Buraxılış imtahanı 3 aprel 2022

36. Hansı sırada ”q” hərfi ardıcıl olaraq [q], [ğ], [x] və
31. İkinci dərəcəli üzvün olduğu sual cümləsini [k’] səslərini ifadə edir?
müəyyən edin. A) qonaq olmaq, üfüq B) qayıq, bulaq suyu,şəfəq
A) Səs küyün hamısı buna görədir? C) qara, quş qanadı, nöqsan D) qaranlıq, rəqs, balıq
B) Onların fikirləri necə qəbul olunacaq? E) qiyamət, uşaq oyuncağı, doqquz
C) Sən gözəlsən, ay gözəl? 37. Hansı cümlələrdə o və bu əvəzlikləri mübtəda
D) məktəbin ən fəal şagirdi budur kimi işlənmişdir?
E) kim razı olacaq, ay sədr. 1. O bizim həyata keçirdiyimiz tədbirlərdən biri idi.
32. "Açıqcasına" sözündə yalnız leksik şəkilçilərin 2. Bu da uşaqların hazırladığı modeldir.
3. O heykəl böyük Sabirə qoyulmuş abidədir.
işləndiyini nəzərə alaraq, doğru fikirləri müəyyən
edin. 4. Bu heç kimi yolundan döndürə bilmədi.
5. O gəmi dənizin digər sahilinə üzür.
A) tərkibinə görə təhlili kök, leksik, leksik, leksik
kimidir. A) 3,5 B) 1,3 C) 1,2,5 D) 1,2,4 E) 2,4,5
B) tərkibindəki leksik şəkilçilər ikivariantlidir 38. Eyler-Venn diaqramına əsasən səhv fikirləri
C) kökü və düzəldiyi nitq hissəsi bir-biri ilə sinonimdir müəyyən edin.
D) başlanğıc forması "açıqça" sözüdür. I Hər kəsi qorxudan köhnə silah yanımda – Elxanın
E) kökü və yarandığı söz fərqli nitq hissələrinə aiddir. əlində idi.
II Tibb bacısı – şəfqət və mərhəməti gözlərində əks
33. Altından xətt çəkilmiş feilləri nəzərə alaraq,
uyğunluğu müəyyən edin. olunan bu qadın xəstələri bir dəqiqə də tək qoymamışdı.
I II
1. Mübtədası yoxdur və hərəkətin subyekti məlum deyil.
2. Cümlənin mübtədası var, lakin hərəkətin subyekti
məlum deyil. 4.
1.
3. Subyekt hərəkəti öz üzərində icra edir 3.
4. Subyekt hərəkəti başqasına icra etdirir. 2. 5.
5. Hərəkət bir neçə subyekt tərəfindən icra edilir.
1. Baş üzv əlavəli işlənmişdir.
a. Səməni xoşbəxtlik gətirən amil kimi həmişə tərənnüm 2. Xəbərin əlavəsi işlənmişdir.
edilmişdir. 3. Əlavə təyin ilə işlənmişdir.
b. Tyan-şan dağları ətəyində ərəb ordusu ilə çin ordusu 4. Əlavənin izah etdiyi cümlə üzvü mürəkkəb sözlə ifadə
görüşdü. olunmuşdur.
c. Aynur müəllim şagirdlərinə peyzaj çəkdirdi. 5. Mübtəda əlavəli işlənmişdir.
d. Burada verilən bütün göstərişlərə əməl edilib. A) 2,3,4 B) 1,3,4 C) 3,5 D) 1,2,4 E) 1,5
e. Yazın orta ayı olduğundan təbiət yaşıl dona
bürünmüşdü. 39. Söz birləşmələrindən birinin asılı tərəfində bir
A) 1-b 2-c 3-a 4-e 5-d B) 1-d 2-a 3-e 4-c 5-b leksik şəkilçi var:
C) 1-b 2-a 3-e 4-d 5-c D) 1-e 2-d 3-c 4-a 5-b A) düzəltmə söz
E) 1-d 2-b 3-e 4-c 5-a B) dondurma zavodu
34. Hansı nümunədə qeyri-müəyyən əvəzliklər C) təmizləyici vasitə
işlənmişdir? D) saxlama kamerası
1. Amma elələri də var ki, bu peşəni sevmir. E) cildləmə sexi
2. Belə getsə, vay halımıza!
3. Biri səhv addım atdımı onu təkrarlamayın. 40. “Xeyli əziyyət çəkəndən sonra axtardığımız
4. Nələr olmur bu dünyada?! mağaranı tapdıq” cümləsinin sintaktik təhlil müəyyən
5. Onun nə isə yazdığını gördünüzmü? edin.
A)1,2,3 B) 2,5 C) 3,5 D) 1,4,5 E) 1,3,4 A) zərflik, zərflik, xəbər
B) təyin, zərflik, təyin, zərflik, xəbər
35. Sözlərdən birini əsas nitq hissəsi kimi işlətmək C) zərflik, təyin, tamamlıq, xəbər
olmur: D) təyin, zərflik, tamamlıq, xəbər
A) sanki B) deyəsən C) kimi E) zərflik, tamamlıq, xəbər

