You are on page 1of 14

nana jafariZe  maia wilosani  nani wulaia

maTematika 11
moswavlis wigni

grifi mieniWa s.s.i.p ganaTlebis xarisxis ganviTarebis erovnuli centris mier


(brZaneba N 375, 18.05.2012).
s arCevi

I Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1 trigonometriuli funqciebi da maTi Tvisebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2 damokidebuleba erTi da imave argumentis trigonometriul
funqciebs Soris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3 trigonometriul gamosaxulebaTa gamartiveba da igiveobaTa
damtkiceba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4 ori argumentis jamisa da sxvaobis trigonometriuli funqciebi . . . . . . 24
5 ormagi kuTxis trigonometriuli funqciebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
6 dayvanis formulebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
7 amovxsnaT trigonometriuli gantoleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
8 y = a sin(bx+c) funqcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
I Tavis damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
I TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

II Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1 QwrfeTa paralelurobis QniSani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2 wrfisa da sibrtyis paraleluroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3Q sibrtyeTa paraleluroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
4 amocanebi kveTebis agebaze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
II Tavis damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
II TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

III Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
1 xarisxi iracionaluri maCvenebliT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
2 maCvenebliani funqcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3 logariTmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
es sainteresoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
4 logariTmis Tvisebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
5 Seqceuli funqcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
6 logariTmuli funqcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
7 maCvenebliani da logariTmuli gantolebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
I. maCvenebliani gantoleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
2. logariTmuli gantoleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
8 maCvenebliani da logariTmuli utolobebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
9 naxevradlogoriTmuli bade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Seamowme Seni codna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
III Tavis damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
III TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

3
IV Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
1 figuraTa paraleluri dagegmileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Tema: sivrculi figuris gamosaxuleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
2 kuTxe or wrfes Soris. wrfeTa marTobuloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
3 wrfisa da sibrtyis marTobuloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
4 wrfisa da sibrtyis marTobulobis niSani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
5 paralelur sibrtyeebs Soris manZili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
5 sami marTobis Teorema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
7 kuTxe wrfesa da sibrtyes Soris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
8 orwaxnaga kuTxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
9 marTobuli sibrtyeebi. sibrtyeTa marTobulobis niSani . . . . . . . . . . . . . . 150
IV Tavis damatebiTi savarjiSoebi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Seamowme Seni codna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
IV TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

V Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
1 mimdevroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
2 maTematikuri induqciis meTodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
3 mimdevrobis zRvari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
es sainteresoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
4 zogierTi Teorema zRvarTa Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
5 usasrulod klebadi geometriuli progresia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
V Tavis damatebiTi savarjiSoebi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Seamowme Seni codna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
V TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

VI Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
1 veqtoris koordinatebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
2 veqtorebis Sekreba–gamokleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
3 veqtoris gamravleba ricxvze, kolinearuli veqtorebi . . . . . . . . . . . . . . . 194
4 ori veqtoris skalaruli namravli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
5 brunviTi sxeulebi, cilindri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
6 konusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
7 sfero, birTvi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Seamowme Seni codna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
VI Tavis damatebiTi savarjiSoebi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
VI TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

4
VII Tavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
kombinatorikis elementebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
1 kombinatoruli amocanebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
2 gadanacvleba, wyoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
3 jufTeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
4 wyoba ganmeorebiT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
5 amovxsnaT amocanebi albaTobaTa Teoriidan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
6 geometriuli albaToba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
7 dagrovili sixSire. rangi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
8 ogiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
9 centraluri tendenciis sazomebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
VII Tavis damatebiTi savarjiSoebi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Seamowme Seni codna: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
VII TavSi Seswavlili masalis mokle mimoxilva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

pasuxebi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

5
rogor visargebloT wigniT
wignze muSaoba rom gagiadvildeT, mizanSewonilad CavTvaleT gagac-
noT wignis agebuleba.
wigni Sedgeba Tavebisagan, xolo TiToeuli Tavi _ paragrafebisgan.
yovel TavSi mocemulia testebi rubrikiT `Seamowme Seni codna~. teste-
bze muSaoba dagexmarebaT TviTSemowmebasa da Seswavlili masalis ganmt-
kicebaSi. wignSi ganmartebebi dabeWdilia muqi SriftiT, xolo Tvisebebi,
formulebi, zogierTi saWiro daskvna _ ferad fonSi.
TiTqmis yovel TavSi mocemulia am TavSi gadmocemul masalasTan
dakavSirebuli saintereso Tema.yovel paragrafSi SexvdebiT zogierTs
Semdegi niSnebidan:

