သင်္ခ ျာဘာသာစကား

(Mathematical Language)
Welcome to Appointment
5.8.2022
I 4, Department of Mathematics
9:00 AM

Outline of Presentation
 ဘာသာစကား(Language)
 2

 မိတ်ဆက်ခြင်း
 သင်္ကေ တများ
 ညီမျှခြင်းဖြင့်နှီးနွယ်နေသော
သင်္ကေ တများ
 စကားလုံ းများ နှ င့် ဝါကျများ
 3

 ‌ဘာသာစကား (Language) ဆို သည်မှ ာ လူ အ

ချင်းချင်း ဆက်ဆံ ရာတွင် အသုံ းပြု သော အသံ ၊
စကားလုံ းနှ င့် သဒ္ဒါ တို့ပါဝင် သည့် စနစ်
 နို င်ငံ တစ်နို င်ငံ သို့မဟု တ်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု အတွင်း
ရှိ လူ အချင်းချင်း ဆက် သွယ်ရာတွင် သုံ းသော
စနစ် (Cambridge Advanced Learner's
Dictionary, 4th Edt.)
 ဘာသာစကား(Language)ဆို သည်မှ ာ မျ ိုးတူ လူ
တစ်စု သုံ းသော သင်္ကေ တများ၊ အသံ များ၊ အ မှ တ်
အသားများနှ င့် ၄င်းတို့ကို သုံ း၍ အတွေး အခေါ်
 4

များ၏ အဓိပ္ပါယ်များကို နားလည်ရန် ပြု လု ပ်ထား

သော စနစ် (https://www.merriam-
webster.com/ dictionary/language)
 ဘာသာဗေဒ(Linguistics)ဆို သည်မှ ာ ယေဘု ယျ
ကျသော ဘာသာစကား သို့မဟု တ် သီးသန့်
ဘာသာစကား တစ်ခု ၏ ဖွံ ဖြိုးတို း တက်မှု တို့ကို
သိပ္ပံ နည်းဖြင့် စနစ်တကျ လေ့ လာ ခြင်း
(Cambridge Advanced Learner's Dictionary,
4th Edt.)
 5

 သင်္ခ ျာကို လေ့ လာရန် ပို က်ဆံ သို့မဟု တ် လူ အများ

ကြီး မလို အပ်ပါ။ လေ့ လာသင်ယူ လို သော စိတ်
တစ်ခု ပဲ လို အပ်
 သင်္ခ ျာသည် ဟောင်းနွမ်းဆွေးမြေ့ မသွားပါ။ ကမ္ဘာ
တည်သရွေ့ တည်ရှိနေမှ ာ လူ သားနှ င့် သင်္ခ ျာသည်
ခွဲခြား၍ မရပါ။ မိမိကို ယ်တို င်၏ အတွေးကို သာ
အလု ပ် လု ပ်ရန် လို
 သင်္ခ ျာသည် သင်္ကေ တများကို စု ဆောင်းထား
သည်။ သင်္ကေ တဖြင့် ရေး သော်လည်း ထို
 6

သင်္ကေ တမှ ာ အဓိပ္ပါယ် ရှိ၊ ဘယ်နို င်ငံ သား ဘာ

စကား ပြောပြော အရေးမကြီးပါ။
 သင်္ခ ျာကို လေ့ လာလျှင် သင်္ကေ တများ၏
ဆို လို ရင်း အဓိပ္ပါယ်ကို နားလည် လာလိမ့်မည်။ ထို
ကြောင့် သင်္ခ ျာသည် တစ်ကမ္ဘာလုံ းနှ င့် ဆို င်သော
ဘာသာစကား (Universal Language) ဖြစ်သည်။
 သင်္ခ ျာကို အခြေခံ သင်္ခ ျာနှ င့် အဆင့်မြင့် သင်္ခ ျာ
ဟူ ၍ နှ စ်မျ ိုး ခွဲခြားနို င်
 7

 အခြေခံ သင်္ခ ျာတွင် အ‌ပေါင်း(+)၊ အနု တ် (-)၊

အမြှေ ာက် ( )၊ အစား သင်္ကေ တများနှ င့် ၀၊၁၊၂၊၃၊
× (÷)

၄၊၅၊၆၊၇၊၈၊၉ ဂဏန်းများကို အသုံ း များသည်။

 အလယ်တန်းမှ စ၍ ဂျီသြမေတြီပုံ အမျ ိုးမျ ိုး တို့၏
ဂု ဏ်သတ္တိများ ပါဝင်လာသည်။ ယင်းတို့ ၏
ဂု ဏ်သတ္တိများကို စု စည်းရန် ယု တ္တိဗေဒကို သုံ း
သည်။ အဆင့်မြင့်သင်္ခ ျာတွင် သီအို ရမ်များ နှ င့်
မှ န်ကန်ချက်များ (Theorems and Axioms) ကို
တည်ဆောက် ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သင်္ခ ျာသည်
 8

ကျွန်ု ပ်တို့၏ စိတ်ကို စိန်ခေါ်နေခြင်းနှ င့် တူ ပါသည်။

ခက်ခဲသော ဂိမ်းတစ်ခု ကို အောင်နို င်ခြင်းမှ ရသော
ပျော်ရွှင် မှုသည် မည်သည့် အရာနှ င့်မျှ မတူ ပါ။
 သင်္ခ ျာသည် ကျွန်ု ပ်တို့ဘဝ၏ အစိတ်အပို င်း တစ်ခု
အနေဖြင့် တည်ရှိနေသည်။ သင်္ခ ျာ ကို စနစ်တကျ
မလေ့ လာသူ များပင်လျှင် သူ တို့၏ လက်ချောင်း
များကို ရေတွက်ရာတွင် သုံ း နေကြသည်။
 သင်္ခ ျာဘာသာစကားတွင် ပါဝင်သော အဓိက
အစိတ်အပို င်းများမှ ာ
 9

