβ ' . ᾿Απὸ παντὸς εἶδες πονηρῶ ἀπέ dehortatur. 22. Ab omni fpecie
Simul compre-
· 5 χεθε. Κατὰ ταὐτὸν συμπεριέλαβε mala abftinete.
τὰ δογματικὰ καὶ τὰ ἠθικά . κγ.Αὖ- hendit ea quæ ad dogmata et
τὸς δὲ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑ- quæ ad mores pertinent. 23. Ipfe
Ευμᾶς ὁλοτελῶς . „ Τετέςι τελείως . autem Deus pacis Janftificet ins
per omnia. Hoc eft , perfette .
” Καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν τὸ πνεῦμα , καὶ Εt integer fpiritus vefter ,et anis
ἐν
κρἡ ψυχὴ , καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπλως ma , et corpus fine reprehenfione
τῇ παρεσίᾳ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησὲ Χρι- in aduentu Domini noftri Iefi
958 τηρηθείη. , Πνεῦμα τὸ χάρισμα Chrifti conferuetur . Spiritum
κέκληκε . τῦτο δὲ αὐτοῖς μέχρι τῆς δε appellauit gratiam . Orauit au-
σποτικῆς παρεσίας ἐπηύξατο φυλα- temvt hac ineis vsque ad ad-
ventum Domini conferuetur .
χθῆναι . ἕπεται δὲ 3 ) αὐτῇ ἡ Φυλακὴ Confequitur autem eius confer .
τῇ τῆς ψυχῆς καὶ τῷ σώματος καθα · vatio puritatem animæ et corpo-
ρότητι. ‫ر‬κδ'.
‫و‬ Πιτὸς ὁ καλῶν ὑμᾶς , ὃς vis . 24. Fidelis eft qui vocat
καὶ ποιήσει. "" Τὸ Πισὸς , ἀντὶ τῷ ᾿Αλη- vos , qui etiam faciet. Fidelis
θής. ὁ γὰρ ἐπὶ τὸ σῶσαι καλέσας, τῷ pro eo quod eit Verus. Qui
2 enim ad falutem vocauit , bo-
ἀγαθῷ ὑμῶν συμπράξει σκοπῷ . εἶτα num veftrum propofitum ad-
πάλιν τὸ μέτριον αὐτῷ δείκνυσι φρόνη- iuuabit. Rurfus deinde fuam
oftendit modeftiam . 25. Fratres
μου 19 κέ . ᾿Αδελφοὶ , προσεύχεθε περὶ orate pro
nobis . Hoc autem
»ἡμῶν . , Τῦτο δὲ τέθεικεν , & χ ἵνα λά
pofuit , non folum vt oratio.
6η μόνον τῆς εὐχῆς τὴν βοήθειαν , ἀλλ᾽
nis affequeretur auxilium : fed
ἵνα καὶ αὐτὲς μετριάζειν διδάξῃ . vt eos etiam modefte fe gerera
ωκϛ΄ . Ασπάσασθε τὲς ἀδελφὲς πάντας doceret, 26. Salutate fratres omnes
ofculo
3 ) αὐτή. Β.
 ETI ET
*526 Β. THEODOR * INTERPR .

ofculo fantto. 27, Adiuro vos per » ἐν ἁγίῳ φιλήματι. κζ'. Ὁρκίζω ὑμᾶς
Dominum vt legatur epiftola » τὸν Κύριον , ἀναγνωθῆναι τὴν ἐπιςο-
: omnibus fanftis fratribus. Ad- πλὴν πᾶσι τοῖς ἁγίοις ἀδελφοῖς . Τὸν
iecit adiurationem , futuram ex ?
leftione vtilitatem omnibus pro- ὅρκον προστέθεικε , πᾶσι τὴν ἐκ τῆς ἀ
curans . Erat enim verifimile , ναγνώσεως ὠφέλειαν πραγματευόμε
eos qui primni epiftolam accepis- vos . εἰκὸς γὰρ ἦν τες πρώτες τὴν ἐπίςο-
fent , non omnibus eam datu- λὴν δεξαμένες μὴ πᾶσι ταύτην προσε-
ros. 28. Gratia Domini noftri νεγκεῖν . „ κή. Ἡ χάρις τε Κυρίε ἡμῶν
Iefu Chrifti vobiscum . - Amen .
Hanc nos quoque confequamur : 9 Ιησε Χρισε μεθ᾽ ὑμῶν. ἀμήν . Ταύ
confequemur autem , fi volueri ‫ از‬ἀπολαύσαιμεν ἀπόλαυ
της καὶ ἡμεῖς
mus. Eft enim omnium no- σόμεθα δὲ, ἢν ἐθελήσωμεν . πάντων γὰρ
ftitum apoftolus et doëtor , qui ἡμῶν ἀπόςολος καὶ διδάσκαλος‫او‬, ὁ τήνδε
hanc tradidit benediftionem . Si τὴν εὐλογίαν προσενεγκών . ἢν τοίνυν
ergo latas leges feruamus , * et τὲς τεθέντας φυλάτλωμεν νόμες , καὶ
1 benedictionem
legislatoris etiam P έτε τὴν εὐλογίαν τρυγήσομεν
το νομοθ
metenuis , in Chrifto Iefu Do ἐν Χρισῷ Ἰησῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν , μεθ᾿
mino noftro , cum quo Patrem
cum fan& tiffimo Spiritu decetοὗ τῷ Πατρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύ-
μαζι, δόξα πρέπει καὶ μεγαλοπρέπεια ,
gloria et magnificentia , nunc et
femper , et infeculafeculorum , νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶναἰ
Amen. ώνων . ἀμήν . L

Prima ad Theffalonicenfes fcripta » Ἡ πρὸς Θεσσαλονικῶς πρώτη

eft Athenis . » ἐγράφη ἀπὸ ᾿Αθηνῶν ·

ΤΟΥ
 EPIST. II . AD THESSALONICENSES . 527

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

EPMH NE I A
ΤΗΣ

Β΄ . ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ Σ.

ΒΕΑΤΙ THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAE

II . AD THESSALONICENSES .

ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGVMENTVM.

um refciuiffet diuinus apo

νὲς ὁ θεῖος ἀπόςολος τὴν ἐκ τῶν ftolus vtilitatem , quam
προτέρων γραμμάτων τοῖς Θεσ- ceperant Theffalonicen-
Tσαλονικεῦσιν ἐγγινομένην ὠφέ C fes ex prioribus literis,
λειαν , καὶ ὅτι χαλεπῶς ὑπὲρ etquod grauiter pro fide oppugna-
τῆς πίςεως πολεμέμενοι φέρεσι γεν. ti , forti animo ferrent aduerfario-
ναίως τῶν ἐναντίων τὰς προσβολάς " rum impetus , ad eos fecundam
καὶ δευτέραναὐτοῖς ἐπιςολὴν γέγραφε, quoque fcripfit epiftolam , ad ani-
mi magnitudinem excitans , et fpe
παραθήγων εἰς ἀνδρείαν , καὶ τῇ τῶν futurorum confolans. Quoniam
μελλόντων ἐλπίδι ψυχαγωγῶν . ἐπειδὴ autem eis perfuadere nonnulli
δὲ καὶ πᾶσαι τινες αὐτὲς ἐπειράθησαν , tentauerant inftare tempus con-
ὡς ἐνέτηκεν ὁ τῆς συντελείας καιρὸς , fuminationis, dicentes hæc di
τὸν ἀπόςολον ταῦτα λέγοντες εἰρηκέ- xifle apoftolum : de his quo-
ναι˙ καὶ περὶ τύτων ἐπέςειλε, τὰ προσ . que fcribit, docens ea quæ par
erat , quod nimirum oporteat
ἥκοντα διδάσκων , ὡς δὲν πρότερον ὀφθῆ- prius confpici inimicum veritaris,
ναι τὸν τῆς ἀληθείας ἐχθρὸν , τὸν ᾿Αν- hoc eft Antichriftum , atque ita
τίχριςον λέγων · ἐπ᾽ ὅτω γίνεσθαι τὴνdemum apparere Chriftum Deum
τῷ Θεῷ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ἐπιφάνειαν. et Seruatorem noftrum . Suafit
παρήνεσε δὲ καὶ τοῖς τὸν ἀργὸν βίον etiam vtilia iis qui in otio vi
Horum
προαιρεμένοις τὰ πρόσφορα .ἑκάτε δὲ tam agere volebant .
autem fingulorum fenfum ex
τέτων τὴν διάνοιαν ἐκ τῆς τῶν ῥητῶν verborumn interpretatione intelli-
ἑρμηνείας εἰσόμεθα gemus.
CAPVT
 AB. THEODORETI INTERPRET .
528
* CAPVT I. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ

et Siluanus et Time-
α . Παῦλος καὶ Σιλβανός και Τι
pantheus ecclefia TheJalonicen-
os
„μόθεος τῇ ἐκκλησία Θεσ
fium , in Deo Patre noftro , et
Domino Tefia Chrifto : 1. Gray σαλονικέων , ἐν Θεῷ Πατρὶ ἡμῶν , καὶ
tia vobis et pas a Deo Patre » Κυρίῳ Ιησε Χριτῷ · Β΄. Χάρις2 ὑμῖν καὶ
>
noftro et Domino Iefu Chrifto . neρήνη ἀπὸ Θεῦ Πατρὸς ἡμῶν , καὶ Κυ-
Fosdem rurfus literarum focios y" ρίε ΙησέΧριτε ., Τὰς αὐτὲς πάλιν
affunfit , vt qui adiutores fue- ἔλαβε κοινωνὲς τῶν γραμμάτων , ὡς συν
rant prædicationis . Illud autem γενομένες .τὸ δὲ
In Deo Farre, fimile eft ei quod εργὲς τὸ κηρύγματος
in
a nobis fcribitur in epiftolis . ἐν Θεῷ Πατρὶ ἔοικε τῷ παρ᾽ ἡμῶν ἐν ταῖς
Solemus enim fcribere , Talis ta- ἐπιςολαῖς γραφομένῳ . καὶ γὰς ἡμεῖς
li in Domino falutem . Ceterum εἰώθαμεν γράφειν , ὁ δῆνα τῷ δεῖν ἐν
hic etiam Patris et Filii nos Κυρίῳ χαίρειν . καὶ ἐνταῦθα δὲ τῷ Πα-
docuitenimdixiffet
Cum Pam.. τρὸςκαὶ τῷ Υἱὲ ΤΟ
potentia
æqualem , inDeo τὸ ἰσοδύναμον ἡμᾶς ἐδία
tre noftro , fubiunxit ,et in Do. δαξεν .εἰρηκὼς γὰρ ἘνΘεῷ Παιςὶ ἡμῶν,
mino noftro TefuChrifto; et rur. ἐπήγαγε , Καὶ ἐν Κυρίῳ Ἰησῦ Χρισῷ . καὶ
fus cum dixiffet , a Deo Patre πάλιν εἰπὼν ᾿Απὸ Θεῦ Πατρὸς ἡμῶν ,
noftro , adiecit , et Domino Iefu προστέθηκε ,ΚαὶΚυρίῳ Ἰησῆ Χρίτε , ὡς
Chrifto , nempe quod eadem
τῶν αὐτῶν ἀγαθῶν καὶ παρὰ τῷ Πα
bona nobis et a Patreet a Filio τρὸς ἡμῖν καὶ παρὰ τῷ Υἱῷ χορηγεμέ
fuppeditentur . 3. Gratias age- νων . κγ'. Εὐχαρισῶν ὀφείλομεν τῷ Θεῷ
re debemus femper Deo pro vo-
ut dignum υ πάντοτε περὶ ὑμῶν, ἀδελφοὶ , καθώς
lis , fratres , ita ut dignum »
eft , quoniam eximie crefcit fides „ ἄξιόν ἐξιν , ὅτι ὑπεραυξάνει ἡ πίτις
vcftra ,et abundat caritas vniuscu- » ὑμῶν, καὶ πλεονάζει ἡ ἀγάπη ἑνὸς ἑκά ·
busque omnium veftrûm in inuicem, 158 πάντων ὑμῶν εἰς ἀλλήλες . Πάλιν

Laudemn rurfus gratiarum altio . 1) τῇ εὐχαριςία χηματίζει τὴν εὐφη

ne defignat , et admiratur fidem μίαν, και θαυμάζει μὲν αὐτῶν τὴν περὶ
ipforum in Deum " admiratur
τὸν Θεὸν πίςιν , θαυμάζει δὲ τὴν περὶ
et caritatem in proxinum .
Per vtrumque autem teftatur τῷ πέλας ἀγάπην . δι᾽ ἀμφοτέρων δὲ
perfectiflimam eis ineffe virtu τὴν τελεωτάτην αὐτοῖς ἀρετὴν μαρτυ
Dominus enimn his duo . ρῶ . καὶ γὰρ ὁ Κύριος ἐν τοῖς δύο ταύ
tem ,
bus præceptis dixita ) totam τους ἐντολαῖς ὅλον ἔφη τὸν νόμον καὶ
legem et i prophetas impleri . τες προφήτας πληρέσθαι δ'. Ως
vt de
vobiIta
4. sgloriemar " in ecclefiis Dei , » ἡμᾶς αὐτὲς ἐν ὑμῖν καυχάσθαι ἐν ταῖς
pro patientia vefiraet fide in νἐκκλησίαις τῷ Θεῷ , ὑπὲρ τῆς ὑπομονῆς
omnibus perfecutionibus vcftris, ὑμῶνκαὶπίτεωςἐν πᾶσι τοῖς διωγμοῖς
et tribulationibus , quas fuftineris. » ὑμῶν,? ) ἐν τοῖς θλίψεσιν οἷς ἀνέχεθε .
5. In argumentum infi iudi- » . Ενδειγμα τῆς δικαίας κρίσεως τοῦ
„έ
cii Dei , vt digni habeamini y Θεᾶ , εἰς τὸ καταξιωθῆναι ὑμᾶς τῆς βα ·
vegno Dii, . pro quo et patimini . υσιλέας τῷ Θεᾶ , ὑπὲρἧς καὶ πάχειε .
Καὶ
1) εὐχαρισίας. Β. 2) καὶ ταῖς . Β .
a) Matth . 22, 40.
 EPIST. II. AD THESSALONICENSES . CAP . I. 529

Καὶ τὸ μέγεθος τῶν 2) προσλαμβανόν. Et moleftiarum quæ vos inua-

dunt magnitudinem fcientes,, et
τῶν ὑμῖν μανθάνοντες λυπηρῶν , καὶ fortitu
dinem veftram qua eas
* τὴν ὑμετέραν καρτερίαν , δι᾿ ἧς ἀπο propulf
atis , de vobis glorian-
τι κρέεθε ταῦτα , σεμνυνόμενοι ἐφ᾽ ὑμῖν tes virtutem veftram in aliis
·· καὶ τὴν ὑμετέραν ἀνδρίαν ἐν ταῖς ἄλ ecclefiis extollimus . Scimus au-
τ. λαις ἐκκλησίαις θαυμάζομεν . οἴδαμεν tein , et vos certo noffe perict-
· δὲ , καὶ ὡς ἴσε σαφῶς τῶν κινδύνων τα lorun premia , et regnum
cælorum exfpectare > vt qui
ἆθλα , καὶ τὴν τῶν ἐρανῶν προσδέχε
non ignoretis iuftam agonother
ε βασιλείαν , τῷ ἀγωνοθέτε τὴν δι' fententiam . Hoc enim dixit
· καίαν ἐπιζάμενοι ψῆφον. τῦτο γὰρ εἶ- argumentum feu indicium iufti
πεν Ενδειγμα τῆς δικαίας κρίσεως τῷ iudicii Dei. Facit autem * hoc *

Θεᾶ . ποιεῖ δὲ αὐτὸ σαφέτερον διὰ τῶν apertius per ea quæ fequuntur.
. Si quidem iuftum
ἑξῆς . ϛ΄. Εἴπερ δίκαιον παρὰ Θεῷ αν. 6retribu eft apud Deuma
ere afflictionem iis qui
· ρταποδέναι τοῖς θλίζεσιν ὑμᾶς θλίψιν, vos affligunt : 7. Et vobis
της . Καὶ ὑμῖν τοῖς 2 θλιβομένοις ἄνεσιν qui affigimini requiem nobiscum
υμεθ᾿ ἡμῶν , ἐν τῇ ἀποκαλύψει τῷ Κυ- in riuciarione Domini Left de
υρίῳ Ἰησῷ ἀπ᾿ ἐρανῶ μετ᾿ ἀγγέλων δυ- calo cum angelis virtutis eius
In flamma ignis , dantis
γνάμεως αὐτῷ , ή . Ἐν πυρὶ φλογὸς , δι- 8.
vindiftam iis qui non nouerunt
ηδόντος ἐκδίκησιν τοῖς μὴ~ εἰδόσι τὸν Deum , et
qui non obediunt eu
„ Θεὸν, καὶ τοῖς μὴ ἀκέεσι τῷεὐαγγελίῳ angelio Domini noftri Iefu.
ητε Κυρίε ἡμῶν Ἰησῶ . Τὸ Εἴπερ ἐκ Illud fi quidem , non dubitando
ἐπὶ ἀμφιβολίας τέθεικεν , ἀλλ᾽ ἐπὶ βε- pofuit , fed affeuerando . Nam et
βαιώσεως . καὶ γὰρ ἡμεῖς εἰώθαμεν ἰχυ- nos folemus dicere affirmantes
Si quidem hoc verum , ficut
καὶ ειζόμενοι λέγειν , ἐπες τόδε ἀληθὲς , . Dicit ergo
vtique verum eft.
· ὥσπερ ὧν ἀληθές. λέγει τοίνυν ὅτι δι- iurunette et iuftitiæ legis-
καιον καὶ πρέπον τῷ τῆς δικαιοσύνης ve- latori conueniens , vvt nos re-
μοθέτῃ , καὶ ἡμᾶς ὑπὲρ τῶν τῆς πίτεως muneretur pro iis quæ pro fide
པ་ ἀμείψαθαι παθημάτων , καὶ τὲς ἐναν- parimur > et de aduerfariorum
Hoc
τίες δίκας εισπράξαι τῆς ἀσεβέας . ἔ- impietate penas fuinat.
δὲ τῦτο κατὰ τὸν τῆς συντελείας autem erit tempore confumma
504 Tunc enim Déus qui-
tionis.
καιρόν τηνικαῦτα γὰρ παραγίνεται den de celo aduenit ,
præce-
0 autem populi angelo-
μὲν ἐρανόθεν ὁ Κύριος, ἡγῆνται δὲ τῶν dunt
ἀγγέλων οἱ δῆμοι , καὶ παραδοθήσονται rum et tradentur igni inex-
· τῇ ἀσβέςῳ φλογὶ οἱ τὸν τῆς ἀπιςίας ftinguibili
qui fuerint impie
Hæc
περικείμενοι ζόφον . ταῦτα δὲ γέγραφεν tatis tenebris circumdati.
ὁ θεῖος ἀπόςολος , τὲς το δεινὰ ἐκείνος autem fcripfit diuinus apoftolus
eos qui grauia illa et diffi
· καὶ χαλεπὰ ὑπομένοντας τῇ τῶν μελ- cilia latinebant fpe futurorunt
λόντων ἐλπίδι ψυχαγωγῶν . διάτοιτε . confolans. Idcirco et timore
το καὶ φόβε μετὸν ἔδειξε τὸ κριτήριον. plenum oftendit iudicium :
Pri-

1 ) προσβαλλόντων . Β.

B. Theod . Tom . III , 11

 B. THEODORETI INTERPRET .
530

primum quidem de eglo πρῶτον μὲν ἀπ᾿ ἐρανε δείξας παραγι‐

oftendens aduenientem iudi- νόμενον τὸν κριτήν
miniftrantium · ἔπειτα τῶν διακο-
cem : deinde
illi poteftatem , angeli enim νέντων τὴν δύναμιν · ἄγγελοι γὰρ ἔτοι ·
funt ; tum genus fupplicii ετα τῆς τιμωρίας τὸ εἶδος˙ φλογὶ γὰρ
flammæ enim ignis traduntur . πυρὸς παραδίδονται . εἰ δὲ οἱ μὴ πειθό-
Quod fi qui euangelio non cre · μενοι τῷ εὐαγγελίῳ ταῦτα 3 )πείσονται,
dunt hæc patiantur , clarum eft εὔδηλον ὡς καὶ χαλεπωτέρων πειρα-
eos grauiora paffuros , qui ad · θήσονται οἱ καὶ τοῖς πιτεύσασι πολε
verfus eos qui crediderunt bel-
lum gerunt. 9 Qui panas μέντες . θ'. Οἵ τινες δίκην τίσεσιν , ὄλε·
reportabunt • interitum æter- » θρον αἰώνιον , ἀπὸ προσώπε τῷ Κυρίε ,
num a facie Domini , et ο καὶ ἀπὸ τῆς δόξης τῆς ἰχύος αὐτοῦ ,
gloria virtutis eius " το. Cum , Ὅταν ἔλθῃ ἐνδοξα་ σθῆναι ἐν τοῖς α
~
venerit glorificari in fantis fuis , υγίοις αὑτῷ , καὶ θαυμαθῆναι ἐπὶ πᾶ
et admirabilis fieri in omnibus
qui crediderunt. Exaltius os- gσι τοῖς πιτεύσασιν . ᾿Ακριβέτερον ἔ-
tendit fupplicii magnitudinem , δειξε τῆς τιμωρίας τὸ μέγεθος , αἰώνιον
ipfum appellans æternum . Os. ταύτην ἀποκαλέσας . ἔδειξε δὲ καὶ τῶν
tendit etiam claritatem
claritatem eorum πεπιτευκότων τὴν περιφάνειαν , αὐτὸν
qui crediderunt , dicens Deum εἰρηκὼς τὸν Θεὸν ἐν αὐτοῖς δοξασθήσε
ipfum in eis glorif Quoniicandu m et θαί
am enim ay τε καὶ θαυμαθήσεθαι . ἐπειδὴ
laudandum.
in vita præfenti alii quidem γὰρ κατὰ τὸν παρόντα βίον , οἱ μὲν εἰς
in ærumnis et laboribus σν ἐν ταλαιπωρίαις καὶ πόνοις , τινὲς
verfantur " alii vero impro- δὲ πονηρία συζῶντες ἀφθόνων ἀπολαύ‐
bam vitam agentes omnibus εσιν ἀγαθῶν , ἐν δέ γε τῇ τῆς κρίσεως
bonis affluunt in die porro
iudicii viatores iudirenuntiabun . ἡμέρᾳ αναῤῥηθήσονται μὲν οἱ δίκαιοι,
tur , et coronis donabuntur καὶ τεφάνων ἀξιωθήσονται , κολαθή .
qui autem fagitiofe vixerint σονται δὲ οἱ πονηρία συνεζηκότες · εἰκέ-
punientur , iure dixit , Cum τως ἔφη , ὅταν ἔλθῃ ἐνδοξασθῆναι ἐν
venerit vt glorificetur in fanttis τοῖς αγίοις αὐτῷ , καὶ θαυμαθῆναι ἐν
fuis , et fit admirabilis in iis qui πᾶσι τοῖς μὴ πιςεύσασι . τότε γὰρ τῇ
non crediderunt. Iuftam enim
iudicis fententiam tunc omnes κριτᾶ τὴν δικαίαν ψῆφον θαυμάσεσιν
* fufpicient . Quia creditum eft ἅπαντες . Ὅτι
~ ἐπιτεύθη τὸ μαρτύριον
teftimonium noftrum , in die illo.
Illud in die illo , reddendum νἡμῶν , ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ., τὸ Ἐν τῇ
eft illi quod eft fuperius . Lau . ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῷ ἄνω ἀποδοτέον , 4 ) θαυ-
dabitur enim " in omnibus qui μάσεται γὰρ ἐν πᾶσι τοῖς πιτεύσασιν
erediderunt , in die illo. Τει· ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνη˙Μαρτύριον δὲ τὸ κη-
moniumem .autemHoc
cation appellauit prædi-
autem ipfos .ρυγμα προσηγόρευσε . τῦτο δὲ καὶ αὐ
etiam dixit credidiffe .u . Quare τὲς ἔφη πεπιτευκέναι . μά. Εἰς ὃ καὶ
11 .
etiam oramus femper pro vobis , υπροσευχόμεθα πάντοτε περὶ ὑμῶν ,
vt dignetur vos vocatione fua Deus yἵνα ὑμᾶς αξιώσῃ τῆς κλήσεως ὁ Θεὸς
φἡμῶν ,

3) πότονται . Β. 4) θαυμάζεται. Β.
 EPIST . II. AD THESSALONICENSES . CAP. 1. 530

ἡμῶν , καὶ πληρώσῃ 5) πᾶσαν εὐδοκίαν nofter , et impleat omnem vo-

κἀγαθωσύνης , καὶ ἔργον πίςεως ἐν δυο luntatem bonitatis , et opus fi-
dei in virtutè 12. Vt clari-
γνάμει , ιβ΄. Ὅπως ἐνδοξασθῇ τὸ ὄνομα fictur nomen Domini noftri lefie
μυτ8 Κυρίε ἡμῶν Ἰησ8 6 ) Χρι58 ἐν ὑμῖν , Chrifti in vobis , et vos in illo ,
καὶ ὑμεῖς ἐν αὐτῷ , κατὰ τὴν χάριν fecundum gratiam Dei noftri et
„ τ8Θεῷ ἡμῶν , καὶ Κυρίε Ἰησῦ Χρισ8 ., Domini Ieju Chrifti. Hac de
precamur vniuerforum
* Τότε δὴ χάριν αντιβολᾶμεν τὸν τῶν ὅ . caula
Deum , vt vos digni habiti
λων Θεὸν , ὥτε ὑμᾶς ἀξιωθέντας τῆς vocatione
impleamini omni-
κλήσεως πάντων ἐμφορηθῆναι τῶν ἀ-
bus bonis" : vt vos etiam fru-
* γαθῶν , ὥςε ὑμᾶς καὶ τὲς τῆς πίςεως âtus fidei producatis . Filter alti-

· βλασῆσαι καρπές. ἔργον 7 ) δὲ πίτεως tein opus hic appellauit patien-

· ἐνταῦθα τὴν ἐν τοῖς παθήμασιν ὑπο- tiam in perpeftionibus. Ita
* ·• μονὴν προσηγόρευσεν, ὅτω γὰρ , φησί, enim , inquit , ipfe etiam in
vobis glorificabitur et cum
· καὶ αὐτὸς ἐν ὑμῖν δοξασθήσεται , καὶ eo eritis futuræ gloriæ parti
ὑμεῖς αὐτῷ τῆς μελλέσης κοινωνήσετε cipes . Hoc modo illos futuro-
δόξης . ὅτω τῇ ἐλπίδι τῶν μελλόντων rum fpe confolatus conuertit
ψυχαγωγήσας αὐτὲς , εἰς τὴν περὶ fermon
em ad doëtrinam de con-
συντελείας διδασκαλίαν μεταφέρει τὸν fummat
ione .
: λόγον .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ · β. CAPVT 11.

I.
- κού.1 ) Ἐρωτῶμε δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοί , Regam autem vos ,fratres ,
us
ντῆ per aduentum Domini no-
ς
τυρίε ἡμῶν Ἰησῦ Χριτ8 , καὶ ἡμῶν ἐπι." ftri Iefu Chrifti , et nofira2. con-
Ve
gregationis ad ipfum ,
Εν συναγωγῆς ἐπ᾿ αὐτὸν , β '. Εἰς τὸ μὴ 11012 cito moucamini a veftro fen-
τι φταχέως σαλευθῆναι ὑμᾶς ἀπὸ τὸ fu , neque terreamini , neque per
γνοὸς,μήτε θροεῖθαι , μήτε διὰ πνεύ- fpiritum , neque per fermonem ,
ώματος , μήτε διὰ λόγε , μήτε δι᾽ ἐπι-. neque per epiftolam tamquam per
· 95ολῆς ὡς δι᾿ἡμῶν , ὡς ὅτι ἐνέςηκεν ἡ nos miflam , quafi iuftet dies
Domini. Rogamus femper po-
πἡμέρα τῷ Κυρίῳ . "" Τὸ Ἐρωτῶμεν ,ἀντὶ nit pro bortamur.
Quod vero
τῷ παρακαλῶμεν , ἀεὶ τίθησι . τὸ δὲ Η-
μῶν ἐπισυναγωγῆς ἐπ᾿αὐτὸν , σαφέςε . ait, noftro congregationis ad
ζεν ἐν τῇ προτέρα δεδήλωκεν ἐπιτολῇ . ipfium , apertius deciarauit in
εἶπε γὰρ , ὅτι εἰς ἀέρᾳ ἁρπαγησόμεθα priori epiftola a ). Dixit enim ,
quod rapiemur in aërem in nu-
ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τῷ Κυρίε , τα bus in occurfum Domi-
καὶ ὅτως πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα . ni : et ita femper cum Domnia
τῦτο δὲ καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις ὁ erimus . Hoc autemn dixit etiame
L1 2 Domni-

5) εἰς πασ . Β. 6) Χρισοῦ omiffum in Β. 7 ) διὰ π . Β . 1) Εσωτ . καί ἐπ' αὐτόν .

Ita et epift. 146. pag. 1039. Sirin . Plerasque huius loci de Antichrifto partes
repetit Theodoretus hæret. fab . V , 23. e qua difputatione lectionis diuerfi-
tatein adnotabimus.
a) c. 4 , 16.
 B. THEODORETI INTERPRET.
532

Dominus in facris euangeliis a) : Κύριος ἔφη , ὅτι ἀποτελεῖ τὲς ἀγγέλες

Et mittet angelos fuos . αὐτῷ , καὶ συνάξεσι τὲς ἐκλεκλὲς αὐτῷ
eta
congregabunt electos eius
quatuor ventis a fuminis cæ- ἐκ τῶν τεσσάρων ἀνέμων , ἀπ᾿ ἄκρων
lorum vsque ad terminos eo ἐρανῶν ἕως ἄκρων αὐτῶν. παρεγγυᾷ
rum. Præcipit ergo diuinus τοίνυν ὁ θεῖος ἀπόςολος , μὴ πιτεύειν
apoftolus non credere iis , qui τοῖς λέγεσιν ἐνεξηκέναι τὸν τῆς συντε
dicunt inftare tempus confum- λέας καιρὸν , καὶ παραυτίκα τὸν Κύ
mationis et Dominum ftatim
effe appariturum : ne tum qui. ριονἐπιφανήσεσθαι, μήτε εἰ προσποιοῖν.
dem cum vaticinari et prophetare το χρησμῳδεῖν καὶ προφητεύειν · τἔτο
* fe fingant : hoc enim *dicit , γὰρ λέγει, Μήτε διὰ πνεύματος μήτε
Neque per fpiritum : nec fi con- & πλασάμενοι ὡς ἐξ αὐτῇ γραφᾶσαν
fiatam , tamquam ab ipfo fcri ἐπιτολὴν προφέροιεν , μήτε εἰ ἀγρά
ptam , epiftolam proferant : nec fi
fine fcriptiseumdixiffeafferant. φωςαὐτὸν εἰρηκέναι λέγοιεν. ὦτα πά
Deinde hoc ipfum rurfus breui. λιν τὸ αὐτὸ συντόμως · νγ '. 2) Μή τις
ter : 3. Ne quis vos fallat νὑμᾶς ἐξαπατήσῃ κατὰ μηδένα τρό
vllo modo. Omnia fimul falla- υπον . Πάντα κατὰ ταὐτὸν τὰ τῆς
·
ciæ genera profligauit . Docet au- ἀπάτης ἐξέβαλεν εἴδη . διδάσκει δὲ αύ
tein ipfos , et per ipfos nos omnes, τὲς καὶ δι᾿ αὐτῶν πάντας ἡμᾶς , καὶ
maximum Domini aduentus fi--
παρεσίας ση
. gnum . Quoniam nifi venerit τὸ μέγιςον τῆς τ8 Κυρίε
reuelatus μεῖον . πὍτι ἐὰν μὴ ἔλθῃ ἡ ἀποτασία
difcefio primum , et reuelatus μειον . .
fuerit homo peccati , filius per . υπρῶτον , καὶ ἀποκαλυφθῇ . ὁ ἄνθρω
ditionis 4. Qui aduerfatur υπος τῆς ἁμαρτίας , ὁ υἱὸς τῆς ἀπω-
et extollitur fupra omnem κλείας· δ΄. Ὁ ἀντικείμενος καὶὑπεραι
qui dicitur Deus , aut quod υζόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον θεὸν , ἢ
colitur ita vt in templo σέβασμα , 3) ὥςὲ αὐτὸν 4) εἰς τὸν ναὸν
Dei fedentialtans fe tam- ως θεὸν καθίσαιἀποδεικνύντα
τ8 Θεῷ ὡς
quam fit Deus.
Difceffio- ἑαυτὸν ὅτι ἐςὶ θεός. Αποτασίαν αὐ
nem feu defeationem ipfum τὸν ἐκάλεσε τὸν ἀντίχριςον , ἀπὸ τ
vocauit antichriftum a re
ipfa ei nomine impofito : πράγματος αὐτῷ τοὔνομα τεθεικώς . α
conatur enim omnes а ve . ποιῆσαι γὰρ ἅπαντας τῆς ἀληθείας
ritate abducere . Ipfum au- παρᾶται. ἄνθρωπον δὲ αὐτὸν αμαρτίας
tem hominem peccati appella- προσηγόρευσεν , ἐπειδὴ ἄνθρωπός ἐξ
vit quoniam natura homo
eft , oinnem in fe operatio- τὴν φύσιν , πᾶσαν ἐν ἑαυτῷ τῷ διαβό .
nem diaboli recipiens . Filium al- λε δεχόμενος τὴν ἐνέργειαν. υἱὸν δὲ ἀ-
tem perditionis , qui et ipfe per- πωλείας , ὡς καὶ αὐτὸν ἀπολλύμενον ,
eat ,
et aliis exitium procuret . καὶ ἑτέροις πρόξενον τότε γινόμενον.
μιμες

2 ) V. 3. et 4. recitatur ad Dan . 7,8 : Μήτις V ἐξαπατάτω -- ὑπεραιρ . ὑπὲρ πάντα

σαὥστε καὶ εἰς · Θεοῦ εἰσελθόντα καθίσαι ἀποδεικνύοντα ἑ . ὁ0. ἐ. θεός. 3) Ad
Dan. 11 , 35 : ὥς ; αὐτὸν καὶ εἰς τ.ν. τ. Θεοῦ εἰσελθόντα καθ. ἀποδεικνύονταιC ο θεός.
A ) καὶ εἰς . Sic in ll . cc. et hær. fab . l . c. qucmadmodum paullo poft ἀπο-
δεικνύοντας
a ) Matth . 24 , 31.
 EPIST. II. AD THESSALONICENSES. CAP. II. 1 533

μιμεῖται γὰρ ὁ τῶν ἀνθρώπων ἀλάςως Imitatur enim capitalis homi-

hoftis Dei et Seruatoris
ι τ8 Θεῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν τὴν ἐνανθρώ noftri incarnationem : et ficut
· πησιν · καὶ ὥσπερ αὐτὸς ἀνθρωπείαν ille , humana fufcepta natura
ἀναλαβὼν , τὴν ἡμετέραν ἐπραγ‐ noftram
1 φύσιν procurauit falutem :
ματεύσατο σωτηρίαν · ὅτως ἐκεῖνες ita ifte hominem eligens qui
omnem eius operatio-
η ἄνθρωπον ἐκλεξάμενος πᾶσαν αὐτῷ poffit
' per eum omnes
· δέξασθαι δυνάμενον τὴν ἐνέργειαν , δι᾿ nem recipere
homines decipere conabitur
· αὐτῷ πάντας ἐξαπατῆσαι τὸς ἀνθρώ- fe ipfum Chriftum et Deum
πες παράσεται , Χρισὸν ἑαυτὸν καὶ Θεὸν nominans et deos qui vo-
ὀνομάζων , καὶ τῶν καλεμένων θεῶν διε- cantar falfitatis arguens , quam
λέγχων τὸ ψεῦδος , ὅπερ αὐτὸς ἐν τοῖς ipfe preteritis temporibus con-
: παρεληλυθέσι χρόνοις ἐκράτυνε. ναὸν firmabat. Dei autem templum
appellauit ecclefias , in quibus
δὲ Θεᾶ τὰς ἐκκλησίας ἐκάλεσεν , ἐνοἷς
primatum. arripiet feipfum
· ἁρπάσει τὴν προεδρείαν , θεὸν ἑαυτὸν deum conans oftendere. Hæc
ἀποδεικνῦναι πειρώμενος . ταῦτα καὶ ὁ diuinus etiam pradixit Daniel.
θεῖος προηγόρευσε Δανιὴλ , ἔφη, γὰρ, Dixit enim a) , Super deos
Καὶ ἐπὶ θεὸς τῶν πατρῶν αὐτῷ ἐ συνή . patrum fuorum non intelliget ,
σει, καὶ θεὸν 5) Μαωζὰμ ἐπὶ τόπῳ ἑαύ . et deum Maozim in loco fue
abit . Pro
glorificfortem eo mquod eft
nomin a-,
τῷ δοξάσει , ἀντὶ τῷ, θεὸν ἰχυρὸν ἑαυ- deum feipfu
IN τὸν ὀνομάσει . Εἶτα διδάκων ὡς & καινὴν bit. Deinde docens fe non no-
αὐτοῖς προσφέρει διδασκαλίαν , ἐπήγα
‫اد‬ - vam eis afferre doëtrinam , fub-
γεν 'πέΟὐ μνημονεύετε ὅτι ἔτι ὢνπρὸς iunxit : 5. Non meminiftis
γὑμᾶς ταῦτα ἔλεγεν ὑμῖν. Λέγει δὲ quod cum adhuc elem apud vos
1 Dicit
καὶ τί δήποτε μέλλεις , καὶ μὴ παραυτί. hac dicerem vobis ?
autem etiam , quanam de caufa
κα φαίνεται. ,ς . Καὶ νῦν τὸ κατέχον differat , et non ftatim appareat .
γοἴδατε , εἰς τὸ ἀποκα λυφθῆ ναι αὐτὸν 6. Et nunc quid detineat fcitis , ut
D Qui . *
6 ) ἐν τῷ ἑαυτῷ καιρῷ. Τινὲς τὸ Κα- veueletur fuo tempore.
ὴν ν da mn i d qu od de ti net intellexe-
1 τέχον τὴν ρωμαϊκ ἐνόησα `βασι-
nt imperium Romanum : qui-
λείαν , τινὲς δὲ τὴν χάριν τῷ Πνεύμα . fudam autem gratiam Spiritus .
nte enim inquiunt ,
τος. κατεχούσης γὰς , φησὶ , τῆς τοῦ Detine '
ia
Πνεύματος χάριτος , ἐκεῖνος & παραγί‐ grat Spirit us ille non acce-
νεται. ἀλλ᾽ ἐχ οἷόν τε παύσαθαι παν- ait . Sed fieri non poteft , vt
τελῶς τὴν χάριν τῷ Πνεύματος . πῶς omnino ceffet gratia Spiri-
་
tus.
γὰρ ἔνεςι τῶν ἐκείνῳ περιγενέσθαι μη- illius Quomodo enim poffint
machinationes fuperare
χανημάτων τὲς τῆς πνευματικῆς ἐπι-
qui funt fpirituali auxilio de-
κυρίας ἐςερημένες ; ἀλλ᾽ ἐδὲ τὴν Ῥωμαϊ- dituti ? Sed nec imperio Ro-
κὴν βασιλείαν ἑτέρα διαδέξεται βασι mano aliud fuccedet imperium.
· λεία . διὰ γὰρ τῷ τετάρτε θηρίε καὶ ὁ Per quartam enim beluam diuinif-
θειότατος Δανιὴλ τὴν ῥωμαϊκὴν ἠνίξα- fimus Daniel Romanum fignifig
LI 3 vit

5) Maswiu. B. Mugovpiu erat 1. c. hær. fab. p. 301. Sirm. 6 ) ἐν abeft a !

hæret. fab . p . 303. Sirma.
a) Dan . 11 , 39ο
 534 B. THEODORETI INTERPRET.

vit ,imperium . In hac autem το βασιλείαν. ἐν δὲ τέτῳ τὸ μικρὸν κέ-

paruum cornu produftum eft , ρας ἐβλάςησε τὸ ποιῶν πόλεμον μετὰ
quod gerebat bellum cum fan .
1 dris . Hic autein ipfe eft , de quo τῶν ἁγίων . αὐτὸς δὲ ὗτός ἐξι , περὶ οὗ
diuinus apoftolus dixit quæ præ τὰ προῤῥηθέντα εἶπεν ὁ ὁ θεῖος ἀπότο-
dicta funt. Neutrum horum puλος . ἐδέτερον τέτων οἶμαι φάναι τὸν
το dixiffe diuinun apoftolumn , θεῖον ἀπόςολον , ἀλλὰ τὸ παρ᾽ ἑτέρων
fed exiftino verumn effe quod ab εἰρημένον αληθὲς εἶναι ὑπολαμβάνω . ἐ
ventorun Deus, vt appareat ille in δοκίμασε γὰρ ὁ τῶν ὅλωνΘεὸς παρὰ
iplo tempore contummationis, τὸν τῆς συντελείας αὐτὸν ὀφθῆναικαι
Dei ergo decretum nunc iptumn ρόν, ὁ τῷ Θεῷ τοίνυν αὐτὸν ὅρος νῦν ἐ-
detiner quo minus appareat . Exi πέχει φανῆναι. οἶμαι δὲ καὶ ἑτέραν
ftiuo auten aliam etiam habere ἔχειν διάνοιαν τὸ ῥητόν. μεμαθηκώς
hæc verba intelligentiam. Cum
enim didiciffet diuinus apoftolus, γὰρ ὁ θεῖος ἀπόςολος εἰρημέναι τὸν Κύ
dixiffe Dominum , oportere eu . gucv , ως κηρυχθῆναι δεῖ τὸ εὐαγγέλιον
angelium prædicari in omnibus εἰς πάντα τὰ ἔθνη , καὶ τότε γίνεσθαι
gentibus , et tunc finem futu τὸ τέλος ὁρῶν δὲ κρατᾶσαν ἔτι τῶν εἰς
rumn , videret autem adhuc vige- δώλων τὴν θεραπείαν , τῇ δεσποτικῇ δια
re cultum idolorum , dominicam δασκαλία ἑπόμενος ἔφη πρότερον και
fequens doctrinam dixit , fore
vt prius euertatur fuperftitio " ταλυθήσεσθαι τῆς δεισιδαιμονίας τὸ κρά-
et vbique fulgeat diuina pradi τος , καὶ πανταχῦ διαλάμψειν τὸ το σως

catio , et tunc appareat verita- τήριον κήρυγμα , καὶ τότε φανήσεται

tis aduerfarius . 7. Nam my. τὴν τῆς ἀληθείας ἀντίπαλον. „ ζ'. Τὸ

ftcrium iniquitatis iam glifcit. υγὰς μυτήριον 7) τῆς ἀνομίας ἤδη ἐνερ-
Myfterium iniquitatis nonnulli ηγεῖται. Τινὲς τὸν Νέρωνα ἔφασαν
Neronem vocatuin effe dixerunt
et impietatis artificem exftitifte, κληθῆναι τῆς ἀνομίας μυσήριον , καὶ
Foo autem exiftimo apofto- δυσσεβείας ἐργάτην γεγενημένον . ἐγὼ
Jum exortas hærefes fignif . δὲ οἶμαι τὰς ἀναφύείσας αἱρέσεις δη
care.
Per illas enim diabo · λᾶν τὸν ἀπότολον . δι᾽ ἐκείνων γὰρ ὁ
lus multis a veritate abdu- διάβολος πολλὲς ἀποςήσας τῆς ἀλη
ais ", præpara exitium de- θείας , προκατ τῆς ἀπάτη
t ασκευά ς
ceptionis . Eos auren appel- ζει
lauit myfteri iniquitati , quod τὸν ὄλεθρο . μυςήρι δὲ αὐτὲς ἀνομία
um s ν ον ς
occultu habean laqueum ini . ἐκάλεσ , ὡς κεκρυμ ἔ χ ο ν τ τ ῆ ς
m t εν μέν ας
quitatis . Ipfe enim palam ἀνομία τὴν πάγην . αὐτηὸνς γὰρ προφα
ς
a Deo abducit homine . Vnde νῶς τῇ Θε8 τὲς ἀνθρώπ ἀφίτησ .
ιν
s ες
reuelat ius aduentum vo-
onem eus. } δὴ χάριν καὶ ἀποκάλυ αὐτῷ τὴν
cauit iapoftol Quod enim ψιν
clancu f molieba παρεσί ὁἀ κ . ὃ γὰρ
lum emper tur " αν . πόςολος έκληκεν
id palam et aperte prædic κρύβδη ἀεὶ κατεσκ , τότε προφ
a ν εύαζε α
bit . Vsque dum qui nunc deti- νῶς καὶ διαρρήδ κ . 1 )Μ ὁ
Net ην ηρύξει 8 όνον
e medio difcefferi . Οpor- κατέχ ἄρτι , ἕως ἐκ μέσε γένηται . »
fer áutem ceffare t errorem Δεῖ δὲ ωπναύσα τῆς δεισιδαι
θαι μονίας
τὴν
7 )ἤδη ἐνεργ . 5. ἀνομ . efthær . fab . 1. c. 8) Hac : μόνον κ. τ . λ. vsque ad άπολ-
λυμένοις v. Io . iisdem verbis habet ad Dan . 7 , 26,
 EPIST . II . AD THESSALONICENSES . CAP . II . 535

τὴν πλάνην , καὶ κηρυχθῆναι τὸ εὐαγ . fuperftitionis , et prædicarireue-

eu-
angelium . 8. Et tunc
γέλιον. ή . Και 2) τότε αποκαλυφθή- taliumille impius , quem Do
Ξύσεται ὁ ἄνομος , ΙΟ ) ὃν ὁ Κύριος II) In- minus Tefus interficiet fpiritu
* fui , et deftruet illu-
υσᾶς ἀναλώσει τῷ πνεύματι το τόμα oris
·· 9τος αὐτῷ , καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφα- ftratione aduentus fui. Often-
Η υγεία τῆς παρεσίας αὐτῇ. , Ἔδειξενὡς dit quoad licuit dominicæ pos
magnitudinem . Cum
ἐνῆν τὸ τῆς δεσποτικῆς δυνάμεως μέγε . tentia
enim , ` inquit , e cælo appa-
· θος . ἐπιφανεὶς γὰρ , φησὶ , ἐξανόθεν , fuerit , loquetur tantum et
: φθέγξεται μόνον ,καὶ πανωλεθρίᾳ πα- fcelerato ifti vltimum afferet exi-
Hoc diuinus etiam præ-
ραδώσει τὸν αλιτήριον. τῦτο καὶ ὁ προ- tium .
Cum enim dixif-
φήτης προεθέσπισεν Ἡσαΐας . ἀἰρηκὼς dixit Efaias.
γὰς , Ἐξελεύσεται ξάδος ἐκ τῆς ῥίζης fet ?) , Egredieturde virga de
€0 ali-
Ἰεσσαὶ , καὶ τὰ περὶ τέτε διεξελθὼν , quantifper fubiun-
aiteruiftet ,
ἐπήγαγε , Καὶ τῷ πνεύματι διὰ χει sit , Et fpiritu per labia de
λέων ἀνελῇ τὸν ἀσεβῆ . διδάσκει δὲ ὁ medio tollet impium . Docet
θεῖος ἀπότολος ὑπὸ τίνος ὗτος ἐνεργό- autem diuinus apoftolus , cuius-
μενος ταῦτα πάντα ἐργάσεται . θ'. Οὗ nam impulfu hæc omnia fit fa-
. âturus . 9. (Eum) cuius eft ad-
„ἐξιν ἡ παρεσία κατ᾽ ἐνέργειαν τῷ Σα- ventus fecundum operationem Sa-
Στανᾶ , ἐν πάσῃ δυνάμει , καὶ σημείοις , in omni virtute , et fi-
gnis , et prodigiis mendacibus
και τέρασι ψεύδες , ί. Καὶ ἐν πάσῃ ἀ-
υπάτῃ τῆς ἀδικίας ἐν τοῖς ἀπολλυμέ‐
1o . Et in omni fallacia iniquitatis
Non enim
γνοις. , Οὐ γὰρ πάντων κρατήσει , ἀλ-
apud cos qui pereunt.
λὰ τῶν ἀπωλείας ἀξίων , οἱ καὶ δίχα
dominabitur omnium , fed eorum
qui digni funt perditione : qui , li-
τῆς τότε παρεσίας σφᾶς αὐτὲς τῆς cet ipfe non veniffet , feipfos falute

σωτηρίας ἐξέρησαν. τῦτο καὶ ἐν τοῖς priuauerunt. Hoc etiam dicit in

ἑξῆς φησί. διδάσκει δὲ ὡς καὶ τὰ ἐσόμε- fequentibus . Docet autem, ea quæ
νὰ ἐκ ἀληθῆ θαύματα . τοιαῦτα δὲ futura funt , non fore vera miracu-
ποιῦσι καὶ οἱ ἀπὸ τῶν ψήφων τὰς ἐπω- 1a. Talia autem faciunt et præfti-
νυμίας ἔχοντες . δεικνύεσι γὰρ χρυσὸν giatores qui a calculis nomen ha
bent. Oftendunt enim aurum quod
ἐκ ἀληθῶς ὄντα χρυσὸν , καὶ ἕτερά τις vere aurum non eft,et quædam a-
να , ἃ μετ᾽ ὀλίγον ἐλέγχεται. „ 12 )᾿Ανθ’lia ,quæ paulo poft arguuntur . Eo
τῶν τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας ἐκ ἐδέ- quod caritatem veritatis non rece-
L1 4 perunt ,

9) τότε-- Ἰητοῦς ἀνελεῖ ( Ita et l . c. hæret. fab .) τῷ -

— παρουσίας αὐτοῦ habet ad
El. 1 , 4 , leétione ἀνελεῖ ducta ex ifto Efaiæ loco. 10 ) ὅν ὁ - Σατανᾶ plane
fic eft bis 1. c . ad Danielem . Ο , ὁ Κύριος ἀναλώσει , ceteris verbis ex Elaia
adiunetis , habet ad Dan . 1. extr. Ὃν ——— τέρασι ψεύδους legit ad Zachar. 11 , 17. ,
nifi quod ibi omittat e v. 9 : ἐν πάσῃ δυνάμει, 11 ) Ἰησοῦς omittitur ep. 146.
pag .1039. Sirm . Cetera ὃν ὁ —παρουσίας αὐτοῦ noftro cum loco confentiunt,
12 ) Ανθ ' ὧν τῇ ἀδικία . Eadem verba ad Daniel. l. c. et l. c . hær . fab .
et 304. Sirm . quamquam in omnibus iftis locis magno confentis animate
etiam retius legitur : πιςεύσαντες τ. ἀληθ . Ad Zachar , 11 , 14. eft ; A9 ὧν
-σωθ . αὐτοὺς , πέμψει. Cetera vt in 1 c. ad Danielem.
a) Ef. 11 , 1 .
 536 B. THEODORETI INTERPRET.
V
perunt , ut falui fierent . Ideo ξαντο εἰς τὸ σωθῆναιαὐτὸς , καὶ δια
mittet illis Deus efficaciam erro- τ&το πέμψει αὐτοῖς ὁ Θεὸς ἐνέργειαν
riss , ひD credant mendacio
11. Vt iudicentur omnes qui πλάνης , εἰς τὸ πιτεῦσαι αὐτὲς τῷ
mon crediderunt veritati , fed con . » ψεύδει. ια. Ἵνα κριθῶσι πάντες οἱ μὲ
fenferunt , iniquitati. Carita . ηπιτεύοντες τῇ ἀληθείᾳ , ἀλλ᾽ εὐδοκή-
~
rem veritatis appellauit Domni- „ σαντες ἐν τῇ ἀδικία 13 ) . 19᾿Αγάπην ἀ-
( numi vt qui nos vere
et ληθείας τὸν Κύριον κέκληκεν , ὡς ἀλη
fincere dilexerit. Idipfum au-
tem dixit Dominus Iudeis a} : a1 θῶς ἡμᾶς καὶ γνησίως ἀγαπήσαντα .
Ego veni in nomnine Patris mei , τῦτο δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Δεσπότης
2 ἔφη τοῖς
et non recipitis me : venit Ἰωδαίοις , Ἐγὼ ἦλθον ἐν τῷ ὀνόματι τε
alius in proprio nomine " et Πατρός μ8 , καὶ ἐ λαμβάνετέ με ἔρα
illum recipietis . Nullus ergo
χεται ἄλλος ἐν τῷ ἰδίῳ ὀνόματι , κἀκεῖ-
veniæ prætextus relinquetur po- ναν λήψεθε . Ἰεδαίοις τοίνυν μάλιτα
tiffimum Iudæis. Qui enim
Domnino
trarius , , credere
quafi efet Deo con . πρόφασις συγγνώμης ἐδεμία καταλες
noluerunt , φθήσεται . ὡς ἀντιθέῳ γὰς πιτεῦσαι τῷ
lli credent : etfi Deminus Κυρίῳ μὴ βεληθέντες , ἐκείνῳ πιςεύσα .
Deum ' fe aperte non
voca- σι.καίτοι ὁ μὲν Κύριος Θεὸν ἑαυτὸν προ-
bat , fed fe a Patre miffum effe , ( ανῶς2 ἐκ ἐκάλεσε˙ ὑπὸ δὲ τῷ Πατρὸς
et præceptum accepiffe et
quæ grata erant Deo et Patri ἀπεξάλθαι, καὶ ἐντολὴν εἰληφέναι, κα
fe facere dicebat. Ifte autem τὰ ἀρετὰ ποιῶν ἔλεγε τῷ Θεῷ καὶΠα .
contra fe Deura vniuerforum τρί. ὗτος δὲ τοὐναντίον ἑαυτὸν ἀποκα
vocabit. At tamen Iudzi euun λέσει τῶν ὅλων θεόν . ἀλλ᾿ ὅμως αὐτὸν
exfpectant 9 et is ei cum ad-
venerit credent. Illud οἱ Ιεδαίοι προσμένεσι , καὶ παραγενό
.
tem Mittet illis Deus ef μένῳ πιτεύσεσι. τὸ δὲ Πέμψααὐτοῖς ὁ
ficaciam erroris , pofuit pro , Θεὸς ἐνέργειαν πλάνης , ἀντὶ τῷ Συγκ
Concedet vt error appa
χωρήσει φανῆναι τὴν πλάνην τέθεικεν,
reat , ita ut oftendantur ama ὥτε δειχθῆναι τῆς πονηρίας τὲς ἐρα
tores improbitatis. Non enim
cam sάς. ὃ γὰρ αὐτὸς αὐτὴν πέμψει , ἀλλ᾿
* ipfe mittet , fed ipfe αὐτὸς αὐτὴν ἀναλώσει
eam fermone oris fui confumet. τῷ λόγῳ τῷ 56-

12. Nos autem debemus gratias
Deo agere femper pro vobis , fra .
tres dilecti a Domino , quod elege-
ris vos Deus primitias ia falutem ,
fanctificazione Spiritus , et fide
veritatis. 13. ad quod et vo
cauv vos per euangelium no-
firum in acquifitionem gloria
Domini noftri Lefi Chrifti. Hæc
ergo erunt quidem conuenienti
tempore. Nos autem laudemus
largitorem bonorum , quod fa-
ματος αὐτῇ . β '. Ἡμεῖς δὲ ὀφείλομεν
πεὐχαρισῶν τῷ Θεῷ πάντοτε περὶ θα ὑ
μῶν , ἀδελφοὶ ἠγαπημένοι
2 ὑπὸ Κυρίε ,
» τι14 ) εἵλετο ὑμᾶς ὁ Θεὸς ἀπ᾿ ἀρχῆς
εις σωτηρίαν ἐν ἁγιασμῷ Πνεύματος ,
καὶ πίξει ἀληθείας , γ΄. Εἰςὃ ἐκάλε-
υσεν ὑμᾶς διὰ τῇ εὐαγγελίε ἡμῶν , εἰς
υπεριποίησιν δόξης τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησῶ
Χρισ8 , Ταῦτα μὲν ἐν κατὰ τὸν προσ-
ἥκοντα ἔςαι καιρόν . ἡμεῖς δὲ τὸν τῶν ἀ
γαθῶν χορηγὸν ἀνυμνῶμεν , ὅτι τῆς σωτη-

gias
13) Poft εὐδοκ · τῇ ἀδικία addit in har . fab . 1. c . p . 301 : εἰς ἔλεγχον, 14 ) εἵλατο . Β .
*) Ioh. 5, 43.
 EPIST . II. AD THESSALONICENSES . CAP. II. 537

1 glas ὑμᾶς ἠξίωσε, καὶ Πνεύματοςἁγίῳ lute vos dignatus fuerit , et

to impertierit.
Spiritu fan& Quo
- μετέδωκεν , ὥστε καὶ ἐφ ' ὑμῖναὐτὸν πα ·
fit
εἱ νt ipie propter vos ab omni-
ρα πάντων ὑμνεῖσθαι. ιδ '. ῎Αρα ἦν , ἀ bus laudetur. F 14. Itaque fra
· ρὰ
δελφοὶ , τήκετε , καὶ κρατεῖτε τὰς που tres fate , et tenete traditiones ,
Ξυραδόσεις , ἃς as ἐδιδάχθητε
, εἴτε διὰ λό- quas didiciftis , fiue per fermonem ,
Ha-
ηγε , εἴτε δι᾽ ἐπιτολῆς ἡμῶν . Ἔχετε fiue per epiftolam noftram .
* κανόνα διδασκαλίας τὲς παρ᾽ ημων ὑ . betote regulam doctrina , fer
el ἡμῶν mones quos vobis tradidimus ,
μῖν προσενεχθέ ντας λόγες ,ὃς καὶ πα
· φόντες ὑμῖν ἐκηρύξαμεν
ལ་ quos et ,etabfentes fcripfimus.
, καὶ ἀπόντες cauimus
ἐγράψαμεν. εἶτα πάλιν εὐχῆ τὴν δι. Deinde rurfus doftrinam con-
· δασκαλίαν κρατύνει. ιέ. Αὐτὸς δὲ ὁ frinat precatione. 15. Ipfe au-
και η Κύριος ἡμῶν Ἰησῦς Χρισὸς , καὶ Θεὸς tem Dominus nofter Icfus Chri-
ftus , et Deus et pater nofter,
9καὶ πατὴρ ἡμῶν , ὁ ἀγαπήσας ἡμᾶς ,
για δες παράκλησιν αιωνίαν, καὶ ἔλπί. qui dilexis nos , et dedit confc-
καὶ lationem æternam et fpem bo-
9δα ἀγαθὴν ἐν χάριτι , ι5 . Παρακα-1 nam in gratia , 16. Exhorretur
* 9 λέσαιὑμῶν τὰς καρδίας, καὶτηρίξαι corda vefira , et confirmet vos
71 19
ταὑμᾶς ἐν παντὶ ἔργῳ καὶ λόγῳ ἀγαθῷ . , in omni opere et fermone bono.
- Ὁ μισῶντας ἀγαπήσας , καὶ ἐχθροὺς Qui odio habentes dilexit , et
· eos qui inimici erant vocauit ,
' ὄντας καλέσας , καὶ τῶν μελλόντων α et futurorum bonorum fpem de-
γαθῶν δεδωκοὺς τὴν ἐλπίδα , κρατύναι ὑ- dit , vos in fide confirmet , vt
: μᾶς ἐν τῇ πίζει, ὥτε καὶ λόγοις ἀγα- et bonis fermonibus et factis fi-
· θοῖς καὶ ἔργοις διαλάμπειν παραπλη . milibus fulgearis. Porro autem
σίεις . καὶ ταῦτα δὲ τὴν ᾿Αρείω καὶ Εὖ- hæc etiam conuincunt inpieta-
νομίε βλασφημίαν ἐλέγχει , καὶ διδά- tem Arii et Eunomii , et aperte
docent nominum ordinem non
σκει σαφῶς , ὡς ἐδὲ ἡ τάξις τῶν ὀνομά . fignificare dignitatum differen-
των διαφορὰν αξιωμάτων δηλοῖ τὸν tiam . Filium enim hoc loco
γὰς Υἱὸν ἐνταῦθα προέταξε το Πα . Pati præpofuit , non Patre mas
τρὸς , ὦ μείζονα τῷ Πατρὸς τὸν Υἱὸν iorem effe docens Filium, fed
εἶναι διδάσκων , ἀλλὰ τῇ τῆς τάξεως ordinis mutatione honoris aqua-
litatem oftendens.
ἐναλλαγῆ τὴν ὁμοτιμίαν δεικνύων .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT 111.

a. cætero orate pro

· Τὸ λοιπὸν προσεύχεθε nobis Domi-
»μῶν, ἀδελφόν ,καιο
ἵνα λόγος " De cafts , fratrixDre
" ficut
τε Κυρίε τρέχη καὶ δοξάζηται , και ni currat et glorifcetur
et apud vos : 2. Et vt libere-
καθώς καὶ πρὸς ὑμᾶς · β'. Καὶ ἵνα ξυθῶ-
mur ab importunis et malis bo-
9 μὲν ἀπὸ τῶν ἀτόπων καὶ πονηρῶν ἀν minibus. Duplex quidem vi-
ανθρώπων. Διπλῆ μὲν ἡ αἴτησις εἶναι detur effe petitio , fed tanen
δοκεῖ , μία δὲ ὅμως ἐπί τῶν γὰρ πονη- vna eft. Superatis enimimprobis
τῶν ἀνθρώπων ἡτλωμένων , ἀκωλύτως hominibus , absque impedimento
και ὁ τῷ κηρύγματος συντρέχει λόγος
. currit etiam fermo pradicationis .
LIS Non
 538 B. THEODORETI INTERPRET .

*
Non enim omnium eft fides. » Οὐ γὰρ πάντων ἡ πίςις . Τέτα καὶ
Hoc etiam dicit alibi , Perfuafio αλλαχῆ ἔφη , Ἡ πεσμονὴ ἐκ ἐκ τῷ κα-
N
non ex vocante. Eft enim Dei
proprium , vocare : noftrum au- λῶντος ·Θεδ γὰρ· ἴδιον τὸ καλῶν , ἡμῶν
tem parere. Ita etiam dixit δὲ τὸ πείθεσθαι ὅτω καὶ ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐ-
Dominus in facris euangeliis a ) , αγγελίοις ὁ Κύριος . ἔλεγεν, Εἴ τις διψᾶ ,
Si quis fitit , veniat ad ine et ἐρχέθω πρός με καὶ πινέτω , καὶ ἄ τις
bibat. Et b ) , Si quis vult poft θέλει ὀπίσω με ἐλθεῖν , ἀπαρνησάσθω
me venire , abneget feipfum , et ἑαυτὸν , καὶ ἀράτω τὸν σαυρὸν αὑτῷ ,
tollat crucemfiam , et fequa-
tur me. Non enim neceffitate καιακολεθήτω μοι . ἐγὰρ ἀνάγκη βιά .
vim affert , fed voluntatem de . ζεται, ἀλλὰ τὴν γνώμην ζητε . γ. Πι
2
fiderat. 3. Fidelis autem Do. 95ὸς δέ ἐξιν ὁΚύριος , ὃς ςηρίξει ὑμᾶς ,
minus eft , qui confirmabit voς „ καὶ φυλάξει ἀπὸ τὸ πονηρᾶ ., Ἣν -
et cuftodiet a malo . Quas ( fibi ) τησεν εὐχὴν ἀντιδέδωκε . 9 δ΄. Πεποί
petiit preces ( v . 1.) reddidit . 4. Con . 2
fidimus autem de vobis in "Domi. » θαμεν δὲ ἐν Κυρίῳ ἐφ᾽ ὑμᾶς , ὅτι
no , quod qua pracipimus , et fa- παραγγέλλομεν ὑμῖν , καὶ ποιῶτες καὶ
ciatis , et faëturi fitis. Hoc » ποιήσετε . Καὶ τῦτο εἰς προτροπὴν
etiam ad eorum pofuit exhorta- αὐτῶν τέθεικεν , ἵνα μαθόντες οἵας ἔχει
tionem
qualem, devt, ipfis intellexerint,
cum habeat opinio. δόξας περὶ αὐτῶν , τοῖς ἔργοις βεβαιώ-
nem , eam factis confirment. σωσι ταύτας . κέ. Ὁ δὲΚύριος κατευ
5. Dominus autem dirigat corda » θύναι ὑμῶν τὰς καρδίας 1) εἰς τὴν ἀ
veftra ad amorem Dei et patien . 9γάπην τῷ Θεῷ , καὶ εἰς τὴν ὑπομονὴν
riam Chrifti. Vtroque nobis opus „τε Χρισοῦ . ᾿Αμφοτέρων ἡμῖν χρεία ,
eft , et bono propofito , et fu . καὶ προθέσεως ἀγαθῆς , καὶ τῆς ἄνω-
perno auxilio. Hæc confequi δεν συνεργείας. τούτων τυχῶν καὶ ὁ
orabat
ge etiam propheta
greffusmeos in viisc tuis
) : ,Diri-
ne προφήτης ἱκέτευσε , Κατεύθυνον τὰδια
4
fabefactentur greffus mei . Diui. βήματά με ἐν ταῖς τρίοις σε , ἵνα μὴ
nus autein apoftolus Trinitatem σαλευθῇ διαβήματά με . ὁ δὲ θεῖος ἀ-
nobis oftendit. Pofuit enim Do. πόςολος τὴν Τριάδα ἡμῖν ὑπέδειξε . Κύ
minum
Clarum,eft
et Deum
autem, , et
eumChriftum
Domi:. ριον γὰρ τέθεικε , καὶ Θεὸν, καὶ Χριςόν.
num vocaffe Spiritum fanetumn . δῆλον δὲ, ὅτι Κύριον τὸ πανάγιον προση-
Ita etiam fcripfit ad Corin . γόρευσε Πνεῦμα . οὕτω καὶ Κορινθίοις
thios d ) : Dominus autem Spi· ἐπιςέλλων γέγραφεν , Ὁ δὲ Κύριος τὸ
ritus eft. Deinceps verba facit Πνεῦμα ἐςίν. ἐντεῦθεν λοιπὸν περὶ τῶν
de iis qui apoftolica decreta τοὺς ἀποτολικοὺς ὅρους παραβαινόντων
transgrediuntur. 6. Pracipimus ποιείται τοὺς λόγες. ης . Παραγγέλ
autem vobis 9 fratres , in no-
mine Domini noftri Iefu Chrifti. υλομεν δὲ ὑμῖν, ἀδελφοὶ, ἐν ὀνόμα ] ι τοῦ
Orationem fide dignam Donini » Κυρίε ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςού . Αξιόπι
mentione reddidit. Ipfe eft 5ον ἀπέφηνε τὸν λόγον τῇ τοῦ Κυρίου
.
enim , inquit , qui hac per nos μνήμη . αὐτὸς γάρ ἐςι, φησὶν , ὁ δ᾽ ἡ-
decernit. Et cuiusmodi eft piz · μῶν ταῦτα νομοθετῶν. καὶ τίς ἡ πα
ραγο
1) εἰς ἀγάπην . Liber Herueti.
a) Ioh. 7, 37. b) Luc. 9, 23. c) Pf. 16 (17), 5. coll. Pf. H8 (119), 133. d) 2 Cor. 3, 17.
 EPIST. II . AD THESSALONICENSES . CAP . III . 539

ραγγελία ; Στέλλεσθαιὑμᾶςἀπὸ παν- ceptum ? Vt fubtrahatis vos

„ τὸς ἀδελφοῦ ἀτάκλως περιπαλοῦντος , ab omni fratre ambulante diffolu
te , et non fecundum traditionem ,
„καὶ μὴ κατὰ τὴν παράδοσιν , ἣν παρέ. quam acceperunt a nobis .Subara-
»ἤ λάζον παρ᾽ ἡμῶν. 19 Τὸ ςέλλεθαι ἀντὶ bene fe pofuit pro feparare .
non
· τοῦ χωρίζεται τέθηκε. παράδοσιν δὲ Traditionem autem dicit ,
Εϊ λέγει , οὐ τὴν διὰ λόγων , ἀλλὰ τὴν διὰ quæ per verba , fed quæ per ope-
τῶν ἔργων . διδάσκει δὲ καὶ τίς αὐτή. ra . Docet porro , quænam ea fit .
υϚ΄. Αὐτοὶ γὰρ οἴδατε πῶς δεῖ μιμε . 7. Ipfis enim fcitis quemadmodum
quoniam
καθαι ἡμᾶς, ὅτι οὐκἦτακτήσαμεν ἐν ὑ . oporteat imitari nos :
non diffoluti fuimus inter vo5 .
ΤΟ
ὑμῖν. " Τί δὲ τὸ εἶδος τῆς ἀταξίας ; Quodnam vero hoc genus vitæ
κή . Οὐδὲ δωρεὰν ἄρτον ἐφάγομεν παρά diffolute ? 8. Neque gratis pa
γτινος , ἀλλ᾽ ἐν κόπῳκαὶ μόχθῳ , νύκλα nem manducauimus apud aliquem ,
fed in labore et, in fatigatione ,
μη
»ἢ καὶἡμέραν ἐργαζόμενοι , πρὸς τὸ μὴ notte * et die operantes , ne quem
ἢἐπιβαρῆσαί τινα ὑμῶν. Ἴσε σαφῶς vefirim grauaremus. Plane fci-
· ὡς τὸ θεῖον ὑμῖν προσφέροντες εὐαγγέ‐
Τ tis , quod dum vobis diuinum
λιον , οὐδὲν παρ᾽ οὐδενὸς ἐκομισάμεθα , traderemus euangelium , nihil a
· ἀλλὰ νύκτως καὶ μεθ᾿ ἡμέραν διετελέ- quoquam acceperimus: fed no-
· σαμεν πονέντες, ὥςε τῆς ἀναγκαίας ἐν. êtes diesque affidue laborauimus,
τεῦθεν ἀπολαύειν τροφῆς, εἶτα διδά . νt hinc nobis neceffarium alimen
tum fuppeteret. Deinde docens
σκων ὡς ὑπὲρ τὸν θεῖον ταῦτα ἦν νόμον , hæc fuiffe fupra legem diuinam ,
·· ἐπήγαγεν , θ '. Οὐχ ὅτι ἐκ ἔχομεν ἐξε . fubiunxit : 9. Non quafi non
μασίαν , ἀλλ᾽ ἵνα ἑαυτὲς τύπον δῶμεν ύς haberemus potefiatem , fed vt nos-
· 9μῖν εἰς τὸ μιμεθαι ἡμᾶς ., Οὕτω καὶ metipfos exemplar daremus vobis ad
imitandum nos. Ita etiam fcribit
· Κορινθίοις ἐπιςέλλων γέγραφε , Μὴ οὐκ ad Corinthios d) : An non habe-
· ἔχομεν ἐξεσίαν φαγεῖν καὶ πιέν ; και mus poteftatem comedendi et bi-
· ὅτι ὁ Κύριος διέταξε τοῖς τὸ εὐαγγέλιον
bendi ? etb ) quod Dominus ftatue-
καταγγέλλεσιν ἐκ τῷ εὐαγγελίε ζην. rit iis qui euangelium annun-
i. Καὶ γὰρ ὅτε ἦμεν πρὸς ὑμᾶς , τῦτο tiant , vt de euangelio viuant.
» παρηγγέλλομεν ὑμῖν , ὅτι εἴ‫ اد‬τις ἐθέα
1o. Etenim cum effemus apud vos ,
κλα ἐργάζεθαι, μηδὲ ἐπιέτω . Οὐδὲν
hoc demuntiabamus vobis : quod ,
fi quis non vult operari , nec man-
καινὸν ὑμῖν γράφομεν, ἀλλ᾿ ἅπερ ἐξάς- ducet . Nihil noui ad vos fcri-
χῆς ὑμᾶς ἐδιδάξαμεν . τὸ δὲΜὴ ἐσθιέτω , bimus , fed quæ vos ab initio
ὲ πρὸς τὰς παρέχοντας εἴρηκεν , ἀλλὰ docuimus. Illud autem , Non
πρὸς τὰς ἀργία συζῶντας . τοῖς δὲ πα- manducet , dixit non ad eos qui
ξέχεσι παραινεῖ μετ᾿ ὀλίγα , μὴ εἰς τὴν Præbent , fed ad eos qui viuunt in
otio. lis autem qui fuppeditant
ἐκείνων ἀφορᾶν μοχθηρίαν, ἀλλὰ τῇ οἶ- paulo poft fuadet, nerefpiciant ad
κεία φιλοτιμία κεχρῆσθαι. „ιά. Ακέο- illorum improbitatem , fed fua vtan-
» μεν γάρ τινὰς περιπατῶντας ἐν ὑμῖν tur liberalitate. u . Audimus enim
κατάκτως μηδὲν ἐργαζομένες , αλλὰ inter vos quosdam ambulantes diffo-
lute , nihil operantes , fed nugas
περιεργαζομένες . Ἴδιον γὰρ τῶνἀς- agentes. Otioforum enim propriæ
γία συζώντων ἀδολεχία , καὶ φλυα. funt nugæ , futilisque loquaci-
tas,

e) 1 Cor . 9, 4. b ) Ib . v . 14 .
1540 ' B. THEODORETI INTERPRET.

tas " et inutilis curiofitas. ρία , καὶ ἡ ἀνόνητος πολυπραγμοσύνη .

12. Iis autem , qui eiusmodi funt, β '. Τοῖς δὲ τοιέτοις παραγγέλλομεν
pracipimus , et obfecramus per
Dominum nofirum Iefum chri. » καὶ παρακαλῶμεν διὰ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν
ftum , ut cum filentio operantes y Ιησε Χρις8 ,་ ἵνα μετὰ ἡσυχίας ἔργα
fuum panem manducent. Polt. „ ζόμενοι , τὸν ἑαυτῶνἄρτον ἐθίωσιν .
quam his precepit vt laborent Οὕτω τέτοις τὴν ἐργασίαν καὶ τὴν ἡ-
er quiefcant , fuadet aliis vt fra- συχίαν νομοθετήσας , παραινεῖ τοῖς
terna caritate vtantur. 13. Vos
autem > fratres , nolite deficere ἄλλοις τῇ Φιλαδελφία κεχρῆσθαι .
benefacientes . Ne vincat ve γ.
»πιγ '. Ὑμᾶς δὲ, ἀδελφοί, μὴ ἐκκανήση ] ε
ftram munificentiam illorum im- » καλοποιῶντες ., Μὴ νικήσῃ τὴν ὑμελές
probitas . 14. Quod fi quis non ραν φιλοτιμίαν ἡἡ ἐκείνων μοχθηρία .
obedit verbo noftro , per epifto- κδ '. Εἰ δέ τις ἐχ ὑπακέει τῷ λόγῳ ἡ
lam hunc notate , neque commifcn- »μῶν διὰ τῆς ἐπιτολῆς τέτον σημειᾶε,
mini cum illo vt^ confundatur :
15. Et nolite quafi inimicum exi. » καὶ μὴ συναναμίγνυσθε αὐτῷ , ἵνα ἐν-
ftimare , fed corripite ut fratrem . » τραπῇ . ιέ.Καὶ μὴ ὡς ἐχθρὸν ἡγεῖσθε ,
Eos quibus ecclefiarum credita , ἀλλὰ νεθετεῖτε ὡς ἀδελφόν ,2 Τέτῳ
funt gubernacula , hanc regulam δὲ τῷ κανόνι προσέχειν τὲς τῶν ἐκκλη-
oportet . attendere. Corporalem σιῶν πεπιςευμένες οἴακας, τὴν γὰρ σα
enim eorum qui peccant fubuen-
tionem non prohibuit diuinus ματικὴνθεραπείαν τῶν πλημμελένων
apoftolus : fpirituali autem ii . ἐκ ἐκώλυσεν ὁ θεῖος ἀπόςολος τῆς δὲ
bertate eos priuauit . Sed vult πνευματικῆς αὐτὲς ἐςέρησε παῤῥησίας .
tamen de illis curam geri . Ne , ἐπιμελείας δὲ αὐτὲς ἀξιῶθαι προσέτα-
inquit, tamquam inimicum *exifti- ξεν · μὴ ὡς ἐχθρὸν γὰρ , φησὶν, ἡγεῖσθε,
mate , fed admonete ut fratrem . ἀλλὰ νεθετεῖτε ὡς ἀδελφόν . μελῶν γὰς
Laborantium enim membrorum νενοσηκότων ἐπέχεσι τάξιν τοῖς δὲ τοις
locum obtinent. Iis autem quæ
funt eiusmodi folemus conue- τοις τὴν πρόσφορον θεραπείαν προσ-
nientem medelam adhibere. Φέρειν εἰώθαμεν . πις. Αὐτὸς δὲ ὁ Κύ-
16. Ipfe autem Dominus pacis der gιος τῆς εἰρήνης δώῃ ὑμῖν τὴν εἰρήνην
vobis pacem omni modo . Vt et παντὶ τρόπῳ . Ωςε καὶ πρὸς αὐ
" εν
cum iplo , et inter vos inuicem τὸν εἰρηνεύειν , καὶ πρὸς ἀλλήλες , καὶ
pacem habeatis , et ab aduerfa-
riorum infidiis liberemini. Hoc τῆς τῶν ἐναντίων ἐπιβελῆς ἀπηλλά
enim fignificat illud : omni modo . χθαι. τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ Ἐν παντὶ τρό-
Dominus fit vobiscum omnibus, πῳ . » Ὁ Κύριος μετὰ πάντων ὑμῶν·
17. Salutatio mea manu Pauli , πιζ '. Ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ Παύ
quod eft fignum in omni epiftoli. πλ8 , ὃ ἐςι σημεῖον ἐν πάσῃ ἐπιτολῇ .
Ita fcribo. Salutationem appel- , οὕτως γράφω .» ᾿Ασπασμὸν ἐκάλεσε
lauit adie & tam in fine benedi- 2
étionem . 18. Gratia Domini τὴν ἐν τῷ τέλει κειμένην εὐλογίαν.
noftri Iefu Chrifti vobiscumomni. ή . Ἡ χάρις τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ἸησῦΧρι
bus. Amen . Hoc autem adie. 258 μετὰ πάντων ὑμῶν . ἀμήν. Τέτο
cit propter eos qui fiatas epifto · δὲ προστέθεικε διὰ τὸς πεπλασμένας
las circumferre audebant, docens ἐπιςολὰς περιφέρειν τολμῶντας ,διδά-
illos vt inquirant fubfcriptionem , σκων ἐπιζητῶν αὐτῷ τὴν ὑπογραφήν .
2
τότο
 EPIST. II . AD THESSALONICENSES . CAP . III. 54r

τέτο γάρ, φησὶ, τῶν ἐμῶν ἐπιτολῶν ση- Hoc enim , inquit , eft fignum
μεῖον . ἐν πάσῃ γὰρ ἐπιτολῇ τὸν ἀσπο- mearum epiftolarum . In omnni
κ . σμὸν ἐγὼ γράφω . μανθάνομεν τοίνυν ἐν . enim epiftola ego fcribo faluta-
tionem . Hinc ergo difcimus
τεῦθεν , ὡς τὸ Ἡ χάρις τῷ Κυρίῳ ἡμῶν quod hæc verba , Gratia Domi
ΕἸησῦ Χριςε μετὰ πάντων ὑμῶν , ἀμὴν , ni noftri Iefu Chrifti vobiscum
ἀντὶ τῷ ἐῤῥῶθαι σε γράφειν ειώθει. omnibus , Amer , pro eo quod
eft Vale fcribere foleat. Nos
·· ἡμεῖς δὲ τὴν ἀποςολικὴν εὐλογίαν τρυ-
autem apoftolicam decerpentes
-ναγήσαντες , τὸν διὰ τότε φθεγξάμενον benedictionem , Chriftum qui
Χρισὸν ἀνυμνήσωμεν . μεθ᾽ οὗ τῷ Πα . per eum locutus eft collaudemus.
τρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι , δόξα Cum quo Deo Patri cum fandtiftis
· καὶ μεγαλοπρέπεια , νῦν καὶ ἀεὶ , και o Spiritu , gloria et magnificen-
εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων . αμήν . tia , nunc er femper , et in facula
fæculorum . Amen .
Ἡ πρὸς Θεσσαλονικεῖς δευτέρα Secunda epiftola ad Theffalonicen-
· ἐπιτολὴ ἐγράφη ἀπὸ ᾿Αθηνῶν . fesfcripta eft Athenis.

* ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ 1
EPMH NEIA
ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

ΒΕΑΤΙ THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS
INTERPRETATIO

EPISTOLAE AD HEBRAEOS.

ΥΠΟΘΕΣΙΣ . ARGVMENTVM.

αυμασὸν οὐδὲν δρῶσιν οἱ τὴν ἀ ihil faciunt admirandum

ρειανικὴν εἰσδεξάμενοι νόσον , qui morbo arianico la-
κατὰ τῶν ἀποςολικῶν λυτ- N borant , fi aduerfum ii.
teras apoftolicas infa
τῶντες γραμμάτων , καὶ τὴν
niant , et epiftolam ad Hebræos
† πρὸς Ἑβραίες ἐπιβολὴν τῶν λοιπῶν ἀ-
a reliquis feparent , eamque
πακρίνοντες , καὶ νόθον ταύτην αποκα-
hdulterinam appellent. Qui enim
λοῦντες . οἱ γὰρ κατὰ τῷ Θεοῦ καὶ Σω- aduerfus Deuin et Seruatorem
τῆρος ἡμῶν τὰς γλώτ]ας κινοῦντες τί noftrum linguas mouent , quid
non
 542 B. THEODORETI INTERPRET.
‫اد‬
non audeant aduerfus eius bene- οὐκ ἂν τολμήσαιεν κατὰ τῶν εὔνων αὖ
volos et grandiloquos veritatis τοῦ καὶ μεγαλοφώνων τῆς ἀληθείας
præcones ? Ipfius enimn Domni-
ni vox eft a ) , Si me perfecuti κηρύκων ; αὐτοῦ γάρ ἐςι τῷ Δεσπότε
funt et VOS perfequentur. Φωνή , Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν , καὶ ὑμᾶς διώξει.
Oportebat autem ipfos , et fi ni. σιν. ἔδει δὲ αὐτοὺς , εἰ καὶ μηδὲν ἕτερον ,
hil aliud , remporis certe diutur τοῦ χρόνε γοῦν αἰδεσθῆναι τὸ μῆκος , ἐν
nitatem reuereri , quo hanc epi . ᾧ
‫ رہا‬τήνδε τὴν ἐπιςολὴν ἐν ταῖς ἐκκλη-
ftolam in ecclefis perpetuo le- σίαις ἀναγινώσκοντες διετέλεσαν τῆς
gerunt alumni veritatis . Ex quo Εκκλησίας οἱ τρόφιμοι . ἐξ οὗ
ου γὰρ τῶν
runt Dei ecclefiæ participes , ex ἀποτολικῶν γραμμάτων αἱ τοῦ Θεοῦ
illo etiamn epiftolæ ad Hebræos μετέλαχον ἐκκλησίαι, ἐξ ἐκείνε καὶ τῆς
vtilitatein percipiunt. Quod fi ne πρὸς Ἑβραίες ἐπιτολῆς τὴν ὠφέλειαν
hoc quidem ad eis perfuaden . καρποῦνται . εἰ δὲ μηδὲ τῦτο ἱκανὸν πῶς
dum fatis eft , Eufebio certe
oportebat eos Palatino credere , σαι αὐτοὺς , Εὐσεβίῳ γοῦν ἐχρῆν πειθῆ .
quem patronum fuorum decreto . ναι τῷ Παλαιςινῷ , ὃν τῶν οἰκείων δε-
rum appellant. Nam is etiam μάτων ἀποκαλοῦσι συνήγορον. καὶ οὗ
diuiniffimni Pauli hanc efle epi τος γὰρ τοῦ θεοτάτε Παύλε τήνδε τὴν
ftolam confeffus eft : et vere · ἐπιςολὴν ὡμολόγησεν εἶναι, καὶτες παι
res omnes hanc de ea fententiam
habuiffe afferuit . Sed hi omni λαιοὺς ἅπαντας ταύτην περὶ αὐτῆς
bus valere iufis , aduerfus veri ἔφησεν ἐχηκέναι τὴν δόξαν . ἀλλ᾽ οὗτοι
tatein impudenter decertant , apo- πᾶσιν ἐῤῥῶθαι φτάσαντες , ἀναίδην
ftolicæ theologiæ • qua pror. πρὸς τὴν ἀλήθειαν διαμάχονται , τῆς
mium exornauit , fplendorem non ἀποτολικῆς θεολογίας , ᾗ τὸ προοίμιον
ferentes . Cum enim non pos κατεκόσμησε , τὴν αἴγλην οὐ φέροντες ,

de fuerant ,
ti diuinitate aperte difta ἀντιλέγειν γὰρ οὐ δυνάμενοι πρὸς τὰ
aufi funt totam epiftolam reiice . διαξξήδην περὶ τῆς τοῦ Μονογενοῦς εἰς
* re , *
cum tamen et decreta , et ρημένα θεότητος , πᾶσαν ἐκβάλλειν ἐτόλ ·
aliæ fententiæ magnam habeant μησαν τὴν ἐπιςολήν , καίτοι καὶ τῶν δε γε
cognationem cum aliis epiftolis . μάτων , καὶ τῶν ἄλλων ἐνθυμημάτων ,
Suæ autern accufationi hunc pre-
textumn afferunt , quod apoftoli πολλὴν συγγένειαν πρὸς τὰς ἄλλας
cum nomen non fit fimiliter po- ἐχόντων ἐπιςολάς . πρόχημα δὲ τῇκα-
fitum in procmio . Οportebat τηγορία περιτιθέασι, τὸ μὴ τὴν αποτο-
autem illos confiderare , eorum λικὴν προσηγορίαν ὁμοίως ἐγκεῖσθαι τῷ
qui ex gentibus , non eorum προοιμίω . ἔδει δὲ αὐτὲς συνιδῶν , ὡς τῶν
qui ex Iudaeis crediderant , con- ἐξἐθνῶν
ftitutum fuiffe apoſtolum. Ere- ,ἀλλ᾿ οὐ τῶν ἐξ Ιεδαίων πεπι
ςευκότων ἀπότολος
nim dixit ei Dominus b) , Fefti- γὰρ ὁ Κύριος ἐκεχειροτόνη
πρὸς αὐτὸν το. καὶ
ἔφη ·Σπεῦσιν
na , et hinc cito egredere : non
enim fufcipient teftimoniun και έξελθε τὸ τάχος ἐντεῦθεν · εἰ γὰρ
tuum de me. Vade , quon- μὴ προσδέξονται σε τὴν μαρτυρίαν τὴν
iam ad gentes procul mittamn περὶ ἐμοῦ. πορεύε , ὅτι εἰς ἔθνη μακρὰν
te. Pactum etiam eiusmodi cum ἐξαποτελῶ σε . τοιαύτας δὲ καὶ πρὸς
τοὺς
4) Ioh. 15, 20. b) Act . 22, 18. 21.
 EPIST. AD EBRAEOS. 543

τοὺς ἄλλες ἐποιήσατο συνθήκας . Ἰά aliis iniit. Iacobus enim in-

κωβος γὰρ , φησὶ, καὶ Κηφᾶς, καὶ Ἰωάν. quit a ) , et Cephas , et Ioannes ,
γῆς , οἱ δοκῶντες τύλοι εἶναι, δεξιὰς ἔδω- qui videbantur effe columna ,
dederunt mihi et, Barnabæ dex-
καν ἐμοὶ καὶ Βαρνάβα κοινωνίας , ἵνα αὐ- tras focietatis , vt ipfi quidem in
nos vero ad
τοὶ μὲν εἰς τὴν περιτομὴν , ἡμεῖς δὲ εἰς circumcifione m ,
τὰ ἔθνη . οὕτω καὶ Ῥωμαίοις ἐπιςέλλων gentes ( proficifceremur ) . Ita
* · · ἔφη , Ἐφ᾽ ὅσον εἰμὶ ἐγὼ ἐθνῶν ἀπόπολος, etiam fcribens ad Romanos di-
xit b) , Quatenus ego fum gen-
τὴν διακονίαν με 1) δοξάσω . τέτε δὴ πun apoftolus , glorificabo mi-
tium
- χάριν τοῖς μὲν ἐξ ἐθνῶν πεπιτευκόσιν nifterium meum . Idcirco cum
κ ἐπιτέλλων , καὶ τὴν προσηγορίαν προσ- fcriberet ad eos qui crediderunt
et nomen adie-
κ τέθηκε , καὶ τὴν ἀποτολικὴν αξίαν προσ- ex gentibus ,
τέθεικεν, ὡς διδάσκαλος μαθηταῖς ἐπι cit, et apoftolicam dignitatem
πςέλλων . Ἑβραίοις δὲ γράφων,ὧν ἐκ ἐνε. addidit , vt doctor et magifter
fcribens ad difcipulos. Ad He-
3 χειρίσθη τὴν ἐπιμέλειαν , γυμνὴν τῶν ἀ-
breos auten fcribens , quorum
ξιωμάτων εἰκότως τὴν διδασκαλίαν non erat fibi cura credita , me-
· προσήνεγκεν . ὑπὸ γὰρ τὴν τῶν ἄλλων rito nudam honoribus doétrinam
ἀποτόλων προμήθειαν ἐτέλεν. ὅτι δὲC εἰς tradidit. Aliorum enim apo-
τῆς πνευματικῆς χάριτος ἀνάπλεως ἡ ftoloruin curæ fuberant. Quod
autem fpirituali gratia plena fit
ἐπιτολὴ , καὶ ἐδὶ τὴν τυχᾶσαν παρέ‐ epiftola et nullam omnino pre-
,
χέσα διαβολῆς ἀφορμὴν, ἡท κατὰ. μέρος beat calumnnie occafionem , fin-
interpretatio docebit
ἑρμηνεία διδάξει σαφέτερον. ἡ δὲ ὑπό- gulorum interpretatio
θεσις τῆς ἐπιςολῆς ἐξιν αὕτη . τῆς ἐξ apertius . Hoc autem eft argu-
Ἰεδαίων πεπιτευκότας οἱ τὴν τῆς ἀπό mentum epiftolæ . Eos qui ex
Iudæis crediderant , ii qui in-
ςίας περικείμενοι νόσον , πολλοῖς καὶ
credulitatis vitio laborabant , mul-
παντοδαποῖς περιέβαλλον ἀλγεινεῖς . τ8· tis moleftiis afficiebant . Harum
των δὲ τῶν παθημάτων καὶΘεσσαλον. autem afliationum fcribens et-
κοῦσιν ὁ θεῖος ἀπόςολος ἐπιτέλλων ἐμνή- iam ad Theffalonicenfes diuinus
Imitatores
θη Μιμηταὶ γὰρ, φησὶν,ἐγενήθηε τῶν apoftolus meminit.
ἐκκλησιῶν τῷ Θεῷ τῶν ἐσῶν ἐν τῇ Ἰ8 . enim ,inquit c) , fuiftis ecclefia-
rum Dei , quæ funt in Iudæa .
δαία · τὰ γὰρ αὐτὰ καὶ ὑμεῖς ἐπάθε] ε Eadem enim vos quoquepalli
ὑπὸ τῶν ἰδίων συμφυλετών , καθάπες eftis a propriis contribulibus ,
κακεῖνοι ὑπὸ τῶν Ἰεδαίων. καὶ αὐτοῖς ficut et illi a Iudeis. Atqui et
δὲ γράφων καὶ τῦτο προστέθηκε , Καὶ ipfis illis fcribens , hoc etiam ad-
τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν iecitd ) , Et direptionem bono-
rum veftrorum cum gaudio fufce-
μεθ᾿ ἡδονῆς κατεδέξασθε , καὶ ὁ μακά-
~ pilis . Porro autein beatus quo-
ριος δε ημας διδάσκει Λεκᾶς, ὡς πρὸ τῆς
que Lucas nos docet e) , quod ante
κλήσεως ὁ θεῖος ἀπότολος ἐλυμαίνετο voca
tionem diuinus apoftolus vexa-
τὴν ἐκκλησίαν , κατὰ τοὺς οἴκους εσπο · uerit ecclefiam , doinos fingulas in .
ρευόμενος, σύρων τε ἄνδρας καὶ γυναί. greffus , et viros et mulieres trahens
και παρεδίδου εἰς φυλακήν . οὐ μόνον tradiderit in cuftodian . Nec vero
hæc
1) δοξάζω . Β.

a ) Gal. 2, 9. b ) Rom . 11, 13. c ) 1 Theft. 2, 14. d ) Ebr. 10 , 34. e) Ait. 8, 3.

 544 B. THEODORETI INTERPRET.

hæc folum faciebant increduli ad- δὲ ταῦτα κατὰ τῶν πεπιςευκότων ο

verfus eos qui crediderant : fed ἀπιτοῦντες ἐτόλμων , ἀλλὰ καὶ ἐκωμῳ-
eos etiam ludibrio habebant , vt
δουν , ὡς ἀνθρώπῳ τεθνεῶτι πιτεύειν
qui non dubiraffent homini mor-
* tuo credere , * et legem a Deo da αναχομένως, καὶ τὸν ὑπὸ τῷ Θεῷ δεδο-
tam reliquiffent. Hac de caufa di. μένον καταλελοιπότας νόμον . τότε δὴ
vinus apoftolus ftatim in proæmio χάριν ὁ θεῖος ἀπότολος εὐθὺς ἐν τῷ
oftendit illum maiorem effe pro- προοιμίῳ τῶν προφητῶν αὐτὸν ἁπάν
phetis. Tum de diuinitate loqui των αποδείκνυσι κρείττονα . ὦτα τῆς
incipiens , pronuntiat eum æter-
num , et Patri coaternum ,et vni. θεολογίας ἀρξάμενος ,αΐδιον ἀποφαί
verforum opificem . Deinde cum ve , καὶ τῷ Πατρὸς συναΐδιον , καὶ τῶν
angelis comparans , diuinam fcri- ἁπάντων δημιεργόν . ἔπειτα τοῖς αγγέ
pturam in medium affert , quæ λοις παρεξετάσας , τὴν θείαν εἰς μέσον
aperte
effe et docet, ipfum quidem
Deum ,illos Filium φέρειγραφὴν, διαρξήδην διδάσκεσανὡς
vero miniftros
Exinde oftendit iis ὁ μέν ἐξιν Υἱὸς καὶ Θεὸς, οἱ δὲ λειτεργο
et creaturas.
quæ a Mofe data funt, inaiora effe και ποιήματα . ἐντεῦθεν δείκνυσιν ὡς
quæ a Chrifto Domino funt tradi. τῶν διὰ Μώσεως παραχθέντων μεζο
ta . Ille enim dedit vetus teftamen- να τὰ παρὰ τῷ Δεσπότε δεδομένα Χρι
tum : hic vero nouum , quod per 58. ὁ μὲν γὰρ ἔδωκε τὴν παλαιὰν δια
veteres prophetas promiferat. Et θήκην · ὁ δὲ τὴν κοινὴν , ἣν διὰ τῶν παρ

rum Palæstinam , hic vero regnum λαιῶν

. προεπηγγείλατο προφητῶν. καὶ
calorum . Iam vero confert etiam ὁ μὲνὑπέχετο δώσειν τὴν Παλαιςίνην
cum leuitico facerdotio facerdo- ὁ δὲ τὴν βασιλείαν τῶν ἐρανῶν · συγκρί
tium quod eft fecundum ordinem ve δὲ καὶ τῇ λευϊτικῇ ἱερωσύνῃ τὴν καὶ
Melchifedeci, et oftendit quam fit τὰ τάξιν Μελχισεδέκ , καὶ δείκνυσι τὴν
longe excellentius. Adhæc autem
eos, qui ante legem ὑπεροχήν . πρὸς τέτοις καὶ τὲς πρὸ νό
oftendit,etiain
et qui in lege fuerunt pietatis alu με καὶ τὸς ἐν νόμῳ τῆς εὐσεβείας τρο
mni , per fidem claros et infignes Φίμες διὰ πίσεως ἀποφαίνει περιβλέ
fuiffe. Dicit etiam illorum et æru- πλεs γεγενημένες . λέγει δὲ αὐτῶν καὶ
mnas , et animi fortitudinem , eos 1 τὰ πάθη καὶ τὴν ἀνδρείαν , τέτες πρὸς
ad pericula adeunda excitans . De-
τες κινδύνες αλείφων . ετα τῶν οἰκείων
ia tamina ipfis in me.
inde proprcer
m cans αυτέ ς αναμνήσας ἀγώνων , και είναι
moria reuo , et ad finem vs.
que forti animo ftare adhortans , et μέχρι τέλες ἀνδρέως παρακαλέσας ,
cum dogmatibus moralem exhor καὶ τοῖς δογματικοῖς καὶ ἠθικὴν συνά
rationem coniungens abfoluit epi- ψας παραίνεσιν , πεπλήρωκε τὴν ἐπι56-
ftolam . Scripfit autem eam lin-
gua hebraica . Ferunt autem Cle- λήν. γέγραφε δὲ 2 )αὐτὴν τῇ Ἑβραίων
mentem eam interpretatum effe. φωνῇ ἑρμηνευθῆναι δὲ αὐτήν φασιν
Nos autem deinceps aggrediamur ὑπὸ Κλήμεντος . ἡμεῖς δὲ λοιπὸν τῆς
interpretationem . ἑρμηνείας ἁψώμεθα .

ΚΕΦΑ ·

2 ) αὕτη , B. Forte : αὐτῇ ,

 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP , I.
545
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 06. CAPVT I.

ά. Πολυμερῶς καὶ πολυςόπως πά- "MultifariamDeumulti sque modis

olim s loquens patri
πλαί ὁ Θεὸς λαλήσας͵ τοῖς bus per prophetas , 2. Nouiffimis
η παράσιν r ) ἐν τοῖς
2 προφήταις , diebus iftis locutus eft nobis per Fi
* » β . 2 ) Ἐπ᾿ ἐχάτ ων τῶν ἡμερ ῶν τέτων lium . Aperre oftendit differentiain
κἐλάλησε ἡμῖν ἐν Υἱῷ . , Σαφῶς ἔδει- Chrifti Domini et prophetarum .
ν
Ipfum enim folum appellauit Fi-
· ε τῷ Δεσπότε Χριτᾶ καὶ τῶν προφη- lium . Eftautem procinium fimi-
τι τῶν τὸ διάφορον . αὐτὸν γὰς μόνον Υἱὸν le parabola Domini . Etenim cum
- προσηγόρευσεν . ἔοικε δὲ τὸ προοίμιον τῇ dixiffet Dominus Iudais parabo-
· τῷ Κυρίῳ παραβολῇ · καὶ γὰρ ὁ Κύριος lam dévinea ,oftendit primos qui-
-ι τοῖς Ἰεδαίοις τὴν περὶ τῷ ἀμπελῶνος 'dem feruos iniffos effe ad malos
οι παραβολὴν εἰρηκὼς , ἔδειξε πρώτες μὲν Agricolas : deinde poft illorum oc
cifionen . filium aduen iffe . Iam
· δέλες ἀποταλέντας πρὸς τὲς πονηρὲς quod aitmultifariam , omnis gene-
- γεωργές · εἶτα μετὰ τὴν ἐκείνων ἀναί- ris difpenfationes fignificat :* quod
· ρεσιν Υἱὸν παραγενόμενον . τὸ μέντοι vero multis modis , diuinarum vi
Πολυμερῶς τὰς παντοδαπας οἰκονομίας fionum differentiam . Aliter enim
* σημαίνει τὸ δὲ Πολυτρόπως , τῶν θείων vifus eft Abrahæ , et aliter Moli ,
ม et aliter Eliæ, et aliter Michæa.
ὀπτασιῶν τὸ διάφορον . ἄλλως γὰρ ὤ. Sed et Elaias , et Daniel , et Ezee
- φθη τῷ ᾽Αβραὰμ , καὶ ἄλλως τῷ Μωϋ- chiel diuerfas figuras confpexere.
τί σῇ , καὶ ἑτέρως Ἠλίᾳ , καὶ ἄλλως τῷ Μι. Hoc docens aiebat vniuerforum
· χαία . καὶ Ἡσαΐας δὲ, καὶ Δανιήλ , καὶ Deus a ) : Ego vifiones multiplica-
· Ἰεζεκιήλ , διάφορα ἐθεάσαντο χήματα vi , et in manibus prophetarum
alfimilatus fum . Non eft enim
τῦτο διδάσκων ὁ τῶν ὅλων ἔφη Θεὸς
, diuina natura multiformis , fed
- Ἐγὼ δράσεις ἐπλήθυνα , καὶ ἐν χερσὶ expers forinæ ac figura , et fimplex
· προφητῶν ὠμοιώθην . ἐ γὰρ πολύμος- atque incompofita . Non ergo na-
μορφος ἡ θεία φύσις , ἀλλὰ ἀνείδεός τε turain ipfam videbant , quam affe-
καὶ ἀχημάτισος , καὶ ἁπλῆ καὶ ἀσύν- qui nemio poteft : fed quasdam fi-
θετος . ἐκ αὐτὴν τοίνυν ἑώρων τὴν αγέ. guas , quas ad vfun oftendebat
j Deus , qui fub afpe&tum non cadit.
φικτον φύσιν , ἀλλὰ τινὰ χήματα , ἃ Porio autemmultifariam , aliud
πρὸς τὴν χρείαν ὁ ἀόρατος ἐδέκνυε quoque fignificat , nempe quod vni-
Θεός . τὸ μέντοι Πολυμερῶς καὶ ἕτερον cuique prophetarum fingularis
αινίζεται , ὅτι τῶν προφητῶν ἕκαςος quædam difpenfatio commiffa fue-
μερικήν τινα οἰκονομίαν ἐνεχειρίζετο · ὁ tat : horum autem Deus , Chri-
ftus inquam Dominus non
δὲ τύτων Θεὸς, ὁ Δεσπότης λέγω Χρι- vno aliquo munere functus eft ,
ςὸς , ὦ μίαν τινὰ ᾠκονόμησε χρείαν, ἀλ- fed humana fufcepta natura 1
λὰ τὸ πᾶν ἐνανθρωπήσας κατώρθωσε , οιnne quod r eft correxit ,
et

1) ἡμῶν . Νofter dial.r. aduerfus Anomæos p . 278. Garnerii. 2 ) ἐπ ' ἐσχάτες τῶν
μ. 7. Nofter in Efaiæ c.2,3, hæret. fabul. lib. 5. c. 2. et l. c. contra Anom.
$
a) Hof. 12, II.

B. Theod . Tom . 111 . Mm

 545 B. THEODORETI INTERPRET .

et humanam falutemprocurauit. καὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων ἐπραγματεύσας

Atque ita oftenfium eft, vnumeffe το σωληρίαν. δέδεικται μέντοι ὡς εἰς τῶν
legislatorem et veterum et nouo- Ὃν
rum . Quem conftituit heredem vni. παλαιῶν καὶ καινῶν νομοθέτης.
13 ) ἔθηκ ε κληρονόμον πάντων . ᾿Απὸ
verforum . Ab humanis cepit diui.
nus apoftolus : et primo humiliora τῶν ἀνθωπίνων ὁ θεῖος ἀπόςολος ἤρξα-
dicens , inaioramox attingit. He το , καὶ τὰ ταπεινότερα πρῶτον λέγων
res enim
omnnium Chriftus Domi- έτως ἅπλεται μειζόνων . κληρονόμος γὰρ
nus, non vt Deus, fed vt homo . Vt πάν>των ὁ Δεσπότης Χριτὸς , ἐχὣς Θεὸς ,
Deus enim omnium eft effector .
Qui autem eft omnium opifex ,na- ἀλλ᾿ ὡς ἄνθρωπος . ὡς γὰρ Θεὸς, ποιη
tura eft omnium dominus. He . τής ἐςι πάντων · ὁ δὲ πάντων δημιερ-
res autem eorum efficitur dominus, γὸς φύσει πάντων δεσπότης . ὁ δὲ κλή .
quorum olim non erat dominus. ρονόμος ἀποφαίνεται κύριος ὧν ἐκ ἦν
Ita etiam qui credunt, heredesfint πάλαι δεσπότης . ὅτως οἱ πιτεύοντες
Dei , et coheredes Chrifti a) . Per
κληρονόμοι Θεῷ , καὶ συγκληρονόμο ι
gratiam enim capiunt , quod prius d
non habebant. Quod autem ipfe Χρις8 . χάριτι γὰρ λαμβάνεσιν ὃ μὴ
fit vniuerforum Dominus , fubfe πρότερον εἶχον . ὅτι δὲ αὐτὸς τῶν ἀπάν
quentia teftantur. Per quem fecit των δεσπότης , τὰ ἐπαγόμενα μαρτυρεῖ.
et facula . Hoc diuinitatem fignifi- , Δι᾽ ᾧ καὶ τῆς αἰῶνας ἐποίησε . " Τῦτο
>
cat. ἑ
δηλωτικὸ ν τῆς θεότητος . ὦ μόνον γὰς
Non folum enim eum often-
dit creatorem , fed etiam æternuin.
Sæculum enim non eft aliqua fub . αὐτὸν δημιεργὸν , ἀλλὰ καὶ αΐδιον ἔδειξεν.
ftantia , fed res quæ minime fubf- ὁ γὰς αἰῶν ἐκ ἐσία τίς ἐξιν , αλλ᾽ ἀνυπό-
ftit , confequens ea quæ genitam salov χρῆμα , συμπαρομαρτῶν τοῖς γεν-
habent naturam . Appellatur enim νητὴν་ἔχεσι φύσιν . καλεῖται γὰρ Αἰων
fæculum etiam interuallum quod eft
aconftitutione mundi vsque ad con . καὶ τὸ ἀπὸ τῆς τῶ κόσμε συςάσεως μέ
fummarionem . Ita enim etDomi. χρι τῆς συντελείας διάσημα . ὕτω γὰρ
nus dixit b) , Ecce ego vobiscum καὶ ὁ Κύριος ἔφη , Ἰδὲ ἐγὼ μεθ᾽ ὑμῶν εἰς
fum omnibus diebus vsque ad con- με πάσας τὰς ἡμέρας , ἕως τῆς συντε-
fummationem fæculi, Vniuscu- λέας τῷ αἰῶνος . καὶ τῆς ἑκάτε δὲ ἡ-
iusque etiam noftrum vitæ tempus μῶν ζωῆς τὸν χρόνον αἰῶνα κέκληκεν ὁ
feculum vocauit diuinus Dauid . θεος Δαβίδ · Ὁ αἰῶν γὰρ ἡμῶν, φησὶν ,
Seculum enimnoftrum ,inquit c) ·εἰς φωτισμὸν τῇ προσώπε σε. και του

turæ quoque vitæ ftatum fæcu !um μέλλοντος δὲ βίε τὴν σύςασιν αἰῶνα

appellauit diuinus apoftolus . Non προσηγόρευσεν ὁ θεῖος ἀπότ 2 ολος. Οὐ

folum enim , inquit d ), in hoc fa- μόνον γὰρ , φησὶ ν , ἐν τῷ αἰῶν τέτω ,
culo , fed etiam in futuro . ~
Et ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι . καὶ πάλιν , Ἵνα
rurfus e ) , Vt oftenderet in fa
1ἐνδείξηται ἐν τοῖς αἰῶσι τοῖς ἐπερχομέ
culis venientibus exfuperantes di.
νοις οντα πλᾶτον τῆς χά
* vitias * gratiæ fuæ benignitate vos τὸνὑπερβάλλ
in nos. Sæculum ergo eft ριτος αὐτῷ ἐν χρηςότη ]ι ἐφ᾽ ἡμᾶς . αἰων
creatæ naturæ
adnexa dimen . τοίνυν ἐξὶ τὸ τῇ κτιςῇ φύσει παρεζευγ
fio . Saculorum vero conditorem μένον διάσημα . Τῶν αἰώνων δὲ ποιη‫ اد‬τὴν
εἴρηκε
3) ἔθετο eft in.l. c. ex hæret . fab. et ibid . lib . 5. c . 6,
1, 21. e) Ib. c. 2, 7..
" a) Rom. 8, 17. b) Matth. 28, 20, c) Pf. 80 (90), 8. d) Eph.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. I.
547

Βρηκε τὸν Υἱὸν , αΐδιον αὐτὸν εἶναι διδά . dixit Filium , docens. eut effe æter-
σκων , καὶ παιδεύων ἡμᾶς , ὡς ἀεὶ ἦν nun , et innuens illum femper
fuiffe quacumque
fuperioremntemporali di-
παντὸς ἐτινοσῶν ὑπερκείμενος χρονικό menfione . Itaetiamn !
: διατήματος
C . ἔτω περὶ τῷ Θεῷ καὶ Πα-
de Deo et Patre vetus dicit feri-
· τρὸς ἡ παλαιὰ γραφὴ λέγει, Ὁ ὑπάρ- ptura Qui eft ante fecula , pro ,
,
χων πρὸ τῶν αἰώνων, αντὶ τε , Ὁ ἀεὶ ὤν , Qui eft femper . Deinde quia Fi
εἶτα ἐπειδὴ Υἱὸν εἰπὼν αΐδιον αὐτὸν lium dicens , ipfum appellauit
æternum , incredibile autem iis
προσηγόρευσεν , ἀπίθανον δὲ εἶναι πως qui
non funt diuinis initiati , vt
ἐδόκει τοῖς ἀμυήτοις τῶν θείων , τὸν Υἱὸν
qui fit Filius , non fit tempore po-
ὄντα μὴ δεύτερον εἶναι το γεγεννηκότος
fterior eo , qui illum genuit , ex
τῷ χρόνῳ , ἀπό τινος ὁρωμένης εἰκόνος quadam oculis fubiecta fimilitudi-
δείκνυσι
τὴν τῆς θεολογίας
‫اد‬ ἀλήθειαν , ne, diuinitatis veritatem demon-
fplen-
- καί φησιν , γ'. Ὃς ὢν ἀπαύγασμα τῆς firat , er ait : 3. Qui cum fit
dorgloria . Splendor enim et ex
„ δόξης . Τὸ γὰρ ἀπαύγασμα καὶ ἐκ
igne eft, et eft cum igne : et cau-
ειτε πυρός ἐξι , καὶ σὺν τῷ πυρί ἐξι και
fam quidem habet ignem , non
αἴτιον μὲν ἔχει τὸ πῦς , ἀχώριςον δέ ἐςι poteft autem ab igne feparari.
·· τὸ πυρός . ἐξ ὃ γὰρ τὸ πῦρ , ἐξ ἐκείνου Ex quoenim eft ignis , ex eo eft
μ καὶ τὸ ἀπαύγασμα . εἰ τοίνυν ἐπὶ τῶν bilib etiam fplendor . Si ergo in fenfi-
us poteft effe aliquid , quod
αἰσθητῶν δυνατὸν εἶναι τι ἔκ τινος , και
ex aliquo fit , et vna cum eo fit ex
- συνυπάρχειν τέτῳ ἐξ ἧπερ ἐπὶ,Μὴ ἀμ-
quo eft: he dubites , inquit ,
- Φιβάλῃς , φησὶν , ὡς ὁ Θεὸς Λόγος ὁ μο- Deum Verbum , vnigeniti Dei Fit
- νογενὴς τῷ Θεῷ υἱὸς , καὶ γεγέννηται ὡς lium , et genitum effe vt Filium ,
2
Υἱὸς , καὶ συνυπάρχει τῷ γεγεννηκότι ως et cum eoqui genuit vna effe , vt
Verb um , quod eft fplendor gloriæ
· Λόγος ,ὃς ἀπαύγασμα δόξης . ἐξξγὰς
Εx quo enim gloria , ex eo etiam
* ἡ δόξα , ἐξ ἐκείνε καὶ τὸ ἀπαύγασμα .
eft fplendor . Semper auteglo n -
- ἀεὶ δὲ ἡ δόξα , ἀεὶ τοίνυν καὶ τὸ ἀπαύ-
ria : femper ergo et fplendor. Eius-
γασμα . καὶ τῷ πυρὶ δὲ ὁμοφυὲς τὸ ἀ- dem etiam naturæeft fplendorcum
παύγασμα˙ ἐκῶν καὶ ὁ Υἱὸς τῷ Πατρί. igne : ergo etiam Filius cum Patre.
Et quoniam fplendoris fimilitudo.
· καὶ ἐπειδὴ τῇ ἀπαυγάσματος ἡ εἰκὼν coæternitatem quidem et eiusdem.
* τὸ μὲν συναΐδιον καὶ ὁμοέσιον ἀποχρών-
fubftantiæ æqualitatem abundede-
τως δεδήλωκεν , ἀφορμὴν δὲ παρεχε
clarauit , fed blafphemiæ occafio-
βλασφημίας τοῖς τὰ Σαβελλίς και Φω- nem præb
ebat iis qui Sabellii et
· τανε νοσᾶσι · καθ᾿ ἑαυτὸ γὰρ ἐχ ὑφέ . Photini morbo laborant , fplendor
enim per fe non fubfiftit : per aliam '
· 5ηκε τὸ ἀπαύγασμα · δι᾿ ἑτέρας εἰκόνος fimilitudi
nem hanc quoque blafphe-
· καὶ ταύτην ἐξορίζει τὴν βλασφημίαν. miamexterminat. Subiungit enim ,
39
- ἐπάγει γάς ; Καὶ χαρακτὴς τῆς ὑπο- Et figura fubftantia eius.
Per fe
* ςάσεως αὐτῇ . Καθ᾿ ἑαυτὸν , γὰρ , enim , inquit , fubfiftit , totum
φησὶν, ὑφέτηκεν , ὅλον ἐν ἑαυτῷ δεικνὺς in fe Patrem oftendens . In fe
τὸν Πατέρα . τὲς γὰρ πατρικὲς περί- enim paternos charaâteres conti-
κειται χαρακτῆρας . τέτῳ ἔοικε τὸ ὑπὸ net. Huic fimile eft , quod
τ8 Κυρίε πρὸς τὸν Φίλιππον εἰρημένον " Philippo diftum eft a Domnino a) ,
Μια a Qui
a ) Ioh . 14 , 9.
 TI
B. THEODORE INTERPRET .
548
Qui vidit me , viditPatrem meum . Ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ, ἑώρακε τὸν πατέρα
Ita per plura vocabula nos docuit με . ὅτω διὰ πλειόνων ὀνομάτων 4 ) ἐδί

diuinus apoftolus et veram ac ger . δαξεν ὁ θεῖος ἀπόπολος , καὶ τὸ γνήσιον

manam generationem , et eandem
cum Patre fubftantiam et conterni τῆς γεννήσεως, καὶ τὸ ὁμούσιον, καὶ τὸ
tatem . Quoniamenim diuina fupe συναΐδιον . ἐπειδὴγὰρ πάντανῦν ὑπερ-
rant omnem intelligentiam , et fieri βαίνει τὰ θεῖα , καὶ ἐχ οἷόν τε διά μιας
non poterat , vt per vnam folam μόνης εἰκόνος τὸ τῆς θεολογίας διδάξαι
fimi litudinem docereturhoc nitatis μυτήριον , διὰ πλειόνων τῦτο ποιάζα
diuifacere
myfterium : perplura
cogunturveritatis præcones . Για ναγκάζονται τῆς ἀληθείας οἱ κήρυκες .
diuinus Ioannes Verbum appella. ἕτως ὁ θεσπέσιος Ἰωάννης λόγον ὠνό
cum μασε τὸν Υἱὸν. ἐπειδὴ γὰρ τῇ ἀνθρωπ
vit Filium . Quoniam enim
humanageneratione coniunita eft πίνῃ γεννήσει καὶ πάθος και χρόνος
et paffio et tempus, * eum neceffa- συνέζευκται , ἀναγκαίως αὐτὸν
་ ་προση-
rio vocauit Verbum , vt oftenderet γόρευσε Λόγον , ἵνα δείξῃ καὶ τὸ ἀπα
generationem effe et impatibilem θὲς , καὶ τὸ ἄχρονον τῆς γεννήσεως .
et temporis expertem . πως δὲ μηδεὶς ὑπολάζῃ πάλιν ἀνυπό-
autem rurfus exiftimaret, eum non 1
fubfiftens effe Verbum , quod Mar- ςατον αὐτὸν εἶναι λόγον , ὃ Μάρκελλος
cello , Photino et Paulo vfu venit, πέπονθε , καὶ Φωτεινὸς , καὶ Παῦλος

neceffario adiecit, Et Deuserat Ver. ἀναγκαίως προστέθηκε , καὶ Θεὸς ἦν ὁ

bum
fub ,etpr
fta et vnam demfignifi
ntiam ,opriameius ns λόγος , καὶ τὴν ἰδίαν αὐτῷ σημαίνων ὑ-
onftracans
naturam , et docens generationem 1 πόςασιν , καὶ τὴν μίαν φύσινἐμφαίνων,
effe et impatibilem , et temporis καὶ τῆς γεννήσεως τὸ ἀπαθές τε καὶ
expertein . Ita Paulus ἄχρονον ἐκπαιδεύων . ὅτως ὁ μακάριος
beatus
ipfum quidem Filium appellauit, Παῦλος Υἱὸν μὲν αὐτὸν προσηγόρευσεν ,
alium oftendens a Patre , quod ἄλλον αὐτὸν παρὰ τὸν Πατέρα δεικνὺς
attinet ad rationem proprietatis . κατὰ τὸν τῆςἰδιότητος λόγον Τῶν αἰ
Sæculorum autem ipfum dixit ef-
filtorem , per hac docens eius ὠνων δὲ αὐτὸν εἴρηκε ποιητὴν , τὸ οΐδιον
peternitatem . Eum autem nomi· αὐτῷ διὰ τέτων διδάσκων . ὠνόμασε δὲ
nauit etiam gloria fplendorem , αὐτὸν καὶ ᾿Απαύγασμα δόξης , καὶ τὸ
per hoc et coæternitatem et ean- συναΐδιον δια τότε , καὶ τὸ ταὐτὸν τῆς
dem fubftantiam fignificans . Ex εσίας σημαίνων . ἐκ γὰρ τῆς τῇ πυρὸς
ignis enim natura eft fplendor . φύσεως τὸ ἀπαύγασμα . προστέθηκε
Adiecit præterea, eum effe chara
fi- δὲ ὅτι καὶ Χαρακτής ἐςιν ὑποτάσεως ,
Eerem fubftantiæ , vtrumque ἀμφότερα κατὰ ταὐτὸν διδάσκων , ὅτι
mul docens : quod nimirum et
καὶ καθ᾿ ἑαυτὸν ὑφέςηκε , καὶ ἐν ἑαυτῷ
per fe fubfiftat et in fe pa- δείκνυσι τὲς πατρικὲς χαρακτῆρας .
ternos oftendat characteres . Iam
aliud quoque adiecit : προστίθησι δὲ καὶ ἕτερον · „ Φέρων τε
vero 2
Portansque omnia verbo virtutis κτὰ πάντα τῷ ξήματι τῆς δυνάμεως
fua . Non folum enim fecit „ αὐτῇ. , Οὐ γὰρ μόνον τὰ πάντα πε
omnia , fed ea etiam regit et guber- ποίηκεν, ἀλλὰ καὶ ἰθύνει ταῦτα καὶ καὶ
2
nat. Infignem autem eius oftendit Βερνᾷ . τὴν δὲ τῆς δυνάμεως ὑπερβολὴν

4 ) ἐδίδο ἡμᾶς , Β .
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP . I. 549

· ἔδειξεν , εἰρηκὼς ἀρκεῖν αὐτῷ λόγον εἰς potentiam , cum dixit, verbum ei
cere ad omnium fabricatio-
τὴν ἁπάντων δημιεργίαν τε καὶ προμή . fuffi
nein et eorumprouidentiam . Di
1 θεαν . επε γὰρ , Γενηθήτω φῶς , καὶ xit enim a ) , Fiat lux , et fatta eft
ἐγένετο φῶς · καὶ εἶπε 1 , Γενηθήτω ςε· 1ux . Et dixit b ) , Fiat firmamen-
α
ρέωμ , καὶ ἐγέν ετο ὅτως καὶ τἄλλα tum , et fic faétum eft ; et alia
πάντα ὁμοίως . ὅτω καὶ ὁ μακάριος ἔφη omnia fimiliter. Ita etiam dixit
beatus Dauid c) , Ipfe dixit , et
Δαβίδ , ὅτι αὐτὸς εἶπε καὶ ἐγενήθησαν ,
fa &ta fant:ipfemandauit , et crea
fθεῖα
αὐτὸς ἐνετάλατο καὶ ἐκτίσθησαν . ταύ- ta funt . Cum huius theologiæ
της τῆς θεολογίας τὸ ἀναμφίλεκτον ὁ- nullam effe dubitationem viderent
ρῶντες οἱ τὰ ᾿Αρείς φρονῶντες , τῶν d qui cum Ario fentiunt , ex apofto-
ποςολικῶν θησαυρῶν ἐκβάλλειν τήνδε licis thefauris hanc epiftolam eif-
Ideo nos eam
τὴν ἐπιτολὴν ἐπειράθησαν . ᾗ δὴ χάριν cere ndim i funt.
conatus
confentire doctrine
ofte
ἡμεῖς τοῖς εὐαγγελικαῖς αὐτὴν συμφω- euangelica . Diuinus autem apo-
νᾶσαν διδασκαλίαις ἐδείξαμεν . ὁ μέντοι folus , poftquam de natura diui-
θεῖος ἀπόςολος ὕτω τὰ περὶ τῆς θείας nadifferuit , tranfit ad humana ,
ο διεξελθών φύσεως , ἐπὶ τὰ ἀνθρώπεια docens difpenfationis myfterium .
μεταβαίνει , διδάσκων τὸ τῆς οἰκονομίας Per feipfum purgationem peccato-
rum noftrorum faciens , fedit ad 1
και μυτήριον . κ Δι᾽ αὑτῷ καθαρισμὸν ποιη- dexteram maieftatis in "excelfis .
5 σάμενος τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, 5) ἐκάθι- Δι᾽ αὑτε , afpirate legendum , pro
5 σεν ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης ἐν ὑἱ δι᾽ ἑαυτῇ , hoc eft per feipfum .
" ψηλοῖς . Τὸ δι᾽ αὑτῷ δασέως ἀναγι- Hic enim Patris Filius , qui eft
νώσκαν προσήκει , ἀντὶ τῷ , δι᾿ ἑαυτοῦ . vna cum genitore , qui omnia
ὗτος γὰρ ὁ τῷ Πατρὸς Υἱὸς , ὁ τῷ γρ. createt adminiftrat , qui Patrem in
feipfo oftendit , homo faftus no-
γεννηκότι συνῶν, ὁ ἁπάντων δημιεργός fram operatus eft falutem . Illud
τε καὶ πρύτανις , 0ὁ ἐν αὐτῷ δεικνὺς τὸν autem , Sedir ad dexteram maiefta-
Πατέρα , τὴνἡμετέραν ἐναν1θρωπήσας ἐ- tis in excelfis, iuxta huinanitatem
πραγματεύσαλοσωληρίαν τὸδὲ Ἐκάθισεν diâtum eft. Cum enim effetAl
ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης ἐν ὑψηλοῖς , tiffimus , humiliauit * feipfum ,et e
‫اد‬
· ἀνθρωπίνως εἴρηται . ὕψιτος γὰρ ὧν
ων ἐτα . cumDeus effet , homofactus eft .
Non humilis cum effet , in altum
πάνωσεν ἑαυτὸν , καὶ‫اد‬Θεὸς ὢν ἐνηνθρώ- eueftus eft :neque homo cum effet,
πησεν . ἐ‫ اد‬ταπεινὸς ὢν ὑψώθη , ἐδὲ ἄν· Deus faetus eft . Sed vt Deus qui-
θρωπος ὢν Θεὸς ἐγένετο ἀλλ᾽ ως ὡς μὲν. dem dominus femper erat vniuer-
Θεὸς δεσπότης ἦν τῶν ὅλων ἀεὶ , ὡς δὲ forum : vt homo autem , gloriam
ἄνθρωπος προσέλαβε δόξαν , ἥνπες e- 2 . accepit quam habebat vt Deus.
χεν ὡς Θεὸς . τῦτο καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς ἵε. Hoc etiam dixit ipfe in facris euan-
geliis d ), Pater glorifica me gloria ,
τοῖς εὐαγγελίοις ἔφη · Πάτερ δόξασόν quam habui , antequam mundus
με τῇ δόξῃ , ᾗ εἶχον , πρὸ τῶ τὸν κόσμον effet , apud te . Et petiit, non
εἶναι, παρά σοι. καὶ ᾔτησεν ὦ λαβεῖν ὅ- vt acciperet quæ non habebat ,
περ ἐκ εἶχεν , ἀλλ᾽ ἅπερ εἶχεδεχθῆ . fed vt en oftenderentur quaha-
4. Tanto melior angelis
να . » δ΄. Τοσέτῳ κρείττων γενόμενος Mm 3 effe-