- umartivesi kiTxvebi, romelTac axali masalis axsnis


procesSi Tavad moswavlem unda gasces pasuxi;

- wyvilebSi samuSao;

* - SedarebiT rTuli amocana;

- savarjiSoebi, romelic emsaxureba gavlili masalis


gameorebas;

- sagulisxmo faqti.
s .f .

wignis bolos mocemulia sagnobrivi saZiebeli da Semoklebuli aRniS-


vnebisTvis gamoyenebuli maTematikuri niSnebi. gTavazobT agreTve amo-
canebis pasuxebs, damxmare literaturis CamonaTvals, zomis erTeulebs,
laTinur da berZnul anbans, aTobiTi logariTmebis da trigonometriu-
li funqciaTa mniSvnelobebis cxrilebs.

gisurvebT warmatebebs!

6
I Tavi

am TavSi Tqven gaecnobiT trigonometriul fun-


qciebs, maT Tvisebebsa da grafikebs. damokide-
bulebebs erTi da imave argumentis trigonome-
triul funqciebs Soris.
iswavliT trigonometriul gamosaxulebaTa
gamartivebas da igiveobaTa damtkicebas. trigo-
nometriuli gantolebebis amoxsnas.

7
I
Tavi
1 trigonometriuli funqciebi da maTi
Tvisebebi

TqvenTvis ukve cnobilia trigonometriu-


li funqciebi da maTi Tvisebebi.
gavixsenoT.
b
ras ewodeba trigonometriuli
α wrewiri?

Tu Px wertili miiReba P0(1; 0) wertilis O


wertilis mimarT x radianis toli kuTxiT
mobrunebiT, maSin viciT, rom miRebuli Px
wertilis ordinatas x kuTxis sinuss, abscisas ki x kuTxis kosi­
nuss uwodeben. xolo OPx wrfisa da x=1 (tangensebis RerZi) wrfis
gadakveTis wertilis ordinata x kuTxis tangensia, OPx wrfisa
da y=1 (kotangensebis RerZi) wrfis gadakveTis wertilis abscisa
ki - x kuTxis kotangensi.
Sesabamisad,
x→sinx, y=sinx
x→cosx, y=cosx
x→tgx, y=tgx
x→ctgx, y=ctgx
ricxviTi argumentis trigonometriuli funqciebia.

qvemoT mocemulia zogierTi kuTxis trigonometriul mniSvn-


elobaTa cxrili.

α 0 π 2π

sinα 0 1 0 -1 0

cosα 1 0 -1 0 1

tgα 0 1 – -1 0 – 0

ctgα – 1 0 -1 – 0 –

8
CamovayaliboT trigonometriul funqciaTa Tvisebebi.

1. y=sinx da y=cosx funqciaTa Tvisebebi


Px= Px+2πk
y = sinx funqcia y=cosx funqcia k∈Z

1. D(sin)=R 1. D(cos)=R

2. E(sin) = [–1; 1] 2. E(cos) = [–1; 1]

3. ∀x∈R: sin(–x) = –sinx 3. ∀x∈R : cos(–x) = cosx


funqcia kentia - grafiki funqcia luwia – grafiki simet-
simetriulia 0 (0,0) wertilis riulia y RerZis mimarT.
mimarT.
4. ∀x∈R: sin(x+2πn)=sinx, n∈Z 4. ∀x∈R: cos(x+2πn)=cosx, n∈Z
funqcia peridulia. umciresi funqcia periodulia.
dadebiTi periodia: T0=2π umciresi dadebiTi periodia: T0=2π.

5. niSanmudmivobis Sualedebi: 5. niSanmudmivobis Sualedebi:


x∈(2πn; π+2πn), n∈Z, sinx>0 da
x∈ , n∈Z, cosx>0
x∈(π+2πn; 2π+2πn),
da
n∈Z, sinx<0
+ + x∈ , – +
– –
– +
n∈Z, cosx<0

6. x∈ , n∈Z 6. x∈(2πn; π+2πn), n∈Z


funqciis funqciis klebadobis Sualedebia.
zrdadobis
Sualedebia.

x∈ , n∈Z
x∈(π+2πn; 2π+2πn), n∈Z
funqciis klebadobis Suale- funqciis zrdadobis Sualedebia.
debia.