 သင်္ကေ တများ (symbols)

 စကားလုံ းများ နှ င့် ဝါကျများ (words and
sentences)
 သင်္ကေ တများ၏ အဓိပ္ပါယ်များ(meanings)
 သင်္ခ ျာသင်္ကေ တများနှ င့် စကားလုံ းများသည်
ယင်းတို့နှ င့်တွဲသုံ းသော စကား စပ်အရ အဓိပ္ပါယ်
ဖွင့်ဆို ကြသည်။
သင်္ကေ တများ
 ဂဏန်း '၀' တွင် ဘာတန်ဖို းမျှမရှိပါ။ ဘာတန်ဖို း
မျှမရှိခြင်းကို 'O' ဟု လည်း ရေးနို င် သည်။
 10

တယ်လီဖု န်းနံ ပါတ်များ၏ ရှေ့တွင် အမြဲ သုံ း

သည်။ ပုံ (၁)(က)ရှိ အပြာရောင်မြား ဖြင့် ညွှန်း
ထားသော သင်္ကေ တ'O'သည် လက်ရှိ
မျက်နှ ာပြင်ကို ယာယီဖျောက်ရန် ညွှန်းဆို ပါ
သည်။ ပုံ (၁)(ခ)ရှိ အစိမ်းရောင်မြားဖြင့် ညွှန်း
ထားသော သင်္ကေ တ'o နှ င့် 1' သည် အပိတ်၊ အ
ဖွင့် ကို ညွှန်းဆို ပါသည်။ ပုံ (၁)(ဂ)ရှိ လမ်းမီးတို င်
တွင်လည်း 'O' ကို ဒီဇို င်း တစ်ခု အနေဖြင့် သုံ း
ထားပါသည်။
 11

ပုံ (၁)(က) ပုံ (၁)(ခ) ပုံ (၁)(ဂ)

 သင်္ကေ တ'+' သည် အပေါင်းလက္ခဏာ(plus) ၊

ပေါင်းပါ(add)၊ တို းလာခြင်း (increase) နှ င့်
သု ညထက်ကြီးသော(positive)ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ
 12

 စကားစပ်အရ အဓိပ္ပါယ် ကွဲပြား ပုံ အချ ို့ကို

တင်ပြပါမည်။ ၂ + ၃
 သင်္ကေ တ'+'ကို လိပ်စာကဒ်များပေါ်တွ င်လည်း
တွေ့နို င်ပါသည်။ ပုံ (၂)(က)-(ခ)တွင် ကြည့်ပါ။
သင်္ကေ တ '+'နှ င့် ကပ်လျက်ရှိသော ဂဏန်းသည်
နို င်ငံ ကု ဒ်ကို ညွှန်း
 ပုံ (၂)(က)ရှိ '၈၁ ' သည် ဂျပန်နို င်ငံ နှ င့် '၁'
သည် ကနေဒါနို င်ငံ ၊ ပုံ (၂)(ခ) ရှိ '၆၅ ' သည် စ
င်္က ာပူ နို င်ငံ ကို ညွှန်း
 13

ပုံ (၂)(က) ပုံ (၂)(ခ)

 အင်တာနက်မှ သတင်းအချက်အလက်များကို
ကြည့်ရန် သုံ းရသော ဖို င်းယားဖောက်စ်
(Firefox Browser) ဆော့ ဝဲတွင်လည်း
သင်္ကေ တ '+' ကို သုံ းထား
 14

 ပုံ (၃)ရှိ အနီရောင် မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော

သင်္ကေ တ'+'သည် စာမျက်နှ ာ အသစ် တောင်း
ရန်

ပုံ (၃)
 15

အီလက်ထရောနစ်စာပို့ခြင်းစနစ် ဂျီမေးလ်တွင်လည်း
သင်္ကေ တ'+' ကို သုံ း ထား ပါသည်။ ပုံ (၃)ရှိ အပြာ
ရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော သင်္ကေ တ '+'သည်
စာပို့ရန် စာမျက်နှ ာ အသစ်တောင်းခြင်း
 အစိမ်းရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော သင်္ကေ တ
'+'သည် အု ပ်စု အသစ်ဖွဲ့၍ စာပို့ခြင်း နှ င့် ဗီဒီယို
ခေါ်ပြီး စကားလက်ဆုံ ပြော နို င်ခြင်းတို့ ပြုလု ပ်ရန်
 16

 ခရမ်းရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော သင်္ကေ တ

'+'သည် ဂျီမေးလ်နှ င့်အတူ အခြားဆော့ ဝဲ တစ်ခု
ကို တွဲသုံ းနို င်ကြောင်း
 အွန်လို င်းသုံ း၍ စာစီစာရို က်လု ပ်သော ဘီးမား
လတက်စ် (Beamer Latex) ဆော့ ဝဲ တွင်လည်း
သင်္ကေ တ '+' သုံ းထား သည်ကို
 ပုံ (၄)(က)ရှိ အနီရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော
သင်္ကေ တ'+'သည် ဖို င်များကို သိမ်းရန် ဖို ဒါအသစ်
ထပ်၍ တည်ဆောက်နို င် ကြောင်း
 17