5) ἐκάθισεν — γεγέννηκά σε v. 5. Νofter ad Pfalm . 88, 30 .

a ) Gen. 1 , 3. b) Gen. 1, 6, 7. c) Pf. 32 ( 33 ), 9. d) Ioh. 17, 5.
 550 B. THEODORETI INTERPRET .

effectusnomen
illis , quanto differentius pra y6 ) των αγγέλων , ὅσῳ 7 ) διαφορώτερος
bereditate accepit. 93 παρ' αὐτὸς κεκληρονόμηκεν ὄνομα .
Hoc etiam dixit iuxta humanita-
tem . Nam vt Deus creator et Καὶ τῦτο δὲ κατὰ τὸ ἀνθρώπειον ἄρης
et dominus angelorum : vtho κεν ὡς γὰρ Θεὸς , ποιητὴς ἀγγέλων ,
mo autem , poft refurrectionem καὶ δεσπότης ἀγγέλων˙ ὡς δὲ ἄνθρω
et afcenfionem in celos , angelis πος , μετὰ τὴν ἀνάτασιν καὶ τὴν εἰς
præftantior euafit. Siquidem mi- οὐρανὸς ἀνάβασιν , κρείτων ἀγγέλων
nor angelis erat mortis
perpeffionem . Eum enim a), qui ἐγένετο ἐπειδὴ καὶ ἐλάτων ἦν ην ἀγγέ
paulo minus abangelis eft dini. λων διὰ τὸ πάθημα τῷ θανάτε . Τὸν
nutus, videmus Iefum , propter γὰς βραχύ τι παρ᾽ αγγέλες ἠλατίω-
perpeffionem mortis . Quemad- μένον βλέπομεν Ἰησῶν διὰ τὸ πάθημα
modum ergo minor erat angelis τ8 θανάτε . ὥσπερ τοίνυν ἐλάτων ἦν
vt homo , quoniam illi quidem αγγέλων ὡς ἄνθρωπος˙ ἐπειδὴ ἐκεῖνοι
habent naturam immortalem , ipfe μὲν ἀθάνατον ἔχεσι φύσιν, αὐτὸς δὲ τὸ
vero fuftinuit paffionem :
poftquam afcendit in calos , πάθος ὑπέμεινεν . ὅτω μετὰ τὴν εἰς οὐ

angelis præftantior effectus eft. φανὲς ἀνάβασιν κράτ]ων ἀγγέλων ἐγέ-

Sedit enim b) fuper oinnem princi- νετο ἐκάθισε γὰρ ἐπάνω πάσης ἀρ
patum , et poteftatem , et virtutem , χῆς , καὶ ἐξεσίας , καὶ δυνάμεως , καὶ
et dominationem , et omne nomen , κυριότητος , καὶ παντὸς ὀνόματος όνομα-
quod nominatur non folum in hoc ζομένε , & μόνον ἐν τῷ αἰῶνι τέτῳ ,ἀλ
fæculo , fed etiain in futuro . λὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι . ποιεῖται δὲ τὴν
Facit autem etiam ex nominibus
Comparationem diuinus apoftolus. σύγκρισιν καὶ ἐκ τῶν ὀνομάτων ὁ θεῖος
Ira eum cum prophetis quoque ἀπότολος . ὕτω καὶ πρὸς τὰς προφήτας
contulit , Filium effe oftendens παρεξέτασιν ἐποιήσατο , Υἱὸν δείξας
Chriftum Dominum . Ita etiam τὸν Δεσπότην Χριζόν · ὅτω καὶ ἐπὶ τῶν
de angelis agens , filiationis me ἀγγέλων τῆς υἱότητος μνημονεύει , καὶ
minit , et ea ratione differentiam ταύτῃ δείκνυσι τὸ διάφορον . τοσέτῳ
oftendit. Tanto enim , inquit , γὰρ , φησὶ , κρείττων γενόμενος ἀγγέ

prafiantior angelis effettus , quan- λων , ὅσῳ διαφορώτερον παρ᾿ αὐτὲς κε ·

το excellentius illis nomen fortitus κληρονόμηκεν ὄνομα . ὅτι δὲ τῆς υἱότητος
eft . Quod autem filii nomnen di
cit ,docent quæ fubiunguntur. ὄνομα λέγει , τὰ ἐπαγόμενα διδάσκει.
1. Cui enim dixit aliquando an . mé. 8) Τίνι γὰρ ἀπέ πολε τῶν ἀγγέλων,
gelorum a ) , Filius meus es tu , υυἱός με εἶ σὺ , ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά
~
1
ego bodie genui te ? Et rurfus b ) , ή σε ; καὶ πάλιν , Ἐγὼ ἔσομαι αὐτῷ εἰς
Ego ero illi in patrem , et ipfe ἢπατέρα ,καὶ αὐτὸς ἔται μοι εἰς υἱὸν ;»
erit mihi in filium . Hæc autem rur. Ταῦτα δὲ πάλιν κατὰ τὸ ἀνθρώπινον
fus dixit fecundum humanitatein .
Hoc enim oftendit , Ero illi in pa εἴρηκε. τέτο γὰρ δηλοῖ τὸ Ἔσομαι αὐτῷ
trem , etipfe erit mihi in filium . Sunt & ἰς πατέρα , καὶ αὐτὸς ἔσαι μοι εἰς υἱόν.
hæc enim futuri temporis. Quin et- μέλλοντος γὰρ ταῦτα χρόνε . καὶ μένο
TQI
6 ) τῶν οιnittit in interpretatione . 7) καὶ διαφ . Supra ad Phil.2 , 9.
--- 8) Τίνε
γάρ ποτε τ. ἀγγ. αὐτῷ · eis vióv. Nofter Qu. 21. ad 2 Reg. et ad 1. c. ep. ad
Philipp .
Ebr . 2, 9.
b ) Ephef. 1, 21 . c) Pf. 2, 7. d ) 2 Sam. 7, 14.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. I. 551
τοι καὶ τὸ Σήμερον γεγέννηκά σε, ὦ τὴν iam et illud , Ego hodie genui
αιώνιον δηλοῖ γέννησιν , ἀλλὰ τὴν τῷ χρό . te , non æternam fignificat gene
1 rationem , fed eam quæ tempori
νῷ συνεζευγμένην . τοῦτόν ἐςι τὸ, Σήμε coniunéta eft. Tale eft illud a ) ,
· ρον ἐὰν τῆς φωνῆς αὐτῇ ἀκέσητε . και Hodie fi vocen eius audieritis. Et
τὸ πρὸ τέτων δὲ εἰρημένον , τὸ Κεκληρο- etiam quod ante ditumn eft , No-
his confentit.
τι νόμηκεν ὄνομα , τέτοις σύμφωνον . ὁ γὰρ men hereditauit
* Φύσα Υἱός , 8 κατὰ χάριν τῦτο λαμβά . Qui enim eft natura filius , non hoc
accipit * per gratiam : hoc enim *
νε˙ ἔχει γὰραὐτὸ κατὰ φύσιν . ἀλλ᾿ὥς habet per naturam. Sed , vt iam
·· ἔφην ἤδη , τὰ θεῖα διδάξας , ἐνταῦθα dixi, poftquam diuina docuit, quæ
· τὰ περὶ τῆς οἰκονομίας διέξεισι , καὶ δι- adincarnationem fpectant , expo-
δάσκει , ὡς αὐτὸς καὶ ποιητὴς πάντων nit hoc loco , docetque ipfum et
ὡς Θεὸς, καὶ κληρονόμος πάντων ὡς ἄν· omnium effectorem effe,vt Deuin , et
omniumn heredem , vt honinen: et
ὁ θρωπος · καὶ δημιοργὸς ἀγγέλων ὡς ‫اد‬
angelorum opificem effe , vt Deum,
Θεὸς , καὶ κράτλων γέγονε τέτων ὡς ἄν . et eis factum effe præftantiorem ,
κ ' θρωπος · καὶ φύσειυἱὸς, καὶ λαμβάνει vt hominem : et natura filium efle,
τ8το πάλιν ὡς ἄνθρωπος ὅπερ εἶχεν ὡς et id rurfus accipere vt hominemn
quod habuit vt Deus. Confen-
Θεός . καὶ τὰ ἐπαγόμενα δὲ συνῳδρὶ
funt ea
τοῖς εἰρημένοις . „ 5. 9 ) Ὅταν δὲ πάλιν tiunt autem iis quæ dicta
quæ fubiungit. 6. Εt cum iterum
* εισαγάγῃ τὸν πρωτότοκον εἰς τὴν οἰ.
introducit primogenitum in orbem
κεμέν2ην ,λέγει , Καὶ προσκυνησάτωσαν εντa , dicit b ), Et adorent eum
9 αὐτῷ πάντες ἄγγελοι Θεό. Αμφό- omnes Dei. Vtrumque , et
angelii Dei.
omnes angel
· τερά τε, καὶ τὸ Εἰσαγάγῃ τὸν πρωτό- introdu cit primogenitum , et præ
τοκον , καὶ πρὸς τέτοις τὸ Προσκυνησά . terea , adorent, innuunt difpenfatio-
τωσαν, τὴν οἰκονομίαν αινίττεται . ὁ γὰρ nem . Quienim fertomnia verbo
φέρωντὰ πάντα τῷ ῥήματι τῆς δυνά . virtutis fuæ , et eft feculorum con-
ditor , vndenam venit in orbem ter-

κι μεως αὑτῷ, καὶ τῶν αἰώνων ποιητὴς καὶ rarum ? Quomodo autem primo.
δημιεργὸς , πόθεν εἰς τὴν οἰκεμένην εἰσ · genitus qui eft Vnigenitus ? Quod
έρχεται ; πῶς δὲ πρωτότοκος ὁ Μονο- fi etiam poft incarnationem eum
γενής ; εἰ δὲ καὶ μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν angeli adorauerunt . ante huma-
αὐτὸν οἱ ἄγγελοι προσεκύνησαν , πρὸ nam fufceptam nararamn hunc ei
honorem non exhibebant ? Ve-
τῆς ἐνανθρωπήσεως ταύτην αὐτῷ τι· run et vbique erat vt Deus , et
μὴν & προσέφερον ; ἀλλὰ καὶ πανταχῆ in orbem terrarum vt homo in-
Ita etiam diuinus
ἦν ὡς Θεὸς, καὶ εἰς τὴν οἰκεμένην εἰσῆλ- greffus eft.
θεν ὡς ἄνθρωπος . ὕτω καὶ ὁ θεσπέσιος ait Iohannes c), Inmundo erat,
εἴρηκεν Ἰωάννης , Ἐν τῷ κόσμῳ ἦν , καὶ ὁ. et mundus per ipfum faftus eft,
et mundus eum non cognouit :
κόσμος δι᾽ αὐτῷ ἐγένετο
་ , καὶ ὁ κόσμος in propria venit , et fui eum non
αὐτὸν ἐκ ἔγνω˙ εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν , καὶ οἱ receperunt . Hæc autem viden-
effe
ἴδιοι αὐτὸν ὦ παρέλαβον . ἐναντία δὲ εἶ- tur utte quodammodo contraria .
να πως ταῦτα δοκεῖ. εἰ γὰρ ἐν τῷ κό- Si enim erat in mundo , quomo-
σμῳ ἦν , πῶς ἦλθεν ; εἰ δὲ ἦλθε , πῶς2 do venit ? fi autein venit , quo .
2
ἐν τῷ κόσμῳ ἦν ; ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ modo erat in inundo ? Sed in
mundo
\ Mm_4
9) ῞Οτ᾽ ἂν — Θε . Νofter ad Pfalm . 96 , 7.
a) Pf. 94 (95), 7- b) Pl. 96 ( 97 ), 7. c) Ioh . 1, 10. 11,
 552 B. THEODORETI INTERPRET .

mundo erat vt Deus : et venit κόσμῳ ἦν ὡς Θεὸς , καὶ ἦλθεν ὡς ἄν

vt homo . Ita etiam Vnigenitus θρωπος . ὅτω καὶ Μονογενής ἐςιν ὡς
eft, vt Deus : et primogenitus , Θεός , καὶ πρωτότοκος ὡς ἄνθρωπος ἐν
vt homo , in multis fratribus. Ita
femper adorationem fufcipiebatπολλοῖς ἀδελφοῖς, ὅτως ἀεὶ τὸ σέβας
..
ab angelis , erat enim femper παρὰ τῶν ἀγγέλωνἐδέχετο ἦν γὰρ ε
Deus : adorarunt autem iplam Θεός · προσεκύνησαν δὲ αὐτὸν καὶ ὡς
etiam vthominem . Cum hanc ἄνθρωπον . ταύτην καὶ κατὰ τὸ ἀνθρώ
eius etiam fecundum humanita-
tein comparationem inftituiffet , πινον τὴν παρεξέτασιν ποιησάμενες ,
ad diuina rurfus tranfit, et dicit . πάλιν ἐπὶ τὰ θεῖα μεταβαίνει, καί φησι ·
7. Er ad angelos quidem dicit a ) , »Ϛ΄ . Καὶ πρὸς μὲν τὲς ἀγγέλες λέγει
Oui ficit angelos fuos fpiritus , et "" Ὁ ποιῶν τῆς ἀγγέλες αὑτῷ πνεύματα ,
aniniftros fuos fammam ignis. καὶ τε ; λελεργὲς αὐτῷ πυρὸςφλόγα
8. Ad Filium autem b) , Thronus
autus, Dens, in faculum Jaculi, υγ.
vir- κή . Πρὸς δὲ τὸν Υἱὸν Ὁ θρόνος σε ,
ga aquitatis virga regni tui. η Θεὸς, εἰς τὸν αἰῶνα τῷ αἰῶνος, ῥάβδος
9. Dilexifti iuftitiam , et odifti 9γεὐθύτητος ἡ ξάβδος τῆς βασιλείας σε .
et odifi
iniquitatem . Propterea vnxit te „θ '. Ηγάπησας δικαιοσύνην , καὶ ἐμίση-
Deus , Deus tues , oleo exfultatio- „ σας ἀνομίαν , διὰ τῦτο ἔχρισέ σε ὁ
nis pra participibus tuis. Per
hæc autein apeite oftendit , ange- "" Θεὸς, ὁ Θεός σε , ἔλαιον ἀγαλλιάσεως
Pos quidemh creatam habere of › παρὰ τὰς μετόχες σε. Σαφῶς δὲ
puram : vnigenitum autem Filiumn , διὰ τέτων ἔδειξε τὲς μὲνἀγγέλες και
increatam et æternam . Thronus τὴν ἔχοντας φύσιν, τὸν δὲ μονογενῆ Υἱὸν
*
enimn tuus, Deus, inquit, * in fe ἄκτιςον καὶ αΐδιον · ὁ θρόνος σε γὰρ ,
culum faculi . Porro per hæc quo- Φησὶν , ὁ Θεὸς , εἰς τὸν αἰῶνα τῷ αἰῶνος .
que docuit , quod
nosdext illud , Se ἐδίδαξε δὲ διὰ τέτων ἡμᾶς , ὡς τὸ Ἐκά-
dit ad eram maieftatis in ex-
celfis , fecundum humanitatem di. θισεν ἐν δεξιᾷ τῆςμεγαλωσύνης ἐνὑψη
xerit. Vt Deus enin , æternam λοῖς , ἀνθρωπίνως εἴρηκεν . ὡς γὰρ Θεὸς ,
habet fedem , et regnum quod αἰώνιον ἔχει τὸν θρόνον , καὶ ἄναρχον
eft expers principii et finis. Quin τὴν βασιλείαν, καὶ ατελεύτητον . καὶ
etiam hic quoque coniunfta funt ἐνταῦθα μέντοι συνέζευκται τὰ ἀνθρώ
humana. Illud enim , Dilexifti
iuftitiam , et odifti iniquitatem : πεια . τὸ γὰρ Ἠγάπητας δικαιοσύνην ,
propterea vnxit te Deus, Deus tuus, καὶ ἐμίσησας. ἀνομίαν , διὰ τῦτο ἔχρισέ
diftum eft iuxta humanitatem. σε ὁ Θεὸς , ὁ Θεός σε, κατὰ τὸ ἄνθρώ-
Etenim propheta Efaias , de Em- περν εἴρηται . καὶ γὰρ ὁ προφήτης
manuele vaticinans , hæc quoque Ἡσαΐας τὰ περὶ τῷ Ἐμμανδὴλ προθε‐
adiecit c) : Priusquam cognofce σπίσας , καὶ ταῦτα προστέθηκε Πρὶν
ret puellus bonum vel malum , ἢ γνῶναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν ἢ κακὸν· ,
non obediuit improbitati , vt eli-
geret bonum. Sed et vnctio ἀπειθεῖ πονηρία , τῇ ἐκλέξαθαι τὸ ἀγα
tereanon erat diuinitatis, fed hu . θόν. και η χρίσις ε
δὲ ἐ τῆς θεότητες ,
manitaris . Hoc vero docet etiam ἀλλὰ τῆς ἀνθρωπότητος ἦν · τῦτο δὲ καὶ
differentia. Oleum enim , inquit, ἡ διαφορὰ διδάσκει. ἔλαιον γὰς , φησί ,
exfultationis præ participibus tuis. ἀγαλλιάσεως παρὰ τὰς μετόχες σε .
μέτο-
e ) Pr. 103 ( 104 ),4ο b) Pl. 44 (45), 7. 8. c) El. 7, 16.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . I. 553

Ε΄ μέτοχοι δὲ ἡμᾶς καὶ κοινωνοὶ ἐ τῆς θεό- Nos autem confortes fumus et
fed
τητες , ἀλλὰ τῆς ανθρωπότητος . τέτο participes non diuinitatis
humanitatis . Hoc etiam docuit
καὶ ἐντῇ πρὸς Φιλιππησίες ἐδίδαξεν ὁ diuinus apoftolus in epiftola ad
θεῖος ἀπότολος . μεταχηματίσει γὰς , Philippenfes . Transfigurabit enim ,
· φησὶ, τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν, inquit a ) , corpus humilitatis no-
· εἰς τὸ γενέθαι αὐτὸ σύμμορφον τῷ σώ- ftra , vt fit ipfum conforine cor-
μάτι τῆς δόξης αὐτῇ . ἐ γὰρ τῇ θεό. pori gloriæ fuæ . Neque enim
~ erit corpus fan & torum conformé
· τητι σύμμορφον͵ ἔται τῶν ἁγίων τὸ σῶ diuinitati , fed corpori gloriæ .
μα, ἀλλὰ τῷ σώματι τῆς δόξης . αὕτη Atque hoc quidem certe tefti-
· μέντοι ἡ μαρτυρία καὶ τὴν ᾿Αρεε βλα- monium Arii blafphemiam con-
· σφημίαν διήλεγξεν : αἰώνιον γὰρ ἔδειξε vincit : oftendit enim , aternum
· τῷ Θε Λόγε τὸν θρόνον. καὶ τῇ δυάδι effe Dei Verbi thronum , et per-
τῶν προσώπων ἐξήλασε τῷ Σαβελίε τὴν fonarum biga Sabellii confufio-
* σύγχυσιν . ταὐτὸ δὲ τῦτο καὶ τὸ ἀναί nem exegit. Hoc ipfum autem
etiam obftruit os impudens lu-
κχυντον Ἰεδαίων ἐμφράττει ςόμα . ὁ δὲ dæorum . Diuinus autem apo-
· θεῖος ἀπότολος προστέθηκε καὶ ἑτέραν ftolus adiecit etiam aliud tefti-
μαξυρίαν τὴν θείαν αὐτῷ φύσιν κηρύτ . monium , quod diuinam eius ng-
turam prædicat. io. Et b) tu in
-· τεσαν. 99 ί. Καὶ σὺ κατ᾿ ἀρχὰς, Κύριε ,
5 τὴν γῆνἐθεμελίωσας , καὶ ἔργα τῶν Principio ,Domine , terram funda
» χειρῶν σέ εἰσιν οἱ ἐρανοί. τα . Αὐτοί fi , et opera manuum tuarum fine
ιά. 11. Ipfi peribunt , tu au-
ἀπολῦνται , σὺ δὲ διαμένεις , καὶ πάν- tem permanes , et omnes vt vefti-
ητες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται . mentum veterafcent. 12. Et velut
»" β΄. Καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὖ . amiftum comuolues eos , et mura-
„ τὲς , καὶ ἀλλαγήσονται˙ σὺ δὲ ὁ αὐτὸς buntur : tu autem idem ipfe es ,
et anni tui non deficient. Often-
εἶ, καὶ τὰ ἔτη σε ἐκ ἐκλείψεσιν . dit , ipfum effe vniuerforum opi-
· Ἔδειξεν αὐτὸν τῶν απάντων δημιεργόν ficem : per calum enim et terram ,
διὰ γὰρ ἐρανῶ καὶ γῆς πάντα τὰ ἐν comprehendit omnia quæ in eis
αὐτοῖς περιέλαβεν . ἐδίδαξεν ὡς ἄτρε. funt. Docuit eum a conuerfio-
ne et mutatione alienum : hoc
πός τε καὶ ἀναλοίωτος · τῦτο γὰρ δη- enim fignificat , Ipf peribunt ,
κλοῖ τὸ, Αὐτοὶἀπολῦνται σὺ δὲ διαμένεις . tu autem permanes. Significauit
ἐδήλωσε καὶ τῆς κτίσεως τὴν ἐπὶ τὸ etiam ab eo faciendam creaturæ
κρᾶτον μεταβολὴν ἀπ᾿ αὐτῷ γενησομέ- mutationem in melius , ipfum
νην, αὐτῷ δὲ τὸ ἄναρχον καὶ ἀνώλεθρον . autem effe principiiet exitus ex-
σὺ γὰρ , φησὶν , ὁ αὐτὸς εἶ , καὶ τὰ ἔτη pertem . Tu enim , inquit , idein
σε ἐκ ἐκλείψεσιν . ἐ γὰρ ἐγένε , ἀλλὰ pfces , et anni tui non deficient .
Non enim factus es , fed es , nec
e,, ἐδὲ ἀλλοίωσιν δέχη τινά · ἀεὶ γὰρ
ε aliquam fufcipis mutationem.
ὁ
αὐτὸς εἶ. δηλοῖ δὲ ταῦτα καὶ τὸ ἀπα- Porro au-
Semper enim idem es.
θὲς τῆς θεότητος . εἰ γὰρ αὐτὴ πέπον- tem fignificant hæc etiam divinita-
θε , πῶς ἡ αὐτή ἐξιν ; ἠλλοίωται γὰς , tem impatibilem . Si enim palla
• eft , quomodo eft eademn ? * mutata *
καὶ εἰ τρεῖς ἡμέρας ἐν τῷ θανάτῳ πε· eltenim ,etfi tres dies in morte egit,
\
ποίηκεν , ἐξέλιπε τὰ ἔτη . ἀλλὰ καὶ ὁ eius anni defecerunt . Sed nos et
Mm s pro-
a) Philipp. 3, 21. b) Pf. 101 (102), 36 -- 28.
 5544 B. THEODORETI INTERPRET .

ημο
propheta docet et apoftolus , ille προφήτης ἡμᾶς καὶ ὁ ἀπότολος διδά
quidem fcribens teftimonium "
σκει , ὁ μὲν γεγραφὼς τὴν μαρτυρίαν ,
hic vero eo vfus , quod idem ipfe ὃ ως αὐτός
fit femper , et anni eius non de- δὲ ταύτη χρησάμενος , ὡς ὁ
feéturi fint . Cum de diuinis ita ἐςιν ἀεὶ , καὶ τὰ ἔτη αὐτῷ ἐκ ἐκλείψε
differuiffet , rurfus tranfit ad hu. σιν. έτω τὰ θεῖα διεξελθὼν , πάλιν ἐπὶ
mana. * 13. Ad quem aute an.
m τὰ ἀνθρώπεια μεταβαίνει. πιγ΄. Πρὸς
gelorum dixit aliquando a ) , Sede , τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων ἀπέ‫ اد‬ποτε , Κά-
a dextris meis , donec ponam ini-
υθε ἐκ δεξιῶν με , ἕως ἂν θῶ τὲς ἐ
micos tuos fcabellunt pedum tuo-
rum ? Non enim vt Deo di εχθρές σε υποπόδιον τῶν ποδῶν σε ;
cit , Sede a dexteris meis : quomo. Οὐ γὰς ὡς Θεῷ λέγει
C , Κάθε ἐκ δεξιῶν
do enim ? Nam b ) thronus eius με πῶς γάς ; ὁ θρόνος γὰρ αὐτῇ εἰς
eft in feculum feculi. Vt ho αἰῶνα αἰῶνος, ὡς ἄνθρωπος τοίνυν ταύ
mo ergo hunc honorem fortitus
fedem τηςμετέλαχετῆςτιμῆς· ὡς Θεὸς γὰς
cft: vtDeusenim æternam
14. Nonne omnes fint αἰώνιον ἔχει τὸν θρόνον . δ΄. 10 ) Οὐχ
adminiftratorii fpiritus, in minifte. υπάντες εἰσὶ λειτεργικὰ πνεύματα εἰς
vium mili , propter eos qui here. διακονίαν ἀποτελλόμενα , διὰ τὸς μέλ-
ditatem capient falutis ? Satis „ λοντας κληρονομῶν σωτηρίαν ; » Ικα-
oftendit , quæ fit differentia , νῶς καὶ τὴν κατὰ τὸ ἀνθρώπειον δια-
etiam iuxta humanitatem . Ille
enim , inquit , fedet a dexteris . φορὰν ἔδειξεν . ὁ μὲν γὰρ , φησὶν , ἐκ
hi vero vt miniftri mittuntur δεξιῶν κάθηται 2 ὗτοι δὲ ὡς διάκονοι
pro hominum falute. Deinde πέμπονται τῆς τῶν ἀνθρώπων ἕνεκα
orationem conuertit ad fuafio- σωτηρίας . ὦτα εἰς παραίνεσιν μετα·
nem et dicit :
φέρει τὸν λόγον ,งκαί φησιν
CAPVT II. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β.

Propterea multo magis oportet γα. Διὰ τῦτο δὲ περισσοτέρως ἡμᾶς

obferuare nos ea quæ audi- » προσέχειν τοῖς ἀκειθεῖσι, μή-
vimus , ne forte effiuamus . Hanc ύποτε παραῤῥυῶμεν. Ταύτην τοίνυν
""
ergo fcientes differentiam opor- τὴν διαφορὰν ἐπιταμένες σπεδαιότερον
tet nos diligentius doctrinam at-
tendere ,ne aliquem lapfum fus . χρὴ τῇ διδασκαλίᾳ προσέχειν , ἵνα μή
tineamus . 2. Si enim , qui per τινα ὄλιθον ὑπομένωμεν. „ β΄. Εἰ γὰρ
angelos dičtus eft fermo , faftus πό δι᾿ ἀγγέλων λαληθεὶς Ι) λόγος ἐγέ-
eft firmus , et omnis præuarica-
stio et inobedientia accepit υετο βέβαιος , καὶ πᾶσα παράβασις
iu- καὶ
ftam mercedis vetributionem: 19ὶ παρακρὴἔλαβενἔνδικον μιθαπο
3. Quomodo nos effugiemus , f υδοσίαν , γ΄. Πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα
vantam neglexerimus falutem ? Que τηλικαύτης αμελήσαντες σωτηρίας
cum capiJet enarrari per Dominum , ἥτις ἀρχὴν λαβᾶσα λαλεῖθαι διὰ τὸ
ab eis , qui audierunt inter nos , » Κυρίε , ὑπὸ τῶν ἀκεσάντων εἰς ἡμᾶς
confirmata eft , 4. Conteftante πἐ6εβαιώθη , δ΄. Συνεπιμαρτυρῶντος τῷ
»Θεῷ ,

1o ) Eadein verba habet nofter Qu . 4. et 83. in . Genefin , ad Pfalm . 33 , 8. hæret.

fab . lib . 5. c . 7. itemque fermn .3. p. 523. i) νόμος. Nofter ad Cant. 1 , II.
a) Pf. 109 (110) , I. b) v. 8.
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP . 11. $555

· Θεῖ , σημείοις τε καὶ τέρασι , καὶ ποι. Deo fignis et portentis , et variis
1 · 9κίλαις δυνάμεσι, καὶΠνεύματος αγίε virtutibus , et Spiritus fanéti
· μερισμοῖς κατὰ τὴν αὑτῷ θέλησιν.και diftributionibus fecundum fuam vo
Comparationem rur-
Τῇ παραινέσει πάλιν συνέζευξε παρεξ- fus adiunxit exhortationi ,often-
: έτασιν , και δείκνυσιν ὅσον ὑπέρκειται ditque quanto legis conftitutiones
· τῶν νομικῶν διατάξεων ἡ τῶν εὐαγγε- fuperet doctrina euangelica . Fe-
· λικῶν διδασκαλία . τῇ γὰρ θέσει το νό . rendæ enim legi miniftrabant ane
· με ἄγγελοι διηκόνεν · ἐνταῦθα δὲ αὐ . geli : hic autem iple angelo-
rum dominus primus doctrinam
τὸς ὁ τῶν ἀγγέλων δεσπότης πρῶτος falutarem attulit , hanc autem
τὴν σωτήριον διδασκαλίαν προσήνεγκε , exceperunt qui apoftolicam gra-
διεδέξαντο δὲ ταύτην οἱ τῆς ἀποςολι- tiamn acceperunt. * Et lex qui-
·κῆς ἀπολαύσαντες χάριτος, καὶ ὁ μὲν dein oratio erat , quæ oftende
νόμος λόγος ἦν τὸ πρακτέον ὑποδεικνύς · bat quid agendum : Domini au-
tem doctrina æternæ falutis eft
· ἡ δὲ τῷ Κυρίε διδασκαλία τῆς αἰωνίε conciliatrix . Quoniam autem
· πρόξενος σωτηρίας . ἐπειδὴ δὲ καὶ Μω- Moles etiamn miraculis vfus eft
σῆς θαυματεργίαις ἐχρήσατο , ἀναγ- neceffario hac etiam in re often-
καίως δάκνυσι καὶ κατὰ τῆτο πλεονε- dit gratiam effe fuperiorem . Hic
κτᾶσαν τὴν χάριν. ἐνταῦθα γὰρ ἐ μό . enin non folus Dominus fecit
miracula , fed et diuini eius
νος ὁ Δεσπότης ἐθαυματέργησεν , ἀλ difcipuli " et illorumn fucceffo-
λὰ καὶ οἱ θεῖοι αὐτῷ μαθηταὶ , καὶ οἱ res. Adhæc oftendit etiam in
· ἐκείνων διάδοχοι . ἔδειξε δὲ καὶ ἐν τοῖς donis fpiritualibus nouum ful-
πνευματικοῖς χαρίσμασι τὴν
κοινὴν gere teftamentum . Olim enim
διαθήκην ἀτράπεσαν. πάλαι μὲν yaeγὰρ foli prophetæ doni fpiritualis
erant participes : nunc vero
οἱ προφῆται μόνοι τῆς πνευματικῆςμε omnes qui credunt ,hanc gra-
τελάγχανον δωρεᾶς˙ νῦν δὲ ἅπαντες οἱ fiam confequuntur : hoc enim
πιτεύοντες τῆς δὲ τῆς χάριτος ἀπολαύ- fubiunxit , Et Spiritus faniti

εσι . τῦτο γὰρ ἐπήγαγε , Καὶ Πνεύμα- diftributionibus fecundum volun-

τος ἁγίε μερισμοῖς κατὰ τὴν αὑτῷ θέ . tarem fuam . Hæc autem di-
λησιν. ταῦτα δὲ εἴρηκε μὲν προτρέπων xit , eos quidem adhortans
vt diuinæ doctrinæ ftudiofius
αὐτὲς σπεδαιότερον τῇ θείᾳ προσ- dent operam : fub fpecie au-
έχειν διδασκαλία : ἐν χήματι δέ
δὲ παραι- tein adhortationis , docuit ho- ,
νέσεως ἐδίδαξε τὴν τέτων κακείνων δια- rum et illorum differentiam .
φοράν . ἄγαν δὲ σοφῶς ἔφη τὸν Θεὸν Valde autem fapienter dixit ,
Deum per miracula prædica-
διὰ τῶν θαυμάτων
d μαρτυρῶν τῷ κη
tioni ferre teftimonium . Nam
ρύγματι. ἥ τε γὰρ ἀπόδειξις ἐναργὴς , et euidens eft probatio , et de
καὶ τῷ μάρτυρος ἀναμφισβήτητες ή teftis veritate dubitari non
ἀλήθεια . ταῦτα δὲ μεταξὺ παρενθείς , poteft . His aurem interie-
ἀναλαμβάνει τὸν περὶ τῆς συγκρίσεως Etis , reuertitur ad comparatio-
τῶν ἀγγέλων λόγον . κέ. Οὐ γὰρ 2) ἀγ · nem angelorum . 5. Non enim
υγέλοις ὑπέταξε τὴν οἰκεμένην τὴν μέλ- angelis fubiecit orbem terra futu
rum ,

2 ) Ita et in interpretatione . Sed B. hic habet ; ἄγγελος,

556 B. THEODORETI INTERPRET .

yum de quo loquimur. 6. Te- „λεσαν , περὶἧς λαλῶμεν . 5. Διεμας-

fiatus eft autem in quodam loco τύρατο δέ πε τὶς λέγων . Τί ἐςιν ἄν ·
quis dicens a ), Quid eft homo , ἤθρωπος , ὅτι μιμνήσκη αὐτῇ , ἢ υἱὸς
f quod memor es etus
bominis quoniam vifitas eum ? ἀνθρώπε , ὅτι ἐπισκέπῃ αὐτόν ;
7. Minuifti eum paulo magis » S.Ἠλάτ]ωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ
quam angelos : gloria et honore παγγέλες · δόξῃ καὶ τιμῇ ἐςεφάνωσας
coronafti eum 1 et conftituifti „ αὐτὸν , 2καὶ κατέςησας αὐτὸν ἐπὶ τὰ
eum fuper opera manuum tuarum.
8. Omnia fubiecifti fub pedibus nἔργα τῶν χειρῶν σε · ή.Πάντα ὑπέ
eius. Orbem terra futurum παξας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῇ ..

vitam futuram appellauit. Rur- Οἰκεμένην μέλλεσαν τὸν μέλλοντα βία

fus autem confert angelos cum ἐκάλεσε. πάλιν μέντοι ἐχ ὡς Θεῷ τῷ Δε
Chrifto Domino , non vt Deo , σπότη Χρισῷ , ἀλλ᾿ὡς ἀνθρώπῳ τοὺς
fed vt homine
angelos , et oftendit
, fed ipfum accepiffe non
dom αγγέλες παρεξετάζει, καὶ δείκνυσιν ἐ
2
minium vniuerforum . Iliad au τὲς ἀγγέλες , ἀλλ᾽ αὐτὸν τὴν τῶν ὅλω
Quid eft homo ? dictum αναδεξάμενον δεσποτείαν . τὸ δὲ , Τ

eft quidem de communi natura : ἐξιν ἄνθρωπος ; ἄρηται μὲν περὶ τῆς
conuenit autem primitiis ex no- κοινῆς φύσεως ,ἁρμότ ] ε δὲ τῇ ἐξἡμῶν
bis , (nempe Chrifto , ) qui ca, quæ ἀπαρχῆ , ὡς οἰκουμένῃ τὰ πάσης τῆς
funt totius naturæ , fibi attribuit.
Ita etiam ex omnium noftrum Φύσεως . ὅτως ἐκ προσώπε πάντων ἡ
perfona dixit b ) : Longe a fa . μῶν άρηκε , Μακρὰν ἀπὸ τῆς σωτηρίας
iute med verba deliétorum meo με οἱ λόγοι τῶν παραπλωμάτων με
rum . Ipfe enim etiam fecun . αὐτὸς μὲν γὰρ καὶ κατὰ τὸ ἀνθρώπες
dum humanitatem expers erat ἁμαρτίας ἀμυητὸςἦν ἁμαρτίαν γὰ
peccati. Peccatum enim c ) non 3 ) οὐ πεποίηκεν , ἐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ
fecit , nec inuentus eft dolus in
ore eius. Ipfe autem noftra σόματι αὐτῇ . τὰ δὲ ἡμέτερα οἰκειόμε
fibi attribuens os naturæ faltus νος τόμα τῆς φύσεως γέγονεν . αὐτὸς
eft . Ipfe enim peccata noftra γὰρ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ἔλαβε , καὶ
accepit ; et moibos portauit. τὰς νόσες ἐβάτασεν . ὅτι δὲ καὶ ταύτη
Quod vero hoc etiam tefti τὴν μαρτυρίαν , ὡς τῇ δεσποτικῇ συμ

tanquam
monium conueniens Domini do- φωνῆσαν διδασκαλίᾳ , ὁ θεῖος ἀπός
Atrinæ , diuinus po- λος τέθεικεν , ἀκέσωμεν τῷ Κυρίε πρὸς
* fuerit * apoftolus , audia-
mus Dominum dicentem Iudais , Ιεδαίες λέγοντος , Οὐκ ἀνέγνωτε , Ἐκ

Non legiftis d ) , Ex ore infan . 5όματος νηπίων καὶ θηλαζόντων και

tiumet laâtentium perfecifti lau-
dem ? Hic ergo, qui ex ore in-
fantium et lactentium perfecit
laudem , refpexit naturam homi-
num. Diuinus autem apoftolus
propheticoteftimonio adiunxit in .
terpretationem . In eo enim quod
omnia ei fubiecit , nihil dimifit non
τηρτίσω αἶνον ; ὗτος τοιγαρἓν ἐκ τόμα-
τος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτ ·
σάμενος αἶνον , ἐπεσκέψατο τῶν ἀνθρ '
πων τὴν φύσιν. ὁ δὲ θεῖος ἀπότολος τ
προφητικῇ μαρτυρία τὴν ἑρμηνείαν
προσήνεγκεν . » Εν γὰρ τῷ ὑποτάξε
μαὐτῷ τὰ πάντα ἐδὲν ἀφῆκεν αὐτῷ
2966-

3 ) οὐκ ἐποίησεν . Β .
4) PL. 2 , 5 fqq. b) Pf. 21 (22) , 2. c) 1 Petr. 2 , 22. d) Matth, 21 , 16.
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP. II. 557
πανυπότακον . Καὶ ἐπειδὴ εἰκὸς ἦν εἰ- fubietum ei. Et quoniam veri-
>
πᾶν τινας , Καὶ μὴν πλείσες ὁρῶμεν αν- fimile erat , fore vt dicerent alia
τιλέγοντας , καὶ προσκυνῶν αὐτὸν ἐκ qui , Atqui videmus plurimos
qui contradicant , et nolint eum
· ἐθέλοντας , ἀναγκαίως ἐπήγαγε˙ „ Νῦν adorare , neceffario fubiunxit :
„ δὲ 4 ) ἔπω ὁρῶμεν αὐτῷ τὰ πάντα ὑπο- Nuncautem necdum videmus omnia
Hoc enim iam et-
* τεταγμένα . Τῦτο γὰρ καὶ ἤδη ερη- fubie &taei.
Non enim angelis
κεν , Οὐ γὰρ ἀγγέλοις ὑπέταξε τὴν οἶ- iam dixit ,
κεμένην τὴν μέλλεσαν , περὶ ἧς λαλοῦ . fubiecit orbem terra futurum
de quo loquimur. Hoc eft , In
- μεν ·ἀντὶ τῷ , Ἐν ἐκείνῳ τῷ βίῳ πάντων illa vita in omnes obtinebit ine
· κρατήσει ὑποταγήσονται γὰς τότε perium : tunc enim fubiicien-
· καὶ οἱ νῦν ἀντιλέγοντες. ἐπειδὴ δὲ τῶν tur etiam ii qui nunc contradi-
Quoniara autem angelo-
αγγέλων αὐτὸν καὶ ποιητὴν ἄρηκε καὶ rum cant. eum dixit creatorem et do-
δεσπότην , ἀπίθανον δὲ τῦτο εἶναι πως minum , videbatur autem hoc
ἐδόκει τοῖς ἀθάνατον μὲν διδασκομένοις non effe probabile iis qui et 1
τῶν ἀγγέλων τὴν φύσιν , τὸ δὲ τῇ Δε- immortalem effe angelorum na-
σπότε Χρις8 μανθάνεσι πάθος , ἀναγ- turam didicerant , et Chrifti Do-
necef.
καίως καὶ περὶ τότε διδασκαλίαν προσ- mini paffionem norant ,
φέρει. θ'. Τὸν δὲ5 ) βραχύ τι παρ᾿ ἀγ . fario de hoc declarationem affert.
» γέλες ἠλατζωμένον βλέπομεν Ἰησῶν , 9. Eum autem , qui paullo magis
quam angeli minoratus eft ,
διὰ τὸ πάθημα τῷ θανάτε ( *), 6 ) δόξη demus Iefum propter paffionem mor-
καὶ τιμῇ ἐςεφανωμένον, 7 ) ὅπως χωρὶς εἰς gloria et honore coronatum •

Nonomnibus
„ Θεῖ ὑπὲς παντὸς γεύσηται θανάτε ., ut absque Deo pro natura guftas
diui-
Οὐ τῇ φύσει τῆς θεότητος2 τῶν ἀγγέ . ret mortem .
λων ἠλάτωται , ἀλλὰ τῷ πάθει τῆς nitatis minor angelis fuit , fed
perpeffione humanitatis. Quin
ἀνθρωπότητος . καὶ αὐτὴ δὲ μετὰ τὴν nec etiam poft refurrectionem
ἀνάξασιν τῆς θείας μετέλαχε δόξης. diuinam gloriam eft confecuta .
τὸ μέντοι πάθος ὑπὲρ ἁπάντων ὑπέμε- Paffionem vtique fuftinuit pro
νε . πάντα γὰρ ὅσα κτιςὴν ἔχει τὴν omnibus : quæcunque enim crea-
φύσιν , ταύτης ἐδεῖτο τῆς θεραπείας . tam habent naturam , eo reme-
dio egebant . Hoc enim dixit ,
τῦτο γὰρ εἶπεν,Ὅπως χωρὶς Θεῖ ὑπὲς vt absque Deo pro omnibus gufta-
παντὸς γεύσηται θανάτε . μόνη ,φησὶν , vet mortem . Sola , inquit , diui-
ἡ θεία φύσις ανενδεὴς , τἄλλα δὲ πάν- na natura nullius indigebat : re-
τα τῇ τῆς ἐνανθρωπήσεως ἐδῶτο φαρ- liqua autem omnia opus ha-
bebant incarnationis medica-
μάκε . ἐνανθρωπήσας γὰρ ὁ Θεὸς Λόγος mento. Incarnatus enim Deus
κατέλυσε το θανάτε τὸ κράτος · και Verbum mortis potentiamn diffol-
ταλύσας δὲ ἐπηγγάλατο ἡμῖν τὴν α- vit : hac vero diffoluta , refurre-
ationem

4 ) οὐδέπω ad Pfalm . 71 , 11. 5) Eodem ipfo modo nofter fupra ad c . 1 ,4. , ad

.... ἐσεφ .
Pfalm . 8 , 9. et dial. 2. c. Αnom . Β. hic habet βραχύτητι . 6 ) Δόξη
--
omnittit 1. c. aduerfus Anomæos. 7) Όπως - θανάτου . Eadem verba repe-
rias ad Ephef. 1, 10. (* )Non dubitandum eft , Theodoretum verba διὰ
τ. π . τοῦ θανάτου ad fuperiora retuliffe , vt ipfa eium interpretatio et loca citata
docent .
558 B. THEODORETI INTERPRET.

Etionem nobis pollicitus eft : re- νάςασιν τῇ δὲ ἀνατάσει ἀφθαρσία καὶ

furrectioni autem adiuncta eft αθανασία συνέζευκται˙ τῆς δὲ ἀφθαρ-
incorruptio et immortalitas : in-
corruptionem autem obtinebunt σίας μετέξει καὶ τὰ ὁρώμενα . τῦτο γὰρ
etiam ea quæ videntur . Hoc καὶ ἐν τῇ πρὸς Ρωμαίες ἔφη , Οτι καὶ་
enim etiam dixit in epiftola ad αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ
Romanos a) : Ipfa etiain creatu- τῆς δελείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευ
ra vindicabitur a feruitute cor-
ruptionis in libertatem gloriæ fθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τῷ Θεοῦ
liorumn Dei. Iamvero angeli καὶ οἱἄγγελοι δὲ ἐν θυμηδίᾳ διατελέσι
quoque perpetua latitia aficiun . τὴν τῶν ἀνθρώπων θεώμενοι σωτηρίαν,
tur , hominum falutem adfpicien . eἰ γὰς ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ χαίρεσι,
tes. Si enim gaudent propter πολλῷ μᾶλλον τοσαύτας ὁρῶντες
vuum peccatorem b) , multo μυριάδας τῆς σωτηρίας αξιεμέ
* magis tot millia falutem con- <
fecuta cernentes implebuntur la . νας θυμηδίας πληθήσονται . ὑπὲρ α
titia. Pro omnibus ergo faluta . πάντων τοίνυν τὸ σωτήριον ὑπέμεινε
rem paffionem fuftinuit. Sola πάθος. μόνη γὰρ ἡ θεία φύσις τῆς ἐν
enim diuina natura hoc remedio τεῦθεν γενομένης θεραπείας ἀνενδεής,
non eget. 10. Decebat enim π.Ἔπρεπε γὰρ αὐτὸν , δι᾿ ὃν τὰ πάν
eum , propter quem omnia et
per quem omnia , qui multos fi. » τα , καὶ δι᾽ ᾧ τὰ πάντα , πολλὲς υἱὲς

Tios in gloriam adducere volebat , yeἰς δόξαν ἀγαγόντα , τὸν ἀρχηγὸν

πεἰς
autorem falutis eorum per pallio- ητῆς σωτηρίας αὐτῶν διὰ παθημάτων
nem confummare . Oftendit
Deum verbum naturam quain τελειῶσαι. Τὸν Θεὸν Λόγον ἔδειξεν
acceperat perfectam reddidiffe. ἣν ἀνέλαβε τελειώσαντα φύσιν. ᾿Αρχή-
Auctor et princeps noftræ falutis γὸς τῆς ἡμετέρας σωτηρίας ἡ ληφθε
eft affumta natura. Cum enim
illa refurrexiffet a mortuis , re- σα φύσις . ἐκείνη γὰρ ἐκ νεκρῶν ἀναςᾶ ·
furrectionem nobis omnibus pro . σα πᾶσιν ἡμῖν ἐπραγματεύσατο τὴν
curauit. m . Qui enim fanctificat , ἀνάςασιν . „ ."O,, τε γὰρ ἁγιάζων ,
πά.Ο
et quifanātificantur , ex uno omnes.
Hoc etiam pofuit iuxta humanita . καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι , ἐξ ἑνὸς πάντες .
rem . Creata eft enim natura quæ Καὶ τᾶτο κατὰ τὸ ἀνθρώπινον τέθεικε.
fumtaeft. Vnus autem eft et no- κλιςὴ γὰρ ἡ ληφθεῖσα φύσις˙ εἷς δέ γε
fter et eius creator. Sed illam
fanctificamur. Quodfi etiam de καὶ ἡμῶν καὶ αὐτῆς ποιητής · ἀλλὰ δι᾿
natura diuina hoc intelligere vo . ἐκείνης ἁγιαζόμεθα . εἰ δὲ καὶ κατὰ
Juerint hæretici,ne hoc quidem de θείαν φύσιν οἱ αἱρετικοὶ τᾶτο νοῆσαι
Vnigeniti gloria quidquam detra-
het. Vnum enim , inquit, habe. θελήσαιεν , ἐδὲ ἔτω λυμανῶνται τῇ τῇ
mus patrem , et nos, et ipfe : fed Μονογενῆς δόξῃ . ἕνα γὰρ , φησὶν , ἔχο-
clarum eft, eum quidem effe filium μεν πατέρα καὶ ἡμεῖς καὶ αὐτός. ἀλλ᾽
natura , nos autem gratia . Hanc εὔδηλον , ὡς ὁ μέν ἐςι φύσει υἱὸς, ἡμᾶς
enim a differentiam nos do. δὲ χάριτι. ταύτην γὰρ ἡμᾶς διδάσκει
cet , quod ille quidem nos C
fanetificet , nos vero fanatificemut. τὴν διαφορὰν τὸ , τὸν μὲν ἁγιάζειν , ή
Propter quam caufam non pu . μᾶς δὲ ἁγιάζεσθαι. ηΔι᾿ ἣν αἰτίαν οὖν
πέταλ
Rom. 8 , 21. 4) Luc. 15, 7.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. II. 559
ἐπαιχύνεται ἀδελφὲς αὐτὲς καλῶν , det eum fratres eos vocare "
12. Nuntiabo nomen
υλέγων , ιβ ' . Απαγγελῶ τὸ ὄνομά σε dicens a ) ,
tuum fratribus meis , in medio
„ τοῖς ἀδελφοῖς με , ἐν μέσῳ ἐκκλησίας
\ ecclefiæ laudabo te. 13. Et ite
ὑμνήσω σε. ιγ΄.Καὶ πάλιν , Ἐγὼ ἔσομαι
rum b) , Ego ero fidens in eum .
υπεποιθὼς ἐπ᾿ αὐτῷ . καὶ πάλιν , Ἰδοὺ Et iterum c) , Ecce ego et pue-
πἐγὼ καὶ τὰ παιδία , ἃ μοι ἔδωκεν ὁ ri mei , quos dedit mihi Deus.
„ Θεός . , Απόχρη καὶ τὸ , Οὐκ ἐπαι . Ad oftendendam filiationis diffe
rentiam fufficit illud Non pu-
·
χύνεται , δεῖξαι τὴν διαφορὰν τῆς υἱό- det ipfum . De feruis enim et
τητος . περὶ δεσποτῶν γὰρ καὶ δέλων
dominis loquentes " et domi.
διαλεγόμενοι , καὶ τὴν τῶν δεσποτῶν norum humilitatem docentes
ταπεινοφροσύνην διδάσκοντες εἰώθαμεν folemus dicere > Non pudet
λέγειν , ἐκ ἐπαιχύνεται μετὰ τῶν οἰκε- eum cum famulis comedere et
τῶν ἐσθίων καὶ πίνων , καὶ συγκαθήμε‐ bibere , et vna federe ,et fi qui ex
νος , καὶ τὰς τέτων ἀῤῥώτες δι᾽ἑαυτῶ eis ægrotant per feipfum medici-
nam afferre. Hoc ipfum ergo in-
θεραπεύων . τέτο ་ τοίνυν κανταῦθα αἰ. nuit hoc loco , quod qui pro
νίτζεται , ὡς ὁ τὸ ὑπὲρ ἡμῶν καταδεξά · nobis paffionem fufcepit ,
μενος πάθος ἐκ ἐπαιχύνεται καλῶν erubefcat fratres vocare eos pro
ἀδελφὸς τέτες , ὑπὲρ ὧν τὸ πάθος quibus fuftinuit paffionem . Non
fratres illos , fed
autem vocat.
ὑπέμεινεν . ἐ μόνον δὲ αὐτὲς αδελφές , etiam alios
Ita Dominus
αλλά
ἀλλ ὰ καὶ παιδ ία καλῶ . οὕτως ὁ Κύριος in facris euan geliis diuinis dice-
· ἐν τοῖς ἱερᾶς εὐαγγελίοις τοῖς θείοις bat apoftolis a) : Filioli, ad
ἔλεγεν ἀποςόλοις , Τεκνία , ἔτι μικρὸν huc paruo tempore fum vo-
χρόνον μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι καὶ πάλιν , † ) Τε . biscum . Et rurfus e) , Filii
·
obfonium ?
κνία , μή τι προσφάγιον ἔχετε ; ἔδειξε numquid habetis
δὲ Porro autem oftendit , quæ hu-
και τὰ ταπεινῶς εἰρημένα οἰκονομι· militer dicuntur , dici fecundum
κῶς εἰρημένα˙ τῷ γὰρ , Οὐκ ἐπαιχύνε- æconomiam , (feucarnis fuf
ται , συνέζευξε τὸ , Ἐγὼ ἔσομαι πεποι- ceptæ difpenfationem ). Verbis
θὺς ἐπ᾿ αὐτῷ . οὐκ ἐπαι χύνεται γὰς , enim , Non pudet ipfum "
coniunxit hæc Ego ero *
διὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων σωτηρίαν , καὶ
fidens in eum. Non erubefcit
ταπεινοῖς παρὰ τὴν οἰκείαν αξίαν κε·
enim propter hominum falutem
χρῆσαι λόγοις. Εἶτα τῆς περὶ τῶν παι humilibus
prater fuam dignita-
δίων μαρτυρίας ἐπιλαθόμενος , τὸν περὶ tem verbis vii. Deinde arrepto de
τε σωτηρίς πάθες ἐξυφαίνει λόγον . pueris teftimonio , de falutari paf
9δ΄. Ἐπεὶ ἦν τὰ παιδία κεκοινώνηκε fione ferinonem orditur . 14. Quia
σαρκὸς καὶ αἵματος , 8 )καὶ αὐτὸς πα- ergo pueri participes fatti Jung
carnis et fanguinis er ipfe fi
πραπλησίως μετέχε τῶν αὐτῶν , ἵνα1 militer participauit Reisdem ,
διὰ τῷ θανάτε καταργήσῃ τὸν τὸ per mortem deftrueret eum qui
ωκράτος ἔχοντα τῷ θανάτε , τετέςι babebat mortis imperium , id eft ,
diabo-

† ) παιδία . Β . 8 ) παραπλησίως καὶ αὐτὸς μετέχε το αὐτ . παθημάτων. Νofter ad

Ef. 8 , 18. et hær. fab . lib . 5. c . 12 .
a) Pf. 21 (22) , 23.. b) Pf. 17 (18), 3. c ) Εl. 8 , 18 d) Ioh. 13 , 33.
e ) Luc . 24. 41.
 TI RPRE
T
DORE INTE
THEO .
560 Β.
diabolum : 15. Et liberaret eos , στὸν διάβολον , ιέ . Καὶ ἀπαλλάξη τέ
vi- ντες , ὅσοι φόβῳ θανάτε διὰ παντὸς
qui timore mortis per totam
tamn obnox ii erant
t tuti
Quomodo , inqui , fieri poffe ,. υτὸ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν 9 ) δελείας. Πῶς
ferui t
vt vel ipfe fe fratrem noftrum οἷόν τε ἦν , φησὶν , ἢ ἀδελφὸν αὐτὸν ἡ-
vocaret , vel filiosnos vere ap · μῶν χρηματίσαι , ἢ παῖδας ἡμᾶς για
T -
pellaret , nifi eandem naturam σίως καλέσαι , μὴ τὴν αὐτὴν περικάμε
accepiffet ? Qua de caufa , hac μενον φύσιν ; ὦ δὴ χάριν ταύτην ἀναλα-
fufcepta , mortis fregit poten : βων , τὴν τῷ θανάτε κατέλυσε δυνα-
tiam , et fuftulit timorem qui
ςείαν , καὶ τὸ ἐπικείμενον ἡμῖν διέλυσε
nos vrgebat. Mortem enim per-
petuo formidabamnus , quia mor- δέος . δειμαίνοντες γὰρ ἀεὶ διετελοῦμεν
talitatis iugum ducere cogeba· τὸν θάνατον , ἐπειδήπες ἕλκειν ἠναγ-
mur. Congruenter autem ap · καζόμεθα τῆς θνητότητος τὸν ζυγόν .
pofiit etiam fimiliter , vt phan . σφόδρα δὲ ἀναγκαίως καὶ τὸ Παρα·
thafiæ calumniam refellåt. Hac πλησίως τέθεικεν , ἵνα τὴν τῆς φαντα-
vero ns omnia perfecutus eft
doce eos qui Filium effe mi. σίας διελέγξη συκοφαντίαν . ταῦτα δὲ
norem angelis propter patio . διεξῆλθεν ἅπαντα ,διδάσκων τὲς ἐλάτ .
nem exiftimant , quod paf τονα τῶν ἀγγέλων τὸν Υἱὸν διὰ τὸ πά-
fionem neceffario fubierit. Hac 9ος ὑπολαμβάνοντας , ὡς ἀναγκαίως
autem docet etiam apertius τὸ πάθος ὑπέμεινε. τῦτο δὲ καὶ διὰ τῶν
per
16. Nusq qùæ angel
eauam enim feqos tur .
uunaffu ἑξῆς ἐκπαιδεύει σαφέτερον . 5'. Οὐ
mit , fed femen Abraha au . υγὰς δήπε ἀγγέλων 10) ἐπιλαμβάνε-
mit. Si enim angelorum na- „ ται , ἀλλὰ σπέρματος ᾽Αβραὰμ ἐπι-
turam affumfiffet fuiffet mor- „ λαμβάνεται . » Εἰ γὰς ἀγγέλων ἀνει-
te potentior. Sed quia huna λήφη φύσιν , κρείτων ἂν ἐγεγόνει θα
num erat quod adfumfit , per νάτε . ἐπειδὴ δὲ ἀνθρώπειον ἦν ὃ ἀγέ-
hominum
paff
debit um m exfol
ione dem:
quiuit per pali λαβε , διὰ μὲν τῇ πάθες τὸ τῶν ἀν
autem corporis refurreftionem θρώπων ἀπέδωκε χρέος , διὰ δὲ τῆς τε
fuam virtutem oftendit. Val. πεπονθότος σώματος άναςάσεως τὴν
diuinus οἰκίαν ἀπέδειξε δύναμιν . ἄγαν δὲ σο-
de autem fapienter
apoftolus pro generali nomi. φῶς ὁ θεῖος ἀπόςολος ἀντὶ τῷ γενικοῦ
8 γὰρ εἶπε ,
Non di. ὀνόματος τὸ ἰδικὸν τέθεικεν . ὦ
ne proprium pofuit.
xit enim Semnen hominis af Σπέρματος ἀνθρώπε ἐπιλαμβάνεται ,
fumit . fed Semen Abraha afu . ἀλλὰ Σπέρματος ᾽Αβραὰμ ἐπιλαμβά
mit , eis etiam promiffionem νεται ; ἀναμιμνήσκων αὐτὲς καὶ τῆς
• Abraha factam17. Vnde debuin
it πρὸς τὸν ᾿Αβραὰμ γεγενημένης ἐπαγ‐
memoriam.
omnia fratribus fimi γελίας . ζ'. Ὅθεν ὤφαλε κατὰ πάν
per nutrimen . μτα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιαθῆναι . Ο
lari. Nam et
ti , ficut nos fuit particeps , μοίως γὰρ ἡμῖν καὶ τροφῆς μετέλαβε,
και

η) θανάτου. Ita 1. c. har . fab . 10 ) ἐπελάβετο nofter bis ad Pfalm . 40 , 13 ; cete

άνεται
ra vsque ad πρὸς τὸν Θεόν v. 17. iisdemn verbis . Sed vtrumque ἐπιλαμβ
cum ceteris verbis , eft Epift. 104. , Eranift. dial. 1. pag. 9. ac 13. Sirama , har
fab . V , 14. et , omiffo tamen τω δήπου , ad Hofex 9 , 12.
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP.
CAP . II 561
et mæſto
καὶ πόνον ὑπέμεινε , καὶ ἠθύμησε , καὶ et laborem fuftinuit ,
et fleuit , et mor-
ἐδάκρυσε , καὶ θάνατον κατεδέξατο, animo fuit ,
tem fubiit . Vt mifericors fie
"Ἵνα ἐλεήμων γένηται ,καὶ πιτὸς ἀς· καιt ,
re s
et fidcli pontifex . quoad
σχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεὸν , εἰς τὸ ἱλα . res Dei , vt propitiaret delicta
ασκεῖθαι τὰς ἁμαρτίας ΙΙ )τε λαδι ιή. Ἐν populi . 18. In eo enim , in
πῷ γὰρ πέπονθεν αὐτὸς πειρασθείς , quo palus eft ipfe et tentatus •
* eis qui tentantur au-
· δύναται τοῖς παραζομένοις βοηθῆσαι , poteft
xiliari . Oftendit falutarem
τι Ἔδειξε προσφορὰν αὐτῷ γεγενημένον mortem eius oblationem fuiſſe
τὸν σωτήριον θάνατον . ὑπὲρ ἁπάσης Pro vniuerfaenim creatura quod

- γὰς τῆς κλίσεως ὃ ἀνέλαβε προσενήνοχε fumfit corpus obtulit. Aliud

σῶμα . προστέθηκε δὲ καὶ ἕτερον εἰς quoque adiecit ad eorum confo-
ψυχαγωγίαν ἐκείνων . τῇ πάρα γαρ , lationem . Cum enim , inquit
Φησὶ , μεμαθηκὼς τῆς ἀνθρωπείας φύ- experientia didicerit humanæ nas
turæ imbecillitatem vt qui ex
σεως τὴν αθένειαν , ἅτε δὴ κατὰ νό- lege et ex gratia vitam egerit
μον καὶ κατὰ χάριν πολιτευσάμενος , iis qui oppugnantur dat auxi-
τοῖς πολεμμένοις ἐπικερίαν ὀρέγει. καὶ lium . Porro autem haec dieta
fecundum ' humanitatem .
· ταῦτα δὲ κατὰ τὸ ἀνθρώπειον εἴρηται. funt
οὔτε γὰρἀρχιερεὺς ἡμῶν ὡς Θεὸς ,ἀλλ᾽ Neque enim pontifex nofter eft
. vt Deus , fed vt homo : nec ve
ὡς ἄνθρωπος · οὔτε ὡς Θεὸς πέπονθεν , Deus paltus eft , fed vt homo =
ἐν ἀλλ᾿ ὡς ἄνθρωπος · ἔτε Ι2 ) ὡς Θεὸς διὰ nec vtDeus noftra didicit per
τῆς πέρας μεμάθηκε τὰ ἡμέτερα , experientiam , fed vt Deus et
opifex omnia aperte cognofcit
ἀλλ᾽ ἂς Θεὸς καὶ δημιεργὸς γινώσκει τὰ
πάντα σαφῶς , ὅτω τὴν πρὸς τὲς ἀγ . Peralta in hunc modum com-
paratione cum angelis , maiorem
γέλες παρεξέτασιν συμπεράνας , των omnibus prophetis magnum Mo-
ἁπάντων μείζονα τῶν προφητῶν Μωϋ- fen cum eo confert , vt often-
κ` σῆν τὸν μέγαν ἐκ παραλλήλε τίθησιν " ta infinita differentia
ἵνα δείξας ἄπειρον τὸ διάφορον , δείξῃ iam oftendat, quid interfit inter
er
κατὰ ταὐτὸν καὶ τῶν διαθηκῶν , καὶ teftamenta , et promiffa
facerdotes . Comparationi autem
τῶν ἐπαγγελιῶν , καὶ μέντοι καὶ τῶν ἵε. rurfus admifcet exhortationem
ρέων , τὸ μέσον . πάλιν δὲ τῇ συγκρίσει ne hoc videatur tamquam de
παραίνεσιν ἀναμίγνυσιν , ἵνα μὴ δόξῃ induftria facere , fed velut ali-
· ὥσπερ ἐξεπίτηδες τῦτο ποιεῖν , ἀλλ᾿ ὡς qua neceffitate impultus .
ὑπό τινος ἀνάγκης ὠθέμενος .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT III.

I.
Ὅθεν , ἀδελφοὶἅγιοι , κλήσεως Vide oframesan
tion voca
part,icip
fanti
is es ,
γνοήσατε τὸν ἀπόςολον καὶ ἀρχιερέα confiderate apofolum et pontificem
ητῆς ὁμολογίας ἡμῶν Ἰησῶν 2) Χρισὸν , confeffionis noftræ Iefum Chriftum ,
2. Qui

11) αὐτοῖ. Β. 12) ὡςως Θ. male abeft a B. 1 ) ἐπουρανίων. Β, 2) Χρισόν abeft

ab h. 1. apud noftrum repreh. anath, Cyrill. 10.
B. Theod . Tom. III, NA.
 ORETI RET
562 B. THEOD INTERP .

* . Qui fidelis eft ei qui prafecit il- β '. Πισὸν ὄντα τῷ ποιήσαντι αὐτὸν ,
~
ium , ficutetMofes in omni domo ὡς καὶ Μωϋσῆς ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ αὐτῇ .
eius. Rurfuspontificem et apo Πάλινἀρχιερέα καὶ ἀπόςολον αὐτὸν
ftolum eum vocauit , vt hominem.
Si enim pontifex eft vt Deus , id ὡς ἄνθρωπον κέκληκεν . εἰ γὰρ ὡς Θεὸς
fuiffet etiam antequam humanam ἀρχιερεύς ἐςι , ‫ او‬καὶ πρὸ τῆς ἐνανθρω-
naturam fufcepiffet. Quod autem πήσεως τῦτο ἂν ἦν. ὅτι δὲ καὶ ἀπόςο
• noftræ etiam confeffionis apofto- λος τῆς ὁμολογίας ἡμῶν μετὰ τὴν ἐναν-
iusfactus eft poft incarnationem , θρώπησιν γέγονεν , ἐν τῇ πρὸςΓαλά
docuit in epiftola ad Galatas ;
Quando enim , inquit a ) , venit τας ἐδίδαξεν . Οτε γὰρ ἦλθε , φησὶ, τὸ
plenitudo temporis , mifit Deus πλήρωμα τῷ χρόνῳ , ἐξαπέςειλεν ὁ
filium fuum factum ex muliere. Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτῷ γενόμενον ἐκ γυναι-
Et non dixit , Mifit ipfum vt fieret κός καὶ ἐκ &πεν , Απέτειλεν αὐτὸν γε-
ex muliere , fed fuftum ex muliere νέοθαι ἐκ γυναικὸς , ἀλλὰ Γενόμενον ἐκ
mifit , vt clarum fit huinanæ na
turæ comenire nomen apoftola γυναικὸς ἀπέτειλεν · ὡς εἶναι δῆλον , ὅτι
της , feu miffionis . Confefionem τῇ ἐνανθρωπήσει πρόσφορον τὸ τῆς οἰ-
1
autem noftram vocauit fidem . ποτολῆς ὄνομα , Ὁμολογίαν δὲ ἡμῶν
Fatturam autem vocauit , non τὴν πίςιν ἐκάλεσε, ποίησιν δὲ, ὦ τὴν δη-
creationem , fed electionem . Qui μιεργίαν , ἀλλὰ τὴν χειροτονίαν κέκλη .
fidelis eft ei , inquit , qui fecit
ipfum , nempe apoftolum et κεν. Πισὸν γὰρ ὄντα , φησὶν , τῷ ποιή-
pontificem. Deinde cum eorum σαντι αὐτὸν, τετέςιν ἀπότολον καὶ ἀρ
quæ de Mofe a Deo dicta funt χιερέα ετα καὶ τῶν περὶ τῷ Μωϋσέως
mentionem feciffet , Dei enim ὑπό τῷ Θεῷ εἰρημένων ἀναμνή.σας˙ τοῦ
vox eft , in omni domo mea γὰρ Θεῷ ἐξι φωνὴ , Ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ με
fidelis eft : differentiam oftendit in πιςός ἐςι δείκνυσιν ἐν τοῖς ἑξῆς τὸ διά-
fequentibus. 3. Amplioris enim
gloria ifte pre Mofe dignus eft Φορον. γ΄.Πλείονος γὰς δόξης ὗτος
Dabitus :
quanto ampliorem bono . παρὰ Μωϋσῆν ἠξίωται , καθ᾽ ὅσον
rem habet domo qui fabricauit πλείονα τιμὴν ἔχει τῷ οἴκῳ ὁ κατα-
illam. Quantum , inquit , dif „ σκευάσαςαὐτόν. Ὅση , φησὶ, ποιή-
fert ab opere opifex , tanta eft
inter Mofen etChriftum diffe. ματος πρὸς ποιητὴν διαφορά , τοσαύτη
rentia . Hoc enim etiam fequen . Μωϋσέως πρὸς τὸν Χρισόν. τῦτο γὰρ
tia docent manifeftius. 4. Omnis καὶ τὰ ἑξῆς διδάσκει σαφέςερον .
enim domus fabricatur ab ali- 9δ΄. Πᾶς γὰρ οἶκος κατασκευάζεται
quo : qui autem omnia creauit > ὑπό τινος · ὁ δὲ τὰ πάντα κατασκευ
Deus eft . Sciendum autem eft , Μάσας , Θεός . Εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς
quod eius) quidem excellentiam ex
diuinanatura oftendit :maiori aui. τὴν μὲν ὑπεροχὴν ἀπὸ τῆς θείας ἔδειξε
tem honore dignum effe habitum Φύσεως πλείονος δὲ αὐτὸν ἠξιῶσθαι
dixit iuxta humanitatem . Quia δόξης κατὰ τὸ ἀνθρώπειον εἴρηκεν . ἐπε-
enim et Deus et homo eft Chri. δὴ γὰρ καὶ θεὸς καὶ ἄνθρωπος ὁ Δε-
ftus Dominus , vtrumque autem σπότης Χριςός , ἀμφότερα δὲ ἐν των τῷ ἑνὶ
in vna perfona confideratur : ne . 1 θεωρείται προσώπῳ , ἀναγκαίως και τα
ceffario et quæ funt excelfa , et
quæ humilia , de eo cogitur di. ὑψηλὰ καὶ τὰ ταπεινὰ περὶ αὐτῇ λέ
γειν
a) Gal. 4, 4.
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP . 111. 563

ειν εἰς δήλωσιν τῶν δύο φύσεων ἀναγ. cere ad vtramque naturam often-
5. Et Moles quidem
Δικάζεται. έ. Καὶ Μωϋσῆςμὲν πισὸς ἐν dendam .
κόλῳ τῷ οἴκῳ αὐτῷ , ὡς θεράπων , εἰς fidelis erat in tota domo eius , tan-
θυμαρτύριον τῶν λαληθησομένων . ς.Χρι. quam famulus ,in teftimonium eo-
ωςὸς δὲ ὡς υἱὸς ἐπὶ τὸν οἶκον αὐτῷ , ε rum qua dicenda erant. 6. Chris
ftus vero tanquam filius in domo
” οἶκος ἐσμὲν ἡμεῖς , ἐάντες τὴν παίξῃ · είus : cuius domus fumusnos , fi fie
1
ησίαν καὶ τὸ καύχημα τῆς ἐλπίδος μέ duciam et gloriam fpei usque ad
έχρι τέλος βεβαίαν καλάχωμεν . Ἀπὸ finem firmam rctineamus . No-
τῆς παλαιᾶς γραφῆς τὰ ὀνόματα τέ- mina pofuit ex vetere fcriptura .
θεικε˙καὶ γὰρ τὸν Μωϋσῆν θεράποντα Deus enim Mofen vocauit feruum .
κέκληκεν ὁ Θεός˙ Μωϋσῆς γὰς , φησὶ , Mofes enim , inquit a ), feruus ineus
ὁ θεράπων με τετελεύτηκε . καὶ πάλιν, 'mortuus eft . Et rurfus b ), Non fic
χ οὕτως ὡς ὁ θεράπων με Μωϋσῆς . vt feruus meus Moles. Ipfumquo-
&ἐχ
que Chriftumn Dominum Filium
καὶ αὐτὸν δὲ τὸν Δεσπότην Χρισὸν Υἱόν
vocat vetus fcriptura c) . Quod
ἡ παλαιὰ γραφὴ καλᾶ · Τί ὄνομα αὐτ nomenipfi , velquod nomenfilio
τῷ , ἢ τί ὄνομα τῷ υἱῷ αὐτῷ ; καὶ, Υἱός eius ? Et a ) , Filius meus es tu ,
με ὦ σὺ , ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε ego hodie genui te. Et , Ex vtero
και Ἐκ γατρὸς πρὸ ἑωσφόρε ἐγέννησά ante Luciferum genui te . Cogno-
fcitur ergo , inquit, quid inter hunc
σε. γινώσκεται τοίνυν , φησί , τότε και εtillum interfit. huie enim feruus,
κάνε τὸ μέσον . ὁ μὲν γὰρ θεράπων , ὁ hic vero filius. Et illequidem vo
δὲ υἱός · καὶ ἐκεῖνος μὲν πισὸς ἐκλήθη , catus eft fidelis , vt oftenderetur
ἵνα δειχθῇ ἀξιόχρεως νομοθέτης . τότο effe legislator fide dignus. Hoc
γὰρ εἶπεν , Εἰςμαρτύριον τῶν λαλη- enim eft quod ait , In teftimonium
θησομένων . ὁ δὲ Χριςὸς ὡς Υἱὸς καλεῖται eorum quæ dicenda erant. Chriftus
autem vt Filius vocatur fidelis.
πιζός . εἰ δὲ εὐτελείας τήνδε τὴν προση- Quodfi vtilitatem fignificare hanc
γορίαν οἱ αιρετικοὶ σημαντικὴν εἶναι νο appellationem exiftimanthæretici ,
μίζεσιν , ἀκεέτωσαν τῇ ἀποτόλε περὶ audiant apoftolumFidede Deo et Patre
lis Deus , per
τὸ Θεῷ καὶ Πατρὸς λέγοντος , Πιτὸς ὁ dicentem e),
Θεὸς δι᾽ ᾧ ἐκλήθητε εἰς κοινωνίαν τοῦ quem vocati eftis in focietatein Fi
lii eius. Et Dauid prophetam f ) :
Υἱῷ αὐτῷ ·καὶ τῷ προφήτε Δαβίδ , Πι.
Fidelis Dominus in omnibus ver-
τὸς Κύριος ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις αὑτῷ · bisfuis . Et rurfus g ), Teftis in
καὶ πάλιν , Καὶ ὁ μάρτυ ς
ἐν ἐρανῷ πιο calo fidelis . Quin et diuinus
ςός . καὶ ὁ θεῖος• δὲ Μωϋσῆς ἔτω λέγει ' quoque Mofes fic dicit b ) : Deus
Θεὸς πισὸς , καὶ ἐκ ἔςιν ἀδικία ἐν αὐτῷ . fidelis " non eft in ipfo iniqui
Domum autem Dei voca-
Οἶκον δὲ τῷ Θεῷ κέκληκε τὲς πιςεύον . tas .
vit eos qui credunt conue-
τας κατὰ τὴν προφητείαν τὴν λέγε · niente prophe
r tiæ quæ dicit i) ,
1 σαν , ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς , καὶ ἐμπεριπα- Inhabitabo in ipfis , et inambu-
τήσω . ταύτης δὲ , φησὶν ,ἀπολαυσόμε labo . Hoc autem , * inquit , ho. *
θὰ τῆς τιμῆς , ἐὰν τὴν παρξησίαν ,ἧς nore fiuemur , fi libertatein quam
τετυχήκαμεν , καὶ τὴν ἀξιέραςον ἐλ- affecuti famus , et expetendam
Nn 2 fpem

a ) Iof. 1, 2. b) lob. 42 , 7. c ) Prot . 30 , 4. d) Pf. 2, 7. et 109 (110), 3

e) 1Cor. 1 , 9. f ) ΡΩ. 144 (145) , 13. in folis LXX . et lat. Vulg . g ) P. 88
(89) , 37 (38) * ) Deut . 33 , 4. 1) Leuit , a6 , και
564 · B. THEODORETI INTERPRET .

fpem per præclara virtutis facinora πίδα διὰ τῶν τῆς ἀρετῆς κατορθωμά
conferuauerimus. Quonian au-
των διατηρήσωμεν . ἐπειδὴ δὲ τῆς ἐλπί
tem a ) fpeimeminit ,fpes autem δος ἐμνήθη , ἐλπὶς δὲ βλεπομένη ἐκ ἔςιν
quæ videtur non eft fpes , quod el
enim videt quis quid fperat ? ἐλπὶς , ὃ γὰρ βλέπει τις , τί καὶ ἐλπίς
pollicitusque eft nobis Dominus ζε ; ὑπέχετο δὲ ἡμῖν ὁ Δεσπότης τὴν
regnum calorum , confert rar- βασιλείαν τῶν ἐρανῶν , σύγκρισιν πά
fus . ea quæ Iudais data funt λιν ποιεῖται τῶν Ιεδαίοις δεδομένων και
cum iis quæ nobis funt promifla . τῶνἡμῖν ἐπηγγελμένων . ζ΄. Διὸ καθώς
7. Quapropter ficut dicit Spiritus
Jandtus b) , Hodie ft vocem eiuς λέγει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον , Σήμερον
audieritis , 8. Nolite obdurare υἐὰν τῆς φωνῆς αὐτῷ ἀκέσητε , ή.Μὴ
corda veftra , ficut in exacerba- σκληρύνητε τὰς καρδίας ὑμῶν , ὡς ἐν
sione tempore tentationis in defer. τῷ παραπικρασμῷ , κατὰ τὴν ἡμέραν
20 , 9. Vbi tentauerunt me τ8 περασμᾶ ἐν τῇ ἐρήμῳ , θ'. Οὗ ἐπεί.
patres veftri , fpeftarunt me , et υρασάν με οἱ πατέρες ὑμῶν , ἐδοκίμα-
1 widerunt opera men 1o. Qua. ησάν με , καὶ εἶδον τὰ ἔργα με ί. Τεσ
.
draginta annis. Propter quod σαράκοντα ἔτη . διὸ προσώχθιτα τῇ
infenfus fui generationi huic , et » γενεᾷ ἐκείνῃ , καὶ εἶπον , Αε πλανῶν-
dixi , Semper errant corde. Ipfi »ται τῇ καρδίᾳ · αὐτοὶ δὲ ἐκ ἔγνωσαν
autem non cognouerunt vias ὐτὰς ὁδές
meas. 1. Sicut iuraui in ira ητας με · ιά. Ως ὤμοσα ἐν τῇ ὀρ-
mea , Si introibunt in requiem υγῇ με , Εἰ εἰσελεύσονται εἰς τὴν κα
meam ! Teftimonium quidem „ τάπαυσίν μ8 . Τέθηκε μὲν τὴν
protulit , eos vtique terrefa- μαρτυρίαν , δεδιτλόμενος δῆθεν αὐτοὺς ,
ciens " vt fpem datam ftudiofe ἵνα φυλάξωσι διὰ σπεδῆς τὴν δεδομέ‐
feruent. Ceterum aliud moli.
tur νην ἐλπίδα . πλὴν ἕτερον κατασκευάζει,
citra fufpicionem ἀνυπόπλως πάλιν μεθοδεύων τὸν
orationem eò comparans. rurfus
fiftit autem in exhortatione. λόγον ἐπιμένει δὲ τῇ παραινέσει.
12.
Videre fratres , ne forte fit πβ.3 )Βλέπετε , ἀδελφοὶ , μή ποτε ἔςαι
in aliquo veftrum cor malum in- ωἔν τινι ὑμῶν καρδίᾳ πονηρὰ ἀπιξίας, ἐν
credulitatis , difcedendi a Deo
viuo. Multa vobis cura et „ τῷ ἀποςῆναι ἀπὸ Θεῷ ζῶντος . Πολ-
ftudio eft opus vt fidem ferue- λῆς ὑμῖν ἐπιμελείας δεῖ καὶ σπεδῆς ,
tis et infidelitatis perniciem ὥτε φυλάξαι τὴν πίςιν , καὶ μὴ τὴν λώο
non fubeatis . Ea enim feparat 6ην τῆς ἀπιξίας εἰσδέξασθαι.αὕτη γὰρ
a Deo viuo. 13. Sed adbor χωρίζει τῷ ζῶντος Θεῷ . μγ'. Αλλά πα-
tamini vosmetipfos per fingu- πρακαλεῖτε ἑαυτὸς καθ᾿ ἑκάσην ἡμέ
los dies donec Hodie cagno- κραν, 4) ἄχρις ὃ τὸ σήμερον καλᾶται ,
minatur vt non obdurétur
quis ex vobis fallacia pecca . υἵνα μὴ σκληρυνθῇἐξ ὑμῶν τις ἀπάτῃ
τί. Quotidie oportet eos qui » τῆς
་ ἁμαρτίας. Καθ᾿ ἑκάτην ἡμέραν
adhuc viuunt omnem fui cu τὲς ἔτι ζῶντας προσήκει πᾶσαν ἑαυ
ram gerere , ne locum occupans τῶν ποιεῖσθαι φροντίδα , ἵνα μὴ χώραν
ή άμαρα
3 ) Βλέπ . - ἁμαρτίας (v . 13.) habet etiam Theodoret . ad Dan . 5. extr . 4 ) μέ-
χρις ἂν οὗ τὸ σημ . Ita nofter l . c. ad Danielen .
a) Rom. 8 , 24. b) Pf. 94 (95) , 7. 8.
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP. III. 565 .

ἡ ἁμαρτία λαβᾶσα ἀντίτυπον τὴν ἡμε. peccatum durum et refiftens cor

Hodie autem
τέραν καρδίαν ἐργάσηται. σήμερον δὲ noftrum efficiat.
vocauit vitam
præfentem .
τον παρόντα κέκληκε βίον . δ΄.Μέτο 14. Participes enim Chrifti effefti
έχοι γὰρ γεγόναμεν τῷ Χριτᾶ, ἐάν πες jimus , j tamen initium confi-
τὴν ἀρχὴν τῆς ὑποτάσεως μέχριτέ . dentia usque ad finem firmum re-
κλες βεβαίαν κατάχωμεν. 99 Κεγοινω tineamus. Cum Chrifto enim
νήκαμεν γὰρ τῷ Δεσπότη Χρισῷ διατε Domnino mortis fuimus partici
παναγίε βαπλίσματος τε θανάτε , pes per fandtum baptifimum , et
confepulti cum eo fumus in
καὶ συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ τύπῳ τῆς figura refurrectionis , fi modo
ἀνατάσεως γεγενήμεθα , ἄπες ἄρα ( e- fimam fidem conferuauerimus .
βαίαν τὴν πίςιν φυλάξωμεν. ταύτην Ean enim appellauit initium fub-
τὴν ᾿Αρχὴν τῆς ὑποτάσεως κέκληκε δι᾽ ftantia . Per hanc enim renoua-
ἐκείνης γὰρ ἐνεργήθημεν , καὶ συνή . i , et Chrifto Domnino coniun-
ati fumus , et fanatiffimi Spiri-
φθημεν τῷ Δεσπότη Χρισῷ , καὶ τῆς tus gratiam accepimus . Deinde
το παναγίg Πνεύματος μετειλήφαμεν rurtus propheticam affumit ora- *
χάριτος . ὦτα πάλιν τὸν προφητικὸν tionem . 15. Dum dicitur >
ἀναλαμβάνει λόγον . έ. Ἐν τῷ λέγε- Hodie J vocem eius audieritis
εσθαι, Σήμερον ἐὰν τῆς φωνῆς αὐτῷ ἀ . nolite obdurare corda veftra
κέσητε, μὴ σκληρύνητε τὰς καρδίας quemadmodum in illa exacerba
Eorum etiam meminit
οὐμῶν , ὡς ἐν τῷ παραπικρασμῷ . Μέ qui hoc morbo laborarunt.
μνηται δὲ καὶ τῶν τῦτο δεξαμένων τὸ 16. Quinam enim audientes exacer-
πάθος. ως . Τίνες γὰρ ἀκέσαντες πα- bauerunt ? fed non vniuerfi qui
πρεπίκραναν ; ἀλλ᾽ ἐ πάντες οἱ ἐξελ- profitti funt ab Aegypto per
Mofen. Primum legendum eft
θόντες ἐξ Αἰγύπτε διὰ Μωϋσέως .. per interrogationem : fecundum
Κατ᾽ ἐρώτησιν τὸ πρῶτον ἀναγνωςέον autem ,
non enuntiatiue > fed
τὸ δὲ δεύτερον μὴ ἀποφαντικῶς , ἀλλὰ per refponfionem . Quæ enim fe-
καθ᾽ ὑπόκρισιν. ἔτω γὰρ νοῦν τὰ ἑξῆς quuntur , faciunt vt ira intelliga-
παρασκευάζει˙ πλὴν γὰρ Χαλὲς τε Ιε . mus. Nam præter Chaleb Ie-

Φωνῇ , καὶ Ἰησὲ τῷ Ναυῆ , ἑξακόσιαι Phone , et lufum Neue , fexcenta

millia perierunt. Eos enim di-
διεφθάρησαν χιλιάδες . τέτες γὰρ εἴ- cit , qui profitti fuerant ex Ae-
πεν Ἐξεληλυθότας ἐξ Αἰγύπτου . κυρίο. 17. Quibus autem in-

ΣϚ΄. Τίσι δὲ προσώχθισε τεσσαράκοντα fenfus eft quadraginta annis ?

πέτη ; ἐχὶ τοῖς ἁμαρτήσασιν, ὧν τὰ κῶ- Nonne illis quipeccauerunt , quorum
κλα ἔπεσον ἐν τῇ ἐρήμῳ ; ιή . Τίσι δὲ ὤς cadauera proftrata funt indeferto ?
»μοσε μὴ εἰσελεύσεθαι εἰς τὴν κατά 18.Quibus autem iurauitnon introi-
turos in requiem ipfius , nifi illis qui
„ παυσιν αὐτῇ , εἰ μὴ τοῖς ἀπειθήσασι ; increduli fuerunt ? v9 . Εt videmus
θ'. Καὶ βλέπομεν
, ὅτι ἐκ ἠδυνήθησαν quod non potuerint introire (in re-
πεἰσελθῶν δι᾽ ἀπιτίαν . Τῷ γὰρ Θεῷ quiem ipfius ) propter incredulitatem .
Cum enim Deus præcepiffet vt
παρεγγυήσαντος εἰς τὴν ἐπηγγελμέ‐
in promifam terram proficifceren-
νην ἀπάραι γῆν , ἀντεπον ἐκεῖνοι , προ- tur , illi contradicebant , timorem
1
βαλλόμενοι τὸ δέος , καὶ τῶν πολεμίων pretexentes , et inimicorum
Nn 3 poten-
5) ἀπαρχὴν habet ad Pf . 44 , 8.
 TI
566 B. THEODORE INTERPRET .

potentiam . Quam obcundis

Deus vniuerforum caufam τὸ μέγεθος. ᾗ δὴ χάριν ὁ τῶν ὅλων
, in θεὸς ἅπαντας κατὰ μέρος ἐν τῇ ἐρήμῳ
deferto figillatim confumtis
illorum filios pro illis introl καταναλώσας , τὰς ἐκείνων παῖδας ἀπ᾿
duxit . His interie & tis , vt per ἐκείνων εἰσήγαγε . ταῦτα παρενθεὶς ,
ea terreret , et ad datam fpem ὥτε διὰ τέτων δεδείξασθαι , και παρα
exfpectandam induceret dein- · σκευᾶσαι προσμεναι τὰς δεδομένας ἐλ-

ceps de quiete verba acit , πίδας , περὶ τῆς καταπαύσεως λοιπὸν

dicens prophetam Dauid ian ποιεῖται τὸν λόγον , διδάσκων ὡς ἄνως
olim hanc nobis effe vatici. 9εν ὁ προφήτης Δαβὶδ ταύτην ἡμῖν
natum .
προεθέσπισε .
CAPVT IV. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δʹ,

I.
Time a
imicamus ergo no forte re nα . ( Ποβηθῶμεν ἐν μήποτε καταλι
* υπομένης ἐπαγγελίας εἰσελ-
euudi in requiem eius , exifti θεν εἰς τὴν κατάπαυσιν αὐτῇ , δοκῇ
metur aliquis ex nobis deeffe .
Profeffus eft inquit , nobis
nobis ητις ἐξ ἡμῶν ὑςερημένοι. 9
στις Ἐπηγγεί
Dauid aliam effe quierem . Stu- λατο , φησὶν , ἡμῖν ὁ Δαβὶδ , ὡς ἔςιν ἑτ
deamus ergo hanc affequi , ne τέρα κατάπαυσις . σπεδάσωμεν + τοίνυν
illis fimilia nobis accidant. ταύτης τυχῶν, ἵνα μὴ ἐκείνοις τὰ ὅμοια
2. Etenim et
nobis nuntiatum πάθωμεν . β'. Καὶ γὰρ ἐσμὲν εὐηγγέ
eft , quemadmodum et illis ·
fed non profuit fermo auditus il ηλισμένοι , καθάπες κακεῖνοι , ἀλλ᾽ οὐκ
non admixtis fide iftis qua υὠφέλησεν ὁ λόγος τῆς ἀκοῆς ἐκείνες ,
audieran , Non fufficit ad μὴ ι ) συγκεκραμένες τῇ πίςε τοῖς ἀ
t
falutem verbo auditio .
rum κέσασιν. Οὐκ ἀπόχρη εἰς σωτηρίαν
Oportet enim cum fide fufcipe: ἡ τῶν λόγων ἀκρόασις . προσήκει γὰρ
re , et firmiter feruare. Quid
*
enim iuuit Dei promiffio eos τῦτο μετὰ πίςεως δέξασθαι , καὶ βε
qui hanc fufceperunt nec βαίως φυλάξαι . τί γὰρ ὤνησεν ἡ τῇ
fideliter fufceperunt " nec in Θεῷ ἐπαγγελία τῆς ταύτην δεξαμέ
Dei potentia fiduciam collo- ν8ς, μὴ πιςῶς δεξαμένες , καὶ τῇ τοῦ
cauerunt , nec Dei verbis ve Θεğ δυνάμει τεθαῤῥηκότας , καὶ οἷον
luti commixti fuerunt ? 3. In
gredimur enim in requiem qui τοῖς 2) Θεῷ λόγοις ανακραθέντας ;
credidimus " quemadmodum di, υγ΄ . Εἰσερχόμεθα γὰρ εἰς τὴν κατά
xit > Sicut iuraui in ira » παυσιν οἱ πιτεύσαντες , καθὼς εἴρηκεν ,
9
mea , f introibunt in requiem » Ως ὤμοσα ἐν τῇ ὀργῇ με ,εἰ εἰσελεύ‐
meam ! Vult oftendere , tres „,σονται εἰς τὴν κατάπαυσίν με .» Βού
quietes effe in diuina fcriptura λεται δεῖξαι τρεις καταπαύσεις κε
homninatas : et primam quidem , κλημένος ἐν τῇ θείᾳ γραφῇ˙ καὶ πρώτη
diem feptimum 9. • in quo
Deus impleuit creationem : την μὲν τὴν ἑβδόμην ἡμέραν , ἐν ᾗ τὴν
cundam autem , terram pro · κτίσιν πεπλήρωκεν ὁ Θεός · δευτέραν δὲ
millionis : tertiam vero , τῆς ἐπαγγελίας τὴν γῆν · τρίτην δέ γε
την

1) συγκεκραμένος habebat liber Herveti , repugnante ipfius Theodoreti interpre-

ratione , quæ tainen ἀκέσμασιν requirere videtur pro ακάσασιν , 2 ) θεολόγοις Β .
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. IV . 567

Hanc autem
τὴν βασιλείαν τῶν ἐρανῶν κατασκευ- regnum calorum .
άζει δὲ τὴν ταύτης ἀπόδειξιν ἀπὸ τῆς prophetico teftimonio confirmat .
Si enin , inquit , reuera quies
· προφητικῆς μαρτυρίας . εἰ γὰρ μὴ ἀλη · alia non eft , quam ob remiis
θῶς , φησὶν ,ἐξὶν ἑτέρα κατάπαυσις , τί qui fecundam acceperunt denun-
δήποτε τοῖς τὴν δευτέραν δεξαμένοις tiat ne corda obdurent ,
icium ,
fupplicium
naturr fuppl , et eos com-
καὶ παρεγγυᾷ μὴ σκληρύναι τὰς καρ- natu
δίας ,καὶ ἀπειλεῖ τιμωρίαν, καὶ τῶν τῆς menorat qui fecundam quietem
contemfere ? Ordine autem
1
δευτέρας καταπαύσεως καταπεφρονη- Las ponit et primam quidem
κότων ποιεῖται τὴν μνήμην ; κατὰ τὰ eam qu eft diei feptini .
ξιν δὲ ταύτας τίθησι , καὶ πρώτην μὲν Et quidem ( in requiem ab ope
τὴν τῆς ἑβδόμης ἡμέρας. Καίτα τῶν ribus a conftitutione mundi per
feftis . 4. Dixit enim in quo-
μἔργων ἀπὸ καταβολῆς κόσμε γενη- dam loco de die feptimo fic
θέντων . δ΄. Εἴρηκε γάς πε περὶ τῆς Εἰ requieuit Deus in die feptima
εβδόμης ὅτως · Καὶ κατέπαυσεν ὁ Θεὸς ab omnibus operibus fuis. Quod
μὲν τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ ἀπὸ πάντων de illa , inquit non loqua-
cuiuis eft
υτῶν ἔργων αὐτῇ .» , Ὅτι, φησίν , οὐ tur beatus Dauid "
Illa enim
περὶ ἐκείνης ὁ μακάριος λέγει Δαβίδ , vtique manifeftum .
παντίπε δῆλον πρὸ πολλῶν γὰρ γενεῶν multis feculis Dauid anteceffit.

ἐκείνη γεγένηται τῷ Δαβίδ , ἐν γὰρ τῇ ν creationem vniuerforum

όμῃ ἡμέρᾳ πεπλήρωκε τὴν κλίσιν ὁ Deus. 5. Et in ifto rurfum
τῶν ὅλων θεός . πέ. Καὶ ἐν τέτῳ πάλιν , f introibunt in requiem meam
„ Εἰ εἰσελεύσονται εἰς τὴν κατάπαυσίν Εt tamen , quamuis hæc redte
ſciret propheta aliam nihilo
988. ᾿Αλλ᾿ ὅμως καὶ ταῦτα σαφῶς minus quietem pollicetur.
ἐπιτάμενος ὁ προφήτης , ἐδὲν ἧτον ἑτέ 6. Quon iam ergo fuper eft introia
ραν κατάπαυσιν ἐπαγγέλλεται , 5. Ἐ- re quosdam in illam , 7. Et
ὑπεὶ ἐν ἀπολείπεταί τινας εἰσελθεν ii quibus prioribus annunciatum
γεἰς αὐτὴν , ζ'. Καὶ οἱ πρότερον εὐαγ . eft non introierunt propter in-
iterum terminat
υγελιοθέντες ἐκ εἰσῆλθον δι᾽ ἀπείθειαν , credulitatem "
diem quendam , - bodie , in Da-
πάλιν τινὰ ὁρίζει ἡμέραν , σήμερον , ἐν videa dicendo poft vantum tempo-
„ Δαβὶδ λέγων ,μετὰ τοῦτον χρόνον , ris , ficut fupra diftum eft .
καθώς προείρηται , Σήμερον ἐὰν τῆς Hodie ft fi vocem eius audieritis
φωνῆς αὐτῷ ἀκέσητε , μὴ σκληρύνητε nolie obdurare corda veftra ficut
in exacerbatione. Deinde do-
· τὰς καρδίας ὑμῶν ,ὡς ἐν τῷ παραπι
Εἶτα διδάσκων ὡς εὖ περὶ cens, prophetam hæc non di
κρασμῷ . cere de Palæstina ratiocina .
ης
τῆς Παλαιςίν ταῦτά φησι ὁ προν φή tur : 8. Nam fi eis Iofua
της ,ἐπισυλλογίζεται˙ πή .Εἰ itiffet , non certe
‫ اد‬γὰρ αὐτὲς requiem præft
εν ς
Ἰησῶς κατέπαυσ , ἐκ ἂν περὶ ἄλλη de alio loque retur pofthac die.

ἐλάλει μετὰ ταῦτα ἡμέρας . Οὐκ
ἂν , φησὶ , περὶ ἐκείνης ἐπε τῆς γῆς.
εἰς ἐκείνην γὰρ αὐτὲς εἰσήγαγεν ὁ τοῦ
Ναυῆ Ἰησᾶς . ἐν αὐτῇ δὲ ἦν καὶ ὁ θεῖος
Non de illa , inquit , terra locu-
tus eft. Illos enim ad eam intro-
duxerat Iofua Nanei filius. In ea
autem erat ipfe quoque diuinus
Nn 4 Dauid,

a) Pf. 94 (95) , 7.8.

568 B. THEODORETI INTERPRET .
Dauid quando hanc quietem Δαβίδ , ὅτε ταύτην ἐπηγγέλλετο τὴν
annuntiabat . Deinde fyllogifti κατάπαυσιν . ὦτα συλλογιτικῶς θ '. Α-
ce : * 9. Itaque relinquiturfab-
batifmus populo Dei. Nonin . nρα ἐν ἀπολέπεται σαββατισμὸς τῷ
terrogatiue , fed enuntiatiue le πλαῷ τε Θεδ ., Οὐ κατ᾽ ἐρώτησιν, ἀλ
gendum eft. Sabbarifinum au- λὰ κατὰ ἀπόφασιν ἀναγνωςέον . σαζ .
tem appellauit quieteni >
quon- βατισμὸν δὲ τὴν κατάπαυσιν κέκληκεν ,
fain feptina die quieu it Deus ἐπειδὴ ἐν τῇ ἑβδόμῃ ἡμέρᾳ κατέπαυσεν
ab omnibus quæ fecit operi-
bus i in futura autein vita , ὁ Θεὸς ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων , ὧν ἐποί
triftitiæ expers ησεν ' ἐν τῷ μέλλοντι δὲ βίῳ ἄλυπος ἔται
et laboribus
curi sque liber vita futur eft ζωή , καὶ πόνων ἐλευθέρα , καὶ Φροντί-
a a
Appellauit erga fabbarifinun , δων ἀπηλλαγμένη · σαββατισμὸν τοίνυν
liberationem a corporalius ope ὠνόμασε τὴν τῶν σωματικῶν ἔργων
ribus. Hoc enim deinceps f παλλαγήν . τῦτο γὰρ δηλοῖ τὰ ἑξῆς.
gnificat. 1o . Qui enim ingref-
1
fus eft in requiem eius gian ». Ὁ γὰρ εἰσελθὼν εἰς τὴν κατάπαυ
ipfe requi euit ab operi bus fuis κσιν αὐτῷ , καὶ αὐτὸς κατέπαυσεν ἀπὸ
N
ficut a fuis Deus, Sicut enim πτῶν ἔργων αὑτῷ , ὥσπερ ἀπὸ τῶν ἰδίων
vniuerforum Deus ,
cum fexto , ὁΘεός ., Ωσπερ γὰρ ὁ τῶν ὅλων θεὸς ,
die vniuertam creaturam con- ἐν τῇ ἕκτῃ ἡμέρᾳ ἅπασαν τὴν κτίσιν
pleffet , feptimo die creare de 2
fit : ita etiam qui ab hac vita πεπλήρωκὼς , τῇ ἑβδόμη ἐπαύσατο τῷ
excefferunt , et ad illam trans δημιεργεῖν · ὅτως οἱ τόνδε τὸν βίον
eunt ,
a pretentibus liberabun . ὑπεξελθόντες , καὶ εἰς ἐκεῖνον μετὰ ·
tur laboribus. Quinetiain Iu- βάντες , τῶν παρόντων ἀπαλλαγήσον .
duis lex præcepit in fabbato και πόνων. καὶ Ἰυδαίοις δὲ ὁ νόμος ἐκές
a corporalibus abftinere operi-
bus , animnaruni autem folum . λευσε τῷ σαββάτῳ τῶν μὲν σωματικῶν
modo curam gerere . Deinde ἔργων απέχεσθαι , μόνοις δὲ προσφέρει
confulendo : v . Frftinemus er- ταῖς ψυχαῖς ἐπιμέλειαν . εἶτα συμβ8 .
A
go
to ( ingredi ) in um illam requiem at, λευτικῶς κά . 3) Σπυδάσωμεν ἓν εἰς ἐ
or ne in idipf quis incid ωκείνην τὴν κατάπαυσιν , ἵνα μὴ ἐν τῷ
incre dulit atis exemplum , μη
enim in focordia vitam tranfigit , αὐτῷ τις ὑποδείγματι πέσῃ τῆς ἀπε
et promistis bonis frui non de υθείας . Ὁ γὰρ ξατώνῃ συζῶν , καὶ
at
fider , iisde m quib us illi qui μὴ ποθῶ ν τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν
non paruerunt obnoxius erit re . ἀπολαῦσαι ,θυνο τοῖςς ἐκείνων τῶν ἀπειθη-
prehenfionibus . Deinde hor- σάντων ὑπεύ ἔται κατηγορίας .
fore plenum iudicium oftendit . πετα τὸ φρίκης γέμον κριτήριον ἐπι-
12. Viuus eft enim fermo Dei , δείκνυσι . β . 4 )Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ
ez ' efficax et
penetrabilior Θεῦ , καὶ ἐνεργὴς , καὶ τομώτερος ὑπὲρ
omni gladi o ancipiti , et pere
tingens usque ad diuifionem amis υπᾶσαν μάχαιραν δίτομον , καὶ διϊκνές
ma ac fpiritus , compagum quoque ωμένος ἄχρι μερισμᾶ ψυχῆς καὶ πνεύ-
ac medullarum , et difcretor cogi. ωματος , ἁρμῶν τε καὶ μυελῶν , καὶ κρι
pationum et intentionum cordis. ητικὸς ἐνθυμήσεων καὶ ἐννοιῶν καρδίας .

υγ . Καὶ
3 ) Σπ. εἰσελθεῖν εἰς τὴν καταπ , αὐτοῦ, Nofter ad Pfalm . 91 , 1. 4) Ζων- δίδομαι .
Eadem verba Qu . 4. in Iofuam .
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. IV . 569

ριγ΄ . Καὶ ἐκ ἔςι κτίσις ἀφανὴς ἐνώπιον

r. Et non eft vlla creatura inui-
omnia
κ αὐτῇ , πάντα δὲ γυμνὰ καὶ τετραχῇ- fibilis in confpettu eius :
autem nuda et aperta funt oculis
λισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῷ , πρὸς eius , de quo nobis fermo. Ni-
το , ὃν ὑμῖν ὁ λόγος . Οὐδὲν δύναται λα- hil poteft latere illum iudicem
θᾶν ἐκεῖνον τὸν ἀδέκασον δικατὴν, πάν- incorruptum ," perfeite autem fcit
τα δὲ ἀκριβῶς ἐπίςαλαι , καὶ αὐτῶν τῶν2 omnia vel ipfarum cogitatio-
λογισμῶν τὰ κινήματα . οἶδε τὰ ἐν τῷ num motus . Nouit quæ fiunt
ini tenebris , nouit quæ clancu
κ σκότα γινόμενα , εἶδε τὰ κρύβδην τελ- lum perpetrantur . Non latent
τιμώμενα . ἐ λέληθεν αὐτὸν τὰ πονηρὰ eum improba anini confilia , ei
· βελεύματα τῆς ψυχῆς , αὐτῷ 5) τὰ quæ occulta nuda funt. Illud
· κεκρυμμένα γυμνά . τὸ δὲ Τετραχηλι- autem , Aperta funt oculis eius ,
xσμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτῇ , ἐκ μετα · pofuit ex inetaphora animalium
1 φορᾶς τέθεικε τῶν θυομένων ζώων , ἃ quæ facrificantur , quæ omnino
παντελῶς ἄφωνα κᾶται , τῆς σφαγῆς muta iacent , quibus vita per oc:
· τὴν ζωὴν ἀφελομένης , καὶ μετὰ τῆς difionem ademta eft , et cum
ζωῆς τὴν φωνήν . ὅτω ,φησὶ, καὶ ἡμεῖς vita .vox . Ita , inquit , nos et-
· κρινόμενοι θεώμεθα μὲν ἅπαν]α τὰ δυσ- iam dum iudicamur , videmnus
quidem omnia quæ a nobis im
σεβῶς παρ᾿ ἡμῶν ἢ παρανόμως γεγε- pie vel inique facta funt , fed
--νημένα˙ σιγῶντες δὲ τὴν τῆς τιμωρίας fupplicii * fententiam filentio ac v
δεχόμεθα ψῆφον, ἅτε δὴ τὸ δίκαιον αὖ- cipimus , vt qui eam iuftam efie
τῆς ἐπιςάμενοι. ταῦτα δὲ ἐκ ἐκείνοις fciamnus . Hæc autem non illis
μόνοις , ἀλλὰ καὶ πᾶσιν ἡμῖν γέγραφεν folis , fed etiam nobis omnibus
προσήκει τοίνυν διη- fcripfit diuinus apoftolus. Οpor-
ὁ θεῖος ἀπότολος .
tet ergo nos diuinum illud iue
ειῶς ἡμᾶς σκοπᾶν τὸ θεῖον ἐκεῖνο και. dicium affidue confiderare , hor-

τήριον , καὶ πεφρικέναι, και τρέμειν,και rere , et pertimefcere , et diuina

τὰς θέας ἐπολὰς φυλάτλαν ἐπιμελῶς , præcepta diligenter feruare , et
καὶ τὴν ἐπηγγελμένην προσμένειν και promiffam quieten i exfpe& are .
τάπαυσι˙ ἧς τύχοιμεν ἐν Χρισῷ · μεθ ' Quam in Chrifto confequa-
ὃ τῷ Πατρὶ, σὺν τῷ 6 ) παναγίῳ Πνεύ . mur : quocum Patri , cum fan-
ματι , δόξα καὶ μεγαλοπρέπεια , νῦν ftiffimo Spiritu , gloria et ma-
καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων . gnificentia , nunc et femper , et
in facula fæculorum . Amen.
ἀμήν .

ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ . TOMVS SECVNDVS.

abentes erga pontificem mar

κ δ '. 7) Ἔχοντες ἦν ἀρχιερέα μέγαν , 14. Η
"διεληλυθότα
Η
I abentes
gnum , qui penetravit ca-
„ Ἰησῶν 8 )τὸν υἱὸν τῷ Θεῷ , κρατῶ μεν los , Iefum filium Dei , tencams
» τῆς ὁμολογίας. » Ἐν μὲν τοῖς πρόθεν confeffionem . In iis quæ hactenus
Nu 5 funt

5) καὶ τὰ. Β. 6) ἁγίῳ . Β. 7) Eadem verba habet epift. 146. p . 1033. Sirma .
8 ) τὸν Κύριον ἡμῶν. Nofter Qu . r. ad i Reg. et epift. 146. p. 1038 .
 370 B. THEODORETI INTERPRET .

funt explicata , comparationem ἑρμηνευμένοις τῶν καταπαύσεων τὴν

quietum inftituit , et oftendit eain
σύγκρισιν ἐποιήσατο , καὶ ἔδειξε τὴν ἡμῖν
quæ nobis fuit promifla effe potio · ἐπηγγελμένην ἀμένω τῆς Ιεδαίοις ὑπε
rem illa quæ Iudæis promiffa eft .
Illis enim terram promiffionis , χημένης . ἐκείνοις γὰρ τὴν γῆν τῆς ·
nobis autem calum eft pollicitus. παγγελίας ὑπέχετο , ἡμῖν δὲ τὸν ἐρανόν .
Abhoc autem deinceps loco con- ἐντεῦθεν δὲ λοιπὸν τῆς ἀρχιερωσύνης
fert pontificatum , et oftendit mul- ποιεῖται τὴν παρεξέτασιν ,καὶ δείκνυσι
2
to maiorem ac præftantiorem effe
πολλῷ μείζονά τε καὶ κράτονα τῆς λευ
leuitico eum qui eft fecunduin
ε
ordinem Melchifedech . Exhorta τικῆς τὴν κατὰ τὴν τάξιν Μελχισ .
tionis autem rurfus forma vfus , δέκα τῷ παραινετικῷ δὲ πάλιν χήματι
comparationem facit, ne videa κεχρημένος , ποιεῖται τὴν σύγκρισιν , ἵνα
tur iis qui legalem adhuc vitam μὴ δόξῃ τοῖς ἔτι τὴν κατὰ νόμον πολι
μη
fequebantur , cum lege bellumn 2 ομένοις τῷ νόμῳ πολεμῶν ,
τείανἀσπαζ
gerere , et non veritatemn defen
dere. Ponti ficem autem vocauit τη ἀληθείᾳ συνηγορῶν . ἀρχιερέα
ἀλλ᾽ ἐ τῇ
Iefum Dominum , vt qui facrif . δὲ τὸν Κύριον Ἰησῶν προσηγόρευσεν , ὡς
θυσίας ,
cium pro nobis obtulerit , et τὴν ὑπὲρ ἡμῶν προσενηνοχότα
i
mund pecc atum fuftu lerit. Εὰ καὶ ἄραν τα ῳ
τῷ κόσμ τὴν ἁμαρτίαν ,
enim de caufa agnus etiam vo τότε δὴ χάριν καὶ ἀμνὸς ὠνομάθη‫لا‬
catus eft. Ecce enim , inquit a ), Ἴδε γὰρ, φησίν , ὁ ἀμνὸς τῷ Θεῷ , ὁ αἴ
agnus Dei , qui tollit peccatum
mundi . Clarun eft autem vel ζων τὴν ἁμαρτίαν τε κόσμε . δῆλον δὲ
admodum contentiofis , humana καὶ τοῖς ἄγαν φιλονείκος , ὡς ἀνθρώ
effe hæc nomina . Quodfi diui- πεια τὰ ὀνόματα . εἰ δὲ τῆς θεότητος
nitatis hæc effe aliqui fentiunt , ταῦτά τινες ὑπειλήφασι, καλάτωσαν
ipfam et exfecrationem appel αὐτὴν καὶκατάραν , καὶ δέλε μορφὴν
lent , et ferui formam , et quæ · καὶ ὅσα τοιαῦτα . εἰ δὲ οὐδὲν τούτων τῆς
cumque funt eiusmodi . Sin au-
rem nihil horum diuinæ naturæ θείας φύσεως ἴδιον , λέπεται νοῶν ταῦ
eft proprium , reftat vt difpenfa . τα τῆς οἰκονομίας ὀνόματα . ὥσπερ γὰρ
tionis nomina hæc effe intelliga · ἄνθρωπος λέγεται γεγενῆσθαι , φύσιν
mus. Quemadmodum enim ho ανθρωπείαν ἀνειληφώς˙ οὕτως ἀρχιε
mo fattus effe dicitur , cumhu- ρεὺς ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος κέκληται . τοῦ
inatam naturam fufceperit : ita et-
jam pontifex nofter vt homo voca- το δὲ ἡμᾶς καὶ τὰ ἀποτολικὰ διδάσκει
tus eft. Hoc autem nos etiam do . ξητά . δείκνυσι γὰρ αὐτὸν τῆς ἐρανοὺς
cent verba apoftolica . Oftendit διεληλυθότα · ἡท δὲ τῷ Δεσπότε Χριτοῦ
enim eum cælos peruafife . Domi θεότης ἀπερίγραφον ἔχει τὴν φύσιν ,
* ni autem Chrifti diuinitas naturam πανταχῆ πάρεςι , καὶ τοῖς πᾶσι παρί
habet incircumfcriptam , vbique
* præfens eft , et adeft omnibus . 5αται · τῦτο καὶ αὐτὸς ἡμᾶς ὁ Δεσπο-
Hoc ipfe quoque Dominus nos do της ἐδίδαξεν . Οὐδεὶς γὰς , φησὶν , ἀνα-
cuit. Nemoenim ,inquit b), afcen . ζέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν , εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ
dit in cælum , nifi qui de calo de- οὐρανοῦ
‫اد‬ ~καταβὰς ὁ υἱὸς τῇ ἀνθρώπε , ὁ
fcendit , filius hominis ,quieftincæ- ὢν
ων ἐν τῷ ἐρανῷ . κάτω γὰρ ὤν, καὶ τοῖς
1o. Cum enim effet inferius , et cum
hominibus differeret , dicebat fupe. ἀνθρώποις διαλεγόμενος , ἔλεγεν είναι
વ
a) Ioh. 1, 29. b) Ib . c. 3, 13.
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. IV. T 571

* καὶ ἄνω . χρὴ τοίνυν ἡμᾶς εἰδέναι, τίνα rius etiam effe . . Oportet erga
* μὲν τῆς θεολογίας , τίνα δὲ τῆς οἰκονο- nos fcire , quanam fint noming
diuinitatis , et quænam æconomnia .
· μίας ὀνόματα . ὁ μέντοι θεῖος ἀπόςολος Diuinusitaque apoftolus magnum
ὑποδείξας ἡμῖν τὸν μέγαν ἡμῶν ἀρχιε · noftrum pontificem nobiscum
·ρέα πρῶτον εἰς τὴν ἀληθινὴν εἰσεληλυ · oftendiffetprinum in veram quie-
θότα κατάπαυσιν, καὶ τῶν οὐρανῶν γε- temn introiiffe , et calos fuperaffe
* γενημένον ὑπέφερον, τὴν ὁμολογίαν και iubet nos retinere confeftionen ,
' τέχειν παρεγγυᾷ . ὁμολογίαν δὲ ἡμῶν Confufionem autem noftram vo
cauit fidem , Confitemur enin
* τὴν πίτιν ὠνόμασεν . ὁμολογοῦμεν γὰρ credere , non folum in Parremet
· πιτεύειν , οὐ μόνον εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν
Filium et Spiritum fandtum , fed
· καὶ ἅγιον Πνεῦμα , ἀλλὰ καὶ εἰς ἀνάτα-etiam in refurreétionem mortuo-
*σιν νεκρῶν , καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον, καὶ εἰς
fun , et in vitam æternam ,
cælorum . 15. Non enim
· ἐρανῶν βασιλείαν . ιέ . 9 )Οὐ γὰρ ἔχος babemus pontificem , qui non poffit
2μεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆ- compari infirmitatibus noftris : ten-
Εισαι τοῖς ἀσθενείαις ἡμῶν , πεπειραμέ‐ eorum autem per omnia pro fimis
" δὲ κατὰ πάντα IO ) καθ᾽ ὁμοιότη- litudine absque peccato . Multas
και τα χώρις αμαρτίας. Πολλὰς κατ᾿ illo tempore qui crediderant ten-
· ἐκεῖνον τὸν καιρὸν οἱ πεπιτευκότες ἐδέ- tationum tempeftates fubibant ,
Eos ergo confolatur , docens pon
· χοντο πειρασμῶν τρικυμίας, ψυχαγω- tificemn noftrum non folum ve
γεῖ τοίνυν αὐτὲς , διδάσκων ὡς ὁ ἡμέτε · Deum noffe noftræ naturæ im
ρος ἀρχιερεὺς οὐ μόνον ὡς Θεὸς οἶδε τῆς becillitatein , fed etiain , vt homi
· ἡμετέρας φύσεως τὴν ἀσθένειαν , ἀλλὰ nem , perpeffionum noftrarum
1 καὶ ὡς ἄνθρωπος πεῖραν τῶν ἡμετέρων feciffe periculum , et peccati ran
tummodo participem non fuiffe.
έλαβεπαθημάτων , μόνης τῆς ἁμαρτίας Huius autem ,inquit, imbecilli
· διαμείνας ἀμύητος , ταύτην δὲ, φησὶν , tatis noftra gnarus , et nobis
· ἡμῶν τὴν ἀσθένειαν ἐπιτάμενος , καὶ τὴν congruum fert auxilium , et nos
· αρμότλεσαν ὀρέγει βοήθειαν , καὶ δικά- iudicans , habita ratione imbecil
ζων ἡμῖν, πρὸς τὴν ἀσθένειαν ἐξοίσει τὴν litatis feret in nos fententiam .
16. Accedamus ergo cum fiducia
ψῆφον . 345. Προσερχώμεθα οὖν μετὰ ὦ thronumgratia , vtmifericor-
· παῤῥησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάρλος, ἵνα diam confequamur , et gratiam in-
υλάξωμεν ἔλεον, καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς veniamus ad auxilium opportunum .
· ἡ εὔκαιρον βοήθειαν. Ως Θεὸς ὁ Δε Vt Deus , Chriftus Dominus re-
* σπότης Χρισὸς φυσικὴν ἔχει τὴν βασι- gnum habet naturale , thronum
λείαν , αἰώνιον τὸν θρόνον˙ Ο θρόνος σε æternum . Thronus enim tuus ,
γὰρ , φησὶν , ὁ Θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα τῷ inquit a ) , Deus , in faculum
fæculi . Vt homo autem et pone
· αἰῶνος . ὡς δὲ ἄνθρωπος, καὶ ἀρχιερεὺς, vitex et apoftolus confeílio-
બે ἀπότολος τῆς ὁμολογίας ἡμῶν , ἀ- nis noftræ > audit b ) Sede
a dextris meis. Hunc thro
κέε Κάθε ἐκ δεξιῶν με , τοῦτον Χάρι
num

9) Iisdem verbis hæc profert ad c. 5, 10. Qu . 7. ad 1 Reg . , reprehenf. anathe

Cyrilli 1o. et in αποδείξει p . 180. fq . 10 ) καὶ καθ᾽ ὁμ . habet 1. c . repreh .
Cyrilli .
a) Pli 44 (45), 7. b) Pf. 109 (110), I.
572 B. THEODORETI INTERPRET .

num gratia vocauit diuinus apo- τος θρόνον κέκληκεν ὁ θεῖος ἀπόςολος ,
ftolus. Exiftimo autem eum et οἶμαι δὲ αὐτὸν καὶ τὴν Φιλανθρωπίαν
iam fignificare clementiam , τα αινίτεθαι , η κεχρημένος δικάσει , τοῦ
vfus iudicabit. adie-
cit : vt mifericordiam confequamur το γὰρ προστέθηκεν , Ἵνα λάβωμεν
et gratiam inueniamus ad auxi. ἔλεον , καὶ χάριν εύρωμεν εἰς εὔκαιρον
lium opportunum. In præfenti βοήθειαν. καλὰ γὰρ
τὸν παρόντα προσ
enim vita accedentes , et puram ιόντες βίον , καὶ τὴν ἀκραιφνῆ καὶ εἰλι
ac finceram fidem exhibentes in
die iudicii clementiam efeque κρινῆ πίςιν ἐπιδεικνύμενοι, ἐν τῇ τῆς κρί
iut. Deinde docet caufam fa- σεως ἡμέρα τῆς Φιλανθρωπίας τευξό .
cerdotii , et qua de caufa hac μεθα . εἴτα τῆς ἱερωσύνης τὴν αἰτίαν δι
dignitate ornentur aliqui , et quid δάσκει , καὶ τίνος ἕνεκεν ταύτης αξιοῖν·
deceat pontificem .
τού τινες , καὶ τί προσήκει τὸν ἀρχιερέα
* CAPVT V.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ έ
mnis enim pontifex ex ho- ,, I)
Omnis minibus affumtus pro ά . 1) ᾶς γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώ-
bominibus conftituitur in iis que η των λαμβανόμενος ὑπὲρ
funt ad Deum , vt offerat dona y ανθρώπων καθίςαται τὰ πρὸς τὸ
et facrificia pro peccatis . - 2. Qui » Θεὸν, ἵνα προσφέρῃ δῶρα τε και θυ
condolere poffit iis qui ignorant „ σίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν , β '. Μετριοπα ·
et errant , quoniam et ipfe cir . υθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοῦσι καὶ πλα ·
cumdatus eft infirmitate : 3. Et
ενωμένοις , ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται
propterea debere, quemadmodum
pro populo,ita etiam et pro fe. ναθέ νειαν , γ ' . Καὶ 2 ) διὰ ταύτηνὄφει
smetipfo offerre pro peccatis. Di. πλε , καθὼς περὶ τῷ λαῷ , οὕτως καὶ
xerat , Non babemus pontificem , υπερὶ ἑαυτ8 προσφέρειν 3 ) ὑπὲρ αμαρ .
qui non poffit compati infirmitati : τιῶν. Εἶπεν ὅτι Οὐκ ἔχομεν ἀρχιε ·
bus noftris ; rentarum autem per ρέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι τοῖς ἀ
omnia pro fimilitudine absque pec- θενείαις ἡμῶν ἀλλὰ πεπειραμένον καὶ
,
cato . Neceffario ergo hæc quo ·
τὰ πάντα καθ᾽ ὁμοιότητα χωρὶς ἀμας .
que adiecit: docens quod etiam
fub lege non angelus , vt pro τίας. ἀναγκαίως τοίνυν καὶ ταῦτα
hominibus facerdotio fungeretur , προστέθεικε , διδάσκων ὡς καν τῷ νόμῳ
eleftus eft , fed homo pro ho- ἐκ ἄγγελος ὑπὲρ ἀνθρώπων ἱερατεύειν
1
mimibus , eandem habens natu- ἐτάχθη , ἀλλ᾿ ἄνθρωπος ὑπὲρ ἀνθρώ-
ram , iisdem affectionibus ob-
πων, τὴν αὐτὴν φύσιν ἔχων , τὰ αὐτὰ
noxius , fciens naturæ inbecil-
περικείμενος πάθη , τῆς φύσεως τὴν ἀ
litatem , iis qui labuntur dans
veniam , iis qui peccant manum σθένειαν ἐπιτάμενος , συγγνώμην νέμωνC
præbens , ex fuis quæ alterius τοῖς ὀλιθαίνεσιν , ὀρέγων χεῖρα τοῖς ἀ
funt confiderans . Qua etiam de μαρτάνεσιν , ἐκ τῶν οἰκείων καὶ τὰ τοῦ
caufa conftitutum eft, vt hoftias πέλας σκοπῶν . ὦ δὴ χάριν , καὶ τὰς θυ
offerat non folum pro populo , σίας οὐχ ὑπὲρ τῶ λαῶ μόνε , ἀλλὰ καὶ
ὑπὲρ
* r ) V. r. et 2. iisdem verbis eft in Theod . reprehenf. anathem . Cyrilli ro . Paul-
1o liberius verba verf . r. profert in Eranift . diak. 1. p. 19. Sirm . 2 ) δι᾽ αὐτὴν
habet 1. c. contra anath. Cyrilli. 3) περὶ 1. c. -.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . V. 573
4. Nec
ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσφέρειν νενομοθέτηται. fed etiam pro feipfo.
» δ΄. Καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν quisquam fimit fibi honorem , fed
„ τιμὴν , ἀλλ᾽ ὁ καλούμενος ὑπὸ τῷ Θεῷ , qui vocatur a Deo , quemadmo-
dum et Aaron . Eft enim le-
1. „ καθάπες καὶ ὁ ᾿Ααρών . Αρχιερεὺς gitimus pontifex qui a Deo
γὰρ ἔννομος , ὁ παρὰ τοῦ Θεοῦ τὴν χει- ordinationem accipit. Ita enim
ροτονίαν δεχόμενος . οὕτω γὰρ καὶ ᾿Αα- et Aaron prinus pontifex acce-
ζὼν ὁ πρῶτος ἀρχιερεὺς τὴν ἀξίαν ταύ . pit hanc dignitatem . Hæc au-
την ἐδέξατο . ταῦτα μέντοι ὁ θεῖος ἀ tem dixit diuinus apoftolus ,
non pontificatus nobis regulas
πότολος εἴρηκεν , οὐ τῆς ἀρχιερωσύνης volens nunc oftendere , fed ad
ἡμῖν τοὺς κανόνας νῦν2ἐπιδεῖξαι βελό . fermonen de pontificatu Domi
μενος , ἀλλὰ τὰ περὶ τῆς δεσποτικῆς ἀρ . ni viam muniens. Sapienter er-
χιερωσύνης προκατασκευάζων σοφῶς go ftatim fubiunxit : 5. Sic

αὐτίκα τοίνυν ἐπήγαγεν μέ Οὕτως καὶ et Chriftus non femetipfum glos

" ὁ Χριςὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆ . rificauit ut pontifex fieret : Sed
qui locutus eft ad 1 eum , Filius
9 ναι ἀρχιερέα , ἀλλ᾿ ὁ λαλήσας πρὸς meus es tu , ego hodie genui te
' , αὐτὸν , Υἱός με εἶ σὺ , ἐγὼ σήμερον γε . 6. Quemadmodum et in alio loca
» γέννηκά σε. 5. Καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ dixit , Tu es facerdos in atera
2 λέγει , Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ num fecundum ordinem Melchife-
Η deci. Quia enim ex alia tri-
„ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ . 99 Ἐπειδὴ γὰρ bu er
at , ex dauidico fiquidem
ἐξ ἑτέραςὑπῆρχε φυλῆς , ἐκ τοῦ δαδί-
τικοῦ γὰρ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν ge tune
rare
fecu huma apm
m ortusnd,um fciens na oftona
lus
-
ἐβλάτησε γένες , εἰδὼς ὁ ἀπόσολος τῶν Iu
dzorum non credentium men-
ἀπιτέντων Ιεδαίων τὸ τῆς γνώμης αν- tis duri
tiem , ad prophetica con-
τίτυπον, εἰς τὰς προφητικὰς κατέφυγε fugit teftimonia : et præclare per
μαρτυρίας και σαφῶς μὲν διὰ τούτων hæc orationem fuam confirina-
τὸν οἰκεῖον ἐβεβαίωσε λόγον σοφῶς δὲ vit , præclare quoque oftendit
fed
αὐτὸν ἔδειξεν οὐκ ἀρχιερέα μόνον, ἀλλὰ eumnon folum pontificem ,
etiam Filium appellari , * etno-
καὶ Υἱὸν προσαγορευόμενον , και καινήν
vum quendam et admirabilem
τινα και πα άδοξον αρχιερωσύνην δεξά-
pentificatum fufcepiffe . Quoniama
μενον. . ἐπειδὴ δὲ εἶπενὡς τότε χάριν
autem dixerat propterea hominem
ἄνθρωπος ὑπὲρ ἀνθρώπων ἀρχιερεὺς pro hominibus pontificem creari ,
προβάλλεται , ὥτε συμπάχων τοῖς ἀ- vt compatiatur iis qui ignorant
γνοῦσι καὶ πλανωμένοις , ἐπεὶ καὶ αὐτὸς et errant , cùm ipfe quoque
περίκειται ἀσθένειαν · δείκνυσι καὶ τὸν circumdatus fit infirmitate :
oftendit etiam Chriftum Do-
Δεσπότην Χρισὸν, πλὴν ἁμαρτίας, πάν.
φύσεως δεξάμενον
τα τῆς ἀνθρωπείας φύσεως minum omines humanæ natu-
minum
τὰ παθήματα . „ ζ '. Ὃς ἐν τοῖς ἡμέςra affectiones fufcepiffe prater
peccatum . 7. Qui in diebus
' » ραις τῆς σαρκὸς αὐτῷ , δεήσεις τε καὶ
. carnis fuæ preces Supplicatio-
η κετηρίας πρὸς τὸν δυνάμενον σώζειν nesque ad eum qui poffit il
„ αὐτὸν ἐκ θανάτε , μετὰ κραυγῆς ἰχυ- lum faluum facere a morte , cum
ωρᾶς καὶ δακρύων 4) προσενέγκας , καὶ clamore valido et lacrymis offerens ,

* 4) προσενεγκών . Theodoret. ad Pfalm . 15 , 1 .