D) ah E) müxtəsər
 a. qanadlanmaq, uçmağa başlamaq
b. qanad çalmadan sakit-sakit , səssiz uçmaq
Qartal c. Külək, təkan və s. gücü ilə havada hərəkət etmək ,
getmək
Gündoğan tərəfdə dağlıq bir yer var. Burada d. Böyük surətlə enmək, hədəfə hücum etmək
dağlar elə ucadır ki, ağsaçlı zirvələrinə nə bir vəhşi e. Məqsədə yetişmək, surətlə yuxarı qalxmaq
heyvan qalxır, nə də adi quş qona bilir. Ancaq vüqarlı A) 1-a; 2-b; 3-d
qartallar bu zirvələrdə bala çıxarır , onları böyüdüb qanad B) 1-b,d; 2-a,e; 3-c
açmağı öyrədirlər. Bir uca dağ zirvəsindəki yuvada bala C) 1-a,e; 2-c; 3-b,d
Qartal böyüyürdü. Nə qədər ki balaca idi, başı üzərindəki D) 1-c,e; 2-b; 3-a
ənginliklərə baxır, göylərdə süzən güclü qartalları E) 1-b; 2-a; 3-d
həsədlə seyr edir və arzulayırdı: “Böyüyüb qüvətlənəndə
mən də qocaman qartallar kimi göyün ən uca qatlarında 42. Mətndə altından xətt çəkilmiş söz hansı cümlədə
süzəcəyəm”. mətndəki mənanı ifadə edir ?
Uzun illər keçdi, Qartalın qanadları A) Qiymətlər qalxmış, ərzaq qıtlığı yaranmışdır.
möhkəmləndi. Şövqlə qıy vurub pərvazlandı1 . Gah B) Bütün salondakılar ayağa qalxdılar.
göylərdə süzür 2, gah da mavi səmanın dərinliklərindən C) Xəstəxananın arxasındakı meydançadan səs-küy
qanadları düzlərə, dərələrə şığıyırdı3 . İndi o , qüdrətli qalxdı.
dağın qarlı ▲ zirvəsinə qonanda arzulayırdı: “Elə D) Tənbəl adamın qalxacağı mövqe yoxdur.
yüksəklliklərə qalxacacam ki , orada heç bir qartal E) Qulam teleqramı yazan ağsaçlı kişinin yanına qalxdı.
süzməyib. Qanadlarım möhkəmlənəndə ilk uçacağım 43. Qartal haqqında hansı fakt mətndə öz təsdiqini
doğulduğum yuva olacaq”. tapmır ?
Qartalın yaşadığı məkanda bütün dağlardan uca A) Səmada ən yaxşı hərəkət qabiliyyətinə sahib
bir dağ vardı. Dağın başı dumana bürünüb qamçılı quşlardan biridir.
şimşəklə bəzənəndə bütün ərazi çiskinliyə qərq B) Yuvaları əlçatmaz yerdə olur
olardı. C) Onları tabe etmək çətindir
Qartal həmin dağın uca zirvəsində özünə yer D) Güclü və geniş qanadları olur.
seçdi, sonra həmin zirvədən də yuxarı qalxdı, böyük E) Qısa müddət ərzində yetkinliyə çatır .
qanadları ilə zirvəyə kölgə saldı. Bu zaman dəhşətli tufan
qopdu. Qartalın yolunu çulğaladı ki, o, gücü ilə 44. Mətnə əsasən cədvəldəki doğru fikirləri muəyyən
lovğalanmasın. İndi qartalı tufanla döyüş gözləyirdi. edin.
Lakin qartal çoxdan idi, öz gücünü göstərmək istəyirdi, Dəqiqdir: Ehtimaldır:
buna görə də geri çəkilmədi. 1.Qəfəsdəki digər quşlar 4.Qartalın başqalarına
Dəli tufan ■ qızmış köhlənini çapdıqca Qartalı da təbii fəlakətin qurbanı nümayiş etdirmək
da ağuşunda uzaqlara apardı. Zavallı Qartal dağlardan olmuşdur. məqsədilə tutub qəfəsə
uzaq düşdü, insan yaşayan vadilərin üzərindən uçub 2.Qartalın yaşadığı salmışdılar.
keçdi. Yorğunluğunu azacıq almaq üçün taqətsiz halda məkanda insan yaşamırdı. 5.İnsanlar qartala yaxşı