 ပုံ (၄)(ခ)ရှိ အနီရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော

သင်္ကေ တ'+'သည် စာမျက်နှ ာအသစ် တောင်းရန်
(Maple 2018 Software)။
 ပုံ (၅) ရှိ အနီရောင် မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော
သင်္ကေ တ'+'သည် လက်ရှိ သုံ းနေသော
မျက်နှ ာပြင်ကို ချဲ့ရန်
 18

ပုံ (၄)(က) ပုံ (၄)(ခ)

 သင်္ကေ တ'-'သည် အနု တ်လက္ခဏာ(minus)၊
နု တ်ပါ (subtract)၊ လျော့ နည်းခြင်း (decrease)
နှ င့် သု ညထက်ငယ်သော(negative)ဟု
အဓိပ္ပါယ် ရ
 19

 ၄ -၃
 −5 ℃ ၏ အဓိပ္ပါယ်မှ ာ အပူ ချိန်သည် ရေခဲမှ တ်
အောက် ၅ ဒီဂရီဆဲစီးရပ် ကျဆင်းခြင်း
 ပုံ (၅)ရှိ အစိမ်းရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော
သင်္ကေ တ '-' သည် လက်ရှိ သုံ းနေသော
မျက်နှ ာပြင်ကို ခဏဖျောက်ရန်
 ခရမ်းရောင်မြားဖြင့် ညွှန်း ထားသော သင်္ကေ တ
'-' သည် လက်ရှိသုံ းနေသောမျက်နှ ာပြင်ကို ချုံ့
ရန်
 20

သ
င်္ကေ
ပုံ (၅)
တ' '
×
 21

၏ အဓိပ္ပါယ်မှ ာ တို းပွားလာသည် (multiply)၊

အများကြီး (lots of )နှ င့် အဆ (times)
 ဆက်လက်၍ တွဲဖက်သုံ းသော စကားစပ်အရ
အဓိပ္ပါယ် ကွဲပြားပုံ ကို ဖော်ပြ
 ၅+ ၅+ ၅+ ၅ + ၅ ၏ အဖြေသည်
ဘယ်လောက်လဲမေးလျှင် ၅ ကို ၅ ခါ ပေါင်းခို င်း
ခြင်းဖြစ်ပြီး အဖြေမှ ာ ၂၅ ဖြစ်ပါသည်။ ၅ + ၅
+ ၅ + ၅ + ၅ အစား ၅ ၅ ဟု ရေးနို င်ပါသည်။
×
 22

 ကို တော့
a+ a+a+ a+a ဟု ရေးပါမည်။ ( ) ( )ကို
5a 2 a+b × a+b

လည်း ( )( ) ဟု ရေးပါမည်။ ( ) ( ) ( ) ကို

2 a+b a+ b 2 a+b × 2a+ b × 2 a+b

တော့ ( ) ဟု ရေးပါမည်။
2 a+b
3

 ကိန်းနှ စ် လုံ းမြှေ ာက်ခြင်းကို ' *, ' သင်္ကေ တ

⋅, ×

များသုံ း၍ ရေးနို င်ပါသည်။

 ပုံ (၅)ရှိ အပြာရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော
သင်္ကေ တ' 'သည် လက်ရှိ × သုံ း နေသော
မျက်နှ ာပြင်ကို ပိတ်ရန်
 အစားသင်္ကေ တတွင် (၃) မျ ိုးကွဲ
 23

 ယင်းတို့မှ ာ ' —, / , '

÷

 , ၁၀ ၅ , ၁၀/၅
၁၀
၅
÷

ညီမျှခြင်းဖြင့်နှီးနွယ်နေသော သင်္ကေ တများ

 (not equal sign) ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် မညီမျှခြင်း
≠

ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာ ၂ ၃≠

 = (equals sign) ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် ညီမျှခြင်း ဖြစ်

ပါသည်။ ဥပမာ ၁ +၂ = ၃
 (approximately equal) ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် ခန့်
≈

မှ န်းခြေ ညီမျှခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

 24

ဥပမာ √ 2 ≈1.414

 ≥ (inequality)၏ အဓိပ္ပါယ်သည် ညီသည်

သို့မဟု တ် ကြီးသည်။ ဥပမာ ၏ တန်ဖို း သည် ၄
x

သို့မဟု တ် ၄ ထက်ကြီးလျှင် ဟု ရေးပါသည်။

x≥ 4

 (inequality) ၏ အဓိပ္ပါယ်သည်
≤ ညီသည်
သို့မဟု တ် ငယ်သည်။ ဥပမာ ၏ တန်ဖို း သည် ၄
x

သို့မဟု တ် ၄ အောက်ငယ်လျှင် ဟု ရေးပါသည်။x≤ 4

 (congruent to)၏ အဓိပ္ပါယ်သည်

≅ ပုံ နှ စ်ခု ၏
ပုံ သဏ္ဌ ာန်နှ င့်အရွယ်ပမာဏတူ ခြင်း၊ ဥပမာ ပုံ (၆)(က)
 25

 (similarity) ၏ အဓိပ္ပါယ်သည် ပုံ နှ စ်ခု ၏

ပုံ သဏ္ဌ ာန်တူ ပြီး အရွယ်ပမာဏ မတူ ခြင်း၊ ဥပမာ
ပုံ (၆)(ခ)
 (equivalence)
≡ ၏ အဓိပ္ပါယ်မှ ာ တူ ညီသော
အရာ၊ တူ ညီခြင်း
 ဆက်သွယ်ချက်နှ စ်ခု f နှ င့် g တူ ညီလျှင် f g
≡