7. funqciis nulebia: 7. funqciis nulebia:


sinx=0 ⇔ x=πn, n∈Z cosx=0 ⇔ x = + πn, n∈Z

8. sinusi udides 8. kosinusi udides


mniSvnelobas mniSvnelobas
Rebulobs, roca: Rebulobs, roca:
sinx=1 ⇒ x= +2πn, cosx=1 ⇒ x=2πn, n∈Z
n∈Z xolo umciress, roca:
xolo umciress, roca: cosx=–1 ⇒ x=π+2πn, n∈Z
sinx=–1 ⇒ x = – +2πn, n∈Z

9
I
Tavi

trigonometriuli wrewiris gamoyenebiT daasabuTeT (gaix-


seneT) zemoT Camoyalibebuli Tvisebebi.

y=sinx funqciis grafiki _ sinusoida.

y=cosx funqciis grafiki _ kosinusoida.

magaliTi 1.
romeli meoTxedis kuTxea 9 radiani?
amoxsna:

π≈3,14 3π>9,
. e.i. 9 radiani me-2 meoTxedis kuTxea.

magaliTi 2.
trigonometriuli wrewiris saSualebiT ipoveT yvela is α
kuTxe, romelic moTavsebulia [–4π;4π] SualedSi da romelT-
aTvisac sruldeba sinα= .
amoxsna:
gavataroT y= wrfe. igi wrewirs or wertilSi gadakveTs.
rogorc cnobilia, sin = e.i. erT-erTi am kuTxeTagani
aris . DOMB=DOP A ⇒ ∠BOM = ∠OP A ⇒ ∠AOM = π – = π
sinusis periodulobis gaTvaliswinebiT saZiebeli kuTxeebi
iqnebian: , aseve
.

10
magaliTi 3.
ipoveT yvela is ricxvi, romlis Sesabamisi wertili trigonome-
triul wrewirze aris wertili.
amoxsna:
cxadia, P wertili namdvilad trigonometriuli wrewiris wer-

tilia, radgan . DPOK-Si PK= ; OK= ; OP=1.

sin∠KOP = , ∠KOP = . e.i. P aris yvela π+2πk, k∈Z ricxvebis


da mxolod maTi Sesabamisi wertili.

magaliTi 4.
ipoveT f(x)=sin3x funqciis umciresi dadebiTi periodi.
amoxsna:
Tu To aris f(x) funqciis umciresi dadebiTi periodi, maSin unda
Sesruldes f(x)=f(x+To).
f(x+To)=sin(3(x+To))=sin(3x+3To) miviReT:
sin3x=sin(3x+3To), radgan To(sin)=2π, e.i. 3To =2π ⇒ To=

SeavseT gamotovebuli adgilebi:

1. Tu 0°<α<90°, maSin α kuTxe ? meoTxedis kuTxea.


2. Tu α aris II meoTxedis kuTxe, maSin ? <α< ? .
3. Tu 0°<α<180°, maSin α kuTxe ? an ? meoTxedis kuTxea.
4. CasviT utolobis niSani ise, rom gamovides WeSmariti ricxviTi
utoloba.
r 2 r r 2 r
a) cos ? cos ; b) sin ? sin ;
13 13 8 8
r r r 18r 18r 11r
g) sin ? sin cos ; d) cos ? cos sin .
9 9 7 15 5 3

savarjiSoebi:

1 gansazRvreT erTeulovan wrewirze wertilis koordinatebi,


romelic miiReba P0(1;0) wertilis α kuTxiT mobrunebiT, Tu α=
3r r
a) 3π; b) ; g) –270°; d) 1080°; e) –90°; v) - .
2 4

11
I
Tavi
2 gansazRvreT erTeulovan wrewirze Pα wertilis koordinate-
bi, Tu OPα sxivi abscisaTa RerZis dadebiT mimarTulebasTan
adgens α kuTxes, sadac α tolia:
2r 3r 5r 7r 3r
a) ; b) ; g) ; d) π; e) ; v) ;
3 4 6 6 2
7r 11r r 3r r
z) ; T) ; i) ; k) - ; l) –π; m) - .
4 6 3 4 2

3 ipoveT x-is mniSvneloba, Tu


3
a) cosx = da –90°<x<90°;
2
3
b) sinx = - da 90°<x<270°;
2
1
g) cosx = - da 360°<x<540°;
2
1
d) sinx = - da –270°<x<90°.
2

4 ipoveT gamosaxulebis mniSvneloba:

`cos`- 3r j- sin 3r j
2

a) 2 2 ;
r r+ r
2 sin $tg cos(- r)- sin
6 4 4
5r - r r 3r
sin cos`- j+ 2 cos tg
b) 2 4 3 4 ;
2 r r
`ctg - tg j
2

3 6
r 2 r r 2 r
g) 2 sin - cos + 3 sin`- j- 2 sin ;
2 4 3 4
2 r j+ 2 `- r j- 2 r r
d) - 4 cos `- tg 2 sin `- j+ cos`- j.
4 6 3 6

5 daadgineT luwia Tu kenti mocemuli funqcia


x
a) y=sin5x+sin3x+sinxcos2x; b) y=cos4x+sin3 2 sinx+5x2;
g) y=sin|x|·cos2x; d) y=tgx·cos2x+sinxcos4x.