yerə endi . Bunu görən insanlar Qartala tor qurub onu bir 3.Qartalın azad olmağı qulluq edirdilər.
qəfəsə saldılar . Onun qabağına yeməklər qoyuldu, su insanları məyus edir.
verildi . Amma Qartal özünü qəfəsin divarlarına çırpır,
caynaqları ilə məftili didir, qanadları ilə sütunları A) 1,2 B) 2,3,5 C) 4,5 D) 2,4 E) 1,3,4
vururdu. Dimdiyi qopdu, sinəsi al qana batdı, amma
Qartal özünü qəfəsdən qurtulmaq savaşını dayandırmadı. 45. Mətndə tünd-qara hərflərlə verilmiş cümlənin
Qəfəslərdəki digər quşlar insanların Qartala necə qayğı ● üslubi xüsusiyyətlərinə əsasən doğru fikirləri
göstərdiyini, Qartalın isə bu qayğıya biganə qalmasını müəyyən edin.
görüb təəccüblənir və onu anlaya bilmirdilər. 1. Bir varlığa məxsus əlamətə başqa varlığın üzərinə
Qartal getdikcə ..... . Lakin azadlığını əlindən köçürülüb.
alınmış Qartal bütün bunlara baxmayaraq, xilas olmağı 2. Bütün sözlər poetik funksiya daşıyır.
bacarır və əngin səmalara geri dönür . 3 Mənası hamı tərəfindən başa düşülən sözlər işlənib.
4. İnsan həyatı ilə təbiət hədisəsi qarşılaşdırılaraq iki
41 . Mətndə üzərində rəqəm yazılmış sözlərin işlənmə zidd anlayış verilib.
yerinə əsasən uyğunluğu müəyyən edin. 5. Təsvir edilən yerin təbiəti haqqında poetik təsəvvür
1. yaradır.
2. A) 1,4,5 B) 1,2,3 C) 2,3,4
3. D) 2,4,5 E) 1,3,5
46 Mətndə nöqtələrin yerinə uyğun fikir yazmaqla
cümləni tamamlayın.
__________________________________
47. Mətndə əvvəlində işarə qoyulmuş sözlər əsasında
cədvəli tamamlayın.
Sözlərin üslubi Cümlədə fərqli
funksiyası funksiyada işlədilməsi
▲
■
● bildirməsə da, səhəri Sürəyyanı nahara aparmaq üçün
48. Mətnin əsas hissəsində məntiqi uyğunsuzluq
yaradan cümləni müəyyən edib yazın və seçiminizi
əsaslandırın.
Cümlə: _______________________________
Əsaslandırma: ________________________
49. Mətndəki obrazlar hansı xüsusiyyətləri simvolizə
edir? Fikrinizi uyğun xanalara yazın.
Qartal______________________________
Digər quşlar_________________________
İnsanlar____________________________
50. "Qırx il qul kimi yaşamaqdansa, bir gün azad
yaşamaq yaxşıdır” (Babək) aforizmini mətnlə
əlaqələndirib fikrinizi yazın.
______________________________________
Sürəyya Ağaoğlu
l Azərbaycanlı ictimai xadim Əhməd bəy
Ağaoğlunun qızı Sürəyya xanım XX əsrin əvvəllərində
hələ bir çox qadınların qapalı gəzdiyi Türkiyədə "ilk
qadın vəkil" adını qazanmışdı. 1903-cü ildə Şuşada
doğulan Sürəyya 7 yaşı olanda ailəsi ilə Türkiyəyə
mühacirət¹ edib.
ll 1921-ci ildə Darülfünunun Hüquq fakültəsinə
sənədlərini vermək istəyəndə ona qızlar üçün bu
fakültənin olmadığını bildirirlər. O, qızlar üçün
fakültənin açılmasını tələb edir, lakin “bir nəfər üçün
fakültə açıla bilməz”cavabını alır. Sürəyya məktəb
yoldaşları Melda və Bediani dilə tutaraq onları da bu
fakültəyə sənəd verməyə razı salır. Beləliklə, Türkiyədə
qızlar üçün ilk hüquq fakültəsi açılır.