 ၅ နှ င့် ၈ ကို ၃ ဖြင့်စားလျှင် အကြွင်းသည် ၂ ရ

သည်။ ကိန်းဂဏန်းသီအို ရီ (Number Theory)
 26

တွင် 5 ≡8 mod 3 (read "5 congruent to 8 mod

3")ဟု ရေး။
 ပုံ (၁)(က)ရှိ အနီရောင်မြားဖြင့် ညွှန်းထားသော
သင်္ကေ တသည် ယာယီပိတ်ထားသော မျက်နှ ာ ပြင်
များကို ပြန်လည် ဖော် ထု တ်ရာတွင် အသုံ းပြု
စကားလုံ းများ နှ င့် ဝါကျများ
 သင်္ခ ျာကို စကားလုံ းများနှ င့်လည်း ‌‌ရေးနို င်ပါသ်။
ဥပမာအားဖြင့် ခု နစ်ကို (၇)၊ ကြီး သည်ကို (>) ၊
ငယ်သည်ကို (<)၊ 5 နှ င့် x မြှေ ာက်သည်ကို
 27

(5x) စသည်တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။ ဝါကျများဖြင့်

လည်း ဖော်ပြနို င်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၅ မှ ၃
နု တ်သော် ၂ ရသည်။ ၇ အမြှေ ာက် ၈ သည်
၅၆ ဖြစ်ပါသည်။ ယင်းတို့ကို ၅ - ၃ = ၂ နှ င့် ၇
× ၈ = ၅၆ ဟူ သော သင်္ကေ တများဖြင့်‌ ရေး
နို င်သည်။ M ကို သီတင်းတစ်ပတ်၏နေ့ အမည်
များ ပါဝင်သော အစု ဟု ထားပါမည်။ M =
{တနင်္ဂ နွေ, တနင်္လ ာ, အင်္ဂ ါ, ဗု ဒ္ဓဟူ း,
ကြာသပတေး, သောကြာ, စနေ} ဟူ သော
 28

သင်္ကေ တဖြင့်‌ ရေးနို င်သည်။ အစု ထဲတွင် ရှိ

သော အရာဝတ္ထ ုများကို အစု ဝင်များဟု ခေါ်
မည်။ အစု ၏အမည်များကို အင်္ဂ လိပ် အက္ခရာ
အကြီးများဖြင့်‌ ရေးပါသည်။ M ကို အစု ဝင်
ကန့်သတ်ချက် ရှိသော အစု (finite set)ဟု
ခေါ်မည်။ A ကို အပေါင်း ကိန်းပြည့်များ၏ အစု
ဟု ထားပါမည်။ A = {၁,၂,၃,၄,၅,...}ဟု ရေး
နို င်သည်။ A ကို အစု ဝင် ကန့်သတ်ချက် မရှိ
သော အစု (infinite set)ဟု ခေါ်မည်။ အစု ကို
 29

စနစ်ဟောင်း ၉ တန်း သင်္ခ ျာ အခန်း ၁ တွင်

သင်ရပါသည်။ A = {၂,၁,၃,၅,၄,...}ဟု လည်း
ရေးနို င်သည်။ ပုံ (၆)(ဂ)ရှိ ပန်းပွင့် ၄ ပွင့်သည်
ကန့်သတ်ချက်ရှိသော အစု ၏ ဥပမာ ဖြစ်
ပါသည်။

ပုံ (၆) ပုံ (၆) ပုံ (၆)(ဂ ပုံ (၆) ပုံ (၆)
(က) (ခ ) ) (ဃ ) (င)
 30

မြားများ (arrows)
မောင်ဘတွင် ‌‌ဂေါ်လီ လုံ း ၅ လုံ း ရှိပါသည်။ ကျင်း ၆
ကျင်းထဲမှ ပထမ ကျင်း ၅ ကျင်း ထဲ သို့ ‌‌ဂေါ်လီ လုံ း ၅
လုံ းကို ထည့်လို က်သည်။ ‌‌ဂေါ်လီ လုံ း ၅ လုံ းအပေါ်တွ င်
a, b, c, d, e ဟု အမည် ပေးပါမည်။ a, b, c, d, e ကို
အစု A ဟု ထားမည်။ ကျင်း ၆ ကျင်းကို နံ ပါတ် 1, 2,
3, 4, 5, 6 ဟု ထားမည်။ ၄င်းတို့၏ အစု ကို B ဟု ထား
မည်။ သင်္ခ ျာ သဘောတရားအရ a, b, c, d, e သည်
1, 2, 3, 4, 5, 6 တို့နှ င့် အသီးသီး ဆက်သွယ်နေသည်။
 31

၊ { } နှ င့်
A={ a , b , c ,d , e } A နှ င့် B ကို ဆက်သွယ်ထား
B= 1,2,3,4,5,6

သော ဆက်သွယ်ချက်ကို f ဟု အသီးသီးထားပါမည်။

The function (the function f from A into B)
f : A→B

is defined by f(a) = 1, f(b) = 2, f(c) = 3, f(d) = 4

and f(e) = 5 ဟု ရေး နို င်ပါသည်။ a, b, c, d, e တို့ကို
ဗေရေဗယ်များ(variables)ဟု ခေါ်ပါမည်။ ပုံ (၆)(င)ရှိ
အု န်းလက်နှ င့်၄င်း၏ အရိပ်သည် အစု များ၏ ဆက်
သွယ်ချက် ဥပမာ ဖြစ်ပါသည်။ ပုံ (၆)(ဃ)ရှိ
ပန်းပွင့်များတွင် ထပ်တူ ကျနေသော ပန်းပွင့်များ
ပါသည်။ ကန့်သတ်ချက် မရှိအောင်လည်း များ
 32