 574 B. THEODORETI INTERPRET .

exauditus eft pro fua reuerentia . πεισακεσθεὶς ἀπὸ τῆς εὐλαβέας .

8.Et quidemcumeler Filius, ή . Καίπες 5)Υἱὸς ὤν, ἔμαθεν ἀφ᾽ὧν
didicit
dientiam : 9. Et confummatus, η ἔπαθε τὴν ὑπακοήν. θ'. Καὶ τελειω
fattus eft omnibus obedientibus eἰ
ei ωθεὶς ἐγένετο 6) τοῖς ὑπακέεσιν αὐτῷ
caufa vita aterna , io. Appella- πᾶσιν αἴτιος σωτηρίας αιωνία , ί. Προσ.
tus a Deo pontifex iuxta ordi- αγορευθεὶς ὑπὸ τῷ Θεῷ ἀρχιερεὺς κα
nem
valde Melchifedeci. Quis hæc
emotæ mentis dixerit nifi ατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ .„ Τίς ἄ

difta effe de diuina natura : Si μὴ κομιδῆ παραπαίων ταῦταπερὶ τῆς

enim beatus Paulus mortem non θείας εἰρῆσθαι φύσεως εποι ; εἰ γὰρ ὁ
metuebat , fed cupiebat diffolui μακάριος Παῦλος ἐκ ἐδεδίε τὸν θάνα
et effe cum Chrifto , et iis qui τον , ἀλλὰ ἐπιθυμίαν εἶχεν εἰς τὸ ἀνα-
1
ea quæ illi Hierofolymis euen- λῦσαι, καὶ σὺν Χρισῷ εἶναι , καὶ τοῖς προ
tuta erant prædixerunt , et reti. ειρηκόσι τὰ ἐν Ἱεροσολύμοις αὐτῷ συμ
nere tentarunt dixit a) , Quid
fetis , et afigitis cor meum ? βησόμενα , καὶ πειρασθεῖσιν ἐπιχεῖν , ἔφη,
Ego enim non folum ligari , fed Τί κλαίετε , και συνθρύπτετέ με την
etiam mori paratus fum pro no- καρδίαν ; ἐγὼ γὰρ ἐ μόνον δεθῆναι, αλ
mine Domini noftri Iefu Chri- λὰ καὶ ἀποθανεῖν ἑτοίμως ἔχω ὑπὲρ
fti : quomodo Deus Verbum , τῷ ὀνόματος τῷ Κυρίῳ ἡμῶν Ἰησᾶ Χρι·
fæculorum opifex , qui nec con- •
verti nec mutari poteft, et eft 58 πῶς ὁ Θεὸς λόγος , ὁ τῶναἰώνων δη-
μιεργὸς , ὁ ἀναλλοίωτός τε , καὶ ἄτρε
ab omni paffione liber , mortem μιεργός
extimuit ? * Veruntamen de his πλος , καὶ πάθες ἐλεύθερος , ἐδεδίει τὸν
prolixiore vti oratione extremnæ θάνατον ; ἀλλὰ γὰρ ἴσως καὶ τὸ μηκύ-
fortaffe fuerit amnentia . Summa veιν
ναν περὶ τέτων ἀνοίας ἐχάτης. ἡ γὰς
enim eorum quæ difta funt hu : τῆς ταπεινότητος τῶν εἰρημένων ὑπερ-
militas , vel eos cogit qui diui- βολή , καὶ αὐτὲς ἀναγκάζει τὲς τὴ
mitati detrahunt , et eam blafphe- θεότητα βλασφημῶντας , μηδὲν τέτων
mant , diuinitati nihil horum tri- 2
buere . Etenim vt hæc pateretur τῇ θεότητι προσαρμόσαι. καὶ γὰρ τὴν
ἀνθρωπότητα τῦτο παθεν ἡท θεότης
s
humanita , conceffit diuinitas :
συνεχώρησεν , ἵνα μάθωμεν ὡς ἀληθῶς
vt difcanus eum vere fuiffe ho .
minem , et humanam naturam ἐνηνθρώπησε , καὶ φύσιν ἀνθρωπείαν
8
fufcepiffe , et non phantafia dif- ἀνέλαβε , καὶ ὦ φαντασία καὶ δοκήσει
penfationis peradtum fuifle my · τὸ τῆς οἰκονομίας ἐτελέσθη μυςήριον .
fterium . Si enim , quamuis hæc eἰ γὰρ καὶ τέτων ὅτως γεγενημένων ,
ira falta fint, et Simon , et Me και Σίμων, καὶ Μένανδρος , καὶ Κέρδων,
nander , et Cerdon , et Marcion,
καὶ Μαρκίων, καὶ Βαλεντῖνος , και Βα-
et Valentinus , et Bafilides , et σιλίδης , και Βαρδισάνης , καὶ Μάνης ,
Bardifanes , et Manes ,fuos docue τές οἴκρες ἐδίδαξαν θιασώτας , ὡς οὐ
runt affeclas, eum nihil humanæ τὲς
habuiffe naturæ , clarum eft plures δὲν εἶχε τῆς ἀνθρωπείας φύσεως , δῆλον
hunc errorem fuiffe fufcepturos , ὅτι πλάες ἂν τὸν πλάνον τῦτον ὑπέ ·
μειναν ,

5 ) ὢν υἱὸς eft 1. c. reprehenf. anach. Cyrilli p. 719. 6 ) πᾶσι τοῖς habet vtroque
in loco cit.
4) A&t. 21 , 13.
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. V.
575

·εἰ μὴ τῶν ἀνθρωπείων πλὴν ἁμαρτίας fi non humanas prater pecca

· ἠνέχετο παθημάτων . Ἡμέρας δὲ tum affectiones fufcepiffet. Dies
σαρ autem carnis appellauit tempus
-κὸς τὸν τῆς θνητότητος ἔφη καιρὸν , τ8- mortalitatis , hoc eft , quando
· τέςιν ἡνίκα θνητὸν εἶχε τὸ σῶμα . λέγει habuit corpus mortale. Dicit
δὲ τὴν εὐχὴν , ἣν παρὰ τὸ πάθος προσ- autem precationem , quam fecit
' ηύξατο , Πάτες , εἰπὼν , εἰ δυνατὸν πα- in paffione , * dicens a) , Pater , fi #
ρελθέτω τὸ ποτήριον τῦτο ἀπ᾿ ἐμοῦ . poffibile eft , tranfeat a me calix
τὸ δὲ , Ἔμαθεν, ἀφ᾽ ὧνἔπαθε, τὴν ὑπα . ifte . Illud autem , Didicitex iis
. quæ paffus eft obedientiam , po-
κοὴν, ὑπερβολικῶς ὁ ἀπόςολος τέθεικε . fuit apoftolus hyperbolice . Obe-
· τὴν γὰρ ὑπακοὴν & μετὰ τὸ πάθος , dientiam enim non poft paffio-
ἀλλὰ πρὸ τῇ πάθες ἐπεδείξατο . Τε- nem , fed ante paffionem exhi
· λείωσιν δὲ τὴν ἀνάτασιν καὶ τὴν ἀθα- buit. Confummationem vero ape
νασίαν ἐκάλεσε . τῦτο γὰρ τῆς οἰκονο- pellauit
talitatemrefurreftionem et immor
. Hic enim finis difpen-
μίας τὸ πέρας . ὑπερβολικῶς δὲ ἅπαν]α Tationis . Hyperbolice autem po-
τέθεικε τὰ παθήματα , ὦ μόνον δεῖξαι fuit omnes perpeffiones , non fo-
βελόμενος τὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως d . lum volens oftendere veritatem
ληθὲς , ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνον βεβαιῶν τὸν λό . incarnationis , fed etiam confir
γον , ὃν ἤδη προείρηκεν, Οὐ γὰρ ἔχομεν mans illud quod ante dixit ,
Non enim habemus pontificem ,
·ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι qui non poffit compati infirmita
τοῖς ἀσθενείαις ἡμῶν , πεπειραμένον δὲ iibus noftris , tentatum autem per
· κατὰ πάντα καθ᾽ ὁμοιότητα χωρίς d- omnia pro fimilitudine fine peccato .
μαρτίας˙ ἵνα καὶ ταύτῃ προτρέψη τε . Vt hac etiam ratione hortare-
τες , οἷς ἔγραφεν , ἐπιμεῖναι τῇ πίσει, καὶ tur eos , ad quos fcripfit , in fide
θαῤῥῆσαι τῇ τῇ ἀρχιερέως συμπαθεία perfiftere , et pontificis
diæ et clementiæ mifericor-
fidere. Facta
τε καὶ Φιλανθρωπία . πάλιν δὲ τῷ Μελ- autem rurfus Melchifedeci men-
χισεδὲν μνημονεύσας , βέλεται μὲν τὴν tione , vult quidem oftendere
τότε ἱερωσύνην δεῖξαι τῆς λευϊτικῆς eius facerdotium maius effe le-
μείζονα · ἀναβάλλεσθαι δὲ τέως δοκεῖ , vitico : videtur autem aliquan-
διὰ τὴν τῶν διδασκομένων ἀσθένειαν . τῷ
τ8 . tilper differre propter auditorum
e imbecillitatem . Hoc enim dixit :
τὸ γὰρ ἔφη΄ , ιά. Περὶ ὃ πολὺς ἡμῖν
u . De quo nobis multus fermo ,
5 λόγος καὶ δυσερμήνευτος λέγειν , ἐπεὶ et inexplicabilis ad dicendum
γνωθροὶ γεγόνατε ταῖς ακοαῖς . Εἶτα quoniam imbecilles fnfti eftis ad aus
καὶ μετρίαν αὐτῶν ποιεῖται κατηγο diendum . Deinde etiam mo-

ρίαν , καὶ εὐφημία ταύτην κεράννυσιν , deratam affert eorum reprehen-

ἵνα διὰ ταύτης τὴν ὠφέλειαν ἐσδέξων . fionem , et eam laude mifcet , vt
per 2 eam capiant .
ται , » ιβ '. Καὶ γὰρἐφείλοντες εἶναι δι. vtilitatem
12. Etenim cam deberetis
δάσκαλοι διὰ τὸν χρόνον , πάλιν χρείαν giftri effe propter tempus , rurfus
ἔχετε τε διδάσκειν ὑμᾶς, τίνα τὰ 5οι· indigeris ut vos doceamini qua
ἢ χεῖα τῆς ἀρχῆς τῶν λογίων τῷ Θε8 , fint elementa exordii fermonum
» καὶ γεγόνατε χρείαν ἔχοντες γάλα . Dei , et fatti eftis quibus late
η κλος , καὶ ὦ ςερεᾶς τροφῆς ., Στοιχεῖα opus fit , non folido cibo . Elementa
exordii

a ) Matth . 26, 39.

576 B. THEODORETI INTERPRET .

exordii fermonum Dei vocauit τῆς ἀρχῆς τῶν λογίων τῷ Θεῷ , τὲς τοῦ
humiliores de Chritto fermones. πεινοτέρες περὶ τῷ Χριςό λόγες ἐκάλε-
lis enim qui nondum fidem per-
featamhabebant ,eafola que ad σε τοῖς γὰςμηδέπω τὴν πίσιν ἐχηκόσι
huménitarem pertinent expone . τελείαν , τὰ περὶ τῆς ἀνθρωπότητας
bant veritatis præcoces. Ita bea- , προσέφερον μόνα τῆςἀληθείας οἱ κήρυ-
tus Petrus concionem habens κες . έτως ὁμακάριος Πέτρος ἐν Ιεδαίες
apud Iudzos , auditorum imbe δημηγορῶν , ἐμέτρησε τὴν διδασκαλίαν
cillitatidoftrinam accommodauit . τῇ ἀσθενείᾳ τῶν ἀκεόντων . Ἰησῶν γὰρ
num, virum approbatum a Deo ἔφη τὸν Ναζωραίον, ἄνδρα ἀπὸ τὸ Θε
in vobis , et reliqua deinceps huic ἀποδεδειγμένον εἰς ὑμᾶς, καὶ τὰ τέτων
diato conuenientia . Diuinus quo- ἑξῆς τῷλόγῳ τέτῳ συμβαίνοντα . καὶ
que Paulus Athenienfibus prædi- ὁ θεσπέσιος Παῦλος προσφέρων᾿Αθη-
cans,non Deum , fed Virum Chri- ναίοις τὸ κήρυγμα, ὦ Θεὸν , ἀλλ᾽ ῎Ανδρα
fituin Domninum appellauit b )· τὸν Δεσπότην Χριτον προσηγόρευσεν •
Ita etiam fcribens ad Corinthios,
dixitc) : Lac vobis potum dedi , τω καὶ Κορινθίοις γράφων ἔφη, Γάλα ϋ .
noncibum , nondum enim validi μᾶς ἐπότισα ,ἐβρῶμα ἔπω γὰρ ἠδύνα-
eratis. In iis autem , quæ ante δε . ἐν δὲ τοῖς πρὸ τέτων γεγραμμένοις,
fcripta funt, declarauit, quidnam ἐδήλωσε τί προσηγόρευσε γάλα . Οὐ γὰρ
lac vocauerit. Non enim iudi-
caui , inquita ) , aliquid fcire in . ἔκρινα , φησί, τῷ εἰδέναι τι ἐν ὑμῖν, εἰ μὴ
ter vos , nifi Iefum Chritum , Ἰησῶν Χρισὸν, καὶ τῦτον ἐταυρωμένον.
* eumque crucifixum . Hoc et- τῦτο καὶ ἐνταῦθα λέγει, Καὶ γεγόνατε

iam hic dicit : Et fati eftis qui. χρείαν ἔχοντες γάλακτος , καὶ ὦ τ
+
bus lafte opus fit , non folido cibo . ρεᾶς τροφῆς . τὰ ταπεινότερα , φησί ,
Quæ funt, inquit, humiliora , co · περὶ τῷ Δεσπότε Χρισε λέγειν ὑμῖν αἀ-
gimur vobis de Chrifto Domnino ναγκαζόμεθα . τοῖς γὰςμηδὲ ταῦτα δε
loqui. lis enim qui de eo ne
hæc quidem admittunt , quo:nodo χομένοις πῶς οἷόν τε τὰ μείζονα προστ
fieri poteft vt quæ funt maiora tra- ενεγκῶν ; εἶτα δείκνυσιν ἀτελῆς καὶ τε ·
dantur ? Deinde oftendit differen λέω διαφοράν . πιγ . Πᾶς γὰρ ὁ μετέ-
tiam perfeéti et imperfe&ti. 13. Omnis »χων γάλακτος ἄπειρος λόγω δικαιο
enim eft
pers quifermonis particeps
lactis eftiuftitia , ex-.
; paruu ησύνης νήπιος γάρ ἐξι, ιδ΄. Τελείων δέ
tus enim eft. 14. Perfeitorum au . ν" έςιν ᾗ ξερεὰ τροφὴ , τῶν διὰ τὴν ἕξιν
rem eft folidus cibus , eorum qui πτὰ αἰσθητήρια γεγυμνασμένα ἐχόν
per confuetudinem exercitatos ha . των πρὸς διάκρισιν καλᾶτε καὶκακδ .,
bent fenfus , ad difcretionem boni ᾿Απὸ τῶν ἡλικιῶν ἔδειξε τὴν διαφοράν .
et mali. Ex ætatibus oftendit dif-
ferentiam. Sicut 'enin recenter καθάπες γὰρ τοῖς μὲν εὐθυγενέσι βρέ
matis infantibus lac præbere fole . φεσι τὸ γάλα προσφέρειν ειώθαμεν ,
mus, iis autem qui firmiores ha. τοῖς δὲ ξεγάνωτέρες ἐχηκέσιν ὀδόντας,
bent dentes , oinni deinceps nutri- πάσης λοιπὸν ἀπολαύειν τροφῆς ἐπι·
mento vefcipermittimus :ita iis qui τρέπομεν ὅτω τοῖς ἀτελῆ πίσιν ἔχεσι
infirmam habent fidem imbecillita-
ti accommodatam doëtrinam exhi σύμμετρον τῆς ἀσθενείας τὴν διδάσκα .
Demus : eos veroquiperfeftam ius . λίαν προσφέρομεν ·τὲς δὲ τελείαν εἰσ
δεξα

*) Act. 2, 22. b) Act . 12, 31. c) 1 Cor. 3, 2. d ) 1 Cor . 2; 2.

 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP. VI. 577

* δεξαμένες τῶν τελεωτέρων δογμάτων ceperunt, vt perfeftiorum dogma-

ὡς μεταλαγχάνειν παρασκευάζομεν . καὶ tum fint participes operam damnus .
Et apertius docens , quidnam lac
* σαφέτερον διδάσκων ,τί προσηγόρευσε appellauerit ,fubiunxit :
* γάλα , ἐπήγαγε

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ς. CAPVT VI.

κα . Διὸ ἀφέντες τὸντῆς ἀρχῆς1. Quapropter nem mittentesfermo-

λόγον ,
τελειότητα φερώμεθα . τίς δὲ ὁό τῆς ad perfettionem feramur . Quis-
τ' αρχῆς τῷ Χρισῷλόγος ; » Μὴ πάλιν nam eft autem fermo inchoatio
? Non rurfus ia-
το θεμέλιον καταβαλλόμενοι μετανοίας nis Chrifti
cientes fundamentum pœnitentia
· ἀπὸ νεκρῶν ἔργων , καὶ πίςεως ἐπὶ
ab operibus mortuis , et fidei ad
· Θεὸν , ηβ '. Βαπλισμῶν διδαχῆς , ἐπιθέ- Deum , 2. Baptifmatum do-
· ρσεώς τε χειρῶν , ἀνασάσεώς τε νεκρῶν, trina
Etrinæ , impofitionis quoque ma-
· καὶ κρίματος αἰωνίς . γ΄. Καὶ τοῦτοC nuum . ac refurrectionis mortuo
2 : I ) ποιήσομεν , ἐάν περ ἐπιτρέπῃ ὁ rum . et iudicii æterni. 3. Ea
Θεός., Μεμψάμενος αὐτοῖς τὸ περὶ hoc faciemus , fiquidem permiferis
τὴν πίςιν ἀμφίβολον , τῦτο γὰρ ἐκά- Deus. Poftquam dubitationis
- λεσε γάλα , τῆς τελειότητος ἔχεσθαι in fide eos infimulauit , hoc
παραινε , καὶ τοῖς ἤδη καταβληθεῖσι enim lac vocauit , vt perfeio-
nem confectentur præcipit , et vt
θεμελίοις ἐποικοδομεν τὰ λοιπὰ , μὴ
fuper iam ialta fundamenta reli-
ἄλλον ἄνωθεν πηγνῦναι θεμέλιον . Θε- qua adificent , non aliud de in-
- μέλιον δὲ τὴν πίςιν ἐκάλεσεν Ἔργα δὲ tegro fundamentum iaciant. Fun-
νεκρὰ τὴν πονηρίαν . οἱ γὰρ πεπιτευκό- damentum autem vocauit fiden :
- τες τὴν τέτων βδελυτζόμενοι δυσο- opera vero mortua improbitatem .
Qui enim crediderunt , horum
σμίαν , καὶ μεταμελείᾳ χρώμενοι ,
retrum odorem abhorrentes , et
· προσίασι τῷ θείῳ βαπλίσματι , καὶ διὰ pænitentia vrentes , accedunt ad
τῆς ἱερατικῆς χειρὸςὑποδέχονται τὴν diuinum baptilinum , et per ma-
χάριν τῷ Πνεύματος , καὶ ἐν τῷ θείῳ num facerdotalem Spiritus gra-
· βαπλίσματι τὸν τῆς ἀναςάσεως δεχό . tiam accipiunt , et in diuino
baptifmo refurrectionis typum
μενοι τύπον, προσμένωσι τὴν κοινὴν πάν-
recipientes , *exfpe &tant commu-
ματων ἀνάτασιν ,καὶ τὸ μέλλον κριτήριον , nem omnium refurre& tionem
ταῦτα Στοιχεῖα ἐκάλεσε τῶν λογίων , et futu rum indic ium . Ea voca-
καθάπες γὰρ τοῖς μειρακίοις ὁ γραμ- * vit Elementa fermonum . Sicut
enim pueris literator pri
ματικὴς πρῶτον ὑποδείκνυσι τῶν 5οι ·
mum tradit characteres ele-
χείων τὲς χαρακτῆρας · ἔτως οἱ τῆς mentor :ain : ita pietatis dos
εὐσεβείας διδάσκαλοι ταῦτα πρῶτα
stores hac primum docent eos
τὰς πίσει προσιόντας παιδεύεσι. λέγει qui ad fidem accedunt. Dicit
1
τοίνυν ὁ θεῖος ἀπόςολος , ὅτι τῶν τε- ergo diuinus apoftolus , expe-
tenda

1) Ποιήσωμεν legiffe videtur nofter , vt interpretatio eius docet.

B. Theod . Tom . III .

 578 B. THEODORETI INTERPRET .

tenda effe perfectiora > et non λεωτέρων ἐφίεθαι χρὴ , καὶ μὴ πάλιν
rurfus de integro difcenda pie- ἄνωθεν μανθάνειν τὰ τῆς εὐσεβείας
tatis elementa . Hoc autem
Et hoc faciemus , fiquidem Deus 5οιχεία . τὸ μέντοι , Καὶ τῦτο ποιήσω
permittat " coniunxit ei quod μεν , ἐάν περ ἐπιτρέπῃ ὁ Θεὸς , τῷ ἄνω
fuperius Quapropter intermit προσήρμοσε , Διὸ ἀφέντες τὸν τῆς ἀρ
tentes inchoationis Chrifti fermo . ' χῆς τε Χριςᾶ λόγον , ἐπὶ τὴν τελειότη-
nem
ad perfeftionem feramur . τὰ φερώμεθα . καὶ τῷτο ποιήσωμεν ,
Et hoc faciamnus , fi Deus vo- ἐάν περ ἐπιτρέπῃ ὁΘεὸς,αντὶ τῷ Σπε
Iuerit , hoc eft , ftudium ad-
hibeamus , concupifcamus δάσωμεν , ἐπιθυμήσωμεν , πάντα πόνον
"
mnem pro perfedtione laborem ὑπὲρ τῆς τελειότητος · ἀσπασώμεθα .
amplectamur. Solet auten di- έωθε δὲ ὁ ἀπότολος πάντα ἐξαρτᾶν
vinus apoftolus diuinæ propi τῆς θείας προμηθείας. διὰ τῦτο προσ
dentiæ omnnia tribuere . Propter- τέθεικεν , Ἐάνπερ ἐπιτρέπῃ ὁ Θεός . ὕτω
ea adiecit Si Deus permittat.
Ita etiam fcribens ad Corinthios και Κορινθίοις ἐπιτέλλων ἔλεγεν , Ἐλεύ .
dicit a) : Veniam autem ad vos , σομαι δὲ πρὸς ὑμᾶς , ἐὰν ὁ Κύριος θελή-
fi Dominus voluerit. Pofuit au- ση πληθυντικῶς δὲ τὸ Βάπτισμα τέθει
tem baptifmata pluraliter non κεν , οὐ πολλὰ εἶναι διδάσκων βαπλί
,
multa docens effe baptifmata , σμάτα , ἀλλ᾽ ἐπειδὴ πολλοὶ τῆς τῶ βα .
fed quia multi baptifmi gratiam πλίσματος ἀπολαύεσι χάριτος , ὅτι τὰς
affequuntur. Quod enim vnum d
prædicaret baptilium , docent ἓν ἐκήρυτ ] ε βάπισμα , διδάσκει τὰ
quæ confequuntur. 4. ImpoJi. ἑξῆς . δ ' . Αδύναον γὰρ τὰς ἅπαξφω
bile eft enim , eos , qui femel funt ωτισθέντας , γευσαμένες τε τῆς δωρεᾶς
illuminati , guftauerunt etiam do . τῆς ἐπερανίε , καὶ μετόχες γενηθέν
num calefte et participes facti
»τας Πνεύματος αγίς , έ. Καὶ καλὸν
funt Spiritus fan&ti , 5. Et gu-
fauerunt bonum Dei verbum , » γευσαμένες Θεğ ῥῆμα , δυνάμεις τε
virtutesque Jeculi venturi , 6. Εἰ μέλλοντος αἰῶνος , ς . Καὶ παραπεσόν-
prolapfi funt , rurfus venouari ad υτάς, πάλιν ἀνακαινίζειν εἰς μετάνοιαν,
panitentiam , rurfum crucifigentes αναςαυρῶντας ἑαυτοῖς τὸν Υἱὸν τοῦ
fibimet ipfis Filium Dei , et often . Θε8 , καὶ παραδειγματίζοντας .
tui habentes.. Omnino , in-
Τῶν ἄγανἀδυνάτων , φησὶν , τὲς τῷ
quit , fieri non poteft , vt qui
ad fanctifimum baptifmum ac παναγίω προσεληλυθότας βαπλίσμα
cefferunt , et gratiæ diuini Spi- τι, καὶ τῆς τε θεε Πνεύματος χάρι
virus fuerunt participes , et ater- τος μετειληφότας , καὶ τῶν αἰωνίων α
norum bonoruin typum accepe- γαθῶν δεξαμένες τὸν τύπον , αὖθις
runt, iterum accedant , et alium προσελθεν , καὶ τυχῶν ἑτέρω βαπ
baptifmum confequantur.
enim nihil eft aliud quam σματος . τῦτο γὰρ ἐδέν ἐςιν ἕτερον, ἢ πά-
Filiun Dei rurfus crucifigere ; λιν τὸν Υἱὸν τῷ Θεῷ τῷ ςαυρῷ προση .
. et
eadem qua prius affectus λῶσαι , καὶ τὴν γεγενημένην ἀτιμίαν
eft ignominia rurfus aflice . πάλιν αὐτῷ προσάψαι . ὥσπερ γὰρ ἀ
16.
paffionem fuftinuit , itanos fet παξ τὸ πάθοςαὐτὸς ὑπέμεινεν , ἔτω
anel oportet paffionis eius efie καὶ ἡμᾶς ἅπαξ αὐτῷ προσήκει κοινω-
νῆσαι
a) i Cor. 4 , 19.
 · EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. VI. 579

νῆσαι το πάθες συνθαπλόμεθα δὲ αὐ- participes, Confepelimur autem

τῷ διὰ τῷ βαπλίσματος , και συναντά . cuin eo per baptiimum , et vnd
ร cum eo refurgimus . Fieri ergo
μεθα . ἐχ οἷόν τε ὖν ἡμᾶς πάλιν ἀπο- non poteft , vt dono baptifini
λαῦσαι τῆς τῷ βαπλίσματος δωρεᾶς . iterum fruamur . Chriftus e
Χριτὸς γὰρ ἀνατὰς ἐκ νεκρῶν ἐκ ἔτι nin a ) ,qui furrexit a mortuis ,
- αποθνήσκει , θάνατος αὐτῷ ἐκ ἔτι κυ- non amplius moritur : inors ei
- οιεύει · ὃ γὰρ ἀπέθανε , τῇ ἁμαρτία enim mortuus eft, peccato Quod
Temel
- ἀπέθανεν ἐφάπαξ · ὃ δὲ ζῇ , ζῇ τῷ mortuus eft : quod autem viuit ,

ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος
- Θεῷ . καὶ ἡμῶν δὲ ὁ viuit Deo. Vetus quoque nofter
οι συνεταυρώθη ἐν τῷ βαπλίσματι ,τε θα homo vnd crucifixus eft, mortis
· νάτε τὸν τύπον δεξάμενος . Καλὸν δὲ figura in baptifmo fufcepta ,

· Θεῷ ῥῆμα , τὴν ὑπόχεσιν ἔφη τῶν ἀγα . Bonum autem Dei verbum voca
vit * promiffionem bonorum. *
θῶν . Δυνάμεις δὲ μέλλοντος αἰῶνες τὸ Virtutes autem futuri feculi vo-
βάπισμα προσηγόρευσε , καὶ τὴν χά-
cauit baptifimum , et gratiam Ipit
-ριν τῷ Πνεύματος · διὰ τέτων γὰρ δυο ritus : per hæc enim poffumus
· νατὸν τῶν ἐπηγγελμένων τυχῶν αγα- bona promifla confequi Hæc
: θῶν. ταῦτα δὲ ὁ ἀπότολος ἄφηκε , τὲς autem dixit diuin us apoft olus
· ἐξ Ἰυδαίων πεπιτευκότας διδάσκων , μὴ Iude os qui crediderunt docens
ne exiftimarent fan& tiffimum ba-
:νομίζειν τὸ πανάγιον βάπισμα τοῖς ptifinum fimilem effe baptifinis
· ἰυδαϊκοῖς ἐοικέναι βαπλίσμασιν . ἐκεῖνα iudaicis . Illi enim non folue-
- μὲν γὰρ ἐχ ἁμα ρτήματα ἔλυ εν , ἀλλ ὰ bant peccata , fed corporis quæ
videbantur fordes purgabant .
- τὸν δοκῶντα τῷ σώμ ατος ἐκά θαιρε μο
λυσμόν˙ ᾗ δὴ χάριν , και 2 ) πολλά και Qua de caufa et multi et fre-
.
Hic ve .
- συνεχῶς προσεφέρετο . τῦτο δέ γε ἕν quenter adhibebantur.
- ἐξιν ,ἅτε δὴτῷ σωτηρίς πάθες και της paft eftrefu
vnuss et
10 ioni vt tion
, rrec qui isfalu tari
typu mns
ἀνατάσεως ἔχον τὸν τύπον , καὶ προδια- habeat , et futuram nobis retur
-, γράφον ἡμῖν τὴν ἐσομένην ἀνάτασιν . reftionem predefignet . Nouatia-
· ταῦτα οἱ Ναυάτε κατὰ τῆς ἀληθείας ni hæc verba obiectant aduerfus
ὁπλίζεσι τὰ ξητὰ , μὴ συνιέντες ὡς ὁ veritatem ,non intelligentes diui-
1 proh
θεῖος ἀπότολος & τὰ τῆς μετανοίας mednumicaapo
menfto paninon
ta lum tentia ibuidi-
, fed ffe

ἀπηγόρευσε φάρμακα , ἀλλὰ τῷ θείε vini baptiimi definitionem do

βαπλίσματος τὸν ὅρον ἐδίδαξεν . ὅθεν cuiffe . Vnde fubiunxit : Rurfus
ἐπήγαγεν , ᾿Αναςαυρῶντας ἑαυτοῖς τὸν crucifigentes fibimetipfis Filium
Υἱὸν τῷΘεῷ , καὶ παραδειγματίζοντας . Dei , et traducentes . Diuinum

παραδειγματίσαι γάρ ἐςι τὸ θεῖον μυ- enim myfterium eft ignominia

-τήριον , τὸ δὶς τότε μεταλαχεν . ὅτι aficere , bis eiusdem effe parti
· γὰρ πανταχῦ κηρύττει μετάνοιαν , cipem . Quod enim vbique pra .
teftantur
· μαρτυρεῖ μὲν τὰ πρὸς Κορινθίες αὐτῷ quæ ab ipfo fcripta funt adCo-
· γεγραμμένα , μαρτυρῶ δὲ τὰ πρὸς Γα- vinthios , teftantur etiam quæ ad
λάτας˙ καὶ πανταχῆ δὲ τέτες κατα- Galatas . Et vbique fermones
002 iltos

3) πολλοῖς . Β.
a) Rom. 6 , 9. 10,
 580 B. THEODORETI INTERPRET .

iftos diffeminat. Nos autem ad σπάρει τες λόγες. ἡμεῖς δὲ ἐπὶ τὰ συν-
fequentia interpretanda perga εχῆ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν. δ΄. Γῆ
mus.
nientem η. Terra
fuper enim imbrem
fe bibens fepe ve-
, υγὰς ἡ πιῦσα τὸν ἐπ᾿ αὐτῆς πολλά
et germinans berbam opportunami γκις ἐρχόμενον ὑετὸν , καὶ τίκτεσα βο-
illis a quibus colitur , accipit be- πτάνην εὔθελον ἐκείνοις , δι᾿ ὃς καὶ γεωρ-
nedictionem a Deo : 8. Pro ηγεται,μεταλαμβάνει εὐλογίας παρὰ
ferens autem fpinas ac tribulos , τ8 Θε8. ή . Ἐκφέρεσα δὲ ἀκάνθας καὶ
reprobacuius
eft , confummatio
et malediξto eft
proxi-
in ντριζόλες , αδόκιμος καὶ κατάρας ἐγ
ma "
combuftionem. Ex fimilitudine αγὺς , ἧς τὸ τέλος εἰς καῦσιν . ᾿Απὸ
oftendit , quænam bona perci τῆς εἰκόνος ἔδειξε μὲν , τίνων ἀγαθῶν
piant , qui pietatis maturos fru- ἀπολαύεσιν οἱ τες ωρίμεςφέροντες τῆς
tus producunt : quid gutem εὐσεβείας καρπές · τίνα δὲ πείσονται οἱ
fint paffuri qui fpinas germninant. τὰς ἀκάνθας βλαςάνοντες . Ὑετὸν δὲ
Imbrem autem metaphorice appel-
lauit doftrinam . " Ita enim dixit μεταφορικῶς τὴν διδασκαλίαν ἐκάλε-
propheta Efaias , vel Deus potius σεν ὅτω γὰρ καὶ ὁ προφήτης Ἡσαΐας
per prophetam a ) : Et præci- εἴρηκε , μᾶλλον δὲ ὁ Θεὸς διὰ τῇ προ-
piam nubibus , vt non pluant φήτε , Καὶ ταῖς νεφέλαις ἐντελῶμαι τε
fuper ipfum imbrem . Et in di-
μὴ βρέξαι ἐπ᾿ αὐτὸν ὑετόν . καὶ ἐν τοῖς
vinis euangeliis b) : Si quis fir θεοις εὐαγγελίοις , Εἴ τις διψᾶ , ἐρχέ
tit , veniat ad me , et bibat.
Quia autem verbis vfus eft acer πω πρός με, καὶ πινέτω . ἐπειδὴ δὲ αὐ
bioribus , fpinarum et ignis fa . ξηροτέροις ἐχρήσατο λόγοις ἀκανθῶν
ciens mentionem , ex laude con- καὶ πυρὸς μνημονεύσας , τὴν ἀπὸ τῆς
folationem adhibet., 9. Con .
εὐφημίας ψυχαγωγίαν προσφέρει.
fidimus autem de vobis , dilettif θ'.Πεπάσμεθα δὲ περὶ ὑμῶν , ἀγάπη
fimi, meliora et coniuncta fa-
luti tametfi ita loquimur . Εt ντοὶ , τὰ κρείτονα , καὶ ἐχόμενα σωτή .
ne videretur • potius adulatio- ωρίας , εἰ καὶ ὅτως λαλῶμεν .‫ اد‬Καὶ ἵνα
*
* ne vti , quam veritate , ea μὴ δόξῃ κολακεία μᾶλλον , ἢ ἀληθείᾳ
quæ ab eis recte facta iam fue- κεχρῆσθαι , τῶν ἤδη κατωρθωμένων
rant in memoriam reuocat , eos αὐτοῖς ἀναμιμνήσκει , προθυμοτέρες
ad res diuinas alacriores hac ra-
tione efficiens. 10. Non enim ταύτη περὶ τὰ θεῖα ποιῶν. κ . Οὐ γὰρ
iniuftus Deus , ut obliuifcatur ope . πἄδικος ὁ Θεὸς ἐπιλαθέθαι τῷ ἔργῳ ὑ
vis veftri , et laboris ditcftionis , ημῶν , καὶ τῷ κόπε τῆς ἀγάπης , ἧς
1
quam demonftraftis erga nomen ἐνεδείξασθε εἰς τὸ ὄνομα αὐτῷ , διακο-
ipfius , qui miniftraftis fanttis , et γνήσαντες τοῖς ἁγίοις , καὶ διακονῶντες.
miniftratis . Si hæc ergo de eis Ταῦτα τοίνυν αὐτοῖς συνειδὼς , τί δή
cognouifti , cur eos vocas fegnes ,
pigros , paruulos , ac viles ? ποτὲ νωθρὲς καλῶς , καὶ νηπίες , καὶ
1. Cupimus autem vnumquemque εὐτελῆς ; πά. Ἐπιθυμᾶμεν δὲ ἕκαςον
veftrim eandem demonftrare fo- ὑμῶν τὴν αὐτὴν ἐνδέκνυθαι σπεδὴν

licitudinem mexpletionem
non in ad
vsque fegnes fineefficiamini
: 12.
,
fpei πρὸς τὴν πληροφορίαν τῆς ἐλπίδες
υνἄχρι
ve- τέλες , β΄. Ἵνα μὴ νωθροὶ γέ-
rum imitatores corum , qui fae υνήθε , μιμηταὶ δὲ τῶν διὰ πίτεως καὶ
μακρο-
a ) Ef. 5 , 6. b ) Ioh. 7 , 37.
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP . VI. 581.

μακροθυμίας κληρονομέντων τὰς ἐ- ac patientia bereditabunt promif-

Per hæc innuit, eos ab
υπαγγελίας. Αἰνίτζεται διὰ τῶν λό- Jones.
initio
άγων , ὡς πολλὴν μὲν ἐξ ἀρχῆς ἐπεδεί . difte animi conftantiam : fed
ξαντο μακροθυμίαν · ἤμβλυνε δὲ ταύ . eam obtudine frequentes et affi-
την τὰ συνεχῆ καὶ ἐπάλληλα τῶν ἐναν- duas aduerfariorum tempeftates .
τίων κύματα . καὶ οἰκείαν δὲ φιλοτερ . Tum fuam in eos oftendit be
in-
γίαν ὑπέφηνεν . ἐφίεμαι γὰρ , φησὶ, καὶ neuolentiam . Cupio enim ,
quit , et valde defidero cum
λίαν ποθῶ μετ᾿ ἐκείνης ὑμᾶς τῆς προ- illa vos alacritate animi femper
# fi
θυμίας ὁρᾶν αεί. ἔςαι δὲ τέτο , εἰ δίχα videre. Hoc autem ita erit ,
πάσης ἀμφιβολίας τὰς δεδομένας ὑμῖν absque omni dubitatione vobis
τῶν μελλόντων ἐλπίδας κατάχοιτε , εἰς datas futurorum bonorum fpes
τὲς διὰ πίτεως περιφανεῖς γεγενημένες retinueritis , ad eos fanatos re-
fpicientes , qui per fidem illu-
ἀφορῶντας ἁγίες , ο διὰ πολλῆς καρτε‐ fires euaferunt , qui per mul-
ρίας τῶν ἐπηγγελμένων ἀγαθῶν ἀπέ tam tolerantiam bona promiffa
λαυσαν . καὶ τῶν μὲν πλειόνων μετὰ confecuti funt. Et plurium
fa-
τὴν παρεξέτασιν ποιεῖται τὴν μνήμην˙ quidemn , poft collationem ,
τέως δὲ τὸν πατριάρχην ᾽Αβραὰμ εἰς cit mentionem : interim autem
Abrahamnum patriarcham in me-
μέσον ἄγει , καὶ δείκνυσι τὰς μὲν θείας
dium adducit , et oftendit eum
ἐπαγγελίας δεξάμενον , μετὰ πλῶτον diuina quidem promiffa accepiffe ,
δὲ χρόνον τὸ τέτων θεασάμενον πέρας .fed longiffimo poft tempore eo
πιγ . Τῷ γὰρ Αβραὰμ ἐπαγγειλάμε- rum finem vidiffe .
enim promittens Deus ,
γνος ὁ Θεὸς , 3) ἐπεὶ κατ ' 4 ) ἐδενὸς εἶχε quon-
μείζονος ὀμόσαι , ᾤμοσε καθ᾿ ἑαυτῷ , iam neminem habuit per quem iu-
raret maiorem , iurauit per femnet-
λέγων ,ιδ' . Η μὴν εὐλογῶν εὐλογήσω ipfiume ) , dicens, 34. Nifi bene-
σε , καὶ πληθύνων πληθυνῶ σε. ιέ . Καὶ 8- dicens benedicam tibi, et multi-
πως μακροθυμήσας ἐπέτυχε τῆς ἐπαγ- plicans multiplicabo te. 15. Et fic pa-
„ γελίας. Ἔδειξε τὸ ἐπαγγελαμένε tienterferens, adeptus eft promiflio-
Oftendit veritatem eius qui
τὴν ἀλήθειαν. Θεὸς γὰρ , φησὶν , ἦν 8. nem .
δὲν ὑπερκε ίμενον ς
ἔχων · καὶ μάρτυ ὁ eft pollicit us. Deus enim , inquit,
> erat nihil fe habens fuperius : et
ὅρκος , καθ᾿ ἑαυτῇ γὰρ ἐμώμοκεν. αλλ teftis iusiurandum , iurauit enim
ὅμως καὶ ὑπεχόμενος , καὶμεθ᾽ ὅρκων per femetipfum . Sed tamen , li-
τότο ποιησάμενος , ἐκ εὐθὺς τὰς ἐπαγ- cet pollicitus effet , idque cum
γελίας ἐπλήρωσεν · ἀλλ᾽ ἐδεήθη καρτε- iureiurando , non ftatim imple-
fed magna opus
ρίας ὁ πατριάρχης πολλῆς , καὶ πλέ . vit promiffa :
fuit˙ tolerantia patriarchæ , et
58 χρόνε διεληλυθότος , ὅτως εἶδε τὴν
plurimo tempore elapfo , tan-
τῆς ἐπαγγελίας αλήθειαν · διδάσκει dem vidit veritatem promif-
δὲ καὶ τίνος χάριν ὁμώμοκε , καὶ τί δή . f . Docet etiam qua de caufa
ποτέ καθ᾿ ἑαυτῷ πεποίηκεν , 5. Αγ- iurauerit , et cur per feipfum .
άνθρωποι μὲν γὰρ κατὰ τῇ μείζονος 16. Homines enim per maiorem fe
003 iurant ,

3 ) ἐπειδὴ ad Ιerem . 22 , 5. Sed ad Dan . 12 , 5. ἐπεί . 4) οὐδενὸς ἄλλου in vtro-

que loco.
a) Gen. 22 , 16-18. C. 12 , 2ο
 582 B. THEODORETI INTERPRET .

iurant, et omnis controuerfia eo- κομνύεσι, καὶ πάσης αὐτοῖς ἀντιλογίας

finis ad confirmationem ; cft πέρας εἰς βεβαίωσιν ὁ ὅρκος . ‫اد‬
* rum
iuramentum. Εθος
Mos eft homi-
nibus , ea quæ dicunt iureiurando τοῖς ἀνθρώποις ὅρκῳ βεβαιῶν τῆς λό .
confirmare : mos etiamn illis eft , γες , ἔθος δὲ αὐτοῖς καὶ κατὰ τῶν μειζό .
iurare per maiores. 17. In quo ‫ لها‬περισσότεροι
qμόνων ἐμοῦναι. κζ '. Ἐν ᾧ
abundantius volens Deus oftendere υλόμενος ὁ Θεὸς ἐπιδεῖξαι τοῖς κληρινός
pollicitationis heredibus immobili- 9μοις τῆς ἐπαγγελίας τὸ ἀμετάθε
parcm confilii fui , interpofuit ius- „ τον τῆςβελῆς αὑτῷ , ἐμεσίτευσεν ορ-
jurandum. Ea de cauta Deus κῳ . Τότε χάριν ὅρκον τῷ λόγῳ
diato fuo iusiurandum adiecit , προστέθηκεν ὁ Θεὸς , δεῖξαι βελόμενος
\ voler . oftendere promnifi verita τῆς ἐπαγγελίας τὸ ἀψευδὲς , και ως
tem , et quod feri non poffet αδύνατον ἄλλο τι μετὰ τὸν ὅρκον βg-
vt poft iusiuranduin aliud fta-
tueret. 18. Vt per duas res λεύσασθαι. γή. 5) Ἵνα διὰ δύο πραγμά
immobiles in quibus impedibile » των ἀμεταθέτων , ἐν οἷς ἀδύνατον
""
eft mentiri Deum , fortifimum ψεύσ αθαι Θεὸν , ἰσχυρὰν παράκλησιν
folatium habeamus . qui confugi μἔχωμ
mus ad tenendam propofitam - εν οἱ 6) καταφεύγοντες κρατῆς

fpern . Duas κσαι τῆς προκειμένης ἐλπίδος . Δύο

res dixit , fer πράγματα τὸν λόγον καὶ τὸν ὅρκον ε
' inonem et iusiurandum. Et-
enim folo fermone cum vtitur ρηκε. καὶ μόνῳ γὰρ λόγῳ χρώμενος
Deus ,
impler promiffionem : Θεὸς πληροῖ τὴν ὑπόχεσιν · πολλῷ δὲ
multo magis cum fermnoni ius . μᾶλλον ὅρκον συνάπλων τῷ λόγῳ, τέτο
iurandum adiungit . Hoc autem δὲ , φησὶ, πεποίηκεν ἡμᾶς παραθαρ
egit , inquit , nobis addens
animu ξύνων , καὶ προσμένειν τὰς θείας ἐξ
m fatagensque vt diui-
na promiffa exfpeétenus , et παγγελίας παρασκευάζων , καὶ μὴ
non diffidamus eo quod᾽pro . ἀπιςῖν ἐπειδήπες & χ ὁρῶμεν τὰς ὑπὸ
miffa non videmus . Spes χέσεις . ἐλπὶς γὰρ βλεπομένη ἐκ ἔξιν
enim quæ videtur non eft fpes . ἐλπίς . μθ . 7) Ἣν ὡς ἄγκυραν ἔχομεν
19. Quam ficut anchoram babe . τῆς ψυχῆς , ( τετέςι τὴν ἐλπίδα ,
mntis anima ( nempe fpem ) tutam
ac firmam , et incedentem vsque „ ασφαλῆ τε καὶ βεβαίαν , καὶ εἰσερχο
ad interiora velaminis, να κυμένην εἰς τὸ ἐσώτερον τῷ καταπετά
cauit velamen cælum . Re- „ σματος . Καταπέτασμα τὸν ἐρανὸν
gnum enim cælorum feda . ἐκάλεσ τὴν γὰρ τῶν ἐρανῶν βασι·
turum iis qui in ipfum λείαν ε.
ὑπέχε το δώσειν τοῖς εἰς αὐτὸν
acrediderint - pollicitus eft Do. πεπιτευκόσιν ὁ Κύριος . ἐκεῖνα , φησὶν ,
minus . Ilia , inquit , bona ἐλπίζομεν τὰ ἀγαθὰ , ταύτην κατέχο
fperatnus , hanc fpem tene-
mus veluti facram
anchoram . μεν τὴν ἐλπίδα ,καθάπερ ἄγκυραν ε
Anchora enin in profundo abs. ζάν. καὶ γὰρ ἄγκυρα ἐν τῷ βυθῷ κε·
condita , animnas noftias fluctua- κρυμμένη , ἐκ ἐᾷ κλονεσθαι τὰς ἡμετέ
ρας
5) Για τὸν Θεόν. Νofter epift . 144. extr. et vsque ad ἐλπίδος Eranift . dial. r.
p. 23. Sirm . itemque ad ἔχωμεν in Eranift . dial. 3. p. 123. Sirm. 6) καταφύ-
γόντες J. c. e dial . I. Eranift . . 7) Ἣν - ἔχομεν ἀσφαλῆ---- Ἰησοῦς V. 20. Nofter
Qu . 6ο. in Exodum , et vsque ad εἰς αἰῶνα ib. epift . 146. p. 1038. Sirm.
 .EPIST. AD HEBRAEOS. CAP . VI . 583
τας ψυχάς . δείκνυσι δὲ καὶ ἑτέρωθεν re non finit. Aliunde etiam os-
· αναντίῤῥητον τῶν ἀγαθῶν τὴν ἐλπίδα . tendit , certam effe fpem bono-
rum . 20. Vbi præcurfor pro
· κ7 .. Ὅπε πρόδρομος ὑπὲρ ἡμῶν εἰσῆλ- nobis introtuit leftis. Propter
ὅθεν Ιησές. Δι᾿ ἡμᾶς , φησὶν , ἐνην- nos , inquit , homo factus eft ,
τω θανά-
θρώπησε , δι᾿ ἡμᾶς τὸ σῶμα τῷ propter nos corpusmorti tradi
τῳ παρέδωκε , καὶ καταλύσας τὸν θά .
dit , morteque deftructa in ca
νατον εἰς δρανὲς ἀνελήλυθεν ἀπαρχὴlos adicendit, primus factus eo-
rum
τῶν κεκοιμημένων γενόμενος. ηὔξησε δὲ qui dormierunt. Fidu-
ciam autem adiunxit appellatio-
τὸ θάρσος τῇ τῇ προδρόμε προσηγός ne præcurforis . Si enim præ-
ρία . εἰ γὰρ πρόδρομος ἡμῶν ἐςι , και curfor nofter eft , et pro no-
ὑπὲρ ἡμῶν ἀνελήλυθεν , ἀνάγκη και ή- bis adfcendit , neceffe eft vt
μᾶς ἀκολεθῆσαι , καὶ τῆς ἀνόδε τυ- nos quoque fequamur , et ad-
χεν. τῦτο καὶ ὁ Κύριος τοῖς ἀποτόλοις fcenfum confequamur . Hoc et-
2 iamn dixit Dominus apoftolis a) ,
> , Πολλαὶ μοναὶ παρὰ τῷ Πατρίμε Multæ manfiones apud Patrem
ἔφη
εἰ δὲ μή γε , εἶπον ἂν ὑμῖν ὅτι πορεύσο-
πι meum funt. Sin minus , dixif.
μαι , καὶ ἑτοιμάσω τόπον ὑμῖν · καν πο- fem vobis Vadam . et pa-
ρευθῶ , καὶ ἑτοιμάσω τόπον ὑμῖν , πά . rabo vobis locum. Et fi abiero ,
λιν ἐλεύσομαι πρὸς ὑμᾶς ,καὶ παραλή . et præparauero vobis locum ,
iterum veniam ad vos , et affu- ´
ψομαι ὑμᾶς πρὸς ἐμαυτὸν ,ἵν᾿ ὅπε εἰμὶ mam vos ad meipfum ," vt vbi v
fuin ego
ἐγώ , καὶ ὑμᾶς ἦτε . ὅτω καὶ ἐνταῦθα , ** fun ego ,, et vos fitis . Ita
Ὄπε πρόδρομος ὑπὲρ ἡμῶν Ἰησᾶς . ἀνα- etiam hic , ubi præcurfor pro no-
δε καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρχιερω- Redit porro ad infti-
λαμβάνει δὲ bis Iefus.
σύνης λόγον. 8 ) ,Κατὰ τὴν τάξιν Μελ . tutum fermonem de pontificatu .
Secundum ordinem Melchifedeci
ωχισεδὲκ ἀρχιερεὺς γενόμενος εἰς τὸν ‫د‬ ‫ا‬
καλῶνα . Ἐκ τῆς προφητικῆς τῦτο ἐ. pontifex faftus in aternum , Hoc
ε ex prophetico fumfit teftimonio.
ληφε μαρτυρίας. σὺ γὰρ εἶ , Φησὶν, ἀρ- Tu es enim , inquit b) , ponti-
χιερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν fex in æternum fecundum ordi-
Μελχισεδέκ . ἀρχιερεὺς δὲ εἰς τὸν αἰῶ- nem Melchifedeci. Eft autem
æternum
νά ἐξιν , ἐχ ὡς θυσίας προσφέρων , ἃ- pontifex in
παξ γὰρ τὸ ἑαυτῷ προσενήνοχεσῶμα · quafi hoftias offerat , femel enim
~ fed' qui
ἀλλ᾿ ὡς μεσίτης προτάγων τῷ Πατρὶ ν mediator credentes ad patrem
τὲς πιςεύοντας . δι᾿ αὐτῷ γὰρ , φησὶν , adducat . Per eum enim ,. in-
ἐχήκαμεν τὴν προσαγωγὴν ἀμφότεροι quit c) , habuiinus acceffum am-
πρὸς τὸν Πατέρα . καὶ αὐτὸς δὲ ὁ Κύ . bo ad patrem . Sed et ipfe quo-
ζιος ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις φησὶν , Οὐ- que Dominus dixit in euange-
1 · liis d ), Nemo venit ad Pa-
δεὶς ἔρχεται πρὸςτὸν Πατέρα εἰ μὴ δι᾽ trem nifi per me. Sciendum
ἐμῶν εἰδέναι μέντοι χρὴ , ὡς τῶν πρὸς autem eft , diuinum apofto-
τὸν ᾿Αβρααμ γεγενημένων ὅρκων ὁ θεῖος lum iurisiurandi Abrahamo fa-
vt oftenderetur
ἀπόςολος ἐμνημόνευσεν , ὥτε δειχθῆναι & ti meninifte ,
00 4 inmu-

•
8 ) γεν .αρχ . κ. τ . ταξ . Μελχ . Theod. 1. c. ex Exodo.

a) Ioh. 14 , 1 fq. b) Pf. 109 , (110 ) , 4. c) Eph. 2 , 18. d) loh. 14,6.

 584 B. THEODORETI INTERPRET .
immutabilitas diuini confilii. Viam
τὸ τῆς θείας βελῆς ἀμετάθετον. προς
enim munit ad probandam ſtabili-
tatem facerdotii fecundum ordi κατασκευάζει γὰρ τῆς κατὰ τάξιν
nem Melchifedeci, Nam hic et.
Μελχισεδὲν ἀρχιερωσύνης τὸβέβαιον.
iain fermoni adiunétum eft iusiu . καὶ ἐνταῦθαel γὰρ ὅρκος τῷ λόγῳ συνέ-
randum . Quam autem coinpa . ξευκ ]αι. ἣν μέντοι πολλάκις ὤδινε ποιή-
rationem fepenumero parturiit ,. σαθαι σύγκρισιν , ἐπὶ τῇ παρόντος που
eam nunc aggreditur , etprimum είται · καὶ πρῶτον τῆς κατὰ τὸν Μελε
hiftoriam Melchifedeci comme-
morat. χισεδὲκ ἱτορίας ἀναμιμνήσκει.
CAPVT VII. 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ζ.
ic enim Melchifedech rex
HicSalem facerdos Dei
τα νο . 1) ὗτος γὰρ ὁΜελχισεδέκ , βα
fummi qui obuiam iuit A-
brabe a) regreſſo a cæde re- Θες τῇ ὑψίζε , ὁ συναντήσας ᾿Α ·
gum ; et benedixit ei : 2. Cui υδραὰμ ὑποτρέφοντι ἀπὸ τῆς κοπῆς
et decimas omnium diuifis Abra- υτῶν βασιλέων , καὶ 2 ) εὐλόγησεν αὐ
barn . Videtur quidem nar- ητόν , β '. Ωι καὶ δεκάτην 3 ) ἀπὸ πάν
xando verba facere : fed iam των ἐμέρισεν Αβραάμ ., Αφηγηματι
incipit confirmare quod eft κῶς μὲν δοκεῖ ποιεῖσθαι τες λόγες προ
propofitum . Ea enim de cau-
fa oftendit et
nedictum , er eum Abrahamo be κατασκευάζει δὲ τὸ προκείμενον. τέτε
fpoliorum γὰρ δὴ χάριν καὶ τὸν᾿Αβραὰμ ἔδειξεν
decimas offeren tem : vt often- εὐλογέμενον , καὶ τῶν λαφύρων τὴν δε
dat etiam in typo patriarcham κάτην προσφέροντα , ἵνα δείξη καὶ τῷ
cedere.
ex, no-
minibus oftendit eius media τύπῳ τὸν πατριάρχην παραχωρῶντα
dinem . Primum quidem qui εἶτα καὶἀπὸ τῶν ὀνομάτων αὐτῷ τὸ
interpretando
deindevedditu r vex iufti. μέγεθος δείκνυσι. Πρῶτον μὲν ἑρμηνευ-
rice : er rex Salem γόμενος βασιλεὺς δικαιοσύνης , ἔπειτα
"
quod eft rex pacis. Nomen „ καὶ βασιλεὺς Σαλήμ , ὁ ἔτι βασιλεὺς
hos Melchifedeck , Hebræorum εἰρήνης . , τῦτο τὸ Μελχισεδὲν ὄνομα ,
et Syrorum lingua fignificat κατὰ 4 ) τῶν Ἑβραίων καὶ Σύρων φω
rex iuftitia. Is autem rex
erat Salem : Salem autem νὴν , βασιλεὺς δικαιοσύνης σημαίνει. -
exponitur pax. Per hæc er- τος δὲ τῆς Σαλὴμ ἐξασίλευσεν ἑρμη
go vult oftendere eum
eite νεύεται δὲ τὸ Σαλὴμ εἰρήνη . δεῖξαι το
typum Chrifti Domini. Iple yυν βέλεται διὰ τέτων τύπον αὐτὸν
enim eft , vt dicit apofito ὄντα τῷ Δεσπότε Χριςε . Αὐτὸς γάς
lus b ) , pax *
nofira . Ipfe ς, κατὰ τὸν ἀπότολον ἡ εἰρήνη ἡμῶν ,
appellatus eft iuxta ἐξι
phetam y iuftitia noftra. αὐτὸς κέκληται κατὰ τὸν προφήτην δια
3. Sine patre fine marre
> καιοσύνη ἡμῶν . γ. ᾿Απάτως , ἀμή-
fine genealogia , neque initium ντως , αγενεαλόγητος , 5) μήτε ἀρχὴν

ήμε
1) V. 153. iisdem pæne verbis reperitur in Eranift . dial. 2. p. 57. Sirm.
2) εύ-
λογήσας. Β. 3) ἐμέρ. ἀπὸ πάντων ᾿Αβρ . habet l. c. Eranift . 4) τὴν Β.
τε ad Pf. 71 , 5. 5 ) ο-
a ) Gen. 14 , 18 feq . b ) Eph . 2 , 14 .
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP. VII. -585

! 9 ἡμερῶν, 6 ) μήτε ζωῆς

~ τέλος ἔχων , ἀφ.dierum , neque finem vita habens ,
το 25 ωμοιωμένος δὲ τῷ Υἱῷ τῷ Θεῷ , 7 ) μέσ affimilatus autem filio Dei, maner
„νει εἰς τὸ διηνεκές , " Τὸν ᾿Αβραάμ (facerdos)in perpetuum . Abraha ,
aliorumque inultorum, qui ante ,
· ἐγενεαλόγησεν ἡ θεία γραφή , καὶἄλ vel poft illum fuerunt , genealo-
·λες δὲ πολλὲς καὶ πρὸ ἐκείνε καὶ μετ᾿ giam diuinarecenfuit fcriptura, et
κι ἐκεῖνον , καὶ τὸν ἐκείνε πατέρα, καὶ τὸν illius patrem , et auum , et pro-
πάππον , καὶ τὸν ἐπίπαππον , καὶ τοὺς auum , et illiusmaiores . Adiecit
ἐκείνῃ προγόνες˙ προστέθηκε δὲ ὅτι τοῦ etiamquod tot annos natus genue-
rit , et tot rurfus annos cum fuper-
σῶνδε γενόμενος ἐτῶν γεγέννηκε , καὶ
vixiffet ,mortuus fit. Melchifède-
τοσάδε πάλιν ἐπιβιώσας τετελεύτηκε .
ci autem nec patrem , nec ma-
ι τῷ δὲ Μελχισεδὲν ἔτε τὸν πατέρα , trem , nec genus docuit diuina
· ἔτε μὴν τὴν μητέρα , ετε τὸ γένος ἐδί. fcriptura : et neque quanto tempo-
δαξεν ἡ θεία γραφή · καὶ ἔτε πόσον re vixerit , neque quando vitæ f .
nem ceperit. Hac ergo is ratione
· ἐβίωσε χρόνον , ἔτε πότε τῇ βίε τὸ πέ · fine patre , et fine matre , et fine
- ρας ἐδέξατο. κατὰ τῦτο τοίνυν ὗτος α- genealo
gia , neque initium dierum ,
οι πάτως , καὶ ἀμήτως ,καὶ ἀγενεαλόγη- nec vitæ finem habens. Diuina
κ ' τος , ἔτε ἀρχὴν ἡμερῶν ἐχηκώς , οὔτε enim fcriptura nihil horum nos
οι ζωῆς τέλος ἔχων . ἐδὲν γὰρ τέτων ἡμᾶς docuit. Doninus autem Chriftus
· ἐδίδαξεν ἡ θεία γραφή . ὁ μέντοι Δε . natura et vere horumhabet vnum-
quodque. Eft enim fine matre
σπότης Χριςὸς φύσει καὶ ἀληθῶς τού- quidem vt Deus ex folo
, enim eft
των ἕκαςον ἔχει. ᾿Αμήτως μὲν γάς ἐξιν Patre genitus : fine patre auten, vt
ὡς Θεὸς , ἐκ μόνε γὰρ γεγέννηται τοῦ homo , ex fola enim mate virgi-
Πατρός · ᾿Απάτως δὲ ὡς ἄνθρωπος, ἐκ ne per partumn editus eft . Sine
μόνης γρὶς ἐτέχθη μητρὸς , τῆς παρθέ . geneal gia eft , vt Deus : non enim
opus genealogia , qui ex in-
νε φημί. ᾿Αγενεαλόγητος ὡς Θεός · οὐ genito Patre genitus eft. Non
γὰρ χρήζει γενεαλογίας ὁ ἐξ ἀγεννήτε babuit initium dierum , eft enim
- γεγεννημένοςΠατρός . Οὐκ ἔχεν ἀρχὴν æterna generatio. Neque vita ba-
1· ἡμερῶν , αΐδιος γὰρ ἡ γέννησις . Οὔτε ben finem :immortalemenim habet
Ea de caufa non Chri-
ζωῆς ἔχει τέλος , αθάνατον γὰρ ἔχει ftum .
naturam Dominum Melchifedeco ,
φύσιν . τέτε χάριν & τὸν Δεσπότην Χρις fed Melchifedecum Chrifto affimis
αλλά Ille enim eft huius typus,
τὸν τῷ Μελχισεδὲκ ἀφωμοίωσεν , ἀλλὰ lauit .
τὸν Μελχισεδὲκ τῷ Χριτῷ . ἐκεῖνος γὰρ hic vero typi veritas. In facerdo
τότε τύπος , ὗτος δὲ τῇ τύπε ἡ ἀλή . tio certe non Melchifedech Chri-
ftam Dominum imitatus eft : fed
θεια . ἐν μέντοι τῇ ἱερωσύνῃ ἐ Μελχι- Chriftus Dominus facerdos eft
σεδὲκ μεμίμηται τὸν Δεσπότην Χρισὸν , in aternum fecundum ordinem
ἀλλ᾽ ὁ Δεσπότης Χρισὸς ἱερεὺς εἰς τὸν Melchifedeci . Eft enim homi-
αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ . τὸnis , fungi facerdotio ; Dei vero ,
γὰρ ἱερατεύειν ἀνθρώπε , Θεῷ δὲ τὰ ea quæ offeruntur fufcipere.
tamen homo factus vni-
·1 προσφερόμενα δέχεθαι . ἀλλ᾽ ὅμως Sed
facerdos
ἐνανθρωπήσας ὁ μονογενὴς τῷ Θεῷ Υἱὸς, genitus Dei Filius ,
καὶ ἀρχιερεὺς ἡμῶν ἐγένετο κατὰ τὴν etiam nofter faftus eft fecundum
Oos ardi-

6 ) ἔτε 1. c. η) μένει ἱερεὺς eft 1. c. ex Eranif .

 TI T
DORE RPRE
586 B. THEO INTE .

ordinem Melchifedeci , non ac. τάξινΜελχισεδέκ , ἐκ ἀξίωμα προσλα

ceffione facta dignitatis , fed diui- ζῶν , ἀλλὰ τὴν θείαν κατακρύψας ἀ-
va celata dignitate , et Fro falute ξίαν, καὶ τὴνὑπὲρ τῆς ἡμετέρας σωτηρ
noftra fufcepta humilitate .
agnus vocatus eft, et peccatum , ρίας καταδεξάμενος ταπανότητα , οὔ
et maledictum , et via , et porta , τως ἀμνὸς κέκληται, καὶ ἁμαρτία , καὶ
et alia eiusmodi plurina . De κατάρα , καὶ ὁδὸς, καὶ θύρα , καὶ ἕτερα
Melchifedeco porro ait , quod πλᾶτα παραπλήσια τέτων . περὶ μέν ·
maneat
quoniam facerdos in transmifit
ad filios non τριτε་ Μελχισεδὲν ἔφη , ὅτι Μένει ἱερεὺς
face rdot ium , que mad modum Ap. εἰς τὸ διηνεκές , ἐπειδήπες τὴν ἱερωσύνην
ron 9 et Eleazar " et Phinees . & παρέπεμψεν εἰς παῖδας , καθάπες
*
Qui enim ad alium hereditatem ᾽Ααρων , καὶ Ἐλεάζας ,
και Φινεές .
hanc transmittit , videtur quodam- ὁ γὰρ εἰς ἕτερον τέτον παραπέμπων
ἀφαιρεῖται τὴν
modo priuari dignitate , cum eam τὸν κλῆρον , δοκεῖ πωςιαν
alius exerceat . Aliam quoque ἀξίαν ἄλλε τὴν ἐνέργε ἔχοντος . ἔχει

habet intelligentiam . Quemadmo · δὲ καὶ ἑτέραν διάνοιαν . ὥσπερ γὰρ Μωϋ-

dum enim Mofen appellamus, non
folum legislatorem , fed ipfam et- σῆν & τὸν νομοθέτην μόνον καλέμεν , αλ·
iam legem: itaMelchifedecum no . λά
λὰ καὶ αὐτὸν τὸννόμον · ὅτω καὶΜελ .
minanus et perfonamn , et rem χισεδέκ , καὶ τὸ πρόσωπον ὀνομάζομεν ,
ipfam , nempe facerdotium . Hoc καὶ τὸ πρᾶγμα , τὴν ἱερωσύνην . ταύτην
autem habet Chriftus Doininus , δὲ ὁ Δεσπότης ἔχει Χρισὸς , ἀτελεύτη .
qui.vita
rain
m habet
4. Intu nun
emin i aut m defitus
quaem
, quan
tu τον ἔχων ζωήν . ”δ΄. Θεωρείτε δὲ πηλί
fit hic, cui er decimas dedit de prada „yuo κοςs ὗτος , ᾧ καὶ δεκάτην Αβραὰμ ἔδω
itat is οθινίων ὁ πατριάρχης .
Abraham patriarcha. Dignitatis m κεν ἐκ τῶν ἀκρ
Dign
Abrahæ non fine caufa meminit , Τοαξιώματος τε τῷ ᾽Αβραὰμ ἐχ ἀπλῶς
fed volensoftendere ipfamfacerdo . ἐμνημόνευσεν , ἀλλὰ δεῖξαι βελόμενος ,
tum radicem , bonorum funda- ὡς αὐτὴ τῶν ἱερέων ἡ ῥίζα , τῶν ἀγαθῶν
mentum , per quem gentes bene . ἡ κρηπίς , δι᾿ ὃ τῆς εὐλογίας μεταλαγ ·
diationem accipiunt , prada deci. χάνει τὰ ἔθνη , τῆς λείας τὴν δεκάτην
inam Melchifedeco obtuliffe .
5. Et quidem de filis Leui facerdo . τῷ Μελχισεδὲν προσενήνοχε . „ ἐ.Καὶ
riuEt
m accipientes , mandatum habent ποἱ μὲν ἐκ τῶν υἱῶν Λευὶ τὴν ἱερωσύνην
decimas fumere a populo fecundum » λαμβάνον] ες , ἐντολὴν ἔχεσι ἀποδεκα .
legem , id eft a fratribus fuis , quam . ητῶν τὸν λαὸν κατὰ τὸν νόμον , τετέςι
quam et ipfi exierint de lumbis „ τὲς ἀδελφὲς αὐτῶν , καί
> περ ἐξεληλυ-
Abraha . Tanta autem eft, inquit , θότας ἐκ τῆς ὀσφύος Αβραάμ . » Το
facerdotii dignitas , vt qui funt ex σαύτη δε , φησὶν , ἡ τῆς ἱερωσύνης αξία
lege facerdotes , etiam a cognatis ὡς τὸς κατὰ νόμον ἱερέας , καὶ παρ᾽ αὖ
ipfis contribulibusque decimas ac-
τῶν τῶν ὁμογενῶν τε καὶὁμοφύλων τὰς
cipiant , etfi abeodem parente fe ori.
ginem duxiffe glorientur . 6. Cuius δεκάτας κομίζεθαι , καίτοι τὸν αὐτὸν
`autem generatio non numeratur in- πρόγονον ἔχειν σεμνυνομένων . „ ϛ΄. Ὁ δὲ
ter eos , decimas fumfir ab Abra- 9 μὴ γενεαλογόμενος ἐξ αὐτῶν δεδεκά-
Damo , et huic qui habebat repro- πτωκε τὸν᾿Αβραάμ , καὶ τὸν ἔχον ] α τὰς
miffiones benedixit . Qui ergo funt ἤἐπαγγελίας εὐλόγησεν . " Οἱ μὲν οὖν
κατά
 EPIST . AD HEBRAEOS CAP. VII. 587
decimas a
ex lege facerdotes ,
κατὰ τὸν νόμον ἱερᾶς , τὲς ὁμοφύλους
ἀπαιτᾶσι δεκάτας . ὗτος δὲ ἀλλόφυλος contribulibus exigunt. Hic au-
‫ ار‬παρ᾽ αὐτῷ τῷ πατριάρχε τάς δε tem qui alius erat generis , deci-
ὢν
mas accepit ab iplo patriarcha :
· κάτας ἐδέξαλο , καὶ τῷ τὰς θείας ἐπαγ : et ei qui diuinas acceperat pro-
γελίας εἰληφότι τὴν εὐλογίαν ἀντέδω- miffiones , benediaionem reddi
κεν . ἡρμήνευσε δὲ καὶ τὸ ᾿Αγενεαλόγη- dit. Interpretatus eft etiam illud
τος. ἐξ αὐτῶν γὰς εἶπε τὸν Μελχισε . Sine genealogia . Ait enim gene-
rationen Melchiledeci ab ipfis
* δὲκμὴ γενεαλογεῖσθαι . δῆλοντοίνυν ὡς non duci. Clarun eft ergo , ii-
- ἐκεῖνος ἐκ ἀληθῶς ἀγενεαλόγητος ,ἀλλὰ lum non fuitie vere fine genea-
* κατὰ τύπον. "" ζ '. Χωρὶς δὲ πάσης ἀντι- logia , fed in figura . 7. Sine
λογίας τὸ ἔλατ] ον ὑπὸ τῶ κράτονος vlla autem contrad itione , quod
„ εὐλογεῖται. Αναμφίλεκτόν τε 7) και minus eft , a meliore benedicitur .
λίαν ἀναμφισβήτητον , ὡς οἱ μείζες εὖ- Citra vllam eft dubitationem , et
fine controuerfia , quod maiores
· λογᾶν τὸς ἐλάτες ειώθασι . γή . Καὶ foliti fint benedicere minoribus,
* ρὧδε μὲν δεκάτας ἀποθνήσκοντες ἄν · 8. Εt hic quidem decimas morien-
θρωποι λαμβάνεσιν ἐκεῖ δὲ μαρτυρέ .tes homines accipiunt : ibi autem
Hæc ex
ημενος ὅτι ζῇ .» ᾿Απὸ τῆς προφητικῆς is qui dicitur viuere.
- τότο τέθηκε μαρτυρίας, Σὺ γὰρ εἶ, φη- prophetico pofuit teftimonio : Tu
enim , inquit, es facerdos in ater .
· σὶν , ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τά .
num * fecundum ordinem Melchife . *
· ξιν Μελχισεδέκ
2 . ἐπειδὴ δὲ εἰκὸς ἦν 18 -dec Quia autem confentaneun
ην
· δαίες εἰπᾶν ὅτι ᾽Αβραὰμ ἐκ ἦν ἱερεὺς , erat, dicere Iudeos, Abrahamnum
·καὶ εἰκότως τας δεκάτας8 ) προσενήνεγ . non fuifle facerdotem , et iure
* κε , καὶ τὴν εὐλογίαν ἀπέλαβεν , ὁ δὲ decimas obtuliffe , benediaionem-
· Ααρὼν τῆς ἱερωσύνης τὴν ἀξίαν ἐδέξα . que accepiffe , Aaronem auten
facerdotii dignitatem accepiffe ,
ει το , καὶ τὸ ἐκείνε γένος μετ᾿ ἐκεῖνον τῆς et illius genus poft ipfum diuj-

: θείας μετέλαχε χάριτος , δείκνυσιν ἐκ næ gratiæ particeps fuiffe , inge-

- περινοίας καὶ τέτες διὰ παλριάρχε τὰς niole oftendit hos etiam per pa-
decimas olitulifle .
· δεκάτας προσενεγκόντας . "θ'. Και, ὡς triarchamn
η ἔπος ἀπῶν, δι᾿ Αβραὰμ καὶ Λευῒ ὁ δε- 9 Er , vt ita diftum fit , per
Abrahamum et Leui , qui decimas
υκάτας λαμβάνων δεδεκάτωται ί.9 ) Ε- accepit , dccimarus eft . 10. Adhuc
"" τι γὰρ ἐν τῇ ὀσφύϊ τῷ πατρὸς ἦν , ὅ- enim in lumbis patriserat , quando
εκ τε 1ο) συνήντησεν αὐτῷ ὁ Μελχισε . obuiauit ei Melchifcdech , Non-
" δέκ ει ). , Οὐδέπω τῇ Ἰσαὰκ ἐγεγόνε dum erat parer Ifaaci , quanda
benedictionem Melchifedeci ac-
- πατὴρ ,ὅτε τῷ Μελχισεδὲκ ὁ πατριάς . cepit patriarcha. Adhuc ergo
* χης τὴν εὐλογίαν ἐδέξατο. ἔτι τοίνυν· materiam in fe habebat procre
τ' ἐν ἑαυτῷ εἶχε τῆς παιδοποιΐας τὰς ἀ tionis liberorum . Ex Ifaaco
et
φορμάς . ἐκ δὲ τῷ Ἰσαὰκ ὁ Ἰακὼβ ἐβλά- autem procreatus eft Iacob ,
- · ςησεν , ἐξ ἐκείνε δὲ ὁ Λευΐς . ἐν αὐτῷ τοί· ex hoc Leui In illo ergo , in-

· νυν ἦν , φησὶν , ὁ Λευΐς , ἡνίκα καὶ τὴν δεν quit , erat Leui , quando et de-
cimas

7) τῗτο και . Β. 8 ) προσήνεγκε . Β. 9) Eadem verba fupra recitabat Theodo

ret. ad Eph . 6, 14. io) συνήντηκεν . Nofter ad Ezech.24,17. 11) καὶ ηὐλόγησεν
αὐτὸν addit ibid.
 TI PRET
DORE
588
B. THEO . INTER .

cimas obtulit , et accepit bene κάτην προσήνεγκε , καὶ τὴν εὐλογίαν

diationen . Neceffe eft ergo et- ἐδέξατο. ἀνάγκη τοίνυν καὶ αὐτὸν δεδε
iam ipfum decimnatum fuiffe ,
1 κατῶθαι , καὶ τῆς εὐλογίας μετειληφέ
benedictionem accepiffe. Deinde
ν ωθεν μεθοδεύει τὸν
rurfus alia ratione rein probare
ναι. ὦτα πάλιN ἑτέρ
aggreditur , fretusque eorum quæ λόγον , καὶ τῷ τῶν λεγομένων ἀναντις-
affert indubitata certitudine , ζήτω καταθαῤῥήσας , δείκνυσι παῦλαν
oftendit ceffare quidem leuiticum μὲν δεχομένην τὴν λευϊτικὴν ἱερωσύνην ,
facerdotium , eius autem loco in . τὴν δὲ κατὰ τάξιν Μελχισεδὲν ἀντὶ
duci quod eft fecundum ordi- -
nem Melchifedeci. Simnul au- ταύτης εισαγομένην. προσκατασπείρει
tem incipit fpargere feinina do . δὲ κατὰ ταὐτὸν καὶ τὴν περὶ τῆς και
&trinæ noui teftamenti. u . Si νῆς διαθήκης διδασκαλίαν. πιά. Εἰ μὲν
ergo perfeitio per facerdotium le . υ & ν τελείωσις διὰ τῆς λευϊτικῆς ἱερω-
uiricum erat , populus enim fub » σύνης ἦν, ὁ λαὸς γὰρ ἐπὶ αὐτῇ 12 ) ve .
accepit
ipfo legemfuit, , quid adhuc
fecundum ne- νομοθέτητο, 13) τίς ἔτι χρεία ἦν καλὰ
ordinem
ceffarium
Melchifedeci alium furgere facer. και τὴν τάξιν Μελχισεδὲν ἕτερον ανίςα .
dotem , et non fecundum ordinem » 9αι ἱερέα , καὶ ὦ κατὰ τὴν τάξιν Αα .
Aaronis dici? Si perfeftionem , ζὼνλέγεθαι ; » Εἰ τὸ τέλειον , φησὶν,
inquit habuit legale facerdo . εἶχεν ἡ κατὰ νόμον ἱερωσύνη , δι᾿ αὐτῆς
tium , per ipfum enim impleban : γὰρ ἅπαντα ἐπληρᾶτο τὰ νόμιμα , τί
tur omnia legitima , quid fibi βέλεται τῆς ἑτέρας ἡ δόσις ; τί δήποτε
vult alterius donatio ? Cur au- δὲ & κατὰ τὴν τάξιν ᾿Ααρων , αλλά και
tem non fecundum ordinem
Aaronis , fed fecundum ordinem τὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲκ ταύτην ἐπαγ‐
Melchifedeci id fe daturum eft γέλλεται δώσειν ; καὶ μὴν κατ᾽ ἐκείνην
pollicitus ? Atqui per illud in- ἐπληρῶτο τὰ νόμιμα . ἐκείνη γὰρ τὰς
plebantur legitima. Illud enim θυσίας προσέφερεν , ἐκείνη τῇ μολυνομέ-
offerebat facrificia , illud pollu· νε ἐκάθαιρε , δι᾿ ἐκείνης ἐπληρῶντο αἱ
ta expurgabat , per illud fe- περὶ τῶν ἑορτῶν ἐντολα . τέτο γὰρ εἶ
ftorum præcepta implebantur . πεν , Ὁ λαὸς γὰρ ἐπ ' αὐτῇ νενομοθέτη .
Hoc enim eft quod ait , Populus το έτω δείξας τὴν τῆς ἱερωσύνης ἐναλ
fub ipfo legem acceperat . Deinon-
ftrata in hunc modum mutatio . λαγὴν , δείκνυσι καὶ τῷ νόμο τὴν παῦ .
ne facerdotii , demonftrat etiam λάν . ιβ '. Μετατιθεμένης γὰρ τῆς ἱε
legis ceffationem . 12. Translato » ζωσύνης , ἐξ ἀνάγκης και νόμο μετά
enim facerdotio , neceffe eft vt et » θεσις γίνεται. Ο νόμος τῇ ἱερωσύνη
legis translatio fiat . Lex facerdo συνέζευκται. ἀνάγκη τοίνυν τῆς ἱερωσύ
* tio coniun & ta eft. Neceffe * eft
νής παυομένης τότο παθεῖν καὶ τὸν νό
ergo, vt ceffante facerdotio id ipfum
accidat . 13. In quem μον . μιγί. Ἐφ᾿ ὃν γὰρ λέγεται ταῦτα ,
legi quoque accidat.
enins hac dicuntur , de alia tribu » φυλῆς ἑτέρας μετέχηκεν , ἀφ᾿ ἧς οὐ
fuit , de qua nullus altari prafio υδεὶς 14 ) προσέχηκε τῷ θυσιαςηρίῳ .
fuit . Dicit etiam nomen tribus. Λέγει δὲ καὶ τὸ τῆς φυλῆς ὄνομα

22 ) ἐνομοθέτητο. Hernet . 13 ) τί ἔτι ἐδεῖτο . Heruet . 14 ) προσέςηκε . Herueri

liber.
 1

EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. VII. 589

ειδ΄. 15) Πρόδηλον 16 ) γὰρ ὅτι ἐξ Ιέδα 14 Manifeftum eft enim , quod ex

Η φu . Iuda ortus fit Dominus nofter ,

ανατέταλκεν ὁ Κύριος ἡμῶν , εἰς ἣν φυ
in qua tribu nibil de facerdotibus
κλὴν ἐδὲν περὶ ἱερωσύνης Μωϋσῆς ἐλά . Mofes locutus eft. Manifeftum
- κλησε . Τὸ Πρόδηλον ὡς ἀναντίῤῥητον pofuit pro eo cui contradici non
· τέθεικε. καὶ γὰς τῶν μάγων παραγε‐ poffit. Etenim cum Magi yenis .
Ενομένων , καὶἐρωτήσαν] ος τῷ Ἡρώδε τ8ς fent , et Herodes interrogaffet Iu-
· Ιεδαίες, πε ὁ Χρισὸς γεννᾶται, ἔφασαν, deos , vbinam Chriftus nafcere-
:: ΕνΒηθλεὲμ τῆς Ἰεδαίας . εἶτα καὶ τὸν tur, dixerunt , BethleemiIudææ a ):
deinde etiam dictum fuum con-
* σφέτερον ἐβεβαίωσαν λόγον τῇ γραφικῇ frmarunt fcripturæ teftimonio .
μαρτυρία γέγραπται γὰρ, Καὶ σὺ Βηθ- Scriptum eft enim b ), Et tu Beth-
· λεὲμ γῆ Ἰέδα , ἐδαμῶς ἐλαχίτη εἶ ἐν leem terra Iudæ , nequaquam es
· τοῖς ἡγεμόσιν Ιέδα · ἐκ σῖ γὰρ ἐξελεύ . minima in principibus Iudz .
Ex te enim egredietur mihi dux,
· σεταί μοι ἡγέμενος , ὅτις ποιμανε τὸν quiregat populum meum Ifraëlem .
τ λαόν με τὸν Ἰσραήλ . ἐκ δὲ ταύτης , Ex hac autem , inquit , nulluseft
· Φησὶν , ἐδεὶς ἱερεὺς ἀπεφάνθη . ἀλλὰ renunciatus facerdos. Sed et ,
καὶ Ὀζίας τῆς ἱερωσύνης κατατολμή . Ozias , qui facerdotii munus te-
· σας , τὴν ἀτιμίαν τῆς λέπρας, ἐπιτί . mere inuafit , lepra in arrogan-
·μιον τῆς αὐθαδείας ἐδέξατο θαυμά . tiæ fuæ penam multatus eft c),
Eft autem iure admirandum eco-
· σαι δὲἄξιον τὸ τῆς οἰκονομίας μυσήριον . nomiæ myfterium . Quemadmo
ὥσπερ γὰρ ὁ ‫ اد‬Δεσπότης Χρισὸς βασι. dum enim Chriftus Domninus ,
· λεὺς αἰώνιος ὢν ,. ἀρχιερεὺς ἡμῶν ἐχρη- qui eft rex æternus , pontifex
· μάτισεν ·ὅπως ἡท Ιέδα Φυλὴ , καὶ βασι- nofter appellatus eft : ita etiam
λικὴ πρότερον ἆσα , τῆς ἱερωσύνης δια tribus Iuda , quæ prius erat re-
gia , facerdotium per Dominum
περισ .
τῷ Δεσπότε τετύχηκε. ιέ . Καὶ 15. Et amplius ade
; ) σότερον ἔτι καταδηλόν ἐςιν, εἰ κατὰ
buc manifeftum eft , fe fecundum
· τὴν ὁμοιότητα Μελχισεδὲκ ανίςαται fimilitudinem Melchijedeci exfur-
· πἱερεὺς ἕτερος , ις΄. Ὃς & κατὰ νόμον
gat alius facerdos , 16. Qui non
· κ ἐντολῆς σαρκικῆς γέγονεν , ἀλλὰ καλὰ
Jecundum legem mandati carnalis
.
κ δύναμιν ζωῆς ἀκαταλύτε . ιζ΄.Maglu . faltus eft , fed fecundum virtutem
vitæ infolubilis . 17. Conteftatur
· βρε γὰρ , Σὺ ἱερεὺς εἰςτὸν αἰῶνακατὰ enim , Tu es facerdos in eternum
· τὴν τάξιν Μελχισεδέκ . Καὶ ἑτέρω . fecundum ordinem Melchifedeci.
δεν , φησί, δεῖξαι δυνατὸν τότε κακείνε Aliunde, inquit, oftendi etiam po-
τὴν ὁμοιότητα . καθάπες γὰρ ἐκεῖνος teft huius et illius fimilitudo .
τῆς ἱερωσύνης διαδόχες ἐκ ἔχεν · ὅτως Quemadmodum enim ille non ha
buit fucceffores facerdotii, ita neque
ἐδὲ ὗτος ταύτην εἰς ἕτερον παραπέμα hic fuum ad alios transmitter . Car
ψε, Σαρκικὴν γὰρ ἐντολὴν τῦτο κέ- nale enim mandatum hoc vocauit ,
κληκεν , ὡς τῷ νόμε διὰ τὸ θνητὸν τῶν lege nimirum , propterea quod ho-
ἀνθρώπων κελεύοντος , μετὰ τὴν τῇ ἀρ . mines funt mortales, præcipiente , vt
χιερέως τελευτὴν τὸν ἐκείνε παῖδα τὴν poft mortem pontificis ,illius filius
acci-

15 ) Ita et ad Cant. 1, 12. ac Qu . 44. in Deuteron .; Sed Ἰησῆς Χρισὸς poft ἡμῶν
addit Qu . 96. in Genef. et ad Pfalm . 77, 68 . 16 ) δὲ ad Zachi , 2, 12.
a ) Matth . 2 , 4. 5. b ) Mich. 5, 1. c ) 2 Paralip . 26 , 19 .
 B. THEODORETI INTERPRET .
599
accipiat facerdotium. Exiftimo ἱερωσύνην λαμβάνειν . οἶμαι δὲ καὶ ἕτε
autem , per hæc verba etiam aliud
fignificari . Corpus enim vt pluri . ρον τὸν λόγον τόνδε αἰνίτεθαι . Τὸ σῶ
mum facerdotes repurgabant , id μα γὰρ ὡς ἐπίπαν οἱ ἱερῶς ἐξεκάθαιο
afpergentes et lauarites , pro eo eev , τέτο περιῤῥαίνοντες και λέοντες ,
facrificia offerebant . Neque enim ὑπὲρ τότε τὰς θυσίας προσέφερον . οὐ
pro homicidis aut pro iis qui δὲ γὰρ ὑπὲς ἀνδροφόνων , ἢ γάμες ἀλ-
matrimonia aliena violabant , a λοτρίες διορυττόντων , τὰς θυσίας προσ-
crificia offerre confueuerant , fed
pro feminis profuuio laboranti . κομίζειν εἰώθεσαν , αλλ᾽ ὑπὲρ γονος ξυῶν ,
bus , et leprofis , et iis qui tan . και λεπρῶν , καὶ τῶν ἀπλομένων ἐξέων νε
gebant offa mortuorum .Dein κρῶν εἶτα πάλιν ἀναλαμβάνει τὸν περὶ
* de * reuertitur ad captain de το νόμε λόγον . ιή . ᾿Αθέτησις μὲν γὰρ
lege orationem . c. 18. Reprobatio » γίνεται προαγέσης ἐντολῆς , διὰ τὸ αὐτ
quidem
prop ter fit præcarem
infirmit tiss man
edeneiu dari, ητῆς ἀσθενὲς καὶ ἀνωφελές . ιθ'. Οὐδὲν
et innt
litatem . 19. Nihil enim ad perfe . υγὰρ ἐτελείωσεν ὁ νόμος˙ ἐπεισαγωγὴ
· Etum adduxit lex : introdu &tio 've. » δὲ κρείτονος ἐλπίδος , δι᾿ ἧς ἐγγίζομεν
το melioris fpei, per quam appro- ητῷ Θεῷ , κ. Καὶ καθ᾽ ὅσον ἐ χωρὶς όρο
pinquamus Deo . 20. Et in quam . „ κωμοσίας . Παύεται ,φησὶν , ὁ νόμος ,
rum eft non fine iureiurando . ἐπεισάγεται δὲ ἡ τῶν κρειττόνων ἐλπίς ,
Ceffat , inquit , lexm, et introduci παύεται δὲ ἐκεῖνος ,& χ ὡς πονηρὸς , και
tur fpes inelioru . Illa autem
ceffat , non vt mala , quod infla . τὰ τὴν τῶν αἱρετικῶν παραπληξίαν ,
niunt hæretici , fed vt imbecilla , ἀλλ᾿ ὡς ἀσθενῆς , καὶ τὴν τελεία : ἐ δυ
et perfectam non valens afferre νάμενος προσφέρειν ὠφέλειαν . ἐπιση-
vtilitatem . Notandum autem eft, μήνασθαι μέντοι δεῖ, ὡς ἀσθενῆ καὶ
quod imbecilla et inutilia vocat τα
legis fuperuacanea , circumcifio- ωφελῆ τὰ περιτὰ τῇ νόμε καλεῖ , τὴν
περιτομὴν , τὸ σάββατον , καὶ τὰ τέτοις
nem , fastatum , et quæ funt his
α 8
fimilia . NamNon occides , non παραπλήσι . τὸ γὰς Οὐ φονεύσεις , ἐ
s ς
mæchaberi , et his fimilia , no : μοιχεύσει , καὶ τὰ τέτοις προσόμοια ,
vum quoque teftamentum etiam και ή καινὴ διαθήκη μετ᾿ ἐπιτάσεως
cum incremento feruare præcipit. Φυλάτ ]ειν παρακελεύεται . ἀντ᾿ ἐκείνων
Pro illis ergo accepimus fpem fu-
τοίνυν ἐδεξάμεθα τῶν μελλόντων ἀγα
turorum bonorum : hæc nos Deo
" familiares efficit. lusiur and um θῶν τὴν ἐλπίδα˙ αὕτη ἡμᾶς προσοικειοῖ
autem nobis confirmat Dei pro . τῷ Θεῷ . ὅρκος δὲ ἡμῖν βεβαιοῖ τῷ Θε
miffionem . Alii quidem fine iure- τὴν ὑπόχεσιν . Οἱ μὲν γὰρ χωρὶς
iurando facerdotes fafti funt : 21. Hic η ορκωμοσίας εἰσὶν ἱερεῖς γεγονότες ,
vero cum iureiurando per eum , qui „ κά . Ὁ δὲ μεθ᾽ ὁρκωμοσίας διὰ τῷ λέ
dixit ad illum , Iurauit Dominus , et
non panitebit eum : Tu esfacerdos υχοντος πρὸς αὐτὸν , Ωμοσε Κύριος , καὶ
in aeternum , fecundum ordinem Mel. y & μεταμεληθήσεται , Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν
chifedeci. Quoniam enim ipfe et- παἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ . ")
iamn
doteseosordinau
qui iub
it legeillis facer-
erant autem Ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸς καὶ τὰς ἐν νόμῳ
χειροτόνηκεν ἱερέας , ἐκάνες δὲ παύσας ,
ceffare iuffis , pro illis alium
renunciauit : neceffario dixit , euin ἕτερον ἀντ᾽ ἐκείνων ἀπέφηνεν , ἀναγ .
quidein illos confituifle absque καίως εἴρηκεν , ὡς ἐκείνες μὲν δίχα ὥρκε
κεχε
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. VII. 591

ο κεχειροτόνηκεν , ἐπὶ δὲ τότε καὶ ὅρκον iureiurando , in hoc autem etiam

· προστέθεικεν . μὴ τοίνυν νομίσητε , καὶ iusiurandum adieciffe. Ne ergo
exiftimetis fore vt hoc facerdotium
· τήνδε τὴν ἱερωσύνην ὡς ἐκείνην παυθή-
ficut illud definat , et aliud rurfus
σε θαι , καὶ πάλιν ἄλλην ἀντὶ ταύτης eius loco furrogetur . Eiusmodi
· γενήσεσθαι. ἐκβάλλει γὰρ τὴν τοιαύτην enim fufpicionem excludit addi-
Δ ὑποψίαν ὁ γενόμενος ὅρκος . κβ '. Και tum iusiurandum . 22. In tantum
κτὰ τεσῶτον κρείττονος διαθήκης γέγο- melioris teftamenti fponfor faftus eft
* γεν ἔγγυος Ἰησᾶς. Δείξας τὴν ἱερω- lefus . Poftquam oftendit, facerdo
tium legi effe coniunctum , deinde
- σύνην τῷ νόμῳ συνεζευγμένην , εἶτα τὴν
ceffaffe quidemn leuiticum ,exortum
- μὲν λευϊτικὴν παυομένην , τὴν δὲ κατὰ autem id effe quod eft fecundum
· τάξιν Μελχισεδὲκ πεφηνυῖαν , ἀδεῶς ordinemnMelchifedeci, confiden
· λοιπὸν γυμνοῖ καὶ τὴν κοινὴν διαθήκην , ter deinceps nouum teftamentum
καὶ ἀποφαίνει τοσέτῳ τῆς παλαιᾶς aperit , etpronuntiat id tanto effe
vetere præftantius , quanto priori fa-
- διαφέρεσαν , ὅσῳ τῆς προτέρας ἱερωσύ . cerdotio fecundum melius appa
της κράτ]ων πέφηνεν ἡ δευτέρα . ἐπειδὴ ruit. Quoniam autem nouum te-
C
δὲ ทἡ κοινὴ διαθήκη τὴν βασιλείαν ἡμῖν ftamentum regnum calorum no
ὑπέχετο τῶν ἐρανῶν , καὶ τῶν νεκρῶν uis pollicebatur, et mortuorum re-
furrectionem , et vitam æternam ,
τὴν ἀνάκασιν , καὶ τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον ,
ἐδὲν δὲ τέτων ἑωρᾶτο , εἰκότ ως ταύτη ς horum autem nihil adhuc cerneba-
iure eius fponforem feu fideiuf
Εγγυον ὠνόμασε τὸν Κύριον Ἰησῶν , ὃς forem Dominum
fefum nominauit,
διὰ μὲν τῆς οἰκείας ἀνατάσεως ἐβεβαίως qui per fuam quidem refurrectio
, σε τῆς ἡμετέρας ἀνατάσεως τὴν ἐλπί- nem * refurreftionis noftræ fpem *
δα · τὴνδὲ οἰκείαν ἀνάςασιν διὰ τῶν ἐπί- confirmauit : fuam autem refurre-
τελεμένων ὑπὸ τῶν ἀποςόλων ἐδίδε âtionem per miracula , quæ fiebant
1 θαυμάτων . ὦτα πάλιν δείκνυσι καὶ ἑτέ-ab apoftolis , tradidit. Deinde rur-
ρωθεν τήνδε τὴν ἱερωσύνην ὑπερκειμένην .fus alia etiam ratione oftendit fu-
γ . Καὶ οἱ μὲν πλεινές εισι γεγονότεςperius effe hoc facerdotium . 23. E
τηἱερῶς , διὰ τὸ θανάτω κωλύεθαι πα . alii quidem plures fafti funt facerdo-
αραμένειν. κδ΄ . Ὁ δὲ διὰ τὸ μένειν αὐ .tes, idcirco quod morte prohiberen .
tur permanere : 24. Hic autem eo
2 τὸν εἰς τὸν αἰῶνα , ἀπαράβατον ἔχει quodmaneat in aternum , perpetuum
η τὴν ἱερωσύνην . » Οἱ κατὰ νόμον ἱερεῖς habet facerdotium . Qui ex lege, in-
θνητὴν ἔχεσι φύσιν , ᾗ δὴ χάριν διήνε- quit, funt facerdotes , mortalem ha
κῶς ἱερατεύειν ὦ δύνανται , ἀλλ᾽ ἔχεσι bent naturam . Quare non poffunt
διαδόχες τῆς ἱερωσύνης τὲς παῖδας . perpetuo fungi facerdotio , fed ha-
ὗτος δὲ ἀθάναλος ὢν εἰς ἕτερον ὦ παρα-bent filios facerdotii fucceffores .
πέμπει τῆς ἱερωσύνης τὸ γέρας . Hic autem cum fit immortalis, non
» κέ. Οθεν καὶ σώζειν εἰς τὸ παντελὲς transiniftit ad aliummunus facer-
dotii. 25. Vnde et faluare in per .
δύναται τὲς προσερχομένες δι᾿ αὐτῷ petuum poteft accedentes per ipfum
ὐτῷ Θεῷ , πάντοτε ζῶν εἰς τὸ ἐντυγ . ad Deum , femperviuensad interpel
χάνειν ὑπὲρ αὐτῶν. Καὶ αὐτὴ τῶν lendum pro illis. Vel ipta verbo-
λόγων ἡ ταπεινότης βοᾷ , ὡς ἐδὲν τούς run humilitas clamar, nihil horumm
των αρμότα τῇ θεότητι τῷ Χριςδ . οὐ. pertinere ad Chrifi diuinitatein ,
Non
592 B. • THEODORETI INTERPRET .

Non enim hæc propterea viuit, vt δὲ γὰρ διὰ τῦτο ζῇ , ἵνα ἐντυγχάνῃ ὑ-
interpellet pro nobis : illius enim
vita experseft et principii et f . πὲς ἡμῶν · ἡ γὰς ἐκείνε ζωὴ ἀναρχος
fi-
καὶ ανώλεθρος . ἐκῶν κατὰ τὸ ἀνθρώ-
nis. Hec ergo etiam intelligen .
da de humanitate. Quemadmo. πινον νοητέον καὶ ταῦτα . ὥσπεργὰρ τὸ
dum enim peftionem pro nobis πάθος ὑπὲρ ἡμῶν κατεδέξατο
2 , ὅπως ἐν-
fuftinuit , ita etiam interpellat τυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν, συνέζευξε μέντοι
pro At vero
nobis . etiam
altitudinem lumnilitati
coniunxit diui- λος ταπεινῷ
τῷ αὐτὸν καὶσώζειν
γὰρ ὑψηλὸν ὁ θεῖος
ἡμᾶς ἀπότο
εἴρηκεν , καὶ
nus apoftolus . Dixit enim ipfum
nos feruare , et falutem perfectam τελείαν σωτηρίαν παρέχειν. κς'. Τα .
præbere . 26. Talisenim nos dece- y τος γὰρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεὺς , ὅσιος ,
bar pontifex , ( qui effet ) fanctus , » ἄκακος , αμίαντος , κεχωρισμένος ἀπὸ
a
innocens , impollutus , Jegregatus a τῶν αμαρτωλῶν, καὶ ὑψηλότεροςτῶν
peccatoribus , et excelfior calis
dtus. Exitimo vel eos, qui ven fa- ἐρανῶν γενόμενος., Οἶμαι καὶ αὐτὲς
‫اد‬
ὁμολογῆσαι τὰς τἀναντία τῇ2ἀλη .
rati contraria fentiunt , confeffuros,
θεία φρονῶντας , ὡς> καὶ ταῦτα τῆς ἀν
hæc effe humanitatis propria ,
non . diuinitatis. Vt enim alia θρωπότητος , ἀλλ᾽ ἐκ τῆς θεότητος ἴδια .
prætermittam , illud Excelfior c. ἵνα γὰρ τἄλλα παραλίπω , τὸ Ὑψηλό.
lis faftus , quoinodo Deo verbo τερος τῶν ὐρανῶν γενόμενος , πῶς ἄν τις
conueniat , qui omnia fabricatus προσαρμόσοι τῷ Θεῷ Λόγῳ , τῷ τὰ πάν
eft ? Significat autem
polt paffionem fupra cælos per , τα τεκτιναμένῳ ; δηλοῖ δὲ ὁ λόγος τὸν
vafit. Deus autem Verbum na- μετὰ τὸ πάθος ἄνω τῶν ἐρανῶν γενό-
turam habet incircumfcriptam . μενον. ὁ δὲ Θεὸς Λόγος ἀπερίγραφε
Ergo hæc etiam Chrifto Domnino ἔχει τὴν φύσιν. ἐκῶν καὶ ταῦτα ὡς ἀν
attribuemus vt ahomini
aliquem alium Deo , verbo
non eum
in θρώπῳ προσαρμόσομεν τῷ Δεσπότη
tes s
telligen , fed fciente quid fit Χρισῷ , ἐκ ἄλλον τινὰ τῦτον παρὰ τὸν
diuinitatis , quid humnanitatis pro- Θεὸν Λόγον νοῦντες , ἀλλ᾽ εἰδότες , τί
prium. 27. Qui non habet ne- μὲν τῆς θεότητος , τί δὲ τῆς ἀνθρωπό
teffe quotidie , quemadmodum fa- τητος ἴδιον . κζ '. Ὃς ἐκ ἔχει καθ᾿ἡμέ
cerdotes , prius pro fuis delictis
boftias efferre , deinde pro populi» ρανἀνάγκην , ὥσπερ οἱἀρχιερες ,
boc enimfecit femel, fe ipfum ofe. η πρότερον ὑπὲς τῶν ἰδίων ἁμαρτιῶν
ren
*Duo pofuit, quæ non n17 ) θυσίας αναφέρειν , ἔπειτα τῶν τῆ
* do.
habuerunt qui erant facerdotium πλα8 τῦτο γὰρ ἐποίησεν ἐφάπαξ ἑαυ
confecuti . Illi enim et affidue „ τὸνἀνενέγκας . Δύο τέθεικεν , ἅπερ
hoftias offerebant , et pro feipfis ἐκ ἔχον οἱ τῆς ἱερωσύνης τετυχηκότες .
facrificabant , vt qui etiam ipfi ἐκεῖνοι γὰρ καὶ συνεχῶς τὰ ἱερεῖα προσ
delinquerent vt homines , Qui έφερον , καὶ ὑπὲρ ἑαυτῶν ἔθυον , ἅτε δὴ
funt autem peccatis obnoxii "
tantam offerendo fiduciam non καὶ αὐτοὶπλημμελῶντες ὡς ἄνθρωποι.
habent. Hic autem neutrum οἱ δὲ ἁμαρτήμασινὑποκείμενοι ἐ τεσαύ-

horum facit : partim quidem την ἔχεσι προσφέροντες παῤῥησίαν . εὖ

quia nullius eft peccati par τὰς δὲ ἐδέτερον τέτων ποιᾷ , τὸ μὲν ,
ticeps , partim vero quia ἐπειδὴ ἁμαρτίας αμύητος , τὸ δὲ, ὡς τῆς
μιᾶ ;

τη) θυσίαν. Β.

1
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP . VII . VIII. 593

· μιᾶς θυσίας ἀρκεσάσης εἰς σωτηρίαν . vnum facrificium ad falutem fuf

fecit . Et illi quidem alias offe-
καὶ ἐκεῖνοι μὲν ἕτερα προσέφερον θύμα . rebant holias : hicvero fuum
•
τα ὗτος δὲ τὸ ἑαυτῷ προσενήνοχε σω- ipfius corpus obtulit , idem fi .
αὐτὸς ἱερεὺς καὶ ἱερεῖον γενόμενος , mul et facerdos et hoftia , et vt
καὶ ὡς Θεὸς μετὰ τῷ Πατρὸς καὶ τῷ Deus cum Patre et Spiritu do-
* Πνεύματος τὸ δῶρον δεχόμενος. κή. Ὁ num fufcipiens. 28. Lex enim
Η ανόμος γὰρ ἀνθρώπες καθίςησιν ας. homines conftituit facerdotes in-
firmitatem habemes. Talis eft
ὠχιερᾶς ἔχονταςἀσθένειαν. » Τοιαύτη enim natura hominum Sermo
.
γὰρ τῶν ἀνθρώπων ἡ φύσις . κὉ δὲ λέ- autem iurisiurandi > qui poft le-
υγος τῆς ὁρκωμοσίας τῆς μετὰ τὸν νό- gem eft , Filium in aternum per-
2μον, Υἱὸν εἰς τὸναἰῶνα τελελειωμένον. 2 feitum . Vnigenitus filius con-
Ὁ μονογενὴς υἱὸς σύνδρομον ἔχει τῇ currentem habet generationi per-
fectionem . Ipfum enim perfe
* γεννήσει τὴν τελειότητα˙ τέλειον γὰρ Et hoc ita-
atum genuit Parer.
αὐτὸν γεγέννηκεν ὁ Πατής. καὶ τᾶτο
que etiam intelligendum eft fes
* τοίνυν κατὰ τὸ ἀνθρώπινον νοητέον . Τέ- 1 cundum humanitatem . Perfe-
λειον γὰρ ἐνταῦθα τὸν ἀθάνατον λέ- âtum enim hoc loco dicit in
* μὴν ἄλλον υἱὸν νοητέον παρὰ τὸν mortalem . Nec tamen eft alius
γε . ε
· φύσει υἱὸν , ἀλλὰ τὸν αὐτὸν καὶ φύσει filius intelli gendus ab eo qui eft
natura filius , fed idem qui et na-
ὄντα υἱὸν ὡς Θεὸν , καὶ πάλιν δεχόμε-
tura eftfilius , vtDeus ,et qui ean-
· νον τὴν αὐτὴν προσηγορίαν ὡς ἄν dem rurfus accipit appellationem ,
vt homo.
θρωπον .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ή. CAPVT VIII . 1

να umma autem eorum quæ di

α · Κεφάλαιον δὲ ἐπὶ τοῖς λεγομέ . 1. Summ &ta funt . Talem babemus
ἔχομεν
ρέα , ὃς ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῷ θρόνε pontificem , qui confculit in dexte-
ra
* ητῆς μεγαλωσύνης ἐν τοῖς οὐρανοῖς , 2. τα fedis magnitudinis in calis
Santorum minifter , et
β '. Τῶν ἁγίων λειτεργὸς ,καὶ τῆς σκη- bernac
uliveri ,quod fixit Do-
ωνῆς τῆς ἀληθινῆς , ἣν ἔπηξεν ὁ Κύριος , minus > et non bomo. Ma-
· καὶ ἐκ ἄνθρωπος . Τὴν μεγίςην τι ximum honorem poftremum
- μὴν τελευταίαν κατέλιπε , καὶ ἔδειξεν reliquit et oftendit eum
αὐτὸν ἐν δεξιᾷ τὸ θρόνε τῆς μεγαλω . federe in dextera throni ma-
α΄ σύνης καθήμενον . τῶν μὲν γὰρ ἱερέων ὁ ieftatis. Sacerdotum enim pa •
· πρόγονος Λαρὼν , ὁ πρῶτος τῆς ἀρχίες rens Aaron , qui pontifica-
ρωσύνης τὸ γέρας δεξάμενος , μετά της munus prinus fufcepit
δέες καὶ φρίκης εἰς τὴν θείαν εἰσίες σκη- ' cum timore et horrore di-
νήν . ὗτος δὲ τὴν ἐκ δεξιῶν ἔχει καθέ- vinum introibat tabernaculum :
ι'δραν. τὸ μέντοι Λατεργὸς προσέθεικεν, hic vero a dexteris fedem habct
Adiecit autem minifter , quia de
* ἐπειδὴ περὶ ἀρχιερέως ποιεῖται τὸς λό- pontifice verba facit. Quonam
γες. ἐπεὶ ποίαν ἐπιτελεῖ λειτεργίαν enim ninifterio fungitur qui
· ἅπαξ προσενέγκας ἑαυτὸν , καὶ ἐκ ἔτι feipfum femel obtulit , et non
offert
PP
B. Theod . Tom . Il.
 594 B. THEODORETI INTERPRET .

offert amplius aliud facrificium ? ἑτέραν θυσίαν προσφέρων ; πῶς δὲ οἷόν

Quomodo autem fieri poteft , v , τε αὐτὸν ὁμῶ καὶ συνεδρεύειν
‫اد‬ καὶ λει
idem fimul et fedeat , et miniftret ?
τεργειν ; εἰ μή τις ἄρα λειτουργίαν
Nififorte dixerit quispiam minifte.
xtum effe hominum falutem ,quamn εποι τῶν ἀνθρώπων τὴν σωτηρίαν ,
domini auctoritate peragit. Taber. ἣν δεσποτικῶς πραγματεύεται . Σκη
maculum autem vocauit cælum , cu- νὴν δὲ τὸν οὐρανὸν ἐκάλεσεν , οὗ
‫اد‬
* ius * cum fit ipfe opifex , vt
δημιουργὸς αὐτὸς ὢν , ὡς ἄνθρωπον λει-
hominem miniftrare dixit apo τεργειν ὁ ἀπόςολος βρηκε . ηγ . Πᾶς
ftolus . 3. Omnis enim ponti
γὰρ ἀρχιερεὺς εἰς τὸ προσφέρειν δῶ
fex ad offerendum munera et bo-
ftias conftituitur. υρά τε καὶ θυσίας καθίςαται · ὅθεν α .
Vnde necefe
eft et hunc habere aliquid qud » αγκαῖον ἔχειν τι καὶ τῦτον ὃ προσε-
offerat . Proprium eft pontifi . νέγκη . Ἴδιον ἀρχιερέως τὸ προσφέ
cis offerre dona Deo vniuerfo-
ρειν δῶρα τῷ τῶν ὅλων Θεῷ . τότε χά .
rum . Ea de caufa homo fg
atus Vnigenitus , et natura no. ριν ὁ Μονογενῆς ἐνανθρωπήσας , καὶ τὴν
ftra fulcepta , eam pro nobis ἡμετέραν φύσιν ἀναλαβὼν , ταύτην ὑ
obtulit. 4. Quodfi enim effet πὲς ἡμῶν προσενήνοχε . δ'. Εἰ μὲν γὰρ
in terra , nec eft facerdos
: ἦν ἐπὶ τῆς γῆς , ἐδ᾽ ἂν ἦν ἱερεὺς , ὄν
cum fint qui offerant fecundum
5. Qui ex- των τῶν ἱερέων τῶν προσφερόντων και
legem munera ,
στὰ νόμον τὰ δῶρα , έ . Οἵ τινες ὑπο
emplari et umbra deferuiunt ca
leftium , Hæc defenfionis gra. » δείγματι καὶ σκιᾷ λατρεύεσι τῶν ἐ
tia pofuit , vt doceat fe non περανίων. Ταῦτα εἰς ἀπολογίαν τέ
legem reprehendere , fed illam θεικεν , διδάσκων ὡς ἐ το νόμο κατηγ
etiam venerandam ducere vt
que habeat figuram celerium fe , ἀλλὰ σεπὸν ἡγεῖται κακεῖνον , ὡς
ἔχοντα τῶν ἐπερανίων τὸν τύπον. τέ
Propterea dixit , quod fuper- τε χάριν ἔφη ὅτι περιτ ]ὸν ἦν αὐτὸν
vacaneum effet , eum in terra ἐν τῇ γῇ διαιτώμενον ἱερέα καλῶν , τῶν
verfantem vocare facerdotem ,
fi ii qui funt ex lege facerdo- κατά νόμον ἱερέων τὴν νομικὴν ἔκπλη .
tes legalem cultum impleant.
ρόντων λατρείαν. εἰ τοίνυν καὶ ἡ κατὰ
Si ergo et facerdotiun , quod eft νόμον ἱερωσύνη τὸ τέλος ἐδέξατο , καὶ ὁ
ex lege , finem accepit , et facer
dos , qui eft fecundum ordinem κατὰ τάξιν Μελχισεδὲνἀρχιερεὺς τὴν
Melchifedeci , obtulit facrificium , θυσίαν προσήνεγκε , καὶ θυσίας ἑτέρας
et effecit vt alia facrificia non ἀνενδεες καθέτηκε , τί δήποτε τῆς
effent neceffaria , cur noui tefta- καινῆς διαθήκης οἱ ἱερῶς τὴν μυτικὴν
menti facerdotes myfticam litur: λειτεργίαν ἐπιτελῶσιν ; ἀλλὰ δῆλον τοῖς
1 giam peragunt ? Sed clarum eft
τὰ θεῖα πεπαιδευμένοις , ὡς ἐκ ἄλλην
tis qui funt in rebus diuinis eru τινά θυσίαν προσφέρομεν , ἀλλὰ τῆς
diti , nos non aliud facrificium
offerre , fed illius vnius et faluta. μιᾶς ἐκείνης καὶ σωτηρίε τὴν μνήμην
ris memoriam peragere . Hoc e- ἐπιτελῶμεν. τῦτο γὰρ ἡμῖν αὐτὸς ὁ Δεν
nim nobis præcepit ipfe Domninus , σπότης προσέταξε , Τέτο ποιῆτε εἰς
Hoc facite in meam commemoratio- τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν · ἵνα τῇ θεωρία το
nem :
vt per contemplationem τύπον τῶν ὑπὲρ ἡμῶν γεγενημένων
typum fufceptarum pro nobis
-perpeffionum recordemur , εἰ et ἀναμιμνησκώμεθα παθημάτων , καὶ
την
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. VIII. 595

· τὴν περὶ τὸν εὐεργέτην ἀγάπην πυρ . caritatem in benefatorem accent

· σεύσωμεν , καὶ τῶν μελλόντων ἀγαθῶν damus, et futurorum bonorumpers
ceptionem exfpeâtemus . Et quia .
· προσμένωμεν τὴν ἀπόλαυσιν . ὁ μέντοι diuinus apoftolus celeftium vm-
ο θεος ἀπόςολος Σκιὰν τῶν ἐπερανίων bram vocauit cultum legalem , di
: καλέσας τὴν κατὰ νόμον λατρείαν , ftutin fuum fcripturæ teftimonio
· γραφικῇ μαρτυρίᾳ βεβαιοῖ τὸν λόγον . confirmat. Sicut refponfum eft
Καθὼς κεχρημάτισαι Μωϋσης μέλλων Moft , cum confummaret taberna-
culum : Vide , inquit a ) , omnia
· ἐπιτελῶν τὴν σκηνήν · ὅρα γαρ , φησί , facias fecundum exemplar , quod
και αποιήσεις πάντα κατὰ τὸν τύπον τὸν tibi oftenfum eft in monte. Cum
δειχθέντα σοι ἐν τῷ ὄρει. »
* Σχήματα enin figuras quasdam illi often
· γὰρ αὐτῷ δείξας ἐν τῷ ὄρα τινα , ἐκεῖ. diffet inmonte , iuftit vt eis finis
* νοις προσόμοια κατασκευάσαι προσέ. lia conftitueret. Sunt ergo ve
Hoc
- ταξεν . ἐκῶν τύποι τῶν ἐπερανίων τὰ tera figure cælettium.
enim fubiungit : 6. Nunc au-
: παλαιά . τῦτο γὰρ ἐπάγεις. Νυνὶ δὲ tem melius fortitus eft minifte-
* 5 διαφορωτέρας τετύχηκε λειτεργίας , vium , quanto melioris teftamenti
' 91 ) ὅσω κράτονος ἐςι διαθήκης μεσίτης , mediator eft , quod melioribusve
νῆτις ἐπὶ κράτ] οσιν ἐπαγγελίαις νενο- promiffionibus fancitum eft . Bre
- Συντόμως ἔδειξε τὴν ὑ- viter oftendit præcellentiam . Ve
Δημοθέτηται.
enim teftamentum ha-
- περοχήν . ἡ μὲν γὰρ παλαιὰ διαθήκη bebat corporales promiffiones ad-
· σωματικὰς ἐπαγγελίας είχε συνεζευγ . iuneas , terram fuentem laâte
ο et oliuetorum et vi-
μένας , γῆν ξέεσαν γάλα καὶ μέλι , και et melle , terram
, και παί netorum , et filiorum
· γῆν ἐλαιώνων καὶ ἀμπελώνων , καὶ παί "
δων πλῆθος , καὶ τὰ τέτοις προσόμοια . multitudinem , et quæ funt his
fimilia . Nouum autem vitam
ἡ δὲ καινὴ ζωὴν αἰώνιον καὶ ἐρανῶν βα- æternam, et regnum calorum .
σιλείαν. ὅτω δείξας τῆς λευϊτικῆς ε
Poftquam Leuitico facerdotio ex-
- ρωσύνης ὑπερκειμένην τὴν κατὰ τάξιν cellentius id effe oftendit, quod
· Μελχισεδὲν , προφανῶς λοιπὸν ἀνα- eft fecundum ordinemn Melchife-
· λαμβάνει τὸν ὑπὲρ τῆς καινῆς διαθή . deci , aperte deinceps pro nouo
κης ἀγῶναι. ως΄.Εἰ‫ اد‬γὰρ ἡ πρώτη σκηνὴ teftamento certamen aggreditur .
- ἦν ἄμεμπλος , ἐκἂν δευτέρας ἐζητᾶτο 7. Nam fi illud prius tabernaculum
· „ τόπος . , Τὸ ἄμεμπλὸς ἀντὶ τῷτελεία culpavacaffet , non vtique fecundilos
cus quæreretur. Culpa vacans pofuit
τέθεικε , τετέςιν ἀποχρῶσα πρὸς τε· pro perfeitum , id eft fufficiens
λειότητα , ἀμέμπλες τὲς χρωμένες ἐς- ad perfettionem , efficiens vt culpa
γαζομένη . ἐπειδὴ δὲ ἀπέχρη τῦτο πλῆ . vacent qui eo vtuntur. Quoniam
ξαι τὲς τῆς νομικῆς πολιτείας ἀντεχο . autemhoc fuficiebat adeos percel
lendos , qui legalem vitæ rationem
μένες , τὸν προφήτην Ἱερεμίαν εἰς τὴν
• feftabantur , Ieremiam propheram
τῷ εἰρημένε μαρτυρίαν καλῶ , καί φησι, dicti fui teftem vocat , et dicit:
ή.Μεμφόμενος γὰρ αὐτὲς λέγει , Ἰδὲ 8. Vituperans enim eos dicit b) , Ecce
· ἡμέραι ἔρχονται , λέγει Κύριος , και dies venient , dicit Dominus, et cun-
ὠσυντελέσω ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰσραὴλ , καὶ fummabo fuper domum Ifraëlis et
Pp a Super

1 ) Ὅσω καί. Β.
#) Exod. 25 , 40. b) Ier. 31 , 31 fq.
 RETI RET
596 B. THEODO INTERP .

fuper domum Iuda teftamentum , ἐπὶ τὸν οἶκον Ιέδα , διαθήκην καινήν ,
nouum 9. Non fecundum te ᾔθ '. Οὐ κατὰ τὴν διαθήκην , ἣν διεθέμην
ftamentum quod feci patribus eo-
rum , in die qua apprehendi ma τοῖς πατράσιν αὐτῶν ἐν ἡμέρᾳ ἐπίλα .
num eorum , vt educerem illos » ζομένε με τῆς χειρὸς αὐτῶν , ἐξαγα
de terra Aegypti : quoniam ipfi υγειν αὐτὲς ἐκ γῆς Αἰγύπλε ,ὅτι αὐτοὶ
non permanferunt in teftamento 98κ ἐνέμειναν ἐν τῇ διαθήκη με , καγω
meo et ego neglexi eos , dicit γἠμέλησα αὐτῶν , λέγει Κύριος˙ ί. Ὅτι
2
Dominus . 10. Quia hoc eft μαὕτη ἡ διαθήκη , ἣν διαθήσομαι τῷ οἴ
ή
teftamentum , quod difponam do
onui Ifraël poft dies illos ,dicit muῳ Ἰσραὴλ μετὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας ,
Dominus : Dabo leges meas in ελέγει Κύριος · διδὲς νόμες με εἰς τὴν
mentem eorum , et in corde eo- » διάνοιαν αὐτῶν , καὶ ἐπὶ καρδίας αυ
rum fuperfcribam eas , et ero eis τῶν 2 ) ἐπιγράψω αὐτές · καὶ ἔσομαι
in Deum et ipfi erunt mihi in „ αὐτοῖς εἰς Θεὸν , καὶ αὐτοὶ ἔσονται με
populum : u . Etnon docebit & ς λαόν. ιά. Καὶ ἐ μὴ διδάξωσιν ἕκα ·
unusquisque ciuem fuum et unus-
quisque fratrem fuum , dicens > 15ος τὸν πολίτην αὑτῷ , καὶ ἕκαςος
Cognofce Dominum : quoniam τὸν ἀδελφὸν αὐτῷ , λέγων , γνῶθι τὸν
omnes fcient me a minore usque » Κύριον · ὅτι πάντες εἰδήσεσί με ἀπὸ
ad maiorem eorum >
Quia „ μικρᾶ αὐτῶν 3) ἕως μεγάλε αὐτῶν ,
propitius ero iniquitatibus eorum , β '.Οτι ἵλεως ἔσομαι ταῖς ἀδικίαις αὐ
et peccatorum ac iniquitatum eorum
iam non memorabor. Hos prolato υτῶν , καὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν • καὶ
teftimonio admirabiliter et τῶν ἀνομιῶν αὐτῶν 4 )ἐμὴ μνηθῶ ἔτι.
breuiter legem eiicit, et dicit : Ταύτην προσενεγκὼν τὴν μαρτερία »
13. Dicendo autem nouum 9 ve- •θαυμασίωςἄγαν καὶ συντόμως ἐκβάλ-
tus declarauit prius. Quad λα τὸν νόμον , καί φησιν˙μγ'.5 ) Ἐν τῷ
autem antiquatur et fenefcit ,, λέγειν καινὴν , πεπαλαίωκε τὴν πρώ
prope interitum eft. Mortali
bus enim hominibus lex con- στην τὸ δὲ παλαιέμενον καὶ γηράσκον ,
venit , nouum autem tefta . ἐγγὺς ἀφανισμᾶ . " Θνητοῖς γὰρ ἀν
mentum æternam nobis vitam θρώποις ὁ νόμος αρμόδιος , ἡ δὲ καινὴ
pollicetur. Iure ergo illud qui- διαθήκη τὴν αἰώνιον ἡμῖν ὑπιχνεται
dem confenuit hoc vero ζωήν . εἰκότως τοίνυν ἐκείνη μὲν γεγήρα-
manet perpetuo nouum , vt-
pote coniunctum feculis quæ κεν , αὕτη δὲ καινὴ μένει διὰ παντὸς ,
non fenefcunt . Hoc etiam ὡς τοῖς ἀγηράτοις αἰῶσι συνεζευγμένη .
aperte docuit prophetia , * di τέτο καὶ ἡ προφητεία δεδήλωκεν , ὅτι
cens ,
Non • docebit vnusquis- 8 μὴ διδάξωσιν ἕκαςος τὸν πολίτηναὖ
que ciuem fuum , et unusquisque τg , καὶ ἕκαςος τὸν ἀδελφὸν αὐτῷ , λέ·
fratrem fuum , dicens , Cognofce
Dominum : quoniam omnes fcient γων , γνῶθι τὸν Κύριον , ὅτι πάντεςε
3 ~
me a pario vsque admagnum eo . δήσεσί με απὸ μικρᾶ αὐτῶν ἕως μεγά
fum. Hoc autem nequaquam fa- λ8 αὐτῶν. τῦτο δὲ ἐ κατὰ τὸν παρόν.
dtum eft in vita prælenti , fed fiet τα βίον γεγένηται , ἀλλὰ κατ᾽ ἐκεῖνεν
γενή-

2) ἐπιγράψομαι . Herv. 3) καὶ ἕως . Β. 4 ) ἔτι οὐ μνηθῶ . Herv . 5) Eadem ver-

ha ad Pfalm . 70 , 18.
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. IX. 597.