lll Uşaqlıq və gənclik illəri Türkiyə
Cümhuriyyətinin qurucusu Mustafa Kamal Atatürkün
yaxınlığından keçən Sürəyya universiteti bitirən kimi
sərbəst vəkillik icazəsi alaraq yeni dövlət quruculuğu
dövründə olan Türkiyədə ilk qadın vəkil olur.
lV İş həyatı maraqlı keçən Sürəyya həmkarı
olan rəfiqəsi ilə nahar etmək üçün yer tapmaqda həmişə
çətinlik çəkirdi. Qadınların restoranda nahar etməsi o
zamanın şərtlərinə görə mümkünsüz idi. Onlar
Sürəyyanın həmin dövrdə mətbuat katibi olan atasından
"İstanbul" restoranında nahar etmək üçün icazə istəyirlər.
Əhməd bəy etiraz etmir.
V Növbəti gün iki rəfiqə restorana gedirlər.
Onlara heç kim bir şey demir, lakin arxalarınca
danışmağa başlayırlar. Şikayətlər Əhməd bəyə çatdırılır.
Evə qayıdanda atası Sürəyyaya: "Bundan sonra nahar
fasiləsində mənim yanıma gəlin”,-deyir.
Vl Bir müddət sonra Atatürk və həyat yoldaşı
Sürəyyagilin evinə qonaq gəlir. Söhbət əsasında Sürəyya
məsələni Atatürkə danışır.Atatürk ciddi bir mövqe
onun iş yerinə gəlir. Sürəyya təəccüblə qapıya çıxıb
avtomobilə minir."İstanbul" restoranının qarşısında
avtomobil dayanır. Millət vəkili Salih bəy tələsik
yaxınlaşır. Atatürk hər kəsin eşidə biləcəyi bir səslə ona
deyir:
-Bu gün Sürəyyanı bizə aprıram, ancaq sabah naharı
burada edəcək.
Vlll Səhər Sürəyya "İstanbul" restoranına
gedərkən bir neçə millət vəkilinin öz həyat yoldaşı ilə
burada olduğunu görür. Heç kim onları baxışları ilə belə
narahat etməyə cəsarət etmir.
Vlll Beləliklə, bu hadisə ilə cəmiyyətə .........
mesajı² verilmiş olur.
lX Sürəyya Ağaoğlu Türkiyənin ictimai
həyatında böyük işlər görmüş, dünyəvi dövlətçilik
ənənələrinin³ inkişafına yardım etmiş azərbaycanlı olaraq
tanınır.
51. Mətnin ilk abzasını ümumiləşdirən fikri müəyyən
edin.
A) Hüquq fəkültəsində təhsil almaq istəyən Sürəyyə
Türkiyədə qızlar üçün bu fakültənin açılmasına nail olur.
B) Cümhuriyyət dövründə Türkiyədə qadınlarla kişilər
bərabər hüquqlara malik olsalar da, eyni fəkültədə
oxumurdular.
C) Türkiyədə Cümhuriyyət yaransa da, hələ qadınlar öz
siyasi hüquqlarından tam istifadə edə bilmirdilər.
D) Hüquq fakültəsində təhsil almaq istəyən Sürəyya öz
sinif yoldaşları Melda va Bedianın da arzusunu
reallaşdırır.
E) Hüquq fakültəsində tahsil almış Sürəyyanın
"Türkiyənin ik qadın vəkili” adını qazanması üçün şərait
yaranır.
52. Mətnin giriş və əsas hissələrinin sərhədi pozulub.
Əsas hissə birinci va ya ikinci abzasdakı hansı sözlə
başlayan cümlə ilə başlamalıdır?
A) O B) Sürəyya C) 1903-cü
D) 1921-ci E) Beləliklə
53. Verilmiş hissə neçənci abzasdan sonra əlavə edilsə,
mətndə məzmun ardıcıllığı pozulmaz?
Sən demə, o bu məsələyə çox əsəbiləşmiş, lakin bunu
büruzə verməmiş, evə gəldikdən sonra dərhal bir neçə
millət vəkilinə zəng edərək həyat yoldaşları ilə bərəbər
həmin restorana getmələrini tapşırıbmış.
A) VI B) VIII C) V D) VII E) IX