ပါသည်။ ဤ အစု သည် အစဉ်အတို င်းလို က်ခြင်း

(sequence)၏ ဥပမာ ဖြစ်ပါသည်။ အစဉ်အတို င်း
လို က်ခြင်း (sequence)၏ အဓိပ္ပါယ်ကို သင်္ခ ျာနည်းဖြင့်
ဖွင့်ဆို ပါမည်။ ပန်းပွင့်များကို စသည်ဖြင့်x 1 , x 2 , x 3 ,…

အမည်များ ပေးသွားပါမည်။ ပန်းပွင့်များ၏ အစု ကို F

ဟု ထားပါ မည်။ ထို့ကြောင့် F ဟု ရေးနို င်ပါ
¿ {x 1 , x 2 , x 3 , … }

ပြီ။ တို့သည်လည်း ထပ် နေနို င်ပါသည်။

x 1 , x 2 , x 3 ,…

တနည်းအားဖြင့် သည် { }၏ Fအရိပ် ဖြစ်

1,2,3,4 , …

ပါသည်။ { } သည် သဘာဝကိန်းများ၏ အစု N

1,2,3,4 , …
 33

ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အစဉ်အတို င်းလို က်ခြင်း

(sequence)ကို N မှ အစု တစ်ခု ကို သွားသော ဆက်
သွယ်ချက်(function) ဟု လည်း ခေါ်ပါသည်။ F ဟု ¿ {x n }

ရေးပါမည်။ သင်္ခ ျာ ဥပမာ တစ်ခု စဉ်စားပါမည်။

{ } အစဉ် အတို င်းလို က်ခြင်း (sequence) ဖြစ်
1 1 1 1
x n ={1 , , , , , …}
2 3 4 5

ပါသည်။ အစု ဝင်များသည် တဖြည်းဖြည်း ငယ်သွားပြီး

'0'နား ချဉ်းကပ်သွားသည်။ ဆို လို သည်မှ ာ sequence{ } xn

သည် '0' သို့ စု လာသည်။ ၄င်းကို xn⟶ 0 ဟု သင်္ကေ တ

ဖြင့် ရေးပါသည်။ ပုံ (၇)(ဂ) တွင် ကြည့်ပါ။
 34

မြားများကို လမ်းညွှန် သင်္ကေ တအနေဖြင့် သုံ း

နေသည်ကို လည်း တွေ့ရပါသည်။ ပုံ (၇) (က)သည်
တောင်ကြီးတက္ကသို လ်၏ရှေ့ ဘယ်ဘက်မှ ာရှိသော
လမ်းဆုံ ဖြစ်ပါသည်။ ညာ ဘက်သို့ ညွှန်ထားသော
မြားသည် ကက္ကူဘု ရားသို့ သွားလို လျှင် ညာဘက်သို့
ချ ိုးရန် ညွှန်း ဆို ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အထက်ဘက်
သို့ ညွှန်ထားသော မြားသည် ထမ့်စန်းဂူ သို့ သွား လို
လျှင် ရှေ့သို့ ဆက်သွားရန် ညွှန်းဆို ထားခြင်း ဖြစ်
ပါသည်။ မြားစိမ်းအတို သည် အ‌ကွေ့ ဖြစ်၍ မီးပွိုင့်ကို
 35

စောင့်ရန် မလို ဘဲ တဆက်တည်း ကွေ့သွားရန် ညွှန်း

ဆို ထားခြင်း ဖြစ်ပါ သည်။ အီလက်ထရောနစ် စာပို့
ခြင်းစနစ် ဂျီမေးလ်တွင်လည်း မြားသင်္ကေ တကို သုံ း
ထား ပါသည်။ ပုံ (၇)(ခ)ရှိ အနီရောင်ဖြင့် ညွှန်းဆို ထား
သောမြားက ပြီးခဲ့ သော စာမျက်နှ ာကို ပြန် သွားရန်
ညွှန်းဆို ထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ထို ပုံ ရှိ အပြာရောင်ဖြ
င့် ညွှန်းဆို ထားသော မြားက ပြန်စာပို့ရန် အတွက်
စာမျက်နှ ာ အသစ် တောင်းဆို ရခြင်းကို ညွှန်းဆို
ပါသည်။
 36

ပုံ (၇)(က) ပုံ (၇)(ခ) ပုံ (၇)(ဂ)

အွန်လို င်းသုံ း၍ စာစီစာရို က်လု ပ်သော ဘီးမားလတ
က်စ် (Beamer Latex) ဆော့ ဝဲ တွင်လည်း မြား
 37

သင်္ကေ တ သုံ းထားသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ ပုံ (၈)တွင်

ကြည့်ပါ။ ဤဆော့ ဝဲ သည် မို က်ခရို ဆော့ ဝါ့
ဒ်(Microsoft Word)လို အခု စာရို က် အခု မြင်ရတာ
မျ ိုးမဟု တ်ပါ။ ပရို ဂရမ်းမီး (programme) တစ်ခု ဖြစ်
ပါသည်။ စာမျက်နှ ာကို နှ စ်ခု ခွဲထားသော ပုံ စံ မျ ိုးဖြင့်
မြင်ရပါမည်။ ဘယ်ဘက်ခြမ်းရှိ စာမျက်နှ ာတွင် စာ
ရို က် ရပါမည်။ ထို့နောက် ပြန်လည် စု ဆောင်း
ခြင်း(recompile)ကို ကလစ် ရပါမည်။ ထို အချိန်တွင်
အပြာရောင်မြားဖြင့် ညွှန် ထားသော မြားပုံ သည်
 38