· γενήσεται . οἱ γὰρ ἔτι τὸν τῆς ἀπιζίας in

1 illa, Qui enim infidelitatis
* περικείμενοι ζόφον , ἐκεῖ τὴν ἀλήθειαν tenebris funt adhuc inuoluti, vi-
debunt illic veritatem , et ex-
· ὄψονται, καὶ κόψονται κατὰ τὴν θείαν fcindentur , iuxta vocem diui-
· φωνήν. ἐπειδὴ δὲ Σκιὰν τῶν ἐπερανίων nam . Quia autem vmbram cœ-
· τὴν κατὰ νόμον λατρείαν ἐκάλεσεν ἐν leftium cultum legalem appellauit
1 τοῖς πρόσθεν ἡρμηνευμένοις , τῦτον ἐξυ- in iis quæ ante explicata funt
hanc pertexit orationem .
φαίνει τὸν λόγον.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 0. CAPVT IX .

1.
"
Εἶχε μὲν ἦν καὶ ἡ πρώτη σκηνή 1 Hobuit quidem a prius τα
δικαιώματα cultus. Ita appellauit mandata ,
· ἐντολὰς ὅτως ἐκάλεσε , καθὼς τὴν quatenus faciebant ad cultum di-
· θείαν ἐπαιῶντο λατρείαν . ὕτω γὰρ καὶ vinum . Sic enim et beatus
* ὁ μακάριος λέγει Δαβίδ , Τα δικαιώμα- Dauid a ) , Iuftificationes tuas
doce me . Quinetiam ipfe legis-
* τά σε δίδαξόν με, καὶ αὐτὸς δὲ ὁ νομο
~ θέτης , Ταῦτα τὰ κρίματα , καὶ τὰ δι- lator , Hæc funt iudicia et iuftifi
cationes , quas locutus eft Domnis
Ηκ' καιώματα , ἃ ἐλάλησε Κύριος τοῖς υἱοῖς minus filiis Ifrael. Sed ante alia
· Ἰσραήλ. ἀλλὰ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάντων omnia differit de tabernaculo .
· περὶ τῆς σκηνῆς διαλέγεται: „ Τό τε α . Et Sanctum feculare . Taberna-
ἡγιον κοσμικόν. Τὴν σκηνὴν ἕτως ἐκά- culum ita appellauit , vt quod
λεσε , τύπον ἐπέχεσαν τῷ κόσμῳ παν . totius mundi figuram teneat.
2
Velo enim intermedio diuideba-
τός καταπετάσματι γὰρ μέσω διηρῶ . tur in duas partes , et hæc quidem
α-
· το διχῆ , καὶ τὰ μὲν αὐτῆς ἐκαλεῖτο . appellabatur fancta illa vero
·
για , τὰ δὲ ἅγια τῶν ἁγίων . καὶ ἐμι- fanata fandorum . Et imitabantur
·
μετο τὰ μὲν ἅγια τὴν ἐν τῇ γῇ πολι- fanëta quidem vitam quæ in terra
- τείαν ' τὰ δὲ ἅγια τῶνἁγίων ι) τὸ τῶν agitur : fanta autem fanctorum ,
· ἐρανῶν ἐνδιαίτημα . αὐτὸ δὲ τὸ κατα . formam vitæ quæ agitur in cælis
Ipfum autem velum firmamenti
· πέτασμα τῷ ςερεώματος ἐπλήρε τὴν vium implebat . Duos enim effe
· χρείαν. δύο γὰρ εἶναι ἐρανὲς ἐδίδαξεν calos diuina nos fcriptura docuit ,
· ἡμᾶς ἡ θεία γραφὴ , ὧν τὸν μὲν πρῶ- quorum primum quidem cum
- τον μετὰ τῆς γῆς ἐδημιέργησεν ὁ Θεὸς , terra Deus condidit , fecundum au-
tem fecundo die fecit , dicens b) ,
τὸν δὲ δεύτερον τῇ δευτέρᾳ πεποίηκεν . Fiat firmamentum in medio
εἰρηκὼς , Γενηθήτω τερέωμα ἐν μέσῳ τ C aquæ ; deinde fubiunxit : Et vo-
ὕδατος˙ στα ἐπήγαγε , Καὶ ἐκάλεσεν ὁ cauit Deus firmamentum calum .
· Θεὸς τὸ τερέωμα ἐρανόν. ἔτω καὶ ὁ Ita etiam beatusDauid c ) , Ca-
lum cali Domino . Hoc enim
-μακάριος λέγε Δαβὶδ , Ὁ ἐρανὸς τοῦ
m
· ἐρανε τῷ Κυρίῳ . ὗτος γὰρ ὁ ἐρανὸς ή. calu nofttaribusrum quid em eft te-
dtum : potef autem , quæ
· μῶν μέν ἐςιν ὄροφος , τοῖς δὲ ἀοράτοις fub afpe&tum non cadunt ,et loco
· δυνάμεσιν ἐδάφεςχρείαν πληροῖ. καθά- pauimenti. Quemadmodum ergo
πες τοίνυν ὗτος ἀπὸ τῶν ἄνωτὰ κάτω hoc celum inferiora feiungit a
Pp 3 fuper-

1) τὰ τ . οὖρ . ἐνδιαιτήματα . Β.
a) Pf. 118 (119), 26. h ) Gen. 1 , 6 . c) PL. 113 (115) , 15.
 598 B. THEODORETI INTERPRET .

fupernis : ita velum in medio διέργει , ὅτω τὸ καταπέτασμα μέσον

tabernaculi extenfum , feparabat τῆς σκηνῆς διατεταμένον ἐχώριζεν ἀπὸ
а fanctis fancta fanétorum .
2. Tabernaculum enim factum eft τῶν ἁγίων τὰ ἅγια τῶν ἁγίων .
primum , in quo erat candela . β΄.Σκηνὴ γὰρ κατεσκευάσθη ἡ πρώτη,
brum , et menja , et propofitio γἐνC ᾗ ἥτε λυχνία , καὶ ἡ τράπεζα , καὶ
panum idque dicitur Janta . ἡ πρόθεσις τῶν ἄρτων , ἥτις λέγεται
Αγια , Janta legendum eft accenἅγια , Προπαροξυτόνως ἀναγνωςέον
tu acuto in antepenultima. Ita
* enim nos * fentire docet al. τὰ ἅγια, ὅτω γὰρ ἡμᾶς διδάσκει νοῦν
terum nomen . 3. Poft vela . τὸ ἕτερον ὄνομα . υγ. Μετὰ δὲ τὸ δεύ
.
mentum autem fecundum ,taber . τερον καταπέτασμα σκηνὴ ἡ λεγομέ
naculum quod dicitur finčta fan . w ἅγια ἁγίων , δ΄. Χρυσὃν ἔχεσα θύ-
&torum 4. Aureum
habens , μιατήρ τὴν κιζωτὸ
, καὶκαλυμμ
thuribulum et arcam teftamenti θήκης ιονπερικε τῆς θεν
ένην ν πάντο δια
circumteƐtam ex omni parte auro ,
in qua vrna aurea habens nanna , » χρυσίῳ , ἐν ᾗ τάμνος χρυσῆ ἔχεσα τὸ
et virga Aaron qua fronduerat , υμάννα , καὶ ἡ ῥάβδος Ααρων ή βλα
et tabula teftamenti , 5. Super- „ τήσασα ,καὶαἱ πλάκες τῆς διαθήκης
que eam erant Cherubin gloria πέ. Υπεράνω δὲ αὐτῆς Χερεβίμ δόξης
obumbrantia propitiatorium : de
quibus non eft modo dicendum νἐπισκιάζονται τὸ ἱλατήριον , περὶ ὧν
per fingula . Per propitiatorium 98 ἔτι νῦν λέγειν κατὰ μέρος .17Διὰ τῷ
et Cherubim oftendit illa typum ἱλατηρίε καὶ τῶν Χερεβίμ ἔδειξεν ὡς
habere caleftium : per candela . 2 τὸν τύπον
ἐκεῖνα τῶν ἐπερανίων ἔχει
brum autem et menfam præfen . διὰ δὲ τῇ λύχνε , καὶ τῆς τραπέζης ,
tem vitam fignificauit. 6. His τὸν παρόντα βίον ηνίξατο . „ ς . Τέτων
vero ita compofitis , in prius qui- „ δὲ ὅτως κατεσκευασμένων , εἰς μὲν τὴν
dem tabernaculum femper introi „ πρώτην σκηνὴν εἰσίασιν οἱ ἱερῶς μόνο
bant facerdotes Joli , cultum con-
fummantes : 7. In fecundum » διαπανὸς τὰς λατρείας ἐπιτελέντες
autem , femel in anno folus pon . » Ϛ΄. Εἰς δὲ τὴν δευτέραν ἅπαξ τὸ ἐνιαυ
tifex non fine fanguine quem „ τῶ μόνος ἀρχιερεὺς , & χωρὶς αἷμα ,
ofert pro fuis et populi peccatis. yros , ὃ προσφέρει ὑπὲς ἑαυτῷ καὶ τῶν
Intinato enim in fanguine digi- πτ8 λαδ᾽ ἀγνοημάτων. » Διαβξαίνειν
to propitiatorium adfpergere íuf- γὰρ τὴν τῇ ἱλαςηρίε τῷ δακτύλω
fus eft. 8. Hoc fignificante
Spiritufandio , nondumpνοραία. προσετάχθη τὸ αἷμα . μη .Τῦτοδηλῶν
tam effe fančtorum viam , adhuc » τος τῷ Πνεύματος τῷ ἁγίε , μήπω
priore tabernaculo habente fta . πεφανερῶσθαι τὴν τῶν ἁγίων ὁδὸν ,
tumb.
Ea de caufa , inquit , ἔτι τῆς πρώτης σκηνῆς ἐχέσης τάσιν .
non licebat vulgo ingredi Τότε χάριν , Φησὶν , ἄβατα ἦν τοῖς
fancta fanctorum , quod cut- ‫رد‬
tus πολλοῖς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων , ὡς ἔτι
ex lege adhuc vigeret . κρατέ σης τῆς κατὰ νόμον λατρε ίας . εἰς
Sciendum eft autem quod ,
cum Deus hæc ita πειδέ
fieri ναι μέντοι χρὴ , ὡς τῷ Θεῷ ταῦθ᾽ οὔ
infierit , " diuinus apofolus spi. τως γενέθαι κελεύσαντος ,་ ὁ θεῖος ἀ
ritum fandum hæc demonftrafte πόςολος τὸ Πνεῦμα ἔφη τὸ ἅγιον ταῦ .
• dixerit oftendens dignitatem τα δεδηλωκέναι , δεικνὺς τὴν ἀξίαν τῷ

Πνεύ .
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP . IX . 599

1 Πνεύματος . „ θ΄.Ἥτις παραβολὴ εἰς τὸν Spiritus. 9. Qua parabola eft

quo munera
οι καιρὸν τὸν ἐνετηκότα , καθ᾿ ὃν δῶρά temporis inftantis
η οτε καὶ θυσίαι προσφέρονται , μὴ δυνά . et holia offeruntur , qua nom
poffunt quoad confcientiam per-
* ώμενοι κατὰ συνείδησιν τελειῶσαι τὸν fiatum facere feruientem , folum
κλατρεύοντα , μόνον ἐπὶ βρώμασι καὶ modo in cibis et in potibus
Et in variis baptifmatibus ,
* υπόμασι , . Καὶ διαφόροις βαπλισμοῖς , 10 .
της και δικαιώμασι σαρκός , μέχρι καιρ &" et iuftitiis carnis , (vt qua ) us
» διορθώσεως ἐπικείμενα . Παραβολή . que ad tempus correctionis impo-
8 fita. Parabolice , inquit , per
κῶς , φησὶ , διὰ τῆς σκηνῆς διδασκόμε- tabernaculum docemur , legem
θα , ὡς ὁ νόμος τῷδε τῷ βίῳ πρόσφο · huic vitæ aptam fuiffe , et cons
- iis qui
ρος , καὶ τοῖς θνητὴν ἔτι ἔχεσι την φύ- venientem iis mortalem
Ea
σιν αρμόδιος, τότε χάριν οἱ ἱερεῖς εἰς adhu c haberent nagram .
de caufa facerdotes in primum
μὲν τὴν πρώτην εἰσίευαν σκηνήν , και quidem tabernaculum ingredie-
τὴν νενομισμένην ἐπετέλεν λατρείαν bantur , et cultum lege conttitu
εἰς de τα ν ι tumn peragebant : in fandta autena
C ἅγια τῶν ἁγίω ἐκέτ , ες δὲ
δὲ τὰ
μόνος ὁ ἀρχιερεὺς εἰσιών , τῷ Δεσπότε fanctorum minime ,fed folus
Χριςῦ τὸν τύπον ἐπλήρε , ὃς πρῶτος Pontifex ingrediens implebat fi
εἰς τὸν ἐρανὸν ἀνελήλυθε , καὶ βατὸν guram Chrifti Domini , qui prie
mus adfcendit in cælum , et vt
ἡμῖν τέτον απέφηνε . σαφῶς ἡμᾶς καν adiri a nobis poffet effecit . In
fe
τοῖς δὲ λόγοις ἐδίδαξεν , ὡς ἐχ ἅπαντα his quoque aperte nos docuit,
τὸν νόμονἐκβάλλει , τα περὶ βρώσεώς τε non totam legem reiicere , quæ
και πόσεως , καὶ γονεῥυᾶς , καὶ λεπρᾶ , conftituta funt de cibo et potu , et
καὶ τῆς ἀπὸ λέχες ,και ξύσεως αίμα . de * feminifuo , et leprofo , et
puerpera , fluxuque fanguinis . Hi
τος . ἔτοι γὰρ ἐβαπτίζοντο , καὶ τοῖς πε. enim abluebantur , et adfperfioni-
ριξξαντηρίαις ἀπεκαθαίροντο ἐδὲν δὲ busmundabantur . Sed nihilho-
τέτων ἴχυε καθαρὰν ἀποφῆναι συνεί- rum poterit mundam efficere con-
δησιν . τέτων δὲ ἕκασον ἐκ ἀλόγως ἐδό- fcientiam . Vnumquodque autem
el
θη ,ἀλλὰ κατά τινα χρείαν , ἣν λέγαν corum non fine caufa datum eft ,
ἐ τᾶ παρόντος καιρᾶ. πρόσκαιρα δὲ την ἦν fed adaliquem vfum ,quem dicere
non eft præfentis temporis. Erant
ὅμως ἅπαντα , τὸν τῆς τελειότητος tamen hæc omnia ad tempus , et

καιρὸν ἀναμένοντα˙ τέτο γὰς ἔφη ,Μέ- perfectionis tempus exfpectabant.

χρις καιρῷ διορθώσεως ἐπικείμενα . ὅτῳ Hoc enim eft quod ait , usque ad
δείξας 2) τέτων τὸ ἀσθενὲς , τίθησιν ἐκ tempus correftionis impofita , Poft-
quam horum fic oftendit imbecil-
παραλλήλε τὰ τῆς καινῆς διαθήκης . litatem , res noui teftamenti cum
α . Χριςὸς δὲ παραγενόμενος ἀρχιε- eis comparat. 11. Chriftus autern
ωρεὺς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν , διὰ τῆς accedenspontifex fuurorum bono-
2
rum , per amplius et perfectius ta
ημείζονος καὶ τελειοτέρας σκηνῆς , οὐ
bernaculum , nonmanu factum , id
ωχειροποιήτε , τετέτιν ἐ ταύτης τῆς eft , non buius creationis , 12. Ne-
ηκτίσεως . ιβ '. Οὐδὲ δι᾿ αἵματος τράγων que per fanguinem hircorum aut vis
καὶ μόχων , διὰ δὲ τῷ ἰδίε αἵματος εἰσ- tulorum ,fed per proprium fanguinem
in-
P p. 4

2 ) Hoς τούτων reête addit B. et ipfa verfio Sirmondi.

 600 B. THEODORETI INTERPRET.

introiuit femel in fanfa , « terna ῆλθεν ἐφάπαξ εἰς τὰ ἅγια , αιωνίαν

redemtione inuenta.
culum non manu faftuTabern m iumg.a . » λύτρωσιν εὑράμενος .
huna- Ἐνταῦθα Σκη
nam hoc loco appellauit natu- νὴν ἀχειροποίητον τὴν ἀνθρωπείαν φύ-
ram quam fufcepit Chriftus σιν ἐκάλεσεν , ἣν ἀνέλαβεν ὁ Δεσπότης
Dominus . Neque enim lege ma- Χριςός . ὦ γὰρ κατὰ γαμικὸν γεγένηται
trimonii facta eft , fed Spiritus νόμον , ἀλλὰ τὸ πανάγιον Πνεῦμα τὴν
fanëtus tabernaculum conftruxit . σκηνὴν κατεσκεύασε . τὸ་ δὲ Οὐ
της
Illud autem , Non huius creaturæ ,
idem eft ac non ex lege naturæ , σεως ταύτης , ἀντὶ τῷ , ἐ κατὰ νόμον
quæ in creatura verfatur , Obtu . φύσεως τῆς ἐν τῇ κλίσει πολιτευομένης .
hit autem pro nobis, non fangui. προσενήνοχε δὲ ὑπὲρ ἡμῶν ἐχ αἷμα
mem taurorum et hircorum , fed ταύρων καὶ τράγων , ἀλλὰ τὸ ἴδιον αἷ
proprium fanguinem : et per μα˙ καὶ διὰ τότε τῷ αἵματος εἰς τὸν
hunc fanguinem in cælum ad-
fcendit , non vt pontifices femel ἐρανὸνἀνελήλυθεν ,εχ ὡς οἱ ἀρχιερεῖς
in anno , fed aterna femel falute ἅπαξ τῷ ἐνιαυτῷ , ἀλλ᾽ ἐφάπαξ αἰῶ
inuenta . Redemtionis enimno- νιον λύτρωσιν εὑράμενος . λύτρον γὰρ ἡ-
ftræ pretium faftus , liberauit μῶν γενόμενος , τῆς τε θανάτε δύνα-
110S omnes
a mortis poteftate , ςείας ἅπαντας ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν . έτα
Dcinde exemplo dicti huius veri
tatem oftendit. 13. Si enim ἐκ παραδείγματος τῷ εἰρημένε τὴν ἀ
fanguis hircorum et taurorum , et λήθειαν δείκνυσιν . πιγ'.Εἰ γὰρ τὸ αἷμα
cinis vittle adfperfus inquinatos υτράγων καὶ ταύρων , καὶ σποδὸς δια
fanctificat ad emundasionem car . ομάλεως ξαντίζεσα , τὲς κεκοινωμένες
nis ;
14. Ωuanto magis fan- μαγιάζει πρὸς τὴν τῆς σαρκὸς καθα
guis Chrifti , qui per Spiritum ωρότητα , ιδ΄. Πόσῳ μᾶλλον τὸ αἷμα τῶ
Jandtum femetipfum obtulit imma- Χρισῇ , ὃς διὰ Πνεύματος αἰωνίε ἑαυ
culatum Deo " emandabit con-
fcientiam noftram ab operibus mor- στὸν προσήνεγκεν ἄμωμον τῷ Θεῷ ,
tuis ad feruiendum Deo viuentis καθαρίσει τὴν συνείδησιν ἡμῶν ἀπὸ νε
Si enim animalium ratione ca. κρῶν ἔργων εἰς τὸ λατρεύειν Θεῷ ζῶν
rentium fanguis , et cinis cum nti ; »Εἰ γὰρ ζώων ἀλόγων αἷμα , καὶ
aqua adfperfa purgant maculam τέφρα μεθ᾽ ὕδατος περιῤῥαινόμενα και
quæ videtur ineffe corpori ,mul . θαίρει τὸν ἐγγεγενῆθαι δοκῦντα τῷ
το confciefangui
magis s Chrifti no σώματι μολυσμὸν , πολλῷ μᾶλλον τοῦ
ftras ntias liberat a
lis operibus . Mortua enim Χρισὃ τὸ αἷμα τὰς ἡμετέρας συνειδή
opera vocat male olentia εἰσεις τῶν πονηρῶν ἔργων ἐλευθεροῖ . Νε
improba. Hoc autem
etiam κρὰ γὰρ ἔργα τὰ δυσώδη καὶ πονηρὰ
dixit : fecundum humanitatem . κέκληκε . καὶ τῦτο δὲ κατὰ τὸ ἀνθρώ
Immaculatum enim corpus il- πινον εἴρηκεν · ἄμωμο •
ν γὰς ἐκεῖνο τὸ σῶ
lud condidit diuinus Spiritus . μὰ τὸ θεῖον ἀπετέλεσε Πνεῦμα , πάντα
* Habebat quippe * omnia μα
dona Spiritus : et de pleni γὰρ είχε τε θείε Πνεύματος τὰ τα χα .
tudine eius vt
diuinus ρίσμα τα˙ Καὶ ἐκ τῶ πληρώματος αὐ
ait Ioannes a) omnes
ac · τε , κατὰ τὸν θεῖον Ἰωάννην , ἡμεῖς
cepimus . Notandum eft au πάντες ἐλάβομεν . ἐπισημήνασθαι δὲ
προστ
α ) Ioh . 1 , 16.
 EPIST. AD HEBRAÈOS . CAP . IX . 601

Οι προσήκει , ὡς αἰώνιον προσηγόρευσε τὸ tem , quod Spiritum fanctum

θεῖον Πνεῦμα . τὸ δὲ αἰώνιον , ὦ κτιςόν . appellauerit æternun . Quod au-
εἰ τὸ γὰρ αἰώνιον χρονικὴν ἀρχὴν ἐκ 3 ) e . tem eft aternum , non eft crea-
- χε τῷ εἶναι. έ . Καὶ διὰ τῦτο διαθήκης tum. Quod enim eft æternum.
non habuit temporale effen-
* . καινῆς μεσίτης ἐςὶν , ὅπως θανάτε Yε-
tiæ principium. 15. Et
· γνομένε , εἰς ἀπολύτρωσιν τῶν ἐπὶ τῇ
ideo noui teftamenti mediator eft ,
πρώτη διαθήκη παραβάσεων , τὴν ἐ- ut morte intercedente , in redemtio-
ὑπαγγελίαν λάβωσιν οἱ κεκλημένοι τῆς nem earum pramaricationum qua
εραιωνίες κληρονομίας . Τότε χάριν τὸν erant fub priori teftamento , promif
ὑπὲρ ἁπάντων κατεδέξατο θάνατον , finem accipiant qui vocati funt
Ea de caufa
ἵνα καὶ τὲς ὑπὸ τὴν ἀρὰν τῷ νόμε διὰ eterna hereditatis.
mortem pro omnibus fubiit , vt
τὴν παράβασιν γενομένες ἀξιώσῃ τῆς eos etiam qui legis exfecration
σωτηρίας , καὶ τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν και propter transgreffionem addiai
νωνὲς ἀποφήνῃ .95. Ὅπε γὰρ διαθή . fuerant , falutis compotes faceret ,
2κη , θάνατον ἀνάγκη φέρεθαι τῷ δια · æternorumque bonorum redderet
επιθεμένες . ιζ '. Διαθήκη γὰρ ἐπὶ νε- participes. 16. Vbi enim teftamen-
εκροῖς βεβαία , ἐπεὶ μήποτε ἰχύει ὅτε tum eft , mors necefle eft intercedar
17. Teftamentum enim
ὡῇ ὁ διαθέμενος . Τῦτο τέθεικε , τὲς teftatoris.
in mortuis confirmatum eft , alio-
ἐπὶ τῷ δεσποτικῷ θανάτῳ πλητομένες quin nondumvaletdumviuit quire
•
ψυχαγωγῶν , ὅτι διαθήκης διδομένης ftatus eft. Hoc potuit,eos confo-
καινῆς ,ἔδει γενέσθαι τὸν θάνατον . μετὰ lans qui proptermortem Domini
γὰρ τὴν τῶν διατιθεμένων τελευτὴν αἱ 2 angebantur , quia dato nouo tefta-
διαθῆκαι λαμβάνεσι τὴν ἰχύν . καὶ τῷ mento mortem intercedere oporte
το δείκνυσιν ἀπὸ τῆς παλαιᾶς . Μή . Ο bat. Poft eorum enim mortem ,
υθεν ἐδὲ ἡ πρώτη χωρὶς αίματοςἐγκε. qui teftantur, teftamenta vim acci

καίνεται . θ'. Λαληθείσης γὰρ πάσης veteri. 18. Vnde nec primum
ἐντολῆς κατὰ τὸν νόμον ὑπὸ Μωσέως quidens Fine fanguine dedicatum
υπαντὶ τῷ λαῷ , λαβὼν τὸ αἷμα τῶν ἐρ . 19. Leéto enim a) omni
ωμόχων και 4) τράγων μετὰ ὕδατος , mandato legis a Mofe vniuerfo pos
καὶ ἐρίς κοκκίνε , καὶ ὑσσώπε , αὐτό pulo , accipiens fanguinem vitulo-
υτε τὸ βιβλίον , καὶ πάντα τὸν λαὸν rum et hircorum cum aqua , et la-
na coccinea , et byllopo , ipfum
ἐἐξάντισε , κ. Λέγων , τῦτο τὸ αἷμα quoque librum et omnem populuma
20. Dicens , Hic
» τῆς διαθήκης , ἧς ἐνετείλατο πρὸς ἡ- adfperfit
ὑμᾶς ὁ Θεός . κα . Καὶ τὴν σκηνὴν δὲ , fanguis teftamenti ,quod mandauis
καὶ πάντα τὰ σκεύη τῆς λειτεργίας ad vos Deus. 21. Etiam tabernacu
υτῷαἵματιὁμοίως ἐῤξάντισε . κβ '.Καὶ lum ,et omnia vafa minifterii fanguis
ue fimiliter adfperfit . 22. Et omnia
ι
᾽χεδὸν ἐν αἵματι πάντα καθαρίζετα pene fanguine fecundum legem
ἥκατὰ τὸν2 νόμον , καὶ χωρὶς αἱματεκ · mundantur , et fine fanguinis effi
χυσίας & γίνεται ἄφεσις .» Ο τύπος fione non fit remiffio.
τὰ παλαιὰ τῶν κοινῶν ἀναμφισβητή . vorum typun fuiffe indubitan »
PPS ter

3 ) έχει. Β . 4 ) τῶν τράγων. Βα

a) Exod, 24 , 7 feqq.
602 B. THEODORETI INTERPRET .

ter oftendit. Si ergo etiam in τως απέδειξεν. εἰ τοίνυν καὶ ἐν τῷ τύ-

typo legislator accepto fangui πῳ αἷμα λαβὼν ὁ νομοθέτης , καὶ ὕδατι
ne , eoque aqua commixto , et
teftamentum ipfum , et popu- τέτο κεράσας , καὶ τὴν διαθήκην αὐτὴν,
Ium , et tabernaculum afperge καὶ τὸν λαὸν , καὶ τὴν σκηνὴν περιέβ
bat , et qui polluti erant afper ξανε˙ καὶ μέντοι καὶ οἱ μολυνόμενοι πε-
fione mundabantur , quid mirum , ριῤῥαινόμενοι τῆςκαθαρότητος 5) ἀπής
fi hoc etiam in veritate factum λαύρν , τί θαυμαςόν , εἰ καὶ ἐπὶ τῆς ἀ-
effe deprehendamus ? Appofite ληθείας τῦτο γεγενημένον εὑρίσκομεν ;
autem mofaicum quoque addu-
xit teftimonium , quod aperte αναγκαίως δὲ καὶ τὴν μωσαϊκὴν τέθει
hoc fignificauit , Hic fanguis te- κε μαρτυρίαν, ἐναργῷς τέτο δηλώσασαν,
ftamenti , quod mandauit ad vos Τέτο τὸ αἷμα τῆς διαθήκης , ἧς ἐνετε .
Deus. Quia enim diuina natu. λατο πρὸς ὑμᾶς ὁ Θεός. ἐπειδὴ γὰρ ἡ
ra eft immortalis , per fangui- θεία φύσις ἀθάνατος , διὰ τῇ αἵματος
nem hoftiarum impleuit mortis
figuram , et teftamentum * con τῶν ἱερέων τὸν τύπον ἐπλήρωσετε θα
firmauit. Poftquam autem ho . γάτε , καὶ τὴν διαθήκην ἐκύρωσεν . ἐπε
mo faltus eft Deus Verbum , et δὴ δὲ ἐνηνθρώπησεν ὁ Θεὸς Λόγος , καὶ
mortale corpus habuit, rationis σῶμα είχε θνητὸν , ἐκέτι τῶν ἀλόγων r
expertibus hoftiis non amplius ἐδεήθη θυμάτων , ἀλλὰ τῷ οἰκείῳ αἷμα .
fuit opus , fed proprio - fangui-
ne nouum confirmauit teftamen τι τὴν κοινὴν ἐκύρωσε διαθήκην
. . ἁρμότ
2 .
tum . Conuenit enim vmbræ qui τε γὰρ τῇ μὲν σκιᾷ ὁ τύπος , τῷ δὲ σώ
dentypus , corpori autem veritas . ματι ἡ ἀλήθεια . τύπος δὲ ἦν , τῷ μὲν
Typus porro erant , baptifmatis βαπτίσματος , τὸ ὕδως · τῷ δὲ · σωτηρίε
quidem , aqua : falutaris vero fan- αίματος , τῶν ἀλόγων 6 ) αἷμα τῆς δὲ τε
guinis , rationis expertiun ani θείε Πνεύματος χάριτος , ἡ τῇ ὑσσώπε
mantium fanguis : diuini Spiri-
tus gratia , hyftopi calor : noui θερμότης˙ τῷ δὲ καινᾶ ἐνδύματος , τὸ
indumenti , lana coccinea : im- κόκκινον ἔριον τῷ δὲ ἀπάθες τῆς θες-
patibilis diuinitatis ,. lignum ce- τητος , τὸ κέδρινον ξύλον, ἄσηπτον γὰρ
drinum , lignum eft quod non τὸ ξύλον˙ τῷ δὲ πάθες 7 ) άνθρωπότη
putrefit : paffionis denique hu-
manitatis , cinis vitula. 23. Ne- τος,ἡ τῆς δαμάλεως κόνις . ηκγ. Ανάγ
cele eft ergo exemplaria quidem υκη ἦν τὰ μὲνὑποδείγματα τῶν ἐν τοῖς
cæleftium bis mundari, Hoc eft, κερανοῖς τέτοις καθαρίζεθαι . κ Αντὶ
rationis expertibus . Ipfa qu . τg , τοῖς αλόγοις . „ Αὐτὰ δὲ τὰ ἐπερά-
tem cæleftia melioribus hoftiis » νια κρείτοσι θυσίαις παρὰ ταύτας.
quam iftis . Nempe rationali Τετές τῇ λογικῇ , καὶ ἀμώμῳ , καὶ ο
et immaculata et faneta hoftia . γίᾳ θυσίᾳ . Οὐράνια δὲ τὰ πνευματικὰ
Celeftia autem appellat fpiritua- κέκληκεν , οἷς ἡ ἐκκλησία καθαίρεται.
lia , quibus mundatur ecclefia . mad . 8 )Οὐ γὰρ εἰς χειροποίητα ἅγια
24. Non enim in manufacta
fanta Chriftus introiuit 3 exem . κεἰσῆλθεν ὁ Χρισὸς , ἀντίτυπα τῶν ἀ
plaria verorum , fed in ipfum ca. αληθινῶν , ἀλλ᾽ εἰς αὐτὸν τὸν ἐρανὸν ,
hum , vt appareat nunc vultui Dei υνῦν ἐμφανισθῆναι τῷ προσώπῳ τῷ Θεῷ
κὑπὲρ

5) ἀπολαύεσι. Β . 6) C. τὸ αἷμα . η ) C. τῆς ἀνθρ . 8 ) Eadem verbahabetQu .

60. in Exod. et epift. 146. p. 1038. Sirm .
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. IX. 603

Oftendit etiam ex
κὑπὲρ ἡμῶν. Ἔδειξε καὶ ἀπὸ τῷ τό. pro nobis.
Sacerdotes
πε τὴν διαφοράν . οἱ μὲν γὰς ἱερᾶς εἰς loco differentiam .
‫و‬ ‫ا‬
' τὴν χειροποίητον εἰσίεσαν σκηνὴν , ἢ εἰς enin introibant in tabernaculum
manu factum , vel in templum
κ τὸν χειρότμητον νεών˙ αὐτὸς δὲ εἰς τὸν manu excifum : ipfe autem in
ἐρανόν. τὸδὲ νῦν ἐμφανισθῆναι , ἀντὶ τῇ , calum
reat .nunIllud autem, ut appa
c 2 vt homo fcilicet.
: ὡς ἄνθρωπος . νῦν γὰρ πρῶτον εἰς τὸν veat
ἐρανὸν Φύσις ἀνελήλυθεν ἀνθρωπεία , Nunc enim primum humana
natura afcendit in cælum .
αρκέ. Οὐδ᾽ ἵνα πολλάκις προσφέρῃ ἑαν 25. Neque ut fape offerat feipfum ,
στὸν , ὥσπερ ὁ ἀρχιερεὺς εἰσέρχεται quemadmodum pontifex intrat per
„ κατ᾽ ἐνιαυτὸν εἰς τὰἅγια ἐν αἵματι fingulos annos inJanlta fangui-
ἀλλοτρίῳ . κς '. Ἐπεὶ ἔδει αὐτὸν πολλά , ne alieno , 26. Alioquin oportebat
„κις παθῶν ἀπὸ καταβολῆς κόσμε . και eum frequenter pati ab origine
mundi. Sacerdotes legis fingu
Οἱ κατὰ νόμον ἱερεῖς καθ᾽ ἕκασον ἐνιαυ- lis annis in fan& ta fanctorum
τὸν εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων εἰσίασιν · ὁ introeunt : Chriftus vero femel

δὲ Χρισὸς ἅπαξ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν α - hoc fecit in confummatione fe-

ώνων τέτο πεποίηκεν . καὶ ἐκεῖνοι μὲν ἐν culorum . Et illi quidem fan-
αἵματι ἀλλοτρίῳ , αὐτὸς δὲ ἐν οἰκείῳ , guine alieno : ipfe autem proprio ,
Nunc autem femel in confumma
»„ Νῦν δὲ ἅπαξ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώ . tione fæculorum , ad deftitutionem
" γων , εἰς αθέτησιν ἁμαρτίας , διὰ τῆς peccati per boftiam fuam apparuit.
θυσίας αὐτῷ πεφανέρωται . , Παντε- Omnino enin peccati vires pro-
λῶς γὰρ τῆς ἁμαρτίας κατέλυσε τὴν figauit , immortalitatem nobis
ἰχὺν, ἀθανασίαν ἡμῖν ὑπεχόμενος . ἐνο- pollicitus : corporibus eniin im-
χλῶν γὰρ αὕτη τοῖς ἀθανάτοις ἐ δύο mortalibus non poteft illud ex-
re moleftiam . 27. Et quertte
Αναται σώμασι. κζ . Καὶ καθ᾽ ὅσον . hibe
admodum ftatutum eft hominibus
υπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀπο- femel mori , poft hocautem in
πθανεῖν , μετὰ δὲ τῷτο κρίσις˙ κή. Οὔ- “dicium : 28. Sic et Chriftus fee
ὕτω καὶ ὁ Χρισὸς ἅπαξ προσενεχθεὶς mel oblatus eft, ad multorum fe-
κ εἰς τὸ πολλῶν ἀνενεγκεῖν ἁμαρτίας , ἐκ venda peccata : fecundo fine pec-
cato - apparebit * omnibus exfpe
» δευτέρω χωρὶς ἁμαρτίας ὀφθήσεται cato -apparebit
Etantibus ipfunt in faluten . Quem-
κδεχομένοις εἰς σωτη- admodum enim definitum
τοῖς αὐτΟ ὸν ἀπε eft ,
αν
ωρί . Ωσ πε ρ γὰρ ἅπαξ ὥριςαι τῶν vnumquemque hominem femel
- ἀνθρώπων ἀποθανεῖν ἕκασον ,ὁ δὲ τοῦ mori ,qui autem mortis prafcri-
θανάτε τὸν ὅρον δεξάμενος , ἐκέτι μὲν pro paruit , non peccat quidemn
ἁμαρτάνει , αναμένει δὲ τὴν ἐπὶ τοῖς βε , amplius , exfpectat autem de iis
βιωμένοις ἐξέτασιν · ὅτως ὁ Δεσπότης quæ in vita geffit examen :
Chriftus Dominus pro nobis fe-
Χριτὸς ἅπαξ ὑπὲρ ἡμῶν προσενεχθείς , mel oblatus , et peccatis noftris
καὶ τὰς ἡμετέρας ἁμαρτίας ἀναλαβὼν , fufceptis , rurfus nobis appare
ἐπιφανήσεται πάλιν ἡμῖν , ἐκέτι τῆς ἀ- bit " peccato non amplius dọ-
μαλίας κρα ]έσης , ἀντὶ τῷ , χώραν ἐκές minante , hoc eft, non amplius
τι ἐχέσης κατὰ τῶνἀνθρώπων τῆς ο . α- locum habente cato ho
Ipfe pecenim in etiam
μαρτίας ! αὐτὸς γὰρ καὶ θνητὸν ἔχων cum mortale adhuc corpus ha
ἔτι τὸ σῶμα Αμαρτίαν ἐκ ἐποίησεν , ἐδὲ beret , Peccatum non fecit a) , nec
a ) 1 Petr. 2 , 2. eft
 604 B. THEODO INTERPR .
RETI ET

eft inuentus dolus in ore eius.
Notandum faneeft quod dixit,
eum multorum peccata fuftuliffe ,
non omnium . Non omnes enim
erediderunt. Eorum ergo tantum
qui crediderunt peccata fuftulit.
εὑρέθη δόλος ἐν τῷ ςόματι αὐτῷ · ἐπι
σημήνασθαι μέντοι δεῖ , ὅτι πολλῶν ἐπε
ανενεγκεῖν ἁμαρτίας, καὶ ἐ πάντων . ἐ
γὰρ πάντες ἐπίςευσαν . τῶν ἐν πεπι·
ςευκότων μόνων τὰς ἁμαρτίας διέλυσε .

' CAPVT X. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ .

VTmbram enim habens lexfut non. ά . Σκιὰν γὰρἔχων ὁνόμοςτῶνμελ-

„ λόντων ἀγαθῶν , ἐκ αὐτὴν
ipfam imaginem rerum , per fingu . τὴν εἰκόνα τῶν πραγμάτων ,κατ᾽ ἐνα
los annos eisdem ipfis hoftiis , quas
offerunt indefinenter , nunquam αὐτὸν τοῖς αὐταῖς θυσίαις , αἷς προσ
poteft accedentes perfeftos facere. υφέρεσιν εἰς τὸ διηνεκὲς , ἐδέποτε δύο
Res vocat vitam futuram : re . ναταιτὲς προσερχομένες τελειῶται .
rum autem imaginem inftitutio- Πράγματα καλᾶ τὸν μέλλοντα βίον ,
tionem euangelicam : umbram Εἰκόνα δὲ τῶν πραγμάτων τὴν εὐαγ ·
autem imaginis rerum , vetus te- •
γελικὴν πολιτείαν Σκιὰν δὲ τῆς τῶν
ftamentum . Imago enim eui
πραγμάτω ν εἰκόνος , τὴν παλαιὰν δια-
dentius oftendit exemplaria : C
imaginis autem adumbratio ea θήκην. ἡ γὰρ εἰκὼν ἐναργέτερον δείκνυ
oftendit obfcurius . Cum hoc στὰ ἀρχέτυπα , ἡ δὲ σκιαγραφία της
veteris teftamenti imbecillitatem εἰκόνος αμυδρότερον ταῦτα παραδηλῶῖ
comparauit . Multas enim , in ταύτῃ τῆς παλαιᾶς διαθήκης απείκα-
quit , hoftias easque quotannis σε την ασθένειαν . πολλὰς γὰρ , φησὶ ,
offerente , eos qui ex lege vi- θυσίας καὶ τὰς αὐτὰς κατ᾽ ἐνιαυτὸν
s
tam inftituunt perfectos efficere προσφέροντες τελειῶσαι τὸς κατὰ νό-
non poffunt . 2. Alioquin ces- μου πολιτευομένες 8 δύνανται . β'.1 ) Ἐ-
Jagent oferri, ideo quod nullam
ι
baberent vltra confcientiam pecca . υπεὶ ἐκ ἂν ἐπαύσαντο προσφερόμενα ,
ti , cultores femel mundati . η διὰ τὸ μηδεμίαν ἔχειν ἔτι συνείδησιν
Idcirco illa finem accipiunt , vt παμαρτιῶν τῆς λατρεύοντας , ἅπαξ
quæ non poffint puram reddere κκεκαθαρμένες . Διὰ τῦτο τέλος ἐκε
confcientiam . 3. Sed in ipfis να λαμβάνει , ὡς ἐ δυνάμενα συνείδησιν

commemoratio peccatorum per fin . καθαρὰν ἀποφῆναι . νγ . Αλλ᾿· ἐν αὐτ

gulos annos fit. Et imbecilli. ταῖς ἀνάμνησις ἁμαρτιῶν κατ᾽ ἐνιαυ-
tatem legis oftendit , etervtil ita τόν . Καὶ τὸ ἀσθενὲς ἔδειξε τε νόμο ,
tem. : Peccata enim adim e qui καὶ τὸ ὠφέλιμον , περιελῶν μὲν γὰς
dem non poteft : fed ea accu-
fat , et timorem incutit , etco. τὰς ἁμαρτίας 8 δύναται . κατηγορᾷ δὲ
git ad gratiam accurrere . 4.Im. τέτων , καὶ δέος ἐντίθησι, καὶ προστρέ
poffibile enim eft , fanguinem tau- χειν ἀναγκάζει τῇ χάριτι . „ δ΄. Αδύ-
rorum et hircorum auferre pec. » νατον γὰρ , αἷμα ταύρων καὶ τράγων
cata. #
Quem enim homicidam „ ἀφαιρῶν ἁμαρτίας . κ Τίνα γὰρ ἀν
aut parricidam innoxium di δροφόνον ἢ πατραλοίαν ἀφῆκεν ἀνεύ-
Juver
1 ) Επεὶ αν nofter habuiffe videtur Millio , quod quidem perfuadet interpretatio
adiecta .
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. X. 6ος

θυνον τῶν ἀλόγων τὸ αἷμα ; διὰ τοῦτο mifit fanguis animantium ratio-
1 καὶ ὁ μακάριος ἐβόα Δαβὶδ, ὅτι εἰ ἠθέ . ne carentium ? Propterea etiam
clamabat beatus Dauid a) : Si
λήσας θυσίαν ἔδωκα ἂν, ὁλοκαυτώματα voluides , facrificium dediffem ,
ἐκ εὐδοκήσεις . ὁ δὲ θεῖος απόςολος και
Μέ.2 )Δ.Και holocaufis non delectaberis .

ἑτέραν τίθησι μαρτυρίαν . Diuinus autem apoftolus aliud

περχόμενος εἰς τὸν κόσμον λέγει , etiamn adducit teftimonium .
ωϛ΄. Θυσίαν καὶ προσφορὰν ἐκ ἠθέλησας , 5 : Ideo ingrediens mundum dicit ,
· 6. Hoftiani et oblationem noluifti ,
·· ωσῶμαδὲ κατηρτίσω μοι ὁλοκαυλώμα corpus autem aptafti mihi : bolo-
» τακαὶ περὶ ἁμαρτίας ἐκ εὐδόκησας , cautomata et ( facrificia ) pro pec- -
„ ζ '. Τότε εἶπον , ἰδὲ ἥκω , ἐν κεφαλίδι
caro , non tibi placuerunt , 7. Tunc
» βιβλίω γέγραπται περὶ ἐμῷ , τῇ ποιῆ-dixi , Ecce venio , in capite libri
» σαι ὁ Θεὸς τὸ θέλημάσε . fcriptum eft de me , vt faciam ,
Εἶταἑρ .
Deus , Dein-
μηνεύει τὴν μαρτυρίαν , κή . Ανώτερον ae exponit teftimonium . 8. Su
ελέγων, Ὅτι θυσίαν καὶ προσφορὰν καὶ perius dicens b) , Quia hoftias et
πὁλοκαυτώματα καὶ περὶ ἁμαρτίας ἐκ oblationes et holocauromata et pro
» ἠθέλησας , ἐδὲ ηὐδόκησας · αἵ τινες και peccato noluifti , nec placita fune
" τὰ νόμον προσφέρονται ' θ '. Τότε εἴ. tibi qua fecundum legem offeran-
tur 9. Tunc dixit , ecce ve-
υξηκεν, Ἰδὲ ἥκω , ἐν κεφαλίδι βιβλία γέ-
nio , in capite libri fcriptum eft
ἢ γραπται περὶ ἐμέ , τε ποιῆσαι ὁ Θεὸς deme , ut faciam ,Deus , volunta
τὸ θέλημά σε . Δείξας γὰρ , φησὶ , intem tuam . Cum enim often-
ἀπαρεσκέσας τῷ Θεῷ τὰς τῶν ἀλόγων diflet , inquit , Deo non placere
θυσίας, τότε ὑπέδειξεν αὐτὸν, καὶ τὰς animantium rationis expertium
περὶ τῆς ἐπιφανείας αὑτῷ προῤῥήσεις . facrificia,tunc feipfum oftendit, et
ད
quæ de ipfius aduentu fattæ fue-
τέτο γὰρ & πεν , Ἐν κεφαλίδι βιβλία γέ-
rant prædictiones. Hoc enim dixit,
έγραπται περὶ ἐμᾶ . καὶ τὸ αὐτὸ πάλιν In capite librifcriptum eft de me
ἑτέρως φησίν. » Αναιρεῖ τὸπρῶτον, ἵνα Εt idem iterum alio modo dicit :
» Το δεύτερον ςήσῃ . » Πρῶτον εἶπε τὴν Aufere primum , ut fequens ftatuat.
τῶν ἀλόγων θυσίαν· δεύτερον δὲ τὴν λο- Primum dixit brutorum facrifi
γικὴν , τὴν ὑπ᾿ αὐτῷ προσενεχθεῖσαν . ciuin , fequens autem rationale
10. In
α .Ἐν ᾧ θελήματι ἡγιασμένοι ἐσμὲν quod ab ipfo oblatum eft .
96. qua voluntatefan&tificati fumus per
ἢ διὰ τῆς προσφορᾶς τῷ σώματος Ἰησὲ oblationem corporis Irfu Chrifti femel.
Χρισῷ ἐφάπαξ ., Σαφῶς ἔδειξε θέ . Aperte oftendit, Dei voluntatem
effe hominum faluten . Hoc et-
λημα τῷ Θεῷ τῶν ἀνθρώπων τηνσωτη-
tiam dixit Dominus c) : Hæc eft
ρίαν . τῦτο καὶ ὁ Κύριος ἔφη , Τῦτο γάρ
enim voluntas Patris mei , vt omnis
ἐςι θέλημα τῷΠατρός με , ἵνα πᾶς ὁ qui credit in me non pereat ,
πιτεύων εἰς ἐμὲ μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾽ ἔχη led habeat vitam æternam.
ζωὴν αἰώνιον . πιά . Καὶ πῶς μὲν ἀρχιε · Et omnis : quidem facer-
φρεὺς ἕτηκε καθ᾽ ἡμέραν λειτεργῶν , dos πος prafto eft quotidie mini-
καὶ τὰς αὐτὰς πολλάκις προσφέρων ftrans , et easdem fæpe offerens
υθυσίας , αἵτινες ἐδέποτε δύνανται πε . hoftias , qua nunquam poffunt au-
ferre

2 ) Διά τί μοι eft etiam in Eranift. dial. v . p . 19. Sirm,

a ) Pr. 5o ( Si ), 18. A ) Pf. 39 (40 ) , 7. fqq . 6) Ioh. 6, 39, 40:
 606 B. THEODORETI INTERPRET .

ferre peccata . Eadem enim „ ριελῶν ἁμαρτίας. Τὰς γὰρ αὐτὰς

facrificia iufti funt facerdotes as- θυσίας οἱ ἱερεῖς προσφέρειν ἐνδελεχῶς
fidue offerre peccatorum tamen
folutio, per illa non fiebat. ἐκελεύσθησαν, ἀλλ᾿ ὅμως ἁμαρτημάτων
12. Hic autem unam pro peccatis λύσις ἐδαμῶς δι᾽ ἐκείνων᾽ ἐγίνετο.
offerens boftiam , in fempiternum »ιβ '. Αὐτὸς δὲ μίαν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν
fedet in dextera Dei . ‫د‬
13. De ‫و‬προσενέγκας θυσίαν , εἰς τὸ διηνεκὲς
2
cætero exfpectans donec ponantur ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῷ Θεῷ‫ او‬, ιγ '. Τὸ λοι
inimici eius fcabellum pedum eius. υπὸν ἐκδεχόμενος ἕως ἂν τεθῶσιν οἱ
14. Vna enim oblatione confumma- $ ἐχθροὶ αὐτῷ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν αὐ
vit in fempiternum fanftificatos .
* Ibi et facerdotum multitudo κτ8 τῇ.. δ'. Μιὰ γὰρ προσφορᾷ τελελείω
et hoftiarum , nulla vero vtili. ηκεν εἰς τὸ διηνεκὲς τῆς ἁγιαζομένες,
tas : hic autern vnus et idemn Ἐκεῖ καὶ πλῆθος ἱερέων , καὶ πλῆθος
facerdos et hoftia , et peccato- ἱερείων, καὶ ὄνησις ἐδεμία · ἐνταῦθα δὲ
rum folutionem effecit , et alio εἷς ὁ αὐτὸς καὶ ἱερεὺς καὶ ἱερεῖον , καὶ
non eget facrificio : fed fedet τῶν αμαρτημάτων τὴν λύσιν εἰργάσα ·
vna cum
Patre qui genuit, το, καὶ λειτεργίας ἑτέρας ε δεῖται, ἀλ
præfentis vitæ finem exfpectans. λὰ τῷ γεγεννηκότι συνεδρεύει τῷ Πατρὶ,
Tunc enim omnes eum inimi προσμένων τε παρόντως βίε τὸ τέλος.
τότε γὰρ αὐτὸν οἱ δυσμενες ἅπαντες
minuin . Eius autem inimici , ὡς Θεὸν προσκυνήσεσι καὶ Δεσπότην .
primus quidem diabolus et dæ-
ἐχθροὶ δὲ αὐτῷ , πρῶτος μὲν ὁ διάβολος ,
monum caterua : deinde ex lu
dais et gentibus quotquot fidei καὶ τῶν δαιμόνων τὸ ςίφος · ἔπειτα τῶν
radium non fufceperunt. Cum Ιεδαίων καὶ τῶν ἐθνῶν οἱ τῆς πίτεως μὴ
his autem etiamn hæreticorum δεξάμενοι τὴν ἀκτῖνα . μετὰ δὲ τέτων
turmæ quæ eum blafphemiis καὶ τῶν αἱρετικῶν αἱ συμμορίαι τὰς κατ᾿
inceffere funt aufa . Deinde col. αὐτε βλασφημίας τολμῶσαι. εἶτα μέλ .
lationi finem impofiturus " Ie-
λων τιθέναι τῇ παρεξετάσει τὸ τέλος ,
remiæ prophetiam rurfus in me-
moriam reuocat : et prophetæ τῆς Ἱερεμία πάλιν προφητείας ἀναμι
quidem nomen non dicit, fpi. μνήσκει καὶ τῷ μὲν προφήτε τὴν προσ
ritum gutem qui per eum locu . ηγορίαν ἐ λέγε , τὸ δὲ δι᾽ ἐκενε φθεγό
tus eft oftendit , et dicit : ξάμενον ὑποδείκνυσι πνεῦμα , και φησι
15. Teftatur autem nobis et Spi- έ. Μαρτυρᾷ δὲ ἡμῖν καὶ τὸ Πνῦεμα
1 vitus Janftus. Poftquam enim di. τὸ ἅγιον. μετὰ γὰρ τὸ προειρηκέναι ,
xit , 16. Hoc autem teftamentum , ι5 . Αὕτη ἡ διαθήκη ἣν διαθήσομαι
quod teftabor ad illos poft dies il πρὸς αὐτὲς μετὰ τὰς ἡμέρας ἐχει
los , dicit Dominus , dando leges
ineas in cordibus eorum , et in » νας , λέγει Κύριος , διδὲς νόμες με ἐπὶ
mentibus eorum infcribam eas, υκαρδίας αὐτῶν , καὶ ἐπὶ τῶν διανοιῶν

17. Et peccatorum et iniqui. ; αὐτῶν ἐπιγράψω αὐτὲς, ιζʹ.Καὶ τῶν

tatum eorum non recordabor am- „αμαρτιῶν αὐτῶν καὶ τῶν ἀνομιῶν αὐ ·
plius . Deindemirabiliter fubiun- κ τῶν ἐ μὴ μνηθῶ ἔτι., Εἶτα θαυμασίως
git : 18. Vbi autem horum remis- ἐπισυνάπτει˙ ιή . Οπε δὲ ἄφεσις τέ .
Jio , iam non eft oliario pro peccato, ήτων, ἐκέτι προσφορὰ περὶ ἁμαρτίας.
Περιτ- |
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. X. 607

Περιττὴ γὰρ αὕτη τῆς αφέσεως δωρη . Εft enim hæc fuperuacanea poft
Remiffio- 1
θέσης. ὑπέχετο δὲ τὴν ἄφεσιν · Τῶν datam remiffionem .
· γὰρ ἁμαρτιῶν αὐτῶν, φησὶ, καὶ τῶν α . nem autem eft pollicitus : Ipfo-
rum enim peccatorum ;
inquit ,
· νομιῶν αὐτῶν ὁ μὴ μνηθῶ ἔτι. τέτο δὲ et iniquitatum non recordabor
- γέγονε διὰ τῆς καινῆς διαθήκης . δεχό- amplius . Hoc autem factum eft
* μεθα γὰρ καὶ ἐν τῷ παναγίῳ βαπτί- per nouum teftamentum . Acci-
· σματι τῶν ἁμαρτημάτων τὴν ἄφεσιν. pimus enim etiam in fandtiffimo
κ ἔν γε τῷ μέλλοντι βίῳ , τῆς ἀθανασίας baptifino remiffionem peccato-
rum. In futura autem vita ,
ἡμῖν χορηγεμένης , δίχα πάντων πολι- conceffa nobis immortalitate , fine
τευσόμεθα , ἐκέτι τῆς ἁμαρτίας δυνα- omnibus viuemus , peccato iam
. μένης ἐνοχλῶν τοῖς ἀθανάτοις γεγενη- non valente amplius moleftiam
μένοις. ταύτης γένοιο τυχῶν ἡμᾶς τῆς exhibere iis qui immortales falti
ζωῆς. τευξόμεθα δὲ, κατὰ τὸν παρόν . funt. Hanc autem vitam vti-
τα βίον ασπαζόμενοι προθύμως τὲς πό. nam detur confequi. Confeque-
mur autem , fi in præfenti vita
νες τῆς ἀρετῆς , καὶ τὲς ὑπὲρ ταύτης virtutis labores alacri animo fus-
· ἀγῶνας ἀναδεχόμενοι . συνεργήσει δὲ cipiamus . Nobis quoque feret
ἡμῖν καὶ αὐτὸς ὁ Δεσπότης , ὁ τῶν μέλ . auxilium ipfe Dominus , qui eft
λόντων πρόξενος ἀγαθῶν . ᾧ καὶ μεθ' futurorum bonorum conciliator
cui et cum quo Patri , cum fan-
ξ τῷΠατρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύμα-
ftillimo Spiritu , conuenit gloria
τι , δόξα πρέπει καὶ μεγαλοπρέπεια , et magnificentia , nunc et fem-
· νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τὰς αἰώνας τῶν αἰ . per " et in fæcula fæculorum .
ώνων . αμήν . Amen.

ΤΟΜΟΣ ΤΡΙΤΟΣ. * TOMVS TERTIVS.

" 0'. 19 . f fia
."Eχοντες3 ἔν , ἀδελφοί,παρά Ηababet es itaquefratres
2 en
duciam ad introitum fan-
υγίων ἐν τῷ αἵματ Ἰησῆ , κ.Ἣν 4 ) ἐνα florum fanguine Chrifti , 20. Quam
ι
εκαίνι ἡ π
σεν μῖν ὁδὸν ρόσφατον και initiauit nobis viam nouam et ve
" ζῶσα διὰ τῷ κατα , τε vam per velamen , id eft carnem
ν πετά
" τέςι τῆς σαρκὸς αὐτῷ , σμκαάτ.ος
Καὶ δε fuam ; 11. Et facerdotem ma-
» ρέα μέγαν ἐπὶ τὸν οἶκον τῷ Θεğ , gnum fuper domum Dei : 22. Ac
η κβ '. 5 ) Προσε μετὰ ἀληθι cedamus cum vero corde in certis
ρχώμ νῆς tudine fidei Poft faltam come
καρδί ἐν πληρεοθα π ίσεως .
.
ας φορία parationem qua
Παρεξ ἤδη , και δείξα και την > oftendit et
ετάσα ς
ς
κατάπ τ τ ν ἀ . quietem hanc legali multo
αυσιν αύτην ῆς ομικῆς με effe

3) γὰρ ad Pfalm . 44, 10. Cetera vt in h . 1. vsque ad verba : σαρκὸς αὐτῇ.

4) ἐκαίνισεν eft in Eranift. dial . v . p . 16. Sirmondi; in ceteris ibi cum textu
noftro v. 19 - 21. confentit , prærerquam in iis quæ ad extremnam partem
v. 21. notauimus . 5) προσευχόμενον μετ᾿ ἀληθείας, εἰσερχόμενον μετ᾿ ἀληθινῆς
καρδίας , και τι ἑξ . Ita l. c . ex Eranift.
 608 B. THEODORETI INTERPRET .

effe meliorem , et facerdotium νω πολλῷ , καὶ μέντοι καὶ τὴν ἱερωσύνην

quoque
conferens ac teftamentune
i quantum hæc fimul
illis καὶ τὴν διαθήκην ἐκ παραλλήλες θεὶς ,
antecellerent monftrauit , fuafio . καὶ τὴν τέτων δηλώσας ὑπερβολὴν , πο
ne deinceps vtitur , exhortans vt φαίνεσιν προσφέρει λοιπὸν, ἔχεθαι τῶν
meliora fectentur. Sandia autem μειζόνων παρακαλῶν . ἅγια δὲ τὸν ἐρα-
cælum vocauit, Ita enim dixit νὸν κέκληκεν · ὅτω γὰρ ἐν τοῖς ἔμπρο
etiam in fuperioribus a ) : Neque δεν είρηκεν ·ἐ γὰρ εἰς χειροποίητα -
enim 'in manufacta fancta Chri-
ftus ingrefus eft , fed in ipίum για εἰσῆλθεν ὁ Χρισὸς , ἀλλὰ εἰς αὐτὸν
ftus ingreffus eft, fed in iplam τὸν ἐρανόν . ὁδὸν δὲ τέτων, τὴνἀξίζην
cælum .
oprimum \ vitæ inftitutum , et et πολιτείαν , καὶ τὴν
πολιτείαν,καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάςασιν.
refurrectionenex mortuis . Viᾳ ἐγκαινισμὸν δὲ ὁδῷ , τὸ πρῶτον δια τού
autein initiationem , per ea pri- των ὁδεῦσαι˙ πρῶτος δὲ ὁ Δεσπότης ἐκ
mum effe ingreffum. Primus
νεκρῶν ἀνακὰς εἰς ἐρανὸς ἀνελήλυθε .
autem Dominus ex mortuis refur .
σφατον καὶ ζῶσαν
gens , cælos afcendit . Propterea διὰ τῦτο καὶ πρό
ἐκά λεσ ε τὴν ὁδόν . πρόσφατον μὲν , ὡς
et nouam et viuam viam appella
pit . Nouam quidem , vt quæ τότε πρῶτον φανεῖσαν ζῶσαν δὲ , ὡς τ8
I tunc primum apparuerit : viuam θανάτε πεπαυμένε . τὲς γὰρ τῆς ἀνα-
autem , eo quod mors ceffauerit. ςάσεως τετυχηκότας ἀδύνατον πάλιν
Qui refurrectionem enim confe-
θανάτῳ περιπεσεν . Καταπέτασμα δὲ
cuti funt , fieri non poted vt in ·
ποτικὴν ὠνόμασε σάρκα διὰ
morten rurfus incidant. Vela . τὴν δεσ
gen autem carnem dominicam ταύτης γὰρ ἀπολαύομεν τῆς εἰς τὰ
vocauit . Per eam enin aditum ἅγια τῶν ἁγίων εἰσόδε . ὥσπερ γὰρ ὁ
~
in fandia fanétorum confequimur . κατὰ νόμον ἀρχιερεὺς διὰ τῇ καταπε
Quemadmodum enim legis facer-
dos pervelamen in tanea fan τάσματος εἰςτὰ ἅγια τῶνἁγίων εἰσ
dtorum introibat , nec vt aliter ήe ,ἑτέρως δὲ αὐτὸν εἰσελθεῖν ἀδύνα .
•
ingrederetur fieri poterat : ita qui τον ἦν ἔτως οἱ εἰς τὸν Κύριον πεπίτει ·
inDominum crediderunt per fan- κότες διὰ τῆς τῷ παναγία σώματος με

Etiflimi corporis participationem ταλήψεως τῆς ἐν ἐρανοῖς ἀπολαύσει

cæleftem ciuitatem adipifcentur . πολιτείας . Οἶκον δὲ τῷ Θεῷ τὲς πιτες
Domum autem Dei appellauit
fideles . Neceffario autem adie προσηγόρευσεν . αναγκαίως δὲ προστέ
cit , In certitudine fidei : quia θεκε τὸ Ἐν πληροφορία πίςεως . ἐπειδὴ
videri non poffunt nec taberna . πάντα αἰθέαλα , καὶ τὰ ἄδυτα τῆς σκη-
culi adyta , nec hoftia ,nec pon- νῆς , καὶ ἡ θυσία ,καὶ ὁ ἀρχιερεὺς , διὰ
tifex ,fedper folamfidem cer- μόνης δὲ τῆς πίτεως θεωρεῖται . αὕτη
muntur . Hic ergo diftorum fen-
fus , Quoniam oftenfum eft , in τοίνυν τῶν εἰρημένων ἡ διάνοια · ἐπειδὴ
quit , gratiain lege multo efte δέδεκται , φησὶν , τῶν κατὰ νόμιν πολλῷ
præftantiorem , et cælum qui τὰ τῆς χάριτος μείζονα , καὶ ανέωκται
dem nobis apertum eft , via μὲν ἡμῖν ὁ δρανὸς , εὐπρεπὴς δὲ ἡ ὁδὸς ,
"
aurem eft pulchra , et primus ταύτην δὲ πρῶτος ὧδευσεν αὐτὸς ὁ Δε
Chriftus Dominus per eam in- σπότης Χριςός , μετὰ εἰλικρινᾶς προσ
greffus eft , accedamus cum fin-
a cera affeétione ,*'hac itahabere έλθωμεν διαθέσεως , ταῦτα ἔτως ἔχειν
πιτεύει ·
a) c.9, 24.
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. X 609

ο πιςεύοντες , καὶ πᾶσαν διχόνοιαν τῆς credentes , et omnen dubitatio-

nem ex anima expellentes. Hoc
" ψυχῆς ἐξορίζοντες , τῦτο γὰρ πληρο enim appellauit certitudinem . Add
- Φορίαν ἐκάλεσεν . Ἐβξαντισμένοι τὰς fperfi cordibus ( et purgati ) a con-
· καρδίας ἀπὸ συνειδήσεως πονηρᾶς ,και fcientia mala , et abluri corpore
· λελυμένοι 6 ) τὸ σῶμα ὕδατι καθαρῷ , aqua munda , 23. Teneamus
- . κγ '. Κατέχωμεν τὴν ὁμολογίαν 7) τῆς Jpei (noftra ) confefionem indeclina-
μἐλπίδος ακλινῶς . Καὶ ταῦτα πάλιν biliter . Hæc quoque pofuit
per comparationem. Adfperfio-
ἐκ παραλλήλες τέθηκε . περιβραντηρίοις nibus enim fecundum legem vte-
- γὰρ κατὰ 8 ) νόμον ἐχρῶντο , καὶ σῶμα bantur , et corpus frequenter 1a-
·συνεχῶς ἀπελέοντο · οἱ δὲ κατὰ τὴν vabant . Qui autem ex nouo te
καινὴν πολιτευόμενοι διαθήκην , διὰ τῷ ftamento vitam inftituunt , per
παναγίε βαπλίσματος τὴν ψυχὴν ἐκ- fanctiffimum baptifmum animam
καθαίρονται , καὶ τὸ συνειδὸς τῶνπρο- expurgant, et a prioribus macu-
iis liberam reddunt confcientiam .
τέρων κηλίδων ἐλεύθερον ἀποφαίνεσι , Adfperfionem ergo et aquam mun
Ραντισμὸν τοίνυν καὶ ὕδωρ καθαρὸν τὸ dam diuinum baptifimum appel-
θεῖον ἐκάλεσε βάπλισμα · ὁμολογίαν δὲ lauit : confeffionem
fpci autem
τῆς ἐλπίδος , τὸ πιςεύειν εἰς τὰ μέλλον . Hoc
credere in bona futura .
enim Fidelis
- τα ἀγαθά . τῦτο γὰρ ἐπήγαγέ · , Πι. enim fubiunxit :
enim
eft qui promifit Verax
7 95ὸς γὰρ ὁ ἐπαγγειλάμενος. , ᾿Αληθὴς τα qui eft pollicitus .
qua- Ex
γὰρ ὁ τὴν ὑπόχεσιν δεδωκώς · τῇ δὲ τῇ litate autem pertonæ promiffi
προσώπε ποιότητι τῆς ὑποχέσεως τὸ finitatem oftendit . 24. Et
Βέβαιον ἔδειξε. κδ'. Καὶ καλανοῶμεν ἀλ . contueamur nos inuicem in prouo-
υλήλες εἰς παροξυσμὸν ἀγάπης καὶ cationem caritatis bonorum
εκαλῶν ἔργων. Ad nos , inquit , in-
Εἰς ἀλλήλες , φησὶν , operum . refpiciamus et vnus-
vicem
ἀποβλέπωμεν , καὶ ζηλέτω τὰ τῇ πέλας
quisque proximi fui recte fatta
ἕκατος κατορθώματα . καὶ γὰρ σίδηρος σί- iiniretur . Ferrum enim ferrum
δηρον θήγει , καὶ λίθοςλίθῳ προστρι- acuit , et lapis cum lapide col-
25. Nou
βέμενος ἀποκύει φλόγα . κέ . Μὴ ἐγ . litus fiammam parit. •
εκαταλάποντες τὴν ἐπισυναγωγὴν § . deferentes collutionem noftram ,
„ αυτῶν , καθὼς ἔθος τισίν , Ἔργον ficut confuetudinis eft quibus-
Effectus enim caritatis
γὰρ τῆς ἀγάπης & χ ἡ διαίρεσις ,ἀλλ᾽ eft non diuifio , fed perfecta
Collectionem enim appel-
ἡ ἀκριβὴς ἕνωσις · ἐπισυναγωγὴν γὰρ vnio .
τὴν συμφωνίαν ἐκάλεσεν. αινίττεται δέ lat confen fionem et concor-
τινας ὡς ταύτην διασπᾶσαι τετελμη . diam . Innuit autem quosdam
χότας . ᾿Αλλὰ παρακαλῶντες , και το qui hanc aufi funt dirimere.
δid confolantes , et tanto mate
ωσάτῳ μᾶλλον , ὅσῳ βλέπετε ἐγγίζει . δια et tantoappro-
confolantes ,videritis
gis , quanto
ἤσαν τὴν ἡμέραν . Καθ᾿ ἑκάτην γὰς
pinquantem diem . Quotidie enim
ἡμέραν πλησιέτεροι τῆς δεσποτικῆς ἐπι- aduentui dominico propiores
φανείας γιγνόμεθα , ὕτω καὶ Ῥωμαίοις reddinur . Ita etiam fcribens
ad

6 ) τῷ σώματι. Β. 7 ) τ. ἐλπ , non eft in Β . 8) τὸν νομ . Β.

B. Theod . Τ.111, Q1 .
 βιο B. THEODORETI INTERPRET .

ad Romanos , dixit a) : Nunc ἐπιτέλλων εἴρηκε , νῦν ἐγγύτερον ἡμῶν

propius eft noftra falus , quam ή σωτηρία , ἢ ་ὅτε ἐπιτεύσαμεν . εἶτα δε
quando credidiinus . Deinde ter δίτζεται αὐτὸς τῇ μνήμῃ τῆς κρίσεως .
ret eos recordatione iudicii.
26. Voluntarie enim peccantibus no. 95. Εκεσίως γὰρ ἁμαρτανόντων ἡμῶν
bis poft acceptam notitiam veritatis , ημετὰ τὸ λαβῶν τὴν ἐπίγνωσιν 9) τῆς
iam non relinquitur pro peccatis καληθείας , ἐκ ἔτι περὶ 10 ) ἁμαρτιῶν
hoftia : 27. Terribilis autem qua- ἀπολείπεται θυσία · κζ '. Φοβερὰ δὲ
dam exfpectatio iudicii et ignis
amulatio , qua confumtura ef τα στις ἐκδοχὴ κρίσεως , καὶ πυρὸς ζῆλος ,
verfarios. Perhæc autem verba πἐθίαν II)μέλλοντος τὲς ὑπεναντίες .
nequaquam prohibuit peniten- Διὰ δὲ τέτων 8 τὴν μετάνοιαν ἀπηγές
tiam ,fed fecundam dixit hoftiam ρευσεν , ἀλλὰ δευτέραν ἔφη μὴ N εἶναι
non effe . Semel enim pro nobis θυσίαν. ἅπαξ γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν ὁ Δε .
iminolatus eft Chriftus Dominus . σπότης ἐτύθη Χριτός . καὶ τὸ Ἑκεσίως δὲ
Voluntarie autemnpofuit , docens ,ea τέθεικε , διδάσκων ὡς τὰ παρὰ γνώμην
* quæ preter animni fententiamn * funt,
aliquam veniam mereri. Aduer . γιγνόμενα συγγνώμης ἀπολαύειν τινός.
farios autem vocauit , non folum Ὑπεναντίες δὲ κέκληκεν , ὦ μόνον τὲς
hoftes veritatis , fed eos etiam τῆς ἀληθείας ἐχθρὸς , ἀλλὰ καὶ τὰς
qui diuinis legibus fequuntur τάναντία τῶν θείων νόμων μετιέναι
contraria . Erhoc rurfusabfur : τολμῶντας . καὶ τότε δὲ πάλιν ἐκ τῆς
dum 'effe oftendit ex compara-
ν έσεως ἄτοπον δεῖ
tione legalium . 28. Irritam quis τῶν νομίμω παραθ
faciens legem Mofis , fine vlla mife- κνυσιν. κή.Ι2)᾿Αθετήσας τις τὸν νόμον
ratione , duobus vel tribus veftibus Μωϋσ
‫اد‬ έως , χωρὶς εἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν
moritur : 29. Quanto magis pu- πἢ τρισὶ μάρτυσιν ἀποθνήσκει˙ κθ '. Πό-
tatis deterius mereri fupplicium ,
quiFilium Dei conculcauerit ,et fan . ωσῳ δοκάτε χείρονος αξιωθήσεται τι
guinem teftamenti pollutum duxerit, υμωρίας ὁ τὸνΥἱὸν τῷ Θεῷκαταπαλή .
in quo fanttificatus eft , et Spiritui ogas , καὶ τὸ αἷμα τῆς διαθήκης κοινὸν
gratia contumeliam fecerit ? Si is πήγησάμενος , ἐν ᾧ ἡγιάδη , καὶ τὸ
qui conuincitur quod legem Mofis „Πνεῦμα τῆς χάριτος ἐνυβρίσας ; » Εἰ
fit transgreffus , de medio tollitur , τὸνΜωσέως νόμον ὁ παραβαίνων ἐλεγ ·
confiderate
qui quot Deum
ipfum Mofis mortes habet
mereatur
de, χόμενος ἀναιρεῖται , σκοπήσατε πόσων
fpicatui , et pretiofum fanguinem ἄξιος θανάτων ὁ αὐτὸν τὸν Μωσέως
velut cominunem contemnit , et ατιμάζων Θεὸν , καὶ ὡς κοινῶ αἵματος
ipfam Spiritus gratiamcontumelia το τιμίω καταφρονῶν, καὶ εἰς αὐτὴν
eficit. Rurfus enim fub fpecie ad . ἐνυβρίζων τὴν χάριν τῷ Πνεύματος . πά
hortationis oftendit differentiam
λιν γὰρ ἐν χήματι παραινέσεως τὸ
quodfcilicet hic quidem filius,ie διάφορον ἔδειξεν · ὅτι ὁ μὲν υἱὸς , ὁ δὲ
vero feruus , et quod illa quidem
fint brutorum facrificia , hoc vero δῆλος , καὶ ὅτι ἐκεῖναι μὲν ἀλόγων θυ-
fit et rationale et fanétifimum . σία , αὕτη δὲ λογική τε καὶ παναγία .
και

9) τῆς θείας δωρεᾶς habet nofter Serm. 12. p. 664. Sirn , 10) ἁμαρτίας ibid .
11) μέλλων . 1. c. 12 ) V. 28 - 31. iisdem verbis , paucis v. 3o . transpofitis ,
exhibet k. c. Serm. 12.
a) Rom. 13 , 11.
 EPIST . AD EBRÁEOS
HEBRAE OS.. CAP. X. 611

καὶ τῷ 1νόμῳ δὲ ἐ νόμον αντέταξεν , Iam vero legi non oppofuit !e

ἀλλὰ τὸ αἷμα καὶ τὸ πνεῦμα . διὰ τέ . gem fanguinem
hæcfedenim
Per , et fpiritum
falus nobis obtin-.
τῶν γὰρ ἡμῖν ἡ σωτηρία προσγίνεται . gir . Minas autem confirmat feri-
βεβαιοῖ δὲ τὴν ἀπειλὴν γραφικος μαζ- pturæ teftimnoniis .
30. Scimus
τυρίαις. λ '. Οἴδαμεν γὰρ τὸν εἰπόντα , enim qui dixit a), Mibi vindi
„ Ἐμοὶ ἐκδίκησις ,ἐγὼ ἀνταποδώσω , λέ- Eta , ego retribuam dicit Do-
υγει Κύριος˙ και πάλιν , 13 )Κύριος κρι- minus : et iterum , Iudicabit Do
minus populum fuum . Poft.
γνεῖ τὸν λαὸν αὐτῇ . , Ταῖς δὲ μαρτυ
ρίαις ὀχυρώσας τὸν λόγον , ὁριςικῶς quam autem orationem fuam
definitiue
ποιεῖται τὴν ἀπειλήν . πλά. Φοβερὸν minas profert.
31. Horrendung
„τὸ ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεῷ ζῶντος . eft , incidere in manus Dei viuen-
Ἐπειδὴ δὲ ταῦτα ἱκανὰ ἦν αὐτὲς ἀνιᾶς tis.τίς. Quoniam autem hæc fa-

σαι , ὀλιγωρίαν αινιττόμενα , καὶ τῶν tis erant , vt eos moleftia affice

et negligentiam
θείων αμέλειαν , κεράννυσι τῶν εἰρημέ- fent , vt quæ Dei contemtu figni-
m :
νῶν τὸ αὐτηρὸν τῇ μνήμῃ τῶν ἤδη και verborum acerbitatem redte ab
τορθωμένων . ἐδὲν γὰρ οὕτως εἰς προθυ- illis geftorum recordatione tem-
Nihil enim ad animi
μίαν διεγείρει , ὡς τῶν οἰκείων κατορθω- perauit.
μάτων μνήμη. λβ.14 ) ᾿Αναμιμνήσκε- olacritatem fic excitat , vt verum a
κάθε δὲ τὰς πρότερον ἡμέρας ,ἐν οἷς 32. Rememoramini aut
em priftinos
φωτιθέντες πολλὴν ἄθλησιν ὑπεμε- dies , in quibus illuminati magnum
γατε παθημάτων. λγ. Τῦτο μὲν , certamen fuftinuiftis palliouum :
ὀνειδισμοῖς καὶ θλίψεσι θεατριζόμενοι 33. Partim quidem opprobris et
„ τᾶτο δὲ , κοινωνοὶ τῶν ὕτως ἀναςρεφο- trihulationibus fpeftaculum fatti :
υμένων γενηθέντες . λδ΄. Καὶ γὰρ τοῖς partim autem Jocii taliter conuer-
Janium effefti . 34. Nam et uincu-
δεσμοῖς με συνεπαθήσατε , καὶ τὴν
is muis compaffi eftis , et rapinam
γαρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων 15 ) ὑμῶν
bonorum veftrorum cum gaudio
μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε , γινώσκον- Jufcepiftis , cognofcentes vos melio
ητες ἔχειν ἑαυτοῖς κράτονα ὕπαρξιν rem habere fubftantiam , et ma-
* Volo vt *
καὶ μένεσαν ἐν ἐρανεῖς . Ἐκείνων υ . nuntem in calis .
vobis in memoriam redeant
μᾶς τῶν λαμπρῶν ἀγωνισμάτων εἰς
præclara illa certamina. Sta-
μνήμην ἐλθῶν βέλομαι . παραυτίκα tin enim
vt cognitionis di-
γὰς τῆς θεογνωσίας τὸ φῶς εἰσδεξάμε · vinæ lumen fufcepiftis , mul
νοι , πολλὲς ἄλλες καὶ λαμπρὸς νενι- ta et præclara certamina vi-
κήκατε˙ ποτὲ μὲν αὐτοὶ λοιδορέμενοι , ciftis :
• ciftis : nurf quidem ipfi conui-
16 ) [ καὶ προπηλακιζόμενοι ] καὶ τῶν ὑ- tiis et malediatis affecti , et facul
παρχόντων μετὰ πολλῆς ἀποτερέμενοι tatibus cum gaudio fpoliati : nunc
θυμηδίας˙ ποτὲ δὲ τοῖς ταῦτα τάχεσι vero iis qui hac patiebantur
29 2 com .

13 ) ὅτι κρινεῖ Κύριος τὸν λ . αὑτοῦ ibid. 14) ἀναμιμνήσκετε. Ηervet . 15 ) ὑμῖν καθ'
ἡδονῆς . Ita nofter fupra in argumento huius epiftolæ et ad Et. 5 , 17. Cetera
verba v. 32 --34 . ibi recitat iisdem , vt hic , verbis. 16) και προπο addidimus
4 e B. cum id etiam Sirm. verfio fuadere videretur.
a ) Deut. 31 , 35-
 615 B. THEODORETI INTERPRET.

f communicantes et omne illis κοινωνῶντες , καὶ παντοδαπὴν αὐτοῖς

genus
quo dquauxilii
e autempræbentes. Vnum
horum alac riter- προσφέροντες θεραπείαν. ἕκατον δὲ τέ
faciebatis , quia promifforum in των ἐποιεῖτε προθύμως , ἐπειδὴ τῶν ‫لا‬
calis bonorum fpem habebatis. ἐπηγγελμένων ἐν ἐρανοῖς ἀγαθῶν ἐ
Deinde exhortatorie : 35. Nolite χετε τὴν ἐλπίδα . ὦτα παραινετικῶς ·
itaque amittere confidentiam ve- λέ.Μὴ ἀποβάλητε ὧν τὴν παῤῥησίαν
ftram . Ex vidtoria enini ma- ὑμῶν. ᾿Απὸ γὰρ τῆς νίκης πολλὴν
gnam Porro
ftis. vobis autem
fiduciam compara
oftendi t etiam· ἐκτήσασθε παρξησίαν. ὑποδείκνυσι δὲ
præmia certaminum . Qua ma. καὶ τῶν αγώνων τὰ ἆθλα . "Ἦτις ἔχει
gnam habet remunerationem . Do. » μισθαποδοσίαν μεγάλην. Διδάσκει δὲ
cet etiam , quomodo quis ea poffit καὶ πῶς τότων τυχῶν δυναμόν. λς '. Υ .
confequi. 36. Patientia enim vo- ,πομονῆς γὰρ ἔχετε χρείαν , ἵνα τὸ θέ-
bis neceffaria eft , vt voluntatem ὕλημα τῷ Θεῷ ποιήσαντες κομίση ε
Dei facientes , reportetis finguli ἕκαςος τὴν ἐπαγγελίαν. » Τῷ πάνω
promiffionem . Eft enim merces
æqualis labori , et pro menfura γὰρ ἰσόμετρος ὁ μισθὸς , καὶ πρὸς τὸ
operis datur retributio . Εt vt val ἔργον ἡ ἀντίδοσις χορηγεῖται. καὶ ὡς
de negligentes confolans , ( erant ἄγαν ὀλιγωρῶντας ψυχαγωγῶν σφα
enim vehementes aduerfariorum δραὶ γὰρ ἦσαν τῶν ἐναντίων αἱ προσδο
impetus ,) oftendit appropinquare λαί ἐπιδείκνυσι τὸν ἀγωνοθέτην πελά-
agonothetam , et propediem co-
ronas præbiturum . 37. Adbuc ζοντα , καὶ ἐκ εἰςμακρὰν τὰς ςεφάνες
enim modicum aliquantulum , qui παρέξοντα . λζ . Ἔτι γὰρ 17 ) μικρὸν
wenturus eft veniet , et non tar- πόσον18 ) ὅσον ὁ ἐρχόμενος ἥξει, καὶ ἐ χρο-
dabit. Prope , inquit , eft Do we , Ἐγγυς , φησὶν, ἐξὶν ὁ Δεσπότης,
minus , veniet quam citifime , et τὴν ταχίςην παραγενήσεται , καὶ τοῖς
honis caleftibus labores remune- ἐπερανίοιςαγαθοῖς τες πόνες ἀμείψε
rabitur. Et quoniam verifimile
erat , nonnullos de eo dubitare ται,καὶ ἐπειδὴ εἰκὸς ἦν , ἀμφιβάλλαν
iure fubiungit : 38. Iuftus au . περὶ τέτων τινὰς , εἰκότως ἐπήγαγεν
tem ex fide viuet. Deus , in- κλή . Ὁ δὲ 19 ) δίκαιος ἐκ πίςεως ζήσε
quit , hac dixit per prophetas. πται. Διὰ τῶν προφητῶν , φησὶ,ταῦ
Quare etiam quando lex domi τα εἴρηκεν ὁ Θεὸς , ὥςε καὶ ἡνίκα ὁ νέ
nabatur , fidei medicamentum fa- μος ἐκράτει , τὸ τῆς πίςεως φάρμακον
lutem promouebat . Quod fi
fubtraxerit fe , non placebit ani. την σωτηρίαν ἐπραγματεύετο . Καὶ
mæ med. Subtraftionem appel- πἐὰν ὑποτείληται , ἐκ εὐδοκῇῖ ἡ ψυχή
Jauit dubitationem . 39. Nος μ8 ἐν αὐτῷ . Ὑποςολὴν τὴν ἀμφίβο.
autem non fumus fubiraftionis λίαν ἐκάλεσεν. „ λθ '. Ἡμεῖς δὲ ἐκ ἐσμὲν
filii in perditionem , fed fidei ὑποςολῆς εἰς ἀπώλειαν , ἀλλὰ πίτεως
in acquifitionem animæ. Per
fidem enim Deo coniungimur yeis περιποίησιν ψυχῆς. Διὰ γὰρ τῆς
Deinde oftendit, tum eos , qui ante πίσεως προσοικειέμεθα τῷ Θεῷ . ετα
legem , tum qui in lege fuerunt , δείκνυσι τές τε πρὸ νόμε , καὶ τὰς ἐν
1
per fiden Deo caros et infi. νόμῳ διὰ πίσεως θεοφιλεῖς τε καὶ περι-
φανεῖς

17 ) μικρὸν omittit hæret. fab . V. 22. - 18) ὅσ . abeft a B. et Herv . 19 ) δεκ . μου
eft in epift . Theodoreti 122.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . " Χ . ΧΙ . 613

* φανες γενομένες. δύο δὲ κατὰ ταὐτὸν gnes exftitiffe , Duo autem per
· διὰ τέτων κατασκευάζει. τῆς τε γὰρ hac fimul efficit . Et fidei enim
d > quæ enim lex
· πίςεως δείκνυσι τὴν ἰχύν · ὰ γὰρ ἐκα . non perfecit , a fide perfetta
· τώρθωσεν ὁ νόμος ,ἡ πίςις ἐξήνυσε καὶ funt , et iis quipropter aduer-
· τοῖς ἀθυμῶσι διὰ τὰς τῶν ἐναντίων ἐ- fariorum infultus angebantu
πανατάσεις , προσφέρει παραψυχὴν, confolationem * adhibet , often
δεικνὺς ἅπαντὰς τὲς ἀείμνηςον ἐχηκό.. dens eos omnes qui immorta-
lem gloriam adepti funt , per
καὶ τας τὸ κλέος διὰ τοιύτων κλυδωνίων - eiusmodi fuetus incefiffe Et
δεύσαντας . καὶ πρῶτον μὲν αὐτὸν ἡμᾶς primum quidem omnium docet
διδάσκει τὸντῆς πίτεως ὅρον. nos definitionem fidei.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ιά . CAPVT XI.

..
ει δὲ πίςις ἐλπιζομένων ὑπό- I. ft autem fides Sperandarum
E „ ςασις πραγμάτων , ἔλεγ E fubftantia rerum , argu-
Ea
εγχος 1) ὦ βλεπομένων. " Τὰ γὰρἐχει enimquenon videntur , per
· ὁρώμενα διὰ ταύτης ὁρῶμεν , καὶ πρὸς videmus , et ad eorum quæ
han fpe
c

··τὴν τῶν ἐλπιζομένων θεωρίαν ὀφθαλ- rantur contemplationem hac no-

μος ἡμῖν γίνεται , καὶ δείκνυσιν ὡς ὑφε- bis fit oculus ,et tamquam fub-
ζῶτα τιμηδέπω γεγενημένα . τῶν νε- fiftentia oftendit ea quæ nondum
† κρῶν ἁπάντων ἐν τοῖς τάφοις ἔτι καμέ. funt. Mortuis adhuc omnibus
in fepulchris iacentibus , fides
νων , ἡ πίςις ἡμῖν προζωγραφᾶ τὴν nobis refurrectionem iam depin-
ἀνάτασιν , καὶ τῆς κόνεως τῶν σωμά- sit , facitque vt pulueris corpo-
των τὴν ἀθανασίαν παρασκευάζει φαν- rum immortalitatem nobis repræ
τάζεσθαι . εἶτα τὸν κατάλογον τῶν πά- fentemus . Deinde fanctorum
λαι γεγενημένων ἁγίων ταύτῃ λαμ- qui olim fuere catalogum hac il-
β '. Ἐν ταύτῃ luftrem fuiffe oftendit . 2. Hac
πρυνόμενον δείκνυσιν .
enim teftimonium confecuti funt
υγὰς ἐμαρτυρήθησαν οἱ πρεσβύτεροι . fenes . Hoc eft , qui olim fue-
Τετέςιν , οἱ πάλαι ~γεγενημένοι , οἱ πρὸ runt , qui ante legem , et in lee
τῇ νόμε καὶ ἐν τῷ νόμῳ διαλάμψαν . ge illuftres fuere fanati Primo
τες ἅγιοι. τίθησι δὲ πρῶτον τὸ πρῶτον autem id ponit , quod fcripto no
ἡμῖν ἐγγράφως παραδοθέν . πρώτη δὲ bis primum traditum eft. Pri-
ma autem nobis fcripto tradita
ἡμῖν 2 ) ἐγγράφως ἐδόθη διδασκαλία , eft doerina , quod a ) Inprin-
ὅτι ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἐξανὸν cipio Deus fecit calum et ter-
καὶ τὴν γῆν , καὶ τἄλλα τὰ περὶ κτί- ram , et alia quæ de creatio-
ne difta funt. 3. Fide in
σεως εἰρημένα . υγ'. 3 )Πίςει νοῦμεν και
telligimus aptata effe fecula
ωτηρτίθαι τὰς αἰῶνας ξήματι Θεῷ , verba Dei , vt ex inuifi
9εἰς τὸ4 ) μὴ ἐκ φαινομένων τὰ βλεπό bilibus vifibilia fierent. Ne-
εμενα γεγονέναι . „ Οὐ γὰρ ὁ τῷ σώμα que enim corporis oculus
τος ὀφθαλμὸς εἶδε δημιεργῶντα τὸν creantem vidit Deum vni-
Q9 3 verfo-

1) μὴ . Herv . 2) ἔγγραφος. Β. 3 ) Ipfa hæc verba habet nofter hæret. fab . V. 5 .

4 ) ἐκ μὴ φ. Herv.
a) Gen. 1, 1.
 ETI T
614 B. THEOD
OR INTERPRE .

verforum , fed fidesnos edocuit, τῶν ὅλων Θεὸν , ἀλλ᾽ ἡ πίςις ἡμᾶς ἐξε
quod qui femper eft Deus , ea ‫اد‬
quæ non erant fecerit. τα παίδευσεν , ὡς ὁ δεὶ ὢν Θεὸς τὰ μὴ ὄν
Huius
enim rei nullum eft exemplum τα πεποίηκε . τότε γὰρ ἐδέν ἐξι παρ
apud homines : et tamen licet ανθρώποις παράδειγμα ἀλλ᾽ ὅμως οὖς
natura nihil tale nos doceat , δὲν ταῦτον παρὰ τῆς φύσεως διδασκό .
* habemus fidem rerum admira- μενοι, τὴν πίςιν ἔχομεν τῶν παραδόξων
bilium magiftram . Ex iis enim διδάσκαλον . ἐξ ὄντων γὰς δημιεργῆσι
que funt fabricantur homines :
vniuerforum autem Deus ex non οἱ ἄνθρωποι˙ ὁ δὲ τῶν ὅλων Θεὸς ἐκ μὴ

exftantibus , ea quæfunt produxit . ὄντων τὰ ὄντα παρήγαγε . δ΄. Πίτες

4. Fide putiorem hoftiam Abel πλείονα θυσίαν ῎Αβελ παρὰ Κάϊν
quam Cain otulit Deo , per προσήνεγκε τῷΘεῷ , δι᾿ ἧς ἐμαρτυρή .
quam teftimonium confecutus eft effe θη είναι δίκαιος , μαρτυρῶντος ἐπὶ τοῖς
iuftus : teftimonium perhibente mu . „ δώροις αὐτῷ τῷ Θεῷ , καὶ δι᾿ αὐτῆς

defun &tus adbuc loquitur . Potio. ναποθανὼν ἔτι λαλέ , Πλείονα τὴν
rem appellauit pretiofiorem . Id. τιμιωτέραν ἐκάλεσε. καὶ τᾶτο δῆλον ἐκ
que manifeftum eft ex accufatio τῆς τῷ Κάϊν κατηγορίας. ἐκείνῳ γὰς
ne Cain. Illi enim dixit a) : εἶπεν , Οὐκ , ἐὰν ὀρθῶς προσενέγκης ,
Nonne fi recte obtulifti
μη
i autem non diuifiti , peccare
* ? ὀρθῶς δὲ μὴ διέλης, ( ἥμαρτες ); οὐκε
* Abel ergo et redte diuifit , et ὁ Αβελ καὶ διελεν ὀρθῶς , καὶ προσε-
pie obtulit: vtrumque autem fe. νήνοχεν εὐσεζῶς · ἑκάτερον δὲ πεποίηκε
cit , fidem habens magiftram . τὴν πίςιν ἔχων διδάσκαλον. τὸ δὲ Ετι
Illud autem , Adhuc loquitur , pro λαλεῖ , ἀντὶ τῷ ἀοίδιμός ἐςι μέχρι το
eo quod eft, In præfens vsque παρόντος , καὶ πολυθρύλλητος , καὶ
tempus celebratur ,et apiis omni παρὰ πάντων εὐφημεῖτα τῶν εὐσεβῶν.
bus laudat ur ac prædicatur ,
5. Fide Enochtranslatus eft a ),ne né . Πίσει Ενωχ μετετέθη τῷ μὴ ἰδεῖν
videret mortem , et non inuenieba . θάνατον , καὶ ἐχ εὑρίσκετο , διότι με
rur , quia transtulit illum Deus : πτέθηκεν αὐτὸν ὁ Θεός · πρὸ γὰρ τῆς
ante translationem enim teftimo . μεταθέσεως αὐτῷ μεμαρτύρηται5 εὐ
mium babuit placuiffe Deo . Deus πηρεςηκέναι τῷΘεῷ . ,, Μετέθηκεν εὐα ·
enim cui ille placuerat transtu-
lir : placuit autem , quia cre- ρετήσαντα ὁ Θεός˙ εὐηρέτησε δὲ πιτεύ ·
didit Deum effe pietatis agono . σας εἶναι Θεὸν εὐσεβείας αγωνοθέτην,
thefam. Deinde enuntiatiue : εἶτα αποφαντικῶς · ης. Χωρὶς δὲ πί

6. Sine fide autem impofibile eft „ 5εως ἀδύνατον εὐαρετῆσαι Θεῷ . , Τέ

placere Deo , Attulit autem πεκε δὲ καὶ τῆς ἀποφάσεως τὴν ἀπό
enuntiationis fuæ probationem , 1 δειξιν, ἤδη ταύτην γνωμικῶς χηματί
ea iam per fententiam efforma-
ta. Credere enim oportet acce- σας. „ 6) Πιτεῦσαι γὰρ δεῖ τὸν προσες-
dentem ad Deum quod fit , et in . εχόμενον τῷ Θεῷ , ὅτι ἐςὶ , καὶ τοῖς ἐκ ·
quirentibus fe remunerator fit. Qui ηζητῶσιν αὐτὸν μισθαποδότης· γίνεται.
enin hac ita habere non credide- Ο γὰρ μὴ ταῦτα ὕτως ἔχειν πιτεύ

1 σας ,
9 ) ἑσηκέναι . B. non male, quanquam interpretatio Theod . communem leftionem
confirmat . 6) Eadem verba ad Cant . 2 , 9.
? ) Gen. 4 , 7. b ) Gen. 5:
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP. XI. 1 615

σας , τῶν τῆς ἀρετῆς ἐκ ἀνέχεται πό- rit , virtutis labores non fufti-
νων. ἐδὲ γὰρ ὁ γηπόνος τὲς τῆς γεωρ- net. Neque enim agricola in
agro colendo fudores toleraret
γίας ὑπέμεινεν ἂν ἱδρῶτας , εἰ μη
μὴ τῶν nifi fe labotum fructus relatu-
πόνων ἐπίτευσε τες καρπὲς κομιεῖσαι˙ rum fperaret. Ita etiam guber-
ὕτω καὶ κυβερνήτης εἰς τὸς λιμένας nator ad portus refpiciens , mul-
ἀποβλέπων τῶν παμπόλλων κινδύνων τοs labores perperitur . 7. Fide
ἀνέχεται. δ '.Πίςει χρηματισθεὶς Νῶε Νoë a ) , refponfo accepto de iis
υπερὶ τῶν μηδέπω βλεπομένων εὐλα . qua adhuc non videbantur , me-
tuens aptauit arcam in falutem
6ηθεὶς κατεσκεύασε κιβωτὸν εἰς σωτη- domus fua , per quam damnauit
ωρίαν τῷ οἴκε αὑτῶ , δι᾿ ἧς κατέκρινε mundum , et iuftitia , quæ per
στὸν κόσμον , καὶ κατὰ πίςιν δικαιοσύ . fidem eft , heres eft inftitutus .
γνῃς ἐγένετο κληρονόμος . 9 Ἡ'H πίςις Fides enim effecit vt arcam con-
ftrueret . Nifi enim valde cre-
γὰρ αὐτὸν παρεσκεύασε κατασκευά . didiffet ei qui hoc faceré iuffit
σαι τὴν κιβωτόν. εἰ γὰρ μὴ λίαν ἐπί- fimiliter ac alii homines amaffet
ζευσε τῷ τῦτο ποιῆσαι κελεύσαντι , τοῖς improbitatem .
Condemnauit au-
ἄλλοις ἀνθρώποις παραπλησίως τὴν tein mundum , vt qui folus ex
71
πονηρίαν ἠγάπησε . Κατέκρινε δὲ τὸν illis omnibus refta via ingreffus
κόσμον , μόνος ἐξ ἁπάντων ἐκείνων τὴν fit. Fuit autem heres iuftitia
' εὐθεῖαν ὁδεύσας ὁδόν . Τῆς δὲ κατὰ πί. qua eft per fidem , hoc eft , hanc
perfecte exhibuit . Non enim
5ιν δικαιοσύνης ἐγένετο κληρονόμος , ἀντὶ ex legis inftitutione vitam
· τῷ , ταύτην κατώρθωσεν , ὦ γὰρ τὴν νο- egit , fed cum fuiffet fidei alum-
- μικὴν πολιτείαν μετῆλθεν ἀλλὰ τῆς nus , laudés affecutus eft.
πίςεως γενόμενος τρόφιμος 7 ) τῶν ἀναρ- 8, Fide qui vocatur Abraham b)
*ῥήσεων ἔτυχε . π . Πίςει ὁ καλέμενος obediuit ita vt in locum exiret
» Αβραὰμ υπήκεσεν ἐξελθῶν ἐς τὸν quem accepturus erat
tatem : et exiit nefciens quo
¦ „ τόπον , ὃν ἤμελλε λαμβάνειν εἰς κλη- iret , Illud . , qui vocatur
* προνομίαν , καὶ ἐξῆλθε μὴ ἐπιτάμενος Abraham , dixit propter mu-
nominis. Abram
υπὲ ἔρχεται. Τὸ ῾ΟὉ καλέμενος ᾿Α- tationem
appel-
Εραὰμ διὰ τὴν τῷ ὀνόματος ἐναλλαγὴν enim qui dicebatur ,
Abraham . Cum
εἴρηκεν . Αθρὰμ γὰρ καλέμενος ᾿Α . latus , eft
autem fe vocanti credidiffet ,
βραὰμ ὠνομάσθη . πιςεύσας δὲ τῷ καὶ paternam domum reliquit
λέσαντι τὸν πατρῶον κατέλιπεν οἶκον , et fecutus eft , nefciens quam-
καὶ ἠκολέθησεν ἀγνοῶν ποίαν αὐτῷ δώ . nam terram ei fe daturum
* *
Veni enim
σαν ἐπαγγέλλεται γῆν . δεῦρο γὰρ, ἔφη polliceretur .
in terram " quain
πρὸς αὐτὸν εἰς τὴν γῆν ,ἣν ἄν σοι δείξω . inquit c) , 9. Fide de-
tibi oftendero.
: 90΄. Πίςε παρῴκησεν εἰς τὴν γῆν τῆς moratus eft in terra promif-
ἐπαγγελίας , ὡς 8) ἐν ἀλλοτρίᾳ , ἐν fonis tamquam in aliena,,
σκηνοῖς κατοικήσας μετὰ Ἰσαὰκ καὶ in caf ili s habitando cum Ifaaco
ἱ α Ιακώβ τῶν συγκληρονόμων τῆς ἐπαγ- et Iacobo coberedibus repromif-
Q9 4 fionis

7 ) τῆς ἀναῤῥήσεως . Herv. 8) ἀλλοτρίαν rettius habet ad Cant. 1 , 1.

a) Gen. 6. b ) }Gen . 12. c ) Gen. 12 , 1.

 B. THEODORETI INTERPRET .

fionis eiusdem. ἐδὲ παρα .

Sed neque cum
in terram promiffam veniffet , da-
minatum in ea obtinuit , fed et
iple , et filius , et nepos , inquili
porum ritu vixerunt , tamquam
in terra peregrina habitantes in
ea quæ erat ex promifto eorun
propria . Qua de caufa nec do-
mos exftruxerunt , fed in taber-
naculis perpetuo habitarunt. At
tamnen verum effe credebant euin
᾿Αλλ᾽ ἐδὲ
„ γελίας τῆς αὐτῆς . ᾿Αλλ᾽
γενόμενος εἰς τὴν ἐπηγγελμένην γῆν ἐ
δέσποσε ταύτης , ἀλλὰ καὶ αὐτὸς , καὶ
ὁ υἱὸς , καὶ 0ὁ ἔκγονος , μετοίκων ἔζησαν
βίον , ὡς ἐν ξένῃ παροικῶντες τῇ κατ᾿
ἐπαγγελίαν οἰκεία . ὗ δὴ χάρινἐδὲοἶκ
κίας ἐδείμαντο , ἀλλ᾽ ἐν σκηνοῖς διετέλε
σαν οἰκῶντες . ἐπίτευον δὲ ὅμως ἀληθῆ
τὸν ἐπαγγειλάμενον εἶναι , καίτοι τῶν

qui erat pollicitus , licet rerum πραγμάτων τὴν μαρτυρίαν & χ ὁρῶντες
teftimonium fidei confentire non συμφωνεσαν τῇ πίτε ., .9 ) Εξεδέχετο
viderent. 10. Exfpeftabat enim
fundamenta habentem ciuitatem , υγὰρ τὴν τες θεμελίες ἔχεσαν πόλιν ,
cuius artifex et conditor Duus τῆς τεχνίτης και δημιεργὸς ὁ Θεός . ,
Præfentia enim non concupifcebat, Οὐ γὰρ τῶν παρόντων ἐπεθύμει , ἀλλὰ
fed futura defiderabat. iiia enimτῶν μελλόντων ἱμείρετο. ἐκεῖνα γὰρ ἀ
funt vere firma ac ftabilia. Per
ληθῶς βέβαιά τε καὶ μόνιμα. διὰ γὰρ
fundamenta enim durationem fi- τῶν Θεμελίων τὸ ΤΟ διαρκὲς ἐσήμανεν . ᾿Α ·
gnificauit . Non manu faftam au- χειροποίητον
δὲ πόλιν , τὴν ἐν ἐρανοῖς
fein ciuitatem vocauit vitam quæ πολιτείαν ἐκάλεσε
in cælis agitur. Hoc etiam dixit . τέτο δὲ καὶ ἐν τοῖς

in pracedentibus , Non enim in πρόθεν εἴρηκεν ὦ γὰς εἰς χειροποίητα

Sancta manufacta ingrefius eft ἅγια εἰσῆλθεν ὁ Χριτος , ἀλλ᾽ εἰς αὐτὸν
Chriftus, fed in ipfum calum. τὸν ἐρανόν. γιά . Πίσει καὶ αὐτὴ Σάρξα
1. Fide et ipfa Surea virtutem in „ δύναμιν εἰς καταβολὴν σπέρματος
Conceptionem feminis accepit a) , et
præter tempus atatis , peperit , κλαβε , καὶ παρὰ καιρὸν ἡλικίας ἔτε ·
quoniam fidelem credidit effe eum qui nkey, ἐπεὶ πισὸν ἡγήσατο τὸν ἐπαγγε ·
promiferat . Primum enim fi πλάμενον. Ἐγέλασε μὲν γὰρ τὸ πρῶ
fit , vt quæ nefciret naturam τον ἐκ εἰδυῖα τῷ ὑπιχνεμένε τὴν φύ
/ eius qui pollicebatur , et fines σιν , καὶ τῆς ἀνθρωπείας φύσεως τὲς
humanæ naturæ cognofceret. Ne
pareret enim obftabat non folum ὅρες ἐπιςαμένη . ἀπηγόρευσε γὰρ τὸν
feneftus , fed etiam matricis de τόκον , & μόνον τὸ γῆρας ,ἀλλὰ καὶ τῆς
bilitas. Sed poftquam refciuit μήτρας ἡ πήρωσις . ἕτερον μέντοι μας
quis polliceretur , et credidit , et θέσα τὸν ὑποχόμενον , καὶ ἐπίςευσε ,
peperit vt credidir. 12. Propter
quod et ab U110 καὶ ἐγέννησεν ὡς ἐπίτευσε . β΄. Διὸ
et boc emortuo
arti funt
tamquam ., καὶ ἀφ ' ἑνὸς ἐγεννήθησαν , καὶ ταῦτα
dera celi.multitudine et νενεκρωμένε , καθὼς τὰ ἄκρα τῷ ἐρα
" fic-
21 arena que eft ad oram ων τῷ πλήθει, καὶ ὡσεὶ ἄμμος ἡ παρὰ
maris innumerabilis . Ab vno
υτὸ χεῖλος τῆς θαλάσσης ἡ ἀναρίθμη .
Abrahamo . Quodfi ambos vnum » τος . „ ᾿Αφ᾽ ἑνὸς τῷ ᾿Αβραάμ . εἰ δὲ καὶ
intellexerimus , minime aberra
ἀμφοτέρες ἕνα νοήσαιμεν , &χ ἁμας .
τησά
9) Hic verfus erat etiam fupra commemoratus ad Eph. 2 , 19. et Pfalm . §6 , :.
Cant. 1 , r . Pro ἐξεδέχετο habet B. ἐξεδέχονται
α) Gen. 18.
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP . XI. 617

* τησόμεθα . ἔσονται γὰρ , φησὶν , οἱ δύο bimus . Erunt enim, inquit /a ),

· εἰς σάρκα μίαν . εἶτα συλλογιςικῶς δεί duo in carne vna. Deinde fyllo - i
giftice oftendit ,hos omnes vidifie
· κνυσι τέτες ἅπαντας θεασαμένες μὲν
·· διὰ τῆς πίξεως τῶν ἀγαθῶν πόνων τὰς rum remunerationes in prafenti
,
· ἀντιδόσεις . κατὰ δὲ τὸν παρόντα βίον auten vita eas non effe confecutos .
κ τέτων ἐκ ἀπολαύσαντας . τέτε γὰρ ὅ- Hoc enim fic oftenfo , cum in
* τω δειχθέντος, καὶ τῷ κρί] δικαίε συνο- confeffo etiam effet, iuftum effe iudi-
cem , fimul etiam vita futura de-
· μολογηθέντος , ὁ μέλλων συναπεδείκνυο monftrata eft. Qui enim per omnes
βίος.οἱ γὰρ διὰ πάσης οδεύσαντες ἀρε‐
virtutes ingreffi funt , laborum
*
καὶ τῆς , τῶν δὲ πόνων τὰ ἆθλα κατὰ τὸν autein præinia in vita præ
παρόντα βίον ἐκ εἰληφότες , δῆλον ὅτι fenti non acceperunt , clarum eft
: λήψονται πάντως , ἐπειδήπερ δίκαιος ὁ eos illa omnino accepturos ,
: κριτής.
· ἐκῶν ἔται τις βίος ἕτερος , ἐν ᾧ
‫ رہا‬quandoquidem iuttus eft iudex .
Erit ergo aliqua alia vita , in qua
τῶν νενικηκότων αἱ ἀναῤῥήσεις γενήσον · qui vicerunt viatores renuncis
ται. ταῦτα δὲ ἐν τοῖς ἑξῆς ὁ ἀπόςολος buntur. Hæc autem docet et-
διδάσκει . μγ ' . Κατὰ πίςιν ἀπέθανον § . im apoftolus in fubfequentibus .
1 97οι πάντες , μὴ λαβόντες τὰς ἐπαγ. 13. Iuxta fidem defunāti funt
« υγελίας ,ἀλλὰ πόῤῥωθεν αὐτὰς 1ο ) ἰδόν- omnes ifti non acceptis promiflio-
"
τι ντες , καὶ ἀσπασάμενοι , καὶ ὁμολογή . nibus , Jed a longe eas adfpicien
tes et falutantes , et confitentes
λήσαντες ὅτι ξένοι καὶ παρεπίδημοί εἰσιν quod peregrini et hofpites fint
ἐπὶ τῆς γῆς . Οὕτως ὁ πατριάρχης juper terram . Ita dixit patriarcha
ἡ ᾿Αβραάμ εἴρηκε τοῖς υἱοῖς Χέτ Πάροικος Abraham filiis Chet b) , Peregri-
et aduena ego fum vo-
· ἐγὼ καὶ παρεπίδημός εἰμι μεθ᾽ ὑμῶν , nus
biscum : date mihi ius fepulcri
δότε μοι κτῆσιν τάφε μεθ᾽ ὑμῶν , καὶ
vobiscum , et fepeliam mor-
η θάψω τὸν νεκρόν με ἀπ᾿ ἐμῶ · καὶ ὁ tuum meum a me : et qui to-
τῆς γῆς ἁπάσης τὴν ἐπαγγελίαν δεξά . tius terra promiffionem accepe-
· μενος , ἐδὲ τριπηχυαῖον ἐκέκλητο τόπον . rat, ne trium quidem cubitorum
τῦτο καὶ ὁ καλλίνικος Στέφανος ἔφη , locum poffidebat . Hoc etiam di
Καὶ ἐκ ἔδωκεν αὐτῷ ἐδὲ βῆμα ποδός . . xit infignis victor Stephanus c) ,
Et non dedit illi nec paffum pe-
τω καὶ ὁ μακάριος Δαβίδ , καίτοι βα dis . Ita enim beatus Dauid ,
σιλεὺς ὤν , καὶ τῆς γῆς ἐκείνης δεσπό. quamuis et rex effet 2 et in
ζων , διηνεκῶς ἐβόα , ὅτι πάροικος ἐγώ illa terra dominatum obtineret ,
εἰμι παρά σοι , καὶ παρεπίδημος , καθώς affidue clamnabat d) , Aduena
πάντες οἱ πατέρες με . Oi γὰρ
δ΄. Οἱ ego fuum apud te ; et peregri
nus , ficut omnes patres meta
φτοιαῦτα λέγοντες ἐμφανίζεσιν ὅτι που
14. Qui enim hac dicunt , fignifi
1 τρίδα ἐπιζητᾶσιν . Οἱ ξένες ἑαυτές , cant fe patriam inquirere. Qui
φησιν , ὀνομάζοντες δηλῶσιν ὡς ἐδὲν οἶ- peregrinos , inquit , feipfos no
κεῖον κρίνεσι τῶν παρόντων , ἀλλ᾿ ἑτέ- minant , fignificant fe nihil ex
ζων ἐπιθυμᾶσι πραγμάτων . τῦτο καὶ prafentibus proprium iudicare ,
ὁ Κύριος ἔφη · Εἰ ἐν τῷ ἀλλοτρίῳ πιτοὶ fed res alias cupere. Hoc et Do
minus dixit e), Si in alieno fideles
Qqs ΠΟΛ
10 ) εἰδότες , ασπασ. Sine και . Β.
4) Gen. 2, 24. b) Gen. 23,4. c) Act. b 5. d) Pf. 38. (39) , 13. e) Luc. 16, 12.
 618 B. THEODORETI INTERPRET .

non fuiftis , quod veftrum eft ἐκ ἐγένεθε 9, τὸ ὑμέτερον τίς ὑμῖν δώσει ;
quis dabit vobis ? Et fi
15. Ει Γε ‫ اد‬ἐμνημένευον
πιέ . Καὶ εἰ μὲν ἐκείνης II)
quidem ipfius meminient de qua ἢ ἀφ᾿ ἧς ἐξῆλθον , εἶχον ἂν καιρὸν ανα
exierunt , habebant vtique tempus
reuertendi. Si enim Charram » κάμψαι. , Εἰ γὰρ τὴν Χαῤῥαν , ἢ τὴν
vel Chaldaorun regionen pa Χαλδαίων γῆν πατρίδα ὑπελάμβανεν ὁ
triamexiftimaflet patriarcha ,et πατριάρχης, καὶ τότε χάριν πάροικεν
ea de caufa feipfum nominaffet ἑαυτὸν ὠνόμαζε , τὴν Παλαισίνην εἰ-
aduenam cum habitaret Palæfti- ‫اد‬
κῶν , ῥᾷτα ἂν ὑπέτρεψεν ἐθελήσας .
nam , facillime potuiffet reuerti
fi voluiffer. 1 16. Nunc autem 915΄. Νῦν δὲ κράτονος ὀρέγονται, τετέ
meliorem appetunt , id eft, cale- y5ιν ἐπερανίω · διὸ ἐκ ἐπαιχύνεται αὖ
ftem . Ideo non confunditur Deus υτὲς ὁ Θεὸς ,Θεὸς ἐπικαλεσθαι αὐτῶν ·
vocari Deus eorum : parauit enim ήτοίμασε γὰρ αὐτοῖς πόλιν. Οὐχὶ
illis ciuitatem. Non dicit ali. οἰκοδομίαν τινα λέγει, ἀλλὰ τὴν ἐν ἐρα .
quod adificium , fed vitam quæ νοῖς πολιτείαν . τῦτο γὰρ καὶ μετ᾿ ὀλ
in calis agitur. Hoc enim et
iamn dicit paulo poft a ) , Sed για φησίν · ἀλλὰ προσεληλύθατε Σιών
acceffiftis ad Sionem montem , et ὄρει, καὶ πόλει Θεὃ ζῶντος , Ιερεσαλὴμ
ciuitatemDei viuentis , Hierofoly- 12 )ἐπερανίῳ ·· εἰςκαιρὸν δὲ καὶ τὸ Οὐκ
mam cæleftem , Opportune etiain ἐπαιχύνεται τέθεικεν . ὁ γὰς τῶν δυνά
pofuit illud , Non confunditur .
Virtutum enim Deus , et ange. μεων Κύριος , καὶ τῶν ἀγγέλων δεσπό.
lorum dominus , et cæli terra . της , καὶ ἐρανᾶ καὶ γῆς ποιητὴς, ἐρωτη .
que opifex , interrogatus , Quod 9eὶς , Τί ὄνομά σοι, τἆλλα πάντα κατα
eft tibi nomen , aliis relictis di λιπὼν ἔφη , Ἐγὼ Θεὸς ᾿Αβραάμ , καὶ
xit b) , Ego fum Deus Abraha Θεὸς Ἰσαάκ,καὶΘεὸς Ἰακώβ . τ8τό μοι
mi , et Deus Ifaaci, et Deus Iaco ὄνομα αιώνιον ,καὶ μνημόσυνον γενεαῖς
* bi. Hoc nomen mihi æter-
num , et monimentumgenera . γενεῶν . » Ϛ΄. Πίςει προσενήνοχεν
tionibus generationum . 17. Fi. 9 Αβραὰμ τὸν Ἰσαάκ περαζόμενος ,
de obtulit Abraham Ifaacum c) cum καὶ τὸν μονογενῆ προσέφερεν ὁ τὰς
zentaretur , et vnigenitum offere- „ ἐπαγγελίας ἀναδεξάμενος , ιή . Πρὸς
Y
1 bat , is qui fufceperat promiffio ὃν ἐλαλήθη , ὅτι ἐν Ἰσαὰν πληθήσεται
nes , 18. Ad quem diftum eft d),
In Ifaaco vocabitur tibi femen m13) σοι σπέρμα . „. Καὶ τῶν τῷ Ἰσαὰκ
Et pofterorum Ifaaci multitudi. ἀπογόνων τὸ πλῆθος ὁ Θεὸς ἐπηγγέ
nem pollicitus eft Dominus fe λατο τῇ θαλατία ψάμμῳ παραπλή .
arenæ maris fimilem effeaturum : στον δείξειν , καὶ τὸν Ἰσαὰκ αὐτὸς γενέ-
et idem ipfe Ifaacum hoftiam fieri θαι θυσίαν προσέταξεν. ὑπὸ δύο τοίνυν
juffit. A duabus ergo contia-
riis cogitationibusobferius patriar . λογισμῶν ἐναντίων ὁ πατριάρχης πολι
cha , et habens præterea natu- ορκόμενος , καὶ πρὸς τέτοις τὴν φύσιν
`ram quæ quouis litore fæ . ἔχων δημίε παντὸς πικροτέρως κατα
vius eum
excruciabat , facile ξαίνεσαν , πάντα ξᾳδίως ἐνίκησε , καὶ
omnia fuperauit , et hoftiam τὴν θυσίαν προσήνεγκε. δάκνυσι δὲ και
obtulit. Adhæc oftendit etiam
Toy

17) μνημονεύεσιν . Nofter ad Pfalm . 86 , 2. 12 ) ἐπερανίῳ . B. Sirin. ἐπερανίς .