6 daadgineT mocemuli funqciis umciresi dadebiTi periodi


cosx
a) y=2sinx; b) y=sin2x; g) y= ; d) y=sin2x;
2
x
e) y=cos3x; v) y=sinx+cos2x; z) y=|cos2x|; T) sin .
4
7 erTeulovan wrewirze ori A(0;1) da B(1;0) wertili erTdrou-
lad iwyebs moZraobas erTi da imave mimarTulebiT. A wertili
wuTSi Semowers 60°-ian rkals, xolo B wertili — 42°-ians. moZ-
raobis dawyebidan ramden wuTSi moxdeba maTi:
a) pirveli Sexvedra? b) meore Sexvedra? g) k-uri Sexvedra?

12
8 erTeulovan wrewirze ori A(0;1) da B(1;0) wertili erTdroulad
iwyebs moZraobas sawinaaRmdego mimarTulebiT. A wertili
moZraobs uaryofiTi mimarTulebiT da yovel wuTSi Semowers
20°-ian rkals, xolo B wertili dadebiTi mimarTulebiT da
yovel wuTSi mis mier gavlili rkalis gradusuli zoma
25°-ia. moZraobis dawyebidan ramden wuTSi moxdeba maTi:
a) pirveli Sexvedra? b) meore Sexvedra? g) k-uri Sexvedra?

r
9* aCveneT, rom Tu 0<α< , maSin sinα+cosα>1.
2

10 amoxseniT gantoleba mTel ricxvebSi:


x2 + y2 – 2x – 2y + 1 = 0.

11 ipoveT x-is yvela mniSvneloba, romlisTvisac f(g(x))=0, Tu


f(x)=x2–5x–6 da g(x)=x2.

12 ipoveT (3 - a) (5 + a) , Tu 3- a + 5 + a = 4.

13 amoxseniT sistema (miT.: gamoiyeneT igiveoba [x] + {x} = x).


[x]+ {y} = 2,3
) .
[y]+ {x} = 1,2
14 a-s ra mniSvnelobisTvis aris f(x)=(a–2)x+3a–4 funqcia
a) luwi; b) kenti.

15 a-s ra mniSvnelobisTvis aris f(x)=(a+3)x+5a funqcia peri-


oduli?

amocana damoukidebeli kvlevisTvis:

16 ipoveT a) y=sinkx; b) y=coskx funqciis periodi, umciresi


dadebiTi periodi.

13
I
Tavi
2 y=tgx da y=ctgx funqciaTa Tvisebebi

1. aageT kuTxe, romlis tangensi (kotangensi) tolia:


a) 1-is, b) 2-is, g) 3-is.

CamovayaliboT y=tgx funqciis ZiriTadi Tvisebebi.

1. tangensis gansazRvris area yvela namdvil


ricxvTa simravle, garda +πk, k∈Z
saxis ricxvebisa.

2. E(tg)=R

3. ∀x∈D(tg)-Tvis tg(–x)=–tgx, e.i. funqcia kentia.

4. ∀x∈D(tg)-Tvis tg(x+πk)=tgx, k∈Z


funqcia periodulia, umciresi
dadebiTi periodia π.

5. tangensis niSanmudmivobis Sualedebi:


– +
x∈(πk; + πk), k∈Z SualedebSi tgx>0 da
x∈( +πk; π+πk), k∈Z SualedebSi tgx<0. + –

6. x∈ , k∈Z SualedebSi y=tgx funqcia zrdadia.

aCveneT, rom roca x uaxlovdeba -s da


x< , tgx-is mniSvnelobebi usazRvrod iz-
rdeba - xdeba ragind didi, magram roca x
uaxlovdeba – -s da x>– , maSin |tgx|-is
mniSvnelobebi absoluturi sididiT isev
usazRvrod izrdeba.

7. tangensis nulebia: Tu tgx = 0, maSin x=πk, k∈Z.

14
y=tgx funqciis grafiki - tangensoida

y=ctgx funqciis grafiki - kotangensoida

a) daasabuTeT (gaixseneT) y=tgx funqciis Tvisebebi;


b) CamoayalibeT da daasabuTeT y=ctgx funqciis Tvisebebi.

15

You might also like