လည်နေပါမည်။ လည်ခြင်းရပ်လျှင် ညာဘက်ခြမ်း

တွင် စာမျက်နှ ာ ပေါ်လာမည်။ အနီရောင်မြား
များသည် မိမိလို ချင်သော စာမျက်နှ ာကို ချဲ့ရန် ညွှန်း
ဆို ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ခရမ်းရောင်မြားများသည် မိမိ
လို ချင်သော စာမျက်နှ ာတစ်ခု တည်း ရရန် ချဲ့ခြင်း ကို
ညွှန်းဆို ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အညို ရောင်မြားသည် မိမိ၏
ဖို င်များဆီသို့ ပြန်သွားရန် ညွှန်း ဆို ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
အဝါရောင်ဖြင့် ညွှန်းထားသောမြားသည် မိမိ၏ အော့
ဖ်လို င်းတွင် သိမ်း ထား‌သော ဖို င်များကို အွန်လို င်းတွင်
 39

တင်ရန်(upload) ညွှန်းထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အစိမ်း

ရောင်မြားသည် ညာဘက်ခြမ်းရှိ စာမျက်နှ ာကို ဒေါင်း
လု ဒ် (download) ဆွဲရန် ညွှန်းဆို ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ရ
လာသော ဖို င်သည် ပြင်၍ မရသော ဖတ်ရန်သီးသန့်
(pdf file) ဖို င် ဖြစ်ပါ သည်။ ပြင်လို လျှင် ဘယ်ဘက်
ခြမ်း စာမျက်နှ ာတွင် ပြင်ရပါမည်။
 40

ပုံ (၈)
ဂရိ
စကားလုံ းများ
ဂရိ စကားလုံ းများ ကို လည်း သင်္ခ ျာတွင်
α ,β ,γ ,σ ,ε ,φ, Σ,…

သုံ းပါသည်။ α ,β ,γ သည် ထောင့်များကို ကို ယ်စား

 41

ပြုသည်။ သည် များစွာသော ဂဏန်းများကို ပေါင်း

Σ

ရာတွင် အသုံ း ပြုသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ∑

5
i=1+ 2+ 3+4 +5=15
i=1

ဖြစ်ပါသည်။ ၏ တန်ဖို းမှ ာ ၃.၁၄ ဖြစ်ပါသည်။ လစ်

π

မစ်ထ် သီအို ရီ (Limit Theory)မှ ာε သည် သေး

ငယ်သော အပေါင်း ပမာဏကို ကို ယ်စားပြုသည်။
ရွှေရောင်အချ ိုးကို ဖြင့် သတ်မှ တ်ပါသည်။ ၄င်း၏
φ

တန်ဖို း မှ ာ ၁.၆၁၈ ဖြစ်ပါသည်။

ပုံ စံ များ(patterns)
 42

ပုံ စံ ဆို သည်မှ ာ ဂဏန်းများနှ င့် မတူ ညီသောအရာ

ဝတ္ထ ုများ ပါဝင်နေသော အစု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ အစု
ဝင် အချင်းချင်းသည် တိကျသော စည်းမျဉ်းတစ်ခု ဖြင့်
ဆက်သွယ် နေကြ သည်။ ဥပမာ ၁,၀,၁,၀,၁,၀,၁,၀,
… သည် ပုံ စံ တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ပုံ (၉)(က) ပုံ စံ တွင်
မတူ ညီနေသော အစု သုံ းခု ပါဝင်သည်။ ပထမတစ်ခု
တွင် ဦးလှ ည့်ဘက် မတူ သော မြား ၄ ခု ပါဝင်သည်။
ဒု တိယတစ်ခု တွင် ကွဲပြားခြားနားသော ကြယ်၊ တို င်
နှ င့် အစက် သုံ းစက် ပါဝင်ပါသည်။ တတိယတစ်ခု တွင်
 43

ပို င်းဖြတ်ထားပုံ မတူ ညီသော စက်ဝို င်း သုံ းခု ပါဝင်

ပါသည်။ ဤအစီအစဉ် အတို င်းဆက်၍ စီပါမည်။ အီ
တလီနို င်ငံ သား သင်္ခ ျာပညာရှ င် လီယို နာဒို ဖစ်ဘို နာချီ
(Leonardo Fibonacci)(၁၁၇၀-၁၁၅၀)က ဂဏန်း
များ၏ ပုံ စံ ကို မိတ်ဆက် ခဲ့ ပါသည်။ ရှေ့တွင် ကပ်
လျက်ရှိသော ဂဏန်းနှ စ်ခု ၏ ပေါင်းလဒ်သည် နောက်
ဂဏန်း ဖြစ်သည်။ ၄င်းကို ဖစ်ဘို နာချီ စီးကွမ့်
(Fibonacci sequence)ဟု ခေါ်သည်။ ဥပမာ
၁,၂,၃,၅,၈,၁၃,၂၁,၃၄,၅၅,၈၉... သည် ဖစ်ဘို နာချီ စီး
 44

ကွမ့် ဖြစ်သည်။ ဤဖစ်ဘို နာချီ စီး ကွမ့်ကို ပန်းပွင့်

များ၏ ပွင့် ဖတ်များဖြင့် ပုံ ဖော်မည်။ ပုံ (၉)(ခ)တွင်ရှိ
ပါသည်။
1 2 3 5

34
8 13 21
… ...