13) σόι. non eft in B.
α ) Ebr . 12 , 22 . b ) Exo 53, 15. c ) Gen. 22. d ) Gen. 21, 12.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . ΙΧ. 619

τὸν λογισμὸν , ᾧ χρησάμενος τὲς ἄλ . cogitationem , qua fretus alias

λες ἐσκέδασε . ιθ'. Λογισάμενος ὅτικαὶ profligauit. 19. Arbitratus , quod
et a mortuis fufcitare potens fiz
- 9 ἐκ νεκρῶν ἐγείρειν δυνατὸς ὁ Θεός . Des
Conceptam enim de
Τὸν γὰς περὶ τῷ πλήθος τῶν ἀπογό- pofterorum multitudine cogita-
νων ἐγγινόμενον λογισμὸνκατηγωνίσα- tionen expugnauit , credens et
ཨསྨཱཝཱ το , πιτεύσας ὡς καὶ σφαγέντα τὸν iam occifum filium reuiuifcere
παῖδα δυνατὸν ἀναβιῶσαι βελομένε Θεğ, poffe , fi Deus velit. Vnde
" Ὅθεν αὐτὸν καὶ ἐν παραβολῇ ἐκομί- eum in parabola accepit. Hoc

ωσατο . η Τετέςιν ὡς ἐν συμβόλῳ καὶ eft , tanquam in fymbolo et ty-

τύπῳ τῆς ἀνατάσεως . τῇ γὰρ τῷ πα . po refurrectionis. Prompto enim
πρὸς ἀναιρεθεὶς προθυμία , τῇ τῷ κε- Patris animo interemptus, eius qui
κωλυκότος τὴν σφαγὴν ἀνεβίω φωνῇ . cædem prohibuit voce reuixit.
[ n eo autem falutiferæ quoque
In
ἐν αὐτῷ δὲ προεγράφῃ καὶ το σωτηρία peftionis adumbratus eft typus.
πάθες ὁ τύπος · ὃ δὴ χάριν καὶ ὁ Κύ . Vnde et Dominus dicebat Iu-
ριος τοῖς Ἰεδαίοις ἔλεγεν , ᾽Αβραὰμ ὁ πα- duisa ) : Abraham pater vefter
τὴς ὑμῶν ἠγαλλιάσατο , ἵνα ἴδῃ τὴν ἡ- exfultauit vt videret diem meuin ,
μέραν τὴν ἐμὴν , καὶ εἶδε , καὶ ἐχάρη . et vidit , et gauifus eft . 20. Fi-
„κ . Πίσα καὶ περὶ μελλόντων ηὐλόγη- de ea de futuris benedixit Ifaae
9 , σεν Ισαακ
‫ اد‬τὸν Ἰακὼβ καὶ τὸν Ἠσαῦ. Iacobo et Efauob ). Neque enim
Οὐ γὰρ ἂν τὰς ἐχ ὁρωμένας ἔδωκεν εὖ- quæ non videbantur beneditio-
λογίας, εἰ μὴ τοῖς λόγοις ἀκολεθήσειν nes dedifer , nifi credidiffet fore,
τὸ ἔργον ἐπίςευσε . „ κά . Πίςει Ιακωζ vt res verba fequerentur. 2. Fi
πἀποθνήσκων ἕκαςον τῶν υἱῶν Ἰωσὴφ de Iacob moriens fingulis filiorum
214) ηὐλόγησε , καὶ προσεκύνησεν ἐπὶ Iofephi benedixit : et adorauit fa-
Prafi-
„ τὸ ἄκρον τῆς ῥάβδεαὐτῇ ., Τὴν γὰρ ftigium virga eius c) .
τῷ ᾽Εφραίμ προεσήμαινε βασιλείαν , gnificabat enim regnum Ephrai-
καὶ τῶν δέκα φυλῶν τὴν ὑποταγήν · ὦ ini , et decem tribuum fubie&tio-
nem. Quocirca ipfe eorum ado-
δὴ χάριν αὐτὸς προτυποῖ τὴν ἐκείνων rationemfigurat. 22. Fide Io-
προσκύνησιν. » κβ '.Πίσει Ἰωσὴφ τελευ- feph moriens de profectione filio .
η τῶν περὶ τῆς ἐξόδε τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ rum Ifraëlis memoratus eft , et
De
»" ἐμνημόνευσε , καὶ περὶ τῶν ὀξέων αὐ- de offibus fuis mandauit d ).
υτε ἐνετάλατο. » Οὐκ ἂν γὰρ περὶ ofibus enim fuis mandatum non
η τῶν ὀςῶν ἔδωκεν ἐντολὴν , εἰ μὴ ταῖς dediffet , nifi credidiffet diuinis
· θείαις ἐπαγγελίαις I5) ἐπίςευσεν . proiniffionibus . 23. Fide Mo-
occultatus eft tribus
ωκγ΄ . Πίςει Μωϋσῆς γεννηθεὶς ἐκρύβη Jes matus
τρίμηνον ὑπὸ τῶν πατέρωναὑτῶ , διό . menfibus a parentibus fuis , το
» τι εἶδον ἀκεῖον τὸ παιδίον,καὶ ἐκ᾿ἐφο . quod vidifent elegantem infan
tem " et non timuerunt regis
"" βήθησαν τὸ διάταγμα τῷ βασιλέως. » edictum e ). * Ad infantis enim
Εἰς γὰρ τὸ τῷ παιδὸς ἀποβλέψαντες facien refpicientes " fperarunt
vt Deus eius curam
· εἶδος , θείας αὐτὸ κηδεμονίας ἤλπισαν fore
gereret.

14) εὐλόγησεν. Nofter Qu . reg. in Genefin . 15) ἐπίςευε . Β .

a ) Ioh . 8, 56. b) Gen. 17. c ) Gen. 48. d ) Gen. 47· ? ) Exod . 2 .
 620 B. THEODORETI INTERPRET.

gereret . 24. Fide Mofes gran- ἀπολαύσεθαι . κδ'. Πίςε Μωϋσῆς

dis factus negauit fe eΠe ft· ωμέγας γενόμενος ἠρνήσατο λέγεθαι
liuns
tium filia Pharaonis a) : 25. Μa- κ υἱὸς θυγατρὸς Φαραὼ , κέ . Μᾶλλον
gis eligens afligi cum populo Dei, ἑλόμενος συγκακεχείθαι τῷ λαῷ τῷ τε
‫اد‬
quam temporalis peccati habere , Θεğ ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ο
jucunditatem. Qui in re- » πόλαυσιν. Ὁ γὰρ ἐν βασιλέοις τρε
gia educabatur , ecomni deii. νος , καὶ παντοδαπῆς ἀπολαύων
φόμε
'ciarum genere fruebatur , et re-
χλιδῆς , καὶ τῆς βασιλίδος υἱὸς προσα-
ginæ vocabatur filius , tribuliun
γορευόμενος , ἐκ ἂν προείλετο τῶν ὁμο
fiorum arumnas non pratulis .
Φύλων τὴν κακεχίαν , εἰ μὴ τοῖς τῆς
fet , nifi fidei oculis , ad ago-
nothetam refpexiffet. Peccati πίςεως χρώμενος ὀφθαλμοῖς τὸν ἀγω
ς ν
autem iucunditatem appellauit vi- νοθέτην ἑώρα . ῾Αμαρτία δὲ ἀπόλαυσι
tam quæ cum impiis tranfigi- τὴν μετὰ τῶν δυσσεβόλων ἐκάλεσε βιο-
tur. 26. Maiores diuitias afti. τήν. , κς.Μείζονα πλᾶτον ἡγησάμενος
mans thefauris Aegyptiorum , im .
τῶν Αἰγύπτῳ θησαυρῶν τὸν ὀνειδισμὸν
properium Chrifti : refpiciebat
enim ad remunerationem . tId τῷ Χριςδ · ἀπέβλεπε γὰρ εἰς τὴνμι-
"" θαποδοσίαν . " Αντὶ τῇ , τὸν ἐν τύπῳ
eft , quod in typo erat Chrifti ,
quod fimile probris Chrifti , Xρισῆ , τὸν ἐοικότα τοῖς ὀνείδεσι τῷ Χρι
quod aduerfus pietatem ab ad 58 , τὸν κατὰ τῆς εὐσεβείας ὑπὸ τῶν
verfariis intentabatur. 27. Fide ἐναντίων τολμώμενον . κζ'. Πίσει κατέ-
reliquit Aegyptum , non veritus κλιπεν Αἴγυπτον μὴ φοβηθεὶς τὸν θυ
animofitatem regis. 9 μὸν τ8 βασιλέως . τὸν γὰρ ἀόρατον
Inuifthilem .
9ὡς ὁρῶν ἐκαρτέρησε. " Τὴν μὲν Αἴγυ
enim tanquam videns fuftinuit.
Aegyptum quidem timens reli πτον φοβηθεὶς κατέλιπε , θαρσαλέως
quit . audaëter autem Aegy· δὲ τὸν Αἰγύπτιον κατηκόντισε . τὴν φυ
ptium confodit. Fugam ergo γήν τοίνυν ἀντὶ τῆς αἰτίας τέθεικε τῆς
pofuit pro caufa fugæ. 28. Fi. φυγῆς . κή. Πίςει πεποίηκε τὸ πάχα ,
de celeb rauit pafch a , et fangu i. » καὶ τὴν πρόσχυσιν τῷ αἵματος , ἵνα
nis effufionem : ne qui vaftabat ἢμὴ ὁ ὀλοθρεύων τὰ πρωτότοκα θίγη
primitiua , tangeret eos b ). Sine „αὐτῶν . „ Πίςεως γὰρ δίχα πῶς ἂν
fide enim quomodo credidiffet ἐπίςευσεν ὡς αἵματι προσάτε κωλύεται
snortem fanguine ouis prohibe- θάνατος ; ἀλλὰ διὰ τῇ τύπε τὴν ἀλή .
ri? Sed per gypum præuidebat θειαν προεώρα , καὶ τῷ δεσπολικό αίμα .
veritatem , et fanguinis dominici τος ὠνειροπόλει τὴν δύναμιν . κθ'. Πί
cogitabat potentiam. 29. Fide
tranfierunt mare rubrum , tan . 95ε διέβησαν τὴν ἐρυθραν θάλασσαν
quam per aridam : quod ex- 1 ὡς διὰ 16 ) ξηρᾶς , ἧς πεῖραν λάζοντες
perti Aegyptii , demerf fint c). κοἱ
" Αἰγύπτιοι καλεποντίθησαν . , Μετὰ
/ Cum fide enim virga percufis πίσεως γὰρ πατάξας τῇ ξάδῳ τὰ ὕ
aquis , alienam illam viam po . δατα , τὴν ξένην ἐκείνην ὁδὸν τῷ λαῷ
pulo muniit , quæ fepulcrum fuit κατεσκεύασεν , ἥτις τάφος τῶν Αἰγύ ·
πτίων
16 ) ξηρ. γῆς . Β .

a ) Exod . 2. b) Exod . 12. c} Exod. 14.

 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . ΙΧ . 1621

πτίων \ἐγένετο. καλ΄. Πίςε τὰ τεχη Ig- Aegyptiorum . 30. Fide muri Hie-
» ριχὼ ἔπεσε , κύκλωθέντα ἐπὶ ἑπτὰ ή . richuntis corruerunt a ) , quos cira
» μέρας. Ἡ γὰρ τῶν σαλπίγγων ἠχὴ cumierant per dies feptem . Tuba-
rum enim fonitus cum fide edi-
μετά πίςεως γενομένη μηχανημάτων tus machinarum inftar muros
δίκην τὰ τείχη κατέβαλε . » λά . Πίσει diruit. 31. Fide Raab mere-
» Ρααζ ἡ πόρνη & συναπώλε ]ο τοῖς ἀ- trix non perit - cum incredulis
η πειθήσασι, δεξαμένη τες κατασκόπες~ excipiens exploratores cum pace b ).
-μετ᾿ εἰρήνης . κ Καὶ ἐκ ἐκώλυσεν ἡ τῇ Et non prohibuit vitæ improbi-
tas falutem . Contexit enim fi-
38 παρανομία τὴν σωτηρίαν. ἐκάλυψε des vulnera peccati. Iure au-
γὰρ ἡ πίςις τῆς ἁμαρτίας τὰ τραύμα . tem admiranda eft apoftolica fa-
τα . θαυμάσαι δὲ ἄξιον τὴν ἀποςολικὴν pientia , vel laudanda * potius *
τοφίαν, μᾶλλον δὲ ὑμνῆσαι προσήκει τῷ diuini Spiritus operatio , quod
9e8 Πνεύματος τὴν ἐνέργειαν , ὅτι τῷ Mofi, Abrahamo , et Noncho ,
et Enocho , et aliis fanctis alie-
Μωϋσει , τῷ ᾽Αβραὰμ , καὶ τῷ Νῶε, και nigenam ac meretricem coniun-
τῷἘνώχ ,καὶ τοῖς ἄλλοις ἁγίοις , αλλό- xerit , vt et fidei oftenderet poten-
φύλον γυναῖκα καὶ πόρνην συνέταξεν , tiam , et Iudæorum deprimeret fu-
να καὶ τῆς πίςεως ἐπιδείξῃ τὴν δύνα . percilium . Sexcenta enim eo-

μιν , καὶ καταςείλῃ τὴν Ἰεδαίων ὀφρῦν. rum millia propter infidelitatem
ξακόσιαι μὲν γὰρ αὐτῶν χιλιάδες διὰ in deferto confumpta funt , nul-
la ex legali inftitutione vtilitate
τὴν ἀπιξίαν ἐν τῇ ἐρήμῳ κατηναλώθη- percepta . Hæc vero , quæ et ab
ταν, ἐδὲν τῆς νομικῆς ἀπονάμενοι πολι Abrahæ cognatione procul abe-
τείας · αὕτη δὲ πόξω μὲν ἔσα τῆς τῇ rat , et aliena erat a legalibus
Αβραὰμ συγγενείας , ἔξω δὲ τῆς νομι- inftitutis , et libidinofe magnam
κῆς ὑπάρχεσα πολιτείας , ἐν ἀκολασία vitæ fuæ partem transegerat .
ΓΕ τὸν πλῶςον διαβιώσασα χρόνον , διὰ per fidem eft falutem confecuta ,
τῆς πίςεως τὴν σωτηρίαν ἐδρέψατο , καὶ et ecclefiæ figuram adumbrauit .
τῆς ἐκκλησίας τὸν τύπον ἐσκιαγράφη . Quemadmodum enimilla explo-
ratores cum fide fufcepit , ita
τεν . ὥσπερ γὰρ αὕτη μετὰ πίςεως τες eriam ecclefia apoftolos :et quem-
κατασκόπες ἐδέξατο, ὅτως ἡ ἐκκλησία admodum illa fignum falutis
τὲς ἀποςόλες. καὶ καθάπες ἐκείνηση- accepit funem coccineum, ita et
μεῖον ἔλαβε τῆς σωτηρίας τὸ σπαρτίον iam ecclefia per fanguinem

τὸ κόκκινον , ὅτως ἡ ἐκκλησία διὰ τῷ δε- Domini æterna bona eft adepta .
σποτικῶ αἵματος τῶν αἰωνίων ἀπήλαυ- His ita commemoratis , diuinus
σεν ἀγαθῶν . τέτων έτω μνημονεύσας apoftolus , cum eorum de qui-
ὁ θεῖος ἀπότολος , καὶ τὸ τῶν εἰρημένων bus dixit multitudinem confide-
συλλήβδην τῶνλοι- raret , ceterorum aceruatim men-
rionem
θεασάμενος πλῆθος , 32. Et quid ad-
πῶν μνημονεύει. κλϚ΄. Καὶ τί ἔτι λέγω ; huc dicam ? Deficiet enim me
tempus enarrantem
ἐπιλείψει γάρ με διηγέμενον ὁ χρόνος de Gedeone ,
» περὶ Γεδεών, Βαράκ τε καὶ Σαμψών , Baraco " Sampfone " Iephtha ,
„ καὶ Ἰεφθαὲ, Δαβίδ τε καὶ Σαμεήλ . Dauide , Samuele . Horum no.

Τέτων τὰ μὲν ὀνόματα τέθεικε , τὰ δὲ mina quidem pofuit : quæ autem

ab

a) Iof. 5. b) Iof, 6. et 2.
 622 B. THEODORETI INTERPRET .

ab illis praclare gefta funt præ τῶν κατορθωμάτωνἐσιώπησεν εἴδη . ἐν

terinifit. In fubfequentibus ve δὲ τοῖς ἑξῆς ἀσαφῶς μὲν, λέγει δὲ ὅμως
10 , minus quiden aperte , fed
τὰ ἑκάτε πλεονεκτήματα . ὦτα κοινῇ
ea tamen dicit quæ in vnoquo-
μνημονεύει τῶν ἄλλων, καί φησι , Κα
que fuerunt præftantiffima . De .
inde communiter aliorum quo , τῶν ἄλλων προφητῶν. ,, λέγει δὲ καὶ
que facit mentionem , et dicit : τὰ κατορθωθέντα . λγ . Οἱ διὰ πί
Et aliis prophetis. Dicit por- ξεως κατηγωνίσαντο βασιλείας . " Ὁ
ro et que ab eis præclare ge- Γεδεών τὴν Μαδιὰν κατηνάλωσε, Σαμ-
fta funt. 33. Qui per fidem vice-
runt regna. ” Gedeon Madian ter . ψων τὲς ἀλλοφύλες, Βαρὰν τὸν Σισά
ram deuaftauit , Sanfon allophy- ρά , Δαβὶδ και ᾿Αμμανίτας καὶ ᾿Αμα .
1os , Baarac Sifaram , Dauid et ληκίτας καὶ Σύρες ἑκατέρες , Σαμεὴλ
Ammonitas et Amalecitas et Sy- τὲς ἀλλοφύλες . Εἰργάσανο δικαιοσύ
ros vtrosque , Sanuel allophylos, „γῆν. Τῗτο κοινὸν τῶν ἁγίων ἀπάν]ων.
Operati funt iuftitiam . Hoc
commune eft omnium fanato- " Ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν. Καὶ τῷ
ruin . Adepti funt promifiones. ᾽Αβραὰμ ἐπηγγάλατο ὁ Θεὸς ἐν τῷ
Et Abrahæ pollicitus eft Domi σπέρματι αὐτῷ εὐλογήσειν πάντα τὰ
nus , fe femmine eius benedittu · ἔθνη , καὶ τῷ Ἰσαὰκ καὶ τῷ Ἰακὼς τὴν
rum omnibus gentibus , et Ina- αὐτὴν ἔδωκεν εὐλογίαν , καὶ μέντοι καὶ
co et Iacobo eanden dedit be- τῷ Δαβὶδ τὰς περὶ τῷ Δεσπότε Χριζε
nedictionem , Dauidi itidem de δέδωκεν ὑποσχέσεις , καὶ τέτων διὰ τῶν
Chrifto Domnino dedit promiftio . ἔργων τὴν ἀλήθειαν ἔδειξεν. ἐπηγγέ
nes et horumn per facta veri-
tatein oftendit. Pollicitus eft et λατο δὲ καὶ τὴν ἀπὸ Βαβυλῶνος τα
5
iam reditum a Babylone ; et im . νοδον, καὶ τὴν ἐπαγγελίαν πεπλήρωκεν.
pleuit proiniffum . " Obturauerunt „ Έφραξαν τόματα λεόντων. Ὁ Δα .
ora leonum . Daniel . 34. Ex-
Εχ- νιήλ . ηλδ '. Ἔσθεσαν δύναμιν πυρός.
ftinxerunt impetum ignis.
mias , Azarias * Ana. Οἱ περὶ τὸν ᾿Ανανίαν , καὶ ᾿Αζαρίαν ,
" et Milaël. καὶ 17 ) Μισαήλ . „ Εφυγεν ςόμαλα μα-
li qui
Effugerunt aciem gladii.
in bellis vicerunt. Conuatuerunt » χαίρας. Οἱ ἐν πολέμοις νενικηκότες.
" Ἐνεδυναμώθησαν 18 ) ἀπὸ ἀσθενείας .
de infirmitate . Zerobabel , et
qui cum eo reuerfi funt , et Οἱ περὶ τὸν Ζοροβάζελ ἐπανελθόντες ,
a
captiuitate quidem liberati funt , καὶ τῆς μὲν αἰχμαλωσίας ἀπαλλαγέν
finitimos autem qui in eos in. τες , τὲς δὲ πλησιοχώρες ἐπαναςάντας
furrexerant , vicerunt. Fortes νενικηκότες . 19Εγενήθησαν ἰχυροὶ ἐν πο
facti funt in bello. Tum qui λέμῳ . "" Καὶ οἱ προβξηθέντες , καὶ οἱ
commemorati funt , tum Mat- τg Ματαθίε παῖδες Ιέδας, και Ιωνά.
tathiæ filii , Iudas , Ionathas et θης, καὶ Σίμων . » Παρεμβολὰς ἔκλιναν
Sinon . Caftra verterunt ex-
zerorum. idem varie " dixit. » ἀλλοτρίων . Τὸ αὐτὸ διαφόρως εἴς-
35. Acceperunt mulieres de rejiur. κεν. κλέ. Ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀνατά .
rectione mortuos fuos. Magni „ σεως τὲς νεκρὸς αὐτῶν. Ἠλία τοῦ
Heliæ et Elifai miracula. Ι1. πάνυ καὶ Ἑλισσαίς τὰ θαύματα . ὁ
le enin viduæ ,hic vero Sunami μὲν γὰρ τῆς χήρας , ὁ δὲ τῆς Σωμανί
είδος
17) Σαμεήλ . Β. 18 ) ἐξ ἀπ . Hernet .
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP . ΙΧ . 623
τιδος ἀνέςησε τὸν υἱόν . „ ῎Αλλοι δὲ ἐτυμο tidis filium excitauit. Alii
»πανίθησαν , & προσδεξάμενοι τὴν α · autem diftenti funt , nom .fufci
vt me-
απολύτρωσιν , ἵνα κράτονος ἀνατάσεως pientes redemptionem
liorem inuenirent refurrectionem.
” τύχωσιν . " Οἱπερὶ τὸνἘλεάζαρον , Eleazarus ,
καὶ τὲς ἑπτὰ Μακκαβαίος , καὶ τὴν τέ et horum materet feptem Maccabai,
.
36. Alii ve-
των μητέρα . κλέ . Ἕτεροι δὲ ἐμπαιγ · τὸ ludibria et verbera experti ,
η μῶνκαὶ μασίγων πῆραν ἔλαβον˙ ἔτι infuper et vincula , et carce-
δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς . Οἱ αὐτοὶ , res. Ii ipfi , et alii præterea
καὶ ἕτεροι πρὸς τέτοις πολλοί. multi. 37. Lapidati funt . La-
»λζ '. 19) Ἐλιθάσησαν ., Ζαχαρίας ὁ charias facerdos, Iudæ filius. Se
Hoc eueniffe dicunt
ἱερεὺς , ὁ Ἰωδαὲ υἱός . Ἐπρίθησαν.„9) Eti funt .
Τὸν προφήτην Ησαΐαν τῷτο πεπονθές prophetæ Efaia . Tentati fumto
>
Occifione
ναι φασίν. » Επειράσθησαν., ᾽Αβραὰμ Abraham et Iacob .
Hoc etiam
καὶ Ἰακώβ . „ Ἐν φόνῳ μαχαίρας α . gladii mortui funt.
dixit Dominus a) , Hierofolye
" πέθανον . κ Τῦτο καὶ ὁ Κύριος ἔφη˙
Ιερεσαλὴμ, Ιερεσαλὴμ , ἡ ἀποκτείναι ma , Hierofolyma , quæ occidis
prophetas , et lapidas eos qui
τα τὰς προφήτας , καὶ λιθοβολήσασα ad temimi funt .
τὰ
Circumie
τὲς ἀπεταλμένες ἐπ᾿ αὐτήν . Περιῆλ · runt in melotis , in pellibus capri-
θον ἐν μηλωταῖς , ἐν αἰγείοις δέρμασιν , nis , egentes , anguftiati , affifti ,
γὑπερέμενοι , θλιβόμενοι , κατεχόμενοι , 38. Quibus dignus non erat mun-
, λή . Ων ἐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος 20 ) , ἐν dus : in folitudinibus errantes ,
montibus , et fpeluncis , et
· ἐρημίαις πλανώμενοι, καὶ ὄρεσι , καὶ et
Ita Elias ille
σπηλαίοις , καὶ τοῖς ὀπαῖς τῆς γῆς , cauernis terra .
Οὕτως Ἠλίας ὁ μέγας , έτως Ἑλισα magnus , ita Elifæus illius gra-
Ita plurimi prophe-
ταῖος ὁ τῆς ἐκείνε χάριτος κληρονόμος , tiæ heres .
on tæ , qui ne domos quiden ha-
ἔτως οἱ πλᾶτοι τῶν προφητῶν , οἱ ἐδὲ bebant fed ligna exfcin-
"
νἰκίας 21) ἔχον , ἀλλὰ ξύλα τέμνον- dentes fibi tuguria conftruebant .
τες καλύβας ἑαυτοῖς κατεσκεύαζον . 39. Et bi omnes teftimonio fidei
', λθ'. 22 ) Καὶ ὗτοι πάντες μαρτυρηθέν- probati , non acceperunt promis-
, τες διὰ τῆς πίςεως &κ ἐκομίσαντο τὴν fionem " 40. Deo pro nobis
melius aliquid prouidente ,
,ἐπαγγελίαν , μ '. Τῷ Θεῷ περὶ ἡμῶν ·
non fine nobis confummarentur .
, κρατιόν τι προβλεψαμένε , ἵνα μὴμη χω- Horuin tot et tanta
ergo
,ρὶς ἡμῶν τελειωθῶσιν . Οἱ μὲν ἐν τές fueru
nt certamina , fed hi ta-
των ἀγῶνες τοσῶτοι καὶ τηλικᾶτοι , ἀλλ᾽ men : nondumn coronas acce-
όμως ἐδέπω τῶν ςεφάνων ἀπήλαυσαν. perunt
. Exfpectat enim vni-
ἀναμένει γὰρ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τὰς τῶν verforum Deus aliorum cer-
ἄλλων ἀγῶνας, ἵνα τῇ ςαδίς λυθέντος , tamina " vt foluto ftadio >
fimul

19 ) v . 37. et 38. iisdem verbis eft in epift. Theod . 77. 20) ὗτος addit 1. c.
epift . 77. et in Philotheo c. 3. init . , cetera a περιῆλθον ad όπ. τ. γῆς eadem.
21) εἶχον . Β. 22 ) Vterque verfias iisdem verbis fupra exhibebatur ad i ThefT.
4,15.
a ) Matth . 23, 37 .
6241 B. THEODORETI INTERPRET .

fimul omnes qui vicerint viflores κοινῇ πάντας τῶν ἀναῤῥήσεων αξιώσῃ
renunciet. τὲς νικηφόρες .

* CAPVT XIL ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β.

deoque nos santam

te miss
tes quæ habens .Ταγαρῶν καὶἡμεῖς ποσῶτ
circumdat ον ἔχον
περικείμενον
bem teftium , deponentes omnem » φος μαρτύρων , ὄγκον ἀποθέμενοι πάν
mftans nosmus
tum , ,
molem circu
peretpatie ntiam ad. nτα καὶ τὴν εὐπερίπατον ἁμαρτίαν , δι᾿
curra pecca
Pie . 12 ) ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμε .
propofitum nobis certamen .
tatis , inquit , exempla nobis vn- » μενον ἡμῖν ἀγῶνα . Πάντοθεν ἡμῖν ,
dique funt propofita , et tan- φησὶ, τὰ τῆς εὐσεβείας ἀρχέτυπα πρό
ta multitudo 9 nubem aquans κειται , καὶ πλῆθος τοσέτον , νέφος μια
denfirate , fert
Adfidei ergotiæ
hos poten te- μέμενον τῇ πυκνότητι μαρτυρεῖ τῇ δυ
refpi.
ftimoes
cient nium . curfu
, in Ad hos ergo
cele refpi-. νάματῆς πίτεως . εἰς τέτες τοιγαροῦν
res euada
ἀφορῶν]ες , κεφοι περὶ τὸν δρόμον γενώ‐
mus , et fuperuacanearum cura-
rum molem abiiciamus . Ita enim μεθα , καὶ τὸν τῶν περιτῶν φροντίδων
facile effugere poterimus pecca ἀποῤῥίψωμεν ὄγκον . ὕτω γὰρ διαφυ
tum quod facile contrahitur. γεν δυνησόμεθα καὶ τὴν ἁμαρτίαν τὴν
Patientia autem præ aliis omni . ξαδίωςσυνιταμένην.ὑπομονῆς δὲ πρὸ τῶν
bus opus habemus , vt propofiti ἄλλων ἀπάν ]ων δεόμεθα , ἵνα τὸν προκε-
certaminis victoriam referamus.
μενον ἀγῶνα νικήσωμεν . Εὐπερίςαλον δὲ
Εὐπερίςατον
run autem
, vt quod vocauit pecca- τὴν ἁμαρίανἐκάλεσεν ,ὡς εὐκόλως συν
facileconfeturac
gignatur. Etenim oculus inefca . 5αμένην τε καὶ γινομένην . καὶ γὰρ ὀφθαλ-
tur , auditus demulcetur, taëtus μὸς δελεάζεται, ἀκοὴκαλαθέλγεται,
2 αφή
vitillatur , lingua facillime labi γαργαλίζεται, καὶ γλῶσσα ῥᾷτα διολι
tur, et cogitatio ad maium eft θαίνει, καὶ ὁ λογισμὸς περὶ τὸ χεῖρον -
celerrimna. Proponit infuper ma
ius archetypumn. 2. Alpicientes ξύῤῥοπος. προστίθησι δὲ καὶ τὸ μεῖζον
in auftorem fidei et confiummaro ἀρχέτυπον. β '. Αφορῶντες εἰς τὸν τῆς
rem Iefum. Vtrumque pofuit πίςεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωὴν Ἰησῶν .
fecundum humanitatein . Ομι Κατὰ τὸ ἀνθρώπινον ἀμφότερα τέθει
pro propofito fibi gaudio fuftinuit κεν. „ Ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ
crucem , ignominia contempta , at
» χαρᾶς ὑπέμεινε ςαυρὸν , αιχύνης και
quein dextera fedis Dei confedit . καταφρονήσας , ἐν δεξιᾷ τε τῷ θρόνε τῇ
Potuiffet , inquit ; non pari , " Θεῷ κεκάθικεν . , Ἠδύνατο , φησὶ, μὴ

fi hoc voluiffet : fed paffionem παθεν, & πες τῦτο ἠθέλησεν ἀλλὰ τὸ
>
ciens. Seruatoris autein gau- πάθες ἠνέχετο , πάντας εὐεργετῶν.
dium eft falus hominum. Ριο χαρὰ δὲ τῷ Σωτῆρος , τῶν ἀνθρώπων ἡ
hac paffione fubiit : et poft σωτηρία . ὑπὲρ ταύτης τὸ πάθος ὑπὲ
m
paffionem fedet cum Patre μένε , καὶ μετὰ τὸ πάθος τῷ γεγεννη
qui genuit . 3. Recogitate enim κάτι συνεδρεύει Πατρί. γ. Αναλογία
eum qui talem Juftinuit σασε γὰρ τὸν τοιαύτην ὑπομεμενηκότα
αὐπὸ
1
1) An legit προκείμενον ? Interpretatio quidem id fuadet, 2) ὑπομονὴν. Β .
 EPIST. AD HEBRAEOS. CAP . XII . 623

ὑπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν εἰς αὐτὲς ἀντι- a peccatoribus apud vosmetipfos

υλογίαν , ἵνα μὴ κάμητε ταῖς ψυχαῖς contradictionem ; ut ne fatigemini
κὑμῶν ἐκλυόμενοι. Τὸ εἰς αὐτές , ἀντὶ arimis vcftris deficientes. Eis av-
τής , pro εἰς ἑαυτές. Apud vo
τῇ εἰς ἑαυτές . λογίταθε , Φησὶ , παρ᾽ iplos , inquit , confiderate , quan-
ὑμῖν αὐτοῖς , πόσην παρὰ τῶν
. ἁμαρτω . iam a peccatoribus contradiatio-
λῶν ἀντιλογίαν ὑπέμεινεν ὁ τῶν ἀπάν . nem fuftinuerit vniuerforum Do-
των Δεσπότης. ἱκανὴν γὰρ ἐντεῦθενψυ- minus. Inde
folationem enimis.
accipiet magnam
Deindecon-
χαγωγίας καρπώσεθε . εἶτα και δρι- iam acerbiorein eis et-
· medicinam
μυτέραν αὐτοῖς ἰατρείαν προσφέρει . adhibet . 4. Nondum (enim › vs-
το δ΄. Οὔπω μέχρις αἵματος ἀντεκατέ- que ad fanguinem reftitiftis , nd-
„ ζητε πρὸς τὴνἁμαρτίαν ἀνταγωνιζό- νυνjus peccatum repugnantes , s. Et
» μενοι, έ. Καὶ ἐκλέληθε τῆς παρακλή. obliti eftis confolationis , qua vo-
di-
» σεως , ἥτιςὑμῖν ὡς υἱοῖς διαλέγεται Υἱέ bis tamquam filiis loquitur ,
cens a) , Fili mi , noli negligere dis
33 ) με , μὴ ὀλιγώρει παιδείας Κυρίε , fciplinam Domini , neque defatigea
"
ω μηδὲ ἐκλύε ὑπ᾽ αὐτῷ ἐλεγχόμενος . ris dum ab eo argueris . 6. Quam
της . Ὃν γὰς ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει *
„ϛ΄. , , enim diligir Dominus , caftigat, *
· κ ματιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν, ὃν παραδέχε. flagellat autem omnem filium quem
ηται. Οὐκ εναντία ταῦτα τοῖς πρό . recipit. Non funt hæc contra-
Δεν εἰρημένοις. ἐκεῖ μὲν γὰρ αὐτοῖς τia fuperioribus. Illic enim eis
arteftatus eft , quod bonorum
ἐμαρτύρησεν , ὡς τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑ- fuorum direptionem cumgaudio
παρχόντων μεθ᾿ ἡδονῆς κατεδέξαντο , fufceperint , et pro pietate contu-
καὶ γενναίως ἤνεγκαν τὰ ὑπὲρ τῆς εὐ. melias forti animo pertulerint :
σεβείας ονείδη , ἐνταῦθα δὲ ὡς ὀκλάζε . hic autem increpat vt vacillantes.
σι ἐπιμέμφεται εἰς καιρὸν δὲ τὸ Οὔπω In tempore autem pofuit illud,
Nondum vsque ad fanguinem re-
μέχρις αίματος αντεκατέςησε πρὸς τὴν
frriftis aduerfis peccatum repu
· ἁμαρτίαν ἀνταγωνιζόμενοι τέθωκεν , ἐκ
gnantes , oftendens per comparas
παραλλήλε δεικνὺς πόσον ἀποδέεσιν tionem ,quantuit abfint ab illis qui
ἐκάνων οἳ ἐλιθάθησαν, καὶ ἐπείθησαν, lapidati , et fefti , et in cede gla-
καὶ ἐν φόνῳμαχαίρας ἀπέθανον. ετα dii mortui funt. Deinde prolata
τῆς παροιμιακῆς παραινέσεως ἀναμνή . eprouerbiis
xit : adhortatione fubiun
7. Si . caftigationem fertis ,
σας ἐπήγαγεν˙ Ϛ΄. Εἰ παιδείαν ὑπο- Si forti anino fertis quæ vobis in-
η9 μένετε . 4 ) Εἰ φέρετε γενναίως τὰς figuntur caftigationes. Tamquam
ἐπιφερομένας παιδείας . Ως υἱοῖς ὑμῖν filiis vobis affive je Deus. Quis
* προσφέρεται ὁ Θεός. τίς γάρ ἐςιν υἱὸς , enim filius ,quem non caftiget pa
ὃν ἐ παιδεύει πατής ; ή Εἰ δὲ χωρίς ter ? 8. Quodfi extra difciplinam
τρεις, σκίus participes fati funt
ωές παιδείας , ἧς μέτοχοι γεγόνασι eftis , cuius participes facti funt
ergo adulteri , et non
„ πάντες , ἄρα νόθοι ἐξέ , καὶ εχ υἱοί. τα filii eftis. s t
Patre , inqui , fo-
Οἱ πατέρες , φησὶ, τες γνησίες παῖδας ient legitimnos filios inftituere ,
παιδεύειν εἰώθασι, καὶ μαςιγεμένες ὑπὸ et fi eos videant flagellari a
magia
3) με abeft a B. 4) εἰ non eft in Β.
a) Prov. 3, II, 12.
B. Theod , Tom . III. Rr
626 B. THEODORETI INTERPRET . "

magiftris , non agre ferunt. Vi τῶν διδασκάλων ὁρῶντες , ἐκ ἀνιῶνται.

dent enim fructum , qui ex ca · τὸν γὰρ ἐκ τῆς παιδείας φυόμενον ὁρῶ
ftigatione nafcitur. Nothos au-
tem et illegitimos filios conte- σι καρπόν . τῶν μέντοι νόθων καταφρο-
mnunt , nec pari eos cura di. νgσι παίδων, καὶ τῆς ἴσης αὐτὲς ἐπιμε‐
gnos cenfent. Si ergo vos quo : λέας ἐκ ἀξιῶσιν . εἰ τοίνυν καὶ ὑμᾶς τὴν
que difciplinam declinatis , eftis παιδείαν ἐκκλίνετε , τῆς τῶν νόθων με
in numero fpuriorum . 9. Dein ρίδος ἐςέ. " θ΄ . Εἶτα τὲς μὲν τῆς
de patres quidem carnis noftra σαρκὸς ἡμῶν πατέρας 5 ) ἔχομεν παι
„
caftigatores habemus , et reuere-
mnureos : non multo magis obtem . » δευτάς , καὶ ἐνετρεπόμεθα ὃ 8 πολλῷ
perabimus patri fpirituum , et vi- μᾶλλον ὑποταγησόμεθα τῷ πατρὶ
vemus ? Qui a patribus cor- ητῶν πνευμάτων , καὶ ζήσομεν ; » Τὴν
poralibus difciplinam fufcipimus , παρὰ τῶν σωματικῶν πατέρων προσ-
fpiritualis patris difciplinam non φερομένην παιδείαν δεχόμενοι , τῷ πνευ
ampleétimur ? Patrem etiamn fpi
rituum patrem fpiritualem voce . ματικό πατρὸς τὴν παιδείαν ἐκ ασπα
vit, vt qui fit fons donorum ζόμεθα ; Πατέρα 6 ) καὶ πνευμάτων τὸν
fpiritualium . Per illos autem de- πνευματικὸν πατέρα κέκληκεν , ὡς τῶν
dit nobis dignitatem adoptionis πνευματικῶν χαρισμάτων πηγήν δι
filiorum . Deinde differentiam ἐκείνων δὲ ἡμῖν δέδωκε τὸ τῆς υἱοθεσίας
quoque difciplinæ oftendit. 10, Et
illi quidem in tempore paucorum ἀξίωμα . ἔπειτα δάκνυσι καὶ τὸ τῆς
dierum > fecundum voluntatem παιδείας διάφορον. ι . Οἱ μὲν γὰρ πρὸς
fuam caftigabant : hic autem ad id yὀλίγαςἡμέρας, κατὰ τὸ δικῶν αὐτοῖς,
quod vtile eft, ut fimus participes „ ἐπαίδευον · ὁ0 δὲ ἐπὶ τὸ συμφέρον, εἰς τὸ
fanctitatis eius. Et in illis qui. „ μεταλαβῶν τῆς ἁγιότητος αὐτῇ .
dem dixit , Secundum voluntatem καὶ ἐπ᾿ ἐκείνων μὲν εἴρηκε, Κατὰ τὸ δὲ
fuam. ·
omnes idquod eft vtile. In Deo κεν. & γὰρ ἅπαντες τὸ συμφέρον διδά
autem ,fru &tum oftendit difcipli. σκεσιν. ἐπὶ δὲτῷ Θεῷ τὸνκαρπὸν ἔδει
ng. Vult enim , inquit , nos ξε τῆς παιδείας˙ ἁγίες γὰρ ἡμᾶς, ( n-
fanëtos efficere ,9 et fuæ fandtita- σιν , ἀποφῆναι βέλεται, καὶ τῆς οἰκείας
tis participes . Deinde definitiue :
* αγιότητος κοινωνές . ετα ὁριςικῶς˙
u . Omnis autem difciplina in
prafenti quidem videtur non efe γιά Πᾶσα δὲ παιδεία πρὸςμὲν τὸ πα
gaudii , fed maroris : poftea au πρὸν εἰ δοκεῖ χαρᾶς εἶναι, ἀλλὰ λύπης
99
vem fručtum pacatiJimum exerci · ύςερον δὲ καρπὸν εἰρηνικὸν τοῖς δι᾽αὖ
tatis per eum
reddit iuftitia . 9τῆς γεγυμνασμένοις ἀποδίδωσι δικαιο-
Omnis difciplinæ initia triftia , σύνης.» Πάσης παιδείας τὰ προοίμια
funt , et valde molefta : fed iu-
cundos fructus producunt , pa- λυπηρά , καὶ λίαν ἀνιαρά˙ ἀλλ᾽ ἀξία-
cem fecundum Deum , et lat . γάτες φύει καρπες, τὴν κατὰ Θεὸν εἰς
dabilem iuftitiam . Ita etiam ρήνην, καὶ τὴν ἐπαινεμένην δικαιοσύνην .
dicit Dominus a ) : Angufta eft ὕτω καὶ ὁ Κύριος ἔφη ,. 7 )ὅτι ςενὴ ἡ πύο
porta , et arcta eft via quæ ducit λη , καὶ τεθλιμμένη ἡท ὁδὸς ἡ ἀπάγετα 2
ess

5 ) εἴχομεν παιδευτὰς . Β. παιδ . omiferat Sirmondus . 6) γὰρ . Β. 7 ) τί . Β.

a ) Matth . 7, 14.
 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP. XII. 627

ὡς τὴν ζωήν. πιβ '. 8) Διὸ τὰς παραμέ. ad vitam . 12. Propter quod re-
γ νας χεῖρας , καὶ τὰ παραλελυμένα γό . millas manus et foluta jilura genua eris
gite : 13. Et grillius redtus ficite
να τα ἀνορθώσατε , ιγ΄. Καὶ τροχιάς pedibus veftris , ut nonclaudicans
ὀρθὰς ποιήσατε τοῖς ποσὶν ὑμῶν, ἵνα quis erret , magis autem fanetur .
ν
,μὴ τὸ χωλὸν ἐκραπῇ ,ἰαθῇ δὲμᾶλλο . , Horum alia quidem ex Prouer
Τέτων τὰ μὲν ἐκ τῶν παροιμιῶν , τὰ δὲ biis ,alia vero pofuit ex prcphe
ἐκ τῆς Ἡσαίε τέθηκε προφητείας. τὸ tia Elaiae . Illud enim , Rectos
μὲν γὰρ, Τροχιὰς ὀρθὰς ποιήσατε τοῖς greffus facite pedibus , docer pro
verbialis exhortatio a) : hoc au-
ποσὶν , ἡ παροιμιακὴ διδάσκει παραίνε- tem , RemiJas manus
. . et foluta
σις · τὸ δὲ , Ἰχύσατε χῶρες παρεμέναι , genua confirmate , dixit propheta
καὶ γόνατα παραλελυμένα , ὁ προφή . Εfaias b ). Per hæc aurem figni-
της άρηκεν Ησαΐας. αινίττεται δὲ διὰ ficat diuinus apoftolus , quod in
τέτων ὁ θεῖος ἀπότολος , ὡς πρὸς τὸ inulta pericula impingentes , ad
pietatis curfum facti effent tar-
πλῆθος τῶν κινδύνων ὀκλάζοντες , ὀκνη- diores . Hac autem fufficiunt ad
ρότεροι περὶ τὸν τῆς εὐσεβείας ἐγένοντο deprimendam Nouati indolentiam »
δρόμον · ἱκανὰ δὲ ταῦτακαταλύσαι και Eos enim qui praclare cernue-
Ναυάτε τὸν τύφον. τὲς γὰρ λαμπρῶς rant, deinde molliores euaterant ,
ἀγωνισαμένες, εἶτα χαυνωθέντας διας . confirmat , et curat adhibitispa
nitentiæ pharmacis. Claudum /
ξώννυσι , καὶ τοῖς τῆς μετανοίας θερα . enim dicens , medicinameft pol-
πεύει φαρμάκοις˙ χωλὸν γὰρ εἰπὼν , licitus . Eis quoque actiuæ vir-
τὴν ἴασιν ἐπηγγέλατο . προσφέρει δὲ tutis dat præcepta , 14. Paceme
αὐτοῖς καὶ τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς ὑπο- fequimini cum omnibus. Hoc et-
· θήκας . „ δ'. Εἰρήνην διώκετε μετὰ πάν. iam dixit fcribens ad Romanos ,
»η των. Τῦτο καὶ ῾Ρωμαίοις ἐπιτέλλων Si fieri poteft, inquit c) , quan-
tum eft in vobis , cum omnibus
· εἴρηκεν · Εἰ δυνατὸν γὰρ, φησὶ, τὸ ἐξ ύὑ- hominibus pacem habentes.
μῶν μετὰ πάντων ανθρώπων εἰρηνεύεν . Fac quod tuum : oftende ala-
Et fan&timo-
τες. τὸ σὸν ποίησον˙ δεῖξον τὴν προθυ- critatein animi.
= μίαν . Καὶ
" τὸν ἁγιασμὸν, ὦ< χωρὶς οὐκ niam , fine qua nemo videlit Dium.
Sanctimoniam appellauit continen-
»δεὶς ὄψεται τὸν Κύριον . " ῾Αγιασμὸν
τὴν σωφροσύνην ἐκάλεσε · ταύτηνδὲ δυ . tiam : hanc autem redte excicere
poffunt etiam qui matrimonium
νατὸν καὶ τὸς ἐν γάμῳ κατορθῶσαι . Contraxerunt. Honorabiles enim d )
Τίμιος γὰρ ὁ γάμος , καὶ ή
ἡ κοίτη οἰμίαν . nuptiae , et thorus immaculatus :for-
τος˙ πόρνες δὲ καὶ μοιχὲςκρινῶ ὁ Θεός. nicatores autem et adulteros Deus
υιέ . Ἐπισκοπῶντες μή τις ὑπερῶν ἀπὸ condemnabit . f . Viuientes , ne quis
τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ . Μὴ μόνον δὲ careat gratia Dei. Non folumn au-
tem veftri , fed etiam alter alterius
ἑαυτῶν , ἀλλὰ καὶ ἀλλήλων ἐπιμελῶθε, curam gerite , et titubantem firing
καὶ τὸν κλονούμενον ὑπερείδετε , και τὸν te , et ei qui manus veftræ auxilio
χειραγωγίας δεόμενον ἰατρεύσατε˙ indiget fubuenire. Ne qua radix
Μή τις ῥίζα πικρίας ἄνω φύουσα ἐνο- amaritudinis furfum germinans in-
Rr 2 pediar ,

8) Eadem verba ad Cant. 1,9 . Et Eranift. dial. 3. p . 125. Sirm. nifi quod in po-
ftremo loco fit : ὥσε τας cet.
a ) Prom . 4, 26, 1 ) ES, 35, 3- c} Rom , 12, 18. d) Ebr. 13, 4.
 628 B. THEODORETI INTERPRET .

pediat , et per illam inquinentur » χλῇ , καὶ διὰ ταύτης μιανθῶσιν οἱ πολ-
multi. Hocetiam fcripfit ad Co- λοί. Τέτο καὶ Κορινθίοις γέγραφεν
rinthios a ) Nefcitis quod parum οὐκ οἴδατε ὅτιμικρὰ ζύμη ὅλον τὸ φύ
fermenti totam maffam fermentet?
* Radicem auten * amaritudinis , et ραμα ζυμοῖ; ξίζαν δὲ πικρίας , καὶ τὰ
mala dogmata , et deprauatam vi- πονηρὰ δόγματα , καὶ τὸν διεφθαρμέ‐
tam vocauit. Hoc enim fubiunxit : νον ωνόμασε βίον . τῦτο γὰρ ἐπήγαγε
16. Ne quisfornicator , autpro- ως.Μή ત τις πόρνος , ἢ βέβηλος, ως Ἠσαῦ ,
fanus , vt Efau b ), qui propter vnam
efcam vendidit primogenita fuα υὃς ἀντὶ βρώσεως μιᾶς ἀπέδοτο το
fua.
Éfaui fornicationem vocauit inglu . ηπρωτοτόκια αὐτῇ ., Πορνείαν τοῦ
viem : propter hanc enim vendi- Ἠσαῦ τὴν γατριμαργίαν ἐκάλεσε · διὰ
dit benediationem primogenito- ταύτην γὰς ἀπέδοτο ‫ ار‬τῶν πρωτοτοκίων
rum . Neque vero erraueritquis · τὴν εὐλογίαν . ἐκ ἂν δέ τις αμάξιοι πορ-
piam , fi vocauerit fornicationem νeίαν αὐτῷ καλέσας
nefarium eius matrimonium : du- νείαν αὐτῷ καλέσας καὶ τὸν παράνομον
xit enim vxores alienigenas . γάμον˙ ἀλλοφύλες γὰς γυναῖκας ἠγά-
17. Scitore enim , quod etpoftea cu- γετο . μιζ '. Ἴσε γὰρ ὅτι καὶ μετέπειτα
piens bereditare benedictionem , re- „ θέλων κληρονομῆσαι τὴν εὐλογίαν ,
probatus fuerit: non enim inuenit „απεδοκιμάσθη · μετανοίας γὰς τόπον
panitentia locum , quamquam cum π & χ εὗρε , καίπες μετὰ δακρύων ἐκζη
lacrymis inquifiuiffet eam. Hoc
etiam Nouatiani fua effe arma „ τήσας αὐτήν ., Καὶ τῦτο οἱ Ναυάτε
exiftimant , fed fuis ipforum te ὅπλον οἰκεῖον νομίζεσιν , ἀλλὰ τοῖς ο

His confodientur. Efauenim non κeίοις βληθήσονται βέλεσιν, ὁ γὰρ

feuit agens panitentiam , fed Ἠσαῦ 8 μετανοῶν ἐδάκρυσεν , ἀλλὰ τῇ τη
fratris felicitati inuidens . Hoς
τῷ ἀδελφῆ φθονῶν εὐπραξία . ταὐτὸ
ipfum autem Caina quoque acci. δὲ τῦτο καὶ ὁ Καὶν ὑπέμεινε . συνέπεσε
dit. Concidit enim , inquit c) ,
facies eius. Sed non ideo , quis γὰς, φησὶ, τὸ πρόσωπον αὐτῷ · ἀλλ᾽ ἐχ
male obtulerat , fed quia fratrem ὅτι κακῶς προσενήνοχεν , ἀλλ᾽ ἐπειδὴ τὸν
viderat diuina honoratum fenten- ἀδελφὸν εἶδε ψήφῳ θείᾳ τετιμημένον .
tia. ༣
Et diuinus apoftolus fuis καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος τῦτο δι᾽ ὧν εἶπεν
hoc verbis innuit . Panitentia
ηνίξατο . Μετανοίας γὰρ , φησὶ, τόπον
enim , inquit , locum non inuenit ,
ἐχ εὗρεν , ἀντὶ τῷ , ἐχ εὗρε τὴν τῆς με
hoc eft , Non inuenit viam pce : τανοίας ὁδὸν , ἐδὲ ἐθρήνησεν ἐφ᾽ οἷς κα
nitentiæ , nec luxit propter ea C
quæ improbe erat machinatus : κῶς ἐξελεύσατο . ὠδύρατο δὲ , ὦ τὴν α
feuit autem non peccatum , fed μαρτίαν , ἀλλὰ τὴν་ τῷ Ἰακώβ εὐκληρίαν.
profperum Iacobi fucceffum : id και μαρτυρῶ τὰ ξήματα · ἐγγισάτω .
que eius verba teftantur. Ve-
niant dies , inquit d ) , ludius σαν γάς , ἔφη , αἱ ἡμέραι τῇ πένθος τῷ
patris mei , vt occidam fratrem πατρός με , ἵνα ἀποκτείνω Ἰακὼβ τὸν
aneum Iacobum. Non abs re αδελφόν με . ἐχ ἁπλῶς δὲ τῶν κατὰ
autem Efaui meminit diuinus τὸν Ησαῦ ἐμνημόνευσεν ὁ θεῖος ἀπός :
apoftolus , fed docens quod ille λος , ἀλλὰ διδάσκων ὡς καὶ ἐκεῖνος πρω
‫اد‬
etiam , cum effer primogenitus , τότοκος ὤν , διὰ γατριμαργίαν και με
per ingluuiem et improbitatem χθηρίανἀπετερήθη τῆς εὐλογίας. και
benedictione priuatus fit.
18.

a ) 1 Cor . 5 , 6. 6 ) Gen. 25. c ) Gen. 4, 5. d ) Gen. 27, 41.

 EPIST. AD HEBRAEOS . CAP . XII . 629

τις Ιεδαίοι τοῖς πρωτοτοκίοις τετιμημένοι , Iudai, cum primogenituræ iure

effent honorati , et fuperuacaneis
καὶ τοῖς περιτοῖς τε νόμε δια 9 ) γαςρι-
-- μαργίαν δεδελωμένοι , τῆςσωτηρίας ἐξέ. legis propter gulam mancipati ,
. a falute exciderunt : Gentiles au-
πεσον τὰ δὲ ἔθνη , ὁ νέος λαὸς, ο τύπος tem , nouus populus , cuius ty-
ὁ Ἰακὼς , τῶν πρωτοτοκίων ἀπήλαυσε . pus lacob , ius primogenitura
τα παρεγγυᾷ τοίνυν τοῖςἐξ Ιεδαίων πεπι- ' confecuti funt. Præcipit ergo iis
ςευκόσι , μὴ τῷ πρωτοτόκε τὴν παρα- qui ex Iudais crediderant , non
imitari iniquitatem primogeniti ,
-νομίαν ζηλῶσαι , ἀλλὰ τῆς τε νεωτέρω fed recentioris populi benediatio-
λαδ μεταλαχῶν εὐλογίας . ἐντεῦθεν nem confequi. Ab hoc rurfus
πάλιν εἰς παρεξέτασιν ἑτέραν μεταφέ- loco ad aliam collationem ora-
ρε τὸν λόγον · δεικνὺς τῶν ὑπὸ τῇ Δε-tionem conuertit , oftendens ex-
σπότε Χριςε χορηγηθέντων ἀγαθῶν cellentiam bonorum quæ funt a
18. Non
Domino fuppeditata .
τὴν ὑπεροχήν . κή .Οὐ γὰρ προσεληλύ .
enim acceffiftis ad tractabilem mon-
» θατε ψηλαφωμένῳ ὄρει , καὶ κεκαυ- rem , et accenfibilem ignem , et tur-
ποῦ μένῳ πυρὶ, καὶ γνόφῳ , καὶ σκότῳ , καὶ binem ,et caliginem , et procellam a ),
η θυέλλη , ιθ'. Καὶσάλπιγγος ἤχῳ, καὶ * . Et tube fonum , et fonum *
»φωνῇ ῥημάτων, ἧς οἱ ἀκέσαντες παρῃ . verborum , quem qui audierant ,
υπήσαν] ο μὴ προστεθῆναι αὐτοῖς λόγον . deprecati funt , ne eis adderetur
verbum . 20. Non enim ferebant
κ . Οὐκἔφερον γὰρ τὸ διατελλόμενον , atur
quod diceb Εt , fi beftia tetis
καν θηρίον θίγῃ τῷὄρες , λιθοβοληθή . geritmontem , lapidabitur . 21. Et,
Ὤσεται , κά . Καὶ , ὅτω φιβερὸν ἦν τὸ ta terribile erat vifum , Mofes dis
φανταζόμενον , Μωϋσῆς εἶπεν , ἔμφο · xit , Exterritus fum et tremebun
dus . Terribilia , inquit , erant
δός εμι, καὶ ἔντρομος. , Φοβερά , φη-
illa , quæ in monte Sina facta
σὶν , ἦν ἐκεῖνα τὰ ἐν τῷ Σινα ὄρᾳ γεγε · Γunt , ignis qui videbatur , et
νημένα˙ πῶς ὁρατὸν , καὶ καπνὸς πάν- fumus quoquouerfus circumcut-
τοσε περιθέων,καὶ γνόφος , καὶ σκότος ,
fans , et caligo , et tenebra , et
καὶ θύελλα , καὶ σάλπιγγος ἠχὴ φοβε .procella , et tubæ fonitus terri.
bilis. Et tantus ex eo timor in-
ρά · καὶ τοσῶτον ἐντεῦθεν ἐνεγέ~νετο δέος ,
ὡς μὴ μόνον τὸν λαὸν ἐπῶν τῷ cuffus eft , vt non folum popu-
θεσπε .
~ lus dixerit diuino prophetæ , Lo-
σίῳ προφήτῃ , Λάλει πρὸς ἡμᾶς σὺ , καὶ quere tu ad nos , et ne loqua-
μὴ λαλέτω πρὸς ἡμᾶς ὁ Θεὸς , ἀλλὰ tur ad nos Deus : fed ipfe etiam
καὶ αὐτὸν τὸν νομοθέτην δεδιότα λέ- legislator timore affe &tus dixerit,
γεν, Ἔμφιδές εἰμι καὶ ἔντρομος . καὶ τὰ Exterritus fum ,et tremebundus . Et
μὲν φοβερὰ ἔδειξε , τὸν δὲ βλαςήσαντα terribilia quidem illa oftendit , fed
fruitum qui ex eis ortus eft non
ἐκ τύτων καρπὸν ἐκ ἐγύμνωσε˙ φαν]α .
aperuit . Vifum autem dixit , quia
ζόμενον δὲ εἶπεν, ἐπειδὴ ἐκ αὐτὸνἑώρων non videbant ipfum vniuerforum
τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, ἀλλά τινα φαντα . Deum ,fed quandam diuinæ appa-
σίαν τῆς θείας ἐπιφανείας . αποκαλύ . ritionis imaginem . Aperit autem
πλει δὲ λοιπὸν τὸν τῆς χάριτος σκοπὸν , deinceps diuiuæ gratia fcopum ,
Rr 3 et

9 ) γατριμαργίας . Β .

*) Exod. 19. et 20..

 630. B. THEODORETI INTERPRET .

et dicit : 22. Sedaccefillis ad καί φησιν . κβ '. Αλλὰ 15 ) προσεληλύ-

Sionem montem , et ciuitatem Dei θαλε Σιὼν ὄρει, καὶ πόλει Θεῷ ζῶντος ,
""
wiuentis , Hierofolymam caleftem ,
et multorum millium angelorum »
»Ιερεσ αλήμ ἐπερανίῳ , καὶ μυριάσιν
frequentiam , 23. Et ecclefiam mαγγέλων , κγ '. ΙΙ) Πανηγύρει καὶ ἐκ-
primitiuorum , qui confcripti funt 9κλησίᾳ πρωτοτόκων ἐν ἐρανοῖς ἀπο-
in calis , et iudicem omnium Deum , » γεγραμμένων ,καὶ κριτῇ Θεῷ πάντων ,
et fpiritus iuftarum perfectorum , καὶ πνεύμασι δικαίων τετελειωμένων ,
24. Et teftamenti noui mediato- 9
vem lejim ,et fanguinem afperfo. nad ". Καιδιαθήκης νέαςμεσίτη Ἰησᾶ , και
mis melius loquentem quam Abelis. καιμαλιβανισμῷ κράτονα λαλένι πα
Illic , inquit , rimor , hic autem πρὰ τὸν ῎Αδελ ... Ἐκεῖ, φησὶ, δέος , ἐν-
feftum er celebritas : et illa qui ταῦθα δὲ ἑορτὴ καὶ πανήγυρις˙ καὶ ἐκεῖς
dem interra , hac autem in cæ- να μὲν
• ἐν τῇ γῇ , ταῦτα δὲ ἐν τοῖς ἐρα-
dis ; illic hominum millia , hic νοῖς ἐκεῖ χιλιάδες ἀνθρώπων , ἐνταῦθα
angelorum myriades : illic inff-
deles et iniqui , hic ecclefia pri- δὲ μυριάδες ἀγγέλων · ἐκεῖ ἄπιτοι καὶ
mogenitorum defcriptorum in παράνομοι , ἐνταῦθα ἐκκλησία πρωτετά .
cælis , et fpiritus iuftorum qui κων ἀπογεγραμμένων ἐν τοῖς ἐρανοῖς ,
perfectionem acceperunt : illic καὶ πνεύματα δικαίων τετελειωμένων
metus teftamentumn , hic nouum : ἐκεῖ διαθήκη παλαιὰ , ἐνταῦθα καινή
illie feruus mediator , hic filius : ἐκεῖ δῆλος μεσίτης , ἐνταῦθα υἱός · ἐκεῖ
illic
expertium , hic fanguis agni ra . αἷμα αλόγων , ἐνταῦθα αἷμα ἀμπελο
zionalis . Quod autem ait, me γικε τὸ δὲ Κράτονα λαλέντι παρὰ
lius loquens quam Abelis , idem τὸν Αβελ ,αντὶ τῷ ,διὰ τῶν πραγμάτων
eft ac rebus ipfis loquens , et φθεγγόμενον , καὶ τὴν οἰκείαν δεικνύον
fuam oftendens operationem . ἐνέργειαν · τὸ μὲν γὰρ τῷ Αζελ αἷμα
Sanguis enim Abelis canitur :
hic vero etiam hominumnfalutem ᾄδεται τῦτο δὲ καὶ ἐνεργεῖ τὴν τῶν ἀν
aperatur . Primogenitos autem vo θρώπων σωτηρίαν. Πρωτοτόκες δὲ τὸς
cauit electos , quia duplicem pri ἐκλεκτὲς κέκληκεν , ἐπειδὴ διπλῶν κλῆ .
snogeniti ex lege capiebant par- ρον κατὰ τὸν νόμον ἐλάμβανον οἱ πρω »
zem in hereditate. Hec autem τότοκοι . ταῦτα δὲ αἴρηκε , καὶ τὴν ὑπερ-
dixit , et horum oftendens ex-
cellentiam , et ad ea ftudiofius οχὴν τέτων δεικνὺς , καὶ σπεδαιότερον
* accedere præcipiens . * 25. Κ. αὐτοῖς προσιέναι παρεγγυῶν. κέ .Βλέ
dete ne recufetis loquentem. Si » πετε μὴ παραιτήση θε τὸν λαλέντα .
2
enim illi non effugerunt , recu- γὰρ ἐκεῖνοι ἐκ ἔφυγον τὸν ἐπὶ γῆς
fantes eum qui fuper terram lo-
quebatur , multo magis nos , qui »παραιτησάμενοι χρηματίζοντα , πολ-
de calis : loquentem nobis auer- πλῷ μᾶλλον ἡμεῖς οἱ τὸν ἀπ ' ἐρανῶν ἀ
zimus. Quoniam illi dixerunt, υποςρεφόμενοι. Ἐπειδὴ ἔφασαν ἐκεῖ .
Loquere ad nos tu et ne lo. vo,Λάλα πρὸςἡμᾶς σὺ , καὶ μὴ λαλά ·
quatur ad nos Deus , adhortatur τω πρὸς ἡμᾶς ὁ Θεὸς , παρακελεύεται
αὐτοῖς ,
10 ) Προσελ . και έπερα ». Theodoret . fupra ad c. 1 , 16. Efai. 35, 1o. Pfalm . 9, 12,
23,3. 47,3. 98, 9. 86, 2. In poftremo loco , itemque Pf . 88, 6. et Cant. 3, 1. etiam
ἀπογεγρ . ἐν ἐρανοῖς. Ad Efai. 4, 2. omittit verba ἐπερανίῳ --- πανηγύρει, habetque
ἀναγεγραμμένων ἐν ἐρανοῖς. 11) πανηγύρει omittit ad Pfalm.88 ,6. Sirm.hanc vo-
cem habebat in fine v . 22. contra auétoritatem Theodoreti et ipfum fenfum .
 EPIST . AD HEBRAEOS. CAP . XII . A 631

· αὐτοῖς μὴ ζηλῶσαι τὴν ἐκείνων παχύ . eos , ne craffam illorum imiten-

τητα , μηδὲ παραπλησίως ἐκείνοις και tur ftultitiam , et ne , ficut illi,
Dominum relinquant , et ad fa-
ταλιπᾶν τὸν Δεσπότην , καὶ πρὸς τὸν mulum accurrant , et pro Deg
· οἰκέτην δραμεν , καὶ ἀντὶ τῷ 12 ) Θεğ Molen afumant , et pro nouis
:τὸν Μωϋσέα λαβῶν , καὶ ἀντὶ τῶν και- in antiquis permaneant . Et ve-
τινῶν προσμεῖναι τοῖς παλαιοῖς . καίτοι,ro , inquit , Deus illis non de
cælo , fed in Sina monte legem
Φησὶν , ἐκ ἐρανόθεν αὐτοῖς ὁ Θεὸς , ἀλλ᾿
ἐν τῷ Σινα ὄρα τὴν νομοθεσίαν ἐδίδε ·dedit: nos autem decælis aduen-
tum Domini exfpectamus. Et
ἡμεῖς δὲ τὴν ἀπ᾿ ἐρανῶν ἐπιφάνειαν docens, ipfum et horum et illo-
προσδεχόμεθα τῷ Δεσπίτε. καὶ διδά- rum fuiffe legislatorem , fubiun-
σκων ὡς αὐτὸς καὶ τέτων κακείνων vo- xit : 26. Cuius vox mouit ter-
Mons enim con-
- μοθέτης γεγένηται, ἐπήγαγεν˙ κϛ΄. Οὗ tam tunc .
1 μἡ φωνὴ τὴν γῆνἐσάλευσε τότε. και tum. cuffus eft, fignifi cans Dei aduen-
Nunc autem promittit di-
Ἐσαλεύθη γὰρ τὸ ὄρος , τῷ Θεῷ σημαι cens , Adhuc femel , et ego moue-
νον τὴν ἐπιφάνειαν. „Νῦν δὲ ἐπαγγέλ · bo non folum terram , fed et cad
- υλέται λέγων, Ἔτι ἅπαξ ἐγὼ σείω͵ οὐ lum . Ipfe , inquit , et tune
terram mouit , ipfe etiam cælum
και μόνον τὴν γῆν , ἀλλὰκαὶ τὸν ἐρανόν .
cum terra fe dixit concuffurum .
- : Αὐτὸς , 13 ) φησὶ , καὶ τότε 14 ) τὴν γῆν
ἔσεισεν , αὐτὸς καὶ τὸν ἐρανὸν σὺν τῇ 27. Quod autem Adhuc Semel dicit,
‫اد‬ declarat mobilium translationem ,
γῇπροηγόρευσε σείσειν . κζ'. Τὸ δὲ Ἔτι tamquam factorum , vt maneant
'Απαξ δηλοῖ τῶν σαλευομένων τὴν με- quæ funt immobilia . Terræ mo-
κ ' τάθεσιν , ὡς πεποιημένων , ἵνα μείνῃ τὰ tus , inquit , fiunt frequentes .
1
κ 'μὴ σαλευόμενα . ) Σεσμοὶ, φησὶ, γι- Illud ergo femel fignificat quan-
dam rerum mutationem , et eo-
νονται συνεχεῖς . τὸ τοίνυν ἅπαξ μετα-
cum quæ corrumpuntur ad me-
βολήν τινα πραγμάτων δηλοῖ , καὶ τῶν liora traduationem , quæ quidem
φθειρομένων τὴν ἐπὶ τὰ κρείτω μετά- ftabilem deinceps habebunt na-
ξασιν , ἅπερ μόνιμον λοιπὸν ἕξει τὴν turam . 28. Itaque regnum incon-
Φύσιν . υκή . Διὸ βασιλείαν ἀσάλευτον cuffum fufcipientes , teneamus gra-
» παραλαμβάνοντες ἔχωμεν χάριν , δι᾿ riam , per quam feruiamus pla
centes Deo cum metu et reueren-
γῆς λατρε ύωμεν εὐαρέτ ως τῷ Θεῷ , με tia. Illud autem , quod concu-
" τὰ αἰδῶς καὶ εὐλαβείας.199 Τὸ δὲ ἀσά · τi non poteft , pofuit pro eo
λευτον , ἀντὶ τῷ διαρκῆ τέθηκεν. ἔδειξε quod eft Sufficiens . Oftendit
δὲ καὶ πῶς δεῖ προσφέρειν τῷ Θεῷ τὴν surem , quomodo cultus Deo fit
Deinde diuina et-
λατρείαν . εἶτα καὶ τῶν θείων λογίων exhibendus.
ἀναμιμνήσκει, τῷ φόβῳ προθυμοτέρες iameloquia commemorat ,metu
29. Etenim
ποιῶν. κθ . Καὶ γὰρ ὁ Θεὸςἡμῶν πῦς Deus nofterignisconfumens eft a ).
καταναλίσκον . Πάλιν δὲ τὴν ἠθικὴν Rurfus autem moralem exhorta-
προσφέρει παραίνεσιν . tionem affert.

Rr 4 CAPVT

12 ) Χρις% . Β. 13) φ. non eft in B. 14) τὸ ὄρος ἐκίνησεν. Β .

a ) Deut. 4, 24-
}'
632 B. THEODORETI INTERPRET.

CAPVT XIII .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ .
ma.
1. Caritas fraternitatis
Compofitio no- ·. Ἡ φιλαδελφίαμενέτω . Ἡ τε
* 1 fi-
minis inten'am caritatem ὀνόματος συνθήκη τὴν ἐπί-
* gnificat. Ex amico enim et τασιν τῆς ἀγάπης δηλοῖ. ἐκ φίλε γὰρ
fratre nomen compofuit. 2. Et
hofpitalitatem nolite obliuifci , καὶ ἀδελφῆ ἐν συνέθηκεν ὄνομα. β'. Τῆς
per banc enim : quidam injcien . » φιλοξενίας μὴ ἐπιλανθάνεθε · δια
tes angelos bufpitio receperunt. σταύτης γὰρ ἔλαθόν τινες ξενίσαντες
Abraham patriarcha , cum tam . αγγέλες , Αβραὰμ ὁ πατριάρχης
quam ad homines acceffiffet , ὡς ἀνθρώποις γὰρ προσελθων , εὗρεν
inuenit angelas , et doininum
angelorum. Ita etiam beatus ἀγγέλω, καὶ τὸν ἀγγέλων δεσπότην.
Lot, vr homines quidem an . ἔτω καὶ ὁ μακάριος Λωτ , ὡς ἀνθρώπες
gelos fufcepit , vt ab angelis au μὲν ὑπεδέξατο τὲς ἀγγέλες , ὡς δὲ
tem fufcepit benediétionem .
παρ᾿ ἀγγέλων τὴν εὐλογίαν ἐδέξατο.
3. Mementore vindtorum , tam » Μιμνήσκεθε τῶν δεσμίων , ὡς συν
quam fimul vindti , et laborantium , ηδεδεμένοι˙ τῶν κακεχεμένων , ὡς καὶ
tamquam et ipfi in corpore manen- .
tes , lis qui hæc patiuntur ferte μαὐτοὶ ὄντὲς ἐν σώματι , Κοινωνᾶτε
per commiferationem quod par διὰ τῆς συμπαθείας , καὶ τῆς προσφό-
eft auxilium propter pietatem , ρε θεραπείας , τοῖς ταῦτα πάχεσι διὰ
4. Honorabile connubium in omni τὴν εὐσέβειαν. δ΄, Τίμιος ὁ γάμος Ι) ἐν
bus , et sborus immaculatus . For . πᾶσι , και ἡ ท κοίτη ἀμίαντος πόρνες
picatores autem et adulteros iudica
δὲ καὶ μοιχὲς κρινῇ ὁ Θεός,, Τὸ μὲν
bit Deus. Illud quidem legitiinum ,
hoc autem valde illegitimum , γὰρ ἔννομον , τὸ δὲ λίαν παράνομον, καὶ
Et illud quidein lege fanxit τὸ μὲν ὁ Θεὸς ἐνομοθέτησεν ἐξ ἀρχῆς·
Deus ab initio : Faciamus enim , ποιήσωμεν γὰρ αὐτῷ ἔφη βοηθὸν κατ '
inquit a ) , ei adiutorium tinile αὐτόν. καὶ διαπλάσας ἤγαγε καὶ συνῆ-
fibi. Et cum forrnafet, adduxit , ψε , και τὴν γαμήλιον δέδωκεν εὐλο
dit benediationem , Crefcite , di. γίαν , Αὐξάνεθελέγων ,καὶ πληθύνες 1
cens b ) , et multiplicamini, et re- 69έ , καὶ πληρώσατε τὴν γῆν. τὴν δὲ
,"
plete terram . Adulterium autem μοιχείαν καὶ πορνείαν ὁ ἀκόλαςε έπεισε
et fornicationem intemperans in ήγαγε λογισμός . μεέ.. Αφιλάργυρος ὁ
troduxit cogitatio.
miores fine auaritia, Non vetuit ητρόπος. » Οὐ τὴν κλῆσιν ἀπηγόρευσεν,
pofeffionem , fed amare diui ἀλλὰ τὸ χρημάτων ἐρᾶν. ἐντεῦθεν γὰρ
vias : hinc enim nafcitur plura ή πλεονεξία γεννᾶται. ་"Αρκόμενοι τοῖς
per iniuriam habendi cupiditas, παρέσιν.» Αὔξειν τὰ ὄντα σπεδαζέ
Contenti prafentibus . Nemo ftu τω μηδείς · ἐπαινεμένη γὰρ ἡ αὐτάρ
deat res fuas augere. Lau- δίδωσι δὲ καὶ ἐχέγγυον τῆς πατ
κεια ,
datur enim fufficientia . Dat
etiam fufficiens pignus adhor: φαινέσεως ίκανόν. Αὐτὸς γὰρ εἴρηκεν ,
rationis. Ipfe enim dixit c) , «Οὐ μὴ σε ανῶ , ἐδ᾽ ἐ μή σε ἐγκαταλί.
Non te deferam a nec te derelin-

1) ἐν πᾶσι omittit nofter fupra ad c . 12 , 14. Qu , 20. ad Leuit. Sed habet cam
ceteris verbis hær, fab . V. 27 , et Serm . 12, p . 675. Sirme
a) Gen. 2 , 18. b) Gen. 1 , 28. c) Iof. 1 , 5.
 EPIST . AD HEBRAEOS CAP. XIII . 633

υπω . Αψευδὴς ὁ ὑποχόμενος , πισῶς quam . Verax eft qui eft pollicis
τὴν ἐπαγγελίαν δεξώμεθα ·τῦτο γὰρ tus , promifum fideliter exci
piamus . Hoc enim fubiunxit
ἐπήγαγεν . ως . Ωςε θαῤῥῶντας ἡμᾶς κ .Ita vt confidenter dicamus a)
Dominusmibi adiutor ,non rimeba
» λέγειν , Κύριος ἐμοὶ βοηθός , και & ( e-
βηθήσομαι τί ποιήσειμοι ἄνθρωπος. » quid fafturus fit mihi homo . Ne
᾿Αναγκαίως καὶ τᾶτο τῇ παραινέσει ceffario hoc quoque exhortatio-
s
προσήρμοσεν , ἵνα καταθαῤῥήσωσι τῶν ni adiecit , vt aduerfu perfe-
forti ac fidenti fint
διωκόντων , εἰς τὸν Θεὸν ἀποβλέποντες . animo , ad Deum refpicientes .
2
„ Ϛ΄. Μνημονεύετε τῶν ἡγεμένων ὑμῶν , η . Mementote prapofitorum veftro
γοἵ τινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τğ rum , qui vobis locuti funt ver
„ Θεῷ , ὧν ἀναθεωρῶντες τὴν ἔκβασιν bum Dei : quorum intuentes exi
ητῆς ἀνατροφῆς , μιμεθε τὴν πίςιν .,, tum conuerfationis imitamini fi-
dem. De fanctis dicit iam de-
Περὶ τῶν ἤδη τετελευτηκότων ἁγίων fun &tis , Stephano primo marty
ἔφη , Στεφάνε το πρωτομάρτυρος , Ἰα- re , Iacobo Ioannis fratre , laso-
· κώβε τῷ Ἰωάννε ἀδελφῆ , Ἰακώβε τg bo qui Iuftus eft cognominatus .
Sed et alii complures a ludao-
· ἐπίκλην δικαίς . καὶ ἕτεροι δὲ πλέτoι
- rum rabie perempti fuerant. Ad
ὑπὸ τῆς Ἰεδαίων ανηρέθησαν λύτης ·
hos , inquit , refpicientes , et eo-
*
* εἰς τότες , φησὶν , ἀφορῶντες , καὶ τὴν vitæ ra
run laude dignamn
- αξιέπαινον αὐτῶν μανθάνοντες πολι- tionem confiderantes , amulamini
τείαν , τὴν πίςιν ζηλώσατε . γή. Ἰησᾶς་ fidein . 8. Iufus Chriftus heri
Χρισὸς χθὲς καὶ σήμερον , ὁ αὐτὸς καὶ ε bodie > ipfe et in fecula

γεἰς τὰς αἰῶνας . Καὶ τῦτο ἐχ ἁπλῶς Hoc quoque non abs re pofuit ,
ptis adiunxit , do-
* τέθεικεν , ἀλλὰ τοῖς ἀναιρεθεῖσι προσ fed interem
ήρμοσε , διδάσκων ὡς καὶ αὐτὸς ὑπὸ cens ipfum etiam fuiffe a Iu .
dæis crucifixum . Oftendit au
· Ιεδαίων τῷ ταυρῷ προσηλώθη . δείκνυσι tem æternam eius effentiam .
κ δὲ αὐτῷ καὶ τὴν αἰώνιον ὕπαρξιν . Χθές Heri enim et hodie humanam
* · γὰρ καὶ Σήμερον τὴν ἀνθρωπείαν ἐκά· naturam appellauit æternam
λεσε φύσιν " αἰώνιον δὲ τὴν θεότητα vero vocauit diuinitatem . Eun-
· προσηγόρευσε . τὸν δὲ αὐτὸν ἔφη και dein porro et hoc et illud effe
· τῦτο εἶναι C κακεῖνο˙ ἐπειδὴ ἧς υἱὸς μου dixit : quoniam vnus filius vni-
genitus idem et primogeni
· νογενὴς ὁ αὐτὸς καὶ πρωτότοκος . genitus 9. Doftrinis variis et
24΄. Διδαχαῖς ποικίλαις καὶ ξέναις μὴ peregrinis nolite abduci. Opti-
υπαραφέρεσθε καλὸν γὰρ χάριτι βε mum eft enim gratia ftabiliri
βαιθαι τὴν καρδίαν , 8 βρώμασιν, ἐν cor , non efcis qua non
τοῖς ἐκ ὠφελήθησαν οἱ περιπατήσαν: profuerunt ambulantibus in eis
ητες. Διδασκαλίας ξένας ἐκάλεσε Doëtrinas peregrinas appella-
vit doëtrinis . euangelicis con-
τὰς ταῖς εὐαγγελικαῖς ἐναντίας , που trarias. Præcipit ergo ipfis
* ρακελεύεται τοίνυν αὐτοῖς τῆς χάριτος vt permaneant in doctrina
· προσμεῖναι διδασκαλία , καὶ τὰς νομι- gratia , et legales obferua-
† κας παρατηρήσεις καταλιπεῖν. οὐδεὶς fiones relinquant. Nullus
γὰς , φησὶν , ἐκ τέτων ὄνησιν ἐκαρπώ- nim , inquit , ex iis cepit vtili-
Rr 5 ... tatein.
Ø) PL. 117 (118) , 6,
634 B. THEODORETI INTERPRET.

tatem.
Quoniam autem et di-
vinum quoque templum ftabat
illo tempore , et facra ex lege
immolabantur , neceffario fub-
iunxit : 1 io . Habemus altare ,
de quo edere non habent potefta .
tem qui tabernaculo deferuiunt.
"
Hoc , inquit ,eft* multo veteri
præftantius : illud enim huius
eft vmbra . Illud hoftias ratio-
nis expertes recipit : hoc vero
rationalem et diuinam . Quam
obrem nullus illorum facerdo-
tum huius fit particeps , nifi
prius fidem in Dominum fufce.
perit. m. Quorum enim anti-
σατο. ἐπειδὴ δὲ καὶ ὁ θεῖος νεὼς κατὰ
τὸν
τὸν καιρὸν
καιρὸν ἐκεῖνον εἰσήκει, καὶ τὰ ἱερὰ
κατά νόμον ἐθύετο , ἀναγκαίως ἐπή
γαγεν . Ἔχομεν θυσιαςήριον , ἐξ 2
'» φαγεν ἐκ ἔχεσιν ἐξεσίαν οἱ τῇ σκηνῇ
» λατρεύοντες . Τέτο , φησὶ , τῷ πα ·
λαξ πολλῷ τιμιώτερον. ἐκεῖνο γὰρ τέτε
σκιά . ἐκεῖνο δέχεται τὰς ἀλόγες θυ
σίας τῦτο δὲ τὴν λογικήν τε καὶ θείαν .
§ δὴ χάριν ἐδεὶς ἐκείνων τῶν ἱερέων
ταύτης μεταλαγχάνει , εἰ μὴ πρότε-
goν τὴν εἰς τὸν Κύριον δέξηται πίςιν .
ά . Ων γὰρ εἰσφέρεται ζώων τὸ αἷμα
νιά
περὶ. ἁμαρτίας εἰς τὰ ἅγια διὰ τὸ

malium infertur
Janguis pro pec- ἀρχιερέως , τέτων τὰ σώματα κατα
cato in Sancta per pontificem ,
borum corpora cremantur extra καίεται ἔξω τῆς παρεμβολῆς. ιβ '. 2) Διὸ
caftra . 12. Propter quod et καὶ Ἰησᾶς , ἵνα αγιάση διὰ τῷ ἰδίου
Iefus , vt funftificaret per fuum αίματος τὸν λαὸν , ἔξω τῆς πύλης
fanguinem populum , extra portam έπαθε . 9 Βλέπετε τὸν τύπον, καὶ πα
paffus eft . Videte figuram , et con-
ferreveritatem , et confiderate fimili ξάθετε τὴν ἀλήθειαν , καὶ τὴν ὅμοιο
tudinem . Vaccam rufam iuffit τητα θεωρήσατε. δάμαλιν πυρξαν ὁ
lexmaltari a) , et ex eius fanguine νόμος ἐκέλευσε σφαγῆναι , καὶ ἐκ τῶ
fumere pontificem * et ante ταύτης αἵματος τὸν ἀρχιερέα λαβῶν ,
2
propitiatorium fepties digito ad . καὶ πρὸ τῇ ἱλατηρίε ξᾶναι τῷ δακλύλῳ
fpergere . 1 Porro vaccam ipfam ἑπλάκις . αὐτὴν μέντοι τὴν δάμαλιν ἔξω
extra caftra comburentes , ci τῆς παρεμβολῆς κατακαίοντες , τὴν
nerem accipiebant ; et
per κόνιν ἐλάμβανον , καὶ διὰ ταύτης τῆς
ipfum eos qui dicebantur im-
mundi expiabant. Hoc autem καλεμένες ἀκαθάρτες ἐκάθαιρον. τῷ
typun gerebat falutaris paf. το δὲ τὸ σωτηρίῳ πάθες ἐπλήρε τὸν
fionis. Nam hic etiam cor- τύπον . καὶ γὰρ ἐνταῦθα τὸ ἐξ Αδὰμ
pus quod eft ex Adamo rubrum σῶμα τὸ ἐρυθμὸν σημαίνει τὸ ὄνομα τῇ
fignificat voce hebraica. Εx · Ἑβραίων Φωνῇ . ἔξω δὲ τῆς πύλης τῷ
tra portam autem crucifixus
eft , eius quoque fanguis ani 5αυρῷ προσηλώθη τὸ δὲ τότεαἷμα
mas noftras expiat. * Loco τὰς ἡμετέρας καθαίρει ψυχάς ·ἀντὶ δὲ
autem cineris eft nobis eius τῆς κόνεως αὐτὸ τὸ ζωοποιὸν ἡμῖν γίνει
corpus viuificum . 13. Exeamus και σῶμα . γ'. 3 ) Τοίνυν ἐξερχώμεθα
igitur ad eum extra caftra , πρὸς αὐτὸν ἔξω τῆς παρεμβολῆς , τὸν

2 ) Ita et in Eranift . dial. 3. p. 136. Sirm. exhibet textum tioftrum , fed Qu . 61.
ad Exod . paullo liberius ita : Τούτου χάριν καὶ ὁ Δεσπότης Χρισὸς ἔξω κι το λο
3 ) Εξερχ · τοίνυν . Νofter ad Cant. 2 , 14-
0 ) Num . 19.
 EPIST . AD HEBRAEOS . CAP . XIII. 635
Ex-
- ονειδισμὸν αὐτῷ φέροντες . Ἔξω τῆς improperium eius portantes.
· παρεμβολῆς , ἀντὶ τῇ , ἔξω τῆς κατὰ tra caftra , pro eo quod eft,
Recedamus ab inftitutis legali-
Γ' νόμον γενώμεθα πολιτείας , Φέριντες bus , ferentes probra pro eo qui
τὰ ὑπὲρ τῇ σεσωκότος ὀνείδη . ιδ'. Οὐ feruauit. 14. Non enim habea

υγὰς ἔχομεν ὧδε μένεσαν πόλιν ,ἀλλὰ mus hic manentem ciuitatem , fea
Præfentia
· υτὴν μέλλεσαν ἐπιζητῶμεν. Κατα- futuram inquirimus . et exfpe-
etgo contemnamus ,
Φρονήσωμεν τοίνυν τῶν παρόντων , καὶ
mus illa quæ ftabilia funt ac
προσμείνωμεν ἐκεῖνα τὰ μόνιμά τε καὶ permanentia . 15. Per ipfum
διαρκῆ . μέ. Δι᾿ αὐτ84 ) ὧν ἀναφέρωμεν ergo offeramus beftiam laudis fem-
αθυσίαν αινέσεως διαπαντὸς τῷ Θεῷ , per Deo , id eft , fruftum labio-
ωτετέςι καρπὸν χειλέων ὁμολογέντων rum
rum confitentium nomini eius.
υτῷ ὀνόματι αὐτῇ . , Οὐδὲν γὰρ ἡμᾶς Nihil enim nos iuuat oblata
ἐνίνησιν ὑμνῳδία τῷ Θεῷ προσφερομένη Deo laus absque fide in Filium .
δίχα τῆς εἰς τὸν Υἱὸν πίτεως, επειδή Quia enim fcribebat ad He
bræos , qui folum patrem ho-
γὰρ Ἑβραίοις ἔγραφεν , οἳ μόνον τιμᾶν norare confueuerunt , neceffa-
εἰώθασι τὸν Πατέρα , ἀναγκαίως τὸ rio adiecit per ipfum . 16. Be .

Δι᾿ αὐτῷπροστέθηκε. 15. Τῆς δὲ εὖ- neficentia autem et communicatio

nolite obliuifci : talibus
υποιΐας και κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε . nis
enim boftiis delectatur Deus.
delectatur
οποιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρετεῖται ὁ Oftendit facrificium laudis Deo
Θεός . , Ἔδειξε τὴν τῆς αινέσεως θυ placere. Ei autem coniunxit

‫لبر‬ σίαν ἀρέσκεσαν τῷ A Θεῷ . συνέζευξε δὲ facrificium beneficentia , quod

αὐτῇ καὶ τὴν τῆς εὐποιΐας , ἣν κοινω- merito appellauit communicatio-
Dixit enimn Dominus a) ,
νίαν εἰκότως ἐκάλεσε . καὶ γὰρ ὁ Κύριος facite vobis amicos de mam-
ἔφη , Ποιήσατε ἑαυτοῖς φίλες ἐκ τῶ mona iniquitatis vt quando
μαμμωνᾶ τῆς ἀδικίας , ἵνα ὅταν ἐκλί- defeceritis , fufcipiant vos in
Diui-
πητε , δέξωνται ὑμᾶς εἰς τὰς αἰωνίους aterna fua tabernacula .
nus quoque apoftolus Veftra ,
αὐτῶν σκηνάς˙ καὶ ὁ θεῖος ἀπόςολος ,
Τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων ὑξέ inquit b) , abundantia illorum
inopiam fuppleat vt et illo-
ρημά , ἵνα γένηται καὶ τὸ ἐκείνων πε· rum abundantia veftram fuppleat
ρίσσευμα εἰς τὸ ὑμῶν ὑςέρημα , ὅπως inopiam , vt fiat æqualitas..
γένηται ἰσότης . κοινωνία τοίνυν ἐπὶ καὶ Communicatio ergo eft et re-
muneratio . Hic enim dat pe-
αντίδοσις . ὁ μὲν γὰρ δίδωσι χρήματα ,
ὁ δὲ ἀντιδίδωσιν εὐλογίαν , καί ἐξι τε δει cunias , ille veroreddit benediatio
nem , et eius qui indiget funt
μένε τὰ μείζονα . μιζ '. Πάθεσθε τοῖς ἡ- potiora . 17. Obedite prapofitis
„ γεμένοις ὑμῶν , καὶ ὑπέκετε αὐτοὶ γὰρ veftris , et fubiacete eis , ipfi enim
anima-
παγρυπνῶσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν , peruigilant quafi pro
bus veftris rationem reddituri ,
πῶς λόγον ἀποδώσοντες , ἵνα μετὰ χα- vt cum gaudio boc faciant
.
πρᾶς τότο ποιῶσι, καὶ μὴ σενάζοντες . et non gemnentes : boc enima
αλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τῦτο. » Παραινε non expedis vobis . Difcipulos
μὲν τοῖς μαθηταῖς ὑπακέειν τοῖς διδα- quidem adhortatur et doctoribus
obediant.
4 ) οὖν abeft a B.
) Luc. 16,9. b) 2 Cor. 8, 14.
 636 B. THEODORETI INTERPRET .

obediant . Simul autem doξto σκάλοις · διήγειρε δὲ κατὰ ταὐτὸν καὶ

res etiam ad maiorem animni τες διδασκάλες εἰς πλείονα 5 ) προθυ
alacritatem excitauit. Docet enim
μίαν. διδάσκει γὰρ αὐτὲς ἀγρυπνᾶν ,
ipfos vigilare , et iudicium ti
mere. 18. Orate pro nobis : καὶ τὰς εὐθύνας δειμαίνειν . κή . Προσ་ .
confidimus enim quia bonam con- πεύχεθε περὶ ἡμῶν · πεποίθαμεν γὰρ
fcientiam habemus , in omnibus » ὅτικαλὴν συνείδησιν ἔχομεν , ἐν πᾶσι
bene volentes conuerfari. Male καλῶς θέλοντες ἀνατρέφεθαι. Διε
audiebat apud eos , vtqui legi βέβλητο αὐτοῖς ὡς τἀναντία τῷ νόμῳ
: contraria prædicaret . Eos ergo
docet , fe non alia de caufa id κηρύτλων . διδάσκει τοίνυν αὐτὲς ὡς ἐκ

*facere , quam vt pareat verbo

*
ἄλλο τε χάριν τέτο ποιεῖ , ἀλλὰ 2 τῷ
diuino. Quapropter etiam θείῳ λόγῳ πειθόμενος . διάτοι τέτο καὶ
confcientiam vocauit in teftimo. την συνείδησιν εἰς 6 ) μαρτυρίαν ἐκάλε ·
nium. 19. Amplius autem de-
precor vos hoc facere , quo cele σεν . κθ'. Περισσοτέρως δὲ παρακαλῶ
rius reftituar vobis. Date πτ8το ποιῆσαι , ἵνα τάχιον 7) ἀποκα
orationum auxilium , ferte opem » ταςαθῶμεν ὑμῖν. Δότε τῶν προσευ·
meo defiderio . Cupio enim vos χῶν τὴν βοήθειαν , συνεργήσατέ με τη
videre. 20. Deus autem pacis , προθυμία . ποθῶ γὰς ὑμᾶς θεάσαθαι .
qui eduxit de mortuis paftorem m . Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης , ὁ ἀναγα-
magnum ouium in fanguine te- υγὼν ἐκ 8) νεκρῶν τὸν ποιμένα τῶν προ
ftamenti æterni Dominum no-
ftrum Iefum Chriftum , 21. Aptet ηβάτων τὸν μέγαν , ἐν αἵματι διαθήκης
vos in omni bono , ut faciatis παιωνίε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησέν 9) Χρι-
eius voluntatem faciens 50v,, κά . Καταρτίσαι ὑμᾶς ἐν παντὶ
in ωςόν
vobis quod placeat coram J ἔργῳ ἀγαθῷ εἰς τὸ ποιῆσαι Ιο ) θέλη-
per Iefum Chriftum , cui . eft
gloria in fecula feculorum υμα αὐτῷ , ποιῶν ἐν ἡμῖν τὸ εὐάρεσ C ον
Amen. Doëtrina "neceffario κἐνώπιον αὐτῷ διά Ιησε Χρισε , ᾧ ἡ δόξα
coniunxit benedictionem • εἴνεἰς τὰς αἰῶνας 11 ) τῶν αἰώνων. ἀμήν .
prolixæ orationi veluti fignacula Αναγκαίως τὴν εὐλογίαν τῇ διδασκα
quædam appofuit. Paftorem λία προστέθηκε , καὶ οἷόν τινας σφρα ·
autem magnum oui um
ouium Domni- γίδας τοῖς πολλοῖς ἐπέθεικε λόγοις . που
num appellauit Chriftum . Eft
enim vox eius a ), Ego fam μένα δὲ προβάτων μέγαν τὸν Δεσπό
paftor bonus . Aeternum au την προσηγόρευσε Χριςόν · αὐτῷ γάρ
tem teftamentum vocauit no- ἐςι φωνὴ , Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός ,
vum quod aliud non fic Αἰώνιον δὲ τὴν κοινὴν κέκληκε διαθήκην ,
pofthac futurum . Ne quis enim ὡς ἑτέρας μετὰ ταύτην · ἐκ ἐσομένης ,
exiftimet fore vt hoc quoque per ἵνα γὰς μή τις υπολάβῃ καὶ ταύτην
aliud teftamentum ceffet , me- δι
rito oftendit id nunquam ἄλλης διαθήκης παυθήσεθαι , εἰκότως
effe defiturum . 22. Rogo au . αὐτῆς τὸ ἀτελεύτητον ἔδειξε . κβ '. Πα
rem vos , fratres , vt fufferatis πρακαλῶ δὲ ὑμᾶς , ἀδελφοί , ἀνέχεθε
‫رو‬

5 ) ἐπιθυμίαν . Β. 6) μαρτύριον . Β. 7 ) ἀποκατασαθῶ . Β, 8) τῶν νεκρ . habet no-

fter epift . 146. p. 1040. Sirm. 9) Xg. neque eft in B. neque in epift . cit .
10) τὸ θέλ . Β. et nofter in epift . cit. 11 ) τῶν αἰών , omittit in epift . cit.
a) Ioh. 10 , 12.
 EPIST . `AD HEBRAEOS CAP . XIII 637

Etenim perpaucis
ντε λόγω τῆς παρακλήσεως . καὶ γὰρ verbum folatii.
Lubenter fufci-
*διὰ βραχέων ἐπέςειλα ὑμῖν. Ασμέ . fcripfi vobis. a me per literas
pite miffam
νως δέξασθε τὴν παρ᾿ ἐμὲ πεμφθεῖσαν confolationem . Ne cui enim
διὰ τῶν γραμμάτων παράκλησιν . ἵνα orationis prolixitas afferret mo-
γὰρ μηδένα τῶν λόγων ἀποκναίσῃ τὸ leftiam " fummatim epiftolam
μῆκος , ἐν κεφαλαίᾳ γέγραφα τὴν ἐπι- fcripfi . 23. Cognofcite fra-
ςολήν. κγ '. 12 )Γινώσκετε τὸν ἀδελφὸν trem noftrum Timotheum dimif-
fumt , cum quo , fi celerius ve
Τιμόθεον ἀπολελυμένον , μεθ᾽ ὦ , ἐὰν fum ,
nerit , videbo vos. Oftendit
"" am
ν ι
τάχιο ἔρχητα , ὄψομα ι ὑμᾶς. Ἔ- fe per ipfum epiftol mi
δειξεν ὡς δι᾽ αὐτῷ πέπομφε τὴν ἐπιςο- fife. Erat autein verifimile
λήν. εἰκὸς δὲ ἦν αὐτὲς καὶ χαίρειν αὐ . eos quoque ipfo delectari
quoniam fuerat etiam ipfe
τῷ , ἐπειδήπερ καὶ αὐτὸς περιτετμη- circumcifus. 24. Salutate omines
*μένος ὑπῆρχεν . κδ' . Ασπάσασθε et omnes
prapofitos veftros ,
ντας τὲςἡγεμένες ὑμῶν , καὶ πάντας fanétos. Innu it his verbis
"9
τες αγίες. Αἰνίττεται ὁ λόγος ὡς οἱ eos qui illis præfunt huiusmod
egere doctrina . Quam-
προςατεύοντες αὐτῶν τοιαύτης διδα- non
σκαλίας ἐκ ἔχρηζον · ᾗ δὴ χάριν οὐκ obrem ad ipfos non fcripfit ,
Sa-
ἐκείνοις ἐπέςειλεν, ἀλλὰ τοῖς μαθηταῖς. fed ad vos
eorum de difcipulos.
Icilia fratres .
4
Ασπάζονται ὑμᾶς οἱ ἀπὸ τῆς Ἶτα : oftendit vndenam fcripferit epi-
γλίας. Ἔδειξε πόθεν γέγραφε τὴν ἐ- folam , et fimul oftendit præ .
· πιτολὴν , καὶ κατὰ ταὐτὸν ἐδίδαξεν , ὡς dicationemn euangelicam breui
Ξἐν βραχεῖ καιρῷ πάντα τὸ εὐαγγελι. tempore omnia peruafiffe , et
juxta promiffionem
κὸν διέδραμε κήρυγμα , καὶ τὰ ἔθνη gentes , factam
Abrahæ affecutos effe
κατὰ τὴν πρὸς τὸν2 ᾿Αβρααμ γεγενημέ‐ benedictionem . 25. Gratia
Ενην ἐπαγγελίαν τῆς εὐλογίας τετύχη- cuni omnibus vobis. Amen.
quod folet in
κεν . κέ. Ἡ χάρις μετά πάντων ὑμῶν. Id pofuit
καμήν . Τὸ σύνηθες ἀκροτελεύτιον τέ extremo ponere , imprecans
* gratia
έθεικε , τὴν τῆς χάριτος αὐτοῖς ἐπευξά . eis participationem .*
Nos autem et nouorum et ve-
μενος μετεσίαν . ἡμεῖς δὲ τὸν τῶν και terum legislatorem laudemus ,
νῶν καὶ τῶν παλαιῶν ἀνυμνήσωμεν νο- et vt ab eo auxilium confequa-
μοθέτην , καὶ τῆς παρ᾽ αὐτῷ τυχῶν ῥο: mur obfecremus : vt cum eius
πῆς ἱκετεύσωμεν · ἵνα τὲς θείες αὐτῇ diuinas leges feruauerimus , pro-
in
Φυλάξαντες νόμες , τῶν ἐπηγγελμένων mila bona adipifcamnur ,
Chrifto } Iefu Domino noftro .
τύχωμεν ἀγαθῶν , ἐν Χρισῷ Ἰησὲ τῷ Cum quo Patri gloria , vnà
Κυρίῳἡμῶν . μεθ᾽ ᾧ τῷ Πατρὶ δόξα , cum fanctiffimo Spiritu , nunc
σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, et femper , et in fecula fecue
καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων . αμήν . loruin . Amen .

Ἡ πρὸς Ἑβραίες ἐγράφη ἀπὸ Ἰταλίας Epiftola ad Hebreos fcripta eft ex

διά Τιμοθές . Italia per Timotheum .

12 ) Eundem verfum excitat dial. 1. aducrfus Anomæos p. 278. Garnerii,

ΤΟΥ
638 B. THEODORETI INTERPRET .

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

EP MH NEI A
ΤΗΣ

Α . ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ

ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

BEATI THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAEK

I. AD
AD TIMOTHEV M.

ARGVMENTVM. ΥΠΟΘΕΣΙΣ.

eatiffimo Timotheo patria υκαὼν ὁ τρισμακάριος Τιμόθεος

erat Lycaonia. Relicta
autem et patria , et do. ἦν. καταλιπὼν δὲ καὶ πατρίδα ,
κ καὶ οἰκίαν , και τες γεγεννηκό ·
B mo , et parentibus , fe .

cutus eft apoftolum , eius con- 2 ἀποτόλῳ , πάν

τας, επετο τῷ
fuetudinem omnibus final ante . των ὁμὲ τὴν σὺν αὐτῷ διαγωγὴν προ
ponens . Huic Afiæ curam com . αιρέμενος . τέτῳ τῆς ᾿Ασίας τὴν ἐπι
mifit diuinus Paulus. Ad μέλειαν ἐνεχάρισεν ὁ θεσπέσιος Παῦ

eum ergo fcribit , primum qui- λος. γράφει τοίνυν αὐτῷ , πρῶτον μὲν
dem adhortatus , vt ora eo·
τὰς τἀναντία διδάσκειν ἐπιχειρῶντας
rum , qui contraria docere co-
nabantur , obftruat : deinde ec- ἐπιτομίζειν παρακαλῶν · εἶτα τῆς ἐκ
clefiaftici eum muneris ordi.
. κλησιατικῆς αὐτὸν λειτεργίας ἐκπαι.
nem edocens. Tum facerdota- δεύων τὴν τάξιν . ἔπειτα καὶ τῶν ἱερα ·
lium , et aliorum etiam reipu- τικῶν , καὶ μέντοι καὶ τῶν ἄλλων ταγ
blica ordinum characteres de- μάτων τῆς πολιτείας τὲς χαρακτῆ .
fignans. Prædixit etiam exfe. ρας ὑποδεικνύς . προηγόρευσε δὲ καὶ τῶν
crandorum hæreticorum perni δυσωνύμων αἱρετικῶν τὰ ὀλέθρια σπέρ
ciofa femina. Hortatusque eft
præterea , vt ea faciat , quæ ματα. παρήνεσε δὲ καὶ αὐτῷ ποιεῖν
conuenit eum facere , cui cura ἅπερ προσήκει ποιεῖν τὸν ψυχῶν κηδε
credita eft animarum. μονίαν πεπιτευμένων .

ΚΕΦΑ-
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. I. 639

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ α. * CAPVT 1.

I.
[ αῦλοςἀπόςολος ἸησέΧρισέ , Pauluςs προβοlu
Γαμία apoſtoluss IefuChrifti,
„ κατ᾽ ἐπιταγὴν Θεğ σωτη- Saluatoris nofiri , et Chrifti Iefu
προς ἡμῶν , καὶ Κυρίε Ιησέ Χρις8 τῆς fpei noftra . Docet difcipulum ,
ἐλπίδες ἡμῶν. 19 Διδάσκει τὸν μάθη- fe non apoftolicam arripuifle dis
gnitatem , fed aa Deo iuffum
τὴν , ὡς τὴνἀποτολικὴν αξίαν ἐχ ἧς-
πασεν , ἀλλὰ προσαχθεὶς ὑπὸ τῷ Θεῷ prædicationem falutarem omni-
bus Deo etiam con
προσέφερεν ἅπασιτὸ σωτήριον κήρυγ-
iunxit Chriftum Dominum , os-
μα . συνῆψε τῷ Θεῷ καὶ τὸν Δεσπότην tendens honoris aqualitatem .
Χρισὸν , τὴν ὁμοτιμίαν δεικνύς . σωτηρίαν Deumn autem falutem et Chri-
δὲ τὸν Θεὸν , καὶ τὸν Χρισὸν ἐλπίδα κέ ~ ftum fpem vocauit , 1 non no-
mina diuidens nec hoc qui-
κληκεν · 8 διαιρῶν τὰ ὀνόματα , καὶ τῷ
dem illi . illud vero huic
μὲν τῷτο , τῷ δὲ ἐκεῖνο προσνέμων , ἀλλ᾽ tribuens fed vtrumque in
ἀμφότερα ἐφ᾽ ἑκατέρω προσώπε νοῶν. vtraque. perfona intelligens.
καὶ γὰρ ὁ μακάριος Δαβὶδ αμφότερα Etenim bearus Dauid vtrum-
ἐφ᾽ ἑνὸς προσώπε τέθηκεν ᾿Επάκεσον que pofuit in vna perfona a ) :
nos Deus Seruator
ἡμῶν ὁ Θεὸς ὁ σωτὴς ἡμῶν , ἡ ἐλπὶς Exaudi
πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς . β '. Τ . nofter, fpes omnium finium terra .
2. Timotheo dilecto filio in fide
ομοθέω γνησίῳ τέκνῳ ἐν πίτα , χάρις , gratia , mifericordia , vet pax
μἔλεος , εἰρήνη ἀπὸ Θεῦ Πατρὸς ἡμῶν , a Deo Patre noftro et Domino
Admodum apte
, και Κυρίε Ἰησε Χριτ8 . ῎Αγαν ἁρμο- Ιefu Chrifto.
δίως τῷ χετικῷ ὀνόματι τὴν πίτιν συνέ- relatiuo nomini fidem coniunxit .
ζευξεν. ε γὰρ ทἡ φύσις ,ἀλλ᾿ ἡ πίςις υἱὸν Non enim natura , fed fides eunz
- εἰ effecit filium . Cum enim credi-
αὐτὸν ἀπεργάσατο . πεπιςευκὼς γὰρ diffet diuinæ prædicationi , pa-
~
τῷ θείῳ κηρύγματι , πατέρα καλῶν trem vocare meruit . diuinum
ἠξιώθη τὸν θεῖον ἀπόςολον . γ΄. Καθὼς apoftolum . 3. Sicut rogati
υπαρεκάλεσά σε προσμεῖναι ἐν Ἐφέσῳ τὸ vt remaneres Ephf , cum irem
υπορευόμενος εἰςΜακεδονίαν , 1) ἵνα πα- in Macedoniam vt præcipias.
aliter docerent >
πραγγελης τισὶ μὴ ἑτεροδιδασκαλῶν , quibusdam ne
4. Neque attenderent fabulis , et
δ΄.Μηδὲ προσέχειν μύθοις και γενεα- genealogis interminatis , que qua-
ολογίαιςἀπεράντοις ,‫ اد‬αἵτινες ζητήσεις ftiones praftant magis quam dis-
υπαρέχεσι μᾶλλον ἢ οἰκονομίαν Θεοῦ penfationem Dei quæ eft in fide.
τὴν ἐν πίςει. Οἱ ἐξ Ιεδαίων πεπιζευ · Qui ex Iudais crediderant , pro-
κότες , ἐπὶ τῇ γνώσει τῆς παλαιᾶς δια- pter veteris teftamenti cognitio-
‫اد‬
θήκης μέγα φρονῶντες , ζητήματα ἄτ- nem gloriantes , iis qui ex gen-
τα τοῖς ἐξ ἐθνῶν πεπιτευκόσι προσέφε . tibuscrediderantquasdam quæftio-
て nes proponebant , eos vt diuino-
ρον , ἐλέγχειν μὲν αὐτὲς ὡς ἀμυήτους rum eloquiorum ignaros redargue
τῶν θείων λογίων πειρώμενοι , φυλάτ . re conantes , atque vt legalem vi
των δὲ τὴν νομικὴν πολιτείαν παρα- tæ inftitutionein feruarent pers
fuadere

1) Hæc ἵνα παραγγ . vsque ad ἀπεράντοις Qu . 3. in Genefim .

a) Pf. 64 (65) , 6.
 B. THEODORETI INTERPRET .
640
fuadere contendentes. Ita et du- πάθαν ἐπιχειρῶντες . ὕτω καὶ τὰς ἐξ
atasex Abrahamo et ex Dauide Αβραάμκαὶ Δαβὶδ γενεαλογίας κατέ
recen febant genealogias ; perferu
tantes fcilicet , an ex iis Domi. λεγον , ἐρευνῶντες δῆθεν εἰ ἀληθῶς ἐκ
/ nus fecundum carnem natus fit. τέτων ὁ Κύριος κατὰ σάρκα γεγέννη-
/ Præcipit ergo diuinus apoftolus ται. παρεγγυᾷ τοίνυν ὁ θεῖος ἀπότολος
admirabili Timotheo , vt his τῷ θαυμασίῳ Τιμοθέῳ τέτες μὲν ἐπι·
quidem os obftruat , eisque non ςομίζειν , καὶ μὴ συγχωρεῖν αὐτοῖς πα
permittat
corrumpant, :vt aliis
doëtrinæ
autem regulam
iubeat ραφθάραν τὸν τῆς διδασκαλίας και
vt eorum nugis non attendant . να τοῖς δέ γε ἄλλοις παρακελεύεσθαι
Fabulas autem vocauit , non le τῇ τύτων μὴπροσέχειν ἀδολεχία . Μί
1
gis doctrinam , fed iudaicam in 98ς δὲ ἐ τὴν τῷ νόμες διδασκαλίαν
terpretationem , * quæ ab eis voca · ἐκάλεσεν , ἀλλὰ τὴν ἰυδαϊκὴν ἑρμηνείαν ,
tur deuterofis (Mifchnaquafiones
fuperuacaneasquidem ) : et docet τὴν ὑπ᾽ αὐτῶν καλυμένην δευτέρωσιν
effe inutiles , fidem autem mentem καὶ διδάσκει ὡς αἱ
. μὲν περιτα ζητή
illuminare , et diuinas difpenfa . σεις 2 ) ανόνητοι , ทἡ δὲ πίςις φωτίζει τὸν
5. Finis au. νῶν , καὶ ἐπιδάκνυσι τὰς θείας οἶκονο ·
tiones patefacere .
tem præcepti eft caritas de corde μίας. γέ . Τὸ δὲ τέλος τῆς παραγγελίας
puro non
fide et confcientia
, fifta . bona ofenet
Poftquam : ἐςὶν , ἀγάπη ἐκ καθαρᾶς καρδίας,

dit effe illorum fabulas inutiles 9καὶ συνειδήσεως ἀγαθῆς , καὶ πίςεως
propofuit fuæ doëtrina_vtilita . ,ανυποκρίτη . Δείξαςτῆς ἐκείνων μυ
Conuenit enim , inquit , θολογίας τὸ ἀκερδὲς , προὔθηκε τῆς οἰ
tem .
te eos docere , vt benefactorem κeας διδασκαλίας τὸ χρήσιμον . προς
Deum fincere diligant et pu- ήκει γάρ σε , φησὶ , διδάσκειν αὐτοὺς
ram ac integram fidem habeant, εἰλικρινῶς ἀγαπῶν τὸν εὐεργέτην Θεὸν,
confirmatam teftimonio
fcientiæ . Deinde redit ad accu καὶ πίςιν ἔχειν ἀκραιφνῆ , τῇ τῇ συνε
fationem . 6. A quibus qui. δότος μαρτυρίᾳ βεβαιωμένην . στα πά
dam aberrantes conuerfi funt λιν τὸν κατηγορικὸν ἀνέλαβε λόγον.
.
in vaniloquium , η. Volen . 95. Ων τινες ἀποχήσαντες , ἐξετράπη
tes effe legis doctores ' non σαν εἰς μάταιολογίαν , ζ '. Θέλοντες
intelligentes , neque quæ loquum είναι νομοδιδάσκαλοι , μὴ νοῦντες μήτε
el
tur
ne qu e de qu
ficau itib us fi r . π λέγεσι , μήτε περὶ τίνων διαβεβαι
mant. Signi fe hæc
ἔνται. Δεδήλωκεν ὡς καὶ περὶ τῶν πρὸ
dicere non de is qui aper . φανῶς ἐναντίων ταῦτα λέγει·ἀλλὰ περὶ
te aduerfantur fed de iis ,
qui fe dicunt quidem Do τῶν πεπιτευκέναι μὲν τῷ Κυρίῳ λεγόν·
mino credidiffe , corrumpunt au των , τὴν εὐαγγελικὴν δὲ διαφθειρόν
tern doftrinam euangelicam ,9 et των διδασκαλίαν καὶ τὸς ἀνοήτες αὐ
ftultas fuas cogitationes diuinis
ν
eloquiis fapientiores exiftimant . τῶν λογισμὲς τῶν θείων λογίω σοφω
τέρες ὑπαληφότων. ὅτι δὲ ἐξ Ἰεδαίων
Hos aute m ex Iudeis fuiffe ,
ὗτοι ἦσαν , σαφῶς διδάσκει τὸ , Θέλον
aperte docet illud , volentes effe
legis doëtores . Quoniam au- τες είναι νομοδιδάσκαλοι , ἐπειδὴ δὲ σφα
tem acerbiore in illos oratione δροτέροις κατὰ τέτων ἐχρήσατο λέ
yous,
3 ) ἀνόητοι . Β,
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. I. 641

· κι γοις, ἵνα μή τις αὐτὸνὑπολάζῃ τῷ νό- vfus eft , ne quis exiftinet eum le-
* με κατηγορᾶν , ἀναγκαίως ἐπήγαγεν · gem accufare , neceffario fubiun-
xit : 8. Scimus autem , quod bona
· 36. Οἴδαμεν δὲ ὅτι καλὸς ὁ νόμος , ἐάν fit lex , fi quis ea legitime utatur .
ς
*εἴ τις αὐτῷ νομίμω χρῆτα .
ι Οὐ τῷ Non reprehendo legem , fed ma-
-νόμῳ μέμφομαι, ἀλλὰτοῖς κακοῖς διδα- los legis do &tores. Scio enimle-
σκάλοις τε νόμο . οἶδα γὰρ τὸν νόμον gem effe vtilem iis qui volunt eius
ὠφέλιμον τοῖς φυλάττειν προαιρεμένοις fcopum feruare . Hoc enim figni
· τὸν τότε σκοπόν . τὸ γὰρ , Ἐάν τις αὖ . ficat illud , Si quis ea legitime sta-
~ tur, id eft, Si quis eius fcopum
* τῷ νομίμως χρῆται , τέτο δηλοῖ,ἐάν τις fequatur . Legis auten fcopus eft ,
ἀκολεθῇ αὐτῷ τῷ σκοπῷ . σκοπὸς δὲ τῷ vt nos ad Chriftum Dominum ad
-νόμῳ , προσαγαγεῖν ἡμᾶς τῷ Δεσπότῃ ducat : poft illius autem aduen-
Χρισῷ · μετὰ τὴν ἐκείν& παρεσίαν μηκέ- tum , non amplius dominatum
obtineat. Hoc enim dixit etiam
τι κρατεν. τέτο γὰρ καὶ Γαλάταις ἐ
feribens ad Galatas a), Ego enim
διὰ νόμε νό. per legem legi fum mortuus
πιτέλλων ἄρηκεν · Ἐγὼ γὰρ διὰ vt
μας ἀπέθανον, ἵνα Θεῷ ζήσω . τῷ νόμῳ Deo viuam . Legi enim ,inquit ,
· γὰρ, φησὶ, πειθόμενος , ὦ φυλάττω τὸν parens legem non feruo . Aliter
νόμον. δείκνυσι δὲ καὶ ἑτέρως περιτ ] ὸν quoque oftendit legem effe fu-
τὸν νόμον , τοῖς φύσει &8 μετιῶσι καλά . peruacaneam iis qui natura ea
εθ'. Εἰδὼς τgτο , 3)ὅτι δικαίῳ νόμος οὐ quæ funt honefta nonfeftantur.
9. Sciens hoc, quod lex iufto non fit
2 κεῖται, ανόμοις δὲ καὶ ἀνυποτάκτοις , pofita , fed iniuftis et contumacibus ,
κ ασεβέσι καὶ ἁμαρτωλοῖς , ἀνοσίοις καὶ impiis et peccatoribus , fceleratis et
9βεβήλοις , 4 ) πατραλοίαις καὶ μητρα- contaminatis , parricidis et matrici-
λοίαις, ἀνδροφόνοις , 1. Πόρνοις , αρσε- dis, homicidis , 10 , Fornicariis ,
55νοκοίταις , ἀνδραποδισαῖς , 5 )ψεύσαις ,
mafculo rum concubi toribus, plagia-
riis , mendacibus, periuris. Hæc
,ἐπιόρκοις . Τέτων, φησὶν , ἁπάντων ὁ omnia , inquit, a lege fieri prohi
νόμος ἀπαγορεύει τὴν πρᾶξιν , ὁ δὲ τού- bentur. Qui autem ab his abiti-
των ἀπεχόμενος τῆς νομικῆς ἐ δεῖται net , legis præcepto non indiget.
autem 11OS etiain noui
διαγορεύσεως . ταῦτα δὲ καὶ ἡμεῖς τῆς Hac
καινῆς διαθήκης οἱ κήρυκες ὡσαύτως ἀ- teftamenti prædicatores fimiliter
prohibemus. Hoc enim fe-
παγορεύομεν . τῦτο γὰς δηλοῖ τὰ ἑξῆς . quentia declarant . Et fi quid aliud
• ὑγιαινέση διδασκα-
„ ,Καὶ εἴ τι ἕτερον τῇ fana doctrina aduerfatur, u . Qu
βλία ἀντίκειται; ιά Κατὰ τὸ εὐαγγέ· eft fecundum euangelium glorie benti7
ἥλιον τῆς δόξης τε μακαρίε Θε8 , ὃ Dei, quodcreditum eft mihi. Often-
„ ἐπιςεύθην ἐγώ . Ἔδειξεν ὡς τὰ ἀναγ- dit quod quæ funt neceflaria
confonent
καῖα τῷ νόμε συνῳδὲ τῷ εὐαγγελίῳ legis conueniant et
cum euangelio. Legis auten
καὶ σύμφωνα . ἀναγκαῖα δὲ τῷ νόμε το, neceflaria funt , Non adulterabe
8 non fura-
Οὐ μοιχεύσεις , & φονεύσεις , καὶ ὦ κλέ. ris , non occides ,
beris,

3) ὅτι ἀνυποτάκτοις. Qu . 56. in 3 Regum , et vsque ad πατραλοίαις de prouid .

or . 5. extr . 4) πατρολῴαις καὶ μητρολῴοις . Β. 5 ) ἐπιόρκοις , ψαύσαις . Β .
a) Gal. 2, 19.
S&
B. Theod . Tom . III ,
 B. THEODORETI INTERPRET:
642

beris , et quæ funt eiusinodi, Sutes, καὶ ὅσα τοιαῦτα . περιτ ] ὰ δὲ , τὰ

, et ,
cia , et diesautem
peruacanea s , facrifi.
quæ ad περὶ θυσιῶν , καὶ ἡμερῶν , καὶ νεκρῶν ,
mortuo et le-
profos , et his fimilia pertinent : και λεπρῶν, καὶ τὰ τέτοις προσόμοια
quorum adimpletionem coniunxit ὧν τὴν ἐκπλήρωσιν τῷ ἀφιερωθέντι συν-
cum loco confecraro , vt eo foluto έζευξε τόπῳ , ἵνα ἐκάνε λυθέντος , δε
horum quoque oftenderetur folu- χθῇ και τέτων ἡ λύσις . Εὐαγγέλιον δὲ
tio . Euangelium auten gloria ap δόξης , τὸ κήρυγμα κέκληκεν , ἐπειδὴ
pellauit prædicationem , quia futu
ram gloriam pollicetur credenti τὴν μέλλεσαν δόξαν ἐπαγγέλλεται τοῖς
bus. Diuinus porro spoftolus , πιτεύεσιν . ὁ μέντοι θεῖος ἀπόςολος εἰς
dixiffet ρηκώς πεπιςεῦθαι τὸ εὐαγγέλιον , ἐς
cum fibi creditum fuifte
euangelium , recordatus eft eorum μνήμην ἦλθεν ὧν πάλαι κατὰ τῆς ἐκ
quæ olim aduerfus ecclefiam per- κλησίας ἐτόλμησε, καὶ ὕμνοις τὸν εὐερ ·
petrarat , Depque benefattori lau · γέτην ἠμείψατο, βοῶν˙ „ ιβ '. Χάριν ἔχω
2
des refert, ciamans : 12. Gratias
aga et qui meconfortauit, Chrifto » τῷ ἐνδυναμώσαντί με Χριςῷ Ἰησὲ τῷ
Iesu Domino noftro , quia fidelem me » Κυρίῳ ἡμῶν, ὅτι πισόν με ἡγήσαλο, θέ
exiftimauit, ponens in minifterio. »μενος εἰς διακονίαν, ιγ΄. Τὸν πρότερον
13. Qui prius blafphemus fui , et » ὄντα βλάσφημον , καὶ διώκτην , καὶ
perfecutor , et contumeliofus . Non ύβριςήν. Οὐ γὰρ οἰκείᾳ δυνάμει χρώ
enim propriis vfus viribus hanc
hominibus do &trinam exhibeo , fed μενος ་ ταύτην τοῖς ἀνθρώποις προσφέ
ab eo qui feruauit confirinatuset ζω τὴν διδασκαλίαν, ἀλλ᾽ ὑπὸ τὸ σέσω .
corroboratus : quieum qui aduer κότος ξωννύμενός τε καὶ νευρέμενος · ὃς
fus ipfumn furere folebat, fidumn eu- τὸν κατ᾽ αὐτῷ λυτ ]ῆσαι τετολμηκότα ,
angelii miniftrum effecit. Iam πισὸν ἀπέφηνε τῷ εὐαγγελίε διάκονον.
vero oftendit etiammodum iptum δείκνυσι δὲ καὶ αὐτὸν τῆς μεταβολῆς
mmutationis . Sed mifericordiam con-
τὸν τρόπον . κ ᾿Αλλ᾿ ἠλεήθην .19 Τίς δὲ
fecutus fum . Quæ fuit autem cau-
fa mifericordia ? Quid ignorans τῷ ἐλέες ἡ πρόφασις ; » Οτι οἰγνοῶν
feci in incredulitate. Cæcutiebam „ ἐποίησα ἐν ἀπιςία . Ἐτύφλωτιν
enim , lumennon videbam . Ne γὰρ , εχ ἑώρων τὸ φῶς. ἐ γὰρ φθόνῳ
que enim inuidia duetus bellum βαλλόμενος ἐπολέμων, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῶν
gerebam , fed pro lege videlicet
decertans. Sed quid poftea fecitti? με δῆθεν αγωνιζόμενος . τί δὲ μετὰ
14. Superabundauit autem gratia ταῦτα πεποίηκας ;» δ '. Ὑπερεπλεόνα-
Domini noftri , cum fide et dile. ησε δὲ ทุἡ χάρις τῷ Κυρίῳ ἡμῶν , μετὰ
Etione qua eft in Chrifto Iefi . πίςεως καὶ ἀγάπης τῆς ἐν Χρισῷ Ἰη >
Oftendit quænam ad ea que acce- » σ8 ་ . Ἔδειξε πρὸς οἷς ἔλαβεν ἅπεραί
perat ipfe contulerit. Cum enim τὸς συνεισήνεγκε, τυχὼν γὰρ τῆς ἄνω .
fupernam gratiam accepiffet, fidein θεν χάριτος , τὴν πίσιν καὶ τὴν ἀγά
et caritatem attulit. Nam cum fin .
cerecredidiffet,vchementer admo . πην προσήνεγκεν . εἰλικρινῶς γὰρ πιςεύ
* dum * amnauit, et hoc amore per gas , θερμῶς ἄγανἠγάπησε , καὶ τῷ
petuo fuit infammatus. Poftquain ἔρωτι τέτῳ πυρπολέμενος διετέλεσεν.
fua fic aperuit, oftendit hane ὕτω τα καθ᾽ ἑαυτὸν γυμνώσας, δείκνυ
gratiam omnibus effe propofitam . σι ταύτην πᾶσι προκειμένην τὴν χάριν.
is. Fide dignus fermo . Id eft, verus , γιέ. Πισὸς ὁ λόγος . Αντὶ τῇ , αψευδὴς
και
 EPIST . I. AD TIMOTHEVM. CAP . Ι. 643
καὶ ἀληθής . Καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄ et a mendacio alienus. Et
> omni › Admi-
αξιος , η Αξιάγατος ,καὶπάσης ἄξιος tandus ,
etomni laude dignus
εὐφημίας . π Ότι 6 ) Χρισὸς Ἰησᾶς ἦλ- Quod Chriftus Iefusvenit in hunc
δεν εἰς τὸν κόσμονἅμαξίωλὲς σῶσαι , mundum , peccatores faluos facere,
πρῶτός εἰμι ἐγώ. Ὅτι μὲν ἁμαρ- quorum primus ego fum . Quod
τωλῶν χάριν ὁ Μονογενὴς ἐνηνθρώπη- peccatorum gratia Vnigenitus
σε, καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις homo faltus fit ,9 ipfemet do
cuit in facris euangeliis . Non
· ἐδίδαξεν · ἐκ ἦλθον γὰρ, φησὶ , καλέσαι veni , inquit a ), vocare iuftos ,
τὰς δικαίες , ἀλλ᾽ ἁμαρτωλὲς εἰς μετάνοιαν . fed peccatores ad panitentiaine
· τῶν δὲ ἁμαρτωλῶν ἁπάντων πρῶτον Peccatorum autem omnium fe
' ἑαυτὸν φάναι, καὶ αὐτὸν ὑπερβαίνει τῆς ipfum primum dicere , ipfos.
terminos humilitatis
Η ταπεινοφροσύνης ὅρον . διὰ δὲ τῶν ἑξῆς excedit fubfe-
Per ea aute m quæ
· καὶ ἕτερόν τι μᾶζον κατασκευάζει .
· προσήκει δὲ πρότερον αὐτὰ θεῖναι τὰ fequuntur, aliud quidpiam ingius
adftruit. Oportet autem primum
κ' ξήματα , καὶ τότε τὴν ἑρμηνε ίαν προσ- ipfa verba ponere , et tunc inter-
· θεῖναι. ις . Αλλὰ διὰ τέτο ἠλεήθην , pretationem adiicere . 16. Sed
γἵνα ἐν ἐμοὶ πρῶτον ἐνδείξηται 7) Ἰησὃς ideo mifericordiam confecutus fiunt ,
vt in me primo oftenderet Iefus
- "Χρισὸςτὴνπᾶσαν 8 ) μακροθυμίαν , Chriftus
ominempatientiam , adin
· ἢ πρὸς ὑποτύπωσιν τῶν μελλόντων πι formationem eorum qui credituri
ζεύειν ἐπ᾽ αὐτῷ εἰς ζωὴν αἰώνιον . η2 funt illi in vitam aternant .
* Καθάπες , Φησὶν , ἰατρὸς ἐν οἰκίᾳ μια Quemnadmodum , inquit , medi-
καὶ πολλῶν κατὰ ταὐτὸν ἀξξωςέντων , και cus , cun in vna domo multi
καὶ πάντων ἀπαγορευσάντων τὴν ὑγείαν , fimul agrotant , et omnnes de fa-
lute defperant , fi vnum peffime
* ένα λαβὼν χαλεπώτατα διακείμενον , affectum acceperit , et datis ei
· καὶ τέτῳ προσενεγκὼν τὰ αλεξίκακα medicamentis ad perfectiffimam
·φάρμακα , καὶ εἰς τὴν ἄκραν αὐτὸν fanitatem deduxerit , facit vt ali
· μεταγαγὼν ὑγείαν , πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἐνα omnes fiduciam concipiant : ita
· τίθησι θάρσος · ὅτως ὁ Δεσπότης Χρι• Chriftus Dominus animarum me-
- ςὸς ὁ τῶν ψυχῶν ἰατρὸς , τῆς τῶν ἀ . dicus , cum pro felute peccatorum
homo factus effet , me omnium
μαρτωλῶν 2ἕνεκα σωτηρίας ἐνανθρωπή . iniquiffimum producens in me-
· σας , ἐμὲ τῶν πάντων παρανομώτατον dium " non folum a prioribus
·εἰς μέσον ἀγαγὼν , & μόνον τῶν προτέ- maculis liberauit , fed maximnis
* ρων ἠλευθέρωσε κηλίδων , ἀλλὰ καὶ με- etiam donis cumulauit ,omni-
· εγίςαιςἐπέκλυσε δωρεαῖς · δι᾿ ἐμὲ πᾶσιν bus hominibus per me often-
· ἀνθρώποις τὴν ἀμέτρηλον μακροθυμίαν dens immenfam patientiam , vt
δεικνὺς , ἵνα μηδεὶς τῶν μεγάλα παρα- nemo eorum quimaxima fcele-
-νενομηκότων εἰς ἐμὲ ἀποβλέπων ἀπαγο · ra perpetrarint , ad me refpiciens
· ρεύσῃ τὴν σωτηρίᾳν. ἀλλ᾽ ὁ μὲν θεῖος de falute defperet. Ceterum di-
ἀπόςολος ταῦτα ἔρηκε μετρίῳ κεχρη . vinus apoftolus modeftiæ ftudio
Ss 2 hæc

6 ) Hæc Χριςός κ. τ . έξ . cum verf. 16. affert nofter ad Pfalm.102 , 4. 7) Χρισός

Ἰησᾶς. 1. c . 8) αὐτῇ addit nofter k, s ,
Luc . 5, 32 .
 644 B. THEODORETI INTERPRET .

hæc dixit. Sciendum eft quip μένος Φρονήματι. εἰδέναι μέντοι χρὴ ,
pe, illum vitæ improbæ fibi con- ὡς ἐ βίον ἑαυτῷ συνήδει παράνομον πῶς
fcium non fuiffe : quomodo
enim qui ad Philippentes feri γὰρ, ὅς γε Φιλιππησίοις γράφων εἴρη.
bens dixit a), Secundum iufti κε , κατὰ δικαιοσύνην τὴν ἐν νόμῳ γενό.
tiam, quæ eft in lege , faëtus ir- μενος ἄμεμπτος ; ἀλλὰ τὸν κατὰ τῆς
reprehenfibilis ?- fed recordatum ἐκκλησίας μεμνημένος ἐγχειρημάτων .
fuiffe eorum quæ molitus erat ὕτω καὶ Κορινθίοις γράφων ἔφη · Ὃς ἐκ
~aduerfus ecclefiat . Ita etiam εἰμὶ ἱκανὸς καλεῖται ἀπόςολος , διότι
dixit fcribens ad Corinthios b) ,
Qui non fum dignus vocari ἐδίωξα τὴν ἐκκλησίαν τῷ Θεῷ . ἔσω το
apoftolus , quoniam perfecutus νυν τῆς θείας μνημονεύσας εὐεργεσίας ,
fum ecclefiam Dei. Ita ergo di πάλιν εἰς ὑμνῳδίαν μεταφέρει τὴν γλῶτο
vini memor beneficii , ad Dei ταν η ιζ. Τῷ δὲ βασιλεῖ τῶν αἰώνων
Iaudem linguam rurfus conuer : πἀφθάρτω , 9 )ἀοράτῳ ,μόνῳ σοφῷ Θεῷ ,
#tit. * 17. Regi autem faculorum
immortali , inuifibili , foli fapien .
τιμή και δόξα εἰς τὰς αἰῶνας , ἀμήν
την Χρισὸν ἐκείνων
ti Deo honor et gloria in Jacula. Ἐπειδὴ τὸν Δεσπό
Amen. Quoniam oftendit Chri ἔδειξε τῶν ἀγαθῶν χορηγὸν , διδάξαι
Rum Dominum bonorum illo βελόμενος ὡς τῷ Θεῷ καὶ Πατρὸς εὖ
rum largitorem fuiffe , volens δοκῶντος , καὶ τῷ θείε Πνεύματος συν
docere quod Deo et Patre com-
probante , et Spiritu fandto coo- εργῶντος , ἐκεῖνα γεγένηται , ἀπὸ τοῦ
ἑνὸς προσώπε ἐπὶ τὸ κοινὸν μετέβη τῆς
perante ea falta fint , ab vna
perfona ad commune naturæ φύσεως , καὶ τὸν ὕμνον τῇ Τριάδι προσ
tranfiit , hymnumque Trinitati ήνεγκε . καὶ τὰ πρόσωπα σιγήσας , τὴν
obtulit , et perfonas reticens di θείαν φύσιν ανύμνησεν . ὅτι γὰρ ~8 μό
vinam naturam laudauit. Quod
enim non folum Deo et Patri , νον τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, ἀλλὰ καὶ τῷ Υἱῷ
fed etiam Filio et Spiritui fenato καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι τὰ εἰρημένα
conueniant quæ diéta funt , fa- προσήκει , καταμαθεῖν εὐπετές . βασι·
cile eft intelligere . Rex enim λεὺς γὰρ τῶν αἰώνων ᾖ μόνος ὁ πατὴς,
faculorum non eft folus Pater, ἀλλὰ καὶ ὁ μονογενὴς υἱός τῶν γὰς
fed etiam vnigenitus Filius : eft αἰώνων ἐπὶ ποιητής . καὶ μέντοι καὶ τὸ
enim effector fæculorum. Sed
πανάγιον Πνεῦμα · αἰώνιον γὰρ και αυ
et fanctus quoque Spiritus : æter- d
num enim iplum quoque appel. τὸ προσηγόρευσεν ὁ θεῖος ἀπότολος Ὃς
lauit diuinus apoftolus . Qui per διὰ πνεύματος γὰρ, φησὶν , αἰωνία . καὶ
fpiritum ,enim inquit c ), eternum . τὸ ἄφθαρτόν τε καὶ ἀόρατον , καὶ τοῦ
Immortale item et inuifibile , Yig καὶ τῷ Πνεύματος ἴδια . τέτων δὲ
funt etiam propria et Filii et Spiri- ἔτω δεδηλωμένων , καὶ τὸ Θεὸς ὄνομα
tus. His autem fic declaratis, Deus
τῆς Τριάδος μόνηςἀληθῶς ὄνομα , ἐδεὶς
quoque nomen vere nomeneftfo .
lius Trinitat is . Nullu s enim præ- γὰρ παρὰταύτην φύσει Θεός. ὅτω τῶν
ter hanc naturaDeus eft. Hoc mo- καθ᾿ ἑαυτὸνἐν μέσῳ μνημονεύσας , καὶ
do fui ipfius interiecta mentione , τὸν ὕμνον συμπεράνας , πάλιν τὸν πρῶ
hymnoque expleto , rurfus ad pri- τον

9) το ἀοράτῳ et σοφῷ omittit nofter har. fab . V, 6. fed ibid . c. 1. habet vtrum-
que.
a ) Philipp . 3, 6. b ) 1 Cor . 15 , 9. c) Hebr. 9, 14»
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. I. 645

κή. Ταύτην τὴν mam

τον ανέλαβε λόγον . orationem reuertitur .
18. Hoc praceptum commendo ti
η παραγγελίαν 1ο ) παρατίθημί σου,, fi Timothee , fecundum pre-
μα τέκνον Τιμόθεε, κατὰ τὰς προαγάσας cedentes in te prophetias . Filii
5ἐπί σε προφητείας. „ Τῇ μὲν ἐν τῷ quidem appellatione fuam in
τέκνε προσηγορία τὴν πατρικὴν Φιλο- eum beneuolentiam declarat : pro
- 5οργίαν γυμνοῖ˙ τῇ δὲ μνήμη τῆς προ- plaria autem commemoratione
1 Φητείας , τὴν περὶ τὸν εὐεργέτην αγά . caritatem erga benefactorem ac-
την πυρσεύει. ε γὰρ ἀνθρωπίνης, φησί, cendit. Non enim , inquit, hu-
manam fortitus es vocationem :
· τετύχηκας κλήσεως , ἀλλὰ κατὰ θείαν fed per diuinam reuelationem
ἀποκάλυψιν τὴν χειροτονίαν ἐδέξω . εἰ- manus impofitionem fufcepifti.
illum non
κὸς δὲ ὦ μόνον αὐτὸν ἐξ ἀποκαλύψεως Verifimile eft autem ,
folum ex reuelatione fuiffe ad
· προβληθῆναι διδάσκαλον · ἀλλὰ καὶ κα
docendi munus prouectum , fed
τὰτοῦτόν τινα τρόπον καὶ τῆς ἐξ ἀς- aliquaetiam fimili
ratione voca-
· χῆς κλήσεως ἀπολαῦσαι . ᾗ δὴ χάριν , tum fuiffe ab initio . Qua de
ἐκ ἔφη προφητείαν, ἀλλὰ προφητείας . caufa non dixit prophetiam ,
Ένα ςρατεύῃ ἐν αὐταῖς τὴν καλήντρα- fed prophetias . Vt milites in
κτείαν. , Προσήκει γάρ σε τῆς ἐκλο- illis bonam militiam . 1 Oportet
γῆς σαυτὸν ἄξιον ἀποφῆναι , καὶ ταῖς - enim te oftendere dignum ele
τό
προφητείαις ἐπιθεῖναι τὸ πέρας , καὶ ponere , et aduerfus obluctantes
ἀνδρέως τὴν πρὸς τῆς ἀντιπάλες δαι- demones pugnam fortiter fufci-
· μονας ἀναδέξασθαι μάχην . τὸν γὰρ δι- pere. Doctorem enim oportet
δάσκαλον ἑαυτῷ χρὴ πρῶτον εἶναι δι fui ipfius primo effe dottorem ,
δάσκαλον , καὶ τὸν ςρατηλάτην σρατιώ . et copiarum ducem oportet bo-
19. Habens
την εἶναι δεῖ ἀγαθόν . » θ'. Ἔχων πίςιν, num effe militem .
fidem et bonam . confcientiam .
„καὶ ἀγαθὴν συνείδησιν. » Συνεζεῦχθαι Οportet enim fidei coniunctam
γὰρ προσήκει τῇ πίςει καὶ τὸν ἐπαινέμε- effe vitam laudabilem . Confcien-
νον βίον . Συνείδησιν ἀγαθὴν τὴν σωφρο- viam bonam , " temperantia et iu- a
σύνῃ καὶ δικαιοσύνη κεκοσμημένην λέγει ftitia ornatam vitam dicit. Fi
ζωήν. τῆς δὲ τέτων ἐξερημένης πίςεως dei autem , quæ his caret , im-
τὴν ἀσθένειαν διὰ τῶν ἑξῆς δάκνυσιν . -becillitatem oftendit in fequenti-
</ ་
Quam quidam repellen-
Ην τινες ἀπωσάμενοι. , Τετέςι τὴν ἀ- bus .
tes. Bonam fcilicet confcien-
γαθὴν συνείδησιν . „ Περὶ τὴν πίςιν ἔναυ- tiam. Circa fidem naufragaue-
γάγησαν . Ὑποβάθρα γὰρ πολλάκις runt. Fundamentum enim im-
ἀσεβείας ὁ διεφθαρμένος γίνεται βίος : pietatis fepe eft vita peruerfa a
καίτινες τg συνειδότος τὴν κατηγορίαν et quidem accufantem confcien-
8 φέρον] ες, ἠρνήθησαν καὶ τὴν καθόλg tiam non ferentes , et generalem
Dei prouidentiam negarunt , et
πρόνοιαν τῷ Θεῷ , καὶ εἶμαρμένη και μοί-
fatis ac parcis res fuas adfigna-
gous τὰ καθ᾿ ἑαυτὸς ἀνέθεσαν . λέγει runt . Dicit etiamn , quinam fece-
δὲ καὶ τὰς τότε ναυαγήσαντας . κ . Ων rint naufragium . 20. Ex qui-
" ἐξιν II) Ὑμέναιος καὶ ᾿Αλέξανδρος . η bus Hymenaus eft , et Alexander ,
Ss 3 Dein-

10 ) παρατίθεμαι . Hær. fab . II . præfat. Catera v. 1826 , vt in textu noftro .