54. Mətnin aid olduğu üslub haqqında doğru fikirləri

müəyyən edin.
1. Aydın və anlaşıqlı dildə olur.
2. Terminololi funksiya daşıyan beynəlmiləl ifadələr
üstunlük təşkil edir.
3. Dili, əsasən, sərbəst olur.
4. Məcazi ifadələrin də işlədilməsi mümkündür.
5. Dili yalnız müəyyən ixtisas sahibləri tərəfindən yaxşı
başa düşülür.
A) 2,5 B) 1,4 C) 3,5 D) 3,4 E1,2

55. Mətnə əsasən həmin dövrdə mövcud olan dövlət

quruluşu haqqında doğru fikirləri müəyyən edin.
1. Vətəndaş hüquqları qorunmağa çalışılırdı.
2. Dövlət quruluşunda dəyişiklik baş verməmişdi.
3. Parlament fəaliyyət göstərirdi.
4. Qadınların hüquqları qarşısında pozulmaz sədd vardı.
5. Dünyəvi dövlət formalaşırdı.
A) 2,3 B) 1,3,5 C) 1,3,4 D) 2,5 E) 1,2,4

56. Mətndə üzərində rəqəm yazılmış sözlərin

kontekstə görə qarşılığını (ifadə etdiyi mənanı) yazın.
___________________________________
57. Mətnin məzmununa əsasən nöqtələrin yerinə
uyğun fikir yazmaqla cümləni tamamlayın.
___________________________________
58. Mətnə əsasən Sürəyyanın nailiyyətlərində rol
oynamış iki amil yazın.
___________________________________
___________________________________
59. Mətnə əsasən sxemi tamamlayın (√) və fikrinizi
əsaslandırın.

Mühafizəkar idilər.
Həmin dövrdə
Türkiyədə insanlar
Yenilikçi idilər.

Fikrinizi
əsaslandırın:____________________________________
________________________________________
60. Mətnin lV abzasında əks olunan problemə əsasən
cədvəli doldurun.
Problem Problemin Problemin həllini
həllinə nədə görür?
çalışan
şəxslər