ပုံ (၉)(က) ပုံ (၉)(ခ)

 45

ရွှေရောင်အချ ိုး(Golden ratio)

ပေးထားသော မျဉ်းပြတ်ကို အကြီးနှ င့် အငယ် နှ စ်
ပို င်း ပို င်းပါမည်။ တစ်ခု လုံ းနှ င့် အကြီး မျဉ်းပြတ်၏
အချ ိုးသည် အကြီးမျဉ်းပြတ်နှ င့် အငယ်မျဉ်း
ပြတ်၏အချ ိုးနှ င့် တူ ညီကြသည်။ ၄င်းအချ ိုးကို
ရွှေရောင် အချ ိုး ဟု ခေါ်သည်။ ရွှေရောင် အချ ိုး၏
တန်ဖို းမှ ာ ၁.၆၁၈ ဖြစ် ပါသည်။ ထောင့်မှ န်စတု ဂံ တစ်
ခု ၏ ပို ၍ ရှ ည်သောအနားနှ င့် တို သောအနား အချ ိုး
သည် ရွှေရောင်အချ ိုးနှ င့်တူ လျှင် ၄င်းကို ရွှေရောင်
 46

ထောင့်မှ န် စတု ဂံ ဟု ခေါ်ပါသည်။ စက်ဝို င်း တစ်ခု ကို

ရွှေရောင်အချ ိုးအရ အဝန်းပို င်း နှ စ်ခု ပို င်းဖြတ်ပါမည်။
အငယ်အဝန်း ပို င်းဖြင့် ခံ ဆောင်ထားသော ထောင့်ကို
ရွှေရောင်ထောင့်ဟု ခေါ်ပါမည်။ ၄င်း၏ တန်ဖို းမှ ာ
၁၃၇.၅ ဒီဂရီ ဖြစ်ပါသည်။ သစ်ပင်များ ကြီးထွားလာပုံ
ကို ၄င်း၏ အရွက်များနှ င့် အပွင့်များ ကြားရှိ ရွှေရောင်
ထောင့်များဖြင့် သရု ပ် ဖော်နို င်ပါသည်။ ဖစ်ဘို နာချီ စီး
ကွမ့်၏ ၉ ကြိမ်မြောက် နှ င့် ၈ ကြိမ်မြောက် ကိန်း
တို့၏ အချ ိုးမှ ာ ၅၅/၃၄= ၁.၆၁၈ ဖြစ်ပါသည်။
 47

ထို့ကြောင့် ဖစ်ဘို နာချီ စီးကွမ့်နှ င့် ရွှေရောင် အချ ိုး

သည် ဆက်နွယ်နေသည်။ နေကြာပန်းပွင့်တွင် ပုံ စံ များ
ရှိနေ ပါသည်။ ပုံ (၁၀)(က)ရှိ နေကြာပန်းတွင်
လက်ဝဲရစ် လက်မောင်းပုံ စံ အကွေး ၂၁ ခု ရှိပါသည်။
ပုံ (၁၀)(ခ)ရှိ နေကြာပန်း တွင် လက်ယာရစ်
လက်မောင်း ပုံ စံ အကွေး ၃၄ ခု ရှိပါသည်။ ၂၁ နှ င့် ၃၄
သည် ဖစ်ဘို နာချီ စီးကွမ့်၏ ဆက်တို က် ဂဏန်း နှ စ်ခု
ဖြစ်ပါသည်။
 48

ဒီအချက်ကို တော့ ဟန်ဂေရီ သင်္ခ ျာပညာရှ င် ဂျော်

ဂျီ ဒါဘာ့ စ် (György Darvas) က သူ ၏ စာအု ပ်
Symmetry: Cultural-historical and Ontological
Aspects of Science-Arts Relations.
Basel: Birkhäuser Verlag.2007, ၏ စာမျက်နှ ာ
၁၁၂ တွင် ဖော်ပြခဲ့ ပါသည်။
 49

ပုံ (၁၀)(က) ပုံ (၁၀)(ခ)

နိဂုံ း
အထက်ပါ အချက်များအရ သင်္ခ ျာကို နေ့စဉ် လူ မှု
ဘဝတွင် ရေတွက်ခြင်း၌ အမြဲ သုံ းနေသည်။ နှ စ်ဆယ့်
တစ်ရာစု သည် ပညာခေတ်ဖြစ်လာသည်။ ထို့ကြောင့်
 50

နေ့စဉ် လူ မှု ဘဝတွင် လက်ကို င်ဖု န်းများသည် မရှိမ

ဖြစ်သော အစိတ်အပို င်း တစ်ခု အဖြစ် ရပ်တည်
နေသည်။ ထို ဖု န်းများတွင် သင်္ခ ျာ သင်္ကေ တများကို
သုံ းထားသည်ကို ‌ တွေ့ရပါသည်။ ဖု န်းများ သည်
သတင်းအချက်အလက်၊ ဖျော်ဖြေရေး၊ ပညာရေး၊
စီးပွားရေး၊ လူ မှုရေးနှ င့် ကျန်းမာရေး တို့ အတွက် သင်
ထောက်ကူ ပစ္စည်း အဖြစ် ရပ်တည်နေသည်။ ကျွန်ု ပ်
တို့ ကစားနေသော ဂိမ်းတို င်းတွင် သင်္ခ ျာ ညီမျှခြင်းများ
ပါရှိပါသည်။ အထက်တွင် ‌ ဖော်ပြခဲ့ သော သင်္ခ ျာ
 51