11 ) Ὑμαίναιος . Β.
646 B1 , THEODORETI INTERPRET .

Deinde aduerfus eos latamn quo- Εἶτα καὶ τὴν κατ᾿ αὐτῶν ἐξενεχθεῖσαν
que oftendit fententiam .
non δείκνυσι ψῆφον.
tradidi Satana , vt difcantΟμος Οὓς παρέδωκα τῷ
blafphemare. Quanain autem »Σατανᾶ , ἵνα παιδευθῶσι μὴ βλασφη .
fueritfpeciesblafphemiæ non ex . η μεν Τὸ μένοι τῆς βλασφημίας ε
pofuit : fcienti enim feribebat . δος & πεποίηκε δῆλον˙ εἰδότι γὰρ ἔγρα-
Hos autem tradidit diabolo , Φε. τῷ δὲ διαβόλῳ ἐχ ὡςἀγαθῶν διδα-
non vt bonorumagif
m : tro , fed σκάλῳ παρέδωνε τέτες , αλλ᾽ ὡς δημίῳ
dixit , vt eos doceat non bla . πικρῷ . τότε χάριν ἐκ εἶπεν , ἵνα παι-
fphemare ', fed ut difcant non δεύσῃ αὐτὲς μὴ βλασφημῶν, ἀλλ᾽ ἵνα
blafphemare. Ab ecclefiaftico παιδευθῶσι μὴ βλασφημεν. τῷ γὰρ
enim corpore feparati , et di. ἐκκλησιαςικὲ σώμαλος χωριοθέντες , καὶ
vina gratia nudati , crudeliter τῆς θείας χάριτος γυμνωθέντες , τι
ab aduerfario flagellabantur , in-
cidentes in morboset dificiles κρὰς παρὰ τῷ δυσμενῶς ἐδέχοντο μάτι·
affectiones , et in alias aerumnas γας , καὶ νόσοις καὶ παθήμασι χαλε
et calanitates. Hæc enim con- ποῖς περιπίπτοντες , καὶ ζημίας και συμ
faeuit inferre hominibus , quia φοραῖς ἑτέραις . ταῦτα γὰρ ἐκείνῳ φί·
et inimicus eft, et vltor , vt di- λον τοῖς ἀνθρώποις ἐπάγειν ' ἐπειδὴ καὶ
cit propheta a). Confentaneum ἐχθρός ἐτι καὶ ἐκδικητὴς , κατὰ τὸν
autem erat , illos caftigatos muta-
re fententiam dum viderent προφήτην, ἐκείνες δὲ εἰκὸς ἦν παιδευο·
damnum quod oriebatur ex bla- μένες μεταβαλῶν τὴν γνώμην, ὁρῶντας
fphemia . Ab hoc deinceps loco τὴν ἐκ τῆς βλασφημίας προσγενομένην
ponit decreta de ordine ecclefia- βλάβην . ἐντεῦθεν τες περὶ τῆς ἐκκλη-
ftico .
σιατικῆς τάξεως τίθησιν ὅρες ,
C A P V T 11 .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ β,
bfecro igiturprimum omnium "
Of fieri obfecrationes , orationes , α .Παρακαλῶ ἐν πρῶτον πάντων
poftulationes, gratiarum actiones pro „ ποιεῖσθαι 1 ) δεήσεις , προσευ
omnibus hominibus. Obfecratio qui. » χὰς , ἐντεύξεις, εὐχαρισίας, ὑπὲρ πάν
dem eft ad malorum quorumpiam » των ανθρώπων . 9 Δέησις μέν ἐξιν , δς
depulfionem oblata fupplicatio . πὲς ἀπαλλαγῆς τιμῶν λυπηρῶν ἱκετεία
Oratio autem eft bonorum petitio . προσφερομένη . προσευχὴ δὲ, αίτησις α-
Poftulatio accufatio iniuriam infe . γαθῶν . ἔντευξις δὲ , κατηγορία τῶν οδι
rentium . Eft autem nobis collu-
Etatio , non aduerfus carnem et fan . κέντων. ἡ πάλη δὲ ἡμῖν ἢ πρὸς αἷμα
guinem , fedaduerfus principatus , καὶ σάρκα , ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς
aduerfus poteftates , aduerfus prin . τὰς ἐξεσίας , πρὸς τὰς κοσμοκράτορας
cipes huius fæculi, aduerfus fpiri . τῷ αἰῶνος τότε , πρὸς τὰ πνευματικὰ
talia nequitiæin cæleftibus . Ad · τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπερανίοις . κατὰ
verfus hosiuftumiudicem adimus τύτωνπρόσειμεν τῷ δικαιοκρίτῃ , καὶ τὴν
interpellantes , et iuftum* auxilium δικαίαν αὐτῶμεν ἐπικερίαν . ἡ δέ γε εὖ
petimus. Gratiarum autem actio
Deo offertur pro bonis quæ no χαριτία ὑπὲρ τῶν προυπηργμένων αγα ·
θῶν
1 ) προσευχὰς, δεήσεις . B. et Heruet.
a ) PS. 8 , 3.

.
 EPIST . I. AD VM..
TIMOTHEVM CAP . II . 647

θῶν προσφέρεται τῷ Θεῷ . ταῦτα δὲ bis iam obrigerunt. Hæc porro

ποιεῖν ὑπὲρ ἀπάνων ἀνθρώπων παρεγ . pro omnibus hominibus fieri iu-
bet , quoniam Chriftus etiam Ie-
γυᾷ , ἐπειδὴ καὶ Χριτὸς Ἰησᾶς ἦλθεν εἰς
fus venit in mundum peccatores
τὸν κόσμον ἁμαρτωλὲς σῶσαι. „ β '. Υ . faluos facere. 2. Pro vegibus ,
πὲρ βασιλέων , καὶ πάντων τῶν 2) ἐν et omnibus qui in fublimitate con-
) Μάλα σοφῶς τὸ fituri funt . Valde fapienter
„ ὑπεροχῇ2 ὄντων .
κοινὸν τῶν ἀνθρώπων προστέθεικεν, ἵνα hominum commune appofuit ,
μή τις κολακείαν νομίσῃ τὴν ὑπὲρ τῶν ne quis orationem pro regibus
βασιλέων εὐχήν. ἐπειδὴ δὲ δυσσεβεῖς ἦ- exiftimaret affentationem . Quia
σαν οἱ τηνικαῦτα κρατῶντες , καὶ προ- aurem impii erant qui tunc do.
2 minatum obtinebant , et pietatia
φανεῖς τῆς εὐσεβείας πολέμιοι , τῆς ὑ-
πὲς τέτων γινομένης προσευχῆς διδά . operri hoftes , docet iuftam effe
caufam cur pro eis oretur.
σκει τὸ εὔλογον . κἽνα ἤρεμον καὶ ἡσύ-
» χιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβεία Vt quietam et tranquillam vitam
agamus in omni pietate et caftita-
» καὶ σεμνότητι. Ἐκείνων γὰρ πρυτα te. Illis enim pacem feruanti-
νευόντων εἰρήνην, μεταλαγχάνομεν καὶ bus , nos quoque fumus tran-
ἡμεῖς τῆς γαλήνης ,καὶἐν ἡσυχίᾳ εὐσε- · quillitatis participes , et in quie-
δείας ἐκπληρῶμεν τες νόμες . τῇ δὲ εὐ- te leges pietatis adimplemus.
σεβεία συνέζευξε τὴν σεμνότητα , διδά- Pietati autem coniunxit caftita-
σκων ὡς δεῖται τῶν ἔργων ἡ πίςις. ὅτω rem , docens fidem opus habere
καὶ οἱ ἐν Βαβυλῶν τῶν Ἰεδαίων αιχμά . factis et operibus . Ita etiam ca-
1 λωτοι τοῖς ἐν τῇ ~ Ἰεδαίᾳ καταλειφθεῖ . ptiui Iudai , qui erant Babylone ,
ad eos qui in ludæa relicti erant
2 τε Ναβεχοδονόσος fcripferunt, vt pro Nabuchodo-
σιν ἐπέτειλαν , ὑπὲρ
καὶ Βαλτάσας τῷ υἱῷ αὐτῷ προσενεγ . nofore et Balthafare eius filios
κεῖν προσευχήν . ὁ δὲ θεῖος ἀπόςολος & preces funderent a ). Diuinu
τότε μόνον χάριν τὰς ὑπὲρ τέτων γί. aurem apoftolus non hac fo-
νεοθαι δεήσεις παρεγ γυᾷ , ἀλλ᾽ ἵνα καὶ lum de caufa præcepit pro il-
τῆς ἀσεβείας παυσάμενοι μεταμάθωσι lis fieri orationes , fed etiam vt

τὴν εὐσέβειαν . κγ'. Τῦτο γὰρ καλὸν καὶ tem condifcant . 3. Hoc enim
κἀπόδεκτον ἐνώπιον τῷ Σωτῆρος ἡμῶν bonum eft et acceptum coram Ser-
Θε8 , δ'. 3) Ὃς πάντας ἀνθρώπες θέ- vatore noftro Deo , 4. Qui omnes
άλλες σωθῆναι , καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀλη- homines vult faluos fieri , et ad
θείας ἐλθεῖν . Πάντας γὰρἀπολαῦ . agnitionem veritatis venire . Vult
σαι βέλεται σωτηρίας . εἶτα καὶ ἑτέ . enim omnes falutem affequi. De
inde etiam aliunde, confirmat
ρωθεν τέτον πιςεται τὸν λόγον. „ έ. Εἷς quod dicit. 5. Vnus enim Deus.
. et
γὰρ Θεός .„Οὐγὰρ ἄλλος των πιτών, Non enim alius fidelium ,
καὶ ἄλλος τῶν ἀπίςων ἐπὶ ποιητὴς , ἀλλ᾽ alius eft effeétor infidelium , fed
Vnus et media-
εἷς ὑπάρχει δημιεργός . Εἷς και μεσί- vnus eft creator .
Ss 4 tor

2) ἐν τῇ ὑπεροχῇ καὶ ἐξεσία habet ad Terem . c .29 , 7. _ 3) V. 4. affertur epift: 76 ,

ad Cant .1 , 7. et Qu . 12. in Exodumn , quamquamn in poftremo loco pro θέλει
fubftituit βέλεται .
■) Baruch. I, II. ,
 648 ·B. THEODORETI INTERPRET .

zon Dei et hominum , homo Chriftus. y της Θεῖ καὶ ἀνθρώπων, 4 ) ἄνθρωπος
qui ea quæ erantdisiuncta in feipfo » 5) Χριςός Ιησές. Εἰςτῆς εἰρήνης ὁπρώ
coniunxit . Chriftum autem ho. τανιε , ὁ ἐν ἑαυτῷ τὰ διεςῷτα συνάψας .
aminem noninauit , quia mediato , ἄνθρωπον δὲ τὸν Χρισὸν ὠνόμασεν , ἐπει-
rem vocauit : homo enin factus δὴ μεσίτην ἐκάλεσεν, ἐνανθρωπήσας γὰρ
mediator fuit. Et quemadmodum ἐμεσίτευσεν. καὶ καθάπερ ὁ δύο τινὰς
qui duos quospiam inter fe confis πρὸς ἀλλήλες ζυγομαχῶντας καταλ
gentes vult reconciliare, fe medium
interponens ,et hunc dextera , Η . λάξαι βελόμενος, μέσος γινόμενος , καὶ
lum finiftra tenens , ad amicitiam τέτον μὲν τῇ δεξιᾷ χειρὶ , τέτον δὲ τῇ
coniungit : ita ipfe cum diuinamn εὐωνύμῳ κατέχων , εἰς φιλίαν συνάπλα
naturam humanæ vniffet , inuiola- ὅπως αὐτὸς τῇ θείᾳ φύσει τὴν ἀνθρω
bilem et indifolubilem pacemcon- πείαν ενώσας , ἀκήρατον καὶ ἀδιάλυτον
ciliauit. Si autem , vt vult Arius
et Eunomius, non eftPatrisfub . εἰρήνην ἐπραγματεύσατο . εἰ δὲ , κατὰ
ftantiæ * particeps , quomodo eft ῎Αρειον καὶ Εὐνόμιον , 8 μετέχει τῆς τε
anediator ? Nobis enim vnitus eft, Πατρὸς ἐσίας , πῶς μεσίτης ἐςίν ; ἡμῖν
quid quod adhumanitatein attinet, μὲν χὰρ ἤνωται, ἐπειδήπες ἡμῖν ἐςι και
eiusdein nobiscum eft fubftantia : τὰ τὸ ἀνθρώπινον ὁμούσιος˙ τῷ δὲ Πα-
feel Patri non item , fi quidem , vt
τρὶ ἐκ ἔτι, εἴπερ κατ᾽ ἐκείνες τῆς φύ
illi volunt , eft ab eius fubftantia
feiuntus. Atqui mediatorem eum σεως ἐκείνης ἀφέτηκεν . ἀλλὰ μεσίτην
vocauit diuinus opoftolus . Ergo αὐτὸν ὁ θεῖος ἀπόςολος κέκληκεν . ἐκῶν
etiam Patri fuit vnitus fecundum di. καὶ τῷ Πατρὶ ἥνωται κατὰ τὴν θεότη
vinitatem : etnobis fimiliter fecun- τα , καὶ ἡμῖν ὡσαύτως κατὰ τὴν ἀνθρω
dum humanitatem . Oftendit au- πότητα . δείκνυσι δὲ καὶ τὸ δεσποτικὸν
tem Domini quoque paffionem fuis-
fe pro omnibus fufceptam , 6. Qui πάθος ὑπὲρ απάντων γεγενημένον .
dedit femetipfam }redemptionem pro 95. Ὁ δὲς ἑαυτὸν ἀντίλυτρον 6 )ὑπὲρ
omnibus , reftimonium temporibus , υπάντων τὸ μαρτύριον καιροῖς ἰδίοις .
7. Ad quod pofitus fum ego pradica . 93΄.
» Ϛ΄. Εἰς ὃ ἐτέθην ἐγὼ κῆρυξκαὶ ἀπό
tor et apoftolus , ( veritatem dico in „ Σολος · ἀλήθειαν λέγω ἐν Χρισῷ , οὐ
Chrifto , non mention , ) doitor gen . ψεύδομαι · διδάσκαλος ἐθνῶν ἐν πίςε
veritate . Cum enim »
omues redacii effentfubmortis po . καὶ ἀληθείᾳ . Πάντων γὰρ ὑπὸ τὴν
teftatem , iple quinec vt Deusfuit τε θανάτε δυνατείαν γεγενημένων , αὖ
mortiobnoxius , habet enim natu . τὸς ἔτε ὡς Θεὸς ὑποκείμενος θανάτῳ ,
ram immortalet , fed nec vt ho αθάνατον γὰρ ἔχει τὴν φύσιν , ἔτε μὴν
mo, peccatum enim non fecit quod ὡς ἄνθρωπος , αμαρτίαν γὰρ ἐκ ἐποίη .
morten affert, dedit feipfum veluti
quoddam redemptionis pretium, et σε τῦ θανάτε τὴν πρόξενον , οἷόν τι λύπ
omnes ab eius feruitute liberauit. τρον ἑαυτὸν δέδωκε , καὶ τῆς ἐκείνε δε
Teftimoniumautem appellauit pas . λείας ἅπαντας ἠλευθέρωσε . μαρτύριον
fionein , primum quidem propter δὲ τὸ πάθος ἐκάλεσε , πρῶτον μὲν διὰ
cadis iniquitatem , deinde etiam τὸ ἄδικον τῆς σφαγῆς · ἔπειτα δὲ καὶ

διά

4 ) Θεὸς ἄνθρωπος eft apud noftrum ad Ezech.37,26. , fed τὸ Θεὸς non habet
in Eranift . dial . 2. p. 56. 61.93. Sirmondi , nec hæret . fab . V. c. r. 5 ) Ἰησῆς
Χρισός. Β. 6) ἀντὶ eft l. c. ad Ezechielem.
 EPIST . 1. AD TIMOTHEUM . CAP. II . 649

· διὰ τὸ πάντας ἔχειν μάρτυρας τοὺς eo quod omnes habeat teftes

· προφήτας . καὶ Ἰεδαίων δὲ λεγόντων , prophetas ; et cum Iudai dice-
rent a ) , Tu teftimonium per-
· Σὺ μαρτυρεῖς περὶ σεαυτῷ , ἡ μαρτυ- hibes de re , teftimonium tuum
ρία σε ἐκ ἔσιν ἀληθὴς , ἀπεκρίνατο ,
noneft verum ; refpondit b ),
Ὅτι μόνος ἐκ εἰμὶ,ἀλλ᾽ ἐγὼ , καὶ ὁ πέμ-
Solus non fum , fed ego , et
ψας με Πατής . καιρὲς δὲ ἰδίως τῷ μαρ-
qui mifit me Pater . Tempora
- τυρίε , τὲς ἐπιτηδείες ἐκάλεσεν . ὅτω
autem propria teftimonii appella-
vit conuenientia . Ira etiam in
· καὶ ἐν τῇ πρὸς Γαλάτας ἐπιςολῇ ,Ὅτε epiftolaadGalatas c) , Quando
· δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τῷ χρόνε . τότε avem venit plenitudo temporis .
· δὲ , φησὶ , τῷ μυςηρίε κῆρυξ κεχειρο- Huius autem , inquit , myfterii
τόνημα καὶ ἀπότολος · καὶ μετά praedicator fui electus et apofia-
· τῆς προσηκώσης πίςεώς τε καὶ ἀλη- lus : et qua par eft fide ac
θείας τῦτο πᾶσι προσφέρω. βεζαιῶ veritate id omnibus mado. Ea
· γὰρ τῇ θαυματεργία τες λόγους , enim , quæ dico , confirmo mira .
8. Volo ergo viros ora
γ . Βέλομαι ἐν προσεύχεθαι τὸς ἄν τε re in omni loco , leuantes puras
Ὕδρας ἐν παντὶ τόπῳ , 7 ) ἐπαίροντας - manus , fine iva er difceptatio-
κυσίες χεῖρας , χωρὶς ὀργῆς καὶ 8 ) δια- ne . In omni loco pofuit , id
καὶ ελογισμῶν τὸ Ἐν παντὶ τόπῳ , πρὸς fpeftans quad in lege pracipi
tur : hæc enim adorationem
· τὴν νομικὴν διαγόρευσιν τέθηκεν · ὃς circumfcripfit Hierofolymis. Sed
· γὰρ τοῖς Ἱεροσολύμοις περιέγραψε τὴν tamen , etiam cum lex vigeret ,
· λατρείαν · ἀλλ᾽ ὅμως καὶ τῇ νόμῳ κρα- prophetæ gratiam præuidcbant :
· τῶντος , οἱ προφῆται τὰ τῆς χάριτος et audire eft diuinum Dauidein
προεώρων . καὶ ἔσιν ἀεῦσαι τῷ θείς Δα- clamantem d ) , Laudate Dami.
num omnia opera eius in omni
βὶδ βοῶντος , Εὐλογεῖτε 9 ) τὸν Κύριον
loco dominationis eius. Et per
πάντα τὰ ἔργα αὐτῷ ἐν παντὶ τόπῳ . Malachiam prophetam dicit vni
τῆς 1ο) δυνασείας αὐτῇ. καὶ διὰ Μαλα- verforum Deus e) , In omni
χίε δὲ eτῷ προφήτε φησὶν ὁ τῶν ὅλων loco incentiun offertur nomini
*
mẹo , et hoftia munda.
Θεός · ὅτι Ἐν παντὶ τόπῳ θυμίαμα
Manus autem extollere et
· προσφέρεται τῷ ὀνόματί με ,καὶ θυσία re , proprium facerdo.
erat
καθαρά . τὸ δὲ τὰς χεῖρας ἐπαίρειν καὶ tum veteris . teftamenti : fed
εὔχεσθαι , τῶν τῆς παλαιᾶς διαθήκης diuinus apoftolus præcipit hos
ἱερέων ἴδιον ἦν . ἀλλὰ τῷτο πᾶσιν ἀνθρώ . facere omnibus hominibus
omnes facti funt
ποις ὁ θεῖος ἀπόςολος παρακελεύεται quoniama
δρῶν , ἐπειδὴ πάντες ἐγένοντο λαὸς πe populus acquifitionis f ) , regale
facerdotium gens fancta . Sed
ριέσιος , βασίλειον ἱεράτευμα , ἔθνος ὅ hoc iubet fancte facere .
γιον . αλλ᾿ ὁσίως τᾶτο παρεγγυᾷ ποιεῖν , hoc eft liberatos ab
ἀντὶ τῷ , πάσης ἀδικίας καὶ παρανο- inni iniuftitia et iniquita,
Illud autem fine ira
μίας ἀπηλλαγμένες, τὸ δὲ χωρὶς ὀς- to .
S$ 5 expel,

7 ) Eadem verba in Philotheo c. s. pag . 815. Sirm . Sed αΐροντας habet ad Ma .

lach . 1 , 11. 8 ) διαλογισμῶν 1. c. ad Malach . et hic in interpretatione . g ) τὸ
Κύρ . recte habet B. Sirmondus : τοίνυν . 10) δεσποτείας. Β .
a ) Ioh . 8 , 13. b ) v . 16. e Gal. 4 , 6 , 4 ) Pf . 102 (103) ,24. e) Malach . 1 , 134
ƒ) 1 Petr. 2, 9.
650 : B. THEODORETI INTERPRET .

expellit
tionem.
acceptæ
Ita etiam fanxitrecorda
iniuria Domi- γῆς , τὴν μνησικακίαν ἐκβάλλει. Στι
γαρ καὶ ὁ Κύριος ἐνομοθέτησεν · Ἐὰ
nus a) :: Si venias vt offeras do .
προσέρχη προσενεγκεῖν τὸ δῶρόν σε .ἐπ
numtuumfuperaltare , et illic
recordatus fueris , quod frater τὸ θυσιαςήριον , κακεῖ μνηθῇς ὅτι ὁ
tuus habeat aliquid aduerfum te , δελφός σε ἔχει τι κατά σε , ἄφες τι
relinqui: donum ruum ante al δῶρόν σε ἔμπροσθεν τῷ θυσιατηρίε , και
tare ,et vade primum , et recon- ύπαγε πρῶτον, διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ
ciliare Ifratri tuo , et tunc veni ,
et offer munus tuum. Hoc ve- σε , καὶ τότε ἐλθὼν II ) πρόσφερε τὸ
so fine difcrepatione , fignificat δωρόν σε , τὸ δὲ χωρὶς διαλογισμῶν , ἀν
absque hæfiratione , credens te τί τ8 , αμφιβολίας χωρίς. πιςεύων ὅτι
omnino accepturum quod petis. λήψη πάντως ὅπες αὐτῆς. τοιαῦτα το
Tales ergo fint etiam petitiones . νυν ἔξω καὶ τὰ αἰτήματα . „θ'. Ὡσαί ·
9. Similiter vet mulieres. Vna
eft enim natura , et vna gratia . » τως καὶ τὰς γυναῖκας. Μία γὰρ ἡ
Dicit etiam quæ eus decent. Φύσις , καὶ μία ἡ χάρις . λέγει δὲ καὶ
Habitu ornato . Ipfo etiam τὰ ταύταις αρμότ] οντα . „Ἐν κατας..
amiâtu iindicante animarum ho πλῇ κοσμίῳ . » Καὶ αὐτῇ τῇ περιβολῇ
neftatem . Cum verecundia et fo- μηνυύσῃ τῶν ψυχῶν τὴν σεμνότητα.
brietate ornantes fe . Hic enim Μετὰ αἰδῶς καὶ σωφροσύνης κισμέν
eft verus ornatus . Non intor-
tis crinibus ; aut auro aut „ αυτάς. Οὗτος γὰρ ἀληθὴς κόσμος.
margaritis ; vel vefte pretiofa . 3Μὴ ἐν πλέγμασιν
‫اد‬ , ἢ χρυσῷ , ἢ μας ·
Illud int ortis crinibus , cominu- „ γαρίταις , ἢ ἱματισμῷ πολυτελε .
ne eft cliuitum et pauperum , Τὸ ἐν πλέγμασι κοινὸν καὶ πλεσίων καὶ
reliqua autem earum quæ diui πενήτων , τὰ δὲ λοιπὰ τῶν κεκτημένω
tias poffident. 10. Sed quod τὸν πλᾶτον . κ . Αλλ᾿ dὃ πρέπει γυναιξὶ
decet mulieres promittentes pieta-
tem per bona opera . Profitea- » ἐπαγγελλομέναις θεοσέβειαν δι᾽ ἔργων
mini , inquit , pietatem , et vir. καγαθῶν. „ Εὐσέβειαν , φησὶν , ἐπαγ
tutem quæ per opera exercetur. γέλλεσθε , καὶ τὴν δι᾽ ἔργων ἀρετήν.
Huic itaque fcopo reliqua quo τέτῳ τοίνυν τῷ σκοπῷ καὶ τὰ λοιπὰ
que coniungantur. v . Mulier συνεζεύχθω . μά . Γυνὴ ἐν ἡσυχία μαν
in filentio difcat cum omni fubie-
étione . 12. Docere autem mulieri θανέτω ἐν πάσῃ ὑποταγῇ . β '. Γυναί
·
non permitto , neque dominari in εκὶ δὲ διδάσκειν ἐκ ἐπιτρέπω , ἐδὲ αὐ
virum " fed ete in filentio θεντῶν ἀνδρὸς , ἀλλ᾽ εἶναι ἐν ἡσυχία .
Quoniam etiam mulieres propheti. Ἐπειδὴ καὶ γυναῖκες προφητικῆς ἀπή .
cam gratiam acceperant, de hoc λαυσαν χάριτος , ἀναγκαίως καὶ περὶ
quoque
legem neceffarioconftituit . τότε νομοθετεῖ . ὥςε αὐτὰς ἐν ἐκκλησίᾳ
Qua de caufa in ecclefia viris doctri-
næ egentibus mulieres non confti. τοῖς ανδράσι τοῖς δεομένοις διδασκαλίας
tuit magiftras . Eadem aperte διδασκάλες (οὐκ ) ἐφίξησι τὰς γυναῖκας.
etiam docent quæ fcripta funt τὰ πρὸς Κορινθίες διδάσκει γραφέντα
ad Corinthios. Quid enim
σαφῶς · Τί γὰρ , φησὶν , οἶδας γύναι , ε
inquit b) , fcis mulier , fi virum
tuum feruabis ? Deinde etiam τὸν ἄνδρα σώσεις ; ετα καὶ ἀπό τ
φύσ
11) προσφέρεις . Β.
a)[Matth. 5, 23. 24. b) 1 Cor. 7, 16.
 EPIST . I. AD TIMOTHEVM. CAP . II. 651

φύσεως διδάσκει τὴν εὐταξίαν. γ'. A. docet ex natura redtum ordinem .

ευδὰμ γὰρ πρῶτος ἐπλάθη ,ὦτα Εὔα . , 13. Adam enim primus formatuseft,
deinde Eua. Poftea etiam ex de-
· Επειτα καὶ ἀπὸ τῶν πλημμελημάτων . iiatis.
14. Et Adam non eft dece-
- ιδ '.Καὶ Ἀδὰμ ἐκ ήπατήθη · ἡ δὲ γυνὴ pius: mulier autem decepta in pra .
Illud autem ,
·παπατηθεῖσα ἐν παραβάσει γέγονε . ) varicatione fuit . *
Τὸ ἐκ ἠπατήθη ἀντὶ τῷ ὦ 8 πρῶτος & . Non eft deceptus , dixit pro
ζηκεν . ἠκολέθησε δὲ καὶ τῇ γραφῇ . quod eft , non primus . Scriptu
ram autem fecutus eft. Cum enim
· ἀπαιτεμένη γὰρ εὐθύνας ἡ γυνὴ ἐπεν, rationem repofceretur mulier , di-
Ὁ ὄφις ἐξηπάτησέ με , καὶ ἔφαγον . ὁ δὲ xit a ) , Serpens decepit me , et
16 .
1 Αδαμ & χ ὅτως ἀλλ᾿ Ἡ γυνὴ ἣν ἔδωκας comedi. Adam autem non fic ,
μετ᾽ ἐμῶ , αὕτη μοι ἔδωκεν ἀπὸ τῷ ξύ- fed : Mulier quam dedifti mecum ,
ea dedit mihi de ligno , et coinedi.
λε , καὶ ἔφαγον. καὶ ἐκείνη μὲν συγγνώ-
Et illa quidemn veniam nullo mo-
μης ἐςέρηται τῷ ὄφει πειθεῖσα˙ έτος eft
do affecuta , vt quæ ferpenti pa-
δὲ ἀπολογίαν ἔχει σμικράν ,ὡς ὑπα- ruerit : hic vero paruam habet ex-
χθεὶς γυναικί. καὶ τῷ φυτῶ δὲ τὸν καρ- cufationen , vt qui fuerit induftus
- πὸν ἐκ αὐτὸς ἐτρύγησεν , ἀλλ᾿ ἐκείνη˙ a muliere. Quinetiam fruétum are
καὶ προτέρα δὲ μεταλάζεσα μεταδέ. boris non iple , fed illa collegit ,
δωκε τῷ ἀνδρί · διὰ τῦτο ἔφη , Καὶ Α. et cum prior fumfiffet ,viro tradit
dit. Propterea dixit , Et Adam nom
δὰμ ἐκ ἠπατήθη . εἰδέναι μέντοι καὶ τῷ deceptus . Hoc quoque fciendum
· eft
· το χρὴ , ὡς ὁ θεῖος ἀπόςολος πρὸς τὴν eft , quod diuinus apoftolus ad
Will προκειμένην χρεαν ἐξυφαίνει τὰς λό- vfum præfentem contexere foleat
· 85. πέ. Σωθήσεται δὲ διὰ τῆς τεκνο- orationem . 15. Saluabitur autem
-ηγονίας . Οὐ περὶ τῆς Εὔας ἔφη , ἀλ . per filiorum generationem .
λὰ περὶ τῇ κοινῇ τῆς φύσεως . Ἐάν
" de Eua dixit , fed de communi
. Si manferint in fide et
„ μένωσιν ἐν πίςε καὶ ἀγάπῃ , καὶ ἃ dilettione , et fanttificatione cun
αγιασμῷμετὰ
> σωφροσύνης . ᾿Αντὶ τ8 , fobrietate. Hoc eft , Non mo-
8 ‫ او‬μόνον ἐκ ἐβλάβησαν ἀπὸ τῆς Εὔας do nullum dannum ab Εua
acceperunt fi voluerint , fed
ἂν ἐθελήσωσιν · ἀλλὰ καὶ πλάςην ὠφέ maximam etiam vtilitatem ca-
λειαν διὰ πίςεως καὶ ἀγάπης καρπώ-
vientper fidem et caritatem ,
σονται , τὸν ἁγιασμὸν καὶ τὴν σωφρο- feruantes fanaificationem et ca
σύνην Φυλάτζεσαι . ὅτω καὶ ταύταις ftitatem . . Poftquam his etiam
τὰ προσήκοντα νομοθετήσας , περὶ τῶν conuenientia fic ftatuit , dein-
ἐκκλησιαςικῶν λοιπῶν ταγμάτων νομο- ceps de reliquis ecclefiafticis or-
dinibus decernit .
θετεῖ .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT 111.

ά . Πισὸςὁ λόγος. » Αψευδής τε 1 Fide dignus ferendacio alienus .

καὶἀληθής . „Εἴ τις ἐπισκο-
epifcopatum defiderat ,bonum
Si quisdefidera
επῆς ὀρέγεται, καλῶ ἔργε ἐπιθυμεῖ . opus
t . Non accufat fimpii-
Οὐχ ἁπλῶς τῆςἐπιθυμίας , ἀλλὰ τῆς
citer cupiditatem , fed magiftra-
φιλαρχίας κατηγορᾶ · καὶ διδάσκει μὴ της gerendi defiderium : et docet
non
α ) Gen. 3 , 12 .
 652 B. THEODORETI INTERPRET .

non honorem fed virtutem appe- τιμῆς , ἀλλ᾿ ἀρετῆς ὀρέγεσθαι μὴ τὴν
tere , non defiderare dignitatem , αξίαν ποθεῖν , ἀλλὰ τῆς ἀξίας τὸ
fed dignitatis
Hic autem officium
epifc opum inquirere
appellat. γον ἐπιζητῶν . ἐπίσκοπον δὲ ἐνταῦθα τὸν
prefbyterum , ficut epiftolam ad πρεσβύτερον λέγει , ὡς τὴν πρὸς Φι
Philippenfes interpretando often- λίππησίες ἐπιτολὴν ἑρμηνεύοντες ἀπε
dimus . Hoc autem ex hoc et δείξαμεν . ξάδιον δὲ τῦτο καὶ ἐντεῦθεν
1
iam loco intelligi facile poteft. καταμαθῶν μετὰ γὰρ τὲς ἐπισκοπι
Poft leges enin epifcopales , eas κ & ς νόμος τῆς τῆς διακόνοις προσήκον
κὲς
fcribit quæ diaconis conueniunt ,.
prætermiffis prefbyteris . Sed , τας γράφει , τες πρεσβυτέρες παρα-
vt dixi , eosdem olim vocabant λιπών . ἀλλ᾽ ὅπερ ἔφην , τὲς αὐτὲς ἐκά .
prefbyteros et epifcopos : eos au λεν ποτὲ πρεσβυτέρες καὶ ἐπισκόπες ·
tem qui nunc vocantur epifco τὲς δὲ νῦν καλεμένες ἐπισκόπες , ἀπο-
pi , apoftolos nominabant . Pro όλες ὠνόμαζον · τῷ δὲ χρόνε προϊόν
cedente autem tempore , apofto-
latus nomen reliquerunt iis qui τος , τὸ μὲν τῆς αποτολῆς ἐνὄνομα τοῖς
vere erant apoftoli : epifcopa ἀληθῶς ἀποςόλοις κατέλιπον · τὴν δὲ
m
tus aute appel latio nem impo τῆς ἐπισκοπῆς προσηγορίαν τοῖς πάλαι
fuerunt * iis qui olim appella- καλεμένοις ἀποτόλοις ἐπέθεσαν . ἔτω
bantur apoftoli . Ira Philippen- Φίλιππησίων ἀπόςολος ὁ Ἐπαφρόδιτος
fium apoft olus erat Epaphroditus : ἦν · ὑμῶν γὰρ , φησὶν , ἀπόςολον , καὶ
Veftruin enim , inquit a) , apofto- 2
· et adiutorem neceffitatis συνεργὸν τῆς χρέας με . ἔτω Κρητῶν
meæ. Ira Cretenfium Titus , et ὁ Τίτος , καὶ ᾿Ασιανῶν ὁ Τιμόθεος ἀπό
2
Afianorum Timotheus apoftoli . ςολοι , ὅτω ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων τοῖς
Ita ab Hierofolymnis iis qui erant ἐν ᾿Αντιοχείᾳ ἔγραψαν οἱ ἀπότολοι καὶ
Antiochiæ fcripferunt apoftoli et οἱ πρεσβύτεροι . ἀλλ᾽ ὅμως εἶ και πρε
prefbyteri . Sed tamen , etiamfi
prefbyteris ifta conftituit diuinus σβυτέροις ταῦτα ὁ θεῖος ἐνομοτέθησε
apoftolus , clarum eft quod has Παῦλος , εὔδηλον ὡς τὲς ἐπισκόπες
leges oportet primos feruare epi- πρώτες προσήκει τέτες φυλάτlειν τὲς
fcopos , qui maiorem dignita . νόμος , ἅτε δὴ καὶ μείζονος μεταλα-
tem fortiti funt. 2. Oportet χόντας τιμῆς . β '. Δε ἦν τὸν ἐπίσκο-
ergo epifcopum irreprehenfibilem
effe. Nullam dare occafionem υπον ἀνεπίληπτον είναι η Μηδεμίαν
iuftæ reprehenfionis . Irreprehen . πρόφασιν μέμψεως παρέχειν κ) δικαίαν.
fibile enim non dicit ,calumniæ τὸ γὰρ ἀνεπίληπλον , ὦ τὸ ἀσυκοφάν
non expofitum . Nam ipfe et- τητον λέγει˙ ἐπεὶ καὶ αὐτὸς ἀπόςολος
iam apoftolus pafus eft omnis παντοδαπὰς συκοφαντίας ὑπέμεινεν .
generis calumnias . Qui orbem ter- οἱ τὴν οἰκεμένην γὰρ , φησὶν , ἀνακατώ
ræ, inquitb) , fubuerterunt , etiam
hîc adfunt. Quin et Dominus eos σαντες ,ὗτοι καὶ ἐνθάδε πάρεισι . καὶ ὁ
contemnere iubet qui fruftra fcan . Κύριος δὲ τῶν μάτην σκανδαλιζομένων
dalizantur. Cum enim dixif καταφρονῶν κελεύει . τῶν γὰρ ἀποτό-
Sent apoftolic) ,Scis quod Pharifzi λων εἰρηκότων , οἶδας ὅτι ἀκέσαντες οἱ
audito fermone funt fcandilizati ? Φαρισαῖοι τὸν λόγον ἐσκανδαλίσθησαν ;
ἀπε

19 δικαίας. Β.
a) Philipp, 2 , 25. b) Act. 17 , 6. c) Matth. 15 , 12. 14.
 EPIST. I. AD TIMOTHE VM. CAP. III. 653

./
ἀπεκρίνατο Αφετε αὐτές · τυφλοί εἰ refpondit, Sinite eos , cæci funt
lubet ergo vt
τιν ὁδηγοὶ τυφλῶν. παρακελεύεται τοί- duces cæcorum .
nullam dent occafionem iuftæ re-
νυν μηδεμίαν ἀφορμὴν εὐλόγω παρέ‐ prehenfionis . Vnius uxoris virum .
χειν κατηγορίας . » Μιᾶς γυναικὸς ἄν · incipiebat prædicatio . Virginita-
autem nec Græci exerce-
δρα . Αρχὴν εἶχε τὸ κήρυγμα τὴν tem
δὲ παρθενίαν ἔτε Ἕλληνες ἤσκεν , οὔτε bant , nec admittebant Iudai
Ιεδαίοι μετήεσαν εὐλογίαν γὰρ τὴν Liberorum enim procreationem
, benedictionem exiftimabant .Quon-
παιδοποιίαν ἐνόμιζον. ἐπειδὴ τοίνυν κατ ' iam ergo illo tempore non facile
ἐκεῖνον τὸν καιρὸν , ἐχ οἷόν τε ἦν ξαδίως inuenir i poterant quicaftimoniam
εὑρῶν τὲς τὴν ἀγνείαν ἀσκῶντας , τῶν exercerent, ex iis qui vxores du-
γεγαμηκότων τὲς τὴν σωφροσύνην τε- xerant , eos qui temperantiam ho-
Illud
τιμηκότας κελεύει χειροτονῶν. τὸ δὲ noreffent , ordinare iubet.
, 3
Μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα , εὖ μοι δοκῶσιν εἶ. autem , Vnius uxoris virum , mi
hi videntur quidam redte dixiffe .
ρηκέναι τινές πάλαι γὰρ εἰώθεισαν καὶ Olin enim confueuerantet Gra-
Έλληνες καὶ Ἰεδαῖοι , και δύο και τρισί ci , et Iudai , cum duabus ,et
καὶ πλείοσι γυναιξὶ νόμῳ γάμε κατὰ tribus , et pluribus etiam vxori-
ταὐτὸν συνοικεῖν . τινὲς δὲ καὶ νῦν , καίτοι bus fimul iungi lege matrimonii.
τῶν βασιλικῶν νόμων δύο κατὰ ταὐτὸν Quin nunc etiam nonnulli , tametfi
leges imperatoriæ prohibeant duas
ἄγεθαι κωλυόντων γυναῖκας , καὶ παλ- fimul vxores ducere , rem habent
λακῖσι μίγνυνται , καὶ ἑταίραις , ἔφα- cumconcubinis et meretricibus .
σαν τοίνυν τὸν θεῖον ἀπόςολον εἰρηκέ- Dixerunt ergo diuinum apoftolum
ναι , τὸν μια μόνῃ γυναικὶ συνοικέντα dixiffe , eum qui cum vna fola vxo-
σωφρόνως , τῆς ἐπισκοπικῆς ἄξιον εἶναι re pudice cohabitat, dignum effe
qui ordinetur epifcopus. Neque
χειροτονίας , ε γὰρ τὸν δεύτερον, φασίν , enim fecundum ,inquiunt , reiecit
ἐξέβαλε γάμον , ὅγε πολλάκις τῷτο γε · matrimonium , qui illud fæpe iuffit
νέσθαι κελεύσας . γυνὴ γὰρ , φησὶ, δέδε· fieri. Mulier enim , inquit , alliga-
ται νόμῳ ἐφ ' ὅσον χρόνον ζῇ ὁ ἀνὴς αὐ- ta eft lege , quamdiu viuit vir eius :
τῆς · ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ 0ὁ ἀνὴς , ἐλευθέρα fi autem vir mortuus fuerit , libera
ἐξὶν ᾧ θέλει γαμηθῆναι , μόνον ἐν Κυ- eft , vt cui vult nubat , tantum in
Domino. Et rurfus , Dico autem
ρίῳ , καὶ πάλιν · λέγω δὲ 2 τοῖς ἀγά . innuptis et viduis ; et vtroque or
μοις , καὶ ταῖς χήραις καὶ συνάψας dine coniundo , vnam legem con-
ἑκάτερον τάγμα , ἕνα τέθεικε νόμον. τῷ ftituit. Reueraenim * incumben- *
ὄντι γὰρ ὑπερκε-Cιμένης τῆς ἐγκρατείας te continentia , non eft in volun .
ἐ τῆς γνώμης ἡ δίγαμία . εἰ μὲν γὰρ tatis poteftate fecundum matrimo .
nium. Si enim ipfe , priore expulfa
αὐτὸς τὴν προτέραν ἐκβαλὼν ἑτέρα vxore , alteri fuerit coniunctus , di-
συνεζύγη , μέμψεως ἄξιος καὶ κατηγο- gnus eft reprehenfione , et accufa-
ρίας ὑπεύθυνος . εἰ δὲ τὸ βίαιον τῷ θα .
τε tioni obnoxius. Sin autem vis inor-
νάτε διέζευξετὴν προτέραν , ทἡ δὲ φύσις
tis prioremdisiunxerit , vrgensque
ἐπικειμένη δευτέρα ζευχθῆναι κατη . natura fecunda vxori coniungi
νάγκασε γυναικὶ, ἐκ ἐκ γνώμης , αλλ᾽ coëgerit , non ex voluntate , fed
ἐκ περιτάσεως ὁ δεύτερος γεγένηται ex cata proceffit fecundum matri-
monium ,

2) τοῖς Β .
 654 'B THEO DORETI INTERPRET .

monium . Hæc et alia id genus γάμος . ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα σκοπέ

·confiderans , admitto eorum in-
terpretationem qui fic intellexe μενος , ἀποδέχομαι τῶν ὅτω νενοηκότων
iunt. Sobrium . Vigilantem , et τὴν ἑρμηνείαν. Νηφάλιον . Διεγηγερ ·
qui profpicere poffit , quid agen , μένον , καὶ προσκοπῶν τὸ πρακτέον δυ .
dum . Prudentem . Animi officiun νάμενον . „ Σώφρονα . „ Τῆς ψυχῆς τὸ
(intelligit ) . Ornatum . Et oratio- κατόρθωμα . Κόσμιον. ‫ ور‬Καὶ φθέγμα ·
ne , et habitu , et adfpe &tu , et in- τι , και χήματι , καὶ βλέμματι , καὶ
certu : vt etiam per corpus ap . βαδίσματι ὥτε καὶ διὰ τῷ σώματος
pareat aninæ moderatio . Hofpic
inlem . Eos qui peregrinantur . φαίνεθαι τὴν τῆς ψυχῆς σωφροσύνην.
lubenter excipientem . Doftorem . Φιλόξενον . Φιλοφρόνως τὲς ἐπιδη-
Non eum dicit qui eft ornatus μῶντας ὑποδεχόμενον.Διδακτικόν . , Οὐ
eloquentia , fed eum qui eft eru τὸν εὐγλωτλία λέγει κεκοσμημένον , ἀλ
ditus in diuinis , et poteft ea fua- λὰ τὸν τὰ θεῖα πεπαιδευμένον , καὶ
dere quæ conuenit. 3. Non
vinolentum . . Hoc aperte inter . παραινεν δυνάμενον τὰ προσήκοντα .
pretatus eft in legibus quas fta . γ'. Μὴ πάραινον. ,, Τῦτο σαφῶς ἡρμή
tuit diaconis : Non multo in · νευσε τῇ τῶν διακόνων νομοθεσία˙ μὴ
quit , vino deditus. ‫اد‬
Non per · οἴνῳ γὰρ , Φησὶ , πολλῷ προσέχοντα .
cuJorem . Non prohibet in tem . Μὴ πλήκην 3). Οὐ τὸ ἐπιτιμᾶν εἰς
pore increpare , fed non conue-
nienter hoc facere. Quod enim καιρὸν κωλύει · ἀλλὰ τὸ μὴ δεόντως τῷ
,
iubeat arguere , audiemus ipfum το ποιειν . ὅτι γὰρ ἐπιτιμᾶν κελεύει,α
paulo poft dicentem a) , Eos qui κεσώμεθα αὐτῷ μετὰ βραχέα λέγον
peccant coram omnnibus argue τος τὰς ἁμαρτάνοντας ἐνώπιον πάν-
Et rurfus b ) , Argue , increpa
exhortare . Ita etiam ipfe fcri- των ἔλεγχε. καὶ πάλιν ἔλεγξον , ἐπι-
bens ad Galatas dixit c) ,Ο ftui. τίμησον , παρακάλεσον . ἔτω καὶ αὐτὸς
ti Galar . Et rurfus d ) , Adeo Γαλάταις γράφων ἔλεγεν , ὦ ἀνόητοι
ftulti eftis . Sed aquum .
Qui Γαλάται καὶ πάλιν , ἔτως ανόητοί ἐςε .
ferre novit ea quæ in ipfum ad . Αλλ᾽ ἐπιεικῆ. , Φέρειν εἰδότα τὰ εἰς
miffa funt . Non eft enim man- αὐτὸν πλημμελήματα . 8 γὰρ ἐπιε
fuetudinis , cum alii afficiuntur
iniuria negligere : Qui præeft κείας τὸ ἄλλων ἀδικεμένων ὑπερορᾶν.
enim , inquit e ) , in ftudio . Non Ὁ προϊτάμενος γὰρ , φησὶν , ἐν σπεδη .
litigiofum. Qui pro pecuniis con- Β'Αμαχον . Ζυγομαχῶν περὶ χρημά
tendere non inducat in aninum. των ἐκ ἀνεχόμενον . τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ
Hoc enim fignificatquod fubiun : ἐπαγόμενον . Αφιλάργυρον.
Οὐκἐ-
gitur : Non cupidum .Non dixit, ni-
hil poffidentem , moderata enim ἀκτήμονα˙ σύμμετρα γὰρ νομοθε‐
præcipit : fed non amantem pecu- τῇ ἀλλὰ μὴἐρῶντα χρημάτων . δυνα-
niæ . Fieri enim poteft vt eas poffi. τὸν γὰρ κεκλῆσθαι μὲν , οἰκονομῶν δὲ
deat quispiam , fed conuenienter ταῦτα δεόντως , καὶ μὴ δελεύειν τέ
difpenfet : et eis non feruiat , fed ea . τοις , ἀλλὰ τέτων δεσπόζειν . δ΄. Τοῦ
rumfit dominus . 4. Sed eum qui
δίε οἴε καλῶς προϊξάμενον . Τετές,
φυλικi fua bene prafit . Hoc eft ,
μετά
un αἰσχροκερδῆ addit B. Nefcio an et Heruetus habuerit , cum dicat hanc
3) μὴ
formulam a latina edit. abeffe .
a) c. 5, 20. b) 2 Tim. 4, 2 ) Gal. 3. 1. d) Gal. z , z. e) Rom. 12 , 8.
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. TIL 655

μετὰ δικαιοσύνης τε καὶ ἰσότητος . cum iuftitia et æqualitate . Ομέ

» Τέκνα ἔχοντα ἐν ὑποταγῇ μετὰ πά filios habeat in fubiectione cum omni
decoro. Qui filios doceat omnem
ωσης σεμνότητος. » Πᾶσαν ἀρετὴν παι virtutem . Non enim illorum ab
δας διδάσκοντα . 8 γὰρ τὴν ἐκείνων ἀ-
eo voluntas exigitur , fed et ftu-
παιτεῖται γνώμην , ἀλλὰ τὴν οἰκείαν dium fuum iple conferat. Se Si
εἰσφέρειν προαίρεσιν. κέ . Εἰ δέ τις τῇ quis autem domui fua praeffe nefcir ,
ἰδίε οἴκε προςῆναι ἐκ οἶδε , πῶς ἐκκλη- quomodo ecclefiæ Dei curam babes
„ σίας Θεῷ ἐπιμελήσεται; » Ὁ τα σμι- ftrarebit ? Qui parua nefcit admini-
quomodo ei poterit .
κρὰ οἰκονομεῖν ἐκ εἰδὼς , πῶς δύναται praftantiorum ac diuinorum .
τῶν κρατιό νων καὶ θείων πιτευθ ῆναι cura commit ti ? 6. Non neo-
τὴν ἐπιμέλειαν ; „ ϛ΄. Μὴ νεόφυτ ον , ἵνα phytum , ne in fuperbi am elatus
ωμὴ τυφωθεὶς εἰς κρίμα ἐμπέσῃ 4) τ8 in iudicium incidat diaboli. Neo-
διαβόλε . ,Νεόφυτον τὸν εὐθὺς πεπι- fbytum appellat eum qui iam
modo credidit. Ego enim , in-
ζευκότα καλεῖ . ἐγὼ γὰρ , φησίν , ἐφύ- quit a) , plantaui. Non enim
τευσα. οὐ γὰρ , ὥς τινες ὑπέλαβον , τὸν vt exiftimnarunt nonnulli, teneram
νέον τῆς ἡλικίας ἐκβάλλει . καὶ γὰρ ὁ ætatem excludit. Beatus enim,
* μακάριος Τιμόθε ‫ اد‬ος , πρὸς ὃν ταῦτα γέ- Timotheus, ad quemhæc fcripfit ,
γραφε , νέος ὢν ἔτι τες νόμες τέτες adhuc adolefcens iftas leges fulce-
ἐδέχετο . μηδεὶς γάρ σε , φησί , τῆς νεό . pit. Nemo enim , inquit b ) , tuam
adolefcentiam contemnat.
τητος καταφρονείτω . και αὐτὸς δὲ ο etiam ipie diuinus apoftolus Van-

* θεῖος ἀπόςολος νεανίας ων ὦν ἠξιώθη τῆς effetadolefcens, vocatus eft In-

.
* κλήσεως . ηνίξατο δὲ καὶ τῆς τροπῆς τ8 nuit et quanam de caufa fit fub-
διαβόλε τὴν πρόφασιν . τυφωθεὶς γὰρ , verfus diabolus. In fuperbiama
enin , inquit , elatus cecidit. Si
· φησὶν , ἐξέπεσεν. ἐὰν τοίνυν μὴ πρόπα~ ι
δευθῇ τις τὰ θεῖα , καὶ πρῶτο ν ἐν τῷ quis ergo non fuerit prius inftituas
tus in diuinis , et primo in' nu-
* τῶν μαθητ ῶν καταλ όγω ταχθε ὶς τὴν merum difcipulorum adfcriptus in
* ἀρετὴν ἀσκηθῇ , τῆς ἀλαζονείας τὸ πά- virtute fe exercuerit , in arrogan-
- ' θος ἐκ τῆς προεδρίας δεξάμενος , τῇ τῇ tiamn elatus ex præfidentia , inci
* διαβόλε τιμωρία περιπεσεται . κρίμα det in fupplicium diaboli His
enim iudicium appellauit fuppli- ´
γὰρ ἐνταῦθα τὴν τιμωρίαν ἐκάλεσε . cium . 7. Oportet autem illum`er
„ ζ΄. Δεῖ δὲ αὐτὸν καὶ μαρτυρίαν καλὴν
teftimonium babere bonum ab is qui
νἔχειν 5) ἀπὸ τῶν ἔξωθεν , ἵνα μὴεἰς
foris funt : vt non in opprobrium
ὀνειδισμὸν ἐμπέσῃ καὶ παγίδα τῇ δια-
incidat et laqueum diaboli . Qui fo-
βόλε .,, Τῶν ἔξωθεντῶν ἀπίζων λέγει. τis funt dicit infideles . Qui enim
- ὃ γὰρ καὶ παρ᾽ ἐκείνοις πλείτην ἔχων etiamn apud illos male audit ante
- πρὸ τῆς χειροτονίας διαβολὴν , ἐπονέ- ordinationem , erit et ipfe probris
· δίξος ἔςαι , καὶ πολλοῖς ἀνείδεσι περιβα . obnoxius , et commune magno
λεῖ τὸ κοινὸν , καὶ εἰς τὴν προτέραν ὅτι afficiet dedecore , et ad priorem
iniqui-

εἰς παγ.τ.δ. e verf. 7. Nofter quidem

4 ) καὶ παγίδα τ. δ. Β. Etiamn Heruet .: καὶ sis
neque in interpretatione ,neque Εzech . 28 , 1. et har, fab . V. v. illa addita ha-
bet. 5) παρά . Qu. 3o . in Leuiticum .
a ) iCor. 3 , 6. b ) 1 Τim . 4 , 12.
 656 B. THEODORETI INTERPRET.

iniquitatem
• quamprimum reuer- τάχιςα παλινδρομήσει παρανομίαν , τῷ
tetur , diabolo omnia vt hoc fiat διαβόλε πάντα πρὸς τῷτο μηχανωμένε .
machinante . δ. Diaconos fint κ ή . Διακόνες ωσαύτως . Τοῖς αὐτοῖς
"
liter . Hi quoque eisdem re-
gantur legibus. Graues. Tem . καιέτοι κομίσθωσαν νόμοις. Σεμνές .
perantia claros . Non bilingues . Σωφροσύνη λάμποντας . „ Μὴ 6 ) διλό
Non huic alia , illi alia dicen- 9786. Μὴ ἕτερα μὲν τέτῳ , ἕτερα δὲ
tes , fed linguam veritate ornan- ἐκείνῳ λέγοντας : ἀλλ᾿ ἀληθείας τὴν
tes. Non \multa vino deditos . γλῶταν κοσμῶντας . Μὴ οἴνῳ πολλῷ
Eos enim quibus diuinum, cre-
ditum eft minifterium , oportet προσέχοντας
" . Τὸς γὰρ τὴν θείαν
ab hoc vitio effe vel maxime λειτεργίαν πεπιςευμένες διαφερόντως
alienos. Non turpe lucrum fe · τῗδε τῷ πάθες ἀπηλλάχθαι προσήκει.
Cantes . Turpis iucri fectator „ Μὴ αἰχροκερδεις. Αἰχροκερδής ἐξιν,
eft , non , vt nonnulli exiftima · & χ ώς τινες ὑπειλήφασιν ,ὁ καὶ τῶν μι
runt, qui vel parua lucra appe-
tit , fed qui ex rebus turpibus κρῶν κερδῶν ἐφιέμενος · ἀλλ᾿ὁ ἐκ πραγ.
et valde inhoneftis quæftum fa- μάτων αἰχρῶν καὶ λίαν ἀτόπων κέρδη
cere in animum inducit. 9. Ha- συλλέγειν ἀνεχόμενος , κθ'. Ἔχον ]ας τὸ
bentes myfterium fidei in confcien- η μυτήριον τῆς πίςεως ἐν καθαρα συν-
via pura , Hoc eft , confirmantes , ειδήσει. και ᾿Αντὶ τ8 , τοῖς ἔργοις βεζαι.
fidem operibus . Puram enim Έντας πίςιν . συνείδησιν γὰρ καθαρὰν
confcientiam appellauit * bona τὰ ἀγαθὰ προσηγόρευσεν ἔργα . ὁ γὰς
opera . Qui ea enim facit , non
pungitur a confcientia. 10. Et hi τέτων ἐργάτης ὑπὸ τῷ συνειδότος 8
quidem probentur primum , et fic νύτζεται. i. Καὶ ὗτοι δὲ δοκιμαζέθω
miniftrent nullum crimen habentes . ησαν πρῶτον , εἶτα διακονείτωσαν α
Prius autem conuenit horum vi- ηνέγκλητοι ὄντες . Πρότερον δὲ προσ-
tam examinari , deinde fic gra- ἥκει τὸν τέτων ἐξετάζεθαι βίον , ἐθ᾽
tiam fpiritualem confequi. u . Mu . έτως τῆς πνευματικῆς χάριτες ἀπο-
lieres fimiliter . Scilicet diaconis- λαῦσαι . γιά Γυναῖκας ὡσαύτως .» 18 .
fas . Graues , non calumnian- τέξι διακόνες . Σεμνάς , μὴ διαβόλες
9
tes , fobrias , fideles in omnibus .
Quæ viris , eadem etiam confti. νηφαλίες , πιτὰς ἐν πᾶσιν. Α τῆς
tuit mulieribus. Quenadmodum ανδράσιν ἐνομοθέτησε , ταῦτα παρα ·
enim dixit diaconos honeftos , πλησίως καὶ ταῖς γυναιξίν . ὥσπερ γὰς
ita et has honeftas : et quemn επε τὲς διακόνες σεμνὲς, ἔτω καὶ ταύ .
admodum iuffit illos non effe τας σεμνάς ·καὶ καθάπες ἐκείνοις προσ-
bilingues , ita has non effe ca έταξε μὴ εἶναι διλόγες , ὅτω καὶ ταύ
lumniatrices : et ficut illos fta-
tuit non efle multo vino dedi. τας μὴ μη εἶναι διαβόλες · καὶ ὥσπερ ἐκεί.
tos , ita etiam has iuffit effe fo . νοις ἐνομοθέτησε μὴ οἴνῳ πολλῷ προσέ
brias . 12. Diaconi fint vnius χεν, ὅτω καὶ ταύτας ἐκέλευσε νήφο
vxoris viri. Hoc etiam eo- λίες εἶναι· ιβ΄. Διάκονοι ἔςωσαν μιᾶς
dem modo eft intelligen . ) γυναικὸς ἄνδρες . Κατ ' ἐκείνην τὴν ἕρ .
dum quo prius . Qui liberis μηνείαν καὶ τᾶτο νοητέον. » Τέκνων και
hene prafint i et fuis domibus ; » λῶς προϊτάμενοι, καὶ τῶν ἰδίων οἴκων. »
Ταῦ
6 ) διαλόγω . Β.
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. III. 657
.

* Ταῦτα καὶ τοῖς καλεμένοις ἐπισκόποις Hæc etiam ftatuta funt iis qui vo
ἐνομοθέτησαν. γ'. Οἱ γὰρ καλῶς δια- cantur epifcopi 1. Qui enimt bee
» κονήσαντες , βαθμὸν ἑαυτοῖς καλὸν ne miniftrauerint , gratum bonum fi
acquirent, et multam fiduciam in
ἢ περιποιῶνται , καὶ πολλὴν παῤῥησίανἐν fide quæ eft in Chrifto Jefu . Εtf
„ πίτα τῇ ἐν Χρισῷ Ἰησῦ . Εἰ καὶ ἐλάτ- in hac vita , inquit, minus habent
τονα , φησὶ, τιμὴν ἔχεσι κατὰ τόνδε τὸν honoris, fciendumn ramnen eft, quod ,
βίον , ἀλλ᾽ ἦν εἰδέναι προσήκει, ὡς τὴν ἐγ . fi creditum fibi minifterium imple
χειριθεῖσαν πεπληρωκότες διακονίαν , verint, præftantiffimum gradum in
- τὸν τιμιώτατον βαθμὸν ἐν τῷ μέλλοντι apud Chriftum Dominuiri confe
· λήψονται βίῳ , καὶ τῆς πρὸς τὸν Δεσπό- quentur. 4. Hac tibi fcribo , fpe
την Χρισὸν ἀπολαύσονται παύξησίας . vans me ad te venire curo , i5. δὲ
* 9 ιδ΄. Ταῦτά σοι γράφω ἐλπίζων ἐλθεν autem tardauero , vt fcias quomodo
Ευπρός σε τάχιον . ιέ . Ἐὰν δὲ βραδύνω , oporteat te in domo Dei conuerfari ,
ἐν ἵνα εἰδῆς πῶς δεῖ ἐν οἴκῳ Θεῷ ἀναςρές quæ eft ecclefia Dei viui , columna et
firmamentum veritatis. Nec diuini
9 φεθαι , ἥτις ἐξὶν ἐκκλησία Θεὃ ζῶντος , prophetæ ,nec admirabiles apoftoli ,
ξύλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας . , omnia prafciuerunt. Quæcumque
Οὔτε οἱ θεῖοι προφῆται , ἔτε οἱ θεσπέ‐ enim expediebant, ea illis fignifica
- σιοι απότολοι πάντα προήδεσαν . ὅσα bat gratia Spiritus. Hoc etiam fi
καὶ γὰς ἐλυσιτέλει, προεδήλε αὐτοῖς ἡ χά- gnificat que apparet inhis verbis
Αρις τῷ Πνεύματος . τῦτο δηλοῖ καὶ ἡ ἐν ro το venire , fubiunxit , fi autem tare
καὶ τοῖς δε τοῖς ῥητοῖς ἄγνοια . ἐπὼν γὰρ dauero . Sæpe enimeum alia quæ
ὅτι ἐλπίζω ἐλθεν , ἐπήγαγεν , ἐὰν δὲ pian caufa neceffaria retinebat.
' βραδύνω . πολλάκις γὰρ αὐτὸν χρεα Hæc ergo , inquit, fcribo , do-
τις ἐπεχεν ἑτέρα . ταῦτα τοίνυν, φησί, cens quomodo eos oporteat fe
· γράφω , διδάσκων πῶς δεῖ πολιτεύεσθαι gerere , quibus credita eft cura
animarum. Domum enim Dei
τὲς ψυχῶν πεπιτευμένες κηδεμονίαν . et ecclefiam appellauit cætum eo-
κ οἶκον γὰς Θεῷ καὶ ἐκκλησίαν τῶν πεπι· run qui crediderunt. Hos di-
* ςευκότων τὸν σύλλογον προσηγόρευσε . xit columnam et firmamentum ve
. τέτες ἔφη ςύλον καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀ- ritatis . Supra petram * enim i

- ληθείας. ἐπὶ γὰρ τῆς πέτρας ἐρηξει. fandati, ftabiles et immobiles per-
· σμένοι, καὶ ἀκλόνητοι διαμένεσι, καὶ manent , et rebus ipfis pradicant
διά dogmatum veritatem. Poftquam
τῶν πραγμάτων κηρύτ ]οντες τὴν τῶν hac dixit de ecclefia , neceffario
ενδογμάτων ἀλήθειαν . ταῦτα περὶ τῆς etiam induxit orationem dogma
ἐκκλησίας εἰπῶν , ἀναγκαίως τὸν δε γ . ticam . ιδ . Er manifefte magnum
·
· ματικὸν παρεισήγαγε λόγον. „ ις . Και eft piesaris facramentum . Ipfum
autem appellat myfterium , ve
9 ὁμολογεμένως μέγα ἐπὶ τὸ τῆςεὐσε
"
· ω βείας μυτήριον , Μυςήριον δὲ αὐτὸ quod ab initio quidem fue
" > poftea autem
ως Deus manifes
καλεῖ, ὡς ἄνωθεν μὲν προορισθὲν , ὕτερον manifeftatun .
δὲ φανερωθέν . „19 Θεὸς ἐφανερώθη έν ftatus eft in carne. Cum
τα σαρκί. τὶΘεὸς γὰρ ὢν, καὶ Θεῷ υἱὸς , enim effet Deus , et Dei filius ,
B. Theod . Tom . 111 . et

7 ) Θεός, etiam legit Theodoretus Quæft. ha in Genefin , itemque cetera ver-

ba in Eranift . dial. a . p. 13. Sirmondi,
 658 B. THEODORETI INTERPRET .

et inuifibilem haberet naturam , καὶ ἀόρατον ἔχων τὴν φύσιν , δῆλος

homo factus euafit manifeftus πασιν ἐνανθρωπήσας ἐγένετο . σαφῶς
omnibus. Nos autem aperte duas
maturasdocuit . Dicit enim di δὲ ἡμᾶς τὰς δύο φύσεις ἐδίδαξεν . ἐν σας .
vinam naturam manifeftatam effe κὶ γὰρ τὴν θείαν ἔφη φανερωθῆναι φύσ
in carne. Iuftificatus eft in Spi- σιν . 9 Ἐδικαιώθη ἐν πνεύματι. , Τὴν
vitu . Humana enim fufcepta na- γὰρ ανθρωπείαν φύσιν ἀναληφῶς , ἐλευ-
tura , eam feruauit liberam a pec- θέραν ταύτην ἁμαρτημάτων ἐφύλαξεν .
catis. Habetetiam hocdictum ἔχει δὲ καὶ ἑτέραν διάνοιαν τετὶ τὸ ξη-
aliam intelligentiam , Iuftificatus
τὸν, Ἐδικαιώθη ἐν πνεύμα ]ι·διὰ τῷ θες
eft in Spiritu :facit miracula per
diuinum Spiritum . Si enim ego , Πνεύματος ἐνεργεῖ τὰ θαύματα . Εἰ
inquit a ) , in Spiritu eiicio demno . γὰρ ἐγὼ , φησὶν ,ἐν πνεύματι ἐκβάλλω
nia. Per miracula ergo often · τὰ δαιμόνια . ἀπεδείχθη τοίνυν διὰ τῶν
i fum eft et demonftratum , euin θαυμάτωνκαὶ ἀπεφάνθη , ὅτι Θεὸς ἀ
effe Deum verum , et Dei filium .
Ita etiam centurio iuxta crucem , ληθής , καὶ Θεουἱός , ὅτω καὶ ὁ ἑκατόν
cum videret terram moueri , et ταρχος παρὰ τὸν ςαυρὸν , κλονεμένην
tenebris orbem terræ compleri , ἰδὼν τὴν γῆν,καὶ σκότες πληρωθεῖσαν
exclamauit b) , Vere filius Dei τὴν οἰκεμένην, ἐξόησεν , ἀληθῶςΘεῷ υἱὸς
erat hic. Apparuit angelis . In- ἦν ὗτος. ΒὬφθηἀγγέλοις. , Τὴν γὰς
vifibilem enim diuinitatis natu-
ram nec ipfi viderant, incarna . αόρατον τῆς θεότητος φύσιν ἐδὲ ἐκεῖ
tum autem viderunt. Pradi. νοι ἑώρων , σαρκωθέντα δὲ ἐθεάσαντο.
catus eft in gentibus. Qui a Iu- 9" Ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσιν . Ὁ παρὰ τῶν
dais crucifixus eft . Creditus Ιεδαίων ςαυρωθείς . " Ἐπιτεύθη ἐν
eft in mundo. Non folum enim
Non folum enim „ κόσμῳ , " Οὐκ ἐκηρύχθη γὰς μόνον,
predicatus eft , fed etiam credi ἀλλὰ καὶ ἐπιτεύθη , καὶ τὴν θείαν πα
tus , et vt Deus ab iis qui cre.
diderunt adoratur. Ajumptus ρὰ τῶν πεπιτευκότων προσκύνησιν δέ
eft in gloria . Hoc quidem fa- χεται . ᾿Ανελήφθη ἐν δόξῃ . » T&-
âtum eft anteprædicationem : po- το γεγένηται μὲν πρὸ ་ τῶ κηρύγμα .
ftremo autem loco id pofuit , do- τος τελευταῖον δὲ αὐτὸ τέθεικε , διδά
cens prædicationem iure creditam
σκων ὡς εἰκότως ἐπιςεύθη τὸ κήρυγμα .
fuifle. Eft enim in calis qui hoc ἐρανοῖς γάρ ἐτιν ὁ τῦτο γενέσθαι κε
'iuffit fieri , et a dexteris confidet. ἐν
N
Fafta hoc modo difpenfationis λεύσας , καὶ τὴν ἐκ δεξιῶν ἔχει καθέ
mentione , cum per fpiritualem δραν , ὅτω τῆς οἰκονομίας μνημονεύσας,
gratiam hæreticas fpinas præuide- καὶ διὰ τῆς πνευματικῆς χάριτος τὰς
ret , quas Valentinus , et Bafilides, αἱρετικὰς προθεωρήσας ακάνθας , ἃς
et Marcio , et Manes feminarunt , Βαλεντῖνος , καὶ Βασιλίδης , καὶ Μας .
omnes quidem fimiliter negantes
carnis affumptionem , et cum veteri κίων , καὶ Μάνης παρέσπειραν , πάντες
teftamento pugnantes , in aliis au- μὲν ὁμοίως τῆς σαρκὸς ἀρνέμενοι τὴν
tem multiplices errores fuftinentes , ἀνάληψιν , καὶ τῇ παλαιά διαθήκη μα ·
de his etiain futura neceffario præ . χόμενοι , ἐν δὲ τοῖς ἄλλοις πολυχεδεῖς
dicit.
ὑπομείναντες πλάνας , καὶ τὰ περὶ τῆ
των ἀναγκαίως προλέγει.

ΚΕΦΑ-
« ) Matth , 12, 28. b ) Marc . 15, 39.
 EPIST . I. AD TIMOTHEVM . CAP . IV . 659

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Κ * CAPVT IV .

" ά Το " 1. piritus autem manifefte dicit.

α .Tὃ δὲ πνεῦμα ζητῶς λέγει . · SpiritQuemadinodum Hæc di.
Ως τάδε λέγει Κύριος , και
τάδελέγει ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων , οὕτω cit Dominus , et , Hæc dicit Deus
. exercituum ita etiam Spiritus
9
καὶ τὸ Πνεῦμα θεοπρεπῶς . Ὅτι ἐν ὑἱ Deo congruenter dicit. Quod
Σέροις καιροῖς 1) αποςήσονταί τινες τῆς in nouiffimis temporibus difceffuri
* πίςεως , προσέχοντες πνεύμασι 2) πλά . fint quidam a fide , attendentes fpie
νης , καὶ διδασκαλίαις 3) δαιμονίων , ritibus erroris , et dodtrinis ia-
moniorum , 2. In hypocrifi loquene
„ β΄. Εν ὑποκρίσει ψευδολόγων ,κεκαυ- tium mendacium , cauteriatam ha
ετηριασμένων τὴν ἰδίαν συνείδησιν . η
~ bentium fuam confcientiam . Often-
Ἔδειξεν ὡς τῷ ἐκκλησιαςικῷ πάλαισώ . dit , quod ecclefiaftico corpori
ματι συνημμένοι ,ὕτερον ὑποφῆται τοῦ olim coniunati fuerunt , qui poft-
ψεύδες ἐγένοντο . τῦτο γὰρ δηλοῖ τὸ, ea facti funt interpretes menda-
᾿Αποςήσονταί τινες τῆς πίςεως , προσέ. cit. Hoc enim fignificat quod
χονίες πνεύμασι πλάνης , καλῶς δὲ καὶ ait , deficient quidam a fide, atten
dentesfpiritibus erroris . Reéte au-
διδασκαλίας δαιμονίων τὰ ἐκείνων προσ · tem doëtrinas etiam demonioruns
ηγόρευσε δόγματα · ἐκείνων γὰρ ἀλη . illorum dogenata appellauit : il-
θῶςκυήματα ἐκεῖνα τὰ ξήματα . τὸ δὲ lorum enim vere fctus funt illa
Ἐν ὑποκρίσειψευδολόγων τέθεικεν , ἐπε . verba . Illud autem , in hypocrifi
δὴ τὴν χρισιανικὴν ἑαυτοῖς ἐπιθέντες loquentium mendacium , pofuit ,
quoniam Chriftianorum fibi ap
προσηγορίαν , αντικρὺς ἐναντία διδάσκε . pellatione impofita , aperte do-
σι κεκαυτηριασμένες δὲ τὴν ἰδίαν συν· cent contraria . Cauteriaram au
είδησιν αὐτὲς κέκληκε , τὴν ἐχάτην αὖ- tem habere confcientiam eos di-
τῶν ἀναλγησίαν διδάσκων · ὃ γὰρ τοῦ xit , ftuporem eorum extremum
docens. Locus enim cauterii
καυτῆρος τόπος νεκρωθεὶς τὴν προτέ
morte affectus priorem fenfum
ραν αἴσθησιν ἀποβάλλει, ὅπως αὐτῶν amittit. Poftquam eorum dog-
τὴν διαφθορὰν τῶν δογμάτων δηλώσας, matum perniciemoftendit, quam
καὶ τῶν ἄλλων νομίμων τὴν βδελυρίαν etian execrandæ fint aliæ illa-
προλέγει . )" γ . Κωλυόντων 3: Prokis
el γαμεῖν , ο. rum leges prædicit .
5 πέχεσθαι βρωμάτων , ἃ ὁ Θεὸς ἔκτι. bentium nubere , abftinere a cibis ,
quos Deus creauit ad percipien-
” σεν εἰς μετάληψιν μετὰ εὐχαριζίας dum cum gratiarum aftione fideli
τοῖς πιςοῖς , καὶ ἐπεγνωκόσι τὴν ἀλή- bus , et iis qui cognouerunt veris
θειαν. Μυσαρὸν γὰρ καὶ τὸν γάμον, tatem . Exfecrabiles etiam nuptias
καὶ τῶν βρωμάτων τὰ πλεῖτα αποκα · et plurinos cibos appellant , vt
λᾶσιν, ἵνα τὸν 4 ) τοιέτων δημιεργὸν ἐνυ- creatorem talium iniuria afficiant .
βρίσωσι . ταῦτα μέντοι πεποίηκεν εἰς Hos vero ad vfum creauit , vt ii
qui funt eorum participes , ex ea
ἀπόλαυσιν, ὥτε πρόφασιν ἐντεῦθεν τες fumant occafionem agendi gra
μεταλαμβάνοντας εἰς εὐχαριτίαν λαμ . tias , àt laudandi euin qui
βάνειν, καὶ χορηγὸν ἀνυμνεῖν . καλῶς δὲ illos fuppeditat . Recte autem
Tt 2 ` pofuit

1) ἀποπλανηθῶσι Νofter har. fab . V. 19. 2 ) και πλάνης καὶ διδασκαλίας Β . Νο-
fter præfat. ad libr. 2. hær. fab. , vbi v. 1 - 3. recitat , habet πλάνοις. Sed
lib . V. 29.πλάνης . 3 ) δαιμόνων. Νofter 1. c. lib . V. hr. fab . 4) τέτων. Β.
1 660 B. THEODORETI INTERPRET .

pofuit illud , prohibentium nubere. τὸ κωλυόντων γαμεῖν τέθηκεν . ἐδὲ γὰς

Neque enim ccelibatum et conti· τὴν ἀγαμίαν καὶ τὴν ἐγκράτειαν δια-
nentiam vituperat , fed ecs accu-
fat qui lege lata hæc fequi com- βάλλει , ἀλλὰ τῶν ἀναγκαζόντων νόμῳ
Οτι
pellunt. 4. Quia omnis crea · ταῦτα μετιέναι κατηγορεί. η δ΄ .
tura Dei bona eft , et nihil reii- υπᾶν κτίσμα Θεὖ καλὸν , καὶ ἐδὲν ἀπό
ciendum quod cum gratiarum . βλητον , μετὰ εὐχαριτίας λαμβανό-
tur enim percipitur
actione : 5.Deicoraυμενον
per verbum San&tifica- έ. Αγιάζεται γὰρ διὰ λόγωΘε
· ἐ.
rionem . Illud , omnis creatura ῳ καὶ ἐντεύξεως ., Τὸ πᾶν κτίσμαΘε
Dei bona , deprompfit ex fcri. καλὸν , ἀπὸ τῆς μωσαϊκῆς ἔλαβε συγ

ptura mofaica . Vidit enim , in- γραφῆς . ἴδε γὰρ , φησὶν , ὁ Θεὸς πάντα
quit a ), Deus omnia quæ fecit , ὅσα ἐποίησε , καὶ ἰδὲ καλὰ λίαν . τῦτο
* et ecce erant valde bona. Id μέντοι τὸ φύσει καλὸν μετ᾿ εὐχαριτίας
autem , quod natura bonum eft ,
ficum gratiarumactionefumi λαμβανόμενον τῇ τῷΘεῷμνήμη καὶ ἃ-
tur , per Dei memoriam etiam γιον ἀποφαίνεται . ἔτω τὴν ἐκείνων α .
fanétum redditur . Cum impie σέζειαν διελέγξας , πάλιν τῷ μαθητῇ
tatem illorum fic arguiffet, difci- τὴν προσήκεσαν προσφέρει παραίνεσιν.
pulo rurfus quam par eft adhor- 95΄. Ταῦταὑποιθέμενος τοῖς ἀδελφοῖς ,
tationem exhibet. 6. Hac pro- καλὸς ἔσῃ διάκονος 5) Χριςῷ Ἰησῗ .κ
9
ponens fratribus , bonusτismi Ἴδιον γὰρτῷ διακονῶντος , τὸπληρῶν
nifter Chrifti Iefu. enim
eius qui miniftrat proprium im- τὰ κελευόμενα , καὶ διαπορθμεύειν τοῖς
plere quæ imperantur et ad ὁμοπίςοις τὰ τῷΔεσπότε προστάγμα-
eos qui eiusdem funt fidei Do- τα . » Ἐντρεφόμενος τοῖς λόγοις τῆς πίσ
mini præceptafidei
transmi ttere. Enu-
tritusverbis , et bond doftri 95εως , καὶ τῆς καλῆς διδασκαλίας ἡ
Προσήκει δέ σε
ne , quam afectariis es Opor- η παρηκολέθηκας . η
tet autem te primum omniun πρῶτον πάντων τῇ πνευματικῇ προσε
fpirituali doëtrinæ adherere , et δρεύειν διδασκαλίᾳ , καὶ ταύτην ἀρύε
tam haurire : eius autem regulas και τὰς δὲ ταύτης κανόνας παρείλη .
perfecte percepifti. 7. Ineptas φας ἀκριβῶς. „ ζ΄. Τὲς δὲ βεβήλες καὶ
autem et aniles fabulas deuita. πχραώδεις μύθες παραιτέ . Πάλιν
2 »-
Rurfus in memoriam reuocar ea
que difta funt in procinio. τῶν ἐν τῷ προοιμίω εἰρημένων ἀνέμνησε.
Aniles enim fabulas doctrinas iu . γραώδεις γὰρ μύθες, τὰς ἰεδαϊκὰς δια
daicas vocauit , non legem , fed δασκαλίας ἐκάλεσεν, ὦ τὸν νόμον , ἀλλὰ
falfam legis interpretationem , et τὴν ἐψευσμένην ἑρμηνείαν τῷ νόμε , καὶ
intempeftiuam eius obferuatio- τὴν ἄκαιρον αὐτῇ φυλακήν . „ Γύμναζε
nem . Exerce autem teipfum.
ad pictatem . 8. Nam corporalis ® δὲ σεαυτὸν πρὸς εὐσέβειαν. ή. Ἡ γὰρ
exercitatio ad modicum vtilis eft : εσωματικὴ γυμνασία πρὸς ὀλίγον ἐςὶν
Pietas autem ad omnia vtilis eft , nὠφέλιμος. ἡ δὲ εὐσέβεια πρὸς πάντα
promiffionem babens vita μα κὠφέλιμός ἐςιν , ἐπαγγελίαν ἔχεσα
nunc eft , et futura . Qui bona , η ζωῆς , τῆς νῦν καὶ τῆςμελλέσης . "3 Ο
inquit, corporis habitudinis curam τῆς τ8 σώματος , φησὶν , εὐεξίας ἐπιμε
λέμε
5) Ιησέ Χριςã . Β .
n ) Gen. 3, gio
 EPIST . 1. AD TIMOTHEVM . CAP . IV . 661

λέμενοι πρὸς ὀλίγον ταύτης ἀπολαύου- gerunt , exiguo tempore ea fruun-

οι σιν · οἱ δὲ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνες , και κα tur . Pietatis autem certamina ,
et in hac vita infignes ac fufpi-
τὰ τόνδε τὸν βίον περιβλέπλες ἀποφαί- ciendos certatores efficiunt , et in

-1 νεσι τες αγωνικὰς, καὶ ἐν ἐκείνῳπαρα- illa coronascomparantimmorta-

Pietatis autem exercitatio-
·σκευάζεσι τῶν ἀγηράτων ἀπολαῦσαι les.
· ςεφάνων. εὐσεβείας δὲ γυμνασίαν ἐκά- nem vitam vocauit laudabilem ,
*λεσε τὸν ἐπαινέμενον βίον . ἡ πολιτεία Vitæ enim relta inftitutio habet
cum certaminibus conuenientiam .
-ι γὰρ τοῖς ἀγῶσιν ἀρμότ ]ε . θ'. Πιτὸς ὁ
9. Fide dignus fermo , et omni ac-
Ε , λόγος , καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος :» ceptione dignus. Quoniam fu-
1
- · Ἐπειδὴ τῆς μελλέσης ἐμνήθη ζωῆς , turæ vitæ meminit , hæc autem
πρᾶγμα δὲ ἦν τέτο & χ ὁρώμενον, ἀναγ- res erat quæ non cernitur , fide
καίως πισὸν ἐκάλεσε τὸν λόγον . πίςεως dignum fermonem neceffario appel-
lauit.Eft enim fide dignus ,vt
· γὰρ ἄξιος, ὡς ἀληθείᾳ κοσμέμενος,αλ- qui veritate ornetur. Quin etiam
λὰ μὴν καὶ ἐπαινε ] ός . χρὴ γὰρ τὸν laudabilis. Oportet enim agono-
· γωνοθέτην παρέχειν τοῖς νικῶσι τὰ ἄ- thetam largiri præmia victoribus .
· θλα . ὦτα καὶ ἑαυτὸν ἀντὶ παραδεγ . Deinde ponit etiam feipfum pro
16. In hoc enim la-
· ματος τίθησιν . ί. Εἰς τῦτο γὰρ και exemplo.
„ κοπιῶμεν, καὶ ὀνειδιζόμεθα , ὅτι ἠλπί. boramus, et maledicimur , quia fpe-
vamus in Deum viuum , qui eft
- καμεν ἐπὶ Θεῷ ζῶντι , ὅς ἐςι σωτὴς faluator omnium hominum , maxi-
9 πάντων ἀνθρώπων , μάλιςα πιτῶν .y me fidelium . Cur enim labores
Τί δήποτε γὰρ τὸν πολὺν τῷτον ανg- iftos multos fufcipimus , et probra
δεξάμεθα πόνον , καὶ τὰ παρὰ πάντων ab omnibus fuftinemus , fi non eft
ὀνείδη δεχόμεθα , εἰ μὴ τίς ἔτι τῶν πό . *aliqua laborum remuneratio ?
At eft remuneratio. Aeternus *
νων ἀντίδοσις ; ἀλλὰ γάρ ἐξιν ἀντίδοσις . enim Deus præmia proponit cer-
αΐδιος γὰρ Θεὸς ἀγωνοθετεῖ τοῖς ἀθλῆ- tantibus , et eft omnium homi-
σι , καὶ πάντων ἐςὶν ἀνθρώπων σωτὴς , num feruator præcipue autem
διαφερόντως δὲ τῶν εἰς αὐτὸν πεπιςευ- eorum qui in ipfum crediderunt.
Sci-
κότων . γιά . Παράγγελλε ταῦτα καὶ δί. u . Pracipe hac et doce.
vt
δασκε.» Τε ]έζι τὸ ἐν εὐσεβεία γυμνά- licet vt in pietate exerceantur , vt
exfpectent remunerationes
ζεθαι, τὸ προσμένειν τὰς ἀντιδόσεις , egonothetamrefpiciant . 1. Ne
τὸ τὸν ἀγωνοθέτην ὁρᾶν. ιβ '. Μηδές moadolefcentiam tuam contemnat.
9 σε τῆς νεότητος καταφρονάτω . Atqui hoc non eft meum.
᾿Αλλὰ τῦτο ἐκ ἐμόν . τί τοίνυν ἐπιτάτ. Cur ergo mihi præcipis quæ
Sed exem-
τας μοι τὰ τοῖς ἄλλοις προσήκοντα ; aliis conueniunt ?
plum efto fidelium . Vis , in-
᾿Αλλὰ τύπος γίνε τῶν πιτῶν .Θέλεις ,
" quit , non contemni , fi præci-
φησὶ, μὴ καταφρονεῖθαι κελεύων , ἔμα pias 3 animata lex efto :per-
ψυχος νόμος γενε . δεῖξινἐν
• σαυτῷ τὸ feftum legis opus exhibe in te
τῶν νόμων κατόρθωμα ἔχειτὸν βίον• iplo , vitam age quæ fermoni
Hoc enim
μαρτυροντα τῷ λόγῳ . τέτο γαρ λέγει ferat teftimonium .
dicit : In verbo , in conuer-
" Ἐν λόγῳ , ἐν ἀνατροφῇ , ἐν ἀγάπῃ , ἐν
ferione , in charitate , in fpiritu ,
" πνεύματι, ἐν πίςει, ἐνἁγνείᾳ Ἑκά .
~ in fide , in caftitate . Singulorum
58 τῶν εἰρημένων ἐπίδειξον ἐν σεαυτῷ quæ diéta| funt inaginem in re ipfo
ΤΙ 3 repræ-
662 B. THEODORETI INTERPRET .

repræfenta . 3. Vsque dum venero τὴν εἰκόνα . ιγ΄. Ἕωςἔρχομαι πρόσεχ

attende leftioni, exhortationi , do- » τῇ ἀναγνώσει, τῇ παρακλήσει, τῇ δὲ
ctrina , Ex hoc quoque loco ,δασκαλία . Καὶ ἐντεῦθεν ἐςι μαθεῖν ,
poteft intelligi , quod nos etiam ὡς καὶ ἡμᾶς προσήκει συνεισφέρειν τι
laborem conferre conuenit
ita gratiam Spiritus accipere . πόνον, καὶ ὅτω λαμβάνειν τὴν χάριν τε
Beatifimo enim Timotheo , qui Πνεύματος . καὶ γὰρ τῷ τρισμα 2 κιρίῳ
fpiritualis erat , iuffit magifter , Τιμοθέῳ πνευματικῷ ὄντι τῇ ἀναγνώσει
vt attenderet lecticni . Exhorta προσέχειν ἐκέλευσεν ὁ διδάσκαλος . πα
tio autem differt a doëtrina : quod ράκλησις δὲ διδασκαλίας διαφέρει τῷ
dottrina quidem abfolute diuer τὴν μὲν διδασκαλίαν ἀκωλύτως διάφ
fa tradit documenta , exhortatio
autem vel triftes confolatur , νει ρα προσφέρειν παιδεύματα · τὴν δὲ πα ·
iratos confilio mitigat. 14. Ν. ράκλησ ‫ اد‬ιν ἢ τὲς ἀθυμῶντας ψυχαγω ·
negligere gratiam qua in re eft, γῆν,ἢ τὲς ὀργιζομένες ταῖς συμβολαῖς
qua data eft tibi per prophetian μεταβάλλειν . „ ιδ΄.
cl Μὴ ἀμέλει τῷ ἐνσοὶ
cum impofitione manuum prefbyte . 9 χαρίσματος , ὃ ἐδόθη σοι διὰ προφη
rii. Gratiam hic appellauit do- ητείας , μετὰ ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τε

cendi inunus : prefbyterium au: η πρεσβυτερία . Χάρισμα τὴν διδασκα

tem hoc loco vocat eos , qui λίαν ἐκάλεσε · πρεσβυτέριον δὲ ἐνται·
apoftolicam gratiam acceperunt .
Ita etiam honoratos in Pirate θα τὲς τῆς ἀποτολικῆς χάριτος ἠξιω ·
diuina fcriptura vocauit fenatum , μένες, ὅτῳ καὶ τὰς ἐντίμες τῷ Ἰσραὴλ
15. Hac meditare , in bis efto ,ut γερεσίαν προσηγόρευσεν ἡ θεία‫اد‬γραφή .
profettus tuus manifeftus fit t int . Ταῦτα μελέτα , ἐν τύτοις ἴδι , ἵνα
omnibus . In fpiritualibus enim ,σε ἡ προκοπὴ φανερα γένηται ἐν πᾶσι
exerceri diuinis in rebus adfert Τὸ γὰρ τοῖς πνευματικοῖς ἐνδιατρίβει
-increinentum . 16. Attende tibi
et doftrina ,infta illis. Hoc enim τὴν ἐν τοῖς θείοις ἐπίδοσιν πραγματεύε
faciens, et reipfum ferunbis , σε ται 15.6 ) Ἔπεχε σεαυτῷ καὶ τῇδ
- eos qui te audiunt. Etilli enim » δασκαλία , ἐπίμενε αὐτοῖς . τέτο γὰρ
quid fit agendum edifcent , et tu » ποιῶν , καὶ σεαυτὸν σώσεις, καὶ τὸς ἀ
quæ præcepta fuerint implebis , κκέοντάς σ8 . Ἐκεῖνοί τε་ γὰρ τὸ πρα
et quæ hinc manat , vtilitatem κτέον μαθήσονται , καὶ σὺ τὰ διηγορευ
capies , μένα πληρώσεις , καὶ τὴν ἐντεῦθεν ὠφέ
λειαν καρπώσῃ .
Ο CAPVT V.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ έ.

obfecra, increpaueris ,Non

eniotonne fed αρεσβυτέρωμὴ ἐπιπλήξης, ἀλ
πλαὶ παρακάλει ὡς πατέρα.
dicit hic facerdotem , fed fenem : Οὐ τὸν ἱερέα ἐνταῦθα λέγει , ἀλλὰ τὸν
hoc enim fignificant etiam quæ γεγηρακό
τα · τῦτο γὰς καὶ τὰ ἐπαγί
fubiunguntur . Iuuenes vt fratres ,
μένα δηλοῖ. „ Νεωτέρας ὡς ἀδελφὸς,
2. Anus vt matres , iuuenculas vr
β΄.Πρεσβυτέρας ὡς μητέρας , νεωτέρας
forores , in omni caftitate . Quon ·
ὡςἀδελφὰς , ἐν πάσῃ ἀγνεία . Ἐπε

6 ) Επιχε και διδ . fupra afferebat ad Phil. 2 , 16.

 EPIST. I, AD TIMOTHEVM . CAP. V. 663 .

δὴ γὰρ ἀνάγκη τὸν ψυχὰς πεπιτευμέ- iam enim neceffe eft, eum cui
creditæ funt animæ , etiam cum
νον καὶ νεωτέραις προσδιαλέγεσθαι γυ- iunioribus feminis colloqui , ne.
ναιξὶν , ἀναγκαίως προστέθηκε τὸ Ἐν ceffarioadiecit , In omni caftitate,
πάσῃ ἀγνεία , ὥτε μετὰ τῷσώματος καὶ νt cum corpore animam quoque
τὴν ψυχὴν σωφρονῶν , ‫ اد‬καὶ μηδεμίαν ἢ habeat continentem , et nec per
διὰ τῶν ὀφθαλμῶν , ἢ διὰ τῶν ἀκοῶν oculos , nec per aures vllum no-
cumentum fufcipiat. Deinde re-
. εἰσδέχεθαι βλάβην. εἶτα πάλιν ἀνα- fumit iterum doctrinam de or
~ λαμβάνει τὴν περὶ τῶν ἐκκλησιαςικῶν dinibus ecclefiafticis. 3. Vi.
quæ vera vidua
ταγμάτων διδασκαλίαν . » γ . Χήρας äuas Wonora
- 9 τίμα τὰς ὄντως χήρας. , Τίνες δὲ αὖ- funt. Quænam autem funt eæ ?
δ΄. Εἰ δέ τις χήρα τέκνα ἢ ἔγ . 4. Si qua autem vidua filios aut
་
. 93 γονα ἔχει, μανθανέτωσαν πρῶτον τὸν nepotes habet , difcant primum do-
mutuam
κι 25 ἴδιον οἶκον εὐσεβεῖν , καὶ ἀμοιβὰςἀποδι vicem fuamrege
mum re , et
reddere paren tibus boc
δόναι τοῖς προγόνοις . τέτο γάρ ἐξιν enim acceptum eft coram Den.
et
ἀπόδεκτον ἐνώπιον τῷ Θεᾶ . έ. Ἡδὲ
‫اد‬ ὄν- 5. Qua autem vere vidua eft ,
» πως χήρα και μεμονωμένη ἤλπικεν defolata , fperat in Deum , et in-
η κ ἐπὶ τὸν Θεὸν , καὶ 1 ) προσμένει τοῖς fiat òbfecrationibus et orationibus
Ecclefiafticam ,
» δεήσεσι καὶ ταῖς προσευχαῖς νυκτὸς nolte ac die.
ὶ
κα ἡμέ ρας . Τῆς ἐκκλησ ιας ικῆ ς ,φη . inquit , fubuentio nem oportet eas

σὶ, προσήκει ἀπολαύειν θεραπείας τὰς aliunde folatium . Hæ autem eo

ἐδεμίαν ἑτέρωθεν ἐχέσας παραψυχῆς
ἀφορμήν . αὗται δὲ , διὰ τὸ φροντίδων
ἀπηλλάχθαι , ἓν ἔργον ἔχεσι , τὸ ταῖς
θέαις προσευχαῖς ἐνδιατρίζειν ἀε . τὰς
μέντοι τέκνα καὶ ἔγγονα ἐχέσας , τό .
των ἐπιμελῶθαι προσήκει, καὶདྷἧς παρὰ
τῶν πατέρων κηδεμονίας ἀπήλαυσαν ,
ταύτης τέτοις μεταδιδόναι ἵνα τὴν ἐκεί-
νοις ὀφειλομένην ἀντίδοσιν τέτοις ἐκτί-
νωσι , καὶ τὴν παρὰ τύτων θεραπείαν
ἀντιλαμβάνωσιν . ς' . Ἡ δὲ σπαταλῶ .
ζησα , ζῶσα τέθνηκεν . Ἡ
γὰρ τῆς τρυ
Φῆς ἀμε τρί α τὸ λογικὸ καταχώννυσι ,
ν et efficiunt, vt in corpore ,
· καὶ ἀκίνητον ὡς ἐν τάφῳ τινὶ τῷ σώμα .
τι κεῖθαι παρασκευάζει . „ ζ '.Καὶ ταῦ .
quod fint a curis liberæ , vnum
habent opus , vt in diuinis pre-
cationibus perpetuo verfentur .
Eas autem quæ filios habent vel
nepotes , de his oportet effe fo-
licitas , et quam parentes ipfa-
rum curam gefferunt , hanc eis
impendere , vt debitam illis re-
munerationem his perfoluant , ab
eisque obfequium mutuo recipiant .
6. Nam quæ in deliciis eft , vi
mortua eft . Immodica
vens
enim deliciæ rationem obruunt ,
tan-
quam in fepulchro quodam , im-
mota iaceat, 7. Et hoc praci
pe vt irreprehenfibiles fint.

τα παρ άγγελλε ,ἵνα ἀνεπίληπλοιὦσιν , ” Non de iis folum hoc dis

Οὐ περὶ μόνων ταῦτα εἶπε τῶν τῆς ἐκ
κλησιαςικῆς ἐπιμελείας ἀξι8μένων , αλ-
λὰ καὶ περὶ τῶν παιδοτροφία προσδεδε .
μένων . γή . Εἰ δέ τις τῶν ἰδίων, καὶ μά .
xit , quæ ab ecclefia fuftentan-
tur : fed de iis etiam , quæ alendo-
rum filiorum vinculo alligatæ funt.
8 . Si quis autem fuorum , et ma-
Tt 4 xime

ι) ἐπιμένει . Liber Herueti .

 664 B. THEODORETI INTERPRET.

sime domefticorum curam non ha . ηλίκα τῶν 2 ) οἰκείων & προνοεῖ , τὴν πί
bet , fidem negauit , et eft iufideli
deterior , Hoc et de ina- 9» 5ιν ἤρνηται , καίἐξιν ἀπίτε χείρων .
tribus dixit , et de filiis : opor- Τῦτο καὶ περὶ τῶν μητέρων , καὶ περὶ
tet enim matres filios alere , etτῶν παίδων εἴρηκε · καὶ γὰρ τὰς μητέ-
pietatem eos docere. Illos quo- ρας προσήκει τιθηνεῖθαι τὰς παῖδας ,
que oportet fimiliter parentibus καὶ τὴν εὐσέβειαν ἐκπαιδεύειν. κακείνες
conueniens obfequium ωσαύτως χρὴ τὴν προσήκεσαν τοῖς γο-
reddere .
9. Viduaeligatur non minusfexa · νεῦσι θεραπείαν προσφέρειν . θ '. Χήρας
ginta annorum . Non dixit ,
non fit , fed , non eligatur . Nem . καταλεγέθω μὴ ἔλατίο\ ν ἐτῶνἑξήκον
pe quod quæ adhuc fiorenti funt » τα . Οὐκ εἶπε μὴ ἔξω , ἀλλὰ μὴ και
Gerare , et laborare poffint, et vi ταλεγέθω · ὡς τῶν ἀκμαζεσῶν καὶ ἐρα
étum quarere , quas etiam opor γάζεσθαι καὶ τρέφεθαι δυναμένων . ἃς
tet ætatis petulantiam laboribus
edomare . * Qua fuerit unius vi. καὶ τοῖς πόνοις δαμάζειν χρὴ τῆς ἀκ
ri vxor. Hinc etiam manife . μῆς τὰ σκιρτήματα . „ Γεγονυῖα ἑνὸς
ftum eft , quod non reiicit fe. μανδρὸς γυνή . Καὶ ἐντεῦθεν δῆλον ,ὡς
cundas nuptias : fed vt in ma- & τὴν διγαμίαν ἐκβάλλει , ἀλλὰ τὸ σω ·
trimonio cafe viuant præcipit. φρόνως ἐν γάμῳ βιῶν νομοθετεῖ. & γὰρ
Neque enim qui fuperius fecun- ἄνω τὸν δεύτερον γάμον νομοθετήσας
dum matrimonium lege fanxit ,
eam quæ fecundas fecuta fit nu- σωματικῆς απολαῦσαι θεραπείας ἐκώ ·

ptias , corporali fubfidio frui ve έλυσε τὴν δευτέροις ὁμιλήσασαν γάμοις,

ruit : quippe qui bene omni. ὅς γε τὸ ἀγαθὸν ποιεῖν πρὸς πάντας
bus facere aperte
pracipit. διαγορεύει σαφῶς . „ί . Ἐν ἔργοις καλοῖς
10. In operibu s bonis veftimonium »μαρτυρεμένη .
babens , Deinde ea figillatim Εἶτα λέγει ταῦτα
enumnerat. κατ᾽ εἶδος .
Si filios educauit. „ Εἰ ἐτεκνο τρόφησεν . » Οὐ
Non exigit folumvtalent ,fed τὸ θρέψαι μόνον ἀπαιτε ῖ , ἀλλὰ καὶ τὸ
etiam vt pie alant. Hac etiam εὐσεβῶς θρέψαι. τέτο καὶ περὶ τοῦ
dicit Deus de Abrahamo , quod ᾿Αβραάμ φησιν ὁ Θεός · ὅτι συνέταξε
anandauit filiis fuis , et domui τοῖς υἱοῖς αὐτῷ , καὶ τῷ~ οἴκῳ αὐτῷ μετ᾿
fua poft fe , vt feruarent omnis αὐτὸν , φυλάτ ]ειν πάντα τὰ κρίματα
Judicia Domini Dei, Si hofpi-
1 zio recepit. Deinde dixit etiam Κυρίε τῷ Θεῷ . „ Εἰ ἐξενοδόχησεν. , Εἶ·
quashain . Si funétorum pedesτα λέγει και τίνας . Εἰ ἁγίων πόδας
lauit , Hoc enim olim faciebant. ἔνιψεν . „ Ἐποίων γὰρ τἔτο πάλαι
Ita etiam Lydia ipfum apoftolum ,ὅτως ἡ Λυδία καὶ αὐτὸντὸν ἀπότολον ,
et eos qui cum eo erant fufce 2
καὶ τὲς σὺν αὐτῷ ὑπεδέξατο. ἔτω περὶ
pit. Ita et de Phabe dixit a ) , τῆς Φοίβης ἔφη , ὅτι προς τις πολλῶν
Adfuit multis , et mihi ipfi, Si
fribulationem patientibus fubmini ἐγενήθη , καὶ ἐμὲ αὐτῇ . „ Εἰ θλιβομέ
ftrauit . Non quantitatein fup . »νοις ἐπήρκεσεν . ‫ נ»י‬Οὐ τὴν ποσότητα
peditationis , fed mentis quarit τῆς χορηγίας, ἀλλὰ τῆς γνώμης ζητεῖ
qualitatein . Talia erant in facris τὴν ποιότητα . τοιαῦτα ἦν ἐν τοῖς ἱεροῖς
euangeliis viduæ duo minuta . Si εὐαγγελίοις χήρας τὰ δύο λεπτά . Ἐν
"
υπαι
2 ) Ita haud dubie legendum , confentiente B. Sirmondi editio habebat αἱκετῶν
@) Rom. 16, 2.
 EPIST. I. AD, TIMOTHEVM. CAP. V. 665

τι παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷἐπηκολέθησε. 1 Συλ- omne opus bonum fecuta eft . Com-
ἐλήβδην ἅπαντα τῆς ἀρετῆς εἶπε τὰ εἴδη . pendio dixit omnes virtutis fpe-
cies. 11. Adolefcentiores autem
γιά .Νεωτέρας δὲ χήρας παραιτε . ὅταν viduas deuita . Cum enim luxuria-
- γαρ καταςρηνιάσωσι τοΧρισ8 , γαμεῖν τα fuerint contra Chriftum , v-
θέλεσιν . β'. Ἔχεσαι κρίμα , ὅτι τὴν lunt nubere , 12. Habentes damna-
* πρώτην πίςιν ἠθέτησαν. „" Τῷ γὰρ tionem , quia primam fidem irritam
Cum enim Chrifto ,
* Χριςῷ συνταξάμεναι σωφρόνως ζῆν ἐν fecerunt.
profeffæ fint in viduitate cafte
Εξ χηρεία , δευτέροις ὁμιλῶσι , γάμοις . viuere ,fecunda matrimonia con-
κγ'. Αμα δὲ καὶ ἀργαὶ μανθάνεσι πε- trahunt 13. Simul autem et otio =

πριερχόμεναι τὰς οἰκίας · ἐ μόνον δὲ ας- fe difcunt circuire domos, non fo-
Η αγαί , ἀλλὰ καὶ φλύαροι , καὶ περίες- lum autem otiofa , fed et verboje
υγοι , λαλῆσαι τὰ μὴ δέοντα . „19 Ἔδειξε et curiofa , loquentes quæ non opor-
d
ἂς αὐτὰς ἐκ ἐντάτε
τὰς αἰτίας , δι᾽ ας ter. Oftendit caufaspropter quas
N
τῷ τῶν χηρῶν καταλόγῳ . τὸ δὲΚατα . non referateas in numerum vidua-
rum . Luxuriata fuerint , pro eo
κρηνιάσωσιν , ἀντὶ τῇ , τῆς ἐκκλησίας , quod eft , ecclefiafticum * fub- *
κῆςἀπολαύεσαι θεραπείας , καὶ δίχα fidium acceperint , et quæ funt
Φροντίδος τὴν σωματικὴν κομιζόμεναι corpori neceffaria absque vlla fol-
* χρείαν , ἀργία συντρέφονται· ἡ δὲἀρ . licitudine perceperint , aluntur in
Βοὖ- otio : otium autem introducit ne
γία εισάγει τὴν πονηρίαν. δ.3) quitiam. 14. Volo ergo iuniores
σε όλομαι ὧν νεωτέρας χήρας γαμῶν , viduasnubere , filios procreare , ma-
- τεκνογονεν , οἰκοδεσποτῶν , μηδεμίαν tres familias effe, nullam occafionem
κἀφορμὴν διδόναι τῷ ἀντικειμένῳ λοιδο- dare aduerfario maledifti gratia .
-: υρίας χάριν. Τῷ θεε Παύλε λέγον- Diuino Paulo dicente Volo , Na-
Dicit etiam
τος βέλομαι , Ναυάτος λέγει , ὦ βέλο vatus dicit Nolo .
cur id velit. Vt ipfæ , inquit , et
μαι. λέγει δὲ καὶ τίνος χάριν βέλεται. maritis fubiecit, et in familia cu-
ὥτεαὐτὰς , φησὶ , καὶ ἀνδράσιν ὑποκει ra occuparæ , liberentur a nocu
μένας, καὶ τῇ τῆς οἰκίας ἐναχολεμένος mento quod parit otium . De-
φροντίδι, βλάβης ἀπαλλαγῆναι , ἣν ἀρ . inde etiam caufam huius docet
για γεννά . εἶτα καὶ σαφέτερον τούτε manifeftius. 15. Iam enim qua
τὴν αἰτίαν διδάσκει.μέ. Ἤδη γάρ τινες dam conuerfe funt poft Satanani.
Ex experientia lex lata eft .
‫ر‬
‫و‬ἐξετράπησ αν ὀπίσω τῷ Σατανᾶ .
16. Si quis aut qua fidelis
᾿Απὸ πείρας ἡ νομοθεσία γεγένηται . habet viduas fubminiftret il-
95΄. Εἰ δέ τις πιςὸς ἢ πισὴ ἔχει χήρας , lis , et 12012 grauetur eccles
iis qua vere vidue
„ἐπαρκάτω
. αὐταῖς, καὶ μὴ βαρείω για τ
Id eft , its
μὴ ἐκκλησία , ἵνα ταῖς ὄντως χήρας funt fufficiat.
nusquam vllam habent
ἐπαρκέση. » Τετέςι ταῖς μηδεμίαν μη- quæ Iubet autem
je fubuentionem .
δαμόθεν ἐχέσαις παραψυχήν . τοῖς δὲ hoc facere fidelibus. Earum
πιςοῖς τῦτο κελεύει ποιεῖν τὰς γὰρ τοῖς emin qui ad infideles qui-
~
μὲν ἀπίκοις διαφερέσας , τῇ δὲ πίςει και dem autem
pertinent , funt
vult ab eccle-
αμεμένας , τῆς ἐκκλησιατικῆς βέλεται fide ornatæ
Its fia

3) Eadem h. v. verba hæret. fab. V , 26.

 666 B. THEODORETI INTERPRET .

fia curam geri. 17. Qui bene κηδεμονίας τυγχάνειν. „ ιζ' . Οἱ καλῶς
prafint prefbyteri, duplici honore προεςῶτες πρεσβύτεροι διπλῆς τιμῆς
borant in verbo et doëtrina . να παξιέσθησαν , μάλιςα οἱ κοπιῶντες ἐν
que adeo laudabilis res eft do . λόγῳ καὶ διδασκαλία . , οιΟὕτως αξιέ
âtrina. Duplici autem honore παῖνον τῆς διδασκαλίας τὸ χρῆμα . τὸ
pofuit pro ampliori. Quod au δὲ διπλῆς τιμῆς , ἀντὶ τῷ πλείονος τέ-
tem dixit confirmat fcripturæ te- θεκε . βεβαιοῖ δὲ τὸν λόγον γραφικῇ
ftimonio . . 18. Dixit enim fcri-
ptura a), Non alligabisosbouitri. μαρτυρία . ή. Λέγει γὰρ ἡ
ἡ γραφή · Οὐ
zaranti , et b), Dignus eft opera . φιμώσεις βὲν ἀλοῶντα · καὶ , Αξιος ὁ
rius mercede fua. Iliud qui- ἐργάτης τῇ μιθῇ αὐτῇ . " . Τὸ μὲν ἀπὸ
dem ex veteri , hoc vero ww ex τῆς παλαιᾶς , τὸ δὲ ἀπὸ τῆς καινῆς
nouo adduxit. ig. Aduerfus τέθηκε . κθ'. Κατὰ πρεσβυτέρω κατη .
>
prefbyterum accufationem noli re-
cipere , nififuiduobus με την tri- ηγορίαν μὴ 4 ) παραδέχε , ἐκτὸςἃ & μὴ
bus teftibus . Hoc de omnibus υἐπὶ δύο ἢ τριῶν μαρτύρων. 19Περὶ πάν
lex præcipit. In duobus enim , των ὁ νόμος τῦτο κελεύει . ἐπὶ δύο γὰρ ,
inquit c ) , aut tribus teftibus fta- φησὶ , καὶ τριῶν μαρτύρων καθήσεται
bit omnne verbum . Maxime au· πᾶν ῥῆμα . ἐχ ἥκισα δὲ , φησὶν , ἐπὶ
tem , inquit , hoc facereoportet πρεσβυτέρε τῦτο προσήκει ποιεῖν . συμ ·
in prefbytero . Αccidit enim vt
cum ecclefiæ præfecturam gerat , βαίνει γὰρ ἐκκλησίας αὐτὸν προςασίαν
e peccantium numero aliquos πεπιτευμένον , καὶ λυπῆσαι τῶν ἁμαρ·
offendat , indeque infefto in il- τανόντων τινάς , εἶτα ἐντεῦθεν ἐκείνος
lum animo calumniam machi δυσμενῶς διατεθέντας συκοφαντίαν
nentur. Eft ergo exigendus te ὑφῆναι. δεῖ τοίνυν ἀπαντῆσαι τῶν μας.
ftium numerus . 20. Peccantes
coram omnibus argue , vt ceteri τύρων τὸν ἀριθμόν . κ '. Τὸς ἁμαρτά
timorem habeant. Nec conde- υνοντας ἐνώπιον πάντων ἔλεγχε , ἵνα
mnes ante probationem , nec » καὶ οἱ λοιποὶ φόβον ἔχωσι. , Μήτε και
eis , qui criminum quorum- τακρίνῃς πρὸ τῶν ἐλέγχων , μήτε τες
piam aperte conuincuntur , pe προφανῶς ἐπί τισι παρανομίαις ἐλεγο.
perceris : * fed eos qui con · χομένες φειδῶς ἀξιώσεις · ἀλλὰ τῶν ἀ
vincuntur , condemna omnibus
præfentibus , vt timore pœnæ λισκομένων πάντων παρόντων κατα-
ψηφίζε˙ ἵνα τῷ δέει τῆς τιμωρίας , φύ
peccatum fugiant. Deinde ipfum
quoque terrefacit terribili con- γωσι τὴν ἁμαρτίαν . Εἶτα καὶ αὐτὸν δε
teftatione . 21. Teftor coram δίτλεται τῇ φοβερᾷ μαρτυρία . κά . Δια-

Deo et Chrifto Ieft , et eleftis μαρτύρομαι ἐνώπιον τῷ Θεῷ καὶ Χρισ

angélis ut bac cuftodias fine ωςῶ Ἰησῦ , καὶ τῶν ἐκλεκτῶν ἀγγέλων,
pracipiti iudicio , nihil faciens γἵνα Ιησέ , φυλάξῃς χωρὶς προκρίμα .
ταῦτα
in alteram partem incli-
miando . Duo præcipit : nec » τος , μηδὲν ποιῶν κατὰς ) πρόσκλισιν ,
ideo condemnare quod cre . Δύο παρακελεύεται˙ μήτε τῇ τῶν καλη
dantur accufatores fide digni , γόρων αξιοπιείᾳ πιτεύσαντα κατακρί
very,

4 ) καταδέξῃ ἐκτὸς δύο κ. τ. ἐξ . Ita nofter hær, fab . IV . ιο. κ ) πρόσκλησιν . Here
veti liber ; quod et vitiofum eft, et contra Theodoreti interpretationem.
α ) Deut. 25, 4. b ) Luc. 10, 7. c ) Deut. 19, 15.
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. V. 667

νειν , ἢ φιλαπεχθημόνως διακείμενον aut propter odium conceptum

τῦτο ποιῶν πρὸ τῆς ἀκριβῶς ἐξετά- hoc facere ante diligentem exa-
σεως˙ μήτε τῶν ἐλέγχων προφανῶς γε ones , differre con-
2 ræ probati
νομένων ἀναβάλλεθαι τὴν ψῆφον τῇ demnationena , propter eius qui
πρὸς τὸν κρινόμενον χάριτι τὸ δίκαιον accufatus eft gratiam ius peruer-
διαφθείροντα . τες μέντοι ἀγγέλες τῷ tendo . Porro autem angelos cum
non
Θεῷ καὶ τῷ Χρισῷ συνέταξεν · οὐχ ὡς Deo et Chrifto coniunxit ,
tamquam honore æquales , fed
ὁμοτίμες , ἀλλ᾿ ὡς δέλες . καὶ γὰρ ἡμεῖς vt feruos . Ita etiam nos fæpe
πολλάκις τοῖς μείζοσι τὲς ἐλάτες συν- cum maioribus minores coniun-
•
πάτομεν καὶ δέλων ὁμῶ καὶ δεσπο- gimus , et feruis fimul et domi-
τῶν , καὶ ἱερέων , καὶ λαϊκῶν παρόντων nis , facerdotibus et laicis præfen-
Φαμὲν, Ἐπὶ τέτων σε πάνlων μαρτύρο- tibus dicimus , In horum teo-
mnium prafentia conteftor . Ita
ὕτω καὶ ὁ μακάριος Παῦλος , μαζ . etiain beatus Paulus , Teftor te ,
τύρομαί σε , φησὶν , ἐπὶ τῇ Θεῶ ,καὶ τῇ inquit , coram Deo , et Filio eius ,
υἱῷ αὐτῷ , καὶ τῶν θεραπόντων αὐτῇ . et jeruis eius. 22. Manus cito ne-
εκβ '. Χαρας ταχέως μηδενὶ ἐπιτίθει , mini impofueris , neque communica-
μηδὲ κοινώνει αμαρτίαις ἀλλοτρίαις.,, veris peccatis alients . Oportet
enim prius examinare vitam eius
εμέειν
Ἐξετάζ γὰρ
νε τὸν πρότερ
βίον · ἐπ᾽ονὅτω χειρο,
τῇ ῶν
χρὴκαλ ἐπ᾽ qui ordinatur , deinde in ipfum
τον
inuocare gratiam Spiritus. Te-,

αὐτὸν τὴν χάριν τῷΠνεύματος . Σεαυ- ipfum caftum cuftodi . Ne te reddas

στὸν ἁγνὸν τήρει . Μὴ ποίε σαυτὸνobnoxium criminationi . Deinde
κατ ηγο ρία ς ὑπε ύθυ νον etiam affert curationem
. εἶτα καὶ σύμμε- corpori
23. Noli adhuc
πριν τῷ σώματι προσφέρειν θεραπείαν conuenie ntem .
κελεύει . κγ'. Μηκέτι υδροπότα , ἀλλ᾽ aquam bibere , fed modico , vino
vtere propter ftomachum tuum
ποἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν ζόμαχέν σε , et frequentes infirmitates. Qui
καὶ τὰς 6) πυκνάς σε ασθενείας . Λόγῳ fermnone aliis medetur , difcipulo
τὲς ἄλλες ἰώμενος , τὴν ἀπὸ τὸ οἴνε τῷ vini præbet medicamentum , cre-
μαθητῇ θεραπείαν προσφέρει , πιτεύων dens ei qui dixit a ) , Virtus mea
τῷ εἰρηκότι, Ἡγὰς δύναμίς με ἐν ἀθε . in infirmitate perficitur . Deinde
redit ad cœptum fermonem de.
νεα τελεῖται . ὦτα τὸν περὶ τῆς χαρο ordinatione . 24. Quorundam bo-
τονί ας ἀναλαμ βάν ει λόγον , κδ '. 7 ) Τι- minum peccata manifefta fint ,
2
γνῶν ανθρώπων αἱ ἁμαρτίαι πρόδηλοί precedentia ad iudicium , quosdam
πείσι , προάγεσαι εἰς κρίσιν, τισὶ δὲ καὶ autem et fubfequuntur . 25. Si-
ἐπακολεθῶσιν , κέ. Ωσαύτως καὶ τὰ militer et faëta bona manifefta
γκαλὰ ἔργα πρόδηλά ἐξι , καὶ τὰ ἄλ- funt ; et quæ aliter fe habent
1 · abfcondi non poffunt . Non
φλως ἔχοντα κρυβῆναι ἐ δύνανται . omnes inquit " palam pec-
Οὐ πάντες , φησί , προφανῶς ἁμαρτά- cant : funt enim etiam qui
νεσιν˙ εἰσὶ γὰρ οἱ καὶ κρύβδην παρανο- clanculum delinquunt . Sed
quo d hod ie later .
μᾶσιν. ἀλλ᾿ ὅμως τὸ σήμερον λανθάνον tamen
tema

6 ) συχνάς . Nofter Qu . 1o5. Levit. 7) Τινῶν κρίσιν. Sic etiam har. fab . IV. 12ο
et contraNeftor . p. 698. Sirm.
a ) 2 Cor . 12 , 8.
 668 B. THEODORETI INTERPRET .

tempore deprehenditur . Exfpecta τῷ χρόνῳ Φωρᾶται. ἀνάμενε τοίνυν τὴν

ergo doctrinam quæ habenda eſt
ἀπὸ τῆς πάρας διδασκαλίαν .
ex experientia .

* CAPVT VI. ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 5.

α.
Οuicunque funt fub iugo fer σοι εἰσὶν ὑπὸ ζυγὸν δῆλοι ,
Ὅσοι υτὲς ἰδίες δεσπότας πάσης
omni bonore dignos arbitrentur \
ne nomen Domini et dogtrina υτιμῆς ἀξίεςἡγείθωσαν, ἵνα μὴ τὸ ὄνο
blafphemerur . Hæc dicit de iis » μα τῷΘεῷ καὶ ἡ διδασκαλία βλασφη-
qui habent dominos infideles. υμῆται.» Ταῦτα περὶ ἀπίςες ἐχόντων
illi enim videntes feruos fuos in- δεσπότας λέγει. ἐκενοι γὰρ πάλως τυ
folentes ," euangelicain doëtrinam ραννῶντας τὰς οἰκέτας ὁρῶντες , τὴν εὐ-
malediâtis appetebant , quafi ho- αγγελικὴν ἐβλασφήμεν διδασκαλίαν ,
rum caufa effet. 2. Qui autem
fideles babent dominos , non icon . ὡς τέτων αἰτίαν γεγενημένην. β '. Ο
remnant quia fratres funt : fed υδὲ πιτὲς ἔχοντες δεσπότας , μὴ κατα-
magis feruiant quia fideles funt » φρονάτωσαν , ὅτι ἀδελφοί εἰσιν · ἀλλὰ
et dilečii , qui beneficii participes » μᾶλλον δελευέτωσαν , ὅτι πισοί εἰσι
funta Sed nec ii qui fide. καὶ ἀγαπητοὶ οἱ τῆς εὐεργεσίας αντι
les " habent dominos , ex
rum religione famant occafio . κλαμβανόμενοι. Μήτε μὴν οἱ εὐσεβεῖς
nem eos contemnendi : fed eis ἔχοντες δεσπότας καταφρονήσεως

hac de caufa diligentius feruiant. λαμβανέτωσαν πρόφασιν τὴν τέτων εὖ-

Hac doce et exhortare. Illud σέβειαν ἀλλὰ πλείονος αὐτὲς τότε χά
quidem vt præceptor , hoc ve- ριν ἀξιέτωσαν θεραπείας . „ Ταῦτα δι
ro vt pater. 3. Si quis aliter δασκε , καὶ παρακάλει . 9 Τὸ μὲν διδα-
docet , et non accedit ad fanos fer- »
mones Domini noftri Iefu Chrifti, κτικῶς, τὸ δὲ πατρικῶς . γ'.Εἴ τις έτε
et eam qua fecundum pietatem προδιδασκαλεῖ , καὶ μὴ προσέρχεται
eft doctrinam , 4. Superbus υγιαίνεσι λόγοις τοῖς τῷ Κυρίε ἡμῶν Ἰη-
eft , nihil fciens , fed languens ωσ8 Χρι58 , καὶ τῇ κατ᾽ εὐσέβειαν διδα
circa quaftiones et pugnas ver- σκαλία , δ΄. Τετύφωται , μηδὲν ἐπιτά
borum. Oportet ftare iis quæ ώμενος , ἀλλὰ Ι)νοσῶν περὶ ζητήσεις καὶ
decreta funt a Domino. Qui
enim hæc transgredi non dubi. » λογομαχίας . Προσήκει τοῖς δεσποτί
tant , et proprias cogitationes κοῖς ὅροις ἐμμένειν . οἱ γὰρ τέτες μὲν
fequuntur , nihil fciunt eorum παραβαίνειν τολμῶντες , τοῖς οἰκείοις
fciunt eorum
quæ fcire oportet , folique ar- δέ λογισμοῖς ἀκολεθῶντες , ἴσασι μὲν
rogantiæ feruiunt. Ex qui. τῶν δεόντων ἐδὲν , τύφῳ δὲ μόνῳ δελεύο
bus oriuntur inuidia , contentio , εσιν .
"„ Ἐξ ὧν γίνεται φθόνος , ἔρις ,
blafphemia , fufpiciones mala , βλασφημίας , ὑπόνοισι πονηραι , έ . Δια
5. Conftiâtationes hominum men- υπαρατριβαὶ διεφθαρμένων ἀνθρώπων
te corruptorum ,. et qui ve-
ritate priuati funt exifti. υτὸννῦν , καὶ ἀπεςερημένων τῆς ἀλη
mantium queftum effe piera . ηθείας , νομιζόντων πορισμὸν εἶναι τὴν
tem. Qui enim a veritate re- γεὐσέβειαν . Οἱ γὰρ τῆς ἀληθείας
Φιτά
1 ) λογομαχῶν καὶ περὶ ζητ . νοσῶν habet præf . ad lib. 2. hær . fab .
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. VI. 669

* Φιτάμενοι , καὶ λογισμοῖς οἰκείοις ἑπό . cedunt , et fequuntur proprias

་
μενοι , διδάσκειν μὲν πειρῶνται τὰ μὴ
μη cogitationes , ea quidem docere
conantur quæ non conueniunt ,
προσήκοντα , ἔρις δὲ καὶ φθόνος ἐντεῦ · hinc autem fequitur contentio et
· θὲν ἀκολεθε , ἐκ δὲ τῆς ἔριδος ἡ κατα inuidia , ex contentione autem
τῷ Θεῷ βλασφημία τολμᾶται τῆς δὲ blafphemia in Deum fufcipitur.
πίτεως͵ ἐληλαμένης , ὑπόνοιαι πονηραι Eiefta autem fide , oriuntur ma-
περιφύονται. ἐντεῦθεν δὲ λύμη τις γεν . 1æ fufpiciones . Hinc vero lues
quædam procreatur , quæ inficit
νᾶται διαφθάρεσα τὲς πελάζοντας · eos qui appropinquant. Hoc
τῦτο γὰρ δηλοῖ ἡ διαπαρατριβὴ τῶν enim fignificat , Conflictationes
· διεφθαρμένων τὸν νῦν, ὥσπερ γὰρ τὰ eorum qui funt mente corrupti .
νοσῶντα πρόβατα τοῖς εὐεκτῖσι συνδιαι . Quemadmodum enim oues agro-
* τώμενα μεταδίδωσι τῆς νόσε · ὅτω καὶ tæ ," fi cum fanis verfantur ; eo-
dem eas morbo inficiunt : ita
- ὗτοι τὲς πελάζοντας ἐμφορῶσι τῆς λύ- etiam hi eos qui ipfis appropin-
μης. ὅθεν αὐτῷ καὶ ἀπαγορευτικῶς quant, eodem malo replent. Vnde
· βοᾷ , Αφίσασο ἀπὸ τῶν τοιέτων . Ἐ- illi prohibendo acclamat , Recede
* πειδὴ δὲ ἐκεῖνοι ἐπὶ βλάβη πορισμὸν ab * iis qui funt eiusmodi. Quon-
da-
* ὑπέλαβον τὴν εὐσέβειαν , ἐπήγαγεν iam autem illi exiftimabant ,
ως΄. Ἔτι δὲ πορισμὸς μέγας ἡη εὐσέβεια mnofam effe pietatem , fubiunxit :
6. Eft autem quaftus magnus pie
μετὰ αὐταρκείας. Τὴν γὰρ αἰώνιον tas cum animo contento . Vitam

ἡμῖν πορίζει ζωήν . κατὰ μέντοι τὸν πα- enim aternam nobis acquirit .
* ρόντα βίον φεύγειν προσήκει τὴν πλεο- Oportet autem in prafenti vita fu-
νεξίαν , καὶ τὴν αὐτάρκειαν ςέργειν. & - gere cupiditatem , eoque quod fa-
ς ῖ tis eft effe contentum . Deinde ex
τα ἀπὸ τῆς φύσεω αὐτῆς βεβαιο τὴν
παραίνεσιν . „ Ϛ΄. Οὐδὲν γὰρ εἰσενέγκα . ipίa natura confirmatfuafionemn .
7. Nihil enim intulimus in bunc
9μὲν εἰς τὸν κόσμον · δῆλον ὅτι ἐδὲ . ἐξε. mundum : haud dubium quin nec
ανεγκᾶν τι δυνάμεθα . Τῦτο καὶ ὁ μα- auferre quid poffimus . Hoc
· κάριος Ἰὼβ ἔφη˙ αὐτὸς γυμνὸς ἐξῆλθον etiam dixit beatus Iob a) , Ipfe
vtero
ἐκ κοιλίας μητρός με γυμνὸς καὶ ἀπε nudus egreffus fum ex
· λεύσομαι ἐκεῖ. ή. Ἔχοντες2 ) δὲ διατρο- matris meæ : nudus etiam illuc
reuertar. 8. Habentes autem
φὰς , καὶ σκεπάσματα , τέτοις ἀρκε‐ alimenta et quibus regamur , iis
* παθησόμεθα ... Τροφῆς γὰρ συμμέτρω contenti fimus. Solius enim mo-
μόνης , καὶ καλυμμάτων καταλλήλων derati nutrimenti et conuenien-
δεόμεθα . διδάσκει δὲ καὶ τῆς ἀπληξίας tium veftimentorum opus habe-
mus. Docet etiam damnum quod
τὴν λώβην. „ θ'. Οἱ δὲ βελόμενοι πλείειν , fequitur ex infatiabili auaritia .
! ἐμπίπ ]εσιν εἰς παγίδα καὶ πειρασμὸν 9. Nam qui volunt diuites fieri ,
„ τε διαβόλε , καὶ ἐπιθυμίας πολλὰς incidunt in laqueum et tentatio-
νανοήτες καὶ βλαβερὰς , αἵτινες βυθί. nem diaboli , et defideria multa
ftulta , et nociua , qua mergunt ho-
῎ζεσι τὲςἀνθρώπες εἰς ὄλεθρον και mines in interium etperditionema
ἀπώλειαν. Οὐχ ἁπλῶς εἶπεν , οἱ Non dixit fimpliciter , qui funt
πλετῶντες , αλλ᾽ οἱ βελόμενοι πλετῶν. diuites , fed qui volunt diuites fieri.
Si
2 ) δὲ abeft a B.
a ) Iob . 1 , 21.
 670 B. THEODORETI INTERPRET .

Si quis enim acceptas a maioti ἐὰν γάρ τις τὸν ἐκ προγόνων διαδεξά-
bus diuitias ex diuinis legibus
difpenfet , liber eft ab accutatio . μενος πλέτον , κατὰ τῆς θάες νόμες

ī ne. Qui autem ex pauperibus τέτον οἰκονομεῖ , κατηγορίας ἐλεύθερος .

natus diuitias appetit , et ad eas ὁ δὲ ἐκ πενήτων μὲν φὺς, πλέτε δὲ ἐφιές
parandas nullam viam non ten μενος , και πάντα πόρον εἰς τὴν τότε
tat , hunc defiderii quidem fa- κλίσιν κινῶν , κόρον μὲν τῆς ἐπιθυμίας 8
tietas non capier , peccati autem λήψεται , τοῖς δὲ τῆς ἁμαρτίας περι-
laqueis implicabitur , fluctibus-
que agitatus etnaufragio falto παρήσεται πάγαις καὶ κλυδωνιζόμενος ,
vitam finiet. ro . Radix enim καὶ ναυαγῶν͵ ἐκτελέσει τὸν βίον . .3 ) Ῥία
omnium malorum eft cupiditas. νζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐξιν ἡ φι-
Cades enim , et præftigiz , et „ λαργυρία . Καὶ γὰς μιαιφονίαι , και
rapina , et fraudes , et menda γοητείαι , καὶ ἁρπαγαι ,καὶ πλεονεξία ,
cium , et iurisiurandi violatio , et
ex hac και ψεῦδος , καὶ παράβασις ὅρκων ,καὶ
alia genera iniquitatis
radice pullulant . Quam quidam τἄλλα τῆς παρανομίας εδη , ἐκ τῆς δι
appetentes aberrauerunt a fide , ζης ταύτης βλαςάνει. "Ἧς τινὲς όρε
et transfixerunt fe doloribus mul. αγόμενοι ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πί
tis. Nulla expreffa perfons in- „5εως , καὶ ἑαυτὸς περιέπειραν ὀδύναις
ducit accufationem , vt pater „ πολλοῖς . „ ᾿Απρόσωπον τὴν κατηγο
beneuolus et curam
eorum qui alieni gere ns ρίαν εἰσήνεγκέν , ὡς φιλότοργος πατής ,
11. Tu autem ο bomo Dei , καὶ τῶν ἀλλοτρίων รี γεγενημένων κηδόμε
bac fuge . Magna laus. Ita vos . μά. Σὺ δὲ , ὦ ἄνθρωπε τῷ Θεοῦ ,
C
appellabatur et Elias ille ma „ ταῦτα φεῦγε. Μέγας ὁ ἔπαινος . 8
-
gnus . Ita etiam multi ex
τως ἐκαλᾶτο καὶ Ἠλίας ὁ μέγας · ὅτω
prophetis nominati funt. Non καὶ πολλοὶ τῶν προφηλῶν ὠνομάσθησαν
quod Dei homines alii non
**
* fint , omnes enim funt & χ ὡς τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἐκ ὄντων
Dei creature . Sed qui primos Θεğ πάντες γὰρ Θεῷ ποιήματα . ἀλλ᾽
creationis charadteres feruarunt , οἱ τὲς ἀρχαίες τῆς δημιεργίας χαρα .
vere homines Dei vocantur . κτῆρας φυλάξαντες , ἀληθῶς καλῶν-
Ita omnes ferui Dei funt vt
creaturæ , nam et impius Na και ἄνθρωποι τῷ Θεῷ, ὅτω πάντες δε
buchodonofor (Dei) feruus eft. λαΘεό , ὡς ποιήματα καὶ γὰρ ὁ Να
Sed ille quidem natura : Abra . βεχοδονόσωρ δῆλος ὁ δυσσεβής . αλλ
ham autem , et Dauid , et Pau- ἐκεῖνος μὲν φύσει˙ ᾿Αβρααμ δὲ ,καὶ Δα-
ius , et qui funt his fimiles , etiamn βίδ , καὶ Παῦλος , καὶ οἱ κατὰ τέτες ,
habitudine . Propter Abrahamum
enim ,inquit a ), feruum tuum ; et 6 ) δελόν σε · δι᾽Αβραὰμ
καὶ χέσει. καὶ διὰ Δαβὶδγαρ τὸν φησὶ , με
, δελόν τὸν
Propter Dauidem feruum meum ;
et c ) Paulus feruus Iefu Chrifti, και Παῦλος δῆλος Ιησέ Χρισ8 . „ Δίωκε
Seftare vero iuftitiam , pietatem , δὲ δικαιοσύνην , εὐσέβειαν , πίςιν , ἀγά-
fidem , caritatem , patientiam , man. »πην , ὑπομονὴν , πραότητα · ιβ '. Αγω-
Juetudinem. 12. Certa bonum cer- ηνίζω τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίτεως .
tamen fidei. Superius praecepit " Άνω γυμνάζεται παρεγγυήσας , νῦν 2
vt fe exerceret , nunc fuadet vt
decertet. Lucium quod hinc αγωνίζεσθαι παραινεῖ. τὸ ἐντεῦθεν δε
κνυσι
3 ) V. 1o. iisdem verbis 1. c. hær . fabularum .
a ) Pf. 131 (132) , 1ο . (de Dauide.) b ) 3 Reg . 11 , 13. c ) Rom , 1 , I.
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP. VI. 671

κνυσι κέρδος . » Ἐπιλα68 τῆς αἰωνίς prodit oftendit. Apprehende vitam

d æternam in quam vocatus es .
„ζωῆς , εἰς ἣν ἐκλήθης, καὶ ὡμολόγησας
»τὴν καλὴν ὁμολογίαν ἐνώπιον πολλῶν et confefus es bonam confeffionem
coram multis teftibus. Omnes
μαρτύρων . } Πάντας γὰρ παρ' αὐτ8 enim qui prædicationem ab eo
δεξαμένες τὸ κήρυγμα μάρτυρας είχε acceperunt , teftes habuit pul
τῆς καλῆς ὁμολογίας . γ'.4 )Παραγ. chræ confeffionis , 13. Præcipia
γέλλω σοι ἐνώπιον τῷ Θεῷ τῷ ζωοποι- tibi coram Deo qui viuificato-
mnia , et Chrifto Iefu , qui pro-
μῶντος τὰ πάντα
ος ,ἐπὶκαὶ Χρισὦ Ἰησῷ τῷ
»μαρτυρήσαντ Ποντίε Πιλάτε fufus eft apud Pontium Pilatum
Talenti
bonam
„ τὴν καλὴν ὁμολογίαν . Τῷ ταλάντε reddendam rationem timens di-
τὰς εὐθύνας δεδιὼς ὁ θεῖος ἀπότολος , vinus apoftolus ,9 teftificationibus
ἀφειδῶς μαθητῇ τὰς διαμαρτυρίας apud non
difcipulum parcit.
προσφέρει. μᾶλλον δὲ καὶ τότε κηδόμε. Inmo potius de illo follicitus
hoc agit vt ipfe itidem cum
νος τότο ποιεῖ · ἵνα μετὰ πλείονος και inaiori audio fuos inftituat di
αὐτὸς προθυμίας ξυθμίσῃ τὸς ἑαυτῷ fcipulos. Bonam autem confef
μαθητάς. καλὴν δὲ ὁμολογίαν τῷ Κυ- fionem Domini vocauit falutem 1
orbis terræ :
ρίε , τὴν τῆς οἰκεμένης κέκληκε σωτη- pro ea enim paf-
ρίαν. ὑπὲρ αὐτῆς γὰρ τὸ πάθος ὑπέ . fionem fuftinuit. Quoniamn au-
tem Ariani , male intelligentes
μεινεν . ἐπειδὴ δὲ οἱ τὰ Αρείς φρονῶνες, illud a ) , Omnia per ipfum fa
5 ) τὸ Πάντα δι᾿ αὐτῷ ἐγένετο κακῶς âta funt , etiam Spiritum in
νοῦντες , καὶ τὸ Πνεῦμα τοῖς πᾶσι συμ- omnibus comprehendi conten-
περιλαμβάνειν φιλονεικῶσιν , ἀκδέτωσαν dunt , audiant apoftolum dicen-
2
τῷ ἀποτόλε λέγοντος , Τῷ ζω ποιῶντος tem , Qui viuificat omnia , et di-
τὰ πάντα , καὶ ἀπάτωσαν ἡμῖν πῶς cant nobis quomodo hic intelli-
gant Omnia . An etiam bruto-
νοῦσιν ἐνταῦθα τὰ Πάντα. ἆρα καὶ τῶν rum genera refurgent , et cum
ἀλόγων τὰ γένη τῆς ἀνατάσεως τεύξε . brutis etiam inanima , plan-
ται , καὶ πρὸς τοῖς ἀλόγοις τὰ ἄψυχα˙ tæ inquam , er femina " et
φυτὰ λέγω και σπέρματα , καὶ λίθοι , ligna , et quæ
lapides , et
καὶ ξύλα , καὶ τὰ τέτοις προσόμοια ; funt his fimilia ? Sed clarum
‫اد‬ eft eos id non effe dictu-
ἀλλὰ δῆλον ὡς ἐκ ἂν εποιεν. ἐκῶν ἡμῖν ros. Diuinus itaque apoftolus
ὁ θεῖος ἀπότολος καταλέλοιπε τὸ εὐ
pie intelligendum nobis reliquit
σεβῶς νοῆσαι τὰ Πάντα . ἔτω τοίνυν και illud omnia. Ita ergo intelli-
τὸ εὐαγγελικὸν νοητέον ξητόν ἀλλ᾽ ἐπὶ gendum eft etiam diétum enan-
τὰ λοιπὰ τῆς ἑρμηνείας βαδίσωμεν . gelii. Sed veniamus ad reliqua
διαμαρτυράμενος γὰρ αὐτὸν λέγει que reftant interpretanda . Eum
enim teftatus dicit etiam cur
καὶ ἐπί τισι διαμαρτύρεται . ιδ '. Τη teftatus fit . 14. Vt ferues
ωρῆσαι σε τὴν ἐντολήν . Τετέςι mandatum. Nempe ea quæ
‫اد‬
ταῦτα ἃ γράφω . Ασπιλον , ἀνεπί fcribo . Sine macula , * irrepre- *
ληπλον , μέχρι τῆς ἐπιφανείας τ8 Κυ · benfibile , usque in aduentum Do-
mini

4 ) V. 13-16 . iisdem verbis eft in Theodoreti epift. 146. extr . 5) τὰ Β .

a) Ioh, I , 2.
672 B. THEODORETI INTERPRET.

mini noftri Iefu Chrifti. Ριο „ ρίς ἡμῶν Ἰησg Χρισ8 ., Αντὶ τε , εἰς
eo quod eft , ad illum refpiciens , ἐκείνην ἀποβλέπων , καὶ ἐκείνην προσ
et illum exfpeétans , nihil alienum
diuinæ doctrinæ admifcueris. μένων , μηδὲν ἀναμίξης ἀλλότριον τῇ
15. Quem fuis temporibus oftendet θεία διδασκαλία . έ. Ἣν καιρεῖς ἰδίοις
beatus et folus potens , Rex regum , υδείξει
. 6 ) ὁ μακάριος καὶ μόνος δυνάξης,
et Dominus dominantium , 16. Οui ὁ βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων , καὶ Κύ-
folus babet
inbabitat immortalitate
inacceffibilem m , etnullus
,quem lucem » ριος τῶν κυριευόντων , ις' . Ὁ μόνος ἔ
bominumvidit , fed nec (quisquam ) εχων ἀθανασίαν , φᾶς οἰκῶν ἀπρόσι
videre poteft : cui honor et imperium στον ὃν εἶδεν ἐδεὶς ἀνθρώπων , ἐδὲ ἰδεῖν
fempiternum . Amen .Ex iis quæ Deo » δύναται , ᾧ τιμὴ καὶ κράτος αἰώνιον.
adfunt, id , quod de refurreétione et αμήν.» Απὸ τῶν προσόντων τῷ Θεῷ
iudicio et remuneratione diftum τὸν περὶ τῆς αναςάσεως , καὶ τῆς κρί-
eft, confirmauit. Primum enim os- σεως , καὶ τῶν ἀντιδόσεων ἐβεβαίωσε
tendit eius immutabilitatem , cum
beatum nominauit. Quienim et λόγον , πρῶτον μὲν γὰρ αὐτῷ τὸ ἄτρε
natura beatus , nullam mutatio . πλον ἔδειξεν μακάριον ὀνομάσας . ὁ γὰρ
nen fufcipit. Deinde potentiam . φύσει μακάριος ἐδεμίαν τροπὴν ἐπιδέ
Solus enim , inquit , potens , et Rex χεται. ὦτα τὸ δυνατὸν Μόνος γὰρ ,
regum , et Dominus dominantium . φησὶ , δυνατὸς , καὶ βασιλεὺς τῶν βα ·
Praterea incorruptionem . Qui fo- σιλευόντων , καὶ κύριος τῶν κυριευόν
lus habet immortalitatem . Adhæc ,
cum ipfam non poffet perfcrutari των. ἔπειτα τὸ ἀνώλεθρον Ὁ μόνος ἔ-
naturain , lucem quæ circa eam eft χων αθανασίαν . πρὸς τέτοις αὐτὴν οὐ
oftendit . Lucem enim , inquit, ba . δυνηθεὶς ἐρευνῆσαι τὴν φύσιν , τὸ περὶ
bitat inacceffibilem . Sed neque hoc αὐτὴν ὑπέδειξε φῶς˙ Φῶς γὰς , φησὶν ,
Deo conuenit . Habet enim natu . οἰκῶν ἀπρόσιτον . ἀλλ᾽ ἐδὲ τᾶτο αρμόδιον
ram quæ nequit circunfcribi : fi
autem habitat lucem , ab ea cir . Θεῷ ἀπερίγραφον γὰς ἔχει τὴν φύσιν,
cumfcribitur . Verumenimuero εἰ δὲ φῶς οἰκεῖ , περιγράφεταιἀπὸ τέ
laudat vt poteft , et quoad poteft rs ' ἀλλ᾿ ὡς δύναται ὑμνεῖ , καὶ ὅσον
peruenire refpicit. Si autem ad lu : φθάνει βλέπει. εἰ δὲ τὸ περὶ αὐτὸν
cem , quæ eftcirca ipfum , accedi φῶς ἀπρόσιτον , πῶςοἷόν τε αὐτὸν καὶ
non poteft , quomodo poteft ipfe τιδῶν. ὅθεν ἐπήγαγεν • Ὃν εἶδεν ἐδεὶς
confpici ? Vnde fubiunxit : Quem
nullis hominum vidit unquam , nec ζ '. Τοῖς
ἀνθρώπων , ἐδὲ ἰδῶν δύναται . „ ιζ΄.
quisquam videre poteft. 17. Diuiti- πλεσίοις ἐν τῷ νῦν αἰῶνι παράγγελλα
bus huius feculi pracipe non fublime μὴ ὑψηλοφρονῶν , μηδὲ ἠλπικέναι ἐπὶ
fapere , nequefperare in incerto diui-
viarum . Incerta enim eft poffeftio πλέτε αδηλότητι. ῎Αδηλον γὰρ τῇ
diuitiarum . Nunc enim ad hunc πλέτε τὸ κτῆμα . νῦν μὲν γὰρ παρὰ
veniunt , nunc ad illum trans- τέτῳ φοιτᾷ , νῦν δὲ πρὸς ἐκεῖνον μετα
eunt : et que multos habet do- βαίνει καὶ πολλὲς ἔχων κυρίες , ἐδενός
minos , nullius eft poffeffio . Di-
finatione autem neceffario vfus ἐξι κτῆμα . τῷ δὲ διορισμῷ ἀναγκαίως
eft, Sunt enim futuri etiam ἐχρήσατο . εἰσὶ γὰρ πλέσιοι καὶ τῇ
μέλ ·

6) ὁ μακ . --- κυριευόντων . AdjPfr , r. Ea quæ fequuntur ὁ μόνος καιαπρόσιτον ha.

bet ad Pā, 17 , 12 .
 EPIST. I. AD TIMOTHEVM. CAP: VI. 673

τὸ μέλλοντος αἰῶνος , οἱ τὸν μόνιμον πλᾶτον feculi diuites , qui ftabiles diui.
N tias et permanentes 'poffident .
· καὶ διαρκῆ κεκτημένοι . Ἀλλ᾽ ἐν τῷ δὲ in Deo viuo , qui preftat no-
Sid
ημίν bis omnia abunde ad fruendum .
· Θεῷ , παρέχοντι
τῷ
μπαντα πλεσίως εἰς ἀπόλαυσιν. » Αύ- In eo , inquit , collocanda eft fi
2
- τῷ δὲ , φησὶ , προσήκει θαῤῥῶν , ὃς ducia ,qui femper viuit, et bona
fruenda omnibus fuppeditat.
αἰεὶ μὲν ζῇ , πᾶσι δὲ χορηγεῖ τῶν ἀγα
· θῶν τὴν ἀπόλαυσιν . ἐ μόνον δὲ πιτεύ- Non folum autem præcipit Den
γυῷ, καὶ πράτ- credere , fed etiam facere quæ
· εν Θεῷ παρεγ ἀλλὰ cunque fidei conueniunt. 18. Be-
των ὅσα τῇ πίσει συμβαίνει . μή. Αγα- ne facere , diuites fieri in bonis

· υθοεργεῖν , πλετῶν ἐν ἔργοις καλοῖς , operibus , facile tribuere , comment-

· γευμεταδότες εἶναι , κοινωνικές . Τὸ nicare . Horum enim alterum
eft fuppeditationis pecuniarum ,
* μὲν γάρ ἐξι τῆς τῶν χρημάτων͵ χοζη- Com-
* γίας · τὸ δὲ τῆς τῶν ἠθῶν μετριότητος. alterum inodeftiæmorum .
munes enim eos folemus appel-
· κοινωνικὲς γὰρ καλῶν εἰώθαμεν , τοὺς lare, qui funt moribus alienis
* 19. Thefaurizare✩
ἄτυφον ἦθος ἔχοντας . θ'.᾿Αποθησαυ- a fuperbia .
τρίζοντας ἑαυτοῖς θεμέλιον καλὸν εἰς fibi fundamentum bonumin furas
* στὸ μέλλον , ἵνα ἐπιλάβωνται τῆς αἰώ . rum , vt apprehendunt aternam vi-
Diuitiarum poffeffionem
γνίς ζωῆς. , Τῷ πλέτε τὴν κτῆσιν tam.
ἐκάλεσεν ἄδηλον · τῶν δὲ μελλόντων &ἀ- autem uitbonor
. appella umm ,percep
incerta futuro rum
tionem

Οι γαθῶν τὴν ἀπόλαυσιν θεμέλιον κέκλη- appellauit fundamentumn . Immo-

κεν. ακίνητα γὰρ ἐκεῖνα καὶ ἄτρεπλα . bilia enim funt illa et inmuta-
Ω Τιμόθεε , τὴν παραθήκην φύ- bilia. 20. Ο Timothee , depo-
κ.7 ) Exiftimo eum
» λαξεν. , Παραθήκην οἶμαι αὐτὸν τὴν fitum cuftodi.
χάριν λέγειν τῷ Πνεύματος, ἣν διά appellare depofitum , gratiam Spi-
ritus , quam accepit per ordina-
τῆς χειροτονίας ἐδέξατο . Ἐκτρεπό . tionem . Demitans profanas vo-
το μενος τὰς βεβήλες κενοφωνίας , και cum nouirates , et oppofitiones fulfi
ἀντιθέσεις τῆς ψευδωνύμες γνώσεως , nominis Jcientia , 21. Quam quis
entes e fide excide-
dam promittentes
υκά . Ην τινεςἐπαγγελλόμενοι περὶ τὴν dam promitt
runt. Qui a Simone orti funt,
σπίτιν ἠτόχησαν . Οἱ ἀπὸ Σίμωνος
γνωτικὲς ἑαυτὲς προσηγόρευσαν · & Gnofticos feipfos appellarunt,
quafi fcientia præditos. Quæ
γὰρ σεσίγηκε , 8) φασὶν , ἡ θεία γρα · enim diuina fcriptu ra tacuit ,ea
.
φὴ , ταῦτα ὁ Θεὸς αὐτοῖς ἀπεκάλυ- Deum fibi aiunt reuelaffe : funt
ψεν ἔτι δὲ πάσης δυσσεβείας καὶ ἀσελ- autem plena omni inpietate ac
* γείας μετά . ταύτην εἰκότως ψευδώνυ- libidine . Hanc iure vocauit falfo
nominatam fcientiam . Ignoratio-
Η μον ἐκάλεσε γνῶσιν . ἀγνοίας ζόφον , his habent caliginem , non diuing
· ἀλλ᾽ ἐ θεογνωσίας ἔχεσι φῶς. » Ἡ χα- iucem cognitionis . Gratia tecum ,
ωρίς μετά σε . ἀμήν. Τὴν συνήθη εὖ- Amen Benedictionem confue-
λογίαν ἐπέθηκε. ταύτην προσήκει τὴν tam addidit. Hanc doétrinam
διδασκαλίαν ἅπαντας τὲς ἱερωσύνης oportet oinnes qui facerdotium
funt

η ) V. 2o. et 21. eft iisdem verbis praf. ad lib . 2. hær. fab . 8) φησίν . Β.

B , Theod . Tom . III . Vv

674 B. THEODOR . INTERP . EP. I. AD . TIMOTH . CAP. VI .
funt confecuti diligenter fer- ἠξιωμένες σὺν ἀκριβεία Φυλάττειν , καὶ
vare , et veluti quandara regu· οἷόν τινα κανόνα ἑαυτοῖς προσφέρει
lam 'fibi femper proponere ,
ad fermones actionesque ἀεὶ , καὶ πρὸς τῷτον διευθύνειν τάτε

fuas dirigere . Ita enim fieri γόμενα , τότε πρωτόμενα παρ᾽ αὖ

poterit > vt cum beato Timo· τῶν . ἔτω γὰρ δυνατὸν καὶ τῆς τῇ μα ·
theo atque adeo cum di
καρίς Τιμοθές γενέσθαι μερίδος , καὶ
viniffimo Paulo partem confe- μέντοι καὶ αὐτῷ τῷ θειοτάτε Παύλε ,
quamur , gratia et benignitate
ᾳ
Domini et Seruatoris noftri teli χάριτι καὶ φιλανθρωπί τῷΚυρίῳ καὶ
Chrifti , cum quo Patri , cum σωτῆρος ἡμῶν Ἰησέ Χρις8 , μεθ᾿ ἑ τῷ
fanctiffimo Spiritu , conuenit Πατρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι ,
gloria et magnificentia , nunc δόξα πρέπει καὶ μεγαλοπρέπεια , ν
et femper , et in fecula fecu · καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αιών
lorum. Amen ,
νων . ἀμήν .

Prima epiftola ad Timotheum Ἡ πρὸς Τιμόθεον ά. ἐπιβολὴ ἐγράφη

fcripta eft Laodiceæ , quæ
ἀπὸ Λαοδικείας , ἥτις ἐπὶ μητρό.
eft metropolis Phrygiæ.
πολις Φρυγίας .

ΤΟΥ
 榮 675

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

E PMH NEI A

ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β΄. ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

BEATI THEODORETI
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAE

II . AD TIMOTHEV M.

ΥΠΟΘΕΣΙΣ ARGVMENTVM.

oma fecundam ad beatiffi-

πὸ τῆς Ρώμης τὴν δευτέραν τῷ
mum Timotheum epi-
τρισμακαρίῳ Τιμοθέω γέγρα ftolam fcripfit , diuinus
Α
Φεν ἐπιβολὴν ὁ θεῖος ἀπός R apoftolus , cum iam es-
λος, παρ᾿ αὐτὸ λοιπὸν ἐν τῷ βίε τὸ τέ- fet in ipfo fine vitæ . Idque ipfe
λος. καὶ τῦτο δεδήλωκεν αὐτὸς ὠδὶ γε- fignificauit, ita fcribens a) , Ego ian
γραφώς Ἐγὼ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ και delibor , et tempus meæ refolutionis
ρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέσηκεν . ἐπέ- inftat. Scripfit autem ad ipfium ,
τελλε δὲ αὐτῷ , παραθαρσύνων εἰς τοὺς ad fubeunda pro pietate certami
na incitans , et ad fortiter feren-
περὶ τῆς εὐσεβείας ἀγῶνας , καὶ φέρειν da pro fide pericula adhortans .
γενναίως τὲς ὑπὲρ τῆς πίςεως κινδύνες Porro autem oftendit etiam præ
παρακαλῶν . ὑπέδειξε δὲ καὶ τῶν ἀγώ . mia certaminum. Pradixit infu-
per de nonnullis , qui pietatem
τα ἆθλα . προείρηκε δὲ καὶ περί τι-
νων τὰ
νων, τὸ μὲν πρόχημα τῆς εὐσεβείας πe- quidem præ fe ferebant , vitan
autem a profeffione alienam du
ρικειμένων , ἀλλότριον δὲ τῆς ἐπαγγέ‐ cebant.
λίας βίον προαιρεμένων .

a) c. 4, 6.

CAPVT
 676 B. THEODORETI INTERPRET.

CAPVT I.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ
1.
Paulus apofolus Dei
per voluntatem Jefufecundum
Chrifti να . Παῦλος ἀπόςολοςἸησῦ Χρισὲ διὰ
ηθελήματος Θεῷ κατ᾽ ἐπαγ‐
promiffionem vita quæ eft in Chrifto η γελίαν ζωῆς τῆς ἐν Χρισῷ Ἰησᾶ ,
Tefu , 2. Timotheoclariffimo et ge- β . Τιμοθέῳ ἀγαπητῷ , καὶ γνησίω τέ
nuino filio , gratia , mifericordia ,
pax a Deo Patre et Chrifto Iefi εκνῷ , χάρις , ἔλεος , εἰρήνη ἀπὸ Θεοῦ
Domino noftro. Non omnis » Πατρὸς , καὶ Χριςδ Ιησέ τε Κυρίε η
filius dileétus. Contingit enim , μῶν. „ Οὐ πᾶς υἱὸς ἀγαπητός · ἔξι
nonnunquam vt naturalemn quo- γὰρ ὅτε καὶ τὴν Φυσικὴν σβέννυσι φίλος
que beneuolentiam exftinguant
mali mores filiorum , Optimumn 5οργίαν τῶν παίδων ἡ δυτροπία . τὸν δὲ
autem Timotheum et fium et πάντα άρισον Τιμόθεον καὶC υἱὸνκαὶ ἀ
dile &tum fecit non natura , fed γαπητὸν ἐχ ἡ φύσις, ἀλλ᾿ ἡ γνώμη πε
animus Illud autem , fecundum ποίηκε . τὸ δὲ Κατ᾽ ἐπαγγελίαν ζωῆς ,
promiJionem vita , ita eft intelli · ὅτω νοητέον · ἀπότολόν με προεβάλετο ,
gendum , Me apoftolum fecit
* Dominus * Deus , confentiente Φησὶν , ὁ Δεσπότης Θεὸς , συμψηφισα
etiam Filio , vt promiffam
vitam μένος καὶ τῷ Υἱε , ώξε με τὴν ἐπαγγελ-
æternam predicarem hominibus. θᾶσαν αἰώνιον ζωὴν τοῖς ἀνθρώποις και
2
3. Gratias ago Deo , cui feruio a ρύξαι. » γ΄. Χάριν ἔχω τῷ Θεῷ , ᾧ λα-
progenitoribus in confcientia pura . τρεύω ἀπὸ προγόνων ἐν καθαρᾶ συν-1
Verus quidem ferino , etfi de vitæ
fplendore ferebat teftimonium , » ειδήσει. Αψευδὴς μὲν ὁ λόγος εἰ καὶ
finceram tamen in Deum afte τ8 βίε προσεμαρτύρει λαμπρότητι ,
ftionemn fignificauit per puram con . ἀλλ᾽ ὅμως τὴν εἰλικρινῆ περὶ τὸν Θεὸν
fcientiam . Nam et quando per- διάθεσιν διὰ τῷ καθαρᾶ συνειδότος ἠνία
fequebatur , fe pro Deo id face . ξατο . καὶ γὰς ἡνίκα ἐδίωκεν, ὑπὲρ Θε
re exiftimabat. Hoc enim dixit 7ῦτο ποιῶν ὑπελάμβανε . τότο γὰρ και
τέτο
etiam in epiftola ad Philippenfes a), ἐν τῇ πρὸς Φιλιππησίες ἔφη Καταζη
Secundum zelum perfequens ec-
clefiam , fecundum iuftitiam quæ λον διώκων τὴν ἐκκλησίαν, κατὰ δικαίο
eft in lege, factus irreprehenfibi- σύνην τὴν ἐν νόμῳ γενόμενος ἄμεμπλος.
. lis. Quod fine intermiffione ba- " Ὡς αδιάλειπον ἔχω τὴν περί σε
beam tui memoriam in orationibus και μνείαν ἐν ταῖς δεήσεσί με νυκτὸς καὶ
meis , note ac die, 4 Defiderans , ἡμέρας , δ' . Ἐπιπεθῶν σε ἰδεῖν , μεμνη
lacrymarum tua-
rum , ut gaudio implear . Οὔωμένος σε τῶν δακρύων, ἵνα χαρᾷς πλη .
fcurum fenfum facit conftructio . 9πρωθῶ. ᾿Ασαφῆ τὴν διάνοιαν ἡ συνθή .
Hoc autem dicit , Dum recor- κή πεποίηκε. λέγει δὲ τῷτο , ἀναμιμνη-
dor tuarum lecrymarum , magna σκόμενόςσε τῶν δακρύων, θυμηδίας ἐμ-
Iatitia repleor , et tui rurfus vi- φορῦμαι πολλῆς , καὶ τῷ πόθῳ πυρσεύο
dendi defiderio inflammor , et as-
fidue orans , propter te Deum μαι, ἱμαζόμενος σε πάλιν ἰδεῖν καὶ
autem verifimile προσευχόμενος δὲ διηνεκῶς ἐπί σοι τὸν
eum fudiffe lacrymas , cum vale- Θεὸν ἀνυμνῶ . εἰκὸςδὲ αὐτῷ γενέσθαι τὰ
diceret , et a magiftro feiunge . δάκρυα συντατζομένῳ , καὶ τῇ διδασκά
retur.
5. Recordationem acci. λε χωριζομένῳ . κ . Ὑπόμνησιν λαμβά .
γνων
a) Philipp . 3, 6.
 EPIST . II . AD TIMOTHEVM. CAP . I. 677

95 των τῆς ἔν σοι ἀνυποκρίτε πίσεως. » piens eius fidei quæ eft in te non
Me " autem maxima le-
Εὐφραίνει με καὶ διαφερόντως τὸ εἰλι. fifta.
titia afficit tuæ fidei finceritas .
κρινές σε της πίσεως . „ Ἥτις ἐνώκησε Qua babitauit primum in quia
Quæ
» πρότερον ἐν τῇ μάμμη σε Λωΐδι , και tua Loide , etmatre tua Eunice .
» τῇμητρί σε Ευνίκη . Μέμνηται αὐτῇ Matris eius meminit etiam bea-
τῆς μητρὸς καὶ Λεκᾶς ὁ μακάριος ἐν tus Lucas in Aâtibus a) : Erat au-
ταῖς Πράξεσιν ἦν δὲ ἐκεῖ, φησὶ,μαθη- temillic , inquit,difcipulus nomi-
ne Timotheus , filius ludææ fide-
τῆς ὀνόματι Τιμόθεος υἱὸς Ιεδαίας πιs. Sed illud quidem olim
lis. fue-
5ῆς . ἀλλὰ τὸ μὲν ἦν πάλαι , τὸ δὲ προσ- tat , hoc veroacceperat . Cum
έλαβεν . Ιεδαία γὰρ ἔσα,~ τῷ Σωτῆρι enim effet Iudæa , credidit Ser-
τῶν ὅλων͵ ἐπίτευσε. τῇ μέντοι μετ᾿ εὐ- vstori vniuerforum . De paren-
cum
φημίας μνήμῃ τῶν προγόνων ὁ θεος tibus auten mentionem
ἀπόπολις κρατύνει τὴν πίσιν ἐν τῷ μα . laude faciens diuinus apoftolus ,
fidem confirmat in difcipulo.
θητῇ. ἐδὲν γὰρ ἔτως ὀνίνησιν ὡς οἰκεῖον
Nihil enim æque iuuat vt exem-
παράδειγμα . καὶ ἐπειδὴ συμβαίνει τι Et quoniam
νὰς ἐξ εὐσεβῶν γενομένες μὴ ζηλῶσαι plu m domefticum .
contingit vt nonnulli ex piis
τὴν τῶν προγόνων εὐσέβειαν, ἀναγκαίως progeniti maiorum pietatem non
ἐπήγαγε , Πέπεισμαι δὲὅτι καὶ ἔν σοι. imitentur , necefiario fubiunxit :
Εἶτα τέτο αὐτὸ τῆς παραιν , έσεως ὑπο- Certus fum autem quod et in te .
βάθραν ποιεῖται . 95. Δι᾿ ἣν αἰτίαν ἀ- Deinde hoc ipfum facit funda-
6. Pro-
»‫ رو‬ναμιμνήσκω σε αναζωπυρᾶν τὸ χάρι- mentum exhortationis .
» σμα τῷ Θεῷ , ὅ ἐξιν ἔν σοι διοὶ τῆς ἐπι- pter quam caufam admoneo te vt
" θέσεως τῶν χειρῶν με . Ταῦτα πε . refufctes gratiam Dei , qua eft in
te per impofitionem manuum mea-
ρί σε πεπεισμένος παρακαλῶ σε πυρο Hæc cum mihi de te
σεύειν τῇ προθυμία τὴν χάριν τῷ Πνεύ- fint perfuafa , hortor te vt ani
ματος , ἣν διὰ τῆς ἐμῆς ἐκομίσω χειρc- N mi tui alacritate excites gratiamm
τονίας. καθάπες γὰρ τὸ ἔλαιον τῆς Spiritus quam accepitti per meam
λαμπάδος τὴν φλόγα σφοδροτέραν ἐς- ordinationem , * Quemadmodum
γάζεται , ὅτως ἡ καλὴ τῆς ψυχῆς προ- enim oleum lampadis flammam
θυμία τῇ παναγίῳ Πνεύματος τὴν χά- efficit vehementiorem , ita animi
ριν ἐφέλκεται . 39 ζ ' . 1 ) Οὐ γὰρ ἔδωκεν alacritas attrahit gratiam Spiritus .
„ ἡμῖν ὁ Θεὸς πνεῦμα δειλίας , ἀλλὰ δυ- 7. Non enim dedit nobis Deus
"
3 νάμεως, καὶ ἀγάπης, καὶσωφρονισμό . fpiritum timoris , et fed virtutis,
temperantic.
et
Τῷ παναγίε γὰρ Πνεύματος τὴν χά· Sanaimini Spiritus gratiam de-
ζιν δέδωκεν ἡμῖν ὁ Θεὸς , &χ ἵνα δειλιῶ- dit nobis Deus , non vt pericu
fed
· μεν τὲς ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας κινδύνες , la pro pietate timeamus ,
ἀλλ᾽ ἵνα θείας δυνάμεως ἐμφορέμενοι , vt diuina virture referti , et ipfum
3 θερμῶς μὲν αὐτὸν ἀγαπήσωμεν , σωφρο- ardenter amemnus , et infolentes ant-
' νίσωμεν δὲ τῶν ἐν ἡμῖν κινεμένων πάθη. ni noftri perturbationum motus
μάτων τὴν ἀταξίαν . γή . Μὴ ἦν ἐπαί. caftigenus. 8. Noli itaque eru-
Vv 3 befcere

1) Οὐ - δειλείας . Nofter ad Efai. 37, 7. et Qu . 52. in 4 Reg.

a ) Act . 16, I.
 678* B. THEODORETI INTERPRET.

befcere teftimonium Domini noftri , ηχυνθῇς τὸ μαρτύριον τῷ Κυρίῳ ἡμῶν,

neque me vinctum eius. Crux +
μηδὲ ἐμὲ τὸν δέσμιοναὐτῇ ., Σταυρὸς
enim erat quæ prædicabatur , et
ην
ἦν ὁ κηρυτζόμενος, καὶ ὕβρεις , καὶ λοι·
contumeliæ, et inaledi&ta , et pas-
fio , et mors. Hac autem iis δορίας, καὶ πάθος, καὶ θάνατος. Ταῦτα
qui non credunt videntur effe δὲ τοῖς Cἀπιςᾶσιν αἰχύνης ἐδόκει εἶναι με
plena dedecore. Sermo enim eri τά ὁ λόγος γὰρ ὁ τῆ ςαυρῷ , φησὶ ,
cis , inquit a) , videtur iis quidem τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐξίν . ᾗ δὴ
qui pereunt ftultitia . Quamob . χάριν καὶ αὐτὸς Ρωμαίοις ἐπιςέλλων ἔ
ad
manos dixit b) : Non enim me φη˙ 9η Οὐ γὰρ ἐπαιχύνομαι τὸ εὐαγγέλιον
pudet euangelii. Εft enim Dei δύναμις γὰρ Θεῷ ἐςιν εἰς σωτηρίαν παν
virtus ad falutem omni credenti. τὶ τῷ πιςεύοντι. παραινει τοίνυν τῷ μα-
1 Suadet ergo difcipulo , vt hac θητῇ μετὰ παῤῥησίας ταῦτα κηρύττειν .
libere prædicet . Propterea etiam διάτοι τῦτο καὶ τῶν οἰκείων ἐμνήσθη δε
vinculorum fuorum meminit ,
docens fe propter predicationein σμῶν, διδάσκων ὡςτῷ κηρύγματος ἕνε
effe vin&tum in carcere . Sid και πεπεδημένος ᾤκει τὸ δεσμωτήριον.
patere cum euangelio fecundum » Αλλά συγκακοπάθησον τῷ εὐαγγε
virtutem Dei , 9. Dui nos libera . λίῳ κατά δύναμιν Θεῷ , 9. Τῷ σώ
vit , et vocauit vocatione fanfta .
Prædicatorum paffionem euangelii » σαντος ἡμᾶς , καὶ καλέσαντος κλήσε
pallionem vocauit, quia propter » αγία . 9 Τῶν κηρύκων τὸ πάθος τῷ εὐ
illud diuerfa fupplicia fuftinebant. αγγελίε προσηγόρευσε πάθος , ἐπειδὴ
Illi ergo præcipit vt ea fortiter χάριν ἐκείνῃ τὰς παντοδαπὰς τιμωρίας
ferat , et addit animum ex re· ὑπέμενον . παρεγγυᾷ τοίνυν αὐτῷ ταῦ
cordatione diuinæ potentia . Qui τα φέρειν γενναίως , καὶ παραθαῤῥύνα
enin vocauit propter falutein , τῇ μνήμῃ τῆς θείας δυνάμεως . ὁ γὰς
præbet etiam vires , eorum qui ἐπὶ σωτηρία καλέσας , καὶ δύναμιν πα
fufcipiunt fide gratiam metiens.
Non fecundum opera noftra , fed ρέχει, τῇπίτει τῶν δεχομένων τὴν χα
fecundumpropofitum fuum et gra- ριν μετρῶν . „39 Οὐ κατὰ τὰ ἔργα ἡμῶν,
tiam. Vocauit autem nos, non κ ἀλλὰ κατ ' ἰδίαν πρόθεσιν και χάριν.
ad noftram vitam refpiciens , fed Κέκληκε δὲ ἡμᾶς , ἐκ εἰς τὸν ἡμέτερον
propter folam fuam humanitatem .
Quæ data eft nobis inChrifto I ἀποβλέψας βίον , ἀλλὰ διὰ μόνην οι
fi ante tempora longinqua . το .Ma λανθρωπίαν . " Τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν ἐν
nifeftata eft autem nunc per illu Χρισῷ Ἰησε πρὸ χρόνων αιωνίων.
minationem Saluatoris noftri Iefu δε νῦν διὰ τῆς ἐπιφα
yi. Φανερωθεῖσανδὲ
Chrifti. Hæc ab initio quidem „ νεας το Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησὲ Χρις .»
Ταῦτα ἄνωθεν μὲν καὶ πρὸ τῶν αἰώνων
et ante facula præfiniit vniuerfo .
rum Deus : nunc vero iis .
decreta fuerant finem impofuit προώρισεν ὁ τῶνὅλωνΘεός · νυνὶ δὲ τοῖς
Hæc autem et cum ftatueret , προωρισθεῖσι τὸ πέρας ἐπέθηκε . ταῦτα
confentientem habuit Chriftum δὲ καὶ βελευόμενος σύμψηφον ἔχε τὸν
Dominum , et
cum efficeret , Δεσπότην Χρισὸν , καὶ ἐπιτελῶν συνερ
cooperatorem. * Per eius enim γόν . διὰ γὰρ τῆς ἐπιφάνειας αὐτῷ τὸ
aduentum
opus ·
reddidit. Aperte autem per hac ἔργον ἐπέθηκε, σαφῶς δὲ καὶ διὰ τού
των
0) 1 Cor. 1, 18. 1 ) Rom , 1, 16 .
 EPIST. II. AD TIMOTHEUM . CAP . I. 679

16
των ἔδειξε τῷ Υἱᾶ τὸ αΐδιον. λέγει δὲ quoque oftendit aternitatem Fi
Porro etiam ea dicit quæ
1 καὶ τὰ διὰ τῆς ἐνανθρωπήσεως τῷ Σω . iii.
· τῆρος γεγενημένα .» Καταργήσαντος μὲν per Seruatoris incarnationem fa.
Qui deftruxit qui-
* 2 τον ν αντος
θάνατο , φωτίσ δὲ ζωὴν καὶ dem mortem , illuftrauit autem
π ἀφθαρσίαν διὰ τῷ εὐαγγελίε ιά . Εἰς vitam et immortalitatem per euan-
κὃ ἐτέθην ἐγὼ κήρυξ καὶ ἀπόςολος , gelium : u. Ad quod pofitus fum
»καὶ διδάσκαλος ἐθνῶν. Ἐνανθρωπή . ego pradicator , et apoftolu Cums , et
enim
σαςγὰρ ὁ μονογε νὴς Λόγος ἔπαυσε μὲν magifte
homo r faëtus
gentiumeffet
. Verbum vni .
τε θανάτε τὴν δυνασείαν , ἔδωκε δὲ ἡ- genitum > mortis quidem po-
μῖν τῆς αἰωνίς ζωῆς τὴν ἐπαγγελίαν . tentiam euertit æternæ autem
τῦτο γὰρ ἐπε Φωτίσαντος , ἀντὶ τοῦ vitæ nobis dedit promiffionem .
προμηνύσαντος . ἐμὲ δὲ, φησὶ, τέτων κε- Hoc enim eft quodait , illuftra-
χειροτόνηκε κήρυκα , ὥςε με πᾶσι τοῖς vit , id eft , præfignificauit . Me
ἔθνεσι προσενεγκεν τὰ τῶνἀγαθῶν εὖ- autem , inquit , horum prædica-
, torein elegit , vt omnibus gentis
αγγέλια . ιβ '. Δι᾿ ἣν αἰτίαν καὶ ταῦ- bus bonorum nuntium afferrem .
ήντα πάχω . , Σαφῶς ἔδειξε καὶ τὴν 12. Ob quam caufam etiam bac
Aperte oftendit et in-
ἐκείνων ἀχαριτίαν , καὶ τὴν οἰκείαν αν patior . " et
δρείαν. εὐαγγέλια γὰρ ἐκεῖνοι δεχόμε- gratum illorum animum
fuam ipfius animi fortitudinem .
νοι, δέον θεραπεύειν ἐκόλαζον , αὐτὸς δὲ miIlli enim bono accepto nuncio ,
μεθ᾿ ἡδονῆς τὰς τιμωρίας ἐδέχετο . τ8 . cum obfequium deberent , male
το γὰρ ἐπήγαγεν˙ „ Αλλ᾽ ἐκ ἐπαιχύνο- multabant , ipfe vero cum gaudio
ομαι. 19 Τέτε χάριν καὶ τῷ μαθητῇ fupplicia fuftinebat. Hocenim fub-
μὴ ἐπαιχύνεσθαι παρεγγύησεν . „ Οἶδα iunxit: Sed nonconfundor. Pro-
υγὰς ᾧπεπίτευκα . Τελέσιν ὅτιΘεὸς , pterea etiam difcipulo præcepit , ne
pudore afficeretur . Scio enim cui
credidi. Quod nimirum Deus eft,
ὅτι ποιητὴς , ὅτι Δεσπότης καὶ Κύριος ·
quod faftor , quod herus et Domni-
» Καὶ πέπεισμαι ὅτι δυνατός ἐςι τὴν πα-
πραθήκην με φυλάξαι εἰς ἐκείνην τὴν nus . Et certus fum quodpotens fit
η ἡμέραν. Θαῤῥῶ γὰρ εἰς τὴν αὐτῷ depofitum meum feruare in illum
diem . Confido enim refpiciens
· δύναμιν ἀποβλέπων , ὅτην παρέχει μοι ad illius potentiam , quod quan-
τῷ Πεύματος χάριν , ἀκήρατον φυλά- tam mihi præbuit Spiritus gra-
- ξει μέχρι τῆς αὐτῷ παρεσίας. ὦτα δι- tiam , integrain feruabit vsque
· δάσκει πῶς δυναμὸν κατορθῶσαι τὴν κα-ad fuum aduentum . Deinde do-
τὰ Θεὸν ἀρετήν . ιγ . Ὑποτύπωσιν cet quomodo fieri poffit vt vir-
ἔχε ὑγιαινόντων λόγων , ὧν παρ᾿ ἐμοῦtutem fecundamn Deum recte quis
exerceat. 13. Formam babe fano-
υἤκεσας ἐν πίτα καὶ ἀγάπῃ τῇ ἐν Χρι- rum verborum , quæ a me audifti de
fide et diuétione in Chrifto Iefuo
ζῷ Ἰησε .» Μιμέ , φησὶ, τὲς ζωγρά .
Imitare , inquit, piftores , et quem-
φες , καὶ καθάπες ἐκεῖνοι τοῖς ἀρχελύ .
admodum illi attendentes exem-
ποις προσέχοντες , σὺν ἀκριβείᾳ ἐκείνων
plaria , horum inagines accura-
ζωγραφᾶσιν εἰκόνας · ὅτω καὶ σὺ οἷόν τι ita et tu velut
te depingunt
π · ἀρχέτυπον ἔχε τὴν παρ᾿ ἐμὲ περὶ πί. quoddam :
archetypum habe tra-
σεως καὶ ἀγάπης γεγενημένην διδασκα- ditam a metibi do& rinam de fide
λίαν. ιδ' . Τὴν καλὴν παραθήκην φύ- et caritate . 14. Bonumdepofitum cu-
Vv 4 ftodi
 659 B. THEODORETI INTERPRET .

fiodi per Spiritum Jandum

Habes, qui λαξον διὰ Πνεύματοςαγίε τε ἐνοικῶν
babitat in nobis . gra- „
tiam Spiritus , quæ fufficit ad »τος ἐν ἡμῖν. Ἔχεις ἀρχῆσαν εἰς φω
illuminationem . Hac ergo ani. ταγωγίαν τῷ Πνεύματος χάριν . ταύτῃ
mi alacritatem conferua . Dein . τοίνυν
2 διατήρησον τὴν προθυμίαν . Στα
de tentationuin fuarum conme. τῇ μνήμῃ τῶν οἰκείων πειρασμῶν κακεῖ ·
moratione ilium hortatur , vt ta- νον φέρειν τὰ τοιαῦτα προτρέπει.
lia et ipfe perferat . 15. Scis
γιέ. Οἶδας τῦτο , ὅτι ἀπετράφησαν με
hoc , quod nuerfi funt a me omnes
qui in Afia fint, ex quibus εβ eft υπάντες οἱ ἐν τῇ᾿Ασία , ὧν ἐξι Φύγελ-
* Phygellus et Hermogenes. * Erat κλος καὶ Ἑρμογένης. >> Ἐν τῇ Ῥώμη
olim Romæ fedes imperatoria . πάλαι ἦν τὰ βασίλεια . πολλοὶ τοίνυν
Multi ergo illuc peregrinaban- ἐπεδήμεν ἐκεῖσε , εἱ μὲν ἐμπορείας χάρ
tur , alii quidem inercaturæ gra-
tia alii vero alia de caufa. ριν , οἱ δὲ καὶ διὰ χρείας ἑτέρας . από
Eft ergo verifimile nonnullos ex τως τοίνυν καὶ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ,
iis quiin Afia crediderant , illo τῶν ἐν ᾿Ασίᾳ πεπιτευκότωνἀποδημῆσα
tempore Romæ fuiffe verfatos , et τινας, καὶ φυγεν τῷἀποτόλε τὴν συν
apoftoli fugiffe congreffionem , & σίαν , διεὶ τὸ Νέρωνος δέος . τῶν δύο δὲ
propter metum Neronis . Εκ τέτων καὶ τὰ ὀνόματα τέθεικεν , ὡς ἐνα
his autem duorum etiam nomi-
na pofuit , qui feilicet manife αργετάτην ἐπιδειξαμένων δηλονότι δυσ .
ftiffimnam oftenderint maleuolen . μένειαν . καὶ τῦτο δὲ πεποίηκεν , δ τούς
tiam . Id autem fecit , non eos των κατηγορῶν , ἀλλὰ τῷ τῆς ᾿Ασίας ἐγ
accufans , fed ei cui credita erat κεχαρισμένῳ τὸ
κεχαρι σμένῳ τὸ κήρυγμα δήλες ποιών
Afiæ prædicatio , eos qui erant τῆς ἀντιπάλες τῆςπίςεως , ἀλλ᾿
fidei hoftes patefaciens . Sed διὰ τέτων φέρειν αὐτὸν γεναίώσ ρ
ωςπετὰ
quemadmodum per hæc hortatus
eft , vt quæ eimolefta acciderant προσπίπλοντα λυπηρὰ παρεκάλεσεν ·
forti animo ferret : ita per ea ὅτω διὰ τῶν ἑξῆς ψυχαγωγίαν αὐτῷ
quæ deince
folatio ps fequun
nem adhibet . + tur
16. ei mi. προσφέρει. 965. Δάη ἔλεος ὁ Κύριος τῷ
Detcon-
Ονησιφόρε οἴκῳ , ὅτι πολλάκις με ανέ
fericordiam Dominus Onefiphori $ψυξε , καὶ τὴν ἅλυσίν
με ἐκ 2 ) ἐπῃ ·
domui , quia fape me vefrigera- " κύνθη , ιζ΄ . Ἀλλὰ γενόμενος ἐν Ῥώμη
vit et catenam meam non eru-
buit , 17. Sed cum Romam venis. 99σπεδαιότερον ἐζήτησέ με , καὶ εὗρε1
1 fet , folicite quafiuit me , et inuc, γιή . Δῴη αὐτῷΚύριος2 εὑρῶν ἔλεος παρὰ
nit.
18. Det illi Dominus iue- 93 )Κυρίῳ ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ · και όπου
nire mifericordiam apud Deum in
ἐν Ἐφέσῳ διηκόν
κ νώσκεις Αξιάγησέ μοι βέλτιο ν σύ για
die illo : et quinta Ephefi mini : . αςος , καὶ ζηλωτός ,
ftrauerit mihi , tu melius nofti. η
Laudandus , et admirandus , et καὶ τρισμακάριος ὁ τοσαύτην μὲν τῷ
beatiffimus ille qui apofolo αποςόλῳ θεραπείαν προσενεγκών , τὴν
tantopere inferuierit , et ab illa δὲ παρ᾽ ἐκείνης τῆς γλώττης εὐλογίαν
lingua beneditionem decerpfe. δρεψάμενος . ἐκεῖνοι μὲν γες, ὧν ἐν τοῖς
vit . Illi enim , quorum prius πρόθεν ἐμνήθη , καὶπαρόντες ἀπετρά
meminit , etiam prafentes auerfa-
ti funt apoftolum : hic autem ex φησαν τὸν απόςολον˙ ὗτος δὲ ἀπὸ τῆς
᾿Ασίας

/ 2 ) Sic et epift. 27. Sed B. ἐπαισχύνθη . 3) Κυρίω . Β. et nofter epift . cit .

 EPIST . II. AD TIMOTHEVM. CAP . I. II . 681

᾿Ασίας ἔδραμεν εἰς τὴνΡώμην ,ἔτε πρὸς Afia Roman aduolauit , nec via
longitudine deterritus , nec cru-
τὸ μῆκος τῆς ὁδοιπορίας ὀκλάσας , ἔτε
deliffimum imperatorem veritus ,
τὸν ὠμότατον φοβηθείς βασιλέα , και eumque omni officii genere eft
παντοδαπῆς αὐτὸν θεραπείας ἠξίωσεν. profecutus . Quo nomine non ei
ὦ δὴ χάριν 8 μένεν αὐτῷ , ἀλλὰκαὶπαν . foli , fed toti etiamdomui diui
τὶ τῷ οἴκῳ τὸν θεῖον ἀντέδωκεν ἔλεον . nam reddidit mifericordiam .
ἀνέμνησε δὲ αὐτὸν , ὡς εἰδότα καὶ τῆς Eumn autem commonefecit, vt qui
fciret quænam ille officia Ephefi
ἐν Ἐφέσῳ παρ᾽αὐτῷ θεραπείας γεγε- contuliftet. Quodautem ad vtilita-
νημένης . ὅτι δὲ εἰς ὠφέλειαν τῇ μαθη- tem difcipuli , et molefta quæ fue-
τῇ , καὶ τὰ σκυθρωπὰ καὶ τὰ θυμήρη rant , et quæ iucunda fcripferit ,
γέγραφε, τὰ ἑξῆς μαρτυρεῖ . teftantur quæ fequuntur.

ΚΕΦΑΛΑΊΟΝ β. CAPVT II.

2.
r u ergo flimi, confortare
κά . Σὺ ἦν , τέκνον με , ἐνδυναμᾶ ἐν * Τ
„ τῇ χάριτι τῇ ἐν Χρισῷ Ἰη- fto πο Iefu . Hæc , inquit , cum
08. Ταῦτα , φησὶν , εἰδώς, τῆθι ἀν. fcias , fta fortiter. Te enim fus
2. Εt
δρείως. ὑπερείδει γάρ σε τῷ Κυρίῳ ἡ tentat Chrifti gratia.
χάρις . „ β΄. Καὶ ἃ ἤκέσας παρ' ἐμὲ διά για a me audifti per multos te-
πολλῶν μαρτύρ ων , ταῦτα παράθε ftes ," bac commen da fidelibu s bo-
31 πιτοῖς ἀνθρώποις , οἵ τινες ἱκανοὶ ἔσον- minibus , qui idonei erunt et alios
*
c/ Quæ me multos do-
ται καὶ ἑτέρες διδάξαι . Απερ ἤκε- docere .
σάς με πολλὲς διδάσκοντος˙ τῦτο γὰρ centem audifti , (hoc enim di-
ἔφη , Διὰ πολλῶν μαρτύρων , ταῦτα δια- xit, Per multos teftes, ) ea perpe-
2
τέλει κηρύτλων καὶ ὥσπερ παρ᾿ ἐμοῦ tuo predica : et quemadmodum
1
προεβλήθης διδάσκαλος , ἔτω καὶ σὺ a me doctor conftitutus es , ita
etiam tu eos qui fide funt orna-
τὲς τῇ πίξει κεκοσμημένες ταῦτα δι- ti , hæc doce quæ didicifti , vt
δαξονα μεμάθηκας , ἵνα καᾀκεῖνοι πάλιν illi etiam doctrinam rurfus ad
πρὸς ἑτέρες τὴν διδασκαλίαν διαπορ- alios transmittant. 3. Tu igi-
θμεύσωσι . γ '. Σὺ ἦν κακοπά2θησον , ὡς tur mala perfer ficut bonus mi-
καλὸς ςρατιώτης Ἰησδ Χριςε . , ᾿Από. les Iefu Chrifti. Refpice cuius

βλεψον τίνος εἶ τρατιώτης , καὶ φέρε fis niles , et ferforti anino 19-
γενναίως τὲς πόνες τῆς τρατείας . ὦτα bores militiæ. Deinde perfiftens
τῇ μεταφορᾷ ἐπιμένων ἐκεῖθεν πορίζει in metaphora , ex eo parat vtili-
tatem . 4. Nemo militans Deo
τὴν ὠφέλειαν . η δ΄. 1)Οὐδεὶς σρατευό- implicat fe negotis facularibus ,
2μενος ἐμπλέκεται ταῖς τῷ βίῳ πραγ- vt ei vliceat qui dele&tum exercis
της habuit. Qui vitam milita-
„ ματείαις , ἵνα τῷ ςρατολογίσαντι ἀρές
" on. " Οἱ σρα τιω τικ ὸν ἀσπ αζό μεν οι rem amp leæ tun tur , funt a mer-
βίον, τῶν ἐμπορικῶν εἰσιν ἐπληδευμάτων cimoni orum ftudiis feparati, fa-
κεχωρισμέ νοι , μόνης δὲ τῆς ὁπλιτι κῆς lius autem militari s difcipl inæ cu-

ἐμπειρίας ποιῶνται φροντίδα , ἵνα τοὺς ram gerunt, vt ineant gratiam apud
natura
τὴν αὐτὴν φύσιν ἔχοντας θεραπεύσωσιν principes qui eadem funt
Vv S prt

1) V.4. iisdem verbis ad Pfalm. 67,13. et Cant. 2, 14.

 682 B. THEODORETI INTERPRET .

prediti . Deinde ex alia etiam ἄρχοντας . ετα καὶ ἐξ ἑτέρας εἰκόνος

fimilitudine eandem adftruit ex- τὴν αὐτὴν κατασκευάζει παραίνεσιν .
hortationem . 5. Nam et qui
dccertat in agone , non coronatur, μέ . Ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις , ἐὦ ςεφανᾶται,
nifi legitime certauerit. Habet » ἐὰν μὴ νομίμωςἀθλήση . » Καὶ ἡ ἀ
etiam ars athletica leges quas. θλητικὴ νόμος ἔχει τινὰς , καθ᾿ ὃς προσ-
dam , ex quibus oportet athle · ἧκει τὲς ἀθλητὰς ἀγωνίζεσθαι ὁ δὲ
tas decertare : qui autem prater παρά τέτες παλαίων τῶν ςεφάνων δια-
eas luctatur coronas affe-
quitur. Poftquam oftendit opti. μαρτάνει, ὅτω δείξας τὸν ἄριςον sea
mum militem ab aliis curis efte τιώτην τῶν ἄλλων φροντίδων ἀπηλλάγ
liberum , et generofum athletam μένον, καὶ τὸν γενναῖον ἀθλητὴν ἐννόμως
legitime quidem certare , legiti- μὲν ἀγωνιζόμενον , ἐννόμως δὲ ςεφανές
me vero coronari , aliam rurfus μενον, ἑτέραν εἰκόναπάλιν εἰσφέρει, καὶ
affert fimilitudinem , etiam
ipfa cum labore lucrum habet. αὐτὴν ἔχεσαν μετὰ τῷ πόνε τὸ κέρδος.
6. Laborantem agricolam Τὸν
oportet 15΄ . κοπιῶντα γεωργὸν δὲ πρῶτον
primum de fruttibus accipere. ητῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν . „ Πρὸ
Agricolæ enim ante poffeffores γὰρ τῶν κεκτημένων οἱ γηπένοι μετα-
ipfos fructuum funt participes . λαγχάνεσι τῶν καρπῶν. ἔχεις τοίνυν
Habes igitur et tu , inquit , ma- και σύ , φησὶ , μεγάλας τῶν πόνων ἀν
gnas laborum remunerationes , τιδόσεις ,γεωργεῖν τὰς τῶν ἀνθρώπων
qui colis hominum animas tuæ
fidei creditas . Hoc enim fubiun . πεπιςευμένας ψυχάς. τῦτο γὰρ ἐπή ·
xit: 7. Intellige quæ dico : da- γαγε » ζ '. Νόει α λέγω . δῴη γάρ σοι
bit enim tibi Dominus intelligen . ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσιν. "" Ἐπειδὴ
tiam in omnibus. Quoniam ora- γὰρ παραβολικὸν ἦν τε λόγω τὸ χῆ .
tionis parabolica erat figura , ex-
citauit ipfumneceffario ad oc μα ,αναγκαίως αὐτὸν διήγειρεν εἰς και
culti fenfus inquirendam intelli. τανόησιν τε κεκρυμμένο νοήματος , καὶ
gentiam , orauitque vt intelledtum τῆς παρὰ τῷ Θεῷ τυχῶν αὐτὸν συνέ
a Deo confequatur. Agricole σεως ηὔξατο. τινὲςμέντοι τῷ γεωργ
autem fimilitudinem quidam ali- τὴν εἰκόνα ἑτέρως ἐνόησαν . ἔφασαν γὰρ
ter intellexerunt . Dixeruntenim τὸν ἀπότολον τῷ μαθητῇ παρεγγυῆ-
apoftolum præcipere difcipulo ,
vt ex prædicatione habeat necef. σαι ἐκ τῶ κηρύγματος ἔχειν τὴν ἀναγ-
farium alimentum. 8. Memor καίαν τροφήν . » ή . 2 )Μνημόνευε 1η-
1 efto , Dominum Iefum Chriftum re- ησῶν Χρισὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν , ἐκ
furrexiffe e mortuis ex femine ωσπέρματος Δαβὶδ , κατὰ τὸ εὐαγγέ
Dauidis * fecundum euangelium ἥλιόν με , θ'. Ἐν ᾧ κακοπαθῶ μέχρι
mieum , 9. In qua mala perfero . vs-
que ad vincula , quafimaleficus. Sin δεσμῶν , ὡς κακέργος. ,, Σίμων ἤρξα
mon capit illo tempore femina . κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τὰς αἱρετικὰς
refpinas hæreticas, Is autem , et κατασπάρειν ἀκάνθας. ὗτος δὲ καὶ οἱ
qui orti ab eo funt , omnes nega · ἐκ τέτε πάντες τῆς σαρκὸς ἠρνήθησαν
runt carnis affumptionem , et dice- τὴν ἀνάληψιν , καὶ φαντασία γεγενῆς
bant imaginatione faltem effe natu . αι τὴν ἐνανθρώπησιν ἔφασαν . ὗ δὴ
ræhumanæ fufceptionem. Quam ob
χάριν
2 ) V. 8. iisdem verbis Eranift . dial. 2. p. 65. Sirm . et cum v. 9. hær. fab . lib . 5.
C. 14.
 EPIST. II . AD TIMOTHEVM . CAP . II . 683

χάριν ὁ θεῖος ἀπόςολος , τὰ περὶ τῆς caufam diuinus apoftolus , de na-

θείας φύσεως ἐπὶ τῷ παρόντος σιγή- tura diuina tacens in prafentia ,
de fola incarnatione ad eum fcri-
σας, περὶ μόνης αὐτῷ τῆς οἰκονομίας bit :monens vt femper meminerit
ἐπέταλεν , ἀεὶ μεμνῆσθαι τῆς ἐκ σπές- generationis ex femineDauidis fe-
ματος Δαβὶδ κατὰ σάρκα γεννήσεως cundum carnem , et refurreftio-
nis ex mortuis. Vtrumque au-
παρεγγυήσας , καὶ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀνα-
τάσεως . ἀμφότερα δὲ τέθηκε, τὴν γέν . tem pofuit , generationem et
paffionem , fed et genus quoque
νησιν καὶ τὸ πάθος · καὶ τὸ γένος δέ γε diecit , quoniamhæc omnia
* προστέθεικεν , ἐπειδὴ ταῦτα πάντα aperte negabant veritatis inimici ,
* προφανῶς ἠρνήθησαν οἱ τῆς ἀληθείας Hoc autem , inquit , euangelium
ἐχθροί. τῦτο δὲ , φησὶν , ἐγὼ κηρύτλων ego pradicans , eadem patior
τὸ εὐαγγέλιον ,τὰ τῶν κακέργων ὑπο- quæ fcelerati homines folent.
μένω πάθη . δεικνὺς δὲ τῷ κηρύγματος Poftqu
prædicaamtionisautem
, fubiunx it :t vim
oftendi Sed
99
τὴν ἰσχὺν, ἐπήγαγεν Αλλ᾿ ὁ λόγος τῷ verbum Det non eft alligatung .
· Θεῖ ἐ δέδεται.» Τῶν γὰρ δὴ χειρῶν Alligatis enim pedibus et mani-
· καὶ τῶν ποδῶν δεδεμένων , ἡ γλῶτα bus , lingua prædicat euange-
*' κηρύτια τὸ εὐαγγέλιον . 9. Διὰ τέτο lium . 10. Ideo omnia fuftineo
ὺς vt et ipfi falu-
* υπάντ α ὑπομέν ω διὰ τῆς ἐκλεκλ , ἵνα propter elettos ,
* καὶ αὐτοὶ σωτηρίας τύχωσι τῆς ἐν tem confequantur , quæ eft in
Chrifto Iefu , cum gloria calefti.
- Χρισῷ Ἰησῶ , μετὰ δόξης αἰωνία . Omnium , inquit , generumn mo-
· Ασπασίως γὰρ φέρω τὰ παντοδαπὰ leftias lubenter fero vt qui
σκυθρωπα ,ὥς τῆς σωτηρίας τὲς ἀξίες digni funt falutem confequan-
et fint æternæ illius glo-
· ἀπολαῦσαι , καὶ τῆς δόξηςἐκείνης τῆς tur riæ, participes . Non folum enim
αἰωνίες μεταλαχεν . ἐ γὰρ μόνον σωτη . falute eos qui credunt dignatus
· ρίας ἠξίωσε τὲς πιςεύοντας ὁ Δεσπό eft Dominus , fed æternam et-
της , ἀλλὰ καὶ τὴν ἀνώλεθρον 3) αὐτοῖς iam eis gloriam eft pollicitus.
· ἐπηγγέλατο δόξαν . ὕτω δείξας τῶν Poftquam remunerationes labo
ἐπήγαγε˙
γε rum fic oftendit , fubiunxit :
πόνων τὰς ἀντιδόσεις , ἐπήγα Pro eo
Σά.4 ) Πιτὸς ὁ λόγος. ᾿Αντὶ τῷ , ἀλη . 1. Fide dignus fermo.
de quo dubi-
·· θῆς , ἀναμφίλεκτος , ψεύδες ἐλεύθε . quod eft , verus ,
tari non poteft , liber ab omni
τρος. Εἰ γὰρ 5 ) συναπεθάνομεν , καὶ συν mendacio . Nam fi commortui
12. Si
* ζήσομεν · β '.Εἰ ὑπομένομεν , καὶσυμ- fumus , et conuiuemus :
βασιλεύσομεν. Τὸ συναπεθάνομεν fuftinemus , et conregnabinus .
-
δ περὶ τῶν ἀναιρεμένων μόνον τέθεικεν , Commortui fumus dixit , non folum
ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν βαπλιζομένων . καὶ de iis qui interimuntur , fed etiamn
de iis qui baptizantur. Et hi enim
γὰρ ὗτοι γνησίως πιςεύοντες , καὶ και qui fincere credunt , et vitam fidei
τάλληλον τῇ πίτα ἐπιδεικνύμενοι βίον , conuenientem oftendunt , funt vi-
κοινωνᾶσι τῆς ζωῆς τῷ Δεσπότη . »Εἰ ta cum Domnino participes. Si
γαρνέμεθα , κακεῖνος ἀρνήσεται ἡμᾶς . negauerimus , et ille negabit nos,
Hæc

3 ) αὐτοῖς abeft a B. 4 ) V. 1. 12, iisdem verbis Serm. ii. pag . 656. Sirm , item-
que hæret. fab . 5. C. 21. et cum verf . 13. Eranift. dial. 3. pag. 123. Sirmondi
3 ) ἀπεθάνομεν habebat fupra ad Eph . 2,7
 684
B. THE INT .
ODO 1 ERP
RET RET
I
Hæc enim ipfe quoque Domi Ταῦτα γὰς καὶ αὐτὸς ὁ Δεσπότης ἐν
nus dixit infacris euangeliis a ), τοῖς ἱεροῖς εὐαγγελίοις εἴρηκεν · ὃς δ᾽ ἂν
Qui autem me negauerit coram ἀρνήσεται με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων ,
hominibus " negabo et ego
ipfum coram Patre meo qui eft αρνήσομαι αὐτὸν καγω ἔμπροσθεν τῶ
in calis. Deinde docet quod Πατρός με τῷ ἐν ἐρανοῖς , εἶτα διδάσκει
>
qui negabit , ipfum quidem non ὡς ὁ ἀρνέμενος αὐτὸν μὲν ἐ βλάψει ,
ladat , fed feipfum detrimento ἑαυτὸν δὲ λωβήσεται . γ'.6 ) Εἰ ἀπι58 .
afficiat. * 13. Si non credimus ,
ille fidelis permanet : negare enim ήμεν , ἐκεῖνος πιτὸς μένει· ἀρνήσασθαι
feipfam non poteft . Neque enim ηγὰς ἑαυτὸν δ δύναται. , Οὔτε γὰρ πιο
credentes iptum Deum effici ςεύοντες Θεὸν αὐτὸνἀποφαίνομεν , ἔτε
mus , nec fi non credamus a ἀπιςόντες τῆς θείας ἐκβάλλομεν φύ-
diuina natura eiicinus : fed fiue σεως · ἀλλὰ καὶ πιτευόντων ἡμῶν , καὶ
credamus , fiue non , ipfe Deus ἀπιζόντων , αὐτὸςΘεός ἐξιν . ἡμᾶς το
eft . Nos ergo credentes viilita-
tem capimus . 14. Hæc commo. νυν πιτεύοντες τὴν ὠφέλειαν καρπό .
ne , veftificans coram Domino. μεθα . δ΄. Ταῦτα ὑπομίμνησκε , δια-
Noli contendere verbis ad nullam » μαρτυρέμενος ἐνώπιον τῇ Κυρίε , 7) μὴ
vtilitatem , ad fubuerfionem audien- λογομαχῶν , εἰς ἐδὲν χρήσιμον , ἐπὶ
tium . Oportet enim tantum
credere , et non dare maledini κατατροφῇ τῶν ἀκεόντων . Πιτεύειν
>
occafionem , fi de iis difpuretur , γὰρ δεῖ μόνον , καὶ μὴ βλασφημίας α
et ex contentione iis qui aut φορμὴν ποιεῖσθαι τὴν περὶ τέτων διάλε
diunt detrimentum afferre. ξιν, καὶ τὴν ἀπὸ τῆς ἔριδος βλάβην

15. Solicite cura te ipfum proba . τοῖς ἀκέεσι πραγματεύεσθαι. κέ.

2 Σπ
bilem exhibere Deo , operarium „ δασον σεαυτὸν δόκιμον παρατῆσαι τῷ
inconfufibilem , vefte trattantem Θεῷ , ἐργάτην ανεπαίχυντον , ὀρθοτο
verbum veritatis . Laudamus
agricolas qui rectos fulcos pro μέντα τὸν λόγον τῆς ἀληθείας .
fcindunt. Ita etiam magifter Ἐπαινῶμεν τῶν γεωργῶν τῆς εὐθείας
eft laude dignus , qui fequitur τὰς αὔλακας ἀνατέμνοντας . ὅτω καὶ
regulam diuinorum eloquio- διδάσκαλος ἀξιέπαινος , ὁ τῷ κανόνι τῶν
0
rum .
16. Profana autem vα- θείων λογίων ἑπόμενος . 95.8 ) Τὰς δὲ
miloquia deuita . Aperte often-
dit quomodo vocauerit reftam βεβήλες κενοφωνίας περίτασο. "E-
Ἔ
tractationem doctrinam verita δειξε σαφῶς ὡς ὀρθοτομίαν ἐκάλεσε
tis. Iuffit enim fugere illo· τὴν τῆς ἀληθείας διδασκαλίαν. φεύ-
rum exfecranda et inania dog- γειν γὰρ αὐτῶν παρήνεσε τὰ μυσαρὰ
mata. Multum enim pro . καὶ μάταια δόγματα . Ἐπὶ πλεῖον
"
ficient ad impietatem : 17. ΕtEt γὰρ προκόψεσιν ασεβείας · ιζ΄. Καὶ ὁ
Lermo eorum vt
pit. Cancer eftcancer fer . λόγος αὐτῶν ὡς γάγγραινα νομὴν
ferpens et quod in corpore » ἕξει . Πάθος ἐςὶν ἡ γάγγραινα , ἕς-
fanum eft inficiens. Huic πον καὶ τὸ ὑγιαῖνον τῷ σώματος λυμα .
eos qui contraria veritati vov. τέτῳ τὲς τἀναντία τῇ ἀληθείᾳ

διδά
Eadem verba epift . 144. extr. 7 ) μὴ - ακουόντων. Εpift. cit. 8) V. 16 21.
iisdem pene verbis habetnofter in præfat . ad lib.2. hæret . fab .
a ) Matth . xo , 33 .
 EPIST . II . AD TIMOTHEVM. CAP . II. 685

· διδάσκειν ἐπιχειρῶντας ἀπέκασε. δια- docere conantur affimilauit. Se

:: φθάρεσι γὰρ πολλάκις καὶ τὸς τῇ pe enim eos etiam corrumpunt

· πάθες ἀπηλλαγμένες · τίθησι δὲ καὶ etiam nomina eorum quibus af-

τὰ ὀνόματα τύτων , οἷς τὸ πάθος ἀπέ- feftionem affimilauit. Ex quii .
- κασεν. Ὧν ἔτιν Ὑμέναιος καὶ Φιλη- bus eft Hymendus et Philetus.
πητός. Τί δὲ ἔτοι διδάσκεσιν ; μή . Ο Quid autem hi docent ? 18. Qui
a veritate exciderunt , dicentes
πέντινες περὶ τὴν ἀλήθειαν ἠξόχησαν ,
Εκλέγοντες τὴν ἀνάτασινἤδη γεγονέναι, refurreftionem efe iam faltam ,
et fubuertunt quorundam fidem.
α ' καὶ ἀνατρέπεσι τὴν τινῶν πίσιν. Succeftiones quæ per liberorum
- Τὰς ἐκ παιδοποιΐας διαδοχὰς ἀνάτασιν funt procreationem , refurrectio-
εἰ οἱ δυσώνυμοι προσηγόρευον ας nem infelices appellarunt , effe
και τι αs
ἐξηπάτησαν τῆς ἀποτολικῆς ἀποξῆναι ceruntque vt nonnulli a dodri-
na apoftolica
διδασκαλίας . ἐπεὶ δὲ εἶπεν , Ανατρέπε · tam deficerent.
autem dixit Quon-
, fubuertunt quo-
σε τὴν τινῶν πίτιν , ἀναγκαίως δείκνυσι rundam fidem , vim veritatis ne-
* τὴν τῆςἀληθείας ἰσχύν . κθ'. Ο μέντοι ceffario declarat. 19. Sed.fr.
95ερεὸς θεμέλιος τῷ Θεῷ 9 ) ἕπηκεν , mum fundamentum Dei fint , "has
Labéfa-
ἔχων τὴν σφραγῖδα ταύτην . , Παρα- bens fignaculum boc .
σαλεῦσαι , φησιν , οὐ δύνανται τὴν τῆς ctare , inquit , non poffunt ba-
fin veritatis. Deus enim hoc A
ἀληθείας κρηπῖδα . ὁ Θεὸς γὰρ τοῦ iecit fundamentum . Fundamen-
τον τέθεικε τὸν θεμέλιον. σφραγὶς de δὲ τi vero fignaculumn eft fpes re-
τῇ θεμελίε , τῆς ἀνατάσεως ἡ ἐλπίς . furreationis. Qui enim commu-
γὰρ τὴν κοινὴν ἐκβάλλων ἀνά- nem refurrectionem repudiat ,
κ φασιν , ἀρνεῖται τῷ Χριςῷ τὴν ἀνάςα- * negat Chrifti refurreétionem ,
eam negat , reiicit
σιν. ὁΟ δὲ ταύτην ἀρνέμενος , καὶ τὸ πα- Qui autem
eriam paffio nem . Qui porro
θος ἐκβάλλει ὁ0 δὲ τῦτο ἐκβάλλων , συνο . hanc reiicit , vna etiam tollit ex
vnà
ναιρεῖ καὶ τῆς παρθένε τὴν γέννησιν. εἰ- virgine natiuitatem . Iure ´ergo
κότως τοίνυν σφραγῖδα τῷ θεμελίε fundamenti fignaculum appellauit
τῆς ἀνατάσεως τὴν πίςιν ἐκάλεσεν . fden refurrectionis . Cognouit
Ἔγνω Κύριος τὲς ὄντας αὐτῷ , καὶ ἀ- Dominus qui funt eius , et difce
υποτήτω ἀπὸ ἀδικίας πᾶς ὁ ὀνομάζων dat ab iniquitate omnis qui nomi
Sunt hæc
στὸ ὄνομα Κυρίε .» Γραφικὰ μὲν τὰ nat nomen Domini.
verba fcripturæ . Vtrumque au
ῥήματα , εἰς καιρὸν δὲ ἀμφότερα τέ tem pofuit in tempore iubens
θεκε , καὶ φεύγειν τοῖς πεπιτευκόσι iis qui crediderunt , vt et fugiant
παρακελευόμενος τῶν δυσσεβόντων τὰς malorum confuetudinem , et non
agre ferant eorum infultus.
συνεσίας , καὶ μὴ δυχεραίνειν τὰς τέ.
των ἐπανατάσεις . ἄνωθεν γὰρ ὁ τῶν Vniuerforum enim Deus ab ini-
tio præuidit et eos qui cre-
ὅλων, φησὶ , προείδει Θεὸς καὶ τὰς πι- dunt , et eos qui aduerfus ve-
ζεύοντας , καὶ τὸς τῇ ἀληθείᾳ προφα- ritatein bellum aperte gefturt
νῶς πολεμήσοντας . ὦτα κατάλληλον funt. Deinde conuenientem po-
εἰκόνα τιθεὶς , τὴν ἐντεῦθεν αὐτῷ ψυ- nens finilitudinem , ex ea illi
affert

' 9) Χρισοῦ addiderat Sirmondi editio. Sed nec in B. erat, nec i. c. hæx. fub .
 686 B. THEODORETI INTERPRET.

affert confolationem . 20. In χαγωγίαν προσφέρει...» . Ἐν 10 ) με

magna autem
funt vafa aureaetargentea , [ χρυ
ὰ , γάλῃδὲ οἰκίᾳἐκ ἔτι μόνον σκεύη
fed
et lignea etfiftilia , et quadam υσᾶ , καὶ ἀργυρᾶ , ἀλλὰ καὶ ξύλινα και
quidem in honorem , quadam au- ποςράκινα · καὶ ἃ μὲν εἰς τιμὴν , ἃ δὲ
tem in contumeliam Magna γείς ατιμίαν . " Μεγάλῃ μὲν οἰκίᾳ τὸν
quideri domui affimilauit mun- κόσμον ἀπέκασε˙ σκεύεσι δὲ χρυσοῖς
dum :vafis autem aureis eos qui τῆς εὐσεβείᾳ καὶἀρετῇ διαλάμποντας
refplendent pietate ac virtute : ar-
genteis autem , eos qui cum vit. ἀργυροῖς δὲ , τὲς μετὰ πίτεως καὶ δι
tute et iuftitia vitamciuilem am . καιοσύνης τὸν πολιτικὸν βίον ἀσπαζο
plectuntur : ligneis vero et fiitili. μένες ξυλίνοις δὲ καὶ ὀςρακίνεις , τες
bus , eos qui viuunt in impieta- δυσσεβεία καὶ πονηρία συζῶντας . ἀλλ᾿
te et improbitate. Sed illa qui ἐκεῖνα ท์ φύσις ἀπέκρινε , ταῦτα δὲ
μὲν ἡ
dem natura difcreuit , hæc au- C
tem voluntas et pretiofa et con- ἡ γνώμη πεποίηκε τίμιά τε καὶ ἄτιμο .
tempta effecit. Hoc enim docent τῦτο γὰρ διδάσκει τὰ ἐπαγόμενα .
ea quæ fubiunguntur. 2. Si nd . II) Ἐὰν ἐν τις ἐκκαθάρῃ ἑαυτὸν
quis ergo emundauerit fe ab iftis , κἀπὸ τέτων , ἔται σκεῦος εἰς τιμὴν ἧς
erit vas in honorem fandtificatum , υγιασμένον , εὔχρησον τῷ Δεσπότη ,
et vtile Domino ad omne opus bo-
num paratum . Poftquain fic os- πεἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἡτοιμασμένον .
tendit electionem meliorum a vo- Οὕτω δείξας τῆς γνώμης ἐξηρτημένην
Iuntate pendere , deiisquæ agen . τὴν τῷ κράτονος αίρεσιν , παραίνεσιν
da funt ei exhortationem adhibet. αὐτῷ περὶ τῶν πρακτέων προσφέρει.
22. Iuuenilia autem defideria fuge . κβ '. Τὰς δὲ νεωτερικὰς ἐπιθυμίας φεῦ ·
Hoc eft, delicias , vifum immo-
ωγε. Τετέςι τρυφὴν , γέλωτος αμε
deratum , vanam gloriam , et quæ τρίαν , δόξαν κενὴν , καὶ τὰ
τέτοις
funt his fimilia. Dicit autem et
quæ agenda funt. Seftare vero προσόμοια . λέγει δὲ καὶ τὰ πρακτέα .

iuftitiam , fidem , charitatem , pa . » Δίωκε δὲ δικαιοσύνην , πίςιν , ἀγάπην ,

" cum omnibus qui inuocant weἰρήνην , μετὰ πάντων τῶν ἐπικαλε .
Dominum de corde puro. Fieri „ μένων τὸν Κύριον ἐκ καθαρᾶς καρ.
enim poteft , vt omnes diliga- δίας. , Αγαπᾶν μὲν γὰρ ἅπαντας
mus , quandoquidem hoc etiamn
iubet lex euangelica , Diligite δυνατὸν , ἐπειδήπες τῦτο καὶ ὁ εὐαγ.
inimicos veftros : pacem autem γελικός παρακελεύεται νόμος · ἀγα
habere cum omnibus non licet , πᾶτε τὲς ἐχθρὸς ὑμῶν εἰρηνεύειν δὲ
hac enim communi opus habet & πρὸς ἅπαντας ἔνεςι˙ τῆς γὰρ κοινῆς
animi eleftione . Tales autem τέτο προαιρέσεως δεῖται · τοῦτοι δὲ
funt omnes qui ex puro corde
Dominum inuocant. 23. Stui πάντες οἱ ἐκ καθαρᾶς καρδίας τὸν Δε
tas autem et fine difciplina σπότην ἐπικαλέμενοι. κγ '. Τὰς δὲ μω
* quaftiones deuita , fciens quod πρὰς καὶ ἀπαιδεύτες ζητήσεις παραι
lites. * Tales nrg , εἰδὼς ὅτι γεννῶσι μάχας . Το
generent
αυται
--
1ο ) οἰκίᾳ δὲ μεγάλῃ και μόνα σκ . καὶ τὰ μὲν τὰ δὲ εἰ ἀτιμ . Ita nofter fupra
ad Romn . 9 , 24. 11 ) Ἐὰν οὖν τις ἑαυτ . ἐκκαθ . ἀπὸ τῶν τοιούτων , ἔσαι -- και εν
χρησον ἔργον ἡτοιμασμ . Sic ad l. c. Τοιούτων erat etiam 1. c. hær. fabul. vbi
et καὶ εὐχρ.fine τῷ δεσπότῃ ,
 EPIST . II. AD TIMOTHEVM . CAP . II . III. 687

· αῦται δὲ αἱ κατὰ φιλοτιμίαν , καὶ & funt difputationes , quæ ex con-

κατά τινα χρείαν γινόμεναι διαλέξεις . tentione fiunt , et non propter
εκδ΄. Δῆλον δὲ Κυρίε 8 δεῖμάχεθαι aliquam vtilitatem . 24. Seruum
autem Domini non oportet litiga-
᾿Αμάχως γὰρ δεν προσφέρειν τὰ θεῖα re. το Oportet enim eum , cui
παιδεύματα τὸν κηρύτειν ταῦτα πιτευ- diuina doëtrina prædicanda eft
γόμενον . τῦτο γὰρ ἐπάγει. Ἀλλ᾽ ἤπιον credita , eam prædicare absque
υεἶναι πρὸς πάντας , διδακτικὸν, ανεξίκα- contentione . Hoc enim fubiungit.
γκον , κέ. Ἐν πραότητι παιδεύοντα τὲς fed manfuetum effe erga omnes ,
docibilem , patientem , 25. Cum
- 912 )ἀντιδιατιθεμένες . Ο γὰς μετὰ modeftia corripientem eos qui refi
· πατρικῆς ἠπιότητος ἀπιτᾶσι τὴν διδα- ftunt. Qui enim cum paterna
σκαλίαν προσφέρων , καὶ φέρων αὐτῶν manfuetudine doëtrinam tradit
· μακροθύμως τὰς ἀντιθέσεις , πάσει iis qui non credunt , et eorum
πολλάκις καὶ τὲς λίαν αιρετικές . διδά . contradiétiones æquo fert animo
perfæpe etiam valde hæreticis per-
σκε δὲ αὐτὸν τῇ διδασκαλίᾳ προσμένειν , iuadebit . Ipfum autem docet vt
καὶ μὴ ἀπαγορεύαν τὲς μὴ ῥᾳδίως δε- in doctrina perfeueret , et ne de eis
χομένως τὸν τῷ κηρύγματος λόγον. defperet quifermonem prædicatio-
Vt
* Μήποτε δῷ αὐτοῖς ὁ Θεὸς μετάνοιαν nis non facile fufcipiunt .
ενείς σωτηρίαν , κϛ΄. Καὶ ἀνανήψωσιν ἐκ quando Deus der illis panitentiama
ad falutem , 26. Et refipifcant
9τῆς τῷ διαβόλε παγίδος , ἐζωγρημέ a diaboli laqueis , a quo capriui te-
Ἄνοι ὑπ᾽ αὐτῷ εἰς τὸ ἐκείνε θέλημα . nentur ad ipfius voluntatem .
Εἰκὸς γὰρ αὐτὲς τῆς ἄνωθεν ἐπικερίας Verifimile enim eft eos fuper-
τυχῶν , καὶ τῷ διαβόλε τὰς παγίδας num auxilium confecuturos , et
διαφυγεν , καὶ μαθεν ὅσον τῆς αλη- e diaboli laqueis euafuros i et
θείας καὶ τῷ ψεύδες τὸ μέσον . ετα cognituros quanta fit differentia
veritatis et mendacii. Deinde
προλέγει τὴν ἐσομένην ἐν τοῖς ἐκκλη- prædicit futuram in ecclefis plu-
σίας τῶν πλάτων διαφθορὰν , διδά- rimorum perniciem , docens ne
σκων αὐτὸν μὴ δυχεραίνειν τήν τινων agre ferat aliquorum focordiam ,
ῥαθυμίαν, ὡς τῶν ὕτερον ἐσομένων μο- cum in pofterum alii longe de
teriores futuri fint.
χθηροτέρων γενησομένων .

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ. CAPVT III.

Στο δὲ γίνωσκε , ὅτι ἐν ἐχά 11. Hu aut

oc m m emus fore ut
Τέτο Η in nouiffimis dicbus in
„ταις ἡμέραις ἐνςήσονται και
2. E.
προὶ χαλεποί · β '. Ἔσονται γὰρ οἱ ἄν fent tempora periculofa .
runt enim homines feipfos aman»
Άνθρωποι φίλαυτοι , φιλάργυροι , αλα- tes , argenti cupidi, elati , fuperbi ,
ωζόνες , ὑπερήφανοι, βλάσφημοι , γο- blafphemi , parentibus non obedien-
3. Sing
πνεῦσιν ἀπαθεῖς , ἀχάριτοι, ἀνόσιοι , ter , ingrati , fcelefti ,
ωγ '."Ασόργοι, ἄσπονδοι, διάβολοι , άκρα . fiftione , fine fide, criminatores ,
incontinentes , immites , fine beni-
τᾶς , ἀνήμεροι , ἀφιλάγαθοι , δ΄. Προ-
gnitate , 4. proditores , proterai,
Ωδόται , προπετες , τετυφωμένοι , φι- tumid , et volu
i ptatum amatores
καλήδονοι μᾶλλον ἢ φιλόθεοι. έ.Ἔχοντες magis quam Dei , 5. Habentes
Speciem
12 ) διατιθεμένους . B. vitiofe .
 688 B. THEODORETI INTERPRET.

fpeciem quidem pietatis , virtutem μόρφωσιν εὐσεβείας , τὴν δὲ δύναμιν

autem eius abnegantes. Exifti αὐτῆς ἠρνημένοι τον ἡγῆμαι τὸν

His enim malis vita noftra bieκαιρὸν προερῆσθαι . τέτων γὰρ τῶν καὶ1
na eft , et pietatis fpeciem præ κῶν πλήρης ὁ ἡμέτερος βίος , καὶ τὸ
nobis ferentes improbitatis τῆς εὐσεβείας περικείμενοι πρόχημα ,
fimulacrum per opera conftrui τὸ τῆς πονηρίας διὰ τῶν ἔργων κατα
mus . Pro Deo enim amatori σκευάζομεν ἄδωλον . ἐρασιχρήματα
bus pecuniæ amatores euafimus ,
et animi perturbationum ac vi γὰρ ἀντὶ Φιλοθέων γεγόναμεν , καὶ ઘે
fiorum feruitutem ampleétimur , τῶν παθῶν ἀσπαζόμεθα τὴν δελείαν.
ac reliqua , vt femel dicam , in καὶ τἄλλα ἀπαξαπλῶς ἐτιν εὑρῶν ἐν
nobis videre licet quæ prædixit ἡμῖν ο προηγόρευσεν ὁ θεῖος ἀπόςολος.
diuinus apoftolus. Horuin au- τὴν δὲ τέτων φεύγειν συνεσίαν τοὺς
* tem
• confuetudinem vitare fe. 1) ὑπὸ τὴν Τιμοθές πεπιτευμένες κηδε
quentibus verbis iuffit eos qui
Timothei cura erant crediti. Di. μονίαν ἐκέλευσε διὰ τῆς ἑξῆς. φησὶ γὰρ ,
cit enim , Per . Καὶ τέτες ἀποτρέπε.. Καὶ ἐπιμένων
Et hos deuita , Per
gens autem in accufatione , hæc τῇ κατηγορία προστίθησι καὶ ταῦτα ·
quoque adiicit : 6. Ex bis 95.2 ) Ἐκ τέτων γάς εἰσιν οἱ ἐνδύνοντες
enim funt qui penetrant in do yeἰς τὰς οἰκίας , καὶ αἰχμαλωτίζοντες
Mos
et captiuas abducunt mulier . »γυναικάρια σεσωρευμένα ἁμαρτίαις ,
culas oneratas peccatis , qua du . αγόμενα ἐπιθυμίαις 3) καὶ ἡδεναῖς πο
cuntur variis defideriis , 7. κίλαις , ζ '. Πάντοτε μανθάνοντα , καὶ
7. Sim .
per difcentes , et nunquam ad 4 ) ἐδέποτε εἰς ἐπίγνωσιν αληθείας
fcientiam veritatis peruenientes . ἐλθεν δυνάμενα .Καὶ τῆςδὲ τῆς πρ
Huius etiam prophetiæ finem φητείας ἀποτολικὴν
ὁρῶμεν τὸ τέλος . πλεῖσαιπρέβ
ὑφορώμενοι γὰς
videmus. Plurimi enim quam- δὲ τὴν
vis prophetiam apoftolicam per-
fpectam habeant , aperte hæc et. φησιν , ἄντικρυς καὶ τήνδε τὴν παρανο-
iam delifta committunt. Dein- μίαν τολμῶσιν . εἶτα ἐκ παλαιοτέρων
de antiqua cominemorando , διηγημάτων τοῖς ἀθυμᾶσι διὰ ταῦτα
eos confolatur , qui horum cau-
fa triftabantur . 8."Duemal προσφέρει παραψυχήν . μή .Ον τρόπον
Quemad-
modum autem Iannes et Iam υδὲ Ἰαννῆς καὶ Ἰαμβρῆς ἀντέζησαν
bres reftiterunt Moft ita et v5) Μωσῇ , ὅτω καὶ έτοι ἀνθίςαν
bi refiftunt veritati homines ηται τῇ ἀληθείᾳ , ἄνθρωποι κατε
corrupti mente reprobi cir- φθαρμένοι τὸν νῦν , ἀδόκιμοι περὶ τὴν
τα fidem . Solet inquit , πίςιν , Εἴωθε , φησὶ , παραφύεται
~ 9
cum frumento nafci lolium :
aduerfarios femper habuerunt τῷ σίτῳ ζιζάνια · ἀεὶ τὲς ἀντιπάλες
prædicatores veritatis . Quid ἔχον τῆς ἀληθείας οἱ κήρυκες. τί Μω ·
More in pietate illuftrius ? et ta σέως ἐν εὐσεβεία περιφανέσερον ἀλλ᾿
mnen etiam ille habuit viros præ- ὅμως ἔχε κακεῖνος γόητας ἄνδρας ἄν ·
τικούς

1 ) ὑπὸ abeft a B. 2) V. 69. eft apud noftrum praf ad lib . 2. hæret . fab .
Diuerfitatem ad fingulos verfus notamus. 3) καὶ ἡδοναῖς abeft a L. c.
4 ) εἰς ἐπιγν . ἀληθ. ἐλθεῖν οὐ δυνάμενα , Herv. liber. Pro οὐδεπ , μηδέποτε 1. c .
har. fab. ε) Μωϋση 1. c. har, fab .
 EPIST. II. AD TIMOTHEVM. CAP. III. 689

τικρυς παρατατομένες πρὸς τὴν ἀλή . Rigiatores qui veritati aperte

θειαν . τὰ μέντοι τέτων ὀνόματα οὐκ repugnabant. Horum autem no-
.
mina didicit diuinus apoftolus
ἐκ τῆς θείας γραφῆς μεμάθηκεν non ex diuina fcriptura , fed
θεῖος ἀπόςολος , ἀλλ᾿ ἐκ τῆς ἀγράφει e non fcripta Tudæorum do.
τῶν Ἰεδαίων διδασκαλίας. εἰκὸς δὲ 65 ) ἦν
Etrina . Confentaneum autem
2
αὐτῷ καὶ τὴν χάριν ἀποκαλύψαι τα erat ei quo que reuelaffe gia-
Πνεύματος . θ '. Αλλ᾿ ἐ προκόψεσιν ἐπὶ tiam Spiritus. 9. Sed vltra
non
» 7 ) πλέον · ἡ γὰρ 8) ἄνοια αὐτῶν ἔκδη- proficient
non proficient : infipientia enim
eorum manifefta erit omnibus
ὅλος ἔται πᾶσιν ,ὡς καὶ ἡ ἐκείνων ἐγές ficut et illorum fuit. - Fieri
γνετο . 99 Οὐ γὰρ οἷόν τε λαθεν ἐπὶ enim non poteft vt diu lateat
πολὺ τὴν ὑπόκρισιν . ἐκ ἐναντίον δὲ τῇ . hypocrifis . Non eft autem hoc
το τοῖς πρόθεν εἰρημένοις . ἐκεῖ μὲν γὰρ contrarium iis quæ prius di
dta funt. Ibi enim de illis
περὶ αὐτῶν ἔφη , ὅτι ἐπὶ πλεῖον προς dixit : multum proficient ad
κόψεσιν ἀσεβείας · ἐνταῦθα δὲ περὶ impietatem : hîc autem de
τῆς ὑπ᾽ αὐτῶν τολμωμένης ἀπάτης τὸ eorum quam aufi funt de-
8 προκόψεσιν εἴρηκεν ,ἀντὶ τῇ , & λήσῃ. ceptione dixit : Non profi
hoc eft , Non diu
σι μέχρι πολλές χηματιζόμενοι τὴν εὐ- cient ,
σέβειαν , ἀλλ᾽ ὅτι τάχιςα γυμνωθήσον- latebunt pietatem fimulantes
σαι. ὅτω ταῦτα προθεσπίσας , ἀρχέ quam hæc ita prædixit
" fea
τυπον ἑαυτὸν προτίθησι τῷ μαθητῇ . iplum proponit exemplar difci-
26. Σὺ δὲ παρηκολέθηκάς με τῇ διδα- pulo . 10. Tu autem affecue
ασκαλία . Τετέςι τῇ διὰ τῷ κηρύγ . tus es meum doëtrinam . Hoe
eſt veritatem prædicationis .
ματος ἀληθείᾳ . "
Τῆἀγωγῇ . , Τῇ διὰ Viuendi rationem
Eam quæ
τῶν ἔργων πολιτεία . Τῇ προθέσει . » eft in agendo conuerfationem .
Μεμάθηκάς με καὶ τὸν σκοπὸν ἀκρι . Propofitum Scopum meum
βῶς . ηΤῆ πίτε. Ὁποίαν ἔχω περὶ recte percepifti . Fidem , Quo
- τὸν Δεσπότην διάθεσιν . „ Τῇ μακροθυ- in Dominum fim affectu .