သင်္ကေ တ များသည် အများနှ င့် ရင်းနှီးသော

သင်္ကေ တများသာ ဖြစ်ပါသည်။ အဆင့်မြင့် သင်္ခ ျာတွင်
သင်္ကေ တများစွာရှိပါသည်။ သင်္ခ ျာကို အင်ဂျင်နီယာ၊
ရူ ပဗေဒ၊ ဓာတု ဗေဒ၊ သတင်းအချက် အလက်နည်း
ပညာနှ င့် အခြားသိပ္ပံ ဘာသာရပ်များတွင် များစွာ သုံ း
နေသည်ကို တွေ့ရပါ သည်။ ထို့အပြင် စာရင်းကို င်
များ၊ စီးပွားရေးပညာရှ င်များနှ င့် စီးပွားရေးသမား
များသည် နေ့ စဉ် သုံ းနေကြပါသည်။ ရာသီဥတု
အခြေအနေကို လည်း သင်္ခ ျာပုံ စံ (Numerical
 52

Methods) များကို သုံ း၍ ခန့်မှ န်း နေကြပါသည်။ ဘီး

မားလတက်စ် (Beamer Latex) ဆော့ ဝဲ နှ င့်
နေကြာပန်းမှ ပုံ စံ ရရှိခြင်းတို့သည် တီထွင်ဖန်တီးမှုနှ င့်
ရှ ာဖွေတွေ့ရှိမှုတို့ ဖြစ်သည်။ ထို့ ကြောင့် တီထွင်
ဖန်တီးမှု နှ င့် ရှ ာဖွေတွေ့ရှိမှုများတွင် သင်္ခ ျာသည် အ
မြဲ တည်ရှိနေသည်။ သင်္ခ ျာတွင် ဂဏန်းသီးသန့်မဟု တ်
ဘဲ ပုံ စံ တွေပါ ပါနေသည်။ ထို့ကြောင့် ဖက်ရှ င်နှ င့်
ဒီဇို င်း ပညာတွင်လည်း သင်္ခ ျာလို အပ်ပါသည်။
 53

စွန့်စွန့်စားစား ရှ ာဖွေဖော်ထု တ်ရန် အသစ်အဆန်း

များသည် အမြဲရှိနေသည်။ လွယ် တော့ မလွယ်ကူ ပါ။
စိန်ခေါ်မှု မရှိဘဲ ရရှိလာသော ရှ ာဖွေတွေ့ရှိမှုသည်
ကောင်းသောရလဒ် မဖြစ်နို င်ပါ။ နည်းသစ်များရှ ာဖွေ
ရင်း သင်္ခ ျာကို လေ့ လာပြီး ဂိမ်းသစ်များ တည်ဆောက်
ကြရန် တို က်တွန်းချင်ပါသည်။ သင်္ခ ျာသည် ယု တ္တိ
ဗေဒ တွေးခေါ်ပုံ ကို သင်ပေးသောကြောင့် ကျွန်ု ပ်
တို့၏ စိတ်ပို င်းဆို င်ရာစွမ်းရည်ကို တို းတက်စေသည်။
 54

သင်္ခ ျာကို ကျွမ်းကျင်သူ တစ်ယောက်ဖြစ်လာစေရန်

အချက်အလက်များကို ရယူ ပါ။ ဖတ်ပါ။ မှ တ်ပါ။ ဆရာ
တစ်ဦးဦးထံ မှ သင်ယူ ပါ။ ဗီဒီယို ကြည့်ပါ။
အချက်အလက်များကို သုံ းပါ။ ပုံ ကြမ်းဆွဲပါ။ တွေးပါ။
မေးခွန်းများကို ဖြေပါ။ ဤအချက်များကို ပြုလု ပ်ခြင်း
က အလွန်အရေးကြီးသည်။ မေးခွန်းများကို ဖြေခြင်း
က ကျွန်ု ပ်တို့၏ စိတ်ထဲရှိ အတွေးအခေါ် များကို
စု စည်းပေးသည်။ နေ့စဉ် သင်္ခ ျာနှ င့်ဆို င်သော စာပေ
များကို ၁ နာရီလောက် လေ့ လာ သင့်သည်။
 55

ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှုတွင် ဝေါဟာရ ကြွယ်ဝ

မှုသည် အဓိက ဖြစ်သည်။ သင်္ခ ျာဘာသာစကားတွင်
ဝေါဟာရကြွယ်ဝခြင်း၊ ကြောင်းကျ ိုးညီညွတ်မှုရှိခြင်း၊
သင်္ခ ျာနည်း အရ ဆက်နွယ်မှုရှိခြင်း နှ င့် ရှ င်းပြနို င်ခြင်း
တို့သည် အဓိက ဖြစ်သည်။ သင်္ခ ျာဘာသာစကား
ကြွယ်ဝသော သူ ကို သင်္ခ ျာပညာရှ င် တစ်ယောက် မလွဲ
ဧကန် ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ကြိုတင် ဟော ကိန်း ထု တ်နို င်
ပါသည်။ နည်းပညာသည် ကျွန်ု ပ်တို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်
 56

တွင် အမြဲရှိနေ၏။ ထို့ ကြောင့် ယင်းကို ကျွမ်းကျင်ရန်

သင်္ခ ျာသည် အစဉ်ထာဝရ လို အပ် နေပါလိမ့်မည်။
၂၀၂၀ ဂု ဏ်ပြုဆု ရ ဆောင်းပါး