ημία. "9 Ὅπως φέρω τὰ τῶν ἀδελφῶν Longanimitatem Quomodo fe-

fratrum delifta . Dile-
πλημμελήματα . Τῇ ἀγάπη . Ὅπως ram omnibus
&tionem * Quam
· φιλοςόργως περὶ πάντας διάκειμαι . bene velim .
Patientiam , Quam
Τῇ ὑπομονῆ . Πῶς Φέρω γενναίως forti animo feram aduerfario
rum
τῶν ἐναντίων τὰς προσβολάς . πιά. Τοῖς impetus . ii. Perfecutiones .
πουδιωγικοῖς , τοῖς παθήμασιν. "" Εἶτα palliones. Deinde nonnullas e
* αὐτὸν ἐνίων ἀναμιμνήσκει . „Οἷά μοι ἐ- reuocat in memoriam .
mihi contigerunt Antio-
υγένετο ἐν ᾿Αντιοχείᾳ , ἐν Ἰκονίῳ , ἐν les
chic Iconii , Lyftris , qua-
Λύτροις · οἵες διωγμὲς ὑπήνεγκα , καὶ les perfecutiones paffus fim ,
κ ' ἐκ πάντων με ἐῤῥύσατο ὁ Κύριος. " et ex omnibus eripuit me
· Τὲς ἄλλες καταλιπὼν τῶν ἐν τῇ Πισι- Dominus . Aliis relictis , ea
δίᾳ καὶ τῇ Λυκαονία συμβεβηκότων quæ in Pifidia et in Lycaonia
fibi

6) ἦν omiffum in Β .
7 ) πλεῖσον habebat nofter 1. c . 8 ) ἀνομία . Β .
B. Theod . Tem . III. Xx
 B. THEODORETI INTERPRET :
690
~
fibi euenerunt commemorauit. Εx αὐτῷ κινδύνων ἀνέμνησε. Λυκάων γὰς
Lycaonia enim erat is ad quem
fcribit ἦν καὶ αὐτὸς πρὸς ὃν ἔγραφε , καὶ ταῦ
, erantque hæc ei notiora
quam aliis . Oftendit etiam diui τα τῶν ἄλλων ἦν αὐτῷ γνωριμώτερα .
num auxilium , difcipulo addens ἔδειξε δὲ καὶ τὴν θείαν ἐπικερίαν , πα
animum . Deinde dicit et veluti ραθαῤῥύνων τὸν μαθητήν. εἶτα λέγε
definit ea quæ pietatis alumnis καὶ οἱονεὶ ὁρίζεται τὰ συμπαρομαρτῶν
eueniunt . 12. Et omnes qui vo τα τοῖς τῆς εὐσεβείας τροφίμοις .
lunt pie viuere in Chrifto Iefu per . β '. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς
fecutionem patiuntur. Communis
enim hoftis , vel per homines nζἣν ἐν Χρισῷ Ἰησὲ διωχθήσονται. Ὁ
cum hominibus , vel per pro- γὰρ κοινὸς δυσμενής , ἢ δι᾽ ἀνθρώπων
prias cogitationes cum eis bel- ανθρώποις , ἢ διὰ τῶν οἰκείων αὐτοῖς
ium gerit. 13. Mali autem ho- πολεμᾶ λογισμῶν. μγ΄. Πονηροὶ δὲ ἄνε
mines et veteratores proficient in
peius , errantes- et in errorem άνθρωποι και γόητες προκόψεσιν ἐπὶ
mittentes . Suis enim opem fert υτὸ χῶρον , πλανῶντες καὶ πλανώμε
exitialis hominum hoftis : et vol. Συνεργεῖ γὰρ τοῖς οἰκείοις ὁ τῶν

veluti quidam padotriba , ad vi- ανθρώπων αλάτως , καὶ οἷόν τις παιδο-
tii exercitationein illos confirmat . τρίβηςαὐτὲς πρὸς τὴν κακίαν ἀλείφει .
14. Tu autet
didicifti em per mane in iis quæ είδ΄. Σὺ δὲ μένεἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπι
certo
Firmam ferua doârinam , cuius ωςώθης. » Βεβαίανφύλαξον τὴν διδα
veritatem experientia didicifti . σκαλίαν , ἧς τὴν ἀλήθειαν τῇ πάρα
Hoc enim eft quod ait , Quæ μεμάθηκας τέτο γὰρ εἶπεν Ἐπιτώθης .
certo cognouifti . Etenim et apo- καὶ γὰρ τῶν ἀποτολικῶν θαυμάτων
ftolica miracula oculis fuis vide. αὐτόπης ἐγένετο , καὶ αὐτὸς πολλὰ
rat , et ipfe multa talia fecerat · ποιαῦτα εἰργάσατο . ετα δάκνυσι καὶ
Deinde oftendit etiam , quanta fi-
des habenda fit magiftro , fabi τε διδασκάλῃ τὸ ἀξιόπισον , μονιμωτές
liorem hac ratione doëtrinam efti. ραν ταύτῃ τὴν διδασκαλίαν ποιῶν .„ Ε-

ciens . Sciens a quodidiceris. Εἰ ωδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες . Αναμιμνή-

quoq ue reu oca t in me mo ri am σκε ι δὲ αὐτ ὸν κα ὶ τῆ ς ἐν εὐσ εβεία τρο
quod in pietate educatus fit. φῆς . μέ . Καὶὅτι ἀπὸ βρέφες τὰ ἱερὰ
15. Et quod ab infantia facras litte-
ras nofti, qua tepoffint infiruere υγράμματα οἶδας , τα δυνάμενα σε τ
ad falutem , per fidem quæ eft in » Φίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίσεως τῆς ἐν
Chrifto Iefu . Et quoniam eum » Χριςῷ Ἰησε . Καὶ ἐπειδὴ τοσαύτην
in facris litteris tantum poffetefta . τοῖς ἱεροῖς γράμμασι προσεμαρτύρησε
tus eft , docet etiam vtilitatem δύναμιν , καὶ τὴν ἐξ αὐτῶν βλαςάνε-
quæ ex eis oritur . 16. Omnis σαν ὠφέλειαν διδάσκει . ις'. Πᾶσα γρα
fcriptura diuinitus infpirata " φὴ θεόπνευςος , καὶ ὠφέλιμος . Τῷ
vrilis eft. Diftinctione vtens , διορισμῷ χρησάμενος ἀπέκρινε τὰ τῆς
feparauit fcripta humanæ fa-
pientiæ. Diuinitus autem in ἀνθρωπίνης σοφίας συγγράμματα . θεό
fpiratam fcripturam appellauit πνευςον δὲ γραφὴν τὴν πνευματικὴ
fpiritalem . Gratia enim diuini ὠνόμασεν . ἡ γὰρ τῇ θείε Πνεύματος
Spiritus locuta eft per prophetas χάρις διὰ τῶν προφητῶν καὶ τῶν ἀπο
ζόλων
 EPIST. II. AD TIMOTHEVM. CAP. III . 691

ζόλων ἐφθέγξατο. Θεὸς τοίνυν τὸ et apoftolos . Deus eft ergo fan-

το
Πνεῦμα τὸ ἅγιον , ἄπερ ἀληθῶς κατὰ åtus Spiritus , fiquidem vere ,
iuxta diuinum apoftolum , * a *
τὸν ἀπόςολον θεόπνευτος το Πνεύμαλος ἡ• Deo eft infpirata fcriptura Spiri
γραφή . διδάσκει δὲ καὶ τὰ εἴδη τῆς ὠφελεί tus. Docet etiam fpecies vtilitatis.
ας. Πρὸς διδασκαλίαν. Αγὰρ ἀγνος . Ad docendum . Quæ enim igno-
difcimus .
μεν ,ἐκεῖθεν μανθάνομεν . Πρὸς ἔλεγχον . ramus , ex ea Ad
Ελέγχει γὰρ ἡμῶν τὸν παράνομον arguendum . Iniquam enim vi-
tain noftram arguit. Ad corri-
βίον . Πρὸς ἐπανόρθωσιν . » Παρακα
gendum. Hortatur enim vt qui
λεῖ γὰρ καὶ τὰς παρατραπέντας ἐπα- deflexerunt in rectam viam
νελθεν εἰς τὴν εὐθεῖαν ὁδόν . Πρὸς παι . redeant. Ad erudiendum in iu
υδείαν τὴν ἐν δικαιοσύνῃ .,
Ἐκπαιδεύει ftitia . Nos enim docet ge
γὰρ ἡμᾶς τὰ. εἴδη τῆς ἀρετῆς . ζ '. Ἵνα nera virtutis . 17. Vt per
bomo Dei , ad
πἄρτιος ᾖ ὁ τῷ Θεῷ ἄνθρωπος πρὸς filtus fit
omne bonum
opus inftru &tus.
„ πᾶν ἔργον ἀγαθὸν 9 ) ἐξηρτισμένος . » Hec autem
omnia perfectio-
Ταῦτα δὲ ἅπαντα τὴν τελειότητα nem præftant Deoque vniuer-
πραγματεύεται , καὶ προσοικειοῖ τῷ τῶν forum conciliant. Poftquam
· ὅλων Θεῷ. ὅτω δείξας τὴν ἀπὸ τῆς θεο- fic oftendit vtilitatem quæ
πνεύσε γραφῆς ὠφέλειαν , ταύτην - ex fcriptura a Deo infpirata
proficifcitur
πασι προσφέρειν παρακελεύεται , καὶ bus tradere,, iubet eam omni-
et conteftatione
τῇ διαμαρτυρία δεδίτεται . terrorem incutit .
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ δʹ . CAPVT IV .
á.
Διαμαρτυρόμαι ὧν ἐνώπιον τῷ 1I. ;
„ Θε8 , καὶ τῷ Κυρίῳ Ἰησοῦ et ergo
Domino coram Deo
Telificon
31) Χρις8 τῷ μέλλοντος κρῖναι ζῶντας fio , qui iudicaturus eft viuos
„ και νεκρές , κατὰ τὴν ἐπιφάνειαν αὐ . et mortuos ,per aducntum fuum ,
et regnum fuum , 2. Prædica
»τ8, καὶ τὴν βασιλείαν αὐτῷ , β . Κή . verbum. Timens quidem apo-
ηρυξον τὸν λόγον . , Δεδιὼς μὲν ὁ θεῖος ftolus reddendam rationem >
ἀπότολος τὰς εὐθύνας , βαρύνει συνε- difcipulum fuum vrget fre
χῶς τῇ μαρτυρίᾳ τὸν μαθητήν · ἀλλὰ quenti obteftatione : fed hoc
καὶ ἐξ ἀγάπης τῦτο ποιῶ , λαμπρον ipfum etiam facit ex carita-
' αὐτὸν καὶ περίβλεπτον ἀποφῆναι β8. te , clarum ipfum reddere vo
lens et fufpiciendum , eumque
λόμενος , καὶ προτρέπων μετὰ παῤῥn- incitans vt libere prædicet .
σίας κηρύττειν. νεκρῶν δὲ καὶ ζώντων Mortuorum autem et viuorum
κριτὴν τὸν Κύριον κέκληκεν , ἐπειδὴ καὶ iudicem Dominum appellauit 2
-τες νεκρὲς ἀνίζησι, καὶ εἰς τὸ κριτήριον + quoniam et mortuos fufcitat >
ἄγα ,καὶ τὰς κατὰ τὸν τῆς συντελείας et ducit ad iudicium , et eos
qui in tempore confumma-
* καιρὸν εὑρισκομένες ἐνδύων τὴν ἀφθαρ- tionis inuenientur induens incor-
φίαν , ἀπαιτεῖ τὰς εὐθύνας . πάντες ruptione , rationem exiget. Omnes
Xx 1 enim >

: 9 ) κατηρτισμένος . Herv. liber. 1 ) Χρισοῦ videtur ab Herv . libro abfuifle ,

 692 B. THEODORETI INTERPRET.

non dor- γὰρ , φησὶν , ὦ κοιμηθησόμεθα , πάν

enim , inquit a) ,
miemus fed omnes immuta- τες δὲ ἀλλαγησόμεθα . Ἐπίσηθιεὐκαί
bimur. Infta opportune , im-
| portune. Nihil quod importu ερως , ἀκαίξας . Οὐδὲνἀκαίρως γιγνό.
ne fit , laudatur. Non ergo μενον ἐπαινέμενον . 8 τοίνυν ἁπλῶς καὶ
temere et fine confilio prædicare ὡς ἔτυχεν αὐτὸν κηρύτλων παρεγγυό ,
iubet fed exiftimare omine ἀλλὰ πάντα καιρὸν ἐπιτήδειον εἰς τῦτο
tempús ad id effe aptum νομίζειν . τῦτο γὰρ καὶ αὐτὸς διετέλε
et opportunum. Hoc enim et ποιῶν , καὶ ἐν δεσμωτηρίῳ , καὶ ἐν πλοίῳ ,
ipfe quoque femper fecit , et
in carcere , et in naui , et men . καὶ παρακειμένης τραπέζης . καὶ μας.
fa appofita . Teftantur autem τυρᾶ τὰ ἐν Φιλίπποις , τὰ ἐν Τρωάδι,
quæ Philippis ," quæ in Troade , τὰ ἐν τῇ θαλάτῃ . Ἔλεγξον , ἐπιτί
quæ in mari falta funt. Argue , »μησον , παρακάλεσον ἐν πάσῃ μακρο-
doξtrina., in omni
exhortare
increpa ,et paθυμία και διδαχῇ . Τῦτο καὶ οἱ σοφοὶ
folent
tientia
etiam facere doâti medici. Oς ποιέσι τῶν ἰατρῶν. τὸ γὰρ κεκρυμμένον
cultum enim vitium primum πάθος τέμνεσι πρῶτον , καὶ τοῖς αὐτη .
fecant , .et acerbioribus vtun- ροτέροις χρῶνται φαρμάκοις ,εθ᾽ ἔτω
ὁ μὲν
tur inedicamentis , deinde lenia τὰ ἤπια ἐπιπάτεσιν . . ἔοικε τοίνυν
applicant . Eft itaque redargutio ἔλεγχος τῇ τομῇ˙ ἡ δὲ ἐπιτίμησις , τοῖς
finilis fection , increpatio au-
tem medicamentis * aufterio . ξίφεσι τῶν φαρμάκων · τοῖς ἠπίοις δὲ
ribus , lenibus autem exhortatio. ή παράκλησις . ἐπειδὴ δὲ συνέβαινέ
Sed quoniam vfu veniebat , vt τινας τὴν προσφερομένην θερα
nonnulli curationem oblatam πεαν μὴ δέχεθαι , ἀναγκαίως και
non admitterent , de his quo- περὶ τέτων τὴν προσήκουσαν που
que neceffario ea docet quæ είται διδασκαλίαν . νγ . Ἔσαι γὰρ
conuenit. 3. Erit enim tem-
καιρός , ὅτε τῆς ὑγιαινέσης διδα
*pus cum fanam doξtrinam non
fuftinebunt : fed fecundum libi . 9σκαλίας ἐκ ἀνέξονται , ἀλλὰ κατὰ
dines fuas coaceruabunt fibi magi- τοὶς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐπισωρεύσεσιν
ftros > prurientes auribus ἑαυτοῖς διδασκάλες , κνηθόμενοι τὴν
4. ακοὴν , δ '. Καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας
a veritate quidem audi
rums Etauertent > ad fabulas au-
conuertentur. Prurientes τὴν ἀκοὴν ἀποτρέψεσιν , ἐπὶ δὲ τὲς
tem
auribus pofuit pro eo quod ημύθες 2 ) ἐντραπήσονται. Τὸ κνηθό-
eft , delectati quia volupta- μενοι τὴν ἀκοὴν , ἀντὶ τῷ τερπόμενοι
tem aliquam parit aurium τέθεικεν · ἐπειδήπες ἡδονήν τινα τῆς
perfricatio . Huiusmodi autem
funt etiam fabulofa dogtri. ἀκοῆς ἡ κνῆσις ἐργάζεται. τοιαῦτα δὲ
næ quæ delectationem ha . καὶ τὰ μυθώδη παιδεύματα , τέρψιν
bent > non vtilitatem . 5. Τι ἐκ ὄνησιν ἔχοντα . μέ . Σὺ δὲ νῆφε ἐν
vero vigila in omnibus . υπᾶσι. Ἐγρηγορότα ἔχε τὸν λογι·
Vigilantem habeas cogitatio-
nem . Mala patere. Virtutis labo . σμόν. Κακοπάθησον. ᾿Ασπάζε τὸς
τις

res amplettere. Opus fac euan . πόνες τῆς ἀρετῆς . Ἔργον ποίησον εὖς

1 ) ἐκτραπήσονται rettius B. α ) 1 Cor . 15 , fr.

 EPIST. II. AD TIMOTHEVM. CAP. IV. 693

Βαγγελις8 . Φέρε μεθ᾽ ἡδονῆς τὲς ὑ . gelifta . Fer lubenter pericula

Mini-
πὲς τῆς εὐσεβείας κινδύνες. „Τὴν δια- quæ fubis pro pietate.
Siue cre-
εγκονίαν σεπληροφόρησον . Εἴτε πώ . ferium
dart , tuum imple eis trade do
fiue non
θονται , εἴτε καὶ μὴ , πρόσφερε τὴν atrinam . Ita enim rem facien
διδασκαλίαν. ὅτω γὰρ τὸ τῇ διακονία conuenientem tuo minifterio .
πρέπον ἔργον ἐπιτελέσεις . ὦτα διδά . Deinde docet etiam cur multis
σκει τίνος ἕνεκεν πολλὰς αὐτῷ καὶ πε- apud eum multisque de rebus
ρὶ πολλῶν παραινέσεις προσήνεγκεν. exhortationibus vratur . 6. Ego
enim iam delibor et tempus
6 55΄. Ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ mea difceffionis inftat. Sum
Li.
σκαιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέση- iain in fine certaminis.
"" Παρ ' αὐτὸ ἕξηκα τῶν ἀγώνων bationem autem Vocat necem
εκε.
τὸ τέλος. σπονδὴν δὲ αὐτῷ τὴν σφα· fuam , vtpote pro pietate fufo
7. Bonum certamen
- γὴν προσηγόρευσεν , ὡς ὑπὲρ εὖσε- fanguine.certaui. Aduerfus enim vni-
* βείας ἐκχεομένου του αίματος .
verfam diaboli cateruam di-
υϚ΄. 3 ) Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνι· micans fufis ac profligatis

εσμοι. Πρὸς γὰρ ἅπαν το διαβόλg hotibus , tropaa erexi. Cur-

τὸ ςίφος παραταξάμενος , τὸ τρό- Jum confimmaui . Maxima enim
et maris parte obita
παιον ἔζησα . Τὸν δρόμον τετέλεκα . terra
eos illuminaui qui in igno-
Τῆς γὰρ γῆς καὶ τῆς θαλάτης τὸ
rationis tenebris detineban .
- πλᾶτον περιδραμὼν , τὸς τῷ σκότει tur. Fidem feruaui. Nullus
τῆς ἀγνωσίας κατεχομένες ἐφώτισα . enim eam mihi furripuit
* "Τὴν πίςιν τετήρηκα . Οὐδεὶς γὰρ non populus nón populi
non rex ; non tyr
· ταύτην ἐσύλησεν , ὦ δῆμος , ὦ δημαγω · reftor
Εγός , ὦ βασιλεὺς , ὦ τύραννος , ἐκ αὖ- rannus , non ipfe diabolus.

* τὸς ὁ διάβολος . δείκνυσι δὲ καὶ τῶν αἰ. Iam vero oftendit etiam præmia
Ε' γώνων τὰ ἆθλα . » ή . 4 ) Λοιπὸν ἀπόκει- certaminumn . 8. Ceterum re-
corona iufti
* » ταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης ςέφανος.y , pofita eft mibi
Iuftitiæ autem coronam
· Δικαιοσύνης δὲ ςέφανον τὸν τοῖς δι. τία eam quæ iuftis eft pa-
dicit
· καίοιςηὐτρεπισμένον λέγει , τὸν δικαίος rata quæ iufta datur fenten-
Ει ψήφῳ δωρέμενον . κὋνἀποδώσει μοι τῆς Oua m redder mibi Do.
Quan do ? In illa die .
* πὁ Κύριος . Πότε ; » Ἐν ἐκάνῃ τῇ ἡ- minus.
poteft hoc con+
ημέρα . Πόθεν τᾶτο δῆλον ; Ὁ δι Vndenam Noui
· χαιος κριτής. Οἶδα , φησὶν, αὐτὸν ftare ? Iufius iudex .
noui etiam
δίκαιον · οἶδα δὲ καὶ κριτήν . καὶ θαῤῥῶ ipfum iuftum
τῇ κρίσει , καὶ προσμένω τὴν ψῆφον . iudicem . In iudi cio confido
exfpecto fententiam. Deinde
εἶτα καὶ πᾶσι τοῖς τῆς εὐσεβείας τρος etiam omnibus pietatis alumnis
Φίμοις προσφέρει παραψυχήν . ως ) Οὐ * ,affert confolationem . Non n
Xx 3 folum

3 ) Τὸν καλὸν ἀγῶνα -τ, πις . τετήρηκα habet nofter ad Cant. 1 ,3. 4 ) V. 8. eft
apud noftrum dial. 4. extr . cum reliqua diuerfitate . 5) οὐκ ἐμοῖ δὲ μόνῳ
habet 1. c.
694 B. THEODORETI INTERPRET .

folum autem mihi , fed et iis μόνον δὲ ἐμοὶ , ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἦ
Eft ηγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν 6 ) αὐτοῦ .
qui diligunt aduentum eius. ΕΠ
enin femper tempus dilectionis :
emat autem Donini aduentum Αγάπης γὰρ καιρὸς αεί · ἀγαπᾷ δὲ τῇ
qui illius leges fequitur , et Δεσπότε τὴν ἐπιφάνειαν ὁ τοῖς ἐκενε
ex illis vitam fuam inftituit. νόμοις ακολυθῶν , καὶ κατ᾿ ἐκείνες
cum fpe bona di- πολιτευόμενος . ὗτος γὰς μετὰ χρησῆς
vinum exfpectat iudiciumn . Hec ἐλπίδος προσμένει τὸ θεῖον κριτήριον .
autem
dixit , non glorians , ταῦτα δὲ καὶ κομπάζων ἄρηκεν , ἀλλὰ
fed difcipulam adhortans , vt
- certaminibus infiftat > quod μαθητὴν προτρέπων ἔχεθαι τῶν
propofitæ fint corone αγώνων , ὡς ἀγηράτων προκειμένων
nullo tempore confenefcunt. ςεφάνων. εἶτα αὐτὸν πρὸς ἑαυτὸν και
Deinde eum ad fe vacat . λε. 7) Σπέδασον ἐλθεν πρός με τα
27
Feftina ad venire cito.
Illud ciro , innuit fore ve been αχέως. Τὸ ταχέως τὴν ἐκδημίαν αἰ
vt breui
excedat. Dicit etiam "caufam νίτζεται˙ λέγει δὲ καὶ τὴν αἰτίαν τῆς
vocationis. 9. Demas enim κλήσεως . κθ . Δημᾶς γάς με ἐγκατέ
me reliquit , diligens hoc fecu- ηλιπεν , ἀγαπήσας τὸν νῦν αἰῶνα , και
lum , et abiit Thegalonicam . „ ἐπορεύθη εἰς Θεσσαλονίκην . ༣
Εἷς ἦν
Vnus erat hic etiam ex adiuto-
ribus > και ὗτος τῶν συνεργῶν , καὶ τῶν λίαν
et iis qui valde lauda- Th
bantur. Salutant te enin , in- ἐπαινεμένων . ασπάζονται γάρ σε , φη
quit a) , Demas et Lucas mei σὶ , Δημᾶς καὶ Λεκῶς οἱ συνεργοί με.
adiutores . Demnas relicto
་ ἐν τοῖς κινδύνοις καταλιπὼν Δημᾶς
ἀλλ᾽
in periculis apoftolo , exceffit
τὸν ἀπότολον ἐξεδήμησεν , ἀσφάλειαν
ex vrbe , faluti fuæ confulen οἰκείαν νομίσας τὸν χωρισμόν . η„ í.Κρή
dum ratus pe : feparationem .
10. Crefcens in Galatiam . Gal- ασκης εἰς Γαλατίαν . 3) Τὰς Γαλλίας
lias fic appellauit : ita enim ap- ὕτως ἐκάλεσεν · ὅτω γὰρ ἐκαλῶντο
pellabantur antiquitus. Ita etiam πάλαι ὅτω δὲ καὶ νῦν αὐτὰς ὀνομά-
nunc
eas nominant qui funt ζεσιν οἱ τῆς ἔξω παιδείας μετείληχό
externæ doëtrinæ participes . Ti τες. „ Τίτος εἰς Δαλματίαν . , Οὗτα
rus in Dalmatiam . Hi liberi
funt ab illa reprehenfione : ab τῆς κατηγορίας ἐκείνης ἐλεύθεροι˙ ὑπ᾽
eo enim iniffi fuerant prædica- αὐτῷ γὰρ ἀπεξάλησαν τῷ κηρύγμα .
tionis gratia . 1. Lucas eft τος ἕνεκα . μά . Λεκῶς ἐςι μόνος μετ᾿
mmecum folus . Qui fcripfit eu. πέμε . Ὁ τὸ εὐαγγέλιον συγγράψας ,
angelium , et adtus apoftolo · καὶ τῶν ἀποτόλων πράξεις. ηΜάρκον
rum.
duc recum : eft enim mibi etUtilis καναλαβών , 8) ἄγαγε μετά σεαυτῷ.
ad minifterium. Maximum eft ἔςι γάς μοι 9 ) εὔχρηςος εἰς διακονίαν.
encomium diuini Pauli teftimo . μέγιςον ἐγκώμιον το θείο Παύλε
nium. 12, Tychicum autem nifi μαρτυρία , υβ'. Τυχικὸν δὲ ἀπέτειλα
νείς

6 ) τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησ . Χρισοῦ . 1. c. 7 ) Σπούδασον τάχ . ἐλθεῖν κ . με vsque ad

v. 12. habebat in hypoth . ep. ad Ephefios . 8) ἄγε 1. c. 2) χρήσιμος 1. G.
a ) Philem . V. 24 .
 EPIST . II. AD TIMOTHEVM . CAP . IV. 695

um feftum eft ,
yeἰς Ἔφεσον. Δῆλον ἐντεῦθεν , ὡς ἐκ Ephef . Hinc mani
beatum Timotheum hoc tempo
ἐν Ἐφέσῳ διῆγεν , ἀλλ᾿ ἑτέρωθι πε re non Ephefi , fed in aliquo
κατὰ τετονὶ τὸν καιρὸν ὁ μακάριος Τι- alio loco fuiffe . 13. Penulam
μόθεος . 1 μγ'. Τὸν φελώνην , ὃν ἀπέλι- quam reliqui Troade apud Car .
et libros
πον ἐν Τρωάδι παρὰ Κάρπῳ , 10 ) ἐρ- pum , veniens affer
` Membra-
υχόμενος φέρε, καὶ τὰ βιβλία , μάλι. maxime membranas.
appellauit volumina : fic
» 5α τὰς μεμβράνας. , Μεμβράνας τὰ nas enim pelles appellant Romani.
αλητὰ κέκληκεν · ὅτω γὰρ Ῥωμαῖα και Diuinas autem fcripturas olim
at-
λᾶσι τὰ δέρματα . ἐν ἑλητοῖς δὲ εἶχον habebant in voluminibus :
πάλαι τὰς θείας γραφάς. ἔτω δὲ καὶ que ita etiam in præfentem
14. Ale-
μέχρι τε παρόντος ἔχεσιν οἱ Ἰεδαῖοι. diem habent Iudai.
xander ærarius multa mihi mala
ωιδ΄. Αλέξανδρος ὁ χαλκεὺς πολλά μοι
exhibuit : reddat illi Dominus
υκακὰ ἐνεδείξατο . ἀποδῴη αὐτῷ Κύ . fecundum opera eius. 15. Quema
» ριος κατὰ ἔργα αὐτῷ · ιέ. Ὃν και σύ et tu deuita : valde enim re-
Eft præ-
• Φυλάσσε · λίαν γὰρ ἀνθέτηκε τοῖς ἡ- ftitit verbis noftris.
non imprecatio . Hoc
Ημετέροις λόγοις . » Πρόῤῥησίς ἐσιν , ἐκ diftio , confolans bea-
ἀρά . καὶ τῦτο δὲψυχαγωγῶν τὸν μακά . vero pofuit , et docens
οι ριον Τιμόθεον τέθεικε , καὶ διδάσκων μὴ tum Timotheu* m ,
ne affiduos aduerfariorum
κ δυχεραίνειν τὰς ἐπαλλήλες τῶν ἐναν infultus agre ferat . Non eft
virum ærarium
* τίων ἐπαναςάσ εις . θαυμασ ὸν δὲ 2ἐδὲν , aurem miru , m
τὸ ἄνδρα χαλκέα θορύβει αὐτῷ καὶ numultus in eum et pericula ex-
· κινδύνες κινῆσαι˙ τῶν γὰρ ἀποχειρο- citaffe : proprium eftibu
qui fibi man
enim
s eo-
vi.
rum
βιωτῶν ἴδιονC διεγείρειν τὸς δήμος . ὅτω
tum parant , populu
& m comie
* Δημήτριος ὁ ἀργυροκόπος πᾶσαν κατ᾽ mouere. Ita Demetrius argen
κι αὐτῷ τὴν Ἔφεσον συνέταξεν. 5΄.ΙΙ) Ἐν tarius vniuerfam Ephefum im
· υτῇ πρώτη 12) με ἀπολογία ἐδείς μοι eum concitauit. 16. In prima
συμπαρεγένετο , ἀλλὰ πάντες με ἐγ . mea defenfione nemo mibi adfuit
κατέλιπον μὴ αὐτοῖς λογιοθείη . , Τὴν fed omnes me dereliquerunt : non
Paternam in
μαπατρικὴν περὶ αὐτῶν ἔδειξεν εὐσπλαγ . illis imputetur . Non
τὴν χνίαν . 8 γὰρ κακοηθείας ἦν , ἀλλὰ δει- eos oftendit affe & tionem .
ἐνλίας ἡ ὑποχώρησις . ιζ' . ὉO δὲ Κύριός enim malignitatis fuit receffus ,
fed timiditatis. 17. Dominus
913) μοι παρέζη , καὶ ἐνεδυνάμωσέ με , autem mibi adftitit , es con
14 ) ἵνα δι᾿ ἐμὲ τὸ κήρυγμα πληροφο‐ foriauit me ,ut per me prae
> et audiant
πρηθῇ , καὶ ἀκέσῃ πάντα τὰ ἔθνη dicatio impleatur
Ηνίκα τῇ ἐφέσει χρησάμενος εἰς τὴν omnes gentes . Quando appellatio-
Ῥώμην ὑπὸ τῶ Φήςε παρεπέμφθη , ne vfus Romam e Felto minus eft ,
defen-
Xx 4

10 ) ἄγαγε μετὰ σαυτοῦ , forte e v.xr, huc traduxerat fupra in ὑποθέσει ad Coloffenfes .
Cetera h. v. vt in noftro textu. 1) Hic verfus cum fequente erat etiam
fupra citatus ad Phil . 1 , 25. 12 ) μὲν legebat forte fupra in ὑποθέσει epift. ad
Coloffenfes . 13) μου παρέςηκε habebat fupra h c. ad Philipp . 14) ἵνακά
ἔθνη omiffa funt a noftro 1. c.
 696 B. THEODORETI INTERPRET .

defenfione audita fuit abfolutus , απολογισάμενος ὡς ἀθῶος ἀφείθη ,

et in Hifpaniam profeftus eft , καὶ τὰς Σπανίας κατέλαβε , καὶ εἰς
et ad alias gentes excurrens >
eis doctrinæ lucem attulit. ἕτερα ἔθνη δραμὼν , τὴν τῆς διδασκα ·
Pri λίας λαμπάδα προσήνεγκε πρώτην
mam ergo vocauit defenfionem , τοίνυν ἀπολογίαν τὴν ἐν ἐκείνῃ τῇ ἐκδη .
qua in illa profectione vfus
eft . Et liberatus fum de ore μία γεγενημένην ἐκάλεσε . Καὶ ἐξξύ .
leonis. Neronem appellauit leo- πθην ἐκ ςόματος λέοντος . Τὸν Νέρω
nem , vt qui et Imperator fue. να λέοντα προσηγόρευσε , καὶὡς βα .
rit , et crudeliffimus . 18. Εt σιλέα , καὶ ὡς ὠμότατον γεγενημένον.
liberabit me Dominus ab omni υή . Καὶ ξύσεται με ὁ Κύριος ἀπὸ παν
facinore malo , et faluum au . υτὸς ἔργε πονηρῶ , καὶ σώσει εἰς τὴν
cet in regnum fuum cale. »βασιλείαν αὐτῷ τὴν ἐπεράνιον , ᾧ ἡ
cui 1 gloria ›
fte , in fecula εδόξα εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰώνων .
·
feculorum . Amen .
Non di.
xit , liberabit me rurfus a αμήν . λέοντος
λιν τῷ Οὐκ εἶπεν
, ἀλλ᾿ὅτι
ἀπὸξύσεται
παντὸςμεἔργε
πά
leone , fed ab
malo . omni
Sciebat , enim foreopere
vt πονηρῶ
τῷ βίῳ . τὸᾔδει γὰρ
τέλος ὡς. δέξεται
. θ ῎Ασπασαιπάντως
Πρί
vita omnino finem caperet .
19. Saluta Prifcam et Aqui- ώσκαν καὶ ᾿Ακύλαν , καὶ τὸν Ονησιφό.
iam , et
Ouefiphori
mulier domum . 58 οἶκον . Πάλιν τῷ ἀνδρὸς προτετί
Viro rurfus em
ante. μηκε τὴν γυναῖκα , σπεδαιοτέρα γὰρ
pofuit : erat enim hæc omnino ἦν 15 ) πάντως , καὶ πλείονα είχε περὶ
virtutis ftudiofior et ad bo τὰ καλὰ προθυμίαν . ἐπεὶ δὲ παρ
na / et honefta propenfior . 16 ) αὐτῷ ἦν δ᾽ Ονησιφόρος , τὸν ἐκείνῃ
3
Quia autem apud erat
Onefiphorus falutauit illius οἶκον ἠσπάσατο , καὶ διὰ τῷ ἀσπασμῶ
›
domum et falutando benedi. τὴν εὐλογίαν προσήνεγκεν . . Ἔρα-
dionem attulit . 10. Eraftus 95ος ἔμεινεν ἐν Κορίνθῳ · Τρόφιμον δὲ
remanfit Corinthi : Trophinum 17 ) απέλιπον ἐν Μιλήτῳ ἀσθενῶντα
autem reliqui infirmum Mileti . Καὶ ταῦτα προστέθεικεν εἰς τὴν ἐκδη-
Et hæc adiecit eum
trans vt veniat >, inci .
et docens μίαν αὐτὸν κατεπάγων , καὶ διδάσκων
omnes familiares ab eo
verfis de caufis abiiffe. ὡς διαφόρως οἱ συνήθεις ἀπελάφθησαν
di
ἅπαντες . κά . Σπέδασον πρὸ χειμῶνος
21. Fe-
Atiha ante byemem μἐλθεῖν .
venire . Διὰ πάντων μηνύει τὴν τε
>
Mortem per omnia fignificat . λευτήν . Ασπάζεται σε Εὔβελος , καὶ
Salutant te Eubulus et Pu- Πέδης , καὶ Λῖνος , καὶ Κλαυδία , καὶ
dens , ct Linus , et Claudia ,
et fratres omnes . Virtutis aman- οἱ ἀδελφοὶ πάντες . » Τῶν μὲν σπδ ·
tiorum nomina inferuit : alios au . δαιοτέρων καὶ τὰς προσηγορίας ἐντέ·
tem communi appellatione voca . 9εκε τὲς δὲ τῷκοινῷ προσχήματι κέ.
vit. Ferunt autem Linum magno κληκε τὸν δὲ Λῖνον φασὶ τὸν μέγαν δια-

δέξα
15 ) πάντως rettius habet B. et ipfa verfio Sirmondi ; fed textus ab eo editus :
πάντων . 16) αὐτῶν. Β . - 17 ) ἀπέλιπον . Β. Refte nofter et fupra ἀπέλιπον ad
Rom . 16 , 13 .
 EPIST. II AD TIMOTHEVM. CAP. IV. 697
et Romano-
* δέξασθαιΠέτρον , καὶ τῆς Ῥωμαίων ἐκ . Petro fucceffiffet ,
κ ' κλησί ας μετ᾿ ἐκεῖνον διακοσ μῆσαι τὸν rum ecclefiæ poft illum fedem
tenuiffe . * 22. Dominus no-
· Θρόνον. κβ '. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς fer Tefus Chriftus cum fpia
Tau- tuo.
Χρισὸς μετὰ τῇ πνεύματός σε . » Ταυ- ritu Hanc illi bene-
† την αὐτῷ δέδωκε τὴν εὐλογίαν , καὶ τὴν ditionem dedit ,et confuetam
συνήθη προστέθηκεν , » Η χάρις μεθ᾿ adiecit. Gratia nobifcum . Amen .
coniunxit - ad
γἡμῶν , ἀμήν . Συνέταξε καὶ ἑαυτὸν 'Seipfum etiam
οι εἰς τὴν μετεσίαν τῆς χάριτος . ἧς γένοι- gratia participationein . Qua m
quoque confe-
* το καὶ ἡμᾶς ἐπιτυχῶν , ταῖς τε γρά- qui interceffionibus eius qui
et eius qui rece-
· ψαντος καὶ ἀποδεξαμένε τα γράμ- fcripfit ,
et videamus eos in
ματα πρεσβείαις˙ καὶ εἴδοιμεν αὐτὲς pit ,
non
ἐν τοῖς αἰωνίαις αὐτῶν σκηνας , μὴ æternis fuis tabernaculis
eminus " vt diues Lazarum .
μπόῤῥωθεν , ὡς ὁ πλέσιος τὸν Λάζαρον , fed iuxta habitantes et
21
κι ἀλλὰ παροικῶντες , καὶ ὑπὸ τὴν ἐκείνων fubiecti illorum principatui.
κιἡγεμονίαν τελῶντες . χάριτι καὶ φιλαν . Gratia et benignitate Domini
οι θρωπία τ8 Κυρίῳ Ἰησῦ Χριςᾶ , μεθ᾽ ᾧ Iefu Chrifti " cum quo Pa-/
~ cum fanctiffimo Spiritu ,
τῷ Πατρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ Πνεύματι, tri ,
conuenit gloria et magnificen
η δόξα πρέπει καὶ μεγαλοπρέπεια , νῦν 2. tia nunc et femper , et in
· καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τὰς αἰῶνας τῶν αἰῶν fecula feculorum . Αmen .
νων. ἀμήν .

Η πρὸς Τιμόθεον Β '. * ) ἐπιτολὴ ἐγρά . Secunda ad Timotheum epiftola

φη ἀπὸ Ῥώμης , ὅτε ἐκ δευτέρου fcripta eft Roma , quando Pau-
lus fecundo ftetit ante Nero.
παρέςη Παῦλος τῷ Καίσαρι Ῥώμης nem Romanorum Cæfarem.
Νέρωνι .

* ) ἐπιτολή omittitur in B. et ab Herveto .

ΤΟΥ
698 B. THEODORETI INTERPRET.

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

E PM H ΝΕΙΑ
ΤΗΣ

ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

ΒΕΑΤΙ ΤΗ Ε Ο D Ο R ΕΤΙ
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAEAD_TITVM .

ARGVMENTVM . ΥΠΟΘΕΣΙΣ .

on folum iis qui in con- ὐκ ἠπειρώταις μόνοις ἀλλὰ καὶ

tinenti , fed iis etiam νησιώταις ὁ θεῖος ἀπότολος
Nqui in infulis habita- Ο τὴν σωτήριον διδασκαλίαν
bant , diuinus apofto-
lus doctrinam falutarem attulit } προσήνεγκε , καὶ πρὸς τοῖς
et præter alia Cretam quæ ἄλλοις καὶ τὴν Κρήτην , νῆσος δὲ
maxima eft infula, diuinæ co- αὕτη μεγίτη , τῷ φωτὶ τῆς θεογνω‐
gnitionis luce illumninauit . Cum σίας κατηύγασε . τὰ δὲ τῆς
~ εὐσεβείας
pietatis autem fundamenta ie-
ciffet, beatiffimo Tito reliquam καταπήξας θεμέλια , τῷ τρισμακα .
adminiftrationem credidit ; quem ρίῳ Τίτῳ τὴν λοιπὴν 1) οἰκονομίαν ἐπί·
in epiftola ad Corinthios mul- ςευσεν , ὃν πολλοῖς εὐφημίαις ἐν τοῖς
tis ornauit laudibus. Ad eum πρὸς Κορινθίες ἐταινίωσε γράμμασι.
autem fcribit , primum qui- γράφει δὲ αὐτῷ , πρῶτον μὲν διδάσκων
dem docens , quales effe opor οποίες εἶναι δεῖ τὲς τὴν θέαν λατες .
teat . quibus creditum eft di .
vini * facrificii munus. De . γίαν πεπιςευμένες . εἶτα καί τινων ἐξ
inde etiam accufat aliquos qui Ιεδαίων πεπιςευκότων κατηγορεί , πα
exIudæis crediderant , qui fa- ραφθάρεν ἐπιχειρόντων τὸ σωτήριον
Iutarem prædicationem conaban- κήρυγμα . μέμνηται δὲ καὶ τῆς θείας
tur corrumpere . Meminit etiam
diuinæ incarnationis , eius cau- οἰκονομίας , τὴν ταύτης αἰτίαν ἐπι
δεικνύς.
fam oftendens.

ΚΕΦΑ

i) οἰκοδομίαν. B. Sirm , et Herveti verfio : reliquum adificandum credidit.

 EPIST . AD TITVM . CAPVT 1. 699

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ. CAPVT 1.

Παῦλος , δῆλος Θεῷ , ἀπόςολος 1. Paulus feruus Dei apoftolus

δὲ Ἰησῷ Χρις κατὰ πίςιν
fidem electorum Dei , et agnitio-
´ἐκλεκτῶν Θεῷ , καὶ ἐπίγνωσιν ἀλη · new veritatis , quæ fecundum pie-
υθείας τῆς κατ᾿ εὐσέβειαν , β'. Ἐπ tatem eft , 2. Sub fpe vita
ἐλπίδι ζωῆς αἰωνία . J Αδιαφόρως aterna . Sine difcrimine ali-
·
ποτὲ μὲν τῇ Χρισε , ποτὲ δὲ τῷ Θεῷ quando Chrifti , aliquando Dei
δῆλον ἑαυτὸν ὀνομάζει. οἶδε γὰρ κοινὴν feruum feipfum noninat. Scit
enim effe commune dominium.
ἔσαν τὴν δεσποτείαν. ἔφη δὲ ἀπόςολος Dixit autem fe fuiffe creatum
[ προβεβλῆθαι , ὥτε πιτεῦσαι τῆς ἐκλο · apoftolum , vt eleaione digni
γῆς τὲς ἀξίες , καὶ τῆς εὐσεβείας τὴν crederent > et pietatis veritatem
et æternæ vitæ
ἀλήθειαν ἐπιγνῶναι , καὶ τῆς αἰωνίς agnofcerent ,
ζωῆς δέξασθαι τὴν ἐλπίδα . ὦτα τοῦ fpem acciperent. Deinde often-
θείς κηρύγματος τὴν ἀρχαιότητα dic antiquitatem diuine pradi
Quam promifit qui
δείκνυσιν . Ἣν ἐπηγγάλατο ὁ ἀψευ non mentitur Deus ante tempora
υδὴς Θεὸς πρὸ χρόνων αιωνίων , γ . Ἐ- antiquiffima , · 3. Manifeftauit
φανέρωσε δὲ καιροῖς ἰδίοις τὸν λόγον autem temporibus fuis verbum

· αὐτῇ , ἐν κηρύγματι , ὃἐπιτεύθην fuum per pradicationem , qua cre-

dita eft mihi fecundum præceptum
φἐγὼ κατ᾽ ἐπιταγὴν τῷ σωτῆρος ἡμῶν Saluatoris noftri Dei. Hæc
»Θε& . , Ταῦτα γὰρ ἄνωθεν μὲν καὶ enim ab initio et ante fecula
vifa erant Deo vniuerforum ,
ν ' πρὸ τῶν αἰώνων ἐδέδοκτο τῷ τῶν ὅλων manifeftauit autem quando me
* Θεῷ · δῆλα δὲ πεποίηκεν , ὅτε ἐδοκί probauit . mihique incarnatio-
¦α μασε , καὶ κατεπίςευσεν ἐμοὶ τῆς οἰκο- nis prædicationem credidit.
νομίας τὸ κήρυγμα . δ΄. Τίτῳ γνησίῳ 4. Tito germano filio fecundum
υτέκνῳ κατὰ κοινὴν πίςιν χάρις ,ἔλεος , communem fidem , gratia , mife-
ricordia 2 pax a Deo Patre et
* ειρήνη ἀπὸ Θεῷ Πατρὸς καὶ Χρις8 Chrifto Iefia Seruatore noftro . 1
* 9 Ἰησε το σωτῆρος ἡμῶν. H
Ἡ φυσικὴ Generatio naturalis non habet
* γέννησις & χρήζει τῆς τῷ τικτομένε opus affenfu eius qui gignitur :
2
συγκαταθέσεως · ὁ δὲ τῆς πίςεως τό Partus autem fidei , et gignen-
tis et geniti confenfum requi-
κος καὶ τῷ γεννῶντος καὶ τῷ γεννωμέ · . rit. Etfi enim qui prædicat
νὰ τὴν συμφωνίαν ζητᾶ , καν γὰρ fincere credat , qui audit , fi
ea quæ difcit cum fide non exe
γνησίως ὁ κηρύτλων πιςεύῃ , ὁ δὲ α cipiat , prædicantis filius VO-
μέων μὴ πιτῶς τὰ μαθήματα δέχοι- cari non poteft. In mente enim
το , υἱὸς χρηματίζειν 8 δύναται το ac animi fententia talis ver-
Illud ergo ,
κηρύττοντες · γνωμικὴ γὰρ ἡ τοιαύτη fatur cognatio .
C0779
συγγένεια . τὸ τοίνυν Γνησίῳ τέκνω germano filio fccundum
munem fidem beati Titi
κατὰ κοινὴν πίςιν , τὴν ἀρετὴν τῇ μας virtutem fignificat . Fidei enim
καρίς Τίτε δηλοῖ . κοινωνήσας γὰρ τῷ particeps faëtus cum apoftolo
1
ἀποτόλῳ τῆς πίτεως , καλῶν αὐτὸν dignus eft habitus qui eum
patrem
 700 B. THEODORETI INTERPRET .

patrem vocaret. 5. Huius rei ἠξιώθη πατέρα . πέ . 1) Τέτε χάρη

gratia reliqui te Creta , ut ea qua κατέλιπόνσε ἐν Κρήτῃ , ἵνα τὰ λε
defunt corrigas . Oftendit fe ie.
cifte fundamentum pietatis. Τα ποντα ἐπιδιορθώσῃ . 99 Ἔδειξεν ὡς αὐ
enim , inquit , reliqui , vt ea τὸς ἔθηκε τὸν τῆς εὐσεβείας θεμέλιον.
quæ defunt corrigas , et often- κατέλιπον γάρ σε , φησὶν , ἵνα τὰ ἐλ .
* dens *
quænam ea fint , fub- λέποντα διορθώσῃ καὶ δεικνὺς τίνα
iunxit : Et conftituas per ciuita · ταῦτα , ἐπήγαγε Καὶ κατατήσης
tes prefbyteros , ficut et ego difpa-
fui tibi. Dicit etiam quidnam κατὰ πόλιν 2 ) πρεσβυτέρες , ὡς ἐγώ
conftituerit , et quales effe opor. οσοι διεταξάμην . Λέγει δὲ καὶ τίνας
teat eos qui huic reipræficiun ἔδωκεν ὅρες , καὶ ὁποίες εἶναι δε τες
tur.
6. Si qui fin crimin εἰς τῗτο προβαλλομένες . 95. Εἴ τις
s e e
eft. Nullam dans occafionen „ ἐτιν ἀνέγκλητος . Μηδεμίαν διδές
iuftæ reprehenfionis . Vnius vxo-
ορμὴν εὐλόγε κατηγορίας . » Μιᾶς
ris vir , filios habens fideles , non ἀφ
in accufatione luxuriæ , aut non „ γυναικὸς ἀνὴς , τέκνα ἔχων πιτὰ , μὴ
obedientes . Eosdem charaderes μἐν κατηγορία ἀσωτείας , ἢ ανυπό ·
exigit , quos etiam in epiftola ad „ τακτα . » Τὲς αὐτὲς ἀπαιτε χαρα
Timotheum defcripfit . ' 7. Opor . κτῆρας , ὃς καὶ ἐν τοῖς πρὸς Τιμόθεον
vet enim epifcopum fine crimine 3 ) διέθηκε γράμμασι . ζ΄. Δε γὰρ τὸν
effe c t Dei difftu
, ficuque penmfatorens .
Hin quo manife eft , ἐπίσκοπον ἀνέγκλητον εἶναι , ὡς Θε
quod prerbyteros nominabant νοἰκονόμον . Καὶ ἐντεῦθεν δῆλον ὡς
epifcopos . Cum enim dixiffet , τες πρεσβυτέρες ἐπισκόπες ὠνόμαζαν .
vt conftituas per ciuitates prefby . εἰρηκῶς γὰρ , ἵνα κατατήσῃς κατὰ πό
teros , fubiunxit : Oportet enim λιν 4 ) πρεσβυτέρες , ἐπήγαγε˙ Δὲν γὰρ
epifcopum elle fine crimine . In Δεῖ
vnaquaque autem ciuitate , non τὸν ἐπίσκοπον ἀνέγκλητον εἶναι . ἐν ἑκά ·
epifcopos , fed prerbyteros mul. σῃ δὲ πόλει , ἐκ ἐπισκόπες , ἀλλὰ πρε
tos effe mos eft. Non fuperbum , σβυτέρες ἔθος εἶναι πολλές . „ Μὴ αὐ
non iracundum , non vinolentum , υθάδη , μὴ ὀργίλον , μὴ πάροινον , μὴ
non percufforem , non turpis lucri απλήκτην , μὴ αἰχροκερδῆ ή . ᾿Αλλὰ
eupidum , 8. Sed hofpitalem , be-
mignum , Sobrium , iuftum , fandum , φιλόξενον , φιλάγαθον , 5) σώφρονα ,
continentem . Hæc eadem dixit in yδίκαιον , ὅσιον , ἐγκρατῇ ., Ταῦτα
a
epiftol ad Timoth eum . Superb um καὶ ἐν τῇ πρὸς Τιμόθ εον ἄρηκεν, αὐθά .
autem appellat audacem : iracun- δην δὲ καλᾶ τὸν θρασί · ν ὀργίλ ον δὲ,
ον
dum eum qui meminit acceptæ in- τὸν μνησίκακον πάροιν , τὸν μέθυσ ον
iuria : vinolentum ebriofum : πλήκτην , τὸν μὴ κατὰ λόγον τοῖς ἐπι
percufforem, eum qui præter ra-
tionem reprehenfionibus vtitur. τιμήσεσι χρώμενον. » θ. Αντεχόμενον
9. Amplečentem eum qui fecum . υτ8 κατὰ τὴν διδαχὴν πιςλόγες , 2ἵνα
dum doëtrinam eft fidelem fermo . δυνατὸς ἢ καὶ παρακαλῶν ἐν τη τῇ δ '
nem: ut potens fit exhortari do- υδασκαλίᾳ τῇ ὑγιαινέσῃ , καὶ τὰς ἀν
Eirina Jana , et eos qui contra- υτελές

1) διὰ τοῦτο habet ad Pfalm . 16 , 1. et fupra ad Phil . 1 , 2. 2) Ita et nofter 1. c .

Sed B. et nofter fupra ad Phil . 1 , 2 : πρεσβυτέριον . . . 3 ) ἐνέθηκε . Β. 4 ) πρι
σβυτέριον . Β . 5) σώφρονα aberat a græco Herveti .
 EPIST. AD TITVM. CAPVT I. · 701

Non ftatuit vt
επιλέγοντας ἐλέγχειν. Οὐκ εὔγλωτ- dicunt arguere.
τον εἶναι νομοθετε , ἀλλὰ τῶν θείων fit difertu s , fed vt diuinorum
eloquiorum peritus. Qui hæc
λογίων ειδήμονα . ὁ γὰρ ταῦτα σαφῶς
enim rectetenet , et iisqui cre-
ἐπιτάμενος , καὶ τοῖς πιςεύεσι τὴν ὀνη. dunt vtilem tradit doctrinam , et
σιφόρον προσφέρει διδασκαλίαν , και aduerfarios conuincit mendacii .
τῶν ἐναντίων6 )ἐλέγχει τὸ ψεῦδος . ὅτω Poftquam fic formam facerdotis
δείξας τῷ ἱερέως τῆς χαρακτῆρας , oftendit , conuertit orationem ad
μεταφέρει τὸν λόγον εἰς κατηγορίαν eos accufandos qui adulterina
quædam et corrupta dogmata
τῶννόθα τινὰ καὶ διεφθαρμένα λόγο prædicare aggrediebantur . to Suns
ματα κηρύτ ]ειν ἐπιχειρέντων . » . Εἰσὶ enim multi etiam inobedientes
πγὰρ πολλοὶ ἀνυπότακλοι , 7 ) ματαιο. vaniloqui , et fraudatores , ma-
ολόγοι , καὶ Φρεναπάται , μάλιτα οἱ xime qui de circumcifione funt
II. Quos oportet redargui. Dia
πἐκ τῆς περιτομῆς · ιά . Οὓς δεῖ ἐπιτο- 11.
cit etiam quomodo fiut i vanilo-
εμίζειν . Λέγει δὲ καὶ τὸν τῆς μα- qui. Qui vniuerfas domos fub-
ταιολογίας τρόπον. „ Οἵ τινες ὅλες ο vertunt , docentes quæ non opora
el ་
ρκες ἀνατρέπεσι , διδάσκοντες ἃ μὴ τer , turpis lucri gratia. Poft.
εδεῖ , αἰχρῶ κέρδες χάριν. Ταῦτα quam de iis dixit qui docent
περὶ τῶν τἀναντία διδασκόντων επών , contraria , eos qui decepti funt
Erant autem hi gen
τοῖς ἐξαπατηθῶσιν ἐπιφέρει τὴν ἐπί increpat.*
tiles , non Iudai , quod *
τίμησιν. ἐθνικοὶ δὲ ἦσαν ὗτοι , ἐκ Ιου- aperte docent quæ fubiungun-
δαῖοι καὶ τᾶτο σαφῶς διδάσκει τὰ tur. 12. Dixit quidam ex "illis ,
' ἐπαγόμενα . ιβ '. Εἶπέ τις ἐξ αὐτῶν , proprius ipforum propheta ,
εἴδιος αὐτῶν προφήτης , Κρῆτες de tenfes femper mendaces
13. Tefti-
» ψεῦσαι , κακὰ θηρία , γαςέρες αργοί . ftia , ventres pigri .
Non
μγ '. Ἡ μαρτυρία αὕτη ἐςὶν ἀληθής. monium hoc verum eft.
fuit enim Iudæorum propheta
Οὐ γὰρ Ἰεδαίων προφήτης Καλλίμας . Callimachus , (eius quippe eft
χος ήν , αὐτῷ γὰρ ἡ τῷ ἔπες ἀρχὴ , carminis principium
,) fed poëta
την ποιητής.་ 8) Αλλ᾿ ὁ μὲν Græcorum. Porro poëta Creten-
· ἀλλ᾽ Ἑλλήνων ἦν
ποιητὴς διὰ τὸν τῇ Διὸς τάφον τὲς fes propter Iouis fepulcrum ap-
Diuinus au-
Κρῆτας ὠνόμασε ψεύσας . ὁ δὲ θεῖος ἀπό . pellauit mendaces.
tem apoftolus verum vocauit éo-
ςολος ἀληθῆ τὴν μαρτυρίαν ἐκάλεσεν , rum teftimonium , non fabulas
ὦ τὴν ποιητικὴν βεβαιῶν μυθολογίαν , poëticas confirmans , fed Cre-
ἀλλὰ τῶν Κρητῶν διελέγχων τὸ τῆς tenfium mentis inconftantiam
γνώμης ἀβέβαιον˙ ἀντὶ τῷ , καλῶς ὑ. arguens : quafi dicat , Vos
ta-
μᾶς προσηγόρευσε ψεύτας · τοῦτοι reête appellauit mendaces :
eftis. . Verifimileeft au-
γὰς καθετήκατε. εἰκὸς δὲ καὶ ἑτέρωθι lesenim
tem , Iouem quem vocant , alibi
: τὸνκαλέμενον .Δία τεθνᾶναι , καὶ τέ effe mortuum
" et hos teme
τες · μάτην οἰκοδομῆσαι τὸν τάφον. re fepulcrum exftruxiffe. Quam
Δι᾿ ἣν αἰτίαν ἔλεγχε αὐτὲς ἀποτό . ob caufam increpa illos fe-
vere •

6 ) διελέγχει. Β. 7 ) καὶ ματαιολ . Β. 8 ) ἀλλ᾿ ὁ μ. κ . omiferat Sirmondus.

702 B. THEODORETI INTERPRET.

vere
ut fani fint in fide , „ μως , ἵνα ὑγιαίνωσιν ἐν τῇ πίξα ,
14. Non attendentes iudaicis fa- δ΄. Μὴ προσέχοντες ἰεδαϊκοῖς μύ-
bulis , et mandaris bominum
auerfantium veritatem . Iudai. πθοις , καὶ ἐντάλμασιν ἀνθρώπων ἀπο-
cas fabulas appellauit , non le . 35ρεφομένων τὴν ἀλήθειαν. , Μύθος
fed legis interpretatio . ἰεδαϊκὲς ἐ τὸν νόμον κέκληκεν , ἀλλὰ
gem ,
nem > quæ afferebatur a Iu . τὴν παρὰ Ἰεδαίων προσφερομένην ρω
dæis. Huius etiam rei Dominus μηνείαν τῇ νόμε . ταύτην δὲ αὐτῶν καὶ
ipfos infimulauit a ) : Cur vos ὁ Κύριος ἐποιήσατο τὴν γραφὴν , ἵνα
transgredimini mandata Dei pro τί καὶ ὑμεῖς παραβαίνετε τὴν ἐντολὴν
pter traditiones veftras ? Hoc τῷ Θεῷ διὰ τὰς παραδόσεις ὑμῶν ; τὸ
autem " Increpa illos acriter ; μέντα Ἔλεγχε αὐτὲς ἀποτόμως , ἐκ
non eft contrarium illi b) , 黏 In ἐναντίον ἐπὶ τῆ , Ἐν πραότητι παιδεύον
lenitate corripientem eos qui
refiftunt. lis enim qui nondum τις τὲς 9 αντιδιατιθεμένες . ταῖς γὰρ
crediderunt , placide ac leniter μηδέπω πεπιτευκόσιν ἠπίως καὶ πράως
tradenda eft doctrina : eos au- δεν προσφέρειν τὴν θείαν διδασκαλίαν ·
tem qui credere profitentur , et τὲς δέ γε πιςεύειν ὑπισχνεμένες , καὶ
fidei repugnantia facere conan- τἀναντία ποιεῖν τῇ πίςει πειρωμένες ,
tur , afperioribus pharmacis me.
le- τοῖς αὐτηροτέροις προσήκει θεραπεύειν
dicari conuenit .
galium obferuationum fcopum Φαρμάκοις . εἶτα τῶν νομικῶν παρα
oftendit . 15. Omnia munda τηρήσεων ἐπιδείκνυσι τὸν σκοπέν .
mundis : coinquinatis autem et έ . Πάντα μὲν καθαρὰ τοῖς καθαροῖς
infidelibus nihil eft mundum , fed » τοῖς δὲ μεμιασμένοις καὶ ἀπίςοις ἐδὲν
inquinatæ funt eorum mens καθαρὸν , ἀλλὰμεμίανται αὐτῶν καὶ
et confcientia . Abraham e-
nim patriarcha nullam le- ὲς καὶ ἡ συνείδησις. Οὐδένα γὰς περὶ
Γυν
gem de cibis fufcepit nec βρωμάτων ᾽Αβραὰμ ὁ πατριάρχης
qui ante eum fuerunt pie- ἐδέξατο νόμον , ἐδὲ οἱ πρὸ ἐκείνε λαμ-
tatis lumina. Iudæis auten
πλῆρες τῆς εὐσεβείας γινόμενοι . Ἰου-
de his legem tulit ali
δαίοις δὲ τὸν περὶ τέτων τέθεικε να
quid aliud moliens , de quo μου , ἕτερόν τι κατασκευάζων περὶ
non eft nunc dicendi tein-
pus. Interpretandi enim > οὗ λέγειν νῦν & καιρός . τὸν γὰρ τῆς
non Iudæos accufandi " [a. ἑρμηνείας , οὐ τὸν τῆς Ἰεδαίων κατη-
borem in
De prafentia fufcepi- γορίας ἐπὶ τοῦ παρόντος ανεδεξάμεθα
mus. his autem
rur . πόνον . περὶ τούτων πάλιν ὁὁμολογοῦσιν
θεσπέσιος
fus dixit diuinus Paulus. ἔφη Παῦλος . ις΄. Θεὸν
16. Confitenturi fe nofe Deum
factis autem negant , cum πεἰδέναι , τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται ,
fint abominati , et increduli „ βδελυκτοὶ ὄντες , καὶ ἀπειθῶς , καὶ
et ad omne bonum reprobi. πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἀδόκιμοι ,
Affirmant enim fe colere Deum Ιχυρίζονται μὲν γὰς σέβειν τῶν ὅλων
Θεόν :

9 ) διατιθεμένους . Β.
a) Matth. 15, 3. b) 2 Tim. 2 , 25.
 EPIST. AD TITVM. CAP. II. :
703
Θεόν ἐναντία δὲ ἄντικρυς οἷς βούλε * vniuerforum : aperte i autem f

και δρῶσι. ξητῷ γάρ τινι τὸν νόμον
περιέγραψε χρόνῳ · οὗτοι δὲ κατ᾽ ἐκεῖ.
νον τὸν χρόνον οὐκ ἐπλήξουν τὸν νόμον˙
μετὰ δὲ τὸ τέλος τοῦ χρόνου ὑπερμα-
χοῦσι τοῦ νόμου .
eius voluntati contraria faciunt.
Legem enim certo quodam tem-
pore circumfcripfit : hi autem
illo tempore legem non imple-
bant , poft finem vero temporis
pro lege decertant.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β. CAPVT 11 .

δ πρέπρατα ὑ · ι. Τa
κα . Σὺ δὲ λάλειοἳ u en fam
T m loquere
am docquæ de
trinam
" γιαινούση διδασκαλία . " 'cent
Μὴ ταρατιέτωσάν σε , φησὶν , οἱ το . Ne nt, inquit
docete , turbent ii qui
contraria : fed trade
ναντια διδάσκοντες , ἀλλὰ πρόσφερε vt foles
, diuinam difciplinam ,
συνήθως τὰ θεῖα παιδεύματα , λέγει Dicit autem
præterea quænam
δὲ καὶ τίνα τὰ ἑκάτῃ ἡλικία προσήκον- vnicuique ætati conueniant.
β΄. Πρεσβύτας νηφαλίες είναι. 2. Senes , vt fobrii fint. Vigi-
Ἐγρηγορέναι καὶ νήφειν ἀεὶ , καὶ σύν . Iantes , et femper fobrii , et
prudentiam habentes ætati con-
εσιν ἔχειν τῇ ἡλικία κατάλληλον . Σε venientem . Graues. Et orna-
,, μνούς . » Καὶ κατὰ τὸ χῆμα και to habitu .
Temperantes . Ho-
σμίους . » Σώφρονας. Τοῦ βίου ἐ- neftæ vitæ ftudiofi. Sani in
πιμελες. "" Ὑγιαίνοντας τῇ πίςει , fide , in dileftione in patien-
* τῇ ἀγάπη , τῇ ὑπομονῇ . Ωςε τίπο Vt ipfi et fincere credant,
,
· αὐτοὺς καὶ γνησίως πιςεύειν , και τῇ et caritate in proximum refplen-

περὶ τὸν πέλας ἀγάπῃ λάμπειν 2 , καὶ

2 deant ,
tatis et molef
hoftibu s tias quæ
inferun tura veri
forti
φέρειν , γενναίως τὰ παρά των της animo ferant.
3. Anus
προσφερόμενα . liter in habitu fanto . Prejbyti- fimia
ἀληθείας δυσμενῶν
, γ '. Πρεσβύτιδας ώσαύτως ἐν καταςή- das anus appellauit fenio
fectas non quæ
,ματι 1 ) ἱεροπρεπε . , Τας γεγηρα aliquod
κυίας οὕτως ὠνόμασεν , οὐ τὰς λε- munus fufceperant . Sanctum
autem " babitum voca-
τουργίας τινὸς ἠξιωμένας , ἱεροπρεπῆ vit honeftum ornatum.
Non
μὲ τὴν τῆς σεμνότητος ευκοσμίαν ἐκά criminatr 10n vino multo
ices
έλεσε . „99 Μὴ διαβ όλους , μὴ οἴνῳ πολ- jerui
2 entes. Hæc etiam pofuit in
, λῷ δεδουλωμένας . « Ταῦτα καὶ ἐν epiftola ad Timotheum . Bene
τῇ πρὸς Τιμόθεον τέθεικε , „ Καλο- docentes, Deinde etiam docet ,
, διδασκάλους . "" Εἶτα λέγει και τί quosnam et quid docere
ας καὶ τί προσήκει διδάσκειν. „ δ΄. Ἵνα oporteat. 4. Vi fapere doceant
, σωφρονίζωσι τὰς νέας , Φιλάνδρους adolefcentulas , ut viros fuos ament ,
1 filios

1) Ita legi iubet Theodoreti interpretatio et Herueti liber. Sirm. textus græ-
cus habebat ἱεροπρεπεῖς .
704 B. THEODORETI INTERPRET .

filios fuos diligant , Tempe είναι , Φιλοτέχνους , έ . 2 ) Σώφρο

vantes fint , cafta , domus cu » νας , ἁγνὰς , οἰκουροὺς , ἀγαθὰς,
ram habentes , benignas , fubdi ὑποτασσομένας τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ,
sas viris fuis , ut non blafphe-
metur verbum Dei. Maritos D ἵνα μὴ ὁ λόγος τοῦΘεοῦ βλασφη
enim pietatis . prætextu relinque- 9 μῆται . Τὸ γὰρ προφάσει θεόσι
re , in caufa erat vt male au- βάας καταλιμπάνειν τοὺς ἄνδρας ,
diret prædicatio. 6. Iuuenes βλασφημίαν ἔφερε τῷ κηρύγματι
fimiliter
fint. Hæc temperantes
enim vt virtus
bortare fum . » 5΄. Τοὺς νεωτέρους ὡσαύτως παρα
" κάλει σωφρονεῖν . "κ Αὕτη γὰρ δια
mo eft ornamento adolefcentiæ ,
quia cupiditatis vitium cum ea φερόντως ἡ ἀρετὴ κοσμεῖ τὴν νεότητα
acrius bellum gerit. Docet de· ἐπειδὴ καὶ τῆς ἐπιθυμίας ταύτῃ σφο
inde quo pacto fides doftrinæ δρότερον τὸ πάθος πολεμέ . ὦτα δι'
comparanda fit. 7. In omni- δάσκει πῶς δεῖ τὴν διδασκαλίαν πιθα ·
bus teipfum præbens exemplum , ζ '. Περὶ πάντας σεαυτὸν
bonorum operum , in doirina τὴν ποιεν.
η παρεχόμενος τύπον καλῶν ἔργων , ἐν
Sit vita tua exemplar eorum 2
᾿Αρχέτυπον ἔξω τῶν
» τῇ διδασκαλία . ""
quæ a te dicuntur . Oratio enim ,
ων λόγων ὁ βίος.
* cui facta * ferunt teftimonium , παρά σου προσφερομέν
fide digna redditur . Docet er- ὑπὸ γὰρ τῶν ἔργων μαρτυρέμενος ὁ λό
iamn ea quæ facere conueniat . γος ,αξιόχρεως γίνεται. λέγει δὲ καὶἃ
Integritat em , grauitatem , incor- προσήκει ποιεῖν . 3 ) Αδιαφθορίαν ,
ruptibilitatem . Hæ funt for- σεμνότητα , ἀφθαρσίαν . » Οὗται
inæ laudabilium operum. Di-
τῶν ἐπαινουμένων ἔργων οἱ χαρακτῆ
cit autem , quinam fint fines re-
&tæ doffrinæ. 8. Verbum fa. ξες . λέγει δὲ καὶ τῆς ὀρθῆς διδασκα

mum , irreprehenfibilem ( te pra

λίας τοὺς ὅρους . . ,
» ή . Λόγον ὑγιῆ
beto ). Talis autem eft qui m ἀκατάγνωσον . κ Τοιοῦτος δὲ ὁ τῇ
n
ornatur fpirituali gratia. νι πνευματικήκοσμούμενος χάριτι. κἽνα
is qui ex aduerfo eft pudefiat , ὁ ἐξ ἐναντίας ἐντραπῇ , μηδὲν ἔχων
mibit babens mali dicere de vobis. » λέγειν περὶ ὑμῶν φαῦλον . Ὅταν
Quando enim et quæ dicuntur γὰς καὶ τὰ λεγόμενα τῇ ἀληθεία
veritate ornantur , et quæ funt σμᾶται , καὶ τὰ γινόμενα σύμφωνα
iis quæ dicuntur confentiunt , τοῖς λεγομένοις , ἐμφράττεται και αν
ipforum etiam maledicorum ora τῶν τῶν φιλολοιδόρων͵ τὰ ζέματα .
obftruuntur. 9. Seruos domi-
θ'. Δούλους ἰδίοις δεσπόταις ὑποτάσ
nis fuis fubditos effe , in omnibus "
σε θαι , ἐν πᾶσιν εὐαρέζους εἶναι. κ
placentes. In omnibus , id eft, Τὸ ἐν πᾶσιν ,ἀντὶ τοῦ , τοῖς τῇ σωμα ·
In iis quæ pertinent ad corpo-
rale dominorum τικῇ τῶν δεσποτῶν ἁρμότλουσι θερα
minifterium .
Neque enim , fi dominus iubeat πείᾳ . οὔτε γὰρ , εἰ κελεύει δεσπότη :
δυσσει

* 2 ) σώφρονας non erat in greco Herneti 3 ) Ita et Herr. liber , fed άδικα
Φορίαν habet Β.
 EPIST. AD TITVM . CAP . II . 705

ξυσσεβάν , ὑπακούειν τῷ δούλῳ προσ- impium effe feruo præcipit

τάτλει . καὶ τοῦτο δηλοῖ τὰ ἐπαγόμενα · obedire : et hos fignificant
Non con-
* , Μὴ ἀντιλέγοντας , ί. Μὴ νοσφιζο . quæ fubiunguntur et
, μένους , ἀλλὰ πίςιν πᾶσαν ἐνδεικνύ- tradicentes , 16. Non fraudantes ,
, μένους ἀγαθήν . „ Εὐνοίᾳ καὶ ἐλευ . fed in omnibus fidem bonam often .
dentes. - Beneuolentia et liber-
θερίᾳ κοσμάθωσαν , τῆς τῶν δέσπο-
τῶν ἐπιμελάθωσαν θεραπείας . τοῦ tate ornentur , inferuiendi do-
minis curam gerant. Clarum
τα δὲ δῆλον ὅτι περὶ τῶν ἤδη πεπιςευ · eft autem , quod hac ftatuat de
κότων δούλων 1νομοθετεί . τέτο γὰρ feruis qui iam crediderunt .
Y
καὶ ἐπήγαγεν , Ἵνα τὴν διδασκαλίαν Hoc enim etiam fubiunxit :
καὶ τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ κοσμῶ . Doftrinam faluatoris noftri Dei
5, σιν ἐν πᾶσιν . "
κ Ἔπαινος γὰς τοῦ ornent in omnibus. Εft enim
θεου κηρύγματος , τὸ τοὺς οἰκέτας laus diuinæ prædicationis , quod
τοσαύτην δέξασθαι τῆς γνώμης μετα- famuli tantam ceperint animi
(
βολήν. Εἶτα διδάσκει τὸν τῆς θείας mutationem . Deinde docet fco-
οἰκονομίας σκοπόν . "9 τά . 4 ) Ἐπεφάνη pum diuinæ incarnationis.
9 γὰρ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος u . Apparuit enim gratia Dei fal
ἢ πᾶσιν ἀνθρώποις , ιβ '. 5 ) Παιδεύου- vatoris noftri omnibus bominibus ,
*'"9, σα ἡμᾶς , ἵνα ἀρνησάμενοι τὴν ασέ- 12. Erudiens nos , ut abnegantes
impietatem et fæcularia defideria ,
”, βειαν ,καὶ τὰς κοσμικὰςἐπιθυμίας, fobrie ,et iufte , etpie viuamus
* σωφρόνως , 6) και δικαίως , καὶ εὖ ἐκin boc feculo . Hac de caufa
5 , σεβῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνα. y homo fattus eft ynigenitus Dei
· Τούτου χάριν ἐνηνθρώπησεν ὁ μονογε· filius , vt omnes T homines , et
1
νὴς τοῦ Θεοῦ υἱὸς , ἵνα πάντας ἀνθρώ- domninos et feruos , dignaretur
eo tendens
πους , καὶ δεσπόταςκαὶ οἰκέτας , ἀξιώς falute : eo tendens , ut præter
,
σῃ τῆς σωτηρίας παρασκευάσας πρὸς impietatem vitam quoque fcele-
τῇ δυσσεβεία καὶ τὸν παράνομον βίον ratam defererent. Iam vero no-
καταλιπᾶν . ὑπέδειξε δὲ ἡμῖν καὶ τὴν bis etiam reftam viam demonftra-
εὐθεῖαν ὁδὸν , ἐν εὐσεβεία καὶ σωφρο- vit , iubens vt pie ac mode.
σύνῃ βιοῦν κελεύσας . ἐπιδείκνυσι δὲ rate vitam ageremus . Porro au-
καὶ τὸν τῶν κατορθωμάτων καρπόν . tem bonarum quoque adtionum
9 γ '. 7) Προσδεχόμενοι τὴν μακαρίαν fruftum oftendit. 13. Exfpes
ἐλπίδα , καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης Elantes beatam fpem , et aduentum
‫دو‬
ῦ τοῦ μεγάλου Θεοῦ , καὶ σωτῆροςἡ- gloriæ magni Dei , et feruatoris no-
firi

4 ) V. 11 -- 13. ipfis his verbis eft hæret. fab . lib. 5. c. 22. ς) διδάσκουσα . Να
fter ad Pfalm . 9, 7. 6) κ. δικαίως omittit ad Pfalm . cit. 4 ) Eadem verba
habet epift . 146. p. 1034. et 1o3 . Sirm . Sed τ. μακαρ. ἐλπίδα omittit fupra
ad 1 Cor. 8, 6.
B. Theod . Tom . III . YY
 TÍ T.
206 B. THEODORE INTERPRE
$
ftri Iefu Chrifti.Nobis au- 22 μων.
μῶν Ἰησοῦ Χρισοῦ . „ Ἔδωκε δὲ ἡμῖν
rem fpem etia m dedit gloriofi καὶ τῆς ἐνδόξου παρουσίας αὐτοῦ τὴν
fui aduentus , in quo fe ma-
gnas remunerationes daturum ἐλπίδα , ἐν ᾗ τὰς μεγίσας ἀντιδόσεις
eft pollicitus . Magnum autem παρέξειν ὑπέχετο . μέγαν δὲ Θεὸν ἀ
* Deum nominauit Chriftum , νόμασε τὸν Χρισὸν , τὴν αἱρετικὴν βλα-
hæreticam blafphemiam redar- σφημίαν 8 ) ἀνελέγχων . αναμιμνή-
guens. Domini quoque paffio- σκει δὲ καὶ τοῦ δεσποτικοῦ πάθους
nem commemorat
ex iis quæ ἀπὸ τῶν ἤδη παρ ' αὐτοῦ γεγενημένων
ab eo facta funt futura confir . πιτούμενος τὰ ἐσόμενα2. ιδ ', Ὃς ἔδω
mans . 14. Qui dedit femer
ipfum pro nobis , ut nos redime . >>
» κεν ἑαυτὸν ὑπὲρ ἡμῶν , ἵνα λυτρώση .
vetabomni iniquitate ,et mum n ται ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἀνομίας , και
daret fibi populum peculiarem , κκαθαρίσῃ ἑαυτῷ λαὸν περιούσιον , ζη-
feftatorem bonorum operum. Εἰ π λωτὴν καλῶν ἔργων... Τούτε χαριτ
de cauf a mortem pro nobis τὸν ὑπὲρ ἁπάντων ἡμῶν κατεδέξατο
omnibus fufcepit , vt peccati θάνατον , ἵνα τῆς ἁμαρτίας λύσας τὴς
euerfa tyrannide > ab acerba τυραννίδα , τῆς πικρᾶς ἡμᾶς ἐκείνης
illa feruitute nos liberaret "
et ἐλευθερώσῃ δουλείας , καὶ λαὸν οἰκεῖον
fuum populum redderet falto- ἀποφήνῃ τῶν ἐπαινουμένων ἔργων ἐρα-
rum laudabilium amatorem
is. Hac loquere , τήν τε καὶ ζηλωτήν . ιέ . Ταῦτα τὰλά
zmulatorein .
et exhortare , et argue cum omni » λα , καὶ παρακάλει , καὶ ἔλεγχε
imperio . · Nemo e te contemnat . y μετά πάσης ἐπιταγῆς · μηδες σου
Pro defpiciat . Oportet enim » περιφρονείτω .κ᾿Αντὶ τοῦ , κατα-
eum qui eft in diuinis difcipli φρονείτω . χρὴ γὰρ τὸν τὰ θεῖα πε
nis eruditus ,non remiffe , nec παιδευμένον μαθήματα , μὴ ὑφαμέ-
cum timiditate hoc facere , fed νως , μηδὲ μετά τινος δειλίας τοῦτο
cum libertate docere , et increpa- ποιεῖν , ἀλλὰ σὺν παρξησίας διδάσκειν ,
re vbi opus eft.
καὶ ἐπιτιμᾶν ἔνθα δεῖ.

CAPVT 111 . ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ γ.

illos , principibus et
Amphit poteftarihus ion effe , "
ritfubditos και ά . πομίμνησκε αὐτοὺς ἀρχαῖς
dicto obedire. Et quoniam im- » καὶ ἐξεσίαιςὑπο]άσσεθαι
pii erant, qui tunc temporis re- η 22 πειθαρχῶν. Καὶ ἐπειδὴ δυσσεβείς
rum potiebantur , necefiario ad- ἦσαν οἱ τότε κρατοῦντες , ἀναγκαίως
iecit diftinationem . Ad omne ἐπήγαγε τὸν διορισμόν · Πρὸς πᾶν
opus bonum paratos effe. "
Ne-
ἔργον ἀγαθὸν ἑτοίμους εἶναι . Ού
que enim principibus in omni-
δὲ γὰρ εἰς ἅπαντα δὲ τοῖς ἄρχουσι
bus parendum eft : fed vefti δεῖ
gal quidem et tributum conferen- πειθαρχεῖν , ἀλλὰ τὸν μὲν δασμὸν καὶ
dum eft , et honor qui eis con- τὸν φόρον εἰσφέρειν , καὶ τὴν προσή .
κουσαν
8 ) ἐλέγχων . Β . 1
 EPIST.
AD TITVM . CAP . III, 707
}
·
κουσαν απονέμειν τιμήν˙ & δὲ δυσσεβῶν venit tribuendus : at fi vt imme
' .Μηδένα βλασφημέν
1) βκελεύσειεν 9 αντιλέγειν . pie agas iufferint , aperte con-
tradicendum. 2. Neminem bla-
" καὶ fphemare. Id eft · de nullo
μηδένα ἀγορεύειν κακῶς . „ ᾿Αμάχους maledicere . Non litigiofos effe,
ἢ εἶναι , ἐπιεικεῖς , πᾶσαν ἐνδεικνυμέ- fed modeftos , omnem oftendentes
» νους πραότητα πρὸς πάντας ἀνθρώ- manfuetudinem ad omnes homines .
9 πους. η Οὐκ ἐναντία ταῦτα τοῖς Non funt hæc contraria iis quæ
prius difta funt. . Quemadino-
πρόθεν εἰρημένοις . ὡς γὰρ ἔφην ἤδη , dum enim iam dixi , infideli
τοῖςμὲν ἀπίτοις ἡμᾶς ἠπίως καὶ bus quidem iubet nos doëtri
* πράως προσφέρειν τὴν διδασκαλίαν κε- nam leniter et placide tradere :
λεύει · τοῖς δὲ πεπιτευκόσιν , εἰ ἁμάρ ! eos autem qui crediderunt , fi
τοιεν , θαρσαλέως ἐπιτιμᾶν. λέγει δὲ peccent , audafier arguere. Di-
· καὶ τῆς πραότητος τὴν αἰτίαν . cit autein caufam , cur lenitate
vti oporteat. 3. 1 Eramus enim
γ΄. 2 ) Ἦμεν γάρ πότε καὶ ἡμεῖς ἀνόη- aliquando et nos infipientes , in-
» του, ἀπειθεῖς , πλανώμενοι , δου- creduli > errantes feruientes
" λεύοντες ἐπιθυμίαις καὶ ἡδοναῖς ποι- libidinibus et voluptatibus variis ,
" κίλαις , ἐν κακίᾳ καὶ φθόνῳ διάγον- in malitia et inuidia degentes
odibiles", odientes inuicem . Prio-
3 τες , ζυγητοὶ , μισοῦντες ἀλλήλους. ,
Αναμνηθῶμεν τῆς προτέρας ἡμῶν αἀ rein noft am
. conuerfationem in
reuocemus confide-
νατροφῆς , λογισώμεθα πόσοις κακοῖς remus quot inalis fuerimus ob-
ὑπεκείμεθα , καὶ ὅτι τοιύτους ὄντας noxii , et quod cum tales effe-
1 τῆς σωτηρίας ἠξίωσεν ὁ τῶν ὅλων Θεός. mus , vniuerforum * Deus nos
' φέρωμεν τοίνυν καὶ ἡμᾶς τῶν ἔτι πλα. falute : dignatus eft. Feramus ‫܂‬
νωμένων τὴν μοχθηρίαν. ἑαυτὸν μέν. iraque nos etiam eorum qui ad-
huc errant improbitatem. Se-
· το συνέταξεν ὁθεῖος ἀπόςολος , οὐχ ipfumautem fimul adnumerauit
- ὡςἅπασι τοῖς ἐγκλήμασιν ὑποκείμενον , apoftolus , non quod fuerit
ἀλλ᾿ ὡς διώκτην γεγενημένον . οὐδὲ γὰρ omnibus criminibus obnoxius ,
τοῖς ἄλλοις πᾶσι πάντες ὑπέκειντο ' fed quod perfecutor . Namnee
ἀλλ᾿ οἱ μὲν τόδε ἦσαν , οἱ δὲ τόδε · ἀλλ᾿ aliis omnibus obnoxii omnes fue
ὅμως τῆς σωτηρίας ἀπήλαυσαν . rent , fed hi quidem hoc , alii vero
illud fuerant : omnes tamen funt fa-
.
· δ΄ . 3 ) Ὅτε δὲ ἡ χρηςότης καὶ ἡ φι- latem confecuti . 4. Cum autembe-
* λανθρωπία ἐπεφάνη τοῦ σωτῆρος nignitasethumanitasapparuit ferua-
ἢ ἡμῶν Θεοῦ , έ. 4 ) Οὐκ ἐξ ἔργων τῶν toris nofiri Dei, r . Non ex operibus
Yy 2 ' iufti

1 ) κελεύειν. Β. 2) ἦμεν και ποικίλαις. Eadem verba Quæft. 41. in Deuteron .

Omnia , etiam reliqua , huius verfus Qu . 2. in Iofuam , ad Ezech . 28 , 10 .
et fupra ad Rom . io , 19. Itemque v. 3 6. iisdem verbis ad Cant. 4 , 8 .
2) Dial . 3. adv. Macedon . p. 331.Garnerii nofter paullo liberius : Οτε ἐπε
φάνη ἡ χάρις τῷ Θεῷ τῷ πατρὸς ἡμῶν . Et dial 4. p. 364 : ἡ χάρις τῷ σωτ . ἦμα
Θε . 4 ) Οὐ διὰ τὰς δικαιοσύνας , ἃς ἐποιήσαμεν habet nofter ad Pfalm . 16,2.
102 , 6. et 1o6 , 8. vbi poft δικαιοσύνας addit ἡμῶν. Ac 1. 6. e dial, 3. & in
ἔργων ὧν ἐποίησε ἡμ , ἐπὶ τῆς γῆς ,
708 B. THEODORETI INTERPRET.

iuftitia quæ fecimus nos , fed fecun- ἐν δικαιοσύνῃ ὧν ἐποιήσαμεν ἡμᾶ

fecit , per lauacrum regenerationis » σώσεν
dum fuam mifericordiam faluos nos " ἀλλὰ κατὰἡμᾶς,5 )διὰ αὐτοῦ
τὸνλουτροῦ του σ

et renouationis Spiritus fanti , » νεσίας , καὶ ἀνακαινώσεως Πνεύμα

y τος ἁγίου , ς . Οὗ ἐξέχεεν ἐφ ' ἡ
6. Quem effudit in nos abunde , per
η μᾶς πλουσίως , διὰ Ἰησοῦ Χριςοῦ τοῦ
Iefum Chriftum feruatorem noftrum,
ἡ σωτῆρος ἡμῶν , ζ '. Ἵνα δικαιωθέν
7. Vt iuftificati gratia ipfius , bere-
"
ἤ τες τῇ ἐκείνου χάριτι , κληρονόμ
des fimus, fub fpe vita aterna . Be. 3""
7) γινώμεθα κατ᾽ ἐλπίδα ζωῆς αἰα
nignitate , inquit , vfus Dominus , νίου . „ Φιλανθρωπία , φησὶ , χρη
per Vnigenitum nos a malis priori. σάμενος ὁ Δεσπότης , διὰN τοῦ Μονογε
νοῦς τῶν προτ
P έρων ἡμᾶς κακῶν ἦλεν
bus liberauit, per falutarem quidem
baptifmum peccatorum veniam no- θέρωσε , τῷ μὲν σωτηρίῳ βαπτίσματ
τὴν τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῖν χαρισάμε
bis concedens, nosque denuo creans
νος ἄφεσιν , καὶ ἀνακτίσας ἡμᾶς καὶ
ac renouans , et Spiritus dono im- νεουργήσας , καὶ τῆς τοῦ Πνεύματος
pertiens, viam autein iuftitiæoften- δωρεᾶς ἀξιώσας , τὴν δὲ τῆς δικαιοσύ
dens. lis autem qui per hanc in- νης ἐπιδείξας ὁδόν. τοῖς δέ γε ταύτην
cedunt, calorum regnum eft polli. ὁδεύουσι τὴν τῶν οὐρανῶν ὑπέχετο βά .
citus . Et quoniam hoc fub vifum σιλείαν καὶ ἐπειδὴ ἀόρατος αὕτη ,
ἐλπὶς γὰρ βλεπομένη οὐκ ἔσιν ἐλπὶς ,
non cadit , fpesenima) quævidetur ,
ἀναγκαίως ἐπήγαγε » η. Πιτὸς ὁ λό
non eft fpes , neceffario fubiunxit :
» yos. " ὶ
᾿Αντ τοῦ , ἀληθῆς , μηδείς
8. Fide dignus fermo eft . Id eft , ἀμφιβαλλέτω . „ Καὶ περὶ τούτων βού
verus, nemo dubitet . Et de iis vo
και λομαί σε διαβεβαιδθαι , ἵνα 8 ) φρον
lo te confirmare, vt curent bonis ope- " τίσωσι καλῶν ἔργων προΐξαθαι
vibus ftudere qui credunt Dco . η πεπιτευκότες Θεῷ . „» Οὐκ ἀρκε
Non fufficit enim fides ad falutem γὰρ ἡ πίςις πρὸς σωτηρίαν , ἀγαθῶν
iis, qui funt bonis operibus nudati . ἔργων γεγυμνωμένοις . » Ταῦτά ἐξ
Hac funt bona , et vtilia hominibus . » τὰ καλὰ ,καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώ
Τὸ πιτεύειν τῷ Θεῷ , καὶ
Deo credere , et ex eius legibus vi. 9η ποις .
κατὰ τοὺς αὐτοῦ πολιτεύεσθαι νόμους .
ram inftituere . 9. Stultas autem θ΄. Μωρὰς δὲ ζητήσεις , καὶ γενεα-
quæftiones et genealogias , et
λογίας , καὶ ἔρεις ,καὶ μάχας νομι
contentiones , et pugnas legis de. η
„ κὰς περίΐζασο . η Σπούδαζε φεύγειν
vira. Stude fugere inutiles difpu ·
Τοὺς ἀκερδᾶς διαλέξεις . οὐδεμίαν γὰς
tationes : nullam enim afferunt
Φέρου
5 ) τὸ πολὺ ἔλεος αὐτῇ ---αγίς habet dial. 3. aduerf. Macedon . p. 343. et 331. Gar.
nerii , itemque 1l. cc. e Cant. et Pft , in poftremo etiam vsque ad πλεσίως,
fed dial. 4. 1. c. τὸ αὐτῷ ἔλεος . 6) Pro ἔσως . εμ , eft ἀναγεννήσας ἡμᾶς ἱπ
vtroque loco dial. contra Macedon. 7) γενώμεθα . Β . 8 ) φροντίζωσι , Β .
a) Rom . 8, 24.
 EPIST . AD TITVM. CAP . III . 709

φέρουσιν , οὔτε τοῖς διαλεγομένοις , οὔ . vtilitatem > nec iis qui diffe
runt iis i qui audiunt .
με τοῖς ἀκούουσιν ὄνησιν . τοῦτο γὰρ Hoc enim Fabiunxit : Sunt
πήγαγεν » Εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ enim inutiles et Hæc

, μάταιαι . » Ταῦτα δὲ πάλιν περὶ rurfus dixit de iis qui ex lu

τῶν ἐξ Ἰουδαίων ἔφη . Περὶ τούτων δὲ dæis crediderant . De his au-
2
καὶ τῷ μακάρια γέγραφε Τιμοθέᾳ . tem fcripfit etiam ad beatum
Timotheum . 10. Hæreticum
*, 1. Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν νου-
, θεσίαν καὶ δευτέραν παραιτοῦ . hominem poft vnam et fecundam
u . Sciens
ιά . Εἰδὼς ὅτι ἐξέτραπται ὁ τοιοῦτος , correptionem deuita ,
·καὶἁμαρτάνει ,ὢν‫ اد‬αὐτοκατάκριτος , quodperuerfus fit qui eft eiusmo.
di , et delinquat , cum fit pros
Οταν δὶς καὶ τρὶς τοῖς τὰ ἐναντία δι᾽ prio iudicio condemnatus . * Poft-
δάσκειν ἐπιχειροῦσι , τὴν προσήκουσαν quam bis aut ter iis , qui co-
προσενέγκης διδασκαλίαν , ὦτα τοῖς nantur docere contraria , quain
πονηροῖς δόγμασιν ἐπιμένοντας ἴδῃς , par eft doëtrinam tradideris , et
μηκέτι τὰς πρὸς αὐτοὺς διαλέξεις in prauis dogmatibus eos per-
amplius cuin
ποιοῦ · ἀνόνητος γὰρ ὁ πόνος. „ β΄. Ο . feuerare videris .
‫او‬
, ταν πέμψω Αρτεμᾶν πρός σε , ἢ eis ne difputes :eft enim labor
inutilis. 12. Cum mifero Arte-
Τυχικὸν , σπούδασον ἐλθεῖν πρός με mam ad te • aut Tychicum , fea
, εἰς Νικόπολιν ἐκεῖ γὰρ κέκρικα πα ·་ ftina ad me venire Nicopolim :
· ραχειμᾶσαι . Τῆς Θράκης ἐπὶν ἡ Op-
ibi enim ftatui byemare .
Νικόπολις , τῇ δὲ Μακεδο
, νίᾳ πελάζει . pidum eft Thraciæ Nicopolis , fini-
δῆλον τοίνυν ὡς κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν , timum Macedonia . Clarum eft
καθ᾿ ὃν ἐν τῇ Μακεδονία 4 Αχαΐα ergo , fcriptam fuiffe epiftolam
διέτριβεν ἔγραψε τὴν ἐπιςολήν . eo tempore , quo in Macedonia
13. Ze
γ. 9) Ζηνᾶν τὸν νομικὸν , καὶ ᾿Απολ . et Achaia verfabatur .
» λω , σπουδαίως πρόπεμψον , ἵνα μη na legis perito , er Apollonio folli-
, δὲν αὐτοῖς 10 ) λείπῃ . κ
καὶ ἐπει. cite profpice , ut nihil eis defit.
Et quoniam beatus Titus eam
δὴ τὸν ἀκτήματα βίον ὁ μακάριος με • vitamfequebatur quæ caretpos
τία Τίτος , αναγκαίως ἐπήγαγεν fefionibus , neceffario fubiunxit :
II) Μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡ-
ιδ΄. ΙΙ) 14. Difcant aurem et noftri bo-
μέτεροι καλῶν ἔργων προΐξασθαι εἰς τἷς operibus ftudere ad ufus ne
» τὰς ἀναγκαίας χρείας , ἵνα μὴ ὦσιν ceffarios , vt non fint infruttrunt
uof .
Doce eos qui credide ,
„ ἄκαρποι . „ Δίδαξον τοὺς πεπιςευ- eorum curam
emn
vt corporalqui
κότας τῆς σωματικῆς θεραπείας ἐπι- bus diuina do-
gerant ,
μελεῖθαι τῶν τὰ θεῖα διδάσκειν πεπί cendi munus creditum eft :
tales quoque fru-
τευμένων.͵ προσήκει γὰρ αὐτοὺς καὶ πιος " enim
t 15. Salu
τοὺς τοιούτους φέρειν καρπούς . πέ. Α- atus ferre conuenit.
σε οἱ μετ᾿ ἐμοῦ πάντες˙ tant te qui mecu m funt omnes :
να σπάζονται σε in
ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν faluta eos qui nos amant
Yy 3 fide.

9) Zquãv. B. 10) λíny. B. 11) Mwd.--- xgeíns. Epiſt. 32.

710 B. THEOD. INTERPR . EP. AD TITVM. CAP. III.
Nolebat enim aliter amari ve-
πίσει . Οὐ γὰρ ἤθελεν ἑτέρως (.
ritatis magifter 2
fcopo pietatis. qua ex fol
m zia
Gra Ctmo λεί παι ὁ τῆς ἀληθείας διδάσκαλε
omnibus vobis, Amen. Hac ἀλλὰ μόνον κατὰ τὸν τῆς εὐσεβείας σκο
beato quidem Tito fcripfit di. πόν 19 Ἡ χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν
vinus apoftolus : nobis auten „ ἀμήν . κ Ταῦτα τῷ μὲν μακαρία
omnibus quæ hinc oritur vtili. Τίτῳ γέγραφεν ὁ θεῖος ἀπότολος
tarem præbuit. His enin tam πᾶσι δὲ ἡμῖν τὴν ἐντεῦθεν προσενήν ·
quam thefauris communibus
fruimur. Vtinam poffimus et χεν ὠφέλειαν . ὡς γὰρ ἀπὸ τῶν καὶ

nos conferuare ea quæ colle&ta νῶν θησαυρῶν τὸν πλοῦτον καρπούμε

funt : in Chrifto reti Domino θα γένοιτο δὲ ἡμᾶς καὶ φυλάξαι
noftro, cum quo Patri , vna συλλεγέντα˙ ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ τῷΚυρίῳ
cum fandiffimo Spiritu , gloria , οὗ τῷ Πατρὶ , σὺν τῷ παντ·
ἡμῶν , μεθ᾽ ού
honor et potentia , nunc
femper , et in facula feculorum . γίῳ Πνεύματι , δόξα , τιμὴ , καὶ κρά
Amen. τος , νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων . ἀμήν .

Epiftola ad Tirum Cretenfis ee- » Ἡ πρὸς Τίτον τῆς Κρητῶν ἐκκλη

clefia , fcripta eft Nicopoli , " σίας ἐπιβολὴ ἐγράφη ἀπὸ Ν
oppido Macedonia . η κοπόλεως τῆς Μακεδονίας . n

ΤΟΥ
 7II

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ

ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ

E P M HNE I A

ΤΗΣ ΠΡΟΣ

ΦΙΛΗΜΟΝΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ .

THEODORETI
BEATI
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIO

EPISTOLAE

AD PHILEMONE M.

ARGUMENTUM .
ΥΠΟΘΕΣΙΣ .

ῶν πεπιτευκότων ὁ Φιλήμων hilemon erat . ex numero

eorum qui crediderant :
ἐτύγχανεν ὤν˙ πόλιν δὲ εἶχε erat autem ex ciuitate
τὰς Κολασσάς. καὶ ἡ οἰκία 1 Coloffis. Quin etiam do-
δὲ αὐτοῦ μέχρι τοῦ παρόντος mu s eiu s manfit . vsque in ho-
μεμένηκε , τούτου οἰκέτης Ονήσιμος diernum diem . Huius famulus

τοὔνομα , ὑφελόμενός τι καὶ ἀποδράς , nomine Onefimus , aliquid fuf

εἴσω τῶν αποςολικῶν δικτύων ἐγένετο . furatus ,aufugiens in apoftoli
ᾤκει δὲ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τὸ ἐν retia inciderat. Agebat autem
Ῥώμη δεσμωτήριον ὁ θεσπέσιος Παῦ . eo tenpore Romæ in carcere
λος. ἐκεῖ τοίνυν τοῦτον τοῦ σωτηρίου diuinus apoftolus . Cum ergo
βαπτίσματος ἀξιώσας , ἀπέςειλε τῷ eum illic baptizaffet , ipfum ad
hac fcripta
δεσπότη τήνδε γεγραφὼς τὴνἐπιςο. dominum remifit ,
epiftola . Qui ergo ferui fugiti
λήν. ὁ δὲ οἰκέτου δραπέτου , καὶ μαζί. et furis curam
.
tig ie
γίου , καὶ λωποδύτου μὴ ἀμελήσας , vi ,
non abimaf
eci t , fed eum per fpiritus .
ἀλλὰ διὰ τῆς πνευματικῆς αὐτὸν διδα . lem doctrinam dignatus eft falute,
σκαλίας ἀξιώσας τῆς σωτηρίας , τίνος quemnam vnquam neglexit ?
ἂν ἠμέλησε πώποτέ ;
CAPVT
Yy 4

‫י‬
712. B. THEODORETI INTERPRET .

CAPVT I.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ά .
1.
rimitu
Pauluets Timot s Chrift Ift
heus , να . Παῦλος δέσμιος Ἰησοῦ Χρισοῦ ,
Phi-
lemoni dilecto adiutori no-
? et η καὶ Τιμόθεος ὁ ἀδελφὸς ,
ftro , 1. Et Apphiæ charifi- 99 Φιλήμον , τῷ ἀγαπητῷ καὶ συνερ-
ma
et Archippo commilitoni » γῷ ἡμῶν , β '. Καὶ ᾿Απφίᾳ τῇ ἀγά
noftro , et ecolefia qua in do . »
πητῇ , καὶ Αρχίππῳ τῷ συςρατιώ .
mo tua eft , 3. Gratia vobis
κ τῇ ἡμῶν , καὶ τῇ κατ᾽ οἶκόν σου ἐχ
et pax a Deo patre noftro , et
Domino Iefu Chrifto . Vin&tum η κλησία γ΄. Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη
feipfum appellauit } idoneam " ἀπὸ Θεοῦ πατρὸς ἡμῶν , καὶ Κυρίου
per vincula peritionem fuam ef. » Ἰησοῦ Χριςοῦ . „ Δέσμιον ἑαυτὸν
ficiens . Propter vos enim , in . προσηγόρευσεν , ἀξιόχρεων δια τῶν δε-
quit 2 mihi funt inielta vincu- σμῶν κατασκευάζων τὴν αἴτησιν. δι᾽
la.
viuereSi, enim voluifein in otiὸ ὑμᾶς γὰρ , φησί , περίκειμαι τὰ δὲ
et non orbem terra- σμά . τὴν γὰρ ἡσυχίαν αἱρούμενος ,
rum circuire , omgibusque ho-
minibus euangelium predicare , καὶ μὴ τὴν οἰκουμένην περινοσεῖν , καὶ
ad * hæc ego nequaquam red . πᾶσιν ἀνθρώποις προσφέρειν τὸ εὐαγ·
adtus effem . Laudat autem Phi γέλιον , οὐκ ἂν τούτων ἔδεξάμην τὴν
lemonem eum adiutorem ope- πεῖραν. ἐπαινεῖ δὲ τὸν Φιλήμονα , συν
ris appellans .
que illi adiungitConiugein
, vt quæquo es- εργὸν ὀνομάσας , συνάπτει δὲ αὐτῷ
fet fidei particeps : erat autem
τὴν ὁμόζυγα , ὡς κοινωνοῦσαν τῆς πί
verifimile , eamn fi fuiffet præter. 5εως . εἰκὸς δὲ ἦν παραλειφθεῖσαν καὶ
mniffa , repugnaturam iis quæ ἀντιπρᾶξαι τοῖς γραφομένοις . ὁ
fcribebantur . Archippo autem ῎Αρχιππος τὴν διδασκαλίαν αὐτῶν ἐπ-
munus datum fuerat eos docen · επίςευτο . περὶ τούτου γὰρ Κολοσσα ·
di.
De hoc enim fcripfit ad εῦσιν ἔγραψεν · Εἴπατε ᾿Αρχίππῳ ,
Coloffenfes a ) , Dicite Archippo ,

Vide minifterium quod accepi. 1) Βλέπε τὴν διακονίαν ἣν παρέλαβες

fti in Domino , vt ipfum im . ἐν Κυρίῳ , ἵνα αὐτὴν πληροῖς . καὶ τοῦ
pleas . Et hunc quoque affum- τον δὲ εἰς κοινωνίαν τῆς παρακλήσεως
pfit in focietatem exhortationis . ἔλαβε . πρὸς δὲ τούτοις καὶ πᾶσαν
Sed et vniuerfam præterea do· τὴν οἰκίαν , ἣν ἐκκλησίαν ὠνόμασεν , ὡς
mum , quam nominauit ecclefiam , εὐσεβεία λαμπρυνομένην , ἵνα καὶ οἱ οἷ
vt quæ pietate illuftris effet : vt
famuli etiam ipfi , quos honore ef
af κέται τῆς ἀποςολικῆς ἀξιωθέντες τι
ficeret. apoftolus , opem ferrent μῆς , συνεργοὶ τῆς παρακλήσεως 2 ) για
eius exhortationi . Beatus ergo Pauνωνται . ὁ μὲν οὖν μακάριος Παῦλος
us dileftam appellauit Philemonis αγαπητὴν ὠνόμασε τοῦ Φιλήμονος τὴν
fconiugem , vtquæ fide fet ornata , ομόζυγα , ὡς τῇ πίσει κοσμουμένην .

θαυ

1 ) Βλέπετο. Β . 2 ) γένωνται. Β.

*) Col. 4, 17.
 EPISTOLAE AD PHILEMONEM.. 713
.
θαυμαζέτω δὲ μηδεὶς , εἰ καὶ 3 ) προσ- Nemo autem miretur , fi nunc ..
2
πίπλουσι νῦν τινες τῷ προσχήματι τού . aliqui hoc verbo offendantur,
Qui enim re male vfi funt, ef-
τῳ . οἱ γὰρ κακῶς κεχρημένοι τῷ fecerunt vt male audiret voca-
πράγματι , τῇ προσηγορία τὴν λοιδος bulum : erat autem olim no
ρίαν προσῆψαν . πάλαι δὲ σεμνὸν τὸ2 men honeftum et laude dignum.
ὄνομακαὶ ἀξιέπαινον ἦν . „ δ΄. Εὐχαρισῶ 4. Gratias ago Deo meo " feme
per memoriam tui faciens in ora-
κ τῷ Θεῷ μου , πάντοτε μνείαν σου tionibus meis
5. Audiens ca-
ἤ ποιούμενος ἐπὶ τῶν προσευχῶν μου , ritatem tuam et fidem , quam
έ . Ακούων σου τὴν ἀγάπην καὶ τὴν babes in Dominum Icfum et in
6. Vt commu-
πίςιν ἣν ἔχεις πρὸς τὸν Κύριον Ἰη- omnes fantos ,
» σοῦν , καὶ εἰς πάντας τοὺςἁγίους , nicatio fidei tua efficax fiat in
boni in no-
ϛ΄. Ὅπως ἡ κοινωνία τῆς πίςεως σου agnitione
" Iefum . Pre-
η ἐνεργὴς γένηται ἐν ἐπιγνώσει παντὸς bis in Chriftum
cando inquit " femper tui
ἀγαθοῦ τοῦ ἐν ἡμῖν εἰς Χρισὸν Ἰης memini et propter ea quæ
2 σοῦν , » Μέμνημοί σου , Φησί, διὰ refte facis , Deum vniuerforum
παντὸς προσευχόμενος , καὶ τὸν τῶν laudo . Scio enim quantam fi-
ὅλων Θεὸν ἐπὶ τοῖς σοῖς κατορθώμασιν den fufceperis in Dominum qui
* ἀνυμνῶ . μανθάνω γὰρ ὅσην μὲν ἐδέ. nos feruauit , et quantem habeas
caritatem , et quantam opem
ξω πίτιν περὶ τὸν σεσωκότα Δεσπότην , feras iis quidiuinainagni fa
ἀ- ciunt : communenque benefa-
ἡλίκην δὲ ἔχεις ἀγάπην , καὶ ὅσης α
ἱ ξιοῖς θεραπείας τοὺς τὰ θεῖα περί atorem oro et obfecro , vt det
πολλοῦ ποιουμένους · καὶ δέομαι και tibi perfeétam bonorum poffes
7. Gaudium enim ma-
· ἀντιβολῷ τὸν κοινὸν εὐεργέτην , τελείαν fionem ,
κ ' σοι δοῦναι τὴν κτῆσιν τῶν ἀγαθῶν, guum babui et confolationem fu
Ϛ΄. Χάριν γὰρ πολλὴν ἔχον καὶ πα . per caritate tua , quod vifcere
" ~
ράκλησιν ἐπὶ τῇ ἀγάπη σου ,ὅτιτὰ per te ,fra
Janfiorum requieuerunt
ter. Magna enim impletus
* σπλάγχνα τῶν ἁγίων διά σου ἀνα- fum latitia , quod nullum auxi-
ϋ πέπαυται , ἀδελφέ . Πολλῆς γὰρ iii genus in fanltos prætermit
καὶ ἐμπίπλαμαι θυμηδίας , ὅτι παντοδα , tas. 8. Propter quod multam
πὴν τοῖς ἁγίοις θεραπείαν προσφέρεις , fiduciam babens in Chrifto im-
perandi ribi quod ad rem per-
, ή . Διὸ πολλὴν ἐν Χρισῷ παῤῥησίαν tinet , 9. Propter caritatem ma
ἔχων ἐπιτάσσειν σοι τὸ ἀνῆκον , gis obfecro , Cum poffim , in-
θ΄. Διὰ τὴν ἀγάπην μᾶλλον παρα- quit fidenter tecum agere ,
καλῶ. Δυνάμενος , Φησί , θας . vt qui ardenter credideris
magiftri * more iubere
· ῥεῖν ὡς θερμῶς πεπιτευκότι , καὶ δι' et
fed
δασκαλικῶς κελεύειν , τοῦτο μὲν οὐ hoc quidem non facie >
- ποιῷ · παράκλησιν δὲ προσφέρω˙ ετα adhortationem efero . Deinde
Yy s diai

3) προσπτύεσι, Βα
714 B. THEODORETI INTERPRET .

diai fui humilitati * gloriatio- τῇ τοῦ εἰρημένου ταπεινότητι περιτί

rein adiicit. Cum fim talis , θησι κόμπον . Τοιοῦτος ὦν ὡς Παῦ
Vide quis "
nempe Paulus fenex .
fit qui perit. Sufficit autem 9 λος πρεσβύτης . 9η 4 ) Βλέπε τίς ὁ
nominis mentio ad efficiendum αἰτῶν ἀρκεῖ δὲ ท ἡ τοῦ ὀνόματος μνήμη
vt reuereatur vel maxime reni καταιδέσαι καὶ τὸν λίαν ἀντίτυπον . ὁ
tens . Qui enim Paulum audit , γὰρ Παῦλον ἀκούσας , τῆς οἰκουμένης
endit totius orbis prædicatorem , ἀκούει τὸν κήρυκα , γῆς καὶ θαλάττης
terræ marisque cultorem vas
electionis et alia ad quæ τὸν γεωργὸν , τῆς ἐκλογῆς τὸ σκεῦος ,
narranda vel deciesmille linguis και τἄλλα μυρίων δεῖται γλωτ]ῶν εἰς
opus effet . Adiecit etiam fe διήγησιν. προστέθεικε δὲ καὶ τὸν πρε
nem , oftendens canos germinas . σβύτην , ἐπιδεικνὺς πολιὰν ἐν πόνοις
fe in laboribus , hac etiam ra- βλαςήσασαν, καὶ ταύτῃ τὸν λόγον α-
tione fide digniorem faciens ora-
tionem . Aliud etiam adiung . ξιοπιςότερον ἐργαζόμενος , ἐπισυνάπτει
Nunc autem et vindtus Iefu Chri. καὶ ἕτερον . Νυνὶ δὲ καὶ δέσμιος Ἰη-
fti. Reuerere Paulum , reuerere σοῦ Χριςοῦ . „ · Αἰδέθητι Παῦλον
fenectutem meam , reuerere vin- αἰδέθητί μου τὸ γῆρας , αἰδέθητι τὰ
cula , quibus vt veritatis præ- δεσμά , ἅπερ ὡς κήρυξ τῆς ἀληθείας
dicator adftri&
tus fum. περίκειμαι
10.
io. Ob- » ί. Παρακαλῶ σε περὶ
fecro te pro meo filio. Quis τοῦ ἐμοῦ τέκνου .
Domini ? " Τις λαλήσει
loquetur potentias
quis pro dignitatelaudabit di τὰς δυναςείας τοῦ Κυρίου ; 5) τίς ἀξίως
vinam benignitatem ? Mafti-
Mali. ὑμνήσει τὴν θείαν Φιλανθρωπίαν ; ὁ
gias et murorum effoffor , re μαςιγίας , καὶ τοιχώρυχος , Παύλου
pente Pauli filius fa &tus eft. τέκνον ἐξαπίνης ἐγένετο. λέγει δὲ καὶ
Dicit etiain quomodo eum ge- τοῦ τόκου τὸν τρόπον . "" Ὃν ἐγέννη
muerit, Quem genui in vincu- „ σα ἐν τοῖς δεσμοῖς μου . » ་
οὐ γάρ
lis meis. Neque enim vincu · ἐκώλυσε τὰ δεσμὰ τὰς ὠδῖνας τοῦ
la
1a prohibuerunt ortum fpiritua . πνεύματος . εἶτα μετὰ τὰ ἐγκώμια
lemm . Deinde poft laudes eius
nomen adiecit. Onefimo , uQuid. Οui τὸ ὄνομα τέθεικεν. » Ονήσιμον ,
tibi aliquando inutilis fuit. Ve- » ιά . Τὸν ποτέ σοι ἄχρησον . „ Ανέ
tera reuocauit in memoriam , μνησε τῶν παλαιῶν , ἀλλ᾽ εὐθὺς καὶ
fed ftatim oftendit mutationem . τὴν μεταβολὴν ἔδειξεν . " Νυνὶ δέ σοι
Nunc autem tibi et mihi vtilis.
; καμοὶ εὔχρηςον . Ἔδειξε τὴν πε
Oftendit diuitias mutationis mo. ριουσίαν τῆς τοῦ τρόπου μεταβολῆς.
rum. " 3 tibi
nunc eft vtilis > fed et mihi. οὐ γὰρ μόνον σος , φησὶν , εὔχρηςος νῦν ,
12. Quem mifi tibi. Neque ἀλλὰ καὶ ἐμοί. 9 ιβ΄ . Ὃν ἀνέπεμψα .
enim in animum induxi vt muta . Οὐδὲ γὰρ μεταβληθέντα καταχεν
tum retinerem. Tu autem illum ήνεχόμην Σὺ δὲ αὐτὸν προσλαβοῦ ,

τουτέςι

Βλέπετι . Β . 5 ) Τίς ἂν ἀξίως ὑμνήσῃ . Β .

 ÉPISTOLAE AD PHILEMONEM. 715

τουτέςι τὰ ἐμὰ σπλάγχνα . „ Ἐμός id eft mea vifcera , fufcipe .

filius , na-
ἐξι , φησὶν , υἱὸς , ἐκ τῶν ἐμῶν γεγέν- Meus eft , inquit , filius ,
་ tus ex meis vifceribus . 13. Quem
εννηται σπλάγχνων . η"" γ΄. Ὃν ἐγὼ ἢ ego volueram mecum detinere ,

* βουλόμην πρὸς ἐμαυτὸν κατέχειν , vt pro te mihi miniftraret in vin-

2 ἵνα ὑπέρ σού μοι διακονῇ ἐν τοῖς δε- culis euangelii. Debes mihi mi-
4 σμοῖς τοῦ εὐαγγελίου. „ Ὀφελεις nifterium , vt difcipulus magi-
μοι διακονίαν , ὡς μαθητὴς διδασκά . ftio , vt magiftro diuina pradi-
Volui
λῳ , καὶ διδασκάλῳ τὰ θεῖα κηρύτιον . retinere , vt tai minifterii mihi
τι ἐβουλήθην τοίνυν αντί σου τοῦτον debitum exfolueret . Videte po-
λαβεῖν · ἵνα τῆς σῆς μοι διακονίας ἐκ- tentiam euangelii : aqualem i
14. St-
τίσῃ τὸ χρέος
χρέος,, βλέπε τοῦ εὐαγγε‐ domino fecit feruum .
tuo nihil vo-
λίου την δύναμιν · ἴσον τῷ δεσπότῃ τὸν ne confilio autem
09 lui facere , ut ne velut ex ne
οἰκέτην εἰργάσατο δ '. Χωρὶς δὲ τῆς ceffitate bonum ruum effet , fed
9 σῆς γνώμης οὐδὲν ἠθέλησα ποιῆσαι , voluntarium . Volo enim te
ἵνα μὴ ὡς κατ᾽ ἀνάγκην τὸ ἀγαθόν lucruam quod hinc exftabit fi-
„" σου ᾖ , ἀλλὰ κατὰ ἑκούσιον . „ · Σὲ mul acquirere , ita vt mentis
γὰρ βούλομαι τὸ ἐντεῦθεν προσπορί- affenfu vtilitatem capias. At-
σασθαι κέρδος , ἵνα τῇ συγκαταθέσει que hinc etiam clarum eft ,
τῆς γνώμης τὴν ὠφέλειαν καρπώσῃ . ipfum falutarem * prædicatio-
nem Coloffenfibus attuliffe. Ad
καὶ ἐντεῦθεν δῆλον , ὡς Κολασσαεῦσιν Philemonem enim fcribit , tam-
Et hic
αὐτὸς τὸ σωτήριον προσενήνοχε κήρυγ · quam ad difcipulum .
μαλα ὡς μαθητῇ γὰρ οἰκείῳ , τῷΦι. quidem rogat pro Onefimo :
λήμονι γράφει. ἐνταῦθα μὲν γὰρ ὑ- illic autem , cum eum tamquam
ex voluntate Philemonis admini-
πὲς τοῦ Ονησίμου παρακαλεῖ · ἐκεῖ δὲ ἐκ
ftrum cepiffet , mifit cum Ty
ὡς γνώμῃ τοῦ Φιλήμονος λαβὼν αὐτὸν chico vt qui factus effet ad
ὑπουργὸν τῷ Τυχικῷ συνέπεμψεν , ως minifter euangelii. Omnia , in-
τοῦ εὐαγγελίου γενόμενον ὑπουργόν . quita) , quæ ad me pertinent,
τὰ κατ᾽ ἐμὲ γὰρ , φησὶ , πάντα ὑμῖν vobis fignificabit Tychicus , di-
et fidelis mini
γνωρίσει Τυχικὸς ὁ ἀγαπητὸς ἀδελ- leftus frater •
φός , καὶ πισὸς διάκονος , καὶ σύνδου- fter et conferuus in Chrifto ,
yos ad hoc
λος ἐν Χρισῷ , ὃν ἔπεμψα πρὸς ὑμᾶς guem mifi ad
vt quæ ad vos perti-
εἰς αὐτὸ τοῦτο , ἵνα γνῷ τὰ περὶ ὑ- nent cognofcat . .et confole
μῶν , καὶ παρακαλέσῃ τὰς καρδίας ὑ- tur corda veftra cum Onefi.
2
μων , σὺν Ονησ ίμῳ τῷ πισῷ καὶ ἀγα- mo fidel i et dilea to fratre
vobis : omnia
πητῷ ἀδελφῷ , ὅς ἐςιν ἐξ ὑμῶν · πάν- qui eft ex
τα ὑμῖν γνωρίσουσι τὰ ὧδε . δεξάμε . vobis fignificabunt quæ hic funt.
νος γὰρ ὁ Φιλήμων τὰ γράμματα Philemon enim acceptis litteris
mifit

•) Col. 4,7--9
 ETI RET
716 B. THEODOR INTERP .

mifit Onefimum ad spoftolum : ἔπεμψε τῷ ἀποτόλῳ τὸν Ονήσιμον ὁ

ille vero eum mifit ad Colofen , δὲ τοῦτον σὺν τῷ Τυχικῷ ἀπέςειλεν
fes cum Tychico . 15. Forfi.
εἰς 6) τοὺς Κολασσαείς . ιέ. Τάχα
tan enim ideo disceffit ad horam
a te > vt aternum ilum recipe. » γὰρ διὰ τοῦτο ἐχωρίσθη πρὸς ὥραν ,
res 1
16. Non porro ut fere n ἵνα αἰώνιον αὐτὸν ἀπέχης , καὶ Οὐκ
vum , fed magis quam feruum , ut ἔτι ὡς δοῦλον , ἀλλ᾽ ὑπὲρ 7) δοῦλον ,
cariffimum fratrem , maxime mi-
bi quanto autem magis tibi, ἀδελφὸν ἀγαπητὸν , μάλιςα ἐμοί.
et quoad carnem et quoadDomi. πόσῳ δὲμᾶλλον σοὶ , καὶ ἐν σαρκὶ,
»
num ? Fuga , inquit , bono- » καὶ ἐν Κυρίῳ ; » Αγαθῶν αὐτῷ ,
!
rum cauffa illi fuit. Pro feruo φησὶν , αἰτία γέγονεν ἡ φυγή . ἀντὶ
enim inutili verus frater euafit . γὰρ ἀχρήςου δούλου , γνήσιος ἀδελφὸς
Quod fi meus eft frater , quan ἀπεφάνθη . εἰ δὲ καὶ ἐμὸς ἀδελφὸς ,
to magis tuus , ad etiam
pertinet quantum ad minifterium πολλῷ μᾶλλον 8) σοὶ , ᾧ καὶ κατὰ τὴν
corporale ? 7.Siergobabes σωματικὴν θεραπείαν προσήκει. „ιζ΄. Ε
me focium , fufcipe illum ficut me. οὖν
"" με ἔχεις κοινωνὸν , προσλαβοῦ
Quid eft his verbis ad perfua- y αὐτὸν ὡς ἐμέ. »„ Τί τῶν λόγων τού
>
dendum aptius , et quid vehe. των πιθανώτερον , τί δὲ βιαιότερον ; εἰ
mentius ? Si meæ , inquit, fo- λόγου , φησὶ , τινὸς ἀξιοῖς τὴν ἐμὴν
cietatis aliquam rationem haben-
κοινωνίαν , ὡς ἐμὲ δέξαι τὸν δεξάμενον
dain effe ducis , eum qui inufita-
tam , inutationem fufcepit tam- τὴν ξένην μεταβολήν , κ ή . Εἰ δέ τι
quam me fufcipe . 18. Si au- ἠδίκησέ σε , ἢ ὀφάλει , τοῦτο ἐμοὶ
rem aliquid tibi nocuit , aut de- "
n ἐλλέγει. Αἰνίτζεται ὁ λόγος ως
bet , hoc mihi imputa . Signif. 9) ὑφελκόμενός τι κακῶς δεδαπάνηκε.
cat aliquid fuiffe fuffuratum , et κέκλοφεν ὁ Ονήσιμος · ὁ δὲ θεῖος ἀπό
hoc nequiter confumpfife. Fu- ςολος αὐτῷ τὸν Φιλήμονα αὐτῷ λογία
Fatus eft Onefimus : 1
diuinus σαθαι τὸ πλημμέλημα . εἶτα μετά
autem apoftolus petit , vt Phile-
mion imputet ipfi delictum . De πλάτης χάριτος ποιεῖται τὴν τοῦ
inde cum maxima gratia conf . χρέους ὁμολογίαν. » θ'. Ἐγὼ Παῦ
tetur debitum . 19. Ego Pau. » λος ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρὶ , ἐγὼ ἀ
lus fcripfi manu mea , ego red. " ποτίσω . ᾿Αντὶ γραμματίου τήν
dam . Pro fchedula hanc ha.
δε κάτεχε τὴν ἐπιτολήν. πᾶσαν αὐ
be epiftolam , eam ego totam
fcripfi . Ego et debere et reddi- τὴν ἐγὼ γέγραφα · ἐγὼ καὶ ὀφείλειν ,
turum effe debitum promitto. καὶ ἀποδώσειν ὑπιχνοῦμαι τὸ χρέος .
Deinde oftendit ipfum effe ma εἶτα δείκνυσιν αὐτὸν μείζοσιν ἐγκλή
ioribus debitis obnoxium. Οι μασιν ὑποκείμενον . Ἵνα μὴ λέγω ,
nondicam, Tibi, quod et teipfum mihi
Σοὶ , ὅτι καὶ σεαυτόν μοι προσοφεί
debeas. Per, me enim , inquit, » ess. Δι᾿ ἐμοῦ γὰρ , φησὶ , τῆς
σωτη ·

6 ) τὰς Κολασσὰς Β. Sirm , Coloffas. 7) δέλων . Heruét . 8 ) σός. Β. 9) ε

φελόμενος. Β.
 EPISTOLAE AD PHILEMONEM , 714
σωτηρίας ἀπήλαυσας. καὶ ἐντεῦθεν falutem confecutus es . Et hinc
δῆλον ὡς τῆς ἀποςολικῆς ἠξιώθη διδα . conftat , * Philemonem acce-
doctrinam apoftolicam .
σκαλίας ὁ Φιλήμων . κ . Ναι , αδελ- piffe
9 Φέ , ἐγώ σου ὀναίμην ἐν Κυρίῳ . ἀνοί . 20. Ita , frater , ego te fruar
in Domino , refice vifcera mea
» παυσόν μου τὰ σπλάγχὰ ἐν 10) Κυ- in Chrifto Fruar te in Do.
.
" giw. " II ) Τὸ ἐγώ σου ὀναίμην ἐν
`
mino , pro eo quod eft , Fruar
Κυρίῳ , ἀντὶ τοῦ , ἀπολαύσαιμί σου
τῶν ἐν Χρισῷ κατορθωμάτων , - omnibus tuis bonis in Chrifto
actionibus , videam te locuple-
δοιμί σε πλουτοῦντα ἐν ἅπασι τοῖς
tem in omnibus bonis fpiritua-
πνευματικοῖς ἀγαθοῖς . ' , κά. Πεποι- libus. 21. Confidens in obedien-
και θὼς τῇ ὑπακοῇ σου
d ἔγραψά σοι , - tia tua fcripfi tibi , fciens quod
9 δὼς ὅτι καὶ ὑπὲρ ὃ λόγω ποιήσεις . 22 et fuper id quod dico facturus fis .
Οἶδά σου τὸ εὐπειθὲς τῆς ψυχῆς . οὗ Noui tuam animi obedientiam .

δὴ χάριν καὶ γράφω , θαῤῥῶν ὡς Qua de caufa etiam ad te fcri

πλείονα παρέξεις ὧν ἤτησα . κβ.A- bo , confidens te plura præfti
9» μα δὲ καὶ ἑτοίμαζέ μοι ξενίαν. ἐλ- ' turum quam petierim . 22. Si-

πίζω γὰρ ὅτι διὰ τῶν προσευχῶν mul et para mihi hofpitium .
„ ὑμῶν χαρισθήσομαι ὑμῖν . καὶ τοῦ . Nam fpero per orationes veftras
το δὲ οὐχ ἁπλῶς τέθεικεν , ἀλλ᾽ ἵνα donarime vobis . Học quoque
προσδοκῶν αὐτοῦ τὴν παρουσίαν αίδε. non abs re pofuit , fed vt ex-
δῇ καὶ τὰ γράμματα . κγ " . Ασπά . fpeftans eius aduentum1 , literas
23. Salue
ζεται σε Επαφρᾶς ὁ συναιχμάλω . quoque reuereatur.
τός μου ἐν Χρισῷ Ἰησοῦ , κδ '. Μάρ . και te Epiphras concaptiuus
1 meus
in Chrifto Iefu , 24. Marcus .
5 κος , Αρίςαρχος , Δημᾶς , Λουκᾶς ,
Ariftarchus , Demas , et Lucas >
οἱ συνεργοί μου . »9 Τὸν Ἐπαφρᾶν ad
iutores mei, Epaphram hic
· ἐνταῦθα προστέθηκεν , ἐπειδὴ και αύ adiecit
, quoniam ipfe quoque
τὸς Κολασσαεὺς ἐτύγχανεν ὤν . οὕτω fuit Colorfenfis. Ita enim feri-
· γὰρ καὶ Κολασσαεῦσιν έγραφεν A. pfit ad Coloffentes a ) , Salutat vos
τι σπάζεται ὑμᾶς Ἐπαφρᾶς ὁ ἐξ ὑμῶν Epaphras , qui eft ex vobis fer-
· Chrifti.
δοῦλος Χριςοῦ . τὸν δὲ Δημᾶν πρὸ τοῦ vus Chrifti. Demam autern po-
Λουκᾶ τέθεικεν , ὡς ἐπίσημον ὄντα , fuit Aante Lucam , vt qui fpetta .
· και συνεργόν . μετὰ ταῦτα γὰρ κα- bilis effet , eiusque adiutor.
ταλέλοιπε τὸν ἀπόςολον , ἀγαπήσας. Poftea enim reliquit apoftolum ,
τὸν νῦν αἰῶνα . „ κέ . Ἡ χάρις τοῦ Κυ- quod amaret hoc fæculum ,
9 ρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριςοῦ μετὰ τοῦ 25. Graria Domini noftri Iju Chris
» πνεύματος ὑμῶν . ἀμήν . „ Τούτοις fi cum fpiritu veftro , Amen .
προσήκει τοῖς νόμοις ἀκολουθεῖν τοὺς Has leges fequi conuenit eos ,
quibus

10 ) Χρισῷ . Β. 1 ) Hæc : Τό Κυρίῳ , quæ tamen Sirmondi verfio habebat ,

omiferat in textu græco , e B. igitur reftituinum .

a) Col. 1, 7.
 718 B. THEODOR . INTERP . EPIST . AD PHILEM .

i quibus obtigit munus tradendæ τῆς θείας διδασκαλίας . ἠξιωμένους

doctrinæ diuing : its docere͵ οὕτω διδάσκειν τοὺς οἰκέτας τῆς τῶν
feruos dominis fuis inferuire , δεσποτῶν ἔχεθαι θεραπείας , ἵνα διὰ
vt per omnia laudetur Chriftus
Dominus , cum quo Patri , vna πάντων ὁ Δεσπότης ἀνυμνῆται
~ Χρισὸς ,
cam fanetiffimo Spiritu , gloria μεθ᾽ οὗ τῷ Πατρὶ , σὺν τῷ παναγίῳ
conuenit et magnificentia , nunc Πνεύματι , δόξα πρέπει και μεγαλο-
et femper , et in fæcula feculo- πρέπεια , νῦν καὶ ἀεὶ , καὶ εἰς τοὺς αἰῶ
rum . Amen .
νας τῶν αἰώνων . αμήν.

Epiftola ad Philemonem Roma Ἡ πρὸς Φιλήμονα ἐπιςολὴ ἐγρά-

fcripta eft per Onefimum η φη ἀπὸ Ῥώμης διὰ Ονησίμου
feruum. D οἰκέτου .

B. Τ Η Ε Ο D Ο R Ε ΤΙ
EPISCOPI CYRENSIS

INTERPRETATIONVM XIIII . EPISTOLARVM PAVLI

F IN I S.
‫!‬

‫די‬
盤
E
1
1
 THE NEW YORK PUBLIC LIBRARY
REFERENCE DEPARTMENT

This book is under no circumstances to be

taken from the Building

form 410